ស្ថានភាពទូទៅននវិសយ

័ ស្សូវអង្ករ និង្យុទធស្ថស្រសត

គ ពព័ត៌មានខ្សែសង្វាក់តម្លៃ
អង្ភា

នាយកដ្ឋានជរំ ុ ញពាណិជក
ជ លម

ក្កសួង្ពាណិជក
ជ លម
ម្នក្ពះរាជា ណាចក្កកលុ ជា
ព
ខ្ស តុលា ឆ្ន ំ ២០១០
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីាានភាពទូទៅក្សនុងវ ិស័យទនេះ បានទរៀបចំ ទោយជ្រក្សុមការងារព័ត៌មាន ខ្សែ
សងាាក្ស់តម្មៃ របស់នាយក្សោានជំរញ
ុ ពាណិជជក្សមម ម្នជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម។ ព័ត៌មាន និងទិននន័យ
បខ្នាមទទៀត ជ្រតូវបានផ្តល់ជូនទោយជ្រក្សុមការងារស្រាវជ្រាវរបស់ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមមខ្ែលបាន
បទងកើតទ ើងតាមការខ្ណនាំរបស់ ឯក្សឧតតមទទសរែាមន្រនតី រែាមន្រនតីជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

- ទោក្សស្រសី បុន ចំណាន នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ា វរៈ នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ាន សុភា នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ទឹម ម្រ ៉ៃយ៉ៃ នាយក្សោានជំរញ

ុ ពាណិជជក្សមម

- ទោក្សស្រសី អុិត សុគម នាយក្សោានពាណិជជក្សមមពហុភាគី

- ទោក្ស ឈាន ទបា៉ៃ ជ្រទី នាយក្សោានពាណិជជក្សមមទទាភាគី

- ទោក្សស្រសី នាង វចនា នាយក្សោានសាិតិ និងព័ត៌មានពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ហងែ វណណ នី នាយក្សោានអនុទជ្ររេះជ្របព័នធពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស កាន់ ពិសិែា នាយក្សោានពាណិជជក្សមមពហុភាគី

- ទោក្ស មុំ ចជ្រនាត នាយក្សោានអនុទជ្ររេះជ្របព័នធពាណិជជក្សមម

- ទោក្ស ឈិន សុផ្ល នាយក្សោានអនុទជ្ររេះជ្របព័នធពាណិជជក្សមម

ជ្រក្សុមការងារ បានទទួលការរំជ្រទ និងខ្ណនាំទោយជំនាញការបរទទសពីររូប ម្ននាយក្សោាន ជំរញ

ុ
ពាណិជជក្សមម។

- ទោក្សបណិឌ ត Michael Freudenberg មជឈមណឌលពាណិជជក្សមមអនតរាតិ

- ទោក្សបណិឌ ត Ralf Muellerពី Gesellschaft fuer technische Zusammenarbeit (GTZ)

និងមជឈមណឌលសជ្រមាប់ការអភិវឌ្ឍ និងអទនាតជ្របទវសតន៍អនតរាតិ (CIM)

ជ្រក្សុមការងារបានអនុវតតន៍ការសិក្សាស្រាវជ្រាវទៅក្សនុងការ ិយល័យ និងតាមទសតត ែូចា បាត់ែំបង

ក្សំពង់ចាម និង ម្ជ្រពខ្វង ក្សនុងខ្សមីនា និងមិថុនា ឆ្នំ ២០១០ ទែើមបីខ្សាងយល់បខ្នាមពី
បរ ិយកាសពាណិជជក្សមមក្សុ ងស្រសុ
ន ក្ស ខ្ែលមានឥទធិពលែល់ភាគីពាក្ស់ព័នធក្សុ ងខ្សែសងា
ន ា ក្ស់តម្មៃម្ន
ផ្លិតផ្លស្រសូវអងករ។

ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមមសូមខ្ថៃងអំណរគុណែល់ ក្សមមវ ិធីអភិវឌ្ឍន៍សហជ្របាាតិ (UNDP)

មជឈមណឌលពាណិជជក្សមមអនតរាតិ (ITC) អងគការ GTZ (Gesellschaft fuer technische

Zusammenarbeit) និង មជឈមណឌល សជ្រមាប់ការអភិវឌ្ឍ និ ងអទនាតជ្របទវសតន៍អនតរាតិ (CIM)

ក្សនុងការរំជ្រទនូវហិរញ្ញ វតាុ។
មាតិកាអតាបទ
ស្ថានភាពទូទៅននវិស័យស្សូវអង្ករ ........................................................................................................................................ 1

ទីផ្សារពិភពទោក ................................................................................................................................................... 1

ការនាំទេញរបស់កម្ពុជា ............................................................................................................................................... 7

លទធភាពផ្សគត់ផ្សង្គ ក់ នុង្ស្សកុ .............................................................................................................................................. 9

បញ្ហាស្បឈម្ និង្ភាពលាំបាក ........................................................................................................................................ 18

យុទធស្ថស្សត និង្ សកម្មភាពនន ..................................................................................................................................... 22

អនុស្ថសន៍ ...................................................................................................................................................... 24

ទសសនៈទពលអនគត និង្កាោនុវតតភាពវិនិទោគ ......................................................................................................................... 26

ឯកស្ថរទោង្ ................................................................................................................................ 31

ឧបសម្ព័នធ ........................................................................................................................................ 33
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ស្ថានភាពទូទៅននវិសយ័ ស្សូវអង្ករ

ទហតុអីបា
ា នា អងករ គឺ ាផ្លិតផ្លក្សសិក្សមមែ៏សំខាន់បំផ្ុតរបស់ក្សមពុា នឹ ងមានជ្របាជនជ្របមាណា ២.៩ោន
សិក្សាពីាាន នាក្ស់ ក្សំពុងទធាើការ ក្សនុងវ ិស័យទនេះ។ ស្រសូវាផ្លិតផ្លមអូបអាហារែ៏ សំខាន់និងជ្រតូវបានោំែុេះភាគ
ភាពទូទៅទលើ ទជ្រចើន ទោយជ្របាក្សសិក្សរខានតតូច។ វាគឺ ាក្សតាតែ៏ ចាំបាច់ សជ្រមាប់ការអភិ វឌ្ឍ ធនធានមនុសែក្សនុង
វ ិស័យស្រសូវ ន័យសុវតាិភាពទសបៀងអាហារ និងការកាត់បនាយភាពជ្រក្សីជ្រក្ស ាពិ ទសសគឺ សជ្រមាប់ ការចិញ្ចឹមជីវ ិត
អងករ? របស់ជ្របាក្សសិក្សរ។ តាមការបា៉ៃ ន់ាមនក្សនុងការនាំអងករទចញ ទោយរួមបញ្ូច លទំងការនាំទចញ

ទជ្រៅផ្ៃូវការផ្ង បានបងាាញថា អងករគឺាផ្លិតផ្លក្សសិក្សមមែ៏សំខាន់បំផ្ុតសជ្រមាប់ការនាំទចញ

របស់ក្សមពុា។ ទបើ ទទេះបី ាការនាំទចញភាគទជ្រចើនាស្រសូវក្ស៏ទោយប៉ៃុខ្នត ការក្សិន និងខ្ក្សម្ចនអងករ

ជ្រតូវបាន រ ំពឹងថានឹងមានការទក្សើនទ ើង ខ្ែលាសកាតនុពលែ៏សំខាន់ មួយក្សនុងការនាំទចញនា

ទពលអនាគតខាងមុស។

ទីផ្សារពិភពទោក

អនក្សផ្លិត ផ្លិតក្សមមស្រសូវ/អងករមានការទក្សើនទ ើង បីែងក្សនុងអំ ងទពល

ុ ៥០ ឆ្នំចុងទជ្រកាយទនេះ, ជ្របមាណពី

សំខាន់ៗ ២០០ ោនទតាន ក្សនុងឆ្នំ ១៩៦១ រហូតែល់ ៦៨០ ោនទតានក្សនុងឆ្នំ ២០០៩ ទហើយទគពាក្សរណ៍

ថានឹងទក្សើនទ ើងែល់ ៧១០ ោនទតាន ក្សនុងឆ្នំ២០១០ (រូបភាពទី ១)។ ផ្លិតក្សមមស្រសូវបានធាៃក្ស់

ចុេះជ្របមាណជ្របខ្ហល ១% ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៨ និង ២០០៩ ទោយារខ្តភាពមិនទទៀងទត់ ម្ន

ទឹក្សទភៃៀងមូ សុង និងការទលចទចញាាថមីនូវបាតុ ភូតខ្អលនីណូ(El Nino) ក្សនុងទាីបអាសុី ប៉ៃុខ្នត

ទគរ ំពឹងថាវានឹងទក្សើនទ ើងជ្របខ្ហល៤%ក្សនុងឆ្នំ២០១០ ទោយារខ្តមានការខ្ក្សខ្ជ្របលក្សខសណឌក្សនុង

បណា
ត ជ្របទទសអាាន។ ទគរ ំពឹងថាជ្របទទសឥណា
ឌ ាជ្របទទសខ្ែលផ្លិតស្រសូវបាន ទជ្រចើនាង

ទគក្សនុងតំបន់ អាសុី និងមានជ្របទទសាបនតបនាាប់ទទៀតែូចា ហាីលីពីន ស្រសីលងាករ និងជ្របទទសម្ថ

( FAO៖ ភានក្ស់ ងារជ្រតួតពិនិតយទី ផ្ារអងករ ខ្សទមាឆ្នំ ២០១០)។

ជ្របទទសសំខាន់ៗ ខ្ែលផ្លិតស្រសូវបានទជ្រចើនាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស គឺភាគទជ្រចើនសាិត ក្សនុងទាីប

អាសុី។ ក្សនៃងមក្ស ចិន គឺ ាជ្របទទសខ្ែលផ្លិត និងក្ស៏ាអនក្សទជ្របើ ជ្របាស់ទជ្រចើនាងទគក្សនុងពិភព
ទោក្ស (ជ្របមាណា ២០០ ោនទតាន ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨) និ ងបនតទោយជ្របទទសឥណា
ឌ (១៥០ ោន

ទតាន)។ ជ្របទទសសំខាន់ៗ ទផ្ែងទទៀតខ្ែលផ្លិតស្រសូវបានទជ្រចើនផ្ងខ្ែរទនាេះគឺ ឥណូឌ ទនសុី

បង់កាៃោស ទវៀតណាម មី យ៉ៃន់មា៉ៃ និងជ្របទទសម្ថ (តារាងទី ១)។

ាមួយនឹងបរ ិមាណសរុបម្នផ្លិតក្សមមស្រសូវ ក្សនុងពិភពទោក្សនាឆ្នំ ២០០៨ ខ្ែលមានចំ នួន ៧.២

ោនទតាន ក្សមពុា ាជ្របទទសឈរក្សនុងទលសទរៀងទី១៤ ក្សនុងចំទណាមជ្របទទសផ្លិតស្រសូវទជ្រចើន

ាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស។ ក្សមពុា ាជ្របទទសខ្ែលមានក្សំទណើនផ្លិតក្សមមផ្លស្រសូវយ៉ៃ ងឆ្ប់

រហ័សក្សនុងចំ ទណាមជ្របទទសខ្ែលផ្លិតស្រសូវធំៗក្សនុងពិភពទោក្សនិងមានចំ ណាត់ ថានក្ស់ ទី១៤។

ប៉ៃុខ្នតទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី សជ្រមាប់ព៌ត័មានម្នផ្លិតក្សមមស្រសូវ/អងកររបស់ក្សមពុាគឺមានការលំបាក្ស

ណាស់ក្សុងការទទួ
ន លបាននូ វតួទលសទំងទនាេះ ទហើយទពលសៃេះគឺបានមក្សទោយការបា៉ៃ ន់ជ្របមាណ

ែុលខ្តមតង។

1 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

រូបភាពទី ១ ផ្លិតក្សមមផ្លស្រសូវក្សនុងពិភពទោក្ស ១៩៦១-២០០៨ (ោនទតាន)

800

700 Rest of world

Indonesia
600 India
China
500

400

300

200

100

0
1961 1970 1980 1990 2000 2008

ប្រភព: FAO, FAOSTAT.

តារាងទី ១ ជ្របទទសផ្លិតស្រសូវសំខាន់ៗក្សនុងពិភពទោក្ស ឆ្ន២

ំ ០០៨

ក្សនុងឆ្នំ២០០៨ សនាុេះម្នក្សំទណើនពីឆ្នំ ២០០០-២០០៨ (សនាសែន៍

២០០០=១០០)

ផ្លិតក្សមម ទិនផ្
ន ល ផ្លិតក្សមម ទិនផ្
ន ល ម្ផ្ាែី

(ោនទតាន) ទតាន/ហត ជ្របមូលផ្ល

1. ចិន 193.4 6.6 102 105 97

2. ឥណា
ឌ 148.3 3.4 116 118 98

3. ឥណូឌ ទនសុី 60.3 4.9 116 111 104

4. បង់កាៃទែស 46.9 4.0 125 115 109

5. ទវៀតណាម 38.7 5.2 119 123 97

6. មីយ៉ៃន់មា៉ៃ 30.5 3.7 143 110 130

7. ម្ថ 30.5 3.0 118 114 104

(…)
14. ក្សមពុា 7.2 2.7 178 130 137

ពិភពទោក្ស 685.0 4.3 114 111 103

ជ្របភពៈ FAO។ សជ្រមាប់ ព៌ត័មានលមអិត សូ មទមើ លក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ១ ។

តួទលសសាិតិម្ន មានខ្តខ្ផ្នក្សតូចមួយម្នផ្លិតក្សមមស្រសូវ/អងករខ្តប៉ៃុទណាណេះខ្ែលបានទធាើពាណិជជក្សមមអនតរាតិ។ ការ

ពាណិជជក្សមម ទធាើពាណិជជក្សមមពិភពទោក្សម្នផ្លិតផ្លស្រសូវ (HS១០០៦) មានបរ ិមាណជ្របមាណា ៣២ ោន

អនតរាតិ ទតាន ឫទសមើនឹង ២២.០០០ ោនែុោៃរ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ (តារាងទី ២)។ តួ ទលសទំងទនាេះគឺតិច

ស្រសូវ/អងករ ាង ៥% ម្នផ្លិតក្សមមស្រសូវក្សនុងពិភពទោក្ស ទោយារខ្តជ្របទទសផ្លិតស្រសូវធំៗ ភាគទជ្រចើនក្ស៏ា

អនក្សទជ្របើ ជ្របាស់ផ្ងខ្ែរ ទហើយទីផ្ារស្រសូវពិភពទោក្ស ជ្រតូវបានខ្ថរក្សាយ៉ៃ ងលអ។

2 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

មានពូជស្រសូវរាប់ពាន់ជ្របទភទទផ្ែងៗរនជុំវ ិញពិភពទោក្ស ប៉ៃុខ្នតភាពសុសខ្បៃក្សរនក្សនុង សាត

ិ ិពាណិជជ
ក្សមមអនតរាតិគឺជ្រតូវបានទធាើទ ង
ើ ទោយអាស្រស័យទៅតាមភាពទផ្ែងរនម្នជំហានក្សនុងការខ្ក្សម្ចន។
ជ្របព័នធឯក្សភាព (HS) ខ្ែលាជ្របពនធ័ទឈាមេះ ផ្លិតផ្លពាណិជជក្សមមអនតរាតិ ជ្រគបែណតប់ទលើ

ជ្របទភទផ្លិតផ្ល ទជ្រចើនាង ៥,០០០ មុស ាមួយនឹ ងការពណ៌នាយ៉ៃ ងលមអិត (មានទលស ៦សាង់)

ខ្ែលសជ្រមាប់ផ្លិតផ្លស្រសូវ ជ្រតូវបានខ្ញក្សទចញា៤ ជ្របទភទទផ្ែងៗគឺ៖

ស្រសូវ (HS 100610) ខ្ែលទគទៅផ្ងខ្ែរថាាអងករមានសមបក្ស ឬស្រសូវមិនទន់ក្សិន

គឺាស្រសូវខ្ែលបានមក្សពីវាលខ្ស្រសទហើយខ្ែលសំបក្សទជ្រៅ របស់វាមិនទន់ជ្រតូវ

បានបក្សទចញ។

អងករសំរប
ូ (HS 100620) ឬាអងករខ្ែលមិនទន់ស្រសិត ាជ្របទភទអងករខ្ែល បាន

ខ្ក្សម្ចនតិចតួ ច។ ទគបក្សសំបក្សខាងទជ្រៅទចញ ប៉ៃុខ្នតទៅមានស្រសទប់ក្សនាក្ស់ ខ្ែល

ផ្តល់ឲ្យវាមានពណ៌ោំខ្ែង និ ងរសាតិែូចពពួក្សជ្ររប់សខ្ណតក្ស។

អងករសជ្រមិត (HS 100630) ខ្ែលអាចាជ្របទភទអងករក្សិនបានពាក្ស់ក្សណា

ត ល ឬក្ស៏

ក្សិន និងខ្ក្សម្ចនរច
ួ រាល់ ជ្រតូវបាន ទគទៅថា អងករស ឬអងករសជ្រមិត។ ជ្រគប់ ស្រសទប់

ទំងអស់ ឬខ្ផ្នក្សម្នស្រសទប់ក្សនាក្ស់ និងអំជ្របី យ៉ៃូ ជ្រតូវបានបក្សទចញពីជ្ររប់។

អងករបាក្ស់ (HS 100640) ាជ្របទភទជ្ររប់អងករមានតម្មៃទថាក្ស ាមួ យនឹងជ្ររប់

បាក្ស់។ ភាពសុសរនាសំខាន់ ម្នគុណភាព ទជ្រៅពីក្សតាតជ្ររប់ពូជ គឺទៅមានភាគ

រយម្នចំនូនជ្ររប់ បាក្ស់៖ ជ្ររប់ បាក្ស់កាន់ ខ្តទជ្រចើន តម្មៃអងករកាន់ខ្តទថាក្ស៕

អងករសជ្រមិត ( HS 100630) គឺាជ្របទភទផ្លិតផ្លអងករខ្ែលទធាើពាណិជជក្សមមអនតរាតិសខា

ំ ន់ាង
ទគក្សនុងទពលក្សនៃងមក្ស៖ មានតួទលសជ្របមាណាបី ភាគបួន ម្នការទធាើពាណិជជក្សមមស្រសូវ/អងករសរុប
ក្សនុងពិភពទោក្ស (តារាងទី ២)។ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ការនាំចូល អងករសជ្រមិតក្សនុងពិភពទោក្ស មាន

បរ ិមាណ ២២,៥ ោនទតាន ឬ មានទឹក្ស ជ្របាក្ស់ទជ្រចើនាង ១៧,០០០ោនែុោៃរ។ ទៅចទនាៃេះឆ្នំ

២០០៤-២០០៨, ការនាំចូល អងករសជ្រមិតបានទក្សើនទ ើងក្សនុងបរ ិមាណ ាមធយម ៥% ក្សនុងមួយឆ្នំ

និងមានក្សំទណើនាទឹក្សជ្របាក្ស់ ២៧% ក្សនុងមួយឆ្នំ។ ខ្តទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី និ នានការក្សំទណើនទនេះ

មិនអាចនិយយារួមបានទទ ទោយារ ខ្តមានការខ្ជ្របជ្របួលខាៃំងម្នតម្មៃក្សុងសណៈទពលខ្ែល

ន

តម្មៃទំនិញ និងទសបៀងអាហារពិភពទោក្សសាិតក្សនុង វ ិបតតិទនាេះ។

តារាងទី ២ ទផ្ស
ី ារពភ
ិ ពលោកសប្ារ់ផ្សលត
ិ ផ្សល ប្សូវ/អងករ ឆ្ន ាំ ២០០៨
Products Value imported Quantity Unit value Growth in Growth in
(and HS code) (USD million) imported (USD/ton) value 2004-08 quantity 2004-08
(million tons) (%/year) (%/year)
1006: Rice 22,097 31.37 704 23 6
100610: Paddy rice 905 1.98 456 14 -3
100620: Brown rice 1,769 2.15 822 18 0
100630: Milled rice 17,554 22.51 780 27 5
100640: Broken rice 1,866 4.72 395 23 11

ប្រភពៈ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC

3 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

អនក្សនាំទចញ ការផ្គត់ផ្ង
គ ់សជ្រមាប់នាំទចញផ្លិតផ្ល ស្រសូវ/អងករ គឺ ទតតតទលើជ្របទទសមួយចំនួនខ្តប៉ៃុទណាណេះ។
សំខាន់ៗ ជ្របទទសម្ថក្សនៃងមក្ស ាជ្របទទសខ្ែលនាំទចញអងករទជ្រចើនាងទគបំផ្ុតក្សនុងពិភពទោក្ស ខ្ែលមាន

ចំនួន ១០,២ ោនទតាន ទសមើនឹង ២៩% ម្នតម្មៃនាំទចញ សរុបក្សនុងពិភពទោក្សនា ឆ្នំ ២០០៨

ទហើយមានជ្របទទស នាំទចញាបនតបនាាប់ ទទៀតែូ ចា ជ្របទទសទវៀតណាម (១៤%) ឥណា

ឌ

(១៣%) ជ្របទទសបា៉ៃ គីាាន (១២%), និងសហរែាអាទមរ ិក្ស (១០%)។ បរ ិមាណអងករនាំទចញសរុប

ទំង ៥ ជ្របទទសខាងទលើទនេះ មានបរ ិមាណទជ្រចើនាងបី ភាគបួន ម្នបរ ិមាណនាំទចញអងករសរុប

ក្សនុងពិភពទោក្ស (តារាងទី ៣)។

តារាងទី ៣ ប្រលទសនាំលេញអងករ សាំខាន់ៗ (HS 1006) ឆ្ន២

ាំ ០០៨

អនក្សនាំទចញ បរ ិមាណតម្មៃ ចំខ្ណក្សការនាំ តម្មៃក្សុង

ន ក្សំទណើនាតម្មៃ ក្សំទណើនាបរ ិមាណ
(គិតា ោន ទចញក្សនុងពិពភ ១ឯក្សតា ២០០៤ ២០០៨ ២០០៤ ២០០៨

ែុោៃរ) ទោក្ស ( %) (ែុោៃរ/ទតាន) (%/ឆ្នំ) (%/ឆ្នំ)

ពិភពទោក្ស 21,117 100.00 655 23 6

១. ម្ថ 6,108 28.92 598 23 2

២. ទវៀតណាម 2,896 13.71 610 26 23

៣. ឥណា
ឌ 2,843 13.46 804 24 2

៤. បា៉ៃ គីាាន 2,440 11.55 800 30 7

៥.សហរែាអាទមរ ិក្ស 2,214 10.48 476 15 3

(..)
៥២. ក្សមពុា* 4 0.02 639 4 14

ប្រភពៈ ផផ្សនទពា
ី ណិជ្ជកម្មររស់ ITC។ ពាណជិ កម្មររស់ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមន់តាម្រយៈសថត
ិ ិ ឆ្លុះរញ្ញចង
ាំ ។
សប្ារ់ ព័ត៌ានលម្អត
ិ សូម្លម្ីលកនលងឧរសម្ព័នធ តារាងទី ២

អងករនាំទចញភាគទជ្រចើនក្សនុងពិ ភពទោក្ស រួមមានអងករ សជ្រមិតខ្ែលមានទៅក្សនុងជ្របទទសែូចទរៀប

រាប់ខាងទលើ។ ទក្ស់ទងនឹ ងការទធាើពាណិជជក្សមមផ្លិតផ្លស្រសូវ ក្សនុងក្សជ្រមិតមួ យតិ ចតួចទនេះ

សហរែាអាទមរ ិក្ស គឺ ា ជ្របទទសនាំទចញធំាងទគបំផ្ុតសជ្រមាប់ជ្របទភទអងករសំរប

ូ និងស្រសូវ (paddy

rice) ស្រសបទពលខ្ែល ជ្របទទសម្ថ ាអនក្សនាំទចញទីមួយ ជ្របទភទអងករបាក្ស់ (តារាងទី ៤)។

តារាងទី ៤៖ ប្រលទសនាំលេញអងករសាំខាន់ៗកនលងពភ
ិ ពលោក (េាំផណកទផ្ស
ី ារកនលងពភ
ិ ពលោក គត
ិ ជា %) ឆ្ន ាំ២០០៨
Paddy rice Brown rice Milled rice Broken rice
(100610) (100620) (100630) (100640)
1. United States (84.7%) 1. United States (20.6%) 1. Thailand (29.7%) 1. Thailand (47.8%)
2. China (4.5%) 2. Thailand (18.0%) 2. India (15.7%) 2. Pakistan (9.7%)
3. France (1.5%) 3. Guyana (10.3%) 3. Viet Nam (15.6%) 3. Viet Nam (7.0%)
4. Paraguay (1.1%) 4. Italy (9.6%) 4. Pakistan (12.9%) 4. Brazil (6.2%)
5. Italy (1.0%) 5. Uruguay (9.0%) 5. United States (6.7%) 5. Belgium (5.1%)
6. Brazil (0.9%) 6. China (7.0%) 6. Italy (3.7%) 6. United States (4.2%)
7. Greece (0.9%) 7. Spain (5.0%) 7. U. Arab Emirates (2.9%) 7. Italy (3.5%)
8. India (0.8%) 8. Argentina (4.6%) 8. China (2.0%) 8. Uruguay (2.6%)
9. Spain (0.8%) 9. Belgium (1.9%) 9. Uruguay (1.8%) 9. Netherlands (2.3%)
10. Argentina (0.6%) 10. Suriname* (1.7%) 10. Brazil (1.2%) 10. Spain (1.4%)

