Olltnn var ellsta gob norranna manna.

Oblnn var gull galdurs og tilfra, framdt Nib og t6ma61 ajiltum Hr tll l>en ■6 i161aat l>ekklngu aleyndard6mum
runanna. Pent mynd er tatln vera at Obnl. Hratnar hana, Huglnn og Munlnn, tylgja honum eftlr.

,
OG RUNAGALDUR
22 HUUNN HEIMUA
if
Hivam alum 5eg1f 0&M rr.
~ hvtm g hon\ffi 0plnb er-
16ist ~ miki leyndardomur
z MWI M. OOinn hekk uncfir rotum
~ VF sis I niu natu r stung1M
a.: ~ l>ann !Ima fekk hann
~ twortd ma nt drykk Iii ~ ~
a.: -,,_ s6rMta hungnb. AlJA.x en
~ ,_., "'_llr_
~ I t . I kom hann
::, _,,. • nnmaw og ~ ~ fanga
~ s-,. I 138., 139. og 1-41 . erindi
"1 H6vwnMI segir um sjalfs16m
X: 00..·.
:::>
~ v.lllg . -'lflh elck
:::> -., ,-, ;,
~ rwttJr allJJr niu.
:::> g#il ltd« Jt,

=_,_,,,mer,-
:!> og( ltllm ~.
< ,,,_,,mso
~ er rnanng 'l'8it
IMlfs hallt1 aJ rotum renn.

V'6hltlmmigstBldlJ
ne ..-, hornigi;
nystailgni6ur,
nam iJg upp runir,
-,,an di nam.
Ml eg aftur t,at}an.

Pa nam iJg frtBva st

ogfrotJvrvera
og vaxa og vet hafast;
adm erato rrJi
oros Jetta/Ji,
wri miJr aJ verlci
l-1'ris leitali.
~ erindi tysa vigsJu sem a
ser h ~ vtO ungmenna-
vigslur er ti<)kast hafa i morgum
P,OOlc)ndum. Mikilv.egasti patb.Jr·
,nn i ~ vigslum var syndar·
daooi pess sem vigbur var.
..1Es1cumaoorin var latinn synast
deyja en i stad hans atti al) rlsa
upp ~ maoor sem
ha0i vibtmka pekkingu og vald a
leyn( bn fyrwbrigoom.
i Gaut rekss Ogue tfraso gnilik ·
ingu vtO 51altsf6m Ooos. l>ar seg-
" fra pvi er Vikar konungur var
hengd ur a tre i kalfspormum.
stunQlf1f'I reyrspj6ti og gefinn
Oro. l>essar ~ r bend a Iii
pess ab 1ys1ng1r1 a s;a,tstom oo..
IOS gren fra ievafomn ~
ath6fn og se ekki orOtn td vegna
amta tra ~ n n i al krosstest-
ngu Jes(, Krists.

EndurnyJun
~
~ . , og IOfralll9knar purftu
IW1alf ab iegma i Ilg mddar p1sir
lil- ab~ hllf ileu lila b
...,_ 9f(aa og geta sagt Ill um
Oon ni.A i. Tiga wlgu nnn" -'
k'4n Mn 'Ill ~ • tg-\lit·
Lnin nl. hnl ~ egOi
..,,, ,_. Ufl'lllgab Ilg ge,um -
. . . . ..,.U l'I Ef tg -~
ine, brol ir'l,- &,.if y91 upp
b e r m ~ m f nyy,
HUUNN HEIMUR 23
 pyddi Blblfuna yflr a gotnesku Frays •tt: ~ ~►~~ ( X~
CALDaAIT41' 111 brukaOI hann orOIO ,,runa" yflr
N~ I<) ,I' t:: 'f ~

¾l 1 1 1 .,leyndard6mur" I setningunnl Hagali ett:

,,leyndard6mur guOarfkls". OrOIO
run hefur pvl avallt staOIO fyrir
Tys a,tt: t ~ MMt i ~ ~
paO sem er leyndard6msfulll,
6pekkt og yflmatturtegt. SIik Gengl& tll fr6tta
marking er aO Ollu leytl viOeigandl R6nwerskl sagnfrmOingurinn
Takltus skyrir tni runaspad6mum

