การออกแบบโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก โดยวิธีหน่วยแรงใช้งาน

การออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
โดยวิธีหน่ วยแรงใช้ งาน

REINFORCED CONCRETE DESIGN
(Working Stress Design : WSD)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาโรจน์ ดํารงศี ล

สาขาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรั ตนโกสิ นทร์
ก
คํานํา
ตํา CVE 3235 การออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ ม

เหล็ก โดยวิธีหน่ วยแรงใช้งาน หลักสู ตรวิศวกรรมศาสตร์
มหาวิท ยาลัย เทคโนโลยี ประกอบด้วย คอนกรี ตและเหล็ ก เสริ ม การ
วิเคราะห์โครงสร้ างและการออกแบบ การออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กต้านทานโมเมนต์ดดั แรง
7 สาระตามเกณฑ์ล ัก ษณะวิช า และ

หลักสู ตร โดยใช้ระยะเวลาในการเรี ยนการสอน 7 15 สัปดาห์ ตลอดหลักสู ตร
พฤติกรรมในการรั บ
สําหรั บการออกแบบ
บรรทุกใช้งาน แบบฝึ กหัดท้ายบทจะช่วยให้นกั ศึกษาเกิดทักษะจากการคํานวณออกแบบ
โดยมีตารางช่วยออกแบบในภาคผนวก และมีตวั อย่างรายการคํานวณโครงสร้าง
รศึกษา ผูเ้ รี ยบเรี ยงขอกราบขอบคุณ พ่อ แม่ ครู อาจารย์
จากการอบรม
นัก ศึ ก ษาจะได้รับ ประโยชน์
ต่
ให้คาํ แนะนําด้วย
ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ สาโรจน์ ดํารงศีล

ธันวาคม 2559
ข
สารบัญ
หน้า
คํานํา ก
สารบัญ ข
สารบัญรู ป จ
สารบัญตาราง ช
สัญลักษณ์ ซ
1 คอนกรี ตและเหล็กเสริ ม 1
1.1 คอนกรี ต 1
1.1.1 กําลังอัดของคอนกรี ต (fc') 1
1.1.2 กําลังดึงของคอนกรี ต 5
1.1.3 โมดูลสั ยืดหยุน่ ของคอนกรี ต (Ec) 6
1.2 เหล็กเสริ ม 8
2 การวิเคราะห์โครงสร้างและการออกแบบ 11
2.1 11
2.1.1 (Dead loads) 11
2.1.2 (Live loads) 12
2.1.3 แรงลม (Wind loads) 13
2.1.4 แรงกระแทก (Impact loads) 14
2.1.5 แรงแผ่นดินไหว (Earthquake loads) 14
2.2 แบบจําลองทางโครงสร้าง 15
2.3 17
2.4 การวิเคราะห์โครงสร้าง 19
2.5 การออกแบบโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 21
2.5.1 หน่วยแรง 21
2.5.2 สมมติฐานในการออกแบบโดยวิธีหน่วยแรงใช้งาน 22
2.5.3 (n, k และค่า j) 22
ค
3 การออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กต้านทานโมเมนต์ดดั 25

3.1 พฤติกรรมของคานภายใต้โมเมนต์ดดั และการเสริ มเหล็ก 26
3.2 การออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงอย่างเดียว 28
3.3 ข้อกําหนดเ 30
3.4 31
3.5 การออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด 34
3.6 35
3.7 การตรวจสอบความสามารถในการต้านทานโมเมนต์ดดั ของคาน 43
แบบฝึ กหัด 46
4 แรงเฉื อน แรงยึดหน่วง และแรงบิด 47

4.1 แรงเฉื อน 47
4.1.1 แรงเฉื อนและแรงดึงทแยงในคาน 48
4.1.2 เหล็กเสริ มต้านทานแรงเฉื อน 49
4.1.3 ข้อกําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท. 50
4.2 แรงยึดหน่วง 54
4.3 แรงบิด 59
5 65
5.1 65
5.1.1 ยว 65
5.1.2 72
5.1.3 80
5.1.4 81
5.2 บันไดคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 82
5.2.1 บันไดพาดช่วงกว้างระหว่างคานแม่บนั ได 82
5.2.2 บันไดพาดช่วงยาว 85
ง
6 เสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 90

6.1 แนวแกน 91
6.2 94
6.3 แนวแกนและโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน 100
6.3.1 1 : e  ea 102
6.3.2 2 : ea  e  eb 103
6.3.3 3 : e  eb 104
6.4 เสายาว 109
6.4.1 ความชะลูดของเสา 109
6.4.2 ตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด (R) 110
7 ฐานรากคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 114

7.1 รู ปแบบของฐานราก 115
7.2 ฐานรากแผ่วางบนดิน 116
7.2.1 117
7.2.2 การเสริ มเหล็กในฐานราก 119
7.2.3 120
7.2.4 การถ่าย 120
7.3 121
7.4 ฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 132
7.4.1 เสาเข็ม 132
7.4.2 านรากแผ่วางบนเสาเข็ม 134
7.4.3 การเสริ มเหล็กฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 138
7.5 138
บรรณานุกรม 150
ภาคผนวก 152
จ
สารบัญรูป
หน้า
1.1 ตัวอย่างทดสอบรู ปทรงกระบอกและรู ปทรงลูกบาศก์ 2
1.2 การทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ต 2
1.3 กราฟความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดคอนกรี ตรู ปทรงกระบอกกับทรงลูกบาศก์ 3
1.4 ตัวอย่างทดสอบและแผ่นยางรองผิวทดสอบกําลังอัด 4
1.5 การทดสอบแรงดึงแบบผ่าซี ก 5
1.6 การทดสอบแรงดึงโดยวิธีการดัด 6
1.7 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรงอัดกับความเครี ยดของคอนกรี ตและการติ ด compressometer 7
1.8 เหล็กกลมผิวเรี ยบและเหล็กข้ออ้อย 8
1.9 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรง (Stress) กับหน่วยการยืดตัว (Strain) ของเหล็กเสริ ม 9
1.10 หนังสื อมาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 10
2.1 โครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 15
2.2 ผังโครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 16
2.3 แบบจําลองทางโครงสร้าง คาน B1, B7 และคาน B9 17
2.4 การจัด 19
2.5 การกระจายของหน่วยการยืดหดตัวและหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน 23
2.6 24
3.1 การกระจายความเค้นบนหน้าตัดคาน 25
3.2 ลักษณะการโก่งตัวของคานช่วงเดียวและการเสริ มเหล็ก 26
3.3 27
3.4 ลักษณะการโก่งตัวของ 27
3.5 28
3.7 คอนกรี ตหุ ม้ เหล็กเสริ ม 30
4.1 47
4.2 การวิบตั ิของคานภายใต้แรงเฉื อนและการเสริ มเหล็กต้านทานแรงเฉื อน 48
4.3 การยึดปลายหรื อการงอปลายเหล็กเสริ ม 54
4.4 หน่วยแรงยึดหน่วง 55
ฉ
4.5 ความยาวระยะฝังของเหล็กเสริ ม 56
4.6 59
5.1 65
5.2 66
5.3 67
5.4 72
5.5 73
5.6 องของแผ่น 5 กรณี 74
5.7 การเสริ มเหล็กในแผ่น 75
5.8 76
5.9 80
5.10 81
5.11 บันไดคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 82
6.1 รู ปแบบของเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 90
6.2 91
6.3 ลักษณะการวิบตั ิของเสา 92
6.4 แนวแกนและโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน 100
6.5 กราฟปฏิสัมพันธ์ (Interaction diagram) 101
6.6 101
6.7 หน้าตัดเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 102
6.8 ด้านข้างของเสา 111
7.1 ประเภทของฐานราก 114
7.2 รู ปแบบของฐานราก 115
7.3 การแผ่กระจายของแรงดันดินใต้ฐานราก 116
7.4 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับโมเมนต์ดดั และแรงยึดหน่วง 118
7.5 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อน 119
7.6 การเสริ มเหล็กในฐานราก 120
7.7 รู ปแบบหรื อรู ปทรงของฐานรากจากการจัดวางกลุ่มเสาเข็มแบบสมมาตร 134
7.8 ของฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 135
7.9 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับโมเมนต์ดดั และแรงยึดหน่วง 136
7.10 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อนและแรงเฉื อนในฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 137
ช
สารบัญตาราง
หน้า
1.1
สําหรับมวลต่อเมตรของเหล็กเสริ ม 8
1.2 กลสมบัติของเหล็กเสริ มตามมาตรฐานอุตสาหกรรม 9
2.1 ของวัสดุก่อสร้าง 12
2.2 (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522) 13
2.3 แรงลมสําหรับส่ วนของอาคาร (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522) 14
2.4 และแรงเฉื อน 20
2.5 ค่าอัตราส่ วนโมดูลสั : n 24
4.1 56
5.1 (c) 74
7.1 กําลังแบกทานของดิน ตาม พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร ปี พ.ศ. 2522 117
7.2 เสาเข็มคอนกรี ตอัดแรง 132
ซ
สัญลักษณ์
AC :
Ag : สา
As :
As' :
AsB :
Ast : ของเหล็ก ในเสา
Ast :
Av :
b : ความกว้างของคาน
B :
c :
C :
Cc :
Cs' : ตัดของส่ วนโครงสร้าง
d : ความลึกประสิ ทธิ ผล (จากขอบผิวบนด้านรับแรงอัดถึงจุดศูนย์ถ่วงของเหล็กเสริ มรับแรงดึง )
d' : ระยะจากขอบผิวบนด้านรับแรงอัดถึงจุดศูนย์ถ่วงของเหล็กเสริ มรับแรงอัด
db : ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเหล็กเสริ ม
D : ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเสาหน้าตัดกลม
Dc : ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางระหว่างขอบนอกเหล็กปลอกของเสาปลอกเกลียว
Ds : ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางระหว่างศูนย์กลางเหล็กยืนของเสาปลอกเกลียว
DL :
e :
eb : นย์สมดุล
Ec :โมดูลสั ยืดหยุน่ ของคอนกรี ต (คอนกรี ตธรรมดา : )
Es : โมดูลสั ยืดหยุน่ ของเหล็กเสริ ม (2.04x106; กก./ซม.2)
fa : หน่วยแรงอัดตามแนวแกน
fb : หน่วยแรงดัด
fc :
fc' : หน่วยแรงอัดประลัยของคอนกรี ต
ฌ
fr : โมดูลสั แตกร้าวของคอนกรี ต ( )
fr : หน่วยแรง
fs :
fs' : หน่วยแรงอัดของเหล็กเสริ มรับแรงอัด
fv : หน่วยแรงดึงของเหล็กเสริ มรับแรงเฉื อน
fy :
Fa :
Fb : หน่วยแ
h : ความสู งของเสา
I : โมเมนต์อินเนอร์ เชียของหน้าตัด
Ig :
jd : ช่วงแขนของโมเมนต์
k :
kd : ระยะตําแหน่งของแกนสะเทิน (วัดจากผิวบนด้านรับแรงอัดถึงแกนสะเทิน)
K : สติฟเนสการดัด :
L :
LL :
m :
m : อัตราส่ วน :
M : โมเมนต์ดดั
Mt : โมเมนต์บิด
n : อัตราส่ วนโมดูลสั :
P : แรงอัดตามแนวแกน
Pb : แรงอัดตามแนวแกนในสภาวะสมดุล
P' :
r :
rj : อัตราส่ วนระหว่าง ต่อ j
R :
s : ระยะห่าง หรื อเหล็กปลอก
S :
ญ
t :
T : แรงบิด
u :
v : หน่วยแรงเฉื อน
vc : หน่วยแรงเฉื อนของคอนกรี ต
V : แรงเฉื อน
Vc : กําลังต้านทานแรงเฉื อนโดยคอนกรี ต
V', Vs : กําลังต้านทานแรงเฉื อนโดยเหล็กเสริ มรับแรงเฉื อน
w :
: มุมระหว่างเหล็กเสริ มรับแรงเฉื อนกับแกนตามยาวของส่ วนโครงสร้าง
: หน่วยการหดตัวของคอนกรี ต
: หน่วยการยืดตัวของเหล็กเสริ มรับแรงดึง
: หน่วยการหดตัวของเหล็กเสริ มรับแรงอัด
:
:
:
:
:
: อัตราส่ วนของปริ มาตรเหล็กปลอกเกลียวต่อปริ มาตรของแกนเสาปลอกเกลียว
 O : เส้นรอบรู ปของเหล็กเสริ ม
คอนกรี ตและเหล็กเสริ ม 1
1
คอนกรีตและเหล็กเสริม
โครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ประกอบด้วย วัสดุหลักสองชนิ ดคือคอนกรี ตและเหล็กเสริ ม ทํา

รั บ ร่ วมกัน แต่ คอนกรี ตและเหล็ กเสริ ม มี คุ ณสมบัติ
ต่างกัน
(Concrete technology) และวัสดุวิศวกรรม (Materials engineering)
จะช่ วยให้ท ราบถึ ง ลักษณะและ และการทดสอบคุ ณสมบัติของวัส ดุ
วิศวกรรม (Engineering materials and testing) จะช่วยให้เข้าใจถึงกลสมบัติและกลไกในการรับแรงของ
กล่าวถึงคุณสมบัติสาํ คัญของวัสดุ
1.1 คอนกรีต
คอนกรี ต เป็ นวัสดุ ผสม (Composite materials) ประกอบด้วย วัสดุ ประสาน ได้แก่ ปูนซี เมนต์
สภาพเป็ นของแข็ง และพัฒนากําลังสู ง

คอนกรี ต ได้แก่
1.1.1 กําลังอัดของคอนกรี ต (fc‫)׳‬
คํานวณโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ส่ วนกําลังดึง กําลังดัด
หรื อเป็ นสัดส่ วนกับกําลังอัด กล่าวคือ ด้าน
3 ประการ ได้แก่ กําลังของมอร์ ตาร์ กําลังและ
โมดูลสั ยืดหยุน่ ของมวลร กับ ยังมีปัจจัย
ใช้ทาํ คอนกรี ต และควบคุมการทําคอนกรี ตตลอดจนการบ่มคอนกรี ตให้เป็ นไปตามมาตรฐาน

โดยตรวจสอบจากการ
ทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ต
วัส ดุ แ ละการก่ อสร้ า งสํ า หรั บ โครงสร้ า งคอนกรี ต โดยคณะกรรมการวิ ช าการสาขาวิ ศ วกรรมโยธา
วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย เสนอแนะว่าการประเมินคุณภาพของคอนกรี ตโดยปกติจะพิจารณาจาก
28
50 ลูกบาศก์เมตร อย่างไรก็ตาม มี
2 แบบ คือรู ปทรงกระบอกเป็ นมาตรฐานของประเทศอเมริ กา ASTM C 192 และรู ปทรงลูกบาศก์เป็ น
มาตรฐานของประเทศอังกฤษ BS 1881 Part 108 1.1 กําลังอัดของคอนกรี ตหาได้จากค่า
(fc‫=׳‬P/A) จากการอัดตัวอย่างทดสอบ
แตกหักไม่สามารถรับแรงต่อไปได้ 1.2
1.1 ตัวอย่างทดสอบรู ปทรงกระบอกและรู ปทรงลูกบาศก์
1.2 การทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ต
ความแตกต่างด้านรู ปทรงของตัวอย่างทดสอบ ของคอนกรี ต

จากการทดสอบมีค่าแตกต่างกัน ถึงแม้ว่าตัวอย่างทดสอบจะมีส่วนผสมเดี ยวกัน หรื อเก็บตัวอย่างพร้อม
กันจากแหล่งเดี ยวกันก็ตาม โดยกําลังอัดของคอนกรี ตรู ปทรงกระบอกมี ค่าประมาณร้ อยละ 80 ของ
รู ปทรงลู กบาศก์ คณะอนุ กรรมการคอนกรี ตและวัสดุ ในคณะกรรมการวิชาการสาขาวิศวกรรมโยธา
(ว.ส.ท. 1014-40) เสนอกราฟความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดคอนกรี ตรู ปทรงกระบอกกับทรงลูกบาศก์ ดัง
แสดงในรู ป 1.3
600
500
กําลังอัดทรงกระบอกมาตรฐาน, ksc.
400
300
200
100
0
0 100 200 300 400 500 600
กําลังอัดทรงลูกบาศก์ มาตรฐาน, ksc.
รู ป 1.3 กราฟความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดคอนกรี ตรู ปทรงกระบอกกับทรงลูกบาศก์
ผลมาจากการออกแบบโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็กนิยมใช้มาตรฐานตามแบบอเมริ กนั หรื อของ ว.ส.ท.

เป็ นหลัก และการคํานวณออกแบบส่ วนผสมคอนกรี ตส่ วนใหญ่ใช้มาตรฐานของอเมริ กาเช่นเดียวกัน อีก
เช่น การหล่อและการทดสอบ
จึงถือว่า
คอนกรี ตรู ป ทรงกระบอกยัง มี ผลกระทบจากขนาดของหิ นน้อยกว่า และการกระจายของหน่ วยแรง

เสมอกว่าคอนกรี ตรู ปลูกบาศก์
คอนกรี ตในระหว่างการทดสอบน้อยกว่า (ชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล, 2551)
ใหญ่ใช้วธิ ี เคลือบผิวด้วยกํามะถัน (Capping) เป็ นไปตามมาตรฐาน ASTM C 617 หากผิวตัวอย่างทดสอบ

ไม่เรี ยบหรื อเอียงเพียง 0.25 มิลลิเมตร อาจทําให้กาํ ลังอัดของคอนกรี ตลดลงได้ถึงร้อยละ 33 และความ
หนาของ Capping ควรมีความหนาประมาณ 1.5 ถึง 3.0 มิลลิเมตร หาก Capping หนามากเกินไปจะทําให้
กําลังอัดของคอนกรี ตลดลง (ชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล, 2540) การทําแท่งคอนกรี ตทดสอบให้ผิวเรี ยบด้วยการ
ทบโดยตรงต่อผลการทดสอบกําลังอัด ในการประเมินคุณภาพ
ของคอนกรี ต งานศึกษาผลกระทบการใช้แผ่นยางแทนกํามะถันเคลือบผิวตามมาตรฐาน ASTM C 617
180 กก./ซม.2, 240 กก./ซม.2 และกําลัง
อัด 320 กก./ซม.2 เป็ นขอบเขตในการศึกษา และแผ่นยาง ได้มาจากยาง
หมดสภาพใช้งานแล้วแต่ยงั คงมีความยืดหยุน่ ตัว ผลการทดสอบพบว่า การใช้แผ่นยางรองผิวคอนกรี ตใน
ผิวคอนกรี ตร้อยละ 7.7 การทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ตโดยใช้แผ่นยางรองผิวคอนกรี ตจะใช้ตวั

คูณปรับแก้ค่ากําลังอัดเท่ากับ 0.923
ตามมาตรฐานร้ อยละ 18.5 ถึ งร้ อยละ 25.7 องจากความไม่ราบเรี ยบของผิวตัวอย่างทดสอบหรื อผิว

ตัวอย่างทดสอบมี ความลาดเอี ยง จึ ง ใช้แผ่นยางจากล้อรถบรรทุ ก แทนกํามะถัน
เคลือบผิวในการทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ต (สาโรจน์ ดํารงศีล, 2559) ตัวอย่างทดสอบ 3 กลุ่ม และ
1.4
1.4 ตัวอย่างทดสอบและแผ่นยางรองผิวทดสอบกําลังอัด
1.1.2 กําลังดึงของคอนกรี ต การทดสอบแรงดึงของคอนกรี ตโดยตรงจากการดึงตัวอย่างทดสอบ
สอบทางอ้อมสองวิธีคือ วิธีทดสอบแรงดึ งแบบผ่าซี ก และการทดสอบ

โดยการดัด การทดสอบแรงดึงแบบผ่าซี ก (Splitting tensile test) เป็ นการ
ทดสอบตามมาตรฐาน ASTM C 496 ใช้กอ้ นตัวอย่างทดสอบทรงกระบอกมาตรฐาน วางตามยาวใน
3
เ แนว 1.5
1.5 การทดสอบแรงดึงแบบวิธีผา่ ซี ก
ประมาณร้อยละ 10 ถึ งร้อยละ 12 ของกําลังอัดคอนกรี ต อย่างไรก็ตาม งานศึกษาวิจยั สมบัติเชิ งกลของ

คาร์ ไบด์และเถ้าถ่านหิ นเป็ นวัสดุประสาน โดยใช้อตั ราส่ วนกาก
แคลเซี ยมคาร์ ไบด์ต่อเถ้าถ่านหิ นเท่ากับ 30:70
เบอร์ 325 น้อยกว่า ร้ อยละ 5 ทํา
คอนกรี ตและ คอนกรี ต ผลการวิจยั
พบว่า 450 กก./ม.3 และใช้
เท่ากับ 0.45 28 วัน ร้อยละ 19
(ธนพล เหล่าสมาธิ กุล และชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล, 2551)
การทดสอบแรงดึงของคอนกรี ตโดยวิธีการดัด (Flexural tensile test) เป็ นการทดสอบ
ตามมาตรฐาน ASTM C 78 ใช้ตวั อย่างทดสอบในรู ปของคานคอนกรี ตขนาด 15x15x50 เซนติเมตร ให้
แรงดัดตัวอย่างทดสอบจากการ 3 จุด (Third point loading)
แตกหัก 1.6 งเรี ยกว่าโมดูลสั การแตกร้าว

(Modulus of rupture; fr) มาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ว.ส.ท. 1008 กําหนดค่าโมดูลสั การ
แตกร้าว : = 2.0 ′ (กก./ซม.2) ในรู ปของความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดกับกําลังดัดของคอนกรี ต
ทางกายภาพและเชิ งกลของคอนกรี ต พบว่า เถ้าชานอ้อยผสมเถ้าลอยในอัตราส่ วน 60:40

ความละเอียดค้างตะแกรงเบอร์ 325 ไม่เกินร้อยละ 1
คอนกรี ตได้ถึงร้อยละ 30
อัดกับกําลัง ดัดสู งกว่า ค่ากําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท. (สาโรจน์ ดํารงศี ล และสุ วิมล สัจวาณิ ชย์, 2550)
สอดคล้องกับ การศึ กษาผลกระทบของการใช้เถ้าแกลบผสมเถ้าลอยต่อคุ ณสมบัติเชิ งกลของคอนกรี ต
พบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดกับกําลังดัดของคอนกรี ตสู งกว่ามาตรฐาน ว.ส.ท. เช่นกัน (สาโรจน์
ดํารงศีล, 2558)
1.6 การทดสอบแรงดึงโดยวิธีการดัด
1.1.3 โมดูลัสยืดหยุ่นของคอนกรี ต (Ec)

ใช้ประกอบการคํานวณออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก และหาค่าการโก่ งตัวของโครงสร้ าง
คอนกรี ตไม่ แสดงพฤติ ก รรมเป็ นวัส ดุ
ความสั ม พัน ธ์ ร ะหว่ า งหน่ ว ยแรงอัด กับ
ความเครี ยดของคอนกรี ตภายใต้แรงอัด มต้นทดสอบจะเป็ นเส้นโค้งเล็กน้อย
การทดสอบค่าโมดูลสั ยืดหยุน่ ของคอนกรี ต เป็ นไปตามมาตรฐาน ASTM C 469
ใช้ตวั อย่างทดสอบรู ปทรงกระบอก โดยติด Compressometer
หน่ วยแรงอัด กับ
ความเครี ยดของคอนกรี ตและการติด Compressometer ในตัวอย่างทดสอบ 1.7
1.7 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรงอัดกับความเครี ยดของคอนกรี ตและการติด Compressometer
ACI Building Code 318 และ ว.ส.ท. 6202 กําหนดค่าโมดูลสั

2
ยืดหยุ่นของคอนกรี ต (Ec) คํานวณจาก 4,270 w1.5 fc  fc มี หน่ วย เป็ น กก./ซม. สําหรั บ
(w) เท่ากับ 2.323 ตัน/ม.3 (w) ลงในสู ตรจะได้ค่า
โมดูลสั ยืดหยุน่ ของคอนกรี ต : Ec  15,100 fc
การใช้ปอซโซลานจากเถ้าชี วมวลในงานคอนกรี ต ศึ กษาผลกระทบของเถ้าชานอ้อย
บดละเอี ยดต่อกําลังประลัยและโมดู ลสั ยืดหยุ่นของคอนกรี ต
ตะแกรงมาตรฐานเบอร์ 325 ร้อยละ 0.42 10 ถึงร้อยละ 50 โดย
หนักของวัสดุ ประสาน ผลการศึกษาพบว่าสามารถใช้เถ้าช 30
และมีค่าโมดูลสั ยืดหยุ่นสู งกว่า มาตรฐาน ว.ส.ท. แนะนํา โดยไม่มีผลกระทบในแง่ลบต่อค่าโมดูลสั

ยืดหยุน่ จากการใช้เถ้าชานอ้อยในงานคอนกรี ต (อรรคเดช ฤกษ์พิบูลย์ และชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล , 2551) การ
ใช้วสั ดุ
ให้เกิดงานวิจยั อย่างแพร่ หลายจนกระ
นําเถ้าชีวมวลไปใช้ในงานโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็กต่อไปได้ในอนาคต
1.2 เหล็กเสริม
ในงานคอนกรี ตเสริ มเหล็กเป็ นเหล็กกล้าละมุม (Mild steel) เป็ น
โลหะผสมเหล็กกับคาร์ บอนด์ เช่น กํามะถัน แมงกานี ส และ
ฟอสฟอรัส แต่ ประมาณร้อยละ 0.30
ความอ่อน แต่มีความเหนี ยวและแกร่ งมาก เหล็ก (Hot–rolled process) โดยการ
เหล็กเสริ มคอนกรี ในงานโครงสร้างมี
ลักษณะเส้นกลมผิวเรี ยบ (Round bars; RB) และเหล็กข้ออ้อย (Deformed bars; DB) 1.8 โดยมี
มวลต่อเมตรของเหล็ก 1.1
1.8 เหล็กกลมผิวเรี ยบและเหล็กข้ออ้อย
1.1
มวลต่อเมตร
(เส้นผ่านศูนย์กลาง; มม.) (กิโลกรัม) สําหรับมวลต่อเมตร
เหล็กเส้นกลม เหล็กข้ออ้อย แต่ละเส้นร้อยละ
RB 6 - 0.222 ± 5.0 ± 10.0
RB 9 - 0.499
RB 12 DB 12 0.888
RB 15 - 1.387
- DB 16 1.578
RB 19 - 2.226 ± 3.5 ± 6.0
- DB 20 2.466
RB 22 DB 22 2.984
RB 25 DB 25 3.853
RB 28 DB 28 4.834
ของเหล็กเสริ ม ได้แก่ กําลังคราก (Yield strength; fy) กําลังประลัย (Ultimate

strength; fu) ระยะยืด (Elongation) และโมดู ลสั ยืดหยุ่นของเหล็ก เสริ ม (Young’s modulus; Es)
เหล็กเส้นกลมผิวเรี ยบ (มอก. 20–2543) SR 24 และเหล็ก
ข้ออ้อยตามมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก. 24–2548) SD 30, SD 40 และ SD 50 จะต้องมีกล
สมบัติ 1.2 และมีความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรง (Stress) กับหน่วยการ
ยืดตัว (Strain) ของเหล็กเสริ ม ได้จากการทดสอบกําลังต้านทานแรงดึงของเหล็กเสริ ม ดัง 1.9
1.2 กลสมบัติของเหล็กเสริ มตามมาตรฐานอุตสาหกรรม

