SKF rulman

bakım el kitabı
® SKF, @PTITUDE, CARB, DURATEMP, HYDROCAM, INSOCOAT, KMT,
KMTA, ­LUBRILEAN, RELIABILITY MAINTENANCE INSTITUTE,
SENSORMOUNT, SPEEDI-SLEEVE, SYSTEM 24, WAVE ve
VIBRACON SKF Group’un tescilli markalarıdır.
™ SKF EXPLORER, SKF Group markasıdır.
Epocast 36 is a registered trademark of H. A. Springer marine +
industrie service GmbH, an Illinois Tool Works company
© SKF Group 2011
Bu yayının içeriği yayıncı kurum tarafından telif hakkı ile
korunmaktadır. Yazılı izin alınmadan (özetlenerek bile) çoğaltılamaz.
Yayıncı, bu yayında yer alan bilgilerin doğruğunu kabul etse bile bel-
gedeki bilgilerin kullanımından doğrudan veya dolaylı olarak olabi-
lecek kayıp veya hasardan dolayı sorumluluk kabul etmez.
PUB SR/P7 10001/1 TR · Şubat 2015
Bazı fotoğraflar Shutterstock.com lisansı ile kullanılmaktadır.
1 Temel Bilgiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1

2 Rulmanların montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2

3 Rulman ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 3

4 Yatakların montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 4

5 Sızdırmazlık elemanlarının montajı . . . . . . . . . . . . . . 140 5

6 Ayar işlemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 6

7 Yağlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 7

8 Kontroller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 8

9 Sorun giderme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 9

10 Sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 10

11 Rulman hasarları ve sebepleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 11

12 Bakım destek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 12

13 Ekler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 13

14 Dizin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438 14
SKF rulman
bakım
el kitabı
SKF markası, şimdi müşterilerine her
zamankinden daha fazla değer katmak
için çalışmalarını sürdürmektedir.

SKF dünya çapında yüksek kaliteli

rulman üreticisi liderliğini elinde
tutarken; teknolojik gelişmelerdeki, ürün
desteğindeki ve hizmetlerindeki yeni
boyutlar SKF’nin müşterilerine daha çok
değer veren, tam anlamıyla çözüm odaklı
bir tedarikçi olmasına yol açmıştır.

Bu çözümler, müşterilere sadece

uygulamaya yönelik özel ürünlerle değil,
önde gelen tasarım simülasyon araçları
ve danışmanlık hizmetleri, işletme varlık
verimlilik bakım programları ve sanayinin
en ileri tedarik yönetimi teknikleriyle
daha yüksek verimlilik getirmenin
yollarını kapsamaktadır.

SKF markası hala en iyi rulmanları

temsil etmeye devam etmekte ama artık
çok daha fazlasını da simgelemektedir.

SKF – the power of knowledge

engineering

2
Önsöz
SKF rulman bakım el kitabı, bakım
profesyonelleri için geniş kapsamlı bir kılavuzdur.
Bu kitapta yer alan öneriler ile SKF, rulman
ömrünü arttıracak, makina duruşlarını azaltacak
ve plansız bakım aktivitelerini en aza indirecek
şekilde güvenli ve kaliteli bakımı hedef
almaktadır.
Bu el kitabı, bir tasarım uygulama kataloğu
olarak düzenlenmemiştir. Rulmanlarla yataklama
sistemlerinin tasarımı hakkında daha geniş
bilgilere www.skf.com/bearings web sitesinden
ulaşabilirsiniz.
El kitabının yapısı
Bu el kitabı, sağ tarafta mavi renkle numaraları
işaretlenmiş olarak, on dört bölüm halinde
düzenlenmiştir.
• Bölüm 1’de rulmanlar, rulmanlarla ilişkili
ürünler ve rulman tertipleri hakkında temel
bilgiler yer almaktadır.
• Bölüm 2 ile 5 arasında ise rulmanların,
yatakların, rulman ünitelerinin ve sızdırmazlık
elemanlarının montajı mevcuttur.
• Bölüm 6’da makina ayar işlemleri ile ilgili
bakım faaliyetleri anlatılmaktadır.
• Bölüm 7, rulmanların yağlanması ile ilgili çok
önemli bilgi ve önerileri kapsamaktadır.
• Bölüm 8’de makina kontrol ve durum izleme
ile ilgili bakım faaliyetleri yer almaktadır.
• Bölüm 9 sorun giderme, karşılaşılan yaygın
arızalar ve bunların çözüm yöntemleri
hakkında önerileri konu almaktadır.
• Bölüm 10’da rulmanların, rulman ünitelerinin
ve sızdırmazlık elemanlarının sökülmesi ile
ilgili talimat ve öneriler mevcuttur.
• Bölüm 11, ISO sınıflandırması da dahil olmak
üzere, rulman hasarlarına ayrılmıştır.
• Bölüm 12’de SKF’nin ilave kaynakları ve bakım
desteği hakkında bilgiler yer almaktadır.
• Bölüm 13’de SKF bakım ürünleri ile birlikte,
bakım için gerekli referans bilgilerinin de yer
aldığı Ekler mevcuttur.
• Bölüm 14 ise Dizin'den oluşmaktadır.
Bu yayının içerdiği bilgilerin doğru olmasına özen
gösterilmiştir. Ancak, buradaki bilgilerin
kullanımından ve SKF tarafından tedarik edilen
alet ve ekipmanların yanlış kullanılmasından
doğrudan veya dolaylı kaynaklanabilecek
herhangi bir hasar veya zararın sorumluluğu
kabul edilmez.
Sürdürülebilirlik için bir not
Sürdürülebilirlik, gelecek kuşaklar için hiçbir
ödün vermeden, iş aktivitelerinin kaynakları en
verimli kullanacak şekilde gerçekleştirilmesini
konu alır. Rulman bakım faaliyetleri içinde atık
yönetiminden, kullanılan yağlayıcı miktarını
azaltmaya ve hatta alet ve ekipmanların uygun
kullanımına kadar enerji tasarrufu yapılabilecek
pek çok alan mevcuttur. SKF, sürdürülebilir bir
çevreye kendini adamış ve diğer işletmeleri de
enerji ve malzeme tasarrufuna katkıda
bulunmaları konusunda teşvik etmektedir.
3
SKF – the power of
knowledge engineering
SKF, 100 yılı aşkın bir süre önce oynak bilyalı
rulmanı icat ettikten sonra, müşterilerine özel
çözümler üretmek için beş teknoloji platformundan
faydalanan bilgi mühendisliği şirketine dönüştü.
Bu platformlar elbette ki rulmanları, rulman
ünitelerini ve keçeleri kapsamaktadır; ancak pek
çok uygulamada uzun rulman ömrü için kritik ama
bir o kadar da önemli olan yağlayıcı ve yağlama
sistemleri, daha etkin lineer hareket ve sensor
çözümleri için mekanik ve elektronik bilgisini
sistemlerde birleştiren mekatronik, tasarım ve
lojistik destekden, durum izleme ve güvenilirlik
sistemlerine kadar pek çok hizmeti de kapsayan
servis platformları ile genişlemiştir.
Faaliyet alanı genişlese de SKF, radyal keçeler
gibi tamamlayıcı ürünlerin yanısıra rulmanlı
yataklarda tasarım, üretim ve pazarlamada dünya
liderliğini elinde tutmaya devam etmektedir.
SKF, lineer hareket ürünlerinde, uzay ve
havacılık sanayiinde kullanılan aşırı hassas
rulmanlarda, fener mili ve işletmelerin bakım
hizmetlerinde de gün geçtikçe konumunu
güçlendirmektedir.
4
SKF Group dünya çapında uluslararası çevre
yönetimi standartı olan ISO 14001, iş sağlığı ve
güvenlik yönetimi standartı olan OHSAS 18001
sertifikalarına sahiptir. Farklı bölümler, ISO 9001
ve müşterilerin diğer özel gereksinimlerine göre
kalite sertifikaları onayı almıştır.
Dünya çapında 120’nin üzerinde üretim birimi
ve 70 ülkedeki satış şirketleriyle SKF, gerçek
anlamda uluslararası bir şirkettir. Ayrıca, dünya
çapında 15000 distribütör ve satıcılarımız,
e-ticaret ve global bir dağıtım sistemi hem ürün,
hem de servis desteği ile SKF’yi müşterilerine
çok daha yakınlaştırmaktadır. Aslında, müşteriler
ne zaman ve nerede gereksinim duyarlarsa SKF
çözümleri orada hazırdır.
Sonuç olarak, SKF markası ve şirketi her
zamankinden daha güçlüdür. Bilgi mühendisliği
şirketi olarak, üstün nitelikli ürünleriyle, akılcı
kaynaklarıyla ve başarınıza yardımcı olacak
vizyonuyla size hizmet etmeye hazırız.
 © airbus - photo: exm company, H. Goussé

Gelişen by-wire teknolojisi

SKF, hızla gelişen fly-by-wire’dan drive by wire’a ve work-by-wire’a kadar uzanan by-wire teknolojisinde
uzmandır. Fly-by-wire (manüel sürüş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren gelişmiş sürüş
kumanda sistemi) teknolojisinde öncülük yapmış olan SKF, uzay endüstrisinin lider firmaları ile iş ortağıdır.
Örneğin, Airbus’ın tasarladığı hemen hemen tüm uçaklarda kokpit uçuş kontrolü için SKF by-wire sistemleri
kullanılmaktadır.

SKF aynı zamanda, otomotiv by-wire

teknolojisinde de liderdir. SKF, otomotiv
mühendisleriyle işbirliği yaparak, geliştirilen iki
konsept otomobilin direksiyon ve fren
donanımlarında SKF mekatronik ürünlerini
kullanmıştır. Ayrıca by-wire teknolojisindeki
gelişme sonucunda SKF bütün kontrollerinin
hidrolik olarak yapılması yerine mekatroniğin
kullanıldığı bir tam elektronik forklift imalatına
yöneltmiştir.

5
 Rüzgar gücünü kullanmak
Rüzgar gücünden elektrik enerjisi üreten endüstrinin
gelişmesi temiz ve yeşilin korunduğu bir elektrik
kaynağı sağlamaktadır. SKF, geniş bir yelpazede özel
amaçlı rulmanlar ile oldukça uzak ve elverişsiz çevre
koşullarında kurulmuş olan rüzgar santrallerinin
ömrünü arttıran Kestirimci Bakım Sistemleri tedarik
ederek yüksek verimli ve sorunsuz çalışan türbinler
geliştirmek için bu sektördeki liderlerle birlikte
çalışmaktadır.

Çok zorlu şartlarda çalışmak

Dondurucu kış mevsimlerinde, özellikle kuzey
ülkelerinde, sıfırın altındaki çok düşük sıcaklıklar,
demiryolu aks rulmanlarının yetersiz yağlanmaları
sonucu rulman hasarlarına neden olabilmektedir.
SKF, bu gibi olağan dışı sıcaklıklarda vizkozitesini
değiştirmeyen yeni bir sentetik yağlayıcı geliştirmiştir.
SKF; ister soğuk, ister sıcak olağan dışı ısı derecesi
nedeniyle oluşan performans sorununu çözmek için
üretici ve son kullanıcı müşterilerine destek
sağlamaktadır. Örneğin; SKF ürünleri, pişirme
fırınlarında ve yiyeceklerde şok dondurma işlemi
yapan gıda fabrikaları gibi farklı ortam şartlarında
başarı ile kullanılmaktadır.

Daha iyi bir elektrik süpürgesi geliştirmek

Elektrik motoru ve rulmanlar pek çok ev aletinin
kalbidir. SKF, ürünlerinin performansını arttırmak,
maliyetleri düşürmek, ürünün ağırlığını ve enerji
tüketimini azaltmak için beyaz eşya üreticileri ile
yakın işbirliği içindedir. Bu işbirliğinin son örneği ise,
emiş gücü daha yüksek yeni bir elektrik süpürgesi
imalatıdır. SKF’nin küçük rulman teknolojisi
alanındaki bilgisi aynı zamanda elektrikli el aletleri ve
ofis ekipmanları sektöründe de kullanılmaktadır.

6
350 km/saat’lik bir Ar-Ge laboratuvarında çalışmak
SKF’nin Avrupa ve ABD’deki bilinen araştırma ve
geliştirme faliyetlerine ek olarak, Formula 1 yarış
arabaları SKF’nin rulman teknolojisindeki sınırlarını
zorlamasına eşşiz bir ortam sağlamaktadır. 60 yılı
aşkın bir süreden beri, SKF ürünleri, mühendislik ve
bilgi birikimi Scuderia Ferrari’nin F1 yarışlarında
muazzam bir güç oluşturmasına yardım etmiştir
(Ferrari yarış arabalarında ortalama 150 civarında
SKF ürünü kullanılır). Burada kazanılan tecrübeler
ürünlere yansıtılarak, dünya çapındaki otomotiv
üreticileri ve yedek parça üreticilerine aktarılır.

Makina Verimlilik Optimizasyon hizmeti

SKF Güvenilirlik Sistemleri aracılığı ile SKF; kestirimci
bakım donanım ve yazılımlarından bakım stratejileri,
mühendislik hizmeti ve makina güvenilirlik
programlarına kadar geniş bir aralıkta ürün ve servis
hizmetleri sunmaktadır. Verimliliği optimize etmek ve
üretim hızını arttırmak için SKF’nin performansa
dayalı sözleşmeli ve bütün hizmetlerin sabit bir
ücretle sunulduğu Entegre Bakım Çözümü sizler için
iyi bir seçimdir.

Sürdürülebilir büyüme planı

Yapıları gereği rulmanlar makinaların yüksek
verimle çalışmasını, daha az enerji tüketmesini ve
daha az yağlamaya gereksinim duymasını
sağlayarak doğal çevreye pozitif katkıda bulunurlar.
Ürünlerimizdeki performans çıtası yükseldiği için
SKF, yeni nesil yüksek verimli ürünler ve
ekipmanlar geliştirmektedir. Gelecekte
çocuklarımıza bırakacağımız dünyayı düşünerek,
üretim tekniklerinin yanında çevre, sağlık ve iş
emniyeti konularında da SKF Group, dünyadaki
kısıtlı doğal kaynakların korunması yönünde bir
politika izlemeyi benimsemiştir. SKF her zaman
sürdürülebilir ve çevreye karşı sorumlu bir
büyümeyi esas almıştır.

7
Temel Bilgiler 1

Terminoloji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Rulman tespit yöntemleri. . . . . . . . . . . . . 31

Rulmanların radyal tespiti. . . . . . . . . . . . . . . 31
Rulman tipleri ve tasarımları. . . . . . . . . . 12 Geçmenin seçimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Radyal rulmanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Önerilen geçme ve toleranslar. . . . . . . . . 35
Eksenel rulmanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Boyut, form ve çalışma hassasiyeti
Destek rulmanları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 gereksinimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Y-rulmanları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Rulman yuvalarının yüzey pürüzlüğü. . . . 36
Rulmanların eksenel tespiti . . . . . . . . . . . . . 37
Rulmanların gösterim sistemi. . . . . . . . . 22 Fatura ve yuvarlatma ölçüleri. . . . . . . . . . 38
Temel gösterimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Son eklerin gösterimleri. . . . . . . . . . . . . . . . 24 Sızdırmazlık tertipleri . . . . . . . . . . . . . . . 39
Dış sızdırmazlık elemanları. . . . . . . . . . . . . . 39
SKF ürünlerinin tanımlanması. . . . . . . . . 26 Entegre rulman+sızdırmazlık çözümleri. . . . 40
Rulman tanımlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Parçalı yatak ve rulman ünitesi Rulman, keçe ve yağlayıcıların .
tanımlaması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 depolanması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Sızdırmazlık elemanlarının değişimi. . . . . . . 27 Rulman, rulman ünitesi ve yatakların
depolanması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Rulman ömrü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Elastomer keçelerin depolanması. . . . . . . . . 42
Nominal rulman ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Yağlayıcıların depolanması. . . . . . . . . . . . . . 42
SKF rulman ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Yağlayıcıların imha edilmesi. . . . . . . . . . . 43

İşletme ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Rulman işletme ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Keçe işletme ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Yağlayıcı işletme ömrü. . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Temizlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Rulman iç boşluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Rulman tertipleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Rulmanlı tertip çeşitleri . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Sabit ve serbest rulman
tertipleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Boşluk ayarlı rulman tertipleri . . . . . . . . . 31

9
Temel

Terminoloji Şek. 1

Rulmanlar († şek. 1)
6 2 14 10 11
1 İç bilezik 9 18
2 Dış bilezik
3 Yuvarlanma elemanı: bilya, silindirik makara, 12
iğne makara, konik makara, oynak makara,
13
toroidal makara 4
4 Kafes 3
5 Sızdırmazlık elemanı 5
Keçe – elastomerden yapılmış, temaslı 16
(şekildeki gibi) veya temassız 17
Kapak – çelik sacdan yapılmış, temassız
6 Dış bilezik dış çapı 8
18
7 İç bilezik iç çapı 7 1 15 19
8 İç bilezik fatura çapı
9 Dış bilezik fatura çapı Sabit bilyalı rulman

10 Segman yuvası
20
11 Segman 6
12 Dış bilezik alın yüzeyi a
2
13 Yan kapak elemanı tespiti için yuva
14 Dış bilezik yuvarlanma yolu 12
15 İç bilezik yuvarlanma yolu 14
3
16 Yan kapak elemanı için yuva
21
17 İç bilezik alın yüzeyi 4
18 Pah 17
19 Rulman taksimat dairesi çapı 22
20 Toplam rulman genişliği 1 15
21 Kılavuz flanşı
22 Sabitleme flanşı 7 a
23 Temas açısı 23
24 Mil diski
Konik makaralı rulman
25 Yuvarlanma elemanı ve kafes sistemi
26 Yuva diski
27 Küresel yüzeyli yuva diski
28 Yatak diski 27
25
24
27
25
28
24

Çift yönlü eksenel bilyalı rulman 24

28

25
24

26
25

26

Eksenel oynak makaralı rulman

10
 Terminoloji

Rulman tertipleri († şek. 2) Şek. 2

1
1 Silindirik makaralı rulman
2 Dört nokta temaslı bilyalı rulman
3 Yuva 12
10 1 3
4 Mil
5
5 Mil faturası
11
6 Mil çapı 2
7 Tespit plakası
8 Radyal mil keçesi 4
9 Burç
10 Rulman yuvası çapı 6
11 Kapak 9 7
12 Segman 8

Rulman yatakları († şek. 3)

1 Yatak kapağı
2 Yatak tabanı
Şek. 3
3 Yatak ayağı
4 Taban bağlantı cıvatası
5 Kapak cıvatası 7
6 8
6 Markalanmış nokta 1
7 Gres nipeli
8 Gözlü cıvata deliği 5

Keçeler († şek. 4) 2
1 Kauçuk kılıf 4
2 Çelik sac takviye
3 Keçe dudağı 3
4 Toz dudağı
5 Garter yayı
6 Karşı yüzey
SNL parçalı rulman yatağı

Şek. 4

4
3 6

Radyal mil keçesi

11
Temel

Rulman tipleri ve tasarımları

Bu bölümde, farklı standart rulman tipleri ve
tasarımlarının bir özeti verilecektir. Bilgilerin çoğu görsel
öğeler içermektedir.

Radyal rulmanlar

Sabit bilyalı rulmanlar

tek sıralı, doldurma delikli veya deliksiz
açık tip (1)
kapaklı
temaslı keçeli (2)
segman yuvalı,
1 2 segmanlı veya segmansız

sabit kesitli tek sıralı

açık tip (3)
temaslı keçeli
çift sıralı (4)

3 4

Eğik bilyalı rulmanlar

tek sıralı
tekil montaj için temel tasarım
üniversal çoklu kullanım için tasarım (5)

tek sıralı yüksek -ve süper- hassas

açık tip
temaslı keçeli
açık tip, yüksek hızlar için
temaslı keçeli (6)
açık tip, yüksek kapasiteli tasarım
temaslı keçeli
6

çift sıralı
tek parça iç bilezikli (7)
açık tip
örtme kapaklı
temaslı keçeli
iki parça iç bilezikli
7

12
 Rulman tipleri ve tasarımları

Radyal rulmanlar

Dört nokta temaslı bilyalı rulmanlar (8)

Oynak bilyalı rulmanlar

silindirik veya konik delikli
açık tip (9)
temaslı keçe (10)

9 10

geniş iç bilezikli (11)

11

Silindirik makaralı rulmanlar

tek sıra
NU tipi (12)
destek bilezikli
N tipi (13)

12 13

tek sıra
NJ tipi (14)
destek bilezikli
NUP tipi (15)

14 15

13
Temel

Radyal rulmanlar

Silindirik makaralı rulmanlar

tek sıralı
yüksek kapasiteli NCF tipi (16)

16

çift sıralı
silindirik veya konik delikli
NNU tipi (17)
NN tipi (18)
NNUP tipi

17 18

dört sıralı
silindirik veya konik delikli
açık tip (19)
temaslı keçeli

19

Kafessiz silindirik makaralı rulmanlar

tek sıralı
NCF tipi (20)
NJG tipi (21)

20 21

çift sıralı
iç bileziği flanşlı tip (22)
iç ve dış bileziği flanşlı tip
temaslı keçeli (23)

22 23

14
 Rulman tipleri ve tasarımları

Radyal rulmanlar

İğneli rulmanlar ve çemberler

tek sıralı (24)
çift sıralı (25)

24 25

İğneli kovanlar, açık uçlu

tek ve çift sıralı
açık tip (26)
temaslı keçeli (27)

26 27

İğneli kovanlar, kapalı uçlu

tek ve çift sıralı
açık tip (28)
temaslı keçeli (29)

28 29

Flanşlı tip iğneli rulmanlar

tek ve çift sıralı
iç bileziksiz (30)
iç bilezikli
açık tip
temaslı keçeli (31)
30 31

Flanşsız tip iğneli rulmanlar

tek ve çift sıralı
iç bilezikli (32)
iç bileziksiz (33)

32 33

15
Temel

Radyal rulmanlar

Ayarlı iğneli rulmanlar

iç bileziksiz
iç bilezikli (34)

34

Kombine iğneli rulmanlar

İğneli / eğik bilyalı rulmanlar
tek yönlü çalışan (35)
çift yönlü çalışan (36)

35 36

İğneli / eksenel bilyalı rulmanlar

kafessiz eksenel bilyalı rulman (37)
kafesten kılavuzlu bilya setli
kapaklı veya kapaksız (38) tipte

37 38

İğneli / eksenel silindirik makaralı rulmanlar

kapaksız (39)
kapaklı (40)

39 40

Konik makaralı rulmanlar

tek sıralı
tek rulman (41)
çiftli set
yüz yüze (42)
sırt sırta
41 42 tandem

16
 Rulman tipleri ve tasarımları

Radyal rulmanlar

çift sıra
TDO düzeni (sırt sırta) (43)
TDI düzeni (yüz yüze) (44)

43 44

dört sıralı
TQO düzeni açık tip
açık tip (45)
temaslı keçeli
TQI düzeni

45

Oynak makaralı rulmanlar

silindirik veya konik delikli
açık tip (46)
temaslı keçeli (47)
titreşimli uygulamalar için

46 47

CARB toroidal rulmanlar

silindirik veya konik delikli
kafesten kılavuzlu makara setli (48)
kafessiz makara seti
temaslı keçeli (49)

48 49

17
Temel

Eksenel rulmanlar

Eksenel sabit bilyalı rulmanlar

tek yönlü çalışan
düz yatak diski ile (50)
küresel yatak diski ile
oturma halkalı (51) veya oturma halkasız

50 51

iki yönlü çalışan

düz yatak diski ile (52)
küresel yatak diski ile
oturma halkalı (53) veya oturma halkasız

52 53

Eksenel eğik bilyalı rulmanlar

yüksek -ve süper- hassas rulmanlar
tek yönlü çalışan
tekil montaj için temel tasarım (54)
üniversal çoklu kullanım için tasarım
eşleştirilmiş rulman setleri (55)
54 55

iki yönlü çalışan

temel tasarım (56)
yüksek hız tasarımı (57)

56 57

Eksenel silindirik makaralı rulmanlar

tek yönlü çalışan
tek sıra (58)
çift sıra (59)
elemanlar
silindirik makara ve kafes sistemi
58 59 mil ve yatak diski

18
 Rulman tipleri ve tasarımları

Eksenel rulmanlar

Eksenel iğneli rulmanlar

tek yönlü çalışan
iğne makara ve kafes sistemi (60)
yuvarlanma yolu diski
eksenel kılavuz diski
60

Eksenel oynak makaralı rulmanlar

tek yönlü çalışan (61)

61

Eksenel konik makaralı rulmanlar

tek yönlü çalışan
kapaklı (62) veya kapaksız
vidalı rulmanlar
çift yönlü çalışan (63)

62 63

Destek rulmanları

Kam makaraları
tek sıralı kam makarası (64)
çift sıralı kam makarası (65)

64 65

19
Temel

Destek rulmanları

Destek makaraları
iğne makara ve kafesli sistem,
eksenel kılavuzlama yok
temaslı keçeli veya temassız keçeli
iç bileziksiz
iç bilezikli (66)
66

iğne makaralı, eksenel kılavuzlama için diskli

temaslı keçeli veya temassız keçeli
iğne makara ve kafesli sistem (67)
kafessiz iğne makara setli

67

kafessiz silindirik makara setli,

flanşlı eksenel kılavuzlama
labirent keçeli (68)
temaslı keçeli (69)
lamelar keçeli

68 69

Kam makaraları
iğne makaralı, saplama, kılavuz diski ve makara
flanşları ile eksenel kılavuzlanmış
temaslı keçeli veya temassız keçeli
konsantrik yuvalı (70)
eksantrik yuvalı
70 iğne makara ve kafesli sistem (70)
kafessiz iğne makara setli

kafessiz silindirik makara setli,

saplama, flanş bileziği ve makara flanşları ile
eksenel kılavuzlanmış
labirent keçeli (71)
temaslı keçeli
konsantrik yuvalı (71)
eksantrik yuvalı
71

20
 Rulman tipleri ve tasarımları

Y-rulmanları

Y-rulmanları
tespit vidalı
bir tarafı geniş iç bilezikli (72)
iki tarafı geniş iç bilezikli (73)

72 73

eksantrik kilitleme bilezikli

bir tarafı geniş iç bilezikli (74)
iki tarafı geniş iç bilezikli (75)

74 75

konik delikli
iki tarafı geniş iç bilezikli (76)
germe manşonlu montaj için

76

standart iç bilezikli
mile sıkı geçme ile tespit edilmiş (77)

77

altıköşe delikli
iki tarafı geniş iç bilezikli (78)

78

21
Temel

Rulmanların gösterim 4 Sabit bilyalı, eğik bilyalı ve oynak bilyalı gibi iç

sistemi
Temel gösterimler
Bütün SKF standart rulmanları, genellikle üç,
dört veya beş rakam ya da rakam ve harflerin
kombinasyonundan oluşan bir temel gösterime
sahiptir. Hemen hemen bütün standart bilyalı ve
makaralı rulman tipleri için kullanılan bu sistem,
şematik olarak diyagram 1’de gösterilmiştir.
Rakamlar veya harf rakam kombinasyonlarının
belirttikleri özellikler aşağıda ifade edilmiştir:
çapı 10 mm'den küçük bazı rulmanlar için, iç
çap kodlanmamış olarak milimetre cinsinden
doğrudan verilebilir, ancak bunlar için taksim
işareti ile (/) ayırma yapılmaz, örn. 629, 129
veya 709 (d = 9 mm).
5 Standart iç çap dışındaki çaplar, kodlanmamış
olarak ve milimetre cinsinden üç desimale
kadar hassasiyetle verilir. Bu iç çap gösterimi
temel gösterimin bir bölümüdür ve temel
gösterimden bir taksim (/) işareti ile ayrılır,
örn. 6202/15.875 (6202 özel delikli rulman
d = 15,875 mm = 5/8 in.).

• Temel gösterimdeki ilk rakam veya rakam- Ölçülerin gösterimleri

harf kombinasyonu rulman tipini gösterir. Her bir standart rulman, iç çap gösterimi hariç
• Bunu takip eden iki rakam ISO'ya göre olarak temel gösterim tarafından belirlenen,
büyüklük serisini gösterir; ilki genişlik veya verilen bir ölçü serisine aittir. Ölçü serilerinin
yükseklik oranını (boyutlar B, T veya H) ve tanımlamaları sıklıkla A, B, C, D veya E ya da
diğeri de çap serisini (boyut D) gösterir. bunların kombinasyonundan oluşan (örn. CA)
• Temel gösterimdeki son iki rakam beş ile sonekler içerir. Bunlar, örn. temas açısı gibi iç
çarpıldığında, mm olarak rulmanın iç çapını tasarımda normalden farklılıkları göstermek için
gösterir. kullanılır.
En yaygın rulman ölçüleri diyagram 1’de
Rulman temel gösterim sistemi için en önemli rulman resimlerinin hemen üzerinde
olası istisnalar aşağıda listelenmiştir. gösterilmiştir. Parantez içindeki rakamlar
ölçülerin gösteriminde kullanılmamıştır.
1 Belirli bazı durumlarda, rulman tipini gösteren
rakam veya büyüklük serisinin ilk rakamı
kullanılmaz. Bu sayılar diyagram 1’de parantez
içinde gösterilmiştir.
2 İç çapı 10, 12, 15 veya 17 mm olan
rulmanların iç çap gösterimi için aşağıdaki
değerler kullanılır:
00 = 10 mm
01 = 12 mm
02 = 15 mm
03 = 17 mm
3 İç çapı 10 mm'den daha küçük rulmanlar ile iç
çapı 500 mm ve üzerindeki rulmanlar için bir
kodlama yapılmaksızın, doğrudan iç çap
değerleri mm olarak verilir. Bu rulmanların
çap çösterimi diğer rulman gösterim
kısmından bir taksim (/) işareti ile ayrılır, örn.
618/8 (d = 8 mm) veya 511/530 (d =
530 mm). Bu durum, aynı zamanda ISO
15:1998 uygun olarak iç çapı 22, 28 veya 32
mm olan rulmanlar için de aynen uygulanır,
örn. 62/22 (d = 22 mm).

22
 Rulmanların gösterim sistemi

Diyagram 1
1
SKF standart metrik bilyalı ve makaralı rulmanların gösterim sistemi

Rulman serileri 6(0)4

544 623 (0)4
223 524 6(0)3 33
213 543 622 23
232 523 6(0)2 23 (0)3
222 542 630 32 22
241 522 6(1)0 22 12
231 16(0)0 41 (0)2
240 323 534 639 31 31 41
230 313 514 619 60 30 31
249 303 533 609 50 20 60
139 239 332 513 638 7(0)4 814 40 10 50
130 248 322 532 628 7(0)3 894 30 39 40 23
(1)23 238 302 512 618 7(0)2 874 69 29 30 (0)3
1(0)3 331 511 608 7(1)0 813 59 19 69 12
(1)22 294 330 510 637 719 893 49 38 49 (0)2
(0)33 1(0)2 293 320 4(2)3 591 627 718 812 39 28 39 10
(0)32 1(1)0 292 329 4(2)2 590 617 708 811 29 18 48 19

Rulman tipi
NC, NCF
NF, NFP NNF
NJ, NJF, NJP NNC
NP, NPF NNCF
NU, NUH NNCL
NUP, NUPJ NNU

(0) 1 2 3 4 5 6 7 8 C N NN QJ

Radyal rulmanlar Eksenel rulmanlar

Genişlik (B, T) Yükseklik (H)
8 0 1 2 3 4 5 6 7 9 1 2

H
T Çap serileri
B D
7 8 9 0 1 2 3 4
Büyüklük serisi

XXXXX
Rulman serisi Rulman
boyutu
d/5
Kod Rulman tipi Kod Rulman tipi Kod Rulman tipi

0 Çift sıra eğik bilyalı rulmanlar
1 Oynak bilyalı rulmanlar
2 Oynak makaralı rulmanlar, eksenel
oynak makaralı rulmanlar
3 Konik makaralı rulmanlar
4 Çift sıra sabit bilyalı rulmanlar
5 Eksenel sabit bilyalı rulmanlar
6 Tek sıra sabit bilyalı rulmanlar
7 Tek sıra eğik bilyalı rulmanlar
8 Eksenel silindirik makaralı rulmanlar QJ Dört nokta temaslı bilyalı rulman
C CARB toroidal makaralı rulmanlar T ISO 355-2007’ye uygun konik
N Silindirik makaralı rulmanlar. Rulman makaralı rulmanlar
tipini belirten N harfine, kılavuz
faturaların tertip şeklini veya sıra
sayısını gösteren iki veya daha fazla
harf eklenebilir, örn. NJ, NU, NUP, NN,
NNU, NNCF vb.

23
Temel
Son ek sembolleri
Son ek sembolleri orijinal veya mevcut standart
rulmandan farklı olan tasarım, değişken veya
özellikleri göstermek için kullanılır. En yaygın
kullanılan bazı son eklerin anlamları aşağıda
listelenmiştir.
CN Normal iç boşluk, normal olarak sadece
azaltılmış veya farklı boşluk değerini
göstermek için ilave bir harfle kullanılır
CS Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2CS Rulmanın her iki tarafında CS temaslı
sızdırmazlık elemanları
CS2 Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
floro kauçuktan (FKM) yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2CS2 Rulmanın her iki tarafında CS2 temaslı
sızdırmazlık elemanları
CS5 Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
hidrojenize NBR kauçuktan (HNBR)
yapılmış temaslı sızdırmazlık elemanı
2CS5 Rulmanın her iki tarafında CS5 temaslı
sızdırmazlık elemanları
C1 Rulman boşluğu C2'den küçük
C2 Rulman boşluğu Normal boşluktan (CN)
daha küçük
C3 Rulman boşluğu Normal boşluktan (CN)
daha büyük
C4 Rulman boşluğu C3'den daha büyük
C5 Rulman boşluğu C4'den daha büyük
F İşlenmiş çelik veya özel dökme demirden
kafes, yuvarlanma elemanından
merkezlenmiş
FA İşlenmiş çelik veya özel dökme demirden
kafes, dış bilezikten merkezlenmiş
FB İşlenmiş çelik veya özel dökme demirden
kafes, iç bilezikten merkezlenmiş
G.. Gres doldurulmuş. İkinci harf gresin
sıcaklık aralığını, üçüncü harf ise içindeki
gresi belirtir. Bu üç harfli gres kodunu
takip eden rakam, standarttan farklı olan
dolum oranını gösterir: 1, 2 ve 3
rakamları standarttan az, 4'den 9'a kadar
olanlar ise standarttan fazla dolumu
belirtir.
H Çelikten preslenmiş geçme kafes,
sertleştirilmiş
24
HT Yüksek sıcaklıklar için gres doldurulmuş.
HT veya HT'yi takip eden iki rakam
içindeki gresi belirtir. Doldurma oranı
HTxx den sonra yer alan harf veya harf/
rakam kombinasyonu ile gösterilir.
J Çelik sactan preslenmiş kafes,
yuvarlanma elemanından merkezlenmiş,
sertleştirilmemiş
K Konik delik, koniklik 1:12
K30 Konik delik, koniklik 1:30
LHT Düşük veya yüksek sıcaklıklar için gres
doldurulmuş. LHT veya LHT'yi takip
eden iki rakam içindeki gresi belirtir.
Doldurma oranı LHTxx den sonra yer
alan harf veya harf/rakam kombinasyonu
ile gösterilir.
LS Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
veya takviyesiz NBR kauçuk veya
poliüretandan (AU) yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2LS Rulmanın her iki tarafında LS temaslı
sızdırmazlık elemanları
LT Düşük sıcaklıklar için gres doldurulmuş.
LT veya LT'yi takip eden iki rakam içindeki
gresi belirtir. Doldurma oranı LTxx'den
sonra yer alan harf veya harf/rakam
kombinasyonu ile gösterilir.
M Pirinçten işlenmiş kafes, yuvarlanma
elemanından merkezlenmiş
MA Pirinçten işlenmiş kafes, dış bilezikten
merkezlenmiş
MB Pirinçten işlenmiş kafes, iç bilezikten
merkezlenmiş
ML Pirinçten yekpare kafes, pencere tipi, iç
veya dış bilezikten merkezlenmiş
MT Orta sıcaklıklar için gres doldurulmuş.
MT veya MT'yi takip eden iki rakam
içindeki gresi belirtir. Doldurma oranı
MTxx'den sonra yer alan harf veya harf/
rakam kombinasyonu ile gösterilir.
N Dış bilezikte segman kanalı
NR Segman dahil olmak üzere, dış bilezikte
segman kanalı
P Enjeksiyonla kalıplanmış, cam elyaf
takviyeli poliamid 66 (PA66)'dan kafes,
yuvarlanma elemanından merkezlenmiş
PHA Enjeksiyonla kalıplanmış, cam elyaf
takviyeli polietereterketon (PEEK) kafes,
dış bilezikten merkezlenmiş
RS Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
veya takviyesiz NBR kauçuktan yapılmış
temaslı sızdırmazlık elemanı
 Rulmanların gösterim sistemi

2RS Rulmanın her iki tarafında RS temaslı 1

sızdırmazlık elemanları
RSH Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2RSH Rulmanın her iki tarafında RSH temaslı
sızdırmazlık elemanları
RSL Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış, düşük
sürtünmeli temaslı sızdırmazlık elemanı
2RSL Rulmanın her iki tarafında RSL temaslı
sızdırmazlık elemanları
RS1 Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2RS1 Rulmanın her iki tarafında RS1 temaslı
sızdırmazlık elemanları
RS1Z Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı ve diğer tarafında
kapak
RS2 Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
floro kauçuktan (FKM) yapılmış temaslı
sızdırmazlık elemanı
2RS2 Rulmanın her iki tarafında RS2 temaslı
sızdırmazlık elemanları
RZ Rulmanın bir tarafında çelik sac takviyeli
NBR kauçuktan yapılmış temassız
sızdırmazlık elemanı
2RZ Rulmanın her iki tarafında RZ temassız
sızdırmazlık elemanları
TN Enjeksiyonla kalıplanmış poliamid 66
(PA66)'dan kafes, yuvarlanma
elemanından merkezlenmiş
TNH Enjeksiyonla kalıplanmış, cam elyaf
takviyeli polietereterketon (PEEK) kafes,
yuvarlanma elemanından merkezlenmiş
TN9 Enjeksiyonla kalıplanmış, cam elyaf
takviyeli poliamid 66 (PA66)'dan kafes,
yuvarlanma elemanından merkezlenmiş
V Kafessiz rulman
WT Hem yüksek, hem de düşük sıcaklıklar
için gres doldurulmuş. WT veya WT'yi
takip eden iki rakam, içindeki gresi
belirtir. Standart dışı doldurma oranı
WTxx'den sonra yer alan harf veya harf/
rakam kombinasyonu ile gösterilir.
W64 Katı yağlayıcılı
Y Pirinç saçtan preslenmiş kafes,
yuvarlanma elemanından merkezlenmiş
Z Rulmanın bir tarafında sactan yapılmış
kapak
2Z Rulmanın her iki tarafında Z kapakları

25
Temel

SKF ürünlerinin tanımlanması Şekil 5

Rulman tanımlaması
NOT: Orijinal SKF rulmanı aldığınızdan emin
olun, sadece SKF’den veya SKF Yetkili Distribütö-
ründen rulman tedarik edin.