❖ +
pvr runimar voru aldrei hugsaOar
sem slatalelur, lfkt og latnesku
b6kslafimir, heldur voru runlr fyrsl
og lremst nolaOar Iii aO varpa
Sta/Ir Iii -6 1/4 );4/ hlulkestl, Iii spasagnar og Ill aO
galdra tram mattarvOld er gmtu
halt ahrif a frt 0g OrlOg manna.
I seinasla kafla Havamala, sem
frmOlmenn netna yflrleitt Lj60alal,
eru talln upp 18 galdralj60 sem
ekkl eru sjalt varOveitt r kvmOinu.
IUI_,_ /Capelel,l CiMu
Par er sagl fra pvf hvemig rista
ma. r(mir Iii pess aO: sefa sorgir,
deyfa eggjar, leysa ~Olra, IEBgja
aid, b89Ia hatur, stills veOur og
villa um fyrir l(mriOum (p.e.
galdranomir). Par er einnig skyrt
fra pvl aO runir magi nota Iii pess
aO vekja Ill lffs pann sem hengdur
hefur veriO, Ill laeknlnga og Ill
H• m4I Ila eynlehom at ymaum pass aO na fram aslum.
GERMAN SKUR
ger&um pldrutata. Tall& er 16
i,etr haft ~ "' 1VOnefndum
bandrunum - von, j,annlg Hellurlstur og t:,rJar
FiJI-ARK ger6ar •6 fl61m6rgum runum 1111, ger61r runakerfa
koml6 fyrfr I elnnl mfamynd. FraeOimenn eru ekkl sammala um
hvar eOa hvenmr runalelur kom
fyrsl fram i Evr6pu. Hlns vegar er
~ FE
lj6sl aO gerrnanskir pj60flokkar
tl UR heima, hann endurfmOlst Iii nyrrar
skynjunar og nys skilnings. ristu laknmyndlr i steina mOrgum
j>
gerrnanskra pJ60flokka I rill slnu
Germania sem kom ut arlO 98.
~ar seglr: .,Peir syna spad6mum
og hlutkestl meirl ahuga en nokk-
ur annar. Mterb peirra er elnfOld:
Peir sneilSa greln at aldlntre og
hluta r smabuta sem pair merkja
meO t4knum og stri pelm slOan
at handah6fl a hvltan duk. AO pvf
bunu kemur preslur pj60tlokks-
lns, et spaln er fyrir alpJ6bar hOnd,
en annars heimillsfaOlrinn. Hann
akallar guOlna og er hann lltur
upp Iii hlmins lekur hann upp prja
buta, einn r elnu og pyOlr hlutkest-
iO at merkjunum sem a butana
voru sett.•
Menn belttu flelri &aferbum Iii
aO fretta eftlr OrfOgum slnum. Ein
sllk aOfertl er seiOuriM en um
selOinn seglr I Heimskringlu: .oo-
inn kunni pa lprott. svo .aO mestur
mattur fylgdi og framdl sjalfur, er
seiOur heitir, .at pvf matti hann vita
OrtOg manna og 6orbna htutf.• i
Eirfks sOgu rauOa seglr fra pvi
hvemig ~rbjorg lltilv61va magnar
seiO Ill pass aO skyggnast tram I
trmann og komast ab pvl trvenmr