27. Cambodia* (0.05%) 41. Cambodia* (0.04%) 52. Cambodia* (0.02%) 42. Cambodia* (0.03%)
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទី ពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ។ សជ្រមាប់ ព័ត៌មានលមអិតសូមទមើ លក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ៥, ៦, ៧, ៨

4 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ជ្របទទសនាំចូល ានការយកេិតទ
ត លកដាក់តិេតួេលលីភាគីនេ
ាំ ូល។ ប្រលទសហ្វល
ី ីពិន ជាប្រលទសនាំអងករេូ លធាំជាងលគ
សំខាន់ៗ រាំផ្សលតកនលងពិភពលោក (ផែលានទឹកប្បាក់ប្រាណជ្ិត ២.០០០ ោនែល ោ្រ កនលងឆ្ន២
ាំ ០០៨ លសមីនឹង
៨,៩% ននេាំផណកនាំេូលកនលងពិភពលោក) នង
ិ រនតលដាយប្រលទសជាលប្េន
ី កនលងតាំរន់ម្ជ្ឈម្
ឹ រូពា៌ (ែូេជា
ប្រលទសអារា៉ា រ់រម្
ួ អារា៉ា រីស្មអូ ឌឹត អលីរង៉ា ់) និងប្រលទសា៉ាលេសលី (តារាងទី ៥)។ លរីលយង
ី ប្កលេក
លម្ល
ី កនលងតាំរន់វ ិញ សហ្គម្ន៏អឺរលរ៉ា ផែលានសាជ្ិក ២៧ ប្រលទស គជា
ឺ អនកនាំេូលធាំជាងលគរាំផ្សលតកនលង
ពិភពលោក (ជាពិលសសគឺ ប្រលទសអង់លគ្ស និង ប្រលទសបារា ាំង)។

តារាងទី ៥ ជ្របទទសនាំចូលអងករធំៗក្សនុងពិភពទោក្ស (HS 1006) ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

Importers Value Share in Unit value Growth in Growth in Tariff Tariff

(USD world (USD/ton) value quantity faced by faced by
million) imports(%) 2004-08, 2004-08 Cambodia Thailand
(%/year) (%/year) (%) (%)
World 22,097 100.0 a 24 17 .. ..
EU-27 3,124 14.1 959 .. .. 4.9 24.5
1. Philippines 1,957 8.9 802 52 19 50 48
2. U. Arab Emirates 1,517 6.9 1,172 49 20 0 0
3. Saudi Arabia* 1,153 5.2 988 17 -2 0 0
4. Iran* 1,141 5.2 931 34 5 4 4
5. Malaysia 812 3.7 a 49 116 40 40

ប្រភពៈ FAO, ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម និង ផផ្សនទេ

ី ូលទីផ្សារររស់ ITC។ ពាណិជកម្មររស់ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមនតាម្
រយៈ សថត
ិ ឆ
ិ ល ុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ ។ សប្ារ់ ព័តា
៌ នលម្អត
ិ សូម្លម្ល
ី កនលងឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៣។ a. ទន
ិ ន
ន ័យររាណសប្ារ់
ិ ប្រលទស
ា៉ាលេសលីប្តូវបានែកលេញ លដាយស្មរវាានកាំហ្លស នង
ិ រ៉ាុះពាល់ររាណសរល
ិ រពភ
ិ ពលោក និងខានតតនម្្ ។

សជ្រមាប់ជ្របទទសខ្ែលនាំចូលអងករសជ្រមិត ារួមគឺ ែូចរនទៅនឹងជ្របទទសនាំស្រសូវ/អងករចូលផ្ង

ខ្ែរ ខ្ែលទនេះឆៃុេះបញ្
ច ំងពី ារៈសំខាន់របស់អងករសជ្រមិ តទៅក្សនុងស្រសូវអងករសរុប។ ទទេះបីាយ៉ៃ ង

ទនេះក្សតី សជ្រមាប់អងករទំងបី ជ្របទភទ ទផ្ែងៗទទៀត ទីផ្ារទរលទៅសំខាន់ៗមានភាពសុសរន

អាស្រស័យទៅតាមជ្របទភទផ្លិតផ្ល។

 សជ្រមាប់ស្រសូវ៖ ជ្របទទសនាំចូលសំខាន់ៗគឺ បណា

ត ជ្របទទសក្សនុងទាីបអាទមរ ិក្សឡាទីន (ែូចា

មិចសុីក្សូ ហុងែូរា៉ៃស់ នី ការាក្ស័ រ ក្សូាតរ ីកា) ខ្ែលាអនក្សទរៀបចំ ទែើមបីខ្ក្សម្ចនបនត។

 សជ្រមាប់អងករសំរប
ូ ៖ ទីផ្ារសំខាន់ៗ ខ្ែលទជ្របើ ជ្របាស់នូវជ្របទភទអងករទនេះ គឺទីាបអឺ រប ៉ៃុ ា

ពិទសសគឺជ្របទទសអង់ទគៃស ខ្បលសុិច ហូ ង់ បារាំង អាលៃឺម៉ៃង់ និង ជ្របទទសអុីតាលី។

 ជ្របទភទអងករបាក្ស់ ខ្ែលមានតម្មៃទថាក្ស ជ្រតូវបាននាំចូលភាគទជ្រចើន ទោយបណា

ត ជ្របទទស

ក្សនុងទាីបអាន្រហាិក្ស ខ្ែលមានែូ ចា ជ្របទទស ទសទណកាល់ ហាកណា ក្សូែឺវ ័រ ហគីទណ និ ង

ជ្របទទសទក្សនយ៉ៃ ។

5 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

តារាងទី ៦ ប្រលទសនាំេូលអងករសាំខាន់កលងព
ន ភិ ពលោក (េាំផណកទផ្ស
ី ារកនលងពភ
ិ ពលោក គត
ិ ជា % ២០០៨)
Paddy rice Brown rice Milled rice Broken rice
(100610) (100620) (100630) (100640)
1. Mexico (34.6%) 1. United Kingdom (15.0%) 1. Philippines (11.1%) 1. Senegal (30.5%)
2. Honduras* (5.6%) 2. Belgium (9.3%) 2. U. Arab Emirates (8.5%) 2. Ghana (7.7%)
3. Nicaragua* (5.3%) 3. Korea (9.2%) 3. Saudi Arabia* (6.5%) 3. Côte d'Ivoire (7.3%)
4. Costa Rica (5.2%) 4. Netherlands (8.1%) 4. Iran* (6.5%) 4. Belgium (4.6%)
5. Viet Nam (4.4%) 5. France (7.0%) 5. Malaysia (3.7%) 5. Malaysia (4.4%)
6. Panama (4.3%) 6. Germany (6.5%) 6. United States (3.0%) 6. France (3.6%)
7. Guatemala (4.0%) 7. Italy (5.1%) 7. Benin* (2.9%) 7. United Kingdom (3.6%)
8. Italy (3.9%) 8. Malaysia (4.2%) 8. Bangladesh* (2.9%) 8. Guinea (3.6%)
9. El Salvador (3.4%) 9. Portugal (3.4%) 9. Cuba* (2.7%) 9. Japan (3.4%)
10. Venezuela (2.5%) 10. Spain (3.0%) 10. South Africa (2.5%) 10. Kenya (2.2%)
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC ជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ * គឺាតួទលសសាិតិឆុេះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានបខ្នាម

សូមទមើលក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ១៣, ១៤, ១៥, ១៦

តម្មៃ តម្មៃទីផ្ារអងករក្សនុងពិភពទោក្សមានការទក្សើនទ ើងយ៉ៃ ងខាៃំងគួរឲ្យក្សត់សំរល់ក្សុ ង

ន ទសវតែចុង
ទជ្រកាយ នឹងមានការធាៃក្ស់ចុេះវ ិញ ក្សនុងសណៈទពល និងទជ្រកាយទពលម្នការទក្សើនទ ើង នូវតម្មៃទំនិញ
និង វ ិបតតិទសបៀងអាហារពិភពទោក្ស។ សជ្រមាប់តម្មៃជ្របទភទអងករសជ្រមិត (White Rice) ខ្ែលមាន
ក្សជ្រមិតបាក្ស់ ៥% របស់ជ្របទទសម្ថ ទយងទៅតាមទីផ្ារអនតរាតិ តម្មៃជ្របទភទអងករទនេះបានទក្សើន

ទ ើងពីក្សជ្រមិតមួ យទបជ្របខ្ហលា ២០០ ែុោៃរ/ទតាន ទៅទែើមឆ្នំ ២០០០ រហូតែល់ ៤៥០

ែុោៃរ/ទតាន ក្សនុងខ្សទមា ឆ្នំ ២០១០ (រូបភាពទី ២)។ ក្សនុងសណៈ វ ិបតតិទសបៀងអាហារពិ ភពទោក្ស

តម្មៃអងករ ទក្សើនទ ើងបីែងក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ប៉ៃុខ្នតបានធាៃក្ស់ចុេះ វ ិញចាប់ពីទពលទនាេះ ទៅរក្សតម្មៃទែើម

មុនទពលមានវ ិបតតិ។ តម្មៃម្នជ្របទភទអងករទផ្ែងៗទទៀត អាចមានតម្មៃសពស់ ឧ. អងករ Jasmine

របស់ម្ថ ឬ Basmati របស់ឥណា

ឌ (សូមទមើ ល www.thairiceexporters.or.th/price.htm).

់ នម្្ធម្មតា (USD/ton) សប្ារ់អងករ (បាក់៥%), ែឹកជ្ញ្ជូ នែល់កផន្ងលៅបាងកក (ម្ករា ១៩៨០-២០១០)

រូរភាពទី ១. សប្ម្ងត

1200

1000

800

600

400

200

ប្រភព៖ តនម្្ទន
ាំ ញ
ិ េាំរងររស់ IMF (www.imf.org/external/np/res/commod/index.asp)។

6 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ការនាំទេញរបស់កម្ពជាុ

បញ្
ា ាមួយតួ វាគឺាការពិបាក្សណាស់ក្សុ ងការទទួ
ន លបាននូវបរ ិមាណនិង តម្មៃទឹក្សជ្របាក្ស់ម្នការនាំទចញអងកររបស់

ទលសសាិតិ ក្សមពុា ទោយារខ្តភាពសាេះខាតនូវតួទលសសាិតិផ្ូ វការខ្ែលអាចទុ

ៃ ក្សចិតបា
ត ន។ ជ្របទទសក្សមពុា

ពាណិជជ បានទធាើ របាយការណ៍ទៅនាយក្សោានសាិតិសហជ្របាាតិ (United Nations Statistics Department)

ក្សមមក្សមពុា ជ្រតឹមឆ្នំ ២០០៤ ខ្តប៉ៃុ ទណាណេះ និងបនាាប់មក្សទៅឆ្នំ២០០៨ ខ្ែលតួ ទលសពាណិជជក្សមមទនាេះទអាយ

ទឈាមេះថា សិត
ា ិឆុេះបញ្
ៃ ច ំង (mirror statistics) របាយការណ៍ទផ្ែងទទៀត គឺបានមក្សពី ជ្របទទស ាម្ែគូ

ពាណិជជក្សមមរបស់ក្សមពុា ខ្ែលបានទផ្ញើរទៅកាន់អងគភាពសាិតិ ពាណិជជក្សមមសហជ្របាាតិ (United

Nations Statistics Division) ខ្ែលមានរហូតែល់ឆ្នំ ២០០៨ (និង ឆ្នំ២០០៩ ប៉ៃុខ្នតមិនមានតួទលសម្ន

ការនាំចូលរបស់ជ្របទទសទវៀតណាមទទ) (តារាងទី ៧)។ ជ្របភពទិននន័យពាណិជជក្សមមទំង ២ ទនេះសុស

រនគួរឲ្យក្សត់ សមាគល់ ែូចទនេះការពនយល់បក្សស្រាយ ក្ស៏ មានភាពសុ សខ្បៃក្សពីរនផ្ងខ្ែរ។ ព័ត៌មាន

ទផ្ែងទទៀតខ្ែលទៅសល់ក្សុងអតា
ន បទទនេះ គឺ ភាគទជ្រចើនទជ្របើ ជ្របាស់នូវសិាតិឆុេះបញ្
ៃ ច ំង (mirror statistics)

បញ្
ា ទី២ គឺថាសាិតិពាណិជជក្សមមផ្ូ វការ
ៃ មិនបានរាប់បញ្ចូ លនូវការនាំទចញទជ្រៅផ្ៃូវការ ខ្ែលទនេះា
បញ្
ា នាំឲ្យមានការបា៉ៃ ន់ាមនទបសជ្រមាប់ទិននន័យ នាំទចញស្រសូវរបស់ក្សមពុា។ ទំងតួទលសសាិតិ

របស់ក្សមពុា និងតួ ទលសសិត

ា ិ ឆុេះបញ្
ៃ ច ំង បានសនមត់ថា ភាគទជ្រចើន ក្សមពុានាំទចញនូវជ្របទភទអងករ

សជ្រមិត និងនាំទចញស្រសូវតិ ចតួច។ ទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី អនក្សអទងកត ទៅតាមទរាងចជ្រក្សឧសាហ៍ក្សមម

ទទួលាគល់ ពីភាពផ្ាុយរន ខ្ែលថាបរ ិមាណម្នការនាំទចញអងកររបស់ក្សមពុាភាគទជ្រចើនគឺស្រសូវ និង

នាំទចញទជ្រៅផ្ៃូវការទៅកាន់ ជ្របទទសម្ថ និងទវៀតណាម។

តារាងទី ៧ ការនាំទចញអងកររបស់ក្សមពុា៖ តួទលសសាិតិរបស់ក្សមពុា និង តួទលសសិត

ា ិឆុេះបញ្
ៃ ច ង
ំ

(១,០០០ ែុោៃរ)

ផ្លិតផ្ល 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
តួ ទលសសាិតិ 1006 អងករ 2,388 4,464 643 1,924 .. .. .. 2,427 ..
របស់ក្សមពុា 100610 ស្រសូវចំរេះុ 0 0 0 0 .. .. .. 478 ..
100620 អងករសំរប
ូ 0 3,843 0 35 .. .. .. 0 ..
100630 អងករសជ្រមិត 2,388 621 643 1,889 .. .. .. 1,937 ..
100640 អងករបាក្ស់ខ្បក្ស 0 0 0 0 .. .. .. 12 ..
តួ ទលសសិត
ា ិ 1006 អងករ 1,172 4,565 2,610 3,165 2,301 3,183 1,976 4,104 12,928
ឆៃុេះបញ្
ច ំង 100610 ស្រសូវចំរេះុ 0 0 0 0 0 11 241 466 0

100620 អងករសំរប
ូ 676 2,661 968 0 178 686 751 391 1,238
100630 អងករសជ្រមិត 496 1,905 1,642 2,914 1,987 2,397 832 2,914 10,455
100640 អងករបាក្ស់ខ្បក្ស 0 0 0 251 136 86 152 332 1,236

ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC

ទំនាក្ស់ទំនង ក្សមពុាទៅខ្តាជ្របទទសនាំទចញតូចសជ្រមាប់ទីផ្ារអងករ ពិភពទោក្ស ទហើយទគចាត់ ចំណាត់ថានក្ស់

ការងាររបស់ ាទូទៅក្សនុងចទនាៃេះទលសពី ២៧ ទៅ ៥០ សជ្រមាប់ ជ្របទភទផ្លិតផ្លទផ្ែងៗ (តារាងទី ៤)។ ខ្តទទេះ

ក្សមពុា ាមួយ ាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី ចំ ណាត់ ថានក្ស់ ទបទនេះ គឺមួយខ្ផ្នក្សាក្សងាេះខាតទិននន័យសិត

ា ិ (សជ្រមាប់ផ្លិតផ្លស្រសូវ)

7 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

នឹងម្ែគូជ្របក្សួត និងមួយខ្ផ្នក្សទទៀតាបញ្
ា ជ្របឈមនឹងការតៃស់បូរត (ស្រសូវ និងអងករ)។ ក្សមពុាអាចាជ្របទទសលអមួយ

ជ្របខ្ជងសំខាន់ៗ ក្សនុងចំទណាមជ្របទទសខ្ែលនាំទចញអងករធំ ាងទគក្សនុងពិភពទោក្ស ទបើទទេះា តួ ទលសសាិតិឆុេះបញ្

ៃ ច ំង

បានបងាាញថា ការនាំទចញស្រសូវ/អងករផ្ៃូវការរបស់ក្សមពុា គឺមានទំហំទឹក្សជ្របាក្ស់តិចាង ៥០០,០០០

ែុោៃរ។

ទីផ្ារអងករ ការនាំទចញទលើវ ិស័យស្រសូវ/អងកររបស់ក្សមពុាគឺមានទំនាក្ស់ទំនងខ្តជ្របទភទស្រសូវ និងអងករសជ្រមិតខ្ត

បចចុបបននរបស់ ប៉ៃុទណាណេះ។ សជ្រមាប់ជ្របទភទផ្លិតផ្លទំងពី រ គឺ មានការពិ បាក្សណាស់ក្សុងការក្សំ
ន ណត់ទអាយបាន

ក្សមពុា ាក្ស់ោក្ស់នូវ ទំហំម្នការនាំទចញ ទោយារខ្តការទទួ លបានតួទលសសាិតិមានក្សជ្រមិត ែូចខ្ែលបាន

ពិពណ៌នាខាងទលើ។

 សជ្រមាប់ស្រសូវ ទគបានបា៉ៃ ន់ ាមនថា មានជ្របមាណា ១.៦ ោនទតាន ម្នផ្លិតផ្លស្រសូវ

ជ្រតូវបាននាំទចញទជ្រៅផ្ៃូវការទៅកាន់ ជ្របទទសទវៀតណាម និ ងជ្របទទសម្ថ ។ ទក្ស់ទងទៅនឹង

ជ្របទភទពូជស្រសូវ ការនាំទចញស្រសូវរបស់ក្សមពុាទៅកាន់ ជ្របទទសទវៀតណាម ភាគទជ្រចើន

គឺជ្របទភទពូ ជអុីខ្អរ ស្រសបទពលខ្ែលការនាំទចញទៅកាន់ជ្របទទសម្ថ គឺ ាពូជអងករជ្រក្សអូប

ជ្របម្ពណី ទទេះាក្សនុងប៉ៃុនាមនឆ្នំចុងទជ្រកាយទនេះ មានការទក្សើនទ ើងនូ វការនាំទចញ ជ្របទភទ

ពូជស្រសូវមិនជ្រក្សអូប (non-aromatic) ផ្ងខ្ែរក្ស៏ទោយ។

 សជ្រមាប់អងករសជ្រមិត បចចុបបននទនេះ សហគមន៍ អឺរប ៉ៃុ បានកាៃយាទីផ្ារសំខាន់ សជ្រមាប់

ផ្លិតផ្លអងករសជ្រមិត (milled rice) ខ្ែលការនាំទចញសរុបរបស់ក្សមពុាមានទំហំទឹក្សជ្របាក្ស់

ទជ្រចើនាង ២ ោនែុោៃរ (សាិតិឆុេះបញ្

ៃ ច ំង)។ ទីផ្ារសំខាន់ ខ្ែលមានទៅក្សនុងសហគមន៍

អឺរប ៉ៃុ មានែូចាជ្របទទស បារាំង អុីតាលី និងអាលៃឺម៉ៃង់។ និនានការម្នការទក្សើនទ ើងែ៏ ខាៃំង

សជ្រមាប់ការនាំទចញជ្របទភទអងករពាក្ស់ក្សណា
ត លសទជ្រមច និងសទជ្រមច របស់ក្សមពុាខ្ែលមាន

ក្សំទណើន ៣ែង ក្សនុងឆ្នំ២០០៩ អាចាការទក្ស់ទញចំទពាេះការផ្តល់ភាពអនុ ទជ្ររេះពនធែល់

ក្សមពុាពីសហគមន៌អឺរប ៉ៃុ ទជ្រកាមក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀង "អាីៗជ្រគប់ យ៉ៃងខ្តមិនខ្មនអាវុធ" ។ សជ្រមាប់

ទីផ្ារតាមខ្បបជ្របម្ពណីទផ្ែងទទៀត សាិតិឆុេះបញ្
ៃ ច ំងខ្ែលអាចទុក្សចិតតបាន (mirror data)

គឺមិនអាចរក្សបានទទ ប៉ៃុខ្នតបរ ិមាណផ្លិតផ្លអងករពាក្ស់ក្សណា

ត លសទជ្រមច និងសទជ្រមចា

ទជ្រចើនគឺ នាំទចញ ទៅជ្របទទសទវៀតណាម និងម្ថ។

ការចាប់យក្ស បណា
ត ជ្របទទសទជ្របើជ្របាស់អងករសំខាន់ៗ មួយចំនួនក្សនុងទាីបអាសុី បានការពារទីផ្ាររបស់សួ នយ៉ៃ
ៃ ង
លក្សខសណឌទីផ្ារ តឹងរ ឹង ែូចាជ្របទទសជប៉ៃុន ក្សូទរ ៉ៃខាងតបូង ទហើយអងករជ្រតូវបានចាត់ទុក្សថា ា"ផ្លិតផ្លរទសើប "

របស់ក្សមពុា មួយ ទៅទជ្រកាមក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀងពាណិជជក្សមមទសរ ីអាាន (AFTA) ទោយជ្របទទស អាានមួយចំនួន

(ហាីលីពីន ឥណូឌ ទនសុី និងម្ថ) ាមួ យនឹងអជ្រតាពនធនាំចូលអងករទៅខ្តមានក្សជ្រមិតសពស់។ សហជ្ររស

ពាណិជជក្សមមរបស់រែាមួយចំនួន ទៅខ្តទែើរតួ នាទី សំខាន់ ក្សុងទី

ន ផ្ារមួ យចំនួន (ឧទហរណ៍ែូចា

ឥណូឌ ទនសុី ាទែើម)។

ខ្តទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី ក្សមពុាក្សំពុងរ ីក្សរាយាមួយការនាំចូលទោយមិនមានបង់ពនធក្សុ ងចំ

ន ទណាម

8 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ជ្របទទស នាំចូលសំខាន់ៗ មួយចំនួន ាពិទសសក្សនុងសហគមន៍អឺរប៉ៃុ ។ ចាប់តាំងពីខ្សក្សញ្ញ ឆ្នំ២០០៩

មក្ស សហគមន៍អឺរប ៉ៃុ បានផ្តល់ការទលើក្សខ្លងពនធ និ ងក្សូ តាទសរ ីសជ្រមាប់ ស្រសូវ ែល់បណា
ត ជ្របទទស

អភិវឌ្ឍន៍តិចតួច (LDCs)។ ាមួយនឹងក្សជ្រមិតមួ យសពស់ ពីជ្របទទសខ្ែលអនុ ទជ្ររេះបំផ្ុត ក្សនុងទពល

ក្សនៃងមក្សក្សនុងអជ្រតា ជ្របមាណា ១៤០ អឺរ/៉ៃូ ទតាន (សជ្រមាប់អងករ) ជ្របទទសក្សមពុាបានទទួលអតា

ជ្របទយជន៍ ាទជ្រចើន ទហើយក្ស៏ ាជ្របទទសក្សំពុងអភិវឌ្ឍន៍ តិចតួច ខ្តមួ យគត់ ទជ្រៅពី ជ្របទទសមីយ៉ៃន់ មា៉ៃ

ខ្ែលទទួ លបាននូវអតាជ្របទយជន៍ទនេះ ក្សនុងការនាំអងករទៅកាន់សហគមន៌អឺរប ៉ៃុ ។ ការទទួ លបាន

នូវលក្សខសណឌទីផ្ារែ៏ លក្ស
អ ុងសហគមន៌
ន អឺរប ៉ៃុ ទនេះ អាចនឹងនាំទអាយមានការទក្សើនទ ើងនូវចំខ្ណក្ស

ទីផ្ារសជ្រមាប់ក្សមពុា ជ្របសិនទបើភាពក្សក្សសាេះក្សនុងទហោារចនាសមព័នានានា (ាពិ ទសសទរាងមា៉ៃ សុីន

ក្សិនស្រសូវ) ជ្រតូវបានកាត់ បនាយ។ ក្សំ ទណើនម្នការនាំទចញអងកររបស់ក្សមពុាទៅកាន់ សហគមន៌ អឺរប

៉ៃុ

ក្សនុងរយៈ ទពលប៉ៃុនាមនខ្សមុនទនេះ បានបងាាញពីសកាតនុពលនាំទចញអងករក្សមពុាសជ្រមាប់ទីផ្ារទនេះក្សនុង

ទពលអនាគត។

ជ្របទទសនាំចូលអងករាទជ្រចើន តជ្រមូវទអាយមានវ ិធានការទជ្រៅពីពនធ ាពិទសសគឺ វ ិធានការអនាម័យ

និង ភូតរមអនាម័យ (SPS) សជ្រមាប់ផ្លិតផ្លអងករ។ សូមបីខ្តក្សនុងតំ បន់អាាន ការទធាើពាណិជជក្សមម
អងករ គឺជ្រគបែណតប់ទោយលក្សខសណឌការពារាទជ្រចើនពីក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀងតំបន់ ពាណិជជក្សមមទសរ ីអាាន

(AFTA)។ ាឧទហរណ៍ ចិន ាជ្របទទសមួ យ ខ្ែលមានការរ ឹតបនតឹងក្សនុងវ ិធានការភូតរមអនាម័ យ

ទោយតជ្រមូវឲ្យមានការជ្រតួតពិ និតយទទៀងទត់ពីជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាខជ្របមាញ់ និងទនាទ។ ភាព

សមុគាមញម្ននិតិវ ិធីទំងទនេះ មានន័ យថា ការនាំទចញអងករក្សមពុាទៅកាន់ ជ្របទទសចិនជ្រតូវបានពយួរ

