ស្ថានភាពទូទៅននវិសយ

័ ស្ថាយចនទី និងយុទធស្ថស្រសត

អង្ភា ័ មា
គ ពពត ៌ ន ខ្សែសង្វាកត
់ ម្លៃ

នាយកដ្ឋានជរំ ុ ញពាណិជក
ជ លម

ក្កសួង្ពាណិជក
ជ លម ម្ន

ក្ពះរាជាណាចក្កកលុ ជា
ព

ំ
ខ្សតុលា ឆ្ន២០១០
1
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីាានភាពទូទៅក្សនុងវ ិស័យទនេះ បានទរៀបចំទោយជ្រក្សុមការងារព័ត៌មាន
ខ្សែសងាាក្ស់តម្មៃ របស់នាយក្សោានជំរញ
ុ ពាណិជជក្សមម ម្នជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម។ ព័ត៌មាន និង
ទិននន័យបខ្នាមទទៀតជ្រតូវបានផ្តល់ជូនទោយជ្រក្សុមការងារស្រាវជ្រាវរបស់ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម
ខ្ែលបាន បទងកើតទ ើងតាមការខ្ណនាំរបស់ ឯក្សឧតតមទទសរែាមន្រនតី រែាមន្រនតីជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ា វរៈ នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ទឹម ម្រ ៉ៃយ៉ៃ នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ឈាន ទបា៉ៃ ជ្រទី នាយក្សោានពាណិជជក្សមមទទាភាគី

- ទោក្ស ហងែ វណណ នី នាយក្សោានអនុទជ្ររេះជ្របព័នធពាណិជជក្សមម

- ទោក្សស្រសី អុិត សុគម នាយក្សោានពាណិជជក្សមមពហុភាគី

- ទោក្ស កាន់ ពិសិែា នាយក្សោានពាណិជជក្សមមពហុភាគី

- ទោក្ស មុំ ចជ្រនាត នាយក្សោានអនុទជ្ររេះជ្របព័នធពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ងួន សុំលីវងែ អគគនាយក្សោានការពារអតិថិជន និងទោេះស្រាយជទមាៃេះ

- ទោក្ស ញិន វណ្ណណទរ ើន នាយក្សោាន GSP

- ទោក្សស្រសី នីង វចនា នាយក្សោានសាិតិ និងព័ត៌មានពាណិជជក្សមម

ជ្រក្សុមការងារបានទទួលការរំជ្រទ និងខ្ណនាំទោយជំនាញការបរទទសពីររូប ម្ននាយក្សោាន

ជំរញ
ុ ពាណិជជក្សមម។

- ទោក្សបណិឌ ត Michael Freudenberg មជឈមណឌលពាណិជជក្សមមអនតរាតិ (ITC)

- ទោក្សបណិឌ ត Ralf Muellerពី Gesellschaft fuer technische Zusammenarbeit (GTZ)

និងមជ្ឈមណ្ឌ លសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ និងអន្តោម្របន្វសនោ៍អនោរជាតិ (CIM)

ជ្រក្សុមការងារបានអនុវតតន៍ការសិក្សា និងស្រាវជ្រាវទៅក្សនុងទសតតរតនៈគីរ ី កាលពីខ្សមិថុនា ឆ្នំ ២០១០

ទែើមបីខ្សាងយល់បខ្នាមពីបរ ិយកាសពាណិជជក្សមមក្សុ ងស្រសុ
ន ក្ស ខ្ែលមានឥទធិពលែល់
ភាគីពាក្ស់ព័នធក្សុ ងខ្សែសងា
ន ា ក្ស់តម្មៃម្នផ្លិតផ្លាាយចនទី។ សមាជិក្សមានក្ស់ៗក្សនុងជ្រក្សុមធ្លៃប់បាន
ទ្ាើការស្រាវជ្រាវទៅទសតតមួយចំនួនែូចាទសតតក្សំពង់ចាម និងទសតតក្សំពង់្ំ ទហើយក្ស៏បានចូល
ទសែនាែំទណើរការរបស់ទោងចជ្រក្សខ្ែលធ្លៃប់មានទៅក្សមពុា។

ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមមសូមខ្ថៃងអំណរគុណែល់ ក្សមមវ ិ្ីអភិវឌ្ឍន៍សហជ្របាាតិ (UNDP),

មជឈមណឌលពាណិជជក្សមមអនតរាតិ (ITC) អងគ GTZនិងមជ្ឈមណ្ឌ លសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ និងអន្តោម្របន្វសនោ៍អនោរជាតិ (CIM)

ចំទពាេះការរំជ្រទខ្ផ្នក្សហិរញ្ញ វតាុ។

2
មាតិកា
ាានភាពទូ ទៅម្នវ ិស័យាាយចនទី ....................................................................................................... 2

ទី ផ្ារពិ ភពទោក្ស .............................................................................................................................. 2

ការនាំទចញរបស់ក្សមពុា ................................................................................................................... 10

សមតាភាពផ្គត់ផ្គង់ក្សុងស្រសុ
ន ក្ស ............................................................................................................. 13

ឧបសគគ ............................................................................................................................................. 22

យុទធាស្រសត និ ងសក្សមមភាព.............................................................................................................. 24

អនុ ាសន៍ ....................................................................................................................................... 25

ទសែនវ ិស័យ និងឱកាសវ ិនិ ទយគ ................................................................................................. 28

ឯក្សារទយង .................................................................................................................................. 34

ឧបសមព័នធ .......................................................................................................................................... 36

1
 ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យាាយចនទី

ទហតុអីចា
ា ំបាច់ ផ្លិតផ្លាាយចនទី មានផ្លប៉ៃេះពាល់ទជ្រចើនែល់ ការងារទៅតាមទីជនបទ ជ្រពមទំងបាន ផ្តល់ា

ែឹងពីាានភាព បចច័យលអសជ្រមាប់ក្សសិក្សរខ្ែលមានែីពុំសូវមានជី វាតិ។ ាាយចនទី ាែំ ណ្ណំខ្ែលមានារៈសំខាន់

ទូទៅម្នវ ិស័យ ាពិទសសសជ្រមាប់អនក្សខ្ែលមានជីវភាពជ្រក្សីជ្រក្សទៅតាមទីជនបទ ទោយារ ការោំែុេះពុំ ចាំបាច់ឲ្យ

ាាយចនទី? មានវតាុធ្លតុ ទែើមសមុគាមញទជ្រចើនទពក្សទទ។ ាាយចនទីជ្រតូវបានចាត់ទុក្សថាាែំ ណ្ណំរបស់អនក្សជ្រក្ស ប៉ៃុខ្នត

ាអាហារែ៏ ឆ្ាញ់ពិារសជ្រមាប់អនក្សមាន។ ាាយចនទីាក្សសិផ្លខ្ែលបានផ្តល់តម្មៃបខ្នាមសពស់ រួម

ាមួយទសែនវ ិស័យរយៈទពលខ្វងទពាលគឺ ជ្របាក្ស់ចំណូលពីតជ្រមូវការសជ្រមាប់ទំនិញជ្របណិតជ្របទភទ

ទនេះមានការទក្សើនទ ើ ង។

តាមការបា៉ៃ ន់ាមន មានក្សសិក្សរចំនួន ២២,០០០ នាក្ស់ ទហើយមានជ្របាជនជ្របមាណា ៣៨,០០០

នាក្ស់ ក្សំពុងបទជ្រមើការក្សនុងខ្សែសងាាក្ស់ផ្លិតក្សមមាាយចនទី បូក្សរួមទំងក្សំោំងពលក្សមមជ្របចាំរែូ វផ្ងខ្ែរ។

បចចុបបននទនេះទិននផ្លាាយចនទីទសទើរខ្តទំងអស់ជ្រតូវបាននាំទចញទជ្រកាមរូបភាពមិនទន់ ខ្ក្សម្ចន ប៉ៃុ ខ្នតវា

អាចនឹងផ្តល់ការងារបខ្នាមចំ នួន ១០,០០០ ទទៀតជ្របសិនទបើផ្លិតផ្ល ជ្ររប់ាាយចនទីទៅទូ ទំង

ជ្របទទសក្សមពុាជ្រតូវបានខ្ក្សម្ចន និងទវចសចប់ក្សុងស្រសុ
ន ក្ស (EIC២០០៧)។

ទីផ្ារពិភពទោក្ស

ផ្លិតក្សរាាយ ផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងពិភពទោក្ស មានការទក្សើនទ ើង១២ែងក្សនុងរយៈទពល ៥០ឆ្នំ

ចនទីសំខាន់ៗ ចុងទជ្រកាយទនេះទពាលគឺចាប់ពីតិចាង៣០០,០០០ទតានក្សនុងឆ្នំ១៩៦១ ែល់៣,៧ ោនទតានក្សនុង
ឆ្នំ២០០៨ (រូបភាពទី១)។ ការោំែុេះមានការទក្សើនទ ើងទៅប៉ៃុនាមនទសវតែរ ៍ចុងទជ្រកាយទនេះទហើយ

ផ្លិតផ្លទសទើរខ្តទក្សើនទ ើងទទាែងពីឆ្នំ ២០០០ ែល់ ២០០៨ ទោយារការទក្សើនទ ើង ២៧ភាគ

រយនូ វម្ផ្ទែីោំែុេះក្សនុងពិភពទោក្ស ទហើយទិននផ្លាម្យមក្សនុងពិភពទោក្សទក្សើនទ ើងាង ៥០ភាគ

រយ (តាោងទី ១)។

ជ្របទទសទវៀតណ្ណម ឥណ្ណ
ឌ និងម្ណចឺទរៀាជ្របទទសផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទី ទជ្រចើនាងទគលំោប់
ពិភពទោក្ស។ ផ្លិតផ្លរបស់ជ្របទទសទំង៣ទនេះោប់បញ្ូច លរនមានជ្របខ្ហល ២/៣ ម្នផ្លិត
ក្សមមពិភពទោក្សសរុប។ ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ២០០០-២០០៨ ជ្របទទសទវៀតណ្ណម និង ជ្របទទសក្សួ ឌ្ីវ ័រ

ផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទក្សើនទ ើង៤ែង ទហើយជ្របទទសហាីលីពីនមានក្សំទណើនផ្លិតផ្លទក្សើនទ ើង

១៥ែង។

ទៅមិនទន់មានទិនន
ន ័យគួរឲ្យទុក្សចិតបា
ត នអំពីផ្លិតក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីទៅជ្របទទសក្សមពុាទៅ
ទ ើយទទ។ មានការស្រាវជ្រាវមួយបានបា៉ៃ ន់ាមនពីផ្លិតក្សមមាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចន ថាមានពី
ចទនាៃេះ៣០,០០០-៥០,០០០ទតានក្សនុងបណ្ណ
ត ឆ្នំក្សនៃងមក្សថមីទនេះៗ ទហើយជ្របខ្ហល ៦០,០០០ ទតាន

2
 ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ (DAI ២០០៨)។ ចំនួនទនេះអាចចាត់ ទុក្សថាក្សមពុាសាិតក្សនុងលំោប់ជ្របទទសទំង១៥

ខ្ែលផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទជ្រចើនាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស ទពាលគឺផ្លិតផ្លមាន១% និ ង ២%

ម្នផ្លិតក្សមមទូទំងពិភពទោក្ស។ ជ្របទទសទវៀតណ្ណមផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីបាន១,២ោនទតាន

ទពាលគឺ២០ែងទបើទ្ៀបនឹងក្សមពុា។

រូបទី១: ផ្លិតក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីក្សុងពិ
ន ភពទោក្ស ១៩៦១-២០០៨ (ទតាន)

4,000,000

3,500,000
Rest of the world
3,000,000 Nigeria
India
2,500,000 Viet Nam

2,000,000

1,500,000

1,000,000

500,000

0
61 63 65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07
ជ្របភពៈ FAO, FAOSTAT.

តាោងទី១: ជ្របទទសផ្លិតាាយចនទីទជ្រចើនាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស ឆ្នំ២០០៨

ក្សជ្រមិត ២០០៨ ថាមភាព២០០០-០៨ (សនទសែន៍២០០០=១០០)

ម្ផ្ទែីជ្របមូលផ្ល ផ្លិតក្សមម ម្ផ្ទែីជ្របមូលផ្ល ផ្លិតក្សមម

(១ ០០០ហិក្សតា) (១ ០០០ទតាន)
1. Vietnam 403 1,191 206 440
2. India 868 665 127 128
3. Nigeria 330 660 127 142
4. Côte d'Ivoire 660 280 375 442
5. Brazil 741 240 114 173
6. Indonesia 308 143 55 204
7. Philippines 28 112 162 1,605
8. Tanzania 94 99 104 82
9. Mozambique 60 85 120 147
10. Guinea-Bissau 212 81 101 111
12. Cambodia 60 60 .. ..

Total 4,098 3,720 127 194

ជ្របភពៈ FAO និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាាជ្របមាញ់ និងទនាទ។ សូមទមើលព័ត៌មានលមអិតក្សនុងតាោងឧបសមព័នទ

ធ ី ១។

សាិតិផ្លិតផ្ល សាិតិពាណិជជក្សមមអនតរាតិបានខ្បងខ្ចក្សផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីា២ខ្ផ្នក្សតាមែំណ្ណក្ស់កាលម្ន
ពាណិជជក្សមម ការខ្ក្សម្ចន។ ជ្របព័នធ (HS) គឺាទឈាមេះពាណិជជក្សមមអនតរាតិ ខ្ែលជ្រគបែណតប់ទលើផ្លិតផ្លាង
អនតរាតិ ៥០០០មុសក្សនុងក្សជ្រមិត លមអិតខ្មនខ្ទនគឺ មានទលសក្សួែ៦សទង់(6 digits) ខ្ែលបានខ្បងខ្ចក្សជ្ររប់

3
 ាាយចនទីា ២ជ្របទភទទផ្ែងរនគឺ

ជ្ររប់ាាយចនទីទំងសំបក្ស ស្រសស់ ឬសាត

ួ (HS 080131) ាផ្លិតផ្លមិន

ទន់ខ្ក្សម្ចន ខ្ែលទគនិយមទៅថា ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ។

ជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស ស្រសស់ ឬសាួត (HS 080132)។ សមបក្សរបស់ាាយ

ចនទីទៅជ្រតូវបានបក្សទចញ បនាទប់ពីយក្សវាទៅទាារទហើយសំងួត។ ជ្ររប់ាាយ

ចនទីខ្ែលខ្ក្សម្ចនរទបៀបទនេះទគទៅថាាជ្ររប់ាាយចនទី។

ទីផ្ារពិភពទោក្សសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីមានចំនួនជ្របខ្ហល៣ទកាែិែុោៃរក្សនុងឆ្ន២
ំ ០០៨។
ទីផ្ារនាំចូលផ្លិតផ្លខ្ក្សម្ចនរច
ួ (រមនសមបក្ស) មានចំ នួន២ែងទជ្រចើនាងផ្លិតផ្លមិនទន់

បក្សសំបក្សទពាលគឺ ១.៩ទកាែិ ែុោៃរទជ្របៀបទ្ៀបាមួ យ០.៩ទកាែិែុោៃរ។ ទទេះបីតិចាង ប៉ៃុ ខ្នតទី

ផ្ារពិភពទោក្សសជ្រមាប់ ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ មានសនទុេះាងទីផ្ាររបស់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ក្សម្ចន

(តាោងទី២)។ ទទេះបី ាម្ថៃែឹក្សជញ្ូជ នមានតម្មៃម្ថៃ ខ្ែលជជ្រមុញែំ ទណើរការខ្ក្សម្ចនគួរខ្តទ្ាើទៅជិត

ក្សខ្នៃងោំែុេះ ផ្ទុយទៅវ ិញការទ្ាើពាណិជជក្សមមក្សុងរូ

ន បភាពមិនទន់ខ្ក្សម្ចនកាន់ខ្តទក្សើនទ ើងទោយារ

ការខ្ក្សម្ចនទមទរឲ្យមានទសែាក្សិចចខានត្ំ និ ងអតាជ្របទយជន៏ទជ្របៀបទ្ៀបចាស់ោស់។

មានជ្ររប់ាាយចនទីមួយចំនួនតូចប៉ៃុទណ្ណណេះម្នផ្លិតផ្លពិភពទោក្សខ្ែលបានទ្ាើពាណិជជក្សមមា

លក្សាណ:អនតរាតិ។ បរ ិមាណម្នការនាំចូលជ្ររប់ ាាយចនទីទៅរបស់ពិភពទោក្ស (៧២៨,០០០

ទតាន) និងជ្ររប់ាាយចនទីខ្ក្សម្ចន (៣៦២,០០០ទតាន) គឺជ្របខ្ហល១,១ោនទតាន អាចោប់បញ្ូច ល

ទំងការបូក្សពី រែង និងការបា៉ៃ ន់ាមនពាណិជជក្សមមទលើស ប៉ៃុខ្នតតួទលសទនេះតំ ណ្ណងឲ្យតិចាង៣០

ភាគរយម្នផ្លិតផ្លពិភពទោក្ស (៣,៧ោនទតាន)។

តាោងទី២: ទីផ្ារពិភពទោក្សសជ្រមាប់ផ្លិតផ្លាាយចនទី ឆ្នំ២០០៨

ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ ជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស

(HS ០៨០១៣១) (HS ០៨០១៣២)

ការនាំទចញក្សនុង ការនាំចូលក្សនុង ការនាំទចញក្សនុង ការនាំចូលក្សនុង

ពិភពទោក្ស ពិភពទោក្ស ពិភពទោក្ស ពិភពទោក្ស

Value 2008 (USD million) 724 911 2,101 1,982

Quantity 2008 (1,000 tons) .. 728 398 362
Unit value 2008 (USD/ton) .. 1,252 5,280 5,476
Value growth 2004-2008 (%/year) 15 14 11 13
Quantity growth 2004-2008 (%/year) 14 11 7 7
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

អនក្សនាំទចញ ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងពិភពទោក្សជ្រគបែណតប់ទោយបណ្ណ
ត ជ្របទទសមួយចំនួនក្សនុង ទាីប

សំខាន់ៗ អាន្រហាិក្ស និងផ្លិតផ្លខ្ក្សម្ចនរច

ួ នាំទចញទោយជ្របទទសទវៀតណ្ណមនិង ឥណ្ណ
ឌ ។

 ការនាំទចញ ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ (ទំងសមបក្ស) ជ្រគបែណតប់ទោយជ្របទទសមួយចំ នួនទៅ

ក្សនុងទាីបអាន្រហាិក្ស។ ជ្របទទសចំ នួន ៧ក្សនុងចំទណ្ណម ១០ខ្ែលាអនក្សនាំទចញទជ្រចើនាងទគ

ទៅអាន្រហាិក្ស។ ជ្របទទស្ំាងទគចំនួន ៣គឺ ក្សូឌ្ីវ ័រ ហគីទណបីសូ និងជ្របទទសហាគណ្ណ

4
 (មានចំនួនរហូតែល់ ៥៧% ម្នការនាំទចញទូ ទំងពិភពទោក្ស។ ការនាំទចញមានតម្មៃ

៣៤ ោនែុោៃរ និងមានភាគហុនទីផ្ារពិភពទោក្ស ៤.៧%ក្សនុងឆ្នំ២០០៨។ ជ្របទទស

ក្សមពុាឈរលំោប់ទលស៨្ំ ាងទគក្សនុងចំទណ្ណម ជ្របទទសនាំទចញក្សនុងពិភពទោក្ស

(តាោងទី៣)។ ជ្របទទសមួយចំនួនទៅអាន្រហាិក្សធ្លៃប់ មានឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចនាាយចនទីមួយ

ចំនួនខ្ែរ ប៉ៃុខ្នតទពលទនេះទគបានទបាេះបង់ទចាលអស់ទហើយ។ ចាប់ពីទពលទនាេះមក្សទគនាំ

ទចញាផ្លិតផ្លមិនទន់ ខ្ក្សម្ចនខ្តប៉ៃុ ទណ្ណណេះ។

 ចំទពាេះជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលខ្ក្សម្ចនរច
ួ (រមនសំបក្ស) ជ្របទទសទវៀតណ្ណម និងឥណ្ណ
ឌ ា

ជ្របទទសនាំទចញ្ំាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស។ ទបើបូក្សបញ្ូច លរនជ្របទទសទំង២ទនេះបាន

កាន់កាប់ទីផ្ារជ្របខ្ហល ៧៥% បនាទប់ មក្សមានជ្របទទសទជ្របសុីល៩%។ ជ្របទទសក្សមពុា

បាននាំទចញជ្រតឹមខ្ត ១២,០០០ ែុោៃរ ប៉ៃុ ទណ្ណណេះ ខ្ែលាលំោប់ទី ៧៤ ម្នជ្របទទសនាំ

ទចញ្ំ ាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស។ ាមួ យក្សំ ទនើនជ្របចាំឆ្នំ ១៨% ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៤-

២០០៨ ជ្របទទសទវៀតណ្ណមទលចទធ្លៃាងទគក្សនុងទីផ្ារពិភពទោក្ស (១១%) សណ:ខ្ែល

ឥណ្ណ
ឌ និងទជ្របសុីលបាត់បង់ទីផ្ារទោយារមិនសូវមានការនាំទចញ (ពី៥%-៣% ា

បនតបនាទប់)។

តាោងទី៣: អនក្សនាំទចញផ្លិតផ្លាាយចនទីទជ្រចើនាងទគ ឆ្នំ២០០៨

អនក្សនាំទចញ តម្មៃ ចំខ្ណក្សម្នកា បរ ិមាណ ការទក្សើនទ ង
ើ ជ្រប ការទក្សើនទ ង
ើ ជ្រប

(ោនែុោៃរ) រនាំទចញក្សនុង (១ ០០០ ចាំឆ្នា

ំ តម្មៃ ចាំឆ្នា
ំ បរ ិមាណ

ពិភពទោក្ស ទតាន) ២០០៤-២០០៨ ២០០៤-២០០៨

(%) (%/ឆ្នំ) (%/ឆ្នំ)

Raw cashew nuts
(HS 080131)
World 724 100.0 .. 15 14
1. Côte d'Ivoire 171 23.6 312 20 22
2. Guinea-Bissau* 125 17.2 91 10 3
3. Ghana 118 16.3 70 .. 119
4. Benin* 84 11.5 86 16 12
5. Tanzania* 72 10.0 67 0 -2
8. Cambodia 34 4.7 8 20 35

Cashew nuts without

shell (HS 080132)
World 2,101 100.0 398 11 7
1. Vietnam 883 42.0 161 18 17
2. India 667 31.8 123 5 0
3. Brazil 196 9.3 35 3 -4
EU-27 190 9.0 31 .. ..
4. Netherlands 105 5.0 18 2 -2
5. U. Arab Emirates 44 2.1 9

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ។ តម្មៃសជ្រមាប់ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ * ជ្រតូវបានបា៉ៃ ន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះៃ

បញ្
ច ង
ំ ។ សូមទមើលតាោងឧបសមព័នទ
ធ ី២ និងទី៣។

អននាំចូល សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលមិនទន់ខ្ក្សម្ចន ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ មានជ្របទទសនាំចូលចំនួន ៨១, ប៉ៃុខ្នត

សំខាន់ៗ ទីផ្ារពិភពទោក្សសជ្រមាប់ផ្លិតផ្លទនេះ មានជ្របទទសចំ នួន ២្ំៗ ាអនក្សនាំចូលសំខាន់ ខ្ែល

5
មានតួទលសសរុបទំងអស់ជ្របមាណា ៩៥% ម្នការនាំចូលក្សនុងពិភពទោក្សៈ គឺជ្របទទស ឥណ្ណ
ឌ

(តម្មៃម្នការនាំចូលមាន ៦៤៥ ោនែុោៃរ ខ្ែលមានចំខ្ណក្សទីផ្ារជ្របមាណា ៧០%) និង

ជ្របទទសទវៀតណ្ណម (តម្មៃម្នការនាំចូលមាន ២២០ ោនែុោៃរ ទសមើនឹង ២៤% ម្នការនាំចូល

ក្សនុងពិភពទោក្ស) (តាោងទី ៤)។ ជ្របទទសខ្ែលនាំចូលទជ្រចើនាងទគបនាទប់មក្សទទៀតគឺជ្របទទស

បាោំងខ្ែល នាំចូលតិាង១៣ោនែុោៃរ។

ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៤ និង ២០០៨ ការនាំចូលរបស់ជ្របទទសឥណ្ណ