~
l>URS Endurreist nytt sjalf tekur Iii Oldum fyrir KrislsburO. Fjolmargar
forsOgulegar heiluristur hafa yfirstandandi 6aran muni letta.
~ Ass starfa, sjalf sem er ekki lengur
fundist i Svlpj60 og eru pmr tald- Par er aO finna nakvsema lys-
REID tangi hlutverulelkans heldur fer ingu a fatnabi vO!wnnar en taliO
~ handan viO venjulegt sviO ar fra siOara skeiOi bronsaldar
KAUN (u.p.b. 1300 f.Kr.). Petta eru ein- er aO runamelstarar til toma haft
< GJOF drauma, rmyndana og hugar6ra.
Runimar eru ginnheilOg takn hins faldar og Ollugar laknmyndir sem klmtt slg a annan og auOpekkjan-
} VIN
nyja sjalfs. lnnsyn r matt peirra og
megin er hatlndur vigslunnar.
slanda fyrir grundvailarofl nattur-
unnar. l>essar taknmyndlr pykja
legri mata en almennt tiOkaOist.
Um klmbnab Porbjargar lllilvOlvu
bera vott um frj6semis- og 561- segir meOal annars: .Hun hafOi
H HAGALL Aa, lglulik-eskim6i og seiOmaO-
dyrkun og eru taldar lrldanfari runa- yflr ser tuglamottul blaan, og var
ur, lysir ahrifum seiOmanns- settur steinum allt I skaut ofan.
leturslns. Her eru nokkur dmmi
l- NAUE>UR V fgslunnar meO pessum orOum:
um helluristur: Hun hat61 , halsi ser glertOlur.
I tss h Allir sannlr saeringamenn verOa
Varir viO blrtu i llkamanum, innan
QO@ )@@ ®** ~~X -t-
N <>
.,t YR
~PERO
AR I hOfOinu eOa r heifanum, eitthvaO
sem lfklst eldbjarrna og gefur
hmfileifta tll aO sja paO er Mrum
dylst - 11ja meO lokuOum augum i 'ffi iltJ ~fr f::t 1'/
myrkri, 'skyggnast inn i framtlOina
Ill/"" "'---- --~,. .--=~ EB I
og leynctard6ma annarra. Eg fann
f ,::LGUR aa eg hafOI Oblasl pessa dasam-
Iegu gafu. Eg gal lmknaO sjuka,
} SOL flogiO inn a IOnd dauOra Ill pess
1'TVR
~
M EIKUR
BJARKAN
aO leita tyndra salna og fariO a
fu nd hafandans mlkla Iii pess aO
saekja veiOidyr. Loks gat eg innl
at hOndum furOulegustu praulir er
Runakerfin eru nefnd
'
TII eru prjar tegundir runakerfa.
.rupark"
eftir fyrstu sex rununum. I engil-
Hun hatOi a hOfOi lambskinns-
kofra svartan og viO lnnan katt·
arskinn hvltt. Stat hafOI hun i
M MADUR skyldu sanntmra f6Ik um yflmatt- saxneskum fupark eru I allt ~lu a
hendl og var hnappur. Hann var

1' ~ LOGUR

() ING
urlega hmtifeika mfna."

Runlr og runagaldur
OrOiO run me.rklr leyndard6mur. I
pysku er paO naskylt orbi sem
IX1 pyOIr . aa hvfsla". ~egar hOtOingj-
DAGUR
ar Engilsaxa komu saman tll
~ ◊DAL leynlfundar var samkoma peirra
netnd . runir". Elnnig ma gela
pess aO pegar Wulflla biskup
og prjar runir. I gerrnOnskllm
fupark, sem er elsta runakerfiO,
eru tuttugu og ~6rar runir. I
dOnskum eba lslenskum fupark
eru hlns vegar sextan runir. Run-
unum var skipt I ~rja flokka eOa
prjar mttlr sem voru nefndar eftlr
goOunum Frey, Hagal og Ty.
Gerrnanska runakerfiO skiptlst
pannig:
buinn m8S$1ngu og settur steinum
ofan um hnappinn. Hun hafOi um
si~ hnj6skuiinda og var par a
skj60upungur miklll. VarOveittl
hun par r tOfur pau er hun p.,rfti Iii
fr601elks ab hafa. Hun hafOI kalt•
skinnssk6 lo&ia a t6tum og i
pv!ngl langa og sterklega, voru
a
latunshnappar mikllr endunum.
Hun hate1 a hOndum ser katt-