กลสมบัติ ชนิดของเหล็กเสริ ม
เหล็กเส้นกลม เหล็กข้ออ้อย
SR 24 SD 30 SD 40 SD 50
คว คราก (fy) ไม่นอ้ ยกว่า; กก./ซม.2 2,400 3,000 4,000 5,000
ความต้านทานแรงดึงสูงสุด (fu) ไม่นอ้ ยกว่า; กก./ซม.2 3,900 4,900 5,700 6,300
ความยืดในช่วง 5 d ไม่นอ้ ยกว่า; ร้อยละ 21 17 15 13
ค่าโมดูลสั ยืดหยุน่ (Es); กก./ซม.2 2,040,000
1.9 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรง (Stress) กับหน่วยการยืดตัว (Strain) ของเหล็กเสริ ม

เหล็ ก เสริ มในงานโครงสร้ า งคอนกรี ตเสริ มเหล็ ก ต้ อ งมี คุ ณ สมบัติ ต รงตามมาตรฐาน

ผลิ ตภัณฑ์อุตสาหกรรม ในทางปฏิ บตั ิ
แบบรู ปรายการ และเป็ นไปตามมาตรฐานอุตสาหกรรมหรื อไม่ จําเป็ นต้องทดสอบคุณสมบัติของเหล็ก
เสริ มก่อนนํามาใช้งาน มาตรฐานอุตสาหกรรมมีเกณฑ์การชักตัวอย่างสํา หรับทดสอบโดยวิธีการสุ่ มจาก
เหล็ ก เสริ ม มัดต่ า งๆ ในรุ่ นเดี ย วกัน 5 มัด มัดละ 1
นละ 1 1.50
เหล็กไปทดสอบกลสมบัติต่อไป
หนังสื อมาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก โดยวิธีหน่ วยแรงใช้งาน และข้อกําหนด
มาตรฐานวัสดุ และการก่อสร้ างสําหรับโครงสร้ างคอนกรี ต โดยคณะกรรมการวิชาการสาขาวิศวกรรม
โยธา วิศวกรรมสถานแห่ งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ 1.10 อธิ บายคุ ณลักษณะมาตรฐาน
โดยละเอียด
เ
หรื อเป็ นมาตรฐานกลางในการทํางาน
ในการใช้งาน
1.10 หนังสื อมาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

การวิเคราะห์ โครงสร้ างและการออกแบบ 11
2
การวิเคราะห์ โครงสร้ างและการออกแบบ
ส่ วนแรกคื อการวิเคราะห์
โครงสร้าง (Structural analysis)
เช่ น แรงปฏิ กิริยา แรงเฉื อน และโมเมนต์ดดั
เป็ นต้น ออกแบบโครงสร้ าง (Structural design)
ต้านทานแรงต่างๆ ได้อย่าง
กล่าวถึง ๆ การจัด
และการวิเคราะห์ โครงสร้ าง ตลอดจนหลักการออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ ม
เหล็ก สมมติฐานในการออกแบบ
2.1
และ จะพิจารณาในรู ปของแรงแบบสถิ ต
(Static loads) (Point load) และ แบบ (Uniform
load) ก็ได้ และ (Dead
loads) (Live loads) แรงลม (Wind loads) แรงกระแทก (Impact loads) และแรง
แผ่นดินไหว (Earthquake loads) ในการคํานวณออกแบบโครงสร้างต้องพิจารณาให้ส่วนของโครงสร้าง
2.1.1 (Dead loads)
โครงสร้ างเอง เช่ น สดุ
ส่ วนโครงสร้ าง
ตารางเมตร (กก./ม.2) (กก./ม.)
สําหรับคํานวณออกแบบคาน 2.1
2.1
กก./ม.3
คอนกรี ตปกติ 2,300
คอนกรี ตเสริ มเหล็ก 2,400
เหล็ก 7,850
อิฐ 1,900
ไม้ 500–1,200
กก./ม.2
ผนังก่ออิฐมอญ ฉาบปูน 180
ผนังก่ออิฐมอญเต็มแผ่น 360
ผนังอิฐบล็อก 100 – 200
ฝาไม้ ไม้อดั รวมเคร่ า 30 – 50
วัสดุปูผิวและวัสดุมุงหลังคา กก./ม.2
100
หิ นอ่อน หินแกรนิต 150
ซีเมนต์ขดั มัน 50
10 เซนติเมตร 240 – 260
30
14
50
สังกะสี เหล็กรี ดลอน 5
ฝ้ าเพดาน 14 – 25
2.1.2 (Live loads) หมายถึง
และ
(Building loads)
กรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522 2.2

2.2 (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522)

ลักษณะการใช้งานและประเภทของอาคาร
หลังคา 50 กก./ม.2
กันสาด 100 กก./ม.2
150 กก./ม.2
อาคารชุด หอพัก โรงแรม 200 กก./ม.2
สํานักงาน ธนาคาร 250 กก./ม.2
อาคารพาณิ ชย์ มหาวิทยาลัย โรงเรี ยน 300 กก./ม.2
ห้างสรรพสิ นค้า โรงมหรสพ หอประชุม
400 กก./ม.2
คลังสิ นค้า พิพิธภัณฑ์ อัฒจันทร์ โรงงานอุตสาหกรรม
โรงพิมพ์ ห้องเก็บเอกสาร 500 กก./ม.2
ห้องเก็บหนังสื อของหอสมุด 600 กก./ม.2
800 กก./ม.2
2.1.3 แรงลม (Wind loads)

(Kinetic energy) (Potential energy) เกิดเป็ นแรงลม (Wind loads) กระทํากับ
(Density) ความเร็ วลม (Velocity)
การ
ออกแบบให้โครงสร้ างรั บ แรงลมสามารถคํานวณค่า แรงลมโดยวิธีสถิ ต (Static)
American Society of Civil Engineers (ASCE) เสนอแรงลม (q)
1 2
q 
2
p = ความหนาแน่นของอากาศ (1.2244 กก./ม.3)

V = ความเร็ วลม (ไมล์/ / )
หรื อ q ( psf )  0 . 00256 [ ( mph )] 2
q ( kg / m 2 )  0 . 00481 [ ( km / h )] 2
กรุ งเทพมหานครได้ออกข้อบัญญัติ พ.ศ. 2522 สําหรับใช้คาํ นวณออกแบบโครงสร้าง

2.3
2.3 แรงลมสําหรับส่ วนของอาคาร (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522)

ความสูงอาคาร
10 เมตร 50 กก./ม.2
10 เมตร แต่ไม่เกิน 20 เมตร 80 กก./ม.2
20 เมตร แต่ไม่เกิน 40 เมตร 120 กก./ม.2
40 เมตร 160 กก./ม.2
2.1.4 แรงกระแทก (Impact loads) การออกแบบโครงสร้ างสะพานหรื ออาคารจอดรถต้อง

คํานึ งถึงแรงกระแทก ความไม่ราบเรี ยบของ และมีรอยต่อระหว่างสะพานกับคอสะพาน
หรื อ โดยพิจารณา
ของรถบรรทุกด้วยตัวคูณประกอบแรงกระแทก (Impact factor: I)
50
I  x 100 แต่ไม่เกินร้อยละ 30
L  125
L = ความยาวของสะพาน มีหน่วยเป็ นฟุต
2.1.5 แรงแผ่ นดิ นไหว (Earthquake loads)

กระทําทางด้านข้างของโครงสร้ างอาคาร
(Stiffness) ของโครงสร้ า ง การวิ เ คราะห์ ห าแรง
(Static)
ค่าแรงเฉื อน (V)
V  ZIKCSW
Z = Seismic coefficient (Earthquake zone)

I = ตัวคูณแสดงความสําคัญในการใช้งาน, K=
C= , W=
S=
2.2 แบบจําลองทางโครงสร้ าง
ใกล้เคียงกับการก่อสร้างจริ ง ระบบของ
ทํา
กับโครงสร้างอาคาร (DL) (LL) ในแต่
แล้วถ่าย ไปยังคานรองรับ เสา และฐานราก ตามลําดับ 2.1
2.1 โครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
ตัวอย่างการสร้ างแบบจําลองทางโครงสร้าง 2.2 เป็ นแบบผังโครงสร้างคอนกรี ตเสริ ม

คาน B1, B7 และคาน B9 จะเห็นว่า คาน B1 เป็ นคานช่วงเดียวและเป็ นคานซอยหรื อ
(คาน B8 และคาน B11 เป็ นคานหลัก) จึงแสงเป็ นคานช่ วงเดียว
ดัง 2.3 (ก) ส่ วนคาน B7 เ

เป็ นคานหลักเช่นกัน (คาน B10, คาน B11 และคาน B8 เป็ นคานหลัก) จึงแสดงเป็ นคาน
ดัง 2.3 (ข) B9 (C3) จึง
ควรพิจารณาเป็ นโครงข้อแข็ง (Rigid frame) 2.3 (ค)
2.2 ผังโครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

2.50 ม.
(ก) คาน B1
w w
3.50 ม. 2.50 ม.
(ข) คาน B7
P (B7)
w w w
1.0 ม. 4.00 ม. 3.50 ม.
(ค) คาน B9
2.3 แบบจําลองทางโครงสร้าง คาน B1, B7 และคาน B9
2.3
สร้างจําลองแบบทางโครงสร้างและคํานวณหา
ได้แก่ แรงปฏิกิริยา แรงเฉื อน โมเมนต์ดดั และแรงบิด (ถ้ามี) การ

ได้ค่าสู งสุ ด (DL)
โครงสร้ างจะจัดวางเต็มทุกช่วงของโครงสร้ าง 2.4 (ก) ส่ วนการวาง (LL) ถ้า
ต้องการหาโมเมนต์บวก (+M) สู ช่วงกลางคานช่วงใด
(วางเต็มช่ วงเว้นช่ วง) สลับกันไปตลอดความยาวของโครงสร้ าง 2.4 (ข)
โมเมนต์ลบ (–M) บริ เวณจุดต่อ (ฐานรองรับ) ช่วงใด มสองช่วง
2.4 (ค)
3 LL
(  0.75) (DL+LL)
4 DL
(+M) และ
โมเมนต์ลบ (–M) ก็ได้ 2.4 (ง)
DL
(ก)
LL LL LL
+ + +
M M M
(ข) โมเมนต์บวก (+M) สูงสุด
LL LL LL
–
M
(ค) โมเมนต์ลบ (–M) สูงสุด
w = DL + LL
+ +
M M
– – –
M M M
(ง)
2.4 การจัด
2.4 การวิเคราะห์ โครงสร้ าง
ในการคํานวณออกแบบโครงสร้ า งคอนกรี ตเสริ มเหล็ ก เป็ นการวิ เคราะห์ โครงสร้ า งในช่ วงอี ล าสติ ก
(Elastic analysis) กล่าวคือ
(Small deformation theory) เนท

(Statically determinate structure)
สมดุ ล (  Fx  0 ,  Fy  0 ,  M  0 )
(Statically indeterminate structures) งๆ ได้ดว้ ยสมการ
สมดุ ล เพี ย งอย่า งเดี ย วจะ
(Three–moment equation) วิธีสมการของมุมและการโก่งตัว (Slope–deflection equation) วิธีการกระจาย
โมเมนต์ (Moment distribution method) และวิธีเมตริ ก (Matrix analysis method) เป็ นต้น
20
(LL) ไม่เกิน 3 เท่าของ
(DL) หากไม่คาํ นวณหาโมเมนต์และแรงเฉื อนโดยการวิเคราะห์อย่างละเอียด ว.ส.ท.
5201 ให้ใช้ค่าสัมปร และแรงเฉื อนได้ ดัง 2.4
2.4
(ก) โมเมนต์ บวก
คานช่วงนอก :
1
wL2
11
1
wL2
14
คานช่วงใน : 1
wL2
16
(ข) โมเมนต์ ลบ
2 ช่วง 1
wL2
9
2 ช่วง 1
wL2
10
1
wL2
11
: 1
wL2
12
น 3.0 เมตร
>8
1
wL2
24
1
wL2
16
(ค) แรงเฉือน
แรงเฉื อน 1.15
wL
2
wL 
2
2 ช่วง ช่วงนอก ช่วงนอก
3 ช่วง ช่วงนอก ช่วงใน ช่วงนอก
4 ช่วง ช่วงนอก ช่วงใน ช่วงใน ช่วงนอก
4 ช่วง ช่วงนอก ช่วงใน

2.5 การออกแบบโครงสร้ างคอนกรีตเสริมเหล็ก

การออกแบบ
ต่างๆ
วิธีคือ วิธีหน่วยแรงใช้งาน (Working Stress Design : WSD) และวิธีกาํ ลัง (Ultimate Strength Design :
USD) (Elastic theory) กล่าวคือ
(Working stress, f)
(Allowable stress, fallow) ในการคํานวณออกแบบ (f < fallow)
2.5.1 หน่ วยแรง (Allowable stress)
เป็ นช่วง กราฟความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรงเป็ นสัดส่ วนโดยตรง
(กราฟเป็ นเส้นตรง) สามารถหาได้ดว้ ยการหารหน่ วยแรงต้านทานสู งสุ ดของวัสดุ
.ส.ท. ได้กาํ หนดหน่วยแรง
คอนกรี ต
: fc  0.45 fc
หน่วยแรงกด หรื อหน่วยแรงแบกทาน (Bearing stress) : fc = 0.25 fc'
หน่วยแรงเฉื อนของคานคอนกรี ต : vc  0.29 fc
หน่วยแรงเฉื อนสู งสุ ดของคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กรับแรงเฉื อน : vc  1.32 fc
หน่วยแรงเฉื อนของ คอนกรี ต (ตามเส้นขอบ) : vc  0.53 fc
: fs  1,200 กก./ซม.2
SR 24 : fs  0.50 fy
SD 30 : fs  0.50 fy
SD 40 : fs  0.50 fy แต่ไม่เกิน 1,700 กก./ซม.2
เสาปลอกเกลียว : fs  0.40 fy แต่ไม่เกิน 2,100 กก./ซม.2

เสาแบบผสม
เหล็กรู ปพรรณ มอก. 116–2529 Fe24 ….1,200 กก./ซม.2
เหล็กหล่อ ...........……..700 กก./ซม.2
2.5.2 สมมติฐานในการออกแบบโดยวิธีหน่ วยแรงใช้ งาน

1)
2) (Hook’s law)
คือความสัมพันธ์ของหน่วยแรงและหน่วยการยืดหดตัวเป็ นสัดส่ วนโดยตรง
3) การยึดหน่วง (Bond) ระหว่างคอนกรี ตกับเหล็กเสริ มเป็ นไปอย่างสมบูรณ์ หน่วยการ
ยืดหดตัวของคอนกรี ตและเหล็กเสริ ม ณ ตําแหน่งเดียวกัน มีค่าเท่ากัน
4) ไม่คิดกําลังต้านทานแรงดึงของคอนกรี ต
5) โมดูลสั ยืดหยุ่นของคอนกรี ต (Ec) มีค่าเท่ากับ w1.5 4,270 fc w เป็ นหน่ วย
2
2.33 ตัน/ลบ.ม. Ec  15,100 fc  กก./ซม.
6) โมดูลสั ยืดหยุน่ ของเหล็กเสริ ม (Es) มีค่าเท่ากับ 2.04x106 กก./ซม.2
7) อัตราส่ วนโมดูลสั (Modulus ratio : n = Es/Ec)
6
อย่างไรก็ตาม แต่ช่วยให้การ
หนดแล้ว โครงสร้างสามารถใช้
งานได้ดีและมีความปลอดภัยเพียงพอ
2.5.3 (n, k และค่ า j) การเลื อกใช้วสั ดุ
คอนกรี ตให้มีกาํ ลังอัด ( fc ) เท่ากับ 240 กก./ซม.2 SD 30 จะได้ค่า

กําลังครากของเหล็กเสริ ม (fy) เท่ากับ 3,000 กก./ซม.2 และจาก 1 2 4
7 จะทําให้ คือ ค่า n ค่า k และค่า j
1) อัตราส่ วนโมดูลสั : n  Es  2,040,000

Ec 15,100 fc 
2) จากสมมติฐานพิจารณาการกระจายของหน่วยการยืดหดตัวบนหน้าตัดเป็ นสัดส่ วน
จะได้การกระจายของหน่วยการยืด
หดตัวและหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน 2.5
b fc
c
kd/3 C
kd
d jd
As d – kd
s T
2.5 การกระจายของหน่วยการยืดหดตัวและหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน
พิจารณา จากการกระจายหน่วยการยืดหดตัวของวัสดุ
c s c k
 หรื อ  …..(1)
kd d  kd  s 1 k
Es fs. c
n  …..(2)
Ec fc. s
แทนค่าสมการ (1) ลงใน (2) จะได้
fs.k 1
n หรื อ k
fc.(1  k ) 1
fs
n. fc
ระยะแขนของโมเมนต์ jd :
kd k
jd  d  หรื อ j 1
3 3
2.6 และมาตรฐาน
ว.ส.ท. กําหนดค่าอัตราส่ วนโมดูลสั (n) ( fc  ) 2.5
ค่ า n, k และ j
เลือกใช้ วสั ดุ : คอนกรี ตและเหล็กเสริ ม
(fc‫׳‬และ fy)
n
Es
(fc‫׳‬และ
 fy)
2 , 040 , 000
Ec 15 ,100 f c 
1
k 
fs
1 
n . fc
k
j 1
3
2.6
2.5 ค่าอัตราส่ วนโมดูลสั : n

กําลังอัดของคอนกรี ต : fc
รายการ สูตร (กก./ซม.2)
100 150 200 250 300 350
Es 2 , 040 , 000
อัตราส่วนโมดูลสั : n 
Ec 15 ,100 f c 
14 11 10 9 8 7
การออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กต้ านทานแรงดัด 25
3
การออกแบบคานคอนกรีตเสริมเหล็กต้ านทานโมเมนต์ดดั
ดยอาจถ่ าย
ทําให้เกิดแรงภายใน
ได้แก่ แรงตามแนวแกน แรงเฉื อน และโมเมนต์ดดั การ
ออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็ ก จึ ง
คอนกรี ตเสริ มเหล็กอาจเป็ นคานช่วงเ ก็ได้
โดยวิธีหน่วยแรงใช้งาน คือวิชา
กําลังวัสดุ (Strength of Materials)
(Bending stress) และความเค้นเฉื อน (Shear stress)
3.1
การออกแบบโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็กต่อไป การออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ต้ องอาศัย
ความเข้ า ใจ คํา นวณออกแบบภายใต้ ส มมติ ฐาน และ
ข้ อกําหนดตามมาตรฐาน และมีความปลอดภัย
ใช้งาน
b
My
 
I
y 
VQ
Ib
h
My

I
3.1 การกระจายความเค้นบนหน้าตัดคาน
3.1 พฤติกรรมของคานภายใต้ โมเมนต์ ดัดและการเสริมเหล็ก
ตัวอย่างลักษณะการโก่งตัวของคานช่วงเดียวภายใต้โมเมนต์
3.2 จะเห็ นว่าโมเมนต์ดดั มีทิศทางเป็ นบวก (+M) คานจะแอ่นตัวลง ทําให้บริ เวณหลังคาน
ด้านบนเกิดแรงอัด
รับแรงดึง
+
M
3.2 ลักษณะการโก่งตัวของคานช่วงเดียวและการเสริ มเหล็ก
3.3 ค่าโมเมนต์
–
(M) บริ เวณหลังคานด้านบนเกิดแรงดึง
ส่ งผลให้คอนกรี ตแตกร้ าว ส่ วนท้องคานด้านล่ างเกิ ดแรงอัด การเสริ มเหล็กรับแรงดึ งจึ งเสริ มด้านบน
หลังคานบริ เวณใกล้ฐานรองรับ
–
M
3.3 ลักษณะการโก่งตัว และการเสริ มเหล็ก
สองทิศทาง คือมีค่าโมเมนต์บวก (+M) บริ เวณช่วงกลางคาน ทําให้คานแอ่นตัวลง และโมเมนต์ลบ (–M )

จึง 3.4
w w
+ +
M M
– – –
M M M
3.4
ณาการวิบตั ิของคานคอนกรี ต พบว่ารอย

ดัดสู งสุ ด 3.5 (ก) การโก่ง
ตัวของคานทําให้เกิด สู งกว่าค่าโมดูลสั การแตกร้าวของ
คอนกรี ต (Modulus of Rupture : fr) จึงทําให้เกิดรอยแตกร้าว
คาน หนักบรรทุก
ของเหล็ก เสริ มถึ งจุ ดคราก ส่ งผลให้ก ารแตกร้ า ว 3.5 (ข) คาน เกิ นกว่า
หน่วยแรงของวัสดุจะเกินกว่าขีดจํากัดยืดหยุน่ โดยคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กจะเกิด
การโก่ ง ตัวอย่า งมากและ คาน บรรทุ ก สู ง สุ ด
อย่างไรก็ตาม องจากโมเมนต์ดดั มีสองลักษณะ
เสริ ม เหล็ ก ไม่ ม าก เรี ย กว่า กว่ า สภาวะสมดุ ล
(Under–reinforced concrete beams) ด้านรับแรงดึงก่อน โดยเหล็กเสริ มรับแรงดึงจะถึง
เสริ มเหล็กมากเกิ นไป เรี ยกว่า คานเสริ มเหล็กเกิ น
กว่ าสภาวะสมดุล (Over–reinforced concrete beams) ด้านรับแรงอัด โดยคอนกรี ตจะถูก
ถึ ง จุ ด คราก 3.5 (ค) เป็ นการวิ บ ัติ แ บบฉั บ พลัน
ทันทีทนั
(ก) หน่วยแรงดึง > fr (ข) หน่วยแรงดึงถึงจุดคราก (fy)
(ค) การวิบตั ิของคาน
3.5 การ
3.2 การออกแบบคานเสริมเหล็กรับแรงดึงอย่ างเดียว

สมมติฐานในการคํานวณออกแบบ (หัวข้อ 2.5.2)
เป็ นระนาบ กลสมบัติของคอนกรี ตและเ
หน่วยแรงกับหน่วยการยืดหดตัวเป็ นสัดส่ วนโดยตรง
พิจารณาหน้าตัดคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กรับแรงดึงอย่างเดียวภายใต้โมเมนต์ดดั จะได้การกระจายหน่วย
การยืดหดตัวและหน่วยแรง ดังรู ป 3.6
b c fc
kd/3
kd C
t d jd
As
Covering s T
3.6 การกระจายหน่วยการยืดหดตัวและหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน
As : สริ มรับแรงดึง
b : ความกว้างของคาน t : ความลึกของคาน
C: T:
fc : หน่วยแรงอัดของคอนกรี ต fs : หน่วยแรงดึงของเหล็กเสริ ม
d : ความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน (ความลึกของคานลบระยะหุ ม้ เหล็กเสริ ม)
kd : ระยะจากผิวบนของคอนกรี ตด้านรับแรงอัดถึงแนวแกนสะเทิน
jd : ระยะจากแนวแรงอัด (C) ถึงแนวแรงดึง (T)
: C
1
fc.kd .b ……….(1)
2
: 1
Mc  fc.kd .b. jd ………..(2)
2
ถ้าให้ R  1 fc.k . j R
2
Mc  C . jd  Rbd 2 ……….(3)
และนิยมใช้สมการ (3) Mc = Mmax.
M max
d ……….(4)
Rb
: T  As. fs ………..(5)
เหล็กเสริ ม : Ms  As. fs. jd ………..(6)
และนิยมใช้สมการ (6) คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ ม โดยแทนค่า Ms = Mmax.
M max
ปริ มาณ เหล็กเสริ ม: As  ……….(7)
fs. jd
3.3
มาตรฐาน ว.ส.ท. ให้ขอ้ กําหนด ข้องกับคานคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
3.3.1 คาน (t) หาก
คํานวณ
กรณี (t)
คานช่วงเดียว L/16
L/18.5
L/21
L/8
3.3.2 คานลึ ก ส่ วนความลึกต่อระยะช่วง มากกว่า 4/5
อัต ราส่ ว นความลึ ก ต่ อ ระยะช่ ว งมากกว่ า 2/5 ให้ ถื อ ว่ า เป็ นคานลึ ก ในการคํา นวณออกแบบถื อ ว่ า
(b/d) ต่ อความ
ลึก (t) ระหว่ างช่ วง 0.25 ถึง 0.60
3.3.3 เหล็กเสริ มน้ อยสุ ดสําหรั บองค์ อาคารรั บแรงดัด (  min ) ต้องมีปริ มาณเหล็กเสริ มรับแรงดึง
ไม่นอ้ ยกว่า 14
fy
ค่า  (  As
)
bd
3.3.4 คอนกรี ตหุ้ มเหล็กเสริ ม (Covering) เป็ นระย ของเหล็ก
ปลอก และการจัดวางเหล็กเสริ มต้องคํานึ งความสามรถเทได้ของคอนกรี ตโดยสะดวก
2.5 เซนติเมตร 3.7
x  1.34 เท่าขนาดโตสุ ดของหิ น z

x  2.5 ซม. x
z  3.0 ซม. z
z  4 .0 ถูกแดด ฝน และสัมผัสดิน x x x
3.7 คอนกรี ตหุ ม้ เหล็กเสริ ม

3.4 คานคอนกรีตเสริมเหล็กรับแรงดึงอย่ างเดียว

1. เลือกขนาดหน้าตัดคาน
โดยสมมติ พิจารณา ชนิดของคาน
การโก่ ง ตัว ของคาน และอัต ราส่ ว นความกว้า งต่ อ ความลึ ก (b/d) แล้ว ทํา การวิ เ คราะห์
โครงสร้าง (หาค่าโมเมนต์ดดั สู งสุ ด; Mmax.)
2. เลือกวัสดุ : กําลังอัดของคอนกรี ต (fc´) และเลือกชนิ ดของเหล็กเสริ ม (เหล็กกลมผิวเรี ยบ หรื อ
เหล็กข้ออ้อย) จะได้กาํ ลัง ครากของเหล็กเสริ ม (fy)
3. : n, k, j และค่า R
4. ตรวจสอบ ได้จาก 2 กรณี ( )
4.1 เปรี ยบเทียบค่า Mc  Rbd 2 กับค่า Mmax
ถ้ า Mc < Mmax
แสดงว่าขนาดหน้าตัดคานเล็กไป
ถ้ า Mc > Mmax
Mc > Mmax มาก แสดงว่าขนาดหน้าตัดคานใหญ่เกินไป
4.2 (d) ให้ค่า Mc = Mmax.
M max
d
R.b
5. คํานวณหาปริ มาณ เหล็กเสริ ม
M max
As 
fs. jd
14
6. ต้องมีปริ มาณเหล็กเสริ มรับแรงดึ งไม่น้อยกว่า
fy
 คืออัตราส่ วน
(  As
)
bd
7. เลื อกขนาด
รายละเอียดแสดงรายการเหล็กเสริ ม
1 คานคอนกรี ตเสริ มเหล็กช่วงเดียวยาว 4.00 ม. 1,000 กก./ม.

