Κατευθυντήριες Οδηγίες Τακτικής Φροντίδας στο Πεδίο της Μάχης για το

Μαχόμενο Προσωπικό
(Tactical Combat Casualty Care Guidelines for All Combatants)
01 Αυγούστου 17

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΥΘΥΝΩΝ

Οι κατευθυντήριες οδηγίες που αναγράφονται παρακάτω, αφορούν όλο το

μαχόμενο προσωπικό και μόνο για περίοδο επιχειρήσεων. Όλες οι τεχνικές -
φάρμακα που αναγράφονται, είναι σύμφωνα με την επιτροπή cotccc του DOD,
PHTL’S 8th Military Edition, Journal of Special Operations Medicine (Advanced
Tactical Paramedic Protocols Handbook), Rangers Medic Handbook 4th Edition
και μπορεί να διαφέρουν της ελληνικής νομοθεσίας. Όλοι οι πάροχοι
καλούνται να συμβουλευθούν τον ιατρό της μονάδας και να πράξουν σύμφωνα
με τις οδηγίες του. Προσωπικό εκτός ειδικών δυνάμεων δεν είναι
εξουσιοδοτημένο να κάνει χρήση των παρακάτω οδηγιών Αν δεν εκπαιδευτεί
από κατάλληλο και εξουσιοδοτημένο προσωπικό.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Ιωάννης Τσούσκας Xρυσόστομος Αναστασιλάκης

Τχης (ΥΙ) Τχης (ΥΦ)
Χειρουργός Φαρμακοποιός
Γεώργιος Σάσσος Δημήτριος Σαρδιανός
ΕΜΘ Αλχίας (ΠΖ) ΕΜΘ Αλχίας (ΤΘ)
Νοσοκόμος ΕΔ (NSOCM) Νοσοκόμος ΕΔ (NSOCM)
Κων/νος Κατσαφούρος Ευάγγελος Καζαμίας
ΕΠΟΠ Λχίας (ΠΖ) ΕΠΟΠ Λχίας (ΠΖ)
Νοσοκόμος ΕΔ (ACSC) Νοσοκόμος ΕΔ (ACSC)
 Βασική Διαχείριση Τραυματία Κατά την φάση της Φροντίδας Κάτω από Πυρά
(Care Under Fire)

1. Ανταποδώστε πυρά και καλυφθείτε.

2. Καθοδηγήστε ή περιμένετε από τον τραυματία να συνεχίσει να μάχεται,

εάν αυτό είναι δυνατόν.

3. Καθοδηγήστε τον τραυματία να καλυφθεί και να παρέχει Α’ Βοήθειες στον

εαυτό του, εάν αυτό είναι δυνατόν.

4. Προσπαθήστε να προστατέψτε τον τραυματία από το να υποστεί

περαιτέρω τραυματισμούς.

5. Όλοι οι τραυματίες πρέπει να απεγκλωβίζονται άμεσα από φλεγόμενα

οχήματα ή κτίρια και να μεταφέρονται σε σχετικά ασφαλή περιοχή. Κάντε ότι είναι
δυνατόν για να σταματήσετε την διαδικασία καύσης πάνω στον τραυματία.

6. Σταματήστε όλες τις εξωτερικές αιμορραγίες που είναι απειλητικές για την
ζωή, εάν είναι εφικτό και ανάλογα με την τακτική κατάσταση:

α. Καθοδηγήστε τον τραυματία να ελέγξει την αιμορραγία μόνος του,

εάν είναι δυνατόν.

β. Χρησιμοποιήστε έναν προτεινόμενο από το CoTCCC ιμάντα ίσχαιμης

περίδεσης άκρων (limb tourniquet) για αιμορραγίες που μπορούν να ελεγχθούν
ανατομικά με την χρήση του.

γ. Τοποθετήστε τον ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης πάνω από τα ρούχα

κεντρικότερα προς το σημείο (ή σημεία) της αιμορραγίας. Αν το σημείο της
αιμορραγίας δεν φαίνεται καθαρά, τότε τοποθετήστε τον ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης
«ψηλά και σφιχτά» στο τραυματισμένο άκρο και μεταφέρετε τον τραυματία σε
κάλυψη.

