အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင စာမ်က္ႏွာာ - ၇၈

၁၁.၁။ လူ၏အသကင႐ွဴွဴရ ျ ခင္းအးြဖ အ အင္း

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) အဆုတင၏တအငေ ္ရကကုေးရငျာာ္။
(၂) သကာၸံအတဖ - ၁ တခငအသကင႐ွဴရွဴျ ခင္းအးြဖ အ အင္းအေးကရခင္း
သက ႏွၿဖ ာ္းျး ငသအင။ ငရတငငကသေလရကငျာ ငလအငေျာရျာာ္။

 အဆုတငသအင္ခငာတငထဖတခင္ရကသအင။ ရလံု္းကကုး င္း္ံထရ္းသအင။ ၎ကကု ႐ွဴ

ံ ္းကု င ရ္းက ံ္ံအျး ငလအင္းေကရခင္း၊
္ခငးငင္းျ ရ္းားကကငသရ္းင ရ္းကးကငင္းျာခငအျး ငလအင္းေကရခင္း း င္း္ံထရ္းသအင။ ံ႐ွဴကု္းင ရ္းးကရ္းတခငားကကငသရ္း
္ရကသအင။
 အသကင႐ွဴရွဴျ ခင္းအးြဖ အ အင္းသအင ရရေ ္ခင္းငရ တခငသအင။ ေလသအင ရရေ ္ခင္းငရလအငေ ရခင္းထဖသကုငးခငသအင။
 ထကုငရတ ငဆခငႏွ အသံအ္းကု ကကုျးတင္၍ ေလလာ ထ
င သ
ဖ ကုငးခငသအင။ ေလလာ ငသအင္ရအငလ ရ္း္၍ ေတရခငႏွတခင္းေသရလာ င
ျး ငာ္သအင။
 ေလလာ ငသအင လအငာခင္းငရ္ခငာတငအထကဆခင္းသအင။ အဆုတငထသ
ဖ ကုငငးခင ခင ေလလာ င ဖ ရ င ုအျး င ျဖ းရသရ္း
ာ္သအင။ အဆုတငထတ
ဖ ခင ေလလာ င တ
ဖ င ု ငရ ေလလာ ခ
င ငယငင ရ္း ရ ထ
ဖ ကငလရသအင။
 ေလလာ ငခငယငသအင ေလအကတတ
င ခငအဆံု္းသတငာ္သအင။ ေလအကတငသအင ာ္္းလႊရ္၍ ဆဖလငတ ငလံု္းျးခငႏွသရ
းြဖ အင္းထရ္းၿာ္း ၎ကကုေသ္းေးကရငရ ခငင ရ္းက း င္း္ံထရ္းသအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၃) ေအရကငာ္တကုငငရ ငရ ငက ငေသရအေျးင ရ္းကကု ေ႐ွဴ္း ငယငာ္။
(က) ေလလာ င (၁ ု၊ ၂ ု၊ င ရ္း ရ) ္ရကသအင။
( ) ေလလာ င ဖ (၁ ု၊ ၂ ု၊ င ရ္း ရ) ္ရကသအင။
(ဂ) ေလလာ ငခငယင (၁ ု၊ ၂ ု၊ င ရ္း ရ) ္ရကသအင။
(၄) ေလလာ င၏လုာငခ င္းကကုေးရငျာာ္။
စာမ်က္ႏွာာ - ၇၉ အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင

၁၁.၂။ အသကင႐ွဴွဴရ ျ ခင္းအဆခငႏွဆခငႏွ

 အသကင႐ွဴရွဴသအငႏွအ ္ အဆခငႏွ ရ ငဆခငႏွ္ရကသအင။

 အသကင႐ွဴွဴရ သခင္းျ ခင္းအဆခငႏွတခင ံ႐ွဴကု္းးကရ္း္ရကားကကငသရ္းင ရ္း က ံဳ႕ြျ ခင္း ရခငႏွ ္ခငးငင္းျ ရ္းားကကငသရ္း က ံဳ႕ြျ ခင္း
တကုငေးကရခငႏွ ္ခငဘတငသအင ေးရခင္းကရ္းလရသအင။ ထကုအ ္ ေလင ရ္းအထဖသကုငးခငလရသအင။
 အသကင႐ွဴွဴရ ထုတျင ခင္းအဆခငႏွတခင ံ႐ွဴကု္းးကရ္း္ရကားကကငသရ္းင ရ္း ရ္းျ ခင္း ရခႏွင ္ခငးငင္းျ ရ္းားကကငသရ္း ရ္းျ ခင္း
တကုငေးကရခငႏွ ္ခငဘတငသအင ငူလအတကုခင္းျာ ငျး ငသရ္းသအင။ ထကုအ ္ ေလင ရ္းအျာခငသကုငထကငသရ္းသအင။

လုပ္ငန္း (၁၁.၂) သခငႏွအဆုတငဘငယငေလရကငေကရခင္းသလဖ။

၁ ေ္ဘူ္းးက္း (အ အင္းဆံု္း ၃လတရ ငဆ င္ငအင) ကကုငယူာ္။
၂ ေ္ဘူ္းတခင ောတံကကုသံု္း္၍ အငရတငအသရ္းင ရ္းျာဳ႕လုာငာ္။
၃ ေ္အျာအငႏွထအငႏွလကုကငာ္။
၄ ဇလံုကကုေ္ျးအငႏွလကုကငာ္။
၅ ေ္ဘူ္းကကုေသ ရ ရာကတငၿာ္းဇလံုထဖေျာရခင္းျာ ငထအငႏွလကုကငာ္။
ေ္ဘူ္းကကုေ္ငထကငေ ဘဖလ ကငးခငႏွလကုကငာ္။
(တ ငေငယရကငကထက င္းထရ္းာ္။)
၆ ာကုကငကကုငယူ္၍ ေ္ဘူ္းအးထဖသကုငထအငႏွလကုကငာ္။
၇ အသကငးး႐ွဴရွဴသခင္းလကုကငာ္။ ာကုကငထဖသကုငတ ငးကကငငငတအင္းျးခငႏွ
အသကင႐ွဴရွဴထုတငလကုကငာ္။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) အသကင႐ွဴရွဴ္ င ငအငသအငတကုငလကုအာငသ အင္း။
အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင စာမ်က္ႏွာာ - ၈း