กําหนดให้ : ออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงอย่างเดียว
fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
วิธีทาํ สมมติขนาดคาน : 0.20x0.40 ม. ( : L/16)

: 0.20x0.40x2,400 = 192 กก./ม.
(w) = 1,000 + 192 => 1,192 กก./ม.
w = 1,192 กก./ม.
4.00 ม.
วิเคราะห์โครงสร้าง : Mmax = wL2/8 => 1,192 (42) / 8
Mmax = 2,384 กก.–ม.
(+) B.M.D.
Es 2.04  10 6 = 11
n   10.68
Ec 15,100 fc '
1 1
k
fs

1,500
= 0.345
1 1
n. fc 11(72)
k 0.345
j  1  1 = 0.885
3 3
1 2
R   fc  k  j = 0.5 (72) 0.345 (0.885) = 10.99 กก./ซม.
2
: Mc ความลึกประสิ ทธิ ผล (d)
Mc  Rbd 2  10.99(0.20)35 2 M max 2 ,384  100

d  
= 2,692.55 กก.–ม. > Mmax ok Rb 10 .99  20
= 32.93 ซม. < 35.0 ซม. ok
M max 2,384 100

As  
fs  j  d 1,500(0.885)35
= 5.13 ซม.2 0.35 ม.
เลือก : 2 DB 16 + 1 DB 12 (As = 5.15 ซม.2) 2 DB 16
0.05 ม. + DB 12
(0.20 x 0.40 ม.)
ข้ อสั งเกต
1. การออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงอย่างเดียวค่า Mc > Mmaxโดย Mc  Rbd 2 Mc
bd2
การโก่งตัวเท่ากับ L/16 = 400/16 => 25 ซม. หากใช้วธิ ี Trial and error ในการออกแบบ โดยให้ค่าความ
d และเลือกความกว้างของคานเท่ากับ 0.20 ม. จะได้ค่า Mc
R (กก./ซม.2) b (ม.) d (ซม.) Mc  Rbd 2 (กก.–ม.)
25 1,373.75 < Mmax
10.99 0.20 30 1,978.20 < Mmax
35 2,692.55 > Mmax
2. ปริ มาณเหล็กเสริ ม 2 DB 16 + 1 DB 12 (As = 5.15 ซม.2) ใช้ตา้ นทานโมเม

2,392 กก.–ม. (Ms < Mc)
(under reinforced) และมีปริ มาณเหล็กเสริ มสู งกว่าปริ มา
As 14
ข้อกําหนด (     min  )
bd fy
3.5 การออกแบบคานเสริมเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด
แรงดึ ง และแรงอัดภายใต้โ มเมนต์ดัด จาก
(หัวข้อ 2.5.2) จะได้ลกั ษณะการกระจายของหน่วยการยืดหดตัว
และหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน 3.8
b fc fc
d' c Cs Cs
As' kd  s Cc Cc
d = jd + d - d'
As
s T T1 T2
(ก) (ข) (ค) (ง) (จ)
3.8 การกระจายของหน่วยการยืดหดตัวและหน่วยแรงบนหน้าตัดคาน
b : ความกว้างของคาน t : ความลึกของคาน
As : As´ : สริ มรับแรงอัด
d : ความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน d´ : ระยะหุ ม้ เหล็กเสริ มรับแรงอัด
fc : หน่วยแรงอัดของคอนกรี ต fs : หน่วยแรงดึงของเหล็กเสริ ม
Cc : Cs :
T:
kd : ระยะจากผิวบนของคอนกรี ตด้านรับแรงอัดถึงแนวแกนสะเทิน
jd : ระยะจากแนวแรงอัด (C) ถึงแนวแรงดึง (T)
: As  As1  As 2
Mc
3.8 (ง) : As1  Mc  Rbd 2
fs. jd
M2
3.8 (จ) : As 2  M 2  M max  Mc
fs ( d  d )
:
 
1  (1  k ) 

As  As 2  
2  (k  ) 
d 
 
 d 
3.6 ออกแบบคานคอนกรีตเสริมเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด
1. และเลือกขนาดหน้าตัด
คานโดยสมมติ
แล้วทําการวิเคราะห์โครงสร้าง (หาค่าโมเมนต์
ดัดสู งสุ ด; Mmax.)
2. เลื อกวัสดุ : กําลังอัดของคอนกรี ต (fc') และเลื อกชนิ ดของเหล็กเสริ ม (เหล็กเส้นกลม หรื อ
เหล็กข้ออ้อย) จะได้กาํ ลังครากของเหล็กเสริ ม (fy) และ : n, k, j
และค่า R
3. : Mc  Rbd 2 ถ้ า
Mc > Mmax : ออกแบบคานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงอย่ างเดียว
Mc < Mmax : ออกแบบคานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงและแรงอัด
4. คํานวณหาปริ มาณ เหล็กเสริ มรับแรงดึง
As  As1  As 2
Mc M2
โดย As1  และ As 2 
fs. jd fs ( d  d )
5.
 
1  (1  k ) 
A s   As 2  
2  (k  d  ) 
 
 d 
6. เลื อกขนาด
รายละเอียดแสดงรายการเหล็กเสริ ม
ตัวอ 2 คานคอนกรี ตเสริ มเหล็กช่วงเดียวยาว 4.00 ม. 1,550 กก./ม.

กําหนดให้ : ออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด
fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2
ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
วิธีทาํ สมมติขนาดคาน : 0.20x0.40 ม. ( : L/16)

:0.20x0.40x2,400 = 192 กก./ม.
(w) = 1,550 + 192 => 1,742 กก./ม.
w = 1,742 กก./ม.
4.00 ม.
วิเคราะห์โครงสร้าง : Mmax = wL2/8 => 1,742 (42) / 8
Mmax = 3,484 กก.–ม.
(+) B.M.D.
Es 2.04  10 6
n   10.68 = 11
Ec 15,100 fc'
1 1
k
fs

1,500
= 0.345
1 1
n. fc 11(72)
k 0.345
j  1  1 = 0.885
3 3
1 2
R   fc  k  j = 0.5 (72) 0.345 (0.885) = 10.99 กก./ซม.
2
: Mc
Mc  Rbd 2  10.99(0.20)34 2
= 2,540.88 กก.–ม. < Mmax : ออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด
เหล็กเสริ มรับแรงดึง : As
Mc 2,540.88 100
As1   = 5.63 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)34
M  M C 943.12 100
As2  max  = 2.17 ซม.2
fs  (d  d ' ) 1,500(34  5)
As  As1  As2 = 7.80 ซม.2
เลือก : 4 DB 16 (As = 8.04 ซม.2)
เหล็กเสริ มรับแรงอัด : As´

1 (1  k ) 1 (1  0.345)
As'  As2
d'
 (2.17)
5
= 3.59 ซม.2
2 2
(k  ) (0.345  )
d 34
เลือก : 2 DB 16 (As = 4.02 ซม.2)
0.20
0.05
2 DB 16
0.34
0.06 4 DB 16
ตัวอ 3 3 ช่วง ความยาวช่วงคานเท่ากับ 4.00 ม. (วัดจาก

) 1,850 กก./ม. ตลอดความยาวคาน
กําหนดให้ : fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 ขนาดเสาเท่ากับ 0.20 x 0.20 เมตร
วิธีทาํ สมมติขนาดคาน : 0.20 x 0.40 ม. ( : L/21)

:0.20x0.40x2,400 = 192 กก./ม.
(w) = 1,850 + 192 => 2,042 กก./ม.
2,042 กก./ม.
4.00 ม. 4.00 ม. 4.00 ม.
วิเคราะห์โครงสร้าง : M = Cof. (w L´2)

L´= 4.00 – 0.20 => 3.80 ม.
1/14 1/16 1/14
B.M.D 1/16 1/11 1/11 1/16

1/10 1/10
ค่าโมเมนต์สูงสุ ด : Mmax
1 1

M max  wL2  (2,042)3.8 2 = 2,106.17 กก.–ม.
14 14
1 1

M max  wL2  (2,042)3.8 2 = 2,948.64 กก.–ม. และ
10 10
1 1

M  wL2  (2,042)3.82 = 1,842.90 กก.–ม.
16 16
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
: Mc
Mc  Rbd 2  10.99(0.20)34 2
= 2,540.88 กก.–ม.
:
Mc = 2,540.88 กก.–ม., 
M max  2,106.17 กก.–ม.
M max 2,106.17 100
As   = 4.66 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)34
เลือก : 2 DB 16 + 1 DB 12 (As = 5.15 ซม.2)
(คานช่วงใน) :
Mc = 2,540.88 กก.–ม., 
M max  2,948.64 กก.–ม.
Mc 2,540.88 100
As1   = 5.62 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)34
M  M C 407.76 100
As2  max  = 0.93 ซม.2
fs  (d  d ' ) 1,500(34  5)
As  As1  As2 = 6.55 ซม.2
เลือก : 4 DB 16 (As = 8.08 ซม.2)
1 (1  k ) 1 (1  0.345)
As'  As2
d '
 (0.93)
5
= 1.54 ซม.2
2 2
(k  ) (0.345  )
d 34
เลือก : 2 DB 12 (As = 2.26 ซม.2)
(คานช่วงริ มนอก) :
Mc = 2,540.88 กก.–ม., 
M  1,842.90 กก.–ม.
M max 1,842.90 100
As   = 4.08 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)34
เลือก : 2 DB 16 + 1 DB 12 (As = 5.15 ซม.2)
รายละเอี ยดการเสริ มเหล็ก
+ + +
M M M
– –
M M
– –
M M
(1) (2) (3)
(1) (2) (3)
2 DB 16 2 DB 16 4 DB 16
+ 1 DB 12
2 DB 16
2 DB 16 + 1 DB 12 2 DB 16
(1)–(1) (2)–(2) (3)–(3)
คําถาม (3)–(3) เป็ นคานช่วงในรับโมเมนต์ลบ (–M) ต้องการเหล็ก
เสริ มรับแรงดึงจํานวน 4 DB 16 (วางด้านบน) และเหล็กเสริ มรับแรงอัดจํานวน 2 DB 12 (วางด้านล่าง)
แต่รายละเอียดการเสริ มเหล็ก แสดงการเสริ มเหล็กล่าง 2 DB 16 ?
คําตอบ
2 DB 16 เป็ นเหล็กเสริ มหลักวางตามมุม
แล้วใช้เหล็ก DB 12 เป็ นเหล็กเสริ มพิเศษ ในจุดต่างๆ
ตัวอ 4 จงคํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ ม 2

837 กก./ม. และ 1,032 กก./ม. ตามลําดับ และผลการวิเคราะห์
หาค่าโมเมนต์ (BMD) ดังแสดงตามรู ปข้างล่าง
กําหนดให้ : fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 ขนาดคานเท่ากับ 0.15x0.35 เมตร
837 กก./ม. 1,032 กก./ม.
3.50 ม. 2.50 ม.
797 กก.–ม. 355 กก.–ม.

B.M.D
1,084 กก.–ม.
วิธีทาํ
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:Mc
Mc  Rbd 2  10.99(0.15)30 2
= 1,483.65 กก.–ม. > Mmax
: ออกแบบคานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงอย่ างเดียว
:
M max 797 100

As   = 2.00 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)30
เลือก : 2 DB 12 (As = 2.26 ซม.2)
:
M max 1,084 100

As   = 2.72 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)30
เลือก : 3 DB 12 (As = 3.39 ซม.2)
+ +
M M
–
M
(1) (2)
(1) (2)
2 DB 12 3 DB 12
2 DB 12 2 DB 12
(1)–(1) (2)–(2)
3.7 การตรวจสอบความสามารถในการต้ านทานโมเมนต์ ดัดของคาน

และ
k หรื อระยะ kd (N.A.)

และแบ่งเป็ น 2
3.7.1 คานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงอย่ างเดียว b fc
k  ( n ) 2  2 n  n
kd C
As E d jd
 และ n  s
bd Ec T
3.7.2 คานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงและแรงอัด

d
k  2n[   2  ( )]  n 2 (   2  ) 2  n(   2  )
d
As As  Es
 ,   และ n 
bd bd Ec
ดึ ง และเหล็ก เสริ ม รั บ
อเป็ นหลักเกณฑ์ในการคํานวณออกแบบ
วิธีหน่วยแรงใช้งาน กล่าวคือ (Working stress, f)
(Allowable stress, fallow)
หน่วยแรง :
d  kd
fs  nfc
kd
:
kd  d 
fs  2 fs  f allow
d  kd
ตัวอ 5 คานคอนกรี ตเสริ มเหล็กขนาด 0.20x0.40 ม. (b = 0.20 ม., d = 0.35 ม.)

เสริ มเหล็กรับแรงดึง (2 DB 16 + 1 DB 12 : As = 5.15ซม.2) ดังรู ป
จงหาโมเมนต์ตา้ นทานโดยปลอดภัยของคาน
กําหนดให้ : fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2
n = 11 ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ As
As 5.15
วิธีทาํ As = 5.15 ซม.2,   = 0.00858
bd (20)35
k
k  ( n) 2  2 n  n = 0.35 j  1  = 0.883
3
kd  (0.35  0.35)  0.122
ตรวจสอบหน่วยแรงดึงในเหล็กเสริ ม : สมมติวา่ fc (fc = 0.45fc')

d  kd  0 . 35  0 . 122 
fs  nfc  11 ( 72 )    1, 480  fs
kd  0 . 122
: Ms  Asfsjd  5.15 1,480  0.883 0.35

= 2,355.57 กก.-ม.
กรี ต : Mc  1 fckjbd 2 
1
 72  0.35  0.883  0.20  352
2 2
= 2,725.82 กก.-ม.
2,355.57 กก.-ม.
กว่ าสมดุล (Mc > Ms)
b fc
c
kd/3 C
kd
d jd
As
s T
ตัวอ 6 คานคอนกรี ตเสริ มเหล็กขนาด 0.20x0.40 ม. (b = 0.20 ม., d = 0.35 ม., d´ = 0.05 ม.)
เสริ มเหล็กรับแรงดึง 3 DB 20 และเหล็กเสริ มรับแรงอัด 2 DB 16
(As = 9.42 ซม.2 และ As´ = 4.02 ซม.2) ดังรู ป As´
จงหาโมเมนต์ตา้ นทานโดยปลอดภัยของคาน
กําหนดให้ : fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2
n = 11 ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ As
As 9.42
วิธีทาํ As = 9.42 ซม.2,   = 0.01346
bd (20)35
As  4.02
As´ = 4.02 ซม.2,    = 0.00574
bd (20)35
2  d 
k  2n(   )  n 2 (   2  ) 2  n(   2  ) = 0.363
d
k
j  1 = 0.879
3
: สมมติวา่ fc (fc = 0.45fc')
1 k 1  0.363
: fs  nfc  (11 72)
k 0.363
= 1,389.81 กก./ซม.2 < fs
kd  d 
: fs  2 fs
d  kd
= 960.61 กก./ซม.2 < fs
1,389.81 กก./ซม.2
1 1
M 1  Mc  fckjbd 2   72  0.363  0.879  0.20  35 2 = 2,814.25 กก.-ม.
2 2
M1 2,814.25 100
As1   = 6.58 ซม.2
fs  j  d 1,389.81(0.879)35
As 2  As  As1 = 9.42 – 6.58 = 2.84 ซม.2
M 2  As 2 fs (d  d )  2.84  1,389.81(0.35  0.05) = 1,184.11 กก.-ม.
โมเมนต์ตา้ นทานโดยปลอดภัยของคาน
M 1  M 2  2,814.25  1,184.11 = 3,998.36 กก.-ม.
แบบฝึ กหัด
1. คานช่วงเดียวยาว 6.00 1,200 กก./ม. ( ) และ

3,000 กก.
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 3,000 กก.
ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ 1,200 กก./ม.
ก) ออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงอย่างเดียว
ข) ออกแบบคานเสริ มเหล็กรับแรงดึงและแรงอัด 3.00 3.00
6.00 ม.
2. จงคํานวณหาความต้านทานโมเมนต์ดดั ปลอดภัยของคานเสริ มเหล็ก ดังรู ป

กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2
ใช้ขอ้ กําหนดตามมาตรฐาน ว.ส.ท.
ก) 0.20 ม. ข) 0.25 ม.
2 DB 16
0.45 ม. 0.53 ม.
3 DB 16 5 DB 16
3. 3,200 กก./ม. ( ) ดังรู ป

2
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม. fy = 3,000 กก./ซม.2
3,200 กก./ม.
6.00 ม. 6.00 ม.
แรงเฉื อน แรงยึดหน่ วง และแรงบิด 47
4
แรงเฉือน แรงยึดหน่ วง และแรงบิด
4.1 แรงเฉือน
อาจเกิดจากแรงดึงโดยตรง หรื อเกิดจากแรงดัด แรงเฉื อน และ

คอนกรี ตเกิ นกว่า คอนกรี ตรับได้ก็จะเกิ ดการแตกร้ าว ดัง แสดงใน 4.1 รอยแตกร้ าว
รอยแตกร้าว
จากการดัด (Flexural crack) ส่ วนรอยแตกร้ าว
จากการดัด บริ เวณใกล้ฐานรองรั บ เป็ นผล เกิ ดจากมี แรงเฉื อนและโมเมนต์ดดั จึ ง
เรี ยกว่ารอยแตกร้ าวจากการเฉื อนร่ วมกับการดัด (Flexural–shear crack)
เฉื อน และในการคํานวณออกแบบ มาตรฐาน ว.ส.ท. ห่ างจากขอบ
รองรับเท่ากับความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน (d) และถือเป็ นแนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อน
P P
w
S.F.D
Flexural–shear crack
d
d Flexural crack
4.1
4.1.1 แรงเฉื อนและแรงดึ งทแยงในคาน

ใกล้บริ เวณฐานรองรับ เป็ นแนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อนในคาน
ความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน (d) โดยจะพบรอยแตกร้าวทํา
มุมเฉี ยง 45 องศากับแนวราบ ตําแหน่ง 4.2 (ก) จะ
เห็ นว่าจุดดังกล่าวอยู่ภายใต้การกระทําของหน่ วยแรงเฉื อนอย่างเดี ยว (Pure shear) จึงทําให้เกิ ดแรงดึ ง
ทแยง (Diagonal tension) คอนกรี ตรับได้จึงเกิดการแตกร้าว
การเสริ มเหล็กต้านทานแรงเฉื อนทํา มรับแรงดึงโดยตรงตามทิศทางของ
แรงดึง คือ 45 องศากับแนวราบ ดังแสดงในรู ป
4.2 (ข) แต่ในปั จจุบนั นิ ยมเส (Vertical stirrup)
4.2 (ค)
45°
 T
 (ก) T
d (ข)
(ค)
4.2 การวิบตั ิของคานภายใต้แรงเฉื อนและการเสริ มเหล็กต้านทานแรงเฉื อน

4.1.2 เหล็กเสริ มต้ านทานแรงเฉื อน กําลังต้านทานแรงเฉื อนในคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กเกิดจาก

การรับแรง กําลังต้านทานแรงเฉื อนโดยคอนกรี ตและเหล็กเสริ ม สามารถ
V  Vc  V 
V:
Vc : กําลังต้านทานแรงเฉื อนโดยคอนกรี ต ว.ส.ท. กําหนดให้
หน่วยแรงเฉื อนของคอนกรี ต ( vc ) ไม่เกิน
0.29 fc Vc  vc b.d  0.29 fcb.d
V´ : กําลังต้านทานแรงเฉื อนโดยเหล็กเสริ ม ( V   V  Vc )
45
องศา กับแนวราบหรื อแนวเหล็กเสริ มตามยาว (มุม  = 45°) โดยวางเรี ยงระยะห่ างเท่ากัน กําลังต้านทาน
แรงเฉื อนโดยเหล็กเสริ มคํานวณได้ดั
Av. fv.d (sin   cos  )
V
s
V .s
Av 
fv.d (sin   cos  )
90 องศา กับ
เหล็กเสริ มตามยาว (มุ ม  = 90°) โดยวางเรี ยงระยะห่ างเท่ากัน
ต้านทานแรงเฉื อนได้
V .s
Av 
fv.d
หรื อคํานวณหาระยะห่างของเหล็ก
Av. fv.d
s
V
s : ระยะห่างของเหล็กปลอก
Av : (เหล็กปลอก)
fv : ( fv  0.5 fy )
d : ความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน
4.1.3 ข้ อกําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท. การคํานวณออกแบบเหล็กเสริ มต้านทานแรงเฉื อนให้เป็ นไป

ตามข้อกําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท.
1) (v) ต้องไม่เกิน 1.32 fc ( v  1.32 fc ) หรื อแรง
1.32 fcb.d ( V  1.32 fcb.d )
คาน
2) ( vc ) เท่ากับ 0.29 fc หรื อกําลังต้านทาน
แรงเฉื อนโดยคอนกรี ต (Vc) เท่ากับ 0.29 fcb.d
3) ( v ) ต้องไม่เกิน 1.03 fc หรื อกําลังต้าน
แรงเฉื อนโดยเหล็กเสริ มต้องไม่เกิน 1.03 fcb.d
4) กรณี หน่ วยแรงเฉื อน ทานโดยเหล็กเสริ มไม่เกิ น 0.795 fc หรื อแรงเฉื อน
ต้านทานโดยเหล็กเสริ มไม่เกิน 0.795 fcb.d ระยะห่างของเหล็กปลอก (s) ต้องไม่เกิน d
2
5) ทานโดยเหล็กเสริ มเกินกว่า 0.795 fc หรื อแรงเฉื อน
ต้านทานโดยเหล็กเสริ มเกินกว่า 0.795 fcb.d ระยะห่างของเหล็กปลอก (s) ต้องไม่เกิน d
4
6)
Vc  V  ในทางทฤษฎีหมายความว่า อย่างไรก็
ตาม มาตรฐาน ว.ส.ท. กําหนดให้เสริ ม Av  0.0015b.s หรื อเสริ ม
เหล็กปลอกระยะห่างเท่ากับ s
Av
0.0015b
ตัวอ 1 จงคํานวณหาระยะห่างเหล็กปลอก รับแรงเฉื อนสู งสุ ด (V) เท่ากับ 4,700 กก.

ขนาดหน้าตัดคานเท่ากับ 0.20 x 0.40 เมตร (b = 0.20 m., d = 0.40 m.)
วิธีทาํ V = 4,700 กก.
Vc  0.29 fc 'bd  0.29 160 ( 20)(40) = 2,934.59 กก.
V '  V  Vc  4,700  2,934.59 = 1,765.41 กก.
ตรวจสอบข้อกําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท.
V 4,700
:v   = 5.87 กก./ซม.2 < 1.32 fc'
bd (20)(40)
V 4,700
v  = 5.87 กก./ซม.2 < 0.795 fc '
bd (20)(40)
ระยะห่างเหล็กปลอก :
Av  fv  d d
s 
V' 2
กรณี เลือกใช้เหล็กปลอกขนาด  6 มม. Av = 0.565 ซม.2

Av  fv  d 0.565  1,200  40
s  = 15.36 ซม.
V' 1,765.41
ใช้เหล็กปลอก  6 มม. @ 0.15 ม.
กรณี เลือกใช้เหล็กปลอกขนาด  9 มม. Av = 1.272 ซม.2

Av  fv  d 1.272  1,200  40
s  = 34.58 ซม.
V' 1,765.41
ใช้เหล็กปลอก  9 มม. @ 0.20 ม. (ข้อกําหนด : s  d )
2
ป  6 มม. @ 0.15 ม.
หรื อ ป  9 มม. @ 0.20 ม.
ตัวอ 2 คานคอนกรี ตเสริ มเหล็กช่วงเดียวยาว 5.00 ม. 3,800 กก./ม.

ตลอดความยาวคาน จงหาขนาดและระยะห่างของเหล็กปลอกโดยละเอียด
ขนาดหน้าตัดคานเท่ากับ 0.20 x 0.50 เมตร (b = 0.20 m., d = 0.43 m.)
3,800 กก./ม.
5.00 ม.
วิธีทาํ 9,500 กก.

หาแรงเฉื อน
S.F.D.
9,500 กก.
(ตําแหน่ งห่ างจากฐานรองรั บเท่ ากับระยะ d = 0.43 m.)
Vmax  9,500  (3,800  0.43) = 7,866 กก. < 0.795 fc'bd
Vc  0.29 fc 'bd  0.29 160 ( 20)(43) = 3,154.68 กก.
V '  Vmax  Vc  7,866  3,154.68 = 4,711.32 กก.
พิจารณารู ป S.F.D. จะเห็นว่าค่า Vc = 3,154.68 กก. 1.66 ม. จาก

ระยะดังกล่าวถึงกลางคานในทางทฤษฎีไม่ตอ้ งเสริ มเหล็กปลอกก็ได้
9,500 กก. 0.43 ม.

Vmax= 7,866 กก.
1.66 ม.
Vc = 3,154.68 กก.
2.50 ม., C.L.
อย่างไรก็ตาม มาตรฐาน ว.ส.ท. เลือกใช้เหล็ก

ปลอก  9 มม. @ 0.20 ม. จะรับแรงเฉื อนได้
Av  fv  d 1.272 1,200  43
V '  = 3,281.76 กก.
S 20
: V  Vc  V ' = 3,281.76+3,154.68 = 6,436.44

กก. และ S.F.D. จะเห็ นว่าค่า V 'Vc = 6,436.44 กก. 0.80 ม. จาก
ฐานรองรับ ในช่วง 0.80 ม. เลือกใช้เหล็กปลอก  9 มม. คํานวณ
Av  fv  d 1.272  1,200  43
s  = 13.93 ซม.
V' 4,711.32
เลือกใช้เหล็กปลอก  9 มม. @ 0.125 ม.
9,500 กก.
Vmax= 7,866 กก. 0.43 ม.
V’ + Vc = 6,436.44 กก. 0.80 ม.
Vc = 3,154.68 กก. 1.66 ม.
2.50ม.
C.L.
 9 มม. @ 0.125 ม. ป  9 มม. @ 0.20 ม.
 9 มม. @ 0.125 ม. ป  9 มม. @ 0.20 ม.
รายละเอี ยดการเสริ มเหล็กปลอก

4.2 แรงยึดหน่ วง (Bond)

4.3 (ก) พบว่าคานจะเกิดการ
4.3 (ข)
ตามสมมติฐานในการคํานวณออกแบบคอนกรี ตเสริ มเหล็ก กล่าวคือ การยึดหน่ วงระหว่างคอนกรี ตกับ
เหล็กเสริ มเป็ นไปอย่างโดยสมบูรณ์ มาตรฐาน ว.ส.ท.
การยึดปลาย หรื อมีของอสําหรั บเหล็กเสริ มรั บ แ กผลของการโก่ งตัวของคาน
บริ เวณท้องคานจะเกิดแรงดึงทําให้คอนกรี ตเกิดรอยแตกร้าวจึงสู ญเสี ยแรงยึดหน่วงระหว่างคอนกรี ตกับ
เหล็กเสริ มอย่างมาก 4.3 (ค)
แรงยึดหน่วง
(ก)
(ข)
(ค)
4.3 การยึดปลายหรื อการงอปลายเหล็กเสริ ม

dx 4.4
dx
C C + Dc dx
O
u
V V + dV jd T T + dT
T T + dT
(ก) (ข)
4.4 หน่วยแรงยึดหน่วง
4.5 (ก) พิจารณา  M  0 +

dT . jd Vdx  0
dT V
 (1)
dx jd
4.5 (ข) พิจารณา  Fx  0 +

dT  u. 0 .dx  0
dT
 u. o (2)
dx
แทนค่าสมการ (2) ลงใน (1) จะได้

V
u
 O . jd
u : หน่วยแรงยึดหน่วง V : แรงเฉื อน
 o : เส้นรอบรู ปของเหล็กเสริ ม d : ความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน
หน่วยแรงยึดหน่วง (u)
จากการยึดปลายมีค่าน้อยกว่า 0.8 .ส.ท. กําหนดค่า

ยึด 4.1
4.1
ตําแหน่ง เหล็กกลมผิวเรี ยบ : RB เหล็กข้ออ้อย : DB
เหล็กเสริ มรับแรงดึง :
เหล็กบน* 1.145 fc 
 11
; กก./ซม.2 2.29 fc  ; กก./ซม.2
db  25
db
1.615 fc 
 11
; กก./ซม. 2
3.23 fc 
 35
; กก./ซม.2
db db
เหล็กเสริ มรับแรงอัด :
0.86 fc   11 ; กก./ซม.2 1.72 fc   28 ; กก./ซม.2
* เหล็กบน: 30
ความยาวระยะฝังของเหล็กเสริ ม 4.5 จะช่วยป้ องกัน
เสริ ม แรงยึดหน่วงคํานวณจากหน่วยแรงยึดหน่วง (u) งก็คือผลคูณของเส้นรอบรู ป (  ) o
กับความยาวระยะฝัง (L) สู ตรคํานวณ
และแรงดึงในเหล็กเสริ ม : As. fs  d
2
แรงยึดหน่วง :  o .L.u  d .Lu . fs
4
เท่ากับแรงดึงของเหล็กเสริ ม : d .Lu  d
2
. fs
4
ความยาวระยะฝัง : L  d . fs
4u
w w
L L
4.5 ความยาวระยะฝังของเหล็กเสริ ม
ตัวอ 3 จงออกแบบ 2.00 ม. 500 กก./ม.