តអក្ស។ បខ្នាមទលើទនេះទទៀត មានជ្របទទសាទជ្រចើន (ែូចាជ្របទទសឥណា

ឌ ) បានផ្តល់ការរំជ្រទតម្មៃ

អងកររបស់សួន
ៃ និងជួយឧបតាមភធនែល់ផ្លិតក្សរក្សនុងស្រសុក្ស។

លទធភាពផ្សគតផ្ស់ ង្គ ក់ ង្នុ ស្សកុ

ភាគីសំខាន់ៗ ភាគីពាក្ស់ពនធ័សំខាន់ៗទៅក្សនុងសងាាក្ស់តម្មៃស្រសូវ/អងករក្សមពុា គឺមានក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូ លទិញ និង

អនក្សខ្ក្សម្ចន។

 ក្សសិក្សរ៖ អងករគឺាផ្លិតផ្លអាហារែ៏ សំខាន់ និងជ្រតូវបានោំែុេះជ្រគប់ទីក្សខ្នៃងក្សនុង

ជ្របទទសក្សមពុា។ ក្សសិក្សរភាគទជ្រចើន ាអនក្សោំែុេះតូចៗសជ្រមាប់ចិញ្ចឹមជីវ ិត ទទេះបី ា

មានក្សសិោានធំៗមួ យចំនួនក្ស៏ ទោយ។ តាមការបា៉ៃ ន់ាមនបានឲ្យែឹងថា មានក្សសិក្សរ

ោំស្រសូវជ្របមាណា ២,២៥ ោននាក្ស់ ក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា (Slayton, 2009) ទហើយមាន

ជ្របាជនជ្របមាណា ២,៩៤ោននាក្ស់ បំទរ ើការក្សនុងវ ិស័យទនេះ (DAI, 2008)។

 អនក្សជ្របមូលទិញ៖ ស្រសូវខ្ែលជ្របមូលបានពីក្សសិក្សរ ជ្រតូវបានលក្ស់ទៅមាចស់ទរាង មា៉ៃ សុីន

ក្សិនស្រសូវក្សមពុា ឬ ក្ស៏ លក្ស់ តាមរយៈបណា

ត ញអនក្សជ្របមូលទិញ ឈមួញក្សណា
ត ល និង

ពាណិជជក្សរ មុនលក្ស់បនតទៅកាន់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវនានាក្សនុងស្រសុក្ស ឬ ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិន

ស្រសូវទៅជ្របទទសទវៀតណាម និងម្ថ។ អនក្សជ្របមូ លទិញអាចាភានក្ស់ ងារ របស់ទរាងមា៉ៃ សុីន

9 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ក្សិនស្រសូវ ឬក្ស៏ ាអនក្សលក្ស់បនតទៅកាន់ ពាណិជជក្សរធំៗ។

 ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវៈ ទក្ស់ទងនឹងចំនួនទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ ជ្រតូវបានទគបា៉ៃ ន់ាមន

សុសៗរនថា មានចំ នួនចាប់ពី ២៣,០០០ (សាិតិ ជ្រក្សសួងឧសាហក្សមម ខ្រ ៉ៃ និង ថាមពល)

រហូតែល់ ៤៧,០០០ (សិត

ា ិទិននន័យរបស់ SEILA) ប៉ៃុ ខ្នត ទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី គឺ ហាក្ស់បីែូច

ាមានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវខានតពាណិជជក្សមម មិនទលើស ពី ១,០០០ ទនាេះទទ (Slayton,

2009)។ ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិន ស្រសូវទំងទនាេះហាក្ស់ែូចាមានទំហំតូច ទបើ ទជ្របៀបទធៀបទៅ

នឹងបទោានអនតរាតិ ទហើយមានចំនួនមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវមួ យកាតប់តូចប៉ៃុទណាណេះ ខ្ែលក្សិ ន

បានទជ្រចើនាង ១០ ទតាន/ទមា៉ៃ ង។ ក្សនុងក្សំ ុងទពល ២ ឆ្នំក្សនៃងទៅទនេះ មានទរាងមា៉ៃ សុីន

ក្សិនស្រសូវធំៗ មួ យចំនួនបានពជ្រងីក្សបខ្នាមឧបក្សរណ៍ក្សនុងែំទណើរការផ្លិត គួ រឲ្យក្សត់

សមាគល់ ទំងគុណភាពម្នការក្សិន និងទិននផ្លផ្លិតក្សនុងមួ យទមា៉ៃ ង។

ការជ្របមូលទិនន ជ្របទទសក្សមពុាមានរែូវពីរទផ្ែងរន គឺរែូវវសា និងរែូវជ្របាំង ទហើយភាគទជ្រចើនម្នការោំែុេះ

ផ្លតាមរែូវ ែំណាំស្រសូវ ជ្រតូវបានទធាើទ ើងក្សនុងរែូវវសា (ឧសភា ែល់វ ិចឆិកា), ាពិទសសសាិតទៅក្សនុងតំបន់

ទំនាបខ្ែលទទួលបានទឹក្សទភៃៀង។ ទយងតាមរបាយការណ៍ USDA (២០១០) បានឲ្យែឹងថា
ជ្របមាណា ៨០% ម្នផ្លិតក្សមមស្រសូវក្សមពុា (៨៦% ម្នម្ផ្ាែីខ្ស្រសសរុប) ទធាើទ ើងទៅរែូវវសា,

ទហើយខ្ែលទជ្រៅពីទនេះ គឺទធាើទ ើងភាគទជ្រចើនទោយមានការទស្រាចស្រសពទៅរែូ វជ្របាំង។

ជ្របទភទពូជ មានជ្របទភទពូជស្រសូវ/អងករ ាទជ្រចើនជ្រតូវបានោំែុេះ និងទជ្របើជ្របាស់ ខ្ែលពូជសៃេះមានគុណភាពលបី

ស្រសូវ/អងករ លាញក្សនុងទីផ្ារអនតរាតិ។ អនក្សវ ិទាាស្រសតែំណាំ បា៉ៃ ន់ជ្របមាណថា មានពូជស្រសូវ/អងករាង
៣,០០០ ជ្របទភទ បានោំែុេះក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា (USDA, ២០១០)។ ក្សតាតខ្ែលមានជ្របទភទពូជ

ទជ្រចើនខ្បបទនេះ គឺាមូ លទហតុ ជ្របឈមមួ យសជ្រមាប់ ការនាំអងករទចញទៅទជ្រៅជ្របទទស ទោយ

ារខ្តទំងការោំែុេះ ការជ្របមូលទិញ គឺបានជ្រចបល់ពូជទផ្ែងៗ ចូ លរន (ក្សសិក្សរភាគទជ្រចើន

ោំែុេះស្រសូវទជ្រចើនាងមួ យជ្របទភទក្សនុងែីខ្ស្រស ទែើមបីកាត់បនាយហានីភ័យ ទោយារទជ្ររេះរាំង

សងួត ឬទឹក្សជំ នន់)។ មានពូជស្រសូវ/អងករ មួ យចំនួនមានទក្សរទឈា

៍ត ម េះ និងគុណភាពសពស់សជ្រមាប់

ទីផ្ារអនតរាតិ និងផ្តល់កាោនុវតតភាពែ៏លក្ស
អ ុងការនាំ
ន ទចញ។

ម្ផ្ាែីោំែុេះ ទនិផ្
ន លស្រសូវរបស់ជ្របទទសក្សមពុា មានការទក្សើនទ ង
ើ យ៉ៃ ងខាៃំងក្សនុងទសវតែចុងទជ្រកាយទនេះ
ផ្លិតក្សមម ទោយារការពជ្រងីក្សម្ផ្ាែីជ្របមូលផ្លបខ្នាម និងការខ្ក្សលំអទិនផ្
ន លស្រសូវ ។ ទយងតាម
ទិនផ្
ន ល ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម រុកាខជ្របមាញ់ និងទនាទ ជ្របទទសក្សមពុាផ្លិតបានស្រសូវ ៧,២ ោន ទតាន ក្សនុង
ឆ្នំ ២០០៨ ទក្សើនទ ើងពី ៤ោនទតានក្សនុងឆ្នំ ២០០០ (រូបភាពទី ៣) ។ ការទក្សើនទ ើងទនេះ គឺ
ទោយារទំងការពជ្រងីក្សម្ផ្ាែីោំែុេះ (ចាប់ពី ២,៣ រហូតែល់ ២,៦ ោនហិចតា) និ ងការខ្ក្ស
លំអទិននផ្លស្រសូវ (ចាប់ពី ២,១ ទតាន/ហិចតា ែល់ ២,៧ ទតាន/ហិចតា)។ ជ្របទទសក្សមពុាធាៃប់
ាជ្របទទសផ្គត់ផ្គង់ស្រសូវសំខាន់មួយទៅកាន់ទីផ្ារអនតរាតិ ក្សនុងទសែវតែឆ្នំ ១៩៦០ ប៉ៃុខ្នតវា
ជ្រតូវការទពលទវោ ២០ឆ្នំ ទែើ មបីជ្រត ប់ឲ្យែូចក្សជ្រមិតកាលពីមុនមានវ ិបតតិ និង១០ឆ្នំទផ្ែងទទៀត
ទែើមបីឲ្យទលើសពី ធាៃប់ មាន។ រហូតមក្សែល់ទពលទនេះ ផ្លិតក្សមមបានបនតទក្សើនទ ើងយ៉ៃ ងគំ ហុក្ស។

10 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

រូរភាព ៣ ទន
ិ ផ្ស
ន លប្សូវកនលងប្រលទសកម្ពលជា, ពី ឆ្ន ាំ ១៩៦១ - ២០០៨

8 Million tons (paddy basis)

7
6
5
4
3
2
1
0
1961 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008

ប្រភពៈ FAOSTAT

ការទក្សើនទ ើងទិនផ្
ន លស្រសូវ របស់ជ្របទទសក្សមពុា គឺទោយារក្សតាតមួយចំនួន ែូចាការពជ្រងីក្ស
ទហោារចនាសមព័នធជ្របព័ នធធារាាស្រសត ឬម្ផ្ាែីទស្រាចស្រសព ពជ្រងីក្សការទជ្របើ ជ្របាស់ពូជខ្ែលមាន

ទិននផ្លសពស់ និ ងការទធាើជ្របពលវបបក្សមមែំណាំតាមរយៈការោំែុេះទទារែងក្សនុងរែូ វវសា (USDA,

2010) តាមការបា៉ៃ ន់ាមនរបស់វ ិទាាានស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ក្សសិក្សមមក្សមពុា (CARDI) បាន

ឲ្យែឹងថា ម្ផ្ាែីែំណាំស្រសូវជ្របមាណា ៤០ ភាគរយក្សំពុងបានខ្ក្សលំអ ឲ្យទជ្របើ ជ្របាស់ពួជមានទិនន

ផ្លសពស់ក្សុនងឆ្នំ ២០០៨ ទក្សើនទ ើងជ្របខ្ហលា ៣២ ភាគរយ ពី ឆ្នំ២០០៣ (USDA 2010) ។

ទិនផ្
ន លស្រសូវរបស់ក្សមពុា មានបរ ិមាណទលើសតជ្រមូវការខ្ែលអាចនាំទចញបាន ទបើទទេះា

បរ ិមាណទិ ននផ្លអងករមិនមានតួទលសចាស់ោស់ក្ស៏ទោយ។ តាមការបា៉ៃ ន់ាមន របស់ជ្រក្សសួង

ក្សសិក្សមម រុកាខជ្របមាញ់ និងទនាទ បានឲ្យែឹងថា ក្សមពុាមានលទធភាពនាំទចញអងករ ខ្ែល

ទលើសក្សនុងអំ ុងឆ្នំ ២០០៨/២០០៩ ជ្របមាណា ៣,២ោនទតាន (ខ្ែលទក្សើ នទ ើងពី

៦៥០,០០០ទតាន ក្សនុងឆ្នំ២០០៤) ទហើយតាមការបា៉ៃ ន់ាមនទផ្ែងទទៀតបានឲ្យែឹងថា បរ ិមាណ

អងករនាំទចញគឺ ទៅមានក្សជ្រមិតទប ជ្របខ្ហលាពាក្ស់ ក្សណា

ត លម្នតួ ទលសខាងទលើ (Slayton,

២០០៩)។

ផ្លិតក្សមមស្រសូវ ស្រសូវជ្រតូវបានោំែុេះជ្រគប់បណា
ត ទសតតរបស់ជ្របទទសក្សមពុា ខ្តទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្ស៏ទោយ មានតំបន់
តាមបណា
ត ទសតត សំខាន់ៗ ពីរាក្សខ្នៃងផ្លិតស្រសូវ ែ៏ធំរបស់ក្សមពុា៖ សិត
ា ទៅភាគខាងទក្សើតម្នម្ផ្ាជ្របទទស តាម

នានា បទណា
ត យជ្រពំជ្របទល់ទវៀតណាម (មានែូចាទសតតម្ជ្រពខ្វង តាខ្ក្សវ ក្សំពង់ចាម និងាាយទរៀង) និង

តំបន់មួយទទៀតទៅភាគខាងលិច តាមបទណា
ត យជ្រពំ ជ្របទល់ាប់នឹងជ្របទទសម្ថ (មានទសតត

បាត់ែំបង និងទសតតបនាាយមានជ័យ (តារាងទី ៨ រូបភាពទី ៤)។ តំបន់ទំងពី រទនាេះគឺផ្លិតស្រសូវ

មានពូជទផ្ែងៗរន៖ បណា
ត ទសតតខ្ប៉ៃក្សខាងទក្សើត គឺផ្លិតស្រសូវពូជជ្របទភទ IR ខ្ែលផ្តល់ទិននផ្ល

សពស់ និងបណា
ត ទសតតខ្ប៉ៃក្សខាងលិច ខ្ែលផ្លិតស្រសូវពូជជ្រក្សអូប។

11 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

តារាងទី ៨ ទសតតខ្ែលផ្លិតស្រសូវទជ្រចើនាងទគ ក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា (២០០៨ - ២០០៩)

ទសតត ទិនផ្
ន លស្រសូវ ម្ផ្ាែីោំែុេះ ផ្លទទួលបាន

(ទតាន) (ហិចតា) (ទតាន/ហិចតា)

១. ម្ជ្រពងខ្វង 994,580 322,993 3.08

២. តាខ្ក្សវ 875,884 255,607 3.43

៣. ក្សំពង់ចាម 700,662 219,278 3.20

៤. បាត់ែំបង 672,765 249,425 2.70

៥. បនាាយមានជ័យ 549,553 216,191 2.54

(…)

សរុប 7,175,473 2,613,363 2.75

ប្រភពៈ ប្កសួងកសក
ិ ម្ម រលកាាប្រាញ់ នង
ិ លនស្មទ។ សប្ារ់ពត
័ ៌ានលម្អត
ិ រផនថម្ សូម្លម្ល
ី កនលង ឧរសម្ព័នតា
ធ រាងទី ២០

រូបភាពទី ៤ របាយផ្លិតក្សមមស្រសូវក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា

ប្រភពៈ USDA (2010).

ភាពសុសរនម្ន ាការលំបាក្សណាស់ក្សុ ងការទជ្របៀបទធៀបទិ

ន នផ្
ន លស្រសូវ តាមបណា
ត ទសតត ឬតាមបណា
ត ជ្របទទស
ទិនផ្
ន លតាម នានា ទោយារមានពូជស្រសូវាទជ្រចើនអាចផ្លិតទោយទជ្របើ ជ្របាស់បទចចក្សទទសសុ សៗរន

បណា
ត ទសតត (ឧទហរណ៍ ការោំែុេះតាមរយៈទឹក្សទភៃៀង និង ការោំែុេះតាមរយៈជ្របព័នធ ធារាាស្រសត)។

និងទៅអនតរ  ឧទហរណ៍៖ ទិ ននផ្លស្រសូវាមធយមខ្ែលក្សមពុាទទួលបានគឺ ២.៧ ទតាន/ហិចតា និង

ាតិ ទទួលបាន ទផ្ែងរនតាមរែូវ៖ ទទួលបាន ២.៥ ទតាន/ហិចតា ក្សនុងអំ ុងទពលរែូវវសា
ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ទជ្របៀបទធៀបទៅនឹង ៤.០ទតាន/ហិចតា ក្សនុងអំ ុងទពលរែូវជ្របាំង ក្សនុងឆ្នំ
២០០៨/២០០៩ (តារាងទី ៩)។

 ែូចរនខ្ែរ ទិននផ្លស្រសូវក្សនុងចំទណាមបណា
ត ទសតតនានា (អំ ុងទពលរែូវវសា) គឺ មាន
ភាពសុសខ្បៃក្សរន ពីទិននផ្លសពស់ ៣ទតាន/ហិចតា ក្សនុងទសតតក្សំពង់ចាម និងទសតតតាខ្ក្សវ

មក្សពី ២ ទតាន/ហិចតា ក្សនុងទសតតទសៀមរាប។

 ទលើសពីទនេះទទៀត ភាគខាងទក្សើតម្នជ្របទទសក្សមពុា និងជ្របទទសទវៀតណាម ាក្សខ្នៃង

ខ្ែលសំបូរទោយពូជ IR ខ្ែលមានតម្មៃទថាក្ស មានទំទនារទិននផ្លសពស់ាង ភាគខាង

លិចម្នជ្របទទសក្សមពុា និងម្ថ (ខ្ែលទតតតទលើការោំែុេះពូជអងករជ្រក្សអូប ខ្ែលមានតម្មៃ

សពស់)។

12 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

តារាងទី ៩ ទន
ិ ផ្ស
ន លប្សូវទទួលបានតាម្រណ្ត
ត លេតតដាែ
ាំ លុះប្សូវសាំខាន់ៗ (២០០៨- ២០០៩)

ទសតត ទិ នផ្
ន លទទួលបាន ទិ នផ្
ន លទទួលបាន ទិ នផ្
ន លទទួលបាន ទិ នផ្
ន លស្រសូវសរុប

ក្សនុងរែូវវសា, ២០០៨ ក្សនុងរែូវជ្របាំង, ២០០៨ សរុប ២០០៨-២០០៩ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨-២០០៩

(ទតាន/ហិចតា) (ទតាន/ហិចតា) (ទតាន/ហិចតា) (១,០០០ ទតាន)

ម្ជ្រពខ្វង 2.8 4.2 3.1 995

តាខ្ក្សវ 3.0 4.5 3.4 876

ក្សំពង់ចាម 3.0 3.8 3.2 701

បាត់ែំបង 2.7 4.4 2.7 673

បនាាយមានជ័យ 2.5 3.5 2.5 550

ក្សំពង់ធំ 2.2 3.7 2.4 436

ាាយទរៀង 2.2 4.0 2.4 418

ទសៀមរាប 2.0 3.8 2.1 413

ក្សណា
ត ល 2.9 4.2 3.6 364

សរុប 2.5 4.0 2.7 7,175

ប្រភពៈ ប្កសួងកសិកម្មរលកាាប្រាញ់ និងលនស្មទ។ សប្ារ់ពត

័ ៌ានលម្អិតរផនថម្ សូម្លម្ីលកនលងឧរសម្ពន
័ ធតារាងទី ២០

ទបើទទេះាទិនផ្
ន ល មានការទក្សើនទ ើងក្សតី ប៉ៃុខ្នតទៅខ្តាក្សជ្រមិតមួយទប ទៅទ ើយ ទំងទនេះ
គឺាទិនផ្
ន លស្រសូវខ្ែលមានក្សជ្រមិតទបាងទគបំផ្ុតក្សនុងទីប
ា អាសុីអាទគនយ៍។
ទិននផ្លស្រសូវរបស់ក្សមពុាទទួ លបានាមធយមគឺ ២.៧ ទតាន/ហិចតា ក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ គឺ ទៅទប

ាង ទបើ ទជ្របៀបទធៀបាមួ យទិននផ្លរបស់ជ្របទទសម្ថ (៣ ទតាន/ហិចតា) ទវៀតណាម ( ៥,២

ទតាន/ហិចតា) និងជ្របទទសចិ ន (៦,៦ ទតាន/ហិចតា) ខ្ែលាជ្របទទសផ្លិតស្រសូវធំាងទគក្សនុង

ពិភពទោក្ស (តារាងទី ១០)។ ទិននផ្លខ្ែលទទួលបានទប គឺទោយារក្សតាតមួយចំនួនែូចា

ភាពទន់ទសាយម្នជ្របព័ នធធារាាស្រសត និងការទជ្របើជ្របាស់ជីតិចតូចក្សនុងតំបន់ ទបើ ទទេះាែី មាន

អំទណាយផ្លពីធមមាតិក្សីត។

 ទក្ស់ទិននឹងជ្របព័នធធារាាស្រសត ទបើ ទយងតាមជ្រក្សសួងធនធានទឹក្ស និងឧតុនិយម បាន

បងាាញថា ២៤% ម្នការការោំែុេះស្រសូវគឺ បានទជ្របើ ជ្របាស់ជ្របព័នធធារាាស្រសត ប៉ៃុ ខ្នតការ

ទស្រាចស្រសពខ្ែលមានជ្របសិទធភាពមានខ្ត ១១% ឬតិចាងទនេះទៅទទៀត។ តាមរបាយ

ការណ៍ពី ជ្រក្សបសណឌការងារាអាទិភាពរយៈទពលមធយម របស់ក្សមពុា ២០១១-២០១៥

(MAFF និង FAO) បានឲ្យែឹងថា “មានខ្ត ១% ប៉ៃុ ទណាណេះ ម្នម្ផ្ាែីោំស្រសូវ គឺ មានជ្របព័នធធារា

ាស្រសតទស្រាចស្រសពជ្រគប់ជ្ររន់ជ្រគប់រែូ វ។ ាទូ ទៅម្ផ្ាែីែំណាំ ខ្ែលទទួលបានពី ការ

ជ្រគប់ជ្រគងជ្របព័នធធារាាស្រសតគឺ មានតិចាង ១០% ម្នម្ផ្ាែីសរុបទំងអស់, ជ្របសិនទបើ
ទជ្របៀបទធៀបាមួយជ្របទទសទវៀតណាម ខ្ែលមានរហូតែល់ ៣៣,៤%, និងជ្របទទសម្ថ
មាន ២៨,៤%។ ការទទួ លបាននូ វ ជ្របព័នធធារាាស្រសតគឺមានភាពទផ្ែងៗរនទៅតាម
តំបន់ភូមិាស្រសត។ ាក្ស់ខ្សតង គឺមានទសតតមួយចំនួនម្នភាគឦានជ្របទទស គឺមិនមាន
ជ្របព័នធធារាាស្រសតទនាេះទទ” ។

 ទក្ស់ទិននឹងការទជ្របើ ជ្របាស់ជី អងគការទសបៀងអាហារ និងក្សសិក្សមម (FAO) បានបា៉ៃ ន់ាមន

13 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ថាមានជ្រតឹមខ្ត ៣០% ប៉ៃុ ទណាណេះម្នម្ផ្ាែីោំែុេះស្រសូវ សរុបរបស់ក្សមពុា ទទួ លបានការ

ទជ្របើ ជ្របាស់អបបបរ ិមា ខ្ែលទធាើឲ្យអជ្រតាម្នការទជ្របើជ្របាស់ជី របស់ក្សមពុាមានក្សជ្រមិតមួ យ

ទប ាងទគបំផ្ុតក្សនុងតំបន់ អាសុីអាទគនយ៍។ បខ្នាមពី ទលើទនេះទទៀត ភាគទជ្រចើនម្នជី ខ្ែល

មានទៅទីផ្ារក្សនុងស្រសុក្ស គឺ មានគុណភាពទប។

តារាងទី ១០ទន
ិ ផ្ស
ន លទទួលបានកនលងេាំលណ្តម្ប្រទសផ្សលត
ិ ប្សូវសាំខាន់កលងព
ន ភិ ពលោក ២០០៨

ជ្របទទស ទិ នផ្
ន ល ក្សជ្រមិ តផ្លទទួលបាន ភាពខ្ជ្របជ្របួលទិ នផ្
ន ល

(ោនទតាន) (ទតាន/ហិចតា) (២០០០=១០០)

១. ចិន 193.4 6.6 105

២. ឥណា
ឌ 148.3 3.4 118

៣. ឥណូឌ ទនសុី 60.3 4.9 111

៤. បង់កាៃទែស 46.9 4.0 115

៥. ទវៀតណាម 38.7 5.2 123

(…)

១៤. ក្សមពុា 7.2 2.7 130

(…) 0.0

ពិភពទោក្ស 685.0 4.3 111

ប្រភពៈ FAO។ សប្ារ់ព័ត៌ានលម្អត

ិ រផនថម្ សូម្លម្ីលកនលង ឧរសម្ព័នតា
ធ រាងទី ១

ការជ្របមួលទិញ តាមការបា៉ៃ ន់ាមនបានឲ្យែឹងថា មានជ្របាក្សសិក្សរខ្ត ៤០% ប៉ៃុទណាណេះ ខ្ែលមានទីផ្ារទលើស

និង ការទធាើ លុបសជ្រមាប់ លក្ស់ឲ្យអនក្សជ្របមូលទិញ និងអនក្សទធាើពាណិជជក្សមមស្រសូវ ខ្ែលភាគទជ្រចើនម្នក្សសិក្សរ

ពាណិជជក្សមម ោំស្រសូវទៅក្សមពុាមានទំ ហំែីតូច (តិចាង ១ ហិចតា) និងទពលជ្របមូ លផ្លស្រសូវគឺ បាត់បង់

ស្រសូវ/អងករ ជ្របមាណា ១៨%។ ស្រសូវខ្ែលទៅសល់ ជ្រតូវបានក្សិនទោយទរាងមា៉ៃ សុីនខ្ែលមាន លក្សខណៈ

