‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪1‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫خدا‬ ‫انتگرالهای یگانه‬

‫تهیه و ترتیب‪:‬انجنیر محمود تیموریان‬
‫دانش‬
‫تاریخچۀ انتگرالها‪:‬‬
‫موفقیت‬
‫تیوری انتگرال ها را دانشمندان مشهور ریاضی اسحاق نیوتن (‪ )1727-1642‬والیپنیتزآلمانی‬
‫(‪ )1646-1716‬اساس گذاشته است‪ .‬اگر چه دانشمندان دیگری قبل ازاینها تحقیقات نموده بودند اما آنچه که باعث شد این دو نفر مشهورشوند‬
‫اینست که درک آنها ازنیاز بشر به وجود یک روش سیستماتیک برای مشتقگیری و انتگرالگیری ونیز به کارگیری عالمات رایج وبیان‬
‫استداللهای منطقی بجای اثبات شهودی است؛عالوه براین‪ ،‬این دو دانشمند قوانینی را برای مشتق وانتگرال ترکیب توابع کشف کردند‪.‬‬
‫نیوتن در اوسط دهۀ ‪ 1660‬میالدی به این افکار دسترسی یافت در حالیکه الیپنیتز کار خودرا در اواسط دهۀ ‪ 1670‬میالدی آغاز نمود‬
‫اماالیپنیتز آنها را زود تر به چاپ رساندوعالمت گذاریهای او جالبتر از نیوتن بود‪ ،‬اینها همان عالیم هستند که در حال حاضر هم به کار‬
‫میرود‪.‬انتگرال که معنی آن لیمت مجموع با مساحت تحت منحنی که به دو بخش (هدف از توابع اولیه که مشتق آن اخذ گردیده) وانتگرال‬
‫معین(دریافت مساحت های تحت منحنی ها) میباشد‪.‬درقرن هفدهم دراروپا دو مسأله اساسی مطرح بود که یکی آن پیدا کردن خط مماس بر‬
‫منحنی درهر نقطه ومسأله دوم محاسبه سطح زیریک منحنی بود که مسأله دوم باعث پیدایش مفهوم جدیدی در ریاضیات بنام «انتگرال»‬
‫گردید که بعدها تعریف کامل انتگرال توسط جورج فریدریچ بیرهارد ریمان ارایه شد‪.‬‬
‫انتگرال های نا معین‪:‬‬
‫تعریف انتگرالهای غیر معین‪:‬‬

‫هرگاه ‪ f  x ‬یک تابع اولیه از تابع ‪ f  x ‬باشد توابع ‪ f  x   c‬بنام انتگرال غیر معین از ‪ f  x ‬گفته میشود‪.‬‬

‫خواص اساسی انتگرال نا معین‪:‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪udv  vu   vdu‬‬

‫‪au‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a du ‬‬ ‫‪ c , a  1, a  0‬‬
‫‪u‬‬
‫‪2.‬‬
‫‪ln a‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪cos udu  sin u  c‬‬

‫‪4.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sin udu   cos u  c‬‬

‫‪(ax  b) n 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪(ax  b) dx ‬‬ ‫‪ c, n  1‬‬
‫‪n‬‬
‫‪5.‬‬
‫)‪a (n  1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪6.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪(ax  b) 1 dx  ln ax  b  c‬‬
‫‪a‬‬
‫‪(ax  b) n 1  ax  b‬‬ ‫‪b ‬‬
‫‪7.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x(ax  b) n dx ‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ n  2 n  1   c , n  1,  2‬‬
‫‪x b‬‬
‫‪8.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x(ax  b) 1 dx   2 ln ax  b  c‬‬
‫‪a a‬‬
‫‪1 ‬‬ ‫‪b ‬‬
‫‪9.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x(ax  b) 2 dx  2 ln ax  b ‬‬
‫‪a ‬‬ ‫‪ax  b ‬‬
‫‪c‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 2 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

dx 1 x
10.   ln c
x(ax  b) b ax  b

 
n 2
ax  b
  2
n
11.  ax  b dx    c , n  2
a n2
ax  b dx
12.  x
dx  2 ax  b  b 
x ax  b
dx 2 ax  b
13. ( a)  x ax  b

b
arctan
b
c , b0

dx 1 ax  b  b
(b)  x ax  b

b
ln
ax  b  b
c , b 0

ax  b ax  b a dx
14.  x 2
dx  
x
 
2 x ax  b
c

dx ax  b a dx
15.  x 2 ax  b
 
bx

2b  x ax  b
c

dx 1 x
16.  a x
2 2
 arctan  c
a a
dx x 1 x
17.  (a  x )
2 2 2
 2 2  3 arctan  c
2a ( a  x ) 2a
2
a
dx 1 ax
18.  a x 2
2
 ln
2a a  x
c

dx x 1 dx
19.  ( a 2  x 2 ) 2 2a 2 ( a 2  x 2 ) 2a 2  a 2  x 2
 

dx x
20.   arcsin h  c  ln x  a 2  x 2  c
a2  x2 a
x 2 a2 x
21.  a 2  x 2 dx  a  x 2  arcsin h  c
2 2 a
x(a 2  2 x 2 ) a 2  x 2 a 4 x
22.  x 2
a  x dx 
2 2
 arcsin h  c
8 8 a
a2  x2 a
23.  x
dx  a 2  x 2  a sinh 1  c
x
a2  x2 1 x a2  x2
24.  x2
dx  sinh
a

x
c

x2 a2 x x a2  x2
25.  a2  x2
dx  
2
sinh 1 
a 2
c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 3 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

dx1 a  a2  x2
26.  x a x
2 2
  ln
a x
c

dx a2  x2
27.  x2 a2  x2

a2 x
c

dx x
28.  a x
2 2
 sinh 1  c
a
x 2 a2 x
 a  x dx  a  x  arcsin  c
2 2 2
29.
2 2 a
4
x x 1
30.  x 2 a 2  x 2 dx  arcsin  x a 2  x 2 (a 2  2 x 2 )  c
8 a 8
a 2  x 2 dx a  a2  x2
31.  x
 a 2  x 2  a ln
x
c

a 2  x 2 dx x a2  x2
32.  x2
  arcsin 
a x
c

x2 a2 x 1
33.  a2  x2
dx  arcsin  x a 2  x 2  c
2 a 2

dx 1 a  a2  x2
34.  x a2  x2
  ln
a x
c

dx a2  x2
35.  x2 a2  x2

a2 x
c

dx x
36.  x2  a2
 cosh 1  c  ln x  x 2  a 2  c
a
x 2 a2 x
37.  x 2  a 2 dx 
a
x  a 2  cosh 1  c
2 a

 
n
x2  a2
   
n x na 2 n2
38.  x2  a2 dx 
n 1

n  1
x2  a2 dx, n  1

dx x( x 2  a 2 ) 2 n n3 dx
39.  ( x 2  a 2 )n

(2  n)a 2

(n  2) a 2  ( x 2  a 2 ) n2
, n2

( x 2  a 2 )n 2
40.  x( x 2  a 2 ) n dx 
n2
 c , n  2

x a4 x
 x2 x  a dx  (2 x  a ) x  a  cosh 1  c
2 2 2 2 2 2
41.
8 8 a

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 4 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x2  a2 x
42.  x
dx  x 2  a 2  a sec 1  c
a
x2  a2 1 x x2  a2
43.  x2
dx  cosh
a

x
c

x2 a2 x x 2
44.  x2  a2
dx  cosh 1 
2 a 2
x  a2  c

dx 1 x 1 a
45.   sec 1  c  cos 1  c
x x2  a2 a a a x
dx x2  a2
46.  x2 x2  a2

a2 x
c

dx  xa
47.  2ax  x
 arcsin 
2
 a 
c

xa a2  xa
 2ax  x dx  2ax  x  arcsin  c
2 2
48.
2 2  a 
( x  a )( 2ax  x 2 ) n na 2
49.  ( 2ax  x 2 ) n dx 
n 1

n 1  ( 2ax  x 2 ) n  2 dx

dx ( x  a )( 2ax  x 2 ) 2 n ( n  3) dx
50.  ( 2ax  x 2 ) n

(n  2) a 2

( n  2) a 2  ( 2ax  x 2 ) n  2
( x  a )(2 x  3a ) 2ax  x 2 a 3 xa
51.  x 2ax  x 2 dx 
6
 arcsin
2 a
c

2ax  x 2 dx xa
52.  x
 2ax  x 2  a arcsin
a
c

2ax  x 2 dx 2a  x  xa
53.  x 2

x
 arcsin 
 a 
c
xdx xa
54.  2ax  x 2
 a sin 1
a
 2ax  x 2  c

dx 1 2a  x
55.  x 2ax  x 2

a x
c

1
56.  sin axdx   cos ax  c
a
1
57.  cos axdx  sin ax  c
a
x sin 2ax
58.  sin 2 axdx   c
2 4a

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 5 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x sin 2ax
59.  cos 2 axdx   c
2 4a
 sin n 1 ax  cos ax n  1
60.  sin axdx 
n
  sin n  2 axdx
na n
n 1
cos ax  sin ax n  1
61.  cos n axdx    cos n  2 axdx
na n
cos( a  b) x cos( a  b) x
62.( a )  sin ax cos bxdx     c , a2  b2
2( a  b) 2( a  b)
sin(a  b) x sin(a  b) x
(b)  sin ax sin bxdx    c , a2  b2
2( a  b) 2(a  b)
sin( a  b) x sin( a  b) x
(c)  cos ax cos bxdx    c , a2  b2
2( a  b) 2(a  b)
cos 2ax
63.  sin ax cos axdx   c
4a
sin n 1 ax
64.  sin ax cos axdx 
n
 c , n  1
(n  1)a
cos ax 1
65.  dx  ln sin ax  c
sin ax a
cos n 1 ax
67.  cos n ax sin axdx    c , n  1
(n  1)a
sin n 1 ax cos m 1 ax n  1
68.  sin n ax cos m axdx     sin n  2 ax cos m axdx , n  m
a ( n  m) nm
sin n 1 ax cos m 1 ax m  1
69.  sin ax cos axdx 
n m
  sin n ax cos m  2 axdx , m  n
a ( m  n) mn
dx 2  bc   ax  
70.   tan 1  tan      c , b 2  c 2
b  c sin ax a b 2  c 2  bc  4 2 
dx 1 c  b sin ax  c 2  b 2 cos ax
71.   ln  c , b2  c2
b  c sin ax a c  b
2 2 b  c sin ax
dx 1   ax 
72.    tan     c
1  sin ax a 4 2 
dx 1   ax 
73.   tan     c
1  sin ax a 4 2 
dx 2  bc ax 
74.   tan 1  tan   c , b 2  c 2
b  c cos ax a b 2  c 2  bc 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 6 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

dx 1 c  b cos ax  c 2  b 2 sin ax
75.   ln  c , b2  c2
b  c cos ax a c  b
2 2 b  c cos ax
dx 1 ax
76.   tan  c
1  cos ax a 2
dx 1 ax
77.    cot  c
1  cos ax a 2
1 x
78.  x sin axdx  2 sin ax  cos ax  c
a a
1 x
79.  x cos axdx  2 cos ax  sin ax  c
a a
n
x n
80.  x n sin axdx   cos ax   x n 1 cos axdx
a a
n
x n
81.  x n cos axdx  sin ax   x n1 sin axdx
a a
1
82.  tan axdx   ln cos ax  c
a
1
83.  cot axdx  ln sin ax  c
a
1
84.  tan 2 axdx  tan ax  x  c
a
1
85.  cot 2 axdx   cot ax  x  c
a
tan n 1 ax
86.  tan n axdx    tan n  2 axdx , n  1
a (n  1)
cot n 1 ax
87.  cot n axdx     cot n  2 axdx , n  1
a (n  1)
1
88.  sec axdx  ln sec ax  tan ax  c
a

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 7 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

1
89.  csc axdx   ln csc ax  cot ax  c
a
1
90.  sec 2 axdx  tan ax  c
a
1
91.  csc 2 axdx   cot ax  c
a
sec n2 ax tan ax n  2
92.  sec axdx 
n
  sec n2 axdx , n  1
a(n  1) n 1
csc n2 ax cot ax n  2
93.  csc n axdx     csc n2 axdx, n  1
a (n  1) n 1

sec n ax
94.  sec n ax tan axdx   c, n  0
na
csc n ax
95.  csc n ax cot axdx   c , n0
na
1
96.  arcsin axdx  x arcsin ax  1  a2 x2  c
a
1
97.  arccos axdx  x arccos ax  1  a 2 x 2  c
a
arctan axdx  x arctan ax  ln 1  a 2 x 2   c
1
98. 
2a
n 1
x a x n 1dx
99. 
n  1  1  a2 x2
x arcsin axdx 
n
arcsin ax  , n  1
n 1
x n 1 a x n 1dx
100. 
n 1 
x arccos axdx 
n
arccos ax  , n  1
n 1 1  a2 x2
x n 1 a x n 1dx
101. 
n  1  1  a2 x2
x n arctan axdx  arctan ax  , n  1
n 1
1 1 b ax
102.  e ax dx  e ax  c 103.  b ax dx   c , b  0, b  1
a a ln b
e ax 1 n
104.  xe ax dx  2  ax  1  c 105.  x n e ax dx  x n e ax   x n 1e ax dx
a a a
n ax
xb n
106.  x n b ax dx    x n1b ax dx , b  0, b  1
a ln b a ln b
e ax
107.  e sin bxdx  2
ax
 a sin bx  b cos bx   c
a  b2
e ax
108.  e cos bxdx  2
ax
 a cos ax  b sin bx   c
a  b2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 8 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

109.  ln axdx  x ln ax  x  c
x n 1 x n 1
110.  x ln axdx 
n
ln ax   c, n  1
n 1 (n  1) 2
1 dx
111.  x 1 ln axdx  ( ln ax) 2  c 112.   ln ln ax  c
2 x ln ax
1 1
113.  sinh axdx  cosh ax  c 114.  cosh axdx  sinh ax  c
a a
sinh 2ax x sinh 2ax x
115.  sinh 2 axdx   c 116.  cosh 2 axdx   c
4a 2 4a 2

sinh n 1 ax cosh ax n  1
117.  sinh axdx 
n
  sinh n  2 axdx, n  0
na n
cosh n  2 sinh ax n  1
118.  cosh n axdx    cosh n 2 axdx, n  0
na n
x 1
119.  x sinh axdx  cosh ax  2 sinh ax  c
a a
x 1
120.  x cosh axdx  sinh ax  2 cosh ax  c
a a
n
x n
121.  x n sinh axdx  cosh ax   x n 1 cosh axdx
a a
n
x n
122.  x n cosh axdx  sinh ax   x n 1 sinh axdx
a a
1
123.  tanh axdx  ln  cosh ax   c
a
1
124.  coth axdx  ln sinh ax  c
a
1
125.  tanh 2 axdx  x  tanh ax  c
a
1
126.  coth 2 axdx  x  coth ax  c
a
tanh n 1 ax
127.  tanh n axdx     tanh n  2 axdx, n  1
a (n  1)
coth n 1 ax
128.  coth axdx  
n
  coth n  2 axdx, n  1
a (n  1)
1
129.  sec haxdx  arcsin(tanh ax)  c
a

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 9 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

1 ax
130.  csc haxdx  ln tanh c
a 2
1
131.  sec h 2 axdx  tanh ax  c
a
1
132.  csc h 2 axdx   coth ax  c
a
sec h n  2 ax tanh ax n  2
133.  sec h n axdx    sec h n  2 axdx, n  1
a (n  1) n 1
csc h n  2 ax coth ax n  2
134.  csc h n axdx     csc h n  2 axdx, n  1
a (n  1) n 1
sec h n ax
135.  sec h n ax tanh axdx   c , n  0
na

csc h n ax
136.  csc h n ax coth axdx   c , n0
na
e ax  ebx e  bx 
137.  e sinh bxdx 
ax
    c , a 2  b2
2 a  b a b
e ax  ebx e  bx 
138.  e ax cosh bxdx      c , a 2  b2
2 a  b a b

139.  x n 1e  x dx (n)  (n  1)! , n  0
0

 1 
140.  e  ax dx  , a0
2

0 2 a
1  3  5  ( n  1) 
 2  2  2  4  6  n  2 , n  E , n  2
141.  sin n xdx   cos xdx  
n

 2  4  6   n  1) ,
0 0
nO , n  3
 3  5  7  n
:‫انتگرال‬
‫انتیگرال گیری به دو معنی است‬
‫پیدا کردن تابعی که مشتق آن در دست است‬.1
.‫محاسبه سطح احاطه شده بین منحنی ها و محاسبه حجم اجسام و طول قوس ها و غیره‬.2
:‫انتیگرال به دو قسم است‬

b 
   ‫دوم انتیگرال معین‬    ‫ انتیگرال غیر معین‬:‫اول‬
a 

:‫اول انتیگرال غیر معین‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬
 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪10‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫روش های انتیگرال گیری ‪:‬‬

‫‪.1‬روش انتیگرال گیری مستقیم‪ :‬در این روش بر اساس خواص و جدول که ذکر نمودیم انتیگرال را محاسبه می نماییم‬

‫‪ .1‬اتیگرال ‪  3x 2 dx‬را دریابید‪:‬‬

‫‪x 21‬‬ ‫‪x3‬‬
‫‪ 3x dx  3 x dx  3  2  1  c  3  3  c  x  c‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ x dx‬‬ ‫‪ .2‬انتیگرال‬

‫‪5‬‬

‫‪x51‬‬ ‫‪x6‬‬
‫‪ x dx ‬‬ ‫‪c  c‬‬
‫‪5‬‬

‫‪5 1‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪x‬‬
‫‪4‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ .3‬انتیگرال ‪dx‬‬
‫‪x 41‬‬ ‫‪x 3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ x dx ‬‬
‫‪4‬‬
‫‪c ‬‬ ‫‪ c   x 3  c‬‬
‫‪4  1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ .4‬انتیگرال تابع ‪x 3 dx‬‬

‫‪5‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x5‬‬ ‫‪x5‬‬ ‫‪5 85‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x dx   x dx ‬‬ ‫‪c ‬‬ ‫‪c  x c‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪1‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .5‬انتیگرال تابع ‪dx‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪x 21‬‬ ‫‪x 1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ x2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ c   x 1  c    c‬‬
‫‪2  1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪3dx‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x5‬‬
‫‪ .6‬انتیگرال تابع‬

‫‪3dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪x 51‬‬ ‫‪x 4‬‬

‫‪ x5  3 x5  3 x dx  3  5  1  c  3  4  c‬‬
‫‪5‬‬

‫‪ .7‬انتیگرال تابع ‪  2x xdx‬را دریابید‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 2x‬‬ ‫‪xdx  2  x xdx  2  x  x dx  2  x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪2 5‬‬ ‫‪4 5‬‬
‫‪ 2 x dx  2 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ c  2  c  2 x2  c  x2  c‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪x‬‬
‫‪10‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ .8‬انتیگرال تابع ‪dx‬‬
‫‪x 101‬‬ ‫‪x 9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ x dx ‬‬
‫‪10‬‬
‫‪c ‬‬ ‫‪ c   x 9  c‬‬
‫‪10  1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 11 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

dx
:‫را دریابید‬  x
‫ اتیگرال تابع‬.9
dx
 x
 ln x  c

3
:‫ را دریابید‬ 2x 2 dx ‫ انتیگرال تابع‬.10
3 5
3 3 1
2 2
x x 4
 2x 2
dx  2  x dx  2  2
3
 c  2   c  2 x5  c
5 5
1
2 2

:‫ را دریابید‬ 2m3 x 4 dx ‫ انتیگرال تابع‬.11

x 41 2m3 5
 2m x dx  2m  x dx  2m  c  x c
3 4 3 4 3

4 1 5
6  2b
:‫را دریابید‬   bx  b2 dx ‫ انتیگرال تابع‬.12

6 2b
6 2b 6 2b 6 2b 6 2b 62b 1
6 2b 2
x b
  bx  dx   b dx  b x dx  b 
2 2 2 2 2
b b b b b
b2 x c
6  2b
 1
b2
6 2b b2 6 2b 6 2b 2b2  2b  6
6 2b b2  2b  6 2 b2  2 b  6 b2  2 b  6
b b b
2 2 2 2 2
x b b b b b
b  c  2 x c  2 x c 2 x c
2 2 2
b b b b2
6  2b  b 2
b  2b  6 b  2b  6 b  2b  6
b2

:‫را دریابید‬  3x 2 dx ‫ انتیگرال تابع‬.13

3

 3 x 2 dx   3 3  3 x 2 dx  3 3   3 x 2 dx  3 3   x 3 dx
3

2 5
1 5
x3 x3 3
 3 3  C  3 3   C  3 3  x3  c
2 5 5
1
3 3

:‫را دریابید‬ x  8x3  2 x  7  dx ‫ انتیگرال تابع‬.14

5

 u  v  w   dx   udx  vdx  wdx  ‫با استفاده از رابطه ذیل حل می نماییم‬

x  8 x3  2 x  7  dx   x dx   8 x dx   2 xdx   7 dx
5 5 3

x 51 x6 x31 x11

  8 x 3dx  2  xdx  7 x   8   2  7x  c
5 1 6 3 1 11
1 x4 x2 1
 x6  8   2   7 x  c  x6  2 x4  x2  7 x  c
6 4 2 6

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 12 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