1,000 กก. (L)
1,000 กก. วิธีทาํ : L/8 = 0.25 ม.

500 กก./ม. เลือกขนาดหน้าตัดคาน : 0.20x0.40
(d = 0.33 ม., d' = 0.05 ม.)
: 0.20x0.40x2,400 = 192 กก./ม.
2.00 ม. : 500 + 192 = 692 กก./ม.
วิเคราะห์โครงสร้าง
2,384 กก. Vmax = 2,384 กก. , Vd = 2,155.64 กก.
–
1,000 กก. Mmax = 3,384 กก–ม.
S.F.D.
n  11 , k  0.345 ,
2
B.M.D. j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
: Mc
Mc  Rbd 2  10.99(0.20)332
= 2,393.62 กก–ม.
3,384 กก–ม.
Mc 2,393.62 100
As1   = 5.46 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)33
M M C 990.38 100
As2  max  = 2.35ซม.2
fs  (d  d ' ) 1,500(33  5)
As  As1  As 2 = 7.81 ซม.2
เลือก : 4 DB 16 (As = 8.04 ซม.2)
1 (1  k ) 1 (1  0.345)
As'  As2
d'
 (2.35)
5
= 3.97 ซม.2
2 2
(k  ) (0.345  )
d 33
เลือก : 2 DB 16 (As = 4.02 ซม.2)
: Vd = 2,155.64 กก.
: Vc  0.29 fc'bd  0.29 160 ( 20)(33)
= 2,421.03 กก. > Vd
: Av = 0.0015 bwS 4 DB 16
เลือกใช้เหล็ก  6 มม. ป6
s
Av

0.565
= 18.83 ซม.  d @ 0.15 ม.
0.0015bw 0.0015(20) 2
เลือกใช้เหล็กปลอก  6 มม. @ 0.15 ม. 2 DB 16
:u
Vd 2,155.64
u 
o . j.d 18.84(0.885  33)
= 3.91 กก./ซม.2
: ua
2.29 fc' 2.29 160
ua  
db 1.6
= 18.10 กก./ซม.2 > u L
ป  6 มม. @ 0.15 ม.
ระยะฝังเหล็กเสริ มในคอนกรี ต : L
d . fs 1.6 1,500
L  
4u 4 18.10
= 33.14 ซม.
= 0.35 ม.
4.3 แรงบิด (Torsion)
ระเบียง หรื อคานรับ 4.6 ห็ นได้ว่า (DL) และ

(LL) เป็ น
และโมเมนต์ดดั กระทําตาม
ออกแบบ สํา หรั บ คานหน้า ตัด
อย่างไรก็ตาม ส่ วนใหญ่ งบิดกระทําร่ วมกับ โมเมนต์ดดั และ

จะต้องออกแบบให้สามารถต้านทานโมเมนต์ดดั และแรง
เฉื อน มี โมเมนต์ บิดเกิ ดร่ วมด้ วยก็ให้ ทาํ การตรวจสอบว่ าขนาด
หน้ าตัดคาน เหล็กเสริ มตามยาว ต้ านทานโมเมนต์ ดัดและแรงเฉื อน
พอ หรื อไม่ ถ้ าไม่ เพี ยงพอก็จาํ เป็ นต้ องเสริ มเหล็ก ปลอกและเหล็กตามแนวยาว
w = DL+LL
w = DL +LL
w
Mt
L
Mt
V
4.6
การตรวจสอบ ห่ างจาก
ฐานรองรับเท่ากับความลึกประสิ ทธิ ผลของคาน (d) และดําเนินการตามลําดับ
4.3.1หน่ วยแรงบิด สําหรับ
3.5M t
vt 
 x2 y
โดย vt : หน่วยแรงบิด, Mt :โมเมนต์บิด
x, y :
2
4.3.2 1.32 fc ' (กก./ซม. ) และหน่วยแรงบิดรวมกับหน่วยแรง
2
เฉื อนยอมให้ไม่เกิน 1.65 fc ' (กก./ซม. )
4.3.3 ( vc  0.29 fc ' ) ต้อง
ก)
M t .s
Av  หรื อ
2 Ac . f v
ข) เสริ มเหล็กปลอกเกลียวต้านทานหน่วยแรงบิด คํานวณจาก
M t .s
Av  และ
2 2 Ac . f v
ค) เสริ มเหล็กตามแนวยาวจัดวางตามมุม และขนาดเส้ นผ่านศูนย์กลางไม่เล็กกว่า 12
มิลลิเมตร
M t .z
As 
2 Ac . fs
โดย Av : และเหล็กปลอกเกลียว
As :
Ac : เหล็กปลอก
s: x
z:
fv: หน่วยแรงเฉื อน ปลอก As
fs : หน่วยแรงดึง
Av Ac y
As
ตัวอ 4 จงออกแบบคานช่วงเดียวความยาว 4.00 ม. (t) 0.10 ม.

1.00 ม. (LL) 100 กก./ม.2 0.50 ม. ตลอดความยาว
คาน ดังรู ป กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2
0.50 ม.
1.00 ม.
t
1.00 ม.
4.00 ม.
:
wDL = 0.10 x 2,400 = 240 กก./ม.2 340 กก./ม.
wLL = 100 กก./ม.2
w = 340 กก./ม.2 170 กก.–ม. 1.00 ม.
340 กก.
: (เลือกขนาดคาน 0.15x0.35 ม.)
= 340 กก./ม.
= 180 x 0.50 = 90 กก./ม.
= 0.15 x 0.35 x 2,400 = 126 กก./ม.
: w = 556 กก./ม. 556 กก./ม.
: T = 170 กก.–ม.
T = 170 กก.–ม
ออกแบบคานต้ านทานโมเมนต์ ดัดและแรงเฉื อน

วิเคราะห์โครงสร้าง
556 กก./ม,
n  11 , k  0.345 , j  0.885
2
4.00 ม. R  10.99 กก./ซม.
V = wL/2 = 1,112 กก.

: Mc
เลือกขนาดคาน 0.15x0.35 ม.
(d = 0.28 ม. , d' = 0.05 ม.)
Mc  Rbd 2  10.99(0.15)28 2
Mmax = wL2/8 = 1,112 กก.–ม. = 1,292.42 กก.–ม.
Mc > Mmax : คานเสริ มเหล็กรั บแรงดึงอย่ างเดียว
M max 1,112  100
. As  
fs  j  d 1,500(0.885)28
= 2.99 ซม.2
เหล็กเสริ มต้านทานแรงเฉื อน (เหล็กปลอก)

: Vd = 1,112 – (556x0.28) = 956.32 กก.
: Vc  0.29 fc'bd  0.29 160 (15)(28)
= 1,540.66 กก. > Vd
d
: Av = 0.0015 bwS 
2
Av 0.565
เลือกใช้เหล็ก  6 มม. : s   = 25.11 ซม.
0.0015bw 0.0015(15)
ตรวจสอบ ?
d (d = 0.28 ม.)
4
M t  170(  0.28) = 292.4 กก.–ม.
2
3.5M T 3.5(292.4  100)

vt   = 12.99 กก./ซม.2 < v  1.32 fc'
x y2
(15 )  35
2
ขนาดหน้าตัดคาน 0.15x0.35 ม. สามารถต้านทานโมเมนต์บิดได้
Vd 956.32
vd   = 2.27 กก./ซม.2
bd (15)  28
= 12.99 + 2.27 = 15.26 กก./ซม.2
2
v  1.65 fc '  1.65 160 = 20.87 กก./ซม. > 15.26 กก./ซม.2
ขนาดหน้าตัดคาน 0.15x0.35 ม. สามารถต้านทานแรงเฉื อนรวมได้
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 < 15.26 กก./ซม.2

ต้ องเสริ มเหล็กปลอกรั บหน่ วยแรงเฉื อนส่ วนเกินและเหล็กเสริ มตามยาว
เลือกเหล็กปลอกขนาด  9 มม. (Av = 0.636)
2 AcAvfv 2(290)0.636(1,200)
s  = 15.13 ซม.
MT (292.4  100)
M T z (292.4  100)19.5
As   = 0.655 ซม.2
2 Acfs 2(290)1,500
(เหล็กล่าง) : 2.99 + 2 (0.655) = 4.30 ซม.2
เลือก : 4 DB 12 (As = 4.52 ซม.2)
(เหล็กบน): 2 (0.655) = 1.31 ซม.2
เลือก : 2 DB 12 (As' = 2.26 ซม.2)
2 DB 12
ป  9 มม. @ 0.125 ม.
ขนาดหน้าตัดคาน 0.15x0.35 ม. 4 DB 12
1. จากแบบฝึ กหัดบท 3 โจทย์ 3 จงวิเคราะห์โครงสร้าง และออกแบบ

(เหล็กปลอก) ต้านทานแรงเฉื อน
2. เหล็กเสริ ม RB 15 ฝังในคอนกรี ต 60 ซม. ดังรู ป 11 กก./ซม.2

จงหา ก) แรงยึดหน่วงระหว่างคอนกรี ตและเหล็กเสริ ม T
ข) แรงดึง T
ใช้ขอ้ กําหนดตามมาตรฐาน ว.ส.ท.
60 ซม.
3. จงคํา (L) ดังรู ป
2
กําหนดให้ fc´ = 150 กก./ซม.
0.20
4 RB 15 L
0.45 ม. ป  9 มม.
@ 0.15 ม.
2 RB 15
65
5.1
(DL) (LL)
นกรี ตเสริ มเหล็กอาจแบ่งออกได้เป็ น 2
(One–way slabs) อนกรี ตเสริ มเหล็กสองทาง (Two–way slabs)
องเป็ น กแบบไม่มีคานรองรับ เช่ น (Flat slabs)
เป็ นต้น
5.1.1 (One–way slabs) ลักษณะ มีอตั ราส่ วนด้าน

0.5 ( S  0.5 ) หรื ออาจกล่าวได้วา่ เป็ นแผ่น
L
โดยฐานรองรับอาจเป็ นคาน
5.1
5.1
66
ก) หลั ก เกณฑ์ ใ นการออกแบบ คอนกรี ต เสริ ม เหล็ ก ทางเดี ย วใช้

หลัก การเดี ยวกับ การออกแบบคานเสริ ม เหล็ กรั บแรงดึ งอย่า งเดี ยว กล่ าวคื อ
ต้านทานโมเมนต์ดดั
โดยพิจารณาหาแรงภายในต่างๆ ได้แก่ โมเมนต์ดดั และแรงเฉื อน
รวมถึงการหาแรงปฏิ กิริยา
และการคํานวณออกแบบ จะแบ่งออกเป็ นแถบกว้างทุกๆ 1.0 เมตร
คล้ายกับคานบางๆ (b) เท่ากับ 1.0 เมตร 5.2 ในการออกแบบอาจพิจารณาเป็ น
คอนกรี ตเสริ มเหล็กทางเดียวแบบช่วงเดียว หรื อ หลายช่วงก็ได้ โดยมีช่วงว่างไม่เกิน 3.00
w = DL+LL 1.00 m. L w = DL+LL 1.00 m.
S S S
b = 1.00 m.
t As d
w = DL+ LL w = DL+LL
S Reaction S S
Shear (S.F.D.)
Moment (B.M.D.)
5.2
67
ข)
M
ปริ มาณเหล็กเสริ มหลักคํานวณจากสู ตร : As  และต้ องมีปริ มาณไม่ น้อยกว่ าเหล็กเสริ มกันร้ าว
fs. j.d
หรื อ (Temperature or Shrinkage
reinforcement : Ast) 5.3
มาตรฐาน ว.ส.ท. 3407 กําหนดให้เหล็กเสริ มต้านทานการยืดหดต้องมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่ เล็กกว่า
6 มิลลิเมตร และวางเรี ยงให้มีระยะห่ างไม่เกิน 3 เท่าของค 30 เซนติเมตร โดยมี
As t
( ) ต้องไม่นอ้ ย
bt
SR 24 ……0.0025 : Ast = 0.0025bt

กรณี ใช้เหล็กข้ออ้อย SD 30 ….….0.0020 : Ast = 0.0020bt
SD 40 ….….0.0018 : Ast = 0.0018bt
Ast
As
5.3 คอนกรี ตเสริ มเหล็กทางเดียว

68
ค) ความหนา (t)
8–15 เซนติเมตร
เกินไป มาตรฐาน ว.ส.ท. 4500
กรณี ความหนา (t)

ช่วงเดียว L/20
L/24
L/28
L/10
ตําแหน่ งห่ างจากฐานรองรับเท่ากับ ระยะความลึ กประสิ ทธิ ผล (d) ก็ได้ โดยตรวจสอบ

V
: v
bd
คอนกรี ต : vc  0.29 fc 
69
ตั 1 จง S ดังรู ป 1.50 ม.
2
LL = 250 กก./ม.2 = 40 กก./ม.2

วิธีทาํ m  S / L  1.5 / 4.0 = 0.375 < 0.5 : One way slab S 4.00 ม.
t  L / 20  1.5 / 20 = 0.075 ม. เลือกใช้ 0.08 ม.
wDL = 0.08x2,400 = 192 กก./ม.2 S

wLL = 250 กก./ม.2 4.00 ม.
w = 40 กก./ม.2 1.00
:w = 482 กก./ม.2
@ วิเคราะห์โครงสร้าง
n  11 , k  0.397 482 กก./ม.
2
j  0.867 , R  12.39 กก./ซม. นน.
: Mc 1.50 ม. 361.5 กก./ม.
Mc  Rbd 2  12.39(1.0)5.5 2
= 374.79 กก.–ม. > Mmax Vmax = 361.5 กก.
M max 135.56  100
As   = 2.37 ซม.2 S.F.D.
fs  j  d 1,200(0.867)5.5
เลือกใช้  9 มม. @ 0.20 ม. (As = 3.18 ซม.2)
2
As t  0.0025bt  0.0025 100  8 = 2.00 ซม. Mmax = 135.56 กก.–ม.
เลือกใช้  9 มม. @ 0.20 ม. (As = 3.18 ซม.2)
:v B.M.D.
V 361.5
v  = 0.567 กก./ซม.2 < 0.29 fc'
bd (100)(5.5)
0.08 ม.
 9 มม. @ 0.20 ม.
70
ตั 2 S ดังรู ป
2
LL = 300 กก./ม.2 = 60 กก./ม.2 S S

ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท.ในการออกแบบ 5.0 ม.
วิธีทาํ m  S / L  2.0 / 5.0 = 0.4 < 0.5 : One way slab 1.00 ม.
t  L / 24  2 / 24 = 0.083 ม. เลือกใช้ 0.10 ม.

2.0 ม. 2.0 ม.
wDL = 0.10x2,400 = 240 กก./ม.2
wLL = 300 กก./ม.2 วิเคราะห์โครงสร้าง
w = 60 กก./ม.2 600 กก./ม.
:w = 600 กก./ม.2
ผลการวิเคราะห์โครงสร้าง 2.00 ม. 2.00 ม.
 1 1
M  wL2  (600)2.0 2
14 14
= 171.42 กก.–ม. Vmax= 1.15 wL/2
1 1

M  wL2  (600)2.0 2 S.F.D.
24 24
= 100.00 กก.–ม.
1 2 1

M max  wL  (600)2.0 2 1/14 1/14
9 9
= 266.67 กก.–ม. 1/24 1/24
wL (600  2)
Vmax  1.15  1.15 1/9 B.M.D
2 2
= 690.00 กก.
2
n  11 , k  0.397 , j  0.867 , R  12.39 กก./ซม.
: Mc
Mc  Rbd 2  12.39(1.0)7.5 2
= 696.93 กก.–ม. > Mmax
71
คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ มหลัก :


M 171.42  100

As   = 2.19 ซม.2
fs  j  d 1,200(0.867)7.5
เลือกใช้  9 มม. @ 0.25 ม. (As = 2.54 ซม.2)

M 100.00  100

As   = 1.28 ซม.2
fs  j  d 1,200(0.867)7.5
เลือกใช้  9 มม. @ 0.30 ม. (As = 2.12 ซม.2)

M max 266.67  100

As   = 3.41 ซม.2
fs  j  d 1,200(0.867)7.5
เลือกใช้  9 มม. @ 0.175 ม. (As = 3.63 ซม.2)
คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ มกันร้าว :

2
As t  0.0025  b  t  0.0025 100 10 = 2.50 ซม.
เลือกใช้  9 มม. @ 0.25 ม. (As = 2.54 ซม.2)
ตรวจสอบหน่วยแรงเฉื อน : v
V 690
v  = 0.92 กก./ซม.2 < 0.29 fc'
bd (100)(7.5)
คานตัวริ ม = (600x2)/2 = 600 กก./ม.

คานตัวใน = 2 (600x2)/2 = 1,200 กก./ม.

 9 มม. @ 0.25 ม.
 9 มม. @ 0.30 ม.  9 มม. @ 0.175 ม.
0.10 ม.
 9 มม. @ 0.25 ม.
72
5.1.2 (Two–way slabs) มีอตั ราส่ วนด้าน

ต่อด้านยาวมากกว่าหรื อเท่ากับ 0.5 ( S  0 .5 ) และ/หรื ออาจกล่าวได้วา่ เป็ นแผ่น
L
หรื อเท่ากับสอง และเป็ น มีคาน หรื อผนัง เป็ นฐานรองรับโดยรอบ การ
สองทางจะเกิ ดการดัดโค้ง ดัง
5.4
5.4
ก) หลักเกณฑ์ ในการออกแบบ มาตรฐาน ว.ส.ท.

คอนกรี ตเสริ มเหล็กสองทางไว้ 3 2
(LL) มีค่าไม่เกินกว่า 3 (DL) (S)

และด้านยาว (L) เป็ นแถบกลาง
แต่ถูกแบ่งเ เพียง
แถบกลาง ดังแสดงในรู ป 5.5 ค่าโม เป็ นโมเมนต์บวก (+M)
ลบ (–M) ให้คิด
โมเมนต์ดดั หาได้จากสู ตร :
M  cwS 2
M: c:
w: S:
73
การกระจายโมเมนต์ในแผ่ ค่าโมเมนต์ดดั ในแถบเสาจะสมมติให้มีค่าลดลงแบบ
โมเมนต์ดดั ในแถบเสาจึงมีค่าเท่ากับสองในสามของโมเมนต์ดดั ในแถบกลาง ในกร

ขอบคานรองรับด้านใดน้อยกว่าร้ อยละ 80
โมเมนต์กระจายออกไปตามสัดส่ วนความแข็ง (Stiffness)
แถบเสา แถบกลาง แถบเสา
–
แถบเสา MS S/4
– + –
แถบกลาง ML MS ML S/2 S
+
ML
–
แถบเสา MS S/4
L/4 L/2 L/4
2M/3
M
M/3
5.5
มาตรฐาน ว.ส.ท. 9102

2 5.1
แบ่งออกเป็ น 5 5.6 ( m  S / L ) ของแผ่น
74
5.1 (c)
โมเมนต์ ช่วงยาว
1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5
โมเมนตลบ – 0.033 0.040 0.048 0.055 0.063 0.083 0.033

– – – – – – – –
0.025 0.030 0.036 0.041 0.047 0.062 0.025
โมเมนตลบ – 0.041 0.048 0.055 0.062 0.069 0.085 0.041

– 0.021 0.024 0.027 0.031 0.035 0.042 0.021
0.031 0.036 0.041 0.047 0.052 0.064 0.031
โมเมนตลบ – 0.049 0.057 0.064 0.071 0.078 0.090 0.049

– 0.025 0.028 0.032 0.036 0.039 0.045 0.025
0.037 0.043 0.048 0.054 0.059 0.068 0.037
โมเมนตลบ – 0.058 0.066 0.074 0.082 0.090 0.098 0.058

– 0.029 0.033 0.037 0.041 0.045 0.049 0.029
0.044 0.050 0.056 0.062 0.068 0.074 0.044
โมเมนตลบ – – – – – – – –
– 0.033 0.038 0.043 0.047 0.053 0.055 0.033
0.050 0.057 0.064 0.072 0.080 0.083 0.050
4
1 5
2 3
5.6 5 กรณี
75
ข) การเสริ มเ คอนกรี ตเสริ มเหล็กสองทาง มีลกั ษณะเป็ นเหล็กตะแกรง
5.7 ปริ มาณเหล็กเสริ มหลักคํานวณจาก

M
สู ตร : As  และ ส่ วนเหล็กเสริ ม
fs. j.d
ด้านยาววางทับด้านบน และมาตรฐาน ว.ส.ท. 3404 กําหนดให้เหล็กเสริ ม
ไม่ห่างกว่า 3 เท่าของค 30 เซนติเมตร
ด้านยาว
5.7 คอนกรี ตเสริ มเหล็กสองทาง

76
ค) คอนกรี ตเสริ มเหล็กสองทาง (t)

1
ต้องไม่นอ้ ยกว่า 8 เซนติเมตร และไม่นอ้ ยกว่า
180
ของ
ง) คอนกรี ต เสริ ม เหล็ ก สองทาง
จากการลากเส้นทํามุม 45
5.8 สอง
ทางอาจ โดย
การ 45 แล้วทํา การ
V
: v
bd
ยอมให้โดยคอนกรี ต : vc  0.29 fc 
ด้ านยาว
5.8 รองรับ
77
ตั 3 S1 และ S2 ดังรู ป
LL = 250 กก./ม.2 = 50 กก./ม.2 ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
6.00 ม.
S2 4.20 ม.
S1
4.20 ม.
m  S / L  4.2 / 6.0 = 0.7 > 0.5 : Two way slab
1
:t ( 4.2  2  6.0  2) = 0.113 ม. เลือกใช้ 0.12 ม.
180
wDL = 0.12x2,400 = 288 กก./ม.2

wLL = 250 กก./ม.2
w = 50 กก./ม.2
:w = 588 กก./ม.2
1.00 เมตร
78
n  9, k  0.414 , j  0.862 , R  16.86 กก./ซม.2

: Mc
Mc  Rbd 2  16.86(1.0)9.5 2 = 1,521.61 กก.–ม.
S1
ตําแหน่ ง c M = cwS2 As เลือกเหล็กเสริ ม

(สปส.โมเมนต์ ) (กก.–ม.) (ซม.2)
โมเมนต์ลบ – 0.055 570.47 5.80  9 มม. @ 0.10 ม.

0.041 425.26 4.32  9 มม. @ 0.125 ม.
ช่ วงยาว
โมเมนต์ลบ – 0.033 342.28 3.84  9 มม. @ 0.15 ม.
0.025 259.30 2.91  9 มม. @ 0.20 ม.
S2
ตําแหน่ ง c M = cwS2 As เลือกเหล็กเสริ ม

(สปส.โมเมนต์ ) (กก.–ม.) (ซม.2)
โมเมนต์ลบ – 0.062 643.08 6.54  9 มม. @ 0.095 ม.

– ด้านไม่ 0.031 321.54 3.27  9 มม. @ 0.175 ม.
0.047 487.49 4.96  9 มม. @ 0.125 ม.
ช่ วงยาว
โมเมนต์ลบ – 0.041 425.26 4.78  9 มม. @ 0.125 ม.
– ด้านไม่ – – – –
0.031 321.54 3.61  9 มม. @ 0.175 ม.
ตรวจสอบหน่ วยแรงเฉื อน
wL (1,033.11  6.0)
V  1.15  1.15 = 3,564.22 กก.
2 2
V 3,564.22
v  = 3.75 กก./ซม.2 < 0.29 fc' ใช้ได้
bd (100)(9.5)
79
รายละเอี ยดการเสริ มเหล็ก :
S1  9 มม. @ 0.10 ม.  9 มม. @ 0.10 ม.
 9 มม. @ 0.125 ม.
 9 มม. @ 0.20ม.
1.05 ม. 1.05 ม.
4.20 ม.
S2
 9 มม. @ 0.175ม.  9 มม. @ 0.095ม.
 9 มม. @ 0.175ม.  9 มม. @ 0.125ม.

1.05 ม. 1.05 ม.
4.20 ม.
wS 588(4.20)
:  = 823.2 กก./ม.
3 3
wS (3  m 2 ) (3  0.7 2 )
: .  823.2 = 1,033.11 กก./ม.
3 2 2
ช่วงยาว (6.00 ม.)

