ఛందసు

పద లు
వృ లు
ఉత ల ల, చంపక ల
మ భం, రూలం
తరళం, తరలము
తర ,
మత ల
సగర, మ సగర
ఇందవజము, ఉ ందవజము
లయ , లయ
తులు
కందం, పద
తరు జ
అక రలు
మ క ర

మ క ఱ

మధు క ర

అంత క ర

అ క ర
ఉప తులు
ట
ఆట ల
సము
ప లను య ఉప ం
ఛందసు అం రు. ఛందసు ను
ట దట సంస తము ర ం న ల
ఉప ం రు. దముల క
అంగములనబడు ఆరు ంగముల ఛందసు
ఒక . దత ఛందసు అ కూ
అం రు. ఋ దము, మ దము
సం రము పద ( క) రూపము నున .
య దము గద ము కూ ఉం .
మ దమంతయూ ఛంద న పం తుల
అ యము. బహ షు ల ప
మం ఋ , ఛందసు , వత మూరుల
రు. వ డబడున
ఛందసు .

ద ఛందసు
 ల ముఖ ం అనుషు (8 అ రములు),
బృహ (9), పం (10), షు (11), జగ (12)
అనబడు ఛందములను ఉప ం రు.
ప గ ం న ఛందసు పద య
ఛందసు . అ తత తుర యం భ వస
మ నః ప ద . ందరు
ద దము వ ణ ం అం రు. అ డు
య ఛందసు కు 23 అ .ఇ య
ఒక ప కత.

ఛందసు ంగ నప , ద ఛందసు ను
వ ం గం పసుతము లభ ము వ దు.
ఛం సము పసుతం లభ మ తున
అత ంత తన న గంథము న ర య
గ త స న ంగళ డు ర ం న ఛంద
స. ఇ ద సంస తము, ణ
సంస తముల సం లమునకు ం న .
ందూ కం ఈశ రుడు ర
ఛందసు ను సుండ
ంగ రు డు ఛందసు సమును డ
అం రు. ంగళ డు ఇప క టక శ సుడ
ప .

ఆ తరు త మధ యుగ ళ ఛంద

స ఆ త నఅ ణము, ర య
ట సం 15వ అ యము,
బృహ సం త క 104 అ యములు
ఛందసు లభ మ తున వనరులు. 14వ
శ బము రభటు న తర కర
ఛందసు ప ం న గంథ నప ద
ఛందసు ను చ ంచదు.
 లుగు ఛందసు
యమములు గ న పద ల ణములను
లు న ఛందసు అనబడును. లుగు
ఛందసు , సంస త ఛందసు ఆ రప
అ వృ ం న . సంస త ఛందసు
వృ ల టు తులు, ఉప తులు
లుగు ప కతలు. ఆధు క ఠకులు,
ఖకులు, నవ క లు, పవ క లు ఛందసు
తన నద , పగ ధకమ ం
టల , ల
ఛందసు ను చూడవచు .

గురు లు, లఘు లు

ఛందసు సం నం ఆ రప ఉం .
ఛందసు ం అ లు. గురు , లఘు .
గురు U , లఘు | సూ రు

గురు , లఘు , భ ంచడము …

ఈ గురు లఘు రయం ఒక అ ప

సమయం ఆ రప ఉంటుం . ఉ హరణకు
"అమల, అమ , ఆవల, అండ" ఇందు ద
పదము "అమల": అ మ ల మూడు అ లు
ఒ క ఒక ప లము త
సుకుంటు . ండవ పదము "అమ "
ఇందు ద అ రము అ ఒక ప లము ఆ
తరు మ అ రము ండు పల లము
సుకుంటున .అ మూడవ పదము "ఆవల"
ఆ = ండు పలు, వ, లలు ఒక ప లములు
సుకుంటు .ఇ ఒక ప లము
సు ను లఘు అ , ండు పల
లము సు ను గురు అ అం రు.

య లు …

1. లున అ ల గురు లు.