 2 
:‫ را دریابید‬  x 2  x  3  4 x 3  dx ‫ انتیگرال تابع‬.15
 x 

 2 2 4 3 x 21
1 3
2
                x 2 dx  2 x 3 dx   x 4 dx
2 4 3
x x x  dx x dx xdx dx x dx
x 3
 x 3
2 1
1 3 3 7
1 1
x 31 x 2 x 4
3 7
x3 x 2 x4 1 x2 1 2 4
 2   c  x3  2   c  x 3  x 2  x 2  x 4  c
3 1 3  1 3 3 3 2 7 3 3 7
1 1
2 4 2 4

  x  a  x  b  dx :‫را دریابید‬ ‫ انتیگرال تابع‬.16

  x  a  x  b  dx    x  bx  ax  ab  dx   x dx   bxdx   axdx   abdx

2 2

x 21 x3 x11 x11 1 b a

 b  xdx  a  xdx  abx   b a  abx  x 3  x 2  x 2  abx  c
2 1 3 11 11 3 2 2

:‫را دریابید‬   
x  m x 1  n x dx ‫ انتیگرال تابع‬.17
n


n

x  m x 1  n x dx     n
x  n x 2  m x  n x m x dx 
1 2 1 1 1
  n xdx   n x 2 dx   m xdx   n x m xdx   x n dx   x n dx   x m dx   x n x m dx
1 2 1 1 1 n 1 n2 m 1 m  n  mn
1 1 1  1
xn xn xm xn m xn x n xm x mn
    c     c
1 2 1 1 1 n  1 n  2 m  1 m  n  mn
1 1 1  1
n n m n m n n m mn
n 1 n2 m 1 m  n  mn
n n m mn
 xn  x n  xm  x mn  c
n 1 n2 m 1 m  n  mn

x  x2 
3 2

:‫را دریابید‬  x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.18

x  x2 
3 2
x 6  2 x3 x 2  x 4 x6 2 x3 x 2 x4
 x
dx  
x
dx  
x
dx  
x
dx  
x
dx
1 1 1
x6 x5 x4 6 5 4
 1
dx  2 1
dx   1
dx   x 2
dx  2 x 2
dx   x 2
dx
2 2 2
x x x
11 9 7
11 9 7 1 1 1
x2 x2 x2
  x dx  2 x dx   x dx 
2
 2
2
 C
2
11 9 7
1 1 1
2 2 2
13 11 9
x 2
x x 2 13 4 11 2 9
2 2
  2   c  x 2  x 2  x2  c
13 11 9 13 11 9
2 2 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 13 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x 2
 a 2  x 2  a 2 
:‫را دریابید‬  a ax
dx ‫ انتیگرال تابع‬.19

x 2
 a 2  x 2  a 2   x    a  dx 
2 2 2 2
x4  a4 x4 a4
 a ax
dx  
a ax
 a ax dx   a a x dx  a a x dx
4 4 1 1 1
1 x a 1 1 x4 a3 1 1 4 3 

a a
 x
dx 
a a
 x
dx 
a a
 1
dx  1  1
dx 
a a
x 2
dx  a 2
x 2
dx
2 2 2
x a x
1 7 1 9
7 5 1 5 1 5 1 9 5 1
2 2 2
1 x 1 x x 1 x2 2
a a  x dx  a 

2
1
 c 
a
2

a 7
 a 2

1
 C 
a a 9
 2 a 2 2
x  c 
9 a a
x 2
 2 a x c
2 2

1 1
2 2 2 2

2x 1
:‫را دریابید‬  2 x  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.20
‫هرگاه درجه صورت و مخرج باهم مساوی باشد و یا درجه توان صورت بلندتر ازتوان درجه مخرج باشد درین‬:‫حل‬
‫(و همچنان از رابطه ذیل برای حل سوال استفاده نمودیم‬.‫صورت کسر را باالی مخرج تقسیم می نماییم‬.‫صورت‬
u  x  dx du
)  ln u  x   c ‫ و یا‬  ln u  c
u  x u

du
2dx  u
 ln u
2x 1  2x 1 2   2 
 2 x  1dx   2 x  1  1  2 x  1    1  2 x  1  dx   1dx   2x 1
x  ln 2 x  1  c

x2  6
:‫ را دریابید‬ dx ‫ انتیگرال تابع‬.21
x6
x2  6  x2  6 30  x2  6  30 
 x6 dx   x6

 x  6  
x  6
  x6
dx    x  6 
 x6
 dx
du
dx  u
 ln u  c
30 x11 x2
  xdx   6dx   dx   6 x  30    6 x  30 ln x  6  c
x6 11 x6 2

2x
:‫را دریابید‬ x 2
dx ‫ انتیگرال تابع‬.22

u  x  dx du
 u  x  ln u  x   c ‫حل می نماییم و یا‬   ln u  c ‫با استفاده از فورمول‬:‫حل‬
u
2x 2 xdx
x 2
dx  
x 2
 ln x 2  c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪14‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪4‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ x  3 dx‬‬ ‫‪ .23‬انتیگرال تابع‬

‫‪u  x  dx‬‬ ‫‪du‬‬

‫‪ u  x‬‬ ‫حل می نماییم و یا ‪ ln u  x   c‬‬ ‫‪‬‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ ln u  c‬‬
‫‪u‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ x  3 dx  4 x  3  4 ln x  3  c‬‬
‫‪sin xdx‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ 1  cos x‬‬ ‫‪ .24‬انتیگرال تابع‬

‫‪u  x  dx‬‬ ‫‪du‬‬

‫‪ u  x‬‬ ‫حل می نماییم و یا ‪ ln u  x   c‬‬ ‫‪‬‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ ln u  c‬‬
‫‪u‬‬
‫‪sin xdx‬‬
‫‪ 1  cos x  ln 1  cos x  c‬‬
‫‪e x dx‬‬
‫‪ ‬را دریابید‪:‬‬ ‫‪ .25‬انتیگرال تابع‬
‫‪5  ex‬‬
‫‪u  x  dx‬‬ ‫‪du‬‬
‫‪ u  x‬‬ ‫حل می نماییم و یا ‪ ln u  x   c‬‬ ‫‪‬‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ ln u  c‬‬
‫‪u‬‬
‫‪e x dx‬‬
‫‪ 5  e x  ln 5  e  c‬‬
‫‪x‬‬

‫‪ .26‬انتیگرال تابع ‪  3x dx‬را دریابید‪:‬‬

‫‪ax‬‬
‫‪  a x dx ‬حل می نماییم‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ c‬‬
‫‪ln a‬‬
‫‪3x‬‬
‫‪ 3 dx  ln 3  c‬‬
‫‪x‬‬

‫‪ .27‬انتیگرال تابع ‪  4  5x dx‬را دریابید‪:‬‬

‫‪ax‬‬
‫‪  a x dx ‬حل می نماییم‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ c‬‬
‫‪ln a‬‬
‫‪4  5x‬‬
‫‪ 4  5 dx  4 5 dx ‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ln 5‬‬

‫‪ .28‬انتیگرال تابع ‪  4e x dx‬را دریابید‪:‬‬

‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪  e x dx  e x  c‬حل می نماییم‬

‫‪ 4e dx  4 e dx  4e‬‬ ‫‪c‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ .29‬انتیگرال تابع ‪  74 x 3 dx‬را دریابید‪:‬‬

‫‪ax‬‬
‫‪  a x dx ‬حل می نماییم‬ ‫حل‪ :‬با استفاده از فورمول ‪ c‬‬
‫‪ln a‬‬
‫‪74 x‬‬ ‫‪7 ‬‬ ‫‪4 x‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ 73 dx  73 ln 7 4  c‬‬

‫‪4 x 3‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 15 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫را دریابید‬   2sin t  3cos t  dt ‫ انتیگرال تابع‬.30

‫ حل می نماییم‬ sin xdx   cos x  c  cos xdx  sin x  c ‫ با استفاده از فورمول‬:‫حل‬
,

  2sin t  3cos t  dt   2sin tdt   3cos tdt  2 sin tdt  3 cos tdt  2cos t  3sin t  c
sin 3 x  1
:‫را دریابید‬  sin 2 x dx ‫ انتیگرال تابع‬.31

sin 3 x  1  sin 3 x 1  sin 3 x 1

 sin 2 x dx    sin 2 x sin 2 x 
 dx   sin 2 x dx   sin 2 dx   sin xdx  cot x   cos x  cot x  c

x 4  3x 2  5 3 x  7 x  6
:‫ را دریابید‬ 3
dx ‫ انتیگرال تابع‬.32
x
x 4  3x 2  5 3 x  7 x  6  3 9 21 
 3
x
dx  3 x 2  x 4  x 2  5 3 x  x  9   c
 14 8 5 

x 6  3x5  7 x 4  5 3 x
:‫را دریابید‬  4
x3
dx ‫ انتیگرال تابع‬.33

x 6  3x5  7 x 4  5 3 x  x 6 x5 7  60
 4
x3
dx  4 4 x    x 4   12 x 7  c
 25 7 17  7

 4  2 x   x  5 dx ‫ انتیگرال تابع‬.34
3

:‫را دریابید‬  3
x2
 4  2 x   x  5 dx  6 x
3
12 3 6 5
 x x x  60 3 x  12 6 x5  c
33
3
x2 5 23

1  x 
3

:‫را دریابید‬  x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.35

1  x 
3
x2
 x
dx  2 x  3x  2 x x 
2
c

 5 1 
:‫ را دریبابید‬   x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.36
 x x 
3 2 7 5

 5 1  2
  3 x2  x  7 x5  dx  15 x  3 x x  14 x  c
3 7 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 16 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫ را دریابید‬ cos  7 x  3 dx ‫ انتیگرال تابع‬.37

1
 cos  ax  b  dx  a sin  ax  b   c ‫ بااستفاده از فورمول ذیل حل می نماییم‬:‫حل‬
1 1
 cos  7 x  3 dx  a sin  ax  b   c  7 sin  7 x  3  c
:‫ را دریابید‬ 5sin  2 x  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.38
1
 sin  ax  b    a cos  ax  b   c ‫ با استفاده از فورمول ذیل حل می نماییم‬:‫حل‬
1 5
 5sin  2 x  1 dx  5 sin  2 x  1 dx  5  2  cos  2 x  1  c   2 cos  2 x  1  c
1
:‫را دریابید‬  cos 2
3x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.39
1 1
 cos 2
ax
dx 
a
tan ax  C ‫ با استفاده از فورمول ذیل حل می نماییم‬:‫حل‬
1 1 1
 cos2 3x dx  a tan ax  c  3 tan 3x  c
:‫ را دریابید‬ cos2 xdx ‫ انتیگرال تابع‬.40
1
 cos axdx  a sin ax  c ‫ با استفاده از فورمول ذیل حل می نماییم‬:‫حل‬
1  cos 2 x 1 cos 2 x 1 1
 cos xdx   dx   dx   dx  x   cos 2 xdx
2

2 2 2 2 2
1 1 1 1 1 1 1
 x   cos 2 xdx  x   sin 2 x  c  x  sin 2 x  c
2 2 2 2 2 2 4
‫انتیگرال گیری به طریقه تعویض‬

:‫ را دریبابید‬ sin 2 x  cos xdx ‫ انتیگرال تابع‬.1

 : sin x  u  d  sin x   du  cos xdx  du
u n 1 sin 21 x 1 :‫حل‬
 :  sin x cos xdx   u du 
2
c 
2
 c  sin 3 x  c
n 1 2 1 3

cos x
:‫ را دریابید‬ dx ‫ انتیگرال تابع‬.2
2 x
 x
2
: x u   u 2  x  u 2  dx  2udu
:‫حل‬
 : 
cos x
2 x
dx  
cos u
2u
 2udu   cos udu  sin u  c  sin   x C

:‫ را دریابید‬ sin  x  9 dx ‫ انتیگرال تابع‬.3

 : x  9  u  d  x  9   du  dx  du
:‫حل‬
 :  sin  x  9  dx   sin udu   cos u  c   cos  x  9   c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 17 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫ را تابع دریابید‬ 3 x 2 x 2  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.4

 : u  x3  1  d  x3  1  d  u   3x 2 dx  du
1
u n 1
 :  3x 2 x3  1dx   x 3  1  3x 2 dx   udu   u 2 du   c :‫حل‬
n 1
1 3
1
2 3 3
 c   u 2  c   x 3  1 2  c
2 2
u u 2
c 
1 3 3 3
1
2 2

:‫ را دریابید‬ cos  5x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.5

1
 : 5 x  u  d  5 x   d  u   du  5dx  dx  du
5
:‫حل‬
1 1 1 1
 :  cos  5 x  dx   cos  u   du   cos  u  du  sin u  c  sin  5 x   c
5 5 5 5

:‫ را دریابید‬ x 2 x  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.6

:‫حل‬
 : x  1  u  d  x  1  du  dx  du
 : x  u  1  x 2   u  1
2

u 1 1 du    u
1
 :  x x  1dx    u  1  2u  1 udu    u  2u  1  u du
2 2 2 2 2

 1 1 1
  2 1 1
1 1
  5 3 1

   u 2  u 2  2u  u 2  u 2  du    u 2  2u 2  u 2 du    u 2  2u 2  u 2  du
     
5 3 1 7 5 3
5 3 1 1 1 1
u2 u2 u2 u2 u2 u2
  u du   2u du   u du 
2 2 2
 2  c   2  c
5 3 1 7 5 3
1 1 1
2 2 2 2 2 2
7 5 3 7 5 3 7 5 3
2 2 2 2 4 2 2 4 2
  u 2  2  u 2  u 2  c  u 2  u 2  u 2  c   x  1 2   x  1 2   x  1 2  c
7 5 3 7 5 3 7 5 3

  x  1
2
:‫را دریابید‬ dx ‫ انتیگرال تابع‬.7
 : u  x  1  du  dx
 x  1  x  1
2 1
u 21
3
:‫حل‬
 :   x  1 dx   u du  c  c  c
2 2

2 1 2 1 3

:‫ را دریابید‬ 3x2 cos x3dx ‫ انتیگرال تابع‬.8

 : u  x3  du  3x 2 dx
:‫حل‬
 :  3x 2 cos x3dx   cos x3 3x 2 dx   cos udu  sin u  c  sin x3  c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 18 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x  5  xdx ‫ انتیگرال تابع‬.9

7
:‫را دریابید‬ 2

1
 : u  x 2  7  du  2 xdx  xdx  du
2
1  x  5
2 7 1
1 u 7 1
 :   x  5  xdx    u 
1 1
du    u  du  
7
c    c :‫حل‬
2 7 7

2 2 2 7 1 2 7 1
1  x  5  x 2  5
2 8 8

 c   x 2  5  c
1 8
  c 
2 8 16 16

 2x  1 2 x 3  3 x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.10

7
:‫را دریابید‬ 2

 : u  2 x3  3x  du   6 x 2  3 dx  du  3  2 x 2  1 dx  du   2 x 2  1
1
3
 :   2 x 2  1 2 x3  3x  dx    2 x 3  3x   2 x 2  1 dx    u  du
7 7 7 1
:‫حل‬
3
1 u 7 1 1 u8 u8
 c  u 8  c   2 x 3  3x   c
1 7 1 1
  u du  
8
c   c 
3 3 7 1 3 8 24 24 24

ln x
:‫را دریابید‬  x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.11

1 dx
 : u  ln x  du  dx  du 
x x
:‫حل‬
ln x dx u11 u2 1 2 1 2
 :  dx   ln x   udu   c   c  u  c  ln x  c
x x 11 2 2 2

:‫را دریابید‬  f  x   f   x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.12

5

 : u  f  x   du  f   x  dx
u 51 u6 1 1 :‫حل‬
 :  f  x   f   x  dx   u 5du 
5
 c   c  u6  c  f 6  x  c
5 1 6 6 6

:‫ را دریابید‬ 1  3xdx ‫ انتیگرال تابع‬.13

1
 : u  1  3 x  du  3 xdx   du  xdx
3
1
1
 1
1 2
1 1 1 u
 :  1  3 xdx   u    du    udu    u du     c :‫حل‬ 2

 3 3 3 3 1 1
2
3
1 u2 2 32 2 3
    c   u  c   1  3x  2  c
3 3 9 9
2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 19 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫ را دریابید‬ sin 3 x  cos x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.14

 : u  sin x  du  cos xdx
u 31 u4 1 1 :‫حل‬
 :  sin 3 x  cos x  dx   u 3 du  c   c  u 4  c  sin 4 x  c
3 1 4 4 4

:‫ را دریابید‬ cos3 xdx ‫ انتیگرال تابع‬.15

 : u  sin x  du  cos xdx
 :  cos3 xdx   cos 2 x cos xdx   1  sin 2 x  cos xdx   1  u 2  du :‫حل‬
1 1
  du   u 2 du  u  u 3  c  sin x  sin 3 x  c
3 3

ex
:‫را دریابید‬  1  e2 x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.16

du
‫حل می نماییم‬  1 u2
 arccos u  c ‫ با استفاده از فورمول‬:‫حل‬

 : u  e x  du  e x dx
ex e x dx du
 :  dx     arccos u  c  arccos e x  c
1 e 2x
1 e 2x
1 u 2

sin  ln x 
:‫را دریابید‬  x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.17
1 dx
 : u  ln x  du  dx  du 
x x
:‫حل‬
sin  ln x  dx
 :  dx   sin  ln cx    sin udu   cos u  c   cos  ln x   c
x x
3
1  ln x
:‫را دریابید‬  x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.18
:‫حل‬
1 4
1
1  ln x  
3 1 4 4
dx t3 t3 3 3
 dx  1  ln x  t   dt    t 3 dt   c   c  t 3  c  1  ln x  3  c
x  x  1
1
4 4 4
3 3

x
:‫را دریابید‬  sin  x  dx ‫ انتیگرال تابع‬.19
2

dy
x  2 dy  1 dy
 sin  x 2  dx   x  y  2 xdx  dy  xdx  2    sin2 y  2  sin y
:‫حل‬
1 y 1 x2
ln tg  c  ln tg c
2 2 2 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 20 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

e2 x
:‫را دریابید‬  6
ex  1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.20

e2 x e xe x
 dx   dx   6 e x  1  t  e x  1  t 6  e x  t 6  1  e x dx  6t 5 dt 
6
e 1x 6
e 1
x  

t 6
 1 6t 5 dt t11  t 5  t11 t 5  t101 t 4 1
 t
 6
t
dt  6   dt  6 t 10 dt  6 t 4 dt  6 
 t t  10  1
6 
4 1
 c :‫حل‬


6 6 x
e  1  6  e x  1  c
6
11 5

11 5

dx
:‫ را دریابید‬ ‫ انتیگرال تابع‬.21
e 1x

e2 x  1 ex   ex  ex ex
 6 e x  1 1  e x
dx   1 
e x  1    e x  1 
  1   dx    ex  1
dx  dx  x   e x  1 dx
u u  1  v  dv
 e x  u  e x dx  du   x   du     x    x  ln v  c  x  ln u  1 :‫حل‬
u 1  du  dv  v
 x  ln e x  1  c

x3
:‫را دریابید‬  x 1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.22

 v 2  1
3
x3  x 1  v2  x  v2  1 
  2vdv  2   v 2  1 dv
3
dx  
x 1  dx  2vdv  v  x  1  v
 2   v 6  3v 4  3v 2  1 dv  2  v 6 dv  2  3v 4 dv  2  3v 2 dv  2  dv :‫حل‬
v 61 v 4 1 v 2 1 v7 v5 v3
 2  6  6  2v  c  2   6   6   2v  c
6 1 4 1 2 1 7 5 3

dx
:‫را دریابید‬  ‫ انتیگرال تابع‬.23
x 1   x  1
3

dx 2tdt
   x  1  t  x  1  t 2  dx  2tdt   
t  t3
x 1   x  1
3

:‫حل‬
tdt dt
 2  2  2arctgt  c  2arctg x  1  c
t 1  t 
2
1 t2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 21 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x 5 dx
:‫را دریابید‬
x6  2
 ‫ انتیگرال تابع‬.24
1
x 5 dx x 5 dx  dl 
     x 6  2  2 x  dx   x 6  2  l  6 x 5 dx  dl  x 5 dx  
 6
1
x6  2
 x6  2 2
1
 1
1 :‫حل‬
1 1 1 1
 c    c  l  c   x 6  1  c
2 2
dl 1 1 l 1 l 1 1
 l 2
  l dl   2 2 2
6 6 6  1 1 6 1 3 3
2 2

x3
:‫را دریابید‬  x 1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.25

 v 2  1 2vdv  2 v 2  1 3 dv
3
x3  x 1  v2  x  v2  1 
 x 1
dx    
 dx  2vdv  v  x  1 

v  
 2   v 6  3v 4  3v 2  1 dv  2  v 6 dv  2  3v 4 dv  2  3v 2 dv  2  dv  c :‫حل‬
v 61 v 4 1 v 2 1 v7 v5 v3
 2  6  6  2v  c  2   6   6   2 v  c
6 1 4 1 2 1 7 5 3

dx
:‫را دریابید‬  x ln x  ln ln x  ln ln ln x  ‫ انتیگرال تابع‬.26

dx  dx  dy  dy 
 x ln x  ln ln x  ln ln ln x   ln x  y  x
 dy   

 ln y  v 
y ln y  ln ln y   y
 dv 

dv  dv  du
  ln v  u   du     ln u  c  ln ln v  c  ln ln ln y  c  ln ln ln ln x  c
v ln v  v  u
‫انتیگرال گیری به طریقه حصوی‬