S2
(4.20 ม.)
80
5.1.3 (Plank slab)

35 เซนติเมตร ความหนาประมาณ 5 เซนติเมตร และมี
ความยาวหลายขนาด โดยสามารถเลื อกใช้ ไ ด้
เหมาะสม ปั จจุบนั นิ ยม เพราะ
(Concrete topping) หนา
ประมาณ 5.0–6.0 เซนติ เมตร และเสริ มเหล็กต้านทานการ
หรื อใช้ตะแกรงลวด
เหล็กสําเร็ จรู ป (Weld wire reinforcement, WWR หรื อ Wire mesh)
ให้วางพาดบนช่วงคานสองข้าง (Span) (w = wDL + wLL) จะถ่ายลงคาน
5.9
แสดงลักษณะและการวาง
คอนกรี ตทับหน้า (Concrete topping)
ตะแกรงลวดเหล็กสําเร็จรู ป
คานคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
5.9
81
5.1.4 (Slab on ground)
ปรับปรุ งโดยการบดอัดให้แน่น ป้ องกัน และเสริ มเหล็กต้านทานการแตกร้าว

าจใช้หลัก เกณฑ์
ตัวอย่างเช่น ถ้าเลื อกใช้เหล็ก
กลมผิวเรี ยบ : Ast = 0.0025bt 5.10 ปั จจุบนั
นิ ยมใช้ตะแกรงลวดเหล็กสําเร็ จรู ป (Wire mesh)
นวางบนดินออกเป็ นช่วงๆ แบบแยกอิ
ใช้งานด้วย
: านพักอาศัย 2.5 ซม.
GB ทรายหยาบบดอัดแน่น GB
ทรายหยาบบดอัดแน่น
ทรายหยาบบดอัดแน่น GB
5.10
82
5.2 บันไดคอนกรีตเสริมเหล็ก
โดยมี
25–30 15–20 เซนติเมตร รู ปแบบ
5.11 การออกแบบบันไดคอนกรี ตเสริ มเหล็กจะใช้หลักการเดี ยว

กล่าวคือ บันไดจะต้องสามารถต้านทานโมเมนต์ดดั แรงเฉื อน และโมเมนต์บิด (ถ้ามี)
จะต้อง
สามารถส่ งถ่ายแรง
(ก) บันไดพาดช่วงกว้าง (ข) บันไดพาดช่วงยาว

ระหว่างคานแม่บนั ได
(ค)
5.11 บันไดคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
5.2.1 บันไดพาดช่ วงกว้ างระหว่ างคานแม่ บันได

5.11 (ก) การคํา นวณ
นแบบ
83
ตั 4 จงออกแบบบันไดคอนกรี ตเสริ มเหล็กกว้าง 2.00 เมตร วางพาดบนคานแม่บนั ไดสองข้าง ลูก

นอนบันไดกว้าง 0.25 0.15 เมตร
( )
t  L / 20 : ( 2.00 / 20) = 0.10 ม. เลือกใช้ 0.10 ม.
25 2  15 2
= 0.10   2,400 = 280 กก./ม.2
25
= 0.50 (0.15)2,400 = 180 กก./ม.2
= 40 กก./ม.2
= 300 กก./ม.2
:w = 800 กก./ม.2
วิเคราะห์โครงสร้าง : 1.00 เมตร
800 กก./ม.
2.00 เมตร
800 กก. 800 กก.
Vmax= wL/2 = 800 กก.
S.F.D.
Mmax = wL2/8 = 400 กก.–ม.
B.M.D.
2
n  11 , k  0.397 , j  0.867 , R  12.39 กก./ซม.
: Mc
Mc  Rbd 2  12.39(1.0)7.0 2 = 607.11 กก.–ม. > Mmax
84
ปริ มาณเหล็กเสริ ม : As
M max 400  100
As   = 5.49ซม.2
fs  j  d 1,200(0.867)7.0
เลือกใช้  9 มม. @ 0.10 ม. (As = 6.36ซม.2)
2
As t  0.0025bt  0.0025 100 10 = 2.50 ซม.
เลือกใช้  9 มม. @ 0.25 ม. (As = 2.54 ซม.2)
V 800
v  = 1.14 กก./ซม.2 < 0.29 fc '
bd (100)(7.0)

 9 มม.@ 0.10 ม.
0.10 ม.
 9 มม.@ 0.25 ม.
2.00 เมตร
 9 มม.@ 0.25 ม.
 9 มม. ทุกมุม
0.10 ม.  9 มม.@ 0.10 ม.
 9 มม.@ 0.25 ม.
85
5.2.2 บันไดพาดช่ วงยาว

ระหว่างคานกับคานชานพักบันได 5.11 (ข)
ตั 5 จงออกแบบบัน ไดคอนกรี ตเสริ ม เหล็ ก วางพาดช่ ว งยาว ดัง รู ป ลู ก นอนบันไดกว้า ง 25

เซนติเมตร 20 เซนติเมตร
1.00
1.00
1.75 ม. 1.00 ม.
: t  L / 20
t  2.75 / 20 = 0.1375 ม. เลือกใช้ 0.15 ม. (d = 0.125 m.; Covering : 2.5 cm.)
20 2  25 2
= 0.15   2,400 = 461 กก./ม.2
25
= 0.50 (0.20)2,400 = 240 กก./ม.2
= 60 กก./ม.2
= 300 กก./ม.2
:w = 1,061 กก./ม.2
86
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
วิเคราะห์ โครงสร้ าง : 1.00 เมตร
1,061 กก./ม.
: Mc
2.75 ม. Mc  Rbd 2  10.99(1.0)12.52
= 1,717.18 กก./ซม.2 > Mmax
Vmax= wL/2 = 1,458.87 กก.
หรื อตรวจสอบความลึกประสิ ทธิ ผล (d)
M max 1,002 .97  100
d  
Rb 10 .99  100
Mmax = wL2/8 = 1,002.97 กก.–ม. = 9.55 ซม. < 12.5 ซม. ok
M max 1,002.97  100
As   = 6.04 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.885)12.5
เลือกใช้ DB 12 มม. @ 0.175 ม. (As = 6.45ซม.2,  o = 21.54 ซม.)
2
As t  0.0025bt  0.0025 100 15 = 3.75ซม.
เลือกใช้  9 มม. @ 0.15 ม. (As = 4.24 ซม.2)
V 1,458.87 3.23 fc'

   , u = 34.04 กก./ซม.2
u. j.d 34.04(0.885  12.5)
o
db
= 3.87 ซม. < 21.54 ซม. ใช้ได้
V 1,458.87
v  = 1.16 กก./ซม.2 < 0.29 fc'
bd (100)(12.5)
87
 9 มม.@ 0.15 ม.
 9 มม. @ 0.20ม. DB 12 @ 0.15 ม.

t = 0.15 ม.
 9 มม. ทุกมุม
 9 มม.@ 0.15 ม.
DB 12 @ 0.175 ม.
88
1.
กําหนดให้ fc' = 210 กก./ซม.2 fy = 2,400 กก./ซม.2
wLL = 250 กก./ม.2 ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
1.00
2.00
2.00 ม. 1.00 ม.
5.00 ม.
2. s ดังรู ป
wLL = 300 กก./ม.2 = 50 กก./ม.2
8.00 ม.
2.0 2.0 2.0 2.0
6.00 ม.
s s s s
89
3. ดังรู ป
s
2
กําหนดให้ fc' = 180 กก./ซม. fy = 2,400 กก./ซม.2
wLL = 300 กก./ม.2 = 60 กก./ม.2
3.60 ม. 3.60 ม.
4.80 ม. s s
4. จงออกแบบบันได ท้องเรี ยบกว้าง 1.20 ม. ดังรู ป

กําหนดให้ fc' = 210 กก./ซม.2 fy = 2,400 กก./ซม.2 wLL = 300 กก./ม.2
18 ซม. และลูกนอนกว้าง 25 ซม.
คาน
1.20 ม.
4 @ 0.25 = 1.00 ม.
เสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 90
6
เสาคอนกรีตเสริมเหล็ก
เสา
แรงลม เป็ นต้น
(Support)
ได้ (Short
column) และเสายาวหรื อเสาชะลูด (Slender column) ทําให้
ในการออกแบบเสาจึงต้องพิจารณา พฤติกรรมการรับแรงของเสาและ
ประเภทของเสาควบคู่กนั รู ปแบบของเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็กอาจออกแบบให้มีรูปตัดกลม หรื อรู ปตัด
ก็ได้ มีเหล็กเสริ มห
เสา ปลอกยึดรอบเหล็กยืน
6.1 (ก) หรื อ
มีลกั ษณะวงกลมเป็ นปลอกเกลี ยวพันรอบเหล็กยืน เรี ยกว่าเสาปลอกเกลียว ดังรู ป 6.1 (ข)
6.1 (ค)
ประกอบ (Composite columns)
ปลอกเกลียว ปลอกเกลียว
เหล็กยืน เหล็กยืน แกนเหล็ก
(ก) (ข) เสาปลอกเกลียว (ค) เสาเชิงประกอบ
6.1 รู ปแบบของเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

6.1
(Short columns) ชะลูดน้อย (Slenderness ratio : h/r) โดย
พิจารณาจากอัตราส่ วนความสู งของเสาต่อด้านแคบสุ ดของเสาไม่เกิน 15 (h/t ≤ 15)
ดเสา กล่าวคือ ความสามารถในการ เสา P
(PC) ร่ วมกับเหล็กเสริ ม (PS)
6.2
P P
Ast
Pc  fc( Ag  Ast )
(Area = Ag) Ps  fy. Ast
P  Pc  Ps  fc( Ag  Ast )  fy. Ast
6.2
เสาคอนกรี ตเสริ มเหล็กจะหดตัวเล็กน้อยตามแนวแกนเท่ากับ  และเบ่ง

ตัวหรื อขยายตัวออกทางด้านข้าง
เกิ ดการวิบตั ิ
กําลังอัดของคอนกรี ต อย่างไรก็ตาม เสาคอนกรี ตเสริ มเหล็กยังมีเหล็กเสริ มทางขวางหรื อเหล็กปลอก
ยึดเหล็กยืนให้
มีพฤติกรรมแบบเหนี ยวและทําให้การวิบตั ิของ
เสามีความแตกต่างกัน ตัวอย่างเช่ น เ ถูกอัดจนแตก
หลุ ดร่ อนออก เหล็กยืนจะ
ปลอกมากเกิ นไปเหล็กยืนจะเกิ ดการโก่งเดาะและเกิ ดการวิบตั ิ ทนั ที 6.3 (ก) แต่ถ้าเสริ มเหล็ก
กะเทาะออก
ทําให้เสามีมีพฤติกรรมแบบเหนี ยวก่อ นเกิ ดการวิบตั ิ ลักษณะเดี ยวกับ เสาปลอกเกลี ยว
6.3 (ข)
คอนกรี ตหุ้ม
เหล็กยืนโก่งเดาะ
กะเทาะออก
(ก) ยว (ข) เสาปลอกเกลียว
6.3 ลักษณะการวิบตั ิของเสา
มาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็กโดยวิธีหน่ วยแรงใช้งาน ว.ส.ท. 6600 เสนอสู ตร

าคอนกรี ตเสริ มเหล็กรู ปแบบ
6.1.1 เสาปลอกเกลี ยว ของ
P  Ag (0.25 fc' fs g )
P:
Ag :
fc‫ ׳‬: กําลังของคอนกรี ต
fs : หน่วยแรงของเหล็กเสริ ม (0.40fy)
g : (Ast/Ag)
Ast
g  ลงในสู ตร จะได้
Ag
Ast
P  Ag (0.25 fc' fs )
Ag
= 0.25 fc' Ag  fsAst
ร่ วมกับเหล็กเสริ ม (Ast : )
6.1.2 และมี
เว้นห่างเป็ นระยะๆ ดตามแกนเท่ากับร้อยละ 85 ของเสาปลอกเกลียว
P  0.85 Ag (0.25 fc' fs g )

P:
Ag :
fc‫ ׳‬: กําลังของคอนกรี ต
fs : หน่วยแรงของเหล็กเสริ ม (0.40fy)
 g : อัตราส่ วน (Ast/Ag)
6.1.3 เสา ค.ส.ล.แกนเหล็ก เป็ นเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็กตามแนวยาวและใช้เหล็กปลอกเกลียวพัน

รอบ โดย
P  0.225 Ag fc' fsAst  f r Ar
fr : 1,200 กก./ซม.2 สําหรับเหล็ก มอก.

116–2529 Fe 24 หรื อ 700 กก./ซม.2
Ar : 20 ขอ
กลวงต้องเทคอนกรี ตภายในให้เต็มทุกๆ จุด ตลอดเสาต้องมีระยะห่างระหว่างเหล็ก
ปลอกเกลียวกับแกนเหล็กรู ปพรรณอย่างน้อย 7.5 ใช้แกนเสาเหล็ก
รู ปตัว H 5.0 เซนติเมตร
6.1.4 เสาแบบผสม
6
 Ag
P  Ar f r (1  )
100 Ar
โดย fc‫׳‬ 200 กก./ซม.2 28 วัน และต้องเสริ มด้วยเหล็ก

ตาข่ายเบอร์ 10 A S & W Gage โดยมีลวดเหล็กตาม
10.0 ของเสา
ต้องห่ างกันไม่เกิน 20.0 เซนติเมตร
ไม่นอ้ ยกว่า 2.5 เซนติเมตร 40 เท่าของเส้นผ่านศูนย์กลางของ
ลวดเหล็ก
6.1.5 เสาท่ อเหล็กคอนกรี ต
h2 
P  0.25 fc(1  0.000025 2
) AC  f r Ar
Kc
โดย h : ความสู งของเสา, Kc : , AC :

2
fr‘: 1,195  0.0342 h 2 h2
2
 120 และท่อเหล็กมีกาํ ลังครากไม่นอ้ ยกว่า 2,300 กก./ซม.2
Ks Ks
Ks : รัศมี
6.2
6.2.1 20
กว่า 15 เซนติเมตร
6.2.2 (Covering)
หรื อปลอกเกลียว กรณี ไม่สัมผัสดิน หรื อไม่ถูกแดดฝน 3.0 เซนติเมตร
6.2.3 พิก ัด ใหญ่ม าก
ต้องการมาก า
Ag
6.2.4 พิกดั สําหรับเหล็กเสริ มในเสา
ก) 4 เส้น เสาปลอกเกลียวต้องมีอย่างน้อย 6 เส้น
ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเหล็กยืนต้องไม่เล็กกว่า 12 มิลลิ เมตร โดยอั
(  g =Ast/Ag) ต้องไม่นอ้ ยกว่า 0.01 และไม่เกิน 0.08
ข) เหล็กยืนทุกเส้นต้องมีเหล็กปลอกขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เล็ก
กว่า 6 มิลลิเมตร พันโดยรอบ โดยมีระยะเรี ยงของเหล็กปลอกไม่ห่างกว่า 16 เท่าของเส้นผ่านศูนย์กลาง
เหล็กยืน และไม่ห่างกว่า 48 เท่าของเส้นผ่านศูนย์กลางเหล็กปลอก และ/
ค) ในเสาปลอกเกลียว เหล็กยืนทุกเส้นต้องมีเหล็กปลอกขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เล็ก
กว่า 6 มิ ลลิ เมตร พันโดยรอบ โดยมี ระยะห่ างระหว่างเกลี ยวไม่เกิ น 7 เซนติ เมตร และไม่แคบกว่า 3
เซนติเมตร หรื อ 1.34 ของปริ มาตรเหล็กปลอกเกลี ยว (  s )
Ag fc'
:  S  0.45(  1)
Ac fy
fy คือ กําลังครากของเหล็กปลอกเกลียว แต่ตอ้ งไม่เกิน 4,000 กก./ซม.2
6.1 (P) เท่ากับ 72,000 กก.

กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม. 2
: P  Ag (0.25 fc' fs g )
สมมติขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเสาเท่ากับ 0.35 ม. (Ag = 962.11 ซม.2)
: PC  0.25 fc' Ag = 0.25 (180) 962.11
= 43,294.95 กก.
: PS  P  PC  fs g Ag  fsAs
72,000 – 43,294.95 = (0.40 x 3,000) As
28,705.05
Ast  = 23.92 ซม.2
(0.40  3,000)
เลือกใช้เหล็ก 8 DB 20 (As = 25.13 ซม.2,  g  0.0261 )
Ag fc'  35  2  180
ปริ มาณเหล็กปลอกเกลียว :  S  0.45(  1)  0.45   1 = 0.01541
Ac fy  29   2,400
Ag Ac Dc
เลือกใช้เหล็กปลอกเกลียวขนาด  9 มม. (As = 0.636 ซม.2)

4 As 4  0.636
ระยะห่างปลอกเกลียว : s   = 5.69 ซม.
 S Dc 0.01541 29
ใช้ปลอกเกลียวขนาด  9 มม. @ 0.055 ม.
8 DB 20
ป  9 มม. @ 0.055 ม.
6.2 (P) เท่ากับ 22,500 กก.

กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม. 2
: P  0.85 Ag (0.25 fc' fs g )
0.20 x 0.20 ม. (Ag = 400.00 ซม.2)
: PC  0.85(0.25 fc' ) Ag = 0.85 (0.25 x 180) 400
= 15,300.00 กก.
: PS  P  PC  0.85 fs g Ag  0.85 fsAst

22,500 – 15,300.00 = 0.85 (0.40 x 3,000) As
7,200
Ast  = 7.05 ซม.2
(0.40  3,000)
เลือกใช้เหล็ก 4 DB 16 (As = 8.04 ซม.2,  g  0.0201 )
ระยะห่างเหล็กปลอก (s) : เลือกใช้เหล็กขนาด  6 มม.

s = 16 ของเหล็กยืน = 16 x 1.6 = 25.6 ซม.
หรื อ = 48 เท่าของเหล็กปลอก = 48 x 0.6 = 28.8 ซม.
หรื อ = ด้านแคบสุ ดของเสา = 20 ซม.
เลือกใช้เหล็กปลอกขนาด  6 มม. @ 0.20 ม.
4 DB 16
ป  6 มม. @ 0.20 ม.
6.3 WF 100x17.2 (Ar= 21.90

2
ซม. ) 72,000 กก.
กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2, fr = 1,200 กก./ซม.2
: P  0.225 Ag fc' fsAs  f r Ar
เลือกขนาดเสาเท่ากับ 0.30x0.30 (Ar) ต่อ
Ar 21.9
(Ag) :  (100) = 2.43 % < 20 % ใช้ได้ (ตามข้อกําหนด)
Ag 30  30
Ast  P  0.225 Ag fc' f r Ar / fs

= [72,000 – (0.225x900x180) – (1,200x21.90)] / (0.40x3,000)
= 7.72 ซม.2 เลือกใช้เหล็ก 8 DB 12 (As = 9.04 ซม.2)
  
Ag
fc'  30  30   180
ปริ มาณเหล็กปลอกเกลียว :  S  0.45(  1)  0.45    1 = 0.033
Ac fy  (242 )   2,400
 4  
เลือกใช้เหล็กปลอกเกลียวขนาด  9 มม. (As = 0.636 ซม.2)
4 As 4  0.636
ระยะห่างปลอกเกลียว : s   = 3.21 ซม.
 S Dc 0.033  24
ใช้ปลอกเกลียวขนาด  9 มม. @ 0.03 ม.
เหล็กรู ปพรรณ WF 100x17.2

เหล็กยืน 8 DB 12 (As = 9.04 ซม.2)
ป  9 มม. @ 0.03 ม.
ขนาดเสา 0.30x0.30 เมตร
6.4 จงออกแบบเสาเหล็กหุ ้มด้วยคอนกรี ตขนาดหน้าตัด 0.25x0.25 ม. สู ง (h) เท่ากับ 3.50 ม.

25,000 กก.
กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, ใช้เหล็กรู ปพรรณ WF ชนิด A 36
เสาเหล็กรู ปพรรณหุ ม้ คอนกรี ต ใช้ลวดตาข่ายเบอร์ 10 AS & W Gage หรื อเทียบเท่าพันรอบเสา
และมีคอนกรี ตหุ ม้ ผิวเหล็กไม่นอ้ ยกว่า 6 ซม.
Ag
: P  Ar fr ' (1  )
100 Ar
เลือกใช้ WF 125 x 23.3 ; ระยะคอนกรี ตหุ ม้ ผิวเหล็ก : (25–12.5)/2 = 6.25 ซม. > 6.0 ซม.
ข้อมูลจากตารางเหล็ก WF 125 x 23.3 : Ar= 30.31 ซม.2, Ksx= 5.29 ซม., Ksy = 3.11 ซม.,
Ag : = 625 ซม.2
h2 h
fr' : = 1,195  0.0342( 2
) โดยอัตราส่ วน  120
Ks Ks
h 350
ตรวจสอบอัตราส่ วน   112.54  120 ใช้ได้
K s 3.11
fr' = 1,195  0.0342(112.54) 2 = 761.84 กก./ซม.2
Ag 625
P  Ar fr ' (1  )  30.31  761.84(1  )
100 Ar 100  30.31
= 27,852.87 กก. > 25,000 กก. ใช้ได้
เหล็กรู ปพรรณ WF 125x23.3

6.5
ชนิด Fe 24 ความสู งเสา (h) เท่ากับ 3.00 เมตร ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางภายนอก และภายในของท่อเหล็ก
เท่ากับ 0.1387 ม. และ 0.129 ม. ตามลําดับ หนา 4.85 มม. ดังรู ป
กําหนดให้ fc´ = 240 กก./ซม.2
Ac 0.129 ม. 0.1387 ม.
h2
Pa  0.25 fc(1  0.000025 2
) Ac  fr' Ar
Kc
d d  (13.87) 2  (12.90) 2
2 2
Ar  o  i   = 20.40 ซม.2
4 4 4 4
 (12.90) 2
Ac  = 130.69 ซม.2
4
d 12.90
Kc : รัศมี = i  = 3.225 ซม.
4 4
h2 h
fr' : = 1,195  0.0342 2 กก./ซม.2 โดย  120
Ks Ks
1 1
และ K s  d0 2  di 2  13.872  12.902 = 4.73 ซม.
4 4
ตรวจสอบ l

300
 63.42  120 ใช้ได้
K s 4.73
fr   1,195  0.0342(63.42) 2 = 1,057.44 กก./ซม.2
h2
Pa  0.25 fc(1  0.000025 2
) Ac  fr ' Ar
Kc
300 2
 0.25  240  [1  0.000025 ( ) ]  130.69  (1,057.74  20.40)
3.225
= 6,145.04 + 21,571.77
= 27,716.81 กก.
6.3 ตามแนวแกนและโมเมนต์ ดัดร่ วมกัน

เ
/
(Rigid joint) ของ
นและโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน
My
6.4 โดย ex  M x และ e y 
P P
M
e
P
P P
ey x My
x
ex =
Mx
y y
6.4
การรับแรงอัดตามแนวแกนและโมเมนต์ดดั ร่ วมกันของเสามีโอกาสเกิ ดการวิบตั ิได้ 3 ลักษณะ

คือ วิบัติแบบแรงอัดเป็ นหลัก (Compression failure)
การวิบัติแบบแรงดึ งเป็ นหลัก (Tension failure) บกับ

แบบแรก คือ
สามี โมเมนต์อย่างมาก การวิ บัติแบบสมดุล
(Balanced failure)
0.003 มม./มม. สามลักษณะ สามารถอธิ บาย
ได้ดว้ ยกราฟปฏิสัมพันธ์ (Interaction diagram) รับแรงอัดตามแนวแกนและ
โมเมนต์ดดั ร่ วมกัน ให้แกน x เป็ นค่าโมเมนต์ดดั (Mn) และแกน y เป็ นแรงอัดตามแนวแกน (Pn) ดังรู ป
6.5
จะได้กาํ ลังต้านทานแรงอัดสู งสุ ดของเสา (Po) A
ทํานองเดียวกันเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก
กําลังต้านทานโมเมนต์ดดั สู งสุ ดของเสา (Mo) C B แสดงถึง

(Pb, Mb)
และโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน
Pn
Po A
Pn
Mn
e
Pn
Pb B
Mb
eb 
Pb
C
Mn Mo Mb Mn
รู ป 6.5 กราฟปฏิสัมพันธ์ (Interaction diagram)
จากกราฟปฏิสัมพันธ์นาํ ไปสู่ การประยุกต์ใช้กราฟในการออกแบบเสา รับแรงอัดตามแนวแกน

M
และโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน โดยแบ่งออกเป็ น 3 : e 6.6
P
PO = FaAg 1 e  ea
ea ออกแบบเป็ นเสารับแรงอัดตามแนวแกนอย่างเดียว
Pa A B 2 ea  e  eb
ช่ วง 1 ออกแบบเสารับแรงอัดเป็ นหลัก (Compression control)
eb 3 e  eb
Pb 2 C ออกแบบเสารับแรงดึงเป็ นหลัก
(Tension control)
3 D
Ma Mo Mb Ms = FbS Mn
รู ป 6.6 กราฟออกแบบเสาแบ่งช่วง
6.3.1 1 : e  ea ; เป็ น
(e) มีค่าน้อย
จึ งออกแบบเป็ นเสารั บแรงอัดตามแนวแกนอย่ างเดี ยว และเสาจะเกิดการวิบตั ิแบบแรงอัด
เป็ นหลัก (Compression failure) (Compression control)
(ea)
1 1
ea  M s   
 Po Pa 
Pa  Ag (0.25 fc' fs g ) ………..เสาปลอกเกลียว

Pa  0.85 Ag (0.25 fc' fs g ) ………..เสาปลอกเ ยว
As fy
Po  Fa Ag , Fa  0.34(1   g m) fc , g  , m
Ag 0.85 fc
I
M s  Fb S , Fb  0.45 fc , S
c
ค่าโมเมนต์อินเนอร์ เชียของรู ปตัดเสา (Ix, Iy) คํานวณจาก การแปลงของเหล็กเสริ ม :
(2n  1) Ast 6.7
d Ds d d Ds d
d
h x Ds = gh h x
d
y y
(ก) (ข)
b d gb d
d d
Ast/2
h d x gh h d x x gh
Ast/2 d
y d
(ค) (ง)
6.7 หน้าตัดเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

6.7 (ก)
h4 Ds 2
Ix  Iy  (2n  1) Ast
12 8
h
cx  c y 
2
เสาหน้ าตัดกลม เรี ยงเหล็กยืนเป็ นวงกลม 6.7 (ข)
d 4 Ds 2
Ix  Iy   (2n  1) Ast
64 8
h
cx  c y 
2
หมือนกัน 2 ด้ านขนานกัน 6.7 (ค)
bh 3 ( gh) 2
Ix   (2n  1) Ast
12 4
3
bh ( gh) 2
Iy   (2n  1) Ast
12 4
b
cx  , และ c y  h
2 2
ผืนผ้ า เรี ยงเหล็กยืนเ 6.7 (ง)
bh 3 ( gh) 2
Ix   (2n  1) Ast
12 6
3
bh ( gh) 2
Iy   (2n  1) Ast
12 6
b
cx  , และ c y  h
2 2
6.3.2 2 : ea  e  eb ; เป็ ผลของ
ของเสายังคงเป็ นแบบแรงอัดเป็ นหลัก (Compression failure) จึง เสา

รับแรงอัดเป็ นหลัก (Compression control) (eb)
เสา เสริ มเหล็กรั บแรงอัดและแรงดึงเหมือนกัน
6.7 (ก)
ebx  eby  0.43 g mDs  0.14h
6.7 (ค)
ebx  eby  [0.67  g m  0.17](h  d )
เสาหน้ าตัดกลม : 6.7 (ข)
ebx  eby  0.43 g mDs  0.14h
ผืนผ้ า เสริ มเหล็กรั บแรงอัดและแรงดึงเหมือนกัน

6.7 (ง)
ebx  [0.67  g m  0.17](h  d )
eby  [0.67  g m  0.17](b  d )
ผืนผ้ า เสริ มเหล็กรั บแรงอัดและแรงดึงไม่ เหมือนกัน
 m(h  2d )  0.1(h  d )
ebx 
(     )m  0.6
 m(b  2d )  0.1(b  d )
eby 
(     )m  0.6
As As fy Ast
 ,   , m , g 
bd bd 0.85 fc Ag
ea  e  eb
อัด
f a f bx f by
   1.0
Fa Fbx Fby
P
fa  :
Ag
M xcy
f bx  : หน่วยแรงดั รอบแกน x
Ix
M y cx
f by  : หน่วยแรงดั รอบแกน y
Iy
Fa  0.34(1   g m) fc :
Fb  0.45 fc :
6.3.3 3 : e  eb ; เป็ น มีโมเมนต์ดดั กระทําอย่างมาก ผลของโมเมนต์ดดั

เกิดการวิบตั ิแบบแรงดึงเป็ นหลัก (Tension failure) เหล็กเสริ มรับแรงดึงถูกดึงจนถึง
(Tension control)
(M) (P) จาก Mo ถึง Mb (เส้น CD 6.6) ค่า Mb หาได้

จาก : Mb = Pb.eb และค่า Pb หาจากสู ตร f a f bx f by
   1.0 ส่ วนค่าของ Mo
Fa Fbx Fby
M ox  M oy  0.12 Ast fyDs
M ox  0.40 Asfy(t  2d )
M oy  0.40 Asfy(b  2d )
M ox  0.40 Asfy( J x )(t  d )

M oy  0.40 Asfy( J y )(b  d )
เ Ast :
As : ของเหล็กยืน
( J x )(t  d ) และ ( J y )(b  d ) คือช่วงแขนของโมเมนต์
ใน (P) x และ แกน y พร้อมกัน

(Mx, My)
Mx My
  1.0
M ox M oy
1. : b, t, d, As, g
 1
2. : e  M , ea  M s  1   eb
P  Po Pa 
3. :
3.1 ถ้า e  ea ; 1 : ออกแบบเป็ นเสารับแรงอัดตามแนวแกนอย่างเดียว
3.2 ถ้า ea  e  eb ; 2 : ออกแบบเสารับแรงอัดเป็ นหลัก (Compression control)
fa f f by
 bx   1.0
Fa Fbx Fby
3.3 ถ้า e  eb ; 3 : ออกแบบเสารับแรงดึงเป็ นหลัก (Tension control)
6 (P) เท่ากับ
72,000 กก. และโมเมนต์ดดั Mx = 4,800 กก.–ม. โมเมนต์ดดั My = 1,200 กก.–ม.
กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2, n = 10
ใช้วธิ ี สมมติขนาดหน้าตัดและปริ มาณเหล็กยืน :
สมมติใช้ขนาดหน้าตัดเสาเท่ากับ 0.40 x 0.40 ม. และเลือก  g  0.020 (2.0 %)
เหล็กยืน : Ast   g  Ag  0.020  (40  40) = 32.0. ซม.2
เลือกใช้เหล็กยืน 12 DB 20 มม. (Ast = 37.70 ซม.2,  g  0.0235 )
จัดวางเหล็กยืนปริ มาณเท่ากันทุกด้าน ระยะคอนกรี ตหุ ้มเหล็กเท่ากับ 3.0 ซม. ใช้เหล็กปลอก
ขนาด  9 มม. เหล็กยืนขนาด DB 20 มม. d' = 3.0 + 0.9 + 1.0 = 4.90 ซม.
fy 3,000
m  = 19.60
0.85 fc 0.85  180
M x 4,800  100
: ex   = 6.67 ซม.
P 72,000
สมดุล : ebx  eby  [0.67  g m  0.17](h  d )
= [0.67  0.023519.60  0.17](40  4.90)
= 16.80 ซม. > 6.67 ซม.
2 : ea  e  eb ; ออกแบบเสารับแรงอัดเป็ นหลัก
f a f bx f by
   1.0
Fa Fbx Fby
P 72,000
fa   = 45.00 กก./ซม.2
Ag (40  40)
2
Fa  0.34(1   g m) fc  0.34(1  0.0235  19.60)180 = 89.38 กก./ซม.
M xcy bh 3 ( gh) 2
f bx  , Ix  Iy   (2n  1) Ast 
Ix 12 6
= 4,800 100  20 = 29.79 กก./ซม.2
322,215.70
M y cx 1,200 100  20
f by   = 7.44 กก./ซม.2
Iy 322,215.70
Fbx  Fby  0.45 fc  0.45 180 = 81.0 กก./ซม.2
แทนค่าลงในสมการ
f a f bx f by 45.0 29.79 7.44

     = 0.963 < 1.0 ใช้ได้
Fa Fbx Fby 89.38 81.0 81.0
Pa
Pa  0.85 Ag (0.25 fc' fs g )
= 0.85 1,600(0.25 180  1,200  0.0235)
= 99,552 กก. > 72,000 กก. ใช้ได้
ระยะห่างเหล็กปลอก (S) : เลือกใช้เหล็กขนาด  9 มม.

s = 16 ของเหล็กยืน = 16 x 2.0 = 32.0 ซม.
หรื อ = 48 เท่าของเหล็กปลอก = 48 x 0.9 = 43.2 ซม.
หรื อ = ด้านแคบสุ ดของเสา = 40 ซม.
ใช้เหล็ก 2 ป  9 มม.@ 0.30 ม.
DETAIL
12 DB 20มม.
2 ป  9 มม.@ 0.30 ม.
7 0.30x0.30 เมตร เสริ มเหล็กยืน 8 DB 20 มม.

