Xu-Ly-Tin-Hieu-So - Dang-Ngoc-Hanh - DSP - c1 - Lay-Mau-&-Khoi-Phuc-Tin-Hieu - (Cuuduongthancong - Com) PDF

XỬ LÝ SỐ TÍN HIỆU
DSP (DIGITAL SIGNAL

PROCESSING)
ThS. Đặng Ngọc Hạnh

hanhdn@hcmut.edu.vn
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Giới thiệu môn học
Thời lượng: 45 tiết (15 tuần)
Đánh giá:
Thi Giữa học kỳ 20%
Bài tập lớn + kiểm tra trong lớp 0% - 20%
Thi Cuối kỳ 80% -
60%
2/19/2010 2
Tài liệu tham khảo
Giáo trình chính:
Xử lý số tín hiệu & Wavelets – Lê Tiến Thường
Tham khảo:
J.Proakis, D.Manolakis, “Introduction to Digital
Signal Processing”
S J.Orfanidis,”Introduction to Signal Processing”
Digital Signal Processing using Matlab V.4
2/19/2010 3
Nội dung
Chương 1: Lấy mẫu và khôi phục tín hiệu
Chương 2: Lượng tử
Chương 3: Các hệ thống thời gian rời rạc
Chương 4: Biến đổi Z
Chương 5: Biến đổi Fourier
Chương 6: Bộ lọc FIR & Tích chập
Chương 7: Hàm truyền
Chương 8: Thiết kế bộ lọc số
2/19/2010 4
Chương 0
GIỚI THIỆU VỀ DSP
2. Xử lý số tín hiệu
Xử lý (Processing):
Trích thông tin (Extract information)
Cải thiện chất lượng tín hiệu (“improve” signals)
Dự báo (“predict” signals)
Nén (“compress signals)
Xử lý số tín hiệu = Xử lý tín hiệu bằng các phương pháp số.
3. Tín hiệu tương tự
Analog (analogue) signal
Liên tục theo thời gian, biểu diễn cho 1 đại lượng nào đó
thay đổi theo thời gian.
Biên độ có thể thay đổi 1 cách liên tục.
Mọi sự thay đổi nhỏ trong tín hiệu đều có ý nghĩa
Ví dụ:
4. Tín hiệu số
Digital signal
Tín hiệu thời gian rời rạc (Discrete-time signal)

Tín hiệu số:
Tín hiệu thời gian rời rạc
Được lượng tử hóa (biên độ chỉ có thể chiếm các giá trị xác
định)
Ví dụ:
5. Ứng dụng của DSP
Chương 1:
LẤY MẪU & KHÔI PHỤC TÍN HIỆU
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Quá trình xử lý số các tín hiệu tương tự:
Số hóa các tín hiệu tương tự: lấy mẫu & lượng tử hóa các
mẫu này (Analog Digital)
Dùng bộ xử lý số tín hiệu (DSP) để xử lý các mẫu thu

được
Các mẫu sau khi xử lý sẽ được khôi phục lại dạng tương
tự bằng bộ khôi phục tín hiệu tương tự (Digital 12
Analog)
CHƯƠNG 1:
Các hệ thống DSP thực tế:
PC & Sound card:
CHƯƠNG 1:
Chip DSP chuyên dụng:
Kit DSP TMS320C6713
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Một số cơ bản liên quan đến tín hiệu tương tự:
Tín hiệu tương tự x(t), biến đổi Fourier của x(t)
chính là phổ tần số của tín hiệu này:
+∞
X (Ω) = ∫ x(t )e − jΩt dt Ω = 2π f
−∞
Biến đổi Laplace:
+∞
X (s) = ∫
−∞
x(t )e − st dt s = jΩ
15
CHƯƠNG 1:
Tổng quát X(Ω) là số phức

X (Ω ) = X (Ω ) e j .arg( X (Ω ))
X (Ω): biên độ & arg(X(Ω)) là pha của X(Ω)