បុរាណទៅតាមភូមិ និងទជ្របើ ជ្របាស់ទោយក្សសិក្សរ ឬទុក្សទជ្របើជ្របាស់បនតាជ្ររប់ពូជ និងាចំណី

សតា (DAI, 2008)។ ស្រសូវខ្ែលទលើស ជ្រតូវបានបា៉ៃ ន់ាមន់ ថា មានជ្របមាណា ២.៧ ោនទតាន

លក្ស់ទៅកាន់ទីផ្ារ អនក្សជ្របមូ លទិញ និងពាណិជជក្សរ ក្សនុងជ្របព័នាមួយមានលក្សខណៈសមុគាមញ។

អនក្សទធាើពាណិជជក្សមមស្រសូវ មានលក្សខណៈធំាងអនក្សជ្របមូលទិញស្រសូវ ភាគទជ្រចើនមានឃ្ៃង

ំ សតុក្សទុក្ស
ស្រសូវធំៗ។ ពាណិជជក្សរស្រសូវ ទិ ញស្រសូវពីក្សសិក្សរផ្ង និងអនក្សជ្របមូលទិញផ្ង ទហើយលក្ស់ ទៅកាន់
ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ។ ការលក្ស់ស្រសូវទនេះអាចលក្ស់ ក្សុងទសតត
ន ឬក្ស៏ឆៃងទសតត ឬលក្ស់ ទជ្រៅផ្ៃូវការ ទៅ

កាន់ជ្របទទសទវៀតណាម និ ង ជ្របទទសម្ថ ។

ាពិទសសទៅជិតតំបន់ជ្រពំខ្ែនជ្របទទសទវៀតណាម និងម្ថ អនក្សជ្របមូលទិញ និងពាណិជជក្សរ

មានទំនាក្ស់ទំនងយ៉ៃ ងជិតសនិទធ ាមួយនឹងពាណិជជក្សរ ឬទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវពីជ្របទទស
ជិតខាងទំងទនាេះ ខ្ែលទនេះាទហតុផ្លមួយម្នលំហូពាណិជជក្សមមស្រសូវ។ តាមការបា៉ៃ ន់ាមន

បានឲ្យែឹងថា ជ្របមាណា ១,៦ ោន ទតានម្នផ្លស្រសូវ ជ្រតូវបាននាំទចញទៅកាន់ជ្របទទស

ទវៀតណាម និង ម្ថ ខ្ែលមានទជ្រចើ នាងពាក្ស់ក្សណា

ត លម្នទីផ្ារ ស្រសូវខ្ែលទលើសទនាេះ

14 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

មិនជ្រតូវបានទជ្របើ ជ្របាស់ ទោយផ្លិតក្សរ ឬទៅតាមក្សជ្រមិតភូ មិទនាេះទទ (រូបភាពទី ៥)។

រូបភាពទី៥ ការផ្គត់ផ្ង
គ ់ស្រសូវ និង ការនាំទចញអងកររបស់ក្សមពុា ការបា៉ៃ ន់ាមន់សជ្រមាប់ឆ្នំ ២០០៨-
២០០៩

Paddy rice
7,174,000 tons
(100%)

Surplus for human

Post-harvest loss: Seed retention: Animal feed:
consumption:
1,256,000 tons 359,000 tons 215,000 tons
5,346,000 tons
(18%) (5%) (3%)
(75%)

Farmers’ self- consumption

Marketed surplus:
(custom mills):
2,673,000 tons (37%)
2,673,000 tons (37%)

Paddy export to Paddy export to

Paddy milled in domestic mills:
Vietnam: Thailand:
1,069,000 tons (15%)
1,042,000 tons 561,000 tons
= 674,000 tons milled rice
(15%) (8%)

Sales on domestic
Export:
market:
20,000 tons milled rice
654,000 tons milled rice

ជ្របភពៈ DAI (2008) បចចុបបននភាពទោយជ្រក្សុមព័ត៌មានសងាាក្ស់តម្មៃ (Value Chain Information Unit)

សមតាភាពក្សនុង ក្សមពុាមិនមានសមតាភាពក្សនុងការក្សិនស្រសូវសជ្រមាប់ទិនផ្
ន លជ្របចាំឆ្នំទនាេះទទ។ ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិន

ការក្សិនស្រសូវ ស្រសូវភាគទជ្រចើនមានសមតាភាពផ្លិតតូចណាស់ ទបើទទេះបី ាមានការវ ិនិ ទយគ មា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ

ទក្សើនទ ើងក្ស៏ ទោយ។ ទនេះាមូលទហតុខ្ែលភាគទជ្រចើនម្នស្រសូវក្សមពុា ជ្រតូវបាននាំទចញ (ទជ្រៅផ្ៃូវ

ការ) ទៅកាន់ជ្របទទសទវៀតណាម និងម្ថ។ មូលទហតុ ខ្ែលសមតាភាពក្សនុងការក្សិនស្រសូវមាន

ក្សំណត់ រួមមានែូចា៖

 មានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវតិចតួចក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា អាចផ្លិតអងករបានទជ្រចើនាង

២,៥ ទតាន/១ទមា៉ៃ ង ខ្ែលាក្សកាតមួយោក្ស់ ក្សជ្រមិតែល់លទាភាពរបស់ជ្របទទសទំងមូល

ក្សនុងការទោេះស្រាយ ាមួយនឹងការទក្សើនទ ើងនូ វការផ្គត់ផ្គង់ស្រសូវរបស់ក្សសិក្សរ (Slayton

2009)។

 ាទូទៅមាចស់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ មានការសាេះខាតទុន និ ងជ្របឈមមុសនឹង អជ្រតាការ

ជ្របាក្ស់សពស់ ខ្ែលាចំ ណុចមួយោក្ស់ ក្សជ្រមិតលទាភាពរបស់ពួក្សរត់ សជ្រមាប់ ទជ្រតៀម

បជ្រមុងស្រសូវ ក្សនុងរែូវជ្របមូ លផ្លស្រសូវ (ខ្សវ ិចឆិកា/ធនូ) ទែើមបីែំទណើរការក្សនុងការក្សិនស្រសូវ

សជ្រមាប់រយៈទពលខ្វង។

 ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវភាគទជ្រចើ នក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាគឺទជ្របើ ជ្របាស់បទចចក្សទទសបុរាណ

ខ្ែល ាមូ លទហតុនាំឲ្យមានតម្មៃសពស់ក្សុងការផ្លិ

ន ត/ខ្ក្សម្ចន និងបាត់បង់ទិននផ្ល

ទពលផ្លិត ខ្ែល រារាំងែល់មាចស់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវក្សនុងការ

ទិញស្រសូវពី ជ្របាក្សសិក្សរខ្ែលចាញ់ ទជ្របៀបាមួយនឹងការផ្តល់ឲ្យទោយពាណិជជក្សរ

និងមាចស់មា៉ៃសុីនម្ថ និងទវៀតណាម។ ផ្លខ្ែលទទួ លបានពីការក្សិន (ជ្របខ្ហលា

៦៣% ម្នស្រសូវ) របស់ទរាង មា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវក្សមពុា គឺ ាបរ ិមាណតិចាងទគបំផ្ុតក្សនុង

15 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

អាសុីអាទគនយ៍ ទហើយទលើស ពីទនេះទទៀត ការបាត់បង់ទិននផ្លក្សនុងទពលផ្លិត

គឺបណា
ត លពីមានក្សជ្រមិតភាគរយអងករបាក្ស់ ទជ្រចើន។ ាងទនេះទទៀត

តម្មៃថាមពលអគគីសនីសពស់ គឺកាន់ ខ្តទធាើឲ្យម្ថៃទែើមក្សិ នកាន់សពស់ ាមួយនឹងទរាង

មា៉ៃ សុីនភាគទជ្រចើនខ្ែលសុទធខ្តទជ្របើ ទោយទជ្របងមា៉ៃ សូត។

កាលពីមុន ទសាើរខ្តទំងអស់ម្នអងករក្សមពុាខ្ែលបានផ្លិត គឺបានលក្ស់សជ្រមាប់ទីផ្ារក្សនុងស្រសុក្ស។

ទបើទទេះបីាមានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវធំ ៗ ក្ស៏ទោយ ក្ស៏មិនអាចផ្គត់ផ្គង់ទៅកាន់ទីផ្ារអនតរាតិ

ទ ើយ ទោយារទហតុផ្លាទជ្រចើនែូចា បទចចក្សទទសបុរាណ (ខ្ែលនាំឲ្យមានបរ ិមាណ

អងករបាក្ស់ ទជ្រចើន តម្មៃទែើមទពលក្សិនមិនអាចជ្របក្សួតជ្របខ្ជងបានាមួ យនឹងតម្មៃទីផ្ារអនតរាតិ)

និងម្ថៃែឹក្សជញ្ូជ នក្សនុងស្រសុក្ស និ ងការនាំទចញមានតម្មៃសពស់។ អងគរក្សសិក្សមមរង

ុ ទរឿង ខ្ែលផ្លិត

អងករនាងមៃិេះ មានគុណភាពសពស់ អនុ វតតខ្បបជ្របព័នាក្សសិក្សមមតាមក្សិចចសនាាមួ យក្សសិក្សរអស់

ាទជ្រចើនឆ្នំ ាទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាខ្តមួយគត់ខ្ែលផ្គត់ផ្គង់ទៅទីផ្ារអនតរ

ាតិ (ាពិទសសជ្របទទសបារាំង) ាប់ ាជ្របចាំ ប៉ៃុខ្នតក្សុងបរ

ន ិមាណមួ យតិចតួចបំផ្ុត។

ទទេះាយ៉ៃ ងណាក្ស៏ទោយ ក្សនុងប៉ៃុនាមនឆ្នំចុងទជ្រកាយទនេះ មានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវក្សមពុាមួយ

ចំនួន និងមានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវសៃេះខ្ែលមានម្ែគូពាណិជជក្សមមអនតរាតិ បានសិតសំគួរឲ្យក្សត់
សមាគល់ទំងការខ្ក្សលំអទរាងមា៉ៃ សុីនខ្ែលមានស្រាប់ និងទំងបទងកើតទរាងមា៉ៃ សុីនថមី ។ ាក្ស់ខ្សតង
ទរាងមា៉ៃ សុីនសំខាន់ៗែូ ចា៖ ជ្រក្សុមហុនន្រហគីនទជ្រតែ ជ្រក្សុមហុនម្បតងក្សមពុា និងជ្រក្សុមហុនអងករ

ស្រសូវមាស (Golden Rice) (តារាងទី ១១)។ មានទរាងមា៉ៃ សុីនសៃេះគឺ បាន បំ ពាក្ស់នូវបទចចក្សវ ិទា

ចុងទជ្រកាយពីជ្របទទសជប៉ៃុន ឬម្តវា៉ៃ ន់ និងទតតតសំខាន់ ទលើទីផ្ារបរទទស ពិទសសគឺ ទីាបអឺរប

៉ៃុ

ខ្ែលាទីផ្ារែ៏ជ្របទសើរសជ្រមាប់ក្សមពុានាំអងករទចញទៅទោយមិនយក្សពនធទជ្រកាមក្សិចចជ្រពមទជ្រពៀង

អាីៗទំងអស់ទលើក្សខ្លងអាវុធ ចាប់ តាំងពីខ្សសីហា ឆ្នំ២០០៩ មក្សទម៉ៃៃេះ។ ការែឹក្សជញ្ូជ នអងករ

តាមក្សបា៉ៃ ល់ាទលើក្សែំបូង ខ្ែលបានជ្របជ្រពឹតតទៅកាលពី ប៉ៃុនាមនខ្សមុន ទៅកាន់បណា

ត ជ្របទទស

មានែូចា បារាំង ប៉ៃូ ូញ លីធូអាណា ទហើយនឹងរ ំពឹងទុ ក្សថានឹងមានការនាំទចញក្សនុងបរ ិមាណ

ទជ្រចើនទទៀតសជ្រមាប់ ទពលអនាគតខាងមុស។

តារាងទី ១១ លរាងា៉ាសលន
ី កន
ិ ប្សូវធាំៗ កនលងប្រលទសកម្ពលជា

ទឈាមេះទរាងមា៉ៃ សុីន សមតាភាពក្សនុង ការខ្ក្សម្ចនស្រសូវ បទចចក្សទទស/ឧបក្សរណ៍ បទពិទាធន៍ក្សុងការនាំ

ន ទចញ

ក្សិ នស្រសូវ ការក្សិនស្រសូវ ក្សនុងឆ្នំ ២០០៩

(តាមទសតត) (ទតាន/១ទមា៉ៃ ង (ទតាន)

ស្រសូវ)

ជ្រក្សុមហុនអងករស្រសូវ 15 tons .. .. ..

មាស (Golden

Rice) ក្សំពង់សឺព

Ying& Yang Rice 13 tons .. .. ..

Head Quarterz Co.
Ltd (Sihanoukville)

16 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ជ្រក្សុមហុន វ ិញ ា ១២ ទតាន ៥០០-៦០០ មា៉ៃ សុីនសមងួត មា៉ៃ សុីនប៉ៃូោ មិនមាន ខ្តមានគទជ្រមាង

សូអិលធីឌ្ី ទតាន មា៉ៃ សុីនទរ ើសពណ៌ មា៉ៃ សុីន នាំទចញក្សនុងទពលឆ្ប់

ក្សជ្រមិតភាពបាក្ស់ខ្បក្ស។ ខាងមុស។
ក្សំពង់ចាម

អងគរក្សសិក្សមមរង
ុ ១០ ទតាន ២០,០០០ មា៉ៃ សុីនទរ ើសពណ៌ បចចក្សវ ិទា នាំទចញាពិទសសទៅ

ទរឿង សូអិលធីឌ្ី ទតាន ែុតអងាកម ទែើមបីបទងកើត ជ្របទទសបារាំង។

ថាមពល
ក្សណា
ត ល

ជ្រក្សុមហុនន្រហគីន ១០ ទតាន .. មានមា៉ៃ សុីនចំនួន ០៦ ( មាន នាំទចញទៅកាន់ជ្របទទស

ទជ្រតែ ភនំទពញ មួយាបទចចក្សវ ិទារបស់ ទផ្ែងៗាទជ្រចើន រួមសហ

ជ្របទទសជប៉ៃុន(Satake)ខ្ែល ការណ៍ាមួយជ្រក្សុមហុន

ផ្លិតក្សនុងឆ្នំ ២០០៩។ ជ្របទទសទវៀតណាម ក្សនុង

ក្សរណីការនាំទចញមាន

ទំហំធំ។

ជ្រក្សុមហុន ឃ្យូ សុី ១០ ទតាន ២,០០០ ឧបក្សរណ៍មានភាពចាស់

នាំទចញទៅជ្របទទស
រា៉ៃ យ សូអិលធីឌ្ី ទតាន ខ្តបចចុបបនន បានទធាើទំទនើបក្សមម
បារាំង ព័រទុយកាល់
ទលើទជ្រគឿងមា៉ៃ សុីនទំងទនាេះ។
(ក្សំពង់ចាម) អុីតាលី អា ឺម៉ៃង់ សាីស
មា៉ៃ សុីនសមងួត មា៉ៃ សុីនទរ ើសថម
(តាមរយៈភានក្ស់ងារនាំ
ជ្រគួស មា៉ៃ សុីនទរ ើសពណ៌
ទចញបនត)
មា៉ៃ សុីនប៉ៃូោ មា៉ៃ សុីន

ក្សជ្រមិតភាពបាក្ស់ខ្បក្ស។

ម្បតង(ក្សមពា) ៣០ ទតាន ក្សនុងឆ្នំ បចចក្សវ ិទាចុងទជ្រកាយរបស់ជ្រប នាំទចញទៅជ្របទទស

ុ
ភីអិលសុី (គទជ្រមាងឆ្នំ ២០០៩ មិន ទទសជប៉ៃុន និងម្តវា៉ៃ ន់ ចាប់ អា ឺម៉ៃង់ អូស្រាតសី

២០១១) ទន់ ែំទណើរ ពីមា៉ៃសុីនសមាអតរហូតែល់ បារាំង និងអុីតាលី។

ការ មា៉ៃ សុីនទវចសចប់។

ការែឹក្សជញ្ូជ ន ការែឹក្សជញ្ូជ នអងករទៅទជ្រៅជ្របទទស គឺ មាន ៣ ជទជ្រមើស។ សណៈខ្ែលការែឹក្សជញ្ូជ នឆៃងកាត់

ក្សំពង់ខ្ផ្ទសតតជ្រពេះសីហនុ ទៅមានតម្មៃម្ថៃ ទនាេះការនាំទចញតាមជ្របទទស ទវៀតណាមហាក្ស់មាន

ការទក្សើនទ ើងគួ រឲ្យចាប់ អារមមណ៍ ាពិ ទសសទោយារខ្តមានក្សំពង់ ខ្ផ្សមុ ជ្រទ ទឹក្សទជ្រៅថមី ក្សនុង

ទសតត Cai Mep របស់ជ្របទទសទវៀតណាម (តារាងទី ១២)។

តារាងទី ១២ ជ្លប្ម្ស
ី ប្ារ់ការែឹកជ្ញ្ជូ នអងករលៅទផ្ស
ី ារររលទស

១. ក្សំពង់ខ្ផ្ទសតតជ្រពេះសីហនុ ២.នាំទចញតាមជ្របទទសទវៀតណា ៣.នាំទចញតាមជ្របទទសម្ថ

ម (Saigon/Cai Mep) (ឡាំឆ្បាង ឬ ទីជ្រក្សុងបាងក្សក្ស)

សជ្រមាប់អក្ស
ន ការោំែុេះស្រសូវនាភាគក្សណា
ត ល ជទជ្រមើសាពិទសសសជ្រមាប់ការ ាជទជ្រមើសខ្តមួយគត់សជ្រមាប់

ណា? ជ្របទទសក្សមពុា មានរយៈទពល ោំែុេះស្រសូវក្សនុងបណា

ត ទសតតភាគ អនក្សោំស្រសូវក្សនុងបណា
ត ទសតតភាគ

សៃី ប៉ៃុខ្នតកាែឹក្សជញ្ូជ នក្សនុងស្រសុក្ស ខាងទក្សើតម្នជ្របទទសក្សមពុា។ ខាងលិចម្នជ្របទទស ខ្ែលទៅ

មានរយៈទពលខ្វង សជ្រមាប់ ជិតជ្រពំខ្ែនជ្របទទសម្ថ។

ស្រសូវខ្ែលទៅជិតជ្រពំខ្ែន

ជ្របទទសម្ថ និងទវៀតណាម។

17 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ទហោារចនា តម្មៃការែឹក្សជញ្ូជ នតាមក្សបា៉ៃ ល់ ែឹក្សជញ្ូជ នតាមទទនៃ (ភនំទពញ, តជ្រមូវឲ្យមានការែឹក្សជញ្ូជ ន

សម័ន
ព ធ និងតម្មៃ សពស់ (ក្សំពុងខ្ក្សខ្ជ្រប) ខ្តទជៀស អនក្សទលឿង) ទៅតាមខ្ែនែី តាមផ្ៃូវទរក្ស (ទំនាក្ស់ទំនងតាម

ទវៀងបាននូវនិតិវ ិធី/តម្មៃ សណតរទទនៃទមគងគ។ ផ្ៃូវខ្ែក្សនាទពលបចចុក្សបបននមិន

ក្សនុងការ ឆៃងកាត់តាមជ្រពំខ្ែន មានែំទណើរការ ខ្តមានគទជ្រមាង

ជ្របទទសម្ថ ឬទវៀតណាម។ ជុសជុលទ ើងវ ិញក្សនុងឆ្នំ

ខាងមុស)។

ទយបល់ ជទជ្រមើសទនេះទំនងកាៃយាការ នទយបាយមានភាពតានតឹង

ទក្ស់ទញមួយខ្ែលមានការ នាំឲ្យមានការបិទជ្រចក្សជ្រពំខ្ែនា

ទក្សើនទ ើងសពស់ ាមួយនឹង បទណា

ត េះអាសនន ខ្តទៅមាន

ក្សំពង់ខ្ផ្សមុជ្រទទឹក្សទជ្រៅ ក្សនុង បញ្

ា មិនចាស់ោស់ទផ្ែងៗ
ទីជ្រក្សុង Cai Mep ជ្របទទស ទទៀតសជ្រមាប់ ការនាំទចញតាម

ទវៀតណាម ជ្រចក្សជ្រពំខ្ែន។

បញ្ហាស្បឈម្ និង្ភាពលាំបាក
ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ អនក្សខ្ក្សម្ចន

ពាណិជជក្សរ

ចំទណេះែឹង/ ក្សសិក្សរ មានជំនាញតិចតូច សាេះខាតបទពិទាធន៍ក្សុងការជ្រគប់

ន ជ្រគង

ការជ្រគប់ជ្រគង/ ណាស់ក្សុងការជ្របមូ
ន លផ្ល (ការ ទរាងចជ្រក្សទំទនើប។

សហជ្រគិនភាព ខ្ថទំ ការោំែុេះវ ិលជុំ ជ្របទភទជំងឺ

ចំទណេះែឹងមានក្សជ្រមិតក្សនុងការទជ្រជើស
ែំណាំ) និងបចចក្ស ទទសទជ្រកាយ
ទរ ើស និងទជ្របើជ្របាស់បទចចក្សទទសក្សនុង
ទពលជ្របមូលផ្ល (បាត់បង់
ការខ្ក្សម្ចនឲ្យសមស្រសបក្សនុងការផ្លិត។
ទជ្រកាយទពល ជ្របមូលផ្លរហូត

ែល់ ២០%)។ បទពិទាធន៍នូវមានក្សជ្រមិតក្សនុងការ

ខ្សាងរក្សទីផ្ារ និងការនាំទចញ។
ចំទណេះែឹងមានក្សជ្រមិតអំពី ការ

ទជ្របើជ្របាស់នូវធាតុផ្ែំក្សសិក្សមម

ទផ្ែងៗ (ពូជ ជី ថានំសមាៃប់ សតា

លអិត) និងរទបៀបម្នការទជ្របើជ្របាស់

វាទំងអស់ទនាេះ (ផ្លិតផ្លភាគ

ទជ្រចើនមិនមានោក្ស់ាភាាខ្សមរ)

សមាភរក្សសិក្សមម សមាភរនិងធាតុផ្ែំនានាភាគទជ្រចើន អនក្សជ្របមូលទិញស្រសូវ ពិបាក្សខ្សាងរក្សស្រសូវខ្ែលមានគុណ

ធាតុផ្ែំនានា ខ្ែលមានទៅទលើទីផ្ារក្សនុងស្រសុក្ស តូចៗាទជ្រចើនគឺមិន ភាពសពស់ (ាទរឿយៗស្រសូវសមងួត

មានគុណភាពទប (រួមទំងពូជ បានទុក្សោក្ស់ពូជស្រសូវ មិនបានលអ និងជ្របទភទស្រសូវទផ្ែងៗ

ជី និងថានំសមាៃប់សតាលិត
អ )។ តាមជ្របទភទទផ្ែងៗរន បានោក្ស់ោយចូលរន។

ប៉ៃុខ្នតជ្របមូលពូជស្រសូវ មានការជ្របក្សួតជ្របខ្ជងទិញស្រសូវា
ធាតុផ្ែំនានា ខ្ែលភាគទជ្រចើននាំ
ទំងទនាេះោយចូល មួយអនក្សជ្របមូលទិញបរទទស
ចូលមានតម្មៃសពស់។
រន។ (ពីជ្របទទសម្ថ និងទវៀតណាម។

18 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ អនក្សខ្ក្សម្ចន

ពាណិជជក្សរ

បាត់បង់គុណភាពពូជ ទៅទពល

ខ្ែលក្សសិក្សរទុ ក្សនូវផ្លស្រសូវទំង

ទនាេះទធាើាជ្ររប់ពូជបនត ។

ែី ទំហំែីខ្ស្រសតូច ខ្ែលនាំឲ្យ

មានក្សជ្រមិត ក្សនុងការទជ្របើជ្របាស់

ទជ្រគឿងមា៉ៃ សុីន (ែូចាមា៉ៃ សុីន

ោំែុេះ និងជ្របមូលផ្លាទែើម)។

ជ្របព័នធធារាាស្រសតមានក្សជ្រមិត

ខ្ែលអាចោំែុេះបានខ្ត ១ឬ ២

ែងក្សនុងមួយឆ្នំ។

ក្សមមសិទធែីធីៃ មានភាព

មិនចាស់ោស់ (មានខ្ត ១០%

ម្នក្សសិក្សរ ខ្ែលមានបណណ័ ក្សមម

សិទិធែី) ខ្ែលនាំឲ្យអាក្ស់ទឹក្សចិតត

ក្សនុងការវ ិនិទយគ រយៈទពលខ្វង

ែូចាធារាាស្រសតាទែើម។

បទចចក្សទទស ក្សសិក្សរភាគទជ្រចើនទជ្របើជ្របាស់ ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវភាគទជ្រចើនទៅ

ឧបក្សរណ៍បុរាណសជ្រមាប់ មានទំហំផ្លិតតូច និងបំពាក្ស់នូវ

ការោំែុេះ និងជ្របមូលផ្ល បទចចក្សទទសហួសសម័យ ទបើទទេះបី

សាិតក្សនុងក្សជ្រមិតយ៉ៃ ងសំបូរខ្បប។ ថមីៗទនេះ មានការវ ិនិទយគទលើ

ឧបក្សរណ៍ក្សិនស្រសូវទំទនើប និងពជ្រងីក្ស

សមតាភាពបខ្នាមក្ស៏ទោយ។ជ្រគប់

ទជ្រគឿងមា៉ៃ សុីនចាំបាច់ជ្រតូវខ្តនាំចូល។

ទុន ហិរញ្ញវតាុ លក្សខសណឌក្សនុងការសចីទុន (ឥណ តម្មៃឥណទនសពស់ ក្សងាេះខាតឥណទនខ្ែលនាំឲ្យរាំង