ఉ హరణకు ఆట = U I
2. "ఐ" "ఔ" అచు ల కూడుకున అ లు
గురు లు. (ఉ : ఔను "ఔ" గురు ,
" కుడు" " " గురు )
3. ఒక సు , సరలు ఉన అ లు అ
గురు (ఉ : సంద సం గురు ,
అంత: రము త: అనున గురు )
4. సంయు రం ( రం)
ముందున అ రం గురువ తుం . (ఉ :
 అమ అ గురు , భర భ గురు ). ఇ
రణం ఒ పదం అ ల
వ సుం . ఒక క ం ండు
ప లున డు, ండవ పదం ద
అ రం సంయుక ద పదం వ
అ రం గురు అవ దు. (ఉ : అ ఒక
సంభము అన క ం "క" గురు దు)
అ ండు ప లూ ఒ స సం
ఉం ఈ యమం వ సుం . (ఉ :అ
ఒక రత సంభము అన డు "త " గురు
అ తుం )
5. ఋ అచు ఉన అ లు, ముంద
అ లు (కృ, దలగున ) లఘు లు
త .
 . ర వతు ఉన ప ముందు
అ రములు సందర ముల
లఘు ! అదుచు అ లఘు ,
సకమ స గురు . అ సము
లుసు నవచు .
7. లు కూ న అ లు గురు లు. (ఉ :
" గలువలు" " " గురు )

గ లు-ర లు .
అ ల గుం ను గణము అ అం రు.ఇ
లుగు ర లు 1. ఏ రగ లు .2. ండ ల
గ లు 3. మూడ లగ లు 4. లుగ ల
గ లు.

ఏ రగ లు
ఒ అ రం గణం ఏర డుతుం .అ గురు
లఘు వచు .

U, U, U

ఉ : , , లం

ండ లగ లు …

ండు అ లు క గణం ఏర డును. ఇ

లుగు ర లు .1. లలము 2. లగము ( వ గణం )
3. గలము ( హ గణం ) 4.గగము.

1. లల II ఉ : రమ, కమ, సమ, ధన, అ

కూ లల గణములు
2. లగ వ IU ఉ :ర
3. గల హ UI ఉ : అన , అమ , కృష
 4. గగ UU ఉ : రంరం, సం

మూడ లగ లు …

ఇ మూడ ల కల కల ఏర ( న 0,
1, సుకున 000, 001, 010, 011, 100, 101,
110, 111) ం మననం సుకుంటూ
సులు గురుంచు వచు . య
జ న స ల గం యగణం లం
క ం య దలు వరుస
మూడ ల గురు లఘు లను గు యగణం
అ తుం . య దలు మూడ లు: య
- లఘు ,, గురు , గురు IUU అ
దలు మూడ లు ( జ - UIU)
రగణం అ తుం . ఈ ధం అ గ లను
గురుంచు వచు
అ గ లు:

1. ఆ గురు భ గణము UII

2. మధ గురు జ గణము IUI
3. అంత గురు స గణము IIU
4. సర లఘు లు న గణము III
5. ఆ లఘు య గణము IUU
. మధ లఘు ర గణము UIU
7. అంత లఘు త గణము UUI
. సర గురు లు మ గణము UUU

ఇ మూడ రముల గణములు

ఉపగ లు …
ఉప గణములు అన స ళనం
ఏర . ఇ మూడు రకములు

1. సూర గణములు. ఇ ండు.

1. న = న = III
2. హ = గల = UI
2. ఇంద గణములు. ఇ ఆరు.
1. నగ = IIIU
2. సల = IIUI
3. నల = IIII
4. భ = UII
5. ర = UIU
. త = UUI
3. చంద గణములు. ఇ ప లుగు.
1. భల = UIII
 2. భగరు = UIIU
3. తల = UUII
4. తగ = UUIU
5. మలఘ = UUUI
. నలల = IIIII
7. నగగ = IIIUU
. నవ = IIIIU
9. సహ = IIUUI
10. సవ = IIUIU
11. సగగ = IIUUU
12. నహ = IIIUI
13. రగురు = UIUU
14. నల = IIII
పద ల లు

వృ లు …

గ ల లుతూ, య సల లను క
ఉన టువం వృ లు. ఇందు ర లు
ఉ .