Hemen hemen bütün SKF rulmanları, iç ve dış

bileziklerin alın yüzeylerinde aşağıdaki ayırt edici
özellikleri gösterecek şekilde markalanmıştır.
(† şekil 5):

1 SKF markası
2 Komple rulman gösterimi
3 İmalat tarihi, kodlanmış
4 İmal edildiği ülke

Rulman tipi ve özellikleri sadece gösterimden

tespit edilemez. Rulman tipine bağlı olarak başka
ayırt edici özellikler de rulman üzerinde
bulunabilir.
NOT: Bazen, bilgilerin hepsi bilezikte yer almaz.
Örneğin, makara ve kafesin dış bilezikte bulun-
duğu silindirik makaralı rulmanın dış bileziğinde
3NU20 veya 320 E gösterimi bulunabilir. Bu,
100 mm delik çapı için (20 x 5), büyüklük serisi 3
olan bir dış bileziği belirtir. Bu dış bilezik, komple
bir rulmanı oluşturmak için bir NU, NJ veya NUP
iç bileziği ile eşleştirilebilir. Bu durumda, komple
rulman gösterimi iç bilezikte bulunmalıdır, örn.
NJ 320 ECP/C3. Komple gösterim her zaman
rulman ambalajında basılı bulunur ve çoğunlukla
teknik resimlerden ve teknik özelliklerden elde
edilebilir.
Eğer, rulman üzerindeki gösterim artık okunabilir
değilse, temel rulman gösterimi ana boyutların
ölçülmesi († şekil 6) ve daha sonra online ola-
rak SKF’nin www.skf.com/bearings web sayfası-
nın kullanılması ile bulunabilir.
1 Rulman tipini bulun († Rulman tipleri ve
tasarımları, sayfa 12).
2 Rulman iç çapını (d) ölçün.
3 Rulman dış çapını (D) ölçün.
4 Genişlikleri (B, C, T) veya yüksekliği (H) ölçün.
5 www.skf.com/bearings web sayfasında bulu-
nan Detaylı arama özelliğini kullanarak, olası
rulman temel gösterimini bulmak için sınır
boyutları buraya giriniz.
Şekil 6

T
B C

d D d H
D

Radyal bilyalı rulman Radyal makaralı rulman Eksenel bilyalı rulman

26
 SKF ürünlerinin tanımlanması

NOT: Komple rulman gösterimini bulmak için, Şekil 7 1

kafes tipi ve malzemesinin, keçe tasarımının ve
diğer gözlenebilir özelliklerin tespiti gerekir. Daha
fazla destek için, SKF Yetkili Distribütörü veya
SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.

Parçalı yatak ve rulman ünitesi

tanımlaması
Bütün SNL, SONL ve SAF dik yataklarının göste-
rimleri, yatak kapağı üzerinde döküm sırasında
markalanmıştır († şekil 7). Bir kerede birden
fazla elemanın montajı yapılırken, bir karışma
olmaması için kapak ve yatak tabanı üzerinde
benzersiz bir seri numarası yer almaktadır.
Rulman üniteleri için, rulman ve yatağın (eğer
varsa diğer elemanların da) ayrı ayrı tanımlan-
ması gerekir.
q C wp
L = ––
Sızdırmazlık elemanlarının değişimi 10 < P z
Muadil sızdırmazlık elemanları; hem tasarım,
hem de malzeme olarak orijinaline tam karşılık veya, hız sabit ise
gelmelidir. Orijinalinden farklı malzemeden yapı-
lan sızdırmazlık elemanları, ancak zorunlu hal- 106

L
lerde kullanılmalıdır. 10h = –––– L10
60 n
DİKKAT: Bir sızdırmazlık elemanını değiştirir- burada
ken, eskisinin parça numarasına dikkat edin. L10 = nominal rulman ömrü (%90 güvenilirlik)
Daha yüksek mukavemetli florokauçuk keçe [milyon devir]
yerine aynı tasarımdaki standart nitril kauçuk L10h = nominal rulman ömrü (%90 güvenilirlik)
keçenin kullanılması gibi basit hatalar, ani keçe [işletme saati]
hasarına neden olabilir. C = dinamik yük sayısı [kN]
P = eşdeğer rulman yükü [kN]
n = dönme hızı [d/dak]
Rulman ömrü p = yuvarlanma elemanı üssü
bilyalar için = 3
Nominal rulman ömrü makaralar için = 10/3
Bir rulmanın ömrü, verilen bir dönme hızında
bilezik veya yuvarlanma elemanları yüzeylerinde,
yorulma aşınması izleri görülmeksizin rulmanın SKF rulman ömrü
dayanabileceği toplam dönme sayısı veya işletme Modern, yüksek kaliteli rulmanlar için verilen bir
saatidir. Bu ömür değeri, aşağıdaki formülü kul- uygulamadaki işletme ömrü, hesaplanan nomi-
lanarak rulman tipi, yük ve hızın fonksiyonu ola- nal rulman ömründen kayda değer oranda fark-
rak hesaplanabilir. lılaşabilmektedir. Bu nedenle, ISO 281: 2007’de,
nominal rulman ömrünü tamamlayıcı olarak,
yeni bir düzeltilmiş denklem yer almaktadır.

27
Temel

SKF ömür denklemi aşağıdaki gibidir: Keçe ömrü

Keçeler, yağlayıcıyı rulmanın içinde, kirleticileri de
rulmanın dışında tutmak için kullanılır. Bu
q C wp
L = a1 aSKF L10 = a1 aSKF –– şekilde, keçeler aynı zamanda yağlayıcıyı da kir-
nm < P z
leticilerden koruyarak, rulman ömrünün maksi-
mum düzeye kadar arttırılmasına yardımcı
veya, eğer hız sabitse olurlar.
Rulmanlardan farklı olarak, keçe ömrü hesap-
106 lanamaz. Keçe ömrünün doğru tahmini, ömür;
L
nmh = –––– Lnm sızdırmazlık bölgesindeki kirlilik, mil ayarsızlığı,
60 n doğru montaj ve temizlik ürünleri gibi ağır kim-
yasallara maruz kalmanın yanında, çalışma
burada koşullarına bağlı olduğundan oldukça güçtür.
Lnm = SKF rulman ömrü (100 – n1) % güvenilirlik)
[milyon devir]
Lnmh = SKF rulman ömrü (100 – n1) % güvenilirlik) Yağlayıcı ömrü
[işletme saati] Hemen hemen bütün uygulamalarda, yağlayıcı-
L10 = nominal rulman ömrü (%90 güvenilirlik) nın rulman ömrü üzerindeki etkisi çok önemlidir.
[milyon devir] Bu yüzden, tüm yağlayıcıların uygulamanın
a1 = Güvenilirlik için ömür düzeltme faktörü gerektirdiği çalışma şartlarına uygun olması
aSKF = SKF ömür düzeltme faktörü gerekir. Bir rulman ister gresle, ister sıvı yağ ile
C = dinamik yük sayısı [kN] yağlansın, yük altında çalışma, yaşlanma, aşınma
P = dinamik eşdeğer rulman yükü [kN] veya kirleticilerin sisteme girmesi gibi nedenlerle
n = dönme hızı [d/dak] yağlayıcı zaman içinde özelliklerini kaybeder.
p = yuvarlanma elemanı üssü Sonuç olarak, yağlayıcının gerçek işletme
bilyalar için = 3 ömrünü tahmin edebilmek pek mümkün değildir.
makaralar için = 10/3 Bununla beraber SKF, bu kitabın ileriki bölümle-
rinde, uygun yağlama periyotları ve bakım pro-
SKF rulman ömrünün hesaplanması hakkında sedürleri hakkında yol gösterici bilgiler
daha fazla bilgi için www.skf.com/bearings web sunmaktadır.
sitesini ziyaret ediniz.
Temizlik
İşletme Ömrü Kirlenme; hem rulman, hem de keçe ömrünü
olumsuz olarak etkiler. Ayrıca, yağlayıcının
Rulman işletme ömrü işletme ömrü üzerinde de olumsuz etkileri vardır.
Verilen gerçek bir uygulamada karşılaşılan rul- Bu nedenle, rulmanların temiz gres veya yağ ile
man ömrü, nominal rulman ömründen kayda yağlanması, ayrıca iyi bir sızdırmazlıkla sistemin
değer oranda farklılık gösterebilir. Gerçek çalışma kirleticilerden korunması son derece önemlidir.
şartları altındaki rulmanın, iş göremez hale Temizlik kuralına, montaj ve yeniden yağlama-
gelene kadar olan işletme ömrü yağlama, rul- dan, kontrol ve demontaja kadar bütün bakım
man bölgesindeki kirlilik, ayarsızlık, doğru montaj faaliyetlerinde titizlikle uyulmalıdır. Temizlik hak-
ve de yük, hız, sıcaklık ve vibrasyon düzeyi gibi kında detaylı öneriler bu kitabın ileriki bölüm-
çalışma parametreleri de dahil olmak üzere pek lerde mevcut olmasına karşın, aşağıda bazı
çok faktörden etkilenir. Bu parametrelerin önemli hususlar genel hatları ile verilmiştir:
hesaba katılabilmesi için SKF, sadece nominal
rulman ömrünün değil, bunun yanında SKF rul-
man ömrünün de hesaplanmasını kuvvetle tav-
siye etmektedir.

1) n
faktörü hasar olasılığını temsil eder, yani kısaca gerekli
güvenilirlik ve %100 güvenilirlik arasındaki farktır.

28
 Ömür

• Montajın hemen öncesine kadar, rulmanları Şekil 8

1
çok iyi muhafaza edildikleri orijinal ambalajın-
dan çıkarmayınız.
Radyal iç
• Rulmanların montajını kir, toz ve nem bulun- boşluk
mayan bir alanda yapınız.
• Bakım faaliyetleri için profesyonel alet ve ekip-
manlar kullanınız.
• Dökülen gres ve yağı hemen temizleyiniz.
• Gres fittinglerini yağlama öncesinde temizleyi-
niz ve daha sonra uygun fitting kapağı ile
kapatınız.
• Yağlayıcı tedariki ve transportu için uygun
özellikte ve temiz kaplar kullanınız. Her bir tür
yağlayıcı için farklı kaplar kullanılması iyi bir
çözümdür ve kuvvetle taksiye edilmektedir. Eksenel boşluk
• Rutin yıkama işlemlerinde, hortumu doğrudan
keçelere tutmayınız.

NOT: Rulmanları temizlemek yerine, kirlenme-
lerinin önlenmesi daha önemlidir. Pek çok rul-
man türü ayrılabilir değildir ve bu yüzden temiz-
lenmeleri oldukça güçtür.
Rulman iç boşluğu
Rulman iç boşluğu, bir bileziğin diğerine göre
serbestçe hareket edebileceği toplam mesafe
olarak tarif edilir († şekil 8). Hareket iki türlü
olabilir:
• radyal doğrultuda (radyal boşluk)
• eksenel doğrultuda (eksenel boşluk)
Montaj öncesindeki iç boşluk († Ek E,
388. sayfadan itibaren) ile montaj sonrasında,
rulmanın çalışma sıcaklığına ulaştığındaki boş-
luğu (çalışma boşluğu) birbirinden ayırmak gere-
kir. Rulmanın orijinal iç boşluğu (montaj öncesi),
bileziklerin sıkı geçme montajları ve çalışma sıra-
sındaki sıcaklıktan kaynaklanan ısıl genleşmeler-
den dolayı bileziklerde oluşan elastik şekil değiş-
tirmeler nedeni ile çalışma boşluğundan daha
büyüktür.
Bir rulmanın radyal iç boşluk değeri, rulman-
dan yeterli bir performans elde edilebilmesi için
çok önemlidir. Genel kural olarak:
• Bilyalı rulmanların çalışma boşluğu hemen
hemen sıfır olmalıdır, hatta çok az bir ön
gerilme de söz konusu olabilir.
• Silindirik, oynak ve CARB toroidal makaralı
rulmanların çalışması sırasında bir miktar rad-
yal boşluk bulunmalıdır.
• Konik makaralı rulmanlarda, rulmanların
belirli bir ön gerilme ile takıldığı pinyon milleri
gibi rijitliğin çok önemli olduğu haller dışında,
bir miktar boşluk bırakılmalıdır.
NOT: Çalışma ve montaj şartlarının normalden
farklı olduğu hallerde (örn. her iki bileziğin de sıkı
geçme takıldığı veya alışılmışın dışında sıcaklıkla-
rın söz konusu olduğu durumlar gibi), normalden
daha fazla veya daha az boşluklar gerekebilir. Bu
gibi durumlarda SKF, rulmanın montajından
sonra boşluğun ölçülerek kontrol edilmesini
önermektedir.

29
Temel

Rulman tertipleri Şekil 9

Genel olarak, bir milin radyal ve eksenel doğrul-

tularda desteklenmesi için biri sabit, diğeri de
serbest olmak üzere iki rulman gerekir. Bazı
uygulamalarda, her iki rulman da eksenel olarak
sabitlenebilir. Bunlar, boşluk ayarlı veya “çapraz
tespit” rulmanları olarak adlandırılır.

Rulman tertip çeşitleri

Sabit ve serbest rulman tertipleri

Genelde en yaygın rulman tertipi bir sabit bir de
serbest rulmandan oluşandır († şekil 9).
Genel olarak makinanın tahrik tarafında bulu-
nan sabit rulman, mili hem radyal olarak, hem de
her iki doğrultuda eksenel olarak destekler. Bu
Şekil 10
nedenle sabit rulmanın eksenel pozisyonu hem
mil, hem de yatak yuvasında tespit edilmelidir.
Sabit rulman olarak kullanılabilecek türlerden
bazıları aşağıda listelenmiştir:

• sabit bilyalı rulmanlar († şekil 9)

• oynak bilyalı rulmanlar
• oynak makaralı rulmanlar († şek. 10, solda)
• çift sıra veya eşleştirilmiş tek sıra eğik bilyalı
rulmanlar
• eşleştirilmiş konik rulmanlar
• silindirik makaralı rulmanlar (NJ ve HJ ve de
NUP tipleri)

Sadece radyal yük taşıyan radyal rulmanlar ile bir

eksenel rulmanın kombinasyonu da kullanılabilir
(† şekil 11’deki, NU tipi silindirik makaralı rul-
manlar ile dört nokta temaslı bilyalı beraber
Şekil 11
kullanımları).
Serbest rulman ise sadece radyal yönde des-
tekleme yapar ve eğer gerekirse, ısıl genleşme
gibi etkileri karşılayabilmek için eksenel yönde
hareket edebilmektedir. Bazı rulmanlar kendi iç
tasarımları gereği eksenel harekete izin verirler.
Bu özelliğe sahip olan rulmanlardan bazıları aşa-
ğıda verilmiştir:

• CARB toroidal makaralı rulmanlar

• sadece bir bilezikte flanşı olan silindirik maka-
ralı rulmanlar, örn. N ve NU tipleri

Serbest rulman olarak kullanılan diğer tip rul-

manlarda eksenel hareket, bir rulman bileziği ile
bunun oturduğu yuva (tipik olarak dış bilezik ve
yatak yuvası) arasında gerçekleşir. Serbest rul-

30
 Rulman tertipleri

man olarak kullanılabileceklerden bazıları aşa- Şekil 12

1
ğıda listelenmiştir:

• sabit bilyalı rulmanlar

• oynak bilyalı rulmanlar
• oynak makaralı rulmanlar († şekil 10, sağda)

Boşluk ayarlı rulman tertipleri

Boşluk ayarlı bir rulman tertibinde, milin eksenel
yönde tespiti bir doğrultuda bir rulman ile yapı-
lırken, öbür doğrultuda ise diğer rulman tarafın-
dan yapılır. Bu tip tertip aynı zamanda “çapraz
tespit” yataklaması olarak da bilinir ve genelde
kısa millere uygulanır. En az bir yönde eksenel
yük taşıyan bütün bilyalı ve makaralı radyal rul-
manlar, bu tür bir yataklama tertibi için kullanıla-
bilirler, örnekler vermek gerekirse:
Şekil 13
• sabit bilyalı rulmanlar
• eğik bilyalı rulmanlar († şek. 12)
• konik makaralı rulmanlar

İtme mesafesi
Rulmanların tespit yöntemleri
Rulmanların radyal tespiti
Eğer rulmanın bütün yük taşıma kapasitesinden
yararlanılacaksa, rulman bilezikleri tüm çevreleri
boyunca ve yuvarlanma yolunun tüm genişliği
boyunca desteklenmelidir.
Genel olarak, tatminkar bir radyal tespit ve
yeterli bir destekleme ancak, bilezikler belirli bir
sıkılıkla monte edildiğinde elde edilebilir. Yetersiz
sıkılıkta veya yanlış takılan rulman bilezikleri rul-
man ve rulmanla beraber çalışan parçaların
hasarına sebep olur. Sıkı geçmenin kullanılama-
yacağı ve serbest geçme yapılması gereken hal-
lerde, bileziklerin gezinmesini sınırlamak için özel
önlemler almak gerekir. Aksi halde rulman bilezi-
ğinin oturduğu mil veya yatak yuvasında ciddi
aşınmalar gözlenebilir.

NOT: Gezinme, rulman bileziği ve oturduğu

yuvanın bir birine göre izafi hareketidir ve yüke
uygun sıkılıkta geçmenin yapılmadığı veya bile-
ziklerin serbest geçme takıldığı durumlarda
ortaya çıkar.

Geçmenin seçimi

Silindirik delikli rulmanlar

Silindirik delikli rulmanlar için geçme sıkılığı
seçerken, düşünülecek ilk husus bileziğin dönme

31
Temel

durumudur († Tablo 1). Temel olarak, üç farklı Konik delikli rulmanlar

durum söz konusu olabilir: Konik delikli rulmanlar, ya doğrudan konik işlen-
miş mile veya çakma veya germe manşonu yar-
• Çevre yükü, rulman bileziği dönerken, uygula- dımı ile silindirik millere monte edilirler. İç bilezi-
nan yükün doğrultusunun sabit olması halini ğin geçme sıkılığı, bileziğin mil veya manşon
karakterize eder. (Dönen yük ve duran rulman üzerinde eksenel yönde ne kadar itileceği ile
bileziği de aynı anlama gelir; yükün bileziğe belirlenir († şek. 13, sayfa 31).
göre izafi olarak dönmesi.)
• Nokta yükü, rulman bileziği dururken, uygula-
nan yükün doğrultusunun da sabit olması
halini karakterize eder. (Dönen yük ve bununla
aynı hızda dönen rulman bileziği de aynı
anlama gelir; yükün bileziğe göre dönmemesi)
• Yükün doğrultusunun belirsiz olması, değişken
dış yükler, darbe yükleri, vibrasyon ve yüksek
hızlı makinalardaki balanssızlık gibi durumları
karakterize eder.
Geçme sıkılığını seçerken dikkate alınması gere-
ken diğer faktörler, sayfa 33 ve 34’deki tablo 2’
de listelenmiştir.

Tablo 1

Dönme ve yükün birbirine göre durumları

Çalışma şartları Şematik gösterim Yük durumu Örnek Önerilen geçmeler

Dönen iç bilezik İç bilezikte çevre yükü Kayış tahrikli miller İç bilezik sıkı geçme

Sabit dış bilezik Dış bilezikte nokta yükü Dış bilezik serbest geçme

Sabit yük doğrultusu

Sabit iç bilezik İç bilezikte nokta yükü Konveyör makaraları İç bilezik serbest geçme

Dönen dış bilezik Dış bilezikte çevre yükü Arabaların çekiş Dış bilezik sıkı geçme
olmayan tekerlekleri
Sabit yük doğrultusu

Dönen iç bilezik İç bilezikte nokta yükü Titreşimli uygulamalar Dış bilezik sıkı geçme

Sabit dış bilezik Dış bilezikte çevre yükü Titreşimli elekler İç bilezik serbest geçme
veya motorlar
Yük iç bilezikle beraber
dönüyor

Sabit iç bilezik İç bilezikte çevre yükü Döner kırıcılar İç bilezik sıkı geçme

Dönen dış bilezik Dış bilezikte nokta yükü (Atlı karıncaların Dış bilezik serbest geçme
tahriki)
Yük dış bilezikle beraber
dönüyor

32
 Rulman tespit yöntemleri

Tablo 2
1
Geçmeler seçilirken dikkate alınacak faktörler

Faktörler Durum Yol gösterici kurallar

Yükün Ağır yüke maruz
büyüklüğü rulmanlar, hafif yüklü
olanlara göre gezinmeye
daha fazla eğilimlidirler.
Gezinmeyi önlemek için, daha ağır yüke
maruz rulmanlarda sıkılık daha fazla
seçilmelidir.
Darbe yükleri de dikkate alınmalıdır.

Rulmanlarda yük büyüklüğünün tanımı:

• P ≤ 0,05 C – hafif yük

• 0,05 C < P ≤ 0,1 C – normal yük
• 0,1 C < P ≤ 0,15 C – ağır yük
• P > 0,15 C – çok ağır yük

Rulman Sıkılık ne kadar fazla ise, Çok sıkı geçmeler uygulandığında, iç

iç boşluğu montaj sonrası rulmanın boşluğu Normal boşluktan fazla olan
orijinal radyal rulmanlar tercih edilebilir.
boşluğundaki azalma o
kadar çoktur.

Montaj öncesi Montaj sonrası

boşluk boşluk

Sıcaklık farkları Genellike çalışma Parçaların beklenen çalışma sıcaklığı

sırasında iç bileziğin esas alınarak, iç boşluğu Normal
Soğuk
sıcaklığı, dış bilezikten boşluktan fazla olan rulmanlar tercih
daha fazladır; bu da edilebilir.
Daralma rulman boşluğunda bir
azalmaya neden olur.

Azalmış
boşluk
Genleşme

Sıcak

Çalışma Çalışma hassasiyetinin Çalışma hassasiyetinin önemli olduğu

hassasiyeti önemli olduğu yerlerde, uygulamalarda mil için en az IT5, yatak
gereksinimleri t1 serbest geçme takılan yuvası için ise en az IT6 tolerans
A bilezikler vibrasyonlara kalitelerinin tercih edilmesi gerekir.
karşı oldukça
duyarlıdırlar. Salgı ve vibrasyonları azaltmak için sıkı
geçme toleransları seçilmeli.
dA

t2 A-B

33
Temel
Geçmeler seçilirken dikkate alınacak faktörler
Faktörler Durum
Mil ve yatağın İçi boş miller ve ince
tasarımı ve cidarlı yuvalarda
malzemesi geçmenin etkisi azalır.
dom
Parçalı yataklar gibi,
di rulman oturma
yüzeyindeki temasın kötü
olduğu durumlarda,
bilezik distorsiyona
uğrayıp, daireselliğini
kaybedebilir.
Rulman çeliğinden
yapılmamış ise, rulman
oturma yüzeyinin
malzemesi, farklı ısıl
genleşme katsayıları
nedeni ile sıkılık seçimini
etkiler.
Montaj ve Serbest geçme
demontaj toleransında, rulmanların
kolaylığı montaj ve demontajı, sıkı
geçme olanlara göre çok
daha kolaydır.
Serbest rulmanın Bir bileziği flanşsız
eksenel yönde silindirik makaralı
hareketi rulmanlar, iğneli
rulmanlar veya CARB
toroidal makaralı
rulmanlar gibi bazı
rulmanlar, kendi iç yapıları
gereği sınırlı bir eksenel
harekete izin verirler.
34
Tablo 2 devamı
Yol gösterici kurallar
Rulmanların ince cidarlı yuvalar veya içi
boş millere montajında normal sıkılık
değerlerinden daha büyük sıkılıklar
seçilmelidir.
Parçalı yataklar büyük sıkılıklar için uygun
değillerdir. SKF bu yataklar için, G veya H
(veya en fazla, K) tolerans sınıflarını
önermektedir.
Eğer çalışma şartları gereği sıkı geçme
zorunlu ve kolay montaj ve demontaj da
tercih ediliyorsa, bilezikleri ayrılabilen
veya konik delikli rulmanlar seçilmelidir.
Konik delikli rulmanlar, ya doğrudan
konik işlenmiş muyluya veya bir germe
veya çakma manşon aracılığı ile silindirik
millere takılabilirler.
Kendi iç yapılarında eksenel harekete izin
vermeyen rulmanların, mutlaka bir
bileziği eksenel olarak kayabilecek şekilde
serbest olmalıdır, yani nokta yüküne
maruz rulman bileziği için serbest geçme
toleransı seçilmelidir.
 Rulman tespit yöntemleri

Önerilen geçmeler ve toleranslar Boyut, form ve çalışma hassasiyeti 1

Standart rulmanların delik ve dış çap toleransları
uluslararası standartlara bağlıdır. Rulman uygu-
lamalarında uygun bir geçme elde edebilmek
için, mil ve yatak yuvasında sadece belirli sayıda
ISO tolerans sınıfının dikkate alınması yeterli olur.
Rulman iç ve dış çapları için en yaygın kullanılan
mil ve yatak yuvası toleranslarının sıfır çizgisine
göre konumları şekil 14’de gösterilmiştir.
NOT: Her bir harf ve rakam bir ISO tolerans sını-
fını belirtir. Harfler (küçük harfler mil, büyük
harfler delik içindir) tolerans alanının sıfır çizgi-
sine göre konumu belirtir. Rakamlar ise tolerans
alanının genişliğini gösterir.
Dolu mil ve dökme demir yatak yuvasına monte
edilen rulmanlar için önerilen geçmeler Ek A’da,
sayfa 334’den başlayarak verilmiştir. Rulmanla-
rın oturacağı mil ve yatak yuvası için toleransla-
rın uygun değerleri ek B’de, sayfa 338’den itiba-
ren verilmiştir.
Eğer rulmanlar içi boş bir mile sıkı geçme ola-
rak takılacaksa, iç bilezik ve mil arasında aynı
yüzey basıncını elde etmek için daha büyük bir
sıkılık değerinin kullanılması gerekir. Daha fazla
bilgi için www.skf.com/bearings web sitesini
ziyaret ediniz.
gereksinimleri
Mil ve yatak üzerinde rulmanın oturacağı silindi-
rik yuvaların hassasiyeti, kullanılan rulmanların
hassasiyetine uygun olmalıdır. SKF, oturma
yüzeyleri ve faturaların işlenmesindeki form
toleransları ve çalışma hassasiyeti için aşağıdaki
yol gösterici önerileri yapmaktadır.
Boyut tolerans kalitesi
Normal toleranslarda imal edilen rulmanlar için,
mil üzerindeki silindirik oturma yüzeylerinin
boyut tolerans kalitesinin en az IT6 sınıfında
olması gereklidir. Yataktaki silindirik oturma
yüzeylerinde ise bu kalite en az IT7 olmalıdır.
Germe veya çakma manşon kullanıldığında, rul-
man oturma yüzeyleri için daha geniş bir tole-
rans sınıfı (IT9 gibi) kullanılmasına izin verilebilir
(† ek B-7, sayfa 384). Standart tolerans sınıf-
ları için (IT) sayısal değerler Ek C, sayfa 385’de
verilmiştir.
Daha hassas rulmanlar için, buna karşılık olan
daha yüksek tolerans kalite sınıflarının kullanıl-
ması gereklidir.

Şekil 14

+
0
–
F7 G7 G6 H10 H9 H8 H7 H6 J7 JS7 J6 JS6 K6 K7
M6 M7
N6 N7
P6
P7
s72)
s61)
r7
p7 r6
p6
n6
m6 n5
k6 m5
j6 js6 k5
+ f6 g6 g5 h8 h6 h5 j5 js5
0
–

1) s6 +/– IT6 /2
min
2) s7 +/– IT7/2
min

35
Temel

Silindirik form için toleranslar

İhtiyaca bağlı olarak, rulman oturma yüzeyinin
silindiriklik toleransı t1, tespit edilmiş boyut tole-
ransından bir ile iki IT sınıfı daha yüksek kalitede
olmalıdır. Örneğin, bir mil üzerindeki rulman
oturma yüzeyi m6 toleransı ile işleniyorsa, form
tolerans sınıfı ise IT5 veya IT4’e uygun olmalıdır.
Bu durumda mil çapı 150 mm için silindiriklik
toleransı t1 = IT5/2 = 18/2 = 9 μm olur. Bununla
beraber, t1 toleransı yarıçap içindir, bu yüzden
çap için 2 x t1 değeri kullanılır.
Rulman oturma yüzeylerinde, silindiriklik form
toleransı t1 (ve toplam salgı toleransı t3) için yol
gösterici değerler ek D-1’deki sayfa 386’da
verilmiştir.
Eğer rulmanlar germe veya çakma manşon ile
takılacaksa, manşon oturma yüzeyinin silindirik-
lik toleransı IT5/2 (h9 tolerans sınıfı için) olmalı-
dır († ek B-7, sayfa 384).

Diklik toleransı
Rulman bileziklerinin yaslandığı faturaların diklik
toleransı, ilgili rulman oturma yüzeyinin boyut
tolerans sınıfından en az bir IT sınıfı daha yüksek
kalitede olmalıdır. Eksenel rulman disklerinin
oturma yüzeyi için, diklik tolerans sınıfı IT5’den
fazla olmamalıdır.
Diklik toleransı t2 (ve toplam eksenel salgı t4)
için yol gösterici değerler ek D-1
sayfa 386’da verilmiştir.

Rulman oturma yüzeylerinin pürüzlülüğü

Rulman oturma yüzeyi pürüzlülüğünün, rulman
performansına etkisi boyut, form ve çalışma
hassasiyetinin etkisi kadar değildir. Bununla bir-
likte, geçme olan yüzeylerin düzgünlüğünün, sıkı
geçmenin doğruluğuna etkisi önemlidir. Yüksek
hassasiyet gerektiren yataklama sistemleri için,
ortalama yüzey pürüzlüğü (Ra) değerlerinin nasıl
olması gerektiğine ait yol gösterici bilgiler ek
D-2, sayfa 387’de verilmiştir. Verilen değerler
taşlanmış oturma yüzeyleri içindir.

NOT: İnce tornalanmış yüzeyler için, yüzey

pürüzlülük değerleri, taşlanmış yüzeylerden bir
veya iki derece daha yüksek olmalıdır. Kritik
olmayan yataklama sistemleri için, nispeten yük-
sek pürüzlülüğe izin verilebilir.

36
 Rulman tespit yöntemleri

Rulmanların eksenel tespiti Şekil 15

1
Bir rulman bileziğinin eksenel tespiti, sadece sıkı
geçme montajdan fazlasını gerektirir. Kural ola-
rak, bileziğin bazı ek tedbirlerle sabitlenmesi
gereklidir.
Sabit rulmanlar için, iki rulman bileziği de, her
iki yönde eksenel olarak tespit edilmelidir
(† şekil 15).
Serbest rulmanlarda, eksenel sabitleme, aşa-
ğıda ifade edildiği gibi yataklama sisteminin tasa-
rımına bağlıdır:

• Bilezikleri ayrılmayan rulmanlarda, geçme

sıkılığı daha fazla olan bilezik (genelde iç bile-
zik) eksenel olarak sabitlenmelidir; diğer bilezik
(genellikle dış bilezik) oturma yüzeyi üzerinde
eksenel olarak serbestçe hareket edebilmelidir
(† şekil 16).
Şekil 16
• Silindirik makaralı rulmanlar gibi bilezikleri
ayrılan rulmanlarda, her iki bilezik de eksenel
olarak tespit edilmelidir († şekil 17).
• CARB toroidal makaralı rulmanlarda, her iki
bilezik de eksenel olarak tespit edilmelidir.

Eksenel boşluk ayarlı (çapraz-tespit) yataklama

sistemlerinde, bileziklerden her birini eksenel
olarak bir taraftan tespit etmek yeterlidir
(† şekil 18).

Şekil 17

37
Temel

Fatura ve yuvarlatma ölçüleri Şekil 18

Mil ve yatak faturaları, mesafe burçları ve kapak

boyutlarının, dönen elemanlar ile duran eleman-
lar arasında herhangi bir temas olmayacak
şekilde olması, aynı zamanda rulman bileziklerini
yeterli derecede destekleyebilmeleri gerekir.
Rulman oturma yüzeyi ile mil veya yatak fatu-
rası arasındaki geçiş ise ya köşe yuvarlatması
veya kanal şeklinde yapılabilir. Köşe yuvarlatma-
ları için uygun boyutlar ek D-3
sayfa 387’de verilmiştir. Köşe yuvarlatma yarı-
çapı ne kadar büyük olursa, (daha yumuşak bir
geçiş), bu bölgedeki gerilme yığılması daha az
olur ve yorulma mukavemeti artar.
Bu nedenle, ağır yüklü millerde büyük yuvar-
latma yarıçapı gereklidir. Bazı hallerde, rulman
bileziğinde yeterli destek yüzeyini sağlamak için
mil faturası ve rulman iç bileziği arasında bir
Şekil 19
mesafe burcunun kullanılması gerekebilir. Mil
köşe yuyarlatması ile temas etmemesi için,
uygun formda mesafe burcunun yan yüzeyinin
pahının kırılması gerekir († şekil 19).

CARB toroidal makaralı rulmanlar

CARB toroidal makaralı rulmanlar, rulmanın
kendi iç yapısı içinde eksenel genleşmeyi telafi
edebilirler. Milin, yatağa göre eksenel hareket
edeceğini dikkate alarak, rulmanın her iki tara-
fında yeterli miktarda genleşme boşluğunun
bırakılması gereklidir († şekil 20).
Gerekli fatura genişliğinin hesabı hakkında
bilgi için www.skf.com/bearings web sitesini
ziyaret ediniz.

Şekil 20

Careq Careq

38
 Sızdırmazlık tertipleri

Sızdırmazlık tertipleri Şekil 21

1
Bir sızdırmazlık sisteminin performansı, hem
yağlayıcının temizliği, hem de rulman ömrü açı-
sından çok kritiktir. Rulmanlarda kullanılan sız-
dırmazlık elemanları temel olarak iki ayrı sınıfta
değerlendirilebilir; rulmana entegre sızdırmazlık
elemanları ve rulman dışında konumlandırılmış
sızdırmazlık elemanları (dış sızdırmazlık
elemanları).
Dış sızdırmazlık elemanları
Rulman dışı sızdırmazlık elemanları temel olarak
iki ana kategoriye bölünebilir:

• temaslı sızdırmazlık elemanları

• temassız sızdırmazlık elemanları
Şekil 22
Sabit yüzeyler arasında kullanılan sızdırmazlık
elemanlarına statik sızdırmazlık elemanı (conta)
adı verilir ve bunların etkinliği, montaj sonra-
sında kesitlerinin eksenel veya radyal olarak
deforme olabilme kabiliyetine bağlıdır. Bunlara
ait tipik örnekler kapak contaları ve O-ringlerdir.
Hareketli yüzeylerle temasta olan sızdırmazlık
elemanları dinamik sızdırmazlık elemanı (keçe)
olarak adlandırılır. Bunlar, sabit bir eleman (örn.
yatak) ile dönen bir eleman (örn. mil) arasındaki
akışkan geçişini kontrol için kullanılırlar. Bunların
temel görevi yağlayıcıyı içeride, kirleticileri ise
dışarıda tutmaktır († şekil 21). En yaygın
temaslı sızdırmazlık elemanları radyal keçelerdir.
Diğer tipler arasında V-ringler sayılabilir.

NOT: Bir radyal keçenin ana fonksiyonu yağlayı-

cıyı içerde tutmak olarak öngörülürse, keçe
Şekil 23
dudağı içeri (yağlayıcıya) dönük olacak şekilde
takılmalıdır. Eğer ana fonksiyon kirleticileri dışa-
rıda tutmak ise, bu sefer keçe dudağı dışarı
dönük olarak monte edilmelidir.