ទន) មិនមានភាពសមរមយ និងអវតតមាននូវឥណ សាេះែល់ការវ ិនិ ទយគក្សនុងការពជ្រងីក្ស

( អជ្រតាការជ្របាក្ស់សពស់ ទុនខ្ែល ទនទោយឈរទលើក្សិចច បខ្នាម និង ទធាើទំទនើបក្សមមទលើទជ្រគឿង

សចីមានក្សជ្រមិត នីតិវ ិធីក្សុងការសច

ន ី ជ្រពមទជ្រពៀងែំណាំា មា៉ៃ សុីន សជ្រមាប់សមតាភាពក្សិន

មានភាពសមុគាមញ និង មូលោាន (ជ្របព័នធហិរញ្ញ (ផ្លិត) និង មានសមតាភាពតិចតួច

ចំណាយទពលយូរ តជ្រមូវការ វតាុសននិធិវ ិក្ស័យបជ្រត ក្សនុងការទិញ និងសតុក្សទុក្សស្រសូវ

របស់បញ្
ច ំ មានភាពតឹងរ ឹង ឃ្ៃំង) ខ្ែលោក្ស់ក្សជ្រមិត (សជ្រមាប់ឲ្យទរាង មា៉ៃ សុីនែំទណើរទពញ

ក្សសិក្សរភាគទជ្រចើនជ្រតូវ ោក្ស់បៃង់ែី ែល់សមតាភាពរបស់ មួយឆ្នំ)។

(បណណ័ ក្សមមសិទិែ
ធ ីធីៃ)។ ពាណិជជក្សរទែើមបីទិញ

ក្សសិក្សរតូចតាចគឺមានក្សជ្រមិតតិច ស្រសូវពីក្សសិក្សរ

តួចក្សនុងការទទួលបានទុន

19 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ អនក្សខ្ក្សម្ចន

ពាណិជជក្សរ

(ហិរញ្ញវតាុ)

ទហោារចនាសមព័នធ តម្មៃថាមពល សពស់ ខ្ែលោក្ស់ ការែឹក្សជញ្ូជ នាផ្ៃូវការ តម្មៃថាមពល សពស់ នាំឲ្យតម្មៃក្សុងការ

ន

ក្សំណត់ ែល់លទធភាពម្នការ និងទជ្រៅផ្ៃូវការ មាន ផ្លិតសពស់ (មានទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ

ទជ្របើជ្របាស់ ទជ្រគឿងយនត និង តម្មៃសពស់ (ាលទធផ្ល តិចតួច ខ្ែលទជ្របើជ្របាស់មា៉ៃសុីនែុត

ធារាាស្រសត។ គឺ អនក្សជ្របមូលទិញ/ អងាកម ទែើមបីសនែំថាមពល ។

ក្សងាេះខាតក្សនុងក្សមមវ ិធីផ្ែពាផ្ាយ ពាណិជជក្សរនានា ជ្រតូវ ការែឹក្សជញ្ូជ នមានតម្មៃសពស់ (រួមទំង

ក្សសិក្សមម ខ្ែល នាំឲ្យការតៃស់បូរត កាត់បនាយតម្មៃទិញ ការចំណាយទជ្រៅផ្ៃូវការតាមផ្ៃូវ)

បទចចក្សទទសក្សនុងការោំែុេះមាន ស្រសូវពីក្សសិក្សរ)។ និងនីតិវ ិធីក្សុងការបំ

ន ទពញឯក្សារខ្វង

ក្សជ្រមិត។ ខ្ែលាបនាុក្សែ៏សំខាន់សជ្រមាប់ការនាំ

ការផ្តល់មូលនិធិ សជ្រមាប់ការ អងករទចញ។

ស្រាវជ្រាវ ក្សសិក្សមមទៅមាន

ក្សជ្រមិតខ្ែលនាំឲ្យមានការពឹង

ខ្ផ្អក្សទលើជំនួយអនតរាតិ សជ្រមាប់

ការស្រាវជ្រាវទលើែំណាំក្សសិក្សមម

សតង់ោរបទចចក្សទទស មិនមានសតង់ោរផ្លិតផ្ល ក្សនុង អនក្សជ្របមូលទិញ/ពាណិ ទោយារខ្ត មានក្សងាេះខាតខាង

គុណភាព ជ្របទទសក្សមពុា។ ជជក្សរមិន ឲ្យតម្មៃ ជ្របព័នធសង

ត ់ោរ និង ការទរៀបចំចំណាត់

មានជ្របទភទពូជស្រសូវទជ្រចើនទពក្ស៖ ឬឲ្យតម្មៃទប ថានក្ស់ជ្របទភទស្រសូវអងករ ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិន

ក្សសិក្សរភាគទជ្រចើនោំែុេះស្រសូវទជ្រចើ ន សជ្រមាប់ជ្របទភទអងករ ស្រសូវ ាទរឿយៗ គឺទទួលនូវភាព

ជ្របទភទទែើមបីកាត់បនាយហានិ ខ្ែលមានគុណភាពលអ បរាជ័យ ក្សនុងការផ្តល់នូវអងករខ្ែល

ភ័យម្នការបាត់បង់ ទោយារ (បរ ិមាណសំទណើម)។ មានគុណភាពែខ្ែលៗ ជូនែល់

ទជ្ររេះធមមាតិ និងទឹក្សជំនន់។ អនក្សជ្របមូលទិញ មិន អតិថិជនសៃួន។

បានទុក្សោក្ស់ពូជស្រសូវ ការខ្ជ្របជ្របួលគុណភាពអងកររវាងទរាង
ទផ្ែងៗរន ោច់ទោយ មា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវនានា គឺរាង
ំ សាេះែល់
ខ្ ក្សពីរនទ ើយ។ ពួក្សរត់ ក្សនុងការសហការណ៍ ទែើមបី

ទឆៃើយតបតាមការបញ្
ជ ទិញខ្ែលមាន

ទំហំធំ ខ្ែលទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ

នីមួយៗមិនអាចផ្តល់ជូនបាន។

ការជ្រគប់ជ្រគងគុណភាពស្រសូវ/អងករ មាន

ភាពទន់ទសាយ (ក្សជ្រមិតបាក្ស់ខ្បក្សសពស់)

ជ្របទភទពូជអងករោយចូលរន មាន

ភាពក្សសាក្ស់ទោយ សតាលិត
អ ខ្ែលរាំង

សាេះែល់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវធំៗ

ាទជ្រចើន ក្សនុងការចូលទីផ្ារ

អនតរាតិ។

20 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ឧបសគគ ក្សសិក្សរ អនក្សជ្របមូលទិញ/ អនក្សខ្ក្សម្ចន

ពាណិជជក្សរ

របាំងពាណិជជក្សមមទជ្រៅពីពនធ (ែូចា

តជ្រមូវការSPS)ក្សនុងជ្របទទសនាំចូលា

ទជ្រចើន ខ្ែលនាំែល់ការរាំងសាេះគួ រ

ឲ្យក្សត់សមាគល់ចំទពាេះអងករក្សមពុា។

ទីផ្ារ និង បណា

ត ញ ាទរឿយៗព័ត៌មានតម្មៃ គឺទទូល ការនាំទចញទជ្រៅផ្ៃូវការ បទពិទាធន៍ទីផ្ារអនតរាតិទៅមាន

ខ្ចក្សចាយផ្លិតផ្ល បានពីអនក្សទិញ ខ្ែលឲ្យតម្មៃទប មានតម្មៃសពស់។ ក្សជ្រមិត (មិនមានបណា

ត ញនាំទចញ

ស្រសូវអងករ (ការផ្តល់ទសវាក្សមមព័ត៌មាន ែំទណើរការនីតិវ ិធីនាំ របស់ក្សមពុា ទោយារខ្តការនាំ

សំខាន់ៗរបស់រោាភិបាល ែូចា ទចញខ្វង។ ទចញអងកររបស់ក្សមពុា

CAMIS និង EMCS គឺជ្រតូវបាន គឺពឹងខ្ផ្អក្សាយូរមក្សទហើយ

ទគាគល់ និង ែឹងថាទៅ តាមជ្រចក្សទារទវៀតណាម និង ម្ថ)។

មានក្សជ្រមិតតិចតួចទៅទ ើយ)។ អងករក្សមពុា មិនសូវមានមា៉ៃ ក្សលបី។

ប្រភព៖ ទទួលពី DTIS (2007) Trade SWAp Pillar II Rice Task Team (2008), DAI (2008), Slayton (2009), USDA (2010), នង
ិ
ការប្ស្មវប្ជាវផ្ទាល់េួន
្ នង
ិ ការសាាសជាម្ួយអនកពាក់ពន
័ ធ៕

21 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
យុទស្ថ
ធ ស្សត និង្ សកម្មភាពនន

រាជរោាភិបាល រាជរោាភិបាលក្សមពុា គឺបានតាំងចិតក្ស

ត ុ ងការពជ្រងី
ន ក្សបខ្នាមនូវផ្លិតក្សមមផ្លស្រសូវ និងពជ្រងីក្ស បខ្នាម
ក្សមពុា នូវសមតាភាពក្សនុងការនាំទចញអងករ ទែើមបីឲ្យកាៃយាជ្របទទសនាំទចញមួយែ៏សំខាន់ ។ ទយងតាម
ជ្របាសន៍ របស់ សទមតចអគគមហាទសនាបតី ទតទា ហុន ខ្សន នាយក្សរែាមន្រនតី ម្នជ្រពេះរាាណា

ចជ្រក្សក្សមពុា ក្សមពុាចង់បទងកើនផ្លិតក្សមមស្រសូវទទាែង ក្សនុងឆ្នំ ២០១៥ ខ្ែល មានជ្របមាណា ១៥,០

ោនទតាន (ទសមើនឹង ៩,៤៥ ោនទតានអងករ) និងនាំទចញ ៨,០ ោនទតាន (៥,០ ោនទតាន

អងករ) (USDA, 2010)។

ជ្របព័នធា
ធ រាាស្រសត៖ រាជរោាភិបាលបានសិតសំយ៉ៃងសំភីទែើមបីទទូលបានជ្របាក្ស់ក្សំចី និង
ជំនួយក្សនុងការពជ្រងីក្សឲ្យបានទហោារចនាសមព័នថា
ធ ន ក្ស់ាតិ ទហើយសក្សមមភាពទនេះ នឹងផ្តល់ខ្ផ្ៃតកក្សនុង
វ ិស័យស្រសូវ/អងករ។ តាមរបាយការណ៍ USDA (២០១០) បានឲ្យ ែឹងថា ជ្រក្សសួងធនធានទឹក្ស និង
ឧតុនិយមបានផ្តល់ការទស្រាចស្រសព ជ្របមាណា ៦៥០,០០០ ហិចតា សជ្រមាប់ម្ផ្ាែីោំស្រសូវ
ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ១៩៩៦ និង ២០០៧ ទហើយនឹងមានគទជ្រមាងទស្រាចស្រសពបខ្នាមទទៀតឲ្យបាន
៨០០,០០០ ហិចតា សជ្រមាប់ទសវតែខាងមុស។

ហិរញ្ញវតាុ៖ រាជរោាភិបាលបានផ្តល់ទុនសជ្រមាប់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ។ ឥណទនខ្ែលមានទឹក្ស

ជ្របាក្ស់ចំនួន ១០.៥ ោនែុោៃរ ខ្ែលផ្តល់ទោយធនាររអភិវឌ្ឍន៍ជនបទសជ្រមាប់ (NCRMA)

ក្សនុងទរលបំណង ទែើមបីជួយសជ្រមួលែល់ទរាងមា៉ៃ សុីននានា ទែើមបីទិញស្រសូវឲ្យបានទជ្រចើន និង

វ ិនិទយគបខ្នាមទលើបទចចក្សទទសទលើទជ្រគឿងចជ្រក្សខ្ក្សម្ចន។ សក្សមមភាពទនេះបានទធាើឲ្យជ្របទសើរទ ើងនូវ
សមតាភាពរបស់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ សជ្រមាប់ការទរៀបចំការនាំអងករទចញ ខ្តទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី
ការផ្តល់ទុនសជ្រមាប់ទរាងមា៉ៃ សុន
ី ក្សិនស្រសូវែ៏ទជ្រចើនទនេះទៅមិនទន់ជ្រគប់ជ្ររន់ទមទរឲ្យមានការ
ផ្តល់បខ្នាមទទៀតទៅឆ្នំបនាាប់។

ការនាំទចញអងករតាមផ្ៃូវការ-ទរលនទយបាយបចចុបបនន៖ បនាាប់ពីមានវ ិបតតិទសបៀងអាហារទៅឆ្នំ

២០០៨ ការនាំអងករទចញខ្ែលមានបរ ិមាណទជ្រចើនាង ១០០ទតាន ទោយមិ នមានការអនុញ្ញត

ពិទសសពីរាជរោាភិ បាល គឺ បានផ្តល់សិទិធឲ្យជ្រក្សុមហុនអងករជ្រហីន

គ ទជ្រតែ និងNCRMA ខ្តប៉ៃុទណាណេះ។

ការផ្តល់ឲ្យទនេះទធាើឲ្យអងកររបស់ជ្រក្សុមហុនអងគរមានការតវា៉ៃ និងទទួ លបាននូ វការអនុ ញ្ញតែូចរន។

ទយងតាម ជ្រក្សុមហុនអងករជ្រហីន
គ ទជ្រតែ បានឲ្យែឹងថា៖ តជ្រមូវការអនុ ញ្ញតពិ ទសស ជ្រតូវបានអនុវតត

ចាប់ពីឆ្នំ ២០០៩ សជ្រមាប់ការនាំទចញខ្ែលទទួ លការបញ្

ជ ទិ ញ ក្សនុងបរ ិមាណទជ្រចើនាង

១,២០០ ទតានស្រសូវ និងអនុញ្ញតឲ្យអនក្សនាំទចញនានាទជ្របើជ្របាស់សិទធនាំទចញរបស់សួៃន(ផ្តល់ឲ្យ

សជ្រមាប់ក្សម្ជ្រម)។ ជ្រក្សុមហុនអងករអងគរ បានរាយការណ៍ថា ជ្រក្សុមហុនក្ស៏ មានការអនុញ្ញតផ្ងខ្ែរ ក្សនុង

សណៈទពលខ្ែលអននាំទចញនានាបានបងាាញថា ពួក្សទគមិនមានការបារមភអំពីភាពលំបាក្សក្សនុង

ទទួលបាននូវការអនុ ញ្ញតទនេះទទ (Slayton, 2009)។ ក្សនុងឆ្នំ ២០១០ សទមតចនាយក្សរែាមន្រនតី បាន

ជ្របកាសថា ការនាំទចញទោយទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវតូចៗ គួរទធាើឲ្យមានភាពងាយស្រសួលាបនត

ទទៀត ទែើមបីទោេះស្រាយ និ ងទឆៃើយតបនូវក្សំ ទណើន ស្រសូវអងករទលើសលុបក្សនុងស្រសុក្ស និ ងតជ្រមូវការ

ទីផ្ារអនតរាតិ សជ្រមាប់អងករក្សមពុា។

22 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

នាម្ថងទី ១៧ ខ្សក្សក្សតោ ឆ្នំ ២០១០ សទមតចអគគមហាទសនាបតីទតទា ហុន ខ្សន បានជ្របកាសពី

យុទធាស្រសតនាំទចញអងករថមីរបស់ក្សមពុា។

ម្ែគូអភិវឌ្ឍន៍ ក្សមមវ ិធីជំនួយាបទចចក្សទទសទផ្ែងៗាទជ្រចើនបានផ្តល់ែល់ក្សមពុា ទែើមបីែំទណើរការ។ បញ្

ា លំបាក្ស

នានា ក្ស៏ជ្រតូវបានបងាាញទៅក្សនុងក្សមមវ ិធីជំនួយទំងទនាេះផ្ងខ្ែរ ប៉ៃុ ខ្នតជំនួយបទចចក្សទទសាទជ្រចើនទៅ

ចាំបាច់ ជ្រតូវការបខ្នាមទទៀត។

ក្សមមវ ិធីជំនួយសំខាន់ៗមួ យចំ នួន បានបងាាញពីបញ្

ា ជ្របឈមលំបាក្ស ែូចាបទចចក្សទទសជំនាញ

ជ្របមូលផ្ល ជ្របព័នធធារាាស្រសត ការទទួ លបានសមាភរសជ្រមាប់ទធាើក្សសិក្សមមមានគុណភាព

គុណភាពក្សនុងការក្សិន/ខ្ក្សម្ចនស្រសូវអងករ ការទទួលបានព័ត៌មានពីទីផ្ារ និងការទទួលបានទីផ្ារ

ខ្ែលបានទរៀបចំទោយអងគការម្ែគូអភិ វឌ្ឍន៍ែូចា ទី ភានក្ស់ ងារអភិ វឌ្ឍន៍ជ្របទទសបារាំង (Agence

Française de Développement) ទីភានក្ស់ងារអនតរាតិអូស្រាតលី (Australian Agency for International

Development) សហគមន៍ អឺរប

៉ៃុ អងគការសហជ្របាាតិទសបៀងអាហារ និងក្សសិក្សមម (FAO)

ក្សិចចសហជ្របតិបតតិការហិរញ្ញ វតាុអនតរាតិ (IFC) និងទី ភានក្ស់ងារសហជ្របតិបតតិការអនតរាតិជប៉ៃុន

(Japan International Cooperation Agency)។

មានក្សមមវ ិធី ជំនួយទផ្ែងទទៀត ខ្ែលមានឥទធិពលទលើវ ិស័យស្រសូវអងករ ក្សំពុងបានែំ ទណើរការ ឬ

ទជ្រតៀមែំទណើរការក្សនុងទពលឆ្ប់ៗខាងមុសមានែូចា ក្សមមវ ិធីសងាាក្ស់តម្មៃក្សសិក្សមមក្សមពុា CAVAC

(Cambodia Agricultural Value Chain Program) និងក្សមមវ ិធីរំជ្រទក្សសិក្សមម និងក្សសិ-ពាណិជជក្សមម

ក្សមពុា CAASP (Cambodia Agriculture and Agribusiness Support Programme)។

ជ្របព័នធស្រសូវជ្របពលវបបក្សមម (SRI) ាបណុំត ម្នវ ិធីាស្រសតបទងកើតថមីជជ្រមុញការោំែុេះស្រសូវ។ វ ិធីាស្រសត

ទនេះ បានខ្ណនាំឲ្យទជ្របើ ជ្របាស់ក្សុងជ្របទទសក្សមព

ន ុាទោយអងគការសុីោក្ស (មជឈមណឌលសិក្សា និង
អភិវឌ្ឍន៍ក្សសិក្សមមទៅក្សមពុា CEDAC) ក្សនុងឆ្នំ២០០០។ ក្សមមវ ិធីទនេះបានទក្សើនទ ើងពីក្សសិក្សរោំស្រសូវ

២៨នាក្ស់ ក្សនុង១៨ភូមិ ទៅឆ្នំ២០០០ រហូតែល់ាង ៦០,០០០ ក្សសិក្សរ ក្សនុង ២,៦០០ ភូ មិ នាទពល

បចចុបបនន។

23 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
អនុស្ថសន៍

ខាងទជ្រកាមទនេះគឺាសទងខបចំ នុចសក្សមមភាពសំខាន់ៗសជ្រមាប់រោាភិ បាល ម្ែគូអភិ វឌ្ឍន៍ និងវ ិស័យឯក្សជន

ទែើមបីបងាាញនូវភាពលំបាក្សាក្ស់ោក្ស់

ែំទណាេះស្រាយ រូបភាពអនតរាគមន៍ ម្ែគូាតិសជ្រមាប់

ឧបសគគនានា
ខ្ែលអាចទធាើទៅបាន អនុវតត

ពំនុេះកាត់បញ្
ា ជំនេះឲ្យបាននូវខ្ផ្នក្ស អភិវឌ្ឍន៍យុទធាស្រសតាតំណ និងទូលំទូោយខ្ែលទធាើឲ្យ រាជរោាភិបាល

នានា ក្សនុងជ្របព័នធរំជ្រទ ពាក្ស់ព័នធ ជ្រគប់ ភាគីទំងអស់ និងជួយសជ្រមបសជ្រមួលនូវជំនួយ វ ិស័យឯក្សជន

វ ិស័យស្រសូវ។ បទចចក្សទទស។ (រួមទំងអងគការ)

ពជ្រងឹងបខ្នាមនូវការ បទងកើនជ្រក្សុមការងារនាំទចញអងករាអចិម្ន្រនតយ៍(ឬគណៈក្សមាម រាជរោាភិបាល

យល់ែឹងរបស់រោាភិ ធិការនាំទចញអងករ) ខ្ែល៖ វ ិទាាានស្រាវជ្រាវ

បាលពីបញ្
ា លំបាក្ស - ផ្តល់ជូននូវទវទិកា ទែើមបីាតប់ពីឧបសគគ និងតជ្រមូវការ និង វ ិស័យឯក្សជន។

និង ឧបសគគម្នវ ិស័យ របស់វ ិស័យឯក្សជន

ឯក្សជនក្សនុងវ ិស័យ
- ជ្រគប់ជ្រគងវឌ្ឍនភាពក្សនុងែំទណើរការនាំទចញអងកររបស់
ស្រសូវ។
ក្សមពុា

- ោក្ស់សំទណើឲ្យមានការទធាើក្សំខ្ណទំរង់សក្សមមភាព និង

នទយបាយ ទែើមបីពជ្រងឹងបខ្នាមវ ិស័យ ស្រសូវអងករ

ចំទណេះែឹង/ ខ្ក្សលំអទសវាក្សមម ចាប់ទផ្តើមខ្ក្សខ្ជ្របបនតិចមតងៗ ខ្តមានជ្របសិទិភា

ធ ព និងជួយសជ្រមប ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម វ ិស័យ

ការជ្រគប់ជ្រគង/ បណុត េះបណា

ត ល សជ្រមួលក្សនុងការបទងកើត ឲ្យមានបណា
ត ញទសវាក្សមមផ្ែផ្ាយែល់ ឯក្សជន អងគការក្សសិក្សមម

និងែំបូនាមនែល់ ក្សសិក្សរឲ្យមានជ្របសិទិភា
ធ ព។ នានា (ឧ. អងគការ
សហជ្រគិនភាព
ក្សសិក្សរ។ ទផ្តើមាក្សលបងក្សនុងទសតតមួយចំនួន និងពជ្រងីក្សសក្សមមភាពម្ន សុីោក្ស)

ជ្របព័នធទនេះ ឲ្យបានទូលំទូោយទួទំងជ្របទទសបនតិចមតងៗ។

ជជ្រមុញទសវាក្សមមអភិវឌ្ឍន៍ជំនួញ ឲ្យមានជំនាញាអាជីព ា ជ្រក្សសួងឧសាហក្សមមខ្រ ៉ៃ

ក្សសិោានែំណាំស្រសូវ (ក្សសិោានអាជីវក្សមម) និងទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិន និងថាមពល ជ្រក្សសួង

ស្រសូវសជ្រមាប់ទីផ្ារអនតរាតិ។ ក្សសិក្សមម វ ិស័យ ឯក្សជន

ជជ្រមុញការពាក្ស់ព័នធ ផ្តល់នូវជ្រក្សបសណឌការងារខ្ផ្នក្សចាប់ចាស់ោស់ (ចាប់ និង ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម

ក្សសិក្សរឲ្យបានទជ្រចើន អនុ ជ្រក្សិតពីក្សសិក្សមមតាមក្សិចស

ច នា) និងរំជ្រទក្សមមវ ិធី បណុត េះ វ ិស័យ ឯក្សជន
ក្សនុងជ្របព័នក្ស
ធ សិក្សមម បណា
ត ល សជ្រមាប់ ក្សសិក្សមមតាមក្សិចស
ច នា (ចាប់ទផ្តើមទោយ

តាមក្សិចចសនា ាក្សលបងក្សនុងទសតតមួយ ចំនួន)។

សមាភរសជ្រមាប់ទធាើ ជជ្រមុញឲ្យទទួលបាន ជជ្រមុញការជ្រគប់ ជ្រគងឲ្យមានជ្របសិទិភា

ធ ពក្សនុងការនាំចូលនូវ ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច

ក្សសិក្សមម នូវសមាភរក្សសិក្សមម (ជី សមាភរសជ្រមាប់ទធាើក្សសិក្សមម (និងបញ្ឈប់ការហូរចូលនូវផ្លិត និងហិរញ្ញ វតាុ ជ្រក្សសួង

ជ្ររប់ពូជ) កាន់ខ្ត ផ្លខ្ែលមានគុណភាពទបសុសចាប់ ែូចាជី និងថានំសមាៃប់ ពាណិជជក្សមម ជ្រក្សសួង

ជ្របទសើរ ទែើមបីខ្ក្សលំអ សតាលិត

អ ខ្ែលមានាតិពុលសពស់ ឬផ្លិតផ្លខ្ក្សៃងកាៃយ)។ ក្សសិក្សមម

ការោំែុេះ។
ជជ្រមុញការនាំចូលនូវផ្លិតផ្លខ្ែលមានគុណភាព (ជ្ររប់ ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច

ពូជទផ្ែងៗ ជី ថានំសមាៃប់សតាលិត
អ ថានំសមាៃប់ក្សតាតចម្ជ្រង -ល-) និងហិរញ្ញ វតាុ ជ្រក្សសួង

តាមរយៈការទលើក្សទឹក្សចិតតទោយបនធូរបនាយពនធ។ ពាណិជជក្សមម

ធានាឲ្យបានជ្រគប់ជ្ររន់នូវព័ត៌មានផ្លិតផ្លទជ្របើជ្របាស់ក្សុង
ន ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមមរកា
ុ ខ ជ្រប