၁၁.၃။ ေလအကတ
က င ခ
ရ ႏွင
င ရတငေခြးလရငယျင ခင္း

 ရလံု္းငရ အဆုတငေသ္းလႊတငေးကရျးခငႏွ လရေသရေသ္းအ င င ရ္း ေလအကတငသကုငေ္ရကငေသရင အသကင႐ွဴရွဴသခင္းလကုကင

ေလထဖငရ ေအရကငဆဂ ခငကကု ေသ္း ဆဖလငက ုတငငယူလကုကင ာ္သအင။
 ေသ္း ဆဖလငကသငယငထရ္းေသရကရက ငနကုခငေအရကငဆုကနင သအငေလအကတငထသ
ဖ ကုငးခငသရ္းသအင။
 ဤသကင
ုင ရတငေခြးလရငယျင ခင္းျးခငႏွ ေသ္းသအငသ င ခငသရ္း ာ္သအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) ရလံု္းငရေသ္းအ ငင ရ္းသ င ခငၿာ္း ၶရကကုငယငအ ရံငေသ္းသ ငာ ံြာံုအဆခငႏွဆခငႏွကကု ္ရခင္းျာာ္။
(၂) ၶရကကုငယငငရကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနငကကုအျာခငသကုင ငာ ငာံုအဆခငႏွဆခငႏွကကု ္ရခင္းျာာ္။
စာမ်က္ႏွာာ - ၈၁ အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင

၁၁.၄။ ေအရကငဆဂ ခင္ၿာ္းလရ ခငဘရဆကငျး သ

င လဖ

 ေအရကငဆဂ ခငကကုေသ္း ဆဖလင၏္ငကုဂလကုဘခငျးခငႏွ ၶရကကုငယငဆလ

ဖ ငသကုငငယူေဆရခငလရသအင။
 ဆဖလငထဖေ္ရကငေသရင ထကုေအရကငဆဂ ခငကုက ္ကင ာေ္္း္ရခ္းင ေ ခၚ ငင္းအခငထတ
ု လ
င ာ
ု ျင ခင္းတခငအသံု္းျာဳ႕သအင။
 သကင္ရခငတကုခင္းအသကင္ရခငေ ထကုခင္ င ငင္းအခငလကုအာငသအင။ ငင္းအခငကကု ဆဖလငေ႐ွဴြလ ရ္း္ င၊းက္းထရ္း္ င
သအငဇ
ႏွ းကငၼျး င ဥငင ရ္းအတကငလကုအာငာ္သအင။
 ငင္းအခငကကုအ ရ(အငကကအရ္းျးခငႏွ ဂလူ္းကကငု ငေ ခၚသးကရ္းငရတင)ငရ္္ရကသအင။
ဂလူ္းကကုင င + ေအရကငဆဂ ခင ကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနင + ေ္ + ငင္းအခင
 ငယခင္းျး င ဥငငရထကငောခၚလရေသရ ငင္းအခင၏ ၇၅%ငရရအာူအျး ငဆံု္း႐ွဴံ္းသရ္းၿာ္း က င၂၅%ငရရအသံု္းးခင
သအငႏွ ငင္းအခငျး ငသအင။

လုပ္ငန္း (၁၁.၄) ္ကင ာေ္္း္ရခင္းေးကရခငႏွ အာူ ငင္းအခငထကငလရေးကရခင္းသကငေသျာျ ခင္း

၁ အသကင္ရခငလ ကင္ရကေသရာဖေ ႏွအလံု္း(၅း) ငကကုငယူ္၍ ေသၿာ္းေသရာဖေ ႏွအလံု္း(၅း) ငကကုငယူာ္။

၂ ာဖေ ႏွင ရ္းကကုေ္ေဆ္းလကုကငာ္။
၃ ာံု ံတူအာူလံုငရတငဘူ္းခငယင ရ ငလံု္း၊ သရငကုငတရ ရ ငေ ရခင္း ရခႏွင း္ဂငင္းတကုငကကုငယူေဆရခငာ္။
၄ ာံုတခငျာထရ္းသအငႏွအတကုခင္းတာငဆခငလကုကငာ္။
၅ သရငကုငတရကကု ထအငႏွၿာ္းလရ ခင အာူ က ငကကုငရတငသရ္းထရ္းာ္။
၆ အာူ က ငကကု ာံုငရ ငငရတငသရ္းသရ္းာ္။ (ငရတငသရ္း္ငအငႏွအ က ငင ရ္းကကု ဆ္ရကအႊ ငးကရ္းလကငငႏွငအင။)