Temassız radyal sızdırmazlık elemanları ise fonk-

siyonlarını radyal, eksenel ve bunların kombinas-
yonu şeklinde yüzeyler arasında dar ve uzun
boşluklar oluşturma sureti ile yerine getirirler.
Basit boşluklu keçelerden, karmaşık labirent
keçelere kadar olan bütün temassız sızdırmazlık
elemanlarında işin doğası gereği pratik olarak
sürtünme ve aşınma görülmez.

NOT: Temassız sızdırmazlık elemanları yüksek

hızlar ve/veya yüksek sıcaklıklar için uygundur. a b

39
Temel

Entegre rulman+sızdırmazlık çözümleri Şekil 24

Entegre rulman+sızdırmazlık çözümlerinde iki

kategori mevcuttur:

• kapaklar
• keçeler

Örtme kapaklar
Saç metalden imal edilen örtme kapaklar temas-
sızdır ve kirliliğin çok sınırlı olduğu uygulama-
larda kullanılırlar. Bunlar ayrıca, yüksek hız veya
çalışma sıcaklığı nedeni ile sürtünmenin isten-
mediği uygulamalarda da iyi birer çözümdürler.
Bu rulmanlar bakım gerektirmez ve tekrar yağ-
lanmaları gerekmez.
Kapak formları († şekil 23, sayfa 39):
a b c d
• iç bilezik faturası ile oluşturulan dar boşluk (a)
• iç bilezik fatura yuvası ile etkin bir labirent keçe
oluşturma (b)

Keçeler
SKF rulmanlarına entegre keçeler, genellikle sac
metal takviyeli elastomer malzemeden yapılırlar.
Temaslı keçeli rulmanlar, nem ve suyun
ortamdan uzaklaştırılamadığı veya minimum
bakım ile uzun bir işletme ömrünün gerekli
olduğu hallerde tercih edilirler.
Keçenin bilezikle olan temasının nasıl olacağı,
rulman tipi ve keçe tasarımına göre değişir.
Keçelerin, bileziklerle teması aşağıdaki şekillerde
gerçekleşebilir († şek. 24): e f g

• iç bilezik faturasına (a) veya iç bilezik fatura-

sındaki özel bir yuvaya (b, c, d) karşı
• iç bilezik yuvarlanma yolu kenarlarındaki
Şekil 25
yüzeye (e, f) veya dış bileziğe (g) karşı

Sabit bilyalı rulmanlar için SKF, özel bir temassız

entegre sızdırmazlık çözümü geliştirmiştir. Bu
çözümde keçe, iç bilezikle çok küçük bir aralık
oluşturur († şekil 25a ve b) ve rulmana entegre
düşük sürtünmeli keçeler, pratik olarak iç bileziğe
temas etmez († şekil 25c). Bu şekilde bir rul-
manla, hem düşük sürtünme, hem de iyi sızdır-
mazlık sağlanmış olur. Sonuç olarak, bu keçelerle
donatılmış rulmanlar, kapaklı rulmanlar ile aynı
hızlarda çalışabilirler, ancak bunların sızdırmazlık
performansı diğerlerinden daha gelişmiştir. Bu
rulmanlar da bakım gerektirmez ve tekrar yağ-
lanmaları gerekmez.
a b c

40

Rulman, keçe ve
yağlayıcıların depolanması
Rulman, keçe ve yağlayıcıların depolanma koşul-
larının bu elemanların işletme performansları
üzerinde negatif etkileri olabilir. Özellikle, rulman
ve yağlayıcılar söz konusu olduğunda stok kont-
rolünün de performans üzerinde önemli bir rolü
vardır. Bu yüzden SKF, stok politikası için “ilk
giren, ilk çıkar” prensibini benimsemektedir.
Rulmanların, rulman ünitelerinin ve
yatakların depolanması
Depolama şartları
SKF, rulmanların işletme ömrünü maksimize
etmek için, aşağıdaki önerileri yapmaktadır:
• Rulmanları düz, sarsıntısız, sabit sıcaklıktaki
kuru ve serin alanlarda muhafaza ediniz.
Depolama alanında cereyan olmamalıdır.
• Depolama alanının izafi nemini aşağıdaki gibi
sınırlayınız:
–– 20 °C (68 °F)’de %75
–– 22 °C (72 °F)’de %60
–– 25 °C (77 °F)’de %50
• Rulman korozyonunu ve ayrıca toz ve nem
karışımının rulmana bulaşmasını önlemek için,
montajın hemen öncesine kadar rulmanları
orijinal ambalajında muhafaza ediniz.
NOT: Rulman içindeki gresin üniform yayılması
ve yuvarlanma elemanlarının yuvarlanma yoluna
göre izafi pozisyonlarının değiştirilmesi için
makinalar, mümkün olduğu kadar sık olarak
döndürülmeli veya çalıştırılmalıdır.
Rulman üniteleri ve yataklar da rulmanlarla ben-
zer koşullarda (serin, tozsuz, havalandırması olan
ve nem kontrollü) saklanmalıdır.
Rulman, keçe ve yağlayıcıların depolanması
Rulmanların raf ömrü 1
SKF rulmanları, dağıtımdan önce korozyon önle-
yici bir madde ile kaplanır ve uygun şekilde
ambalajlanır. Açık rulmanlarda, önerilen depo-
lama koşulları sağlandığı takdirde, koruyucu
madde rulmanları korozyona karşı beş yıl
boyunca korur. Beş yıl sonrası için, SKF aşağıdaki
yol gösterici önerileri yapmaktadır:
1 Mümkün olduğu kadar ambalaja zarar verme-
den rulmanı paketinden çıkarın.
2 Uygun bir çözücü kullanarak rulmanı
temizleyin.
3 Rulmanı dikkatlice kurutun.
4 Rulmanda korozyon veya hasar olup olmadı-
ğını gözle kontrol edin. Eğer rulman iyi
durumda ise, uygun bir pas önleyici bir mad-
deyi rulmana uygulayın ve rulmanı tekrar ori-
jinal paketine koyun.
NOT: Rulman kontrolü ve tekrar paketlenmesi
SKF tarafından sunulan bir hizmettir. Bilgi için
SKF Yetkili Distribütörü veya SKF satış temsilcisi
ile iletişime geçiniz.
Temaslı keçeli rulmanların raf ömrü
SKF’nin temaslı keçeli rulmanları için maksimum
depolama süresi, tamamen rulman içindeki yağ-
layıcının durumuna bağlıdır. Zaman içinde yağla-
yıcılar yaşlanma, yoğuşma ve yağ ile katılaştırıcı-
nın ayrışması gibi sebeplerden bozulurlar. Bu
nedenle, temaslı keçeli rulmanların üç yıldan
fazla depolanması önerilmez.
NOT: Küçük rulmanlar için keçeleri çıkarmak,
rulmanı temizlemek, tekrar gres doldurmak ve
keçeleri tekrar yerine takmak pratik değildir.
Ancak daha da önemlisi, bu şekilde bir operasyon
sırasında keçeler zarar görür ve rulmanın çalış-
ması sırasında kirleticiler rulman içine girebilir.
Bazı büyük rulmanlarda keçeler, dış bileziğe
bir halka segman ile takılır. Gerekli olduğu
durumlarda, bu keçeler yerinden çıkarılıp
değiştirilebilir.
41
Temel

Elastomer keçelerin depolanması

Depolama şartları
SKF, elastomer keçelerin işletme ömrünü maksi-
mize etmek için, aşağıdaki önerileri yapmaktadır:

• Elastomer keçeleri serin, havalandırması olan

bir alanda, düz bir yüzeyde, 15 ile 25 °C (60 ve
75 °F) sıcaklıklar arasında muhafaza ediniz.
• Depolama alanının izafi nemini maksimum
%65 ile sınırlayınız.
• Keçeleri doğrudan gün ışığından veya yüksek
UV ışınımlı aydınlatmadan koruyunuz.
• Keçe malzemesinin çevresel etkilerle bozul-
maması için, montajın hemen öncesine kadar
keçeleri orijinal ambalajında muhafaza ediniz.
Eğer orijinal ambalaj mevcut değilse, keçeleri
hava geçirmez kutularda saklayınız.
• Keçeleri duman veya buhar üretebilen çözücü,
yağlayıcı ve diğer kimyasallardan ayrı bir yerde
muhafaza ediniz.
• Farklı malzemeden yapılmış keçeleri ayrı yer-
lerde muhafaza ediniz.

DİKKAT: Depolama sırasında keçeler kesinlikle

askı veya çivi gibi elemanlara asılmamalıdır. Bu
şekilde muhafaza edilirse, keçeler gerilme veya
yük altında kalıcı deformasyona uğrayabilir ve
yüzeylerde çatlaklar oluşabilir.

Raf ömrü
Doğal ve sentetik kauçuğun fiziksel özellikleri
zaman içinde değişir ve bu özellikler hava, ısı, ışık,
nem, çözücüler ve bazı metallerden (bakır ve
mangan gibi) etkilenir. Sonuç olarak, kauçuk
keçeler sertleşme veya yumuşama, soyulma,
çatlaklar ve diğer yüzey hasarları nedeniyle kul-
lanılamaz hale gelir.

42

Yağlayıcıların depolanması
Depolama şartları
Yağlayıcılar sıcaklık, ışık, nem ve oksijenden
etkilenirler. Bu elementlere kısa süreli maruz
kalma zararlı değildir. Bununla beraber, her
maruz kalma yaşlanmayı hızlandırıcı etki yapar.
Yağlayıcıların raf ömrünü uzatmak için, SKF
aşağıdaki önerileri yapmaktadır:
• Yağlayıcıları titreşimsiz, kuru ve sıcaklığı 40 °C
(105 °F)'nin altında olan bir alanda muhafaza
ediniz. Bu, özellikle nem yağlayıcının bozulma-
sına sebep olduğu ve okisidasyonu hızlandırdı-
ğından açılmış kutular için önemlidir.
• Yağlayıcıları iç ortamda ve bu işe uygun depo-
lama raflarında muhafaza ediniz. İç ortamda
depolama aynı zamanda kaplar üzerindeki eti-
ketleri de korur.
• Yağ varillerini kirleticilerin üst yüzeyde toplan-
masını önlemek için yatay olarak saklayınız.
• Kirletici girişini engellemek için kutuların
kapaklarını her zaman kapalı tutunuz.
• Bütün kutuları net olarak etiketleyiniz. Etiket-
ler yıpranmış veya zarar görmüş ise yağlayıcı-
nın tanımlanması sorun çıkaracaktır. Etiketle-
mede renk kodu kullanımı önerilmektedir.
• Yağlayıcıları her zaman orijinal ambalajında
muhafaza ediniz.
• Uygulanacak yağlayıcıyı açık kutularda muha-
faza etmeyiniz.
Yağlayıcının raf ömrü [20 °C (70 °F)'da]
Yağlama
Sıvı sağlar
SKF aftermarket gresleri (gıdaya uygun LGFP 2 gresi hariç)
SKF gıdaya uygun gres LGFP 2
SKF conta kapaklı sabit bilyalı rulmanlardaki gres, örn. MT47, MT33 veya GJN
LAGD serisi, SKF SYSTEM 24’deki yağlayıcı
LAGE serisi, SKF SYSTEM 24’deki yağlayıcı (LGFP 2 veya sıvı yağ dolu olanlar hariç)
LGFP 2 veya sıvı yağ dolu LAGE serisi, SKF SYSTEM 24’deki yağlayıcı
1) Raf ömürleri, yağlayıcı içindeki katkılara göre bir miktar azalabilir. Durumu yağlayıcının üreticisinden kontrol ediniz.
Rulman, keçe ve yağlayıcıların depolanması
Raf ömrü 1
Yağlayıcı kurallara uygun şekilde muhafaza edil-
mişse, bir yağlayıcının raf ömrü, dolum tarihin-
den, tahmini son kullanma tarihine kadar olan
zaman periyodudur. Üretim tarihleri normal ola-
rak kutu üzerinde basılıdır ve bunlar aralıklarla
kontrol edilmelidir. Genel olarak, SKF rulman
gres kutuları ve otomatik yağlayıcıları üzerindeki
üretim tarihi 4 sayılı bir kod ile gösterilir. Örne-
ğin, 0710 kodu, gresin 2007 yılı içinde 10. haf-
tada üretildiğini gösterir.
Pek çok yağlayıcı zaman içinde bozulur. Çeşitli
yağlayıcıların raf ömürleri hakkında yol gösterici
değerler tablo 3’de verilmiştir.
Eğer yağlayıcının bu raf ömrü geçmiş ise, yağ-
layıcı özelliklerini yitirmiş olacaktır. Bu yüzden
SKF, uygulamalarda sadece son kullanma tarihi
geçmemiş yağlayıcıların kullanılmasını kuvvetle
tavsiye etmektedir.
NOT: Yağlayıcı değişim maliyeti ile son kullanma
süresi geçmiş bir yağlayıcı nedeni ile plansız bir
duruşun maliyetini kıyaslayınız.
Yağlayıcıların imha edilmesi
Yağlayıcıların uygun olmayan şekilde imha edil-
mesi çevreye zararlı olabilir. Bütün yağlayıcıları,
ulusal ve yerel kanun ve yönetmeliklere uygun
şekilde, iş emniyeti kuralları çerçevesinde imha
ediniz.
Tablo 3
Maksimum raf ömrü
10 yıl1)
5 yıl
2 yıl
3 yıl
2 yıl
3 yıl
2 yıl
43
Rulmanların montajı
Montaj öncesi hazırlıklar . . . . . . . . . . . . . 46
Planlama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Temizlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Yeni rulman üzerindeki
koruyucuyu temizleme. . . . . . . . . . . . . . . . . 47
İlgili elemanların kontrolü. . . . . . . . . . . . . . . 47
Emniyet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Elemanların hazırlanması. . . . . . . . . . . . . . . 49
Rulmanların taşınması. . . . . . . . . . . . . . . 49
Rulman iç boşluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Montaj öncesinde ve sonrasında
boşluk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Sentil (Filer çakısı) ile boşluk
ölçümü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Soğuk montaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Mekanik yöntemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Silindirik delikli rulmanlar. . . . . . . . . . . . . 53
Konik delikli rulmanlar. . . . . . . . . . . . . . . 54
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi. . . . . 57
SKF Hid. Somunlu Montaj Yöntemi
Adım adım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Yağ enjeksiyon yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Yağ enjeksiyon yöntemi: Adım adım. . . . . 62
SensorMount. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Sıcak montaj. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Elektrikli ısıtma plakaları. . . . . . . . . . . . . . 68
İndüksiyonlu ısıtıcılar . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Alüminyum ısıtma halkaları . . . . . . . . . . . 69
Isıtma dolapları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
İnfrared ısıtıcılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Isıtma panelleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Yağ banyoları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
2
SKF montaj aletleri . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Mekanik aletler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Hidrolik aletler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Isıtıcı ekipmanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Koruyucu eldivenler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Rulman tipine göre montaj talimatları . . . 74
Eğik bilyalı rulmanların montajı. . . . . . . . . . . 74
Tek olarak kullanılan rulmanlar. . . . . . . . . 74
Yüz yüze rulman tertibinin
ayarlanması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Sırt sırta rulman tertibinin
ayarlanması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Üniversal olarak eşleştirilebilir rulmanlar
ve eşleştirilmiş rulman setleri. . . . . . . . . . 76
Ayrılabilir (iki parça) iç bilezikli
eğik bilyalı rulmanlar . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Oynak bilyalı rulmanların montajı. . . . . . . . . 79
Bilyaları dışa çıkıntılı oynak
bilyalı rulmanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Konik delikli conta kapaklı rulmanlar. . . . . 79
Geniş iç bilezikli rulmanlar . . . . . . . . . . . . 80
Silindirik makaralı ve iğneli rulmanların
montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Kafesli, tek sıra silindirik makaralı
ve iğneli rulmanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Dört-sıra silindirik makaralı rulmanlar. . . 82
Konik makaralı rulmanların montajı. . . . . . . 84
Tek sıra konik makaralı rulmanlar. . . . . . . 84
Çift sıra ve çok sıralı konik
makaralı rulmanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Oynak makaralı ve CARB toroidal makaralı
rulmanların montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Temaslı keçeli oynak makaralı rulmanlar . 90
CARB toroidal makaralı rulmanlar . . . . . . 91
45
Rulmanların montajı
Montaj öncesi hazırlıklar
Rulmanlar, eğer doğru monte edilirse ve bakım-
ları uygun şekilde yapılırsa, olabildiğince güvenilir
makina elemanlarıdır. Doğru montaj dikkat, te-
mizlik, hassasiyet, uygun montaj yöntemi ve işe
uygun aletlerin yanında, tecrübe de gerektirir.
Planlama
Montaj öncesinde, aşağıdaki hususları tespit et-
mek için teknik resim ve talimatları dikkatle
inceleyin:
• sistemdeki elemanların montaj sırası
• doğru rulman tipi, büyüklüğü ve tasarım
özellikleri
• kullanılacak uygun yağlayıcı türü ve yağlayıcı
miktarı
• uygun montaj yöntemi
• uygun montaj aletleri
Rulmanları monte etmek için kullanılacak alet ve
yöntemler esas olarak rulman boyutuna bağlıdır.
Genel olarak, boyut açısından rulmanlar aşağı-
daki gibi sınıflandırılabilirler:
• küçük rulmanlar: delik çapı d ≤ 80 mm
• orta büyüklükte rulmanlar: delik çapı
80 mm < d < 200 mm
• büyük rulmanlar: delik çapı d ≥ 200 mm
1
a b 2
3 3
4
46
Mekanik aletler, hidrolik aletler, ısıtma
ekipmanları ve eldivenler gibi, SKF montaj
ekipmanları hakkında daha fazla bilgi için
www.mapro.skf.com web sitesini ziyaret edin.
Özel rulmanların montajı (rulman göste-
rimine dayalı olarak) hakkında detaylı bilgi
için www.skf.com/mount web sitesini
ziyaret ediniz.
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü, rulman
montajı hakkında geniş kapsamlı eğitim
kursları hizmeti sunmaktadır († Eğitim,
sayfa 326’dan itibaren). Daha fazla bilgi için
SKF Yetkili Distribütörleri ve satış temsilcisi
ile iletişime geçin veya
www. skf.com/services web sayfasını
ziyaret edin.
Temizlik
Rulmandan uzun ömür isteniyorsa, temizlik bu-
nun en önde gelen koşullarındandır. Temizlik ön-
celikle depoda başlar. Rulmanları serin bir or-
tamda ve kuru bir alanda, makina
titreşimlerinden etkilenmeyen raflar üzerinde
muhafaza ediniz († Rulmanların, keçelerin ve
yağlayıcıların depolanması, sayfa 41’den itibaren).
Montajın hemen öncesine kadar, rulmanı orijinal
ambalajından çıkarmayınız.
Mümkünse, rulmanları kuru, tozsuz, metal iş-
leme ve benzeri gibi talaş ve toz üreten makina-
lardan uzak bir alanda monte ediniz. Rulman ve
yağlayıcı dahil bütün eş çalışan parçaların temiz
ve kirleticilerden arınmış olduğundan emin
olunuz.
Şek. 1
a b 1
2
4
 Montaj öncesi hazırlıklar

Şek. 2
Genellikle büyük boyutlu rulmanlarda olduğu
gibi, temiz bir ortamda montaj mümkün değilse,
montaj tamamlanana kadar rulmanı ve montaj
bölgesini toz, pislik ve nem gibi kirleticilerden ko-
ruyacak bütün önlemler alınmalıdır. Bu iş basitçe 2
rulman, makina elemanı gibi parçaları plastik film
veya folyo ile kapatarak yapılabilir.

NOT: Rulmanların kirlenmesini önlemek, her za-

man rulmanları temizlemekten daha iyidir. Pek çok
rulman türü ayrılabilir değildir ve bunların temizliği
çok zordur.

Yeni rulman üzerindeki koruyucuyu

temizleme
Herhangi bir kirleticiye maruz kalmamaları için
yeni rulmanlar montajın hemen öncesine kadar
Şek. 3
orijinal ambalajında muhafaza edilmelidir. Normal
olarak, yeni rulmanlara imalat sırasında uygulanan
koruyucu maddenin tamamen temizlenmesi ge-
rekmez. Rulmanın delik yüzeyinin ve dış yüzeyinin
iplik bırakmayan bir kumaşla temizlenmesi
yeterlidir.

DİKKAT: Eğer rulmanlar gresle yağlanacaksa ve

çok yüksek veya çok düşük sıcaklıklarda kullanıla-
caksa; SKF, rulmanların mutlaka dikkatlice yıkanıp,
kurutulmasını önermektedir. Rulman, kullanılan
koruyucu maddeye uygun olmayan bir yağlayıcı ile 90°
yağlanacaksa, yine rulmanın yıkanması tavsiye
edilmektedir. († Gresler ve SKF rulman koruyucu
maddeleri arasındaki uyumluluk için bkz.
sayfa 202).

İlgili elemanların kontrolü Şek. 4

Bir rulman, eğer kendisiyle eş çalışan bütün diğer

elemanlar gerekli hassasiyete sahipse ve doğru to-
leranslarda ise işlevini yeterli bir şekilde yerine ge-
tirebilir. Bu nedenle:
2a
• Bütün talaş ve tozları temizleyin.
• Yataklama sistemindeki bütün ilgili elemanların
boyut ve form toleranslarını kontrol edin.
• Silindirik mildeki rulman oturma yüzeylerini
kontrol edin. Bir mikrometre kullanarak, oturma
yüzeyinin iki farklı yerinden ölçüm alın. Bir çapta 90°
en az dört noktadan ölçüm aldığınızdan emin
a
olun († şek. 1). Büyük oturma yüzeylerinde, üç
veya dört farklı yerden ölçüm gerekebilir (†
Ölçüm raporu formu, sayfa 48).

47
Rulmanların montajı

Ölçüm raporu formu

Rulman:

Rulman pozisyonu:

Uygulama:

Lb
La
Lb
La 1
2
a b 1
a b 2
3 3
4
4

Ölçüm Mil Yatak

talimatları Ölçüm değerleri [mm] Ölçüm değerleri [mm]
yerinde yerinde

a b (c) (d) a b (c) (d)

Mesafe L Mesafe L

Çap d Çap D

Hesaplanan ortalama değer: (1+2+3+4)/4 Hesaplanan ortalama değer: (1+2+3+4)/4

Notlar:

Tarih: Kontrol eden:

48
 Rulmanların taşınması

• Konik oturma yüzeylerini bir halka mastar Rulmanların taşınması

(† şek. 2), bir konik mastar († şek. 3) veya
bir sinüs çubuğu († şek. 4) ile kontrol edin.
• Yataktaki rulman oturma yüzeyleri de, bir iç
çap mikrometresi veya komparatör kullanarak
iki farklı yerden ölçüm alınarak kontrol edilir.
Bir çapta en az dört noktadan ölçüm aldığınız-
dan emin olun († şek. 1, sayfa 46). Büyük
oturma yüzeylerinde, üç veya dört farklı yer-
den ölçüm gerekebilir.
• Mil ve yataktaki çap ölçümlerini, gelecek için
bir referans oluşturması için kayıt altına alınız.
Bunun için ölçüm raporu formunu kullanın.
Ölçüm sırasında, ölçü aletlerinin ve ölçülen ele-
manların yaklaşık aynı sıcaklıkta olmaları önem-
lidir. Bu özellikle, büyük rulmanlar ve makina
elemanları söz konusu olduğunda çok kritiktir.
SKF, rulman montajında koruyucu eldivenlerin
yanında, bu iş için özel tasarlanmış kaldırma ve
taşıma ekipmanlarının da kullanılmasını kuvvetle 2
tavsiye etmektedir. İş emniyetine ek olarak, uy-
gun alet kullanımı zaman ve işçilikten tasarruf
sağlar.
SKF, sıcak veya yağlı rulmanların taşınmasında
ısıya ve yağa dayanıklı koruyucu eldivenler kulla-
nılmasını önermektedir († Eldivenler, sayfa 73).
Sıcak ve ağır rulmanların emniyetle taşınması
işleminin bir veya iki kişi tarafından yapılabilmesi
zordur. Bu gibi durumlarda, rulman için uygun
kaldırma ve taşıma ekipmanlarının kullanılması
gereklidir. († şek. 5,6 ve 7, sayfa 50).
Şek. 5

Emniyet
Rulmanların taşınması ve montajı sırasında ya-
ralanma riskini en aza indirmek için:

• Her zaman koruyucu eldiven giyin (özellikle

ısıtılmış rulmanlar ve yağlayıcılarla çalışırken).
• Her zaman uygun kaldırma ve taşıma ekip-
manları kullanın.
• Rulmana hiç bir zaman çekiç veya keski gibi
sert bir cisimle vurmayın.

Elemanların hazırlanması
Bir rulmanı monte etmeden önce, bununla eş
çalışan elemanları hazırlayın ve aşağıdaki tali-
matları yerine getirin:
Şek. 6

• Mil üzerinde rulmandan önce yer alan bütün

elemanları yerine takın.
• Mil veya yatak yuvasındaki bir sıkı geçme bağ-
lantı için, rulman oturma yüzeylerini düşük
viskoziteli bir yağ tabakası ile kaplayın.
• Mil veya yatak yuvasındaki serbest geçme
bağlantı için, rulman oturma yüzeylerini
anti-fretting pastası ile kaplayın.
• Eğer mil veya manşonda yağ enjeksiyon terti-
batı varsa, bütün delik ve kanalların temiz ol-
duğundan emin olun.

49
Rulmanların montajı

Şek. 7
Büyük ve ağır rulmanlar için, rulmanı alttan
destekleyen bir kaldırma takımı kullanınız
(† şek. 8). Bileziklerde kalıcı deformasyana ne-
den olabileceği için, rulmanı hiç bir zaman tek
noktadan asmayınız. Kanca ve kaldırma takımı
arasında kullanılacak bir yay ile († şek. 5,
sayfa 49) rulmanı mil üzerinde istenen pozisyo-
na getirmek mümkündür.
Bileziklerin bir tarafındaki alın yüzeylerinde diş
açılmış delikler içeren büyük rulmanlara taşıma
halkaları takılabilir. Bilezik kalınlığı nedeniyle,
vida deliğinin çapı ve derinliği sınırlı olduğundan,
bunlar sadece rulmanın kendi ağırlığını taşıyacak
şekilde tasarlanmışlardır.
Taşıma halkalarının, sadece kendi eksenleri
doğrultusunda yüke maruz kalacak şekilde mon-
te edildiğinden emin olun († şek. 9).
Şek. 8
DİKKAT: Kaldırma öncesinde rulman üzerine
asla başka bir parça koymayın.

Mil üzerine önceden takılmış bir rulmanı, büyük

ve rijit bir yatak yuvası monte ederken, yatağın
biri ayarlı olmak üzere üç askı ile desteklenmesi
uygun olacaktır. Bu şekilde yatak deliği ile rulma-
nın dış bileziğin ayarlanma işlemi kolaylaşacaktır.

Şek. 9

50
 Rulman iç boşluğu

Rulman iç boşluğu Şek. 10

Radyal iç
Rulman iç boşluğu, bir bileziğin diğerine göre boşluk
serbestçe hareket edebileceği toplam mesafe
olarak tarif edilir . 2
Radyal yöndeki hareket miktarı “radyal iç boş-
luk”; eksenel yöndeki hareket miktarı ise “eksenel
boşluk” olarak adlandırılır († şek. 10).

Montaj öncesi ve sonrasında boşluk

Montaj öncesindeki iç boşluk ile montaj sonra-
sında, rulmanın çalışma sıcaklığına ulaştığındaki
normal işletme koşullarındaki boşluğu birbirin-
den ayırmak gerekir. Eksenel
Rulmanın montaj öncesi iç boşluğu, sıkı geçme boşluk
montaj sonucu bileziklerin elastik deformasyonu
ve çalışma sırasındaki sıcaklıktan kaynaklanan ısıl
Şek. 11
genleşmelerden dolayı, çalışma boşluğundan
daha büyüktür.
Genel kural olarak, rulmanların çalışma boşlu-
ğu sıfırdan çok az büyük olmalıdır, hatta çok dü-
şük bir ön gerilmenin de olumsuz etkisi yoktur.
Rulman oturma yüzeyleri, orijinali gibi olamaya-
cağı için, değiştirilen rulmanlarda ön gerilmeli
montaj genellikle önerilmez.
Montaj öncesi orijinal iç boşluk değerleri bu
kitabın ek E, 388. sayfasından itibaren
görülebilir.

Şek. 12

a b

51
Rulmanların montajı

Sentil (Filer çakısı) ile boşluk ölçümü • Dik duran rulmanda boşluk “c”yi saat 12 yö-
Bir sentil genellikle montaj öncesi ve sonrası, nünde ölçün veya mil ucunda takılı monte
orta ve büyük boyutlu oynak makaralı rulmanlar edilmemiş rulmanı saat 6 yönünde ölçün.
ile CARB toroidal rulmanların radyal boşluğunu • Rulmanı hareket ettirmeksizin boşluk “a”yı
ölçmek için kullanılır († şek. 11, sayfa 51). saat 9 yönünde ve boşluk “b”yi saat 3 yönünde
Montaj öncesinde, iç ve dış bileziği bir kaç defa ölçün.
döndürün. Her iki rulman bileziğinin ve yuvar- • Nispeten iyi hassasiyete sahip bir yaklaşımla,
lanma elemanı setinin birbirine göre eş eksenli “gerçek” radyal boşluğu 0,5 (a + b + c) şeklinde
olacak şekilde ayarlandığından emin olun. hesaplayın.
Başlangıç için, rulmanın minimum orijinal
radyal boşluğundan († ek E, sayfa 388’den iti-
baren) çok az ince olan bir yaprak seçin. Ölçüm
sırasında, sentil yaprağını makaranın orta kısmı
ile yuvarlanma yolu arasında ileri geri hareket
ettirin. Bu işlemi sentil yaprağı ve makara ara-
sında hafif bir direnç hissedene kadar, daha kalın
yapraklar ile tekrarlayın. Ölçtüğünüz değeri doğ-
rulamak için, rulmanı 180 derece döndürerek
karşı sırayı ölçmek suretiyle işlemi tekrarlayın.
Ölçüm alma bölgeleri:

• dış bilezik ve makaranın en üst noktası, montaj

öncesi († şek. 12a, sayfa 51)
• dış bilezik ve makaranın en alt noktası, montaj
sonrası († şek. 12b, sayfa 51)

Büyük rulmanlarda (özellikle ince dış bilezikli

olanlarda) ölçümler, rulman ağırlığı ve sentil yap-
rağını makara ile yuvarlanma yolu arasındaki
boşluktan çekmek için uygulanan kuvvet nedeni
ile oluşan elastik deformasyonlardan etkilenir.
Montaj öncesi ve sonrasında “gerçek” boşluğu
tespit edebilmek için aşağıdaki prosedür takip
edilmelidir († şek. 13):

Şek. 13

a b
c

c
b a

52
 Soğuk montaj

Soğuk montaj Şek. 14

Soğuk montaj için kullanılabilecek yöntemler:

• mekanik yöntemler 2
• SKF hidrolik somunlu montaj yöntemi
• yağ enjeksiyon yöntemi
• iç bilezik genleşmesinin ölçümüyle montaj a
(SensorMount)

Mekanik yöntemler, daha ziyade küçük rulmanla-

rı, silindirik veya konik delikli rulmanları mil veya
yatak yuvasına takmak için kullanılır. Geri kalan
yöntemler ise konik delikli rulmanları, konik karşı
yüzeye monte etmekte kullanılırlar.
b
DİKKAT: Montaj sırasında, doğrudan rulmana
hiç bir zaman çelik veya keski gibi sert bir cisimle
vurmayın ve montaj kuvvetini asla yuvarlanma
elemanları üzerinden uygulamayın.

Mekanik yöntemler

Silindirik delikli rulmanlar c

Küçük rulmanlar, uygun bir montaj takımı ile
monte edilmelidir, örn. SKF Rulman montaj kiti,
(† şek. 14a).
Eğer mil ucunda bir dış vida († şek. 14b ve c)
veya bir iç vida († şek. 14d) önceden açılmışsa,
rulmanın mile montajı için bu vidalardan da
yararlanılabilir.
Rulman, aynı zamanda hem mile, hem de ya-
d
tak yuvasına sıkı geçme olarak takılacaksa, mon-
taj kuvveti her iki bileziğe de eşit olarak uygulan-
malıdır († şek. 15).
Şek. 15
Çok sayıda rulmanın montajı söz konusu ise,
kuvvet uygulamak için bir mekanik veya hidrolik
pres kullanılabilir. Bir pres kullandığınızda, pres
koçu ile takılacak bilezik arasına mutlaka bir ara
parça yerleştiriniz († şek. 16, sayfa 54).

53
Rulmanların montajı

Konik delikli rulmanlar Şek. 16

Küçük ve orta boyutlu rulmanlar, konik oturma

yüzeyine ya çekiç ve vurma borusu ya da terci-
hen mil ucuna takılı bir emniyet somunu yardımı
ile monte edilirler. Germe manşonlu uygulama-
larda ise manşon somunu kullanılır.
Rulmanı konik oturma yüzeyinde ilerletmek için
kullanılan somun, ya klasik bir ay anahtar ya da
vurmalı ay anahtarı yardımı ile sıkılır († şek. 17).
Bir rulman takma aleti ile, konik rulman deliğine
küçük bir sökme kovanı veya bir arka plaka
takılabilir.
İç çapı d ≥ 50 mm’den büyük rulmanlar SKF
Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi ile basit ve gü-
venli olarak monte edilebilirler († SKF Hidrolik
Somunlu Montaj Yöntemi, sayfa 57’den itibaren).
SKF hidrolik somunlu montaj ve yağ enjeksi-
yon yöntemlerinin kombinasyonu ile orta ve bü-
Şek. 17
yük boyutlu rulmanların montajı kolaylıkla yapı-
labilir († Yağ enjeksiyon yöntemi, sayfa 62’den
itibaren).
Yağ enjeksiyon yöntemi ile Sensor­Mount’un
kombinasyonu ise, büyük rulmanların montajını
bir seviye daha basitleştirir († SensorMount,
sayfa 67’den itibaren).
Konik delikli rulmanlar sıkı geçme takılırlar.
Montaj sırasındaki geçme sıkılığı temel olarak
aşağıdaki yöntemlerle belirlenir:

• azalan boşluk sonucu, dış bileziğin dönmeye

karşı direncindeki artışın hissedilmesi
• bir sentil (filer çakısı) kullanarak boşluğun
ölçülmesi
• emniyet somunu sıkma açısının ölçümü
• eksenel ilerlemenin ölçümü
• iç bileziğin genleşme miktarının ölçümü

NOT: Emniyet somunu sıkma açısı, eksenel iler-

leme miktarı veya iç bileziğin genleşme miktarı
için önerilen değerlerin uygulanması, iç bileziğin
normal çalışma koşullarında gezinmesini önler,
ancak doğru çalışma boşluğunun elde edildiği
anlamına gelmez. Doğru boşluk sınıfını seçerken,
yatak yuvası geçmesi ve iç bilezikle dış bilezik
arasındaki sıcaklık farkı gibi ilave etkiler de ayrıca
dikkate alınmalıdır. Daha fazla bilgi için SKF Mü-
hendislik hizmetleri ile iletişime geçiniz.

54
 Soğuk montaj

Şek. 18 Azalan boşluk sonucu, dış bileziğin dönmeye karşı

direncinin hissedilmesi
Oynak bilyalı rulmanların normal radyal boşluk
ile montajında, eksenel yönde montaj kuvveti
uygularken dış bileziğin döndürülmesi ve dışa 2
doğru çevrilmesinin kontrolü genellikle yeterli
olur († şek. 18). Dış bileziğin kolayca döndürü-
lebildiği, buna karşın bileziği dışarıya doğru çevi-
rince hafif bir direncin hissedildiği durumda,
boşluktaki azalma yeterli miktarda oluşmuş
demektir.

Sentil (filer çakısı) ile boşluğun ölçülmesi

Orta ve büyük boyutlu rulmanlarda montaj ön-
cesi, montaj sırasında ve montaj sonrası radyal
boşluk ölçümü için kullanılan yöntemlerden biri
sentil kullanmaktır († şek. 12, sayfa 51).
(† Sentil ile boşluğun ölçülmesi, sayfa 52).
Şek. 19
Radyal boşluktaki azalma miktarı için önerilen
değerler aşağıdaki bölümlerde verilmiştir:

• Oynak makaralı rulmanlar için, ek F-2

(† sayfa 403)
• CARB toroidal makaralı rulmanlar için, ek F-3
(† sayfa 404)

Emniyet somunu sıkma açısının ölçümü (a)

SKF, yaklaşık 120 mm’ye kadar delik çapı olan
a küçük ve orta boyutlu konik delikli rulmanlar için
bu yöntemi († şek. 19) önermektedir. Emniyet
somunu sıkma açısı (a) için yol gösterici değerler
aşağıdaki bölümlerde verilmiştir:

• Oynak bilyalı rulmanlar için, ek F-1

(† sayfa 402)
• Oynak makaralı rulmanlar için, ek F-2
(† sayfa 403)
• CARB toroidal makaralı rulmanlar için, ek F-3
(† sayfa 404)

Son sıkma işlemine başlamadan önce, rulmanı

konik oturma yüzeyine sıkıca oturtun. Önerilen
sıkma açısı (a) kadar somunu sıktığınızda, rul-
man konik muylu üzerinde uygun bir mesafede
ilerlemiş olacaktır. Bu durumda, rulman iç bilezi-
ği ile konik oturma yüzeyi arasında istenilen sıkı-
lık elde edilecektir.