7. Η διαχείριση των αεραγωγών είναι γενικά καλύτερα να αναβληθεί για τη

φάση της τακτικής φροντίδας στο πεδίο της μάχης.
 Βασική Διαχείριση Τραυματία Κατά την φάση της Τακτικής Φροντίδας στο
πεδίο της Μάχης (Tactical Field Care)

1. Εγκαταστήστε περιμετρική ασφάλεια, σύμφωνα με τις ΒΟΕ της Ομάδας -

Μονάδας.

2. Τραυματίες ή προσωπικό με διαταραγμένη ή μειωμένη νοητική κατάσταση

που έχουν οπλισμό και διαβιβαστικό υλικό (ασυρμάτους) πρέπει να αφοπλίζονται
αμέσως.

3. Μαζική αιμορραγία (Massive Bleeding)

α. Ελέγξτε για πιθανές αιμορραγίες που πιθανόν δεν έχουν εντοπιστεί

και σταματήστε τες. Αν δεν έχει ήδη γίνει αυτό, χρησιμοποιήστε έναν προτεινόμενο
από το CoTCCC ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης (άκρου), για τον έλεγχο των απειλητικών
εξωτερικών αιμορραγιών ή ακρωτηριασμένου άκρου (μερικός/πλήρης
ακρωτηριασμός). Εφαρμόστε τον άμεσα στο δέρμα 5-8 εκατοστά πάνω από το
σημείο της αιμορραγίας. Εάν η αιμορραγία δεν ελεγχθεί με τον πρώτο ιμάντα
ίσχαιμης περίδεσης, εφαρμόστε ένα δεύτερο ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης
εφαπτομενικά με τον πρώτο.

β. Για εξωτερική αιμορραγία όπου δεν μπορεί να τοποθετηθεί ιμάντας

ίσχαιμης περίδεσης άκρου χρησιμοποιήστε την αιμοστατική γάζα Combat Gauze
(υλικό εκλογής του CoTCCC)

(1) Εναλλακτικά αιμοστατικά σκευάσματα κατά σειρά προτίμησης:

(α) Celox Gauze.

(β) ChitoGauze.

(γ) XStat (Κατάλληλο για βαθειά, με στενή οδό, τραύματα

μασχαλιαίας, τραχηλικής, βουβώνικής χώρας (Deep, narrow-tract junctional wounds).

(2) Για την αποτελεσματική δράση των αιμοστατικών γαζών,

απαιτείται άμεση πίεση για τουλάχιστον 3 λεπτά (προαιρετικό για το XStat). Κάθε
γάζα λειτουργεί διαφορετικά, οπότε σε περίπτωση που δεν μπορέσει να ελέγξει την
αιμορραγία, θα πρέπει να αφαιρεθεί και να τοποθετηθεί μια ιδίου ή άλλου τύπου
(Σημείωση: Το XStat δεν πρέπει να αφαιρείται στο πεδίο της μάχης. Επιπλέον XStat,
άλλοι αιμοστατικοί παράγοντες ή άλλος επίδεσμος τραύματος μπορεί να τοποθετηθεί
από πάνω του.

4. Αεραγωγός (Airway)

α. Τραυματίας με αισθήσεις χωρίς απόφραξη αεραγωγού:

Δεν χρειάζεται καμία επέμβαση.

β. Αναίσθητος τραυματίας χωρίς απόφραξη αεραγωγού

(1) Τοποθέτηση τραυματία σε θέση ανάνηψη

(2) Τεχνική ανύψωσης πώγωνος (Chin lift) ή έλξης σιαγόνας (jaw

thrust) ή

(3) Τοποθέτηση ρινοφαρυγγικού αεραγωγού (ΝPA)

 γ. Τραυματίας με αποφραγμένο ή επαπειλούμενο αεραγωγό:

(1) Επιτρέψτε στον τραυματία να πάρει οποιαδήποτε θέση

προστατεύει καλύτερα τον αεραγωγό του (Συμπεριλαμβανομένης και της καθιστής
θέσης).