24 HUUNN HEIMUR
1ktM1gtota og voru hvltlr lnnan
og lobnlr."
Utl1tta er nbkyld 1tlllnum, l>a
satu m,nn utl a kro1ag0tum um
n■tur og ltltoou fritta af l)llm
hullOav,rum Nm um veglna rtlk•
uOu. P1111 toma 1116 Ut fr601etkl-
Ollunar ittl ur lttrkar r■tur h6r 6
landl og 11161 at krt1tnltOkun1, Hun
var 1tunduO langt tram tftlr atdlr
tnda 1>6tt strong vl6urt0g legju
vlO sllkrt utundun.
Ml1munandl beltlng rCina
Elna og i6ur seglr gegndu runlr
mlkllvegu hlutverkl I gOldrum, I
Slgurdrffumilum er mlnnat i slg•
runlr 11m valda algrt I orruatu, 01·
runlr Ill aO hlndra eltrun drykkjar,
bjargrunlr 111 aO hjilpa konum I
bam1nauO, brimrunlr tll a6 bjarga
sklpl ur 1Jivarha1ka, llmrunlr ■em
rtltar voru • trjigrttnar tll latkn•
inga, miln'.Jnlr ■em velta vald i
mill og vemda gegn heltlngum
og loka hugrunlr aem elga aO efla
vii og hygglndl.
Ano 679 aeglr Btda prea1ur Ira
i:,v1 hvemlg fanga aO nafnl lmma,
sem hann var samterOa, 16kst
margott aO leysa alg ur tjOtrum a
elnhvern lurOulegan mita. Pelr
aem h•ldu honum IOngum spurOu
hann loks .hvort hann kynnl
lausnarrunlr og httOI par skrlfaO-
ar hji ser". Ekkl er 6lfklegt_aO
lmma haft bulO yflr sOmu runa-
l)ekklngu og 061nn akyrir lri I
149. erindl H6vamala:
PalJ kann eg h/{J fjorlJa:
•f m;, fyr{Jar b•r•
tx,nd a{J bogllmum,
svo eg gel
alJ eg gangs ms,
sprettur m;r sf fotum f/6tur,
en sf htJndum ~•ft.
Algeng var nolkun runa I
tengslum vlO bardaga og manna•
vlg. S6rst0k galdralj60 voru notuO
Iii l)ess ab deyfa eggjar 6vlnarina,
draga !'.Ir atll fjandmann~ ■Inna og
UI l)ell ab tryggja aO runamelst-
arlnn llfOI at I orrustu. Runlr voru
rietar a sverll og aklldl og • alefnl
vlklngasklpa og slOan lltaOar meO
rauOum Ill er mannsbl601 halOI
verlO blandaO I UI l)eu aO auka
kynngl iletrunarinnar. I H6vam61·
um seglr OOlnn tr6 l)vl hvemlg
.eggjar 'O deyfl mlnna andakota"
meO hjalp runagaldurs.
Br1mrunlr voru elnnlg gagnl~-
ar tll l)eaa ab kyrra vtnd og lmgJa
lllvfgar Oldur nor0urej6var. Um
~ eeglr OOlnn:
PalJ kann 'O h/0 nfunda
•f mfg naulJur um ,tendur
s
•lJ bjargs larl mlnu llotl
vlnd 'O kyrrl
vogli
og iv•llk al/an • ·
f VOl1ung1 IOgu lkyrir Valkyrj- bamanau6. Um pa,r seglr Bryn-
an Brynhlldur Slgur61 F6fnl1bana 1'a6 kann ,g h/6 tfunda
hlldur I VOlsunga IOgu: u
,1 eg tunrllJur
fri gagnaeml brlmruna:
le/lea loft/ s.
Brlmrunlr 1ksltu gera Eg svo vlnnk
Bjargrunar sksltu nema a{J t,.lr vii/Ir Iara
ef pu vflt borpl6 hafa •I Pu viii borgl6 ta
; ,undl Hglm6rum. 1/nna helmhama
A ltafnl 1kal t,a,r rlsta og leyss kind Ira konu. 1/nna helmhuga.
A l6fa sksl tuer r/111
og • 1~6mar blalJI og um I/Ou spenna
og /egg/a e/d f ;,, Astargaldur
og bl6Ja dfslr s6 dugs.
Aunir mittl einnlg nota tll peas ab
na tram astum. Runimar voru pa
fabar ajurtlr sem blandaOar voru i
mjOOinn sem IIBl'Our var tilvon-
andf efskuhuga tll drykkjar. I
VOlsunga eOgu fyllir Brynhildur
ker sem hun tatrlr SlgurOl Iii
drykkjar meO l)eslum formala:
Bjor farlk per
brynpings apaJdur
magnt blandinn
og meg/n tfrl
lullurerlj66a
og lfknstala
~ragaldrs
og gsmannina.
Serstakar r(mir voru notaOar UI
peas a6 htndra eitrun drykkjar.