ေမးခခနး္ မ်ား
(က) အဘငယငေးကရခငႏွ ရ ငင ကဳ႕္းအသံု္းျာဳ႕္၍ ငင္းသာငသ အင္း။
( ) ဤ ငင္းသာင ကငတခငထရ္း္ရက္ငအငႏွ ကက င္းေသင ရ္းကကုေးရငျာာ္။
(ဂ) ဤ ငင္းသာင ကငတခင ေျာရခင္းလဖ္ငအငႏွအ ကငင ရ္းကကုေးရငျာာ္။
(ဃ) သခႏွင္လနငအေျးကကု ဂ္ာငျးခငႏွေးရငျာာ္။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) သကင္ရကင ရ္းသအင ငင္းအခငကကုငအငသအငငရ္္ရကသ အင္း။
(၂) ဂလူ္းကကုင ငအရ္း အ ရေျ အးြဖ အ အင္း ရခႏွေ
င သ္းလအငာတငျ ခင္းအးြဖ အ အင္းတကုငက သငယငလရာံုကကု္ရခင္းျာာ္။
(၃) ဂလူ္းကကုင ငထ္
ဖ ရက ငင္းအခငငရရ ငအငသအငႏွ ငင္းအခငျး ငသ အင္း။
(၄) ္ကင ာေ္္း္ရခင္း ရခႏွင အသကင႐ွဴရွဴျ ခင္းတကုငငအငသကုင ကရျ ရ္းသ အင္း။
အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင စာမ်က္ႏွာာ - ၈၂

၁၁.၅။ အသကင႐ွဴွဴရ ္းင ခ

ရ ႏွေ
င လႏွက ခငႏွ ္းင လုာေ
င ဆရခငျ ခင္း

လုပ္ငန္း (၁၁.၅) ေလႏွက ခငႏွ င္းလုာငျ ခင္း္ရ အသကင႐ွဴရွဴ င္းောခၚ ငအငသကုငအက ကဳ႕္းသကငေ္ရကငသ အင္း။
တ ငငက ငအတခင္း သကင႐ွဴရွဴသခင္း၊႐ွဴရွဴထုတငျာဳ႕လုာငသအငႏွ အေ္အတကငကကု အသကင႐ွဴွဴရ ္းင ္ုေ ခၚသအင။
အသကင႐ွဴရွဴ င္းတကုခင္းတရ္ရတခင လငယငကူေ ္ င သံျာရ္း(အာူ ုတငသံျာရ္း)တ ငေ ရခင္းကကု ရရေ ္ခင္းေအရကငတခင
ကကုခငထရ္းၿာ္း အသကင႐ွဴရွဴထုတငလကုကငေသရငထကငလရသအငႏွေလသအင သံျာရ္းောခၚတခင ောခၚလရသအငကကု းကအငႏွငအင။
တ င ္ောခၚလရတကုခင္း အသကင႐ွဴရွဴ င္းငရရ ၁ ျး ငသအင။
(က) ငင္းသာင ကငအရ္း ငအငသကုငျာဳ႕လုာငငအငကကု အးြဖ လကုကငေဆ္းေ ္းတကုခငာခငာ္။ အးကငင္းေ္္းဆဖာ္။
( ) ဆ္ရ ရခငႏွတကုခငာခငၿာ္း ငင္းသာင ကငလုာငေဆရခငာ္။
လုာငခ င္း (၉.၆)ကကု ံာံု ံထရ္း္၍ လုာငေဆရခင ကုခငာ္သအင။
သခငႏွအေျးင ရ္းကကု ဇငယရ္းျးခငႏွေးရငျာာ္။
ေ ရကငဆံု္းတခင ေကရကင ုတင ကငေ္္းသရ္းာ္။

 ေလႏွက ခငႏွ င္းလုာငေဆရခငသအငႏွအ ္တခင ားကကငသရ္းအလုာငလုာင္ာ္သအင။ ထကုအ ္ ငင္းအခငကကုအသံု္းျာဳ႕္

ာ္သအင။ ထကုငေးကရခငႏွေအရကငဆဂ ခငလကုအာငသအင။
 သကုငေသရငျာခင္းထ ငေသရေလႏွက ခငႏွ င္းလုာငေဆရခင္ရတခင ေအရကငဆဂ ခငကကုလံုလံုေလရကငေလရကင ရခငႏွ
အ က ငင ရင႐ွဴရွဴသခင္း ကုခငာ္။
 ထကုအ က ငတခငားကကငသရ္းင ရ္းက အလုာငဆကငလုာင ကုခင္ ငအတကင ၎တကုငတခငသကငင္းထရ္းေသရ ဂလကခ
ု က
င ဂ ခင
(ဂလူ္းကကုင ငင ရ္း ရော္ခင္းထရ္းေသရျနာငော္ခင္းတ ငင ဳ႕က္း)ကကု ၿးကဳ႕ ၿဖ ာ္း ဂလူ္းကကုင ငင ရ္း ရ္ငယူသအင။
 ငယခင္းဂလူ္းကကုင ငင ရ္းကကု ေအရကငဆဂ ခငငာ္ာဖ ငင္းအခငထုတငလုာငလကုကငသအင။
ဂလူ္းကကုင င ----------------> ကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနင + လကငတ အ
င ကင င + ငင္းအခင
 လကငတ ငအကင ငင ရ္း ုာံုလရေသရအ ္ လူသအငေငရာ င္းလရသအင။ အလ ငအငခင္းင ရ္းျာရ္းလရာ္က
ားကကငတကငျ ခင္းကကုာခငေ တတငသအင။
 ထကုလကငတ ငအကင ငင ရ္းကကု းငယင္ရရ္း္ င ေအရကငဆဂ ခငကကုလံုလံုးးျာ ငလအင႐ွဴရွဴသခင္း္ာ္သအင။
 ထကုငေးကရခငႏွားကကငသရ္းတ င ုေကရခင္းင င ရအလုာငလုာင ကုခင္ င ဂလူ္းကကုင င ရခငႏွေအရကငဆဂ ခငာံုငရ ငလကုအာငေ
ာ္သအင။
 အရ္းက ရ္းသငရ္းင ရ္းသအင ေလႏွက ခငႏွ င္းင ရ္းကကု ာံုငရ ငထငင္းေဆရခင္သျးခငႏွ အေငရနဏငကကုာကု္၍ ံ ကုခင
ာ္သအင။ ဆကုလကုသအငငရရ အလငယငတကူအသကင္ရွဴ င္း ရခငႏွ ရလံု္း ု င င္းတကုင ျင ငလရျ ခင္းင္ရကာ္။
 ေဆ္းလကာငထတ
ဖ ခငာ္ေသရ ကရက ငငကု ကုေအရကငဆကုနငသအင ေသ္း ဆဖလင၏ေအရကငဆဂ ခငသငယငေဆရခငျ ခင္းကကု
တရ္းျင ငာ္သအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) ငင္းအခငထုတင အင္း ဘငယင ရ အင္း္ရကသ အင္း။
(၂) ငအငသအငႏွ အင္းတခင ငင္းအခငာကုငကု္္ရကသအငထခငသ အင္း။
(၃) ားကကငသရ္းင ရ္းသအင ဂလူ္းကကုင င ကဳ႕ြတဖႏွလရေသရအ ္ ငအငသအငငရအလငယငတကူ္္ရကသ အင္း။
(၅) ေလႏွက ခငႏွ င္းလုာငေဆရခငေသရအ ္ အဘငယငေးကရခငႏွ ရလု္းံ ု င င္းျင ငလရသ အင္း။
(၆) ေလႏွက ခငႏွ င္းလုာငေဆရခငေသရအ ္ အဘငယငေးကရခငႏွအသကင႐ွဴရွဴ င္းျင ငလရသ အင္း။
(၇) ေဆ္းလကာငေသရကငေသရသူင ရ္းသအငသရင ငလူင ရ္းထကငအေငရနဏင ံ ကုခငငအငေလရ။အဘငယငေးကရခငႏွ အင္း။
စာမ်က္ႏွာာ - ၈၃ အခန္း (၁၁) အသကင္ရွဴျ ခင္း ရခႏွင ငင္းအခင