55
Rulmanların montajı

Ekesenel ilerlemenin ölçümü Şek. 20

Rulmanın, konik oturma yüzeyinde eksenel ha-

reketinin kontrolü, arzu edilen geçmeyi elde et-
mek için kullanılan en basit yöntemlerden biridir.
Bunu yapmanın en basit yollarından biri basitçe
ilerlemeyi ölçmektir († şek. 20). Başlangıç po-
zisyonunu saptamak o kadar kolay olmadığı için,
bu yöntem çok hassas değildir.
Eksenel ilerleme miktarı için yol gösterici de-
ğerler aşağıdaki bölümlerde verilmiştir:

• Oynak bilyalı rulmanlar için, ek F-1

(† sayfa 402)
• Oynak makaralı rulmanlar için, ek F-2
(† sayfa 403)
• CARB toroidal makaralı rulmanlar için, ek F-3
(† sayfa 404)

Doğru eksenel ilerlemeyi ve dolayısı ile arzu edi-
len geçme sıkılığını elde etmek için kolay, hızlı ve
çok güvenilir bir yöntem olan SKF Hidrolik so-
munlu montaj yöntemi, seçenekler arasında en
uygun olanıdır.
(† SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi, say-
fa 57’den itibaren).
İç bileziğin genleşme miktarının ölçümü
Rulmanın, konik oturma yüzeyinde eksenel ola-
rak hareket ettiği sırada, iç bilezikte oluşan elas-
tik genleşme miktarının ölçülmesi büyük rul-
manların montajını çok basitleştirir. Bu işlemi
(SensorMount) gerçekleştirmek için, rulman iç
bileziğine gömülü halde bulunan bir sensörün ve
buna ait veriyi okuyabilen elde taşınır bir indika-
törün mevcut olması gereklidir († SensorMount,
sayfa 67).

Tablo 1

SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için uygun ekipmanlar

Gösterim Tanım

Hidrolik somunlar
HMV ..E, örn. HMV 40E Metrik vidalı hidrolik somun, örn. M 200 x 3
HMVC ..E, örn. HMVC 40E İnç vidalı hidrolik somun, örn. ANF 7.847 x 8 Sınıf 3

Pompalar
729124 SRB Elle çalışan hidrolik pompa, özellikleri:
– çalışma basıncı 100 MPa’a kadar ve
– 270 mm vida çapına kadar olan hidrolik somunlara uygun
TMJL 100 SRB Elle çalışan hidrolik pompa, özellikleri:
– basınç 100 MPa’a kadar ve
– 460 mm vida çapına kadar olan hidrolik somunlara uygun
TMJL 50 SRB Elle çalışan hidrolik pompa, özellikleri:
– çalışma basıncı 50 MPa’a kadar ve
– 1 000 mm vida çapına kadar olan hidrolik somunlara uygun

Manometre
TMJG 100 D Basınç aralığı: 0 – 100 MPa

Komparatörler
TMCD 10R 10 mm’ye kadar yer değiştirmeleri ölçmek için uygun yatay komparatör
TMCD 1/2R 0.5 inç’e kadar yer değiştirmeleri ölçmek için uygun yatay komparatör
TMCD 5 5 mm’ye kadar yer değiştirmeleri ölçmek için uygun dikey komparatör

56
 Soğuk montaj

SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi Şek. 21

SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi orta ve

büyük boyutlu rulmanlar için önerilmektedir. Bu
yöntem esas olarak, bir komparatör ile donatıl- d
mış hidrolik somun vasıtası ile gerçekleştirilen iki 2
aşamalı montajdan ibarettir.
Birinci aşama: hidrolik somuna önceden belir- a
lenmiş bir basınç uygulanarak, güvenilir bir baş-
langıç noktası elde edilir.
İkinci aşama: hidrolik somundaki basınç arttı-
rılarak, rulman iç bileziği konik oturma yüzeyinde
eksenel olarak ilerletilir. Montaj için önceden be-
lirlenmiş eksenel ilerleme miktarı elde edilene
kadar, ilerleme sürekli olarak ölçülür. Başlangıç
pozisyonundan, son pozisyona ulaşmak için ge-
rekli basınç değerleri hakkında yol gösterici bilgi- c
ler aşağıdaki bölümlerde verilmiştir:

• Oynak bilyalı rulmanlar için, ek H-1

(† sayfa 406) b
• Oynak makaralı rulmanlar için, ek H-2
(† sayfa 407)
• CARB toroidal makaralı rulmanlar için, ek H-3
(† sayfa 411)

SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi aşağıdaki

ekipmanları gerektirir († tablo 1 ve şek. 21):

• bir SKF HMV ..E veya HMVC ..E hidrolik somun

(a)
• uygun büyüklükte bir hidrolik pompa (b)
• montaj koşullarına uygun bir manometre (c)
• uygun bir komparatör (d)

57
Rulmanların montajı

SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi:
Adım-Adım
1 Başlamadan önce, sayfa 46’da yer alan Mon-
taj öncesi hazırlıklar kısmındaki direktifleri
okuyunuz ve uygun olan kısımlarını
uygulayınız.
2 Montaj sırasında bir veya iki yüzeyin hareketli
olacağını belirleyiniz († şek. 22):
–– bir yüzey: hal 1, 2 ve 3
–– iki yüzey: hal 4 ve 5
4 İnce bir yağ ile eş çalışan yüzeyleri hafifçe yağ-
layın ve rulmanı konik mil veya manşon üzeri-
ne dikkatlice yerleştirin.
5 Hidrolik somunu, mil ucundaki vidaya veya
manşonun vidasına, rulmana veya çakma
manşona dayanana kadar vidalayın
(† şek. 23).
NOT: Rulman gösterimi esasına göre düzen-
lenmiş detaylı montaj talimatları www.skf.
com/mount web sitesinden bulunabilir.

3 Rulmanın delik çapı ile hidrolik somunun vida

çapının eşit olup, olmadığını kontrol ediniz
(† şek. 22: durum 1, 3 ve 4). Eğer eşitse,
başlangıç konumuna erişmek için gerekli ba-
sıncı aşağıdaki kaynaklardan bulunuz:

–– Oynak bilyalı rulmanlar için, ek H-1

(† sayfa 406)
–– Oynak makaralı rulmanlar için,ek H-2
(† sayfa 407)
–– CARB toroidal makaralı rulmanlar için,
ek H-3 († sayfa 411)

Eğer rulmanın delik çapı ve hidrolik somunun

vida çapı eşit değilse († şek. 22: durum 2 ve
5), rulman için gösterilenden daha hüçük hid-
rolik somun kullanıldığı için, başlangıç pozis-
yonuna erişmek için gerekli basınç ayarlan-
malıdır. Bu gibi durumlarda, gerekli basınç
aşağıdaki bağıntıdan hesaplanabilir

Aref
Preq = — Pref
A req

burada
Preq = gerçek (kullanılan) hidrolik somun için
gerekli basınç [MPa]
Pref = belirtilen referans (uygun) hidrolik so-
mun için yağ basıncı [MPa]
Areq = gerçek hidrolik somunun piston alanı
[mm2]
Aref = belirtilen referans (uygun) hidrolik so-
mununun piston alanı [mm2]

Pref, Areq ve Aref için uygun değerler yukarıda

belirtilen eklerde bulunabilir.

58
 Soğuk montaj

Şek. 22

Adım 2 ve 3: İzafi hareketli yüzey sayısını ve uygun başlangıç basıncını belirleyin.

durum 1 durum 2 durum 3

durum 4 durum 5

Şek. 23

Adım 5: Hidrolik somunu yerine yerleştirin.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

59
Rulmanların montajı

Şek. 24

Adım 6: Başlangıç pozisyonuna ulaşmak için gerekli basıncı uygulayın.

Şek. 25

Adım 7: Komparatörden eksenel ilerleme mesafesini okuyun.

Şek. 26

Adım 9: Hidrolik somundan yağı tahliye edin.

60
 Soğuk montaj

6 Yağ pompasını hidrolik somuna bağlayın. Ge-
rekli basınca ulaşana kadar hidrolik somuna
yağ basarak, rulmanı başlangıç pozisyonuna
kadar sürün. Basıncı tahliye etmeyin
(† şek. 24).
NOT: Rulmanı yağ enjeksiyon yöntemi ile
monte ediyorsanız, rulman başlangıç pozis-
yonuna gelene kadar, hareketli yüzeyler ara-
sına yağ enjeksiyonu yapmayınız.
10 Yağ pompasının bağlantısını çözün ve hidrolik
somunu mil veya manşon üzerinden çıkarın.
Bu durumda rulman geri gelmeyecektir.
11 Uygun bir kilitleme tertibatı ile mil veya man- 2
şon üzerine monte edilmiş rulmanı emniyetli
bir şekilde tespit edin († şek. 27).

7 Komparatörü hidrolik somuna bağlayın. Ge-

rekli eksenel ilerleme mesafesini komparatör
üzerinde ayarlayın. Rulman, eksenel yönde
ayarlanan mesafe kadar hareket edene ve
komparatörde sıfır değeri okunana kadar hid-
rolik somuna yağ pompalamaya devam edin
(† şek. 25).

NOT: Eğer yağ enjeksiyon yöntemi kullanılı-

yorsa, yağ enjeksiyonu için (mile veya man-
şona) kullanılan pompaların yağ tahliye valf-
lerini açın ve en az 20 dakika boyunca yağın
tahliyesini bekleyin.

8 Montaj tamamlandığında, basınç tahliye val-

fini açarak, yağ pompasını basınçsız hale
getirin.

9 Yağı tahliye etmek için, hidrolik somunun pis-

tonunu orijinal pozisyonuna getirin. Bunu
yapmak için, hidrolik somunu milin veya
manşonun diş açılmış kısmına doğru vidala-
yın († şek. 26).

Şek. 27

Adım 11: Rulmanı mil veya manşon üzerinde tespit edin.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

61
Rulmanların montajı

Yağ enjeksiyon yöntemi 2 Rulmanın radyal boşluğunu ölçün. Ayrıca, ge-

Yağ enjeksiyon yöntemini († şek. 28) kullana-
rak, konik delikli rulmanların montajını daha az
zaman ve efor harcayarak kolayca yapabilirsiniz.
Bu yöntemde, yüksek basınçlı yağ rulman deliği
ve rulman oturma yüzeyi arasına sevk edilerek,
yüzeyler arasında ince bir yağ filmi oluşturulur.
Bu film, eş çalışan yüzeyleri birbirinden ayırarak,
bunlar arasındaki sürtünme katsayısını kayda
değer oranda düşürür.
Uygulamada, yağ enjeksiyonu için gerekli ön
hazırlıklar mevcut ise († ek G, sayfa 405), bu
yöntem rulmanı aşağıdaki karşı yüzeylere monte
etmek için kullanılabilir:
• konik muylu üzerine
• bir germe manşonu ile
• bir çakma manşon ile
rekli boşluk azalmasını ve rulmanın eksenel
ilerleme miktarını († SKF Hidrolik Somunlu
Montaj Yöntemi, sayfa 57’den itibaren) belirle-
yin. Yol gösterici değerler aşağıdaki bölümler-
de verilmiştir:
–– Oynak bilyalı rulmanlar için, ek F-1
(† sayfa 402)
–– Oynak makaralı rulmanlar için, ek F-2
(† sayfa 403)
–– CARB toroidal makaralı rulmanlar için,
ek F-3 († sayfa 404)
NOT: Rulmanın radyal boşluğunu ölçerken,
sayfa 52’deki Sentil (Filer Çakısı) ile boşluk öl-
çümü başlığı altında yer alan talimatları
uygulayınız.

Yağ enjeksiyon yöntemi için gerekli ekipmanlar

aynı zamanda SKF’de mevcuttur. İlgili ürünler
Hidrolik aletler başlığı altında sayfa 73’de göste-
rilmiş ve tanıtılmıştır.
Yağ enjeksiyon yönteminin orta ve büyük bo-
yutlu rulmanların montajında nasıl uygulanacağı,
SKF tarafından aşağıdaki gibi adım adım tarif
edilmiştir.

Yağ enjeksiyon yöntemi: Adım-adım

1 Başlamadan önce, sayfa 46’da yer alan Mon-
taj öncesi hazırlıklar kısmındaki direktifleri
okuyunuz ve uygun olan kısımlarını
uygulayınız.

Şek. 28

62

3 Manşonla montaj:
–– Mümkünse, somun ve kilitleme tertibatını
kaldırın. Bir emniyet somunu yardımı ile
rulmanı normal pozisyonuna eksenel olarak
sürün, manşon dişlerini ve somunun rul-
manla temas eden alın yüzeyini molibden di-
sülfit pastası ile kaplayın.
4 Bütün eş çalışan yüzeyleri ince bir yağ ile
yağlayın.
5 Rulmanı monte etmeye başlayın († şek. 29).
Konik muylu:
–– Rulmanı, oturma yüzeyine doğru itin.
Germe manşon:
–– Manşonu, montaj pozisyonuna getirin. Rul-
manı manşona yerleştirin.
Çakma manşon:
–– Rulmanı faturaya karşı, mil üzerine eş ek-
senli olarak yerleştirin. Manşonu, mil ekseni
boyunca rulman deliğine doğru itin.
NOT: Aşırı kayma mesafeleri için, manşonu
kanala plastik bir kama yerleştirerek hafifçe
uzatın.
Adım 5 ve 6: Rulman ve aksesuarları yerine yerleştirin.
Konik mil Germe manşon Çakma manşon
Soğuk montaj
6 Aksesuarları yerine yerleştirin.
Konik muylu:
–– Rulman yerine iyice oturana kadar emniyet
somunu veya hidrolik somunu mil ucundaki
yerine vidalayın. 2
Germe manşon:
–– Rulman yerine iyice oturana kadar emniyet
somunu veya hidrolik somunu manşona
vidalayın.
Çakma manşon:
–– Manşonu rulman deliğine çakmak için hid-
rolik somun kullanıldığında veya SKF Hidro-
lik somunlu montaj yöntemi uygulandığın-
da, somunu manşona piston dışarı doğru
bakacak şekilde vidalayın. Bu şekilde montaj
sırasındaki eksenel ilerleme için gerekli bir
aralık bırakılmış olur. Mil üzerinde pistona
karşı çalışacak bir durdurucu (örn. kenar
plakası) bulunmalıdır.
Şek. 29
63
Rulmanların montajı

7 Uygun fittingleri ve boruları yerine takın Germe manşon:

(†şek. 30).
Konik muylu:
–– Yağ sevki için fittingi mil ucundaki diş açıl-
mış deliğe takın.
Germe manşon:
–– Yağ sevk borusunu, manşonun vidalı tara-
fındaki yere çabuk bağlanabilen rakor ile
vidalayın.
Çakma manşon:
–– Yağ sevk borusunu, manşonun vidalı tara-
fındaki yere çabuk bağlanabilen rakor ile
vidalayın.
8 Uygun yağ pompasını bağlayın.
NOT: SKF Hidrolik somunlu montaj yönte-
mini uygularken, sayfa 57’de SKF Hidrolik
somunlu montaj yöntemi başlığı altında veri-
len talimatları takip ediniz.
9 Temas eden yüzeyler birbirinden ince bir yağ
filmiyle ayrılana kadar, eş çalışan yüzeyler
arasında kinematik viskozitesi 20 °C’de yak-
laşık 300 mm2/S olan bir yağ (örn. SKF Mon-
taj Yağı) enjekte edin († şek. 31).
–– Emniyet somununu sıkarak veya bir hidro-
lik somun kullanarak rulmanı, manşon
üzerindeki son pozisyonuna, önceden be-
lirlenmiş eksenel ilerleme miktarı kadar
itin.
Çakma manşon:
–– Vidaları sırası ile sıkarak veya bir hidrolik
somun kullanarak, çakma manşonu rul-
man deliğine önceden belirlenmiş eksenel
ilerleme miktarı kadar çakın.
NOT: SKF Hidrolik somunlu montaj yönte-
mini kullanırken hidrolik somuna, rulman
başlangıç pozisyonuna gelene kadar uygun
basıncı uygulayın. Daha sonra, komparatörü
yerleştirin ve gerekli eksenel ilerleme mikta-
rına göre ayarlayın. Komparatör, ayarlanan
eksenel ilerleme miktarına gelene kadar yağ
pompalamaya devam edin. Son durumda
komparatör sıfırı gösterecektir.

10 Rulmanı eksenel olarak itin († şek. 32).

Konik mil:

–– Emniyet somununu sıkarak veya bir hidro-

lik somun kullanarak rulmanı, mil üzerin-
deki son pozisyonuna, önceden belirlenmiş
eksenel ilerleme miktarı kadar itin.

Şek. 30

Adım 7 ve 8: Fittingleri ve boruları takın; yağ enjeksiyon ekipmanlarını bağlayın.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

64
 Soğuk montaj

Şek. 31

Adım 9: Eş çalışan yüzeyleri birbirinden ayırmak için araya yüksek basınçlı yağ enjekte edin.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

Şek. 32

Adım 10: Rulmanı eksenel olarak sürün.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

65
Rulmanların montajı

11 Montaj işlemi tamamlandığında, yağ enjeksi-
yonu için kullanılan pompanın yağ tahliye
valfini açın. Yağın en az 20 dakika boyunca
tahliye olmasını bekleyin.
DİKKAT: SKF Hidrolik somunlu montaj yön-
temini uygularken, hidrolik somundaki basın-
cı bu aşamada tahliye etmeyin.
12 Bir sentil kullanarak montaj sonrası radyal
boşluğu kontrol edin.
15 Uygun bir kilitleme tertibatı ile rulmanı emni-
yetli bir şekilde tespit edin († şek. 33):
–– KM veya KML emniyet somunları için, uy-
gun MB veya MBL kilit rondelalarını
kullanın.
–– HM 30 ve HM 31 serisi emniyet somunları
için, verilen kilit kıskacını ve cıvatayı
kullanın.
–– Emniyet plakalı uygulamalar için, cıvata ve
bunlara uygun yaylı rondelaları kullanın.

NOT: SKF Hidrolik somunlu montaj yönte-

mini kullandığınızda, montaj sonrası radyal
boşluğun kontrolü gerekmez.

13 Eğer montaj sonrası radyal boşluk, önerilen

değerlerle uyumlu ise, mil veya manşona yağ
sevk eden sistemi (uzatma boruları dahil)
kaldırın, fittingleri çıkarın ve yağ kanalını
değiştirin.

NOT: SKF Hidrolik somunlu montaj yönte-

mini kullandığınızda, hidrolik somunu besle-
yen pompadaki yağ tahliye valfini açın. So-
mundaki yağı boşaltmak için, somunu vida
dişlerine kadar döndürerek pistonu başlangıç
pozisyonuna getirin.

14 Mümkün olduğu takdirde, emniyet somunu,

hidrolik somun ve emniyet plakası üzerindeki
cıvataları çıkarın. Monte edilen rulman yerin-
den çıkmayacaktır.

Şek. 33

Adım 15: Rulmanı eksenel olarak tespit edin.

Konik mil Germe manşon Çakma manşon

66
 Soğuk montaj

SENSORMOUNT NOT: Detaylı montaj bilgileri rulmanlarla birlikte

SENSORMOUNT, iç çapı >340 mm’den büyük verilmektedir. Başka bir seçenek olarak, bu ko-
konik delikli SKF oynak makaralı ve CARB toroi- nuda aytrıntılı bilgilere www.skf.com/mount web
dal makaralı rulmanların, montaj sırasında veya sitesinden de ulaşılabilir.
montaj sonrası radyal boşluk veya eksenel ilerle- 2
me mesafesi ölçülmeksizin hassas ve hızlı mon-
tajına imkan verir.
SENSORMOUNT sisteminde rulman iç bileziği-
ne gömülü bir sensör ve bununla birlikte çalışan
elde taşınabilir bir indikatör kullanılır († şek. 34).
İndikatör, sensörden gelen veriyi işler. İndikatör-
de iç bileziğin elastik deformasyonu, radyal boş-
luktaki azalma (µm) ve rulman delik çapı (mm)
arasındaki ilişkiye göre görüntülenir. İndikatörde
gösterilen 0,450 değeri, normal işletme koşulla-
rında çalışan rulmanlar için yaygın kullanılan bir
sınırdır.
Rulman büyüklüğü, mil malzemesi, milin ta-
sarımı (içi dolu veya içi boş) ve yüzey kalitesi gibi
hususların ayrıca dikkate alınması gerekmez.
Sensör, konik muyluya veya germe manşonu-
na takılacak konik delikli rulmanların küçük delik
çapının olduğu bölgeye yerleştirilmiştir (Göste-
rimdeki ön eki ZE dir, örn. ZE 23084 CAK/W33).
Çakma manşonla monte edilecek rulmanlarda,
sensör büyük delik çapının olduğu kısımdadır
(Gösterimdeki ön eki ZEB’dir, örn.
ZEB C 23084 KM).

Şek. 34

0.450

ON
CLR MAX
0FF

TMEM 1500

67
Rulmanların montajı

Sıcak montaj Şek. 35

Rulman ve takılacağı mil veya yatak arasındaki

sıcaklık farkı, sıkı geçmenin büyüklüğüne ve rul-
man boyutuna bağlıdır.
Rulmanlar ısıtılacaksa, sıcaklık kontrolü yapıl-
ması zorunludur:

• Açık rulmanları 120 °C (250 °F)’den daha

yüksek sıcaklıklara kadar ısıtmayın.
• İçerdikleri gres ve keçe malzemesi nedeni ile
conta kapaklı rulmanları 80 °C (175 °F)’nin
üzerindeki sıcaklıklara kadar ısıtmayın.

Yataklarda geçme sıkılığı nadiren yüksek olduğu

için, 20 ile 50 °C’lik (35 ile 90 °F) ortalama bir
sıcaklık artışı normalde yeterlidir.
Rulman bir kez ısıtıldığında, rulmanı mümkün
Şek. 36
olduğu kadar hızlı, bir faturaya dayanacak şekilde
yerine takmak gereklidir. Bundan sonra, rulman
soğuyana kadar yerinde tutulmalıdır. Bu işlemleri
yapmak için, özellikle orta ve büyük boyutlu rul-
manlar söz konusu olduğunda SKF, uygun rul-
man taşıma aletleri ve kaldırma takımlarının kul-
lanılmasını önermektedir († şek. 7 ile 9,
sayfa 50).

DİKKAT: Montaj sırasında, doğrudan rulmana

hiç bir zaman çelik çekiç veya keski gibi sert bir
cisimle vurmayın ve montaj kuvvetini asla yuvar-
lanma elemanları üzerinden uygulamayın.

Bir rulman veya yatağı arzu edilen sıcaklıklara

kadar hızlı ve emniyetli bir şekilde ısıtmak için,
SKF çok geniş yelpazede ısıtıcı ürünlerini sizlerin
hizmetine sunmaktadır. Aşağıda, bu amaçla kul-
lanılabilecek ısıtma teknikleri ve bunların tipik
kullanım alanları listelenmiştir.
DİKKAT: Bir rulmanı asla açık alevle ısıtmayınız
(† şek. 35)!
Elektrikli ısıtma plakaları
Bir elektrikli ısıtma plakası († şek. 36) küçük
rulman ve yatakları ısıtmak için kullanılabilir.
Üniform bir ısıtma sağlamak için, rulmanlar iş-
lem boyunca birkaç defa ters çevrilmelidir.
SKF Elektrikli ısıtma plakası, ayarlanabilir sı-
caklık aralığı 50 ile 200 °C (120 ile 390 °F) olan,
termostatik olarak kontrol edilebilen bir ısıtma
cihazıdır.

DİKKAT: Keçeli rulmanların asla ısıtıcı ile doğru-

dan temas etmemeleri gerekir. Isıtıcı plaka ve
rulman arasına bir ara halka yerleştiriniz.

68
 Sıcak montaj

İndüksiyonlu ısıtıcılar Şek. 37

SKF, rulmanların ısıtılması için bir indüksiyonlu

ısıtıcının († şek. 37) kullanılmasını özellikle tav-
siye etmektedir. İndüksiyonlu ısıtıcılar, rulmanları
nispeten kısa bir sürede üniform olarak ısıtırlar, 2
ayrıca ısıtıcı ve boyunduruğun hiç bir şekilde ısın-
maması nedeni ile emniyetli bir çalışma sağlarlar.
İndüksiyonlu ısıtıcı rulmanı manyetize edecek-
tir. Bu nedenle, montaj öncesinde rulmanın de-
manyetize edilmesi çok önemlidir. Bütün SKF in-
düksiyonlu ısıtıcılarının otomatik demanyetizasyon
özelliği vardır. Bu ısıtıcılar 20 mm delik çapından
itibaren rulmanların ısıtılması için bir kaç değişik
büyüklükte mevcuttur.
Kullanma kılavuzu indüksiyonlu ısıtıcı ile birlik-
te verilmektedir.

Alüminyum ısıtma halkaları Şek. 38

Alüminyum ısıtma halkaları († şek. 38), esas
olarak NU, NJ ve NUP tipi silindirik makaraları
rulmanların iç bileziklerinin sökülmesi için geliş-
tirilmesine karşın, aynı zamanda montaj için de
kullanılabilirler.
SKF alüminyum ısıtma halkaları 204 ile 252,
304 ile 340 ve 406 ile 430 rulman ölçü serileri
için mevcuttur.
Kullanma talimatları, ısıtma halkaları ile birlik-
te verilmektedir.

69
Rulmanların montajı

Isıtma dolapları Şek. 39

Isıtma dolapları genel olarak, çok sayıda küçük

rulmanın veya çok farklı çeşitte rulmanların ısıtıl-
ması için kullanılırlar. Küçük boyutlu yataklarda
da ısıtma dolapları kullanılabilir.
Rulman için uygun olan bu ısıtma dolapları,
ayarlanabilir bir termostat ve fan ile donatılmıştır
(† şek. 39). Dolap içindeki fan, iç hacimde düz-
gün bir sıcaklık dağılımı elde edilebilmesi için sı-
cak havayı sirküle eder.

İnfrared ısıtıcılar
İnfrared ısıtıcılar küçük, ince cidarlı yatakların ısı-
tılması için temiz, emniyetli ve çok basit bir çö-
zümdür. Vidalı bir muhafaza içinde bulunan inf-
rared ısıtıcı, yatak yuvasına yerleştirilir ve alet
çalıştırılır. Normal olarak, rulman ile yatak yuvası
Şek. 40
arasındaki geçme nadiren sıkı olduğundan, yata-
ğın istenen sıcaklığa erişmesi sadece birkaç daki-
ka alır († şek. 40). Isıtma sonrasında, ısıtıcıyı
kapatın, yatak yuvasından çıkarın ve çok hızlı bir
şekilde soğuk haldeki rulmanı yuvasına takın.

70

Isıtma panelleri
Esnek ısıtma panelleri, yatakları çok karmaşık
takma-sökme işlemleri olmaksızın ısıtmak için
mükemmel ve emniyetli bir çözümdür. Bu pa-
neller değişik esnek malzemelerden imal edilir ve
bir kaç farklı tip ve boyutta mevcutturlar
(† şek. 41).
Isıtma panelleri, çeşitli ısıtma gereksinimlerine
uyum sağlayabilecek özelliktedir. Örneğin; bunlar
bir yatağı örtüp, ısıtmak için kullanılabileceği gibi,
yatak yuvasına yerleştirilebilir ya da yatağın altı-
na klasik bir ısıtıcı gibi konabilirler.
D İ K KAT
Elektriksel bir hasara neden olabileceği ve
ısıtıcı elemanlara zarar verebileceği için, ağır
rulmanları ısıtma panelleri üzerine
koymayınız.
Sıcak montaj
Yağ banyoları
Yıllar önce yağ banyoları, rulmanları ve küçük
yatakları ısıtmak için çok popüler araçlardı. Gü-
nümüzde, bu yöntem ekonomik, çevresel ve iş
emniyeti nedenleri ile önerilmemektedir. Bunun- 2
la beraber, bazı hallerde başka seçenek olmadı-
ğında kullanılabilmektedir.
Bir rulman yağ banyosunda ısıtıldığında, bazı
basit kurallara titizlikle uyulmalıdır. İşlem için sa-
dece alevlenme noktası 250 °C (480 °F)’nin üs-
tünde olan temiz bir yağ ve içinde ayarlanabilir
bir termostat olan temiz bir kap kullanın. Ayrıca,
rulman veya bilezikler hiçbir zaman kap ile doğ-
rudan temas etmemelidir. Rulmanı ısıttıktan
sonra ve mil üzerindeki pozisyonuna monte et-
meden önce, rulmana yapışan yağın rulmandan
akmasına izin verin ve daha sonra rulman dış
yüzeyini temiz bir bezle silin.
Şek. 41
71
Rulmanların montajı

SKF montaj aletleri Mekanik aletler

Uygun montaj aletlerinin kullanılması, doğru
montaj yönteminin uygulanması ve önerilen tali-
matların titizlikle yerine getirilmesi, erken rul-
man hasarını önler ve rulman performansını
yükseltir. Bu amaca uygun olarak, SKF aşağıda
listelenen başlıklar altında bir seri montaj aletle-
rini sizlerin hizmetine sunmaktadır.
• mekanik aletler
• hidrolik aletler
• ısıtma ekipmanları
• koruyucu eldivenler
SKF, bütün yaygın montaj yöntemlerinde ihtiyaç
duyulabilecek rulman montaj kitleri, ay anahtar-
lar gibi mekanik aletlerin tedariğini yapmaktadır.
SKF Rulman montaj kiti, 400’den fazla rulman
çeşidinin (çeşitli tiplerde keçeler de dahil) monta-
jında kullanılabilecek, 36 ayrı vurma borusundan
oluşmaktadır.
SKF’nin anahtarlar konusundaki ürünleri ise
klasik ay anahtarlar (ayarlanabilir ve özel tip
olanlar da dahil), vurmalı ay anahtarlar ve emni-
yet somunu anahtarlarını içermektedir.

SKF montaj aletleri ve ürünleri hakkında genel

bilgiler ek J’de sayfa 416’dan itibaren verilmiştir.
Daha fazla bilgi için
www.mapro.skf.com web sitesini ziyaret ediniz.

Tablo 2

SKF hidrolik pompa ve yağ enjektörü seçim kılavuzu

Maks. çalışma Pompa

basıncı Gösterimi Tanım Yağ depolama Bağlantı Montaj uygulamaları
kapasitesi nipeli

MPa – – cm3 – –

50 TMJL 50 El pompası 2 700 G 1/4 Bütün HMV ..E somunları

100 729124 El pompası 250 G 1/4 Hidrolik somunlar ≤ HMV 54E

TMJL 100 El pompası 800 G 1/4 Hidrolik somunlar ≤ HMV 92E

150 THAP 150 Hava tahrikli pompa Ayrı yağ tankı G 3/4 Tüm HMV..E somunları, yağ enjek. yöntemi
728619 E Elle çalışan 2 550 G 1/4 Tüm hidrolik somunlar, yağ enjeksiyon
yöntemi

300 THAP 300E Hava tahrikli pompa Ayrı yağ tankı G 3/4 Büyük basınçlı bağlantılar, yağ enjeksiyon
yöntemi
226400 Elle çalışan yağ 200 G 3/4 Yağ enjeksiyon yöntemi, germe
enjektörü ve çakma manşonlar
729101 B Elle çalışan yağ 200 Muhtelif Yağ enjeksiyon yöntemi, germe
enjeksiyon kiti ve çakma manşonlar
TMJE 300 Elle çalışan yağ 200 Muhtelif Yağ enjeksiyon yöntemi, germe
enjeksiyon seti ve çakma manşonlar

400 729101 E Elle çalışan yağ 200 G 1/4 Yağ enjeksiyon yöntem, büyük basınçlı
enjeksiyon kiti bağlantılar

72
 SKF montaj aletleri

Hidrolik aletler Koruyucu eldivenler

SKF, rulmanların montajında kullanılmak üzere
hidrolik somunlar, hidrolik pompalar ve yağ en-
jektörleri gibi geniş kapsamlı bir hidrolik ürün
yelpazesini sanayinin hizmetine sunmaktadır.
SKF hidrolik somunları aşağıdaki özelliklere
sahiptir:
SKF, rulmanların ve diğer makina elemanlarının
emniyetle taşınabilmesi için değişik tiplerde ko-
ruyucu eldivenleri sizlerin kullanımına sunmak-
tadır. Bu ürün gamında her biri değişik çalışma 2
koşulları için tasarlanmış dört tip koruyucu eldi-
ven yer almaktadır:

• HMV ..E serilerinde, 50 mm’den 200 mm’ye • özel iş eldivenleri

kadar vida çapı mevcuttur, vida dişleri • ısıya dayanıklı eldivenler
ISO 965-3:1998’e uygun, 6H tolerans sınıfın- • yüksek sıcaklık eldivenleri
da ve metrik profillidir. • ısıya ve yağa dayanıklı eldivenler
• HMV ..E serilerinde, 205 mm’den 1 000
mm’ye kadar vida çapı mevcuttur, vida dişleri
ISO 2901:1977’ye uygun, 7H tolerans sınıfın-
da ve metrik trapez profillidir.
• HMVC ..E serilerinde, 1.967 inç’den
12.5625 inç’e kadar vida çapı mevcuttur, vida
dişleri ANSI B1.1-1974 , sınıf 3’e uygun Ame-
rican National, Form NS profillidir.
• HMVC ..E serilerinde, 13.339 inç’den
37.410 inç’e kadar vida çapı mevcuttur, vida
dişleri ANSI B 1.5-1957, sınıf 3G’ye uygun ve
genel amaçlı ACME profillidir.

SKF hidrolik pompa ve yağ enjektörleri birkaç

farklı tasarım ve büyüklükte mevcuttur (†
tablo 2). SKF, ayrıca yüksek basınç boruları, kon-
nektörler, hortumlar ve manometreler gibi akse-
suarlardan oluşan bir ürün yelpazesini de sizlerin
kullanımına sunmaktadır.

Isıtma ekipmanları
SKF’nin bütün yaygın kullanılan montaj ihtiyaçla-
rı için kullanıma sunduğu ısıtma ekipmanları ko-
nusundaki ürün yelpazesi temel olarak indüksi-
yonlu ısıtıcılar, elektrikli ısıtma plakaları ve
alüminyum ısıtma halkalarını kapsamaktadır.

73
Rulmanların montajı
Rulman tipine göre montaj
talimatları
Montaj öncesi hazırlıklar bölümünde, sayfa
46’dan itibaren anlatılan yöntem ve aletler, genel
olarak her rulman tipi için kullanılabilir. Bununla
birlikte, tasarım, boyut veya ağırlık nedeni ile
aşağıda belirtilen bazı rulman tiplerinin ilave ön-
lemler veya özel teknikler ile monte edilmesi
gerekir:
• tek sıra eğik bilyalı rulmanlar ve konik makaralı
rulmanlar
• ayrılabilir iç bilezikli (iki parça) eğik bilyalı
rulmanlar
• bilyaları dışa çıkıntılı oynak bilyalı rulmanlar
• conta kapaklı oynak bilyalı rulmanlar
• geniş iç bilezikli oynak bilyalı rulmanlar
• kafesli tek sıra silindirik makaralı ve iğneli
rulmanlar
• çok sıra silindirik makaralı ve konik makaralı
rulmanlar
• oynak makaralı ve CARB toroidal makaralı
rulmanlar
Eğik bilyalı rulmanların montajı
Oluşan tepki kuvvetlerini dengelemek amacı ile
tek sıra eğik bilyalı rulmanlar, tipik olarak ya yüz
yüze veya sırt sırta tertipte, rijit bir yatağa takılı
ikinci bir rulmana göre ayarlanırlar.
Tekil rulmanlar
Tek sıra eğik bilyalı rulmanlarda, her bir yatakla-
ma bölgesine tek bir rulman yerleştirilir. Rulman
bilezik toleranslarının oldukça dar olmasına kar-
şın, bu rulmanların birbirine bitişik tarzda mon-
tajı uygun değildir.
Her bir yataklama bölgesinde bir rulmanın
kullanıldığı eksenel boşluk ayarlı rulman tertiple-
rine çapraz tespit sistemleri denir ve daha ziyade
kısa millerde kullanılırlar. Bu tertiplerde gerekli
boşluk veya ön gerilme montaj esnasında rul-
man bileziklerini birbirine göre eksenel olarak
hareket ettirerek elde edilir.
74
Yüz yüze rulman tertibinin ayarlanması
Eğer mümkünse, SKF yüz yüze rulman tertibi-
nin, miller düşey pozisyonda iken yapılmasını
önermektedir. Bu şekilde, mil alttaki rulman ta-
rafından desteklenecektir.
Dış bileziğin alın yüzeyinden yatak yuvasının
alın yüzeyine kadar olan mesafeyi ölçün († şek.
42). İşlem sırasında gerekli eksenel boşluk veya
ön gerilmeyi dikkate alarak, rulmana dayanacak
kapak için gerekli olan flanş genişliğini belirleyin.
Gerekirse, yatak yuvası ve kapak arasına ya da
dış bilezikle kapak arasına yerleştirilebilecek şim-
lerin kalınlığını tespit edin.
Son boyutuna işlenmiş kapağı (ve şimleri) ye-
rine takın ve bütün rulman tertibini tekrar yatay
pozisyona getirin.
Eksenel boşlukla monte edilecek rulman ter-
tiplerinde, bir komparatör kullanarak montaj
sonrası eksenel boşluğun oluşup, oluşmadığını
kontrol edin († şek. 43).
NOT: Ön gerilmeli rulman tertipleri için doğru-
dan komparatör ile yapılan ölçümler uygun de-
ğildir. Pratikte geçme hesabı, şekil değiştirme öl-
çümü veya sürtünme momentinin kontrolü gibi
dolaylı ölçümler kullanılmaktadır. Ön gerilmenin
hesaplanmasında yardım için SKF uygulama
mühendisleri ile iletişime geçebilirsiniz.
NOT: Çalışma sırasında, artan sıcaklıklar, iç bile-
zikle dış bilezik arasındaki sıcaklık farkı ve hız, yük
gibi etkenlerden dolayı boşluk azalır (ön gerilme
artar).
Rulman tipine göre montaj talimatları

Şek. 42

10.325
2

Şek. 43

75
Rulmanların montajı

Sırt sırta rulman tertibinin ayarlanması

Sırt sırta rulman tertiplerini ayarlamak için, mili
ara sıra döndürerek emniyet somununu veya
tespit plakasındaki cıvataları sıkın. († şek. 44).
Eksenel boşlukla monte edilecek rulman ter-
tiplerinde, bir komparatör kullanarak montaj
sonrası eksenel boşluğun oluşup, oluşmadığını
kontrol edin († şek. 45). Eğer, montaj sonrası
boşluk çok fazla ise, emniyet somununu veya
tespit plakasındaki cıvataları biraz sıkın. Boşluk
çok küçük ise, rulmanları yerinden çıkarın ve iş-
lemlere tekrar başlayın.