Đồ thị của X (Ω) theo Ω: phổ biên độ
Đồ thị của arg(X(Ω)): phổ pha
16
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Đáp ứng hệ thống tuyến tính:
x(t) Hệ thống tuyến tính y(t)

Input h(t) Output
Trong miền thời gian:

Tín hiệu ngõ ra y(t) là tích chập của h(t) và x(t)
+∞
y (t ) = h(t ) * x(t ) = ∫ h(t − τ ) x(τ )dτ
−∞ 17
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Đáp ứng hệ thống tuyến tính:
X(Ω) Hệ thống tuyến tính Y(Ω)

Input H(Ω) Output
Trong miền tần số

H(Ω) là biến đổi Fourier của h(t), gọi là đáp ứng tần số của
hệ thống
+∞
H (Ω ) = ∫ h(t )e − jΩt dt
−∞
Y(Ω) là tích của H(Ω) và X(Ω): Y(Ω) = H(Ω)X(Ω)
18
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Xét Ωt
tín hiệu vào dạng sin: x(t)=ejΩ
Tín hiệu vào Hệ thống Tín hiệu ra

x(t ) = e jΩt tuyến tính h(t) y(t ) = H (Ω)e jΩt
Sau bộ lọc tuyến tính, thành phần tín hiệu tần số Ω sẽ bị

suy hao (hoặc khuếch đại) một lượng H(Ω).
jΩt jΩt jΩt + j arg( H ( Ω ))
x( t ) = e ⇒ y(t ) = H (Ω )e = H (Ω) e
19
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Chồng chập tín hiệu:
x (t ) = A1e jΩ1t + A2 e jΩ 2t y (t ) = A1 H (Ω1 )e jΩ1t + A2 H (Ω 2 )e jΩ 2t

Phổ tín hiệu vào X(Ω) gồm 2 vạch phổ tại tần số Ω1,Ω2:
X (Ω) = 2π A1δ (Ω − Ω1 ) + 2π A2δ (Ω − Ω 2 )
Phổ tín hiệu ra Y(Ω) thu được là: 20
Y (Ω) = H (Ω). X (Ω) = 2π AH

1 (Ω1 )δ (Ω−Ω1 ) + 2π A2 H (Ω2 )δ (Ω−Ω2 )
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Lấy mẫu:
Tín hiệu x(t) được lấy mẫu tuần hoàn theo chu kỳ T
1
Tốc độ lấy mẫu: fs =
T
2π jfnT
x(t ) = e 2π jft x ( n) = e
x(t ) x(nT )
21
t 0 T 2T nT t
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Xét tín hiệu sin có tần số f:
Vạch phổ tại tần số f

Sau khi lấy mẫu:
22
Vạch phổ tuần hoàn cách nhau fs

CHƯƠNG 1:
Phổ của các tín hiệu sau khi lấy mẫu

x( nT )δ ( t − nT ) xflat (t) x( nT ) p( t − nT )
xˆ ( t )
0 T 2T …. nT t 0 T 2T …. nT t
Laáy maãu lyù töôûng vaø thöïc teá.
23
CHƯƠNG 1:
• Biến đổi Fourier rời rạc thời gian (DTFT)
Phổ của tín hiệu sau khi lấy mẫu:
+∞
Xˆ ( f ) = ∫ ˆ
x (t ) e − j 2πft
dt
−∞
+∞
= ∑ x (nT )e − j 2πfnT
n = −∞
Đây là công thức biến đổi DTFT
24
CHƯƠNG 1:
• Biến đổi Fourier rời rạc thời gian (DTFT)
Nhận xét:
-Phổ của tín hiệu sau khi lấy mẫu tuần hoàn với chu kỳ fs:
Xˆ ( f + f s ) = Xˆ ( f )
-Công thức trên là khai triển Fourier của hàm tuần hoànXˆ ( f )
-Biến đổi ngược
1 eïωn dω
fs / 2 π
X ( nT ) = ∫ Xˆ ( f )e 2πjfTn
df = ∫ ˆ
X (ω )e
f − fs / 2 −π 2π
-Có thể dùng biến đổi Fourier rời rạc để tính phổ của tín hiệu tương tự25
CHƯƠNG 1:
• Sự lặp phổ
xˆ (t ) = x(t ).s (t )
với
+∞
1 +∞ j 2πf s mt
s (t ) = ∑ δ (t − nT ) = ∑ e
n = −∞ T m = −∞
Suy ra:
+∞
1
Xˆ ( f ) = ∑ X ( f − mf s )
T m = −∞
26
CHƯƠNG 1:
Continuous spectrum
(a) (a) Band-limited signal:
frequencies in [-B, B] (fMAX = B).
-B 0 B f
(b) Discrete spectrum