:‫را دریابید‬  xe dx ‫ انتیگرال تابع‬.1

x

:‫حل‬
 u  x  du  dx 
 xe dx  dv  e x  dv  e x dx  v  e x    udv  uv   vdu  xe   e dx  xe  e  c
x x x x x

   

:‫را دریابید‬   2x  4 x  2  e x dx ‫ انتیگرال تابع‬.2

2

u  2 x 2  4 x  2  du  4 x  4 
  2 2
x  4 x  2  e dx   x
  uv   vdu
v  e  dv  e   dv   e  v  e 
x x x x

uv   vdu u  4 x  4  du  4dx 
  2x2  4x  2 ex    4x  4 ex  x :‫حل‬
v  e  dv  e  v  e 
x x

  2 x 2  4 x  2  e x   4 x  4  e x   e x 4dx    2 x 2  4 x  2  e x   4 x  4  e x  4e x  c
 
 ex  2x2  4x  2  4 x  4  4  c  ex  2x2  8x  6  c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 22 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫ را دریابید‬ ln xdx ‫ انتیگرال تابع‬.3

 dx 
 u  ln x  du   dx
 ln xdx   x   udv  uv   vdu  x ln x   x  x ln x  x  c :‫حل‬
 x
 dv  dx  v  x 

:‫را دریابید‬  x ln xdx ‫ انتیگرال تابع‬.4

 dx 
u  ln x  du  x 
 x ln xdx   ln x  xdx   x2  
  udv  uv   vdu
 dv  xdx  v  2 
:‫حل‬

x2 x 2 dx x2 1 x2 1 x2 x2 x2
 ln x    ln x   xdx  ln x    c  ln x   c
2 2 x 2 2 2 2 2 2 4

 x2
3 x
:‫را دریابید‬ dx ‫ انتیگرال تابع‬.5
u  x  du  dx 
  23 x 23 x
 x  2 dx   dv  23 x  v   2    udv  uv   vdu   x  3ln 2    3ln 2dx
3 x 3 x

 3ln 2 
x  23 x 1 x  23 x 1  1  3 x
    2  3 dx
3ln 2 3ln 2  3  
3 x
  2 dx    :‫حل‬
3ln 2 3ln 2
x  23 x 1 23 x x  23 x 23 x
   c   c
3ln 2 9 ln 2 ln 2 3ln 2 9 ln 2 2

:‫ را دریابید‬ ln 2 xdx ‫ انتیگرال تابع‬.6

:‫حل‬
 dx 
 u  ln 2 x  du  2 ln x   dx 
 ln xdx   x   udv  uv   vdu  x ln x   x  2 ln x 
2 2
  x 
 dv  dx  v  x 
 dx 
 u  ln x  du    dx 
 x ln x  2  ln xdx 
2
x   udv  uv   vdu  x ln x  2  x ln x   x 
2
   x 
 dv  dx  v  x 
 x ln 2 x  2 x ln x  2  dx  x ln 2 x  2 x ln x  2 x  c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 23 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

ln x
x
:‫را دریابید‬
dx ‫ انتیگرال تابع‬.7 
 dx 
1 1
 u  ln x  du 
ln x ln x x 
 x dx   1 dx   x 2 ln xdx   ln x  x 2 dx   1

 2
1

 dv  x dx  v  2 x 
2
x 2

1 1
dx dx
  udv  uv   vdu  2 x 2 ln x   2 x 2  2 x ln x  2  1 :‫حل‬
x
x2
dx
 2 x ln x  2   2 x ln x  2  2 x  c  2 x ln x  4 x  c
x

x e
3 x2
:‫را دریابید‬ dx ‫ انتیگرال تابع‬.8
2

  1 2 
2 
2 1
dx   x 2 xe x dx  x 2  e x    xe x dx  x 2 e x   e x  xdx 
x e
3 x2

2
2 2

:‫حل‬
 x e   e  2 xdx   x e  e  c  e  x  1  c
1 2 x2 1 x2 1 2 x2 1 x2 1 x2 2
2 2 2 2 2

:‫ را دریابید‬ e x dx ‫ انتیگرال تابع‬.9

x  t  x  t 2  dx  2tdt
‫در قدم نخست از تعویض استفاده می نماییم‬:‫حل‬
  e x dx   et  2tdt  2 et  tdt
u  t  du  dt 
2  et  tdt   t  et dt   t
  udv  uv   vdu
 dv  e t
dt  v  e 
 
 2 tet   et dt  2  t  et  et   c  2  x e x
e x
  c  2 
x 1  e x
c

x
:‫را دریابید‬   3x  x  4   e dx ‫ انتیگرال تابع‬.10
2 2

:‫حل‬
x u  3 x  x  4  du   6 x  1 dx
2

       
 
 x  udv  uv  vdu
2 2
3 x x 4 e dx x x
 2 
 dv  e dx   dv   e dx  v  2  e 
2 2

 x
  x
 x x
  3 x 2  x  4   2  e 2     2  e 2   6 x  1 dx  2  3 x 2  x  4   e 2  2   6 x  1  e 2 dx
   
x
.‫را دریافت نموده و قیمت آنرا در افاده فوق وضع می کنیم‬   6 x  1  e 2 dx ‫اکنون انتیگرال‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 24 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x u  6 x  1  du  6dx 
  6 x  1  e dx   dv  e 2x dx  dv  e 2x dx  v  2 x 2x    udv  uv   vdu
2 
   
 x
 x x x x x
 x
  6 x  1  2 x 2    2e 2 6dx  2  6 x  1 x 2  12  e 2 dx  2  6 x  1 x 2  12  2   e 2 d   
   2
x x x x x
 2  6 x  1 x 2  24e 2  c    6 x  1  e 2 dx  2  6 x  1 x 2  24e 2  c
x x x x x
 2  3 x 2  x  4   e 2  2   6 x  1  e 2 dx  2  3 x 2  x  4   e 2  2  6 x  1 x 2  24e 2   c

ln  ln x 
:‫را دریابید‬ x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.11
:‫حل‬
 1 
  ln x  1 
ln  ln x  dx u  ln  ln x   du  dx  du  x dx  du  dx 
 x dx   ln  ln x  x   ln x ln x x ln x 
 dx dx 
 dv  x   dv   x  v  ln x 
1 dx
  udv  uv   vdu  ln  ln x  ln x    ln x dx  ln  ln x  ln x   
x ln x x
 ln  ln x  ln x   ln x  c  ln x ln  ln x   1  c

:‫را دریابید‬  x sin xdx ‫ انتیگرال تابع‬.12

u  x  du  dx 
 x sin xdx      udv  uv   vdu
 dv  sin xdx   dv   sin xdx  v   cos x  :‫حل‬
 x   cos x     cos xdx   x cos x   cos xdx   x cos x  sin x  c

:‫ را دریابید‬ eax cos bxdx ‫ انتیگرال تابع‬.13

u  e ax  du  ae ax dx 
 e cos bxdx  dv  cos bxdx  dv  cos bxdx  v  1 sin bx    udv  uv   vdu

ax

   b  :‫حل‬
1  eax
  e ax   sin bx    sin bx  ae ax dx 
1 a
  e ax  sin bxdx
b  b b sin bx b
.‫ را دریافت نموده و قیمت آنرا در افاده فوق وضع می کنیم‬ eax  sin bxdx ‫اکنون انتیگرال‬
u  e ax  du  ae ax dx 
 e  sin bxdx  dv  sin bxdx  dv  sin bxdx  v   1 cos bx    udv  uv   vdu

ax

   b 
 1   1  e ax
  e ax    cos bx      cos bx   ae ax dx   
a
  e ax  cos bxdx
 b   b  b cos bx b

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 25 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫به این ترتیب انتیگرال داده شده شکل اولی خود را میگرد‬
e ax
a  1 ax a ax 
 e cos bxdx  b sin bx  b  b e cos bx  b  e cos bxdx 
ax

eax a a2
  eax cos bxdx sin bx  2 e ax cos bx  2  e ax cos bxdx
b b b
‫ اگر این مقدار مجهول را از‬،‫ مجهول است‬   e cos bxdx ‫در حقیقت ما چنان یک معادله مواجه هستیم که در آن‬
ax

:‫طرف راست به طرف چپ انتقال دهیم بدست می آید که‬

2 ax
a e a ax
 e cos bxdx  b2  e cos bxdx b  sin bx  b2 e cos bx
ax ax

 a 2  b 2  ax 1
  e cos bxdx  2  b sin bx  a cos bx  e :‫بنابران‬
ax
 2
 b  b
 eax 
 e cos bxdx   a 2  b2   b sin bx  a cos bx   c :‫در نتیجه‬
ax


x ln x  1  x 2 dx ‫ انتیگرال تابع‬.14
:‫را دریابید‬  1  x2
:‫حل‬


x ln x  1  x 2 

u  ln x  1  x  du 
2
  dx 

 1  x2
dx   ln x  1  
x 2

xdx
  
1  x 2  dv  xdx  v  1  x 2
1  x2 

 
 1  x2 

 
  udv  uv   vdu  ln x  1  x 2  1  x 2   1  x 2  dx
1  x2



ln x  1  x 2    
1  x 2   dx  ln x  1  x 2   
1  x2  x  c

:‫را دریابید‬  x  sin 4xdx ‫ انتیگرال تابع‬.15

u  x  du  dx 

 x  sin 4 xdx  dv  sin 4 xdx  dv  sin 4 xdx  v   1 cos 4 x    udv  uv   vdu
   4 
 1  cos 4 x x  cos 4 x 1
 x   cos 4 x     dx     cos 4 xdx :‫حل‬
 4  4 4 4
x  cos 4 x 1 1 x  cos 4 x 1
   sin 4 x  c    sin 4 x  c
4 4 4 4 16

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 26 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫را دریابید‬ x x  2dx ‫ انتیگرال تابع‬.16

:‫حل‬
u  x  du  dx 
 x x  2dx  dv  x  2dx   dv   x  2dx  v  2  v  1    uvd  uv   vdu
 2 x2 x  2 
 1  1 x 1
 x  dx     x  2  2 dx
 x2 x2 x2
1 1
 x  2  x  2 2
1
x 2 x
  c  c
x2 1
 1 x2 1
2 2

:‫را دریابید‬  x cos xdx ‫ انتیگرال تابع‬.17

u  x  du  dx 
 x cos xdx      udv  uv   vdu
 dv  cos xdx   dv   cos xdx  v  sin x  :‫حل‬
 x  sin x   sin xdx x  sin x    cos x   c  x  sin x  cos x  c

:‫ را دریابید‬ arctan xdx ‫ انتیگرال تابع‬.18

 1 
u  arctan x  du  1  x 2 
 arctan xdx      udv  uv   vdu
 dv  dx   dv   dx  v  x  :‫حل‬
1 x
 x  arctan x   x  dx  x  arctan x   dx
1 x 2
1  x2
x
.‫ را دریافت نموده و قیمت آنرا در افاده فوق وضع می کنیم‬ dx ‫اکنون انتیگرال‬
1  x2
x 1  dw 
 1  x 2 dx   1  x 2  xdx   w  1  x  dw  2 xdx  2  xdx 
2

x 1 1
1 x 2
dx  
w 2
dw  ln w
2
1 1
 arctan xdx  x arctan x  2 ln w  c  x arctan x  2 ln 1  x c
2

:‫را دریابید‬ x ln xdx ‫ انتیگرال تابع‬.19

2

:‫حل‬
 1 
u  ln x  du  x dx 
         uvd  uv   vdu
2 2
x ln xdx ln x x dx
 dv  x 2 dx  dv  x 2 dx  v  x 
3

   3 
x3 x3 1 x3 1 x3 1 x 21 x3 1
 ln x     dx  ln x    x 2 dx  ln x     c  ln x   x3  c
3 3 x 3 3 3 3 2 1 3 9

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 27 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

ln x
:‫را دریابید‬  x4
dx ‫ انتیگرال تابع‬.20
:‫حل‬
 1 
 u  ln x  du  dx 
ln x x
 x4 dx  
 dv  dx  dv  dx  v   1 
   udv  uv   vdu
 x4   x4 3x 3 
 1  1 1 1 1 1 1 1  ln x 1
 ln x   3     3  dx   3  ln x   x 4 dx   3  ln x    3    3  3  c
 3x  3x x 3x 3 3x 3  3x  3x 9x
‫انتیگرال گیری به طریقه کسور ناطق الجبری‬
P  x
‫ شکل که درجه توان متحول صورت یک درجه کم از درجه متحول مخرج باشد‬ ‫ انتیگرال‬: ‫حالت اول‬
Q  x
‫برای این منظور مخرج را به شکل تعویضی ساده می نماییم‬

3
:‫را دریابید‬  5 x  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.1

3  du 
 5 x  1 dx  u  5x  1  du  5dx  5
 dx 
 :‫حل‬
3 3 3 du 3 3
 dx   du    ln u  c  ln 5 x  1  c
5x  1 5u 5 u 5 5
2x  3
:‫را دریابید‬ x 2
 3x  1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.2
2x  3
x dx  u  x 2  3x  1  du   2 x  3 dx 
2
 3x  1
:‫حل‬
2x  3  2 x  3 dx du
 x 2  3x  1 dx   x 2  3x  1   u  ln u  c  ln x  3x  1  c
2

1
:‫را دریابید‬ x 2
 2x  1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.3
1 1
x dx   dx  u  x  1  du  dx 
 2x  1  
2 2
x 1
1 1 dx du
x 2
 2x  1
dx  
 x  1
2
dx  
 x  1
2
  2   u 2 du :‫حل‬
u
u 21 u 1 1 1
 c  c  c  c
2  1 1 u x 1

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 28 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x2  2x
 x3  3x2  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.4
:‫را دریابید‬
:‫حل‬
x  2x
2
 
 x3  3x 2  1 dx  u  x  3x  1  du   3x  6 x  dx  du  3  x  2 x  dx  3   x  2 x  dx 
3 2 2 2 du 2

x2  2 x du 1 du 1 1 ln x 3  3 x 2  1
 x3  3x 2  1 dx   3  u   3  u  3 ln u  c  3 ln x  3x  1  c  c
3 2

dx
:‫را دریابید‬ x 2
 4x  4
‫ انتیگرال تابع‬.5
dx dx
x   u  x  2  du  dx 
 4x  4  x  2
2 2

:‫حل‬
dx dx du u 21 1 1
 x 2  4 x  4   x  2 2  u 2 
2
   u du  c c c
2  1 u x2

3
:‫را دریابید‬   x  1 4
dx ‫ انتیگرال تابع‬.6

:‫حل‬
3
  x  1 4
dx  u  x  1  du  dx 

3 3 du u 41 u 3 1 1
  x  1 dx   du  3 4  3 u du  3 
4
 c  3 c   3 c  c
u  4  1 3  x  1
4 4 3
u u

dx
:‫را دریابید‬ x 2
 8 x  16
‫ انتیگرال تابع‬.7
dx dx
x   u  x  4  du  dx 
 8 x  16  x  4
2 2

:‫حل‬
dx dx du u 21 1 1
 x 2  8 x  16   x  4 2  u 2 
2
   u du  c   c  c
2  1 u x4

2 xdx
:‫را دریابید‬ x 4
 4 x2  4
‫ انتیگرال تابع‬.8
2 xdx 2 xdx
x   u  x 2  2  du  2 xdx 
 4x  4  x  2
4 2 2 2

:‫حل‬
2 xdx 2 xdx du u 21 1 1
 x4  4x2  4  x2  2 2  u 2 
2
   u du  c   c   2 c
  2  1 u x 2

P  x
.‫ قابل تجزیه به دو قوس باشد‬Q  x  ‫ بزرگتر باشد و‬Q  x  ‫ از درجه‬P  x  ‫که درجه‬  Q  x ‫انتیگرال شکل‬:‫حالت دوم‬

P  x
‫را به شکل مجموع دو کسر قسمی آن می نویسیم‬ ‫برای این منظور‬
Q  x

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 29 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

5x  7
:‫را دریابید‬   x  2 3x  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.9

5x  7
‫را به شکل مجموع دو کسر قسمی آن می نویسیم‬ ‫ برای این منظور‬:‫حل‬
 x  2  3x  1
5x  7 A B A  3 x  1  B  x  2  3 Ax  A  Bx  2 B
   
 x  2  3x  1 x  2 3x  1  x  2  3x  1  x  2  3x  1
3 Ax  Bx  A  2 B x  3 A  B    A  2 B  3 A  B  5 17 16
    A , B
 x  2  3x  1  x  2  3x  1  A  2B  7 7 7
17 16

5x  7 A B 17 16
    7  7  
 x  2  3x  1 x  2 3x  1 x  2 3x  1 7  x  2  17  3x  1
5x  7  17 16  17 16
 dx      dx   dx   dx
 x  2  3x  1  7  x  2  17  3 x  1  7  x  2 17  3 x  1
17 dx 16 dx 17 16
   
7 x  2 17 3 x  1
 ln x  2  ln 3 x  1  c
7 17

11x  4
:‫را دریابید‬  2x2
 x3
dx ‫ انتیگرال تابع‬.10
11x  4
‫را به شکل مجموع دو کسر قسمی آن می نویسیم‬ ‫ برای این منظور‬:‫حل‬
2 x2  x  3
11x  4 A B A  2 x  3  B  x  1 2 Ax  3 A  Bx  B
   
2 x2  x  3 x  1 2 x  3  x  1 2 x  3  x  1 2 x  3
2 Ax  Bx  3 A  B x  2 A  B    3 A  B  2 A  B  11
    A3 ,B  5
 x  1 2 x  3 2x  x  3
2
3 A  B  4
11x  4 A B 3 5
    
2x  x  3 x  1 2x  3 x  1 2x  3
2

11x  4  3 5  3 5 dx dx
 2 dx      dx   dx   dx  3  5
2x  x  3  x  1 2x  3  x 1 2x  3 x 1 2x  3
1 5
 3ln x  1  5  ln 2 x  3  c  3ln x  1  ln 2 x  3  c
2 2
x 1
:‫را دریابید‬ x3
1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.11
x 1
‫را به شکل مجموع دو کسر قسمی آن می نویسیم‬ ‫ برای این منظور‬:‫حل‬
x3  1

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 30 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x3  1   x  1  x 2  x  1

x 1 x 1 A Bx  C A  x 2  x  1   Bx  C  x  1
   
x3  1  x  1  x 2  x  1 x  1 x 2  x  1  x  1  x 2  x  1
Ax 2  Ax  A  Bx 2  Bx  Cx  C Ax 2  Bx 2  Ax  Bx  Cx  A  C
 
x3  1 x3  1
 2
A  3
A  B  0 
x2  A  B   x  A  B  C    A  C    2
   A  B  C  1  B 
x 1
3
A  C  1  3
  1
C   3

2  2   1
x 1 x 1 Bx  C  x   
  2 
A 3 3 3
   2 
x  1  x  1  x  x  1 x  1 x  x  1 x  1
3 2
x  x 1
1
  2 x  1 
2 2 1 2x  1 x 1 2 1 2x  1 
 32    2  3      2  d
3  x  1 x  x 1 3  x  1 3 x  x  1 x 1  3  x  1 3 x  x  1 
2 1 2x  1 2 dx 1 2x  1
 3  x  1 dx    3  x 2
 x 1
dx     2
3 x 1 3 x  x 1
dx 

u  x 2  x  du  2 x 1 dx   2 x 1 dx  du  ln u  c
2 1 2x  1   x 2  x 1 u 2 1
3
ln x  1 
3  x2  x  1 dx 
3
ln x  1  ln x 2  x  1  c
3

5x  1
:‫را دریابید‬   2 x  3 2
dx ‫ انتیگرال تابع‬.12

5x  1
‫را به شکل مجموع دو کسر قسمی آن می نویسیم‬ ‫ برای این منظور‬:‫حل‬
 2 x  3
2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 31 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

5x  1 A B A  2 x  3  B 2 Ax  3 A  B
   
 2 x  3  2 x  3  2 x  3  2 x  3  2 x  3
2 1 2 2 2

 5
2 A  5  2

3 A  B  1  3  5  B  1  B   17
 2 2
 5 17 
    
5x  1 A B 5 17
  2 x  3   
  2  2     dx
 dx
2
 2 x  3
1
 2 x  3
2
  2 x  3  2 x  3
1 2
  2  2 x  3  2  2 x  3 2
1

 
 
1
5 17 5 dx 17 dx  u 2 du
 2  2 x  3 1
dx  
2  2 x  3
2
dx   
2 2x  3 2   2 x  3 2

5 1 17 1 5 17 1 5 17
 ln 2 x  3    2 x  3  ln 2 x  3  
1
 c  ln 2 x  3  c
2 2 2 2 4 4 2x  3 4 4  2 x  3
P  x
‫ قابل تجزیه نباشد‬Q  x  ‫ بوده و‬Q  x  ‫ کوچکتر از‬P  x  ‫که درجه‬  Q  x  ‫انتیگرال شکل‬:‫حالت سوم‬
‫برای تجزیه مخرج از تکمیل مربع استفاده می نماییم با استفاه از‬
du 1 ax du 1 u dx
) 2  ln  c، 2  arctg    c ،   arctgx  c (‫فورمولهای‬
a x 2
2a  a  x  a u 2
a a 1  x2