NOT: Ön gerilmeli rulman tertipleri için doğru-

dan komparatör ile yapılan ölçümler uygun de-
ğildir. Pratikte geçme hesabı, şekil değiştirme öl-
çümü veya sürtünme momentinin kontrolü gibi
dolaylı ölçümler kullanılmaktadır. Ön gerilmenin
hesaplanmasında yardım için SKF uygulama
mühendisleri ile iletişime geçebilirsiniz.

Eğer, iki rulman bileziği arasında bir mesafe hal-

kası kullanılıyorsa († şek. 46), gerekli boşluk
veya ön gerilme aradaki halkanın taşlanarak is-
tenen uzunluğa getirilmesi sureti ile elde
edilebilir.

NOT: Çalışma sırasında, artan sıcaklıklar, iç bile-

zikle dış bilezik arasındaki sıcaklık farkı ve hız, yük
gibi etkenlerden dolayı boşluk azalır (ön gerilme
artar).

Üniversal olarak eşleştirilebilir rulmanlar ve

eşleştirilmiş rulman setleri
İki veya daha fazla eğik bilyalı rulman birbirine
bitişik olarak monte edilecekse, ya üniversal ola-
rak eşleştirilebilir rulmanlar veya hazır olarak eş-
leştirilmiş rulman setleri kullanılmalıdır. Bu rul-
manlar, birbirlerine bitişik şekilde monte
edildiklerinde, şim veya benzer araçlar kullan-
maksızın arzu edilen boşluk veya ön gerilme ve/
veya üniform yük dağılımının elde edilebilmesi
için özel olarak imal edilmişlerdir.

76
Rulman tipine göre montaj talimatları

Şek. 44

Şek. 45

Şek. 46

77
Rulmanların montajı

Ayrılabilir (iki parça) iç bilezikli eğik bilyalı Şek. 48

rulmanlar
Ayrılabilir iç bilezikli çift sıra eğik bilyalı ve
dört-nokta rulmanlarının montajında, bunlara
özel bir montaj sırası titizlikle uygulanmalıdır
(† şek. 47). 015263
İlk önce, iç tarafta kalan iç bilezik yarısı yerine *
oturtulur (1). Daha sonra, dış bilezik ve bilya ta-
kımı, takılan iç bilezik yarısının üzerine monte 015263
edilir (2). Son olarak, dışta kalan iç bilezik yarısı,
*
diğer monte edilmiş iç bilezik yarısına dayanacak
şekilde yerine takılır (3).
Küçük iç bilezikler basit bir vurma borusu ve
kayar çekiç ile monte edilebilir; buna karşın bü-
yük rulmanların montaj öncesinde ısıtılmaları
gerekir.

NOT: SKF Explorer serisi dört-nokta rulmanları-

nın dış bileziğinin ve her iki iç bilezik yarısının alın
yüzeylerine bir seri numarası markalanmıştır
(† şek. 48). Dış bileziğin alın yüzeyinin bir tara-
fında ve sadece bir iç bilezik yarısında bulunan
yıldız (*) işareti rulmanın orijinal olarak imal edil-
diği pozisyonda monte edilmesine imkan sağlar.

Şek. 47

1 2 3

78
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Oynak bilyalı rulmanların montajı Şek. 49

Bilyaları dışa çıkıntılı standart tasarım

rulmanlar min 3 mm
12 (d ≥ 120 mm) ve 13 (d ≥ 90 mm) serisi bazı 2
oynak bilyalı rulmanların bilyaları yan taraftan
dışa doğru çıkıntılıdır. Bu tasarım özelliği, bu rul-
manların montajında dikkate alınmalıdır.
SKF, silindirik delikli rulmanların montajının ısı
yardımıyla yapılmasını önermektedir. Eğer rul-
man soğuk monte edilecekse, montaj sırasında
bilyaların zarar görmemesi için, en az 3 mm’lik
kanalı olan bir ara montaj halkasının kullanılması
gereklidir († şek. 49).
Eğer rulman konik delikli ise, SKF bir mesafe
halkası veya bir ara burç († şek. 50) yardımı ile
SKF Hidrolik somunlu montaj yönteminin
(† sayfa 57) kullanılmasını önermektedir.
Şek. 50
Konik delikli keçeli rulmanlar
Bir keçeli oynak bilyalı rulman, germe manşonla
monte edilecekse, H 3 .. E serisi bir germe
manşonu kullanın. Bu germe manşonları, keçeye
zarar vermemesi için alın yüzeylerinde bir kanal
içeren KMFE emniyet somununa sahiptir
(† şek. 51).

Şek. 51

79
Rulmanların montajı
Geniş iç bilezikli rulmanlar
Geniş iç bilezikli oynak bilyalı rulmanlar, mile ek-
senel olarak bir pim veya bir faturalı vida (setus-
kur) ile tespit edilmişlerdir. Bir mili yataklamak
için bu rulmanlardan iki tane kullanılmış ise, vida
veya pim kanallarının her ikisinin de ya birbirine
bakacak, ya da dışa doğru bakacak şekilde aynı
hizada yerleştirilmeleri gerekir († şek. 52). Bu
gerçekleşmezse, mil eksenel olarak sadece bir
tarafa doğru desteklenecektir.
Şek. 53
80
Şek. 52
Silindirik makaralı ve iğneli rulmanların
montajı
Kafesli tek sıra silindirik makaralı ve iğneli
rulmanlar
Silindirik makaralı ve iğneli rulmanların çoğu ay-
rılabilir tiptedir. Örneğin, NU tipi silindirik maka-
ralı rulmanlarda, makara ve kafes takımı ile bir-
likte olan dış bilezik, iç bilezikten ayrı olarak
monte edilebilir. Bu şekilde montaj işlemi çok
kolaylaşır.
İster makara takımı olsun isterse olmasın, SKF
iç bileziğin montajının ısı yardımı ile yapılmasını
önermektedir. Isıyı uygulamak için kullanılacak
yöntem bileziğin büyüklüğüne bağlı olarak belir-
lenir († Sıcak montaj, sayfa 68’den itibaren).
DİKKAT: Montaj öncesinde, makara ve yuvar-
lanma yollarını gresleyin veya yağlayın. Montaj
sırasında rulman veya yatağı döndürün. Makara
ve kafes takımın montaj esnasında eğik eksenli
olacak şekilde takılmadığından († şek. 53) veya
makara ve yuvarlanma yollarının zarar görmedi-
ğinden emin olun.
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Şek. 54
Montaj sırasında eksenin tam düz kalabilmesi
için SKF aşağıdaki önerileri yapmaktadır:

• yatay millere monte edilecek rulmanlarda bir

manşon kullanın († şek. 54) 2
• uzun millere takılacak rulmanlarda manşon ve
yatak gövdesine takılı kılavuz çubuklar kullanın
ve mümkünse montajı düşey olarak gerçek-
leştirin († şek. 55)

Bir montaj manşonu kullandığınızda, manşonun

dış çapı, iç bileziğin yuvarlanma yolu çapı ile aynı
olmalıdır ve silindirik rulmanlar için d10 toleran-
sında, iğneli rulmanlar için ise 0/–0,025 mm to-
lerans aralığında işlenmelidir.

DİKKAT: Bir indüksiyonlu ısıtıcı kullanıldığında,

bileziği ısıtıcıdan çıkarmadan demanyetize edildi-
Şek. 55
ğinden emin olun. Bütün SKF indüksiyonlu ısıtı-
cıların otomatik demanyetizasyon özelliği vardır.
Alüminyum ısıtma halkaları kullanıldığında,
(† şek. 56), ısıtmaya başlamadan önce bileziğin
yuvarlanma yolunu oksidasyona dayanıklı bir yağ
(örneğin CLP68) ile yağlayın, işlem bittikten son-
ra ise yağı temizleyin.

Şek. 56

81
Rulmanların montajı

Dört-sıra silindirik makaralı rulmanlar Şek. 57

Dört-sıra silindirik makaralı rulmanlar, daha zi-

yade haddeler veya diğer ağır yüklü uygulama-
larda kullanılırlar. Bu rulmanlar ayrılabilir şekilde
tasarlanmıştır ve iç bileziği hareketlidir. Söz ko-
nusu rulmanlar, iç bilezik ve dış bilezik sayısı veya 1 1
dış bileziği serbest ya da entegre flanşlı gibi pa- 1
rametrelere bağlı olarak çok değişik tasarımlarda
imal edilirler.
SKF, iç bileziklerin montajının (ve sökülmesi-
nin) özel sabit bir SKF indüksiyonlu ısıtıcı ile ve 1A 1 1B
bunlar için özel geliştirilmiş manşonlar yardımı 1
1
ile yapılmasını önermektedir († Dört-sıra silin-
dirik makaralı rulmanların özel manşonla
montajı).
Montaj sırasında, farklı rulman elemanları sı-
rasına uygun olarak takılmalıdır († şek. 57). İla-
1A 1AM 1BM 1B
ve olarak, rulmanların bütün elemanları aynı seri
numarası ile markalanmıştır, bu şekilde birden
fazla rulmanı aynı zamanda monte ederken ele-
manların karışma riski ortadan kalkar. İç bilezik-
ler veya iç bilezik çiftleri birbirleri ile değiştirilebi-
lirler ve bunların diğer parçalarla aynı seri
numarasına sahip olmaları gerekmez.
1A 1B
Dış bileziklerin yan alın yüzeyleri dört bölgeye
bölünmüştür ve I’den IV’e kadar markalanmıştır.
Her bir rulmanda, bölge I’in pozisyonu ayrıca dış
bileziğin dış yüzeyinde bir çizgi ile belirtilmiştir. 1AM 1BM
Rulman ilk defa yerine takılıyorsa, bölge I yük ge- 1A 1B
len kısma konumlandırılmalıdır. Çalışma şartları-
na bağlı olarak, belirli bir çalışma süresinden
sonra dış bilezikler 90° döndürülürler. Bu şekilde
dış bileziğin farklı bir bölgesi yüke maruz kalır ve
rulmanın işletme ömrü artar.

82
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Dört-sıra silindirik makaralı rulmanların özel Şek. 58

manşonla montajı
Şek. 58’de, tipik olarak iki parça iç ve dış bilezikli
dört-sıra silindirik makaralı rulmanlarda kullanı- B
lan özel bir montaj manşonunun kullanımı 2
gösterilmiştir.
Manşonun dış çapı kademelidir. Küçük dış çap
d da F
tam olarak iç bileziğin delik çapına denk gelir.
Büyük çap ise, iç bilezik yuvarlanma yolunun ça-
pına karşılık gelir. Her iki yüzeyin de genişliği iç
bileziklerin genişlikleri ile aynıdır. Küçük olan dış
çap iç bileziklerin montajı içindir, büyük olan dış B = iç bilezik genişliği
F = yuvarlanma yolu çapı
çap ise kafes ve makara takımı ile birlikte dış bi- d = iç bilezik delik çapı
leziklerin montajında kullanılır. da = manşon destek çapı
İç bileziklerin montaj prosedürü aşağıda adım
adım verilmiştir († şek. 59):

1 İç bilezikle mil faturası arasında yer alacak

parçaları yerine takın.
2 İlk bileziği manşona yerleştirin.
3 Manşonu (iç bilezikle birlikte), manşon destek
çapı yüzeyinden desteğe yerleştirin.
4 Isıtıcıyı yerine yerleştirin ve iç bileziği gerekli
sıcaklık değerine kadar ısıtın.
5 İç bileziği faturaya dayanana kadar yerine itin.
6 Bilezik soğuyana kadar itmeye devam edin.
7 Manşonu kaldırın.
8 İkinci bileziği manşona takın ve yukarıdaki
adımları 2’den, 7’ye kadar tekrarlayın.

Şek. 59

83
Rulmanların montajı
Dış bileziğin montaj prosedürü ise aşağıda veril-
miştir († şek. 60):
1 Makara ve kafes takımını yağlayın, ayrıca dış
bilezik yuvarlanma yoluna normalde kullanıla-
cak yağlayıcıyı uygulayın.
2 Montaj manşonunun büyük dış çapına, yatak
yuvasına ikincisi ile birlikte takılacak ilk makara
takımını yerleştirin.
3 Eğer mevcutsa, keçe faturasına doğru itilme-
den önce iç kapağa keçeleri takın.
4 Keçe dudaklarını yağlayın ve keçelere zarar
vermemek için özen gösterin.
5 Manşonu mil üzerine yerleştirin ve tüm ünite
istenen konuma gelene kadar dikkatlice itin.
Rulmanı mil üzerinde doğru şekilde konum-
landırmak için yay askılı kaldırma ekipmanları
kullanın.
6 Gresle yağlanan uygulamalar için rulmanı ta-
mamen gresle doldurun.
7 Dış kısımdaki keçeleri yerine takın ve rulmanı
mil üzerine tespit edin.
84
Konik makaralı rulmanların montajı
Tek sıra konik makaralı rulmanlar
Tepki kuvvetlerini dengelemek için, tek sıra ko-
nik makaralı rulmanlar, ikinci rulmana karşı ya
yüz yüze, ya da sırt sırta tertipte ayarlanarak
monte edilir. Bu tertiplerde gerekli boşluk veya
ön gerilme montaj esnasında rulman bileziklerini
birbirine göre eksenel olarak hareket ettirerek
elde edilir.
NOT: Çalışma sırasında, artan sıcaklıklar, iç bile-
zikle dış bilezik arasındaki sıcaklık farkı ve hız, yük
gibi etkenlerden dolayı boşluk azalır (ön gerilme
artar).
DİKKAT: Ayarlama sırasında, makara uçları ve
kılavuz flanşlar arasında uygun temasın oluşması
için, milin bir kaç kere her iki yönde de döndürül-
mesi çok önemlidir. Eğer uygun temas durumu
elde edilemez ise, son boşluk/ön gerilme doğru
olmaz, bu erken rulman hasarına ve en sonunda
da makinanın arızalanmasına neden olur.
Yüz yüze rulman tertibinin ayarlanması (dönen iç
bilezik)
Şek. 61’de tipik bir dişli kutusu ara milinin, yüz yüze
tertipte konik makaralı rulmanlarla yataklanması
gösterilmiştir. Bu tertipte boşluk veya ön geril-
me, sol taraftaki rulmanın dış bileziğinin, kapak-
taki merkezleme flanşı ile eksenel olarak hareket
ettirilmesi ile elde edilmektedir. Aşağıda anlatılan
prosedür çok basit, güvenilir ve başarısı
kanıtlanmıştır.
Şek. 60
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Hazırlık: Nihai montaj:

1 İç bilezik ve makara takımını (koniler) mile tak- 7 Kapak flanşını veya mesafe burcunu gerekli
mak için uygun bir montaj yöntemi kullanın. genişliğe göre işleyin. Diğer seçenek olarak,
Dış bilezikleri, makara ve kafes takımının üze- kapak ile gövde arasına uygun şimleri
rine itin ve komple mil setini dişli kutusu için- yerleştirin. 2
deki yerine yerleştirin. Ayar yapılmayacak ta- 8 Kapak cıvatalarını sıkın.
raftaki kapağı cıvatalarla yerine monte edin ve
kutuyu diğer tarafa çevirin. Ayar sırasında mili NOT: Ön gerilme hesabında, yatak yuvasının
döndürebilmek için uygun bir tutma aparatı elastikliği göz önüne alınmamıştır. Gerekli du-
gereklidir. rumlarda, SKF’nin Endüstriyel Dişli Kutuları Rul-
manları isimli yayınına müracaat ediniz.
Merkezleme flanşının (faturasının) genişliğini be-
lirleyin (uygun ön gerilme veya boşluk için):
2 Dış bileziği rulmana bastırırken, mili elle dön-
dürün. Rulmandaki bütün makaralar, iç bilezik
üzerindeki kılavuz flanşlar ile temas etmelidir.
Mili bir kaç kere döndürerek, bu temas elde
edilebilir.
Şek. 61
3 Kapağı yerine takın. Nihai dış bilezik konumu
için, ya merkezleme (kapak) flanşı uzun olmalı
(† şek. 62, solda), veya bir mesafe burcu
kullanılmalıdır († şek. 62, sağda). Gövde ile
kapak arasında mutlaka bir aralık bulunmalıdır
(† şek. 62, x ile gösterilen boyut).
4 Sürtünme momentinde ani bir artış olana ka-
dar, mili döndürürken aynı zamanda kapak cı-
vatalarını da sıkın.
5 Kapak ile gövde arasındaki mesafeyi ölçün (x
ile gösterilen boyut).
6 Buna göre gerekli kapak flanşı genişliğini (veya
mesafe burcu genişliğini) ya da şim kalınlığını
belirleyin:

Kapak flanşı veya burç genişliği

af = ai – x + s boşluk için
af = ai – x – t ön gerilme için
Şek. 62

Şim kalınlığı
bf = x + s boşluk için x x
bf = x – t ön gerilme için ai ai

burada
ai = kapak flanşı veya mesafe burcunun ilk
genişliği
af = kapak flanşı veya mesafe burcunun nihai
genişliği
bf = nihai şim kalınlığı
x = dişli kutusu gövdesi ve kapak arasında öl-
çülen aralık
s = boşluk değeri (mutlak değer)
t = ön gerilme değeri (mutlak değer)

85
Rulmanların montajı
Sırt sırta rulman tertibinin bir ayar somunu ile
ayarlanması (dönen iç bilezik)
Şek. 63’de sırt sırta tertipte konik makaralı rul-
manlar ile yapılmış bir yataklama gösterilmiştir.
Bu tertipte boşluk veya ön gerilme, sol taraftaki
rulmanın iç bileziğinin bir ayar somunu ile ekse-
nel olarak hareket ettirilmesi ile sağlanır. Eksenel
ön gerilme gereken yataklamalarda, somunun
sıkma açısı ve sıkma momenti değeri montaj
teknik resimlerinde verilmiş olmalıdır.
Hazırlık:
1 Dış bilezikleri yatak yuvasına ve iç bilezikle ka-
fes ve makara takımını ise mile takmak için
uygun bir montaj yöntemi kullanın. Ayar sıra-
sında mili döndürebilmek için uygun bir tutma
aparatı gereklidir.
2 Ön montajı yapılmış mil ve yatakları birleştirin.
Mili yerinde tutmak için ayrı bir alete ihtiyacı-
nız olacaktır.
3 Dış kısımdaki iç bilezik takımını yerleştirin.
4 Ayar vidası ile dış kısımdaki iç bilezik arasında
yer alan bütün elemanları yerine takın.
86
Boşluk için ayar işlemi:
5 Bir komparatör ile eksenel boşluğu ölçün.
Bunu yapmak için, komparatör iğnesini mil
ucunun alın yüzeyine dayayın ve mili döndü-
rürüken aynı anda bir yöne doğru sağlam bir
şekilde itin. Komparatörü sıfırlayın. Daha son-
ra mili ters yöne doğru itin ve eksenel yer de-
ğiştirme miktarını ölçün.
6 Ayar somununu yavaş bir şekilde sıkın. Mile
sıkı geçme takılan rulmanlar, ayar değeri elde
edilene kadar kademe kademe ayarlanırlar.
Bunu yapmak için, boşluğun bir kaç kere öl-
çülmesi gerekir.
DİKKAT: Ayarları çok küçük adımlarla yapın.
Eğer rulmanda gereğinden fazla boşluk bir
anda kapanırsa, iç bileziğin çıkarılması ve
ayarların tekrar yapılması gerekir. Bu da za-
man alıcı ve zor bir işlemdir.
Ön gerilme için ayar işlemi:
7 Sürtünme momentinde ani bir yükselme his-
sedene kadar, mili döndürürken aynı zamanda
ayar somununu da sıkın.
8 Belirlenen sıkma açısı veya sıkma momentine
ulaşana kadar somunu yavaşça sıkmaya de-
vam edin.
Şek. 63
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Sırt sırta rulman tertibinin ayarlanması (araç Şek. 64

tekerleği uygulaması – mesafe burcu olmadan iki
konik makaralı rulmanın montajı)
Tekerlek göbeği tasarımları genelde imalatçıya
göre değişiklik gösterir. Bununla beraber, rul- 2
manlarla, keçelerin montajı ve tüm tekerlek gö-
beğinin takılması için doğru prosedür temel ola-
rak aynı kalır.
Şek. 64’de tipik bir yataklama sistemi gösterilmiştir.
Bu uygulamada dış bilezik döndüğü için, pek çok
halde dış bilezik yatağa sıkı geçme, iç bilezik ise
tekerlek aksına serbest geçme monte edilir. Bu
tertipte boşluk veya ön gerilme, aks ucundaki
rulmanın iç bileziğinin, bir ayar somunu ile ekse-
nel yönde hareket ettirilmesi ile elde edilir.

DİKKAT: Tekerlek göbeği, akstan her çıkarıldı-

ğında keçeyi mutlaka değiştirin.
Şek. 65

1 Uygun bir alet kullanarak (manşon veya düşey

pres gibi) dış bilezikleri göbeğe pres geçme ça-
kın († şek. 65). İşlem sırasında yuvarlanma
yollarına zarar vermemeye özen gösterin. Her
bir dış bileziğin alın yüzeylerinin, karşılık gelen
fatura yüzeyine tam olarak dayandığından
emin olun.
2 Uygun bir keçe takma aleti kullanarak, keçe
veya keçe elemanlarını göbeğe takın
(† şek. 66). Keçenin düz ve yerine tam otur-
duğundan emin olun.
3 Aksın iç kısmında yer alan herhangi bir keçe
elemanı veya burç varsa, bunları yerine takın.
4 İç kısımdaki rulmanın iç bileziğini hazırlayın:
–– Gresle yağlanan uygulamalarda, gresi ma-
kara takımına uygulayın ve iç bilezik yuvar-
lanma yolu ile kafes arasındaki boşlukların
Şek. 66
gresle dolu olduğundan emin olun.
–– Yağ kullanılan uygulamalarda, bütün iç bile-
ziği ince bir yağ filmi ile kaplayın.
5 İçerideki rulmanın iç bileziğini, uygun bir alet
kullanarak (manşon gibi), makaralara ve kafe-
se bir kuvvet uygulamaksızın, aksa çakın. İç bi-
leziğin yan alın yüzeyinin faturaya veya mesafe
burcuna tam olarak dayandığından emin olun.
6 Göbek deliği ve aksın eksenlerinin üst üste
gelmesini sağladıktan sonra, komple göbek
aksamını, aks üzerine yerleştirin. Bu işlem için
mekanik bir destek kullanın ve aksa, vida diş-
lerine ve özellikle de keçeye zarar vermemek
için özen gösterin.
7 İç kısımdaki iç bileziğe benzer şekilde, dış kı-
sımdaki iç bileziği de hazırlayın.

87
Rulmanların montajı

Şek. 67
8 Dış kısımdaki rulmanın iç bileziğini uygun bir
alet kullanarak (manşon gibi), makaralara ve
kafese bir kuvvet uygulamaksızın, aksa çakın.

DİKKAT: Ayarlama sırasında, makara uçları

ve kılavuz flanşlar arasında uygun temasın
oluşması için, milin bir kaç kere her iki yönde
de döndürülmesi çok önemlidir. Eğer uygun
temas durumu elde edilemez ise, nihai boş-
luk/ön gerilme doğru olmaz, bu erken rul-
man hasarına ve en sonunda da makinanın
arızalanmasına neden olur.

9 Rondela ve ayar somununu takın. Araç ser-

vislerinde veya bakım kataloğunda tarif edil-
diği gibi bir tork anahtarı kullanarak, ayar so-
mununu istenen sıkma momenti değeri ile
sıkın. Başka bir seçenek olarak, eksenel boş-
luk gereken uygulamalarda rulman sürtün-
me momentinde ani bir yükselme hissedene
kadar, ayar somununu sıkın. Rulmanda bir
gevşeme hissedene kadar, ayar somununu
tam bir turun yaklaşık 1/12’si (30°) kadar
gevşetin.
10 Göbek desteğini çıkarın.
11 Rulmanın serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin. Arzu edilirse, aşağıda gösterildi-
ği gibi bir komparatör kullanarak eksenel
boşluğun doğruluğunu test edin:
12 Komparatörü takın († şek. 67) veya göbe-
ğin altına ve fren tamburuna takılabilen
manyetik tabanlı bir komparatör kullanın.
13 Komparatörü, iğnesi aksın uç alın yüzeyine
dayanacak ve aks eksenine paralel olacak şe-
kilde ayarlayın. (Alüminyum göbekler için,
komparatör iğnesi göbek veya fren tamburu-
na karşı yerleşecek şekilde, komparatörün
manyetik tabanını aksın ucuna oturtun.)
14 Komparatörü sıfırlayın.
15 Tekerlek aksamını saat 3 ve saat 9 istikamet-
lerinde sıkıca kavrayın ve tekerleği ileri-geri
itin. Komparatör kadranından eksenel boşlu-
ğu toplam hareket miktarı olarak ölçün.
16 Kapağı yerine takın ve bir test çalıştırması
yapın.

88
 Rulman tipine göre montaj talimatları

Çift sıra ve çok sıralı konik makaralı rulmanlar Şek. 68

Çift sıra ve çok sıralı konik makaralı rulmanların

farklı dış bilezik sayısı, iç ve dış bilezik arasındaki
D C B A
mesafe halkaları sayısı gibi değişik tasarım özel-
liklerinde türleri mevcuttur. 2
Bu rulmanları monte ederken, her bir rulman
D C B A
elemanı doğru sırada yerine takılmalıdır. Birbiri
ile birlikte takılacak parçalar harflerle markalan-
mıştır († şek. 68). Buna ek olarak, rulmanların
bütün elemanları aynı seri numarası ile marka-
lanmıştır, bu şekilde birden fazla rulmanı aynı
zamanda monte ederken elemanların karışma
riski ortadan kalkar.
Dış bileziklerin yan alın yüzeyleri dört bölgeye
bölünmüştür ve I’den IV’e kadar markalanmıştır
(† şek. 69). Her bir rulmanda, bölge I’in pozis-
yonu ayrıca dış bileziğin dış yüzeyinde bir çizgi ile
belirtilmiştir. Rulman ilk defa yerine takılıyorsa,
bölge I yük gelen kısma konumlandırılmalıdır.
Çalışma şartlarına bağlı olarak, belirli bir çalışma
süresinden sonra dış bilezikler 90° döndürülür-
ler. Bu şekilde dış bileziğin farklı bir bölgesi yüke
maruz kalır ve rulmanın işletme ömrü artar.
Montaj talimatları hakkında daha detaylı bilgi
için SKF Explorer dört sıra konik makaralı rul-
manlar, Montaj ve bakım talimatları isimli yayını
inceleyiniz.

Şek. 69

89
Rulmanların montajı

Oynak makaralı ve CARB toroidal Temaslı keçeli oynak makaralı rulmanlar

makaralı rulmanların montajı
Oynak makaralı ve CARB toroidal makaralı rul-
manların tasarım özelliklerinden dolayı,
transport sırasında bilezikler ve yuvarlanma ele-
manları eksenel olarak birbirlerine göre yer de-
ğiştirebilir. Bu yüzden SKF, oynak makaralı ve
CARB toroidal makaralı rulmanların mil ve yatak
yatay konumda iken montajını önermektedir.
Hatta mümkünse, montaj öncesinde iç bilezik bir
miktar döndürülmelidir.
Mil ve yatağın düşey pozisyonda olduğu du-
rumda, oynak makaralı ve CARB toroidal maka-
ralı rulmanları (özellikle büyük ve ağır olanları)
monte ederken, iç veya dış bileziklerle birlikte
makara takımı, aralarındaki boşluk kapanana ka-
dar aşağı doğru hareket eder. Montaj sırasında
veya sonrasında uygun bir boşluk muhafaza edi-
lemezse, iç bilezik veya dış bilezikteki sıkı geçme
nedeni ile oluşan elastik kuvetler rulmanda bir
ön gerilme oluşmasına neden olabilirler.
Genel olarak temaslı keçeli oynak makaralı rul-
manların yeniden yağlanması gerekmez. Bunun-
la birlikte, çalışma koşulları çok zorlu ise yeniden
yağlama yapılabilir. Küçük boyut serisindeki
(d < 100 mm) rulmanlarda, dış bilezikteki yağla-
ma kanalı ve delikleri kapatan bir polimer bant
mevcuttur. Eğer yeniden yağlama gerekli ise,
montaj öncesinde bu polimer bant rulmandan
çıkarılmalıdır († şek. 71).
NOT: Yeniden yağlama konusunda daha fazla
bilgi için, sayfa 192’deki Yeniden Yağlama bölü-
münü inceleyiniz.
Konik delikli conta kapaklı oynak makaralı rul-
manlar, tercihen SKF Hidrolik somunlu montaj
yöntemi ile takılmalıdır († SKF Hidrolik somunlu
montaj yöntemi, sayfa 57’den itibaren).

DİKKAT: Bu ön gerilme, yuvarlanma yollarında

çiziklere neden olabilir ve/veya rulmanın dönme-
sini engeller.

Düşey montaj sırasında böyle bir ön gerilme

oluşmasını önlemek için, ya bir rulman taşıma
aleti veya elemanların eş eksenli şekilde yerleşti-
rilmesini sağlayacak özel bir aparat kullanın
(† şek. 70).

Şek. 70

90
 Rulman tipine göre montaj talimatları

CARB toroidal makaralı rulmanlar Şek. 71

Eksenel yer değiştirmenin dikkate alınması

CARB toroidal makaralı rulmanlar, kendi bünye-
leri içinde milin bir miktar eksenel hareketine izin 2
verirler. Milin, yatak yuvasına göre eksenel hare-
ketinin istenmeyen bir temasa neden olmaması
için, rulmanın her iki tarafında da yeterli miktar-
da boşluk bırakılması gerekir († şek. 72 ve bkz.
Fatura ve yuvarlatma ölçüleri, sayfa 38).
Normal olarak, rulman bilezikleri birbirlerine
göre hareket edemeyecek ve aynı hizada olacak
şekilde monte edilirler. Bununla birlikte, eğer ısıl
genleşme sonucu milin uzunluğunda kayda de-
ğer bir uzama bekleniyorsa, iç bilezik ısıl genleş-
me sonucu uzama beklenen yönün tersine ol-
mak kaydı ile dış bileziğe göre biraz kaçık monte
edilmelidir.
Şek. 72
Konik delikli rulmanlar, kilitleme mekanizması-
nın hemen yanındaki kafesi kazıyarak hasar ver-
memesi için, özel olarak tasarlanmış germe
Careq Careq
manşonları ve/veya emniyet somunları ile monte
edilmelidirler. Eğer standart emniyet somunları
kullanılacaksa, rulman bileziği ve kilit rondelası
arasında bir mesafe halkasının kullanılması
gerekecektir.
SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, özellik-
le konik delikli CARB toroidal makaralı rulmanla-
rın montajı için çok uygundur († SKF Hidrolik
somunlu montaj yöntemi , sayfa 57’den itibaren).
Eğer, gerekli eksenel boşluk miktarı, izin veri-
len kaçıklık veya mesafe halkası (uygulanması
mümkünse) hakkında yeterli bilgi, teknik resim-
lerde mevcut değilse, www.skf.com/bearings
web sayfasını ziyaret ediniz.

Segmanlı rulmanlar Şek. 73

Dış bileziğinde segmanı olan makara dolu (kafes-

siz) CARB toroidal makaralı rulmanlar için ve
nispeten büyük eksenel yer değiştirme olan du-
rumlarda, iç bileziğin segmandan içeri doğru yer
değiştirebildiğinden emin olun († şek. 73).

91
Rulman ünitelerinin montajı

Genel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Silindirik tespit halkalı makaralı rulman

ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Hatırlanması gereken konular . . . . . . . . . 94
Ünite montajı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Montaj öncesi hazırlıklar . . . . . . . . . . . . . 101

Uygun aletler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Tespit vidalı (setuskurlu) bilyalı rulman .

ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Dökme demir veya kompozit yataklı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 104
Preslenmiş çelik yataklı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 105

Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman

ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Dökme demir veya kompozit yataklı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 106
Preslenmiş çelik yataklı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 108

Bilyalı rulman ünitelerinin germe manşon

ile montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

SKF ConCentra bilyalı rulman.

ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . 111
SKF ConCentra dik yataklı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 111
SKF ConCentra flanşlı
bilyalı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . . . 113

SKF ConCentra makaralı rulman.

ünitelerinin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . 114
SKF ConCentra dik yataklı
makaralı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . 114
SKF ConCentra flanşlı
makaralı rulman üniteleri. . . . . . . . . . . . . 117

93
Rulman ünitelerinin montajı

Genel SKF bakım ve yağlama ürünleri ve aletleri

hakkında daha fazla bilgi için, www.skf.com ve
SKF rulman üniteleri montaja ve kullanıma hazır
www.mapro.skf.com web sayfalarını ziyaret
olarak tedarik edilen ürünlerdir. Bu üniteler esas
edin.
olarak, gömülü bir bilyalı veya makaralı rulman
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü, bir dizi
ve de kır dökme demir, kompozit veya çelik sac-
geniş kapsamlı eğitim programı hizmeti
tan yapılmış bir yataktan oluşmaktadır. Maksi-
sunmaktadır († Eğitim, sayfa 326’dan
mum işletme ömrüne sahip olabilmeleri için, bu
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
ünitelerin doğru şekilde monte edilmeleri gere-
iletişime geçin veya
kir. Yanlış montaj prosedürü veya uygun olmayan
www.skf.com/services web sayfasını ziyaret
aletlerin kullanımı, ömrü azaltır ve rulman ünite-
edin.
lerine zarar verir. Bu üniteler çok hassas ele-
manlar olduğu için, montaj sırasında gerekli öze-
nin gösterilmesi önemlidir.

