Zygmunt I Stary w prowadzonej przez siebie polityce wewnętrznej, bardzo często łamał te prawa, które

jak sądził, ograniczały jego suwerenną władzę monarszą. Jako niechętny politycznej emancypacji szlachty
i systemowi parlamentarnemu, swoje rządy sprawował odwołując się min. do doświadczonych ministrów
kierujących kancelarią królewską. Natomiast rolę izby poselskiej starał się sprowadzać do posłusznego
oraz corocznego akceptowania uchwał podatkowych. Ponadto , władca ten w przeciągu swojego
długiego panowania,pomyślnie zrealizował program częściowego oddłużenia skarbu królewskiego, dla
jego potrzeb odzyskał liczne domeny królewskie i kompleksy dóbr koronnych, które wówczas znajdowały
się w niekorzystnych zastawach. Zygmunt Stary dokonał reformy systemu monetarnego oraz poczynił
starania o rozwój miast królewskich. Dzięki wsparciu swojej drugiej żony Bony Sforza d'Aragona z rodu
władców Mediolanu zdołał zręcznie przeprowadzić na zwołanym w 1529 r. sejmie, elekcję a w 1530 r.
podwójną koronację (w Wilnie i Krakowie) swego dziesięcioletniego wówczas syna, Zygmunta Augusta
(elekcja vivente rege). To stanowiło złamanie dotychczasowego zwyczaju wybieralności na tron polski i
jedyną w dziejach Polski udaną koronację następcy za życia poprzednika. Takim dogodnym momentem
dla szlachty, stawało się rozpoczęcie kampanii wojennej, w obliczu której, władca skłonny był do wielu
ustępstw na rzecz stanu rycerskiego. Nie inaczej było w przypadku ostatniej wojny z Zakonem Krzyżackim
w 1519 r. kiedy to monarcha pozwolił na korzystne dla szlachty postanowienia podczas obrad sejmu w
Toruniu i Bydgoszczy. W 1537 r. następne pospolite ruszenie szlachty pod Lwowem na wyprawę wołoską,
przerodziło się w otwarty rokosz. Wówczas szlachta zamiast ruszyć na wojnę, wystąpiła z zarzutem
łamania podstawowych praw zarówno przez Zygmunta I jak i jego żonę Bonę. Podkreślono że w Polsce
król "nie swoimi prawami rządzi, lecz do praw Rzeczpospolitej przychodzi". Wysunięto wówczas żądanie
egzekwowania (przestrzegania) praw i przywilejów szlachty. Dużym osiągnięciem w polityce wewnętrznej
Zygmunta I Starego, stało się przyłączenie w 1526 r. Mazowsza po wygaśnięciu męskiej linii książąt
czersko-warszawskich. Rozwój kontaktów handlowych Polski i Litwy z Europą Środkową i Zachodnią oraz
rosnący potencjał demograficzny i gospodarczy, skłaniał Jagiellonów do angażowania się we wszystkie
ważniejsze problemy bliższych i dalszych sąsiadów Rzeczpospolitej. Przede wszystkim wśród nich należy
wymienić min. walkę o trony w Czechach i na Węgrzech , rozgrywki o tron cesarski, rywalizacja o wpływy
na Bałtyku. W okresie ponawiania zarówno Zygmunta I jak i jego syna, na pierwszy plan wysunęła się
kwestia rozpadu i likwidacji państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach oraz na terenie Inflant, a także
wynikające następnie z tego faktu problemy na arenie międzynarodowej. Natomiast polityka Zygmunta
Augusta nieco się różniła. W okresie wojny o Inf. Zygmunt August próbował stworzyć flotę król.
Zatrudniał kaprów (kapitanów okrętów) którzy uzyskiwali pozwolenie na rabunek i niszczenie floty
nieprzyjaciela. Głównym ich zadaniem było zwalczanie żeglugi do Narwy, a więc działanie przeciwko
Rosji. W 1568 r. król powołał Komisję Morską, która miała dbać o spokój i bezpieczeństwo Polskiego
Wybrzeża morskiego oraz strzec interesów Polski Na Bałtyku. Gdańszczanie sprzeciwiali się polityce
morskiej Zygmunt Augusta , więc W 1570 r. ogłoszono konstytucję Karnkowską określającą podległość
Gdańska Rzeczpospolitej. W 1572 r. Rzeczpospolita miała największy w swej historii dostęp do Bałtyku.
Uprawnienia sejmu: uchwalanie podatków, wyrażanie zgody na zwołąnie pospolitego ruszenia, ustalanie
głównych kierunków w polityce zagranicznej państwa, kontrola ministrów, prawo do nobilitacji; Ruch
egzekucyjny szlachty żądał: zebrania, spisania i przestrzegania praw; reforma skarbu poprzez odebranie
bezprawnie nadanych królewszczyzn; uwolnienie od ciężarów na rzecz Kościała; ściślejszego połączenia z
Koroną Litwy, Prus Królewskich, Mazowsza i księstw śląskich. W 1562r. Zygmunt August ogłosił program
egzekucji dóbr. W 1578 utworzono Trybunał Koronny, a w 1581 - Trybunał Litewski. Obaj władcy byli
dobrej myśli i chcieli dobrze dla Polski, lecz Zygmunt Stary nadużywał swojej władzy przez co uważam za
bardziej uczciwego Zygmunta Augusta.