1
:‫را دریابید‬
 4x  5 x
dx ‫ انتیگرال تابع‬.13
2

.‫ برای این منظور مخرج را تکمیل مربع می نماییم‬:‫حل‬

1 1 1
 x2  4 x  5 dx   x2  4 x  4  4  5 dx    x  2 2  1dx
 arctan  x  2   c or  arccot  x  2   c

dx
:‫را دریابید‬  2x 2
 2x  9
‫ انتیگرال تابع‬.14
:‫حل‬
dx dx 1 dx 1 dx
 2x  2x  9
2


 
9 2 2 1 9 1 2 
 
1  18  1
2
2  x2  x   x x  
 2 4 2 4 x  
 2 4
1
x
1
 
dx 1
 
dx
 
1 17 2  c  17 arctg  2 x  1   c
2 2
arctg  
2  1  17 2  1 
2
 17  2 2 17 4  17 
x    x     
 2 4  2   2  2

P  x
‫ باشد‬Q  x  ‫ بزرگتر یا مساوی به درجه‬P  x  ‫ که درجه‬ ‫ انتیگرال شکل‬:‫حالت سوم‬
Q  x
‫هرگاه درجه صورت و مخرج باهم مساوی باشد و یا درجه توان صورت بلندتر ازتوان درجه مخرج‬:‫یاداشت‬
.‫صورت کسر را باالی مخرج تقسیم می نماییم‬.‫باشد درین صورت‬
‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬
 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪32‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪4 x 2  14 x  3‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ .15‬انتیگرال تابع ‪ x 2  3x dx‬‬
‫حل‪ :‬این منظور صورت را تقسیم مخرج می نماییم‬
‫‪4 x  14 x  3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2x  3 ‬‬ ‫‪2x  3‬‬ ‫‪2x  3‬‬
‫‪ x2  3x dx    4  x2  3x  dx   4dx   x2  3x dx  4 x   x2  3x dx‬‬
‫‪2x  3‬‬
‫‪  2‬را دریافت می نمایم(برای این منظور مخرج را با استفاده از میتود تعویضی ساده می‬ ‫اکنون قیمت انتیگرال ‪dx‬‬
‫‪x  3x‬‬
‫نماییم) بعدا قیمت اش را در سوال وضع می نماییم‬
‫‪2x  3‬‬
‫‪ x 2  3x dx  u  x  3x  du   2 x  3 dx ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2x  3‬‬ ‫‪du‬‬

‫‪ 2‬‬ ‫‪dx   dx  ln u  ln x 2  3x‬‬
‫‪x  3x‬‬ ‫‪u‬‬
‫‪4 x  14 x  3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2x  3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪dx  4 x   2‬‬ ‫‪dx  4 x  ln x 2  3x  c‬‬
‫‪x  3x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x  3x‬‬

‫‪x3  3x‬‬
‫را دریابید‪:‬‬‫‪ .16‬انتیگرال تابع ‪ x 2  1 dx‬‬
‫حل‪ :‬برای این منظور صورت را باالی مخرج تقسیم می نماییم‬
‫‪x  3x‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2x ‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪2x‬‬
‫‪ x2  1 dx    x  x2  1 dx   xdx   x2  1 dx  2   x2  1 dx‬‬
‫‪2x‬‬
‫‪  2‬را دریافت می نمایم(برای این منظور مخرج را با استفاده از میتود تعویضی ساده‬ ‫اکنون قیمت انتیگرال ‪dx‬‬
‫‪x 1‬‬
‫می نماییم) بعدا قیمت اش را در سوال وضع می نماییم‬
‫‪2x‬‬
‫‪ x 2  1 dx  u  x  1  du  2 xdx ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2x‬‬ ‫‪du‬‬
‫‪ x 2  1 dx   u  ln u  ln x  1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪x3  3x‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪x2‬‬

‫‪ x 2  1 dx  2   x 2  1 dx  2  ln x  1  c‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3x  1‬‬
‫را دریابید‪:‬‬ ‫‪ .17‬انتیگرال تابع ‪ x  2 dx‬‬
‫حل‪:‬برای این منظور صورت را باالی مخرج تقسیم می نماییم‬
‫‪3x  1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪7 ‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ x  2 dx    3  x  2  dx   3dx   x  2 dx  3x  7  x  2‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪ ‬را دریافت می نمایم(برای این منظور مخرج را با استفاده از میتود تعویضی ساده می‬ ‫اکنون قیمت انتیگرال‬
‫‪x2‬‬
‫نماییم) بعدا قیمت اش را در سوال وضع می نماییم‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪du‬‬
‫‪ x  2  u  x  2  du  dx    x  2   u  ln u  ln x  2‬‬
‫‪3x  1‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ x  2 dx  3x  7  x  2  3x  7 ln x  2  c‬‬
‫انتیگرال گیری به طریقه کسور قسمی‬
‫برای حل نمودن این نوع انتیگرال ها کافی است تا تابع تحت انتیگرال را به کسور قسمی آن تجزیه نماییم‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 33 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

dx
:‫را دریابید‬
1 x
‫ انتیگرال تابع‬.1
2

:‫حل‬
dx  1 1 A B A  x  1  B  x  1 Ax  A  Bx  B 
 x 2  1   x 2  1   x  1 x  1  x  1  x  1   x  1 x  1   x  1 x  1 
 
 Ax  Bx  A  B x  A  B   A  B A  B  0 1 1
    A , B 
  x  1 x  1  x  1 x  1 A  B  1 2 2
 1 1 
 2  
dx 1 dx 1 dx 1 1
 x 2  1    x  1  x  1  dx  2  x  1  2  x  1  2 ln x  1  2 ln x  1  c
2
 
 

dx
:‫را دریابید‬ x 2
1
‫ انتیگرال تابع‬.2

dx  1 1 1 1 A B 
x 2
 2  2  2 2 
 1  x  1 x   1 x  i
  
 x  i  x  i  x  i x  i 
 A  x  i   B  x  i  Ax  Ai  Bx  Bi Ax  Bx  Ai  Bi x  A  B   Ai  Bi 
     
  x  i  x  i   x  i  x  i   x  i  x  i   x  i  x  i  
A  B  0 1 1
  A , B :‫حل‬
 Ai  Bi  1 2i 2i
 1 1  1 1
dx   2i  
1 dx 1 dx
 x 2  1    x  i  x  i  dx   x  i dx   x  i dx   2i  x  i  2i  x  i
2i 2i 2i
 
 
xi
  ln x  i  ln x  i  c   ln x  i  ln x  i   c  ln
1 1 1 1
c
2 2 2i 2i x  i

3x  1
:‫را دریابید‬  2x 2
 5x  3
dx ‫ انتیگرال تابع‬.3
:‫حل‬
3x  1  3x  1 3x  1 A B 
 2 x2  5x  3 dx      
 2 x  5 x  3  2 x  3 x  1 2 x  3 x  1 
2

 A  x  1  B  2 x  3 Ax  A  2 Bx  3B Ax  2 Bx  A  3B x  A  2 B   A  3B 
    
  2 x  3 x  1  2 x  3 x  1  2 x  3 x  1  2 x  3 x  1 
 A  2B  3
  A  7 , B  2
  A  3 B  1
3x  1  A B   7 2  7 2
 2 x 2  5 x  3 dx    2 x  3  x  1  dx    2 x  3  x  1  dx   2 x  3 dx   x  1 dx
dx dx 7
7  2  ln 2 x  3  2 ln x  1  c
2x  3 x 1 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 34 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x2  2x  2
:‫را دریابید‬  xx 2
 1
dx ‫ انتیگرال تابع‬.4

:‫حل‬
x2  2x  2  x 2  2 x  2 A Bx  C A  x  1  x  Bx  C  Ax 2  A  Bx 2  Cx 
2

 x  x 2  1
dx  
 x  x 2  1
  2
x x 1

x  x 2  1

x  x 2  1


 2 A  B  1 
 Ax  Bx  Cx  A x  A  B   Cx  A
2
 
2
   C  2  B  1
x  x  1
2
x  x  1
2
A  2
  
x2  2 x  2  A Bx  C   2 x  2  2 x  2
 dx     2  dx     2  dx   dx   2 dx
x  x  1
2
x x 1   x x 1  x x 1
dx x 2 1
 2  2 dx   2 dx  2 ln x  ln x 2  1  2arctgx  c
x x 1 x 1 2

‫انتیگرال معین‬
‫فورمول ها و خواص انتیگرال معین‬
b
b
1.  f  x  dx  g  x   g b   g  a 
a
a
b b
2.  cf  x  dx c  f  x  dx
a a
a
3.  f  x  dx 0
a
b a
4.  cf  x  dx    f  x  dx
a b
b c b
5.  f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx
a a c
b
6.  f  x  dx   b  a   f  c 
a
b b b
7.  f  x   g  x   dx   f  x  dx   g  x  dx
a a a

1
:‫را دریابید‬  xdx ‫ انتیگرال تابع‬.1
0
1 2 1
x 12 02 1
 xdx 
0
2
   :‫حل‬
2 2 2
0

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 35 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

5
:‫را دریابید‬  x dx ‫ انتیگرال تابع‬.2
2

3
5 3 5
x 53 33 125 27 98
 x dx       :‫حل‬
2

3
3 3
3 3 3 3 3
4
:‫را دریابید‬ x  6 x 2  9 x  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.3
3

1
2
4 4 4 4 4 4
x4
1  x 3
6 x2
 9 x  1dx  1 x dx  6 1
3
x dx  9 1 xdx  1
2
1dx 
4
9
 2 x3  x 2  x
2 1
2 2 2 2 2 2

 1  4
:‫حل‬
  
4  2 89 768  89 679
3 2
1 91 1
4
9 2
  2  4   4  4     2         12   
3

 4 2  4  2  2  2  2 64 64 64
 
 
2
:‫را دریابید‬ x x3  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.4
2

 
2
du
x x 3  1dx  u  x 3  1  du  3x 2 dx   x 2 dx 
2

0  3 
2 2
1 3
2 2 2 1 1 2
3
  x  1 2
2 2
1 1 1u 1u 2 3
x 2
x  1dx   udu   u du 
3
 2
30 30 3 1 1 3 3 9
0 0 :‫حل‬
2 0 2 0

2 3 3 3
 2  32 32  2  3  2
    2
 2  1 2  03  1 2 
 9  1    9  1   9 
3

9  9  9 9 9
2 3 2 2 2 52
  27   2  3   6  
91 9 9 9 9
4
dx
:‫را دریابید‬   x  2
0
2
‫ انتیگرال تابع‬.5

4 4 4 4
dx dx du
  x  2   u  x  2  du  dx    x  2 
0
2
0
2

0 u 
2
  u 2 du
0
:‫حل‬
2 1 4 1 4 4
u u 1 4  1   1 1  1 1 1
  u         
2  1 0 1 0 0
 x20  42 02 6 2 3
1
:‫ را دریابید‬ e3 x dx ‫ انتیگرال تابع‬.6
0
1 1

dx  e3 x   e31  e30    e3  1 :‫حل‬

1 1 1
e
3x

0
3 0 3 3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 36 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

1
:‫ را دریابید‬ e3 x 1dx ‫ انتیگرال تابع‬.7
0
1 1

dx  e3 x 1   e311  e30 1    e 4  e  :‫حل‬

1 1 1
e
3 x 1

0
3 0 3 3

1
:‫را دریابید‬ 0
3x  1dx ‫ انتیگرال تابع‬.8

:‫حل‬
 
1 1 1 1 1
du 1 1

0
3 x  1dx  u  3 x  1  du  3dx 
 3
 dx    3x  1dx   udu   u du
 0 30 30
2

1 1
1 3
1
 2  2 2  16  2 14
1
1 u 1 u2 2
2 3
2 3 3 3 3
       3 x  1   3 1  1   3  0  1    4  1  
2 2 2 
1
3 1 3 3 9 0 9  9  9 9
2 0 2 0

:‫را دریابید‬  x dx ‫ انتیگرال تابع‬.9

1
2 0 2
2
 x , x  0 2
x
0 2
x2

1
x dx   x  
  x ,
   x dx    xdx   xdx  
x  0  1 1
2

2
0 1 0
:‫حل‬
 02  12   22  0 2   1 1 5
             2   2 
 2 2   2 2   2 2 2

:‫را دریایبد‬  x  2 dx ‫ انتیگرال تابع‬.10

1
4    x  2  ; x  0  4 2 4

   x  2 dx     x  2  dx    x  2  dx
; x  0  1
x  2 dx   x  2  
1   x  2  1 2

2 4 2 4
x2 x2
   2  x  dx    x  2  dx  2 x    2x
1
2 2
2 1 2 :‫حل‬
2   1  42   2 2 
2 2

 22    2  1    2  4    2  2 
2  2  2  2 
 
 1  5  5 5 13
 4  2   2   8 8   2  4  2      2  2   2  4  
 2 2 2 2 2
e
dx
:‫را دریابید‬  1
x
‫ انتیگرال تابع‬.11
e
dx
1 x  ln x 1  ln e  ln1  1  0  1 :‫حل‬
e

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 37 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬


2
:‫ را دریابید‬ cos xdx ‫ انتیگرال تابع‬.12
0


  
2

0 cos xdx  sin x 2  sin

0  2
 sin 0   1 :‫حل‬


2
:‫ را دریابید‬ cos3 xdx  ‫ انتیگرال تابع‬.13
0

:‫حل‬
   

 cos xdx  u  sin x  du  cos xdx    cos xdx   cos x cos xdx   1  sin x  cos xdx
2 2 2 2
3 3 2 2

0 0 0 0
   
u3  1   1 
  1  u  du   du   u du  u 
2 2 2 2 1 2
2 2
 1  13   0   03   1  
0 0 0
3 0  3   3  3 3

e2
dx
:‫را دریابید‬ 
1
x
‫ انتیگرال تابع‬.14

e2
dx e2
1 x  ln x 1
 ln e 2  ln1  2  0  2 :‫حل‬


:‫ را دریابید‬ cos x dx ‫ انتیگرال تابع‬.15
0

    
  cos x ; 0, 2    
  2
  cos x dx  cos xdx   cos xdx
 cos x dx  cos x  
   0
 0 
 cos x ;  
:‫حل‬
  2  
0
,
  
2

      
 sin x 02    sin x     sin  sin 0    sin   sin   1   0  1  1  1  2
2  2   2

:‫ را دریابید‬ sin xdx ‫ انتیگرال تابع‬.16
0

   cos   cos 0     1  1  2 :‫حل‬

 sin xdx   cos x
0
0


:‫را دریابید‬  tgxdx ‫ انتیگرال تابع‬.17

    
sin x du du
 tgxdx 

 cos x dx  u  cos x  du   sin xdx    tgxdx   u   u :‫حل‬
 
  ln u 
  ln cos x 
  ln cos   ln cos x       ln1  ln1  0

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 38 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬


:‫را دریابید‬  x cos xdx ‫ انتیگرال تابع‬.18
0
:‫حل‬
  u  x  du  dx 
0 x cos xdx  0 x cos xdx      udv  uv   vdu
 dv  cos xdx   dv   cos xdx  v  sin x 

 x  sin x   sin xdx x  sin x    cos x   c  x  sin x  cos x 0   sin   cos    0sin 0  cos 0 


 0   1   0  1  1  1  2

1
dx
:‫را دریابید‬  1 x
0
2
‫ انتیگرال تابع‬.19
1
dx  
 1 x  arctg 0  arctg1  arctg 0  0 
1
2
:‫حل‬
0
4 4
1
xdx
:‫را دریابید‬  1 x
0
2
‫ انتیگرال تابع‬.20

du
xdx  
1 1 1 1
du xdx 1 du
0 1  x 2  u  x  1  du  2 xdx  2  xdx   0 1  x 2  0 u  2 0 u
2
2

:‫حل‬
1 1
1 1 1 1 1
 ln u  ln 1  x 2  ln 1  12  ln 1  02   ln 2  ln 1   ln 2  ln 2
2 2 2   2 2
0 0

4
:‫را دریابید‬  x  3 dx
1
‫ انتیگرال تابع‬.21

4
  x  3 ; x0 4 3 4


1
x  3 dx   x  3  
   x  3 ; x  0  1
  x  3 dx  1   3  x  3 dx
 x  3 dx 

  x  3  x  3
 1  32  3  32    4  32  3  32 
3 4

 
     :‫حل‬
2 1
2 3 
 2 2 
  2 2 

4  1  1 5
   0    0  2  
2  2  2 2
:‫برای محاسبه انتیگرال های معین که دارای شکل ذیل‬:‫یاداشت‬
b b
‫ در انتروال‬f  x   0 ‫ باشد در حالتیکه معادله‬f  x   ax  b ‫در صورتیکه‬ 
a
x dx ‫یا‬  f  x  dx :‫الف‬
a

‫ دارای جذر باشد برای ساده ساختن انتیگرال موصوف از فورمول ذیل استفاده می‬ a, b
b c b

 f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx ‫نماییم‬
a a c

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 39 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

2
:‫را دریابید‬  cos xdx
2
‫ انتیگرال تابع‬.22
2
 sin  2   sin  sin 2   0  0  0 :‫حل‬
2
 cos xdx  sin x
2
2

2
:‫ را دریابید‬ 2 x  x 2  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.23
3

0
2 2 2 2
u4
0      0  
3 3
           
2 2 2 3
2 x x 1 dx  u x 1 du 2 xdx x 1 2 xdx u du
0
4 0
:‫حل‬
x  1 2  1 0  1
2 4 2 2 4 2 4
625 1 625  1 624
        156
4 4 4 4 4 4 4
0


8
:‫ را دریابید‬ sin 5  2 x   cos 2 xdx ‫ انتیگرال تابع‬.24
0

:‫حل‬


 
8
du
 sin  2 x   cos 2 xdx  u  sin 2 x  du  2 cos 2 xdx  2  cos 2 xdx 
5

0
   
1   6
6
8
18 1 u6 8 1
  sin 5  2 x   cos 2 xdx   u 5  du     sin 2 x    sin 2     sin 2  0  
8

0
20 2 6 0
12 0 12  8 

1  2   6
1    6
6
1
  sin    sin 0       0 
12  4  12  2   96

4
dx
:‫را دریابید‬ 
1 x
‫ انتیگرال تابع‬.25
4 4
1 1
4 1 4  1
dx  x 2 x2 4

   x 2 dx 
x 1 1

1
 2 x  2 4  2 1  4  2  2 :‫حل‬
1
1  1
2 1 2 1

e
:‫ را دریابید‬ ln xdx ‫ انتیگرال تابع‬.26
1
e e e
1
 ln xdx  x ln x   x dx  x ln x   dx   x ln x  x    e ln e  e   1ln1  1
e e e

1
1
1
1
1
1
:‫حل‬
  e 1  e   1 0  1   0    1  1

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 40 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

2
dx
:‫را دریابید‬ x
1
2
9
‫ انتیگرال تابع‬.27
2
 1 x3  1 2  3 1 1 3
2 2
dx dx
1 x 2  9  1 x 2  32   2  3 ln x  3   6 ln 2  3  6 ln 1  3
1

1 :‫حل‬
1 1 1 2 1  1 1 1 1 1 2 1 2
 ln  ln   ln  ln   ln 5  ln   ln
6 5 6 4 6 5 2 6 1 6 5 1 6 5
2
e

:‫را دریابید‬ x ln xdx ‫ انتیگرال تابع‬.28

2

1
:‫حل‬
 1 
e e  u  ln x  du  dx 
x
1 x ln xdx  1 ln xx dx  2 1 3 
  udv  uv   vdu
2 2

x dx  dv   x dx   dv  v  x
2
 3 
e e e e e e e e
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
 ln x  x 3   x 3 dx  ln x  x 3   x 2 dx  ln x  x 3   x 3  ln x  x 3  x 3
3 1 13 x 3 1 31 3 1 3 3 1 3 1 9 1

 1 3 1 3
e  1 3 1 3  1 3
0
1 3    e3 e3   1  
  ln x  x  x    ln e   e    e     ln1  1  1          
 3 9  1 

3 9   3 9    3 9   9  

 3e3  e3  1   2e3 1  2e3  1
       
 9  9   9 9  9

:‫را دریابید‬  sgn  x  1 dx ‫ انتیگرال تابع‬.29

2
1

 sgn  x  1 dx
2

 : x  1  0  x  1
1 ; x  1
 :‫حل‬
 : sgn  x  1   x  0 ; x  1
 1 ; x  1

1 1 1
 :  sgn  x  1 dx    dx   dx   x 2  x 1  1  2  1   1  1
1 1

2 2 1

 2
4 x
1
x 
 
 2  dx ‫ انتیگرال تابع‬.30
:‫را دریابید‬

‫ بنابر این حدود انتیگرال را با توجه به آن به صورت مجموع دو‬.‫ ریشه ی عبارت داخل قدر مطلق است‬x  0 :‫حل‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 41 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫انتیگرال می نوسیم‬
x ; x0 4 x2
  4x
0
 4 x  2
x     2  dx     2  dx     2  dx
 x ; x  0 1  x  1 
x  0
x 
0 2
  2dx   6dx  2  0   1   6  2  0   2  1  6  2   2  12  10
1 0

:‫را دریابید‬  sgn  x  4  dx ‫ انتیگرال تابع‬.31

2

2
:‫حل‬
4

 sgn  x  4  dx
2

3

 : x 2  4  0  x  2
1 ; x  2 or x  2

 : sgn  x  4   0
2
; x  2
 1 ; 2 x 2

4 2 2 4
 :  sgn  x 2  4  dx   dx    dx   dx  x 3    x  2  x 2   2    3   2   2  4  2  1
2 2 4