ក្សសិក្សមម (ាភាាខ្សមរ)។ មាញ់ និងទនាទ

24 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ែំទណាេះស្រាយ រូបភាពអនតរាគមន៍ ម្ែគូាតិសជ្រមាប់

ឧបសគគនានា
ខ្ែលអាចទធាើទៅបាន អនុវតត

ជជ្រមុញ និងជ្រគប់ ជ្រគងការផ្គត់ផ្ង

គ ់ សមាភរក្សសិក្សមមតាមបណា
ត ទសតត ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមមរកា
ុ ខ ជ្រប

និងស្រសុក្ស៖ ផ្តល់ការបណុត េះបណា

ត លែល់អនក្សផ្គត់ផ្គង់សមាភរ មាញ់ និងទនាទ

ក្សសិក្សមមទំងទនាេះ (ទលើគុណភាពផ្លិតផ្ល និងវ ិធីាស្រសត

ទជ្របើជ្របាស់របស់វា) និងែក្សហូតជំនួញ ឬអាាញប័ណណជ្របក្សប

អាជីវក្សមមចំទពាេះ អនក្សលក្ស់ទំងឡាយណា ខ្ែលលក្ស់ផ្លិតផ្ល

សុសចាប់ ខ្ក្សៃងកាៃយ ឬផ្លិតផ្លខ្ែលោយពជ្រងាវ។

ែីធី ៃ បទងកើនសនតិសុស ក្សមម ខ្បងខ្ចក្សក្សមមសិទិែ

ធ ីធីប
ៃ ខ្នាមទទៀត ទែើមបីបងករលក្សខណៈែល់ ជ្រក្សសួងខ្ែនែី នគររូប

សិទិែ
ធ ីធីៃ ក្សសិក្សរ ឲ្យទធាើការវ ិនិទយគរយៈទពល ខ្វងក្សនុងែីរបស់រត់។ នីយក្សមម និងសំណង់

ជជ្រមុញឲ្យមានជ្របព័នធធារាាស្រសតខានតតូចកាន់ខ្តទជ្រចើន និង ជ្រក្សសួងធនធានទឹក្ស និង

ធានាថា ក្សសិក្សរអាចជ្រគប់ជ្រគង និងខ្ថរក្សាបាន។ ឧតុនិយម

បចចក្សវ ិទា ពជ្រងឹងយនតតូបនីយក្សមម រំជ្រទែល់ទសវាក្សមម អភិវឌ្ឍន៍ជំនួញ ខ្ែលខ្ណនាំែល់ក្សសិក្សរ ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមម

ម្នក្សសិោានស្រសូវ ឲ្យវ ិនិទយគក្សនុងរយៈទពលខ្វង (សូមទមើលបខ្នាមទៅខ្ផ្នក្ស រុកាខជ្របមាញ់

សហជ្រគិនភាព ការជ្រគប់ជ្រគង និងចំទណេះែឹង) និងទនាទ

ទក្ស់ទញឲ្យមានការ ទលើក្សទឹក្សចិតតការវ ិនិទយគទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ ែូចា មិនយក្ស ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច

វ ិនិទយគនាំមុសទគ(ក្សនុង ពនធនាំចូលនូវបទចចក្សវ ិទាទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវឬតាមការឧបតាមភ និងហិរញ្ញ វតាុ

ស្រសុក្ស/អនតរាតិ ) ទលើ ធន (ឥណទន) សជ្រមាប់ការវ ិនិទយគមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវធំៗឬទធាើ ជ្រក្សុមជ្របឹក្សាាតិអភិវឍន៍

ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ ទំទនើបក្សមមទជ្រគឿងមា៉ៃ សុីន (សូមទមើលខ្ផ្នក្សហិរញ្ញ វតាុបខ្នាម) ក្សមពុា

ហិរញ្ញវតាុ ទធាើឲ្យជ្របទសើរទ ើងនូវ ធានាឲ្យបាននូវការអនុវតតចាប់ មានស្រាប់ ទហើយពជ្រងាង និង ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច

រចនាសម័ន
ព ធហិរញ្ញ វតាុ ឆៃងចាប់ថីម ទែើមបីខ្ណនាំពីផ្លិតផ្លខ្ែលផ្តល់ហិរញ្ញ វតាុថមីៗ និងហិរញ្ញ វតាុ

សជ្រមាប់ជំនួញទក្ស់ទង សមស្រសប ទៅរក្សការផ្តល់ហិរញ្ញ វតាុខ្ផ្នក្សក្សសិ-ពាណិជជក្សមម (ឧ.

នឹងស្រសូវ ធ ិរញ្ញ វតាុវ ិក្ស័យបជ្រតឃ្ៃង
ជ្របព័នហ ំ ការជួលាទែើម)។

រំជ្រទែល់សក្សមមភាពមីជ្រក្សូហិរញ្ញ វតាុ តាមរយៈការផ្តល់ទុន ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច

(ឧបតាមធ
ភ ន ាឥណទនែល់ជ្រគឹេះាានមីជ្រក្សូហិរញ្ញ វតាុ)។ ធនាររ ាតិម្នក្សមពុា

ទហោារចនាសមព័នធ ខ្ក្សលំអទហោា បនតទធាើទំទនើបក្សមម និងពជ្រងីក្សបខ្នាម ក្សំពង់ខ្ផ្ទសតតជ្រពេះសីហនុ ។ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

រចនាសមព័នក្ស
ធ ំពង់ខ្ផ្ ពជ្រងឹ ងសមតាភាពក្សនុងក្សំពង់ខ្ផ្ភនំទពញ និងលក្សខសណឌចរចា

សជ្រមាប់ការនាំទចញស្រសូវតាមរយៈជ្របទទសទវៀតណាម (ទីជ្រក្សុង-

ហូជីមិញ / ទីជ្រក្សុង Cai Mep )

បនធូរបនាយនិតីវ ិធីម្ន បទងកើតឲ្យមានការ ិយល័យទចញចូលខ្តមួយ ទៅក្សជ្រមិតថានក្ស់ ជ្រក្សសួងទសែាក្សិចច និង

ការនាំទចញ (កាត់ ាតិសជ្រមាប់ និតីវ ិធីម្នការនាំទចញស្រសូវ (ទោយមានាខា ហិរញ្ញ វតាុ ជ្រក្សសួង

បនាយទពលទវោ និង ការ ិយល័យក្សនុងទសតតនាំទចញស្រសូវសំខាន់ ៗ ែូចា ទសតត ពាណិជជក្សមម ជ្រក្សសួង

ការចំណាយនានា) ក្សំពង់ចាម និង ទសតត បាត់ែំបង។ ក្សសិក្សមម ជ្រក្សសួង

កាត់បនាយតម្មៃ ជជ្រមុញឲ្យមានបទចចក្សវ ិទា ផ្លិតថាមពលក្សទក្សើតទ ើងវ ិញ ឧសាហក្សមមខ្រ ៉ៃ និង

ថាមពល ( ែុត អងាកម) ថាមពល

ខ្ក្សលំអការែឹក្សជញ្ូជ ន ាតរជ្របព័នផ្
ធ ូវខ្ែក្សទៅកាន់
ៃ ទសតតជ្រពេះសីហនុ។

ក្សនុងស្រសុក្ស បិទចំនុចជ្រតួតពិនិតយតាមផ្ៃូវទរក្ស និងផ្ៃូវទឹក្ស។

25 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ែំទណាេះស្រាយ រូបភាពអនតរាគមន៍ ម្ែគូាតិសជ្រមាប់

ឧបសគគនានា
ខ្ែលអាចទធាើទៅបាន អនុវតត

សតង់ោរបទចចក្សទទស ទរៀបចំផ្តល់វ ិញ្ញបន បទងកើត ទហោារចនាសម័ន

ព ធ (មនាីរពិទាធន៍ ) និងសមតាភាព ជ្រក្សសួងក្សសិក្សមមរកា
ុ ខ

គុណភាព បជ្រតអនាម័យនិងភូត (បណុត េះបណា

ត លបុគគលិក្ស) ទែើមបីទរៀបចំទចញវ ិញ្ញបនបជ្រត ជ្របមាញ់ និងទនាទ

រមអនាម័យខ្ែល អនាម័យ និងភូតរមអនាម័យឲ្យមានការទទួលាគល់ា

ទទួលាគល់ាអនតរ អនតរាតិ។

ាតិ។

ផ្គត់ផ្គង់នួវគុណភាព បទងកើតឲ្យមាន ជ្របព័នច

ធ ំណាត់ថានក្ស់ទូទំងជ្របទទស ស្រសបទៅ ជ្រក្សសួងឧសាហក្សមម ខ្រ ៉ៃ

ខ្ែលមិនខ្ជ្របជ្របួល តាមសតង់ោរអនតរាតិ៖ ផ្តល់ការបណុត េះបណា

ត ល ែល់ពាណិជជ និងថាមពល (វ ិទា

ស្រសបតាមសតង់ោរ ក្សរ និងមាចស់ទរាងមា៉ៃ សុីន ាពិទសសតាមរយៈសមាគមទរាង ាានសតង់ោរក្សមពុា),

អនតរាតិ។ មា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវាតិ និងសមាគមទរាងមា៉ៃ សុីន តាមទសតត ទែើមបី និងវ ិស័យឯក្សជន

តាមោន និងអនុវតតបទចចក្សទទសសតង់ោរទំងទនាេះ។

ទីផ្ារ/បណា
ត ញ ផ្តល់លទធភាពចូលទៅ ចរចាសជ្រមាប់ការចាប់យក្សទីផ្ារ ផ្លិតផ្លអងករក្សមពុា ក្សនុង ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ខ្ចក្សចាយ កាន់ទីផ្ារថមី ទីផ្ារអងករសំខាន់ៗ(ែូចាជ្របទទសទៅមជឈឹមបូពា៌ ហាីលីពីន)។

ផ្តល់ព័ត៌មានទីផ្ារ បទងកើតសមាគមនាំទចញអងករក្សមពុា ខ្ែលទបើក្សទូោយ ែល់ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ជ្រក្សុមហុននាំទចញអងករខ្ែលមានសកាតនុពលនានា និងផ្តល់

ែល់សមាជិក្សរបស់សួន
ៃ ាមួយនឹងទសវាក្សមម ែូចា ព័ត៌មាន

ទៅទលើទីផ្ារអងករអនតរាតិ (ទីផ្ារខ្ែលមានសកាតនុពល

តជ្រមូវការគុណភាព) ព័ត៌មានពីបទចចក្សទទសខ្ក្សម្ចនខ្ែលទក្ស់ទង

នឹងការនាំទចញ និងជួយទរៀបចំ នីតិវ ិធីនាំទចញ

ទរៀបចំែំទណើរទសែនក្សិចចសិក្សាទីផ្ារែល់មាចស់ទរាងមា៉ៃ សុីន ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

ក្សិនស្រសូវ និងអនក្សនាំទចញអងករទែើមបី ”ទក្ស់ទញទីផ្ារ” (ែូចា

ជ្របទទសទៅមជឈឹមបូពា៌ ទាីបអាន្រហាិក្ស ទាីបអឺ រប ៉ៃុ សហព័នធរស
ុ ែី)។

ិ៍ ត
បទងកើតទក្សរទឈា ម េះ អភិវឌ្ឍន៍ ាៃក្សសញ្ញពាណិជជក្សមម និងាៃក្សសញ្ញសំរល់ភូមិ ជ្រក្សសួងពាណិជជក្សមម

សជ្រមាប់អងករក្សមពុា។ ាស្រសត ខ្ែលអាចពជ្រងឹងការជ្របក្សួតជ្របខ្ជង ផ្លិតផ្លអងករ ជ្រក្សសូងក្សសិក្សមមរកា

ុ ខ

ទជ្រចើនជ្របទភទរបស់ក្សមពុា ខ្ែលាលទធផ្ល នឹងទទួលបាននូវ ជ្របមាញ់ និងទនាទ

ឯក្សតតលក្សខណៈមួយាគុណជ្របទយជន៍ម្នការជ្របក្សួតជ្របខ្ជង

របស់ "ក្សមពុា"។

ទសសនៈទពលអនគត និង្កាោនុវតតភាពវិនទិ ោគ

ទសែនៈទពល ទសែនៈទពលអនាគតរយៈទពលខ្វងសជ្រមាប់ទីផ្ារពិភពទោក្សគឺមានភាពលអ និងងាយស្រសួល។

អនាគត ទយងតាមទសែនៈនាទពលអនាគតរបស់ USDA ចំទពាេះទីផ្ារអងករ បងាាញថា តជ្រមូវការម្នការនាំ

ចូលអងករ សជ្រមាប់ ១០ឆ្នំខាងមុស ជ្រតូវបានរ ំពឹងទុក្សថានឹ ងទក្សើនទ ើងទោយជ្របទទសទជ្របើជ្របាស់ធំៗ

មួយចំនួន ាពិទសសមានជ្របទទសបង់ កាៃទែស និងជ្របទទសឥណូឌ ទនសុី ខ្ែលតជ្រមូវការក្សំពុង

ទក្សើនទ ើង ទោយារខ្តក្សំទណើនជ្របាជន និងមានម្ផ្ាែីតិចតួចសជ្រមាប់ពជ្រងីក្សបខ្នាមផ្លិតក្សមម

ស្រសូវក្សនុងជ្របទទសទំងទនាេះ។

ជ្របទទសក្សមពុាអាចនឹងខ្សាងរក្សកាោនុវតតភាពទាគជ័យសជ្រមាប់ការនាំទចញអងករទៅកាន់ទីផ្ារ

26 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ពិទសសៗ។ ជ្របទភទអងករពិទសសៗ ែូចា Basmati ឬ Thai Jasmine ក្សំពុងកាៃយាអងករខ្ែល

មានជ្របាជ្របិយភាពក្សនុងបណា
ត ជ្របទទសទោក្សខាងលិច។ លក្សខសណឌចូលក្សនុងទីផ្ារជ្របទទសទំង

ទនាេះ គឺ មានភាពលអជ្របទសើរ ាមួយនឹងពនធនាំចូល ០% (ឧ. សហគមន៍អឺរប ៉ៃុ និង ជ្របទទសរុសែី)

ទបើទជ្របៀបទធៀបាមួ យនឹងអងករពីជ្របទទសនាំទចញសំខាន់ៗែម្ទទទៀត ទបើទទេះបី ាការផ្តល់ឲ្យ

ទនាេះ ភាគទជ្រចើនមិនសំទៅចំ ទពាេះខ្តអងករក្សមពុា ក្ស៏ទោយ ។ សណៈខ្ែលក្សមពុាបានផ្លិតរួច

ទហើយនូវជ្របទភទអងករមានតម្មៃសពស់ ខ្ែលអាចាសកាតនុពលក្សនុងទីផ្ារទំងទនាេះបាន។

សជ្រមាប់ជ្របទទសក្សមពុា គឺទៅមានចទនាៃេះទំទនរសជ្រមាប់បទងកើនផ្លិតក្សមមទំងមូ ល ។ ប៉ៃុខ្នតថាទតើ

ជ្របទទសក្សមពុា អាចនឹងមានលទាភាពក្សនុងការនាំទចញអងករខ្ែលមានបរ ិមាណទលើសប៉ៃុណាណទនាេះ

គឺអាស្រស័យទលើភាពជ្រគប់ ជ្ររន់ ម្នមទធាបាយទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិ នស្រសូវ ការកាត់បនាយម្ថៃែឹក្សជញ្ូជ នក្សនុង

ស្រសុក្ស និងការនាំទចញ និងការខ្ក្សលំអក្សនុងការទទួ លបានហិរញ្ញវតាុរបស់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវ

ទែើមបីពួក្សទគអាចទិញស្រសូវសជ្រមាប់ែំទណើរការក្សិនទពញមួយឆ្នំ។

មានមទធាបាយក្សិនស្រសូវ ទំទនើបកាន់ខ្តទជ្រចើន ទនាេះអនុញ្ញតឲ្យមានការនាំទចញទោយតាល់ទៅ

កាន់ទីផ្ារបរទទសកាន់ខ្តទជ្រចើន និងកាន់ខ្តទទួលបានតម្មៃបខ្នាមទក្សើនទ ើង ក្សនុងជ្របទទសក្សមពុា។
មទធាបាយក្សិនស្រសូវកាន់ខ្តទជ្រចើនអាចកាត់បនាយការពឹងខ្ផ្អក្សទលើមា៉ៃសុីនក្សិនស្រសូវរបស់ទវៀតណាម

ឬម្ថ និងកាត់បនាយអំ ណាចទីផ្ាររបស់អនក្ស ជ្របមូលទិញទវៀតណាម ឬម្ថ សជ្រមាប់អងករក្សមពុា។

ចំនុចទំងទនេះ អាចផ្តល់ផ្លជ្របទយជន៍ែល់ជ្របាក្សសិក្សរ ខ្ែលធាៃប់ទទួ លរងនូ វការពិតខ្ែល

ស្រសូវរបស់ពួក្សរត់ ជ្រតូវបានែឹ ក្សជញ្ូជ នទៅកាន់ជ្របទទសជិតខាងសជ្រមាប់ខ្ក្សម្ចន ខ្ែលាទហតុទធាើឲ្យ

តម្មៃស្រសូវថយចុេះ។ តាមការបា៉ៃ ន់ាមន តម្មៃស្រសូវរបស់ក្សមពុាខ្ែលលក្ស់ទៅជ្រចក្សក្សសិោានមាន

តម្មៃទបាងពី ៣៥% -៤០% ម្នតម្មៃក្សុងជ្របទទសទវៀតណាម

ន និងម្ថ (Slayton, 2009)។

ទសែនៈវ ិស័យសជ្រមាប់ការទធាើឲ្យជ្របទសើរទ ើងនូវទជ្រគឿងមា៉ៃ សុន

ី ខ្ក្សម្ចនអងករ គឺមិនទន់មានភាព
ចាស់ោស់ទៅទលើយទទ។ ទយងតាមទីជ្របឹក្សាខ្ែលមានជំនាញ និងបទពិ ទាធន៍ក្សុនងវ ិស័យ

ទនេះបានឲ្យែឹងថា ចំនុចទនេះអាចនឹងជ្រតូវចំ ណាយទពលទជ្រចើនឆ្នំទទៀត រហូតែល់ក្សមពុាមានសមតា

ភាពជ្រគប់ ជ្ររន់ក្សុងការផ្លិ
ន ត និងខ្ក្សម្ចនស្រសូវខ្ែលទលើសទនាេះបាន។ ែ៏រាបណា ទយើងអាចជ្រគប់

ជ្រគងនូវាានភាពទនេះបាន វ ិធានការណាមួយរបស់រោាភិ បាលខ្ែលបានពាយមអនុវតតការហាម

ឃ្ត់ាផ្ៃូវការក្សនុងការនាំស្រសូវទចញ (ទែើមបីផ្គត់ផ្គង់ទរាងមា៉ៃ សុីនក្សនុងស្រសុក្ស)អាចាចំនុចចាំបាច់មួយ

ខ្ែលទធាើឲ្យស្រសូវ/អងកររបស់ក្សសិក្សរជួបនូ វទជ្ររេះថានក្ស់ ទោយារការហាមឃ្ត់ទនេះទធាើឲ្យតម្មៃស្រសូវ

ធាៃក្ស់ចុេះ។ ខ្តទទេះាយ៉ៃ ងទនេះក្សតី វ ិធានការទំងទនេះ អាចនឹងជ្រតូវអនុ វតត ទែើមបីទក្ស់ទញការ

វ ិនិទយគទលើទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវខានតធំ សជ្រមាប់ នាំទចញតាល់ទៅទី ផ្ារពិភពទោក្ស ខ្ែល ផ្តល់

លទធភាព ជ្របក្សួ តជ្របខ្ជងាមួ យនឹងទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវក្សនុងជ្របទទសទវៀតណាម និងម្ថ។

ការោនុវតត វ ិស័យស្រសូវ/អងករក្សមពុា ផ្តលន

់ ូវកាោនុវតត ភាពវ ិនិទយគសជ្រមាប់វ ិនិទយគិនទំងក្សនុងស្រសុក្ស និង
ភាពវ ិនិទយគ អនតរាតិ។

កំណ ើនផលិតកម្ម

27 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ទនេះាសកាតនុពលក្សនុងការបទងកើនផ្លិតក្សមមសជ្រមាប់ទពលអនាគត ទោយារទៅមានែី ជ្រគប់ជ្ររន់

ខ្ែលអាចោំែុេះបាន និងទៅមានចទនាៃេះសជ្រមាប់ ខ្ក្សលំអទិ ននផ្ល។ មន្រនតីអភិ វឌ្ឍន៍ក្សសិក្សមមក្សមពុា

បានបញ្
ជ ក្ស់ ថា ម្ផ្ាែីោំស្រសូវអាចពជ្រងីក្សបខ្នាមបានរហូតែល់ ៣,៥ ោនហិចតា ខ្ែលទក្សើនទ ើង

១,២ោនហិចតា ទបើទជ្របៀបទធៀបាមួ យម្ផ្ាែីខ្ែលមានក្សនុងទពលបចចុបបនន (USDA, 2010)។ ការ

ទក្សើនទ ើងនូ វទំហំផ្លិតក្សមមែ៏ធំទនេះ អាចបានពីការខ្ក្សលំអទិននផ្ល តាមរយៈការទធាើឲ្យជ្របទសើរ

ទ ើងនូ វជ្របព័នធធារាាស្រសត ការទជ្របើ ជ្របាស់ពូជខ្ែលមានទិ ននផ្លសពស់ ការទជ្របើជ្របាស់ជី មានគុណ

ភាពលអកាន់ ខ្តទជ្រចើនទ ើង និ ងការខ្ក្សលំអការអនុវតត ការងារោំែុេះ។ ាលទធផ្ល ជ្របទទសក្សមពុា

អាចជ្របមូ លផ្លស្រសូវបានពី ២ ទៅ ៣ ែង/១ឆ្នំ ទៅទលើម្ផ្ាែីខ្តមួយ (Im, 2008)។

កសិកម្មតាម្កិច្ចសនយា

ទនេះគឺាកាោនុវតតភាពយ៉ៃ ងសំខាន់ សជ្រមាប់ ការវ ិនិទយគទលើវ ិស័យក្សសិ-ពាណិជជក្សមម ក្សនុងការ

បញ្ូច លក្សសិក្សមមតាមក្សិចចសនា និងែំទណើរការខ្ក្សម្ចនអងករ។ សណៈខ្ែលជ្របាក្ស់ចំណូលពី ក្សសិ-

ពាណិជជក្សមមមានភាពខ្ជ្របជ្របួលសពស់ តាមឆ្នំ និងតាមរែូ វ ទនាេះសងគតភាពម្នជ្របាក្ស់ក្សម្ជ្រមអាចទធាើ

ទ ើងតាមរយៈសមាហរណក្សមមទិសឈរ ទយងតាម DAI, ADI និង IDE (2008)។

ការវិនិយាគណោងម៉ាស៊ីនកិនស្សូវសស្មប់នំណច្ញ

ទបើទទេះបីាជ្របទទសក្សមពុា មានក្សំទណើនក្សនុងការផ្គត់ផ្គង់ស្រសូវយ៉ៃ ងរ ឹងមាំ និងអាចឈានចូលក្សនុង

ទីផ្ារអនតរាតិ ទផ្ែងៗាទជ្រចើ នក្ស៏ទោយ (រួមមានការមិ នយក្សពនធក្សុងការនាំ

ន អងករចូលក្សនុង សហ-

គមន៍អឺរប
៉ៃុ និងជ្របទទសរុសែី) ក្ស៏ការនាំទចញអងករទៅមានក្សជ្រមិតតិចតួចទៅទ ើយ។ ទនេះគឺា

កាោនុវតតភាពែ៏ លជ្រអ បទសើរសជ្រមាប់អនក្សវ ិនិទយគទរាងមា៉ៃ សុីនក្សិនស្រសូវអនតរាតិ ទែើមបីបំទពញនូវ

ភាពចទនាៃេះជ្របទហាងទំងទនាេះ។

ទ៊ីផយារពិណសស

មានសកាតនុពលយ៉ៃ ងខាៃំងក្សនុងផ្លិតក្សមម និងការនាំទចញអងករសរ ីរាងគ។ មានភានក្ស់ ងារអភិ វឌ្ឍន៍

មួយចំនួន (ែូចា GTZ, CEDAC, Oxfam Quebec) បានក្សំ ពុងនឹងជជ្រមុញផ្លិតក្សមមអងករសរ ីរាងគ។

ជ្របទភទអងករសរ ីរាងគអាចពជ្រងឹ ងនូវសុវតាិភាពទសបៀងអាហារ ជួយសជ្រមួលែល់ក្សសិក្សរក្សនុងការោំែុេះ

ែំណាំក្សសិក្សមម ទោយមិនទជ្របើជ្របាស់ជីគីមី (ការទិ ញជី ាបនាុក្សហិរញ្ញ វតាុមួ យ ែ៏ សំខាន់សជ្រមាប់

ក្សសិក្សរខានតតូចខ្ែលហិរញ្ញ វតាុរបស់រត់ ទៅមានក្សជ្រមិត)។ ក្សនុងទីផ្ារអនតរាតិ អងករសរ ីរាងគ ផ្តល់

នូវតម្មៃបខ្នាមសពស់សជ្រមាប់អនក្សផ្លិត។ ផ្លិតផ្លអងករពិទសសទផ្ែងទទៀត ខ្ែលមិ នទន់មាន

ការផ្គត់ផ្គង់ ក្សនុងជ្របទទសក្សមពុាទៅទ ើយទនាេះគឺ "ពាណិជជក្សមមអងករសមស្រសប" ("fair trade rice")។