(2) Τεχνική ανύψωσης πώγωνος (Chin lift) ή έλξης σιαγόνας (jaw

thrust) ή

(3) Τοποθέτηση ρινοφαρυγγικού αεραγωγού (ΝPA)

(4) Τοποθέτηση τραυματία σε θέση ανάνηψης

δ. Αν όλες οι προηγούμενες ενέργειες δεν αποδώσουν, αναζητήστε

άμεσα νοσοκόμο.

5. Αναπνοή (Respiration/Breathing)

α. Σε τραυματία με αναπτυσόμενη αναπνευστική δυσχέρεια και γνωστό

ή πιθανό τραύμα στον θώρακα, υποπετυθείτε πνευμοθώρακα υπό τάση και
αναζητήστε άμεσα νοσοκόμο.

β. Κάθε ανοιχτό ή εισπνέον τραύμα στο στήθος, θα πρέπει να

αντιμετωπίζεται άμεσα εφαρμόζοντας ένα αεριζόμενο επίθεμα για την κάλυψη του
τραύματος. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθέσιμο, δύναται να χρησιμοποιηθεί
και μη αεριζόμενο επίθεμα. Παρακολουθείτε τον τραυματία για πιθανή ανάπτυξη
πνευμοθώρακα υπό τάση. Αν ο τραυματίας αναπτύσσει επιδεινούμενη υποξία,
αναπνευστική δυσχέρεια ή υπόταση και υπάρχει υποψία πνευμοθώρακα υπό τάση,
αντιμετωπίστε ανασηκώνοντας το ένα άκρο του επιθέματος επιτρέποντας την
ελεύθερη έξοδο αέρα (burping) ή αφαιρέστε το επίθεμα τελείως. Αν δεν βελτιωθεί η
αναπνοή του αναζητήστε άμεσα νοσοκόμο.

6. Κυκλοφορία (Circulation)

α. Αιμορραγία

(1) Επαναξιολογήστε κάθε ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης που έχει ήδη

τοποθετηθεί. Εκθέστε το τραύμα και εκτιμήστε αν έχει ελεχθεί η αιμορραγία. Κάθε
ιμάντας ίσχαιμης περίδεσης που έχει τοποθετηθεί πάνω από τα ρούχα θα πρέπει να
αντικατασταθεί από ιατρικό προσωπικό με έναν νέο, απ΄ ευθείας στο δέρμα 5-8
εκατοστά πάνω από το τραύμα, αν είναι εφικτό.

(2) Εξασφαλίστε ότι έχει σταματήσει η αιμορραγία. Αν δεν υπάρχει

ακρωτηριασμός, ελέγξτε για περιφερικό σφυγμό. Αν η αιμορραγία συνεχίζει ή
υπάρχει ακόμα περιφερικός σφυγμός, θα πρέπει να σφίξετε περισσότερο τον ήδη
υπάρχοντα ιμάντα ίσχαιμης περίδεσης ή να τοποθετήσετε και έναν δεύτερο
εφαπτομενικά με τον πρώτο έως ότου σταματήσει η αιμορραγία ή ο περιφερικός
σφυγμός.

(3) Αποκαλύψτε τους ιμάντες ίσχαιμης περίδεσης ώστε να είναι

εμφανείς και σημειώστε την ώρα τοποθέτησής τους. Καταγράψτε όλους του ιμάντες
ίσχαιμης περίδεσης και την ώρα τοποθέτησης, πάνω στην κάρτα τραυματία.
Χρησιμοποιήστε έναν ανεξίτηλο μαρκαδόρο.
 β. Υποογκαιμική Καταπληξία

Εκτιμήστε για υποογκαιμική καταπληξία (μεταβαλόμενη νοητική

κατάσταση σε απουσία κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης και/ή αδύναμος ή απών
κερκιδικός συγμός).

(1) Αν ο τραυματίας δεν είναι σε καταπληξία:

(α) Δεν είναι άμεσα αναγκαία η χορήγηση υγρών ενδοφλεβίως

(IV).

(β) Η χορήγηση υγρών από το στόμα είναι αποδεκτή εάν το

θύμα διατηρεί την συνείδηση του και μπορεί να καταπιεί.