3 3 2 2

:‫ را دریابید‬ 5 x 2 sin 3 4 xdx ‫ انتیگرال تابع‬.32

4
4

 5x sin 3 4 xdx  0 :‫حل‬

2


1  cos 2 x
:‫را دریابید‬ 
0
2
‫ انتیگرال تابع‬.33

1  cos 2 x  2 

1  cos 2 x 1  cos 2 x
 2
 sin x 
2

2
 sin 2 x  sin x 
0   :‫حل‬
 
1  cos 2 x
  sin xdx   cos x 0    cos   cos 0     1  1    2   2


0
2 0


4
1  sin 2 x
:‫را دریابید‬  sin x  cos x
0
‫ انتیگرال تابع‬.34

:‫حل‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 42 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬


  sin x  cos x  
2
4
1  sin 2 x 1  sin 2 x
0 sin x  cos x           
2
dx 1 sin 2 x sin x cos x sin x cos x 
 sin x  cos x sin x  cos x 
 
4
1  sin 2 x 4 
      
 dx    sin x  cos x  dx    cos x  sin x  04     cos  cos 0    sin  sin 0  
0
sin x  cos x 0   4   4 
  2   2  2 2  2 2 2 2
     1    0      1  1  1   2 1
  2y   2   2 2 2 2
‫ برای‬:‫حالت اول‬ ‫دریافت مساحت اجسام با استفاده از انتیگرال‬
b
f x .‫ استفاده می نمایم‬A  x    f  x  dx ‫دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه‬
Ax
a

x
b
y ‫ استفاده می نماییم‬A  x     f  x  dx ‫ برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه‬:‫حالت دوم‬
a

a b
x

Ax

f x

b
A  y    f  y  dy ‫ برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه استفاده می نماییم‬:‫حالت سوم‬
y a

A  y

a
x  f  y
x

‫ برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم‬:‫حالت چهارم‬
x  f  f  y  , ya , y b , y 0
b
A  y    f  y  dy
a
y
b

A  y

a
x  f  y
x

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪43‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪A  x   A1  x   A2  x ‬‬
‫‪c‬‬
‫حالت پنجم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم‬
‫‪A1  x    f  x  dx‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪a‬‬
‫‪c‬‬
‫‪f x‬‬
‫‪A2  x     f  x  dx  A  x ‬‬
‫‪a‬‬
‫‪A1  x ‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪A  x     f  x  dx   f  x  dx‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪x‬‬
‫‪a‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪A2  x ‬‬

‫حالت ششم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم(اگر ‪ y  b , y  0‬و ‪ y  a‬باشد‪.‬‬
‫‪y‬‬
‫‪A  y   A1  y   A2  y ‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪A1  y    f  y  dy‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫‪c‬‬
‫‪A2  y    f  y  dy‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪a‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ A  y    f  y  dy   f  y  dy‬‬ ‫‪A1  y ‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪a‬‬

‫حالت هفتم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم (اگر ‪ y  f  x ‬باشد ‪) f  x   0‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y  f  x‬‬
‫‪A  x   A1  x   A2  x ‬‬

‫‪A1  x ‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪A  x    f  x  dx  f  x  dx‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪c‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪A2  x ‬‬

‫حالت هشتم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم(اگر ‪ x  f  y ‬باشد ‪). f  y   0‬‬
‫‪x  f  y‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪A  y   A  y   A2  y ‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪A  y     f  y  dy   f  y  dy‬‬ ‫‪A1  y ‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪c‬‬
‫‪x‬‬
‫‪A2  y ‬‬

‫‪a‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪44‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫حالت نهم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه زیر استفاده می نماییم(اگر ‪ y  f  x ‬و ‪ y  g  x ‬در انتروال‬
‫‪y‬‬
‫‪  a, b ,  b,c ,  c,d ‬متمادی باشد‪).‬‬
‫‪b‬‬
‫‪gx‬‬
‫‪A1  x     f  x   g  x   dx‬‬ ‫‪ f  x   g  x ‬‬ ‫‪A1  x ‬‬
‫‪a‬‬
‫‪f x‬‬ ‫‪A3  x ‬‬
‫‪c‬‬
‫‪A2  x     g  x   f  x   dx‬‬ ‫‪ g  x   f  x ‬‬
‫‪x‬‬
‫‪A2  x  c‬‬
‫‪b‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪d‬‬
‫‪A3  x     f  x   g  x   dx‬‬ ‫‪ f  x   g  x ‬‬
‫‪c‬‬

‫حالت دهم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم(در شکل ذیل مساحت مجموعی )‬
‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪d‬‬

‫‪ f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx‬‬ ‫‪  A  B  C‬مساحت‬

‫‪y‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪y  f x‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪d‬‬

‫حالت یازدهم‪ :‬برای دریافت مساحت شکل ذیل از رابطه ذیل استفاده می نماییم‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪A  B  C    f  x   g  x  dx    g  x   f  x  dx    f  x   g  x  dx‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪y‬‬

‫‪y  g  x‬‬
‫‪y  f x‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬
‫یاداشت‪:‬‬
‫حالت اول‪ :‬محاسبه مساحت محصور شده توسط محور ‪ x‬و گراف یک تابع‬
‫برای این منظور ‪ y  0‬وضع کرده و قیمت های ‪ x‬را دریافت می کنیم بعدا انتیگرال معین تابع را در انتروال قیمت های ‪ x‬دریافت می‬
‫‪b‬‬
‫کنیم ( ‪) A   f  x dx‬‬
‫‪a‬‬

‫حالت دوم‪ :‬محاسبه مساحت محصور شده توسط محور ‪ y‬و گراف یک منحنی‬
‫برای این منظور ‪ x  0‬وضع می کنیم و قیمت های ‪ y‬را دریافت می کنیم بعدا انتیگرال معین تابع را در انتروال قیمت های ‪ y‬محاسبه‬
‫‪b‬‬
‫می کنیم ( ‪) A   f  y dx‬‬
‫‪a‬‬

‫حالت سوم‪ :‬محاسبه محصور شده با محور ‪ x‬در یک انتروال‬

‫اگر انتروال داده شود باید گراف تابع را رسم کنیم برای محاسبه باالتر از محور ‪ x‬اشاره مثبت و برای مساحت ‪ x‬پاینتر از محور ‪ x‬اشاره‬
‫منفی را انتخاب می کنیم‬
‫حالت چهارم‪ :‬مساحت محصور شده توسط گراف های دو تابع‬
‫در ابتدا معادله ‪ f  x   f  y ‬را حل می کنیم قیمت دریافت شده ‪ a‬و ‪ b‬می باشند بعدا مساحت را از رابطه ذیل دریافت می‬
‫‪b‬‬
‫کنیم ‪A    f  x   g  x ‬‬
‫‪a‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪45‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫محاسبه حجم اجسام دورانی‬

‫حالت اول‪ :‬هرگاه مساحت منحنی تابع ‪ y  f  x ‬متمادی نظر به شکل (‪ )a‬توسط خطوط ‪ x  b , x  a‬و محصور شده باشد‬
‫حجم جسمی که از دوران مساحت بین منحنی تابع فوق حوق محور ‪ x‬بوجود می آید شکل ‪  b ‬استوانه یی بوده‬
‫‪y‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y  f x‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ b‬‬
‫مساحت‬ ‫‪y‬‬

‫‪xa‬‬ ‫‪xb‬‬
‫‪x‬‬
‫مقطع‬ ‫‪x‬‬
‫‪O‬‬
‫‪xa‬‬
‫ارتفاع ‪x  b  a ‬‬ ‫‪xb‬‬

‫مساحت دایره نظر به ‪A  x   r 2 ,.........x‬‬

‫‪n‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪v  lim vn  lim  A  x  x   r 2 dx   r 2 dx   y 2 dx     f  x  dx‬‬
‫‪2‬‬

‫‪n ‬‬ ‫‪n ‬‬

‫‪i 1‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬

‫حالت دوم‪ :‬اگر ‪ f  x ‬یک تابع متمادی در انتروال ‪  a, b ‬باشد در آنصورت حجم جسم جامد تشکیل شده از اثر دوران تابع ‪y  f  x ‬‬
‫به اطراف محور ‪ x‬عبارت است از ‪:‬‬
‫‪y‬‬
‫‪dv    f  x   dx‬‬
‫‪2‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪f x‬‬

‫‪v     f  x   dx‬‬
‫‪2‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪x‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪b‬‬
‫‪v    f  x   dx‬‬
‫‪2‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪a‬‬

‫حالت سوم‪ :‬اگر مساحت منحنی تابع ‪ x  f  x ‬توسط خطوط ‪ y  c‬و ‪ y  d‬محصور شده باشد مساحت مقطع چنین استوانه نظر‬
‫به محور ‪ A  y   r 2 , y‬بوده ارتفاع آن ‪ y  d  c‬و شعاع آن ‪ x  r‬می باشد حجمی که از دوران این مساحت بدست می آید طور‬
‫‪y‬‬
‫‪y‬‬ ‫ذیل است‪.‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪y  f x‬‬
‫‪yd‬‬
‫‪xr‬‬
‫مساحت‬
‫‪yc‬‬
‫مقطع‬ ‫‪a‬‬
‫‪x‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪ v  lim vn  lim  A  y  y   r 2 dy   x 2 dy     f  y  dy‬حا‬
‫‪2‬‬

‫‪n ‬‬ ‫‪n ‬‬

‫‪i 1‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬

‫حالت چهارم‪ :‬اگر توابع ‪ y1  f  x ‬و ‪ y 2  g  x ‬در انتروال ‪  a, b ‬متمادی باشد حجم جسمی را که از دوران مساحت بین‬
‫ارتفاع‬ ‫منحنی های ‪ f  x ‬و ‪ g  x ‬و دو خط ‪ x  a‬و ‪ x  b‬به حول محور ‪ x‬تشکیل می شود از رابطه ذیل بدست می آید‪.‬‬
‫استوانه ‪x ‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 46 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬
y

y1  f  x  A  x  ‫ مساحت مقطع استوانه‬ y1  y2    y1  y2 

y2  g  x 
b b

‫مساحت‬ v     y  y  dx    y12  y22  dx

2
1
2
2

‫مقطع‬ a a

xa x
xb

‫ دوران بدهیم‬x ‫ نظر به محور‬ a, b ‫ را در انتروال‬g  x  ‫ و‬f  x  ‫ هرگاه ساحه محصور شده بین گراف های‬:‫حالت پنجم‬
y
f  x
g  x b
v    f  x   g  x   dx
2 2

x  
a b a

‫محاسبه طول قوس‬

y
 m1m2    x    y   m1m2   x    y 
2 2 2 2 2

M2 B
M1
 x   y  y

 f  t     g t    x H
A
 t  ,  t 
x  f   t  x  y  g   t   t 
   
 x    y    f   t   t    g   t   t 
2 2 x
m1 m2 
2 2
a x1 x2 b
n b
  f   t     g   t   t  L  lim   f   t     g   t   x  L   f   t     g   t   dt
2 2 2 2 2 2

n 
i 1 a

‫ طول قوس منحنی را چنین‬x ‫ داده شده باشد با توجه به پارامتر مانند‬a  x  b ‫ در انتروال‬y  f  x  ‫ اگر معادله منحنی‬:‫حالت اول‬
‫محاسبه می نمائیم‬
b
L   1  f   x dx
a

‫ طول قوس منحنی‬y ‫ داده شده باشد با توجه به پارامتر مانند‬a  y  b ‫ در انتروال‬x  f  y  ‫ اگر معادله منحنی‬:‫حالت دوم‬
.‫را چنین محاسبه می کنیم‬
b
L f 2  y   1dy
a

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪47‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪ .1‬مساحت ای را دریابید که توسط خط ‪ y  4  x‬محدود شده است‪:‬‬

‫حل‪ :‬برای این منظور شکل را ترسیم می نماییم و از روی شکل مساحت را دریافت می نماییم‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x2‬‬
‫‪A   ydx    4  x  dx   4dx   xdx  4 x ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪A  44 ‬‬ ‫‪ 40 ‬‬ ‫‪  16  8  8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .2‬مساحت پایانی منحنی ‪ y  x 2‬را از ‪ x  2‬الی ‪ x  4‬دریافت کنید‪:‬‬

‫‪4‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x3‬‬ ‫‪ 43 23   64 8  56‬‬ ‫‪56‬‬
‫‪A   f  x dx   x dx ‬‬‫‪2‬‬
‫‪    ‬‬ ‫‪ A‬‬ ‫حل‪:‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3 2  3 3   3 3 3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .3‬مساحت سطحی را دریابید که بین منحنی ‪ y  x 3‬در محور ‪ x‬و خطوط ‪ x  0‬و ‪ x  3‬محدود شده باشد‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪x4‬‬ ‫‪34 04 81‬‬ ‫‪81‬‬
‫‪A   x dx ‬‬ ‫حل‪    A  :‬‬
‫‪3‬‬

‫‪0‬‬
‫‪4 0 4 4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ .4‬مساحت محصور توسط خط ‪ y  3‬و محور ‪ x‬در انتروال ‪  1, 4‬را حساب کنید‪:‬‬
‫حل‪ :‬اگر انتروال داده شود باید گراف تابع را رسم کنیم برای محاسبه باالتر از محور ‪ x‬اشاره مثبت و برای مساحت ‪x‬‬
‫پاینتر از محور ‪ x‬اشاره منفی را انتخاب می کنیم‬
‫طریقه اول‪ :‬با در نظر داشت شکل ‪A  ab  A  5 3  A  15‬‬
‫‪4‬‬

‫نشان دهنده مساحت مستطیل است که در شکل فوق‬ ‫طریقه دوم‪ :‬می دانیم که انتیگرال معین ‪ 3dx‬‬
‫‪1‬‬
‫‪4‬‬

‫‪ 3dx  3x‬‬ ‫نشان داده شده است‪ 3  4    1   3  4  1  3 5  15 .‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ .5‬مساحت سطح زیر منحنی تابع ‪ y  x 3‬در فاصله ‪ 0  x  2‬را دریابید‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫حل‪A   x dx  x 4   24  04   16   4 :‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪4 0 4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ .6‬مساحت سطح محور بین ‪ y  x‬و ‪ y  2 x‬را درفاصله ‪ 2  x  2‬دریابید‪:‬‬

‫حل‪:‬هرگاه ‪ y  f1  x ‬و ‪ y  f 2  x ‬دو تابع مفروض باشند آنگاه مساحت سطح محصور بین منحنی نمایش این دو‬
‫‪b‬‬
‫تابع مساویست به‪ A    f1  x   f 2  x   dx :‬با فرض ‪ f1  x   x‬و ‪ f 2  x   2 x‬می یابیم که‪:‬‬
‫‪a‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪A    f1  x   f 2  x   dx  A    x  2 x  dx ‬‬ ‫‪  x dx‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 0‬‬ ‫‪2 2‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪   xdx   xdx ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 22  4 A 4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪48‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪1‬‬
‫‪ .7‬محاسبه سطح محصور بین منحنی نمایش ‪ y   x 2  x  3‬و محور ‪ x‬و خطوط ‪ x  2‬و ‪ x  8‬را بدست آورید‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫حل‪ :‬اگر انتروال داده شود باید گراف تابع را رسم کنیم برای محاسبه باالتر از محور ‪ x‬اشاره مثبت و برای مساحت ‪x‬‬
‫پاینتر از محور ‪ x‬اشاره منفی را انتخاب می کنیم‬

‫‪6‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪A1     x 2  x  3  dx   x 3  x 2  x ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪8‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪A2     x 2  x  3  dx   x 3  x 2  x ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪32 14‬‬ ‫‪32  14‬‬ ‫‪46‬‬
‫‪A  A1  A2  A ‬‬ ‫‪  A‬‬ ‫‪ A‬‬
‫‪3 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .8‬مطلوبست محاسبه سطح محصور بین منحنی نمایش تغیرات تابع ‪ f  x    x 2  5 x‬و محور ‪ x‬و خطوط‬
‫‪ x 1‬و ‪x  4‬‬
‫‪2 4‬‬
‫‪ 64 80   1 5  33‬‬
‫‪4‬‬
‫‪x3 5 x‬‬
‫‪A     x 2  5 x  dx  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫حل‪          :‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫‪2  3 2 2‬‬

‫‪ .9‬مساحت محدود به گراف ‪ y  24  6 x 2‬و محور ‪ x‬از ‪ x  1‬تا ‪ x  1‬را حساب کنید‪:‬‬
‫‪1‬‬

‫‪  24  6 x  dx   24 x  2 x ‬‬ ‫حل‪  24  2    24  2   22  22  44 :‬‬

‫‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ .10‬مساحت بین منحنی ‪ f  x   x3‬و محور ‪ x‬را از ‪ x  2‬تا ‪ x  2‬بدست آورید‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A   x dx   x dx   x dx  x 4  x 4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4 2 4 0‬‬
‫‪0‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪1 4 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪  0    2     2    0     4   4  0   4  4  8‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .11‬مساحت بین گراف ‪ y  x 4‬و محور ‪ x‬را از ‪ x  1‬تا ‪ x  2‬حساب کنید‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪A    x  1 dx    x  1 dx  A  x 5  x   x 5  x ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 1   1   32‬‬ ‫‪ 1  2‬‬ ‫‪ 31 ‬‬
‫حل‪   1     1    2     1   2    1 :‬‬
‫‪5   5   5‬‬ ‫‪ 5  5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪‬‬
‫‪8 26 43‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪5 5‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ .12‬مساحت ناحیه بین گراف های ‪ y  x 2‬و ‪ y  2 x  x 2‬را دریابید‪:‬‬

‫حل‪:‬در قدم نخست نقطه تقاطع دو منحنی را دریافت می نماییم‬
‫‪‬‬
‫‪y  x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪x  2x  x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪ x1  0‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪x2  1‬‬

‫‪ y  2x  x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x  x  2x  0‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫حاال با توجه به شکل دو منحنی می توانیم بنویسیم‪.‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬
‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 49 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

f  x   2x  x2 , g  x   x2
b b b
A    f  x   g  x  dx   f  x  dx   g  x  dx
a a a
1 1 1
A    2 x  x 2  x 2 dx    2 x  2 x 2 dx   2  x  x 2  dx
0 0 0
1
1
 x2 1  1 1 1  1
 2   x  x 2  dx  A  2   x 3   2     2     A 
1
0  2 3 0  2 3 6 3 3

:‫حل‬ :‫ مجموع مساحت های شکل ذیل را دریابید‬.13

A  A1  A2  A3 ‫چون می دانیم که مجموع مساحت ها‬

 x  1
0 0
1 1 4
A1    x  1 dx 
2 2
  
2 18 9

2 
3 3

1 1
x2 1 1
A2   xdx   0 
0
2 0 2 2

 x  1
2 2
1 0 1
A3    x  1 dx    
1
2 1
2 1 2
4 1 1 13
A  A1  A2  A3    
9 2 2 9

:‫ را حساب کنید‬x  5 ‫ تا‬x  3 ‫ از‬x ‫ و محور‬y  x3  9 x ‫ مساحت بین گراف‬.14

 : x 3  9 x  0  x  x 2  9   0  x  0 , x  3
0
 81 81  81
0
x4 9 x2
 : A1    x  9 x  dx  
3
 0   
3
4 2 3  4 2 4
3
 81 81  81
3
x4 9 x2
 : A2     x  9 x  dx  3
     :‫حل‬
0
4 2 0  4 2 4
3
 625 225   81 81  256
5
x4 9 x2
V : A3    x  9 x  dx  
3
     
3
4 2 0  4 2   4 2 4
81 81 256 418 209
 A  A1  A2  A3      A
4 4 4 4 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪50‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪ .15‬سطح محصور بین منحنی به معادله ‪ y  x3  4 x‬و محور ‪ x‬را دریابید‪:‬‬

‫‪x  0‬‬
‫‪y  0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ : y  x  4x   3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪  x1  2‬‬
‫‪ x  4 x  0  x  2‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ : A ‬‬ ‫‪ ydx   ydx    x‬‬ ‫‪ 4 x  dx    x 3  4 x  dx‬‬ ‫حل‪:‬‬
‫‪3‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x4‬‬ ‫‪x4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2 x2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 x2‬‬ ‫‪ 0   4  8   4  8  4  4  8‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪ .16‬مساحت سطحی را محاسبه کنید‪ ،‬بین منحنی ‪ y  x 2‬محور ‪ x‬مستقیم های ‪ x  1‬و ‪ x  3‬احاطه می شود‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪33 13 27 1 26‬‬ ‫‪26‬‬
‫‪A   x dx  x3   ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ A‬‬ ‫حل‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3 1 3 3‬‬ ‫‪3 3 3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .17‬مساحت سطحی را که بین پارابول ‪ y  4 x  x 2‬و محور ‪ x‬محاط میگردد حساب نمایید‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬
‫‪A    4 x  x 2  dx   2 x 2  x 3    2  42   43    2  0 2   03   32 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪64 32‬‬
‫حل‪ :‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .18‬مساحت سطحی را که بین منحنی های ‪ y  x 2  4‬و ‪ y  4  x 2‬احاط می شود محاسبه نمایید‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪A    4  x    x  4   dx    8  2 x  dx  8 x  x 3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3  2‬‬