P•r voru ristar a barm drykkjar•
homslns, 1161a eOa a neglur runa-
meistarans. I Egilt a6gu ,eglr lr6
pvl hvemig reynt er ab eitra fyrir
Agli Skallagrlmasyni. .Egill bra
pa knifl sinum og staid< I 16fa ser.
l»onllknNkja og ~ . hvOtt tv9ggja glnnhel16g ~ I hugum Hann tok vtb hominu og reilt a
hellllnna manna. runar og reiO a bl~ inu.• Slban
seglr Ira pvl hvemtg ..homlO
sprakk I sundur en drykkurinn 161'
Runlr voru elnnlg Oflug vOm A/J Ollum Hklndum attl aO rista nlOur I halm".
gegn tldl og s~ml hanl. I runlmar f 161a hinar bamahafandi
152. trindl Havamila uglr: konu. Enn k.emur f ljol hve mlkll•
va,gu hlutverld mannabl60 gegmr
varaa ~ runafulkt
f s6mu sOgu er sagt Ira pvi hvem-
1 runagaldri.
Pa6 ksnn eg hi6 1j(Junda Til i,e811 a6 latkna opln sir var ig pekklngarteyai a nolkun nina
el ;g , ; hSvan logs rablegt aO grlpa Ill llmruna. Um getur valdlO feiknarlegum ~
ssl um sessm(Jgum per seglr I VOleunga eOgu: egm kemst ao pv I aO fl.llkari r
brenna 1vo breltt runalraoom hafi rial ti u duln'.lnlr 8
s6 eg honum bjarg/gsk hvalsklOt og lag! undlr nim ajukrar
Llmninar skaltu kunna
pann kann eg galdur s6 gala. konu. I staO pen ab lal<na kon•
el pu v/ll l•knlr v•ra
una gerOu ninimar I raun . 11ft
og kunns ,sr •6 sJL verra. Egln brennlr PY I hvalbeinl6
,4 berkl ska/ P,,r r/,ta
Svartlgaldur og ; barrl vllJur og rtstlr alOan nyjar runir konunni
til handL Launetaflmlr nyju ve~a
I peim d89mum aem a undan eru pns, er ttitl au,tur llmar.
gengln er um g66a galdra aO flj6tlega Ill peae ab konan, sem
um r•Oir, na,r g60um bata. Eglll
ra,61 aem svo eru nefndlr eOa
hvftagaldur. Svartlgaldur er elnn- Yamargatdur Skallagrfmsaon varar elndreglO
vtOpvl ab menn dufll viO kynngi•
ig kunnur ur fomritum en hann var Sendlngar eOa stefnuvargar voru
magnabar runir an l>eS8 a6 kunna
gala6ur Ill pess a6 valda Obrum vaktlr upp Iii l)ell a6 vtnna lllverk
111 hlltar aO r&Oa l)ar. Hann
lj6nl og jafnvel dauOa. I Grettla og valda Obrum tj6n. I Havamal·
kveoor:
sOgu seglr Ill d89mls Ira pvf um seglst OOlnn kunna rib Ill
hvernlg nom ristlr myrkrunlr ar:; peas a6 verjast slfkum as6knum. Skalat ml6ur ninar rlsta
arhnyOJu og bl66gar ~r m OOlnn lmlur svo ummelt:
nema rslJa vel kunnl
elgln bl661 6 meOan hun kveOur pa6 verlJur mlJrgum mannl
aldra R6tarhny6Jan var sfOan PalJ ksnn ,g h/6 s/6tta ,, um myrlcvan staf vii/1st.
~nd .Ill Orangeyjar Ill Grettl11 ef mlg S1Brlr pegn
Aamundarsonar og attl st6ran 8 rotum ruvllJar
og pann hal
l>'tt I dauOa hans. Halmtldlr'
sr mlg he/Its kVB(Jur . 1 Rune MIQICI •lllr Donald Tyeon.
pann eta meln heldur m,g. 2: IMnlk ~ •liug - V- Tnwt-.nir,
R6nlr 111 lc:aknlnga
R11,tjOr1 Fl'CIIII F. JillllMNOn. Magic
3. Futlwk - HendboOk ol Rune
Nolkun runa Ill hjilpar og l~kn• A OOrum stab eeglr OOinn tra eftlrEthlld~-
Inga er l>6 algengarl beill~g runa• l)vl a6 hann kunnl galdralj66 18'!' 4. Eddu lcVll6I - Htvam61,
aldur1. S6rstakar bjargrunlr voru ota ma UI peae a6 villa um fynr 5, Vlllaungl IIIQ&.of
e. Thll Power IN RuMI .nlr Donald
~aOar tll peu ab hj61pa konum I ~ornum sem fljuga um loftln: Tyson.
HUUNN HEIMUR 25