ឌ មានក្សំ ទណើនយឺត (+៨% ក្សនុង

១ឆ្នំ) ាងការនាំចូលក្សនុងពិភពទោក្ស (+១៤% ក្សនុង១ឆ្នំ) និ ងយឺតាងការនាំចូលរបស់ ជ្របទទស

ទវៀតណ្ណម ខ្ែលមានក្សំទណើន ៣៨%។ ទិននន័យទនេះ បានបញ្

ជ ក្ស់ពីការទក្សើនទ ើង យ៉ៃ ងខាៃំងរបស់

ជ្របទទសទវៀតណ្ណមក្សនុងការខ្ក្សម្ចនផ្លិតផ្លាាយចនទីក្សុងពិ
ន ភពទោក្ស។

តាមរយៈការពិនិតយទៅទលើតម្មៃ បានឲ្យទ ើញថាតម្មៃនាំចូលរបស់ជ្របទទសឥណ្ណ

ឌ (៩៨២ែុោៃរ

ក្សនុងមួយទតាន) តិចាងទៅទវៀតណ្ណម (៤០៨៧ែុោៃរ) និ ងជ្របទទសម្ែទាទជ្រចើនទទៀត។ទគជ្រតូវ

ទ្ាើការសិក្សាបខ្នាមទទៀតទែើមបីខ្សាងយល់ពីភាពសុសរនទនេះ។

សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលយក្សសមបក្សទចញ ទីផ្ារទរលទៅខ្ែលសំខាន់ ៗមាន សហរែា

អាទមរ ិច សហគមន៍អុីរប ៉ៃុ ។ ទី ផ្ារនិមួយៗនាំចូលមានតម្មៃជ្របខ្ហល ៦៥០ ោនែុោៃរ

ជ្របហាក្ស់ជ្របខ្ហលនឹង ៣៣%ម្នភាគហុនផ្ារពិភពទោក្ស។ មានជ្របទទសចំនួន ៣ ក្សនុងសហគមន៍

អុីរប ៉ៃុ ខ្ែលសាិតក្សនុងចំ ទណ្ណម អនក្សនាំចូលសំខាន់ទំង ១០ ក្សនុងពិភពទោក្ស ែូចាជ្របទទសហូ ង់

ជ្របទទសអាលៃឺម៉ៃង់ និង ចជ្រក្សភពអង់ទគៃស។ ទៅក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៤ និង ២០០៨ ទីផ្ាររបស់

សហរែាអាទមរ ិចបានធ្លៃក្ស់ចុេះាបនតបនាទប់ ខ្ែលការនាំចូលមានក្សំ ទណើនយឺត (+៣% ក្សនុង១ឆ្នំ)

ាងការនាំចូលក្សនុងពិភពទោក្ស (+១៣% ក្សនុង១ឆ្នំ)។ ប៉ៃុខ្នតផ្ុយទៅវ

ទ ិញ មានជ្របទទសនាំចូល្ំៗ

មួយចំនួន បានបងាាញពីអជ្រតាក្សំទណើនម្នការនាំចូលគួរឲ្យក្សត់សមាគល់ ែូចាជ្របទទសចិន (

ជ្របមាណា ១២០ % ក្សនុងមួ យឆ្នំ) សហព័នធរុសែី (ជ្របមាណា ៩០ %) និងជ្របទទសអុី រ ៉ៃង់

(ជ្របមាណា ២០០ %) ។ឥណ្ណ

ឌ ទៅខ្តាជ្របទទសខ្ែលបរ ិទភាគជ្ររប់ ាាយចនទី្ំាងទគក្សនុង

ពិភពទោក្ស ប៉ៃុ ខ្នត ឥណ្ណ

ឌ អាចបំទពញតជ្រមូវការទនេះបានាមួ យនឹងជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលខ្ក្សម្ចន

ក្សនុងស្រសុក្ស។

6
តាោងទី៤. ជ្របទទសនាំចូលសំខាន់ៗម្នផ្លិតផ្លាាយចនទី ឆ្នំ ២០០៨
អនក្សនាំចូល តម្មៃ ចំខ្ណក្សម្ន បរ ិមាណ ការទក្សើន ការទក្សើនទ ើ តម្មៃពនធខ្ែ

(ោនែុោៃ ការនាំចូល (១ ទ ើងជ្របចាំ ងជ្របចាំឆ្នំ លក្សមពុាជ្រប

រ) ក្សនុង ០០០ទតាន) ឆ្នំាតម្មៃ ាបរ ិមាណ ឈមមុស

ពិភពទោក្ស ២០០៤- ២០០៤- (%)

(%) ២០០៨ ២០០៨

(%/ឆ្នំ) (%/ឆ្នំ)
Raw cashew nuts
(HS 080131)
World 911 100.0 728 14 11 ..
1. India 643 70.6 655 8 7 0
2.Vietnam 219 24.0 54 38 54 0 ស(a)
EU-27 23 2.5 4 .. .. 0
3. France 13 1.4 2 20 12 0
4. United States 8 0.9 1 29 19 0
5. Brazil 7 0.8 9 .. .. 10

Cashew nuts without

shell (HS 080132)
World 1,982 100.0 362 (b) 13 7 ..
EU-27 673 34.0 116 .. .. 0
1. United States 651 32.8 112 3 -2 0
2. Netherlands 226 11.4 40 19 13 0
3. Germany 109 5.5 19 24 20 0
4. United Kingdom 101 5.1 19 9 7 0
5. Australia 87 4.4 15 11 6 0
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និង ខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ ពាណិជជក្សមមសជ្រមាប់ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ * ជ្រតូវបាន
បា៉ៃ ន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះៃ បញ្
ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានបខ្នាមសូមទមើលតាោងឧបសមព័នធទី៤ និងទី៥
(a) ទវៀតណ្ណមយក្សពនធ ០%ពីក្សមពុាទយងតាមក្សិចចសនាទទាភាគីទវៀតណ្ណម ក្សមពុា។
(b) បរ ិមាណ និងតម្មៃឯក្សតាសរុបរបស់ពិភពទោក្ស ជ្រតូវបានគណនាមតងទទៀត ទោយមិនគិតជ្របទទសទអហែុប
ី (ខ្ែលមាន
ទិនន
ន ័យបរ ិមាណសុស)។

តាោងទី៥. ជ្របទទសខ្ែលនាំចូល ជ្ររប់ាាយចនទីទជ្រចើនាងទគ ឆ្នំ ២០០១ - ២០០៩ (ោនែុោៃរ)

២០០ ២០០ ២០០ ២០០ ២០០ ២០០ ២០០ ២០០ ២០០
១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩
Raw cashew nuts
(HS 080131)
World 135 297 351 454 580 496 536 911 ..
1. India 91 254 294 379 474 402 369 643 539
2. Vietnam 23 24 36 55 84 67 130 219 ..
EU-27 3 4 7 8 11 13 17 23 ..
3. France 0 2 5 6 9 10 11 13 13
4. United States 5 9 6 4 2 3 7 8 8
5. Brazil 0 0 0 0 0 0 0 7 3

Cashew nuts without

shell (HS 080132)
World 731 743 854 1,132 1,345 1,287 1,557 1,982 ..
EU-27 224 211 276 334 459 492 568 673 ..
1. United States 362 365 398 569 566 525 579 651 597
2. Netherlands 70 58 108 108 147 171 193 226 ..
3. Germany 46 37 40 42 67 74 89 109 147
4. United Kingdom 40 39 44 70 92 85 101 101 83
5. Australia 23 29 38 51 62 61 63 87 69

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

7
 ទវៀតណ្ណម និងឥណ្ណ
ឌ ាជ្របទទសខ្ែលនាំចូលនូវជ្ររប់ ាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចន ទែើ មបីបនតខ្ក្សម្ចន

ក្សនុងស្រសុក្ស និងនាំទចញនូវផ្លិតផ្លាាយចនទីខ្ែលបានយក្សសមបក្សទចញ។ ជ្របទទសទំងពីរា

អនក្សផ្លិត និងនាំចូល្ំាងទគម្នផ្លិតផ្លាាយចនទីខ្ែលមិ នទន់ ខ្ក្សម្ចនក្សុងពិ

ន ភពទោក្ស

ទហើយក្ស៏ាជ្របទទសនាំទចញ្ំ ាងទគក្សនុងពិភពទោក្សខ្ែលនាំទចញជ្ររប់ ាាយចនទី ខ្ែលបាន

ខ្ក្សម្ចនរច
ូ (តាោងទី ៦)។ សមតាភាពក្សនុងការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ជ្របទទសទំងពីរ មានទលើស

ពីផ្លិតផ្លាាយចនទីខ្ែលសឡួនអាចផ្លិតបានក្សនុងស្រសុក្ស។ ជ្របទទសទជ្របសុី លនិងជ្របទទសឥណូត

ទណសុីមានគំ រូ ែូចជ្របទទសទំងពី រខាងទលើប៉ៃុខ្នតមានក្សជ្រមិ តតិចាង។

តាោងទី៦. ជ្របទទសផ្លិត នាំទចញ និងនាំចូលសំខាន់ៗម្នផ្លិតផ្លាាយចនទីក្សងពិ

ុន ភពទោក្ស
ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ (%) ជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស (%)
30 producers 52 exporters 81 importers 85 exporters 142 importers
1. Vietnam (31) 1. Côte d'Ivoire (24) 1. India (71) 1. Vietnam (42) 1. United States (33)
2. India (18) 2. Guinea-Bissau (17) 2. Vietnam (24) 2. India (32) 2. Netherlands (11
3. Nigeria (17) 3. Ghana (16) 3. France (1) 3. Brazil (9) 3. Germany (6)
4. Côte d'Ivoire (7) 4. Benin (11) 4. United States (0.9) 4. Netherlands (5) 4. U. Kingdom (5)
5. Brazil (6) 5. Tanzania (10) 5. Brazil (0.8) 5. UAE (2) 5. Australia (4)
6. Indonesia (4) 6. Indonesia (7) 6. Netherlands (0.3) 6. Germany (2) 6. UAE (4)
7. Philippines (3) 7. Nigeria (5) 7. South Africa (0.3) 7. Indonesia (1) 7. China (4)
8. Tanzania (3) 8. Cambodia (5) 8. U. Kingdom (0.2) 8. Tanzania (1) 8. Canada (3)
9. Mozambique (2) 9. Mozambique (2) 9. Venezuela (0.16) 9. Belgium (0.9) 9. Russian Fed. (2)
10. Guinea-Bissau (2) 10. Mexico (0.4) 10. Spain (0.11) 10. Mozambique (0.7) 10. Japan (2)

12. Cambodia (2)

ជ្របភពៈ FAO ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ * ជ្របទទសខ្ែលទជ្របើទិនន

ន ័យឆៃុេះបញ្
ច ង
ំ ។

តម្មៃ រមនព័ត៌មានទរលសតីពីតម្មៃជ្ររប់ាាយចនទីខ្ក្សម្ចន និងមិនទន់ខ្ក្សម្ចន ាអនតរាតិទទ។ មានជ្របភព

សៃេះាពិទសសទៅឥណ្ណ
ឌ ខ្ែលទគបានទចញផ្ាយនូ វសាិតិតម្មៃជ្របចាំសបាតហ៍ ប៉ៃុ ខ្នតមិនមានទសរ ី

តម្មៃសជ្រមាប់រយៈទពលទជ្រចើនឆ្នំបានទទ(រូបទី ២)។

ព័ត៌មានតម្មៃ ទីផ្ារក្សនុងស្រសុក្សម្នផ្លិតផ្លាាយចនទីរបស់ជ្របទទសក្សមពុា អាចទទួល បានពីទសវា

ក្សមមព័ត៌មានទីផ្ារក្សសិក្សមមក្សមពា
ុ (CAMIS)។ ការ ិយល័យទី ផ្ារក្សសិក្សមម(AMO), ម្ននាយក្សោាន
ខ្ផ្នការ និងសាិតិ (DPS) របស់ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុក្សាជ្របមាញ់ និងទនាទ បានជ្របមូលព័ ត៌មានអំពី

តម្មៃទីផ្ារ លក្ស់ែុំជ្របចាំសបាតហ៍។ តាោងទី ៧ ផ្តល់ជូនាឧទហរណ៍នូ វព័ត៌មានតម្មៃខ្ែល

ទទួលបាន ប៉ៃុខ្នតមិនអាចទញទចញនូវទសរ ីកាលតម្មៃបានទ ើយ។

8
រូបភាពទី ២ តម្មៃែឹក្សជញ្ូជ នែល់ទីក្សខ្នៃងាម្យម (ែុោៃរ/ទោន) ម្នជ្ររប់ាាយចនទីខានតW-៣២០

ទៅឥណ្ណ
ឌ

ជ្របភពៈ Cashew Week (ម្ថាទី ១៦ ែល់ ២១ ខ្សសីហា ឆ្នំ ២០១០) (www.cashewinfo.com )

ត ់ទោយ CAMIS
តាោងទី ៧ ព័ត៌មានពីជ្ររប់ាាយចនទីផ្ល

ទសតត ទីផ្ារ ការបរ ិទចេទ តម្មៃ (ទរៀល/គក្ស)

Kampong Cham Boeung Kok Market 23-03-2009 2,800
Kampong Cham Cereal Shop Bosskhnor 28-06-2010 4,400
Kampong Cham Cereal Shop Bosskhnor 21-05-2010 4,250
Kampong Cham Cereal Shop Bosskhnor 10-05-2010 3,500
Kampong Chhnang Cereal Shop Phsar Krom 31-08-2009 3,800

ជ្របភពៈ ទសវាក្សមមទីផ្ារក្សសិក្សមមក្សមពុា ( CAMIS ) http://camis-kh.org

តម្មៃជ្ររប់ាាយចនទីទៅ ក្សសិោានមានការទ ើងចុេះខាៃំងក្សនុងរែូវជ្របមូលផ្ល។ ទបើទយងតាម EIC

(២០០៧), បាន ឲ្យែឹងថា, ជ្ររប់ាាយចនទីមានមានតម្មៃទបទៅ ទែើមរែូវជ្របមូ លផ្លពីខ្សក្សុមភៈ

ែល់ខ្សមី នា (អនក្សោំែុេះ ភាគទជ្រចើនលក្ស់ ជ្ររប់ាាយចនទីក្សុនងទពលខ្តមួ យ ទោយារខ្តពួក្សរត់

ជ្រតូវការថវ ិកា) ទហើយអាចទ ើងមក្សវ ិញទៅក្សំ ុងទពលចូ លឆ្នំខ្សមរ (ពាក្ស់ក្សណ្ណ

ត លខ្សទមា)

ទហើយតម្មៃបនតធ្លៃក្ស់ចុេះមតងទទៀត (ទពលខ្ែលជ្របាក្សសិក្សរជ្រតូវការថវ ិកា) ទហើយចាប់ ទផ្តើមទ ើងវ ិញ

រហូតែល់ចប់ រែូវជ្របមូ លផ្ល (ទោយារខ្លងសូវមានផ្លិតផ្ល)។

ជ្របាជនក្សមពុាខ្ែលោំ ាាយចនទីមានភាពលំបាក្សក្សនុងការលក្ស់ផ្លិតរបស់សួ ន
ៃ ក្សនុងតម្មៃមួយ
ទប។ អំណ្ណចក្សនុងការតទមៃើង ឬបញ្ុច េះម្ថៃ រវាងអនក្សលក្ស់ ក្សមពុា និង អនក្សទិ ញជនាតិ ទវៀតណ្ណម
មានភាពមិ នទសមើរន។ អនក្សលក្ស់ាាយចនទីក្សមពុា ពឹងខ្ផ្អក្ស តាមតជ្រមូវការជ្របាជនទវៀតណ្ណម

ទហើយរមនជទជ្រមើសទផ្ែងទជ្រៅពី ជ្រពមទទួ លយក្សនូ វតម្មៃខ្ែលទគោក្ស់មក្ស ទោយារខ្តក្សមពុា

ទយើងមិនមានទោងចជ្រក្ស ឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចន, ជ្រពមាមួ យរនទនាេះ ក្សមពុាបាន បោជ័ យក្សនុងការ

ក្សាងនូវបណ្ណ
ត ញខ្ចក្សចាយ ទែើមបីឲ្យមានជទជ្រមើ សអនក្សខ្ក្សម្ចនាាយចនទីទជ្រចើន ែូចាទៅជ្របទទស

ឥណ្ណ
ឌ ។ ែូទចនេះ តម្មៃខ្ែលបានផ្តល់សជ្រមាប់ ជ្ររប់ាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចនក្សមពុា ពឹងខ្ផ្អក្សខាៃំងទៅ

ទលើការខ្ជ្របជ្របួលរបស់អនក្សផ្គត់ផ្គង់ាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចនក្សុនងជ្របទទសទវៀតណ្ណម និងតជ្រមូវការពី

ឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចនាាយចនទីរបស់ជ្របទទសទនេះ។ ជ្របការទនេះទ្ាើឲ្យ អនក្សោំែុេះាាយចនទី ក្សមពុា

9
 ជួបហានិភ័យសពស់ ទោយារការខ្ជ្របជ្របួលខាៃំងនូវតជ្រមូវការនិង តម្មៃរបស់ជ្ររប់ាាយចនទី។

តម្មៃរបស់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងពិភពទោក្សខ្ជ្របជ្របួលទៅតាមតម្មៃរបស់ជ្ររប់្ញ្ញ ាតិ ទផ្ែងៗ

ទទៀតខ្ែលជ្របក្សួតជ្របខ្ជងរនែូ ចា ជ្ររប់អាល់ម៉ៃុន ជ្ររប់វ ៉ៃលណ្ណត់ និ ងជ្ររប់ រ ីក្សោយ

(www.commodityonline.com/commodities/plantation/cashew.php).។

ការនាំទចញរបស់ក្សមពា
ុ

បញ្
ា ាមួយតួ ទៅជ្របទទសក្សមពុាទយើងមានការពិបាក្ស ទែើមបីទទួលបានសាិតិអំពីបរ ិមាណនិង តម្មៃទឹក្សជ្របាក្ស់ម្នការ

ទលសសាិតិ នាំទចញ ទោយារខ្តភាពសាេះខាតនូវតួទលសសាិតិផ្ូ វការខ្ែលអាចទុ

ៃ ក្សចិតបា
ត ន។ ជ្របទទសក្សមពុា

ពាណិជជក្សមម បានទ្ាើរបាយការណ៍របស់សួឡនទៅនាយក្សោានសាិតិម្នអងគការសហជ្របាាតិ (United Nations

ក្សមពុា Statistics Department) (Comtrade database) មានជ្រតឹមឆ្នំ ២០០៤ ប៉ៃុ ទណ្ណណេះ និងបនាទប់មក្សគឺឆ្នំ

២០០៨, ខ្ែលតួទលសពាណិជជក្សមមទនាេះទអាយទឈាមេះថា សិត

ា ិ ឆុេះបញ្
ៃ ជ ំង (mirror statistics) របាយ

ការណ៍ទំងទនាេះ បានមក្សពីជ្របទទសាម្ែគូ រពាណិជជក្សមមរបស់ក្សមពុា ខ្ែលបានទផ្ញើរទៅកាន់

អងគភាពសាិតិរបស់អងគការសហជ្របាាតិ (United Nations Statistics Division) ខ្ែលមានរហូត

ែល់ឆ្នំ ២០០៨ ( និងែល់ឆ្នំ ២០០៩ ប៉ៃុខ្នតមិនមានតួ ទលសពីការនាំចូលរបស់ ជ្របទទសទវៀតណ្ណម

ទទ) (តាោងទី ៨)។ ប៉ៃុខ្នត ជ្របភពទិននន័យទំងពីរអាចសុ សរន ខ្ែលអាចនាំឲ្យមានការបក្សស្រាយ

សុសខ្បៃក្សពី រនខ្ែរ។ ាឧទហរណ៍ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចនរបស់ក្សមពុាបាននាំ

ទចញក្សនុងទំ ហំទឹក្សជ្របាក្ស់ ជ្របមាណា ៩១៤,០០០ ែុ ោៃរ ទនេះទបើទយងតាមទិននន័យរបស់ក្សមពុា។

ប៉ៃុ ខ្នតម្ែគូ ពាណិជជក្សមមរបស់ក្សមពុា បានឲ្យែឹងថាការនាំចូលាាយចនទីពីជ្របទទសក្សមពុាគឺមាន

ទំហំទឹក្សជ្របាក្ស់ ទជ្រចើនាង ៣៤ ោនែុោៃរ។ តួទលសខ្ែលទជ្របើទៅក្សនុងតាោងសទងាបទនេះភាគទជ្រចើន

ាសិត ជ ំង (mirror statistics)។

ា ិឆុេះបញ្
ៃ

បញ្
ា ទី២ គឺ សាិតិពាណិជជក្សមមផ្ូ វការ
ៃ មិនបានោប់បញ្ជូ លនូវការនាំទចញទជ្រៅផ្ៃូវការ ខ្ែលទនេះាការ
បា៉ៃ ន់ាមនទបាងការនាំទចញពិតរបស់ក្សមពុា។ បញ្
ា ទនេះ បានទក្សើ តទ ើងទំងក្សនុងសាិតិពាណិជជ

ក្សមមរបស់ក្សមពុា និង ក្សនុងសាិតិពាណិជជក្សមមឆុេះបញ្

ៃ ជ ំ ង។

តាោងទី៨ ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ក្សមពុា។ សាិតិរបស់ក្សមពុាទ្ៀបនឹងសាិតិឆុេះបញ្

ៃ ច ង
ំ

(ពាន់ែុោៃរ)

ជ្របទទសនាំចូល ២០០១ ២០០២ ២០០៣ ២០០៤ ២០០៥ ២០០៦ ២០០៧ ២០០៨

Cambodian statistics
Total cashew nuts 0 681 1,047 166 .. .. .. 915
080131 Cashew nuts, in shell 0 648 761 20 .. .. .. 914
080132 Cashew nuts, without shell 0 33 286 146 .. .. .. 1

Mirror statistics
Total cashew nuts 1,355 2,694 8,291 14,648 20,268 18,454 21,022 34,073
080131 Cashew nuts, in shell 1,355 2,694 7,776 14,297 18,568 17,648 20,731 34,061
080132 Cashew nuts, without shell 0 0 515 351 1,700 806 291 12

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

10
សកមមភាពរបស់កមពជាុ ក្សមពុាគឺាជ្របទទសមួយ ក្សនុងចំទណ្ណមជ្របទទសនាំទចញ្ំាងទគក្សនុងពិភពទោក្សនូវ ជ្ររប់ាាយ
តបន្ៅនឹងដៃគូចមបងរបស់ខ្នលួ
ចនទីខ្ែលមានសមបក្ស ប៉ៃុខ្នតសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលរមនសមបក្ស ក្សមពុាមាននាំទចញទំហំតិច

តួចប៉ៃុទណ្ណណេះ។ ជ្ររប់ាាយចនទីទសទើខ្តទំងអស់ បាននាំទចញទជ្រកាមទំ រង់ ា ផ្លិតផ្លទៅ (តាោង

ទី ៨)។ ាក្ស់ ខ្សតងែូចាជ្របទទសក្សមពុា ទោយារមានក្សងាេះខាតខាងមទ្ាបាយសជ្រមាប់ខ្ក្សម្ចន

(បចចុបបននទនេះជ្របទទសក្សមពុាមិ នមានទោងចជ្រក្ស ឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចនផ្លិតផ្លាាយចនទីទៅទ ើយ

ទទ មានខ្តសិបបក្សមមខ្ក្សម្ចនខ្បបជ្រគួា ទៅតាមភូមិស្រសុក្ស សជ្រមាប់ អតិថិជនក្សនុងស្រសុក្សប៉ៃុទណ្ណណេះ។

ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់ក្សមពុាថមីៗទនេះ គឺមានការទក្សើនទ ើង ទោយារខ្តការ