No aliasing
(b) Time sampling frequency
repetition.
fS > 2 B no aliasing.
-B 0 B fS/2 f
Discrete spectrum
(c) Aliasing & corruption
(c) fS 2B aliasing !
Aliasing: signal ambiguity 27

0 fS/2 f
in frequency domain
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Xét tín hiệu x’(t) với f’ = f +mfs
j 2π ( f + mf s ) nT j 2π fnT
x '( nT ) = e =e
x(t) và x’(t) có cùng phổ sau khi lấy mẫu:

28
Hiện tượng chồng phổ “aliasing”
Làm sao chống hiện tượng aliasing?
Định lý lấy mẫu?
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Định lý lấy mẫu:
Tín hiệu phải có băng thông giới hạn tồn tại tần số
lớn nhất fmax
Tần số lấy mẫu lớn hơn ít nhất 2 lần fmax:
1
f s ≥ 2 fmax hay T ≤
2 fmax
f s = 2 f max :Tốc độ Nyquist
 f s f s  :Khoảng Nyquist, f /2: tần số Nyquist

− 2 , 2  s 29
 
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
VD: Xét tín hiệu since tần số f=10Hz
Nếu lấy mẫu với tần số fs=12Hz Tín hiệu lấy mẫu chứa tất
cả các tần số 10+m.12 Hz, nhưng chỉ có tần số
fa=10mod(12)=-2Hz nằm trong khoảng Nyquist [-6,6]Hz
Tần số khôi phục là -2Hz.
*Hiện tượng chồng lấn phổ
Nếu lấy mẫu với tần số fs=22Hz Không có hiện tượng