Hatırlanması gereken konular

SKF rulman üniteleri, rulman tipi ve büyüklüğü-
ne bağlı olarak, üç farklı yatak türünde tedarik
edilebilmektedir. Üniteleri mil üzerine tespit et-
mek için birkaç değişik yöntem mevcuttur. Bun-
ların en yaygın kullanılanları aşağıda verilmiştir
(† şek. 1):

• tespit vidalı (setuskur) sistem (a)

• tek setuskurlu eksantrik tespit halkası (b)
• germe manşonlu tespit (c)
• SKF ConCentra tespit mekanizması (d, e)
• çift setuskurlu silindirik tespit halkası (f)

Eğer bir ünite değişimi söz konusu ise, orijinal

bilyalı veya makaralı rulmanların aşağıdaki ele-
manları, birbirine uyumlu olmalıdır:

• mile tespit yöntemi († sayfa 96’da şek. 1 ve

tablo 1)
• yatak türü († sayfa 95’de şek. 2a ila 2t ve
sayfa 100’de tablo 2)
• sızdırmazlık yöntemi († sayfa 96’da tablo 1)
• bir veya her iki yöne de genişleyebilen iç bilezik
(bilyalı rulman üniteleri)
• sabit veya serbest rulmanın konumu (makaralı
rulman üniteleri)

94
 Genel

Şek. 1

a) Tespit vidalı (setuskurlu) sabitleme b) Tek setuskurlu eksantrik tespit halkası

c) Germe manşonlu tespit d) SKF ConCentra tespiti, bilyalı rulman üniteleri

e) SKF ConCentra tespiti, makaralı rulman üniteleri f) Çift setuskurlu silindirik tespit halkası

95
Rulman ünitelerinin montajı

Tablo 1

Mile tespit mekanizmaları, ünite tertipleri ve keçeler

Gösterim Şekil1) Tanım Komple rulman ünitesi

son eki gösterimi (örnek)

Tespit sistemi
- 1f Çift setuskurlu silindirik tespit halkası SYR 2.7/16
FM 1b Tek setuskurlu eksantrik tespit halkası TU 35 FM
KF 1c Germe manşonu SYJ 65 KF
N 1e SKF ConCentra tespit mekanizması FSYE 3.15/16 N
NTH 1a İç bilezikte çift setuskur FYTBKC 20 NTH
NTR 1a İç bilezikte çift setuskur FYKC 30 NTR
PF 1d SKF ConCentra tespit mekanizması SY 45 PF
RM 1a İç bilezikte çift setuskur SYH 1.15/16 RM
TF 1a İç bilezikte çift setuskur SYFJ 45 TF
THR 1a İç bilezikte çift setuskur FYL 25 THR
TR 1a İç bilezikte çift setuskur SYK 20 TR
WF 1b Tek setuskurlu eksantrik tespit halkası FY 60 WF

Ünite tertipleri ve keçeler

- Halka tespitli makaralı serbest rulman ünitesi SYR 2.7/16
-− Çift dudaklı keçeler (standart) SYR 2.7/16
AH Hava işleme tertipleri için bilyalı rulman üniteleri SY 2 TF/AH
F Metrik miller için makaralı sabit rulman ünitesi SYT 45 F
H İnç boyutlu miller için makaralı sabit rulman ünitesi FSYE 3.15/16 NH
L Metrik miller için makaralı serbest rulman ünitesi SYNT 50 L
TS Labirent keçeler SYNT 50 LTS
TF Radyal mil keçeleri SYNT 45 FTF
W Yağlama gerektirmeyen tipte SYNT 100 FW
-118 Labirent keçeler SYR 2.7/16 N-118
-3 Radyal mil keçeleri SYR 2.7/16-3
-18 Labirent keçeler SYR 2.7/16-18

1) sayfa 95’ de

Şek. 2a Şek. 2b

Dik rulman yatakları Dik rulman yatakları

SY, SYH, SYJ, SYM SYK, SYKC, SYL

96
 Hatırlanması gereken konular

Şek. 2c Şek. 2f

Dik rulman yatakları Dik rulman yatakları

SYF, SYFJ SYNT

Şek. 2d Şek. 2g

Dik rulman yatakları Dik rulman yatakları

SYFL SYR, SYE

Şek. 2e Şek. 2h

Dik rulman yatakları Flanşlı rulman yatakları

P, S FY, FYJ, FYM

97
Rulman ünitelerinin montajı

Şek. 2i Şek. 2l

Flanşlı rulman yatakları Flanşlı rulman yatakları

FYK, FYKC, FYL FYC

Şek. 2j Şek. 2m

Flanşlı rulman yatakları Flanşlı rulman yatakları

FYT, FYTB, FYTJ, FYTM F, PF

Şek. 2k Şek. 2n

Flanşlı rulman yatakları Flanşlı rulman yatakları

FYTBK, FYTBKC, FYTL FT, PFT

98
 Hatırlanması gereken konular

Şek. 2o Şek. 2r

Flanşlı rulman yatakları Flanşlı rulman yatakları

PFD TU, TUJ, TUM

Şek. 2p Şek. 2s

Flanşlı rulman yatakları Gerdirme yatakları

FYE TUL

Şek. 2q Şek. 2t

Flanşlı rulman yatakları Gerdirme yatakları

FYR TBR

99
Rulman ünitelerinin montajı

Tablo 2

SKF bilyalı ve makaralı rulman üniteleri için yatak tipleri1)

Yatak Tanım
tipi

F Preslenmiş çelikten flanşlı yataklı, yuvarlak bilyalı rulman ünitesi

FSYE Tabanda dört cıvatalı, dökme demirden dik yataklı, makaralı rulman ünitesi
FSYR Tabanda dört cıvatalı, dökme demirden dik yataklı, makaralı rulman ünitesi
FT Oval preslenmiş çelik flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FY Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi

FYC Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile makaralı rulman ünitesi
FYE Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile makaralı rulman ünitesi
FYJ Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYK Kare flanşlı takviyeli polyamidden yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYKC Kare flanşlı takviyeli polyamidden yatağı ile bilyalı rulman ünitesi

FYL Kare flanşlı takviyeli polyamidden yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYM Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYNT Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYR Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile makaralı rulman ünitesi
FYRP Kare dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi ve işlenmiş uzatmalar

FYT Oval dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYTB Oval dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYTBK Oval takviyeli polyamidden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYTBKC Oval takviyeli polyamidden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYTJ Oval dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi

FYTL Oval takviyeli polyamidden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
FYTM Oval dökme demirden flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
P Preslenmiş çelikten dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
PF Yuvarlak preslenmiş çelikten flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
PFD Üçgen preslenmiş çelikten flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi

PFT Oval preslenmiş çelikten flanşlı yatağı ile bilyalı rulman ünitesi
S Preslenmiş çelikten dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SY Dökme demirden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SYE Dökme demirden dik yataklı makaralı rulman ünitesi
SYF Kısa tabanlı, dökme demirden dik yataklı, bilyalı rulman ünitesi

SYFJ Kısa tabanlı, dökme demirden dik yataklı, bilyalı rulman ünitesi
SYFL Kısa tabanlı, poliesterden dik yataklı, bilyalı rulman ünitesi
SYH Dökme demirden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SYJ Dökme demirden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SYK Takviyeli poliamidden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi

SYKC Takviyeli poliamidden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi

SYL Poliesterden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SYM Dökme demirden dik yataklı bilyalı rulman ünitesi
SYNT Dökme demirden dik yataklı makaralı rulman ünitesi
SYR Dökme demirden dik yataklı makaralı rulman ünitesi

TU Dökme demirden bilyalı gerdirme yatak ünitesi

TUJ Dökme demirden bilyalı gerdirme yatak ünitesi
TUL Polisterden bilyalı gerdirme yatak ünitesi
TUM Dökme demirden bilyalı gerdirme yatak ünitesi

1) Resimler için sayfa 96’dan itibaren Şek. 2a ile 2t’ye bakınız.

100
 Montaj öncesi hazırlıklar

Montaj öncesi hazırlıklar Şek. 3

Bir rulman ünitesinin montajına başlamadan

önce, aşağıdaki hazırlıkları yapın:

• Milin temiz ve çapaklardan arınmış olduğun- A

dan emin olun. Eğer değilse, bir kağıt zımpara 1 2 B
veya çok ince eğe ile çapakları temizleyin, mil
ucundaki pahı düzeltin. Bütün mili uygun bir 3
bez ile temizleyin. C
• Mildeki rulman oturma yüzeyinin toleransını
kontrol edin. Ölçümleri, tercihen iki ayrı kesitte D
ve dört ayrı yönde yapın († şek. 3).
• Tespit vidalı (setuskur), eksantrik tespit halkalı
veya silindirik tespit halkalı rulman üniteleri
için, mili ince bir yağ ile yağlayın.
• Germe manşonu veya SKF ConCentra kilit ter-
tibatı kullanılan rulman üniteleri için, mildeki
rulman oturma yüzeyinin kuru ve gresten
arınmış olmasını sağlamak için temiz bir bez
kullanın.
• Ünite için taban destek yüzeyini temizleyin ve
bu yüzeyin düzlük toleransının IT7 tolerans sı-
nıfı içinde kalıp kalmadığını kontrol edin.
• Eğer üniteler çıkarıldıktan sonra tekrar kulla-
nılacaksa, rulman deliği ve yatak tabanının te-
miz olduğundan emin olun.
• Eğer, ünitenin eksenini değiştirmek için şim
kullanılması gerekiyorsa, şimin ünite taban
yüzeyi ile karşı destek yüzeyi arasındaki bütün
temas yüzeyini kapladığından emin olun.
• SKF, bilyalı veya makaralı rulman ünitelerinin
tabana bağlanması için, 8.8 kalitesinde cıvata
veya saplamalar ve ISO 7089:2000 veya
7090:2000’a uygun rondelalar (yaylı rondela)
kullanılmasını önermektedir. ISO 4014:1999’e
uygun altı köşe başlı cıvatalar uygun olacaktır.
Buna alternatif olarak, ISO 4762:1988’e uy-
gun alyan başlı cıvatalar da kullanılabilir.
• Montajın hemen öncesine kadar, rulman üni-
teleri orijinal ambalajlarından çıkarılmamalıdır;
bu şekilde üniteler hem kirleticilerden, hem de
zorlu ortam şartlarından korunmuş olur.

101
Rulman ünitelerinin montajı

Uygun aletler • bağlantı vida, cıvata ve somunlarını sıkmak

SKF bilyalı ve makaralı rulman ünitelerinin mon-
tajı için gerekli aletler aşağıda verilmiştir:
• tablo 3’de belirtildiği gibi, iç bilezik veya tespit
halkasındaki vidaları sıkmak için alyan anahtar
veya tork anahtarı
• tablo 4’de belirtildiği gibi, germe manşonun-
daki emniyet somunu sıkmak için bir ay
anahtar
için altı köşe anahtar veya tork anahtarı
ISO 2936:2001’e uygun tork indikatörlü bir 3L
anahtarı, her bir SKF ConCentra bilyalı veya ma-
karalı rulman ünitesi ile birlikte († şek. 21,
sayfa 113) verilmektedir.
Ay anahtarlar, SKF montaj aletleri ve ürünleri
ailesinin önemli bir parçasıdır († ek J, say-
fa 416’dan itibaren).
Tablo 3

Tespit vidalı veya tespit halkalı bilyalı ve makaralı rulman üniteleri için alyan anahtarlar ve önerilen sıkma momentleri

N N

Mil çapı Alyan anahtar . Sıkma momenti Mil çapı Alyan anahtar . Sıkma momenti
boyutu boyutu
d d
den büyük dahil N den büyük dahil N

mm/inç mm/inç Nm (inç.lbf) mm/inç mm/inç Nm (inç.lbf)

Tespit vidalı (setuskurlu) bilyalı rulman üniteleri Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman üniteleri
Gösterim son eki TF ve TR olan üniteler (aşağıda listelenen seriler Gösterim son eki FM ve WF olan üniteler
hariç)
– 25 3 4 (35)
– 35 3 4 (35) 25 30 4 6,5 (58)
35 45 4 6,5 (58) 30 65 5 16,5 (146)
45 65 5 16,5 (146)
65 100 6 28,5 (252) – 5/8 3/32 4 (35)
5/8 1 1/8 4 (35)
– 5/8 3/32 4 (35) 1 1 15/16 5/32 6,5 (58)
5/8 1 3/16 1/8 4 (35) 1 15/16 3 3/16 16,5 (146)
1 3/16 1 3/4 5/32 6,5 (58)
1 3/4 2 11/16 3/16 16,5 (146)
2 11/16 2 15/16 7/32 28,5 (252) Silindirik tespit halkalı makaralı rulman üniteleri

SYM .. TF, FYM .. TF ve TUM .. TF serisi üniteler 1 3/16 2 3/16 3/8 28,5 (252)
– 1 1/8 4 (35) 2 3/16 3 1/2 1/2 70 (620)
1 1 1/2 5/32 6,5 (58) 3 1/2 4 5/8 149,7 (1 325)
1 1/2 2 3/16 3/16 16,5 (146) 4 4 15/16 5/8 149,7 (1 325)
2 3/16 3 7/32 28,5 (252)

Gösterim son eki RM olan üniteler

– 45 3 4 (35)
45 50 4 6,5 (58)

– 5/8 3/32 4 (35)

5/8 1 3/16 1/8 4 (35)
1 3/16 1 3/4 5/32 6,5 (58)
1 3/4 2 11/16 3/16 16,5 (146)
2 11/16 2 15/16 7/32 28,5 (252)

102
 Uygun aletler

Tablo 4

Germe manşonu ile monte edilen SYJ .. KF, FYJ .. KF ve FYTJ .. KF serisi bilyalı rulman üniteleri için ay anahtarlar ve sıkma momenti
değerleri

Mil . . Rulman . Uygun . Uygun ay anahtar

çapı ünitesi germe manşonu
Delik Gösterim Gösterim Sıkma momenti
d çapı
min maks min maks

mm inç mm – – Nm inç.lbf

19,050 3/4 25 HE 2305 HN 5–6 13 17 115 150

20 – 25 H 2305 HN 5–6 13 17 115 150
23,812 15/16 30 HA 2306 HN 5–6 22 28 195 248

25 – 30 H 2306 HN 5–6 22 28 195 248

25,400 1 30 HE 2306 HN 5–6 22 28 195 248
30 – 35 H 2307 HN 7 27 33 239 292

30,162 1 3/16 35 HA 2307 HN 7 27 33 239 292

31,750 1 1 /4 40 HE 2308 HN 8–9 35 45 310 398
35 – 40 H 2308 HN 8–9 35 45 310 398

36,512 1 7/16 45 HA 2309 HN 8–9 45 55 398 487

38,100 1 1 /2 45 HE 2309 HN 8–9 45 55 398 487
40 – 45 H 2309 HN 8–9 45 55 398 487

41,275 1 5 /8 50 HS 2310 HN 10–11 55 65 487 575

42,862 1 11/16 50 HA 2310 HN 10–11 55 65 487 575
44,450 1 3 /4 50 HE 2310 HN 10–11 55 65 487 575

45 – 50 H 2310 HN 10–11 55 65 487 575

49,212 1 15/16 55 HA 2311 B HN 10–11 65 85 575 752
50 – 55 H 2311 HN 10–11 65 85 575 752

50,800 2 55 HE 2311 HN 10–11 65 85 575 752

53,975 2 1 /8 60 HS 2312 HN 12–13 85 115 752 1 018
55 – 60 H 2312 HN 12–13 85 115 752 1 018

55,562 2 3/16 65 HA 2313 HN 12–13 110 150 974 1 328

57,150 2 1 /4 65 HE 2313 HN 12–13 110 150 974 1 328
60 – 65 H 2313 HN 12–13 110 150 974 1 328

60,325 2 3 /8 65 HS 2313 HN 12–13 110 150 974 1 328

103
Rulman ünitelerinin montajı
Tespit vidalı (setuskurlu)
bilyalı rulman ünitelerinin
montajı
Dökme demir veya kompozit yataklı bilyalı
rulman üniteleri
Tespit vidalı (setuskurlu) († şek. 1a, sayfa 95)
dökme demir ve kompozit yataklı bilyalı rulman
ünitelerini († şek. 2a, 2b, 2c, 2d, 2h, 2i, 2j, 2k,
2l, 2r ve 2s, sayfalar 96 ile 99) monte ederken,
aşağıda verilen yol gösterici bilgilerle birlikte,
sayfa 101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümü-
nü de dikkatle inceleyin:
1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer
alan bütün elemanları yerine takın.
2 a) Dik yatak üniteleri: Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Her
iki üniteyi de dikkatlice ayarlayın ve bağlantı
cıvatalarını tablo 5’de verilen değerleri kulla-
narak gerekli momentle sıkın.
b) Flanşlı üniteler: Makina gövdesi arasında,
mili montaj pozisyonunda destekleyin. Her bir
mil ucuna, kilitleme tertibatı ile birlikte (kilitle-
me tertibatları dışa bakacak şekilde) üniteleri
yerleştirin. Eğer bir fatura mevcut değilse, her
iki üniteyi dikkatlice ayarlayın ve bağlantı cıva-
talarını tablo 5’de verilen değerleri kullanarak
gerekli momentle sıkın.
104
c) Gerdirme üniteleri: Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Mil/
ünite takımını gerdirme sistemine takın ve
ayar vidalarını ünitelerdeki döküm delikler
üzerinden bağlayın. Her iki üniteyi de dikkatli-
ce ayarlayın.
NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-
yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen mak-
simum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer hallerde,
5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.
3 Mil ve rulman tertibini eksenel olarak ayarla-
yın († şek. 4).
4 Her iki ünitedeki tespit vidalarını († şek. 5),
sayfa 102 - tablo 3’de verilen sıkma momenti
değerleri ile sıkın.
5 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp dönmediğini kont-
rol edin.
6 Yapılabiliyorsa, kapakları yerine takın.
Şek. 4
 Tespit vidalı (setuskurlu) bilyalı rulman ünitelerinin montajı

Tablo 5 Preslenmiş çelik yataklı bilyalı rulman üniteleri

Bağlantı cıvataları ve somunları için önerilen sıkma momenti
değerleri
Tespit vidalı (setuskurlu) († şek. 1a, sayfa 95)
preslenmiş çelik yataklı bilyalı rulman ünitelerini
(† şek. 2e, 2m, 2n ve 2o, sayfalar 97 ile 99)
monte ederken, aşağıda verilen yol gösterici bil-
gilerle birlikte, sayfa 101’deki Montaj öncesi ha-
zırlıklar bölümünü de dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer 3

alan bütün elemanları yerine takın.
2 a) Dik yatak üniteleri: Yatak tabanlarını, karşı
taban destek yüzeyleri üzerine yerleştirin. Her
bir mil ucuna, kilitleme tertibatı ile birlikte (ki-
Cıvata . Sıkma momenti
boyutu litleme tertibatları dışa bakacak şekilde) ünite-
leri yerleştirin ve üzerinde rulmanlar olan mili
mm/inç Nm ft.lbf
yatak tabanlarına oturtun.
6 9 7
8 22 16 NOT: Ünitede bir kauçuk oturma halkası var-
10 45 34 sa, önce bu halkayı rulmanın dış çapına takın
12 80 60 († şek. 6).
16 200 150
20 385 285
b) Flanşlı üniteler: Bir yatak yarısını makina
24 665 485 gövdesine yerleştirin, makina gövdesi arasın-
da mili montaj pozisyonunda destekleyin ve
3/8
1/2
28 21 her bir mil ucuna, kilitleme tertibatı ile birlikte
95 70
(kilitleme tertibatları dışa bakacak şekilde) rul-
5/8 185 135 manı yerleştirin.
3/4 320 235
7/8 515 380 3 Herbir rulman üzerine bir yatak kapağı veya
ikinci yatak yarısını yerleştirin († şek. 7,
1 770 570
sayfa 106) ve bağlantı cıvatalarını veya so-
munlarını yerine yerleştirin, ancak sıkmayın.

Şek. 5 Şek. 6

105
Rulman ünitelerinin montajı
4 Mili kullanarak, her iki yatağı da dikkatlice
ayarlayın ve sayfa 105’deki tablo 5’de öneri-
len sıkma momenti değerleri ile cıvataları
sıkın.
NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-
yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen mak-
simum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer hallerde,
5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.
DİKKAT: Çelikten preslenmiş yataklı üniteler,
bir kere cıvata veya somunları sıkıldıktan sonra
kaçıklıkları karşılayamazlar, buna karşın kau-
çuk oturma halkası olan dik yatak üniteleri ka-
çıklıkları karşılayabilirler.
5 Mümkünse, rulman tertibini taşıyan mili ekse-
nel olarak ayarlayın († şek. 4, sayfa 104) ve
bir kaç kere döndürün.
6 Her iki ünitede, iç bilezikte bulunan tespit vi-
dalarını, sayfa 102 - tablo 3’de verilen sıkma
momenti değerleri ile sıkın.
7 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp dönmediğini kont-
rol edin.
Şek. 7
106
Eksantrik tespit halkalı bilyalı
rulman ünitelerinin montajı
Dökme demir veya kompozit yataklı bilyalı
rulman üniteleri
Eksantrik tespit halkalı († şek. 1b, sayfa 95)
dökme demir ve kompozit yataklı bilyalı rulman
ünitelerini († şek. 2a, 2c, 2h, 2j, 2l ve 2r, say-
falar 96 ile 99) monte ederken, aşağıda verilen
yol gösterici bilgilerle birlikte, sayfa 101’deki
Montaj öncesi hazırlıklar bölümünü de dikkatle
inceleyin:
1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer
alan bütün elemanları yerine takın.
2 Eksantrik tespit halkalarını çıkarın.
3 a) Dik yatak üniteleri: Her bir mil ucuna, kilitle-
me tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Her
iki üniteyi de dikkatlice ayarlayın ve bağlantı
cıvatalarını sayfa 105’deki tablo 5’de verilen
değerleri kullanarak gerekli momentle sıkın.
b) Flanşlı üniteler: Makina gövdesi içinde mili
konumlandırın. Her bir mil ucuna, kilitleme
tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları dışa
bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Eğer bir
fatura mevcut değilse, her iki üniteyi dikkatlice
ayarlayın ve bağlantı cıvatalarını tablo 5’de
verilen değerleri kullanarak gerekli momentle
sıkın.
c) Gerdirme üniteleri: Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Mil/
ünite takımını gerdirme sistemine takın ve
ayar vidalarını ünitelerdeki döküm delikler
üzerinden bağlayın. Her iki üniteyi de dikkatli-
ce ayarlayın.
NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-
yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen mak-
simum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer hallerde,
5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.
 Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman ünitelerinin montajı

Şek. 8

Şek. 9
4 Mil ve rulman tertibini eksenel olarak ayarla-
yın († şek. 8).
5 Eksantrik tespit halkasını, her bir ünitenin iç
bileziğin rulman dışında kalan uzatma kısmına
yerleştirin ve dönme yönü istikametinde elle
sıkıştırın († şek. 9). Daha sonra, tespit halka-
sını ya bir ay anahtar ile († şek. 10) çevresel
olarak sıkarak veya bir çekiç ve zımba ikilisini
kullanarak mil üzerine tespit edin. Her bir üni-
tedeki tespit vidasını, sayfa 102’deki tablo 3’de
verilen sıkma momenti değerleri ile sıkın.
6 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini kont-
rol edin.
7 Yapılabiliyorsa, kapakları yerine takın.

Şek. 10

107
Rulman ünitelerinin montajı

Preslenmiş çelik yataklı bilyalı rulman üniteleri Şek. 11

Eksantrik tespit halkalı († şek. 1b, sayfa 95)

preslenmiş çelik yataklı bilyalı rulman ünitelerini
(† şek. 2e, 2m, 2n ve 2o , sayfalar 97 ile 99)
monte ederken, aşağıda verilen yol gösterici bil-
gilerle birlikte, sayfa 101’deki Montaj öncesi ha-
zırlıklar bölümünü de dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer

alan bütün elemanları yerine takın.
2 Eksantrik tespit halkalarını çıkarın.
3 a) Dik yatak üniteleri: Yatak tabanlarını, karşı
taban destek yüzeyleri üzerine yerleştirin. Her
bir mil ucuna, kilitleme tertibatı ile birlikte (ki-
litleme tertibatları dışa bakacak şekilde) ünite-
leri yerleştirin ve rulmanları ünitelerin alt yarı-
sına takın.
Şek. 12
NOT: Ünitede bir kauçuk oturma halkası var-
sa, önce bu halkayı rulmanın dış çapına takın
(† şek. 11).

b) Flanşlı üniteler: Makina gövdesi içinde mili

yerine konumlandırın. Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin.
4 Herbir rulman üzerine, bir yatak kapağı veya
ikinci yatak yarısını yerleştirin († şek. 12) ve
bağlantı cıvatalarını veya somunlarını yerine
yerleştirin, ancak sıkmayın.
5 Örneğin mili kullanarak, her iki yatağı da dik-
katlice ayarlayın ve sayfa 105’deki tablo 5’de
önerilen sıkma momenti değerleri ile cıvataları
sıkın.

NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-

yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen mak-
simum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer hallerde,
5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.
DİKKAT: Çelikten preslenmiş yataklı üniteler,
bir kere cıvata veya somunları sıkıldıktan sonra
kaçıklıkları karşılayamazlar, buna karşın kau-
çuk oturma halkası olan dik yatak üniteleri ka-
çıklıkları karşılayabilirler.
6 Mümkünse, rulman tertibini taşıyan mili ekse-
nel olarak ayarlayın († şek. 8, sayfa 107) ve
bir kaç kere döndürün.
7 Eksantrik tespit halkasını, her bir ünite için, iç
bileziğin mil üzerinde kalan uzatma kısmına
yerleştirin ve dönme yönü istikametinde hafif-
çe sıkın. Daha sonra, tespit halkasını son po-
zisyonuna ya bir ay anahtar ile çevresel olarak
sıkarak veya bir çekiç ve zımba ikilisini kullana-
rak mil üzerine tespit edin. Her bir ünitedeki
tespit vidasını, sayfa 102’deki tablo 3’de veri-
len sıkma momenti değerleri ile sıkın.
8 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini kont-
rol edin.

108
 Bilyalı rulman ünitelerinin germe manşonu ile montajı

Bilyalı rulman ünitelerinin Şek. 13

germe manşonu ile montajı

Dik yataklı bilyalı rulman ünitelerini bir germe
manşonu ile († şek. 1c, sayfa 95) monte eder-
ken, aşağıda verilen yol gösterici bilgilerle birlik-
te, sayfa 101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölü-
münü de dikkatle inceleyin:
3
1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer
alan bütün elemanları yerine takın.
2 Germe manşonlarının mil üzerindeki konum-
larını belirleyin († şek. 13).

NOT: Montaj sırasında, ünitenin germe man-

şonu üzerinde eksenel olarak yer değiştirece-
ğini dikkate alın. Faturalı mil durumunda, üni-
tenin mil üzerindeki konumu fatura tarafından
Şek. 14
belirlenir, bu da montaj işlemini çok kolaylaştı-
rır.

3 Germe manşonundan emniyet somunu ve kilit

rondelasını çıkarın.
4 Her bir germe manşonunun yanağını, bir tor-
navida ile çevresel yönde hafifçe açın
(† şek. 14). Daha sonra manşonları, vida kı-
sımları dışarı bakacak şekilde, mil üzerindeki
konumlarına yerleştirin.
5 İlk rulman ünitesini, germe manşonu üzerine
takın.
6 Kilit rondelasını yerine oturtun ve emniyet so-
mununu iç bilezik, manşon ve mil birbirleriyle
uygun şekilde temas edene kadar sıkın.
7 Daha sonra, emniyet somununu bir ay anah-
tar ile yaklaşık 70°’lik sıkma açısına kadar
(† şek. 15) veya bir tork anahtarı ile önerilen
Şek. 15
sıkma momentinde († sayfa 103’de tablo 4)
sıkın. Somunu sıkarken, manşonun mil üze-
rinde dönmediğinden emin olun. Somunun
sıkılması esnasında, ünitenin konik manşon
üzerindeki yer değiştirmesine göre, mil ekse-
nel yönde bir miktar hareket edecektir.

109
Rulman ünitelerinin montajı

Şek. 16
8 Kilit rondelasındaki bir tırnağı, emniyet so-
munundaki karşılık gelen yuvaya doğru bü-
kerek, rulman ünitesini sabitleyin
(† şek. 16).
9 Bağlantı cıvataları veya somunları yerlerine
yerleştirin, ancak sıkmayın.
10 Milin diğer ucundaki rulman ünitesini, man-
şonla birlikte mil üzerindeki yerine yerleştirin.
11 6‘dan 9’a kadar olan bütün adımları tekrarla-
yın. Bunu yaparken, ünite mil ekseni boyunca
germe manşonu üzerinde hareket edebilir
durumda olmalıdır.
12 Her iki üniteyi de dikkatlice ayarlayın.

NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-

yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen
maksimum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer haller-
de, 5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.

13 Bağlantı cıvataları veya somunlarını, sayfa

105’deki tablo 5’de önerilen sıkma momenti
değerleri ile sıkın.
14 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin.
15 Uygulanabilirse, kapakları yerine takın.

Flanşlı bilyalı rulman ünitelerinin, germe manşo-

nu ile montajı hakkında bilgi için SKF mühendis-
lik hizmetleri ile iletişime geçin.

110
 SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinin montajı

SKF ConCentra bilyalı rulman Şek. 17

ünitelerinin montajı
DİKKAT: Asla üniteyi demonte etmeyin. Buna ek
olarak, mil üzerine takılı olmadan, montaj halkası
üzerindeki tespit vidalarını kesinlikle sıkmayın.
Aksi takdirde, SKF ConCentra faturalı manşonu
zarar görecektir.
3
SKF ConCentra dik yataklı bilyalı rulman
üniteleri
SKF ConCentra dik yataklı bilyalı rulman ünitele-
rini († şek. 1d, sayfa 95) monte ederken, aşa-
ğıda verilen yol gösterici bilgilerle birlikte, sayfa
101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümünü de
dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer

alan bütün elemanları yerine takın.
2 Montaj halkası dışa bakacak şekilde, üniteleri
her bir mil ucuna yerleştirin († şek. 17).
3 İlk rulman ünitesini, doğru konumuna yerleş-
tirin ve bağlantı cıvatalarını yerine takın, ancak
sıkmayın.

NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-

Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın
(† şek. 18).

4 Montaj halkasını, manşondaki kanalın karşısı-

na bir tespit vidası (setuskur) gelmeyecek şe-
kilde konumlandırın.

Şek. 18

111
Rulman ünitelerinin montajı

Şek. 19
5 Ürünle birlikte verilen alyan anahtarın kısa
kolunu kullanarak, tespit vidalarını elle sıkın
(† şek. 19).
6 Manşon kanalının karşı kısmındaki vidadan
başlayarak ve verilen ay anahtarının uzun
kolunu kullanarak, her bir vidayı montaj şab-
lonundaki sıraya göre († şek. 20), iki kade-
mede (1/4 tur ve 1/4 tur), toplam 1/2 (yarım)
tur sıkın.
7 Ürünle birlikte verilen kırmızı tork indikatörü-
nü, alyan anahtarın kısa koluna takın
(† şek. 21) ve vidaları alyan anahtar kolu,
tork indikatörü ile temas edene kadar sıkın
(† şek. 22). Eğer bir tork anahtarı kullanılı-
yorsa, önerilen sıkma momenti değeri olan
7,4 Nm (5.5 ft.lbf)’yi uygulayın.
8 Üniteyi ayarlayın ve bağlantı cıvataları veya
somunlarını, sayfa 105’deki tablo 5’de öne-
Şek. 20
rilen sıkma momenti değerleri ile sıkın.
9 İkinci rulman ünitesini milin diğer ucuna yer-
leştirin. Bağlantı cıvataları veya somunlarını
yerine takın, ancak sıkmayın.
10 4’den 7’ye kadar olan bütün adımları tekrar-
layın. Bunu yaparken, ünite mil ekseni bo-
yunca SKF ConCentra manşonu üzerinde
hareket edebilir (“s”) durumda olmalıdır
(† şek. 18, sayfa 111).
11 Mili dikkatlice ayarlayın.

NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-

yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen
maksimum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer haller-
de, 5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.

12 Bağlantı cıvataları veya somunlarını, sayfa

105’deki tablo 5’de önerilen sıkma momenti
değerleri ile sıkın.
13 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin.

112
 SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinin montajı

Şek. 21 SKF ConCentra flanşlı bilyalı rulman üniteleri

SKF ConCentra flanşlı bilyalı rulman ünitelerini
(† şek. 1d, sayfa 95) monte ederken, aşağıda
verilen yol gösterici bilgilerle birlikte, sayfa
101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümünü de
dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer

alan bütün elemanları yerine takın. 3
2 Makina gövdesi içinde, mili montaj pozisyo-
nunda yerine konumlandırın.
3 Montaj halkası dışa bakacak şekilde, üniteleri
her bir mil ucuna yerleştirin.

NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-

Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın
(† şek. 18, sayfa 111).
Şek. 22

4 İlk rulman ünitesini, doğru konumuna yerleş-

tirin ve bağlantı cıvata veya somunlarını yerine
takın, daha sonra bağlantı cıvataları veya so-
munlarını, sayfa 105’deki tablo 5’de önerilen
sıkma momenti değerleri ile sıkın.
5 Montaj halkasını, manşondaki kanalın karşısı-
na bir tespit vidası (setuskur) gelmeyecek şe-
kilde konumlandırın.
6 Ürünle birlikte verilen alyan anahtarın kısa ko-
lunu kullanarak tespit vidalarını elle sıkın.
7 Manşon kanalının karşı kısmındaki vidadan
başlayarak ve verilen ay anahtarın uzun kolu-
nu kullanarak, her bir vidayı montaj şablonun-
daki sıraya göre († şek. 20), iki kademede
(1/4 tur ve 1/4 tur), toplam 1/2 (yarım) tur sıkın.
8 Ürünle birlikte verilen kırmızı tork indikatörü-
nü, alyan anahtarın kısa koluna takın († şek.
21) ve vidaları alyan anahtar kolu, tork indika-
törü ile temas edene kadar sıkın. Eğer bir tork
anahtarı kullanılıyorsa, önerilen sıkma mo-
menti değeri olan 7,4 Nm 5.5 ft.lbf)’yi
uygulayın.
9 Rulman ünitesini milin diğer ucuna yerleştirin.
Bağlantı cıvataları veya somunlarını yerine ta-
kın, ancak sıkmayın.

113
Rulman ünitelerinin montajı
10 5’den 8’e kadar olan bütün adımları tekrarla-
yın. Bunu yaparken, ünite mil ekseni boyunca
SKF ConCentra manşonu üzerinde hareket
edebilir († şek. 23) (“s”) durumda olmalıdır
(† şek. 18, sayfa 111).
11 Mili dikkatlice ayarlayın.
NOT: Ünitelerin yeniden yağlanması gereki-
yorsa, mil ve ünite arasındaki izin verilen
maksimum açısal kaçıklık 2°’dir. Diğer haller-
de, 5°’ye kadar olan kaçıklıklar karşılanabilir.
12 Bağlantı cıvataları veya somunlarını, sayfa
105’deki tablo 5’de önerilen sıkma momenti
değerleri ile sıkın.
13 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin.
114
SKF ConCentra makaralı
rulman ünitelerinin montajı
DİKKAT: Asla üniteyi demonte etmeyin. Buna ek
olarak, mil üzerine takılı olmadan, montaj halkası
üzerindeki tespit vidalarını kesinlikle sıkmayın.
Aksi takdirde, SKF ConCentra faturalı manşonu
zarar görecektir.
SKF ConCentra dik yataklı makaralı rulman
üniteleri
SKF ConCentra dik yataklı makaralı rulman üni-
telerini († şek. 1e, sayfa 95) monte ederken,
aşağıda verilen yol gösterici bilgilerle birlikte,
sayfa 101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümü-
nü de dikkatle inceleyin:
1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer
alan bütün elemanları yerine takın.
2 Mil üzerinde sabit ve serbest rulman ünitesi-
nin konumlarını belirleyin. Sabit rulman ünite-
si her zaman tahrik tarafında olmalıdır.
3 Montaj halkası dışa bakacak şekilde, üniteyi
mil ucuna yerleştirin († şek. 24).
NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-
Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın
(† şek. 25).
Şek. 23
 SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinin montajı

Şek. 24
4 Bağlantı cıvatalarını veya somunlarını yerine
yerleştirin ancak sıkmayın.
5 Sabit rulman ünitesini mil üzerinde eksenel
olarak konumlandırın ve üniteyi taban destek
yüzeyine göre ayarlayın. SYNT ünitelerinde,
bu işlem için, gövde tabanları üzerinde dikey
işaretler yer almaktadır († şek. 26).
6 Sabit rulman ünitesini mile tespit edin.
3

Şek. 26

Şek. 25

115
Rulman ünitelerinin montajı

Şek. 27
7 Montaj halkasını, manşondaki kanalın karşı-
sına bir tespit vidası (setuskur) gelmeyecek
şekilde konumlandırın. Ürünle birlikte verilen
alyan anahtarın kısa kolunu kullanarak, tespit
vidalarını elle sıkın. Manşondaki kanalın karşı
tarafında yer alan vidadan başlayarak, mon-
taj şablonunu († şek. 27) takip edin. Ürünle
birlikte verilen kırmızı tork indikatörünü
(† şek. 21, sayfa 113), alyan anahtarın kısa
koluna takın ve vidaları, alyan anahtar kolu
tork indikatörü ile temas edene kadar sıkın
(† şek. 28). Tespit vidalarını sıkmak için tork
anahtarı kullanılacaksa († şek. 29), 3 mm
bit ucunu kullanın. Montaj şablonunu takip
ederek, önce vidaları elle sıkın. Daha sonra,
önerilen sıkma momenti olan 7,4 Nm
(5.5 ft.lbf)’lik momentle bütün vidaları sıkın.
8 Sabit rulman ünitesinin ayarını bir kez daha
Şek. 28
kontrol edin. Milin, üniteye göre izin verilen
maksimum kaçıklığı 1,5°’dir.
9 Serbest rulman ünitesinde, rulman oturma
yüzeyinin ortasını belirleyin. Mili destekleyin.
Yüksüz haldeki rulmanın her iki tarafındaki
halkaları kavrayın ve yatak sabitken, rulmanı
bir taraftan diğer tarafa hareket ettirin. Eğer
milde sadece ısıl genleşme bekleniyorsa SKF,
rulmanın uç konumunun sabit rulmana doğ-
ru yerleştirilmesini önermektedir
(† şek. 30).

NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-

Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın
(† şek. 25, sayfa 115).

10 Adım 7’de belirtildiği gibi, serbest rulmanı

Şek. 29
mile tespit edin.
11 Üniteyi dikkatlice ayarlayın. Bağlantı cıvatala-
rını, sayfa 105’deki tablo 5’de önerilen sıkma
momenti değerleri ile sıkın.
12 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin.
13 Yapılabiliyorsa, kapakları yerine takın.

116
 SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinin montajı

SKF ConCentra flanşlı makaralı rulman

üniteleri
SKF ConCentra flanşlı makaralı rulman üniteleri-
ni († şek. 1e, sayfa 95) monte ederken, aşağı-
da verilen yol gösterici bilgilerle birlikte, sayfa
101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümünü de
dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, iki rulman ünitesi arasında yer 3

alan bütün elemanları yerine takın.
2 Mil üzerinde sabit ve serbest rulman ünitesi-
nin konumlarını belirleyin. Sabit rulman ünite-
si her zaman tahrik tarafında olmalıdır.
3 Makina gövdesi içinde, mili montaj pozisyo-
nunda yerine konumlandırın.
4 Montaj halkası dışa bakacak şekilde, üniteyi
mil ucuna yerleştirin.
Şek. 31
NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-
Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın.

5 Bağlantı cıvatalarını veya somunlarını yerine

yerleştirin, ancak sıkmayın († şek. 31).