អភិវឌ្ឍន៍ សមតាភាពខ្ក្សម្ចនរបស់ជ្របទទសទវៀតណ្ណម។

 ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីទៅទំងសមបក្ស ជ្រគប់ជ្រគង ទោយបណ្ណ

ត ជ្របទស ក្សនុងទាីប

អាន្រហាិក្សៈ មានជ្របទទសចំ នួន ៧ ក្សនុងចំទណ្ណម ១០ ជ្របទទសខ្ែលាអនក្សនាំទចញសំខាន់ៗ

សាិតក្សនុងទាីបអាន្រហាិក្ស។ ជ្របទសចំនូន ៣ ខ្ែលនាំទចញទជ្រចើ នាងទគមាន ជ្របទទសក្សូតឌ្ីវ ័រ,

ជ្របទទសហគីទណបី ទៅ និង ជ្របទទសហាកណ្ណ ខ្ែលសរុបទំងអស់ទសមើ នឹង ៥៧% ម្នការ

នាំទចញក្សនុងពិភពទោក្ស។ ក្សនុងទំហំទឹក្សជ្របាក្ស់ ម្នការនាំទចញខ្ែលមានចំនួន ៣៤

ោនែុោៃរ ជ្រពមទំងមានភាគហុនទីផ្ារពិភពទោក្សទសមើនឹង ៤.៧% ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨។

ក្សមពុាគឺាជ្របទទសខ្ែលមានទលសទរៀងទី ៨ សាិតក្សនុងចំទណ្ណមជ្របទទសខ្ែលនាំ ទចញ្ំ

ាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស (តាោងទី ៣)។ ប៉ៃុ ខ្នតទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី សាិតិទំងទនេះបានបា៉ៃ ន់

ាមននូវាានភាពពាណិជជក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់ជ្របទសក្សមពុាទបាងការពិត

ទោយារការនាំទចញភាគទជ្រចើនរបស់ក្សមពុាមានលក្សាណៈទជ្រៅផ្ៃូវការ។

 សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ក្សម្ចនរច
ួ និងរមនសមបក្ស ជ្របទទសទវៀតណ្ណម និងជ្របទទសឥណ្ណ
ឌ

គឺាអនក្សនាំ ទចញ្ំ ាងទគបងអស់ក្សុងពិ

ន ភពទោក្ស(ខ្ែលមានចំខ្ណក្សទីផ្ាររួមបញ្ូជ ល

រនក្សនុងពិភពទោក្សជ្របមាណា ៧៥%) បនាទប់មក្សមានជ្របទទសទជ្របសុីល (៩%) និង

ជ្របទទសហូ ង់ (៥%)។ ាមួ យនឹងក្សំទណើនជ្របចាំឆ្នំ ១៨% ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៤ និង

២០០៨ ទវៀតណ្ណមគឺ ា ជ្របទទសមួយខ្ែលមានក្សំ ទណើនម្នការនាំទចញទលឿនាងការនាំ

ទចញរបស់ពិភពទោក្ស (ក្សំទណើន ១១%) ជ្រពមទពលខ្ែលជ្របទទសឥណ្ណ

ឌ និងជ្របទទស

ទជ្របសុីល បាត់ បង់នូវចំ ខ្ណក្សទីផ្ាររបស់សួនក្សន

ៃ ុងការនាំទចញ។ ជ្របទទសក្សមពុាទ្ាើការនាំ

ទចញមានទំ ហំ ទឹក្សជ្របាក្ស់ ជ្រតឹមខ្ត ១២,០០០ ែុោៃរ ប៉ៃុ ទណ្ណណេះក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ទពាលគឺា

អនក្សនាំទចញបនាទប់បនែំមួយប៉ៃុ ទណ្ណណេះ។

ទីផ្ារបចចុបបនន សជ្រមាប់ផ្លិតផ្លាាយចនទីទំងពីរជ្របទភទ, ការនាំទចញរបស់ក្សមពុាជ្របមូលផ្តុំខ្តទៅទលើ ជ្របទទស

របស់ជ្របទទស ាម្ែគូមួយចំនួនតូចប៉ៃុទណ្ណណេះ។
ក្សមពុា  ាាយចនទីមិនទន់ខ្ក្សម្ចន បាននាំទចញោតច់មុសទៅកាន់ជ្របទទសទវៀតណ្ណម ពីឆ្នំ ២០០១

ែល់ឆ្នំ ២០០៨។ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៥ និង ២០០៦, និង ២០០៩ ការនាំទចញរបស់ ក្សមពុា

មូយចំនួនតូច បានទចញទៅកាន់ជ្របទទសឥណ្ណ
ឌ (តាោងទី ៩)។ ការបទងកើនសមតាភាព

11
 ក្សនុងការខ្ក្សម្ចនក្សុងជ្របទទសទវៀតណ្ណមនាំ
ន ឲ្យមានការទក្សើ នទ ើងនូវ ទិននផ្លាាយចនទីរបស់

ជ្របទទសក្សមពុាផ្ងខ្ែរ ទហើយភាគទជ្រចើនាការនាំទចញទោយទគចពនធទៅតាម តំបន់

ជ្រពំខ្ែន។

 ផ្លិតផ្លជ្ររប់សាយចនទីរមនសមបក្ស បាននាំទចញទៅកាន់ជ្របទទស កាណ្ណោ ខ្តមួ យ

ប៉ៃុទណ្ណណេះក្សនុងឆ្នំ ២០០៨, ខ្តក្សនុងឆ្នំមុនៗទនាេះ បាននាំទចញទៅកាន់ ជ្របទទសទវៀតណ្ណម

និង សហរែាអាទមរ ិក្សអស់រយៈទពលាទជ្រចើនឆ្នំ។

តាោងទី ៩ ទីផ្ារទរលទៅសជ្រមាប់ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ក្សមពុា ឆ្នំ ២០០១ ែល់

២០០៩ (ពាន់ែុោៃរ)
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Raw cashew nuts
(HS 080131)
Total 1,355 2,694 7,776 14,297 18,568 17,648 20,731 34,061 ..
Vietnam 1,355 2,694 7,776 14,297 18,419 17,351 20,731 34,061 ..
India 0 0 0 0 149 297 0 0 681

Cashew nuts without

shell (HS 080132)
Total 0 0 515 351 1,700 806 291 12 ..
Canada 0 0 270 53 56 20 144 12 5
Vietnam 0 0 0 0 1,319 630 73 0 0
United States 0 0 150 298 325 111 74 0 0
Hong Kong (SARC) 0 0 95 0 0 0 0 0 0
Thailand 0 0 0 0 0 44 0 0 0
China 0 0 0 0 0 1 0 0 ..

ជ្របភពៈខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

លក្សាសណឌចូល ជ្របទទសក្សមពុា មានលក្សាសណឌចូលក្សនុងទីផ្ារជ្របទទសអនក្សនាំចូល ផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីលអ

ក្សនុងទីផ្ាររបស់ ជ្របទសើរ។ អជ្រតាពនធសជ្រមាប់ ជ្ររប់ាាយចនចីក្សមពុាទៅទីផ្ារក្សនុងតំបន់ មានក្សជ្រមិតទប ទនទឹមនឹង
ក្សមពុា ទនាេះជ្របទទសក្សមពុាក្ស៏បានទទួ លនូវភាពអនុ ទជ្ររេះពនធគយក្សនុងទីផ្ារ តំបន់ មួយចំនួនផ្ងខ្ែរ។

ជ្ររប់ាាយចនទីក្សមពុាបាននាំទចញទៅកាន់ ជ្របទទសទវៀតណ្ណម ទោយមិនយក្សពនធ ទនេះទបើទយង

តាមក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀងពាណិជជក្សមមទទាភាគីក្សមពុា និង ទវៀតណ្ណម។

 ពនធនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សមពុាទៅកាន់ ជ្របទទសឥណ្ណ
ឌ និងជ្របទទសទវៀតណ្ណម

ជ្រពមទំង ជ្របទទសនាំចូល្ំៗមួយចំនួន គឺ ០% (តាោងទី ៤)។ ក្សនុងទីផ្ារមួ យចំនួន

ជ្របទទសក្សមពុា ទទួ លបាននូវលក្សាសណឌចូ លក្សនុងទីផ្ារ (អជ្រតាពនធ) ែូចជ្របទទសក្សូតឌ្ី វ ័រ

ខ្ែលាជ្របទទសនាំទចញ្ំាងទគក្សនុងពិភទពទោក្ស ខ្ែលនាំឲ្យជ្របទទសទនេះាម្ែគូ

ជ្របក្សួតជ្របខ្ជងែ៏ សំខាន់ សជ្រមាប់ក្សមពុា។ ប៉ៃុ ខ្នតជ្របទទសក្សមពុា ទទួ លបានការអនុទជ្ររេះ

ពនធក្សុងការនាំ
ន ទចញទៅជ្របទទសទវៀតណ្ណម (០%សជ្រមាប់ ជ្របទទសក្សមពុា ទបើ ទជ្របៀបទ្ៀប

ាមួយជ្របទទសក្សូតឌ្ី វ ័រ ៣០%)។

 សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ក្សម្ចន ពនធនាំទចញរបស់ជ្របទទសក្សមពុា ទៅកាន់ទីផ្ារនាំចូល

្ំៗភាគទជ្រចើនគឺ០% ទលើក្សខ្លងខ្តជ្របទទសម្ថ ង់ែ៏ (៤០%), និង អុីរ ៉ៃង់ (៥០%)។ ក្សនុង

12
 ទីផ្ារភាគទជ្រចើន ជ្របទទសក្សមពុា ទទួ លបាននូវលក្សាសណឌចូ លក្សនុងទីផ្ារែូចជ្របទទស

ទវៀតណ្ណម ខ្ែលាអនក្សនាំទចញ្ំាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស ែូទចនេះជ្របទទសទវៀតណ្ណមគឺ

ាម្ែគូ ជ្របក្សួតជ្របខ្ជងែ៏ សំខាន់របស់ក្សមពុា។

សមតាភាពផ្គត់ផ្ង
គ ់ក្សងស្រសុ
ុន ក្ស

ភាគីពាក្ស់ព័នធ ភាគីពាក្ស់ព័នស
ធ ំខាន់ៗក្សនុងខ្សែសងាាក្ស់តម្មៃម្នផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីជ្របទទសក្សមពុា មាន ជ្របា
សំខាន់ៗ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ និងពាណិជជក្សរជ្រពមទពលខ្ែលមិនមាន អនក្សខ្ក្សម្ចន ខ្ែលជ្រប ូ ក្សក្សនុងទីផ្ារ
ទទៀតទ ើយក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា។

 ជ្របាក្សសិក្សរៈ អនក្សផ្លិតាាយចនទីភាគទជ្រចើនាក្សសិោានខ្ែលមានលក្សាណៈជ្រគួារ ឬ

ក្សសិោានខ្ែលមានទំ ហំម្យម ប៉ៃុខ្នតក្ស៏មានក្សសិោាន្ំៗផ្ងខ្ែរ។ ាទូ ទៅក្សសិោានមាន

ទំហំាម្យមពី ៣ ទៅ ៥ ហិក្សតា ចាប់ោប់ពី អនក្សោំែុេះក្សនុងចំការតូចៗ ខ្ែលអាចោំែុេះ

បានរហូតែល់ទំហំ ២,០០០ ហិក្សតា សជ្រមាប់ជ្រក្សុមហុន Agro Star ខ្ែលាជ្រក្សុមហុនោំ

ាាយចនទី្ំាងទគក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា។ មិនមានតួទលសផ្ៃូវការទ ើយទក្ស់ទងនឹងចំនួន

អនក្សោំែុេះាាយចនទីក្សុងជ្របទទសក្សមព
ន ុា។ តាមរបាយការណ៍របស់ USAID និង DAI
(2006) បានទសែន៍ ទយថា មានជ្របាក្សសិក្សរជ្របមាណា ២២,០០០ ខ្ែលាអនក្សោំែុេះ

ាាយចនទីនិងមានពលក្សរជ្របមាណា ៣៨,០០០ នាក្ស់ ខ្ែលពាក្ស់ព័នធក្សុងខ្សែសងា

ន ា ក្ស់តម្មៃ

ផ្លិតផ្លាាយចនទី ទោយរួមទំងពលក្សរតាម រែូវផ្ងខ្ែរ។

 អនក្សជ្របមូលទិញ, ពាណិជជក្សរ ឬអនក្សនាំទចញៈ អនក្សជ្របមូលទិ ញគឺាឈមួញក្សណ្ណ

ត លទៅ តាម

ភូមិស្រសុក្ស ខ្ែលទិ ញ (ជ្ររប់ ាាយចនទីោយរន និងភាគទជ្រចើនមិនបានទ្ាើចំណ្ណត់ ថានក្ស់ )

ាាយចនទីទៅពីចំការឬក្សសិោាន រួមយក្សមក្សសតុក្សទុក្សមួ យ ឬ ពី រម្ថាទៅក្សនុងឃ្ៃំង បនាទប់

មក្សលក្ស់ទៅឲ្យអនក្សជ្របមូ លទិ ញ ឬអនក្សនាំទចញខានតក្សណ្ណ

ត ល និងខានត្ំខ្ែលភាគទជ្រចើន

មក្សពីជ្របទទស ទវៀតណ្ណម។ ពាណិជជក្សរខ្សមរ មិនជ្រតឹមខ្ត ទិ ញផ្លិតផ្លាាយចនទីខ្ត

ប៉ៃុទណ្ណណេះទទ ប៉ៃុ ខ្នតពួក្សទគ ជ្របមូ លទិញនូ វផ្លិតផ្ល ទផ្ែងៗទោយអាស្រស័យទៅតាមរែូវ

ក្សនុងទនាេះមានស្រសូវ ែំ ូងមី សខ្ណតក្សទសៀង សខ្ណតក្សបាយ និងលា។

 អនក្សខ្ក្សម្ចនៈ ក្សនុងែំទណើរខ្សែសងាាក្ស់តម្មៃម្នផ្លិតផ្លាាយចនទីក្សមពុា បញ្ចប់ ជ្រតឹម អនក្ស
ជ្របមូលទិ ញ្ំៗ ឬអនក្សនាំទចញទោយារខ្តមិនមានអនក្សខ្ក្សម្ចនក្សុងជ្របទទស
ន គួ រឲ្យក្សត់

សមាគល់ទទៀតទ ើយ។ មានទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនខានតឧសាហក្សមមចំនួន ៣ ខ្ែលធ្លៃប់ បាន

ែំទណើរការក្សនុងការខ្ក្សម្ចនាាយចនទី ក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាបានទទួល បោជ័ យ កាលពី១០ឆ្នំ

មុន ទោយារ ខ្តទគជ្រតូវទោេះស្រាយទជ្រចើនទពក្សាមួយខ្បបខ្ផ្នក្សនុងការជ្រគប់ជ្រគង់ ក្សុង

ន

ស្រសុក្ស និង ឧបសគគម្នបរ ិយកាសពាណិជជក្សមម (DAI, ២០០៧)។

ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនាាយចនទីចុងទជ្រកាយក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាមានែូចា Khmer Agricultural

13
 Product (KAP) និង Cam Ag ទៅក្សនុងទសតតក្សំពង់ ចាមបានបញ្ចប់នូវែំ ទណើរការរបស់សួន។
ៃ

តាមរបាយការណ៍របស់ EIC (២០០៨) បានសននិោានថា ជ្របសិនទបើ ជ្ររប់ាាយចនទីទៅជ្រតូវ

បានខ្ក្សម្ចន និងទវចសចប់ក្សុងស្រសុ
ន ក្ស ទគអាចផ្តល់ការងារែល់មនុសែ ១០០០០នាក្ស់បខ្នាម

ទទៀត។

ខ្សែសងាាក្ស់តម្មៃម្នឧសែហក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីក្សមពុា មានលក្សាណៈ ែូចខាងទជ្រកាម (រូបទី ៣)។

ាទូទៅក្សសិក្សរលក្ស់ផ្លិតផ្លរបស់ពួក្សរត់ទៅឲ្យអនក្សជ្របមូលទិញក្សនុងភូមិ ឬ ុំ។ អនក្សជ្របមូល

ទិញក្សនុងស្រសុក្សបានពជ្រងឹ ងនូវការទិ ញផ្លិតផ្លាាយចនទីទៅតាមតំបន់ភូមិ ុំ និង បនតលក្ស់ទៅ

ឲ្យឈមួញក្សណ្ណ
ត លក្សនុងស្រសុក្ស។ បនតមក្សាាយចនទីជ្រតូវបានលក្ស់ ទៅអនក្សខ្ក្សម្ចនក្សុង
ន ស្រសុក្សឬ អនក្សខ្ក្សម្ចន

ជនាតិទវៀតណ្ណមកាលពីទគទៅមានសក្សមមភាព។ ឧសាហក្សមមាាយចនទីរបស់ជ្របទទសក្សមពុា

ទោតត សំខាន់ ាទរលទៅទលើការោំែុេះការជ្របមូ លផ្ល និងការទ្ាើពាណិជជក្សមមផ្លិតផ្លាាយ

ចនទីទៅ។

រូបទី៣ តាោងបំជ្រពួញខ្សែសងាាក្ស់តម្មៃជ្ររប់ាាយចនទីទៅជ្របទទសក្សមពុា

ជ្របភព៖ Trade SWAp Pillar 2 Task Team on cashew nuts (2008)

ផ្លិតក្សមមតាម ផ្លិតក្សមមម្នាាយចនទីរបស់ជ្របទទសក្សមពុាអាចែឹងបានតាមរយៈការបា៉ៃ ន់ាមនខ្តប៉ៃុទណ្ណណេះ។ មិន

បណ្ណ
ត ទសតត ថាជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម ឬអងគការទសបៀងអាហារ និងក្សសិក្សមម (FAO) មិនបានទចញផ្ាយនូ វសាិតិ
ទិននផ្លជ្របចាំឆ្នំ ឲ្យទទៀងទត់សជ្រមាប់ជ្របទទសក្សមពុាទ ើយ។ ែូ ទចានេះទហើយការសិក្សា ទសែន៍

ទយ នូវទិននន័យទិននផ្លជ្រតូវបានទ្ាើទ ើងទោយមិនោទល់ ទពាលគឺយក្សទិ ននន័យខ្ែលមាន

ស្រាប់អំពីម្ផ្ទែីោំែុេះ(ជ្រក្សសួង ក្សសិក្សមម) គុណនឹង ទិននផ្លទទួលបានាម្យមក្សនុងមួ យហិក្សតា។

- ម្ផ្ទែីោំែុេះាាយចនទីបានទក្សើ នទ ើងក្សនុងឆ្នំថីៗ
ម ទនេះ ពី៥០,០០០ហិក្សតាក្សនុងឆ្នំ២០០៤
ែល់៦០,០០០ហិក្សតាក្សនុងឆ្នំ២០០៥ ( EIC ២០០៧) និងែល់ ៨០,០០០ហិក្សតាក្សនុងឆ្នំ
២០០៨ (ភនំទពញប៉ៃុសិ៍ត ម្ថាទី២០ ខ្សសីហា ឆ្នំ២០០៩)។

- ទិននផ្លាម្យមរបស់ាាយចនទីទៅក្សមពុាជ្រតូវបានទសែន៍ទយថាមានជ្របខ្ហល

១ទតានក្សនុងមួយហិក្សតា (ចាប់ ពី ០,៥ ទៅ ១,៥ទតានក្សនុងមួ យហិក្សតា)។

-វ ិ្ីាស្រសតទនេះផ្តល់នូវការទសែនទ៍ទយសជ្រមាប់ ឆ្នំណ្ណមួ យប៉ៃុទណ្ណណេះ ឧទហរណ៍

14
 ៦០,០០០ទតានក្សនុងឆ្នំ២០០៨អាស្រស័យទៅទលើការគិតាម្យមទសមើ១ទតានក្សនុងមួ យ
ហិក្សតា (តាោងទី១០)។

ាាយចនទីមានោំែុេះទៅក្សនុងទសតតាទជ្រចើនក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា ប៉ៃុខ្នតមានទសតតចំនួន ៣ ខ្ែលមាន

ម្ផ្ទែីោំែុេះសរុបចូល រន ទសមើ ៨០% ម្នម្ផ្ទែីោំែុេះសរុបទនាេះគឺទសតតរតនៈគីរ ី ទសតតក្សំពង់ចាម និង

ទសតតក្សំពង់្ំ។ មានទសតតទផ្ែងៗទទៀតខ្ែលោំែុេះាាយចនទី្ំខ្ែលទនាេះគឺ ទសតតទសៀមោប ទសតត
មណឌលគីរ ី ទសតតជ្រក្សទចេះ និង ទសតតទកាេះក្សុ ង។

តាោងទី១០ ទសតតខ្ែលផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទជ្រចើនាងទគទៅក្សមពុា ឆ្នំ២០០៧

ទសតត ម្ផ្ទែី (ហត) ទិនផ្

ន លទប ទិនផ្
ន លម្យម ទិនផ្
ន លសពស់

០,៥ទតាន/ហត ១ទតាន/ហត ១,៥ទតាន/ហត

ផ្លិតក្សមម (ទតាន) ផ្លិតក្សមម (ទតាន) ផ្លិតក្សមម (ទតាន)

1. Rattanakiri 21,562 10,781 21,562 32,343
2. Kampong Cham 17,765 8,883 17,765 26,648
3. Kampong Thom 7,515 3,758 7,515 11,273
4. Siem Reap 2,795 1,398 2,795 4,193
5. Mondulkiri 2,734 1,367 2,734 4,101
6. Kratie 1,912 956 1,912 2,868
7. Koh Kong 1,835 918 1,835 2,753
8. Takeo 966 483 966 1,449
9. Pursat 750 375 750 1,125
10. Kampot 612 306 612 918
(...)
Total 60,453 30,227 60,453 90,680

ជ្របភពៈ DAI (២០០៨)។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានលមអិតបខ្នាម សូមទមើលតាោងឧបសមព័នធទី ៩

ម្ផ្ទែីោំែុេះ ម្ផ្ទែីោំែុេះាាយចនទីមានការទក្សើនទ ើងក្សនុងអំ ុ ងឆ្នំចុងទជ្រកាយថមីៗទនេះ ចាប់ពី ៥០,០០០ ហិក្សតា

ផ្លិតក្សមម ក្សនុងឆ្នំ ២០០៤ ែល់ជ្របមាណា ៦០,០០០ ហិក្សតាក្សនុងឆ្នំ ២០០៥ (EIC, 2007) និងបនតទក្សើ នទ ើង

ទិនផ្
ន ល ែល់ ៨០,០០០ ហិក្សតា ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ (ភនំទពញប៉ៃុ សិ៍ត ម្ថាទី ២០ ខ្សសីហា ឆ្នំ ២០០៩) ។

ទិនផ្
ន លជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ជ្របទទសក្សមពុា មានក្សជ្រមិតទប ាងជ្របទទសទវៀតណ្ណម ប៉ៃុខ្នតសស
ព ់
ាងទៅឥណ្ណ
ឌ ។ ាទូទៅទែើ មាាយចនទី ជ្រតូវបានចាត់ទុក្សថាាជ្របទភទោំណ្ណំខ្ែលងាយស្រសួល
ោំែុេះ ទហើយជ្របាក្សសិក្សរាទរឿយៗ មិនទោតតការយក្សចិ តតទុក្សោក្ស់ខាៃំងក្សនុងការទជ្រជើ សទរ ើសពូជ

និងការខ្ថរក្សាទនាេះទទ។ ែូទចានេះទហើយ នាំឲ្យមានផ្លប៉ៃេះពាល់ែល់គុណភាព និងទិ ននផ្ល (ា

ការពិត ជ្របាក្សសិក្សរភាគទជ្រចើ ន មិនបានយក្សចិតតទុក្សោក្ស់ ទៅទលើទែើមាាយចនទី របស់ពួក្សរត់

ទទ រហូតែល់ជ្ររប់ាាយចនទីជ្រជុេះទចញពីទែើម)។ ទិននផ្លាម្យម ម្នាាយចនទីក្សមពុា ជ្រតូវបាន

ទគបា៉ៃ ន់ាមនថា បានជ្របមាណា ១ ទតាន/ហិក្សតា សណៈខ្ែលទៅម្ណចឺទរៀបាន២ទតាន/ហិក្សតា

ជិត៣ទតាន/ហិក្សតាទៅទវៀតណ្ណម និងែល់ទៅ៤ទតាន/ហិក្សតាទៅហាីលីពីន (តាោងទី១១)។

ផ្ទុយទៅវ ិញ ក្សមពុាទទួ លបានទិននផ្លសពស់ាងទៅឥណ្ណ

ឌ ក្សូតឌ្ីវ ័រ ទជ្របសុីល និងឥណូត ទណសុី។

15
តាោងទី ១១ ទិនផ្
ន លក្សនុងចំទណ្ណមជ្របទទសផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងពិភពទោក្ស ឆ្ន២
ំ ០០៨

ផ្លិតក្សមម ក្សជ្រមិតម្នទិនផ្
ន ល ការប្ខ្ួប្ួល
ួ ទិនផ្
ន ល

(ោនទតាន) (ទតាន/ហត) (២០០០=១០០)

1. Vietnam 1,191 2.96 214
2. India 665 0.77 101
3. Nigeria 660 2.00 111
4. Côte d'Ivoire 280 0.42 118
5. Brazil 240 0.32 152
6. Indonesia 143 0.46 371
….
12. Cambodia (est.) 60 1.00 ..