(2) Αν ο τραυματίας είναι σε καταπληξία ή αναπτύσει καταπληξία

αναζητήστε άμεσα νοσοκόμο.

7. Πρόληψη της υποθερμίας

α. Ελαχιστοποιήστε την έκθεση του τραυματία στα στοιχεία της φύσης.

Κρατήστε τον προστατευτικό εξοπλισμό πάνω ή με τον τραυματία εάν είναι εφικτό.

β. Αντικαταστήστε όλα τα υγρά ρούχα με στεγνά εάν είναι δυνατόν.

Τοποθετήστε τον τραυματία σε μονωμένη επιφάνεια όσο το δυνατόν συντομότερο.

γ. Τοποθετήστε την Ready-Heat Blanket από το Hypothermia

Prevention and Management Kit (HPMK) στον κορμό του τραυματία (όχι απευθείας
στο δέρμα) και καλύψτε τον με την Heat-Reflective Shell (HRS).

δ. Αν δεν υπάρχουν τα παραπάνω υλικά, χρησιμοποιήστε στεγνές

κουβέρτες, poncho, χιτώνια, υπνόσακους, ή οτιδήποτε θα διατηρήσει την θερμότητα
και θα κρατήσει τον τραυματία στεγνό.

8. Οφθαλμικό τραύμα

Εάν διαπιστώσετε ή υποπτεύεστε τραύμα στον οφθαλμό, τότε:

α. Πραγματοποιήστε έναν γρήγορο έλεγχο της οπτικής οξύτητας και

καταγράψτε τα ευρήματα.

β. Καλύψτε τον οφθαλμό με ένα άκαμπτο υλικό (όχι κάλυψη με άμεση

πίεση).

γ. Εξασφαλίστε ότι ο τραυματίας θα λάβει ένα δισκίο μοξιφλοξασίνης

400mg (moxifloxacin) από το Κυτίο Φαρμάκων Πολεμικού Τραύματος (Combat
Wound Medical Pack), εάν μπορεί από το στόμα αλλιώς αναζητήστε άμεσα
νοσοκόμο για χορήγηση αντιβιοτικών ενδοφλεβίως (IV) ή ενδομυϊκά (IM).

9. Αναλγησία πεδίο της μάχης

α. Για ήπιο έως μέτριο πόνο (Ο τραυματίας είναι ακόμα σε θέση να

πολεμήσει) χορήγηση φαρμάκων από το TCCC (CWMP):

(1) Tylenol - 650mg ή Παρακεταμόλη - 500mg, 2 δισκία από το

στόμα (PO) κάθε 8 ώρες.
 (2) Μελοξικάμη - 15mg, ένα δισκίο από το στόμα (PO) μία φορά
την ημέρα.

β. Αν ο τραυματίας βρίσκεται σε μεγάλο πόνο και τον αποτρέπει από

την ικανότητά του να πολεμήσει, αναζητήστε άμεσα νοσοκόμο.

10. Αντιβιωτικά: Συνίστανται για όλα τα ανοιχτά πολεμικά τραύματα

α. Αν ο τραυματίας μπορεί να καταπιεί:

Ένα δισκίο μοξιφλοξασίνης 400mg (moxifloxacin) από το Κυτίο

Φαρμάκων Πολεμικού Τραύματος (Combat Wound Medical Pack) από το στόμα (PO)
μία φορά την ημέρα.

β. Αν ο τραυματίας δεν μπορεί να καταπιεί (βρίσκεται σε καταπληξία ή

είναι αναίσθητος):

Αναζητήστε άμεσα νοσοκόμο για θεραπεία.

11. Επιθεωρήστε και επιδέστε όλα τα γνωστά τραύματα.

12. Επιθεωρήστε για επιπλέον τραύματα.

13. Εγκαύματα

α.Εγκαύματα στο πρόσωπο, ιδίως αυτά που έχουν λάβει χώρα σε

κλειστούς χώρους, πιθανόν να συνδέονται με εισπνευστικό έγκαυμα.
Παρακολουθήστε εκτενέστερα την κατάσταση του αεραγωγού και αναζητήστε
άμεσα νοσοκόμο

β. Καλύψτε την περιοχή του εγκαύματος με στεγνά, αποστειρωμένα

επιθέματα. Για εκτενή εγκαύματα (> 20%TBSA), τοποθετήστε τον τραυματία στην
Heat-Reflective Shell ή Blizzard Survival Blanket από το Hypothermia Prevention kit
προκειμένου να καλύψετε την εγκαυματική επιφάνεια και για να αποτρέψετε την
υποθερμία.