၁၁.၆။ ျာ လ
င ရ ေ
င လႏွက ခငႏွ ္းင

က ္ကင ာေ္္း္ရခင္းသအင ငရတုျး င ဥငတ င ုျး ငသအင။

(က) ေအရကငာ္အငရ ျ ခင္းကကု ျာအငႏွ ံုေအရခငျးအငႏွ ကငာ္။ [၂]
ဂလူကကုင င + A ကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနင + B + ငင္းအခင
( ) အထကငေးရငျာာ္ျး င ဥငသအင ေလာ္ေသရ္ကင ာေ္္း္ရခင္းျး ငသအင။
အဘငယငေးကရခငႏွ “ေလာ္ေသရ” ္ူေသရ ကရ္းလံု္းကကု အသံု္းျာဳ႕ထရ္းသ အင္း။ ္ရခင္းျာာ္။ [၁]

ျငျငသအင သတၱး္ခငယငေလ္းင ရ္း၏ အသကင႐ွဴရွဴ င္းကကုေလႏွလရ ႏွာ

ဖ ္သအင။ ထကုသတၱး္ခငယငေလ္းင ရ္းငရရ
သ ငေဆ္းာကု္း (ာကု္းေကရခငအုာင ု ငယငးခင) ရခငႏွ ေလရကင (ငယခင၏သရ္းေလရခင္း)တကုငျး ငးကသအင။
သူ၏လုာငေဆရခင ကငကကုာံုျးခငႏွေးရငျာထရ္းာ္သအင။
ထံု္း္အငသအင အးကအငေ္ရခင္ရကသအင။ ကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနင ရခငႏွေတြေသရအ ္ အျးွဴေ္ရခငျး ငသရ္း၏။

က ဂ ဃ
(က) အဘငယငေးကရခငႏွ ရ င ုအ ရ္း အဘငယငေးကရခငႏွေလ္း ု ရ ထငင္းေဆရခင ဖႏွသ အင္း။ [၁]
( ) ဤ ငင္းသာင ကငတခင ထရ္း္ရက္ငအငႏွ ကက င္းေသင ရ္းကကုေးရငျာာ္။ [၃]
(ဂ) ျငျငသအင ထံု္း္အငင ရ္း၏အျးွဴေ္ရခငျး င္ င းကရ က ငကကုငရတငသရ္းလကုကငသအင။
သူ၏္လနငင ရ္းငရရ ေအရကငာ္အတကုခင္းျး ငသအင။
က - ၆ငက င
- ၆ငက င ဖ
ဂ - ၈ ငက င
ဃ - ၉ ငက င
သူ၏္လနငကကု ဇငယရ္းျးခငႏွျာသာ္။ [၂]
(ဃ) အဘငယငေးကရခငႏွငအသကင႐ွဴရွဴ င္းကကု ထံု္း္အငအျးွဴေျာရခင္း္ ငးကရ က င ရခႏွင ငရတငသရ္းသ အင္း။ [၃]
(ခ) သူ၏ ငင္းသာင ကငငရ ငအငသအငႏွေကရကင တင ကင ကုခငသ အင္း။ [၁]