౧. చంపక ల
౨. ఉత ల ల
౩. రూల తము
౪. మ భ తము
౫. తరళం
౬. తరలము
౭. తర
౮.
 ౯. మత ల
౧౦. [[ఇందవజమ#ఇందవజము
౧౧. ఉ ందవజము
౧౨.
[[క జ తమ#క జ తము
౧౩. టకము
౧౪. [[పంచ మరమ#పంచ మరము
౧౫. భుజంగప తము
౧౬. మంగళమహ
౧౭.
౧౮. మ సగర
౧౯. లయ
౨౦. లయ
౨౧. [[వనమయూర#వనమయూరము
౨౨. సగర
 తులు …

తులు గణముల , ఉపగణముల

లును. తులకు కూ య , స
యమములు ఉ .
౧.కందం
౨. పద
౩.తరు జ
౪.అక రలు (మ క ర, మ క ర, మధు క ర,
అంత క ర అ క ర)
౫.ఉ హము

ఉప తులు …

౧. ట
౨.ఆట ల
౩. సము

పలు ధము న ఛందములు

య -ఆ చందము- పథమ తృ య
దములందు దశ తలును
య దమందు 18 తలు
చతురశ దమందు 15 తలను క
యుండు చందమును య ఆ చందము
అం రు. ఇందు ర సదృశ
ఉత రమునుం ఉన అ ఉత ర
సదృశ రముం న అ ఉప
అనబడును. ఆ ఛంధము 4 తలు
గల 5 గణములుండును. సర గురు,
అంత గురు,మధ గురు, ఆ గురు,
చతురఘు లు ఈ దములకు వరుస కర,
కరతల, ప ధర, వసుచరణ, షముల
మములు.
ప గ ర దమగు చందములను వ క
లందురు.
ఖ అను ఛంధము ప దమునందు
స నము న హస రము న 17
య రములు ఉండును.
గ ఛంధము- పథమ తృ య
చరణములు స న ల ణముల 12
అ రములు- ండు నగణములు 1 రగణము 1
యగణము ఉండును. య చతుర
చరణముల ఒ ల ణము కూ న 13
అ రములు- 1నగణము 2 జగణములు 1
రగణము 1 గురు ఉండును.
చండవృ ఛంధము- 20 అ రములు గల
దండమునకు చండవృ ప తమ రు.
ఇందు ండు నగణములు 7 రగణములు
ఉ .ప ంతమున మము.
రుక ఛంధము - ప దమునందును ఒ క
అ రము ఉండును. ండు దములు
కల ద గురు అగున - అ
రు- ఉ : షుం వం , ండవ లఘు
అ రము అగున - ఉ : హ హర.
రతు క ఛంధము - ప చరణమునందును 2
అ రములు గల . ప రము 4
దములు. పధం దము ; ండు
గురు లుగల లు దముల ఛంధము .
మధ ఛంధము- మూడు అ రములు గల
ఛంధము. 8 దములు ఉ . మూడు
అ రములు గురు నున ద దము
రు .
ప ష ఛంధము- 4 అ రములు గల
ఛంధము.ప రమున 16 దములు
ఉ .పథమ దము రు కన . ఉ :
స త ధ .య ః కూ కృ
ల ||
సుప ష ఛంధము- ప రమున 32
దములు ఉ . 9 వ దము రు
పం 1 భగణము 2 గురు లు.
య ఛంధము- ప రమున 64
దములు ఉ . ద దము రు
దు ఖ- 2 మగణములు 13 వ దము రు
తనుమధ -తగనము, యగణము 16 దము
 రు శ వదన -నగనము, యగణము 19వ
దము వసుమ తగణము, సగణము.
అనుషు ఛంధము - ప రమున 256
దములు ఉ . న దు ల
ణవ డ, త పద, హంసరుత, ప క,
స క, క, ద ప ధములు ఉ . క
ఛంధమున ప చరణము నందును 6వ
అ రము గురు 5వ అ రము లఘు . పధం,
తృ య చరణములందును 7 అ రము
రము ను య,చతుర చరణములందును
హస ము ను ఉండును.
బృహ ఛంధము- ప రమున 512
దములు ఉ . 251వ దము
హలము - ర, న, సగణములు. 64 వ దము
భుజ గ శుభృతము- 2నగణములు
1మగణము.
పం ఛంధము- ప రమున 1024
దములు ఉ . శుద , పణవ,
రుక వ , మయూర ,మ ,మ ర ,
హం , ఉప , చంపక అ కఅ ంతర
దములు ఉ .