เหล็กปลอก  9 มม. @ 0.30 ม. 12,500 กก. ดังรู ป จงตรวจสอบว่าสามารถรับ
กําหนดให้ fc´ = 180 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2
P = 12,500 กก.
x 8 DB 20 มม.
ป  9 มม.@ 0.30 ม.
0.08 ม. 0.16 ม. ขนาด 0.30x0.30 ม.
y
Ast = 25.132 ซม.2,  g  0.0279
d' = 3 + 0.90 + 1.0 = 4.90 ซม.
fy 3,000
m  = 19.60
0.85 fc 0.85  180
M x  12,500  0.16  2,000 กก.–ม.
M Y  12,500  0.08  1,000 กก.–ม.
: e  M  2,000 100 = 16.00 ซม.

P 12,500
: ebx  eby  [0.67  g m  0.17](h  d )
= [0.67  0.0279 19.60  0.17](30  4.90)
= 13.46 ซม. < 16.00 ซม. : เสารับแรงดึงเป็ นหลัก
Mx My
ตรวจสอบจากสมการ :   1.00
M ox M 0 y
M ox  M oy  0.40 Asfy(h  2d )
= 0.40 (4x3.141) 3,000 [30 – (2x4.90)]
= 304,551.36 กก.–ซม.
Mx My (2,000  1,000) 100

  1.00 :  0.985 < 1.00
M ox M 0 y 304,551.36
เสาสามารถรั บ ได้ โดยปลอดภัย
6.4 เสายาว (Slender columns)

เสายาวหรื อเสาชะลูด โดยอาจพิจารณา
จากค่าอัตราส่ วนความสู งต่อด้านแคบสุ ดของเสามากกว่า 15 (h/t > 15)
ของเสาทําให้เกิ ดการโก่งตัวทางด้านข้าง การวิบตั ิของเสาจึงอาจ แบบ
แบบแรก
วิบตั ิจะเกิดจากกําลังวัสดุ (Material failure) ลักษณะ
/หรื อเป็ การวิบตั ิ
ของเสาจะเกิ ดจาก กําลังสู งสุ ดของวัสดุ (Instability failure) ความชะลูด
ของเสาส่ ง ผลให้ ค วามสามารถใน ของเสายาว น ในการออกแบบเสายาว
มาตรฐาน ว.ส.ท. 5303 (R)
Pเสายาว = RxP , Mเสายาว = RxM
P ,M :
R : ตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด (R ≤ 1.0)
6.4.1 ความชะลูดของเสา พิจารณาจากอัตราส่ วนความชะลูดของเสา : h/r (Slenderness ratio)

h เป็ น r ( = ⁄ ) กรณี เสาหน้าตัด
r = 0.30 t โดย t คือความลึกของเสาด้านรับโมเมนต์ดดั ส่ วนเสาหน้าตัดกลม r = 0.25 D
โดย D คือเส้นผ่านศูนย์กลางเสา อย่างไรก็ตาม เสาในโคร จะต่อยึดกับคาน (ต่อยึดเป็ น
โครงเฟรม) (Stiffness)
มาตรฐาน ว.ส.ท. กําหนดให้พิจารณาความยาวอิสระเสา (h) จากความยาวประสิ ทธิ ผล : h' (effective

length)
ก.
เพียงพอ ให้ใช้ความยาวประสิ ทธิ ผล : h'= h
ข.
: h' : rj
j
∑
′=
∑
′: ตัวคูณความยาวประสิ ทธิ ผล
Kc : ;∑
Kb : ผลรวมสติฟเนสของคานซ้ายและขวาจุดต่อ; ∑
h:
L : ความยาวของคาน
ให้ใช้ความยาวประสิ ทธิ ผล h' มีค่ามากโดยพิจารณา 2

1. ถ้าอัตราส่ วน > 25 ใ (Pinned end)
2. ถ้าปลาย
ให้ใช้ความยาวประสิ ทธิ ผล ℎ = 2ℎ(0.78 + 0.22 ) ≥ 2ℎ โดย เป็ น
3.
ℎ = ℎ(0.78 + 0.22 ) ≥ ℎ โดย เป็ น อง ( = ′+ ′) คือปลาย
เสาบน (T) และปลายเสาล่าง (B)
4. สําหรับปลายเสาอิสระ (Free end) ยึดแน่นไม่ให้หมุน
ให้ใช้ความยาวประสิ ทธิ ผลเป็ นสองเท่าของความยาวเสา : ℎ = 2ℎ
6.4.2 ตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด (R) มาตรฐาน ว.ส.ท.
ก. กรณี เสารั บแรงอัดตามแกนอย่ างเดียว ( ≤ )

= 1.07 − 0.008 (ℎ/ ) ≤ 1.0
ข. กรณี เสารั บแรงอัดและแรงดัดร่ วมกัน
1. ( < ≤ )
1.1 ด้านข้าง
- (double curvature) 6.8 (ก)
ถ้า (ℎ/ ) < 60 : R = 1.0
ถ้า 60 ≤ (ℎ/ ) ≤ 100 : = 1.32 − 0.006 (ℎ/ ) ≤ 1.0
ถ้า ℎ/ > 100 ให้
- (single curvature) 6.8 (ข)
= 1.07 − 0.008 (ℎ / ) ≤ 1.0
1.2 6.8 (ค) ถึง (จ)
= 1.07 − 0.008 (ℎ / ) ≤ 1.0
2. ( > )
= 1 − (1 − ) ≥
R : ตัวคูณลดกําลังเสา 1.1 หรื อ 1.2

:
P P P P P
ปลายบน (T) ′ ≤ 25 ′>1 ′ ≤ 25 ′ ≤ 25
MT MT MT MT
MB MB MB
ปลายล่าง (B) ′ ≤ 25 ′>1 ′ ≤ 25 ′ > 25
(ก) (ข) (ค) (ง) (จ)
6.8 เสา
8 จงหาค่าตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด (R) ของเสาตัวกลาง CD

ก)
ข) ปลายเส
กําหนดให้ เสาโก่งแบบสองทาง และเสารับแรงอัดเป็ นหลัก
ขนาดเสา 0.25x0.40 ม. และขนาดคาน 0.25x0.50 ม.
A C E
5.40 ม.
B D F
5.40 ม.
6.00 ม. 6.00 ม.
ก)
h = 540 ซม., r = 0.30 t = 0.30(40) = 12 ซม.
h/r = 45 < 60 ไม่ตอ้ งลดกําลังเสาชะลูด; ใช้ R = 1.0
ข)
ค่าตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด : = 1.07 − 0.008 (ℎ / ) ≤ 1.0
ความยาวประสิ ทธิ ผล : ℎ = ℎ(0.78 + 0.22 )≥ℎ
โดย = ′+ ′
( × )⁄
∑ 246.91
= = = = 0.284
∑ ( × )⁄ 868.05
( × )⁄
∑ 493.82
= = = = 0.568
∑ ( × )⁄ 868.05
= ′+ ′ = 0.426
ℎ = ℎ(0.78 + 0.22 × 0.426) = 476.80 < ℎ ℎ = 540 ซม.
= 1.07 − 0.008 (540/12)

= 0.71
29
1. 55,000 กก.
จงออกแบบ ก) ข) เสาปลอกเกลียว
2. จงตรวจสอบ
ตามแนวแกนของเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ดังรู ป 8 DB 25
กําหนดให้ fc' = 250 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 2 ป  9 มม.@ 0.40 ม.
ขนาดหน้าตัดเสา 0.40x0.40 ม.
3. 42,000 กก. และโมเมนต์ดดั 6,000 กก.–ม.

4. ตามแนวแกน
เท่ากับ 70 ตัน และโมเมนต์ดดั (M) เท่ากับ 4.2 ตัน–เมตร
ของเสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ดังรู ป ได้ปลอดภัยหรื อไม่
กําหนดให้ fc' = 210 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 12 DB 20
เสาปลอกเกลียวขนาด  เสา 0.40 ม. ป  9 มม.@ 0.05ม.
5. จาก 8 จงหาค่าตัวคูณลดกําลังเสาชะลูด (R) ของเสาตัวริ ม AB

ก)
ข)
กําหนดให้ เสาโก่งแบบสองทาง และเสารับแรงอัดเป็ นหลัก
ขนาดเสา 0.25x0.40 ม. และขนาดคาน 0.25x0.50 ม.
ฐานรากคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 114
7
ฐานรากคอนกรีตเสริมเหล็ก
ฐานราก โดย
ออกเป็ นสองประเภท คือฐานรากแผ่วางบนดิน (Spread footing)

แรงดันดินใต้ฐานรากให้มีกาํ ลังเพียงพอ ได้ และฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม (Pile footing)
เสาเข็ โดยฐานรากอาจ
อาศัยหน่วยแรง หรื อ ปลาย
หน่วย
7.1
P P P
ฐานรากแผ่ วางบนดิน
ฐานรากแผ่ วางบนเสาเข็ม
7.1 ประเภทของฐานราก
7.1 รู ปแบบของฐานราก
รองรับ
7.2
ฐานใต้ กาํ แพง
ฐานร่ วม ฐานรากตีนเป็ ด
ฐานรากแบบแพ
7.2 รู ปแบบของฐานราก
7.2 ฐานรากแผ่ วางบนดิน

ฐานรากแผ่วางบนดิ น
ฐานราก หรื อ แรงแบกทานของดิ น (Bearing pressure) แรงดันดิ น

(Homogenous elastic materials)
และโมเมนต์ดดั ร่ วมกัน เป็ นผลให้เกิ ด แรงปฏิ กิริย าหรื อการแผ่กระจายของ

แรง 7.3
P P
M
p p p1 p2
L
L
P P P 6M
p  p1  
AF B  L B  L B  L2
P 6M
p2  
B  L B  L2
p : แรงดันดินใต้ฐานราก
P: M:
AF : B, L : ความกว้างและความยาวของฐานราก
7.3 การแผ่กระจายของแรงดันดินใต้ฐานราก
การ
หรื อดินลูกรัง และขนาดของฐานรากจะต้องมีขนาดใหญ่
ช่วยกําลังแบกทานของ คือ แรงดัน

พ.ร.บ.
กรุ งเทพมหานคร ปี พ.ศ. 2522 ( 6 ปี 2527)
7.1
7.1 กําลังแบกทานของดิน ตาม พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร ปี พ.ศ. 2522

ประเภทของดิน กําลังแบกทานของดิน
(ตัน/ม.2)
2
ดินแน่นปานกลาง หรื อทรายร่ วน 5
ดินแน่น หรื อทรายหยาบ 10
กรวด หรื อดินดาน 20
หิ นดินดาน 25
หิ นปูน หรื อหิ นทราย 30
100
7.2.1 แผ่ วางบนดิ น แรงดันดินใต้ฐานราก
รากจึงต้องคํา
ก) โมเมนต์ดดั 7.4 จะเห็นได้วา่ แรงดันดินใต้ฐานรากทําให้ฐานรากดัด
โค้งลั แรงภายนอก มาจากโ
ฐานราก โดย รี ต เรี ยกว่าเป็ น
แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับโมเมนต์ดดั ในฐานราก
ส่ วนการออกแบบฐานรากจะเหมื อนกับการออกแบบคานเสริ มเหล็กรั บแรงดึ งอย่างเดี ยว โดยปริ มาณ

M
เหล็กเสริ มต้านทานโมเมนต์ดดั คํานวณจาก : As 
fs. jd
หา
การฝังยึดเหล็กเสริ มในการออกแบบฐานรากอีกด้วย
แนวหน้ าตัดวิกฤตสําหรั บโมเมนต์ ดัด

P
p = P/(BxL) : แรงดันดินใต้ ฐานราก
M
V p
BMD
7.4 แนวหน้าตัดวิกฤติสาํ หรับโมเมนต์ดดั และแรงยึดหน่วง
ข) แรงเฉื อน 2
1. แรงเฉื อนทางเดี ยว (One-way action) เกิดจากการพิจารณาว่าฐานรากเป็ น

คาน
ประสิ ท ธิ ผลของฐานราก (d) เดี ย วกับ คาน โดย
ในแนว AB และ CD ดังแสดง
7.5 (ก) และแสดงเป็ นภาค 7.5 (ข) การป้ องกันการวิบตั ิจะต้องออกแบบให้ฐานรากมี
.ส.ท. 6301 กําหนดให้ไม่เกิน

V
: 0.29 fc v  vc  0.29 fc
b.d
2. แรงเฉื อนสองทาง (Two-way action) เกิ ดจากการกระทําของแรงเฉื อนใน
สองทิศทางพร้ อมกัน โดยว่าพิจารณา เสาตอม่อ จึง
เกิดการวิบตั ิแบบเฉื อนทะลุ (Punching shear) มีลกั ษณะการวิบตั ิเป็ นรู ปทรงกรวยหรื อรู ปทรงปิ รามิด
ตําแหน่งห่ างออกจากขอบเสาตอม่อโดยรอบเป็ นระยะเท่ากับ ความลึกประสิ ทธิ ผลของฐาน
ราก (d/2) และถื อเป็ นแนวหน้าตัดวิกฤตสําหรั บแรงเฉื อนแบบทะลุ 7.5 (ก) ในแนว
EFGH และแสดงเป็ นภาค 7.5 (ค) การป้ องกันการวิบตั ิแบบเฉื อนทะลุ จะต้องออกแบบให้ฐาน
.ส.ท. 6301 กําหนดให้ไม่

V
: 0.53 fc v  vc  0.53 fc
b.d
A
d
E F
d G H
C D
B
(ก)
d d/2 d/2
(ข) (ค)
7.5 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อน
7.2.2 การเสริ มเหล็กในฐานราก มาตรฐาน ว.ส.ท. 7304 กําหนดให้เสริ มเหล็กต้านทานโมเมนต์
ก)
ข)
เหล็ก
หมดให้แ บ่ ง เป็ น 2 ส่ ว น 7.6 โดยส่ ว นแรกต้อ งกระจาย
บริ เวณแถบกลางของฐานราก ความ (B) และปริ มาณเหล็ก
เสริ มคํานวณจากสู ตร :
2
As  AsB
( S  1)
As : ปริ มาณเหล็กเสริ มในแถบ (B)

AsB : ปริ มาณเหล็กเสริ มในทิศทาง
S:
อเสริ มแถบริ ม สองข้าง โดยกระจายเหล็กเสริ ม

แบบ
L
แถบริ ม แถบกลาง (B) แถบริ ม
7.6 การเสริ มเหล็กในฐานราก
7.2.3
ขอบนอกของฐาน ต้องไม่นอ้ ยกว่า
15 เซนติเมตร และในฐานรากคอนกรี ตไม่เสริ มเหล็ก ความหนาต้องไม่นอ้ ยกว่า 20 เซนติเมตร
7.2.4 การถ่ายหน่วยแรงหรื อแรงต่างๆ จากเสาตอม่อ หรื อผนัง
กําแพงคอนกรี ต ลงสู่ ฐานรองรับ อาศัยกําลังรั บแรงกดหรื อแรงแบกทาน (Bearing)
0.25fc'
(Dowels)
ของเสาเข้าไปในฐานราก กรณี ใช้เหล็กเดื อยต้

เหล็กเสริ มตามแกนไม่น้อยกว่า 3 มิลลิ เมตร
เหล็กเสริ มแกนเสา
7.3 วางบนดิน
1.
2.
ทิศทาง ( )
3. หาความหนาของฐานราก (t) โดย (d) จากสู ตร :
M
d
R.b
4. 3 โดยการพิจารณา
2 กรณี คือ แรง
เฉื อนทางเดียว (แบบคาน : vc  0.29 fc ) และแรงเฉื อนสองทาง (แบบทะลุ : vc  0.53 fc )
M
5. คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ มในแต่ละทิศทางจากสู ตร : As  และคํานวณเส้นรอบรู ป
fs. jd
V
: O 
u. jd
ของเหล็กเสริ มและเขียนรายละเอียดการเสริ มเหล็ก
1 22,500 กก. ขนาดเสาเท่ากับ

0.30x0.30 ม. 10,000 กก./ม.2
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2,
= 22,500 กก. 22,500 กก.
= 2,250 กก.
= 24,750 กก.
= 24,750
= 2.475 ม.2
10,000
เลือกใช้ขนาดฐานรากเท่ากับ 1.60 x 1.60 ม.
หน่วยแรงดันดิน = 24,750
= 9,667.96 กก./ม.2
1.60  1.60
9,667.96 กก./ม.2
1.60 ม.
: Mmax
1 2 1
M max  wL  (9,667.96)0.652
2 2
= 2,042.35 กก.–ม
Mmax
9,667.96 กก./ม.2
9,667.96 กก./ม. 0.65 ม.
0.65 ม.
2,042.35 กก.–ม
B.M.D.
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:d
2 ,042 .35  100
d 
M max
 = 13.63 ซม. ใช้ d = 15.00 ซม.
Rb 10 .99  100
:v
: vc d
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม.
V
: v
bd
1.60(0.65  0.15)  9,667.96
v
(160)(15)
= 3.22 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
0.50
: vc
2
d/2 vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม.
V
: v
bd
[(1.60)  (0.45) 2 ]  9,667.96
2
v
(180)(15)
= 8.44 กก./ซม.2 > vc
:
V 22,792.21
d  = 18.89 ซม.
vc b 6.70  180
เลือกใช้ d = 20.00 ซม.
สรุ ปขนาดของฐานราก 1.60 x 1.60 x 0.30 ม. ระยะ d = 20.00 ซม.

= 1.60 x 1.60 x 0.30 x 2,400 = 1,843.2 กก. < 2,250 กก. ใช้ได้
M max 2,042.35  100
As  
fs  j  d 1,500(0.885)20
= 7.69 ซม.2 (DB 12 = 6.80 เส้น)
: o
V 0.65  1.60  9,667.96 3.23 fc'
 o 
u. j.d

34.04(0.885  20)
, u
db
= 34.04 กก./ซม.2
= 16.68 ซม. (DB 12 = 4.42 เส้น)
7 DB 12 (เสริ ม
2
สองทางเท่ากัน) As = 7.91 ซม. ,  o = 26.38 ซม.
0.30 ม. 0.20 ม.
7 DB 12
1.60 ม.
2 34,000 กก. ขนาดเสา

เท่ากับ 0.30x0.30 ม. 10,000 กก./ม.2
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2,
วิธีทาํ 34,000 กก.
= 34,000 กก.
= 3,400 กก.
= 37,400 กก.
37,400
= = 3.74 ม.2
10,000
37,400
หน่วยแรงดันดิน = = 9,444.44 กก./ม.2 9,444.44 กก./ม.2
1.80  2.20
= 1.80 ม.
: Mmax ด้านยาว = 2.20 ม.
(1.80 ม.)
1 2 1
M max  wL  (9,444.44)0.752 Mmax
2 2
= 2,656.25 กก.–ม. 9,444.44 กก./ม.
0.75 ม.
ด้านยาว (2.20 ม.)
1 2 1
M max  wL  (9,444.44)0.952
2 2
= 4,261.80 กก.–ม. Mmax
9,444.44 กก./ม.
0.95 ม.
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:d
M max 4 , 261 .80  100 = 19.69 ซม. ใช้ d = 25.00 ซม.
d  
Rb 10 .99  100
:v 2.20 ม.
: vc d
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม.
V
หน่ : v 1.80 ม.
bd
1.80(0.95  0.25)  9,444.44
v
(180)(25)
= 2.64 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
V
หน่ : v d
bd
2.20(0.75  0.25)  9,444.44
v
(220)(25)
= 1.88 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
: vc
2
vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม. 2.20 ม.
V
: v d/2
bd
[(1.80  2.20)  (0.55) ]  9,444.44
2
v 1.80 ม.
(55  4)(25)
= 6.28 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้

= 1.80 x 2.20 x 0.35 x 2,400 = 3,326.4 กก. < 3,400 กก. ใช้ได้
คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ ม
ปริ มาณเหล็กเสริ มด้านยาว : AsL
M max 4,261.80  100
AsL  
fs  j  d 1,500(0.885)25
= 12.84 ซม.2 (DB 12 = 11.36 เส้น)
: o
V 0.95  1.80  9,444.44 3.23 fc'
   , u = 34.04 กก./ซม.2
34.04(0.885  25)
o
u. j.d db
= 21.44 ซม. (DB 12 = 5.68 เส้น)
12 DB 12
: As = 13.56 ซม.2,  o = 45.24 ซม.
: AsB
M 2,656.25  100
AsB  
fs  j  d 1,500(0.885)25
= 8.00 ซม.2 (DB 12 = 7.08 เส้น)
: o
V 0.75  2.20  9,444.44 3.23 fc'
 o 
u. j.d

34.04(0.885  25)
, u
db
= 34.04 กก./ซม.2
= 20.69 ซม. (DB 12 = 5.48 เส้น)
As = 8.00 ซม.2
เหล็กเสริ มแถบกลาง As 
2
( AsB ) 
2
(8.00)
S 1 2.20
1
1.8
= 7.20 ซม.2
เลือกใช้ 7 DB 12 (As = 7.91 ซม.2)
8.00  7.20
เหล็กเสริ มแถบริ มแถบละ As 
2
= 0.40 ซม.2
เลือกใช้ 1 DB 12 (As = 1.13 ซม.2)
2.20 ม.
0.20 1.80 0.20
1.80 ม.
ด้านยาว : 12 DB 12
: 9 DB 12 (แถบกลาง 7 DB 12)
0.35 ม. 0.25 ม.
12 DB 12
9 DB 12 (แถบกลาง 7 DB 12)
3 22,500 กก. และโมเมนต์ดดั 2,000 กก.–ม.

10,000 กก./ม.2
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2, ขนาดเสาตอม่อ : 0.30 x 0.30 ม.
วิธีทาํ = 22,500 กก. 22,500 กก.

= 4,500 กก. 2,000 กก.–ม.
= 27,000 กก.
27,000
= = 2.70 ม.2
10,000
( )
P 6M
หน่วยแรงดันดินข้างมาก : p  22,500 กก.
BL BL2
27,000 6(2,000)
p  2,000 กก.–ม.
(2.0  2.0) (2.0  2.0 2 )
= 8,250 กก./ม.2 < 10,000 กก./ม.2 ใช้ได้
P 6M
หน่วยแรงดันดินข้างน้อย : p  
BL BL2
27,000 6(2,000)
p  5,250 8,250
(2.0  2.0) (2.0  2.0 2 )
= 5,250 กก./ม.2 2.00 ม.
:
3,000 2
p  5,250  (1.15) = 6,975 กก./ม. Mmax
2
6,975 8,250
: Mmax 0.85 ม.
1 1 2
M max   6,975  0.852  (1,275)0.85(  0.85) 2,826.78 กก.–ม.
2 2 3
= 2,826.78 กก.–ม.
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:d
M max 2 ,826 .78  100 = 16.03 ซม. ใช้ d = 20.00 ซม.
d  
Rb 10 .99  100
:v 2.00 ม.
: vc d
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม. 2.00 ม.
V
: v
bd
:
3,000 2
p  5,250  (1.35) = 7,275 กก./ม.
2
1
V  (8,250  7,275)  2  0.65 = 10,091.25 กก.
2
10,091.25
v = 2.52 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
(200)(20)
0.65
: vc
2
vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม. 2.00 ม.
V
: v d/2
bd
8,250  5,250
V ( )  (2.02  0.52 ) 2.00 ม.
2
= 25,312.50 กก.
25,310.50
v = 6.32 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
(4  50)(20)

= 2.00 x 2.00 x 0.30 x 2,400 = 2,880 กก. < 4,500 กก. ใช้ได้
M max 2,826.78  100
As  
fs  j  d 1,500(0.885)20
= 10.64 ซม.2 (DB 12 = 9.41 เส้น)
: o
1
(8,250  6,975)  2.0  0.85 3.23 fc'
V
 o 
u. j.d
 2
34.04(0.885  20)
, u
db
= 34.04 กก./ซม.2
= 21.47 ซม. (DB 12 = 5.69 เส้น)
เลือกใช้เหล็กเสริ ม 10 DB 12 (เสริ ม
2
สองทางเท่ากัน) As = 11.30 ซม. ,  o = 37.69 ซม.
0.30 ม. 0.20 ม.
10 DB 12 มม.
2.00 ม.
7.4 ฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม
ในบริ เวณดินอ่อน
อยู่ลึกลงไปใต้ดิน โดยมักจะทําเป็ นกลุ่มเสาเข็มแล้วใช้ฐานรากคอนกรี ต
ลักษณะของฐานรากแผ่วางบนเสาเข็มจึงคล้ายกับฐานรากแผ่วางบนดิน
แผ่วางบนดินมี
7.4.1 เสาเข็ม การพิ จารณาออกแบบฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม จํา เป็ นต้อ งทราบถึ ง ข้อมู ล
รายละเอียดต่างๆ ของเสาเข็ม ได้อย่างเหมาะสมกับการนํามา มี
ก) เสาเข็ม คอนกรี ตอัดแรง เป็ นเสาเข็ม เสริ ม ลวดแรงดึ ง สู ง กระบวนการผลิ ตจะใช้
คอนกรี ตอัดแรงมีรูปตัดหลาย
เสาเข็มและคุณสมบัติของวัสดุ 7.2
7.2 เสาเข็มคอนกรี ตอัดแรง

รหั ส รู ปตัด ขนาดเสาเข็ม เส้ นรอบรู ป
(ซม.2) (ซม.) (กก./ม.) ปลอดภัย
(ตัน)
I-18 0.18x0.18x12.00–21.00 ม. 235 83 57 8 – 20
I-22 0.22x0.22x2@10.50 ม. 332 105 80 25 – 60
I-26 0.26x0.26x21.00–24.00 ม. 460 126 110 30 – 35
I-30 0.30x0.30x21.00–24.00 ม. 570 154 137 35 – 40
I-35 0.35x0.35x21.00–24.00 ม. 880 165 211 57
S-18 0.18x0.18x3@ 7.00 ม. 324 72 78 20 – 25
S-22 0.22x0.22x2@10.50 ม. 484 88 116 25 – 30
S-26 0.26x0.26x21.00–24.00 ม. 676 104 160 40 – 45
S-30 0.30x0.30x21.00–24.00 ม. 900 120 216 45 – 50
S-35 0.35x0.35x 21.00–24.00 ม. 1,225 140 294 60 – 80
0.15x0.15x4.00ม. 1.03
Hp-15 0.15x0.15x5.00 ม. 138 50 33 1.35
0.15x0.15x6.00 ม. 1.71
ข) เสาเข็มเจาะ
ต่ ออาคารข้า งเคี ย งได้ 35