Şek. 30

117
Rulman ünitelerinin montajı

Şek. 32
6 Sabit rulmanı mile tespit edin. Montaj halka-
sını, manşondaki kanalın karşısına bir tespit
vidası (setuskur) gelmeyecek şekilde konum-
landırın. Ürünle birlikte verilen alyan anahta-
rın kısa kolunu kullanarak, tespit vidalarını
elle sıkın. Manşon kanalının karşı kısmındaki
vidadan başlayarak ve verilen ay anahtarın
uzun kolunu kullanarak, her bir vidayı montaj
şablonundaki († sayfa 116’daki şek. 27) sı-
raya göre, iki kademede (1/4 tur ve 1/4 tur),
toplam 1/2 (yarım) tur sıkın. Ürünle birlikte
verilen kırmızı tork indikatörünü, alyan anah-
tarın kısa koluna takın ve vidaları, alyan
anahtar kolu tork indikatörü ile temas edene
kadar sıkın († şek. 32). Tespit vidalarını sık-
mak için tork anahtarı kullanılacaksa
(† şek. 33), önerilen sıkma momenti olan
7,4 Nm (5.5 ft.lbf)’lik momentle bütün vida-
Şek. 33
ları sıkın.
7 Sabit rulman ünitesinin ayarını bir kez daha
kontrol edin. Milin, üniteye göre izin verilen
maksimum kaçıklığı 1,5°’dir.
8 Serbest rulman ünitesinde, rulman oturma
yüzeyinin ortasını belirleyin. Mili destekleyin.
Yüksüz haldeki rulmanın her iki tarafındaki
halkaları kavrayın ve yatak sabitken, rulmanı
bir taraftan diğer tarafa hareket ettirin. Eğer
milde sadece ısıl genleşme bekleniyorsa SKF,
rulmanın uç konumunun sabit rulmana doğ-
ru yerleştirilmesini önermektedir .

NOT: Montaj sırasında, ünitenin SKF Con-

Centra faturalı manşonu üzerinde eksenel
olarak yer değiştireceğini dikkate alın.

9 Adım 6’da belirtildiği gibi, serbest rulmanı

mile tespit edin.
10 Üniteyi dikkatlice ayarlayın. Bağlantı cıvatala-
rını, sayfa 105’deki tablo 5’de önerilen sıkma
momenti değerleri ile sıkın.
11 Mümkünse, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini
kontrol edin.
12 Yapılabiliyorsa, yatak kapaklarını yerine takın.

118
 Silindirik tespit halkalı makaralı rulman ünitelerinin montajı

Silindirik tespit halkalı Şek. 34

makaralı rulman ünitelerinin

montajı
Silindirik tespit halkalı makaralı rulman üniteleri-
ni († Şek. 1f, sayfa 95) monte ederken, aşağı-
da verilen yol gösterici bilgilerle birlikte, sayfa
101’deki Montaj öncesi hazırlıklar bölümünü de 3
dikkatle inceleyin:

1 Mil üzerinde, sabit ve serbest rulman ünitele-

rinin konumlarını belirleyin. Sabit rulman üni-
tesi her zaman tahrik tarafında olmalıdır.
2 Mil üzerinde iki rulman ünitesi arasında yer
alan bütün elemanları yerine takın.
3 a) Dik yataklı üniteler: Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Her
iki üniteyi de dikkatlice ayarlayın. Bağlantı cı-
vatalarını yerine takın ve bunları sayfa
105’deki tablo 5’de verilen sıkma momenti
değerleri ile sıkın. Milin, üniteye göre izin veri-
len maksimum kaçıklığı 1,5°’dir.
b) Flanşlı üniteler: Makina gövdesi içinde mili
montaj konumunda destekleyin. Her bir mil
ucuna üniteleri yerleştirin. Milde bir fatura
yoksa, her iki üniteyi de dikkatlice ayarlayın.
Bağlantı cıvatalarını yerine takın ve bunları
sayfa 105’deki tablo 5’de verilen sıkma mo-
menti değerleri ile sıkın. Milin, üniteye göre
izin verilen maksimum kaçıklığı 1,5°’dir.
c) Gerdirme üniteleri: Her bir mil ucuna, kilit-
leme tertibatı ile birlikte (kilitleme tertibatları
dışa bakacak şekilde) üniteleri yerleştirin. Mil/
ünite takımını gerdirme sistemine takın ve
ayar vidalarını ünitelerdeki döküm delikler
üzerinden bağlayın († Şek. 34). Her iki üni-
teyi de dikkatlice ayarlayın. Milin, üniteye göre
izin verilen maksimum kaçıklığı 1,5°’dir.
4 Yataklama sistemindeki mili eksenel olarak
ayarlayın.
5 Sabit rulman ünitesi iç bileziğindeki delikler
üzerinden mili tespit eden silindirik tespit halka-
sındaki her iki setuskuru da, sayfa 102’deki
tablo 3’de verilen sıkma momenti değerleri ile
sıkın.

119
Rulman ünitelerinin montajı

6 Mili destekleyerek, serbest rulman ünitesinde

rulman oturma yüzeyinin ortasını belirleyin ve
yüksüz haldeki rulmanın her iki tarafındaki
halkaları kavrayın ve yatak sabitken, rulmanı
bir taraftan diğer tarafa hareket ettirin. Eğer
milde sadece ısıl genleşme bekleniyorsa SKF,
rulmanın uç konumunun sabit rulmana doğru
yerleştirilmesini önermektedir († Şek. 35).
7 Adım 3’de belirtildiği gibi, serbest rulmanı mile
tespit edin.
8 Yapılabiliyorsa, mili bir kaç kere çevirerek, rul-
manların serbestçe dönüp, dönmediğini kont-
rol edin.

Şek. 35

120
 Ünite montajı

Ünite montajı Şek. 36

Y-rulmanları ve dökme demir ya da kompozitten

imal edilmiş Y-yataklarının komple bir ünite ola-
rak tedarik edilemediği durumlarda, bunların
birbirlerine takılması gereklidir. Bunu yapmak
için rulman, yatak içindeki yuvaya oturtulmalıdır
(† Şek. 36). Eksantrik tespit halkalı bilyalı rul-
man ünitelerinde, önce tespit halkasını çıkarın. 3
Kilitleme tertibatı, doldurma yuvası ile aynı yöne
bakacak şekilde rulmanı yerine oturtmak için yu-
varlak bir ahşap parçası veya bir boru parçası
kullanılabilir († şek. 37).

DİKKAT: Rulmanı yerine oturturken, kilitleme

tertibatının yan tarafında yer alan yağlama deliği
ve yataktaki doldurma yuvasının çakıştığından
emin olun († şek. 38).
Şek. 37

Şek. 38

121
Yatakların montajı

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 4
Muadil parçaların seçimi . . . . . . . . . . . . . 124

Montaj öncesi hazırlıklar . . . . . . . . . . . . . 130

Şim kullanılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

Cıvatalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Tespit bileziklerinin kullanılması. . . . . . . . 132

Kapakların kullanılması. . . . . . . . . . . . . . 133

Parçalı veya tek parça keçelerin .

takılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

Standart, parçalı dik yatakların .

montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

SONL dik yatakların .

montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

123
Yatakların montajı

Giriş SKF bakım ve yağlama ürünleri ile takma-

sökme aletleri hakkında daha fazla bilgi için
SKF standart rulman yatakları ürün ailesi aşağı-
www.skf.com ve www.mapro.skf.com web
dakilerden oluşmaktadır:
sitelerini ziyaret edin.
Münferit rulman yataklarının montajı
• parçalı dik yataklar
hakkında detaylı bilgi için www.skf.com/
• yekpare dik yataklar
mount web sitesini ziyaret edin.
• flanşlı yataklar
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
• gergi yatakları
bir seri geniş kapsamlı eğitim programı
düzenlemektedir († Eğitim, sayfa 326’dan
SKF rulman yataklarının çoğu dökme demirden
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
yapılır. Daha fazla mukavemetin gerektiği uygu-
iletişime geçin veya www.skf.com/services
lamalar için, sfero döküm veya dökme çelikten
web sayfasını ziyaret edin .
yataklar da mevcuttur. Esas olarak, rulman ya-
takları oynak bilyalı, oynak makaralı ve CARB to-
roidal makaralı rulmanlar için tasarlanmıştır.
SKF rulman yataklarının çoğu, içinde montaj
talimatları ile birlikte tedarik edilmektedir. Parçalı
dik yatakların montajı ve birleştirilmesi ile ilgili
bilgiler, bu bölümde de yer almaktadır. Aşağıdaki
örnek uygulamalara benzer özel SKF ­yataklarının
montajı hakkında detaylı bilgi için, SKF mühen-
disleri ile iletişime geçin:

• konveyörler ve tamburlar
• konverterler
• boru haddeleri ve döner fırınlar
• kağıt makinaları
• rüzgar türbinleri
• açıkta çalışan dişliler

Kullanılacak parçaların seçimi

SKF rulman yatakları farklı çeşitlerde pazarda
mevcuttur. Bunlar, değişik türde keçeler ile bir-
likte farklı yataklama sistemlerinde kolaylıkla kul-
lanılabilirler. Sonuç olarak, bir yatağı seçerken,
bazı konulara dikkat edilmelidir. Yeni yatağın,
aşağıdaki özellikleri orijinal yatak ile uyumlu ol-
ması gereklidir:
ol
• yatak türü († şek. 1 ve tablo 1, sayfa 126)
• yatak tasarımı († tablo 2, sayfa 127)
• rulman tertibi († şek. 2, sayfa 127)
• sızdırmazlık çözümü ve yapılandırması
(† tablo 3, sayfa 128 ve şek. 3, sayfa 129)

124
 Giriş

Şek. 1

SNL 2, 3, 5, 6
SAF, SNLN 30 SNL 30, 31, 32, 40

SAF
SONL

SAFS, SAW SDAF

SBD THD

TVN FNL

125
Yatakların montajı

Tablo 1

SKF standart rulman yatakları

Yataklar Tanım
Tür/seri Eş değer olduğu seri

FNL Dökme demir flanşlı yatak, üçgen ve kare formda, çift dudaklı keçeli

FSNL Tabanda dört cıvatalı, dökme demir parçalı dik yatak

SAF Dökme demir parçalı dik yatak

SAFS Dökme çelik parçalı dik yatak
SAW Dökme demir parçalı dik yatak

SBD Labirent keçeli, dökme demir yekpare dik yatak

SD 31 SNL 31 Dökme demir parçalı dik yatak

SDAF Dökme demir parçalı dik yatak
SDG SNL 32, 40 Dökme demir parçalı dik yatak
SDJC 31 SNL 31 Dökme demir parçalı dik yatak

SN 2, 3, 5, 6 SNL 2, 3, 5, 6 Dökme demir parçalı dik yatak

SN 30 SNLN 30 Dökme demir parçalı dik yatak
SNA 2, 3, 5, 6 SNL 2, 3, 5, 6 Dökme demir parçalı dik yatak
SNH 2, 3, 5, 6 SNL 2, 3, 5, 6 Dökme demir parçalı dik yatak

SNL 2, 3, 5, 6 Dökme demir parçalı dik yatak

SNLN 30 Dökme demir parçalı dik yatak
SNL 30 Dökme demir parçalı dik yatak
SNL 31 Dökme demir parçalı dik yatak
SNL 32 Dökme demir parçalı dik yatak
SNL 40 Dökme demir parçalı dik yatak

SNLD Küresel grafitli dökme demir parçalı dik yatak

SNT Kıl keçeli dökme çelik parçalı dik yatak

SOFN SONL Labirent keçeli, sıvı yağ ile yağlanan dökme demir parçalı dik yatak
SONL Labirent keçeli, sıvı yağ ile yağlanan dökme demir parçalı dik yatak

SSNHD SSNLD Dolu tabanlı küresel grafitli dökme demir parçalı dik yatak
SSNLD Dolu tabanlı küresel grafitli dökme demir parçalı dik yatak

THD Dökme demir gerdirme yatağı

TVN Kıl keçeli dökme demir yekpare dik yatak

7225 FNL Dökme demir flanşlı yatak, üçgen ve kare formda, standart keçeli

126
 Yedek parçaların seçimi

Tablo 2

SKF standart yatak tasarımları

Gösterim Tanım
Son eki

A Mil ucu için yatak

B Mil ortası için yatak
F Sabit rulman tertibi için yatak
G Faturalı mile takılı silindirik delikli rulman için yatak

K7 Oturma yüzeyi K7 tolerans sınıfında olan yatak

L Serbest rulman tertibi için yatak

/MS1 Bağlantı cıvataları için tabanda iki delik

/MS2 Bağlantı cıvataları için tabanda dört delik
SN Sensör montajı için delik açılmış ve diş çekilmiş yatak 4
TURA Labirent keçeli, sıvı yağ ile yağlama için tasarlanmış yatak
TURT Labirent keçeli, sıvı yağ ile yağlama için tasarlanmış yatak
TURU Labirent keçeli, sıvı yağ ile yağlama için tasarlanmış yatak
V Tabanda fazla gresi tahliye delikli yatak

Şek. 2

Düz mile germe manşonu ile takılmış rulman Faturalı mile takılı silindirik delikli rulman

Faturalı mile germe manşonu ile takılmış rulman Faturalı mile çakma manşon ile takılmış rulman

127
Yatakların montajı

Tablo 3

SKF rulman yatakları için standart sızdırmazlık çözümleri

Serilerin gösterimi Tanım

Metrik seri yataklar için sızdırmazlık elemanları

ASNH SNL yataklar için kapak

ETS Büyük SNL yataklar için kapak

FS Kıl keçe şerit (açık)

TS Büyük SNL yataklar için labirent keçe (kapalı)
TFL Flanşlı yataklar için çift dudaklı keçe (kapalı)
TNF Büyük SNL yataklar için radyal labirentli, Taconite ağır-yük keçesi (kapalı)

TSD .. U U-tasarımda labirent yağ keçesi1)

TSN .. A V-ring (kapalı)
TSN .. C Kıl keçe halkaları (açık)
TSN .. CB Grafit katkılı kıl keçe halkaları (açık)
TSN .. L Dört dudaklı keçeler (açık)
TSN .. NC Eksenel labirentli, Taconite ağır-yük keçesi (kapalı)
TSN .. ND Radyal labirentli, Taconite ağır-yük keçesi (kapalı)
TSN .. S Labirent halka (kapalı)
TSN .. TURU U-tasarımda labirent yağ keçesi1)

İnç serisi yataklar için sızdırmazlık elemanları

B-17024- PosiTrac Plus keçe için nitril kauçuk temas elemanları (kapalı)
EPR Kapak (tapa)
LER Labirent halka (kapalı)

LOR PosiTrac keçe: delik içinde O-ringli labirent halka (kapalı)

TER İç kısımda kıl keçeli, dış kısımda temaslı keçeli Taconite sızdırmazlık sistemi (kapalı)
TER-V İç kısımda kıl keçeli, dış kısımda V-ringli Taconite sızdırmazlık sistemi (kapalı)

1) Sadece komple ünite olarak tedarik edilebilir, örn. keçelerle modifiye edilmiş yatak gibi.

128
 Yedek parçaların seçimi

Şek. 3

ASNH EPR ETS FS

LER LOR LOR + B-17024- TER

TER-V TFL TNF TS

TSD .. U TSN .. A TSN .. C TSN .. L

TSN .. NC TSN .. ND TSN .. S TSN .. TURU

129
Yatakların montajı

Montaj öncesi hazırlıklar Şek. 4

Montaja başlamadan önce aşağıdaki hazırlıkları

yapın:

• Çalışma bölgesinin temiz olduğundan emin

olun.
• Değişik elemanların doğru sırada montajı için,
teknik resimleri veya ilgili talimatları inceleyin.
• Bütün gerekli parçalar ve aletlerin hazır oldu-
ğundan emin olun.
• Yatağın takılacağı karşı destek yüzeyinin te-
mizliğini kontrol edin. Bu destek yüzeyi boyan-
mış olmamalıdır.
• Karşı destek yüzeyinin, düzlük ve rijitlik ile ge-
reksinimlerini karşıladığını kontrol edin. Yatak
deliğinde bir deformasyon olmaması için SKF,
yüzeyin düzlük toleransının IT7 sınıfında ol-
masını önermektedir († Ek C, sayfa 385).
Yüzey ise Ra ≤ 12,5 µm pürüzlük değerinde
işlenmelidir.
• Yatağı tekrar kullanmadan önce, tamamıyla
temizleyin ve temaslı keçeler, O-ringler veya
kauçuk kordonlar gibi aşınan parçaları
değiştirin.

Şim kullanılması
Dik yatakların ekseninin yüksekliği şimlerle ayar-
lanabilir. Bir şim kullanırken, şimin yatak tabanı
ile bunun oturacağı karşı destek yüzeyinin ara-
sında kalan alanı tamamı ile kapladığından emin
olun († şek. 4).

130
 Yedek parçaların seçimi

Cıvatalar Şek. 5

Eğer bağlantı cıvata veya somunları hakkında

bilgi mevcut değilse SKF, karşı destek yüzeyi ile
yatak arasındaki bağlantı için aşağıdaki eleman-
ları önermektedir († şek. 5):

• EN ISO 4014:2000’e uygun altı köşe başlı

cıvatalar
• EN ISO 4762:1998’e uygun alyan başlı
cıvatalar
• EN ISO 4032:2000’e uygun altı köşe somunlar
• EN ISO 7089’a uygun düz rondelalar 4
Eğer yük, karşı destek yüzeyine dik olarak etki-
yorsa, 8.8 kalite sınıfındaki cıvatalar kullanılabilir.
Ancak, yük destek yüzeyine dik olarak etkimiyor-
sa, bu durumda 10.9 kalite sınıfında cıvata veya
Tablo 4
somunların kullanılması gerekir.
Bütün yatak ve bağlantı cıvatalarını, tablo 4’de Bağlantı ve yatak cıvataları için önerilen sıkma momenti
listelenen sıkma momenti değerleri ile sıkın. İnç değerleri, 8.8 kalite sınıfı için

serisi yataklarda, yatak cıvataları çok değişik sı-

nıflardadır. Bu yataklardaki cıvataları, yatakla bir- Cıvata boyutu Sıkma momenti
Bağlantı cıvataları Yatak
likte verilen montaj kılavuzunda ifade edilen sık- cıvataları1)
ma momenti değerleri ile sıkın. mm/inç Nm ft.lbf Nm ft.lbf

10 45 34 50 37
12 80 60 80 60
16 200 150 150 110

20 385 285 200 150

24 665 485 350 260
30 1 310 970 400 300

36 2 280 1 690 600 445

42 3 640 2 700 850 630
48 5 450 4 030 1 250 920

56 8 710 6 420 – –
64 13 100 9 660 – –
72 18 800 13 900 – –

1/2 95 70 – –
5/8 185 135 – –
3/4 320 235 – –
7/8 515 380 – –
1 770 570 – –
1 1/8 1 090 800 – –

1 1/4 1 530 1 130 – –

1 3/8 2 020 1 490 – –
1 1/2 2 650 1 950 – –

1) İnçserisi yataklarda, önerilen sıkma momenti değerleri, ya-

takla birlikte verilmektedir.

131
Yatakların montajı

Tespit bileziklerinin Şek. 6

kullanılması s s

Pek çok standart SKF rulman yataklarının geniş-

likleri, bu yatağa uygun en geniş rulmanın bile
yeterli miktarda eksenel olarak hareket edebile-
ceği (“s”) kadar fazladır († şek. 6). Mili her iki
yönde de eksenel olarak destekleyen sabit rul-
man tertibinde, rulmanın dış bileziklerini yatak
yuvası içinde sabitlemek için tespit bileziklerinin
kullanılması gerekir († şek. 7). SKF tespit bile-
zikleri, FRB ön ekini takiben milimetre cinsinden
boyut (genişlik/dış çap) şeklinde (örn.
FRB 11.5/100) gösterilir († şek. 8).
CARB toroidal makaralı rulmanlar bir istisna-
dır. Bu serbest rulmanlar, kendi bünyesi içinde
eksenel yükleri karşılayamazlar, ancak eksenel
hareketi karşılayabilirler. Bu nedenle, bu rul-
Şek. 7
manların dış bilezikleri her iki tarafından da ek-
senel olarak tespit edilmelidir.
Tipik olarak, bir yatak için iki adet tespit bileziği
gereklidir. Rulmanın her bir tarafına bir bilezik
yerleştirilmelidir. Eğer sadece bir bilezik gerekli
ise, bu bilezik emniyet somunu ile aynı tarafa ta-
kılmalıdır. Tespit bileziğini yerine yerleştirirken,
bileziğin açık olan ucunun yukarıya doğru baktı-
ğından emin olun († şek. 12, sayfa 134).
Rulman konumuna bağlı olarak, çok büyük
SNL yataklar 3076, 3168, 3264 ve 4076 ölçü-
lerden başlamak üzere iki farklı tasarımda mev-
cuttur. Gösterim son eki F olan yataklar, sabit
rulman tertibi için rulman yuvaları özel olarak iş-
lenmiş haldedir ve bunlarda tespit bileziklerine
gerek yoktur. Serbest rulman tertibi için uygun
olan yatakların ise gösterim son eki L’dir.
Şek. 8
DİKKAT: Bir CARB toroidal makaralı rulmanı
monte ederken, sabit yatak (gösterim son eki F
olan) kullanılmalıdır.

100

11,5

FRB 11.5/100

132
 Tespit bileziklerinin kullanılması

Kapakların kullanılması Şek. 9

SKF rulman yataklarında, milin uç (son) kısmına

gelen delik bir kapak ile kapatılmalıdır. Bu kapak-
lar, keçe yuvasına geçmeli olarak takılacak şekil-
de tasarlanmıştır († şek. 9).

Parçalı veya tek parçalı

keçelerin takılması
Parçalı dik yataklar, ya parçalı ya da tek parça ke-
çelerle birlikte tedarik edilmektedir. Parçalı keçe- 4
lerin montajı çok kolaydır: keçe parçaları yatakla-
rın alt ve üst bölümlerindeki yuvalara basitçe
yerleştirilir. Tek parça keçelerin ise mil üzerine
oturtulmaları gerekir. Tek parça keçelerin çoğu
simetrik yapıda olmadığı için, bunları mile takar-
ken montaj yönünün doğru olduğundan emin
olun.

133
Yatakların montajı

Standart, parçalı dik Şek. 10

yatakların montajı
Dik yatakları monte ederken, aşağıda verilen yol
gösterici bilgilerin yanında, sayfa 130’daki Mon-
taj öncesi hazırlıklar bölümündeki açıklamaları da
dikkatle inceleyin:

NOT: Dik yataklara uygun olan keçeler, tipik ola-

rak montaj talimatları ile beraber tedarik
edilmektedir.

1 Mili hazırlayın:
–– İki rulman bölgesi arasında yer alan bütün
elemanları mile takın. Eğer tek parça keçe
kullanılıyorsa, yatakların iç kısmındaki keçe-
ler de takılmalıdır.
–– Milin her iki tarafına rulmanları yerleştirin.
Şek. 11
Gresle yağlama için, rulmanları tamamen
gresle doldurun.
–– Faturalı mil durumunda, gerekli ise mesafe
halkalarını takın.

NOT: Mesafe halkaları yataklarla birlikte

verilmemektedir.

–– Tek parça keçe kullanılıyorsa, milin her iki

ucunda, yatağın dış kısımdaki keçeleri yeri-
ne takın. Eğer yatak mil ucunda kullanıla-
caksa, keçeyi kullanmayın. Bu durumda,
keçe yuvasına bir kapak takılacaktır.
2 Yatakların konumunu tespit edin:
–– Eğer yatak faturalı bir mille kullanılacaksa
ve yatak deliklerinin çapları farklı ise, nihai
konum yatak delikleri tarafından tespit
edilir.
Şek. 12
–– Eğer yatağın her iki tarafındaki delik çapı da
aynı ise, üst yarıdaki gres nipelinin konu- Tespit bilezikleri
munu dikkate alın. Eğer yatak içinde yeni-
den yağlanan oynak bilyalı ve CARB toroidal
makaralı rulmanlar kullanılıyorsa yatak,
gres nipeli emniyet somununun karşı tara-
fında olacak şekilde yerleştirilmelidir.
–– Eğer yatak mil ucunda kullanılacaksa, üst
yarıdaki gres nipeli, yatak kapağı tarafına
denk gelecek şekilde konumlandırılmalıdır.
3 Yatak tabanlarını, karşı destek yüzeyi üzerinde
konumlandırın. Bağlantı cıvatalarını yerleştirin
(† şek. 10), ancak sıkmayın. Eğer açık keçe
kullanılıyorsa, her bir keçe parçasını yuvalarına
yerleştirin.

134
 Standart, parçalı dik yatakların montajı

Şek. 13
4 Daha önce hazırlanan mili komple yatak alt
yarısı üzerine yerleştirin († şek. 11). Daha
önce yerleştirilen keçelere zarar vermemeye
özen gösterin.
5 Gerekirse, sabit rulmanın her iki tarafına birer
adet tespit bileziği koyun († Tespit bilezikleri-
nin kullanılması, sayfa 132). Tespit bileziğinin
açık ucunun yukarıya baktığından emin olun
(† şek. 12).

NOT: Serbest CARB toroidal makaralı rul-

manların her zaman iki tarafında da tespit bi-
leziği bulunmalıdır. 4
6 Yatak tabanlarını dikkatlice ayarlayın. Daha
sonra bağlantı cıvatalarını hafifçe sıkın.

NOT: SNL yatakları ve diğer SKF yataklarının

Şek. 14
çoğunda, yatak tabanının yan yüzeylerinde,
rulman yuvasının merkezini gösteren dikey
işaretler mevcuttur († şek. 13).

7 Yatak alt yarısını önerilen miktarda gresle dol-

durun. SKF, rulmanın her iki tarafındaki boş
hacmin aşağıdaki oranlarda doldurulmasını
önermektedir
–– %40, rulmanın yan tarafından yeniden yağ-
lama yapıldığı haller için.
–– %20, yataktaki çevresel kanal ve rulmandaki
yağlama deliği üzerinden yeniden yağlama
yapılan haller.

NOT: Bazı yataklarda %40 doluluk oranını

gösteren işaretler mevcuttur († şek. 14).

8 Gerekirse, yataktaki keçe yuvasına kapağı

Şek. 15
yerleştirin.
9 Eğer parçalı keçe kullanılıyorsa, her iki yatak
üst yarılarındaki yuvalara keçelerin diğer yarı-
larını takın († şek. 15). Uygulanabilirse, keçe
dudakları arasındaki boşluğu gresle doldurun.

135
Yatakların montajı

Şek. 16
10 Yatak üst yarılarını, her bir alt yarı (taban)
üzerine oturtun († şek. 16) ve önerilen sık-
ma momenti değeri ile yatak cıvatalarını sıkın
(† sayfa 131’deki tablo 4).

DİKKAT: Yatak alt ve üst parçaları aralarında

değiştirilebilir değildir. Yatak alt ve üst parça-
sının aynı seri numarasına sahip olduğundan
emin olun.

11 Ayarları tekrar kontrol edin ve sayfa 131

tablo 4’de verilen sıkma değerleri ile yatak
cıvatalarını († şek. 17) tam olarak sıkın.
12 Gerekliyse, sızdırmazlık sistemini iyileştirin.
Bunun için yapılabilecekler:
–– V-ring keçeler için: V-ring karşı yüzeyini
gresleyin. Daha sonra V-ringi kendi konu-
muna sürün.
–– Labirent keçeler için: Mili döndürürken,
her bir labirent halkanın iç kanalına bir
tornavida ile içi delikli silikon lastiği uzatıp,
yerleştirin.
–– Gres tahliye keçeleri için: Mili döndürür-
ken, gres nipeli yardımı ile keçe boşluğunu
Şek. 17
gres ile doldurun.
13 SKF, yatak ve taban bağlantı cıvatalarının,
önerilen sıkma momentinin muhafaza edildi-
ğinden emin olmak için bir veya iki gün sonra
tekrar sıkılmasını önermektedir.

136
 SONL dik yatakların montajı

SONL dik yatakların montajı Şek. 18

SONL dik yataklarını monte ederken, aşağıda ve-

rilen yol gösterici bilgilerin yanında, sayfa
130'daki Montaj öncesi hazırlıklar bölümündeki
açıklamaları da dikkatle inceleyin:
a
NOT: Dik yataklara uygun olan keçeler, tipik ola-
b
rak montaj talimatları ile beraber tedarik c
edilmektedir. d
1 İki rulman bölgesi arasında yer alan bütün
elemanları mile takın. 4
2 Mil üzerinde, rulmanların veya manşonların
konumlarını belirleyin ve işaretleyin.
3 († şek. 18) Milin her iki tarafına, keçe halka-
ları (b) ve O-ringleri (c) ile birlikte labirent
flanşlı (a) iç ara manşonu takın ve yağ bilezik-
Şek. 19
lerini (d) labirent flanşlı ara manşondaki yerle-
rine oturtun.

NOT: Yağ sirkülasyonlu yağlama sistemleri

için kesinlikle yağ bilezikleri (d) kullanmayın!

4 Rulmanları mile veya germe manşonuna takın

(† şek. 19).
5 Labirent flanşlı dış ara manşonu, milin her iki
tarafına yerleştirin ve keçeleri ve O-ringleri
ara manşonlardaki yerlerine takın. Eğer, yatak
mil ucunda kullanılacaksa, ikinci keçeyi kullan-
mayın ve iki O-ringle beraber yatak kapağını
yatak alt yarısına takın.
6 Yatak tabanını, karşı destek yüzeyine göre ko-
numlandırın. Yatak yuvasında yağ bilezikleri
olan taraf, rulman tertibinin iç kısmına doğru
bakmalıdır († şek. 20). Bağlantı cıvatalarını
Şek. 20
yerine yerleştirin, ancak sıkmayın.
7 Yağ bileziği kullanılıyorsa, her bir yatak alt göv-
desine yağ seviye göstergesi ve manyetik ta-
payı monte edin. Mümkün olduğu takdirde, bi-
leziğin oluşturduğu çalkantıdan etkilenmemesi
için, yağ seviye göstergesini yağ bileziğinin bu-
lunduğu tarafın tersine yerleştirin. Eğer bir
yağ soğutma modülü kullanılacaksa, ürünle
birlikte verilen talimatları uygulayarak, bunu
şimdi yerine takın.

NOT: Yağ kaçağını engellemek için, yağ seviye

göstergesi ve borular gibi bütün ilgili eleman-
lardaki vida dişlerine yağa dayanıklı bir dolgu
uygulayın.

137
Yatakların montajı

Şek. 22
8 Keçeleri rulmana göre ayarlayın. Bir germe
manşonu kullanılıyorsa, labirent flanşlı man-
şondaki tespit vidalarını sıkın. Önerilen sıkma
momentleri:

–– ölçüler 17 ile 26 8 Nm (6 ft.lbf)

Tespit bilezikleri
–– ölçüler 28 ile 32 18 Nm (13 ft.lbf)
–– ölçüler 34 ile 48 35 Nm (26 ft.lbf)

9 Komple mil ünitesini her iki yatak alt parçası

üzerine yerleştirin († şek. 21).

NOT: Yağ bileziklerinin, yağ haznesine ulaştı-

ğından ve serbestçe hareket edebildiğinden
emin olun.

10 Gerekiyorsa, sabit rulmanın her iki tarafına

tespit bileziklerini takın († Tespit bilezikleri-
Şek. 23
nin kullanılması, sayfa 132). Tespit bileziğinin
açık ucunun yukarıya baktığından emin olun
(† şek. 22).

NOT: Serbest CARB toroidal makaralı rul-

manların her zaman iki tarafında da tespit
bileziği bulunmalıdır.

11 Yatak tabanlarını dikkatlice ayarlayın. Daha

sonra bağlantı cıvatalarını hafifçe sıkın.

NOT: SONL yataklarında, yatak tabanının

yan yüzeylerinde, rulman yuvasının merkezi-
ni gösteren dikey işaretler mevcuttur
(† şek. 23).

Şek. 21 Şek. 24

MAX

138
 SONL dik yatakların montajı

Şek. 25
12 Eğer yağ sirkülasyonlu bir sistem kullanıla-
caksa, yağ çıkış borularını yatağa bağlayın.

DİKKAT: Çıkış boruları yağı uygun şekilde

tahliye etmelidir, aksi takdirde yatakta aşırı
yağ birikir.

13 Eğer yağ bilezikleri kullanılıyorsa, yatak haz-

nesini maksimum işaretine kadar doldurun.
Yağ seviye göstergesi ve yatak gövdesi için-
deki işaretler maksimum seviyeyi göster-
mektedir († şek. 24).
4
DİKKAT: Çalışma sırasında zamanla yağ se-
viyesi azalabilir. Yatağa aşırı miktarda yağ
koymayın, aksi takdirde yağ kaçağı meydana
gelecektir.

14 Yatak parçalarının temas eden yüzeylerini

yağa dayanıklı bir dolgu ile kaplayın.
15 Her bir yatağın üst parçalarını yerleştirin
(† şek. 25) ve sayfa 131, tablo 4’de verilen
sıkma momenti değerlerini kullanarak, yatak
cıvatalarını sıkın (yatak alt ve üst parçalarını
Şek. 26
birleştirmek için). Yatak alt ve üst parçaları
aralarında değiştirilebilir değildir. Yatak alt ve
üst parçasının aynı seri numarasına sahip ol-
duğundan emin olun.

NOT: Yatak üst parçasını, O-ringlere zarar

vermemek için alt parçaya, dikkatlice
yerleştirin.

16 Eğer yağ sirkülasyonlu bir sistem kullanıla-

caksa, yağ giriş borusunu yatak üst parçasına
bağlayın.
17 Ayarları tekrar kontrol edin ve sayfa 131
tablo 4’de verilen sıkma değerleri ile yatak
cıvatalarını († şek. 26) tam olarak sıkın.
18 SKF, yatak ve taban bağlantı cıvatalarının,
önerilen sıkma momentinin muhafaza edildi-
ğinden emin olmak için bir veya iki gün sonra
tekrar sıkılmasını önermektedir.

139
Sızdırmazlık elemanlarının
montajı

Genel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

Hatırlanması gereken konular. . . . . . . . . . 142

SKF Rulman montaj kiti. . . . . . . . . . . . . . . 146 5

Montaj öncesi hazırlıklar . . . . . . . . . . . . . . 146

Radyal keçelerin yuva içine

takılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Toz dudaklı keçelerin takılması. . . . . . . . . . . 149
Kapalı kauçuk keçelerin takılması. . . . . . . . . 149

Radyal keçelerin mil üzerine

takılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

Bir radyal keçenin değiştirilmesi. . . . . . . . 151

SKF aşınma bileziği ile aşınmış bir milin

tamiri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
SKF SPEEDI-SLEEVE’in montajı. . . . . . . . . . 152
Büyük çaplı aşınma bileziklerinin montajı. . . 152

Kauçuktan büyük ve açık keçelerin montajı

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Sızdırmazlık lamellerinin takılması. . . . . . 156

V-ringlerin montajı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

141
Keçe montajı

Genel SKF montaj aletleri hakkında daha fazla bilgi

için www.mapro.skf.com web sitesini
Sızdırmazlık elemanından (keçeden) istenen per-
ziyaret edin.
formansın elde edilebilmesi için, yerlerine doğru
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
şekilde takılmaları gerekir. Bu iş eğer tecrübeniz,
bir seri geniş kapsamlı eğitim programı
çalışılacak temiz bir ortamınız ve de uygun alet-
düzenlemektedir († Eğitim, sayfa 326’dan
leriniz yoksa o kadar kolay değildir. Keçe dudak-
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
larının temas ettiği karşı yüzey, yüzey pürüzlüğü
iletişime geçin veya www.skf.com/services
ve dairesellik ile ilgili gereksinimleri karşılamalı,
web sayfasını ziyaret edin.
ayrıca çok temiz olmalıdır. Eğer karşı yüzeyde
Hızlı bir karşılaştırma için, yaklaşık 80
aşınma izleri varsa, bunları derhal temizleyin. Bu
farklı imalatçı ve distribütörün keçe verile-
iş basitçe bir SKF SPEEDI-SLEEVE veya büyük
rini içeren SKF Sealfinder programı, online
çaplı aşınma bileziği (LDSLV) ile yapılabilir. Eğer
olarak ww.skf.com web sitesinde mevcuttur.
kolaylıkla tamir edilemiyorsa, mili değiştirin.
Radyal keçeler çok yaygın kullanıldığı ve rul-
manları, yağlayıcıyı ve diğer kritik elemanları kir-
leticilerden korumada çok önemli bir rol oynadığı
için, bu bölümde aksi belirtilmedikçe radyal keçe-
ler konu alınmıştır.

Hatırlanması gereken konular

SKF keçeleri tasarım ve yapı olarak çok farklı çe-
şitlerde mevcuttur. En yaygın kullanılan radyal
keçeler aşağıda listelenmiştir.

• garter yaylı, metal gövdeli radyal keçeler

• garter yaysız, metal gövdeli radyal keçeler
• garter yaylı, dış çapı kauçuktan radyal keçeler
• garter yaysız, dış çapı kauçuktan radyal
keçeler

Bir keçeyi değiştirirken, yeni keçenin aşağıdaki

özellikler bakımından orijinali ile aynı olduğundan
emin olun:

• keçe türü ve tasarımı († tablo 1a ve 1b)

• keçe dudağının malzemesi († tablo 2,
sayfa 145)

DİKKAT: Basit bir sipariş hatası, ani bir keçe ha-

sarı ile sonuçlanabilir. Örneğin, tasarımları tam
DİKKAT:
olarak aynı olan bir kauçuk keçe, sıcaklığa çok
Yaklaşık 300 °C (570 °F)'nin üzerindeki
daha mukavim olan bir floro kauçuktan keçenin
sıcaklıklarda, bütün floro elastomerler ve
yerine takılabilir.
PTFE türevleri zararlı gazlar üretirler. Eğer
bu gazların deri ile teması gerçekleşirse
veya solunursa, acil olarak tıbbi yardım alın.