សកាតនុពលទី ទែើមបីក្សំណត់ទីផ្ារពិតក្សនុងការទធាើពិពិធក្សមម ការនាំទចញរបស់ក្សមពុា មជឈមណឌលពាណិជជក្សមម

ផ្ារអនាគត អនតរាតិ (International Trade Centre, ITC ) បានបទងកើត និ ងអភិវឌ្ឍន៍ សនាសែន៍ ទក្ស់ទញទីផ្ារ

សជ្រមាប់ក្សមពុា (Market Attractiveness Index) ខ្ែលមានរួមបញ្ូច លនូ វមាជ្រតោានបីគឺ៖ ទំហំម្នទីផ្ារនាំចូល

ទែើមបីទធាើពិពិធ សនាុេះម្នការនាំចូលក្សនុងរយៈទពល៥ឆ្នំចុងទជ្រកាយ លក្សខសណឌក្សនុងការឈានចូ លក្សនុងទីផ្ារ ខ្ែល

ក្សមមនាំទចញ ជ្របទទសទំងទនាេះនាំទចញទៅ និងម្ែគូជ្របក្សួតជ្របខ្ជងសំខាន់ៗ។ លក្សខសណឌក្សនុងការនាំទចញ

28 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

អងករ របស់ក្សមពុាសជ្រមាប់ទីផ្ារខាងទជ្រកាមទនេះ ភាគទជ្រចើ នចាត់ទុក្សថាាទីផ្ារខ្ែលទក្ស់ ទញ។

សជ្រមាប់ផ្លិតផ្លអងករសជ្រមិ ត (milled rice) ទីផ្ារខ្ែលទក្ស់ទញបំផ្ុតគឺ សិត

ា ទៅ តំ បន់មជឈឹម

ួ ជ្របទទសអុី រ ៉ៃង់ ជ្របទទសអារា៉ៃ ប់បីាវអូឌ្ឹត) បនតទោយជ្របទទស

បូពា៌ (មានែូចា ជ្របទទសអារា៉ៃ ប់រម

ហាីលីពីន ខ្ែលាអនក្សនាំចូលអងករធំ ាងទគបំផ្ុតក្សនុងពិភពទោក្ស សហរែាអាទមរ ិក្ស និងជ្របទទស

មា៉ៃ ទ សុី (តារាងទី ១៣)។ ក្សនុងចំទណាមជ្របទទសនាំចូលទំងទនាេះ មានជ្របទទសសៃេះគឺ មិនយក្សពនធ

សជ្រមាប់ការនាំអងករចូ លរបស់ក្សមពុាទទ (ែូចាជ្របទទសអារា៉ៃ ប់រម

ួ អារា៉ៃ ប់បី ាវអូឌ្ឹត សហរែា

អាទមរ ិក្ស និងជ្របទទសអាន្រហាិក្សខាងតបូងាទែើម)។ ខ្តផ្ាុយទៅវ ិញ មានជ្របទសទផ្ែងៗទទៀតបាន

យក្សពនធសពស់សជ្រមាប់ ការនាំទចញរបស់ក្សមពុាមានែូ ចា ជ្របទទសហាីលីពីន (៥០%) និ ងជ្របទទស

មា៉ៃ ទ សុី (៤០%) ាទែើម។ ទទេះបីាអនក្សនាំទចញអងករក្សមពុា បាត់បង់អតាជ្របទយជន៍ ខាងពនធ

ទោយទជ្របៀបទធៀបាមួ យនឹងអនក្សផ្លិតអងករក្សនុងស្រសុក្ស (ជនាតិហីល

ា ីពីន) ក្ស៏ ទោយ ខ្តពួ ក្សទគទំង

ទនាេះរ ីក្សរាយនឹងទទួ ល នូវលក្សខសណឌចូ លក្សនុងទីផ្ារ ែូ ចរនទៅនឹងម្ែគូជ្របក្សួតជ្របខ្ជងអនតរាតិ

ទផ្ែងទទៀត ទៅក្សនុងទីផ្ារទំងទនាេះខ្ែរ (ឧ. ជ្របទទសម្ថ ជ្របទទសទវៀតណាម)។ ជ្របទទសក្សមពុា

ទទួលបាននូវអតាជ្របទយជន៍ ពនធសជ្រមាប់ ការនាំចូលអងករទៅជ្របទទសរុសែី ០% ទបើ ទជ្របៀបទធៀបា

មធយម ២១% សជ្រមាប់ជ្របទទសម្ថ ជ្របទទសទវៀតណាម និងជ្របទទសចិន។ ទៅក្សនុងឆ្នំ ២០០៨

ក្សមពុា បាននាំទចញអងកររបស់សួនទៅកាន់
ៃ ជ្របទទសខ្តពី រប៉ៃុទណាណេះ ក្សនុងចំទណាមជ្របទទសខ្ែលទក្ស់

ទញទំង ២០ សំខាន់ៗ ក្សនុងពិភពទោក្ស គឺ ជ្របទទសមា៉ៃ ទ សុី និងជ្របទទសសឹងាបូរ ី។

តារាងទី ១៣ ទផ្ស ិ ផ្សលអងករ (HS 100630) ឆ្ន ាំ ២០០៨

ី ារទាក់ទាញសប្ារ់ផ្សលត
Market Share of Market Tariff Cambodia’s tariff Main competitors
market in growth applied to advantage (+) or in this market
world 2004-08 (% Cambodia disadvantage (-)
imports per year)
1. U. Arab Emirates 9.0 40 0% 0% India, Pakistan, Thailand
2. Iran* 6.6 33 4% 0% UAE, Pakistan, Uruguay
3. Saudi Arabia* 6.8 21 0% 0% India, Pakistan, USA
4. Philippines 11.6 65 50% 0% Vietnam, Thailand, USA
5. United States 3.2 20 0% 1% Thailand, India, China
6. Malaysia 3.9 48 40% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
7. Benin 3.0 48 10% 0% Thailand, Brazil, Pakistan
8. Bangladesh 3.0 29 5% 0% India, Thailand, Pakistan
9. South Africa 2.7 22 0% 0% Thailand, India, China
10. Oman 2.1 52 0% 0% Pakistan, Thailand, UAE
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមម និង ខ្ផ្នទីចូលក្សនុងទីផ្ារ របស់ ITC ។ តួទលសពាណិជជក្សមមជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *

ជ្រតូវបានបា៉ៃ ន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុេះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានបខ្នាមសូមទមើលក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ១៨

សជ្រមាប់ជ្របទភទផ្លិតផ្លអងករសំរប
ូ (brown rice) ទីផ្ារខ្ែលសមស្រសបភាគទជ្រចើនមានក្សនុងទាីប

អុីរប ៉ៃុ ៖ ែូចាជ្របទទសហូ ង់ អុីតាលី បារាំង អង់ទគៃស អា ឺម៉ៃង់ និងជ្របទទសខ្បលសុិច (តារាងទី

១៤)។ ាឧទហរណ៍ ជ្របទទសហូ ង់ ាអនក្សនាំចូលធំមួយក្សនុងចំទណាមជ្របទទសនាំចូលអងករធំៗ

ក្សនុងពិភពទោក្ស (មានចំខ្ណក្សទីផ្ារ ៨%) ាជ្របទទសមានសនាុេះខាៃំងកាៃក្សនុងការនាំចូល (ក្សំទណើន

ជ្របចាំឆ្នំាមធយម ៤៣% ក្សនុងចទនាៃេះឆ្នំ ២០០៤ និង ២០០៨) ទហើយបានផ្តល់លក្សខសណឌងាយ

ស្រសួលក្សនុងការចូ លក្សនុងទីផ្ាររបស់សួនសជ្រមាប់
ៃ អនក្សនាំទចញក្សមពុា (ការយក្សពនធអងករសំរូបក្សមពុាគឺ

៧% ទបាងាមធយម ៤% ក្សនុងការយក្សពនធសជ្រមាប់ ម្ែគូជ្របក្សួតជ្របខ្ជង ាមួ យជ្របទទសក្សមពុា

29 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ែូចាជ្របទទសឥណា
ឌ ម្ថ និងជ្របទទសគូយណាាទែើម)។ ទីផ្ារទក្ស់ ទញទផ្ែងៗទទៀតសជ្រមាប់

ផ្លិតផ្លអងករសំរប
ូ គឺ មាន ជ្របទទសក្សូទរ ៉ៃ និងជ្របទទសមា៉ៃ ទ សុី។ អាីខ្ែលគួ រឲ្យក្សត់សំរល់ទនាេះ

គឺថា បចចុបបននទនេះ ក្សមពុាមិនបាននាំទចញ ជ្របទភទអងករសំរប

ូ ទៅកាន់ ទីផ្ារទក្ស់ទញសំខាន់ៗ

ទំង ១០ ក្សនុងពិភពទោក្សទៅទ ើយទទ ទលើក្សខ្លងខ្តជ្របទទសមា៉ៃ ទ សុី។

ទីផ្ារទក្ស់ ទញសជ្រមាប់ជ្របទភទផ្លិតផ្លអងករបាក្ស់ (broken rice) គឺក្សុនងទាីបអាន្រហាិក្ស មានែូចា

ជ្របទទសកាណា ជ្របទទសទសនីកាល់ ជ្របទទសក្សូឌ្ីវ ័រ (តារាងទី ១៥)។ មានជ្របទទសតិចតួ ចប៉ៃុទណាណេះ

ខ្ែលមិនយក្សពនធ (ពនធ ០%) សជ្រមាប់ អងករបាក្ស់ពីក្សមពុា (សហរែាអាទមរ ិក្ស ជ្របទទសអារា៉ៃ ប់រម

ួ

អាទមរ ិចខាងតបូង និង អូ ស្រាតលី) ស្រសបទពលខ្ែលមានជ្របទទសមួយចំ នួន យក្សពនធក្សុងក្សជ្រមិ

ន តមួយ

សពស់សជ្រមាប់ការនាំអងករបាក្ស់ទចញពីក្សមពុា ាពិ ទសសែូ ចាជ្របទទសជប៉ៃុន (យក្សពនធ៨២៧%)

និងជ្របទទសមា៉ៃ ទ សុី (យក្សពនធ៤០%)។ ទៅក្សនុងឆ្នំ ២០០៨ ជ្របទទសក្សមពុា បាននាំទចញអងករបាក្ស់

(broken rice) ទៅកាន់ ជ្របទទសមួយខ្តប៉ៃុ ទណាណេះ ក្សនុងចំ ទណាម២០ជ្របទទសខ្ែលមានទីផ្ារទក្ស់

ទញក្សនុងពិ ភពទោក្ស គឺជ្របទទសអាលៃឺម៉ៃង់។

តារាងទី ១៤ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្របទភទផ្លិតផ្លអងករសំរប
ូ (HS 100620)
Market Share of Market Tariff Cambodia’s tariff Main competitors
market growth applied to advantage (+) or in this market
in world 2004-08 (% Cambodia disadvantage (-)
imports per year)
1. Netherlands 8.1 43 7% 4% India, Thailand, Guyana
2. Italy 5.1 26 7% 5% India, Pakistan, Thailand
3. France 7.0 20 7% 5% India, Thailand, Italy
4. Korea 9.3 29 5% 0% United States, China, Thailand
5. United Kingdom 15.1 17 7% 5% India, Pakistan, United States
6. Germany 6.5 18 7% 4% India, Uruguay Thailand
7. Belgium 9.3 15 7% -4% Italy, Spain, India
8. Portugal 3.4 23 7% 7% Guyana, Dominic, Uruguay
9. Malaysia 4.2 88 40% 0% Thailand, Vietnam, Singapore
10. Canada 2.4 36 0% 0% United States, India, Pakistan
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមម និង ខ្ផ្នទីចូលក្សនុងទីផ្ារ របស់ ITC ។ តួទលសពាណិជជក្សមមជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ

ជ្រតូវបានបា៉ៃ ន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុេះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានបខ្នាមសូមទមើលក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ១៧

តារាង ទី ១៥ ទីផ្ារទក្ស់ទញសជ្រមាប់ជ្របទភទផ្លិតផ្លអងករបាក្ស់ (HS 100640)

Market Share of Market Tariff Cambodia’s Main competitors
market growth applied to tariff advantage in this market
in world 2004-08 (% Cambodia (+) or
imports per year) disadvantage (-)
1. Ghana 7.7 High 20% 0% Thailand, USA, Vietnam
2. Côte d'Ivoire 7.3 32 10% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
3. Senegal 30.3 25 10% 0% Thailand, Vietnam, Brazil
4. Belgium 4.5 38 14% 2% Netherlands, Thailand, Pakistan
5. Malaysia 4.4 116 40% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
6. Mauritania 3.8 51 13% 0% Thailand, Brazil, Belgium
7. Guinea 3.6 26 10% 0% Thailand, Pakistan, Vietnam
8. France 3.6 22 14% -5% Thailand, Spain, Italy
9. United Kingdom 3.6 16 14% -3% Spain, Thailand, USA
10. Mali 2.1 39 10% 0% Thailand, Japan, India
ជ្របភពៈ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមម និង ខ្ផ្នទីចូលក្សនុងទីផ្ារ របស់ ITC ។ តួទលសពាណិជជក្សមមជ្របទទសខ្ែលមានសញ្ញ *

ជ្រតូវបានបា៉ៃ ន់ាមនតាមរយៈសាិតិឆុេះបញ្
ៃ ច ង
ំ ។ សជ្រមាប់ព័ត៌មានបខ្នាមសូមទមើលក្សនុងឧបសមព័នធ តារាងទី ១៩

30 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ឯកស្ថរទោង្

USDA United States Department of Agriculture (2010), “Cambodia: Future growth rate of rice
ឯកស្មរលោង
production uncertain,” (www.pecad.fas.usda.gov/highlights/2010/01/cambodia).
សាំខាន់ៗ DAI, ADI and IDE (2008): “Cambodia SME Development in Selected Agri-Sectors/Value Chains,
Final Scoping and Design Report”, July 2008. A report prepared for the International
Finance Corporation/Mekong Private Sector Development Facility (IFC/MPDF) by
Development Alternatives Inc (DAI) in association with Agricultural Development
International (ADI) and International Development Enterprises (IDE).
Eick R. and R. Mueller (2010), Making Cambodia a Reliable Rice Supplier to EU, Presentation,
March.
Slayton T. (2009), “A Roadmap for Cambodian Rice Exports.”
Trade SWAp Pillar 2 Rice Task Team (2008), Export Supply Constraints and Strategy for Technical
Assistance: The Rice Sector, Presentation, October.

ADI Agricultural Development International (2009), “Potential for Agribusiness Investment in the
ឯកស្មរគួរអាន
Cambodian Rice Industry,” Presentation by Sok Muniroth and Tim Purcell, October.
រផនថម្ CEDAC (2009), “Cambodia: Prices remain stable,” Rice Outlook March 2009.
Ear S. (2009), “Sowing and Sewing Growth: The Political Economy of Rice and Garments in
Cambodia,” Stanford Center for International Development, Working Paper No. 384.
FAO Food Outlook – Global Market Analysis (December 2009),
(www.fao.org/docrep/012/ak341e/ak341e06.htm).
FAO Rice Market Monitor, (www.fao.org/economic/est/publications/rice-publications/rice-
market-monitor-rmm/en/).
Im S. (25 April 2008), Cambodia wants to be big rice exporter.
Im S. (6 May 2008), Rice Export Association Encourages Increase in Supply.
ITC International Trade Centre (2007), Export Potential Assessment in Cambodia.
Junning Cai, Luyna Ung, Sununtar Setboonsarng, Ping Sun Leung (2008), “Rice Contract Farming in
Cambodia: Empowering Farmers to Move Beyond the Contract Toward Independence,”
ADB Institute Discussion Paper No. 109.
MAFF Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries (2008), Agricultural Statistics Bulletin,
Statistics Office, Department of Planning and International Cooperation.
MAFF Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries (2008), Global Economic Crisis: Impact, Issues
and Opportunities for Agriculture and Food Security. Presentation by General
Directorate of Agriculture, MAFF.
Mekong Times Daily (July 16, 2008), “Cambodia aims to become major rice exporter.”
Ministry of Commerce and United Nations Development Programme (UNDP) Cambodia (2007),
Cambodia’s Trade Integration Strategy: Executive Summary and Action Matrix, Prepared
under the Trade Related Assistance for Development and Equity (TRADE) Project,
December.
Srey V., Heung C., Bun C. (2008), Policy Measures and Economic Constraints Affecting Exports of
Paddy Rice, part of the Trade Analysis and Reform Project (TARP) funded by AusAID.
The Cambodia Daily (8 Sept 2009), “Cambodian Rice Mills Need Investment.”
UNDP Cambodia (2009), Cambodia Country Competitiveness: Driving Economic Growth and
Poverty Reduction, Discussion Paper No. 7.
USDA US Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service (2010), “Cambodia: Future
Growth Rate of Rice Production Uncertain,” Commodity Intelligence Report
(www.pecad.fas.usda.gov/highlights/2010/01/cambodia/).
Yang Saing Koma (2008), Proposed Strategies to Utilize the Potential of Rice Production in

31 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

Cambodia, CEDAC Agriculture and Rural Development Discussion Note.

Yim Sok Sophors and Nhep Mengcheang (2009), “Rapid Market Appraisal on Rice: 29 villages
across 8 communes of 4 districts, Kompot Province,” CEDAC Cambodian Center for Study
and Development in Agriculture.

វ ិរស្មយ FAO Food and Agriculture Organization, FAOSTAT (http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx).

IMF International Monetary Fund, IMF Primary Commodity Prices
(www.imf.org/external/np/res/commod/index.asp).
IRRI (International Rice Research Institute), Rice Knowledge Bank
(www.knowledgebank.irri.org/rice.htm). Includes Good Agricultural Practices (GAP) for
irrigated and rain-fed rice.
ITC International Trade Center, Trade Map and Market Access Map
(www.intracen.org/marketanalysis).
MAFF Cambodia Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries
(www.maff.gov.kh/eng/statistics/index.html).
Thai Rice Exporters Association. See www.thairiceexporters.or.th/price.htm for export price
statistics of Thai rice and useful links to other price sources.

32 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ

ឧបសម្ពន
័ ធ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១. ប្រលទសផ្សលត
ិ ប្សូវសាំខាន់ៗកនលងពភ
ិ ពលោក

កប្ម្ិតលៅឆ្ន ាំ ២០០៨ សនាសន៍ ២០០៨ (២០០០=១០០)

លាំដារ់ផ្សលត
ិ កម្ម
នផ្សាែីប្រម្ូ លផ្សល ទិននផ្សល ផ្សលិតកម្ម (million
នផ្សាែីប្រម្ូ លផ្សល ទិននផ្សល ផ្សលិតកម្ម
(million ha) (tons/ha) tons)
World 159.0 4.3 685.0 103 111 114
1. China 29.5 6.6 193.4 97 105 102
2. India 44.0 3.4 148.3 98 118 116
3. Indonesia 12.3 4.9 60.3 104 111 116
4. Bangladesh 11.7 4.0 46.9 109 115 125
5. Vietnam 7.4 5.2 38.7 97 123 119
6. Myanmar 8.2 3.7 30.5 130 110 143
7. Thailand 10.2 3.0 30.5 104 114 118
8. Philippines 4.5 3.8 16.8 110 123 136
9. Brazil 2.9 4.2 12.1 78 139 109
10. Japan 1.7 6.5 11.0 96 97 93
11. Pakistan 3.0 3.5 10.4 125 116 145
12. United States 1.2 7.7 9.2 98 109 107
13. Egypt 0.7 9.7 7.3 113 107 121
14. Cambodia 2.6 2.7 7.2 137 130 178
15. Korea, Rep. of 0.9 7.4 6.9 87 110 96
16. Nepal 1.5 2.8 4.3 99 103 102
17. Nigeria 2.4 1.8 4.2 108 117 127
18. Sri Lanka 1.0 3.8 3.9 124 109 135
19. Iran 0.6 5.6 3.5 118 151 178
20. Madagascar 1.2 2.5 3.0 101 120 121
ប្រភព៖ FAO.

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ២ ប្រលទសនាំលេញអងករេពសជា
់ ងលគ (HS 1006), ២០០៨

Exporters Value Share in Trade balance Quantity Unit value Growth in Growth in
(USD million) world exports (USD million) (1,000 tons) (USD/ton) value quantity
( %) 2004-08 2004-
(%/year) 08(%/year)
World 21,117 100.00 -980 32,255 655 23 6
1. Thailand 6,108 28.92 6,097 10,216 598 23 2
2. Vietnam 2,896 13.71 2,853 4,745 610 26 23
3. India 2,843 13.46 2,843 3,536 804 24 2
4. Pakistan 2,440 11.55 2,438 3,050 800 30 7
5. United States 2,214 10.48 1,616 4,655 476 15 3
EU-27 1,857 8.80 -1,267 1,714 1,084 .. ..
6. Italy 818 3.87 643 805 1,017 18 2
7. U. Arab Emirates 519 2.46 -999 525 988 53 29
8. China 481 2.28 298 969 497 25 9
9. Uruguay 444 2.10 444 745 596 24 4
10. Brazil 312 1.48 86 518 602 109 65
(..)
52. Cambodia* 4 0.02 -4 6.4 639 4 14

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម ររស់ ITC ។ តួលលេពាណិជ្ជកម្មប្រលទសផែលានសញ្ញា * ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមនតាម្រយៈសថិតឆ

ិ ល ុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ

33 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៣ប្រលទសនាំេូលអងករលប្េន
ី ជាងលគ (HS 1006), ឆ្ន ាំ ២០០៨
Importers Value Share in Trade Quantity Unit value Growth in Growth in Tariff faced Tariff faced
(USD world balance imported (USD/ton) value quantity by by
million) imports, % (USD in 2008 2004-08, 2004-08 Cambodia Thailand
million) (1,000 (%/year) (%/year) (%) (%)
tons)
World 22,097 100.00 -980 a a 23 6
EU-27 3,124 14.10 -1,267 3,260 959 .. .. 4.9 24.5
1. Philippines 1,957 8.86 -1,954 2,439 802 52 19 50 48
2. U. Arab Emirates 1,517 6.87 -999 1,294 1,172 49 20 0 0
3. Saudi Arabia* 1,153 5.22 -1,153 1,167 988 17 -2 0 0
4. Iran* 1,141 5.16 -1,140 1,225 931 34 5 4 4
5. Malaysia 812 3.67 -811 a a 49 116 40 40
6. Senegal 646 2.92 -635 1,013 638 22 2 10 10
7. United Kingdom 638 2.89 -574 630 1,013 19 3 4.9 24.5
8. United States 597 2.7 1,616 632 945 22 11 0 1.4
9. France 542 2.45 -453 508 1,066 15 2 4.9 24.5
10. Bangladesh* 520 2.35 -512 1,300 400 46 21 5 5

ប្រភព៖ FAO, ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម ររស់ ITC ។ តួលលេពាណិជ្ជកម្មប្រលទសផែលានសញ្ញា * ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមនតាម្រយៈសថិតិឆល ុះរញ្ញ

្ ច ង
ាំ a.
ទិនននយ
័ ពីររាណសប្ារ់
ិ ប្រលទសា៉ាលេសលី ជាទិនននយ
័ េលស នង
ិ រ៉ាុះពាល់ែល់ទិនន
ន ័យពភ
ិ ពលោកទាាំងម្ូល ប្ពម្ទាាំងខានតតនម្្។
ទិនននយ
័ ទាាំងលនុះប្តូវបានែកលេញ

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៤ ការនាំលេញអងករររស់កម្ពលជា ឆ្ន ាំ ២០០៨ (ទន
ិ ន
ន យ
័ ឆ្លុះរញ្ញចង
ាំ )

Product label Export value Trade Growth in Growth in Growth of Cambodia’s Cambodia’s
(USD 1,000) balance value quantity world rank in world share in
(USD 1,000) 2004-08 2004-08 imports exports world
(% p.a.) (% p.a.) 2004-08 exports, %
(% p.a.)
1006 Rice 4,104 -3,713 4 14 .. 51 0.02
100630 Milled rice 2,914 2,198 -8 9 28 52 0.02
100640 Broken rice 332 -6,729 7 .. 23 42 0.03
100620 Brown rice 391 391 .. .. 18 41 0.04
100610 Paddy rice 466 426 .. .. 14 27 0.05

ប្រភព៖ ខ្ផ្នទីពាណិជជក្សមមរបស់ ITC។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៥ប្រលទសនាំលេញប្សូវលប្េន
ី ជាងលគ កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨ (HS 100610)
Exporters Value Share in Trade balance Quantity Unit value Annual Annual
exported in world in 2008 in exported in (USD/ton) growth in growth in
2008, in USD exports, % USD 2008 (tons) value 2004- quantity
thousand thousand 08, % 2004-08, %
World 877,853 100.00 -27,436 2,063,545 425 20 4
1. United States 744,440 84.86 744,299 1,862,403 400 20 5
2. China 39,643 4.52 38,193 22,438 1,767 33 15
3. France 13,170 1.50 7,202 23,514 560 -1 -18
4. Paraguay 9,705 1.11 9,435 28,735 338 46 24
5. Italy 8,446 0.96 -27,181 11,354 744 8 -5
6. Brazil 8,060 0.92 -8,928 17,595 458 220 218
7. Greece 7,491 0.85 5,627 12,680 591 598 347
8. India 7,380 0.84 7,380 22,306 331 43 29
9. Spain 6,799 0.77 4,186 10,311 659 73 56
10. Argentina 5,418 0.62 5,320 7,353 737 -8 -33
(..)
27. Cambodia 466 0.05 426 695 671 .. ..