γ. Παραπέμψτε σε νοσοκόμο οποιονδήποτε τραυματία με εκτεταμένα ή

σοβαρά εγκάυματα.

14. Σταθεροποιήστε όλα τα κατάγματα και επανελέγξτε για σφυγμό.

15. Επικοινωνία

α. Επικοινωνήστε με τον τραυματία αν αυτό είναι δυνατόν. Ενθαρρύνετέ

τον και ενημερώστε τον πριν από κάθε σας ενέργεια.

β. Επικοινωνήστε με τον επικεφαλής όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Ενημερώστε τον για την κατάσταση του τραυματία και τις απαιτήσεις για διακομιδή
ώστε να σας βοηθήσει με τον συντονισμό των μέσων διακομιδής.

γ. Επικοινωνήστε με το υπεύθυνο τμήμα για την οργάνωση της

Τακτικής Διακομιδής (TACEVAC).
 16. Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ)

Προσπάθεια καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης στο πεδίο της μάχης σε

τραυματίες από έκρηξη ή διατιτραίνοντα τραύματα, οι οποίοι δεν έχουν σφυγμό, δεν
αναπνέουν και δεν εμφανίζουν άλλα σημεία ζωής, δεν θα ήταν επιτυχής και δεν θα
πρέπει να επιχειρηθεί.

17. Καταγραφή της περίθαλψης

Καταγράψτε τις κλινικές αξιολογήσεις, τις θεραπευτικές πράξεις που

εφαρμόσατε και αλλαγές στη κατάσταση του τραυματία στην TCCC κάρτα τραυματία
(DD 1380). Διαβιβάστε αυτές τις πληροφορίες μαζί με τον τραυματία στο επόμενο
επίπεδο της περίθαλψης.

18. Προετοιμασία για διακομιδή

α. Συμπληρώστε και ασφαλίστε την κάρτα τραυματία επάνω στον

τραυματία.

β. Ασφαλίστε όλους του επιδέσμους και επιδέσεις.

γ. Ασφαλίστε ό,τι υλικό χρησιμοποιείται για την αποτροπή υποθερμίας.

δ. Ασφαλίστε όλους του ιμάντες του φορείου. Για μεγάλες διακομιδές

μεριμνήστε για την τοποθέτηση μαλακών επιφανειών σε όλα τα σημεία του τραυματία
που εφάπτονται στο φορείο.

ε. Ενημερώστε και δώστε οδηγίες σε περιπατητικούς τραυματίες.

στ. Καθορίστε τη σειρά διακομιδής των τραυματιών σύμφωνα τις ΒΟΕ

της Μονάδας.

ζ. Διατηρήστε την ασφάλεια στο σημείο που θα πραγματοποιηθεί η

διακομιδή, σύμφωνα με τις ΒΟΕ της Μονάδας.

Βασική Διαχείριση Τραυματία Κατά την φάση της Τακτικής Διακομιδής

(Tactical Evacuation Care)

1. Εγκαταστήστε ασφάλεια για το σημείο διακομιδής, σύμφωνα με τις ΒΟΕ

της Ομάδας - Μονάδας.

2. Η φροντίδα που μπορείτε εσείς να παρέχετε κατά την διακομιδή είναι ίδια
με του TFC.

3. Για τραυματίες με θωρακικό και κοιλιακό τραύμα να παρακολουθείτε στενά

για πνευμοθώρακα ιδιαίτερα αν γίνεται από αέρος ή αν υπάρχουν βουνά.

4. Παρακολουθείτε για τυχόν αιμορραγίες από τις πληγές. Αν υπάρξουν

αντιμετωπίστε τες.

5. Κρατήστε τον ασθενή ζεστό.

6. Καταγράψτε τις θεραπείες σας.