World 3,720 0.91 152

ជ្របភពៈ FAO និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាាជ្របមាញ់ និង ទនាទ (ទិននន័យសជ្រមាប់ក្សមពុាាតម្មៃបា៉ៃន់ាមន)។ សជ្រមាប់

ព័ត៌មានលមអិតបខ្នាមសូមទមើលតាោងឧបសមព័នទ
ធ ី១

ទិនផ្
ន លខ្ែលបាន ទទួលឥទធិពលពីក្សតាតាទជ្រចើនក្សនុងទនាេះរួមមាន ែីពូជ និងអាយុកាលរបស់ ទែើម
ាាយចនទី, ការខ្ថរក្សា និងការជ្រគប់ជ្រគង។ ទយងតាម DAI (២០០៨), ទិននផ្លក្សនុងមួ យហិក្សតា
និងជ្របាក្ស់ចំណូលរបស់ជ្របាក្សសិក្សរអាចនឹង ទក្សើនទ ើងរហូតែល់៥ទតាន/ហិក្សតាទោយារការ

ខ្ក្សលមអពូជ និងការអនុវតតន៍ការោំែុេះខ្បបាក្សវបបក្សមម។

ាទូទៅក្សសិក្សរមានចំទណេះែឹងតិចតួច និងមិនមានក្សំោង
ំ ចិតក្ស
ត ុ ងការផ្លិ
ន តជ្ររប់ាាយចនទីឲ្យ
មាន គុណភាពសពស់ទនាេះទទ។ គុណភាពម្នាាយចនទីទៅ(RCN) ាចមបង ជ្រតូវបានវាស់សង
ទ ់

តាមក្សជ្រមិតសំទណើម, ទំ ហំ ជ្ររប់ (ចំនួនជ្ររប់ាាយចនទី/គី ូជ្រកាម) និងបរ ិមាណជ្ររប់ ឆិអនខ្ែល

អាចទជ្របើជ្របាស់បានទចញពីជ្ររប់ទៅមួ យ គី ូជ្រកាម (DAI ២០០៨) ។ ក្សសិក្សរមួ យចំនួនាពិ ទសស
ក្សសិក្សរតូចតាចខ្ែលមានក្សខ្នៃងសតុក្សតូចចង់ លក្ស់ចង់ លក្ស់ទងាយអស់ទលឿនតាមខ្តអាចទ្ាើបាន

ទោយារពួក្សរត់ ជ្រតូវការជ្របាក្ស់។ ាញឹក្សញាប់ពួក្សរត់ទបេះខ្ផ្ៃមិនទន់ទុំលន

អ ិងមិនសមាូតទទ

ខ្ែលាទហតុ ទ្ាើឲ្យមានការសូ ចខាតោយារផ្ែិតទក្សើនទ ើង។ បញ្

ា ទផ្ែងទទៀត ខ្ែល

នាំឲ្យមានការខាត់បង់ ទនាេះគឺ ទចារលួច ខ្ែលាទូ ទៅមានជ្របមាណា ១០% ទៅ ២០%

ម្នជ្ររប់សរុប (DAI ២០០៨) ។ាលទធផ្ល អនក្សជ្របមូលទិ ញា ទូទៅគឺទិញជ្ររប់ចជ្រមុេះ(មិនទ្ាើ

ចំណ្ណត់ថានក្ស់)ពីក្សសិក្សរក្សនុងតម្មៃទប, បនាទប់មក្សយក្សទៅសមាួត និង ទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ តាមជ្របទភទ

ទោយសៃួនឯង។

តាោងទី ១២ រែូវជ្របមូលផ្លជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងជ្របទទសអនក្សផ្លិត្ំៗ
មក្សោ ក្សុមភៈ មិនា ទមា ឧស មិថុនា ក្សក្សកោ សីហា ក្សញ្ញ តុោ វ ិចេិកា ្នូ

ភា

Cambodia x x
Vietnam x x x X
India x x x X
Nigeria x x x x
Cote d’Ivoire x x x X
Brazil x x x x
Indonesia x x x x x x x
Tanzania x x x x
Mozambique x x x x x x

ជ្របភពៈ CashewInfo.com (www.cashewinfo.com/home.asp?file_id=seasonality)សជ្រមាប់ជ្របទទសទជ្រៅពីក្សមពុា

16
ការជ្របមូលទិញ, ាក្ស់ខ្សតង ជ្ររប់ាាយចនទីទៅខ្ែលបានជ្របមូលផ្ល ជ្រតូវបានលក្ស់ទៅកាន់ទីផ្ារតាមរយៈអនក្ស

និងការទ្ាើ ជ្របមូលទិញ និងពាណិជជក្សរ សជ្រមាប់ការនាំទចញ។ ក្សសិក្សភាគទជ្រចើន មិនបរ ិទភាគជ្ររប់ ាាយចនទី

ពាណិជជក្សមម ខ្ែលពួក្សរត់ ោំបានទនាេះទទ។ ក្សសិក្សរ លក្ស់ ជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ពួក្សរត់ ទំងអស់ ទៅឲ្យអនក្ស

ជ្របមូលទិ ញ និ ង ពាណិជជក្សរ ទោយអាស្រស័យ ទលើទីតាំង និ ងទំហំក្សសិក្សោានរបស់ពួក្សរត់។

ាពិទសសក្សសិក្សរ ខានតតូច ជ្រតូវការពឹងខ្ផ្អក្សទលើអនក្សជ្របមូលទិញទែើមបីបញ្ូជ នផ្លិតផ្លរបស់ពួក្ស

រត់ទៅកាន់ពាណិជជក្សរ ខ្ែលាទហតុ ផ្លមួយខ្ែលទ្ាើឲ្យពួក្សរត់ ទទួលបានតម្មៃមួយទប។

សជ្រមាប់ក្សសិក្សរោំាាយចនទីទៅតាម តំបន់ ោច់ស្រសយល មិនថាអនលជ្របមូ លទិញ

ទរៀបចំការែឹក្សជញ្ូជ នផ្លិតផ្ល ទៅកាន់ពាណិជជក្សរ្ំៗ (ក្សនុងក្សជ្រមិតបញ្ុច េះតម្មៃណ្ណមួយតិ ច ឬ

ទជ្រចើនាងលំនឹងម្ថៃ អាស្រស័យតាម ចមាាយខ្ែលជ្រតូវែឹក្សជញ្ូជ ន ទគជ្រតូវខ្តែឹក្សទចញែខ្ែល)

ទបើមិនែូ ទចនេះទទក្សសិក្សរជ្រតូវខ្ត ឬចង់ទរៀបចំ ការែឹក្សជញ្ូជ នទោយសៃួនឯង។ ទៅក្សនុងបណ្ណ

ត ទសតត

និងស្រសុក្សទំងទនាេះ សមបូរោំាាយចនទីណ្ណស់ (ាពិទសសគឺទសតតរតនៈគីរ ី, ក្សំពង់ចាម,

និងក្សំពង់្ំ)។ ការជ្របមូលទិ ញជ្ររប់ាាយចនទីគឺាជំនួញ មួយខ្ែលមានការជ្របក្សួតជ្របខ្ជង

ប៉ៃុខ្នតជ្របាក្ស់ចំទណញមានសពស់ាងែំណ្ណំក្សសិផ្លទផ្ែងៗទទៀត ទោយារខ្តក្សតាតទផ្ែងៗែូចា

ហានីភ័យ ម្នការខ្ជ្របជ្របួលម្ថៃមានក្សជ្រមិតសពស់។

អនក្សជ្របមូលទិញ និង ពាណិជជក្សរ មិនសូវយក្សចិតទ

ត ុក្សោក្ស់ទលើគុណភាពម្នជ្ររប់ាាយចនទីទៅទទ។
ាពិទសស ក្សនុងក្សជ្រមិត អនក្សជ្របមូលទិញទគទសទើខ្តមិនយក្សចិ តតទុក្សោក្ស់ទៅទលើគុណភាពម្នជ្ររប់

ាាយចនទីទៅ។ ទលើក្សខ្លងខ្តទៅទពលជ្របមូ លផ្លយឺត (ទៅទពលរែូ វទភៃៀងចាប់ ទផ្តើម) តម្មៃ

អាចមានការខ្ជ្របជ្របួលអាស្រស័យទៅតាមសំទណើម និងទំ ហំ (តាមការពិនិតយទោយខ្ភនក្សាក្ស់

ខ្សតង)។ ជ្របការទនេះអាចខ្ជ្របជ្របួលទៅតាមពាណិជជក្សរ ប៉ៃុ ខ្នតទទេះបី ាពាណិជជក្សរ្ំៗ ក្ស៏ទគទិញ

ជ្ររប់ាាយចនទីក្សុងតម្មៃ
ន ទូទៅ្មមតាខ្ែរ (ADI ២០០៩)។

អនក្សជ្របមូលទិញតាមបណ្ណ
ត ទសតតភាគទជ្រចើនពឹងខ្ផ្អក្សទលើជ្របទទសជិតខាង ទោយារមិនមាន
ជទជ្រមើសបណ្ណ
ត ញខ្ចក្សចាយទៅកាន់ទីផ្ារទផ្ែងៗទទៀតខ្ែលបានបទងកើតទ ើងទៅទ ើយទទ។
ទបើទទេះបីាយ៉ៃ ងទនាេះក្ស៏ទោយពាណិជជក្សរមានតួនាទីខាៃំង ក្សនុងក្សជ្រមិតថានក្ស់ ទសតត ទហើយអាចជ្រគប់

ជ្រគងនូវចំ ខ្ណក្សផ្លិតផ្លក្សនុងស្រសុក្សបានយ៉ៃ ងទជ្រចើនប៉ៃុខ្នតពួក្សរត់ទៅខ្ត មានការចាញ់ទជ្របៀបទៅ

ទពលទ្ាើការនាំទចញ។ ទជ្រៅពី ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលមាន ក្សជ្រមិ តតិចតួចទៅកាន់

ជ្របទទសម្ថ ត ទសតតទៅភាគខាងលិច) ជ្ររប់ ាាយចនទីទៅរបស់ក្សមពុា

ង់ែ៏ (ភាគទជ្រចើនពីបណ្ណ

ទសទើរខ្តទំងអស់បានលក្ស់ ទៅកាន់ជ្របទទសទវៀតណ្ណម។ សូមបីខ្តពាណិជជក្សរ្ំៗ ា ទរឿយៗ មិន

អាចទ្ាើការនាំទចញបានទោយសៃួនឯងទនាេះទទប៉ៃុ ខ្នតបានជ្រតឹ មខ្តែឹក្សជញ្ូជ នជ្ររប់ ាាយចនទីជ្រតឹម

ខ្តចំនុចជ្រតួតពិនិតយទៅជ្រពំ ខ្ែនខ្តប៉ៃុទណ្ណណេះ ទហើយខ្ែលាក្សខ្នៃងខ្ែលអនក្សទិ ញ ជនាតិ

ទវៀតណ្ណម ឬ ភានក្ស់ ងារទផ្ែងៗ មក្សយក្សផ្លិតផ្លទំងទនាេះ និងទរៀបចំខ្បបបទទែើមបីឆៃងខ្ែន

(ភាគទជ្រចើនទជ្រៅផ្ៃូវការ)។ វាទំ នងាវ ិ្ីទូទៅខ្ែលអនក្ស ទិ ញាជនាតិ ទវៀតណ្ណមសងជ្របាក្ស់

ជំពាក្ស់ចាស់ែល់ពាណិជជក្សរខ្សមរ ទៅទពលខ្ែលការលក្ស់ ឬ ការែឹក្សជញ្ូជ នបនាទប់បានទៅែល់

17
 ែូទចានេះទហើយពាណិជជក្សរ ក្សមពុាជ្រតូវខ្តបនតការទ្ាើពាណិជជក្សមមាមួយពួ ក្សទគ។ជ្របាក្ស់ ចំទណញមាន

ការធ្លៃក្ស់ចុេះក្សនុងប៉ៃុនាមនឆ្នំថីៗ
ម ទនេះ ទោយាខ្តមានការទក្សើនទ ើងនូ វការជ្របក្សួជ្របខ្ជងទំងការទ្ាើ

ពាណិជជក្សមមាាយចនទីស្រសស់ និងការជ្របមូ លទិញ។

ទគលក្ស់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅវ ិញភាៃមៗបនាទប់ពីបានទិញ ទោយាខ្តក្សតាតទុន និងបញ្

ា សតុក្សទុក្ស។
ទោយារពាណិជជក្សរជ្ររប់ ាាយចនទីខ្ែលមានមទ្ាបាយសតុក្សទុក្សតិច និងាទូ ទៅទ្ាើពាណិជជ

ក្សមមទលើក្សសិផ្លទផ្ែងៗទទៀត (ស្រសូវ/អងករ, ែំ ូងមី, សខ្ណតក្សទសៀង ....) ទហើយការចំណ្ណយ

ទែើមទុនមានក្សជ្រមិតសពស់ (សូមបីខ្តពាណិជជក្សរ្ំៗ ាទរឿយៗមានការាទក្ស់ទសទើរក្សនុងការ ទទួល

យក្សឥណទនពី្នាររ) ា្មមតាពួក្សរត់សុក្សទុ
ត ក្សាាយចនទីក្សុងរយៈទពលមួ
ន យសៃីទែើមបី

វ ិនិទយគជ្របាក្ស់ចំណូលភាៃមៗតាមខ្ែលអាចទ្ាើបានទៅទលើក្សសិផ្លទផ្ែងៗទទៀត។ ក្សតាត ទំង

ទនេះបានបទញ្ជៀសពួ ក្សរត់ ពីការទទួ លបាននូវផ្លក្សម្ជ្រមពី ការ ទ ើងម្ថៃទជ្រចើនបនាទប់ពី ជ្របមូល

ផ្លរួច។ ទនេះក្ស៏ ាបញ្

ា លំបាក្ស សំខាន់មួយសជ្រមាប់ ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចន ទជ្រពាេះទជ្រកាយពី ជ្របមូ លផ្ល

រួច អនក្សខ្ក្សម្ចនទំងទនាេះទសទើរខ្តមិនមានឱកាសក្សនុងការទទួ លបាននូ វជ្ររប់ាាយចនទីស្រសស់ ក្សនុង

បរ ិមាណជ្រគប់ ជ្ររន់ ទៅក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាទទ។ (ក្សតាតទំងទនេះបានបងាំឲ្យពួក្សរត់ទិញ នូវជ្ររប់

ាាយចនទីទំងអស់សជ្រមាប់ មួយរែូ វកាលខ្ក្សម្ចនខ្តមតង ទពាលគឺក្សុងអំ

ន ុងទពល ៤ ខ្សម្នរែូវ

កាលជ្របមូ លផ្ល)។

ក្សំពង់ចាម និង រតនៈគីរ ី គឺាទសតតខ្ែលបទជ្រមើឲ្យការនាំទចញាាយចនទីស្រសស់របស់ជ្របទទស

ក្សមពុា។ ាលក្សាណៈជ្របម្ពណី ទសតតក្សំពង់ចាម (ជ្រតពាំងផ្ៃុង) គឺាជ្រចក្សនាំទចញសជ្រមាប់ ាាយ

ចនទីរបស់ក្សមពុា។ ទបើទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី ាមួ យនឹងការទក្សើនទ ើងនូ វការោំែុេះទៅទសតតរតនៈ

គី រ ី។ ាាយចនទី នាទពលបចចុបបននទនេះ បាននាំទចញទជ្រចើនទ ើងៗ ពីទសតតទនេះ។ ទទេះា យ៉ៃ ងទនេះ

ក្សតីទោយារខ្តបញ្
ា ជ្រតួតពិនិតយទៅតាមតំបន់ជ្រពំ ខ្ែនក្សនុងទសតតរតនៈគី រ ី ( ាក្សខ្នៃង តឹងខ្តងក្សនុង

ការនាំទចញាាយចនទីទោយោទល់ទៅជ្របទទសទវៀតណ្ណម ទៅឲ្យជ្រក្សុមហុនមួ យចំនួនែូ ចាជ្រក្សុម

ហុនខ្ែលទ្ាើសហជ្របតិ បតតិការាមួ យជ្រក្សុមហុនខ្ក្សម្ចនាាយចនទីខានត្ំ OLAM )។ ទសតតក្សំពង់ចាម

ទៅខ្តាបណ្ណ
ត ញខ្ចក្សចាយែ៏សំខាន់ សជ្រមាប់ ាាយចនទីខ្ែលោំែុេះទៅភាគឦានជ្របទទស

ក្សមពុា។

សមតាភាពក្សនុង ន្ោលបំណ្ងចមបងដនការកកដចៃគយឺ កសាច់ម្រោប់ន្ចញពីសមបករបស់វាន្ោយានការខ្ូចខាតតិចតួចបំផតុ តាមកៃលអាចន្្វើន្ៅបាន។ ម្រោប់មូលអាចលន្កើបានតដមលខ្ពស់ជាងម្រោប់កៃលកបកបាក់។ តាោងទី

ការខ្ក្សម្ចន ១៣ បងាាញពីែំណ្ណក្ស់ កាលសំខាន់ៗម្នែំ ទណើរការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីទៅ
ទៅាជ្ររប់ ខ្ែលអាចបរ ិទភាគបាន។

ការបណ្ណ
ត ក្ស់ទុនខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីពីមុនទៅក្សមពុាបានបោជ័យ។ ក្សនុងរយៈទពល១០ឆ្នំក្សនៃង
ទៅទនេះទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ ាាយចនទីចំនួន៣បានបទងកើតទ ើង ប៉ៃុខ្នតបានបិទទារវ ិញទំងអស់
ក្សនុងរយៈទពលពី របីឆ្នំទជ្រកាយទោយមូ លទហតុ ាទជ្រចើន។

18
 - ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីទីមួយបានបទងកើតទ ើងទៅក្សនុងស្រសុក្សសនទុក្សទសតតក្សំពង់្ំ
ប៉ៃុខ្នតាលក្សាណៈតូចតាចទោយភាគទជ្រចើ នទជ្របើបចចក្សវ ិទាាមញ្ញ ។ទោងចជ្រក្សទនេះែំទណើរ
ការបានពីរបីឆ្នំ ទហើយបិទវ ិញទៅឆ្នំ២០០២ បនាទប់ពីអនក្សវ ិនិទយគជនាតិ ម្ថបានចាក្ស
ទចញពី ជ្របទទសទហើយទជ្រកាយមក្សាៃប់ ទ្ាើឲ្យម្ែគូក្សមពុារបស់រត់រមនទែើមទុនជ្រគប់
ជ្ររន់ និងរមនទីផ្ារសជ្រមាប់ បនតអាជីវក្សមមតទៅទទៀត។

តាោងទី ១៣. ែំទណើរការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីទៅទៅា ជ្ររប់ខ្ែលអាចបរ ិទភាគបាន។

ែំណ្ណក្ស់ សក្សមមភាព

កាល

ការទជ្រជើ ស ទជ្រជើ សទរ ើសជ្ររប់ាាយចនទីស្រសស់តាមទំហំ

ទរ ើស

ការជ្រតួត ោក្ស់ជ្ររប់ាាយចនទីស្រសស់ជ្រតាំទឹក្ស ទែើមបីធ្លនាឲ្យមានាតិសំទណើមទពញទលញ ទែើមបីការពារក្សុំឲ្យ

ពិនិតយ ទខាៃច ក្សនុងទពលែុត ។

សំទណើម

ការែុត ជ្ររប់ាាយចនទីស្រសស់ជ្រតូវបានចំហុយ ទ្ាើឲ្យសំបក្សទន់។ ចំនុចទនេះគឺទ្ាើឲ្យជ្ររប់ទៅខាងក្សនុង ផ្ុយ

និងងាយស្រសួលក្សនុងការយក្សសំបក្សទចញ។

ការបងាិល ទគោក្ស់ ជ្ររប់ាាយចនទីស្រសស់ក្សុងមា៉ៃ

ន សុីន ចាក្សផ្ចិតទែើមបីយក្សារធ្លតុោវទៅក្សនុងសមបក្សជ្ររប់ាាយ

ចាក្សផ្ចិត ចនទីទចញ (CNSL) គឺាារធ្លតុោវម៉ៃាងខ្ែលមានាតិកាត់សជ្រមាប់ទជ្របើទៅក្សនុងវ ិស័យ

ឧសាហក្សមម។

ការយក្ស សមបក្សជ្ររប់ាាយចនទីទំងអស់ ជ្រតូវ បានបំខ្បក្សតាមបទណ្ណ

ត យជ្ររប់ ទោយទជ្របើជ្របាស់មា៉ៃសុីនកាត់

សមបក្សទចញ treadle-powered ទហើយជ្ររប់ខាងក្សនុងនឹង ជ្រតូវបានយក្សទចញ ភាៃមទោយម្ែ។

ការសមាួត សមបក្សខ្ែលទៅាប់នឹងជ្ររប់ជ្រតូវបានសមាួតក្សនុង ក្សនុងក្សជ្រមិតក្សំទៅមួយទប ខ្ែលមានរយៈ ទពល

២ទៅ៣ទមា៉ៃ ង ទែើមបី ឲ្យសមបក្សទន់។

ការយក្សស សមបក្សម្នជ្ររប់ទំងអស់ជ្រតូវបានយក្ស ទចញទោយម្ែទោយទជ្របើកាំបិតតូច ទហើយជ្ររប់ទំងអស់

មបក្សទចញ ទនាេះជ្រតូវបានទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់តាមរយៈ ខ្ភនក្សោទល់ អាស្រស័យតាមគុណភាព។

ការទ្ាើ ជ្ររប់ាាយចនទីទំងមូលជ្រតូវបានទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ទផ្ែងៗរនទោយម្ែ និងអាស្រស័យទលើការោប់ ចំនួន

ចំណ្ណត់ថានក្ស់ ជ្ររប់ខ្ែលមានក្សនុង១ទោន។ ជ្ររប់ាាយចនទីទំងអស់ខ្ែលបានទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ ជ្រតូវបានជ្រតួតពិនិតយ

អាស្រស័យទៅទលើ បទោានគុណភាពសជ្រមាប់ចំណ្ណត់ថានក្ស់ ទនាេះ។ ទោយឥណ្ណ

ឌ ាជ្របទទសខ្ែល

ផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទជ្រចើនាងទគ បទោានគុណភាពរបស់វាជ្រតូវបានទទួលាគល់ាលក្សាណៈ

អនតរាតិ។ ទទេះាយ៉ៃ ងណ្ណក្ស៏មានការខ្ជ្របជ្របួលសៃេះទៅក្សនុងចំទណ្ណមងតិថិជន្ំៗខ្ែរ។

ការជ្រតួត បនាទប់មក្សទគោក្ស់ ជ្ររប់ាាយចនទីទំងទនាេះ ឲ្យឆៃង់កាត់ឧបក្សរណ៍វាស់សង

ទ ់ ទែើមបីធ្លនាគុណភាពៈ

ពិនិតយគុណ ែុត ការរក្ស ាតិខ្ែក្ស ការយក្សែីទចញ ការទ្ាើទសទរ ីលតាមជ្របព័នធ UV និងការពិនិតយ ទោយខ្ភនក្សទលើ

ភាព មា៉ៃ សុីនបងាិល។

ការទវចសចប់ សជ្រមាប់បណ្ណ
ត ជ្របទទសអុីរប ៉ៃុ និង អាទមរ ិចខាងទជើង ទគទវចសចប់ជ្ររប់ាាយចនទីទោយមិនមាន សយល់

ក្សនុងរបាំង ស្រសទប់ាទជ្រចើន ខ្ែលមានទមាន់១១គី ូជ្រកាម(២៥ទោន)។ ក្សនុងក្សរណីទផ្ែងទទៀត ទគទវច

សចប់ទោយមានអុក្សសុីខ្សនតិច និងមានកាបូនឌ្ីអុក្សសុីត ឬ នីជ្រតូខ្សនទជ្រចើន ទែើមបី ការពារសតាលិត
អ

ចម្ជ្រង។ ថង់ទំងទនាេះនីមួយៗជ្រតូវបានោក្ស់ក្សុងជ្របអប់
ន ជ្រក្សោសកាតុង។ សជ្រមាប់ការែឹក្ស ជញ្ូជ នក្សនុង

ទចីបអាសុីជួនកាលទគទជ្របើជ្របអប់សំណតាមខ្បបជ្របម្ពណី។

ជ្របភពៈ McNaughton, Iv et al. (២០០៥) យក្សពី DAI (២០០៨).