ဂ ေအရကငာ္တကုငငရ အေျးငရ ငတ င ု ကကု ေ႐ွဴ္းော္းာ္။

(က) (ဆဖလငတကုခင္း၊သတၱး္ဆဖလငသရလရ ခင၊အာခငဆလ
ဖ ငသရလရ ခင) ္ကင ာေ္္း္ရခင္းျာဳ႕လုာင ကုခငသအင။ [၁]
( ) သကင္ရကအရ္းလံု္း (အသကင႐ွဴရွဴျ ခင္း၊္ကင ာေ္္း္ရခင္း၊အလခင္းငရအ ရးြဖ အင္းျ ခင္း) ျာဳ႕လုာငးကသအင။ [၁]
(ဂ) ားကကငသရ္းင ရ္းေးကရခငႏွေလသအငအဆုတငထသ
ဖ ကုငးခငျ ခင္းကကု (အသကင႐ွဴရွဴျ ခင္း၊္ကင ာေ္္း္ရခင္း၊
ငင္းအခငထုတငလုာငျ ခင္း)္ုေ ခၚသအင။ [၁]
(ဃ) ႐ွဴရွဴထုတငလကုကငေသရေလထဖတခင (ေအရကငဆဂ ခင၊ကရက ငနကုခငေအရကငဆကုနင၊ ရ ငင ကဳ႕္း လံု္း)ာ္သအင။ [၁]
အခန္း (၁၃) သံလကုကင စာမ်က္ႏွာာ - ၈၄

၁၃.၁။ သံလက
ကု င

 သံလကုကငသအင အလ ငအသံု္းးခငေသရ ာ ၥအင္းတ ငင ကဳ႕္းျး ငသအင။

 လရ ာင ငေငရငတရ ရခႏွင လရ ာငအရ္းော္း ကငတကုငတခင အသံု္းျာဳ႕းကသအင။
 သံင ရ္းျးခငႏွျာဳ႕လုာငထရ္းေသရာ ၥအင္းင ရ္းကကု ဆဖကာငထရ္း္ င အသံု္းျာဳ႕းကသအင။
 သံကကုဆဖေသရာ ၥအင္းကကုသံလကုကင္ုေ ခၚသအင။ ငဂၢ ကငတက
ကု သ
င အင သဘရးသံလကုကငျး ငသအင။
 သံလကုကငကကု ာံုသဏဏရ ငအင ကဳ႕္းင ကဳ႕္းျးခငႏွ တထခငးကသအင။
 အၿငဖတငင္းသံလကုကငဂုဏငသတၱကာကုခငဆကုခငေ လရ ခင ထရး္သံလကုကငျး ငသအင။
 သံလကုကငသအင သံ၊ ကငယင ရခငႏွ သံငဏကတကုငကကုဆခ
ဖ ခငသအင။ န ငကကု ငဆဖခခငာ္။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) သခငႏွာတငး င္းက ခငတခင သံလကုကငကကု ငအငသကုငအသံု္းျာဳ႕ေ းကသ အင္း။
(၂) သံဘူ္းကကု သံလကုကငကဆခ
ဖ ခငာ္သလရ္း။
(၃) န ငဘူ္းကကု သံလကုကငကဆဖခခငာ္သလရ္း။

လုပ္ငန္း (၁၃.၁) ဘငယငသံလကုကငကာကု္၍အရ္းေကရခင္းသလဖ။

အးြဖ လကုကငေဆ္းေ ္းတကုခငာခငာ္။
သံလကုကငတကုခင္း ဆဖခခငအရ္းေကရခင္းာ္သလရ္း။
သံလကုက(င ၃)ေ ရခင္းကကု ကခင္းငယရဥငာ္။
လုာငေဆရခင ကငအ အ ဥငကကု ျာခငဆခငာ္။ ငင္းသာငာ္။ အတ င္းသကုငတခငျာာ္။
စာမ်က္ႏွာာ - ၈၅ အခန္း (၁၃) သံလကုကင

၁၃.၂။ သံလက
ကု း
င ခင႐ွဴ္းကု ္းင ခ
ရ ႏွသ
င လ
ံ က
ကု အ
င ရ္း

 သံလကုကငတ ငေ ရခင္းတခင းခင႐ွဴ္းကု ္းင ရ င ု္ရကသအင။ ေျငရကငးခင႐ွဴကု္း င္း သအငအၿငဖေျငရကငဘကငသကုငအႊ ငျာၿာ္း

ေတရခငးခင႐ွဴကု္း င္းသအင အၿငဖေတရခငဘကငသကုင အႊ ငျာသအင။
 ေျငရကငးခင႐ွဴကု္း င္းကကု (N)္ုလအင္းေကရခင္း၊ ေတရခငးခင႐ွဴကု္း င္းကကု (S)္ုလအင္းေကရခင္းသတငငရတငသအင။
 တူအေသရးခင႐ွဴကု္း င္း ရ င ုးကရ္းတခင ဆဖခခငအရ္း္ရကသအင။ ငတူအေသရးခင႐ွဴကု္း င္း ရ င ုးကရ္းတခင တ င္းအရ္း
္ရကသအင။
 သံလကုကငအရ္းလငင္းေးကရခင္းသအင ေျငရကငးခင႐ွဴကု္း င္းငရ ေတရခငးခင႐ွဴကု္း င္းသကုငသရ္းသအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) သံလကုကငအရ္း ရခငႏွ လရ ာင ငအရ္းတကုင၏ တူအေသရ ဂုဏငသတၱကင ရ္းကကု ေးရငျာာ္။
(၂) သံလကုကငတ ငေ ရခင္း၏ N ရခငႏွေ ရကငတ ငေ ရခင္း၏ N တကုငးကရ္း ကငကခင္းျး ငောခၚာံုကကုဆဖသရ္းေးရငျာာ္။

လုပ္ငန္း (၁၃.၂) သံလကုကငတခင ေျငရကငးခင႐ွဴကု္း ရခငႏွေတရခငးခင႐ွဴကု္း င္း အၿငဖတဖ္၍ာ္သလရ္း။