‫حل‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2  ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪32 3  32   32 64‬‬
‫‪ 8  2   23   8  2    2    16   16  32 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3  ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .19‬مساحت سطحی را که توسط منحنی های ‪ y  6 x  x 2‬و ‪ y  x 2  2 x‬احاط می شود معین کنید‪:‬‬
‫حل‪ :‬نقاط تقاطع منحنی های ‪ y  6 x  x 2‬و ‪ y  x 2  2 x‬قرار ذیل تعین می گردد‬
‫‪6x  x2  x2  2x  8x  2x2  0  x2  4x  0  x1  0 , x2  4‬‬
‫پس دو منحنی در نقاط ‪ x  0‬و ‪ x  4‬باهم متقاطع اند‪ ،‬طوری که در این انتروال قیمت های تابع ‪ y  6 x  x 2‬بزرگتر از‬
‫قیمت های ‪ y  x 2  2 x‬می باشند پس مساحت مطلوب عبارت است از‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪A    6 x  x    x  2 x   dx    8 x  2 x  dx   4 x 2  x 3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3 0‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2  ‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪128 64‬‬
‫‪  4  42   43    4  02   03   64 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3  ‬‬ ‫‪3 ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .20‬مساحت سطحی را که ذریعه منحنی های ‪ y  x 2 ، y  x‬احاط می شود بدست آرید‪:‬‬

‫‪ : y  x , y  x 2  x 2  x  x 2  x  0  x1  0 , x2  1   0,1‬‬
‫حل‪ 12 13   02 03  1 1 1 :‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ : A    x  x  dx  x 2  x 3           ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3 0 2 3  2 3  2 3 6‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 51 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

3
:‫ محاسبه کنید‬x  5 ‫ تا‬x  0 ‫ را از‬y  x 2 ‫ طول منحنی‬.21
3 1
dy 3 2
 : y  x2   x
dx 2
 4 4 
1 2  u  1  x  du  dx 
5
 
dy
2 5
 3  5
9 9 9
 : l   1    dx   1   x 2    1  xdx   
0  dx  0 2  0
4 u  0   1 , u  5   49 
 4 
49 :‫حل‬
49 4
 
3 49 3
8  49  2   8
  2 
5 5 4 1 2 3 4 3
9 4 4 4 u 8 
 1  xdx   u du   u 2 du    u  
 27  4    27
2
1
4 9 9 1 9 3 27 
0 0 1
 
2 1
3
8 7 8 8  343  8  335  335
       1   
27  2  27 27  8  27  8  27

:‫ حساب کنید‬x  4 ‫ تا‬x  2 ‫ را از‬24 xy  x 4  48 ‫ طول منحنی‬.22

x 4  48 1 3 2 dy 3 2 2
 : 24 xy  x 4  48  y   y x    x  2
24 x 24 x dx 24 x
2 2 2
dy 1 2 2  dy   1 2  dy  1 4 2 2 2 4
  x  2      x2  2      x  x  2 2
dx 8 x  dx   8 x   dx  64 8 x x
2
 dy   x 2 
2 2 2
 dy   dy 
2
1 4 1 4 1 4 1 4
   x   2  1    x  1   2  1       2  :‫حل‬
 dx  64 2 x  dx  64 2 x  dx   8 x 
2
 x2 2 
2 4
 dy  1 2
4 4 4
3 3 2
 : l  2, 4   1        2     x 2  2 dx  x 
2  dx  2 
8 x  2
8 x  24 x2
 1 2  1 2  64 1 8 2 8 1 1 16  3  2  6 17
   4      2          1  
3 3

 24 4   24 2  24 2 24 2 3 2 3 6 6

:‫ بوجود می آید‬ 0,   ‫ در انتروال‬y  sin x ‫ حجم جسمی را محاسبه کنید که در اثر دوران گراف‬.23
:‫حل‬
  
 1   1   1  
2
V    sin 2 xdx    1  cos 2 x  dx   x  sin 2 x      sin 2    0  sin 0  
0 0
2 2 0 2  2  2 2  2

r2x
:‫ حاصل می شود بدست آورید‬ 0, h ‫ در انتروال‬x ‫ بدور محور‬y 2  ‫ حجمی جسمی را که در اثر دوران پاربوالی‬.24
h
h h h h
rx r2 r 2 x2
V    y dx    dx    xdx   
2
  hr 2 :‫حل‬
0 0
h h 0 h 2 0

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪52‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪ .25‬حجم مخروطی را محاسبه کنید‪ ،‬که از دوران مستقیم ‪ y  x‬بدور ‪ x‬در انتروال ‪  0, r ‬مجسم می شود‪:‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪x3‬‬ ‫‪r3‬‬ ‫‪03 1 3‬‬
‫‪V    y dx    x dx  ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل‪  r :‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .26‬حجم استوانه ‪ ،‬را محاسبه نمایید که از دوران خط ‪ y  r‬در انتروال ‪  0, h‬مجسم می گردد‪:‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪h‬‬
‫حل‪V    r 2 dx   r 2  dx   r 2 x   r 2 h   r 2 0   r 2h :‬‬
‫‪h‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪ .27‬مساحت سطحی را که بین منحنی تابع ‪ f  x   4  x 2‬و محور ‪ 0x‬محدود گردیده است‪:‬‬
‫حل‪:‬نقاط تقاطع منحنی تابع ‪ f  x   4  x 2‬را با محور ‪ 0x‬دریافت می کنیم بنابر آن‪:‬‬
‫‪ y  0  0  4  x 2  x  2‬‬
‫‪y  f  x   4  x2  ‬‬
‫‪x  0  y  4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪A    4  x  dx  4 x  x 3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3 2 3‬‬

‫‪ .28‬مساحت سطحی را دریافت کنید که بین منحنی های ‪ y1  x  6‬و ‪ y2  x 2‬محدود گردیده باشد‪:‬‬
‫حل‪ :‬برای دریافت نقاط تقاطع منحنی موصوف میتوان نوشت که‪:‬‬
‫‪y1  y2  x 2  x  6  x 2  x  6  0  x1  2 , x2  3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪27 22 156‬‬
‫‪A    x  6   x  dx  x  6 x  x 3 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3 2 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ .29‬مساحت سطحی را دریافت نمایید که توسط منحنی ‪ y  sin x‬در انتروال ‪  0,  ‬محدود گردیده باشد و همچنان سطح موصوف‬
‫را در انتروال ‪  0, 2 ‬نیز دریافت کنید‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪a : A   sin xdx   cos x 0    cos   cos 0     1  1    2   2‬‬
‫‪‬‬

‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪   cos 2  cos 0    1  1  0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪b: A ‬‬ ‫‪ sin xdx   cos x‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬

‫‪ .30‬مساحت را بدست آرید که بین منحنی های ‪ ax  y 2‬و ‪ ay  x 2‬محدود گردیده است(طوریکه تمام پارامتر ها مثبت در نظر‬
‫گرفته می شوند‪).‬‬
‫‪ax  y 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ay  x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ay ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪  x   a 2 y 2  x 4  a 2  ax   x 4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ a 3 x  x 4  x 4  a 3 x  0  x  x 3  a 3   0  x1  0 ,‬‬ ‫‪x2  a‬‬

‫حل‪:‬‬
‫‪ y 2  ax  y   ax‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬
‫‪x2 ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x3 ‬‬ ‫‪a2‬‬
‫‪ A    ax   dx  ‬‬ ‫‪ax 3   ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪a ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3a  0 3‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 53 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫حل سواالت تمرین صنف دوازدهم مربوط به انتیگرال‬

142 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

:‫ حل‬.1
3 8
5 1
5 5
x x 5
a.  5 x 3 dx   x 3 dx  c   c  5 x8  c
5 8 8
1
3 5
4 1
1 x x 3 1
b.  4 dx   x 4 dx  c  c   3 c
x 4  1 3 3x
1 1
1 1  1
1 x  x 2 2
c.  dx   x dx  c   c  2x 2  c  2 x  c
2

x 1 1
 1
2 2
3
1 1 3 1
2 2 2
x x x 2 x 2
2 5
d.  dx   2
dx   1
dx   x 2  x dx   x
2 2
dx   x dx 
2
c  x c
4 2 3 5
x x 4
x 2 1
2
3 5
4 1 1 3 1
1 x2 x2 2 5
e.  8 x 4  xdx   x  xdx   x  xdx   x
8 2 2
dx   x dx  2
c  c  x c
3 5 5
1
2 2
146 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

:‫ حل‬.1
a.  17 dx  17  dx  17x  c

1  x 
2
1  x  1  x  x2
b. dx   dx   1  x  dx   1dx   xdx  x   c
1 x 1  x  2

x 41 x5 2
c.  2 x 4 dx  2  x 4 dx  2   c  2   c  x5  c
4 1 5 5
5 1 4
1 x x 1
d .  5 dx   x 5 dx  c  c   4 c
x 5  1 4 4x
e.   2 x 2  4 x 3  5 x  9  dx   2 x 2 dx   4 x 3dx   5 xdx   9dx
 x 21   x31   x11  2 3 5 2
 2   4   5   9x  c  x  x  x  9x  c
4

 2 1  3 1  11 3 2

 du  1 1
f .   2 x  3 dx  u  2 x  3  du  2dx   dx    u 6  du   u 6 du
6

 2  2 2
1 u 61 1 7 1
  u  c   2 x  3  c
7

2 6  1 14 14
x3  2 x 2 x 2  x  1 x11 1
g.  dx   dx    x  1 dx   xdx   dx   x  c  x2  x  c
x 2
x 2
11 2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ ‫‪54‬‬ ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

‫‪x11‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪h.   2  x  dx   2dx   xdx  2 x ‬‬ ‫‪ c  2x  x2  c‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬
‫حل سوالهای تمرین صفحه ‪148‬‬

‫‪ .1‬حل‪ :‬گراف تابع ‪ y  2 x  1‬توسط قیمت دادن برای ‪ x‬از ‪ 0‬الی ‪ 2‬به دست آمده است طوریکه در گراف مشاهده می کنید‬
‫مساحت سطح محصور شده بین ‪ y  2 x  1‬و محور ‪ x‬و خطوط مستقیم ‪ x  1‬و ‪ x  2‬یک ذوذنقه بوده که فورمول‬
‫‪1‬‬
‫‪ A ‬می باشد که با استفاده از شکل ابتدا مساحت ذوذنقه را طور زیر محاسبه می نماییم‪.‬‬ ‫مساحت آن ‪ a  b   h‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ AD  BC   AB  1  3  1   4   2  A  2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫اکنون قیمت انتیگرال تابع مورد نظر عبارت است از‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪  2 x  1 dx    2 x  dx  1dx  2  2‬‬ ‫‪ x 1   4  1   2  1  3  1  2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫قیمت منفی نشان دهنده این است که سطح محصور شده تحت محور ‪ x‬قرار دارد‪.‬‬
‫در نتیجه گفته می توانیم که مساحت ذوذنقه مساوی به نصف مساحت سطح محصور شده است‪.‬‬

‫‪b  a 1 0‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ .2‬حل‪ :‬ابتدا عرض مستطیلها را می یابیم که‪ 0 :‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪4‬‬
‫طول هر یک از انتروال این مستطیلها عبارت است از‪:‬‬
‫‪x0  a  0‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪x1  a  x  0 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4 4‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪x2  a  2x  0  2  ‬‬
‫‪4 2‬‬
‫‪1 3‬‬
‫‪x3  a  3x  0  3  ‬‬
‫‪4 4‬‬
‫‪1‬‬
‫‪x4  a  4x  0  4   1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ 1 1 1 1 3 3 ‬‬
‫‪ 0, 4  ,  4 , 2  ,  2 , 4  ,  4 ,1‬‬
‫اکنون توسط قیمت دادن تابع طول مستطیلها را دریافته بعد گراف آن را رسم می کنیم‪.‬‬
‫‪f  x  x‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪f  0   02  0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪f    ‬‬
‫‪ 4   4  16‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1 1 1‬‬
‫‪f    ‬‬
‫‪2 2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3 3‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪f    ‬‬
‫‪ 4   4  16‬‬
‫‪f 1  1  1‬‬
‫‪2‬‬

‫تهیه و ترتیب‪ :‬انجنیر محمود تمیوریان‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 55 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫مجموع مساحت های مستطیلهای تحتانی مساوی است به‬

n
f  x0  x  f  x1  x   f  xn 1  x   f  xi 1  x
i 1

1 1 1 1 1 9 1
 0      
4 16 4 4 4 16 4
1 1 9 1  4  9 14 7
      0.218
64 16 64 64 64 32
:‫مجموع مساحتهای مستطیلهای فوقانی مساوی است به‬
n
f  x1  x  f  x2  x   f  xn  x   f  xi  x
i 1

1 1 1 1 9 1 1 1 1 9 1
       1    
16 4 4 4 16 4 4 64 16 64 4
1  4  9  16 32 15
    0.46
64 64 32
0.218  A  0.46
156 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬
1
 1  1 
1 1 1
x4
   1 1
      2 x 1         2 1  2  1     2  2  4 : a ‫ جز‬.1
3 3 1
x 2 dx x dx 2 dx
1 1 1
4 1  4  4  4 4
5
5 5
x2  52 22   25 4   21  147
2 7 xdx  7 2 xdx  7 
2 2
 7     7    7  
2 2  2 2  2 2
: b ‫جز‬

4 4
x2
4
 42  2 2   16 4   16  4 
 
 x dx    xdx  
2
  
 2 2
      
  2 2   2
  6 : c ‫جز‬

2 2 2  
3 3
1 3
1

  23 3
3 3


3 3 1
x x 2 2
2 3 2 3 2
 xdx   x dx 
1
2

3
 x2 
3 1 3
x 
3
33  13  3  1 : d ‫جز‬
1 1 1 1
2 1 2 1
2 2
 3 1 4
2 2 2 2 2
1 4 1 4 x4 1 x5
  2  1
   2   
2 1
  
3 3
x x dx x dx x dx x dx x dx
1  1 1
4 1
2 5 1
: f ‫جز‬
 24  1 4
 1  25  1 5
  16 1  1  32 1  15 33 18
                0.45
 4 4  2  5 5   4 4  2  5 5  4 10 40

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 56 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

3 3
x2
3
 32  2 2  9 4 5 15
 3 xdx  3  xdx  3 
2
 3 
2 2 
  3     3    7.5 : e ‫جز‬
2 2 2 2
2 2 2 
4 4
 2 1 4
4 4 4 4 4
1 4 1 4 x3 1 x5
     8   
8 4
   
2 2
2 x x  dx 2 x dx x dx 2 x dx x dx 2
4 
8  4 4 4
3 4
8 5 4

 43  4 3  1  45  4 5   64 64  1  1024 1024 
 2       2       : g ‫جز‬
 3 3  8  5 5   3 3  8  5 5 
   
 64  64  1  1024  1024   128  1  2048  256 2048 10240  6144 4096
 2     2      
 3  8 5   3  8 5  3 40 120 120

b c b
‫می نماییم‬  f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx ‫ بااستفاده از فورمول‬:‫ حل‬.2
a a a
b c b

 f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx
a a a
4 1 4

 f  x  dx   f  x  dx   f  x  dx
1 1 1

‫حال به جای انتیگرال قیمت آنرا وضع می کنیم‬

4 4

 f  x  dx  5  2   f  x  dx  3
1 1

2 2
x2 22 02 4
f  x  x , 0 xdx  2  2  2  2  2 :‫ حل‬.3
0

f  x  x , f  c   c :‫ را درتابع وضع کنیم داریم که‬c ‫ قیمت‬x ‫ اگر به عوض‬، ‫ است‬f  x   x ‫چون تابع‬
:‫ می یابیم که‬،‫اکنون در رابطه زیر قیمتهای دریافت شده را وضع می کنیم‬
b

 f  x  dx  f  c  b  a 
a
2

 xdx  c  2  0   2  c  2  0   2c  2  c  1
0

k  f c , f c  c  1  f c  1 , k  1

 a  c  b  0 1 2
160 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬
d  x

:‫ است پس‬f   x    f  t  dx  f  u   u  x   f  v   v  x  ‫ چون‬: a ‫ جز‬.1

v x 

4sin t
  cos t     sin t  
1 1 cos t
f  t   
4   cos t  4   sin t  4  cos t 4  sin 3 t
2 2 2

: b ‫جز‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 57 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

cos t
1
f t    dx 
0
4  x2
x g t 

f  x    f  t  dx or f  t    f  x  dx
a a

g  t   cos t
1
f  x 
4  x2
f  t   f  g t   g  t   f  t     cos t 
1
4   cos t 
2

1  sin t  sin t
f  t   2 
 sin t    f  t  
4  cos t 4  cos t
2
4  cos 2 t
: c ‫جز‬
1
cos y
f t    1  y 2
dy


g t   t
cos y
f  y 
1 y2

f  t   f  g t   g  t   f  t    t   f  t  
cos t cos t
2  
1 t 1 t2
: d ‫جز‬
x
sin t
f  x   dt
t
t
g  x  x
sin t
f t  
t
f   x   g  g  x   g  x   f   x  
sin x sin x
 x  f  x 
x x

:‫ حل‬.2
f t   t
f  0  2
f b  ? b  1, , 0, 2, 0, 4, 0
f  a   f  0  2
b
formula :  f  x  dx  f  b   f  a 
a

:‫در این رابطه قیمت می گذاریم‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 58 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

b b b b
t2 1 1
0 tdt  f  b   f  0   0 tdt   b 2  0  f  b    tdt  f  0   f  b   b 2  2
20 2 0
2
:‫ را در رابطه باال وضع می کنیم‬b  1, , 0, 4, 0, 2, 0 ‫حاال قیمتهای‬
1 1 2
b0  f b   b2  2  f  0   0  2  2
2 2
1 2 1
b  0.2  f  b    b   2  f  0.2    0.2   2  2.02
2

2 2
1 1
b  0.4  f  b   b 2  2  f  0.4    0.4   2  2.08
2

2 2
1 1
b  0.6  f  b   b 2  2  f  0.6    0.6   2  2.18
2

2 2
1 1
b  0.8  f  b   b 2  2  f  0.8    0.8   2  2.32
2

2 2
1 1 2
b 1  f  b   b 2  2  f 1  1  2  2.5
2 2




 02    cos  cos 0     0  1  1 .3
2

0 sin xdx    cos x

 2 
164 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

 1  1
 cos 3xdx  u  3x  du  3dx  3 du  dx    cos 3xdx   cos u  3 du
: a ‫جز‬.1
1 1 1
  cos udu  sin u  c  sin 3 x  c
3 3 3
u  x  1  u 2  1  x  2udu  dx 
2
 
1 x x  1dx   x  1  u  x  1  u  1  1  0 
2 2

 
 x  2  u  2  1  u  1
2

2 1 1 1 1 1 1

 x x  1dx    u  1 u  2udu    2u  2u du   2u du   2u  2 u du  2 u : b ‫جز‬

2 4 2 4 2 4 2

1 0 0 0 0 0 0
1 1

u  u 3  15  05   13  03    
2 5 2 2 2 2 2 16
5 0 3 0 5 3 5 3 15

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 59 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

 1 
u  4  3 x  du  3dx  3 du  dx 
7
  7 25
1
 4  3 xdx   x  0  u  4  3 x  u  4  
 4  3 xdx   u  du
3
0  x  7  u  4  3  7  u  25  0 4
 
  : c ‫جز‬
25 25
1 3
1 25
2 3  2
25
1 1 1 u 1 u 2 2
2 3 3
2
  u 2 du      u2   25 2  9 2   125  8   117  26
34 3 1 1 3 3 9 4
9  9 9
2 4 2 4

: d ‫جز‬
 1 
 2  1  4 x  dx  u  1  4 x  du  4dx   4 du  dx    2  1  4 x  dx  2 1  4 x  dx
5 2 5 2 5 2

2 7
1
 1 2 1 2 1 u5 1 u5 5
 2 5 u 2    du    5 u 2 du    u 5 du     c     c   5 u7  c
 4 4 2 2 2 1 2 7 14
5 5
5
  5 1  4 x   c
14
 
 2 x  x  3 dx  u  x  3  du  2 xdx  2 du  dx   2 x  x  3 dx   u du
2 4 2 1 2 4 4

: e ‫جز‬
u 41 u5
 c   c  u  c   x  3  c
1 5 1 2

4 1 5 5 5
 1 
u  x  10  du  2 xdx  2 du  xdx 
2
1
5
  5 35 du 35
xdx xdx 1 du
0 x 2  10          2
   2 
2 10 u
2
x 0 u x 10 u 10
  0 x  10 10 u
 x  5  u  x  10  u  35 : f ‫جز‬
2

 
35
1 1 1 35 1
 ln u   ln 35  ln10   ln  ln 3.5  0.277
2 10 2 2 10 2
: g ‫جز‬

 cos x  sin xdx  u  cos x  du   sin xdx  du  sin xdx    cos x  sin xdx   u    du 
1 3
1 1
u2 u2 2 3 2 3 2
   u du    c    c   u2  c   u c    cos x  c
3
2
1 3 3 3 3
1
2 2
166 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 60 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

u    du  d 
   cos  d      udv  uv   vu
 dv  cos  d   dv   cos  d  v  sin   : a ‫ جز‬.1
   sin    sin  d   sin     cos    c    sin   cos   c

1 1 1
 sin axdx   a cos ax  c ,  cos 2 xdx  2 sin 2 x  c ,  sin 2 xdx   2 cos 2 x  c

2 u  x  du  dx  b b
 
0 x cos 2 xdx   dv  cos 2 xdx  dv  cos 2 xdx  v  1 sin 2 x   a udv  uv a  a vdu
b