chồng lấn phổ do tần số 10Hz đã nằm trong khoảng Nyquist 30
[-11,11]Hz Tần số khôi phục là 10Hz.
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
VD: x(t)=4+3cos(πt)+2cos(2πt)+cos(3πt) [t]=ms
f1=0, f2=0.5kHz, f3=1kHz, f4=1.5kHz fmax=1.5kHz
Tốc độ lấy mẫu không gây ra aliasing (tốc độ Nyquist):
2fmax=3kHz
Nếu x(t) được lấy mẫu với fs=1.5kHz aliasing
Khoảng Nyquist [-0.75;0.75]kHz.
f1 & f2 thuộc khoảng Nyquist nên không bị chồng phổ,
f3 & f4 bị chồng phổ: f3a=f3mod(fs)=-0.5kHz, f4a=f4mod(fs)=0.
Tín hiệu bị chồng lấn xa(t) thu được:
xa(t)=4cos(2πf1at)+3cos(2πf2at)+2cos(2πf3at)+cos(2πf4at) 31
xa(t)=5+5cos(πt)
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Các bộ tiền lọc chống hiện tượng chồng lấn phổ:
Đểthực hiện lấy mẫu với tốc độ mong muốn fs, và
thỏa mãn điều kiện lấy mẫu tín hiệu trước hết
phải được lọc bằng bộ lọc thông thấp dạng tương tự
Bộ tiền lọc chống hiện tượng chồng lấn phổ.
Tần số cắt của bộ lọc fcut thoả fcut ≤ fs/2
32
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Bandlimited
x(t) signal x(nT)
Analog lowpass Sampler and To DSP
Analog filter x(t) quantizer Digital
siganal siganal
Input spectrum Prefiltered spectrum
prefilter
f f
0 -fs/2 fs/2
Replicated
spectrum
33
f
-fs 0 fs
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Signal of interest
Out of band
Out of band
noise
noise
-B 0 B f
-B 0 B fS/2
f
Antialiasing
Passband filter
34
frequency
-B 0 B f
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
|H(f)| boä loïc lyù töôûng
vuøng
chuyeån tieáp
Astop
fs/2 fs/2
-fstop -fpass 0 fpass fstop f
baêng chaén baêng thoâng baêng chaén
35
fstop = fs - fpass
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Suy hao của bộ lọc:
H( f )
AX ( f ) = −20 log10 (dB)
H ( f0 )
Cạnh xuống của đáp ứng biên độ thường có dạng 1/fN
với f lớn
A(f) = α10log10(f) với f lớn. α10 = 20N (dB/decade)
A(f) = α2log2(f) với f lớn. α2 = 6N(dB/decade)
36
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Giới hạn phần cứng:
Định lý lấy mẫu đưa ra biên dưới của fs.
Phần cứng sẽ tạo ra biên trên của fs
Trong các ứng dụng xử lý thời gian thực, mỗi mẫu tín hiệu
đầu vào được thu, lượng tử hóa, xử lý trong bộ DSP, đồng
thời các mẫu ra được khôi phục lai dang tương tự cần
khoảng thời gian để xử lý tổng cộng cần thiết cho một mẫu
tín hiệu Tproc
Thời gian giữa 2 mẫu T ≥ Tproc.
37
Vậy:
2 f max ≤ f s ≤ f proc
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Khôi phục tín hiệu:
Bộ khôi phục lý tưởng chỉ lấy các thành phần tần số trong
khoảng Nyquist [-fs/2,fs/2]
Trong các tần số f, f±fs, f±2fs,…, f±mfs,… thì chỉ có duy
nhất 1 tần số thuộc khoảng [-fs/2,fs/2]
Tần số này tìm được theo fa=f mod (fs) (-fs/2 ≤fa ≤fs/2) 38
j 2π f a t
Tín hiệu khôi phục xa (t ) = e
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Bộ khôi phục lý tưởng
TYˆ ( f )
boä khoâi phuïc lyù töôûng
Y(f+2fs) Y(f+fs) Y(f) Y(f-fs) Y(f-2fs)
-2fs -fs -fmax 0 fmax fs 2fs f
39
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
VD: Cho tín hiệu x(t) qua bộ tiền lọc H(f), sau đó được lấy mẫu
với tần số 40KHz. Tín hiệu lấy mẫu được cho qua bộ khôi
phục lý tưởng.
x(t) = sin(10πt) + sin(20πt) + sin(60πt) + sin(90πt) [t]=ms
Tìm tín hiệu thu được sau khi qua bộ khôi phục trong các
trường hợp sau:
a. H(f) là bộ lọc thông thấp lý tưởng có tần số cắt bằng
20KHz.
b. H(f) có băng thông phẳng từ 0 đến 20KHz và suy hao
48dB/octave ngoài tần số 20KHz (tại 40kHz tương ứng 1
octave đáp ứng bộ lọc giảm 48dB) 40
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
a, Tín hiệu sau LPF lý tưởng fc=20KHz chỉ còn thành phần f1, f2
f1, f2 nằm trong NI [-20,20] nên không có hiện tượng chồng lấn phổ.
Tín hiệu sau bộ khôi phục lý tưởng: ya(t)=y(t)=sin(10πt)+sin(20πt)
b, Bộ lọc thực tế :
y(t)=|H(f1)|sin(10πt)+|H(f2)|sin(20πt)+|H(f3)|sin(60πt)+|H(f4)|sin(90πt)
|H(f1)|= |H(f2)|=1
log2(f3/(fs/2))=log2(30/20)= 0.585 |H(f3)|=10-0.585*48/20=0.0395
log2(f4/(fs/2))=log2(45/20)= 1.170 |H(f4)|=10-1.170*48/20=0.0016
πt)+ sin(20π
y(t)= sin(10π πt)+ 0.0395sin(60π
πt)+ 0.0016sin(90π
πt)
Do f3, f4 nằm ngoài khoảng Nyquist chồng lấn phổ :
f3a=f3modfs= -10 kHz, f4a=f4modfs=5 kHz 41
Tín hiệu sau bộ khôi phục: y(t)= (1+0.0016)sin(10πt)+(1-0.0395)sin(20πt)
y(t)=1.0016 sin(10πt)+0.9605sin(20πt)
CHƯƠNG 1:
17-Mar-10
Các thành phần cơ bản của hệ thống DSP:
Bộ lọc thông thấp antialiasing filter để giới hạn phổ
tín hiệu trong một băng thông thuộc dải Nyquist.
Bộ biến đổi A/D (lấy mẫu & lượng tử hóa)
Bộ xử lý số tín hiệu.
Bộ biến đổi D/A (bộ khôi phục bậc thang), có thể đi
kèm với một số bộ lọc cân bằng.
Bộ lọc thông thấp anti-image postfilter có tác dụng
loại bỏ hết các thành phần phổ ảnh còn sót do quá
42
trình lấy mẫu.
Bai tap: 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.9, 1.11
Xem them: 1.8, 1.10, 1.15