အးြဖ လကုကငေဆ္းေ ္းတကုခငာခငာ္။
သံလကုကငတ ငေ ရခင္း(ာံုာ္အတကုခင္း)ကကု အလငယငငရတ ငျ ငင္းာ ကငလရ္းလကုကငလရ ခင
ငအငသကုငျး ငငအငထခငသ အင္း။ ျး င ကုခငေသရအေျးင ရ္းကကုငရတငသရ္းာ္။
အေျးငရ ငတ င ုကကု ဥင္း ရ္းဆံု္းျးတင္၍ ေ႐ွဴ္း ငယငာ္။ တခငျာာ္။
အခန္း (၁၃) သံလကုကင စာမ်က္ႏွာာ - ၈၆

၁၃.၃။ သံလက
ကု င ကငကခင္း

လုပ္ငန္း (၁၃.၃) သံလကုကင ကငကခင္းကကု ျာဳ႕လုာငျ ခင္း

းက္းငရ္းက ငယငျာ င ရ႐ွဴကငျးွဴောခၚသကုင သံငက ေလ္းင ရ္းကကု ျး ငက လ
ဖ ကုကငာ္။
သတကထ
က ရ္း္ ။င ။ သံငက င ရ္းကကု င႐ွဴရွဴငကေ ္ င သတကထရ္းာ္။
သံငက င ရ္းကကု င ကငလံု္းထဖငးခငငက္ င သတကထရ္းာ္။
ေအရကငာ္တကုငကကုထငင္းေဆရခငာ္။
(က) သံလကုကငတ ငေ ရခင္းကကုငယူာ္။ ရ႐ွဴကငောခၚသကုင တခငလကုကငာ္။ ောခၚလရသအငႏွာံုကကု ဆဖသရ္း္၍ငရတငတငင္းတခငာ္။
( ) သံလကုကင ရ ငေ ရခင္းကကုငယူာ္။ တူအေသရးခင႐ွဴကု္း ္းင ရ ငးကငကကုင ကင ရရ ခင္းဆကုခငၿာ္း အထကငာ္အတကုခင္းျာဳ႕လုာငာ္။
(ဂ) သံလကုကင ရ ငေ ရခင္းကကုငယူာ္။ ငတူအေသရးခင႐ွဴကု္း င္း ရ ငးကငကကုင ကင ရရ ခင္းဆကုခငၿာ္း အထကငာ္အတကုခင္းျာဳ႕လုာငာ္။
သခငဆသ
ဖ ရ္းထရ္းေသရ ာံုင ရ္းကကု ရင ကင ရရ(၈၅)ငရ ာံုကႏွသ
ဖ ုကင ႐ွဴကု္း႐ွဴရခင္းေသရာံုအျး ငဆဖသရ္းေးရငျာာ္။
သံလကုကငအရ္းင ရ္းတခင ဥ္းတအင္ရျငရ္းင ရ္းထအငႏွသခင္းဆဖသရ္းာ္။

 သံလကုကင ကငကခင္းဆကုသအငငရရ သံလကုကငအရ္းလငင္းေးကရခင္းင ရ္း ္ရက္ရေ ္ရကကုဆလ

ကု ကုသအင။
 သံလကုကင ကငကခင္းသအငလအင္း လရ ာင င ကငကခင္းကဖသ
ႏွ ုကငာခငျး ငသအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) ော္းထရ္းေသရာံုကကုးကအငႏွာ္။

(က) ၎တကုငးကရ္းတခင ျး ငောခၚလရငအငႏွ သံလကုကင ကငကခင္းာံုကကု ဆဖသရ္းေးရငျာာ္။

( ) ၎တကုင ရ င ု၏ အကရအေး္းကကု တကု္းလကုကငလရ ခင သံလုကကင ကငကခင္း၏ျာခင္းအရ္း ငအငသကုငျး ငသရ္းငအင
္ုထခငသ အင္း။
(ဂ) သံလကုကငတ ငးကငကကု လရအငႏွလကုကငလရ ခင သံလကုကင ကငကခင္းငအငသကုငျး ငသရ္းငအငကကု ္ရခင္းျာာ္။
စာမ်က္ႏွာာ - ၈၇ အခန္း (၁၃) သံလကုကင

၁၃.၄။ သံလက
ကု င ရ င
င ဳ႕က ္း္ရသ
က အင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) သခငသကၿာ္းေသရ သံလကုကငဂုဏငသတၱက္ရကသအငႏွ ာ ၥအင္းတ ငင ကဳ႕္းအငအငကကု ေ္္းာ္။
(၂) ရင ကင ရရ ၈၄ တခင သံလကုကငအင ကဳ႕္းအ ရ္း(၂)င ကဳ႕္းအ ကင တ ငင ကဳ႕္း၏အငအငကကုေးရငျာထရ္းသအင။ ၎၏
အငအငကကုငရတငငကာ္သလရ္း။