   2  : b ‫جز‬
   
2
 1 2
2
1  1    1  1 2
  x cos 2 xdx   x  sin 2 x    sin 2 xdx    sin  2   0      cos 2 x 
0  2 0 0 2 2 2  2  2  2 0
 1    1 1 1 1
 sin   cos 2   cos 2  0    0   cos   cos 0   0   1  1   2   
4 4 2  4 4 4 4 2

x
5
cos  x 3  dx  ?
: c ‫جز‬
x
5
cos  x 3  dx   x 3 cos x 3  x 2 dx 
 3 1 
 x  u  3 x dx  du  x dx  3 du  .‫حال از طزیقه استفاده می کنیم‬
2 2

.‫ وضع می نماییم‬   ‫قیمت تعویض شده را در رابطه‬

cos  x3  dx   x 3 cos x 3  x 2 dx   u cos u  du   u cos udu

1 1
x
5

3 3
:‫اکنون با استفاده از انتیگرال قسمی داریم که‬
x  u  dx  du
dv  cos udu   dv   cos udu  v  sin u

 udv  uv   vdu
1 1 1
 u cos udu  u sin u   sin udu   u sin u  cos u   C
3 3  3
.‫ تعویض می کنیم‬x 2 ‫ را نظر به باال به عوض‬u ‫حال قیمت‬
1 1
3  u cos udu   x 3  sin x 3  cos x 3   c
3
1
  x 5 cos x 3 dx   x 3  sin x 3  cos x 3   c
3
1 u  x  du  dx  b b

0 x  e dx  dv  e x dx  dv  e x dx  v  e x   a udv  uv a  a vdu

x b

    : d ‫جز‬
1
  x  e x    e x dx  1 e1  0  e0   e x   e  e1  e 0   e  e  1  1
1 1

0 0
0

‫حل تمرینات عمومی فصل چهارم‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 61 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬


4
1 
 3.14
 1 x 2
dx   arctan x 04  atc tan  arctan 0  arctan  0  arctan  0.35  : a ‫ جز‬.1
0
4 4
4 4
4
 2 1 4
4 4
1 4
4
1 4
4
 x3   1 x5 
     8   
8 4
     
2 2
2 x x dx 2 x dx x dx 2 x dx x dx  3
2
4 
8  4 4 4   4  8 5  4
2 3 1 2 1 2 1
 4   4     45   4     64  64  1024  1024   128   2048 : b ‫جز‬
3 5

3  40   3 40 3 40
256 2048 10240  6144 4096
     34.13
3 40 120 120
4
x 21 1  2   1  1
4
1 1 1
4 4
1
2 x2 2
2
dx  x dx                 : c ‫جز‬
2  1 2  x 2 4 2  4  4 4
3 3

 4dx  4 dx  4 x 0  4 3  0  4 3  12 : d ‫جز‬

3

0 0

: e ‫جز‬
3 3
1 3
3 3 1 1 3
2 2
x x 2 3 2 2 2
 xdx   x dx  2
  x   33  13    27  1   5.19  1  2.79
1 1
1
1
3 3 1 3  3 3
2 1 2 1
2 2
23 13  26 16  8 1  64 1 
2 2 2
x3 x6
1                  
2 5 2 5
x x dx x dx x dx
3 6 3 3  6 6  3 3  6 6
1 1 1 1 : f ‫جز‬
8  1  64  1  7 63 14  63 49
       8.16
3  6  3 6 6 6
 

6
1 6
 
 cos 2 x 
dx  sec 2
xdx   6  tan  tan  0 : g ‫جز‬
tan x
6 6 6
6 6
0 0
0
 x3 x 2  x3 x2 1 3
0 0
1 2
0
1 x4
0
1 x3
  4 3  2 4 2 3
2 
 dx  dx  dx 
4 2
x dx 
3 2
x dx    
4 4 2 3 3 2 : h ‫جز‬
1 1 1 1 8 9  8 1
 04   2    03   2     16  8  1   
4 3

16   9  16 9 9 9 9
3 3 3 3
x 31 x 21
3 3 3 3 3
x4 x3
2    1 1
         x 4  x3
3 2 3 2
x x dx x dx x dx
2 2
3 1 2 2 1 2 4 2 3 2 4 2 3 2
81  16 27  8

4

1 4
3  24    33  23    81  16    27  8  
1
3
1
4
1
3 4

3
: i ‫جز‬

65 19 271
    22.5
4 3 12
: j ‫جز‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 62 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

2
 3 1 2 
2 2 2 2 2 2 2
1 2 x4 1
 2       2        x 2 dx  3  xdx  4 x 2
3 2
x x 3 x 4  dx x dx x dx 3 xdx 4 dx
2   2 2 2 2
4 2
2 2 2
2 2
1 4 2 1  x3   x2 
  x      3    4  2   2  
2 2  3  2
4  2  2
1  23  2    22  2 2 
3
1 4
  2    2    
   3    4  4
4

4  2 3 3   2 2 
   
1 1 8 8  4 4 1 16  8 56
 16  16      3     16      16    16   18.6
4 2 3 3 2 2 2 3  3 3


 sin xdx    cos x   cos     cos 0      1   1  1  1  2 : k ‫جز‬

0
0
2
2
 x3   23 13  8 1 8  1 7
1 x dx   3    3  3   3  3  3  3 : l ‫جز‬
2

31

  sin x  8x  dx   sin xdx   8x dx   cos x  8 x dx   cos x  8  3  1   cos x  2 x

x
3 3 3 4
 c : a ‫ جز‬.2

 4 2  4 2
  x  x3  2  x  dx   x 5 dx   4 dx   x 3dx   2 dx   xdx
5


4
x x x x
5 1 31 11 4 1
x x x 1 6 x x4 x 21 1 2
5 1  3 1 
4 2
  4 x dx   2 x dx   x  4   2  x : b ‫جز‬
11 6 4  1 4 2  1 2
1 4 1 2 1
 x6  3  x4   x2  c
6 3x 4 x 2
: c ‫جز‬
x11 x31 x4
 x 1  2 x  dx    x  2 x  dx   xdx   2 x dx 
1 1
2 3 3
 2 x3dx  x 2  2   c  x2   c
11 2 3 1 2 2
 sin xdx   cos x  C : d ‫جز‬
sin 2 x 2sin x cos x
 2sin x dx   2sin x
dx   cos xdx  sin x  C : e ‫جز‬

1  x  1  x 1  x dx 
2
x11 1
 1 x
dx  
1 x  1  x  dx   1dx   xdx  x  11
 x  x 2 : f ‫جز‬
2
3 8
3 1
x5 x5 5 5 5
 x3 dx   x dx  c   c  x 8  c  8 x 5  c : g ‫جز‬
5 5
3 8 8 8
1
5 5
: h ‫جز‬
3x 2  8 x x  3x  8 x11 3
 x dx   x dx   3 x  8  dx   3 xdx   8dx  3 xdx  8 x  3 
11
 8x  x2  8x  c
2
2 1 3

  2 x  3 dx   2 x dx   3dx  2 x dx  3x  2  2  1  3x  2  3  3x  c  3 x  3x  c : i ‫جز‬
2 2 2 x x 2 3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 63 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

1
du
x2  1  1 du 1 21
 x3  2
dx  u  x 3  2  du  3x 2 dx  du  x 2 dx    3
 3  u
 
3 u 3
 u du

1
 1
1 : j ‫جز‬
1 u 2 1 u2 1 12 1 1 3
  c   c  u c  u c  x 2 c
3  1 1 3 1 6 6 6
2 2
1  x 1  x  1  x 1  x  1  x 1  x  dx
 x  x3 dx   x 1  x 2  dx   x 1  x 1  x  dx   x  ln x  c : k ‫جز‬
  3x  4 x  1 dx   3x 2 dx   4 xdx   dx  3 x 2 dx  4 xdx  x
2

x 21 x11 x3 x2 : l ‫جز‬

 3  4  x  c  3  4   x  c  x  2x  x  c
3 2

2 1 11 3 2
2
x11
2 2 2 2

              3  2   1 
2
2 x 3 dx 2 xdx 3dx 2 xdx 3 x 2
1 1 1 1
1
1  1 1
2
.3
 2
x2
2 1
 3  2  1  x 2 2
1
 2

 3  3  22   1  9  4  1  9  12

 du 
 3cos  2 x  1 dx  2 x  1  u  2dx  du  dx   3cos  2 x  1 dx  3 cos  2 x  1 dx
2  
: a ‫ جز‬.4
du 3 3 3
 3 cos u   cos udu  sin u  c  sin  2 x  1  c
2 2 2 2
 4 du  du
 x x  2dx   x  2  u  4 x dx  du  x dx  4    x x  2dx   u 4
3 4 3 3 3 4

1
1
3
: b ‫جز‬
1 12
1
  udu   u du  
1 u2 1 u2 1 3 1
 x  2  c
3
c   c  u c  4

4 4 4 1 1 4 3 6 6
2 2
2dx dx du
 x  2  2 x  2  u  x  2  du  dx   2 u  2 ln u  c  2 ln x  2  c : c ‫جز‬
 du  3 du
  3x  6  dx  u  3x  6  du  3dx  3  dx     3x  6  dx   u  3
3 3

: d ‫جز‬
1 3 1 u 31 1 u4 1 4 1
  u du    c    c  u  c   3x  6   c
4

3 3 3 1 3 4 12 12
 du  du
 3x  5dx  u  3x  5  du  3dx 
 3
 dx    3 x  5dx   u
 3
1
1
3
: e ‫جز‬
1 1 1 1 u2 1 u2 2 3 2 3 2
  udu   u 2 du    c    c  u2  c  u c   3x  5  c
3

3 3 3 1 1 3 3 9 9 9
2 2
: f ‫جز‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 64 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x  2   3x 2 dx  u  x3  2  du  3x 2 dx     x 3  2   3x 2 dx   u 2 du
3 2 2

u 21 u3
 c   c  u 3  c   x3  2   c
1 1 3

2 1 3 3 3
 du 
 u  3  2t  du  2dt    dt  2 du
2 1  1
2
dt   dt 2   1 du
0  3  2t 2 
 t  0  u  3  2t  u  3  2  0  u  3  
  3  u 2 2 3 u 2
t  2  u  3  2  2  u  3  4  u  1 0  3  2t 
2

  : g ‫جز‬
 
1 1 1 1
1 1  u 21  1  u 1  1 1  1  1 1 1  1  2
   u 2 du                  1   
23 2  2  1  3 2  1  3 2  u  3 2  1 3  2  3 3
 du 
u  9  x  du  3 x dx  3  x dx 
3 2 2

2
  2 2 1
 du 
x 9  x 3 dx   x  0  u  9  03  u  9    x 9  x dx   u  
2 3

  0  3 
     
0 3 9
 x 2 u 9 2 u 1 
  : h ‫جز‬
1 1
 1 1   3 1
1  u2  1 u2  2  32  2  32  52
1 1
1 1 12 3

3 9
 udu    u du      c        u    1  9 2

39 3  1  1 3 3  9  9 9  9
 2 9  2 9
1 1 du u 7 1
  x  10  dx  u  x  10  du  dx    dx  
u7 
7
 u du  c
 x  10  7  1
7 7

: i ‫جز‬
u 6 1 1
 c   6 c   c
6 6  x  10 
6
6u

 du 
u  1  x  du  2 xdx   2  xdx 
2

1
  1 0
3 du 
0 1  x  xdx   x  1  u  1  1  u  0    1  x  xdx   u   
2 3 2 2 3

  0  2 
     
2 1
 x 0 u 1 0 u 1  : j ‫جز‬
 
0 0
1  u 31  1  u4 
0
1 1 1 1 1
   u 3du      u 4    04  14     1 
0
    
21 2  3  1 1 2  4 1 8 1 8 8 8
 du   du 
  4  3x 
dx  u  4  3x  du  3dx    dx     4  3x  dx   u 7  
7 7

 3   3  k
: ‫جز‬
7 1 8
1 7 1 u 1 u 1 8 1
   u du     c     c   u  c    4  3x   c
8

3 3 7 1 3 8 24 24

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 65 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

: l ‫جز‬
du
x 2 dx  
2
du x dx 1 du
 4
 u  x 3  2  du  3x 2 dx 
x3  2  3
 x 2 dx   
 x 2
4 3
  43   4
u 3 u
1 3
 1
1 1 4 3
 c    c  u 4  c  4 u 3  c   4  x3  2   c
1 u 4 1 u4 4 4
  u 4 du  
3

3 3  1 1 3 3 9 9 9
4 4

u  x  du  dx 
 x cos xdx      udv  uv   vdu
cos xdx  dv   cos xdx   dv  v  sin x  : a ‫ جز‬.5
 x sin x   sin xdx  x sin x    cos x   x sin x  cos x  c
: b ‫جز‬
 u  sin x  du  cos xdx 
0 sin x cos xdx      udv  uv   vdu
cos xdx  dv   cos xdx   dv  v  sin x 
   
  sin x cos xdx  sin x sin x 0   sin x cos xdx   sin x cos xdx   sin x cos xdx  sin x sin x 0
 

0 0 0 0
  
 
 2  sin x cos xdx  sin x  2  sin x cos xdx  sin   sin 0    sin x cos xdx  0
2 2 2
0 0
0 0 0

u  cos x  du   sin xdx 

   x x
  udv  uv   vdu
x
e cos xdx
e dx  dv   e dx   dv  v  e 
x
: c ‫جز‬
 e x cos x   e x   sin x  dx 
.‫ پس آن را دوباره انتیگرال می گیریم‬،‫ یک انتیگرال قسمی است‬ e x sin xdx    ‫اکنون در رابطه‬
u  sin x  du  cos xdx 
   x
  udv  uv   vdu
x
e sin xdx
 dv  e dx   dv   e dx  v  e 
x x

  e x sin xdx  e x sin x   e x cos xdx

:‫ وضع می کنیم‬   ‫اکنون قیمت آن را در رابطه‬

e
x
  e sin xdx 
cos xdx  e x cos x  x

  e x cos xdx  e x cos x   e sin x   e

x x
cos xdx 
: d ‫جز‬
  e x cos xdx   e x cos xdx  e x cos x  e x sin x
ex
 2  e x cos xdx  e x  cos x  sin x    e x cos xdx   cos x  sin x 
2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 66 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

2 u  x  du  dx 
   udv  uv  vdu
 x cos 3 xdx 
 dv  cos 3xdx   dv   cos 3xdx  v  1 sin 3x   
 
0
3
2 2 2
 1  1 1 1 1 
  x  sin 3 x    sin 3 xdx   x sin 3 x 0    cos 3 x 
2

 3 0 0
3 3 3 3 0
1 1 1
  2  sin 3  2  0   cos 3  2  cos 0  0  1  1  0
3 9 9
 x  u  dx  du 
   udv  uv   vdu
x
x  e dx   x
 dv   e dx   dv   e dx  v  e 
x x
: e ‫جز‬
  xe x   e x dx   xe  x  e  x  c  e  x   x  1  c

u  x  du  dx 
 2   udv  uv  vdu
 x 1  xdx 
 dv  1  x  dv  1  x  v  2 1  x  3   
   3 
2 2 2 2
2 2 2 2
 x 1  x  3   1  x  3 dx  x 1  x  3   1  x  3 dx : f ‫جز‬
3 3 3 3
2 5 2 5
2 2 2 2 4
 x 1  x  3   1  x  2  c  x 1  x  3  1  x  2  c
3 3 5 3 15
u  x  du  2 xdx
2


 x  e dx  e2 x dx  dv  e2 x dx  dv  v  1 e2 x    udv  uv   vdu
2 2x

   2  : g ‫جز‬
1 1 1
 x 2  e 2 x   e 2 x 2 xdx  x 2  e 2 x   xe 2 x dx 
2 2 2
:‫ پس داریم که‬،‫باز هم انتیگرال قسمی است‬  xe dx ‫در رابطه‬
2x

u  x  du  dx 
   udv  uv  vdu
 
 dv  e 2 x dx  v  1 e 2 x   
2 2x
x e dx
 2 
1 1 1 1 1 1 1
 x  e 2 x   e 2 x dx  xe 2 x   e 2 x  c  xe 2 x  e 2 x  c
2 2 2 2 2 2 4
:‫ وضع می کنیم‬ ‫قیمت فوق را در رابطه‬
1 2 2x  1 1 
x  e2 x dx  x  e   x  e2 x  e2 x   c
2

2 2 4 
1 2 2x 1 1 1  1
 x  e  x  e2 x  e2 x  c  e2 x  x 2  x    c
2 2 4 2  2
u  sin 3 x  du  3cos 3 xdx 
 e sin 3xdx  dv  e2 x dx  v  1 e2 x   udv  uv  vdu
  
2x

 2  : h ‫جز‬
1 1 1 1
 e 2 x sin 3 x   e 2 x  3cos 3 xdx  sin 3 x  e 2 x   e 2 x  3cos 3 xdx 
2 2 2 2
:‫ پس داریم که‬،‫ یک انتیگرال قسمی است‬ e2 x  3cos3xdx ‫در رابطه فوق‬
‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬
‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 67 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

u  3cos 3 x  du  9sin 3 xdx 


 e  3cos 3xdx  dv  e2 x dx  dv  e2 x dx  v  1 e2 x    udv  uv   vdu
2x

   2 
1 1 3 9
 3cos 3 x  e 2 x   e 2 x  9sin 3 x  dx  e 2 x cos 3 x   e 2 x sin 3 xdx
2 2 2 2
:‫ وضع می کنیم‬   ‫قیمت فوق را در رابطه‬
1 13 9 
 sin 3 x  e 2 x   e 2 x cos 3 x   e 2 x sin 3 xdx 
2 22 2 
1 3 9
  e 2 x sin 3 xdx  sin 3 xe 2 x  e 2 x cos 3 x   e2 x sin 3 xdx
2 4 4
9 1 3
  e 2 x sin 3 xdx   e 2 x sin 3 xdx  sin 3 x  e 2 x  e 2 x cos 3 x /   4 
4 2 4
 4  e 2 x sin 3 xdx  9  e 2 x sin 3 xdx  2sin 3 xe 2 x  e 2 x  3cos 3 x

 13 e 2 x sin 3 xdx  2sin 3 x  e 2 x  e 2 x  3cos 3 x  c

  e 2 x sin 3 xdx 
1
13
 2sin 3 x  e 2 x  e 2 x  3cos 3 x   c

u  x 2  du  2 xdx 
 x e dx  dv  e x dx  v  e x    udv  uv   vdu
2 x

 
  x 2  e  x    e  x 2 xdx  e  x  x 2  2  e  x xdx 
u  x  du  dx 
   xe  x   e  x dx   xe  x  e  x  c : i ‫جز‬
x
e xdx   x x 
 dv  e dx  v  e 
  x 2 e  x dx   x 2 e  x  3   xe  x  e  x   c
  x 2 e  x  3 xe  x  3e  x  c  e  x  x 2  3x  3  c
190 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

.1
x x 1
3 3
a.  3x 1 dx   3x  31 dx  3 3x dx  3  c  c
ln 3 ln 3
2 x
b.  2 x dx  c
ln 2
ax xb x
c.  a x b dx   a x  a b dx  a b  a x dx  a b  c  c
ln a ln a
1 a x 1
d.  x
dx   a x
dx  c  x c
a ln a a ln a
6x
e.  2 x  3x dx    2  3 dx   6 x dx  c
x

ln 6

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 68 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

x
2
x  
2
x
f .  x dx     dx     c
2 3
3 3 2
ln  
3
x 3
4 4 4
x 3
2x
g .  x dx   x dx   2 x  64dx  64  c
2 2 ln 2
x x
5 3
5 x  3x  5 x 3x 
x x    
5 3
dx        c
2 2
h.  dx    2 x  2 x  dx     dx    
2x  2 2 5 3
ln   ln  
2 2
2x
i.  1  2 x  dx   1dx   2 x dx  x  c
ln 2
194 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

.1
a.  ln  2 x  dx    ln 2  ln x  dx   ln 2dx   ln x dx  ln 2  x   3ln xdx  ln 2  x  3 ln xdx
3 3 3

 ln 2  x  3  x ln x  x   c
1
1 1 1
b.  ln xdx   ln x 2 dx   ln xdx   ln xdx   x ln x  x   c
2 2 2
x x
c.  log dx    log x  log 2  dx   log xdx   log 2dx  x  log  x  log 2  c
2 e
 1 1 
1 1 u  log x  du   x log edx   1 1 
d .  3log dx  3 log dx     3  x  log   x  log edx 
x x
 dv  dx   dv   dx  v  x   x x 

 1   1   1 
 3  x log   log edx   3  x log  log e  x   3 x  log  log e 
 x   x   x 
2 2 2 u  4  2 x  du  2dx 

dx   x  1  u  4  2 1  u  2 
4  2 x  4 
e.  dx   4e dx  4  e 2 x  4

e2 x4
1 1 1
 x  2  u  4  2  2  u  0 
 1 
2 0 0
 4  e 4 2 x dx  4  eu   du   2  eu du  2 eu   2 e 0  e 2   2 1  e 2 
0

1 2  2  2
2

196 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 69 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