Xu-Ly-Tin-Hieu-So - Dang-Ngoc-Hanh - DSP - c1 - Lay-Mau-&-Khoi-Phuc-Tin-Hieu - (Cuuduongthancong - Com) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Xu-Ly-Tin-Hieu-So - Dang-Ngoc-Hanh - DSP - c1 - Lay-Mau-&-Khoi-Phuc-Tin-Hieu - (Cuuduongthancong - Com) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

XỬ LÝ SỐ TÍN HIỆU

DSP (DIGITAL SIGNAL

ThS. Đặng Ngọc Hạnh

Xử lý số tín hiệu = Xử lý tín hiệu bằng các phương pháp số.

Tín hiệu thời gian rời rạc (Discrete-time signal)

Dùng bộ xử lý số tín hiệu (DSP) để xử lý các mẫu thu

Kit DSP TMS320C6713

Tổng quát X(Ω) là số phức

X (Ω): biên độ & arg(X(Ω)) là pha của X(Ω)

x(t) Hệ thống tuyến tính y(t)

Trong miền thời gian:

X(Ω) Hệ thống tuyến tính Y(Ω)

Trong miền tần số

Tín hiệu vào Hệ thống Tín hiệu ra

Sau bộ lọc tuyến tính, thành phần tín hiệu tần số Ω sẽ bị

x (t ) = A1e jΩ1t + A2 e jΩ 2t y (t ) = A1 H (Ω1 )e jΩ1t + A2 H (Ω 2 )e jΩ 2t

Y (Ω) = H (Ω). X (Ω) = 2π AH

Vạch phổ tại tần số f

Vạch phổ tuần hoàn cách nhau fs

Phổ của các tín hiệu sau khi lấy mẫu

Laáy maãu lyù töôûng vaø thöïc teá.

Đây là công thức biến đổi DTFT

(b) Discrete spectrum

Aliasing: signal ambiguity 27

x(t) và x’(t) có cùng phổ sau khi lấy mẫu:

 f s f s  :Khoảng Nyquist, f /2: tần số Nyquist

Nếu lấy mẫu với tần số fs=22Hz Không có hiện tượng

Input spectrum Prefiltered spectrum

baêng chaén baêng thoâng baêng chaén

A(f) = α2log2(f) với f lớn. α2 = 6N(dB/decade)

boä khoâi phuïc lyù töôûng

Y(f+2fs) Y(f+fs) Y(f) Y(f-fs) Y(f-2fs)

-2fs -fs -fmax 0 fmax fs 2fs f

You might also like