เซนติเมตร ความยาวเสาเข็มเจาะ 20–30 เมตร เป็ น
กําหนด ใส่ เหล็กเสริ ม แล้วเทคอนกรี ตจนเติมหลุมเจาะ
โดย นาดเส้นผ่านศูนย์กลางและความลึก ของเสาเข็ม
วิศว
2 ส่ วน ส่ วนแรกก็คือเสาเข็ม
ประกอบด้วยขนาด
และ
.ศ. 2522 กําหนดให้
ในกรณี ไม่มีเอกสารผลทดสอบคุณสมบัติของดิน
1. อยูใ่ นระดับลึกไม่เกิน 7.00
แรงฝื ดของดินได้ไม่เกิน 600 กก./ม.2
2. อยู่ในระดับลึ กเกิ นกว่า 7.00
7.00 เมตร ลงไปโดยคํานวณจากสมการ : หน่ วยแรงฝื ด
เท่ากับ 800 + 200 L (L : 7.00 เมตร)
P = f.p.L
P: , L : ความยาวของเสาเข็ม
f: , p : เส้นรอบรู ปของเสาเข็ม
1. ไม่เกินร้อยละ 40 ของกําลังแบกทานเสาเ
2. ไม่เกินร้อยละ 40
3. ไม่เกินร้อยละ 50 ของกําลัง
0.25 มม. ต่อ
1,000 กก. 24
ปรากฏต้องไม่เกิน 6.00 มม.
7.4.2 แผ่ วางบนเสาเข็ม

ในแต่ละฐานรากหาได้จาก
ของเสาเข็ม มีตวั คูณค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 2.5 (Factor of safety) โดยมี
(Balance design method) จากการจัด
วางเสาเข็มให้สมมาตรกัน และจัดเรี ยงเสาเข็มให้มีระยะห่างระหว่างศูนย์กลางเสาเข็มอย่างน้อย 3 เท่าของ
ขนาดเส้ นผ่า นศู นย์ก ลางของเสาเข็ม ส่ วนระยะห่ างระหว่างศู นย์ก ลางเสาเข็ม ต้นริ ม ถึ ง ขอบฐานราก
ประมาณ 1–1.5 เท่าขนาดเส้ นผ่านศูนย์กลางของเสาเข็ม
จํานวนเสาเข็มจะเป็ นตัวควบคุม 2 ต้น
3 ต้น จะมี รูปทรงเป็ นสาม (หรื อ
) 4 รู ปแบบหรื อ
รู ปทรงของฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 7.7
2 ต้ น 3 ต้ น 4 ต้ น 5 ต้ น
6 ต้ น
7 ต้ น 9 ต้ น
7.7 รู ปแบบหรื อรู ปทรงของฐานรากจากการจัดวางกลุ่มเสาเข็มแบบสมมาตร
ของฐานรากแผ่ รวมศูนย์จากเสา
ตอม่อเป็ นแรงตามแนวแกนอย่างเดียว ทําแบบเป็ น
จุดเท่ากันทุกต้น ดัง 7.8 (ก)

แนวแกน (P) และโมเมนต์ดดั (M) 7.8 (ข)
d2 d2
d1 d1
P P
M
P' P' P' P' P1' P2' P3' P4'

(ก) (ข)
กรณี แรงรวมศูนย์ : กรณี :

แนวแกนอย่ างเดียว แนวแกน (P) และโมเมนต์ ดัด (M)
P P Mc
P   Ra P  
n n I
P' : P1 
P

Md1
, P2 
P Md 2

n  dn2 n  dn2
P:
P Md 2 P Md1
n : จํานวนเสาเข็ม P3   , P4  
n  dn2 n  dn2
Ra :
dn : ระยะห่ างของเสาเข็มแต่ ละต้ นจาก
แกนศูนย์ ถ่วงของกลุ่มเสาเข็ม
d  2[3(d1 ) 2  3(d 2 ) 2 ]
2
n
7.8 ของฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม
แรงจากเสาเข็ม
ก) โมเมนต์ดดั ฐานรากแผ่วางบนเสาเข็มมี แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับ โมเมนต์ดดั และ

ผนังกําแพง
7.9 ในส่ วน
M
การคํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ มต้านทานโมเมนต์ดดั คํานวณจาก : As  และการตรวจสอบเส้น
fs. jd
ารฝั งยึดเหล็กเสริ มในการออกแบบฐานรากเป็ นไปในลักษณะเดี ยวกับการ
ออกแบบฐานรากแผ่วางบนดิน
P
แนวหน้ าตัดวิกฤติสาํ หรั บโมเมนต์ ดัด
แรงต้ านหรื อแรงปฏิ กิริยาจากเสาเข็ม
BMD
7.9 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับโมเมนต์ดดั และแรงยึดหน่วง
ข) แรงเฉื อน แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อนของฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม

2 กรณี เช่นเดียวกับฐานรากแผ่วาง
บนดินดังได้กล่าวมาแล้ว คือ กรณี แรงเฉื อนทางเดียว (One-way action) เกิดจากการพิจารณาว่าฐานราก
เป็ นคาน
ประสิ ทธิ ผลของฐานราก (d) โดยพิจารณาแรงเฉื อนในแ
.ส.ท. 6301 กําหนดให้ :

V
0.29 fc v  vc  0.29 fc และกรณี แรงเฉื อนสองทาง (Two-way action) เกิ ดจาก
b.d
การกระทําของแรงเฉื อนในสองทิศทางพร้อมกัน โดยพิจารณาว่า
ส่ งถ่ายแรงลงฐานราก จึงเกิ ดการวิบตั ิแบบเฉื อนทะลุ (Punching shear) มีลกั ษณะการวิบตั ิเป็ นรู ปทรง
ความลึกประสิ ทธิ ผลของฐานราก (d/2) การป้ องกันการวิบตั ิแบบเฉื อนทะลุ จะต้องออกแบบให้ฐานรากมี

ความลึ กห
.ส.ท. 6301 กําหนดให้ไม่เกิน
V
: 0.53 fc v  vc  0.53 fc อย่างไรก็ตาม
b.d
เสาเข็มมีลกั ษณะเป็ นจุดกระจายอยูบ่ นฐานราก ในการหาแรง
.ส.ท. 7305
1.
งแต่ 15
2. 15
3. กรณี
1
สมการ : V ( x  15) P x คือระยะระหว่างแนวหน้าตัดวิกฤตกับศูนย์กลางของเสาเข็ม ดัง
30
7.10
P แนวหน้ าตัดวิกฤติสาํ หรั บแรงเฉื อน

@ แบบคาน (d) และแบบทะลุ (d/2)
x (-) x (+) d V:
จากแรงต้ านของเสาเข็ม P'
P' : แรงต้ านของเสาเข็ม
P' P'
7.10 แนวหน้าตัดวิกฤตสําหรับแรงเฉื อนและแรงเฉื อนในฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม

7.4.3 การเสริ มเหล็กฐานรากแผ่ วางบนเสาเข็ม เป็ นไปตามข้อกําหนดมาตรฐาน ว.ส.ท. 7304

ลักษณะเดี ยวกับการเสริ มเหล็กฐานรากแผ่วางบนดิน รายละเอียดในหัวข้อ 7.2.2
ว.ส.ท. 7309
ขอบนอกของฐาน ต้องไม่นอ้ ยกว่า 15
น้อยกว่า 30
7.5 วางบนเสาเข็ม
1.
ของฐานราก
2. คํานวณหาค่าโมเมนต์ดดั และแรง
ทิศทาง ( )
3. หาความหนาของฐานราก (t) (d) จากสู ตร :
M
d
R.b
4. 3 โดยการพิจารณา
2 กรณี คือ แรง
เฉื อนทางเดียว (แบบคาน : vc  0.29 fc ) และแรงเฉื อนสองทาง (แบบทะลุ : vc  0.53 fc )
M
5. คํานวณหาปริ มาณเหล็กเสริ มในแต่ละทิศทางจากสู ตร : As  และคํานวณเส้นรอบรู ป
fs. jd
V
 O 
u. jd
โดย
ของเหล็กเสริ มและเขียนรายละเอียดการเสริ มเหล็ก
4 จงออกแบบฐานรากแผ่วางบนเสาเข็ม 84,000 กก. ขนาดเสาเท่ากับ

0.40 x 0.40 ม. ใช้เสาเข็ม I-22 (ขนาด 0.22x0.22x21.00 เมตร) 25,000 กก./ต้น
= 84,000 กก. 84,000 กก.
= 8,400 กก.
= 92,400 กก.
= 92,400 = 3.69 ต้น
25,000
ใช้เสาเข็ม I-22 จํานวน 4 ต้น ระยะห่างระหว่าง
ศูนย์กลางเสาเข็มเท่ากับ 0.80 ม. และระยะห่างระหว่าง
ศูนย์กลางเสาเข็มถึงขอบฐานรากเท่ากับ 0.25 ม.
1.30 x 1.30 เมตร 0.25 0.80 ม. 0.25
= 92,400 = 23,100 กก. 1.30 ม.
4
: Mmax
M max  PL  2(23,100)0.20
= 9,240.00 กก.–ม
23,100 กก. 23,100 กก.
n  11 , k  0.345 , Mmax
j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.2
23,100 กก.
0.20 ม.
:d
M max 9 , 240 .00  100 = 25.43 ซม.
d  
Rb 10 .99  130
ใช้ d = 30.00 ซม.
:v 1.30 ม.
: vc d
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม.
ศูนย์กลางเสาเข็มอยูห่ ่างจากแนวหน้าตัดวิกฤต
1
เข้ามาด้านใน 10 ซม. ; V  ( x  15) P
30
1
V (10  15)(23,100) = 3,850 กก. 0.2
30
: v V 0.4 ม.
bd
2  3,850
v = 1.97 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
(130)(30)
: vc
2
vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม. P' = 23,100 กก.
ศูนย์กลางเสาเข็มอยูห่างจากแนวหน้าตัดวิกฤต
1
ออกไปด้านนอก 5 ซม. ; V  ( x  15) P
30
1
V (5  15)(23,100) = 15,400 กก.
30
: v V
bd
4  15,400
v = 7.33 กก./ซม.2 > vc 0.35
(4  70)(30)
ใช้ ไม่ ได้ 0.40
:
V 4  15,400
d  = 32.83 ซม. ใช้ d = 35.00 ซม.
vc b 6.70  (4  70)

= 1.30 x 1.30 x 0.45 x 2,400 = 1,825.2 กก. < 8,400 กก. ใช้ได้
84,000  1,825.2
: P' = = 21,456.30 กก.
4
: Mmax
M max  PL  2(21,456.30)0.20
= 8,582.52 กก.–ม
M max 8,582.52  100
As  
fs  j  d 1,500(0.885)35
= 18.47 ซม.2 (DB 16 = 9.18 เส้น)
: o
V 2  21,456.30 3.23 fc '
 o  
u. j.d 25.53(0.885  35)
, u
db
= 25.53 กก./ซม.2
= 54.26 ซม. (DB 16 = 10.79 เส้น)
11 DB 16 : As
= 22.11 ซม.2,  o = 55.29 ซม.
1.30 ม.
0.25 0.80 0.25
0.25
1.30 0.80 0.45 ม. 0.35

ม.
0.25
11 DB 16
11 DB 16
5 จงออกแบบฐานรากแผ่ 135,000 กก. ขนาดเสาเท่ากับ

0.55x0.55 ม. ใช้เสาเข็ม I-22 (ขนาด 0.22x0.22x21.00 เมตร) 25,000 กก./ต้น
= 135,000 กก. 1.40 ม.
= 6,750 กก. 0.30 0.80 0.30
= 141,750 กก.
= 141,750 = 5.67 ต้น
25,000
ใช้เสาเข็ม I-22 จํานวน 6 ต้น ระยะห่างระหว่าง
ศูนย์กลางเสาเข็มเท่ากับ 0.80 ม. และระยะห่างระหว่าง
ศูนย์กลางเสาเข็มถึงขอบฐานรากเท่ากับ 0.30 ม. 2.20 ม.
2.20 x 1.40 เมตร
= 141,750 = 23,625 กก.
6
: Mmax
(1.40 ม.)
M max  PL  3(23,625)0.125
= 8,859.375 กก.–ม Mmax
23,625 กก.
ด้านยาว (2.20 ม.) 0.125 ม.
M max  P L  2(23,625)0.525
= 24,806.25 กก.–ม
Mmax
23,625 กก.
0.525 ม.
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:d
M max 24 ,806 .25  100 = 40.15 ซม. ใช้ d = 55.00 ซม.
d  
Rb 10 .99  140
:v 1.40 ม.
: vc 0.30 0.80 0.30
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม.
ศูนย์กลางเสาเข็มอยูห่ ่างจากแนวหน้าตัดวิกฤต 2.5 ซม.
1
เข้ามาด้านใน 2.5 ซม. ; V  ( x  15) P d = 0.55 ม. 0.425 ม.
30
1
V (2.5  15)(23,625) = 9,843.75 กก.
30
2  9,843.75
v = 2.55 กก./ซม.2 < vc ใช้ได้
(140)(55)
0.40 ม.
: vc
2
vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม.
V
: v
bd
4  23,625
v = 3.90 กก./ซม.2 < vc 0.80 ม. 0.55 ม.
(4 110)(55)
0.55 ม. 0.15ม.

= 1.40 x 2.20 x 0.65 x 2,400 = 4,804.8 กก. < 6,750 กก. ใช้ได้
: P' = 135,000  4,804.8 = 23,300.80 กก.
6
: Mmax
ด้านยาว (2.20 ม.) : M max  PL  2(23,300.8)0.525 = 24,465.84 กก.–ม
(1.40 ม.) : M max  PL  3(23,300.8)0.125 = 8,737.80 กก.–ม
ปริ มาณเหล็กเสริ มด้านยาว : AsL
M max 24,465.84 100
As L  
fs  j  d 1,500(0.885)55
= 33.50 ซม.2 (DB 20 = 10.66 เส้น)
: o
V 2  23,300.8 3.23 fc'
 o  
u. j.d 20.42(0.885  55)
, u
db
= 20.42 กก./ซม.2
= 46.88 ซม. (DB 20 = 7.46 เส้น)
11 DB 20 : As =
34.55 ซม.2,  o = 69.11 ซม.
: AsB
M 8,737.8  100
As B  
fs  j  d 1,500(0.885)55
= 11.96 ซม.2 (DB 12 = 10.59 เส้น)
: o
V 3  23,300.8 3.23 fc'
 o  
u. j.d 34.04(0.885  55)
, u
db
= 34.04 กก./ซม.2
= 42.18 ซม. (DB 12 = 11.18 เส้น, As = 12.64 ซม.2)
As = 12.64 ซม.2
2 2
เหล็กเสริ มแถบกลาง As  ( As B )  (12.64) = 9.83 ซม.2
S 1 2.20
1
1.4
เลือกใช้ 9 DB 12 (As = 10.17 ซม.2)
12.64  9.83
เหล็กเสริ มแถบริ มแถบละ As  = 1.40 ซม.2
2
เลือกใช้ 2 DB 12 (As = 2.26 ซม.2)
2.20 ม.
0.40 1.40 0.40
1.40 ม.
ด้านยาว : 11 DB 20 มม.
: 13 DB 12 มม. (แถบกลาง 9 DB 12 มม.)
0.65 ม. 0.55 ม.
11 DB 20
13 DB 12 มม. (แถบกลาง 9 DB 12 มม.)
6 จงออกแบบฐานรากแผ่ แนวแกน 96,000 กก. และ

โมเมนต์ดดั 4,800 กก.–ม. ใช้เสาเข็ม I-22 (ขนาด 0.22x0.22x21.00 เมตร) 25,000
กก./ต้น
กําหนดให้ fc´ = 160 กก./ซม.2, fy = 3,000 กก./ซม.2, ขนาดเสาตอม่อ : 0.50x0.50 ม.
วิธีทาํ 1.60 ม.
= 96,000 กก. 0.30 1.00 0.30
= 6,720 กก. 0.30
= 102,720 กก.
= 102,720 = 4.10 ต้น 1.00
25,000
ใช้เสาเข็ม I-22 จํานวน 5 ต้น จัดวางระยะห่างเสาเข็ม
ดังรู ป ขนาดฐานรากเท่ากับ 1.60 x 1.60 เมตร 0.30
:
102,720 4,800(0.50)
P   = 22,944 กก. < 25,000 กก. ใช้ได้
5 4  (0.50) 2
96,000 กก.
: 4,800 กก.–ม.
102,720 4,800(0.50)
P1   = 18,144 กก.
5 4  (0.50) 2
102,720
P2  = 20,544 กก.
5
102,720 4,800(0.50)
P3   = 22,944 กก.
5 4  (0.50) 2
P'1 P'2 P'3
: Mmax
M max  PL  2(22,944)0.25
= 11,472 กก.–ม Mmax
P'3 = 22,944กก.
0.25 ม.
2
n  11 , k  0.345 , j  0.885 , R  10.99 กก./ซม.
:d
M max 11, 472  100 = 25.54 ซม. ใช้ d = 35.00 ซม.
d  
Rb 10 .99  160
1.60 ม.
:v 0.30 1.00 0.30
: vc d
2
vc  0.29 fc '  0.29 160 = 3.66 กก./ซม.
ศูนย์กลางเสาเข็มอยูห่างจากแนวหน้าตัดวิกฤต
1
เข้ามาด้านใน 10 ซม. ; V  ( x  15) P
30
1
V (10  15)(22,944) = 3,824 กก. 0.25
30
: v V 0.5 ม.
bd
2  3,824
v = 1.36 กก./ซม.2 < vc
(160)(35)
: vc
2
vc  0.53 fc '  0.53 160 = 6.70 กก./ซม.
ศูนย์กลางเสาเข็มอยูห่างจากแนวหน้าตัดวิกฤต P'3 = 23,100 กก.
1
ออกไปด้านนอก 7.5 ซม. ; V  ( x  15) P
30
1
V (7.5  15)(20,544) = 15,408 กก.
30
: v V
bd
4  15,408
v = 5.17 กก./ซม.2 < vc
(4  85)(35)
0.425
0.50 ม.
= 1.60 x 1.60 x 0.45 x 2,400 = 2,764.8 กก. < 6720 กก. ใช้ได้
:
96,000  2,764.8 4,800(0.50)
P3   = 22,152.96 กก. ใช้ได้
5 4  (0.50) 2
: Mmax
M max  PL  2(22,152.96)0.25
= 11,076.48 กก.–ม
M max 11,076.48  100
As  
fs  j  d 1,500(0.885)35
= 23.83 ซม.2 (DB 16 = 11.86 เส้น)
: o
V 2  22,152.96 3.23 fc '
 o  
u. j.d 25.53(0.885  35)
, u
db
= 25.53 กก./ซม.2
= 56.02 ซม. (DB 16 = 11.14 เส้น)
12 DB 16 : As
= 24.24 ซม.2,  o = 60.24 ซม.
0.45 ม. 0.35 ม.
12 DB 16
1. 15,000 กก. ขนาดเสาตอม่อ

0.20x0.20 ม. ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
8,000 กก./ม.2
2. จงออกแบบ 30,000 กก.
( ) ขนาดเสาตอม่อ 0.25x0.25 ม. ดังรู ป ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
12,800 กก./ม.2
2.00 ม. 30,000 กก.
1.50 ม.
3. 28,000 กก. และโมเมนต์ดดั

เท่ากับ 7,000 กก.-ม. ขนาดเสาตอม่อ 0.30x0.30 ม.ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
10,000 กก./ม.2
4. 15,000 กก. ขนาดเสา
ตอม่อ 0.20x0.20 ม. ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
กําหนดให้ fc' = 250 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 ใช้เสาเข็ม
ขนาด ∅ 6 6 1.71 ตัน/ต้น
5. 125,000 กก. และโมเมนต์
ดัดเท่ากับ 10,000 กก.-ม. ขนาดเสาตอม่อ 0.40x0.40 ม.ใช้มาตรฐาน ว.ส.ท. ในการออกแบบ
กําหนดให้ fc' = 250 กก./ซม.2 fy = 3,000 กก./ซม.2 ใช้เสาเข็มคอนกรี ตอัดแรง
I-0.30x0.30x21.00 ม . 35 ตัน/ต้น
150
บรรณานุกรม
ชมรมวิศวกรรมโยธา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายละเอียดเหล็กเสริ มงานคอนกรี ต

1 พ.ศ. 2536
ปริ ญญา จินดาประเสริ ฐ และชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล ปูนซี เมนต์ ปอซโซลาน และคอนกรี ต สมาคม
คอนกรี ตไทยและบริ ษทั ปูนซิ เมนต์ไทยอุตสาหกรรม จํากัด พ.ศ. 2549
ชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล, 2540. 9 1
หน้า 20–21 .
ชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล , 2551. การเลื อก การทดสอบ และความสัมพันธ์ของกําลังอัดของคอนกรี ต
รู ปทรงลูกบาศก์และรู ปทรง 3 หน้า 27–30.
ธนพล เหล่าสมาธิ กุล และชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล , 2551.
4 จังหวัด
อุบลราชธานี MAT–95.
มงคล จิรวัชร .ศ. 2549
วิ
สอง พ.ศ. 2545
วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย มาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก โดยวิธีหน่วยแรง
ใช้งาน พ.ศ. 2534
วิศวกรรมสถานแห่ งประเทศไทย ข้อกําหนดมาตรฐานวัสดุและการก่อสร้ างสําหรับโครงสร้าง
คอนกรี ต พ.ศ. 2546
สมศัก .ศ. 2527
สถาพร โภคา การออกแบบคอนกรี ตเสริ มเหล็ก วิธีหน่วยแรงใช้งาน บริ ษทั ไลบรารี น าย จํากัด
พ.ศ. 2544
สาโรจน์ ดํารงศีล และสุ วิมล สัจวาณิ ชย์, 2550. ผลกระทบของปูนซี เมนต์ผสมเถ้าชานอ้อยและ
เถ้าลอยในลักษณะบดร่ วมต่อคุณสมบัติทางกายภาพและเชิงกลของคอนกรี ต วารสารวิจยั และพัฒนา มจธ.
30 3 หน้า 489–499.
สาโรจน์ ดํารงศีล, 2558. ผลกระทบของการใช้เถ้าแกลบผสมเถ้าลอยต่อคุณสมบัติทางกายภาพ
และเชิงกลของคอนกรี ต วารสารวิชาการและวิจยั มทร. 9 1 หน้า 125–133.
สาโรจน์ ดํา รงศี ล , 2559. การใช้แผ่นยางแทนการใช้ก าํ มะถันในการทดสอบกํา ลัง อัดของ
คอนกรี ต วารสารวิชาการและวิจยั มทร. 10 1 หน้า 106–113.
151
อรรคเดช ฤกษ์พิบูลย์ และชัย จาตุรพิทกั ษ์กุล , 2551. ผลกระทบของเถ้าชานอ้อยบดละเอียดต่อ

4 จัง หวัด
อุบลราชธานี MAT–96.
American Concrete Institute Building Code Requirement for Structural Concrete (ACI 318)
2005.
Edward G. Nawy, Reinforced Concrete : A Fundamental Approach, 6 th ed., Pearson
International Edition.
Ferguson, P. M., Breen, J. E., Jirsa, J. O. : Reinforced Concrete Fundamentals, 5 th ed., John
Wiley&Sons Inc., 1982.
152
ภาคผนวก
153
.1 รายละเอียดเหล็กเสริ ม :
ขนาด  A : ซม2 จํานวนเส้นของเหล็กเสริ ม
(มม.)  : ซม.
O 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
RB 6 A 0.28 0.57 0.85 1.13 1.42 1.70 1.98 2.26 2.55 2.83
-  O 1.89 3.77 5.66 7.54 9.43 11.32 13.20 15.09 16.97 18.86
RB 9 A 0.64 1.27 1.91 2.54 3.18 3.82 4.45 5.09 5.72 6.36
-  O 2.83 5.66 8.49 11.32 14.14 16.97 19.80 22.63 25.46 28.29
RB 12 A 1.13 2.26 3.39 4.52 5.65 6.78 7.91 9.04 10.17 11.30
DB 12  O 3.77 7.54 11.31 15.08 18.86 22.63 26.40 30.17 33.94 37.71
RB 15 A 1.77 3.54 5.31 7.08 8.85 10.62 12.39 14.16 15.93 17.70
-  O 4.71 9.43 14.14 18.86 23.57 28.28 33.00 37.71 42.43 47.14
- A 2.01 4.02 6.03 8.04 10.05 12.06 14.07 16.08 18.09 20.10
DB 16  O 5.03 10.06 15.09 20.12 25.14 30.17 35.20 40.23 45.26 50.29
RB19 A 2.84 5.68 8.52 11.36 14.20 17.04 19.88 22.72 25.56 28.40
-  O 5.97 11.94 17.91 23.88 29.86 35.83 41.80 47.77 53.74 59.71
- A 3.14 6.28 9.42 12.56 15.70 18.84 21.98 25.12 28.26 31.40
DB 20  O 6.29 12.58 18.87 25.16 31.45 37.74 44.03 50.32 56.61 62.90
RB 22 A 3.80 7.60 11.40 15.20 19.00 22.80 26.60 30.40 34.20 38.00
-  O 6.91 13.83 20.74 27.66 34.57 41.48 48.40 55.31 62.23 69.14
RB 25 A 4.91 9.82 14.73 19.54 24.55 29.46 34.37 39.28 44.19 49.10
DB 25  O 7.86 15.71 23.57 31.43 39.28 47.14 55.00 62.86 70.71 78.57
- A 6.16 12.32 18.48 24.54 30.80 36.96 43.12 49.28 55.44 61.60
DB 28  O 8.80 17.60 26.40 35.20 44.00 52.80 61.60 70.40 70.20 88.00
หมายเหตุ : RB : Round bar; เหล็กกลมผิวเรี ยบ DB : Deformed bar; เหล็กข้ออ้อย
A :  : เส้นรอบวงรวม
O
154
.2 n, k, j และ R
fc' n fc fs k j R
(กก./ซม.2) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2)
100 14 45 1,200 0.344 0.885 6.857
1,500 0.295 0.901 5.999
1,700 0.270 0.910 5.535
150 11 67.5 1,200 0.382 0.873 11.257
1,500 0.331 0.890 9.941
1,700 0.304 0.899 9.220
200 10 90 1,200 0.429 0.857 16.531
1,500 0.375 0.875 14.766
1,700 0.346 0.885 13.780
250 9 112.5 1,200 0.458 0.847 21.815
1,500 0.403 0.866 19.623
1,700 0.373 0.876 18.384
300 8 135 1,200 0.474 0.842 26.925
1,500 0.419 0.860 24.313
1,700 0.388 0.871 22.827
Es 1 k
หมายเหตุ : n , k , j  1 , R
1
fc.k . j
Ec fs 3 2
1
n. fc
155
.3 (คานกว้าง 15 ซม.)
ขนาดรู ปตัด ความลึก fc' Vc Mc = Rbd2 (กก./ซม.2)
bxd ประสิ ทธิผล (กก./ม.) (กก./ซม.2) (กก.) fs = 1,200 fs = 1,500 fs = 1,700
(ซม.xซม.) d (ซม.) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2)
15x30 25 108 150 1,332 1,055 932 864
200 1,538 1,550 1,384 1,292
250 1,719 2,045 1,840 1,724
300 1,884 2,524 2,279 2,140
15x35 30 126 150 1,598 1,520 1,342 1,245
200 1,846 2,232 1,993 1,860
250 2,063 2,945 2,649 2,482
300 2,260 3,635 3,282 3,082
15x40 35 144 150 1,865 2,068 1,827 1,694
200 2,153 3,038 2,713 2,532
250 2,407 4,008 3,606 3,378
300 2,637 4,948 4,468 4,195
15x45 40 162 150 2,131 2,702 2386 2,213
200 2,461 3,967 3544 3,307
250 2,751 5,236 4710 4,412
300 3,014 6,462 5835 5,479
15x50 45 180 150 2,344 3,269 2,887 2,678
200 2,707 4,800 4,288 4,002
250 3,026 6,335 5,699 5,339
300 3,315 7,819 7,061 6,629
15x55 50 198 150 2,611 4,054 3,580 3,321
200 3,014 5,954 5,318 4,963
250 3,370 7,857 7,067 6,621
300 3,692 9,697 8,756 8,221
หมายเหตุ : fc = 0.45 fc', Vc  0.29 fc (b  d ) , Mc  Rbd 2
156
.4 ค่าความต้านทานโมเมนต์แ (คานกว้าง 20 ซม.)