19
  ជ្រក្សុមហុនទី ២ ទឈាមេះ KAP (Khmer Agricultural Product) ទៅទសតតក្សំពង់ ចាម ្ំ ាង

ជ្រក្សុមហុនខ្ែលទៅទសតតក្សំពង់ ្ំ ប៉ៃុខ្នតទៅមានខានតតូចែខ្ែល ទហើយអាចផ្លិតបានជ្ររប់

ាាយចនទីទៅ ១,២៥០ទតានក្សនុងមួយឆ្នំ(McNaughton 2005)។ KAP ែូចាបានរក្សវ ិ្ី

ទែើមបីផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីសរ ីោងគខ្ែលមានការទទួលាគល់សជ្រមាប់ទីផ្ារអាទមរ ិក្ស

និងកាណ្ណោ។ ប៉ៃុ ខ្នតទជ្រៅពីភាពទន់ទសាយខ្ផ្នក្សជ្រគប់ជ្រគងគុណភាពនិងទែើមទុ ន

ជ្រក្សុមហុនទនេះលក្ស់ផ្លិតផ្លទៅឲ្យអនក្សទិ ញខ្តមួយប៉ៃុ ទណ្ណណេះ។ទៅទពលខ្ែលអនក្សទិ ញ

ទនាេះឈប់បញ្
ជ ទិ ញទោយារមានបញ្
ា ខ្ផ្នក្សអនាម័ យ (អនាម័ យ និងភូ តរម

អនាម័យ) បញ្
ា គុណភាព(ការឆៃងជមាឺ)ទៅទលើផ្លិតផ្លខ្ែលបញ្ូជ នទៅឲ្យអតិថិជន

ជ្រក្សុមហុនទនេះបានពាយមផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីក្សុងបរ
ន ិមាណតិចតួចទែើមបីលក្ស់ ទៅទី

ផ្ារក្សនុងស្រសុក្សនិងទៅជ្របទទសទវៀតណ្ណមបនាទប់មក្សបានបោជ័យទៅក្សនុងឆ្នំ២០០៧-០៨។

 Cam Agាជ្រក្សុមហុនចុងទជ្រកាយខ្ែលពាយមបទងកើតទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីទៅ

ក្សមពុា។ ជ្រក្សុមហុនទនេះបានបទងកើតទ ើងទោយអតិថិជនចមបងចាស់របស់ KAP។ វ ិនិ ទយ

គិនអាទមរ ិក្សសហការាមួ យម្ែគូក្សមពុា ទៅឆ្នំ២០០៨បានបទងកើតទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនមួយទៅ

ក្សនុងទសតតក្សំពង់ ចាម (ស្រសុក្សពញាខ្ជ្រក្សក្ស) ក្សនុងទរលបំ ណងខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីសជ្រមាប់ នាំ

ទចញទៅទី ផ្ារអាទមរ ិក្សខាងទជើង។ ទជ្រៅពី មានបរ ិមាណផ្លិតផ្លទជ្រចើនាងជ្រក្សុមហុន

មុនៗទៅជ្របទទសក្សមពុា ជ្រក្សុមហុនទនេះបានបញ្ឈប់ ជ្របតិបតតិការបនាទប់ពីទបើក្សបាន២ឆ្នំ

ទោយារមានបញ្
ា ផ្ែំរនាទជ្រចើន(បញ្
ា រវាងមាចស់ភាគហុន ក្សងាេះលទធភាពខ្ែលអាច

ទទួលបានផ្លចំ ទណញ ទោយារលក្ស់ ទចញបានតិច(អជ្រតាជ្ររប់ខ្ែលផ្លិតបាន

ទ្ៀបនឹងជ្ររប់ទៅ) និងការជ្រគប់ជ្រគងទោងចជ្រក្សទោយរមនជំនាញ)។

ជ្រគប់ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនខ្ែលបណ្ណ
ត ក្ស់ទុនទៅក្សមពុា សុទខ្ធ តប៉ៃេះពាល់ទោយារក្សំទាយខាងការជ្រគប់
ជ្រគងទោងចជ្រក្ស និងផ្លិតភាពទប។
ទទេះបី ាបទចចក្សវ ិទាទំ ទនើបក្សំ ពុងខ្តកាៃយាកាន់ ខ្តមានារៈសំខាន់ក្ស៏ទោយ ក្ស៏ ការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់

ាាយចនទីបចចុបបននទៅខ្តជ្រតូវការក្សមាៃំងពលក្សមមខាៃំងខ្ែរ។ ទែើមបីទទួ លបានផ្លិតភាពសពស់ ទពាល

គឺផ្លិតបានជ្ររប់ាាយចនទីទជ្រចើន និងមានជ្ររប់ ខ្បក្សបាក្ស់ តិច ាចាំបាច់ តជ្រមូវឲ្យមានក្សមមក្សរ

ជំនាញ។ ទោយារក្សិចចការខាងជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សមពុា មិនមានបទពិទា្ន៍រយៈទពលយូរ

ពីរទបៀបម្នការខ្ក្សម្ចន។ វ ិនិទយគិននិមួយៗជ្រតូវបទជ្រងៀន និងខ្ណនាំបុគគលិក្សរបស់ទគោទល់។

ប៉ៃុខ្នតការផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីបានតិចរបស់ទោងចជ្រក្សមុនៗ(តាោងទី ៦) បណ្ណ
ត លឲ្យមានគុណ

វ ិបតតិចមបងសជ្រមាប់ក្សមមសិទធជនក្សមពុាខ្ែលមានជ្ររប់ាាយចនទី ទៅទលើទីផ្ារអនតរាតិ

ទហើយទុក្សទីផ្ារទំទនរទចាល។

20
តាោងទី១៤ ការទជ្របៀបទ្ៀបាអនតរាតិ ម្នជ្ររប់ាាយចនទីទៅទ្ៀបនឹងជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែល

ផ្លិតបាន

ជ្របទទស ផ្លិតផ្ល (%)

ភាគរយរបស់ជ្ររប់ាាយចនទីក្សងទមា
ុន ន់សរុបរបស់ជ្ររប់ទៅខ្ែលបានខ្ក្សម្ចន
India 31
Vietnam 31
Brazil 31
Guinea Bissau 30
Ivory Coast 30
Indonesia 30
Mozambique 25
Kenya 24
Madagascar 24
Cambodia (Cam Ag) 22-24

ជ្របភព : DAI, ADI, IDE (២០០៨) Technoserve Mozambique.

ទជ្រៅពីការខ្ក្សម្ចនរមនជ្របសិទិភា
ធ ព ជ្ររប់ាាយចនទីខ្ែលផ្លិតបានក្ស៏តិច អាស្រស័យទោយជ្ររប់ទៅ

ខ្ែលយក្សមក្សខ្ក្សម្ចនមានគុណភាពទប។ ការពិទា្ន៍បងាាញថា ទបើមានការទលើក្សោក្ស់បានលអ

ទគក្ស៏ទទួលបានផ្លិតផ្លសពស់ាង ទបើ ទ្ៀបាមួ យគុណភាពជ្ររប់ាាយចនទីទៅខ្ែលផ្លិត

ទោយក្សសិក្សរក្សមពុា។អជ្រតាផ្លិតផ្លទនេះអាចទ ើងែល់ ២៨ទបើទ្ៀបនឹងបចចុបបននខ្ែលមានពី

២២- ២៤។ ប៉ៃុខ្នតទទេះាយ៉ៃ ងណ្ណក្ស៏មិនអាចឈានែល់តួទលសខ្ែលទទួ លបានទោយជ្របទទស

ខ្ក្សម្ចន្ំៗ (ឥណ្ណ
ឌ ទវៀតណ្ណម ទជ្របសុីល) ទោយារការទលើក្សោក្ស់ទជ្រកាយទពលជ្របមូ លផ្លមាន

ភាពទន់ទសាយ។ (ែូចបានទរៀបោប់ខាងទលើ ទគមិនបានទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅទៅ

ទពលទគទិ ញវាពីក្សសិក្សរទៅចមាករទទ។ ជ្របការទនេះទលើក្សទឹក្សចិតតឲ្យក្សសិក្សរលក្ស់ផ្លិតផ្លរបស់

រត់ទំងមិ នទន់ សួតលអ

ា ។)

តម្មៃទែើមទុនសពស់ទៅក្សមពុាទ្ាើឲ្យវ ិនិទយគិនមិនសូវហានទ្ាើការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីទបើសន
ិ ា
រមនផ្ៃូវទៅកាន់ទីផ្ារទែើមទុនអនតរាតិ។ ទំងក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ពាណិជជក្សរ សតុក្សទុក្ស
ជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់រត់ មិនទលើសពី ៣សបាតហ៍ទទ។ អនក្សខ្ក្សម្ចនជ្រតូវទិញជ្ររប់ ាាយចនទី

ទៅរបស់រត់ ទំងអស់ សជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចនទពញមួ យឆ្នំ ក្សនុងទពលពួក្សរត់ ជ្របមូលផ្លពី ខ្ស

ក្សុមភៈែល់ខ្សឧសភា។ ទៅក្សមពុាតជ្រមូវឲ្យបង់ការជ្របាក្ស់សពស់ (ទបើទ្ៀបាមួ យទវៀតណ្ណមខ្ែលា

ម្ែគូជ្របក្សួតជ្របខ្ជង) ខ្ែលទនេះអាចារបាំងមួយសពស់សជ្រមាប់វ ិនិទយគិ នខ្ែលពឹងខ្ផ្អក្សទលើ

ឥណទនក្សនុងស្រសុក្ស។តម្មៃថាមពលសពស់ទៅក្សមពុាកាន់ ខ្តទ្ាើឲ្យមានក្សងាេះភាពជ្របក្សួតជ្របខ្ជងខាង

ការខ្ក្សម្ចន។

21
ឧបសគគ

ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ពា អនក្សខ្ក្សម្ចន

ណិជជក្សរ

ចំទណេះែឹង/ការជ្រគប់ រមនចំទណេះែឹងឬមានតិចតួចអំពី --- រមនអនក្សមានសមតាភាពក្សនុងស្រសុក្ស ទែើមបីទរៀប

ជ្រគង/សហជ្រគិនភាព សមាភរៈក្សសិក្សមម (ការទជ្រជើសទរ ើសជ្ររប់ ចំទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទី ក្សនុងការ

ការោក្ស់ជី ការបាញ់ថានំសំោប់សតា បទជ្រងៀន និងខ្ណនាំបុគគលិក្សផ្តល់នូវការជ្រគប់

លអិត) និងបទចចក្សទទសោំែុេះ (ឧ. ចមាាយ ជ្រគងគុណភាព (ជ្រតូវការជួលអនក្សចាត់ការខ្ែល

រវាងទែើមនិមួយៗ ការកាត់ខ្មក្ស និងជមាឺ) មានសមតាភាពមក្សពីបរទទស ឧ. ទវៀតណ្ណម

ខ្ែលបណ្ណ
ត លឲ្យមានទិននផ្លទប។ ឥណ្ណ
ឌ )។

ក្សសិោានខានត្ំាញឹក្សញាប់មិនសូវ

មានផ្លិតភាពទោយារសាេះជំនាញ

ជ្រគប់ជ្រគង។

សមាភរៈក្សសិក្សមម វតាុធ្លតុទែើម (ជ្ររប់ ជី ថានំសមាៃប់សតា មានការជ្របក្សួតជ្របខ្ជង មានការជ្របក្សួតជ្របខ្ជងខាៃំងកាៃសជ្រមាប់វតាុធ្លតុ

លអិត) សុទធខ្តជ្រតូវនាំចូល ទោយារ ាមួយអនក្សជ្របមូលទិញ ទែើមនាំចូលាមួយអនក្សខ្ក្សម្ចនទវៀតណ្ណម

ក្សងាេះឧសាហក្សមមផ្ត
គ ់ផ្ង
គ ់ក្សុងស្រសុ
ន ក្ស។ ែម្ទ និងអនក្សទិញ (ខ្ែលអាចឲ្យម្ថៃសស
ព ់អាស្រស័យទៅទលើមទ្ា
ការទជ្រជើសទរ ើសវតាុធ្លតុទែើមខ្ែលមាន បរទទស (ទវៀតណ្ណម) បាយខ្ក្សម្ចនលា
អ ង)។

គុណភាពទៅមានក្សជ្រមិត (ទ្ាើក្សសិក្សមម សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទី មិនសូវមានជ្ររប់ាាយចនទីទៅទជ្រៅរែូវ។

ខ្ែលផ្តល់ផ្លតិច ក្សសិក្សមមខ្ែលមាន ទៅ
មិនមានលទធភាពទែើមបីនាំចូលជ្ររប់ាាយ
លក្សាណៈសរ ីោងគាទស្រសច)។ ចនទីទៅ(ទជ្រៅរែូវ)ពីជ្របភពទផ្ែងទទៀត។

អនក្សខ្ក្សម្ចនទៅសូជ្រតូវការទិញវតាុធ្លតុទែើមទំង

ស្រសុងសជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចនទពញមួយឆ្នំ
ក្សនុងរែូវជ្របមូលផ្លពីខ្សក្សុមភៈ ែល់ឧសភា។

ែី មិនមានក្សមមសិទិែ
ធ ីចាស់ោស់ (មាន --- ---

ក្សសិក្សរជ្របខ្ហលខ្ត១០ភាគរយខ្តប៉ៃុ

ទណ្ណណេះខ្ែលមានក្សមមសិទិែ
ធ ី) ខ្ែល

បងាអក្ស់នូវការទ្ាើវ ិនិទយគរយៈទពលខ្វង

(ទែើមាាយចនទីឲ្យផ្លទៅអាយុពី៣

ទៅ ៥ឆ្នំ ទហើយអាចរស់បានែល់អាយុ
២០ឆ្នំ ឬយូរាងទនេះ។)

ក្សមាៃង
ំ ពលក្សមម ទោយារជ្របាជនកាន់ខ្តទជ្រចើនពីជន
បទបានោៃស់ទីទៅកាន់ទីជ្រក្សុង ទ្ាើឲ្យ
កាន់ខ្តសាេះខាតក្សមាៃំងពលក្សមមសជ្រមាប់
រែូវជ្របមូលផ្ល។
--- រមនក្សមមក្សរខ្ែលមានបទពិទា្ន៍ក្សុងការខ្ក្ស
ន
ម្ចនជ្ររប់ាាយចនទី (ជ្រតូវការការបទជ្រងៀនការងា
រក្សនុងទោងចជ្រក្សនិងការែឹក្សនាំខ្ែលមានជ្របសិទិ ធ
ភាព)។

លទធផ្លការងាររបស់ក្សមមក្សរនិមួយៗមានតិច

ខ្ែលនាំឲ្យការខ្ក្សម្ចនមានតម្មៃម្ថៃ។

22
 ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ពា អនក្សខ្ក្សម្ចន

ណិជជក្សរ

បទចចក្សទទស --- --- ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនទៅក្សមពុាពីមុនៗសុទខ្ធ តា

ខានតតូច ែូទចនេះរមនលទធភាពទែើមបីទជ្របើ
បទចចក្សទទសទំទនើបទទ។

ហិរញ្ញវតាុ លក្សាសណឌឥណទនអវ ិជជមាន (ការ លក្សាសណឌឥណទន លក្សាសណឌឥណទនអវ ិជជមាន(រួមទំងការ

ជ្របាក្ស់សពស់ ទំហំក្សមចីមានក្សំណត់ ែំទណើរ អវ ិជជមានបងាំអក្ស

ន ជ្របមូល រមនជ្របព័នធវ ិក្ស័យបជ្រតហិរញ្ញ វតាុរបស់ឃ្ៃង
ំ )

ការឥណទនយូរនិងសមគា
ុ ម ញ ជ្រតូវ ទិញ និងពាណិជជក្សរឲ្យ ោោំងអនក្សខ្ក្សម្ចនមិនឲ្យមានលទធភាពទិញវតាុ

ការអនក្សធ្លនាតឹងខ្តងទបើសិនារមន លក្ស់ជ្ររប់ាាយចនទីឲ្យ ធ្លតុទែើម (ទែើមបីែំទណើរការទោងចជ្រក្សទពញ

បណណ ក្សមមសិទធសជ្រមាប់ក្សសិក្សរភាគ បានឆ្ប់ទៅទវៀតណ្ណម មួយឆ្នំ) និងោោំងការពជ្រងីក្សការវ ិនិទយគ

ទជ្រចើន) ោោំងក្សសិក្សរ ាពិទសសក្សសិក្សរ (បានចំទណញតិច និងការទ្ាើទំទនើបក្សមមម្នការខ្ក្សម្ចន។

ខានតតូច ពីការទទួលបានក្សមចីហិរញ្ញ ប៉ៃុទណ្ណណេះទជ្រពាេះទជ្រកាយ ជ្រក្សុមហុនផ្លិត និងខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទី

វតាុ។ ជ្របមូលផ្លតម្មៃទក្សើន របស់ឥណ្ណ
ឌ និងទវៀតណ្ណមមានលទធភាព

ក្សងាេះហិរញ្ញ វតាុោោំងក្សសិក្សរមិនឲ្យទិញ ទ ើង)។ ្ំទ្ងាងក្សនុងការទទួលបានទែើមទុនក្សនុង

វតាុធ្លតុទែើមខ្ែលមានគុណភាព ទហើយ តម្មៃទប។

បងាំពួក្សរត់ឲ្យលក្ស់ជ្ររប់ាាយចនទីភាៃម

បនាទប់ពីជ្របមូលផ្ល ខ្ែលាទូទៅទ្ាើ
ឲ្យជ្ររប់មិនសាតលអ
ួ ទហើយលក្ស់បាន

ទថាក្ស។

ទហថារចនាសមព័នធ រមនការរំជ្រទខ្ផ្នក្សទហថារចនាសមព័នធ ការែឹក្សជញ្ូជ នមានតម្មៃ ថាមពលមានតម្មៃសពស់ទែើមបីែំទណើរការទោង

ែូចាទសវាក្សមមពជ្រងីក្ស និងវ ិទាាាន សពស់ទំងផ្ៃូវការ និងមិន ចជ្រក្ស (ទជ្របង អគគិសនី)។

ស្រាវជ្រាវជ្រគប់ជ្ររន់។ ផ្ៃូវការ ការែឹក្សជញ្ូជ នមានតម្មៃសពស់(រួមទំងការបង់

ការែឹក្សជញ្ូជ នមានតម្មៃសពស់ (ទហថា ពនធផ្ូវទជ្រៅផ្ៃ

ៃ ូវការ) និងែំទណើរការនាំទចញ
រចនាសមព័នធទសាយ ទជ្របងម្ថៃ) ខ្ែលកាត់ មានតម្មៃម្ថៃនិងមានរយៈទពលយូរ (រួមទំង

បនាយជ្របាក្ស់ចំទណញរបស់ក្សសិក្សរ និង ក្សម្ជ្រមមិនផ្ៃូវការ) សុទធខ្តាក្សតាតរ ំខាន្ាន់្ារ

ក្សំណត់ចំនួនម្នអនក្សទិញខ្ែលមានសកាត ែល់ការនាំទចញទៅឆ្ាយៗ។

នុពល។

បទោានបទចចក្សទទស រមនការទលើក្សទឹក្សចិតតែល់ក្សសិក្សរឲ្យ អនក្សជ្របមូលទិញ/ពាណិ រមនរបាំងពនធពាណិជជក្សមម (ែូចា តជ្រមូវការ

និងគុណភាព ខ្ញក្សជ្ររប់ខ្ែលមានគុណភាពសពស់ ជជក្សរមិនឲ្យ ឬឲ្យម្ថៃ SPS) ក្សនុងជ្របទទសនាំចូលាទជ្រចើនបានោក្ស់

និងអន់ទទ (ទជ្រពាេះអនក្សជ្របមូលទិញគិត ទលើសបនតិចបនតួច របាំង្ាន់្ារែល់ជ្ររប់ាាយចនទីក្សមពុា។

តម្មៃែូចរនខ្តមួយ)។ ប៉ៃុទណ្ណណេះសជ្រមាប់ជ្ររប់

ខ្ែលមានគុណភាពលអ
ាង។

23
 ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ពា អនក្សខ្ក្សម្ចន

ណិជជក្សរ

ទីផ្ារ និងបណ្ណ
ត ញ តជ្រមូវការជ្ររប់ាាយចនទីទៅទៅក្សមពុា ទោយារខ្លងមាន ការនាំទចញទៅទីផ្ារអនតរាតិទំងតាមទវៀត
ខ្ចក្សចាយ ក្សំពុងមានចំនួនតិចសជ្រមាប់តជ្រមូវការ ទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនទទៀត ណ្ណម (គូជ្របខ្ជង) ឬតាមជ្រក្សុងជ្រពេះសីហនុ
សជ្រមាប់ខ្ក្សម្ចនរបស់ទវៀតណ្ណម។ ពាណិជចក្សរជ្ររប់ាាយ ខ្ែលមានតម្មៃម្ថៃ។

រមនអំណ្ណចក្សនុងការពិភាក្សាទបើទជ្របៀប ចនទីជ្រតូវពឹងខ្ផ្អក្សទលើអនក្ស មានទីផ្ារក្សនុងស្រសុក្សតិចតួចបំផ្ុត។

ទ្ៀបនឹងអនក្សទិញ (អនក្សជ្របមូលទិញ/ នាំចូលទវៀតណ្ណមខ្ែល
មានចំទណេះែឹងពីជទជ្រមើសទីផ្ារទប (ទជ្រៅពី
ពាណិជជក្សរ)។ មានអំណ្ណចទីផ្ារខាៃំង
ទវៀតណ្ណម)។
ព័ត៌មានតម្មៃភាគទជ្រចើនបានមក្សពីអក្ស
ន ។
មានបទពិទា្ន៍តិចតួចពីទីផ្ារអនតរាតិ។
ទិញខ្ែលចូលចិតឲ្
ត យតម្មៃទប។ ជ្របទទសក្សមពុាបោជ័យ

ក្សនុងការខ្សាងរក្សជទជ្រមើស

បណ្ណ
ត ញទីផ្ារសជ្រមាប់

ជ្ររប់ាាយចនទី (ឧ.