: a ‫ جز‬.1
x2 x2
x 3
 3x  x  3
2
dx  
 x  1 x  1 x  3
dx

x2 A B C A  x  1 x  3  B  x  1 x  3  C  x  1 x  1

    
 x  1 x  1 x  3 x  1 x  1 x  3  x  1 x  1 x  3
A  x 2  2 x  3  B  x 2  4 x  3  C  x 2  1 Ax 2  2 Ax  3 A  Bx 2  4 Bx  3B  Cx 2  C
 
 x  1 x  1 x  3  x  1 x  1 x  3
 3
A   4
A  B  C  0  
 A  B  C  x 2   2 A  4 B  x    3 A  3 B  C    1
  2 A  4 B  1   B 
 x  1 x  1 x  3 3 A  3B  C  2   8
  5
C  8

3 1 5

x2 A B C x2
      4  8  8
 x  1 x  1 x  3 x  1 x  1 x  3  x  1 x  1 x  3 x  1 x  1 x  3
 3 1 5 
x2  4   3 1 5 
    8  8  dx      dx
 x  1 x  1 x  3  x  1 x  1 x  3   4  x  1 8  x  1 8  x  3  
 
3 1 5 3 1 5
 dx   dx   dx   ln x  1  ln x  1  ln x  3  c
4  x  1 8  x  1 8  x  3 4 8 8
: b ‫جز‬
x2 x2
x 2
 6x  5
dx  
 x  1 x  5
dx

x2 A B A  x  5   B  x  1 Ax  5 A  Bx  B x  A  B    5 A  B 
     
 x  1 x  5 x  1 x  5  x  1 x  5   x  1 x  5   x  1 x  5 
 1
 A
 A  B  1  6
 
5 A  B  2  B  7
 6
 1 7
x2  

A B 6
    6
 x  1 x  5 x  1 x  5 x  1 x  5
 1 7   1 7
      
x2  6   6  1 dx 7 dx
 dx     6 dx   dx   6 dx  
6 x 1 6  x  5

 x  1 x  5  x 1 x  5  x 1 x 5
 
 
1 7
  ln x  1  ln x  5  C
6 6

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 70 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

: c ‫جز‬
6
x
x 3x 2  2
4
dx

x6 7 x2  6
 4  x 3 4
2

x  3x 2  2 x  3x 2  2
Ax  B Cx  D  Ax  B   x  2    Cx  D   x  1
2 2
7 x2  6 7 x2  6
 4    2 
x  3 x 2  2  x 2  1 x 2  2  x 2  1 x 2  x 2  1 x 2  2 
Ax3  2 Ax  Bx 2  2 B  Cx 3  Cx  Dx 2  D x  A  C    B  D  x   2 A  C  x   2 B  D 
3 2

 
 x 2  1 x 2  2   x 2  1 x 2  2 

 A  C  0      A  C   2 A  C   0  A  C  2 A  C  0  A  0
 
 B  D  7    
   A  C  0  0  C  0  C  0
2 A  C  0     BD 7
 2 B  D  6 V 
   2 B  D  6  B  1  D  8

x6 7 x2  6 Ax  B Cx  D 0  x   1 0  x  8
 4  x 2
 3   x2  3  2  2  x2  3   2
x  3x  22
x  3x  2
4 2
x 1 x 2 x2  1 x 2
 8 
6
1 8 x 1
 x2  3  2  2  4 dx    x 2  3  2  2  dx
x 1 x  2 x  3x  22
 x 1 x  2 
1 8 1 8
  x 2 dx   3dx   2 dx   2 dx  x 3  3x  arctan x  c
x 1 x 2 3 6 x  x 2  2 
x3 1 x
  3 x  arctan x  arctan c
3 2 2
:‫ بخش انتیگرال‬198 ‫حل تمرینات عمومی فصل پنجم صفحه‬

.6
7 1 8
t t 5
a.  5t 7 dt  5 t 7 dt  5 
 C  5   C  t8  C
7 1 8 8
x3  3  x3 3  3 1 1 1
b.  2 dx    2  2  dx   xdx   2 dx  x 2  3 x 2 dx  x 2  3   C
x x x  x 2 2 x
c.   2 cos x  5sin x  e x  dx   2 cos xdx   5sin xdx   e x dx  2sin x  5   cos x   e x  C
 2sin x  5cos x  e x  C
d .  cos x  sin xdx  u  cos x  du   sin xdx  sin xdx   du 
1
1 1
u2 2 3 2
  cos x  sin xdx   u   du     u du  
2
C   u C   cos3 x  C
1 3 3
1
2
u  x  du  dx 
e.  x  e  x dx   x x 
 x  e  x    e  x dx   xe  x  e  x  C
 dv  e dx  v  e 

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 71 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

5
f . dx
 2 x  1 x  2 
5 A B A  x  2   B  2 x  1 Ax  2 A  2 Bx  B
    
 2 x  1 x  2  2 x  1 x  2  2 x  1 x  2   2 x  1 x  2 
x  A  2 B    2 A  B 
 A  2B  0  A  2
  
 2 x  1 x  2  2 A  B  5  B  1
5 A B 2 1
    
 2 x  1 x  2  2 x  1 x  2 2 x  1 x  2
5  2 1  2 1
 dx      dx   dx   dx
 2 x  1 x  2   2x 1 x  2  2x 1 x2
u  2 x  1  du  2dx 
 
v  x  2  dv  dx 
2 1 2 1 du dv
 dx   dx    dx   dx    
2x 1 x2 2x 1 x2 u v
x2
  ln u  ln v  c   ln 2 x  1  ln x  2  c  ln x  2  ln 2 x  1  c  ln c
2x 1
t  x3  1 dt  3x 2 dx 
1   1 2 3 2
g.  3x 2 x  1dx   x  1  t   1  1  t  0    3x x  1dx   tdt
3 3

1   1 0
 x  2  t  1  1  x  2
3

2 2
 1 1   3 
3 2
2 1
 t 2   t 2 
2   2  23 2
 2 2 4
  t 2 dt         t 2
   2  0 3
   8    2 2   2
1 3 3  0 3   3 3 3
0   1  
 2 0  2 0
206 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

.‫ قیمت داده و شکل آن را طوری زیر ترسیم می نماییم‬ 2 , 2  ‫ را بین انتروال‬y  sin x ‫ در ابتدا تابع‬:‫ حل‬.1
‫ بدست آورده و آن چهار چند کنیم تا‬ 0,   ‫ را به روی انتروال‬x ‫با استفاده از شکل کافی است که مساحت بین منحنی و محور‬
‫مساحت کلی حاصل گردد‬

2 

 sin xdx  4 sin xdx  4  cos x  4   cos   cos 0  4   1  1  4  2  8

A 0
2 0

x  0  y  03  1  y  0 :‫ را دریافت می کنیم‬y ‫ نقطه تقاطع با محور‬:‫ حل‬.2

 x, y    0,1 ‫نقطه بحرانی‬
y  0  x3  1  0  x3  1  x  1
: x ‫نقطه تقاطع با محور‬
x3  1  y  x3  y  1  x  3 y  1
‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬
 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 72 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

2 2
 1   4 
   
1
2 2
 2
 3    3 
4 4 2

2
   y  1    3  y  1 
1 y 1 y 1 4
A   xdy   y  1dy    y  1 dy   
3
 
3 3 3

1 1 1 
1
1  
4
 3 1 3  1
 3 1  3 1
4 4 4 4
  3 2  1  3 1  1   1  0  1  A 
3 3 3 3

:‫ بعد از ناطق ساختن آن طور زیر حساب می کنیم‬ 0,1 ‫مساحت انتیگرال تابع داده شده را به روی انتروال‬:‫ حل‬.3

 2 1

2 x  x  1 2  x 
 
1

A
1
2x
1
dx  
2x x2  1  x 1
dx     dx   
1 2x x2  1 2  2x2


  
dx
   
2 2 2
0 x2  1  x 0 x 1  x
2
x 1  x
2
0 x 1  x
2 2 0 x 1 x

1 1
 1   3 
   
1
1
 1
  2 x 2
 1 2
  x 2
 1 2

   2 x  x 2  1 2  2 x 2  dx  
2 x 2 2
  x3    x 2   x3 
0    2 1 3   3 3 
1
 2 0  2 0
2
  x 2  x 2  1  x 3   12 12  1  13  0  
 2
   
1
2 3 2
8 1  2 2 1
3  
0 3   3 3
210 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

:‫ را دریافت می کنیم‬y   x 2  4 x ‫ و‬y  x 2 ‫ نقاط تقاطع‬:‫ حل‬.1

 f  x  x
  f  x  g  x
 y  0
2

   
g  x    x  4x  x   x  4x  2x  4x  0  x  0 x  2 y  4
2 2 2 2

،‫ می باشد‬ 0, 0  ‫ و‬ 2, 4  ‫ است و هم نقاط تقاطع هر دو منحنی عبارت از‬f  x  ‫ فوق تابع‬g  x  ‫چون در گراف باال تابع‬
:‫پس مساحت سطح مصور شده آن را چنین محاسبه می کنیم‬
2 2 2 2 2
A     x 2  4 x   x 2  dx     x 2  4 x  x 2  dx    2 x 2  4 x dx   2 x 2 dx   4 xdx
0 0 0 0 0
2 2
2 2
x  x  2 0 
3
2 0 
2
16 8 3 3 2 2
 2 x 2 dx  4  xdx  2    4    2     4       8 
0 0  3 0  2 0 3 3 2 2 3 3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 73 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

.2

 2 1 2
 y  2x  2  y  2  2x  x  y 1
2

 2
 y  x  5  x  y  5
1
f  x  y2 1 , g  x  y  5  f  x  g  x
2
1 2 1 1
y 1  y  5  y2  1 y  5  0  y2  y  4  0 /  2
2 2 2
y  2 y  8  0   y  4  y  2   0
2

y40 y  4 , x 9
y  2  0  y  2 , x  3
b b b
A    g  x   f  x   dx   g  x  dx   f  x  dx
a a a
4
4
  1 2 
4 4
1 2
4   y  5 2  1  y3 
4

A    y  5    y  1  dy    y  5  dy   y dy   1dy         y 2
4

2  2  2 2
2 2  2  2 2  3  2
1 1 1 1
  4  5    2  5     43   2     4   2    81  9    64  8   4  2 
2 2 3

2  6  2 6
1 1
  72   72  6  36  12  6  18  A  18
2 6

‫ ابتدا نقاط تقاطع خط و منحنی را دریافت می کنیم‬:‫ حل‬.3

 2 1 2
 y  2x  6  2x  y  6 /   2  x  y  3
2

 2
 y  x  1  x  y  1
1 2
f  x  y 3 , g  x  y 1
2
f  x  g  x
1 2 1 1
y  3  y 1  y2  y  3 1  0  y2  y  4  0 /  2
2 2 2
 y  2 y  8  0   y  4  y  2   0
2

y40 y  4
y  2  0  y  2

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 74 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

b b b
A    g  y   f  y   dy   g  y dy   f  y  dy
a a a

 1   1 
4 4 4 4 4
1
A    y  1   y 2  3   dy     y 2  y  4  dy    y 2 dy   ydy   4dy
2  2  2 
2  2
2 2 2

1  y3 
4
 y2 
4
1 3  42  2 2 
        4  y 2   4   2        4  4   2  
4 3

2  3  2  2  2 6  2
 2 
1 1 1 1
 64  8  16  4  4  4  2   72  12  4 6  12  6  24  18
6 2 6 2
216 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬
b b
V    y 2 dx     f  x   dx
2

a a
 
1  cos 2 x    

 V    sin xdx    2
dx   1  cos 2 x  dx    1dx   cos 2 xdx 
0 0
2 20 2 0 0 

.1
 
    1    1 1 
 x 0   sin 2 x     0   sin 2  sin 2  0 


2 0 2 0
V  1dx  cos 2 xdx 
2 2 2 0 2 2 2 2 
2  1 1     2 2
V     0   0    0  V 
2 2 2 2  2 2 2

b b
V    x dy     f  y   dy
2 2

a a
1
 y  x3  x  3 y  x  y3
8 8
 2 1 
2
 5 8 .2
8
 13  8
 32   y3   y3  3  53  3  53 5

 V     y  dy     y  dy        y   8  0 
2 
3

    5 5   5  
0 0   1   0
 3 0  3 0
3  3 5 3 5 3 96 96
 8  0   2    32  V 
5   5 5 5 5
220 ‫حل سوالهای تمرین صفحه‬

.1
 2 
  dx 2  dy  2   x   t   2t
b
L         dt 
a  

dt   dt  
  y   t 3   3t 2

b 2 2 2 2
L   x2  y2 dt    2t    3t 2  dt   4t 2  9t 4 dt   t 2  4  9t 2 dt   t 4  9t 2 dt
2 2

a 1 1 1 1

:‫ تعویض می کنیم‬u ‫حال افاده تحت جذر را به‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 75 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

1
u  4  9t 2  du  18tdt  tdt  du
18
t  1

u  4  9t  4  9 1  13
2 2

t  2

u  4  9t  4  9  2  4  36  40
2 2

40 40
 1 1   3
2 40
1 1
40
1
40 1

1 u 2  1 u2 
L   t 4  9t 2 dt   u du   udu   u du  
2
   
1 13
18 18 13 18 13 18  1  1  18  3 
 2 13  2 13
40
1 2 3 1  3  40 1  1 
  u 2   u  403  133   40 40  13 13 
18 3  13 27  13 27   27 
1    1 80 10  13 13   A  1 80 10  13 13 
 40  2 10  13 13
27   27   27  

1 32
:‫ پس داریم که‬،‫ داده شده است‬0  x  1 ‫ در انتروال‬f  x   x ‫ چون معادله منحنی تابع‬:‫ حل‬.2
2

3 3 1
1 2 1 3 1 3
f  x  x  f  x   x2  f  x  x2
2 2 2 4
2
b 1
 3 12  1
9  9 9 16 
L   1   f   x   dx   1   x  dx   1  xdx  u  1  x  du  dx  dx  du 
2

a 0 4  0
16  16 16 9 
1 1
 1 1   3
16  u 2  16  u 2 
1 1 1 1
9 16 16 2
L   1 xdx   u  du   u du      3
16 9 9 0 9 1  9  
0 0 1
 2 0  2 0
1
16 2  3 1 32   9   32   9  
3 3 3
9  
    1 x     1   1   1   0  
 0 27   16  
u
9 3 27   16   16  
 0 
32   25   32  25 25  32  25 25 
3

L     1    1  L    1
27   16   27  16 16  27  16 16 
 
222 ‫تمرینات عمومی فصل ششم صفحه‬

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 76 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

:‫ ابتدا نقطه بحرانی و نقاط تقاطع را دریافت می نماییم‬:‫ حل‬.1

y  x  5  0   x  5  y /   1  x  y  5
2 2 2

 x  2 y  2 y  0  y  0
y  0  x  y 2  5  x  5
 y1   5
x  0  0  y2  5  y2  5  
 y2  5
5 5
 y3 
5
 53 
A    5  y  dy  2   5  y  dy  2  5 y    2  5 5 
2 2
 0
 5 0  3 0  3 
 5 5  15 5  5 5   10 5  20
 2  5 5    2    2   5
 3   3   3  3

‫ در نظر گرفته و گراف آنرا ترسیم‬ 0, 2  ‫ را در بین‬y  sin x ‫ ابتدا تابع‬:‫ حل‬.2
:‫می کنیم‬
‫ و ناحیه دوم‬ 0,   ‫ ناحیه اول یعنی‬، ‫در شکل دو ناحیه وجود دارد‬
:‫پس داریم که‬  , 2  ‫یعنی‬

A  2 sin xdx  2 cos x 0  2 cos   cos 0  2  1  1  2  2  4


.3

y  x2  2x , y  6x  x2
f  x   x 2  2 x 
 f  x  g  x
g  x   6 x  x 2 
x2  2 x  6 x  x2  2 x2  8x  0  2 x  x  4  0  x  0 , x4
b b b
A    g  x   f  x  dx   g  x  dx   f  x  dx
a a a
4
4 4
 x3 x2   43 03 
A    6 x  x  x  2 x  dx    2 x  8 x  dx   2   8     2   2   4  4 2  0 2  
2 2 2

0 0  3 2 0  3 3 
 128  128  192 64
   0  64     21.3
 3  3 3

.‫ قرار می دهیم‬y  0 ‫ برای دریافت نقاط‬:‫ حل‬.4

y   x2  4x  3
y  0   x 2  4 x  3  0  x 2  4 x  3  0   x  1 x  3  0
 x1  1 , x2  3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 77 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

3 3 3 3 3 3 3
A     x 2  4 x  3 dx    x 2 dx   4 xdx  3 dx    x 2 dx  4  xdx  3 dx
1 1 1 1 1 1 1
3 3
 x3   x2   33 13   32 12   27 1  9 1
     4    3  x 1       4     3 3  1       4     3  2
3

 3 1  2 1  3 3  2 2  3 3 2 2
 26  8 26 26 26  30 4
    4  6   16  6   10  
3 2 3 3 3 3

.5

 y  x 3  6 x 2  8 x

 y  x  4 x
2


 f  x   x  6 x  8 x 
3 2

:  f  x  g  x
 g  x   x 2
 4 x 
 3
 x  6 x  8 x  x  4 x  x  6 x  8 x  x  4 x  0  x  7 x  12 x  0  x  x  7 x  12   0
2 2 3 2 2 3 2 2

 x x  3 x  4  0  x  0 , x  3 , x  4
    1 2 3

 3 3 3 4 4 4
 A    f  x   g  x   dx   f  x  dx   g  x  dx , A    f  x   g  x   dx   f  x  dx   g  x  dx
 0 0 0 3 3 3
 3 4
 A   x 3  6 x 2  8 x  x 2  4 x  dx   x 2  4 x  x 3  6 x 2  8 x  dx
 0 3


3 4
 0        x3  7 x 2  12 x  dx

3 2
 A x 7 x 12 x dx
 3

 3 3 3 4 4 4

 A   x dx  7  x dx  12  xdx   x dx  7  x dx  12 xdx

3 2 3 2

 0 0 0 3 3 3
 3 3 3 4 4 4
  x4   x3   x2   x4   x3   x2 
 :  A     7    12       7    12  
  4 0  3 0  2 0  4 3  3 3  2 3

 A  3  0  7  3  0   12  3  0    4  3   7  4  3   12  4  3 
4 4 3 3 2 2 4 4 3 3 2 2

 4 4 3 3 2 2 4 4 3 3 2 2

 8
 34  27   9   256 81   64 27  16 9 
 A   7    12        7     12   
 4 3 2  4 4 3 3  2 2
 81 175 37 7 81 175 256 81 175 256
 A   63  54   7   12    9    42     51
 4 4 3 2 4 4 3 4 4 3
 243  252  1036  612 142
A    11.83
 12 12

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

 ‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 78 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

b b
V    r 2 dx    y 2 dx
a a
  

V     sin x  cos x  dx     sin 2 x  2sin x cos x  cos 2 x  dx    1  sin 2 x  dx

2 2 2
2

0 0 0
  .6
2 
   
  1   
2
1
    1dx   sin 2 xdx     x 02    cos 2 x 02     0    cos 2   cos 2  0 
2 2  2  2 
 0 0

  1 2 1 2
       cos   cos 0     1  1  
2 2 2 2 2

2
1  1  1 
b b 4 4 4
1
V    r dx    y dx     x 2  2  dx     x 4  2   x 2  2  4      x 4  x 2  4 dx
2 2

a a 0 4  0  16 4  0  16 
4 4
4 1 4 4
 1  x5   x3   45   4 3
    x 4 dx   x 2 dx   4 x           4  x 0     16
4
.7
 0 16 0 0  16  5  0  3 0 16 5 3
 64 64   752  752
     16      V 
5 3   15  15

:‫ بنا داریم که‬،‫ وضع می کنیم‬x 2  y 2  2 ‫ این قیمت را در رابطه‬، ‫ است‬y  x 2 ‫ چون‬:‫ حل‬.8
y  x2
 x 2  y 2  2  y  y 2  2  y 2  y  2  0   y  1 y  2   0  y1  1 , y2  2
 y  1  x 2  1  x  1  1, 1
:‫ دریافت می کنیم‬x ‫تابع مقابل را نیز از جنس‬
y1  x 2

x2  y 2  2  y 2  2  x2  y  2  x2

  x 
1
b

1

1
 x3 x5 
V     y2  y dx    
2

1 
2 2
2 2
2 x 2
    2
 4
     
3 5  1
1 dx 2 x x  dx 2 x
a 1  
 1 1  1 1   1 1 1 1  2 2  60  10  6  44
    2      2        2    2       4        
 3 5  3 5   3 3 3 5  3 5  15  15

.9
6
x 
2
1  1 
b b 6 6 3 2
x
V    r 2 dx    y 2 dx     x  1     x 2  x  1 dx      x 
a a 2 2  2
4  12 2 2
 63 6 2 23 23   8   8  488  112
     6    2    18  18  6   2  2    38       
12 2 12 2   12   12   12  3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬

‫کیفیت نیاز به هیچ مقدمه ندارد‬ 79 ‫مرکز آموزش علوم ساینسی انجنیر محمود تیموریان‬

f  x  x  4 , f   x   1
b 2 2
.10
L   1  f 2  x dx  1   1 dx  2dx   2 x   2  2   2    L  4 2
2

 
2

2
a 2 2

4 4 4
f  x  x , f  x 
3 3 3
2 5
4 5 
b 5 5 5 5
16 25 5
L   1  f   x dx  
2
1    dxx   1  dx   dx   dx   x  .11
a 2 3 2
9 2
9 2
3  3 2
5 5 5 5
  x 2  5  2  3  5  L  5
3 3 3

‫ انجنیر محمود تمیوریان‬:‫تهیه و ترتیب‬