 ထရး္သံလကုကငသအင အလ ငအသံု္းးခငသအင။ ၎တကုငသအင သံလကုကငဂုဏငသတၱကကကု အၿငဖာကုခငဆကုခငသအင။

 နုတကငယသံလကုကငအင ကဳ႕္းအ ရ္းငရရ လရ ာင သ
င လ
ံ က
ကု င ျး သ
င အင။ ၎တကုငသအင လရ ာင င္ရကငရ သံလကုကငဂုဏငသတၱက
ကကုာကုခငဆကုခငသအင။
 ာံုတခင ျာထရ္းသအငႏွ ေ ထရ္းေသရ းကုခငငယရးကကဳ႕္းတ ငေ ္ခင္း၏ အ င္း ရ ငးကငကကု ငရတင ဖျးခငႏွ ဆကငသငယငလကုကင
ာ္က ထကုးကုခငငယရးကကဳ႕္းသအင သံလကုကငျး ငသရ္းာ္သအင။
 ငရတင ဖငရ ဆကငသငယငငကကု ျးဳ႕တငလကုကငလရ ခင သံလကုကငဂုဏငသတၱကင္ရကေတရႏွာ္။
 ေတရခငးခင႐ွဴကု္း င္း ရခႏွင ေျငရကငးခင႐ွဴကု္း င္း ဖျ ရ္း္ ငအတကင သံလကုကငအကငငေျငရခငျးခငႏွ ငင္းသာင ကုခငသအင။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၃) လရ ာင ငသံလကုကင ရခငႏွ ထရး္သံလကုကငတကုင၏ကရျ ရ္း ကငင ရ္းကကု ေးရငျာာ္။
(၄) လရ ာင ငသံလကုကင၏ သံလကုကင ကငကခင္းသအင ငအငသကုငျး ငငအငထခငသ အင္း။ ဆဖသရ္းေးရငျာာ္။
(၅) လရရ ာင ငသံလကုကငကကု ာကတငလကုကငးခငႏွလကုကငလုာငလကုလရ ခင ငအငသအငႏွာ ၥအင္းကကု ာတငလငင္းတခင သံု္းသ အင္း။

 လရ ာင ငသံလကုကငကကု ာကုအရ္းေကရခင္းေ လကုလရ ခင ထကုေ ထရ္းေသရ အူတခ

ကု အ
င လငယငတခင သံေ ရခင္းတ င ု
ကကုထအငႏွလကုကငာ္။
 သံသအင သံလကုကငျး ငေသရေးကရခငႏွ းကုခငငယရးကကဳ႕္းေ အတခင္း လရ ာင င ္းေသရအ ္ လရ ာင ငသံလကုကငအရ္းင ရ္း
ာကုငကုေကရခင္းင ငလရသအင။
ေမးခခနး္ မ်ား
(၆) ေအရခငေအရခငသအင သတၱဳ႕အ ရ္း သ ငသရ္းေ ရခင္းကကု သံု္းလကုာ္သအင။ လရ ာင ငသံလကုကငာကုငကုအရ္းေကရခင္း
လရငအင္ုသခငထခငာ္သလရ္း။ အဘငယငေးကရခငႏွ အင္း။
အခန္း (၁၃) သံလကုကင စာမ်က္ႏွာာ - ၈၈

၁၃.၅။ သံလက
ကု င
င ရ္းျာဳ႕လာ
ု ျင ခင္း

လုပ္ငန္း (၁၃.၅-က) ထရး္သံလကုကငျာဳ႕လုာင အင္း

၁ သံလကုကငင္ုတငေသရသံေ ရခင္းကကုငယူာ္။
၂ သံလကုကင၏းခင႐ွဴကု္း င္းတ ငးကငျးခငႏွ သံေ ရခင္းကကု
တ ငးကငငရ ္၍ ေ ရကငတ ငးကငသကုင အခငသရ ရ
ျ ငသရ္းာ္။
၃ အးကကငငင ရ္း ရျ ငာ္။
ငရတင ကင။ ။ျ ငသအငႏွလရ္း္ရတူာ္ေ ။
ေမးခခနး္ မ်ား
(က) သံလကုကငျး ငသရ္းေးကရခင္းငအငသကုင ငင္း ငငအင အင္း။
( ) သံလကုကငျး ငသရ္းာ္က ထုကသံေ ရခင္းာံုကကု ဆဖသရ္းာ္။
းခင႐ွဴကု္း င္းင ရ္းကကု ထအငႏွသခင္းဆသ
ဖ ရ္းာ္။

လုပ္ငန္း (၁၃.၅- ) လရ ာင ငသံလကုကငျာဳ႕လုာင အင္း

၁ သံလကုကငင္ုတငေသရသံေ ရခင္းကကု ငယူေဆရခငလရာ္။
၂ သံေ ရခင္းကကု ေးက္း င္းးကကဳ႕္းျးခငႏွ ္ ငာတငလကုကငာ္။
၃ ေးက္း င္းးကကဳ႕္း၏အ င္း(၂)းကငကကု ငရတင ဖ၏ အ င္း
တ ငးကင ကကု ထကလကုကငာ္။
၄ ထကုသံေ ရခင္း သကုင သံလကုကငကကု ျးအင္းအခင္း ရ ဥင္းကာငလကုကငာ္။
ငအငသကုငျး ငသရ္းသ အင္း။
ေမးခခနး္ မ်ား
(ဂ) သံေ ရခင္း၏း င္းက ခငတခငသံလကုကင ကငကခင္းျး ငောခၚလရေသရေးကရခငႏွ သံလကုကငကကုဆခ
ဖ ခငျ ခင္းျး ငငအင။
သံေ ရခင္းး င္းက ခငတခင ျး ငောခၚလရေသရသံလကုကင ကငကခင္းသအင ငအငသကုငတအင္ရကေ ငအင အင္း။
ာံု ရခငႏွတကတခငျာာ္။
(ဃ) လရ ာင ္းာတငလငင္းကကုျးတငေတရကငလကုကငေသရအ ္ငအငသကုငျး ငသရ္းငအင အင္း။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) အရဘကငာံုကကုးကအငႏွာ္။
(က) လရရ ာင င ္းဆခင္းင္ရကာ္သလရ္း။
( ) ထရး္သံလကုကင၏ ကငကခင္း ရခငႏွတူအာ္သလရ္း။
(၂) လရ ာင ္းာတငလငင္းတခင လုတငတာငျ ခင္းျးခငႏွ ္္ရကငအငႏွအက ကဳ႕္းတ င ကငကကု
ေ္္းသရ္းာ္။
(၃) လရ ာင ္းေးကရခင္းကကု ျငရ္းအ ေ္ရခငျးခငႏွျာထရ္းသအင။ သံလကုကငအရ္းလငင္း
ေးကရခင္းကကု ျငရ္းအ ကငျးခငႏွျာထရ္းသအင။ ၎တက(ုင ၂) ုငအငသကုငျး ငေ ာ္
သ အင္း။
စာမ်က္ႏွာာ - ၈၉ အခန္း (၁၃) သံလကုကင