ជ្របទទសឥណ្ណ
ឌ )។

ពាណិជជក្សមម ទគអាចែឹងពី បរ ិាានពាណិជជក្សមមបាន ែំទណើរការរត់ឯក្សារ រមនវ ិនិទយគិនបរទទស ក្សនុងមុសរបរខ្ក្សម្ចន

ជ្របក្សបទោយបរ ិាាន ថាអវ ិជជមានទោយារវ ិនិទយគិន នាំទចញជ្រតូវការរយៈទព ទោយារទគបានែឹងពីបរ ិាានពាណិជជក្សមម

បរទទស ខ្ែលទ្ាើឲ្យមិនមានការឈាន លយូរ ទហើយតម្មៃម្ន អវ ិជជមាន។

ទៅរក្សការវ ិនិទយគទលើក្សសិោានាាយ ការចរចាទែើមបីនាំទចញ

ចនទី (រួមទំងជ្របព័នធក្សសិក្សមមតាមក្សិចច មិនអាចាមនាមុន

សនា)។ បាន

ជ្របភពៈ សជ្រមបសជ្រមួលពី DTIS (២០០៧) Trade SWAp Pillar II Cashew Nuts Task Team (២០០៨) DAI (២០០៨), Slayton (២០០៩), USDA

(២០១០) និង ការស្រាវជ្រាវោទល់សួន

ៃ និងការសមាភសន៍ាមួយអនក្សពាក្ស់ព័នធ

យុទា
ធ ស្រសត និងសក្សមមភាព

ោជរោាភិបាល ោជរោាភិ បាលមិនទន់ មានយុទធាស្រសតាតិចាស់ោស់ទៅទលើ ជ្ររប់ាាយចនទីទទ ទទេះបីា

ក្សមពុា DTIS (២០០៧) បានរក្សទ ើញថាជ្ររប់ ាាយចនទីគឺាទំនិញ មួ យក្សនុងចំទណ្ណម១៩មុ សខ្ែលមាន

សកាតនុពលសជ្រមាប់ការនាំទចញ។ ោជរោាភិ បាលចាត់ទុក្សជ្ររប់ាាយចនទី គឺ ាទំនិញមួ យក្សនុង

ចំទណ្ណមទំ និញខ្ែលទគអាចបទងកើតឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចនក្សុងស្រសុ
ន ក្សបាន ជ្របក្សបទោយនិ រនតរភាព។

ោជរែាភិបាលពឹងខ្ផ្អក្សាពិទសសទលើជ្របទទសទវៀតណ្ណមទែើមបីអភិវឌ្ឍន៍ ខ្ផ្នក្សជ្ររប់ាាយចនទីរបស់

ក្សមពុា។ អាញ្រ របស់ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមមជ្របចាំទៅទសតតក្សំពង់ចាមនិងក្សំពង់្ំ បានពិ ភាក្សា

ាមួយម្ែគូ ទវៀតណ្ណមរបស់ពួក្សទគខ្ែលមក្សពី ទសតត Binh Phuoc និង Dong Nai អំពីលទធភាព

ក្សនុងការបទងកើតទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចនទៅក្សមពុាទជ្រកាមជំនួយពី ជ្របទទស ទវៀតណ្ណម (ភនំទពញប៉ៃុ សិ៍ត ម្ថាទី២០

ខ្សសីហា ឆ្នំ២០០៩)។ សមាគមន៍ាាយចនទីទវៀតណ្ណម (Vinacas) បានចុេះហតាទលខាទលើក្សិចច

ជ្រពមទជ្រពៀងទែើមបីោំែុេះទែើមាាយចនទីចំនួន ២០០០ហិក្សតា ទៅក្សនុងទសតតក្សំពង់ ចាម និ ងក្សំពង់្ំ

(Vietnamnet.vn ម្ថាទី១៣ ខ្សទមា ឆ្នំ២០១០ )។

24
អនុាសន៍

តាោងខាងទជ្រកាមនឹងសទងាបនូវចំនុចចមបងៗសជ្រមាប់ោជរោាភិបាល ម្ែគូអភិ វឌ្ឍន៍ និងខ្ផ្នក្សឯក្សជន ទែើ មបី

ជ្របាប់ពីឧបសគគខ្ែលមាន។

ែំទណ្ណេះស្រាយខ្ែល អនតោគមន៍ែ៏លអ មានម្ែគូាតិសជ្រមាប់

អាចមាន ការអនុវតតការងារ

ចំទណេះែឹង / បទជ្រងៀនក្សសិក្សរខ្ែលោំ ពជ្រងីក្សបណ្ណ

ត ញអនក្សបទជ្រងៀនទៅតាមទសតតគំរូ (បទជ្រងៀន ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

ការជ្រគប់ជ្រគង / ាាយចនទីអំពីបទចចក្ស ទោយអងគការ IFC និង GTZ ) ទៅែល់ស្រសុក្សកាន់ខ្ត ជ្របមាញ់ និងទនាទ

សហជ្រគិនភាព ទទសោំែុេះខ្ែលលអ ទជ្រចើនទទៀតទៅក្សនុងទសតតគំរច

ូ ំនួនពីរ (ទសតតក្សំពង់ចាម និង

ទសតតក្សំពង់្ំ) និងទៅែល់ទសតតថីៗ
ម (ាពិទសសទសតត
រតនៈគីរ ី)។

ទជ្របើសមតាភាពខ្ែលមាន (ជ្រគូរបស់អងគការអភិវឌ្ឍន៍ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ខ្ែលបានទរៀនរួចទហើយ) ទែើមបីឲ្យទរៀបចំក្សសិក្សរោំ និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម

ាាយចនទីឲ្យបានកាន់ខ្តទជ្រចើនាសមាគមន៍ ាជីវក្សមម រុកាាជ្របមាញ់ និង

ឬសហគមន៍ (ទែើមបីសជ្រមួលែល់ការបទជ្រងៀនអំពីការោំ ទនាទ
ែុេះ)។

រួមបញ្ូច លទំងជ្របធ្លនបទម្នការបទជ្រងៀន ែូចា ការ ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

ទជ្រជើសទរ ើសពូជ ការោំែុេះ ការសមាៃប់ទៅម ការទចញោក ជ្របមាញ់ និងទនាទ

ការកាត់ខ្មក្ស ការពុក្សផ្ុយ ការោក្ស់ជី ការទស្រាចទឹក្ស

ការជ្រគប់ជ្រគងសតាចម្ជ្រង ការោំែំណ្ណំរម
ួ ផ្ែំ ការខ្ថរក្សា

ទជ្រកាយជ្របមុលផ្ល (រួមបញ្ូច លទំង ការសមាួត ការជ្រចក្ស

ថង់ ការក្សំណត់ទពលជ្របមូលផ្ល)។

ចំទពាេះក្សសិក្សរខានតតូច ទគជ្រតូវ រួមបញ្ូច លាពិទសសអំពី ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

វ ិ្ីាស្រសតោំែុេះខ្បបសរ ីោងគទៅក្សនុងទមទរៀន ទោយារ ជ្របមាញ់ និងទនាទ

ក្សសិក្សរទំងទនេះាញឹក្សញាប់សាេះសមតាភាពហិរញ្ញ វតាុ
ទែើមបីទជ្របើជីគីមី និងថានំសមាៃប់សតាលិត
អ ។

អភិវឌ្ឍន៍ យនតការផ្តល់មូលនិ្ិរយៈទពលយូរជ្របក្សប ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

ទោយនិរនតរភាពសជ្រមាប់បណ្ណ
ត ញជ្រគូ ឧ.ទោយសហការ ជ្របមាញ់ និងទនាទ

ាមួយខ្ផ្នក្សឯក្សជន (រួមទំងជ្រក្សុមហុនក្សសិក្សមមសខានត្ំ និងខ្ផ្នក្សឯក្សជន

ខ្ែលពាក្ស់ព័នធ ែូចា Agro-Star ឬ វ ិនិទយគិននាំមុស

ខាងក្សសិក្សមមតាមក្សិចចសនាែូចាជ្រក្សុមហុនខ្ក្សម្ចន

អនតរាតិទផ្ែងៗ )។

25
 ែំទណ្ណេះស្រាយខ្ែល អនតោគមន៍ែ៏លអ មានម្ែគូាតិសជ្រមាប់

អាចមាន ការអនុវតតការងារ

ការវ ិនិទយគអនតរាតិ ផ្តល់ការទលើក្សទឹក្សចិតតក្សុងការវ

ន ិនិទយគែល់ជ្រក្សុមហុនខ្ក្ស ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច និង

នាំមុសខាងការខ្ក្សម្ចន ម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីអនតរាតិ (វ ិនិទយគិននាំមុស) ាមួយ ហិរញ្ញ វតាុ និង ជ្រក្សុម

ជ្ររប់ាាយចនទី សមតាភាពជ្រគប់ជ្រគងទែើមបីទ្ាើការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទី ជ្របឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍ក្សមពុា

ទែើមបីជ្របក្សួតជ្របខ្ជងាលក្សាណៈអនតរាតិ (ផ្ទុយទៅនឹង

ការវ ិនិទយគក្សនុងការខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ាាយចនទីពីមុនៗខ្ែល

បានជ្រគបែណតប់ ឬទ្ាើឲ្យទន់ទសាយទោយម្ែគូក្សុងស្រសុ
ន ក្ស

ខ្ែលរមនបទពិទា្ន៍ )។

វតាុធ្លតុទែើម ការឈានទៅរក្សវតាុធ្លតុ ក្សំណត់ និងរំជ្រទអនក្សផ្គត់ផ្ង

គ ់សំខាន់ៗ និងទសវាក្សមម ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

ទែើមសជ្រមាប់ក្សសិក្សមមខ្ែ បណុត េះក្សូនទឈើ ទៅតាមទសតតសំខាន់ៗ (រតនៈគីរ ី ជ្របមាញ់ និងទនាទ

លជ្រតឹមជ្រតូវ (ជី ជ្ររប់ពូជ ក្សំពង់ចាម ក្សំពង់្ំ) ខ្ែលអាចផ្តល់ឲ្យក្សសិក្សរនូវវតាុធ្លតុ

ាទែើម) ទែើមបីខ្ក្សលមអ ទែើមខ្ែលមានគុណភាព (ទិនផ្

ន លសពស់ ជី ថានំសមាៃប់

ការោំែុេះ សតាលិត
អ )។

ទ្ាើការជ្រតួតពិនិតយគុណភាពឲ្យបានទទៀងទត់ទៅទលើវតាុ

ធ្លតុទែើមខ្ែលផ្តល់ទោយអនក្សលក្ស់។

ផ្តល់សញ្ញបជ្រតទៅឲ្យអនក្សលក្ស់ណ្ណខ្ែលនឹងជ្របាប់ក្សសិ
ក្សរពីក្សខ្នៃងខ្ែលអាចរក្សទិញវតាុធ្លតុ ទែើមមានគុណភាព

បាន។

ជ្រតូវធ្លនានូវការជ្រតួតពិនិតយការនាំចូលវតាុធ្លតុទែើម (ជី ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ថានំ សមាៃប់សតាលិត
អ ) ជ្របក្សបទោយជ្របសិទធភាព ស្រសប និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម

ទៅតាមចាប់ខ្ែលមាន។ រុកាាជ្របមាញ់ និង

បញ្ឈប់ការនាំចូលទោយសុសចាប់នូវជី និងថានំសមាៃប់ ទនាទ

សតាលិត
អ ហាមឃ្ត់ខ្ែលមានាតិពុលសពស់ និងមាន

គុណភាពទប (មានការតាក្ស់ខ្តងចាប់ាមូលោានរួច
ទហើយ ប៉ៃុខ្នតមិនទន់បានអនុវតតន៍)។

ជ្រតូវថានាថាមានព័ត៏មានាភាាខ្សមរកាន់ខ្តទជ្រចើន ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

(ផ្ទុយនឹងព័ត៏មានអំពីផ្លិតផ្លខ្ែលមានខ្តាភាា និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម

ទវៀតណ្ណម ម្ថ ឬចិន)។ រុកាាជ្របមាញ់ និង

ទនាទ

ែី ប័ណណក្សមមសិទិែ
ធ ី ផ្តល់ែល់ក្សសិក្សរខានតតូច ាពិទសសអនក្សមិនសូវបាន ជ្រក្សសួងទរៀបចំខ្ែនែី

ទទួលឥទធិពល និងការការពារ នូវប័ណណក្សមមសិទិែ

ធ ី ខ្ែល នគរូបនីយក្សមម

អាចទ្ាើឲ្យពួក្សទគទ្ាើការវ ិនិទយគរយៈទពលខ្វងក្សនុងការ និងសំណង់

ោំែុេះខ្ែលបានខ្ក្សលមអ

ក្សមាៃង
ំ ពលក្សមម ការវ ិនិទយគអនតរាតិ ផ្តល់ការទលើក្សទឹក្សចិតតែល់ការបណ្ណ
ត ក្ស់ទុនែល់ជ្រក្សុមហុន ជ្រក្សុមជ្របឹក្សា

នាំមុសខាងការខ្ក្សម្ចន ខ្ក្សម្ចនាាយចនទីអនតរាតិមួយ (វ ិនិទយគិននាំមុស) ខ្ែល អភិវឌ្ឍន៍ក្សមពុា

ជ្ររប់ាាយចនទី មានជំនាញ និងសមតាភាពជ្រគប់ជ្រគងទែើមបីបទជ្រងៀន និង

ខ្ណនាំែល់ពលក្សរក្សមពុាក្សនុងការខ្ក្សម្ចនាាយចនទី (សូម

ទមើលក្សនុង ចំទណេះែឹង/ការជ្រគប់ជ្រគង/សហជ្រគិនភាព)។

26
 ែំទណ្ណេះស្រាយខ្ែល អនតោគមន៍ែ៏លអ មានម្ែគូាតិសជ្រមាប់

អាចមាន ការអនុវតតការងារ

បទចចក្សវ ិទា ការវ ិនិទយគអនតរាតិ ផ្តល់ការទលើក្សទឹក្សចិតតែល់ការបណ្ណ

ត ក្ស់ទុនែល់ជ្រក្សុមហុន ជ្រក្សុមជ្របឹក្សា

នាំមុសខាងការខ្ក្សម្ចន ខ្ក្សម្ចនាាយចនទីអនតរាតិមួយ (វ ិនិទយគិននាំមុស) ខ្ែល អភិវឌ្ឍន៍ក្សមពុា

ជ្ររប់ាាយចនទី ខ្ណនាំអំពីបទចចក្សទទសក្សនុងការខ្ក្សម្ចនាាយចនទី ខ្ែល

អាចឈានទៅរក្សខានតទសែាក្សិចច ទែើមបីជ្របក្សួតជ្របខ្ជងទៅ

ទលើទីផ្ារអនតរាតិ (សូមទមើលក្សនុង ចំទណេះែឹង/ការជ្រគប់

ជ្រគង/សហជ្រគិនភាព)។

ហិរញ្ញវតាុ ទហថារចនាសមព័នធ ពជ្រងឹងទំហំការងារបខ្នាមទទៀតទែើមបីផ្ួចទផ្ត

ត ើមនូវឧបក្សរ ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច និង

ហិរញ្ញ វតាុសជ្រមាប់ជំនួញ ណ៍ហិរញ្ញ វតាុថមីមួយែល់ក្សមពុា ហិរញ្ញ វតាុ

ខ្ែលទក្ស់ទងនឹងាាយ ែូចាជ្របព័នធវ ិក្សយបជ្រតហិរញ្ញ វតាុពីឃ្ៃង

ំ

ចនទី (ខ្បបទនេះអនុញ្ញតឲ្យពាណិជជក្សរ

ឬអនក្សខ្ក្សម្ចនអាចទជ្របើក្សជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ទគារបស់

ធ្លនាសជ្រមាប់ឥណទន្នាររ)។ ាមួយចាប់ថីស
ម ីព
ត ី

ជំនួញមានសុវតាិភាពគឺាជំហានថមីែ៏សំខាន់មួយខ្ែល

ទទើបបានទ្ាើទ ើងនាទពលថមីៗទនេះ។

ពិចារណ្ណអំពីក្សមមវ ិ្ី ទឃ្សនាឥណទនសជ្រមាប់ខ្ផ្នក្ស ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច និង

ក្សសិក្សមម។ ហិរញ្ញ វតាុ និង

្នាររអភិវឌ្ឍន៍ជន
បទ

ទហថារចនាសមព័នធ កាត់បនាយតម្មៃថាម ទ្ាើការទក្ស់ទញអនាគតវ ិនិទយគិនខ្ែលខ្ក្សម្ចនជ្ររប់ ជ្រក្សុមជ្របឹក្សា

ពលសជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចន ាាយចនទីទៅកាន់តំបន់ទសែាក្សិចចពិទសសខ្ែលមានការ អភិវឌ្ឍន៍ក្សមពុា

ផ្គត់ផ្គង់ថាមពលរបស់ទវៀតណ្ណម។

បទោានបទចចក្សទទស ជ្របព័នធទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ ខ្ណនាំឲ្យាគល់ពីជ្របព័នធទ្ាើចំណ្ណត់ថានក្ស់ ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

និងគុណភាព ទែើមបីទលើក្សទឹក្សចិតែ
ត ល់ក្សសិក្សរ/អនក្សជ្របមូលទិញ ជ្របមាញ់ និងទនាទ

ទែើមបីឲ្យការផ្គត់ផ្គង់មានគុណភាព។

ការាក្សលបងអាហារ ទ្ាើការពជ្រងឹងអាញ្រជ្រតួតពិនិតយគុណភាពចំណីអាហារ ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាា

ខ្ែលទទួលាគល់ា (មនទីរពិទា្ន៍ ឧបក្សរណ៍ វគគបណុត េះបណ្ណ

ត ល)។ ជ្របមាញ់ និងទនាទ
អនតរាតិ

ទីផ្ារ/សបណ្ណ
ត ញ ការអាចរក្សជទជ្រមើសទី ទ្ាើការស្រាវជ្រាវទីផ្ារទែើមបីខ្សាងរក្សអនក្សទិញអនតរាតិ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ខ្ចក្សចាយ ផ្ារនាំទចញ (ទជ្រៅពី (អនក្សខ្ក្សម្ចន) និងពាណិជជក្សរជ្ររប់ាាយចនទីទៅទៅក្សនុង

ទវៀតណ្ណម) សជ្រមាប់ តំបន់។

ពាណិជជក្សរ និងក្សសិក្សរ
អទញ្ជើញពាណិជជក្សរពីទីផ្ារផ្ែងៗឲ្យាគល់ជ្ររប់ាាយ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ចនទីទៅរបស់ក្សមពុា និងជួបាមួយពាណិជជក្សរ។

ទរៀបចំទសែនក្សិចចសិក្សាទៅទីផ្ារសជ្រមាប់ពាណិជជក្សរ

ក្សមពុាទៅកាន់ទីផ្ារជ្ររប់ាាយចនទីទៅ្ំៗែូចា

ឥណ្ណ
ឌ ាទែើម។

27
 ែំទណ្ណេះស្រាយខ្ែល អនតោគមន៍ែ៏លអ មានម្ែគូាតិសជ្រមាប់

អាចមាន ការអនុវតតការងារ

ការវ ិនិទយគអនតរាតិ ទ្ាើការទលើក្សទឹក្សចិតតាក្ស់ោក្ស់សល់វ ិនិទយគិនអនតរាតិ ជ្រក្សុមជ្របឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍

នាំមុសខាងការខ្ក្សម្ចន ទលើការខ្ក្សម្ចនាាយចនទី (ឧ. តាមរយៈតំបន់នាំទចញ ក្សមពុា

ជ្ររប់ាាយចនទី ផ្លិតផ្លខ្ក្សម្ចន)។

ពាណិជជក្សមមជ្របក្សប ការកាត់បនាយតម្មៃនាំ ទ្ាើការចរចាាមួយទវៀតណ្ណមទែើមបីធ្លនា (ាលក្សាណៈ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ទោយបរ ិាាន ទចញ តំបន់) នូវការនាំទៅកាន់ទីផ្ារទោយមិនគិតពនធែូចរន

សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់ក្សមពុា។ (បចចុបបនន

មន្រនតីទវៀតណ្ណមទៅទសតតាប់ជ្រពំខ្ែនទសតតរតនៈគីរ ី បាន

ហូតពនធ (មិនផ្ៃូវការ) ទលើជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់

ក្សមពុា ទែើមបីការពារការផ្លិតក្សនុងស្រសុក្សរបស់ក្សសិក្សរ

ទវៀតណ្ណម)។

ទ្ាើការកាត់បនាយតម្មៃនាំទចញទំងផ្ៃូវការ និងមិនផ្ៃូវការ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ទៅក្សមពុាទោយទ្ាើឲ្យែំទណើរការនាំទចញមានភាពាក្ស់ ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច និង

ខ្សតង និងទោយកាត់បនាយចំនួនភានក្ស់ងាររោាភិបាល ហិរញ្ញ វតាុ និង ជ្រក្សសួង

ខ្ែលពាក្ស់ព័នធ (បញ្
ា ផ្ៃូវកាត់សជ្រមាប់ោល់ផ្លិតផ្ល ក្សសិក្សមម រុកាាជ្របមាញ់
ក្សសិក្សមមខ្ែលទក្ស់ទងនិងការនាំទចញទៅក្សមពុា)។ និងទនាទ

ទសែនវ ិស័យ និងឱកាសវ ិនិទយគ

ទសែនវ ិស័យ ក្សតីសងឃឹមសជ្រមាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ខ្ផ្នក្សជ្ររប់ាាយចនទីឲ្យលអទៅក្សមពុាហាក្ស់ែូចាមានការអនុទជ្ររេះ

ណ្ណស់ ប៉ៃុខ្នតមានភាពសុសរនរវាងការោំែុេះ និងការខ្ក្សម្ចន។

 ការោំាាយចនទីមានក្សតីសងឃឹមវ ិជជមាន។ ពិភពទោក្សមានតជ្រមូវការាាយចនទីខាៃំង ទហើយ

ាជ្របវតតិាស្រសត ផ្លិតក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីបានឈានទលឿនទលើសជ្ររប់្ញ្ញ ាតិ ភាគ

ទជ្រចើន និងទំនិញាទជ្រចើនែម្ទទទៀត។ ចាប់ពីឆ្នំ២០០០មក្ស ផ្លិតផ្លាាយចនទីក្សុនង

ពិភពទោក្សបានទក្សើនទ ើងទសទើរទទាែង ទបើទជ្របៀបទ្ៀបទៅនឹងការទក្សើនទ ើងរបស់

ហាខ្ហែលណ្ណត់ ជ្ររប់រ ីក្សោយ ាៃ និងអាល់ម៉ៃុនខ្ែលមានជ្រតឹមខ្តពី ៤០ ទៅ ៥០%

(តាោងទី៧)។ ចាប់ពីឆ្នំ ១៩៦១មក្សផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីក្សុងពិ

ន ភពទោក្សបានទក្សើ ន

ទ ើង ១២ែង បនាទប់មក្សគឺ ជ្ររប់រ ីក្សោយ (ខ្ែលទក្សើនទ ើង ២៥ែង)។

 សជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចន ក្សងាេះសមតាភាពក្សនុងការជ្របក្សួតជ្របខ្ជងទៅក្សនុងជ្របទទស តំ ណ្ណងឲ្យ

ឱកាសសំខាន់មួយខ្ែលរបូតទៅបាត់។ មានឱកាសមួ យសជ្រមាប់អភិ វឌ្ឍន៍ឧសាហក្សមម

ទៅក្សមពុា ប៉ៃុ ខ្នតមិនសូវចាស់ទោយារ មិនែឹងថាទតើ វ ិនិ ទយគិនខ្ែលមានសកាតនុពល

ចង់ឆក្ស់យក្សឱកាសទនេះឬអត់ ។

28
ផ្លិតផ្លាាយចនទីក្សុ ងស្រសុ
ន ក្សអាចបទងកើនបានទោយងាយ ទជ្រពាេះមានែីខ្ែលសមស្រសបសជ្រមាប់

ែំណ្ណំទនេះទជ្រចើន។ ទែើមាាយចនទីអាចោំបានទំងទៅទលើែីសាច់ និងែីខ្ែលរមនជីាតិទហើយ

មិនអាចោំែំណ្ណំែម្ទាទជ្រចើ នទទៀតបាន (GTZ ២០០៥)។ អងគការ GTZ (២០០៥) បានបា៉ៃ ន់ាមន

ថាមានែី ជ្របទភទទនេះទៅក្សមពុារហូតែល់ទៅ១០ោនហិក្សតា។

ក្សសិក្សរក្សមពុាាទជ្រចើនក្សំពុងខ្តទបាេះបង់ទចាលឧសាហក្សមមាាយចនទី ផ្ទុយទៅវ ិញជ្របទទស