ขนาดรู ปตัด ความลึก fc' Vc Mc = Rbd2 (กก./ซม.2)
bxd ประสิ ทธิผล (กก./ม.) (กก./ซม.2) (กก.) fs = 1,200 fs = 1,500 fs = 1,700
(ซม.xซม.) d (ซม.) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2)
20x35 30 168 150 2,131 2,026 1,789 1,660
200 2,461 2,976 2,658 2,480
250 2,751 3,927 3,532 3,309
300 3,014 4,847 4,376 4,109
20x40 35 192 150 2,486 2,758 2,436 2,259
200 2,871 4,050 3,618 3,376
250 3,210 5,345 4,808 4,504
300 3,516 6,597 5,957 5,593
20x45 40 216 150 2,841 3,602 3,181 2,950
200 3,281 5,290 4,725 4,409
250 3,668 6,981 6,279 5,883
300 4,018 8,616 7,780 7,305
20x50 44 240 150 3,126 4,359 3,849 3,570
200 3,609 6,401 5,717 5,335
250 4,035 8,447 7,598 7,118
300 4,420 10,425 9,414 8,839
20x55 49 264 150 3,481 5,406 4,774 4,427
200 4,019 7,938 7,090 6,617
250 4,494 10,475 9,423 8,828
300 4,922 12,929 11,675 10,962
20x60 54 288 150 3,836 6,565 5,798 5,377
200 4,429 9,641 8,611 8,036
250 4,952 12,722 11,444 10,722
300 5,425 15,703 14,179 13,313
157
.5 (คานกว้าง 25 ซม.)
ขนาดรู ปตัด ความลึก fc' Vc Mc = Rbd2
(ซม.xซม.) ประสิ ทธิผล (กก./ม.) (กก./ซม.2) (กก.) fs = 1,200 fs = 1,500 fs = 1,700
d (ซม.) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2) (กก./ซม.2)
25x45 40 270 150 3,552 4,503 3,977 3,688
200 4,101 6,612 5,906 5,512
250 4,585 8,726 7,849 7,354
300 5,023 10,770 9,725 9,131
25x50 44 300 150 3,907 5,448 4,812 4,463
200 4,511 8,001 7,147 6,669
250 5,044 10,558 9,498 8,898
300 5,525 13,032 11,768 11,048
25x55 49 330 150 4,351 6,757 5,967 5,534
200 5,024 9,923 8,863 8,271
250 5,617 13,094 11,779 11,035
300 6,153 16,162 14,594 13,702
25x60 54 360 150 4,795 8,206 7,247 6,721
200 5,537 12,051 10,764 10,045
250 6,190 15,903 14,305 13,402
300 6,781 19,628 17,724 16,641
25x65 59 390 150 5,239 9,796 8,652 8,024
200 6,049 14,386 12,850 11,992
250 6,763 18,984 17,077 15,999
300 7,409 23,432 21,159 19,865
25x70 63 420 150 5,594 11,170 9,864 9,149
200 6,459 16,403 14,651 13,673
250 7,222 21,646 19,471 18,242
300 7,911 26,717 24,125 22,650
158
.6 นผ้า (คานกว้าง 30 ซม.)

ขนาดรู ปตัด ความลึก fc' Vc Mc = Rbd2
(ซม.xซม.) ประสิ ทธิผล (กก./ม.) (กก./ซม.2) (กก.) fs = 1,200 fs = 1,500 fs = 1,700
30x50 44 360 150 4,688 6,538 5,774 5,355
200 5,414 9,601 8,576 8,003
250 6,053 12,670 11,397 10,677
300 6,630 15,638 14,121 13,258
30x55 49 396 150 5,221 8,108 7,161 6,641
200 6,029 11,907 10,636 9,925
250 6,740 15,713 14,134 13,242
300 7,384 19,394 17,513 16,442
30x60 54 432 150 5,754 9,848 8,697 8,066
200 6,644 14,461 12,917 12,054
250 7,428 19,084 17,166 16,082
300 8,137 23,554 21,269 19,969
30x65 59 468 150 6,287 11,756 10,382 9,629
200 7,259 17,263 15,420 14,390
250 8,116 22,781 20,492 19,198
300 8,891 28,118 25,390 23,838
30x70 63 504 150 6,713 13,404 11,837 10,978
200 7,751 19,683 17,581 16,407
250 8,666 25,975 23,365 21,890
300 9,493 32,060 28,950 27,180
30x80 73 576 150 7,778 17,996 15,893 14,740
200 8,982 26,427 23,606 22,029
250 10,042 34,875 31,371 29,391
300 11,000 43,045 38,869 36,494
159
.7 (ความกว้าง 1.0 ม.)

ความลึก fc' Mc = Rbd2
(ซม.) ประสิ ทธิผล (กก./ม.2) (กก./ซม.2) fs = 1,200 fs = 1,500 fs = 1,700
8 6 192 150 405 358 332
200 595 531 496
250 785 706 662
300 969 875 822
10 8 240 150 720 636 590
200 1,058 945 882
250 1,396 1,256 1,177
300 1,723 1,556 1,461
12 10 288 150 1,126 994 922
200 1,653 1,477 1,378
250 2,181 1,962 1,838
300 2,692 2,431 2,283
15 12 360 150 1,621 1,432 1,328
200 2,380 2,126 1,984
250 3,141 2,826 2,647
300 3,877 3,501 3,287
20 17 480 150 3,253 2,873 2,665
200 4,777 4,267 3,982
250 6,304 5,671 5,313
300 7,811 7,026 6,597
25 22 600 150 5,448 4,812 4,463
200 8,001 7,147 6,669
250 10,558 9,498 8,898
300 13,032 11,768 11,048
หมายเหตุ : fc = 0.45 fc', Mc  Rbd 2 , b = 1.0 เมตร
160
ตัวอย่ างรายการคํานวณโครงสร้ างบ้ านพักอาศัย
ให้คาํ นวณออกแบบโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็กบ้านพัก
1. หาแบบรู ปรายการบ้านพักอาศัยเป็ นแบบทางสถา รู ปด้าน

1 ดังรู ปข้างล่าง
1
161
2. เขียนผังโครงสร้างคาน ตามแนว Grid line โดยพิจารณาจากแบบรู ป

สถาปั ตยกรรม กําหนด ระบุหมายเลขคานคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ดังรู ป ในตัวอย่าง
PS S และคานจํานวน 14 ตัว
1 2 3
4.00 ม. 3.50 ม.
8
1.00 S
A
13 13
3.00 6 PS
14 PS
7 S
9
12 12
B
2.50 4 PS 5 PS 14
C
11
PS
3.50 10 14
D 3
S S
1.20 1
2
ผังโครงสร้ าง คอนกรีตเสริมเหล็ก
162
3. เขียนแบบจําลองทางโครงสร้างแล้วทํา
และทําการวิเคราะห์ โครงสร้ าง
โมเมนต์ดดั และแรงบิด (ถ้ามี)
คานหมายเลข 1
558 กก./ม. แรงปฏิกิริยา : 335 กก.
แรงเฉื อน : 335 กก.
1.20 ม. โมเมนต์ดดั : 100.4 กก.
335 กก.
2.0 2.0 โมเมนต์ดดั : 941 กก.
4.00 ม.
335 กก.
1,520 กก./ม. แรงปฏิกิริยา : 3,208 กก.
แรงเฉื อน : 3,208 กก.
2.0 2.0 โมเมนต์ดดั : 3,375 กก.
4.00 ม.
2.50 ม. โมเมนต์ดดั : 958 กก.
2.50 ม. โมเมนต์ดดั : 1,122 กก.
163
837 กก./ม. แรงปฏิกิริยา : 1,255 กก.
837 กก./ม. แรงปฏิกิริยา : 1,465 กก.
3.50 ม. โมเมนต์ดดั : 1,282 กก.
คานหมายเลข 9 คานหมายเลข 10
1,465 กก. 774 กก.
837 กก./ม. 642 642 กก./ม.
3.00 ม. 1.0 ม. 3.50 ม. 1.20 ม.
660.17 กก. 3,957.83 กก. 726.06 กก. 3,065.34 กก.
2,107 กก. 1,544 กก.

1,465 กก. 774 กก.
SFD SFD
1,850.83 กก.
263 กก.-ม 410 กก.-ม.
BMD BMD
1,786 กก.-ม. 1,391 กก.-ม.
164
1,533 กก. 1,796 กก. 3,111 กก.
642 875 กก./ม. 1,361 กก.
SFD
1.0 2.0 2.0 2,175 กก. 2,184 กก.
4.00 ม. 2,619 กก.-ม.
5,286 กก. 2,184 กก. BMD
1,854 กก.-ม.
1,533 963 1,796 กก. 1,255 กก.

777 กก./ม. 1,227 กก./ม. 642
แรงเฉื อนสูงสุด :
Vmax = 3,273 กก.
0.5 0.5 2.5 1.5 2.5 1.0
1.00 5,571 กก. 4.00 5,470 กก. 3.50 2,100 กก.
1,115 กก.-ม. 1,381 กก.-ม.
BMD 416
2,403 กก.-ม. 1,963 กก.-ม.
963กก. 1,255 กก.

1,227 กก./ม. 972 กก./ม. 387
แรงเฉื อนสูงสุด :
Vmax = 2,700 กก.
0.50 4.00 ม. 2.50 ม. 1.00
3,785 กก. 5,110 กก. 1,661 กก.
1,080 กก.-ม. 1,145 กก.-ม.
BMD 907 323

1,890 กก.-ม.
165
774 กก. 1,465กก.

192 642 กก./ม. 1,032 กก./ม. 192 กก./ม. 642
1.20 3.50 ม. 2.50 ม. 3.00 ม. 1.00

2,235 กก. 2,529 กก. 867 กก. 2,882 กก.
แรงเฉื อนสูงสุด : Vmax = 2,106 กก.
218 กก.-ม. 489 กก.-ม.

BMD
1,067 กก.-ม. 621 กก.-ม. 1,786 กก.-ม.
ลักษณะคล้ายกันและมีแรงภายในไม่ต่างกันมากนัก สามารถจัด นตอน

ต่อไปได้ ( 5)
166
4. ลงเสา ( 1) โดยพิจารณาจากแรงปฏิ กิริยา

3 และเขียนตามแนว Grid line
1 2 3
4.00 ม. 3.50 ม.
3,785 กก. 5,110 กก. 1,661 กก.

A -- 2,882 กก. 3
รวม 3,785 กก. 7,992 กก. 5,618 กก.
3.00 ม.
5,571 กก. 5,470 กก. 2,100 กก.

B -- 867 กก. 660 กก.
รวม 5,571 กก. 6,337 กก. 2,760 กก.
2.50 ม.
5,286 กก. 2,184 กก.
C
726 กก. 2,529 กก.
รวม 6,012 กก. 4,713 กก.
3.50 ม.
3,208 กก. 3,208 กก.

D
3,065 กก. 2,235 กก.
รวม 6,273 กก. 5,443 กก.
ส่ วนของโครงสร้ า งรองรั บ 1 คื อเสาตอม่ อ แต่ เสา
บรรทุก นๆ ด้วย 2
(กรณี เป็ นบ้าน 2 )
167
5. รายการคํานวณโครงสร้าง
รายการคํานวณโครงสร้ าง
ข้ อกําหนด
1. คอนกรี ต : fc' = 150 กก./ซม.2
fc = 0.45fc' = 67.5 กก./ซม.2
2. เหล็กเสริ ม
เหล็กข้ออ้อย : fy = 3,000 กก./ซม.2 fs = 1,500 กก./ซม.2
เหล็กกลม : fy = 2,400 กก./ซม.2 fs = 1,200 กก./ซม.2
3. :
n k j R
เหล็กข้ออ้อย 11 0.331 0.889 9.93
เหล็กกลม 11 0.382 0.872 11.24
4. (wLL) :
ส่ วนพักอาศัย = 150 กก./ม.2
หลังคา = 50 กก./ม.2
5. PS
จรได้ไม่นอ้ ยกว่า 150 กก./ม.2 เทคอนกรี ตทับหน้าหนาไม่นอ้ ยกว่า 5 เซนติเมตร เสริ มเหล็ก  6 มม. @
0.20 ม. หรื อใช้ตะแกรงลวดเหล็กสําเร็ จรู ป (Wire mesh)
168
S :
450 กก./ม. m  S / L  1.5 / 4.0 = 0.3 < 0.5 : One way slab
1.20 ม. t  L / 20  1.2 / 20 = 0.06 ม. เลือกใช้ 0.10 ม.
270 กก. wDL = 0.10x2,400 = 240 กก./ม.2

270 กก. wLL = 150 กก./ม.2
w = 60 กก./ม.2
81 กก.-ม. :w = 450 กก./ม.2
: Mc
Mc  Rbd 2  11.24(1.0)7.5 2
= 632.25 กก.–ม. > Mmax
M max 81 100
As   = 1.03 ซม.2
fs  j  d 1,200(0.872)7.5
เลือกใช้  9 มม. @ 0.25 ม. (As = 2.54 ซม.2)
2
As t  0.0025bt  0.0025 100 10 = 2.50 ซม.
เลือกใช้  9 มม. @ 0.25 ม. (As = 2.54 ซม.2)
:v
V 270
v  = 0.36 กก./ซม.2 < 0.29 fc'
bd (100)(7.5)
0.10 ม.
 9 มม. @ 0.25 ม.
169
ออกแบบคาน B1 (ใช้สาํ หรับคานหมายเลข 1, 2, 4, 5, 6, 7 และ 8)
837 กก./ม. เลือกขนาดคาน : 0.15x0.35 ม.

Mc  Rbd 2  9.93(0.15)30 2
3.50 ม. = 1,340 กก.–ม. > Mmax
M max 1,340  100
1,465 กก. As   = 3.20 ซม.2
fs  j  d 1,500(0.889)30
เลือกใช้ 2 DB 16 (As = 4.02 ซม.2)
1,282 กก.-ม. Vc  0.29 fc 'bd = 1,598 กก. > VMax 2 DB 12

: s  Av
0.0015b
เลือกใช้  6 มม. @ 0.15 ม. 2 DB 16
ออกแบบคาน B2 (ใช้สาํ หรับคานหมายเลข 3)

335 กก.
1,520 เลือกขนาดคาน : 0.20x0.40 ม.
Mc  Rbd 2  9.93(0.20)35 2
4.00 ม. = 2,432.85 กก.–ม. < Mmax
2,432.85 100
3,207.5 กก. As1  = 5.21 ซม.2
1,500(0.889)35
942.15  100
As2  = 2.09 ซม.2
1,500(35  5)
3,207.5 กก. As = 7.30 ซม.2 เลือกใช้ 4 DB 16 (As = 8.04 ซม.2)
1 (1  k )
3,375 กก.-ม. As'  As2
d'
= 3.71 ซม.2
2
(k  )
d
เลือก : 2 DB 16 (As = 4.02 ซม.2)
Vc  0.29 fc 'bd = 2,486 กก. < VMax 2 DB 16

V' = 722 กก.
s
Avfvd ป  9 มม. @ 0.15 ม.
V
เลือกใช้  9 มม. @ 0.15 ม.
4 DB16
170
ออกแบบคาน B3 (ใช้สาํ หรับคานหมายเลข 9 และ 10)
1,465 กก. เลือกขนาดคาน : 0.20x0.35 ม.

837 กก./ม. 642 Mc  Rbd 2  9.93(0.20)30 2
= 1,787 กก.–ม. > Mmax
M max 1,786  100
3.00 ม. 1.0 As  
fs  j  d 1,500(0.889)30
2,107 กก. = 4.46 ซม.2
660 1,465 เลือกใช้ 2 DB 16 + DB 12
SFD (As = 5.15 ซม.2)
1,850 กก.
263 Vc  0.29 fc 'bd = 1,598 กก. > VMax
BMD :
Av
1,786 กก.-ม. s
0.0015b
เลือกใช้  6 มม. @ 0.15 ม.
(1) (2)
2 DB 16 2 DB 16 + DB 12
(เสริ มพิเศษถึงกลางคาน)
 6 มม. @ 0.15 ม.  6 มม. @ 0.15 ม.
2 DB 12 2 DB 12
(1) – (1) (2) – (2)
171
1,533 กก. 1,795 กก. เลือกขนาดคาน : 0.20x0.40 ม.

642 875 กก./ม. Mc  Rbd 2  9.93(0.20)35 2
= 2,432.85 กก.–ม. < Mmax
1.0 2.00 2.00 ช่วงโมเมนต์บวก (+M)
2,432.85 100
As1  = 5.21 ซม.2
1,500(0.889)35
186.15  100
3,111 กก. As2  = 0.41 ซม.2
1,500(35  5)
1,361.5 As = 5.62 ซม.2 เลือกใช้ 3 DB 16
1 (1  k )
2,619 กก.-ม. As'  As2
d'
= 0.72 ซม.2
2
(k  )
d
1,854 กก.-ม. ช่วงโมเมนต์ลบ (–M)
M max 1,854  100
As  
fs  j  d 1,500(0.889)35
= 3.97 ซม.2 เลือกใช้ 2 DB 16
Vc  0.29 fc 'bd = 2,486 กก. < VMax 2 DB 16

V' = 625 กก.
Avfvd = 85.5 ซม. ป  9 มม. @ 0.15 ม.
s
V
เลือกใช้  9 มม. @ 0.15 ม.
3 DB16
172
ออกแบบคาน B5 (ใช้สาํ หรับคานหมายเลข 12 และ 13)
1,533 กก. 963 1,796 กก. 1,255 กก.

777 กก./ม. 1 642

0.5 0.5 2.50 1.50 2.50 1.0
1,115 กก.-ม. 1,381 กก.-ม.
1,963 กก.-ม.
2 -ม.
(1) (2) (3) (4)
เลือกขนาดคาน : 0.20x0.40 ม.
Mc  Rbd 2  9.93(0.20)35 2 = 2,432 กก.–ม. > Mmax
ช่วงโมเมนต์บวก (+M) ช่วงโมเมนต์ลบ (–M)
1,381 100 2,403  100
As  = 2.33 ซม.2 As  = 5.14 ซม.2
1,500(0.889)35 1,500(0.889)35
เลือกใช้ 3 DB 12 เลือกใช้ 3 DB 16
1,963  100
As  = 4.20 ซม.2
1,500(0.889)35
Vc  0.29 fc 'bd = 2,486 กก. < VMax เลือกใช้ 2 DB 16 + 1 DB 12
V' = 787 กก.
s
Avfvd 3 DB 16 2 DB 16
V
เลือกใช้  9 มม. @ 0.15 ม.
2 DB 12 3 DB 12
(1) – (1) (2) – (2)
2 DB 16 2 DB 16
+ 1 DB 12
ป  9 มม. @ 0.15 ม.
2 DB 12 3 DB 12
(3) – (3) (4) – (4)
173
774 กก. 1,465 กก.

192 642 กก./ม. 1,032 กก./ม. 192 กก./ม. 642
1.20 3.50 ม. 2.50 ม. 3.00 ม. 1.0

218 กก.-ม. 489 กก.-ม.
1,067 กก.-ม. 621 1 -ม.
(1) (2) (3)
เลือกขนาดคาน : 0.20x0.35 ม.
Mc  Rbd 2  9.93(0.20)30 2 = 1,787 กก.–ม. > Mmax
ช่วงโมเมนต์บวก (+M) ช่วงโมเมนต์ลบ (–M)
489  100 1,067  100
As  = 1.22 ซม.2 As  = 2.67 ซม.2
1,500(0.889)30 1,500(0.889)30
เลือกใช้ 2 DB 12 เลือกใช้ 3 DB 12
1,786  100
As  = 4.46 ซม.2
1,500(0.889)30
Vc  0.29 fc 'bd = 2,131 กก. > VMax เลือกใช้ 4 DB 12
:
s
Av 3 DB 12 2 DB 12
0.0015b
เลือกใช้  6 มม. @ 0.15 ม.
2 DB 12 2 DB 12
(1) – (1) (2) – (2)
4 DB 12
ป  6 มม. @ 0.15 ม.
2 DB 12
(3) – (3)
174
6. คาน
แสดง 1
175
มาตรฐาน ว.ส.ท. ให้ขอ้ กําหนดการดัดงอเหล็กเสริ ม และการจัดวางเหล็กเสริ ม

คอนกรี ตเสริ มเหล็กมี
รายละเอียด การเสริ มเหล็กสามารถหาข้อมูลได้จาก Internet ดังตัวอย่าง
การดัดงอเหล็กเสริ ม
เหล็กเสริ มคาน
176
การจัดวางเหล็กเสริ มเสา
จํานวนเหล็กยืน 4 เส้น
177
การเสริ มเหล็กฐานราก

การออกแบบโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก โดยวิธีหน่วยแรงใช้งาน

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

การออกแบบโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก โดยวิธีหน่วยแรงใช้งาน

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

การออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

โดยวิธีหน่ วยแรงใช้ งาน

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาโรจน์ ดํารงศี ล

ตํา CVE 3235 การออกแบบโครงสร้ างคอนกรี ตเสริ ม

7 สาระตามเกณฑ์ล ัก ษณะวิช า และ

ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ สาโรจน์ ดํารงศีล

3 การออกแบบคานคอนกรี ตเสริ มเหล็กต้านทานโมเมนต์ดดั 25

4 แรงเฉื อน แรงยึดหน่วง และแรงบิด 47

6 เสาคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 90

7 ฐานรากคอนกรี ตเสริ มเหล็ก 114

โครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็ก ประกอบด้วย วัสดุหลักสองชนิ ดคือคอนกรี ตและเหล็กเสริ ม ทํา

สภาพเป็ นของแข็ง และพัฒนากําลังสู ง

ใช้ทาํ คอนกรี ต และควบคุมการทําคอนกรี ตตลอดจนการบ่มคอนกรี ตให้เป็ นไปตามมาตรฐาน

1.1 ตัวอย่างทดสอบรู ปทรงกระบอกและรู ปทรงลูกบาศก์

ความแตกต่างด้านรู ปทรงของตัวอย่างทดสอบ ของคอนกรี ต

รู ป 1.3 กราฟความสัมพันธ์ระหว่างกําลังอัดคอนกรี ตรู ปทรงกระบอกกับทรงลูกบาศก์

ผลมาจากการออกแบบโครงสร้างคอนกรี ตเสริ มเหล็กนิยมใช้มาตรฐานตามแบบอเมริ กนั หรื อของ ว.ส.ท.

คอนกรี ตรู ป ทรงกระบอกยัง มี ผลกระทบจากขนาดของหิ นน้อยกว่า และการกระจายของหน่ วยแรง

ใหญ่ใช้วธิ ี เคลือบผิวด้วยกํามะถัน (Capping) เป็ นไปตามมาตรฐาน ASTM C 617 หากผิวตัวอย่างทดสอบ

ผิวคอนกรี ตร้อยละ 7.7 การทดสอบกําลังอัดของคอนกรี ตโดยใช้แผ่นยางรองผิวคอนกรี ตจะใช้ตวั

ตามมาตรฐานร้ อยละ 18.5 ถึ งร้ อยละ 25.7 องจากความไม่ราบเรี ยบของผิวตัวอย่างทดสอบหรื อผิว

1.1.2 กําลังดึงของคอนกรี ต การทดสอบแรงดึงของคอนกรี ตโดยตรงจากการดึงตัวอย่างทดสอบ

สอบทางอ้อมสองวิธีคือ วิธีทดสอบแรงดึ งแบบผ่าซี ก และการทดสอบ

ประมาณร้อยละ 10 ถึ งร้อยละ 12 ของกําลังอัดคอนกรี ต อย่างไรก็ตาม งานศึกษาวิจยั สมบัติเชิ งกลของ

แตกหัก 1.6 งเรี ยกว่าโมดูลสั การแตกร้าว

ทางกายภาพและเชิ งกลของคอนกรี ต พบว่า เถ้าชานอ้อยผสมเถ้าลอยในอัตราส่ วน 60:40

1.1.3 โมดูลัสยืดหยุ่นของคอนกรี ต (Ec)

1.7 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรงอัดกับความเครี ยดของคอนกรี ตและการติด Compressometer

ACI Building Code 318 และ ว.ส.ท. 6202 กําหนดค่าโมดูลสั

และมีค่าโมดูลสั ยืดหยุ่นสู งกว่า มาตรฐาน ว.ส.ท. แนะนํา โดยไม่มีผลกระทบในแง่ลบต่อค่าโมดูลสั

1.8 เหล็กกลมผิวเรี ยบและเหล็กข้ออ้อย

ของเหล็กเสริ ม ได้แก่ กําลังคราก (Yield strength; fy) กําลังประลัย (Ultimate

1.2 กลสมบัติของเหล็กเสริ มตามมาตรฐานอุตสาหกรรม

1.9 ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยแรง (Stress) กับหน่วยการยืดตัว (Strain) ของเหล็กเสริ ม

เหล็ ก เสริ มในงานโครงสร้ า งคอนกรี ตเสริ มเหล็ ก ต้ อ งมี คุ ณ สมบัติ ต รงตามมาตรฐาน

1.10 หนังสื อมาตรฐานสําหรับอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

2.1.1 (Dead loads)

โครงสร้ างเอง เช่ น สดุ

2.1.2 (Live loads) หมายถึง

กรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522 2.2

2.2 (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522)

2.1.3 แรงลม (Wind loads)

American Society of Civil Engineers (ASCE) เสนอแรงลม (q)

p = ความหนาแน่นของอากาศ (1.2244 กก./ม.3)

กรุ งเทพมหานครได้ออกข้อบัญญัติ พ.ศ. 2522 สําหรับใช้คาํ นวณออกแบบโครงสร้าง

2.3 แรงลมสําหรับส่ วนของอาคาร (ข้อบัญญัติของกรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2522)

2.1.4 แรงกระแทก (Impact loads) การออกแบบโครงสร้ างสะพานหรื ออาคารจอดรถต้อง

L = ความยาวของสะพาน มีหน่วยเป็ นฟุต

2.1.5 แรงแผ่ นดิ นไหว (Earthquake loads)

Z = Seismic coefficient (Earthquake zone)

2.1 โครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

ตัวอย่างการสร้ างแบบจําลองทางโครงสร้าง 2.2 เป็ นแบบผังโครงสร้างคอนกรี ตเสริ ม

ดัง 2.3 (ก) ส่ วนคาน B7 เ

2.2 ผังโครงสร้างอาคารคอนกรี ตเสริ มเหล็ก

1.0 ม. 4.00 ม. 3.50 ม.

2.3 แบบจําลองทางโครงสร้าง คาน B1, B7 และคาน B9

ได้แก่ แรงปฏิกิริยา แรงเฉื อน โมเมนต์ดดั และแรงบิด (ถ้ามี) การ

โมเมนต์ลบ (–M) บริ เวณจุดต่อ (ฐานรองรับ) ช่วงใด มสองช่วง

(ข) โมเมนต์บวก (+M) สูงสุด

2.4 การวิเคราะห์ โครงสร้ าง

(Small deformation theory) เนท

2 ช่วง ช่วงนอก ช่วงนอก

3 ช่วง ช่วงนอก ช่วงใน ช่วงนอก

4 ช่วง ช่วงนอก ช่วงใน ช่วงใน ช่วงนอก