సు ఛంధము - ప రమున 2048
దములు ఉ . అ ంతర
దములు కల - ఇందవజ- 2 తగణములు 1
జగణము 2 గురు లు, ఉ ందవజ-1 జగణము
1 తగణము 1 జగణము 2 గురు లు,
ఉప - ఇందవజ ఉ ందవజ కల క, ధక-
3 భగణములు 2 గురు లు, ర దత-
మ,త గణములు 2 గురు లు, గత -ర,న,భ
గణములు 2 గురు లు- దలగు
మముల ప ద న .
జగ ఛంధము -ప రమున 4096
దములు ఉ . అందు వంశసము-
జ,త,జ,ర గణములు ంతరమున య ,
ఇందవంశము-త,త,జ,రగణములు
ంతమున య , దుత లం త, టక,
భుజంగ పయూత, స , ద న
ప దములు.
అ జగ ఛంధము - ప రమున 8192
దములు ఉ . ఇందు పహ -
మ,న,జ,రగణములు 1 గురు 2-10
య రముల య - ప ద న .
శక ఛంధము - ప రమున 16384
దములు ఉ . ఇందు ఒక
వసంతల క- త,భ గణములు 2 జగణములు 2
గురు లు. ంతరమున మము.
ందరు ం న త, ఉద అ కూ
అం రు.
అ శక ఛంధము- ప రమున 32768
దములు ఉ . చం వర- 4 న, 1
సగణము 7-8 అ రముల మము,
-2 న, 1 మ, 2 భగణములు 7-8
అ రముల య , చం వరకం - 7-8
అ రముల మము 6-9 అ రముల
మము.
అ ఛంధము- ప రమున 65536
దములు ఉ . ఇందు వృషభజగ
ల తము- భ,ర 3 న, 1 గురు 7-9
అ రముల య .
అత ఛంధము- ప రమున 131072
దములు ఉ . ఇందు హ , పృ ,
వంశపతప తము, మం ంత, ఖ
వృతములు ఉ .
ధృ ఛంధము- ప రమున 262144
దములు ఉ .అందు దము
కుసు ల తము- మ,త,న, 3 య
గణములు 5-6-7 అ రముల య .
ధృ ఛంధము-ప రమున 524288
దములు ఉ .ఇంద ద రూల
తము- మ,స,జ,స,త,త,గ ములు.12-7 వ
అ రముల య .
కృ ఛంధము-ప రమున 1048576
దములు ఉ .ప చరణము నందును
20, 20 అ రములు ఉ .
పకృ ఛంధము-ప రమున 2097152
దములు ఉ . ఇందు ఒక సగర-
మ,ర,భ,న,య,య,య,గణములు ఏ
అ రముల య .
ఆకృ ఛంధము-ప రమున 4194304
దములు ఉ . ఇందు ఒక భదకము-
భ,ర,న,ర,న, గములు 10-12 అ రముల య .
కృ ఛంధము-ప రమున 8388608
దములు ఉ . ఇందు అశ ల త-
న,జ,భ,జ,భ ల గములు, మ డ-
మ,మ,త,న,న,న,ల గములు.8-15 అ రముల
మము.
సంకృ ఛంధము-ప రమున
16777216 దములు ఉ . ఇందు
 ఒక త -భ,త,న,స,భ,భ,న,య గణములు.5-
7-12అ రముల మము.
అ కృ ఛంధము-ప రమున
33553432 దములు ఉ . ఇందు
ఒక ంచపదము- భ,మ,స,భ,న,న,న,న
గములు.5-8-7 అ రముల మము.
ఉ యము ఛంధము-ప రమున
67108864 దములు ఉ . ఇందు
ఒక భుజంగ జృం తము - 2 మ, 1త, 3
నగణములు, 1ర, 1 స, 1ల, 1 గు 8-11-7
అ రముల మము.

చూడం
1. లుగు త ము
2. అలం రములు
మూలములు
సము యము ల కృష హన
సం ( ం )
1957- ర సప క సము-
ఛంద సము- తటవ
సూర యణమూ .

బయ ంకులు
లుగు ఛందసు కు
లుగు చందసు - యూటూ లు
లుగు ఛందసు - 101
ఛందసు
ఛందసు హ కూట
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?
title=ఛందసు &oldid=3058082" నుం రు

Last edited 27 days ago by 61.2.4.168

అదనం సూ ంచ ప ం ఠ ం CC BY-SA 3.0 ంద

లభ ం