ទវៀតណ្ណមក្សំពុងចង់វ ិនិទយគទៅក្សមពុាទែើមបីផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទៅ និងតទមៃើងទោងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចន។

ទនេះហាក្ស់ែូចាភាពផ្ទុយរនរវាងសក្សមមភាពរបស់ក្សមពុា និ ងទវៀតណ្ណមទោយារយុទធាស្រសត

សុសរន។

 ក្សសិក្សរក្សមពុាាទជ្រចើនក្សំពុងខ្តទបាេះបង់ ទចាលាាយចនទី ទហើយបតូរទៅាែំណ្ណំទផ្ែង

ខ្ែលទគគិតថាអាចផ្តល់ផ្លចំទណញទជ្រចើនាង ែូចាទៅសូ និងែំ ូងមី។ ការោំ

ាាយចនទីធ្លៃប់ាមុសជំ នួញខ្ែលមានការទក្ស់ ទញសជ្រមាប់ក្សសិក្សរក្សមពុា ទោយារ

ទគធ្លៃប់ បានទទួ លជ្របាក្ស់ចំទណញសពស់ (GTZ ២០០៥)។ សជ្រមាប់តម្មៃក្សុងទី

ន ផ្ារបចចុបបនន

ាាយចនទីមួយហិក្សតាផ្តល់ទិននផ្លបានជ្របខ្ហល ១០០០ែុោៃរក្សនុងមួ យឆ្នំ ទបើ ទ្ៀបនឹ ង

ទៅសូ និងែំ ូងមី ខ្ែលបានជិត ២៥០០ែុោៃរ (ភនំទពញប៉ៃុ សិ៍ត ម្ថាទី ៣០ ខ្សក្សញ្ញ ឆ្នំ
២០០៨)។ កាខ្សតទនេះក្ស៏បានទលើក្សទ ើងពីក្សសិក្សរមានក្ស់ខ្ែលបានបតូរពីាាយចនទីទៅ

ទៅសូថា ាាយចនទីឲ្យផ្លខ្តមតងក្សនុងមួយឆ្នំ ទហើយឈមួញក្សណ្ណ

ត លទិ ញក្សនុងតម្មៃទប

ទែើមបីលក្ស់ទៅទវៀតណ្ណម។ ផ្ទុយទៅវ ិញ ទៅសូឲ្យផ្លទរៀងោល់ម្ថា ទហើយទោងចជ្រក្ស

ទៅសូទៅក្សនុងទសតតទទួ លទិញក្សនុងតម្មៃម្ថៃ។

 ផ្ទុយទៅវ ិញអនក្សខ្ក្សម្ចនទវៀតណ្ណមក្សំពុងរក្សឱកាសវ ិនិទយគទៅទជ្រៅជ្របទទស រួមទំង

ក្សមពុាផ្ងខ្ែរ។ ទនេះគឺ ទោយារឧសាហក្សមមខ្ក្សម្ចនទវៀតណ្ណមជ្រតូវការការផ្គត់ផ្គង់ជ្ររប់

ាាយចនទីទៅខ្ែលទទៀងទត់ ឬទក្សើនទ ើង ាពិទសសទោយារក្សសិក្សរទវៀតណ្ណមក្ស៏

បនាយការោំាាយចនទីខ្ែរ ពី ទជ្រពាេះពួក្សទគមានមូ លទហតុស្រសទែៀងរននិងក្សសិក្សរក្សមពុា

ខ្ែរ (ប៉ៃុខ្នតក្ស៏ទោយារ ការោំាាយចនទីទៅទវៀតណ្ណមបានចាប់ទផ្តើមទៅទលើែីខ្ែលមិន

សមស្រសប)។ របាយការណ៍មួ យបានទរៀបោប់ពីឧបសគគ្ាន់្ារមួយថា ការទក្សើនទ ើងទៅ

ក្សនុងផ្លិតក្សមមជ្ររប់ាាយចនទីទៅរបស់ទវៀតណ្ណម អាចនាំឲ្យតម្មៃទៅក្សមពុាមានការ

ថយចុេះទៅអនាគតខាងមុស (EIC ២០០៧)។ ប៉ៃុ ខ្នតថីៗ

ម ទនេះទវៀតណ្ណមបានកាត់បនាយម្ផ្ទ

ែីោំែុេះ ទហើយបានវ ិនិ ទយគទៅទលើែំណ្ណំខ្ែលមានផ្លចំ ទណញទជ្រចើ នាង ែូចា

ទៅសូាទែើម។ ាលទធផ្ល ផ្លិតផ្លរបស់ទវៀតណ្ណមធ្លៃក្ស់ចុេះពីឆ្នំ ២០០៨ ទៅ

២០០៩ ចំនួន ៥២ ០០០ទតាន ឬ១៥ភាគរយ (commodityonline.com ម្ថាទី១១ ខ្ស

ឧសភា ឆ្នំ ២០១០)។

29
អតាបទកាខ្សតមួ យនាទពលថមីៗទនេះ (Vietnamnet.vnម្ថាទី១៣ ខ្សទមា ឆ្នំ ២០១០) បាន

ោយការណ៍ថា:

 សមាគមន៍ ខ្ក្សម្ចនាាយចនទីទវៀតណ្ណម (Vinacas) បានចុេះហតាទលខាទលើក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀង

ទែើមបីោំាាយចនទីទលើម្ផ្ទែីទំហំ ២០០០ហិក្សតាទៅទសតតក្សំពង់ចាមនិង ក្សំ ពង់្ំ។ ទៅ៥

ឆ្នំទជ្រកាយម្ផ្ទែីោំែុេះសរុបចុងទជ្រកាយនឹងអាចទក្សើនទ ើងទជ្រចើ នែង។ ជ្រក្សុមហុន Vinacas

នឹងផ្តល់ការរំជ្រទែល់ជ្របាជនក្សមពុា រួមទំងការទជ្រជើសទរ ើសពូជ និងវគគបណុត េះបណ្ណ

ត ល

ទលើការខ្ក្សម្ចននិងបទចចក្សទទសោំែុេះ ទែើ មបីតជ្រមូវតាមបទោានរបស់ជ្របទទសនាំចូល។

 ជ្រក្សុមហុនោំ និ ងខ្ក្សម្ចនាាយចនទី ទៅទសតត Dong Nai សងឃឹមថានឹងអាចបទងកើតទោងចជ្រក្ស

ខ្ក្សម្ចនាាយចនទីមួយទៅទសតតក្សំពង់្ំ។ ្នាររអភិវឌ្ឍន៍ ទវៀតណ្ណម (VDB) នឹងទពញចិ តត

ផ្តល់ក្សមចីរយៈទពលសៃីែល់ជ្រក្សុមហុនាាយចនទី្ំៗរបស់ទវៀតណ្ណមចំនួន ២០ ទែើមបី

វ ិនិទយគទលើទជ្រគឿងចជ្រក្ស និ ងឧបក្សរណ៍ ទែើមបីឲ្យសមតាភាពខ្ក្សម្ចនរបស់ឧសាហក្សមមកាន់

ខ្តជ្របទសើរទ ើង។

មទ្ាបាយខ្ក្សម្ចនាាយចនទីទៅក្សមពុាអាចបនាយការពឹងខ្ផ្អក្សទៅទលើអតិថិជននិងអនក្សខ្ក្សម្ចន
ទវៀតណ្ណម។ ជ្របការទនេះក្ស៏អាចផ្តល់ផ្លចំទណញែល់ក្សសិក្សរខ្ែលរងការប៉ៃេះពាល់ពីការនាំជ្ររប់
ាាយចនទីទៅទចញនិង ខ្ក្សម្ចនទៅទវៀតណ្ណមខ្ែលបានកាត់ បនាយតម្មៃាាយចនទីទៅក្សសិោាន

របស់រត់។

តាោងទី ១៥ ថាមភាពម្នផ្លិតផ្លពិភពទោក្ស សជ្រមាប់ទំនិញខ្ែលបានទជ្រជើសទរ ើសមួយចំនួន

ទំនិញ ផ្លិតក្សមម សនទសែន៍ សនទសែន៍

(ោនទតាន) ១៩៦១=១០០ ២០០០=១០០

2008 1961 1970 1980 1990 2000 2008 2000 2008
Cashew nuts, with shell 3.7 100 178 161 255 667 1,294 100 194
Hazelnuts, with shell 1.1 100 211 231 308 372 577 100 155
Pistachios 0.6 100 230 367 1,318 1,819 2,737 100 150
Arecanuts 1.0 100 97 127 215 307 454 100 148
Almonds, with shell 2.1 100 90 121 174 195 279 100 143
Chestnuts 1.3 100 95 79 81 158 212 100 134
Walnuts, with shell 1.7 100 132 160 179 259 347 100 134
Coconuts 61.1 100 110 135 178 213 256 100 120
Groundnuts, with shell 38.2 100 128 120 164 246 271 100 110

Natural rubber 10.6 100 141 177 246 332 500 100 151
Soybeans 231.0 100 163 301 403 600 859 100 143
Maize 822.7 100 130 193 236 289 401 100 139
Cassava 233.0 100 138 174 214 248 327 100 132
Rice, paddy 685.0 100 147 184 240 278 318 100 114

ជ្របភពៈ FAO, FAOSTAT

30
ឱកាសបណ្ណ
ត ក្ស់ ខ្ផ្នក្សជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ក្សមពុា បានផ្តល់ឱកាសសជ្រមាប់ទំងវ ិនិទយគិនក្សនុងស្រសុក្ស និងអនតរាតិ:
ទុន
ក្សំទណើនផ្លិតក្សមម

មានសកាតនុពលទែើមបីបទងកើនផ្លិតក្សមមាាយចនទីបខ្នាមឲ្យបានទជ្រចើន ទោយារែីខ្ែលអាចោំ

ែំណ្ណំបានមានទៅសល់ពាសទពញ និងមានក្សខ្នៃងសជ្រមាប់ខ្ក្សលមអទិននផ្ល។ DAI (២០០៨)

បានបា៉ៃ ន់ ាមនថាទិននផ្លក្សនុងមួយហិក្សតាអាចទក្សើនទ ើង យ៉ៃ ងខាៃំងទោយជ្ររន់ខ្តទជ្របើ ពូជខ្ែល

លអ និងអនុ វតតាក្សវបបក្សមម។

ក្សសិក្សមមតាមក្សិចស
ច នា

ការវ ិនិទយគខ្ផ្នក្សក្សសិក្សមមមានឱកាសលអទែើមបីឈានទៅរក្សការទ្ាើក្សសិក្សមមតាមតិ ចចសនា ខ្ែល

វ ិនិទយគិនអាចផ្តល់វតាុធ្លតុ ទែើម និងចំទណេះែឹងឲ្យែល់ក្សសិក្សរ។

ការខ្ក្សម្ចនសជ្រមាប់ការនាំទចញ

លក្សាសណឌសជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចនទៅក្សមពុាមិ នទន់ មានលក្សាណៈវ ិជជមានទៅទ ើយទទ ទយងតាម

ភសតុតាងម្នការបោជ័ យរបស់ជ្រក្សុមហុនខ្ក្សម្ចនទំងបី ទៅក្សនុងឆ្នំថីៗ

ម ទនេះ។ ទោយាលក្សាសណឌ

ការងារមានភាពលអជ្របទសើរទ ើងទៅក្សមពុា វ ិនិទយគិនអនតរាតិ អាចទជៀសវាងបញ្

ា ខ្ែលបាន

ទ្ាើឲ្យអនក្សខ្ក្សម្ចនមុនៗបោជ័ យ (សមតាភាពខ្ក្សម្ចនមានក្សជ្រមិត បទពិទា្ន៍ក្សុងការជ្រគប់

ន ជ្រគង និង

ទីផ្ារមិនជ្រគប់ជ្ររន់ ាទែើ ម)។

ទីផ្ារ

មានក្សតីសងឃឹមលអសជ្រមាប់ទីផ្ារជ្ររប់ាាយចនទីសរ ីោងគ។ ទៅក្សនុងជ្របទទសាទជ្រចើន អតិថិជនមាន

ការយល់ែឹង និងតជ្រមូវការកាន់ខ្តទជ្រចើនទ ើងពីផ្លិតផ្លខ្ែលជ្របក្សបទោយ ពាណិជជក្សមមទសមើ

ភាព និងខ្ផ្អក្សទលើជ្របភព។ ទោយារក្សសិក្សរោំាាយចនទីក្សមពុាទជ្របើ ថានំសមាៃប់ សតាលិត

អ និងថានំ

សមាៃប់ ទៅមតិច ផ្លិតផ្លភាគទជ្រចើនគឺ ាផ្លិតផ្លសរ ីោងគស្រាប់ខ្តមតង។ ទៅក្សនុងគទជ្រមាងមួ យ

របស់ IFC (ផ្តល់មូលនិ្ិទោយ EC ) មានក្សសិក្សរ ជ្របខ្ហល ៧០០នាក្ស់មក្សពី ទសតតក្សំពង់ ចាម និង

ក្សំពង់្ំបានទទួ លសញ្ញបជ្រតសតីពីការផ្លិតផ្លិតផ្លសរ ីោងគ។ ខ្បបទនេះទគអាចលក្ស់ក្សុនងតម្មៃម្ថៃ

បានទបើ សិនាការខ្ក្សម្ចន និ ងការខ្សាងរក្សទីផ្ារបានទ្ាើទ ើងតាមបទោានសរ ីោងគខ្ែរទនាេះ។

គទជ្រមាងមួ យអំពីក្សសិក្សមមាាយចនទីតាមក្សិចចសនា ធ្លៃប់ បានចាប់ទផ្តើមទៅក្សនុងទសតតរតនៈគីរ ី

សជ្រមាប់ការខ្ក្សម្ចនទៅទវៀតណ្ណម (Cashew Nuts Task Team)។ ប៉ៃុ ខ្នត SRP (២០០៥) បាន

ោយការណ៍ថាជ្ររប់ាាយចនទីសរ ីោងគ កាលពីមុនទគបានោយាមួ យជ្ររប់ាាយចនទី្មមតាក្សនុង

ទពលខ្ក្សម្ចនទៅទវៀតណ្ណម ខ្ែលាទហតុ ទ្ាើឲ្យមានការក្សជ្រមិ តក្សនុងការទលើក្សទឹក្សចិតត ឬបញ្

ជ ក្ស់ពី

ជ្ររប់ាាយចនទីសរ ីោងគទៅក្សមពុា។

ទៅមានសកាតនុពលពីការទញយក្សអនុផ្លាាយចនទីផ្ងខ្ែរ ែូចា ប័រាាយចនទីខ្ែលបានពី

ជ្ររប់ ខ្ែលខ្បក្សបាក្ស់ ារធ្លតុោវពីសមបក្សជ្ររប់ាាយចនទី (CNSL) សជ្រមាប់ ការទជ្របើ ទៅក្សនុង

ឧសាហក្សមម និងទវជជាស្រសត ទហើយទឹក្សរបស់ខ្ផ្ៃាាយចនទីអាចខ្ក្សម្ចនបានតទៅទទៀត (Food

31
 Chain ២០០១)។ អនុផ្លទំងទនាេះាការពិតអាចផ្លិតបានខ្តទៅក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាប៉ៃុទណ្ណណេះ

ទៅទពលណ្ណខ្ែលមានការតទមៃើងឧសែហក្សមមខ្ក្សម្ចនមួយខ្ែលអាចែំ ទណើរការបាន។

សកាតនុពលទី ទែើមបីខ្សាងរក្សទីផ្ារសជ្រមាប់ ការនាំទជ្រចបស់ក្សមពុាឲ្យបានទជ្រចើន មជឈមណឌលពាណិជជក្សមម

ផ្ារទៅអនាគ អនតរាតិ (ITC) បានទ្ាើសនទសែទីផ្ារទក្ស់ទញ ខ្ែលមានចំនុចសំខាន់ ៣ គឺ ទំ ហំរបស់ទីផ្ារ

តរបស់ក្សមពុា នាំចូល ថាមភាពម្នការនាំចូលក្សនុងរយៈទពល៥ឆ្នំចុងជ្រកាយ និង លក្សាសណឌនាំចូលទីផ្ារខ្ែល

ទែើមបីទអាយមា ោក្ស់ទៅឲ្យជ្របទទសនាំទចញ និងម្ែគូរជ្របក្សួតជ្របខ្ជងរបស់ជ្របទទសទនាេះ។ ចំទពាេះក្សមពុា ទីផ្ារ

នការនាំទចញ ខាងទជ្រកាមទនេះចាត់ ទុក្សថាមានភាពទក្ស់ ទញាងទគ។

កាន់ខ្តទជ្រចើន សជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ ជ្របទទសទវៀតណ្ណម និងឥណ្ណ

ឌ ខ្ែលរួមរនបាននាំចូលផ្លិតផ្ល
ទ ើង ៩៥ភាគរយម្នផ្លិតផ្លជ្ររប់ាាយចនទីទៅក្សនុងពិភពទោក្ស គឺាទីផ្ារខ្ែលមានភាពទក្ស់

ទញាងទគសជ្រមាប់ក្សមពុា (តាោងទី ៨)។ ទោយារទវៀតណ្ណមាទរលទៅទីផ្ារនាំទចញ

ចមបងរបស់ក្សមពុារួចទហើយ ែូទចនេះឥណ្ណ
ឌ ជ្ររន់ ខ្តាជទជ្រមើ សទីផ្ារមួ យទទៀតប៉ៃុ ទណ្ណណេះ។ ឥណ្ណ
ឌ

គឺាទីផ្ាទីផ្ារ្ំ ខ្ែលមានការទក្សើនទ ើង ១៤ភាគរយពី ឆ្នំ ២០០៤ ែល់ ២០០៨។ ឥណ្ណ

ឌ បាន

ឲ្យក្សមពុានាំចូលទៅកាន់ទីផ្ាររបស់សួនទោយមិ
ឡ នគិតពនធ ប៉ៃុខ្នតឥណ្ណ
ឌ ក្ស៏ទ្ាើខ្បបទនេះចំទពាេះអនក្ស

ផ្គត់ផ្គង់្ំៗរបស់ទគខ្ែរ ែូចា ជ្របទទសក្សូតឌ្ី វ ័រ ជ្របទទស ហគីទណបី ទៅ និង ជ្របទទសទបណ្ណំ ង។

ែូទចនេះសកាតនុពលរបស់អនក្សនាំទចញក្សមពុាមិនមានផ្លប៉ៃេះពាល់ាវ ិជជមាន ឬអវ ិជជមានែល់ទគ

ទ ើយ។

ទបើគិតពីតជ្រមូវការទីផ្ារក្សនុងតំ បន់សជ្រមាប់ ជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស ទី ផ្ារខ្ែលលអាងទគមាន

ទៅអឺ រប ៉ៃុ (ជ្របទទសអាលៃឺម៉ៃង់ ហូ ង់ និងចជ្រក្សភពអង់ទគៃស) បនាទប់មក្សមានជ្របទទសចិន និង

សហរែាអាទមរ ិក្ស (តាោងទី ៩)។ ទីផ្ារទំងទនាេះផ្តល់ការនាំចូលទោយមិនគិតពនធែល់ក្សមពុា។

ប៉ៃុខ្នតក្សមពុាមិនមានផ្លវ ិជជមានឬអវ ិជជមានពីការទលើក្សខ្លងពនធទំងទនាេះទទ ទបើ ទ្ៀបទៅម្ែគូ

ជ្របក្សួតជ្របខ្ជងរបស់សួនែូ
ៃ ចា ជ្របទទសឥណ្ណ
ឌ ទវៀតណ្ណម ទជ្របសុីល និងមីយ៉ៃន់ មា៉ៃ ពី ទជ្រពាេះការនាំ

ទចញពី ជ្របទទសទំងទនេះក្ស៏ មានអជ្រតាពនធទសមើសូនយខ្ែរ។

ទទេះបី ាសហរែាអាទមរ ិក្សាអនក្សនាំចូល្ំាងទគទោេះពី ភពទោក្ស មានទីផ្ារចាស់ទុំ ប៉ៃុខ្នតមាន

ក្សំទណើនខ្ត៣ភាគរយប៉ៃុទណ្ណណេះពីឆ្នំ ២០០៤ ែល់ ២០០៨។ ជ្របទទសអាលៃឺម៉ៃង់ និងហូ ង់នាំចូល

តិចាង ប៉ៃុ ខ្នតមានក្សមាៃំងាង។ ជ្របទទសទំងពី រសាិតទៅក្សនុងចំទណ្ណមជ្របទទសទំង ១០ខ្ែលមាន

ទីផ្ារទក្ស់ ទញាងទគ ាពិ ទសសទោយារក្សំ ទណើនរបស់វា ែូចា ជ្របទទសចិ នបាននាំចូល

ជ្ររប់ាាយចនទីទទាែងាទរៀងោល់ឆ្នំចាប់ពីឆ្នំ ២០០៤ ែល់ ២០០៨ (+ ១៤១%) ក្សនុងទពលខ្ែល

ការនាំចូលរបស់រុសែុីក្ស៏មានការទក្សើនទ ើងទលឿនខ្ែរ (+ ៩៥%)។

32
តាោងទី ១៦ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីទៅ (០៨០១៣១) ឆ្នំ ២០០៨

ទីផ្ារ ចំខ្ណក្ស ក្សំទណើនទី Tariff ពនធរបស់ក្សមពា

ុ ម្ែគូចមបងៗទៅក្សនុងទីផ្ារ

ទីផ្ារក្សនុ ផ្ារ អនុវតតចំ វ ិជជមាន (+) ទនេះ

ងការនាំ ២០០៤- ទពាេះក្សមពា

ុ ឬអវ ិជជមាន (-)

ទចញក្សនុង ២០០៨ (%) (%)

ពិភព (%ក្សនុងមួយ

ទោក្ស ឆ្នំ)

(%)
1. Vietnam 24.0 42 5 22 C. d’Ivoire, Nigeria, Indonesia
2. India 70.5 14 0 0 C. d’Ivoire, G.-Bissau, Benin
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និងខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ ពាណិជជក្សមមសជ្រមាប់ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *
គឺាតម្មៃបា៉ៃន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានលមអិតបខ្នាមសូមទមើលតាោងឧបសមព័នទ
ធ ី៧

តាោងទី ១៧ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស (០៨០១៣២) ឆ្នំ ២០០៨

ទីផ្ារ ចំខ្ណក្ស ក្សំទណើនទី ពនធអនុវតត ពនធរបស់ក្សមពុា ម្ែគូចមបងៗទៅក្សនុងទីផ្ារ

ទីផ្ារ ផ្ារ ចំទពាេះក្សមពុ វ ិជជមាន (+) ទនេះ

ក្សនុងការ ២០០៤- ា (%) ឬអវ ិជជមាន (-)

នាំចូល ២០០៨ (%)

ក្សនុងពិភព (%ក្សនុងមួយ

ទោក្ស ឆ្នំ)

(%)
1. Germany 5.5 27 0 0 India, Vietnam, Brazil
2. Netherlands 11.4 20 0 0 Vietnam, India, U. Kingdom
3. U. Kingdom 5.1 10 0 0 Vietnam, India, Italy
4. China 3.9 141 0 0 Vietnam, Myanmar, Brazil
5. United States 32.8 3 0 0 Vietnam, India, Brazil
6. Australia 4.4 14 0 0 Vietnam, India, Indonesia
7. U. Arab Emirates 4.1 33 5 0 India, Vietnam, Mozambique
8. Russia 2.0 95 0 0 Vietnam, Brazil, Tanzania
9. Canada 3.0 6 0 0 Vietnam, Brazil, India
10. France 1.9 21 0 0 India, Germany, Brazil
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និងខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ ពាណិជជក្សមមសជ្រមាប់ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *
គឺាតម្មៃបា៉ៃន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានលមអិតបខ្នាមសូមទមើលតាោងឧបសមព័នទ
ធ ី៧

33
 ឯក្សារទយង

ឯក្សារទយង DAI, ADI and IDE (2008): “Cambodia SME Development in Selected Agri-Sectors/Value Chains,
Final Scoping and Design Report”, July 2008. A report prepared for the International
សំខាន់ៗ Finance Corporation/Mekong Private Sector Development Facility (IFC/MPDF) by
Development Alternatives Inc (DAI) in association with Agricultural Development
International (ADI) and International Development Enterprises (IDE).
EMC Emerging Markets Consulting (2008), “Trade Project Cambodia: Cassava Industry Study.”
Final report for UNDP Cambodia, April.
IFC (2010): Prospects for Cambodia’s Cashew Sub-sector.
Trade SWAP Pillar 2 Cashew Nuts Task Team (2008), “Cashew Sector: Supply Capacity Constraints
and Technical Assistance Strategy,” presentation.