၁၃.၆။ ာကင
ု ေ
ကု ကရခင္းင ေ
င သရလရ ာင သ
င လ
ံ က
ကု င

လုပ္ငန္း (၁၃.၆) ာကုငကုအရ္းေကရခင္းေသရလရ ာင ငသံလကုကငငအငသကုငျာဳ႕လုာငငအင အင္း။

အထကငောခၚျာာ္ာံုင ရ္းကကု းကအငႏွ္၍ ာကုငကုအရ္းေကရခင္းလရ ာင ငသံလကုကငင ရ္းျာဳ႕လုာငးက ကုင။
အ ခင္း ခင္းေဆ္းေ ္းတကုခငာခငာ္။
ငင္းသာင ကငာံု ံကကု ဥင္း ရ္းၿာ္း ဆ္ရအရ္းတခငျာာ္။
ေအရကငာ္တကုငကကု ငင္းသာငာ္။
၁ ာံု(က) ရခငႏွ( )ကကု သကငေသျာာ္။
၂ ာံု(ဂ) ရခငႏွ(ဃ)ကကု သကငေသျာာ္။

ေမးခခနး္ မ်ား
(၁) ာံု( )သအငာ(ံု က) ရခငႏွ တူသအငငရရ ကကုငအရ္းတူငရတင ဖတ ငလံု္း ငရ လရ ာင င ္းေ ေသရေးက္း င္းးကကဳ႕္းေ ျး င၏။
ငတူသအငငရရ ာံု( )တခင င္းးကကဳ႕္းေ ၏ အ္ ငာငရဏသအင ာံု(က)ထကငာကုင ရ္းသအင။
ဤသကုငျာဳ႕လုာျင ခင္းျးခငႏွ လရ ာင ငသံလကုကငောခၚငအငသကုင သကငေ္ရကငငအငထခငသ အင္း။
(၂) (က) ာံု(ဂ)သအင ာံု(ဃ) ရခငႏွငအငသကုင ကရျ ရ္းသ အင္း။
( ) လရ ာင ္းာငရဏ ငအငသကုငျး ငငအငသ အင္း။
(ဂ) လရ ာင ငသံလကုကငောခၚငအငသကုငသကငေ္ရကငငအငထခငသ အင္း။
အခန္း (၁၃) သံလကုကင စာမ်က္ႏွာာ - ၉း

၁၃.၉။ ျာ လ
င ရ ေ
င လႏွက ခငႏွ ္းင

က ော္းထရ္းေသရာံုသအင ကာငလ ကင္ရကေသရ သံလကုကင ရ ငေ ရခင္းကကု ျာထရ္းသအင။

က
(က) ာံုကကုသခငႏွ ရအုာငထဖသကုငကူ္းငယူၿာ္း သံလကုကငအရ္းင ရ္းထအငႏွသခင္းဆသ
ဖ ရ္းာ္။ [၂]
( ) သံလကုကငင ရ္းသအင တ င္းငအငေလရ။ဆဖငအငေလရ။ ေ္္းသရ္းာ္။ [၂]

ေအရကငေးရငျာာံုင ရ္းသအင လရ ာင ငသံလကုက(င က)၊( ) ရခငႏွ (ဂ)တကုငျး ငးကာ္သအင။ ထကုလရ ာင ငသံလကုကငတ င ု

သကုင တူအေသရလရ ာင ္းာငရဏ ္းဆခင္းေ ာ္သအင။

က ဂ
(က) လရရ ာင ငသံလကုကင (က) ရခငႏွ( ) ငအငသအငက ာကု္၍ သံလကုကငအရ္းေကရခင္းသ အင္း။ [၁]
( ) လရ ာင ငသံလကုကင (က) ရခငႏွ(ဂ) ငအငသအငက ာကု္၍ သံလကုကငအရ္းေကရခင္းသ အင္း။ [၁]

ဂ ေငရခငေအရခင္ရ သံလကုကငအရ္းင ရ္းကကု ေလႏွလရေ ာ္သအင။

သံလကုကငအရ္းင ရ္းသအင သတၱဳ႕ျာရ္းအရ္း ျးတငသ င္း ကုခငျ ခင္း ္ရကင္ရကကကု သူသအင သကလကုာ္သအင။
ထကုငေးကရခငႏွ ေအရကငာ္ ငင္းသာင ကငကကု ျာဳ႕လုာငသအင။

(က) ာံု(က) ရခငႏွ( )တကုငတခင ေငရခငေအရခငႏွေတြျငခင ကငင ရ္းကကု ေ္္းသရ္းေးရငျာာ္။ [၃]

( ) ေငရခငေအရခငႏွ ငင္းသာင ကငအတကင သံု္းသာင ကငကကု ေ္္းသရ္းာ္။ [၂]
(ဂ) သံလကုကငအရ္းင ရ္း ကနငထူျာရ္းကကု ျးတငသ င္း ကုခငျ ခင္း္ရကင္ရက သကလကုလရ ခင ငအငသကုငျာဳ႕လုာငငအင အင္း။ [၁]