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC។

34 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៦. ប្រលទសផែលនាំលេញអងករសាំរូរលប្េន
ី ជាងលគ (HS 100620), ២០០៨
Exporters Value Share in Trade balance Quantity Unit value Annual Annual
exported in world in 2008 in exported in (USD/ton) growth in growth in
2008, in USD exports, % USD 2008 (tons) value quantity
thousand thousand 2004-08, % 2004-08, %
World 1,006,729 100.00 -761,776 1,519,689 662 18 -1
1. United States 207,282 20.59 165,049 403,908 513 13 -3
2. Thailand 181,531 18.03 181,292 293,649 618 31 10
3. Guyana 103,492 10.28 103,465 62,676 1,651 22 -27
4. Italy 96,820 9.62 6,002 106,071 913 43 30
5. Uruguay 91,124 9.05 91,106 164,018 556 32 10
6. China 70,554 7.01 70,169 145,426 485 23 13
7. Spain 50,397 5.01 -3,480 53,506 942 -13 -28
8. Argentina 46,662 4.64 46,636 100,312 465 19 3
9. Belgium 18,942 1.88 -145,356 12,850 1,474 20 13
10. Suriname 16,827 1.67 16,531 23,993 701 24 4
(..)
41.Cambodia* 391 0.04 391 702 557 .. ..

ប្រភព៖ ផផ្សនទពា
ី ណិជ្ជកម្ម ររស់ ITC ។ ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ម្ន
ិ បានរាយការណ៍កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨លទ លហ្យ
ី តួលលេពាណិជ្ជកម្ម ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមន
តាម្រយៈសថិតិឆលុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៧ ប្រលទសផែលនាំលេញអងករសប្ម្ត
ិ លប្េន
ី ជាងលគ (HS 100630) កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨
Exporters Value Share in Trade balance Quantity Unit value Annual Annual
exported in world in 2008 in exported in (USD/ton) growth in growth in
2008, in USD exports, % USD 2008 (tons) value quantity
thousand thousand 2004-08, % 2004-08, %
World 18,044,450 100.00 490,300 26,037,090 693 24 6
1. Thailand 5,358,502 29.70 5,348,392 8,672,447 618 23 2
2. India 2,830,071 15.68 2,830,030 3,497,748 809 24 2
3. Vietnam 2,805,338 15.55 2,803,147 4,535,529 619 27 25
4. Pakistan 2,318,952 12.85 2,317,376 2,828,905 820 28 5
5. United States 1,212,421 6.72 680,283 2,226346 545 12 3
6. Italy 671,188 3.72 629,680 621,160 1,081 16 0
7. United Arab Emirates 515,328 2.86 -983,655 521,657 988 ‘.. ..
8. China 370,351 2.05 192,981 799,474 463 25 8
9. Uruguay 318,642 1.77 318,619 501,526 635 25 7
10. Brazil 219,286 1.22 64,061 319,454 686 170 144
(..)
52.Cambodia* 2,914 0.02 2,198 4,425 659 -8 9
ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម ររស់ ITC ។ ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ម្ន
ិ បានរាយការណ៍កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨លទ លហ្យ
ី តួលលេពាណិជ្ជកម្ម ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមន
តាម្រយៈសថិតិឆលុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៨ ប្រលទសផែលនាំលេញអងករបាក់លប្េន
ី ជាងលគ (HS 100640) កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨
Exporters Value Share in Trade balance Quantity Unit value Annual Annual
exported in world in 2008 in exported in (USD/ton) growth in growth in
2008, in USD exports, % USD 2008 (tons) value quantity
thousand thousand 2004-08, % 2004-08, %
World 1,188,105 100.00 -678,221 2,540,463 468 22 5
1. Thailand 567,538 47.77 567,413 1,249,945 454 21 3
2. Pakistan 114,815 9.66 114,807 217,223 529 329 34
3. Vietnam 83,918 7.06 82,344 196,338 427 4 -5
4. Brazil 73,029 6.15 72,836 167,073 437 65 33
5. Belgium 60,158 5.06 -25,136 88,952 676 77 65
6. United States 49,774 4.19 26,801 162,480 306 10 9
7. Italy 41,653 3.51 34,301 66,062 631 12 -2
8. Uruguay 31,320 2.64 31,320 70,971 441 27 6
9. Netherlands 27,470 2.31 -5,225 37,286 737 16 14
10. Spain 17,134 1.44 9,168 29,679 577 7 -3
(…)
42. Cambodia* 332 0.03 -6,729 605 549 7 ..

ប្រភព៖ ផផ្សនទពា
ី ណិជ្ជកម្ម ររស់ ITC ។ ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ម្ន
ិ បានរាយការណ៍កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨លទ លហ្យ
ី តួលលេពាណិជ្ជកម្ម
ប្តូវបានបា៉ាន់ស្មមនតាម្រយៈសថត
ិ ិឆល ុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ

35 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ៩ ការនាំលេញប្សូវររស់កម្ពលជា (HS 100610) តាម្នែគូ

Importers 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Total 0 0 0 0 0 11 241 466 0
Vietnam 0 0 0 0 0 0 0 466 ..
Malaysia 0 0 0 0 0 5 241 0 0
Thailand 0 0 0 0 0 6 0 0 0

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១០Cambodia’s Cambodia’s exports of brown rice (HS 100620) by partner

Importers 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Total 676 2,661 968 0 178 686 751 391 1,238
Malaysia 676 2,661 968 0 178 87 478 391 1,059
France 0 0 0 0 0 0 0 0 179
Italy 0 0 0 0 0 599 273 0 0

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១១ ការនាំលេញអងករសប្ម្ត
ិ ររស់កម្ពលជា (HS 100630) តាម្នែគូ
Importers 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Total 496 1,905 1,642 2,914 1,987 2,397 832 2,914 10,455
France 0 143 132 647 394 1053 564 1,849 8,739
Malaysia 496 370 240 0 316 108 69 599 0
Italy 0 371 0 0 0 13 5 234 0
Germany 0 0 13 0 0 6 12 121 92
Singapore 0 0 0 0 0 0 32 86 0
Poland 0 0 0 0 0 0 0 17 ..
Belarus 0 0 0 0 0 0 0 8 0
Philippines 0 0 0 0 0 0 0 0 587
Romania 0 0 0 0 0 0 0 0 476
Spain 0 0 0 0 0 773 0 0 365
Lithuania 0 0 0 0 0 0 0 0 97
Bulgaria 0 0 0 0 0 0 0 0 33
Australia 0 19 10 84 11 0 13 0 24
Netherlands 0 0 0 35 0 0 0 0 23
Thailand 0 0 0 0 0 0 0 0 14
China 0 0 0 0 0 0 0 0 5
Belgium 0 938 1,103 1,814 1,222 325 0 0 0
Canada 0 0 0 1 0 0 80 0 0
Hong Kong (SARC) 0 46 140 316 0 0 0 0 0
Chinese Taipei 0 0 0 0 0 8 46 0 0
New Zealand 0 18 0 0 0 0 0 0 0
United Kingdom 0 0 4 0 0 0 0 0 0
United States 0 0 0 17 44 0 9 0 0
Viet Nam 0 0 0 0 0 0 2 0 ..
Saudi Arabia 0 0 0 0 0 111 0 .. ..

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១២ការនាំលេញអងករបាក់ររស់កម្ពលជា (HS 100640)

Importers 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Total 0 0 0 251 136 86 152 332 1,236
Singapore 0 0 0 0 0 0 13 268 71
Germany 0 0 0 0 0 0 0 64 0
France 0 0 0 251 136 77 133 0 247
Italy 0 0 0 0 0 9 0 0 0
Thailand 0 0 0 0 0 0 6 0 20
Philippines 0 0 0 0 0 0 0 0 898

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្មររស់ ITC។

36 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៣ប្រលទសផែលនាំប្សូវេូលលប្េន
ី ជាងលគ (HS 100610), ២០០៨
Importers Value Share in Trade Quantity Unit Annual Annual Tariff Tariff
imported world balance imported value growth growth faced by faced by
in 2008, imports, in 2008 in 2008 (USD/ton) in value in Cambodi the
in USD % in USD (ton) 2004-08, quantity a United
thousand thousand % 2004-08, States
%
World 905,289 100 -27,436 1,984,299 456 14 -3 .. ..
1. Mexico 312,900 34.56 -312,900 716,491 437 19 4 0 0
2. Honduras* 50,419 5.57 -50,338 126,132 400 8 -7 22.5 22.5
3. Nicaragua* 48,060 5.31 -47,962 120,217 400 11 -4 22.5 22.5
4. Costa Rica 47,376 5.23 -46,954 102,594 462 8 -8 17.5 17.5
5. Vietnam 39,356 4.35 -39,316 58,694 671 16 9 20 20
6. Panama 38,513 4.25 -38,513 96,535 399 44 18 45 45
7. Guatemala 36,423 4.02 -36,275 76,389 477 17 0 23.7 23
8. Italy 35,627 3.94 -27,181 46,767 762 32 1 5.7 28.5
9. El Salvador 31,132 3.44 -31,132 71,098 438 16 -1 20 20
10. Venezuela 22,398 2.47 -22,398 36,972 606 360 435 10 10

ប្រភព៖ FAO, ផផ្សនទពា

ី ណិជ្ជកម្ម នង
ិ ផផ្សនទេ ី ារររស់ ITC ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ជាសថត
ី ូលទផ្ស ិ ឆ
ិ លុះរញ្ញ
្ ច ង
ាំ

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៤ប្រលទសផែលនាំអងករសាំរូរេូលលប្េន
ី ជាងលគ (HS 100620)កនលងឆ្ន ាំ ២០០៨
Importers Value Share in Trade Quantity Unit Annual Annual Tariff Tariff
imported world balance imported value growth growth faced by faced by
in 2008, imports, in 2008 in 2008 (USD/ton) in value in Cambodi the
in USD % in USD (ton) 2004-08, quantity a United
thousand thousand % 2004-08, States
%
World 1,768,505 100 -761,776 2,151,611 822 18 0 .. ..
1. United Kingdom 266,060 15.04 -263,229 241,849 1,100 15 -4 2 9.7
2. Belgium 164,298 9.29 -145,356 182,600 900 15 1 2 9.7
3. Korea 162,384 9.18 -162,313 261,414 621 24 10 5 5
4. Netherlands 143,481 8.11 -136,446 155,227 924 36 15 2 9.7
5. France 123,390 6.98 -109,646 130,785 943 16 0 2 9.7
6. Germany 115,145 6.51 -100,709 128,605 895 17 1 2 9.7
7. Italy 90,818 5.14 6,002 103,254 880 23 13 2 9.7
8. Malaysia 74,485 4.21 -74,450 .. .. 122 .. 40 40
9. Portugal 60,646 3.43 -60,359 98,047 619 18 3 2 9.7
10. Spain 53,877 3.05 -3,480 67,778 795 49 32 2 9.7

ប្រភព៖ FAO, ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម និងផផ្សនទេ

ី ូលទីផ្សារររស់ ITC

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៥ ប្រលទសផែលនាំអងករសប្ម្ត
ិ េូលលប្េន
ី ជាងលគ (HS 100630)
Importers Value Share in Trade Quantity Unit Annual Annual Tariff Tariff
imported world balance in imported value growth growth faced by faced by
in 2008, in imports, 2008 in in 2008 (USD/ton) in value in Cambodia Thailand
USD % USD (ton) 2004-08, quantity
thousand thousand % 2004-08,
%
World 17,554,150 100 490,300 22,514,400 780 27 5 .. ..
1. Philippines 1,951,063 11.11 -1,950,361 2,432,686 802 52 19 50 50
2. U. Arab Emirates 1,498,983 8.54 -983,655 1,278,230 1,173 .. .. 0 0
3. Saudi Arabia* 1,147,656 6.54 -1,147,540 1,160,806 989 17 -2 0 0
4. Iran* 1,133,698 6.46 -1,133,451 1,213,308 934 40 -3 4 4
5. Malaysia 653,763 3.72 -653,199 1,293,836 505 41 .. 40 40
6. United States 532,138 3.03 680,283 532,571 999 22 8 0 1
7. Benin* 504,594 2.87 -504,536 956,867 527 44 19 10 10
8. Bangladesh* 503,975 2.87 -498,757 1,290,212 391 46 21 5 5
9. Cuba* 470,435 2.68 -470,435 568,296 828 24 22 15 15
10. South Africa 446,339 2.54 -437,673 626,429 713 20 -1 0 0

ប្រភព៖ FAO, ផផ្សនទពា ី ូលទីផ្សារររស់ ITC ប្រលទសផែលានសញ្ញា * ជាសថិតិឆល ុះរញ្ញ

ី ណិជ្ជកម្ម និងផផ្សនទេ ្ ច ង
ាំ ។

37 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៦. ប្រលទសផែលនាំអងករបាក់េូលលប្េន
ី ជាងលគ (HS 100640)
Importers Value Share in Trade Quantity Unit value Annual Annual Tariff Tariff
imported world balance imported (USD/ton) growth growth faced by faced by
in 2008, imports, in 2008 in in 2008 in value in Cambodia Thailand
in USD % USD (ton) 2004-08, quantity
thousand thousand % 2004-08,
%
World 1,866,326 100 -678,221 4,719,577 395 23 11 .. ..
1. Senegal 568,427 30.46 -557,050 895,381 635 19 0 10 10
2. Ghana 144,265 7.73 -144,265 277,978 519 -7 20 20
3. Côte d'Ivoire 136,296 7.30 -134,400 214,248 636 34 14 10 10
4. Belgium 85,294 4.57 -25,136 154,192 553 42 31 5.2 26
5. Malaysia 82,764 4.43 -82,764 105,775 782 62 20 40 40
6. France 67,978 3.64 -65,317 101,098 672 22 8 5.2 26
7. United Kingdom 67,308 3.61 -61,367 110,381 610 14 2 5.2 26
8. Guinea 67,222 3.60 -67,222 176,463 381 17 -4 10 10
9. Japan 63,900 3.42 -63,896 108,412 589 7 -6 827 827
10. Kenya 40,612 2.18 -40,398 123,242 330 14 4 75 75

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម នង
ិ ផផ្សនទីេូលទីផ្សារររស់ ITC ។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៧ ទផ្ស
ី ារផែលទាក់ទាញសប្ារ់អងករសាំររ
ូ (HS 100620)

Market Cambodia's Market Share of Market Market Tariff applied Cambodia’s tariff Main competitors
export to total market in growth in growth in to Cambodia advantage (+) or in this market
the market imports world value value disadvantage (-)
(1,000 USD) from the imports (relative (absolute
world change) change)
1. Netherlands 0 142,065 8.1 42.7 107,837 7% 4% India, Thailand, Guyana
2. Italy 0 90,820 5.1 26.2 54,971 7% 5% India, Pakistan, Thailand
3. France 0 123,387 7.0 19.9 63,618 7% 5% India, Thailand, Italy
4. Korea 0 164,004 9.3 28.9 104,634 5% 0% United States, China, Thailand
5. United Kingdom 0 266,060 15.1 16.7 122,556 7% 5% India, Pakistan, United States
6. Germany 0 115,145 6.5 18.3 56,386 7% 4% India, Uruguay Thailand
7. Belgium 0 164,297 9.3 14.8 69,838 7% -4% Italy, Spain, India
8. Portugal 0 60,647 3.4 23.1 34,198 7% 7% Guyana, Dominic, Uruguay
9. Malaysia 391 74,484 4.2 88.1 68,529 40% 0% Thailand, Vietnam, Singapore
10. Canada 0 42,988 2.4 36.4 30,585 0% 0% United States, India, Pakistan
11. Spain 0 38,990 2.2 52.4 31,757 7% 5% Uruguay, United States, France
12. United States 0 42,231 2.4 13.1 16,435 0% 2% India, Pakistan, UAE
13. Jamaica 0 46,731 2.6 31.5 31,121 25% -20% Guyana, United States, Suriname
14. Haiti 0 19,404 1.1 40.9 14,484 3% 0% United States, Guyana
15. Brazil 0 53,297 3.0 -1.4 -2,986 10% -10% Argentina, Uruguay, Italy
16. Poland 0 16,994 1.0 107.4 16,076 7% -4% Germany, Italy, Guyana
17. Belarus 0 20 0.0 High 20 0% 17% Pakistan, Switzerland
18. Libya 0 4,744 0.3 283.2 4,722 0% 0% Egypt, Italy
19. Niger 0 8,904 0.5 446.3 8,894 10% 0% Thailand, India, Indonesia
20. Papua N. Guinea 0 3,067 0.2 High 3,067 0% 0% United States, China, Thailand

ប្រភព៖ ផផ្សនទពា
ី ណិជ្ជកម្ម នង
ិ ផផ្សនទេ
ី ូលទផ្ស
ី ារររស់ ITC។ ការគណនលដាយ ITC។

38 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៨ ទផ្ស
ី ារផែលទាក់ទាញសប្ារ់អងករ (HS 100630)
Market Cambodia's Market total Share of Market Market Tariff applied Cambodia’s tariff Main competitors
export to imports from market in growth in growth in to Cambodia advantage (+) or in this market
the market the world world value value disadvantage (-)
(1,000 USD) imports (relative (absolute
change) change)
1. U. Arab Emirates 0 1,498,984 9.0 40 813,356 0% 0% India, Pakistan, Thailand
2. Iran 0 1,113,584 6.6 33 444,401 4% 0% UAE, Pakistan, Uruguay
3. Saudi Arabia 0 1,145,412 6.8 21 612,550 0% 0% India, Pakistan, USA
4. Philippines 0 1,951,065 11.6 65 1,688,738 50% 0% Vietnam, Thailand, USA
5. United States 0 532,139 3.2 20 274,881 0% 1% Thailand, India, China
6. Malaysia 599 653,763 3.9 48 517,485 40% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
7. Benin 0 499,827 3.0 48 396,467 10% 0% Thailand, Brazil, Pakistan
8. Bangladesh 0 503,015 3.0 29 319,772 5% 0% India, Thailand, Pakistan
9. South Africa 0 446,339 2.7 22 244,044 0% 0% Thailand, India, China
10. Oman 0 350,841 2.1 52 285,569 0% 0% Pakistan, Thailand, UAE
11. Yemen 0 224,496 1.3 55.6 186,241 0% 0% Thailand, India, Pakistan
12. Kuwait 0 243,706 1.5 32.6 163,846 0% 0% India, Pakistan, Thailand
13. Côte d'Ivoire 0 331,958 2.0 18.8 165,219 10% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
14. Qatar 0 137,143 0.8 73.7 122,092 0% 0% Pakistan, India, Thailand
15. Australia 0 157,603 0.9 40.2 116,868 0% 0% Thailand, India, Pakistan
16. Russian Fed. 0 162,630 1.0 18.2 79,413 0% 21% Thailand, Vietnam, China
17. Canada 0 240,711 1.4 15.7 106,265 0% 0% USA, Thailand, India
18. Hong Kong 0 254,142 1.5 13.4 100,722 0% 0% Thailand, China, Australia
19. Singapore 86 219,009 1.3 18 106,975 0% 0% Thailand, India, Vietnam
20. Libya 0 112,023 0.7 75.8 100,238 0% 0% Thailand, Egypt, Taiwan
21. France 1,849 344,568 2.1 14 137,167 17% -10% Italy, Thailand, Spain
22. Belarus 8 25,419 0.2 30.7 16,704 0% 17% Pakistan, Vietnam, India
23. Germany 121 225,388 1.3 19.5 115,008 17% -6% Italy, Thailand, Netherlands
24. Italy 234 41,508 0.2 31.8 27,736 17% 3% Thailand, Germany, France
25. Poland 17 64,225 0.4 10.4 20,944 17% -8% Greece, Italy, Vietnam

ប្រភព៖ ផផ្សនទពា
ី ណិជ្ជកម្ម នង
ិ ផផ្សនទីេូលទីផ្សារររស់ ITC។ ការគណនលដាយ ITC។

ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ១៩ទផ្ស
ី ារទាក់ទាញសប្ារ់អងករបាក់ (HS 100640)
Market Cambodia's Market Share of Market Market Tariff Cambodia’s
export to total market in growth in growth in applied to tariff advantage Main competitors
the market imports world value value Cambodia (+) or in this market
(1,000 USD) from the imports (relative (absolute disadvantage (-)
world change) change)
1. Ghana 0 144,265 7.7 High 144,265 20% 0% Thailand, United States, Vietnam
2. Côte d'Ivoire 0 136,297 7.3 31.7 90,958 10% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
3. Senegal 0 568,428 30.3 25.1 336,368 10% 0% Thailand, Vietnam, Brazil
4. Belgium 0 85,293 4.5 38.4 62,036 14% 2% Netherlands, Thailand, Pakistan
5. Malaysia 0 82,764 4.4 116.2 78,973 40% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
6. Mauritania 0 72,317 3.8 51.0 58,419 13% 0% Thailand, Brazil, Belgium
7. Guinea 0 67,221 3.6 25.9 40,431 10% 0% Thailand, Pakistan, Vietnam
8. France 0 67,977 3.6 21.9 37,230 14% -5% Thailand, Spain, Italy
9. United Kingdom 0 67,308 3.6 16.2 30,358 14% -3% Spain, Thailand, United States
10. Mali 0 40,287 2.1 39.3 29,588 10% 0% Thailand, Japan, India
11. Japan 0 63,900 3.4 13.0 24,733 827% 0% Thailand, United States, China
12. United States 0 22,973 1.2 114.2 21,882 0% 1% Thailand, Mexico, China
13. Niger 0 16,600 0.9 119.7 15,887 10% 0% Thailand, Pakistan, Vietnam
14. UAE 0 7,617 0.4 110.5 17,555 0% 0% Pakistan, Thailand, India
15. Indonesia 0 28,974 1.5 36.0 20,511 22% 0% Thailand, Vietnam, Pakistan
16. Germany 64 28,484 1.5 26.5 17,346 14% -1% Netherlands, Thailand, United States
17. South Africa 0 12,436 0.7 61.4 10,604 0% 0% Vietnam, Thailand, India
18. Australia 0 13,064 0.7 45.3 10,136 0% 0% Thailand, United States, Pakistan
19. Thailand 0 126 0.0 High 126 3% 25% France
20. Chile 0 14,064 0.7 68.8 12,330 6% -1% Argentina, Brazil, Uruguay
21. Singapore 268 7,216 0.4 13.1 2,800 0% 0% Vietnam, Thailand, Myanmar

ប្រភព៖ ផផ្សនទីពាណិជ្ជកម្ម នង
ិ ផផ្សនទីេូលទីផ្សារររស់ ITC។ ការគណនលដាយ ITC។

39 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ
 | បក្សខ្ជ្របទជ្រៅផ្ៃូវការ
ឧរសម្ពន
័ ធ តារាងទី ២០ លេតតផ្សលត
ិ អងករលប្េន
ី ជាងលគកនលងប្រលទសកម្ពលជា(២០០៨-២០០៩)
Province-City Rainy season 2008 Dry season 2008-09 Total year 2008-09
Harvested Product Production Harvested Product Production Harvested Product Production
Area (ha) output Yield (t) Area (ha) output Yield (t) Area (ha) output Yield (t)
(t/ha) (t/ha) (t/ha)
Prey Veng 250,339 2.754 689,434 72,654 4.200 305,146 322,993 3.079 994,580
Takeo 181,383 2.987 541,853 74,224 4.500 334,031 255,607 3.427 875,884
Kampong Cham 166,285 3.009 500,352 52,993 3.780 200,310 219,278 3.195 700,662
Battambang 244,586 2.664 651,551 4,839 4.384 21,214 249,425 2.697 672,765
Banteay Meanchey 213,841 2.532 541,445 2,350 3.450 8,108 216,191 2.542 549,553
Kompong Thom 164,279 2.186 359,114 20,468 3.744 76,627 184,747 2.359 435,741
Svay Reang 160,250 2.244 359,573 14,828 3.950 58,570 175,078 2.388 418,143
Siem Reap 178,778 1.971 352,347 16,000 3.800 60,800 194,778 2.121 413,147
Kandal 43,507 2.926 127,304 57,170 4.145 236,996 100,677 3.619 364,300
Kompong Chhnang 105,222 2.584 271,940 22,914 3.827 87,692 128,136 2.807 359,632
Kompot 125,605 2.748 345,105 2,375 3.797 9,018 127,980 2.767 354,123
Pursat 98,810 2.624 259,262 3,465 3.253 11,272 102,275 2.645 270,534
Kompong Speu 105,141 2.335 245,504 146 3.000 438 105,287 2.336 245,942
Kratie 29,778 2.581 76,857 13,979 2.518 35,196 43,757 2.561 112,053
Oudor Meanchey 50,390 2.074 104,509 57 -- -- 50,447 2.072 104,509
Preah Vihear 37,624 2.000 75,248 18 2.111 38 37,642 2.000 75,286
Steung Treang 23,045 2.500 57,613 -- -- -- 23,045 2.500 57,613
Rattanakiri 24,346 1.862 45,332 -- -- -- 24,346 1.862 45,332
Preah Sihanouk 12,732 2.500 31,830 -- -- -- 12,732 2.500 31,830
Mondol Kiri 16,392 1.826 29,932 -- -- -- 16,392 1.826 29,932
Koh Kong 9,619 2.341 22,518 -- -- -- 9,619 2.341 22,518
Phnom Penh 5,031 3.402 17,116 200 5.250 1,050 5,231 3.473 18,166
Pai Lin 2,750 3.116 8,570 1,950 3.500 6,825 4,700 3.276 15,395
Kep 3,000 2.611 7,833 -- -- -- 3,000 2.611 7,833

Total 2,252,733 2.540 5,722,142 360,630 4.030 1,453,331 2,613,363 2.746 7,175,473

ប្រភព៖ ប្កសួងកសិកម្ម រលកាាប្រាញ់ នង

ិ លនស្មទ

40 | ាានភាពទូទៅម្នវ ិស័យស្រសូវអងករ