ឯក្សារគួរអាន Cashew Week (various editions), www.cashewinfo.com.

CDRI Cambodia Development Resource Institute (2010), Cambodia Development Review,
បខ្នាម
Returning to a High growth Economy – Policy Priorities and Action for Growth and
Sustainable Development: The 4th Cambodia Outlook Conference, Volume 14, Issue 2,
April-June.
EIC Economic Institute of Cambodia (2007), Cambodia’s Export Diversification and Value Addition,
Chapter 9: Cashew Nuts: A Sector with High Potential for Value Addition.
EIC (2007), Export Diversification and Value Addition for Human Development, January.
EIC (2007), Trade and Industrial Policy Environment in Cambodia: Policies to Promote Exports in
Potential Sectors, May.
FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations (undated, 2008 or 2009),
Agriculture in Cambodia: A Sector Situation Analysis.
Food Chain: The International Journal of Small-scale Food Processing: Number 28, May 2001,
Special issue dedicated to cashew processing and marketing, ITDG.
GTZ (2005), The Cambodian cashew industry: Assessment of opportunities and constraints for
rural employment and export revenue generation. GTZ, Phnom Penh.
ITC International Trade Centre (2007), Export Potential Assessment in Cambodia.
MAFF Cambodia Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries (2008), Agricultural Statistics
Bulletin, Statistics Office, Department of Planning and International Cooperation.
McNaughton, Iv et al. (2005): The Cambodian Cashew Industry, Phnom Penh.
Ministry of Commerce and United Nations Development Programme (UNDP) Cambodia (2007),
Cambodia’s Trade Integration Strategy: Executive Summary and Action Matrix, Prepared
under the Trade Related Assistance for Development and Equity (TRADE) Project,
December.
Phnom Penh Post (30 September 2008), “Cambodia: Cashew market crumbling.”
SRP (2005). A Summary of an Economic Analysis of the Value Chain of the Cashew Nut Industry in
Cambodia.
UNCDF United Nations Capital Development Agency (2010), Local Development Outlook
Cambodia, Executive Summary, April.

USAID and DAI (2006), Cambodia MSME Program, Value Chain Assessment Report: Cashews,

34
 January.
Varanashi, K.M. (2006). Organic Cashew Nut Cultivation. Report with Recommendations on Study
cum Training Activity in Cambodia (for Trade Promotion Cambodia, GTZ/GOPA).
Vietnamnet.vn (13 April 2010), "Vinacas to grow cashew in Cambodia."

ទគហទំព័រ FAOSTAT, FAO Food and Agriculture Organization, (http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx).

ITC International Trade Centre, Trade Map and Market Access Map,
(www.intracen.org/marketanalysis).
MAFF Cambodia Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries,
(www.maff.gov.kh/eng/statistics/index.html).
The Cashew Export Promotion Council of India (CEPCI), (www.cashewindia.org).

35
 ឧបសមព័នធ
តាោងឧបសមព័នទ
ធ ី ១ ជ្របទទសផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីទៅ្ំៗក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

ក្សជ្រមិតក្សនងឆ្
ុ ន ំ ២០០៨ សនទសែន៍២០០៨ (២០០០=១០០)

ម្ផ្ទែីបាន
ទរៀបតាមផ្លិតក្សមម ទិនផ្
ន ល ផ្លិតក្សមម ម្ផ្ទែីបាន
ជ្របមូលផ្ល ទិនផ្
ន ល ផ្លិតក្សមម
(ទតាន/ហត) (ទតាន) ជ្របមូលផ្ល
(ហត)
1. Vietnam 402,700 2.96 1,190,600 206 214 440
2. India 868,000 0.77 665,000 127 101 128
3. Nigeria 330,000 2.00 660,000 127 111 142
4. Côte d'Ivoire 660,000 0.42 280,000 375 118 442
5. Brazil 741,036 0.32 239,702 114 152 173
6. Indonesia 308,129 0.46 142,536 55 371 204
7. Philippines 27,517 4.08 112,334 162 992 1,605
8. Tanzania 94,000 1.05 99,100 104 78 82
9. Mozambique 60,000 1.42 85,000 120 122 147
10. Guinea-Bissau 212,000 0.38 81,000 101 110 111
11. Benin 215,000 0.29 62,000 116 133 155
12. Cambodia (est.) 60,000 1.00 60,000 .. .. ..
13. Thailand 24,000 1.00 24,000 109 100 109
14. Ghana 62,000 0.27 17,000 477 48 227
15. Malaysia 7,000 1.86 13,000 100 100 100
(…)
Total 4,097,637 0.91 3,720,306 127 123 194
ជ្របភពៈ FAO និង (ទិននន័យសជ្រមាប់ក្សមពុាគឺាតម្មៃបា៉ៃន់ាមន) ទលសខ្ែលមានោក្ស់ពណ៌ បងាាញពីជ្របទទសខ្ែលទៅក្សនុងចំទណ្ណម
ជ្របទទសខ្ែលទ្ាើបានលអាងទគទំង ១០ទៅទលើពិភពទោក្ស។

តាោងឧបសមព័នធ ទី ២ ជ្របទទសនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីទន់ខ្ក្សម្ចន ស្រសស់ ឬសាត

ួ (HS ០៨០១៣១) ទជ្រចើនាង
ទគក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

ជ្របទទសនាំទចញ តម្មៃម្នការនាំ ចំខ្ណក្សម្នកា សមតុលយ បរ ិមាណនាំ ឯក្សតាតម្មៃ ការទក្សើនទ ង

ើ ការទក្សើនទ ង
ើ

ទចញក្សនុងឆ្នំ រនាំទចញក្សនុង ពាណិជជក្សមម ទចញក្សនុងឆ្នំ (ែុោៃរ ជ្របចាំឆ្នា

ំ ជ្របចាំឆ្នា
ំ
២០០៨ ពិភពទោក្ស ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ /ទតាន) តម្មៃ ២០០៤- បរ ិមាណ

(ពាន់ែុោៃរ) (%) ២០០៨ (ទតាន) ២០០៨ (%) ២០០៤-

(ពាន់ែុោៃរ) ២០០៨ (%)

World 724,440 100.0 -186,825 .. .. 15 14

1. Côte d'Ivoire 170,955 23.6 170,949 312,229 548 20 22

2. Guinea-Bissau* 124,861 17.2 124,861 90,869 1,374 10 3

3. Ghana 117,839 16.3 117,822 70,032 1,683 119

4. Benin* 83,530 11.5 83,530 86,164 969 16 12

5. Tanzania* 72,292 10.0 72,292 66,599 1,085 0 -2

6. Indonesia 51,037 7.1 50,542 56,587 902 1 1

7. Nigeria 38,796 5.4 38,796 ..

8. Cambodia* 34,061 4.7 34,061 8,333 4,087 20 35

9. Mozambique 15,040 2.1 15,040 .. -11

10. Mexico 2,770 0.4 2,657 830 3,337 49 89

36
 ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ។ ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *ាជ្របទទសខ្ែលមិនបានផ្តល់របាយការណ៍ទៅឆ្នំ ២០០៨ ទហើយ
ពាណិជជក្សមមរបស់ពួក្សទគាតម្មៃបា៉ៃន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។

តាោងឧបសមព័នទ ួ (HS ០៨០១៣២) ទជ្រចើនាង

ធ ី ៣ ជ្របទទសនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស ស្រសស់ ឬសាត

ទគក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

ជ្របទទសនាំទចញ តម្មៃម្នការនាំ ចំខ្ណក្សម្នកា សមតុលយ បរ ិមាណនាំ ឯក្សតាតម្មៃ ការទក្សើនទ ង

ើ ការទក្សើនទ ង
ើ

ទចញក្សនុងឆ្នំ រនាំទចញក្សនុង ពាណិជជក្សមម ទចញក្សនុងឆ្នំ (ែុោៃរ ជ្របចាំឆ្នា

ំ ជ្របចាំឆ្នា
ំ
២០០៨ ពិភពទោក្ស ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ /ទតាន) តម្មៃ ២០០៤- បរ ិមាណ

(ពាន់ែុោៃរ) (%) ២០០៨ (ទតាន) ២០០៨ (%) ២០០៤-

(ពាន់ែុោៃរ) ២០០៨ (%)

World 2,101,017 100.0 119,100 397,952 5,280 11 7
1. Vietnam 883,261 42.0 878,107 160,839 5,492 18 17
2. India 667,107 31.8 666,157 122,731 5,436 5 0
3. Brazil 196,061 9.3 196,055 35,410 5,537 3 -4
EU27 189,577 9.0 -477,990 30,791 6,157 .. ..
4. Netherlands 104,953 5.0 -121,027 17,640 5,950 2 -2
5. U. Arab Emirates 44,130 2.1 -37,537 9,389 4,700 .. ..
6. Germany 30,493 1.5 -78,835 4,850 6,287 76 77
7. Indonesia 26,718 1.3 25,470 10,403 2,568 36 46
8. Tanzania* 24,026 1.1 24,026 4,393 5,469 56 29
9 Belgium 18,379 0.9 -17,496 3,324 5,529 4 0
10. Mozambique 15,171 0.7 15,171 3,300 4,597 19 6
(…)
Cambodia* 12 0.0 -121 2 6,000 -57 -21
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ។ ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *ាជ្របទទសខ្ែលមិនបានផ្តល់របាយការណ៍ទៅឆ្នំ ២០០៨ ទហើយ
ពាណិជជក្សមមរបស់ពួក្សទគាតម្មៃបា៉ៃន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។

តាោងឧបសមព័នទ ួ HS ០៨០១៣១) ទជ្រចើនាងទគក្សនុងឆ្នំ

ធ ី ៤ ជ្របទទសនាំចូលជ្ររប់ាាយចនទីទៅ ស្រសស់ ឬសាត(

២០០៨

ជ្របទទសនាំចូល តម្មៃម្នការ ចំខ្ណក្ស សមតុលយ បរ ិមាណ ឯក្សតា ការទក្សើន ការទក្សើនទ ើ ពនធ

នាំចូលក្សនង
ុ ម្នការនាំ ពាណិជជក្សមម នាំចូលក្សនុ តម្មៃ ទ ើងជ្របចាំ ងជ្របចាំឆ្នំា ជ្របឈម

ឆ្នំ ២០០៨ ចូលក្សនុងពិ ក្សនុងឆ្នំ ងឆ្នំ (ែុោៃរ ឆ្នំាតម្មៃ បរ ិមាណ ទោយ

(ពាន់ែុោៃរ) ភពទោក្ស ២០០៨ ២០០៨ /ទតាន) ២០០៤- ២០០៤- ក្សមពា

ុ
(%) (ពាន់ែុោៃរ) (ទតាន) ២០០៨ (%) ២០០៨ (%) (%)
World 911,265 100.00 -186,825 728,003 1,252 14 11 ..
1. India 643,339 70.60 -642,411 655,459 982 8 7 0
2.Vietnam 219,076 24.04 -219,066 53,597 4,087 38 54 0 (a)
EU-27 22,545 2.46 -20,520 3,645 6,185 .. .. 0
3. France 12,619 1.38 -12,501 2,163 5,834 20 12 0
4. United States 7,825 0.86 -5,575 1,189 6,581 29 19 0
5. Brazil 6,898 0.76 -6,885 9,467 729 .. .. 10
6. Netherlands 3,131 0.34 -2,008 452 6,927 144 83 0
7. South Africa 2,570 0.28 -2,553 404 6,361 70 55 0
8. United Kingdom 2,124 0.23 -1,545 265 8,015 405 250 0
9. Venezuela 1,478 0.16 -1,478 73 20,247 .. .. 15
10. Spain 972 0.11 -930 192 5,063 15 -1 0

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និង ខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ * ាជ្របទទសខ្ែលមិនបានផ្តល់របាយការណ៍

ទៅឆ្នំ ២០០៨ ទហើយពាណិជជក្សមមរបស់ពួក្សទគាតម្មៃបា៉ៃន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុ េះៃ បញ្
ច ង
ំ ។

(a) ទវៀតណ្ណមយក្សពនធ ០ ពីក្សមពុាទយងតាមក្សិចចសនាទទាភាគីទវៀតណ្ណម ក្សមពុា។%

37
 តាោងឧបសមព័នទ ួ (HS ០៨០១៣២) ទជ្រចើនាងទគ
ធ ី ៥ ជ្របទទសនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីរមនសមបក្ស ស្រសស់ ឬសាត

ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

ជ្របទទសនាំចូល តម្មៃម្នការ ចំខ្ណក្ស សមតុលយ បរ ិមាណ ឯក្សតា ការទក្សើន ការទក្សើនទ ើ ពនធ

នាំចូលក្សនង
ុ ម្នការ ពាណិជជក្សមម នាំចូលក្សនុ តម្មៃ ទ ើងជ្របចាំ ងជ្របចាំឆ្នំ ជ្របឈម

ឆ្នំ ២០០៨ នាំចូល ក្សនុងឆ្នំ ងឆ្នំ (ែុោៃរ ឆ្នំាតម្មៃ ាបរ ិមាណ ទោយ

(ពាន់ែុោៃរ ក្សនុងពិភ ២០០៨ ២០០៨ /ទតាន) ២០០៤- ២០០៤- ក្សមពា

ុ (%)
) ពទោក្ស (ពាន់ែុោៃរ (ទតាន) ២០០៨ (%) ២០០៨ (%)

(%) )
World 1,981,917 100.0 119,100 361,900a 5,476 13 7 ..
EU-27 673,410 34.0 -483,833 115,768 5,817 .. .. 0
1. United States 650,664 32.8 -639,712 112,415 5,788 3 -2 0
2. Netherlands 225,980 11.4 -121,027 39,923 5,660 19 13 0
3. Germany 109,328 5.5 -78,835 19,173 5,702 24 20 0
4. United Kingdom 101,105 5.1 -92,068 19,220 5,260 9 7 0
5. Australia 86,787 4.4 -85,913 14,697 5,905 11 6 0
6. U. Arab Emirates 81,667 4.1 -37,537 18,120 4,507 5
7. China 78,176 3.9 -78,151 26,401 2,961 123 131 0
8. Canada 60,460 3.1 -59,447 10,196 5,930 3 -4 0
9. Russian Federation 40,004 2.0 -39,957 8,927 4,481 92 102 0
10. Japan 39,903 2.0 -39,903 6,171 6,466 3 -2 0

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

(a) បរ ិមាណ និងតម្មៃឯក្សតាសរុបរបស់ពិភពទោក្ស ជ្រតូវបានគណនាមតងទទៀត ទោយមិនគិតជ្របទទសទអហែុីប (ខ្ែលមានទិនន
ន ័យ
បរ ិមាណសុស)។

តាោងឧបសមព័នទ
ធ ី ៦ ការនាំទចញជ្ររប់ាាយចនទីរបស់ក្សមពា
ុ ឆ្នំ ២០០៨ (ទិនន
ន ័យឆៃុេះបញ្
ច ង
ំ )

ជ្របទភទផ្លិតផ្ល តម្មៃនាំទចញ សមតុលយ ការទក្សើន ការទក្សើន ការទក្សើនទ ង

ើ ចំខ្ណក្សម្ន ទលសទរៀងម្ន

ឆ្នំ២០០៨ ពាណិជជក្សមម ទ ើងជ្របចាំឆ្នំា ទ ើងជ្របចាំឆ្នំា ជ្របចាំឆ្នំម្ន ការនាំ ការនាំទចញ

ពាន់ែុោៃរ ឆ្នំ ២០០៨ តម្មៃ ២០០៤- បរ ិមាណ ការនាំចូល ទចញក្សនុង ក្សនុង

ពាន់ែុោៃរ ២០០៨ (% /ឆ្នំ) ២០០៤-២០០៨ ក្សនុងពិភព ពិភពទោក្ស ពិភពទោក្ស

(% /ឆ្ន)ំ ទោក្ស %

២០០៤-
២០០៨ (%

/ឆ្នំ)
Cashew nuts, in
shell, fresh or dried 34,061 34,061 20 35 14 4.7 8
Cashew nuts,
without shell, fresh
or dried 12 -121 -57 -21 13 0 75

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

38
 តាោងឧបសមព័នទ
ធ ី ៧ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីមានសមបក្សស្រសស់ ឬសាត
ួ (០៨០១៣១) ឆ្នំ

២០០៨
ទីផ្ារ ការនាំទចញ ការនាំចូល ចំខ្ណក្សទី ក្សំទណើន ការខ្ជ្របជ្របួ ពនធអនុ អជ្រតាពនធ គូជ្របក្សួតជ្របខ្ជង្ំៗ

របស់ក្សមពា
ុ សរុបក្សនុងទី ផ្ារម្នការ ទីផ្ារា លោច់ខា វតតន៍ វ ិជជមាន ទៅក្សនងទី
ុ ផ្ារទនេះ
ទៅកាន់ទី ផ្ារពិភព នាំចូលក្សនុង តម្មៃ (% តម្នទីផ្ារ ទៅទលើ (+)

ផ្ារ ទោក្ស ពិភពទោក្ស /ឆ្នំ) (ពាន់ ក្សមពុា ឬអវ ិជជមាន

(ពាន់ែុោៃរ) (ពាន់ែុោៃ) (%) ែុោៃរ) (%) (-) ទៅក្សមពុា

(%)
1. Vietnam 34,061 219,077 24.0 42 165,762 5 22 Côte d’Ivoire, Nigeria, Indonesia
2. India 0 643,337 70.5 14 266,204 0 0 Côte d’Ivoire, G.-Bissau, Benin
3. France 0 12,616 1.4 21 6,725 0 0 Vietnam, India, Turkey
4. Brazil 0 6,898 0.8 High 6,898 10 0 Côte d’Ivoire, Nigeria
5. United States 0 7,825 0.9 23 4,416 0 0 Brazil, India, Vietnam
6. Netherlands 0 3,132 0.3 141 3,039 0 0 India, Vietnam, Denmark
7. United Kingdom 0 2,125 0.2 317 2,118 0 0 India, Italy, Vietnam
8. South Africa 0 2,570 0.3 56 2,136 0 0 Vietnam, Tanzania, India
9. China 0 174 0.0 High 174 0 6 Mali, Nigeria
9. Indonesia 0 493 0.1 371 492 0 5 Australia, Benin, Côte d’Ivoire
11. Bulgaria 0 870 0.1 High 870 0 0 Netherlands, Germany, Greece
11. Kazakhstan 0 265 0.0 High 265 0 4 China, Vietnam, Singapore
13. Austria 0 918 0.1 128 884 0 0 India, Ireland, United Kingdom
14. Poland 0 432 0.0 High 432 0 0 India, Vietnam, Turkey
Netherlands, Vietnam,
15. Finland 0 98 0.0 165 96 0 0 Denmark
15. Czech R. 0 118 0.0 High 118 0 0 India, Slovakia, Germany
15. Latvia 0 79 0.0 High 79 0 0 Netherlands

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និងខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ គណនាទោយ ITC។

តាោងឧបសមព័នទ
ធ ី ៨ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្ររប់ាាយចនទីមានរមនសមបក្សស្រសស់ ឬសាត
ួ (០៨០១៣២) ឆ្នំ
២០០៨

39
 ទីផ្ារ ការនាំទចញ ការនាំចូល ចំខ្ណក្សទី ក្សំទណើន ការខ្ជ្របជ្របួល ពនធអនុ អជ្រតាពនធ គូជ្របក្សួតជ្របខ្ជង្ំៗ

របស់ក្សមពា
ុ សរុបក្សនុងទី ផ្ារម្នការ ទីផ្ារា ោច់ខាតម្នទី វតតន៍ វ ិជជមាន ទៅក្សនងទី
ុ ផ្ារទនេះ
ទៅកាន់ទី ផ្ារពិភព នាំចូលក្សនង
ុ តម្មៃ (% ផ្ារ ទៅទលើ (+)ឬអវ ិជជមាន

ផ្ារ ទោក្ស ពិភពទោ /ឆ្នំ) (ពាន់ែុោៃរ) ក្សមពា

ុ (-)ទៅក្សមពុា

(ពាន់ែុោៃរ) (ពាន់ែុោៃ) ក្ស (%) (%) (%)

1. Germany 0 109,328 5.5 27 67,341 0 0 India, Vietnam, Brazil
Vietnam, India, United
2. Netherlands 0 225,978 11.4 20 117,698 0 0 Kingdom
3. U. Kingdom 0 101,107 5.1 10 31,660 0 0 Vietnam, India, Italy
4. China 0 78,175 3.9 141 75,860 0 0 Vietnam, Myanmar, Brazil
5. United States 0 650,666 32.8 3 82,690 0 0 Vietnam, India, Brazil
6. Australia 0 86,789 4.4 14 36,015 0 0 Vietnam, India, Indonesia
7. U.A. Emirates 0 81,668 4.1 33 66,307 5 0 India, Vietnam, Mozambique
8. Russia 0 40,003 2.0 95 37,251 0 0 Vietnam, Brazil, Tanzania
9. Canada 12 60,459 3.0 6 11,774 0 0 Vietnam, Brazil, India
10. France 0 38,526 1.9 21 20,840 0 0 India, Germany, Brazil
11. Sweden 0 23,349 1.2 72 20,711 0 0 Netherlands, India, Germany
12. Belgium 0 35,876 1.8 16 15,823 0 0 Netherlands, India, Vietnam
12. Spain 0 33,834 1.7 18 16,585 0 0 India, Vietnam, Germany
14. Thailand 0 20,125 1.0 55 16,610 5 4 Vietnam, Myanmar, India
15. Japan 0 39,903 2.0 7 8,958 0 0 India, Vietnam, Kenya
16. Vietnam 0 5,153 0.3 High 5,153 5 31 Nigeria, Brazil, Tanzania
17. Norway 0 16,934 0.9 27 10,480 0 0 Vietnam, India, U. Kingdom
18. Greece 0 17,679 0.9 17 8,325 0 0 India, Vietnam, Netherlands
18. Korea, Rep
of. 0 5,368 0.3 47 4,226 0 6 India, Vietnam, Indonesia
18. Poland 0 8,345 0.4 68 7,307 0 0 India, Vietnam, Brazil

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC និងខ្ផ្នទីនាំចូលទីផ្ារ។ គណនាទោយ ITC។

តាោងឧបសមព័នទ
ធ ី ៩ ទសតតខ្ែលផ្លិតជ្ររប់ាាយចនទីបានទជ្រចើនាងទគទៅក្សមពុា ឆ្នំ ២០០៨

40
 ទសតត ម្ផ្ទែី (ហត) ទិនផ្
ន ល ទិនផ្
ន ល ១ទតាន/ហត ទិនផ្
ន ល

០,៥ទតាន/ហត ១,៥ទតាន/ហត
Rattanakiri 21,562 10,781 21,562 32,343
Kampong Cham 17,765 8,883 17,765 26,648
Kampong Thom 7,515 3,758 7,515 11,273
Siem Reap 2,795 1,398 2,795 4,193
Mondulkiri 2,734 1,367 2,734 4,101
Kratie 1,912 956 1,912 2,868
Koh Kong 1,835 918 1,835 2,753
Takeo 966 483 966 1,449
Pursat 750 375 750 1,125
Kampot 612 306 612 918
Preah Vihear 570 285 570 855
Kampong Speu 334 167 334 501
Svay Rieng 306 153 306 459
Kampong Chhnang 264 132 264 396
Banteay Meanchey 215 108 215 323
Prey Veng 135 68 135 203
Battambang 77 39 77 116
Oddar Meanchey 71 36 71 107
Kep Town 17 9 17 26
Kandal 16 8 16 24
Phnom Penh City 2 1 2 3
(...)
Total 60,453 30,227 60,453 90,680

ជ្របភពៈ DAI (២០០៨)

41