142
 Genel

Tablo 1a

Genel endüstriyel uygulamalar için radyal keçeler

Keçe tipi Tanım

toz dudaksız toz dudaklı

CRS1 CRSA1 Garter yaylı, metal gövdeli keçe

CRSH1 CRSHA1 Garter yaylı, takviyeli metal gövdeli keçe

CRW1 CRWA1 Garter yaylı, SKF WAVE keçe dudaklı, metal gövdeli keçe

5
CRWH1 CRWHA1 Garter yaylı, SKF WAVE keçe dudaklı, takviyeli metal
gövdeli keçe

CRW5 CRWA5 Garter yaylı, SKF WAVE keçe dudaklı, özel profilli metal
gövdeli keçe

HMS5 HMSA10 Dış çapı kauçuktan, garter yaylı keçe

HMS4 HMSA7 Dış çapı kauçuktan, garter yaylı keçe

SL SLA PTFE keçe dudaklı, metal gövdeli keçe

SLX DLA
SLS
DL

YSLE Komple PTFE gövdeli, O-ringli keçe

YNSLE
YSL

143
Keçe montajı

Tablo 1b

Ağır endüstriyel uygulamalar için radyal keçeler

Keçe tipi Tanım

toz dudaksız toz dudaklı

HDL HDLA Garter yaylı, metal gövdeli keçe

HDS1 HDSA1 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, metal gövdeli
HDS2 HDSA2 keçe (HDS2 ve HDSA2, ayrıca SKF koruma kapağı
mevcut)

HDSB1 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, metal gövdeli
HDSB2 keçe (HDSB2 de SKF koruma kapağı mevcut)

HDSC1 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, metal gövdeli
HDSC2 keçe (HDSC2 de SKF koruma kapağı mevcut)

HDS3 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, metal gövdeli
keçe, SKF koruma kapağı ve ayarlanabilir mesafe kulağı
dahil

HDS4 Dış çapı kauçuktan, garter yaylı keçe. Mesafe kulakları

keçe gövdesine kalıplanmış.

HDS6 Dış çapı kauçuktan, yaysız keçe. Mesafe kulakları keçe

gövdesine kalıplanmış.

HDS7 Metal gövdeli, yaysız keçe

HDSD1 Garter yaylı, iki dudağı ters yönlere bakan, metal gövdeli
HDSD2 keçe

HDSE1 Garter yaylı, iki dudağı da aynı yöne bakan, metal gövdeli
HDSE2 keçe

HS4 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, komple kauçuk
HS5 gövdeli keçe (HS5 de SKF koruma kapağı mevcut)

144
 Hatırlanması gereken konular

Tablo 1b devamı

Ağır endüstriyel uygulamalar için radyal keçeler

Keçe tipi Tanım

toz dudaksız toz dudaklı

HS6 Bir SKF Kilitli yay kanalı içinde garter yaylı, kauçuk gövdeli
HS7 açık keçe (HS7 ve HS8 de SKF koruma kapağı mevcut)
HS8

HSF1 HSF4 Garter yaylı, kumaş takviyeli açık keçe

HSF2
HSF3

HSF5 HSF8 Garter yaylı, kumaş takviyeli kapalı keçe

HSF6
HSF7
HSF9

SBF Garter yaylı, metal-takviyeli keçe

5

R01-P R02-P Dış çapı kauçuktan, garter yaylı keçe.

R01-R R02-R

R01-AF Dış çapı kauçuktan, garter yaylı keçe.

R01-AS

Tablo 2

SKF keçe dudağı malzeme parametreleri

Gösterim son eki Keçe dudağı malzemesi Gösterim örneği

R, RG Akrilonitril butadiyenli kauçuk (NBR) CR 15X35X7 CRW1 R

H Hidrojenize akrilonitril butadiyenli kauçuk (HNBR) CR 420X470X20 HDS3 H
(DURATEMP)
D Karboksili-akrilonitril butadiyenli kauçuk (XNBR) (SKF Duralip) CR 240X280X16 HDS2 D
V Floro kauçuk (FKM) (SKF Duralife)1) CR 640X680X20 HDL V
T Politetrafloretilen (PTFE) CR 70X90X10 RD10 T

1) Floro elastomerler için çok önemli iş emniyet bilgileri sayfa 142’de yer almaktadır.

145
Keçe montajı
SKF Rulman montaj kiti
SKF Rulman montaj kiti 120 mm’ye kadar iç
çapa sahip radyal keçelerin montajı için de kulla-
nılabilir. Bu kit aşağıdakilerden oluşur:
• Düzgün kuvvet dağılımı için A, B veya C harfle-
riyle markalanmış 3 vurma borusu
• 36 vurma halkası. Halkaya uygun vurma bo-
rusunun harf kodu, halkanın iç ve dış çapları
üzerine markalanmıştır, örn. B 25/52
• 1 adet çift taraflı darbeli çekiç
Montaj öncesi hazırlıklar
Güvenilir bir sızdırmazlık performansı elde etmek
ve keçeden en iyi şekilde yararlanmak için aşağı-
daki talimatların yerine getirilmesi gereklidir.
• Seçilen keçenin boyutlarının mil ve yatak bo-
yutları ile uyumlu olduğundan emin olun.
• Seçilen keçenin sıcaklık ve hız dışında, kullanı-
lan akışkana dayanıklı olduğundan emin olun.
• Keçeyi ezik, çizik, kesik vb. gibi hasarlara karşı
kontrol edin. Hasarlı bir keçeyi asla kullanmayın.
• Keçe kirli ise, dikkatlice temizleyin. Ilık sabunlu
su (30 °C (85 °F)’0den fazla değil) kullanın ve
oda sıcaklığında kurutun.
• Keçe dış yüzeyinin zarar görmemesi için ya-
taktaki yuvanın pahını düzgün olarak verin.
• Keçe yuvası ve mil üzerinde keçenin çalışacağı
karşı yüzeyin boyut ve form toleransları ile pü-
rüzlük ve sertlik değerleri, SKF tarafından ve-
rilen sınırlar içinde kalmalıdır.
• Keçe dudaklarının temas edeceği bütün mil
faturalarında, ya pah alınmalı veya yuvarlatma
yapılmalıdır.
• Uygulamada kullanılacak yağ ile keçeyi hafifçe
yağlayın. Kuru çalışan uygulamalarda kullanı-
lan PTFE keçe dudakları, montaj öncesi
yağlanmamalıdır.
Radyal keçelerin yuva içine
takılması
Keçeyi yuva içine takarken, montaj kuvveti keçe-
nin dış çapına mümkün olduğu kadar yakın bir
bölgeden uygulanmalıdır. Bu nedenle, SKF me-
kanik veya hidrolik presle (veya çekiç) birlikte bir
mandrel kullanılmasını önermektedir.
146
DİKKAT: Montaj sırasında, keçe dudağının yö-
nünün doğru olduğundan emin olun († şek. 1).
Keçenin asıl işlevi kirlenmeyi önlemek olarak be-
lirlenmişse, keçe dudağı kirleticilere doğru (dışa-
rı) bakmalıdır. Keçenin asıl işlevi yağ kaçağını ön-
lemek ise, bu kez keçe dudağı yağlayıcıya doğru
(içeri) bakmalıdır.
Aşağıda, uygulamaya ve keçenin konumuna göre
düzenlenmiş önerilen bazı montaj yöntemleri yer
almaktadır:
• keçe arka yüzeyi bir faturaya veya destek hal-
kasına dayanıyor – bir mandrel kullanın
(† şek. 2).
• bir delik içinde belirli bir mesafedeki keçe – ke-
çeyi doğru konumlandırmak için faturalı bir
mandrel kullanın († şek. 3).
• Yataktaki yuva alın yüzeyinden dışarı çıkan bir
mil mevcut – SKF Rulman montaj kiti kullanın
(† şek. 4). Diğer durumlarda, keçeyi ahşap
veya plastik bir levha üzerinden bir çekiç yar-
dımıyla yuvasına oturtun († şek. 5).
Büyük keçeler için uygun bir montaj yöntemi yok-
sa, SKF bir ahşap blok († şek. 6) veya metal
montaj diski kullanılmasını önermektedir. Alter-
natif yöntemler kullanırken, keçenin eğilmesi
veya çarpılmasını önlemek için, çevre yüzeyi bo-
yunca homojen yük uygulanmalıdır. Eğer keçe
yatak gövdesi arkasındaki bir boşluğa takılacak-
sa, bu durumda bir ahşap parçası kullanılmalıdır
(† şek. 7).
Bir keçeyi yuva içine takarken:
Şek. 1
 SKF Rulman montaj kiti

Şek. 2 Şek. 5

5
Şek. 3 Şek. 6

3
6 7

1 2

8 5
4

Şek. 4 Şek. 7

3
5 8

2 1

7 6
4

147
Keçe montajı

Şek. 8
• Keçe ve montaj aletinin eğik durumda olmadı-
ğından emin olun († şek. 8). Keçe ve montaj
aleti yuvaya dik konumda olmalıdır.
• Keçe takma aletinin dış çapının, keçenin dış
çapına yakın büyüklükte olduğundan emin
olun, aksi takdirde keçenin bükülmesi ve çar-
pılması riski ile karşılaşılabilir († şek. 9).
• Kesinlikle bir zımba kullanmayın († şek. 10).
• Her zaman, keçe takma aletine bir çekiç ile
hafif vuruşlar yapın.
• Keçeye, herhangi bir çekiç ile doğrudan kesin-
likle vurmayın († şek. 11).

DİKKAT: Sızdırmazlık elemanlarını tedbirli bir

şekilde kullanın (keçe dudağı, karşı yüzey ve rul-
manla temastan kaçınmak için).

Şek. 9

Şek. 10 Şek. 11

148
 Radyal keçelerin yuva içine takılması

Toz dudaklı keçelerin takılması Şek. 12

Çift dudaklı veya toz dudaklı keçeleri monte eder-

ken, iki dudak arasındaki boşluğu uygun bir gres-
le doldurun († şek. 12). Bu öneri, hidrodinamik
prensiple çalışan keçeler veya silikon kauçuk ke-
çeler için geçerli değildir.

Kapalı kauçuk keçelerin takılması

Komple kauçuk gövdeli keçeler, herhangi özel bir
alet gerekmeksizin elle monte edilebilirler. Bu-
nunla birlikte, montaj sonrasında keçe, yuva için-
de bir kapak yardımı ile eksenel olarak tespit
edilmelidir († şek. 13).

5
Şek. 13

149
Keçe montajı

Radyal keçelerin mil üzerine Şek. 14

takılması
Bir keçeyi mil üzerine takarken SKF, aşağıdaki
talimatların yerine getirilmesini önermektedir:

• Bütün kanalları, kama yuvalarını, delikleri, ka-

malı mil yüzeylerini, vida dişlerini ve diğer kes-
kin kenarlı yerleri ince cidarlı (< 0,5 mm) bir
koruyucu ile kaplayın († şek. 14).
• Faturalı millerde, faturanın pahı alınmamış
veya yuvarlatma yapılmamış ise bir bilezik kul-
lanın († şek. 15).

Koruyucu kaplama ve bileziklerin dış yüzeyleri,

keçe ve karşı yüzeyde kullanılan aynı yağlayıcı ile
yağlanmalıdır. Montaj aletinin dış yüzeyi ile keçe-
ye temas eden kısmı keskin kenarlı veya çapaklı
Şek. 15
olmamalıdır.
PTFE’den imal edilen radyal keçeler her zaman
bir koruyucu kaplama veya bilezik kullanılarak
monte edilmelidir.
Eğer keçeler monte edildikten sonra, yatak
veya makina gövdesi boyanacaksa, keçelerin bo-
yadan korunması gerekir. Bunun için mukavva-
dan kesilmiş diskler († şek. 16) kullanılabilir.

Şek. 16

150
 Radyal keçelerin mil üzerine takılması

Şek. 17
Radyal keçelerin
değiştirilmesi
DİKKAT: Radyal keçeler bir kere yerinden sökül-
düğünde, kesinlikle tekrar kullanılmamalıdır.

Keçenin eş çalıştığı karşı yüzeyde aşınma veya

hasar mevcutsa, derhal tamir edilmelidir. Bunu
yapmak için birkaç farklı yöntem vardır
(† şek. 17):

a • Mil yüzeyinin tekrar işlenmesi; bu işlem milin

sökülmesini gerektirir.
• Karşı yüzey olarak kullanılan bileziğin değişti-
rilmesi (a).
• SKF SPEEDI-SLEEVE takılması (çap değeri
≤ 203 mm den küçükse) (b), veya büyük çaplı 5
aşınma bileziği (LDSLV) (büyük çap sınırı
> 203 mm).
• Yatak yuvası içinde, yatak faturası ile keçe ara-
sına bir mesafe halkası takılması (c).
• Keçe yuvasına farklı derinlikte yeni bir keçenin
b takılması (d).

Mümkün olduğu takdirde, keçe dudağı her za-

man sızdırmazlık sağlanmak istenen ortama dö-
nük olarak yerleştirilmelidir (c).
Eş değer bir keçe seçerken, keçenin tasarımı
ve malzemesi orijinal olanla aynı olmalıdır. Bir
şüpheye düşülmesi halinde, çalışma şartlarına
dayanabilecek daha yüksek kalitede bir keçe
kullanılmalıdır.
Eğer, orijinal tasarım ile aynı genişlikte bir keçe
mevcut değilse, bir dereceye kadar daha dar
keçe kullanılabilir. Ya da, eğer keçe yuvasının de-
c rinliği izin veriyorsa, biraz daha geniş keçe de
muadil olarak seçilebilir.

151
Keçe montajı
SKF aşınma bileziği ile
aşınmış bir milin tamiri
SKF SPEEDI-SLEEVE’in montajı
SKF SPEEDI-SLEEVE aşınma bilezikleri, mil üze-
rindeki keçe aşınma izlerinin tamiri için hızlı, ko-
lay ve ucuz bir yoldur. Makinanın sökülerek milin
işlenmeye gönderilmesini gerektirmeyen bu bi-
lezikler, tamir ve duruş masraflarını kayda değer
oranda düşürürler. SKF SPEEDI-SLEEVE aşınma
bileziklerinin bir diğer avantajı, sadece 0,28 mm
kalınlığında olmalarıdır.
Montaj işlemi basit olmasına karşın, en iyi so-
nucu elde etmek için dikkatlice yapılmalıdır
(† şek. 18).
1 Keçeyi ve milde keçenin çalışacağı karşı yü-
zeyi temizleyin. Çapak veya kaba pürüzleri
kaldırın (a) ve bileziğin kama yuvası, delik,
kamalı mil yüzeyi vb. bir yere takılmayaca-
ğından emin olun.
2 Bileziğin takılacağı mil yüzeyinin aşınmamış
bir bölgesinden mil çapını ölçün. En az üç
noktadan ölçün ve ortalamayı alın (milin
önerilen sınırlar içinde olup, olmadığını doğ-
rulamak için). Eğer, ortalama çap verilen bi-
lezik boyutu için sınırlar içinde kalıyorsa, her-
hangi bir yapıştırıcı kullanmaksızın bileziğin
serbest dönmesini veya yanlara hareket et-
mesini önleyecek bir sıkılık oluşacak
demektir.
3 Keçe aşınma izini kapatmak için bileziğin ne-
reye yerleştirileceğini belirleyin. Tam yerleşti-
rileceği noktayı ölçün ve bunu doğrudan yü-
zey üzerine markalayın. Bilezik tam olarak
aşınma izi üzerinde olmalıdır. Aşınma izi ne
tam dipte, ne de uçta yer almalıdır.
4 Derin olmayan aşınma izlerinde dolgu gerek-
mez. Opsiyonel olarak, bileziğin içine sertleş-
meyen cinsten ince bir tabaka macun uygu-
lanabilir. Mil veya bilezik dış çapı üzerine
bulaşan fazla macunu temizleyin.
5 Eğer milde derin aşınma izleri varsa, toz me-
tal epoksi reçinesi ile kanalları doldurun. Dol-
gu sertleşmeden bileziği takın, bu şekilde
fazla dolgu bilezik tarafından dışarı atılır. Bi-
leziğin dış yüzeyine bulaşmış dolguları
temizleyin.
DİKKAT: SKF SPEEDI-SLEEVE montajı için
kesinlikle ısı kullanmayın!
152
6 Bilezik flanşı çoğunlukla sağlam olarak yerin-
de kalır, ancak flanşa dayanacak başka ele-
manlar varsa, flanş çıkarılmalıdır. Flanşın kal-
dırılması gerekiyorsa, sadece bir yönde dış
çapa dik olarak kesip, çıkarılabilir. Bileziğin
flanşlı tarafı mile önce takılır. Daha sonra,
montaj aleti bilezik üzerine yerleştirilir (b).
7 Montaj aletinin merkezi kısmına, bilezik aşın-
mış yüzeyini kaplayana kadar hafifçe vurun.
Eğer montaj aleti çok kısa ise, uçları düzeltil-
miş, çapaksız bir boru (c) kullanılabilir. Boru-
nun iç çapının, montaj aletinin iç çapı ile aynı
olduğundan emin olun. Hassas taşlanmış bi-
lezik dış yüzeyini çizmemeye özen gösterin.
8 SKF SPEEDI-SLEEVE, montaj sırasında ke-
çenin keskin kenarlar yüzünden zarar gör-
memesi için, her zaman muylu yüzeyinin ta-
mamını kaplayacak şekilde monte edilmelidir.
9 Eğer bilezik flanşı kesilip çıkarılacaksa, keçe
yüzeyinden flanşı kavrayıp, çıkarmak için bir
kargaburun kullanın (d) ve bunu bir bobin
gibi sarın. Bu sırada, bileziğin uç kısmını mil
üzerinden kaldırmamaya ve bilezikte keskin
bir yüzey bırakmamaya özen gösterin. Flan-
şın çıkarılması, bileziğin dış yüzeyine zarar
verilmemesi için maksimum özen ile
yapılmalıdır.
10 Bilezik takıldıktan sonra, keçeye zarar verebi-
lecek çapak olup olmadığını tekrar kontrol
edin.
11 Keçeleri yerine takmadan, sistemde kullanı-
lan yağlayıcı ile bileziği yağlayın.
12 Keçeyi yerine takma işlemine geçin.
13 Yukarıda verilen talimatları uygulayarak yeni
keçeyi takın veya keçenin yerleştirildiği kapa-
ğı yerine yerleştirin (e).
Büyük çaplı aşınma bileziklerinin montajı
Büyük çaplı SKF aşınma bilezikleri (LDSLV) ısıtı-
larak montaj için tasarlanmıştır. Bilezik, SKF in-
düksiyonlu ısıtıcı gibi uygun bir cihaz kullanılarak,
yaklaşık 180 °C (355 °F)’lik sıcaklığa üniform
olarak ısıtılmalıdır.
DİKKAT: Bileziği 200 °C (390 °F) üzerindeki
sıcaklıklarda kesinlikle ısıtmayın.
Bilezik, çok hızlı soğuduğundan ve doğru konu-
ma gelmeden mil üzerinde sıkışabileceğinden,
ısıtma sonrasında hemen yerine takılmalıdır.
Eğer bileziğin konumunun değiştirilmesi gerekir-
 SKF aşınma bileziği ile aşınmış bir mlin tamiri

Şek. 18

a d

b e

se, dış yüzeyine ve mile takıldığı yuvarlatma kıs-

mına zarar vermemek için çok dikkatli olun.

153
Keçe montajı

Kauçuktan büyük ve parçalı DİKKAT: Kesinlikle keçenin sadece tek bir

keçelerin montajı ucunu yerleştirip, geri kalan kısmını mil üzeri-
ne oturtmayın. Bu durumda keçe aşırı uzaya-
HS6, HS7 ve HS8 serisi kauçuk veya HSF1, cak ve yataktaki keçe yuvasına montajı çok
HSF2, HSF3 ve HSF4 serisi kumaş takviyeli par- güç, hatta imkansız hale gelecektir.
çalı kauçuk keçeleri monte ederken, aşağıdaki
talimatlara uyulmalıdır († şek. 19). 7 Yataktaki faturaya dayanana kadar, küçük bir
ahşap blok kullanarak keçeyi yuvasına doğru
1 Uygun olduğunda, yayı SKF kilitli yay kanalı itin (e).
içine yerleştirin ve keçe bağlantısına göre ha- 8 Keçeyi ve özellikle de, yay bağlantısını kontrol
reket edebilecek şekilde konumlandırın. edin.
2 Keçe dudaklarını ve karşı yüzeyı ince bir yağ 9 Kapağı yerine takın (f ve g). Kapak cıvatalarını
tabakası ile kaplayın (a). Bunun için uygula- kapak, yatak alın yüzeyi ile temas edene kadar
mada kullanılacak aynı yağlayıcıyı kullanın. üniform olarak sıkın.
3 Keçe dudağının doğru yöne bakıp, bakmadığını
kontrol edin (b).
4 Garter yayının uçlarını birleştirin:
–– HSF1, HSF2, HSF3 ve HSF4 serisi keçelere
uygun, vidalı tip konnektörü (c1) olan yaylar
için, yay uçlarını birlikte burun. Bir ucunu
diğerine yerleştirin ve uygun pozisyonda
vidalayın.
–– HS6 serisi ve HS8 serisi keçelerin çoğuna
uygun, ucu gözlü halka şeklinde olan kon-
nektörler (c2) için, yay uçlarını birbirine
doğru çekin ve birinin kancasını diğerinin
gözüne takın. Keçe performansını azaltacağı
için yayı aşırı miktarda çekmeyin.
–– HS7 serisi keçelere uygun, kontrol çubuklu
konnektörü (c3) olan yaylar için, yay uçlarını
birbirine doğru çekin. Daha sonra, kontrol
çubuğunu diğer yaydaki deliğe geçirin. Keçe
performansını azaltacağı için yayı aşırı mik-
tarda çekmeyin.
5 Mil üzerinde, keçe bağlantı bölgesi saat 12 yö-
nünde olacak şekilde keçeyi konumlandırın ve
keçe bağlantı kısmını yataktaki yuva içine doğ-
ru sürün (d).
6 Aynı anlarda saat 3 ve 9 yönlerinden (e) baş-
layıp, saat 6 ve 12 yönlerinde bitirmek üzere
keçenin geri kalanını yuvaya yerleştirin.
1 200 mm ve üzeri mil çapları için, keçenin
geri kalan kısımlarını tespit etmeden önce saat
12, 3, 6 ve 9 yönleri tercih edilebilir.

154
 Kauçuktan büyük ve açık keçelerin montajı

Şek. 19

12

9 3

6
a
e

1
f

c
3

g
d

155
Keçe montajı

Sızdırmazlık lamellerinin Şek. 20

takılması
İster ara halkalı, isterse ara halkasız († şek.
20a) olsun, sızdırmazlık lamelleri her zaman
şek. 21a‘da görüldüğü gibi, lamellerin pompala-
ma etkisi rulmandan dışarı doğru olacak şekilde
yerleştirilmelidir. Eğer yeniden yağlama için bir
mesafe halkası († şek. 20b) kullanılacaksa, bir
mesafe halkası iç bileziğe dayanırken, diğeri ise
dış bileziğe dayanmalıdır († şek. 21b).

1 İki sızdırmazlık lameli arasındaki boşluğu, örn.

SKF LGMT 2 gibi su itici ve pas önleyici bir
gresle doldurun. a b
2 Delik ve lamel dış yüzeylerini hafifçe gresleyin.
3 Lamel setini başlangıç konumuna yerleştirin.
Yatak lamelinin alın yüzeyinin, rulmanın dış
Şek. 22
bileziğine dayandığından emin olun († şek.
21b).
4 Lamel setini, her iki lamele de birlikte dayana-
cak bir başlık takozu veya buna benzer bir alet
kullanarak, hem yataktaki yuvaya, hem de
mile aynı anda takın († şek. 22). Lamellerin
çarpılmadığından emin olun.
5 Arka arkaya birkaç lamel grubu yerleştirile-
cekse, bunları teker teker yerine takın.

Şek. 21

a b

156
 Sızdırmazlık lamellerinin takılması

Şek. 23
V-Ring keçelerin montajı
V-ring keçeler († şek. 23) oldukça elastiktir ve
diğer elemanların üzerinden geçirilebilirler (†
şek. 24). Bu şekilde montaj işlemi daha basit ve
kolay gerçekleşir. Çok sayıda ve aynı büyüklük-
te V-ringin monte edilmesi gereken hallerde,
keçeleri öngörülen derinliğe kadar ittirmek için
basit montaj aletleri yapılabilir († şek. 25).
Bir V-ringi monte ederken, keçenin mil üzeri-
ne üniform olarak oturduğundan ve karşı yüzey
ile V-ringin arka yüzeyi arasındaki derinliğin
belirtilen toleranslar içinde kaldığından emin
olun.

5
Şek. 24

Şek. 25

157
Ayar işlemleri

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Kayış ayarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Kayış ayarsızlık türleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Makina kurulumu ve ayarı. . . . . . . . . . . . . 161 Kayış ayar toleransları . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Temel kalitesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Kayış ayar yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Ayar hedefleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Geleneksel kayış ayar yöntemleri. . . . . . . 176
Topal ayak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Lazerli kayış ayar yöntemleri . . . . . . . . . . 176
Topal ayak tipleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Topal ayak kontrolü . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Ayar şimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 6
Makina şimleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
SKF Vibracon SM elemanları . . . . . . . . . . 164
Özel yapım rijit çelik takozlar. . . . . . . . . . . 164
Epoksi reçinesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Cıvataların sıkılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Sıkma momenti ve ön gerilme
kuvveti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Sıkma aletleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

Eksen ayarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Eksen kaçıklığı türleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Ölçüm kuralları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Sabit ve hareketli makinalar. . . . . . . . . . . 167
Ayar parametreleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Ölçüm konumları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Eksen ayar toleransları. . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Eksen ayar yöntemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Geleneksel eksen ayar yöntemleri . . . . . . 170
Komparatörlü yöntemler . . . . . . . . . . . . . 170
Lazerli eksen ayar yöntemleri. . . . . . . . . . 172
Ayar süreci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

Kardan mili ayarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

Kardan mili ayar toleransları. . . . . . . . . . . . . 175
Kardan mili ayar yöntemleri. . . . . . . . . . . . . 175
Lazerli Kardan mili ayar yöntemleri. . . . . . 175

159
Ayar işlemleri

Giriş Millerin, paralelden kaçık eksenli tahrik

elemanlarının, kayış-kasnakların, haddelerin
İlk kurulum ve bakım sırasında, döndüren ve
ve silindirlerin ayarları ile ilgili ilave bilgilere
döndürülen makinaların ayarları çok önemli
www.aptitudexchange.com veya
faaliyetlerdir. Erken rulman hasarı ve buna bağlı
www.skf.com web sitelerinden ulaşabilirsiniz.
olarak diğer elemanların hasarının önlenmesi
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
için makinada eksen ayarı çok kritiktir. Makinaları
bir seri geniş kapsamlı eğitim programı
düzgün bir şekilde ayarlamanın maliyeti, yüksek
düzenlemektedir († Eğitim, sayfa 326’dan
bakım masrafları ve kritik ekipmanların hasar
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
maliyetleri ile karşılaştırıldığında çok düşüktür.
iletişime geçin veya www.skf.com/services
Ayar işlemleri aşağıdaki elemanlarda yapılır:
web sayfasını ziyaret edin.
Mil ekseni ve kayış ayar ekipmanları ile
• miller
birlikte ayar şimleri SKF Bakım Ürünleri (†
• paralelden kaçık eksenli tahrik elemanları, örn.
Ek K, sayfa 419) kısmında mevcuttur. Daha
kardan şaftları
fazla bilgi için www.mapro.skf.com web
• kayış kasnakları
sitesini ziyaret edin.
• haddeler ve silindirler, örn. kağıt makinaları
SKF, ayar işlemleri için tecrübeli servis
ekiplerine de sahiptir. Daha fazla bilgi için,
Bu bölümde miller, paralel kaçık eksenli tahrik
www.skf.com/services web sitesini ziyaret
elemanları (kardan milleri) ve kayış kasnak me-
edin.
kanizmalarının ayar işlemleri hakkında temel
prosedürler anlatılacaktır.
Hassas bir ayarın avantajları şunlardır:

• artan rulman ömrü

• artan keçe ömrü
• artan kaplin ömrü
• artan bakım periyotları
• artan enerji verimliliği
• daha az titreşim ve gerilme

160
 Giriş

Makina kurulumu ve ayarı Şek. 1

Tahrik eden ve edilen makinaların uygun şekilde

ayarlanması, büyük oranda makina kurulumu-
nun kalitesine bağlıdır. Optimal bir kurulum, aya-
rın en hassas sonuç alınacak şekilde, hızlı ve ko-
lay yapılmasını sağlar.
Optimal bir makina kurulumu için, aşağıdaki
hususların göz önüne alınması gereklidir:

• temel kalitesi
• ayar hedefleri
• gevşek ayak
• ayar şimleri
• cıvataların sıkılması

Temel kalitesi
Bir makina kurulumundaki en kritik husus, dina- cak şekilde tespit ederler. Bu parametreler tipik
mik şartlar altındaki çalışma sırasında elemanları olarak kaplin yarılarının eksenleri arasındaki
destekleyen ve bunlar arasındaki ayarların ko- açıklık veya makina ayaklarındaki ayar değerleri 6
runmasını sağlayan bir temelin varlığıdır. İster olarak ifade edilir.
yeni bir makina kurulumu, isterse mevcut maki- Tasarımcılar tarafından sağlanan talimatlara
nanın tekrar ayarlanması olsun, SKF bu işlemler ilave olarak SKF, makina ayarlarının; temel, ma-
sırasında aşağıdaki talimatların yerine getirilme- kina gövdesi ve ortam sıcaklığı aynı değerde iken
sini önermektedir: yapılmasını önermektedir. Ayar işlemlerine baş-
lamadan önce, makina gövdesi ve temel arasın-
1 Makina temelinde çatlak, bozulma ve hasarlı daki izafi sıcaklık farkı %10 ile %15’den fazla ol-
cıvata delikleri olup, olmadığını kontrol edin, mamalıdır. Ayrıca, ayar hedeflerinde gerçek
varsa tamir edin. sıcaklığın esas alındığından emin olun (bazı hal-
2 Mevcut şimleri ve takozları kaldırın. Bunlar lerde tahmini çevre sıcaklığı da esas alınabilmekte-
hasarlı değilse, paslanma için kontrol edin ve dir).
eğer tekrar kullanmak gerekirse, önce pası
temizleyin.
3 Temelin montaj yüzeyi üzerinde pas, boya
veya yağ varsa bunları da temizleyin.
4 Eğer pas veya dişlerinde hasar varsa, bütün
bağlantı cıvatalarını değiştirin.
5 Temelin düzlüğünü bir lazer ile kontrol edin.
Temelin düzlük toleransı IT7 tolerans sınıfı
içinde olmalıdır.

NOT: Ayar işlemlerine başlamadan önce, bütün

tamir işleri tamamlanmalıdır!

Ayar hedefleri
Çalışma sırasında makina elemanları ısınır ve
genleşir († şek. 1). Buna ısıl genleşme denir ve
büyüklüğü malzemeye ve makinanın sıcaklığına
bağlıdır.
Genel olarak, tasarımcılar olası ısıl genleşmeyi
hesaplar ve ayar parametrelerini bunu karşılaya-

161
Ayar işlemleri

Topal ayak Şek. 2

Topal ayak († şek. 2) bir makinanın temeli üze-

rine rijit ve düzgün olarak yerleştirilemediği du-
rumu belirtir. Topal ayağın temel nedenleri:

• hasarlı temel, özellikle çatlak içerenler

• yüzeye sadece belirli bölgeden oturabilen ha-
sarlı veya deforme olmuş makina tabanı
• yanlış şim kullanımı

Topal ayak tipleri

İki tür topal ayak mevcuttur († tablo 1)

• paralel topal ayak

• açısal topal ayak

Makina gövdesi hassas ayar sırasında hareket

edeceği için bir topal ayak varsa, düşey bir ayar
yapmak mümkün değildir. Topal ayağı ortadan
kaldırmak için cıvataların sıkılması, gövdeyi de-
forme edebilir ve hatalı ayar sonucunda erken
rulman hasarı ortaya çıkabilir.
Hem paralel, hem de açısal topal ayak sorun-
ları, SKF Vibracon SM elemanları kullanılarak çö-
zülebilir. Daha fazla bilgi için, sayfa 163’deki Ayar
şimleri bölümünü inceleyiniz.
Büyük mertebeli bir topal ayak probleminin
tespiti için SKF, lazerli yöntemlerin kullanılmasını
önermektedir.
Daha fazla bilgi için, ilgili bölümler olan sayfa
167’deki Eksen ayarı veya sayfa 176’daki Kayış
ayarına bakınız.

Topal ayak kontrolü

Topal ayak kontrolü, en iyi şekilde sentil kullanı-
larak, her ayağa ait değerlerin bir yere kaydedil-
mesi ile yapılabilir. Bu yöntemle, ölçüm değerleri
ve topal ayağın tipi büyük bir hassasiyetle tespit
edilebilir.

Tablo 1

Topal ayak tipleri

Paralel topal ayak Açısal topal ayak

Tanım Makina ayağı tabana paralel, ancak tabanla temas Makina ayağının sadece bir kısmı tabana temas ediyor. Bu
etmiyor. Bu aynı zamanda “kısa ayak” olarak adlandırılır. aynı zamanda “eğik ayak” olarak da bilinir.

Çözüm Şimler ekleyerek boşluğu kapatın. Açıyı ayarlayın veya müşteriye özel takoz (kama) kullanın.

Makinanın montaj yüzeyini hazırlamak için SKF Vibracon Makinanın montaj yüzeyini hazırlamak için SKF Vibracon
SM elemanları kullanın († SKF Vibracon SM elemanları, SM elemanları kullanın († SKF Vibracon SM elemanları,
sayfa 164). sayfa 164).

162
 Makina kurulumu ve ayarı

Ayar şimleri Şek. 3

Makina tabanı ile destek yüzeyi arasındaki boşlu-

ğu kapatmak için kullanılan elemanlara şim adı
verilir. Şim prensibi ile ayar için aşağıdaki ele-
manlar kullanılabilir:

• ayar şimleri
• ayarlanabilir çelik elemanlar, örn.
SKF Vibracon SM elemanları († şek. 3)
• özel yapım, rijit çelik takozlar
• epoksi reçinesi

Şim prensibi ile ayar işlemi, seçilen elemanların

türüne göre değişir. Bazı şimler yeni kurulumlar
veya tamir uygulamalarında uygun bir montaj
düzlemi oluşturmak için tasarlanmışlardır. Di-
ğerleri ise, mevcut makinaların yeniden ayarında
gevşek ayak problemini çözmek için kullanılırlar.
Şek. 4
Makina şimleri
Makina ayar şimleri, makinanın düşey yüksekli- 6
ğini ayarlamak ve paralel gevşek ayak sorununu
çözmek için kullanılan, ince ayar elemanlarıdır.
Şimler, makina ayakları ile karşı destek yüzeyi
arasına yerleştirilirler († şek. 4).
SKF, ayar için yeterli mukavemete sahip ve ko-
rozyona dayanıklı paslanmaz çelik şimlerin kulla-
nılmasını önermektedir. Bakır veya pirinç gibi
uygun olmayan malzemelerden yapılmış şimler
çok yumuşaktır ve yük altında kolaylıkla plastik
deformasyona uğrarlar. Bu da gevşemeye yol
açar ve zaman içinde ayar problemleri oluşabilir.
SKF’nin TMAS serisi ayar şimleri, 52 mm çapa
kadar olan bağlantı cıvataları için, beş farklı bü-
yüklük ve her büyüklük için on farklı kalınlıkta te-
darik edilebilir (tablo 2a ve 2b, sayfa 164). Bu
ön kesilmiş kanallı şimler, yüksek kaliteli paslan-
maz çelikten yapılmış ve hassas ayar için çok dar
toleranslarda işlenmiştir. Ayar şimleri, her biri
kendi kalınlığı ile markalanmış olarak, onluk set-
ler halinde tedarik edilebilmektedir.

DİKKAT: Mümkün olduğu takdirde, sadece bir

şim kullanın. Üç şimden daha fazlasını üst üste
koymayın. Aksi takdirde, temas eden yüzeylerin
sayısı artar, bu da önerilen cıvata uzamasını etki-
ler. Cıvatalar hakkında ilave bilgiler için sayfa
166’daki Cıvataların sıkılması bölümünü
inceleyin.

163
Ayar işlemleri

Tablo 2a SKF Vibracon SM elemanları

SKF TMAS serisi ayar şimleri SKF Vibracon SM elemanları, özellikle gevşek
ayağın bir sorun oluşturabileceği uygulamalarda
T iyi bir montaj düzlemi oluşturulmasını sağlayan
A üniversal, yüksekliği ayarlanabilen ve montaja
hazır çelik ünitelerdir.
Standart SKF Vibracon SM elemanları
(† şek. 5), 12 ile 65 mm çap aralığındaki bağ-
B C lantı cıvataları için iki farklı tasarımda imal
edilmiştir.

• SKF Vibracon orijinal (a)

• SKF Vibracon kısa profil (b)
Gösterim1) 2) Boyutlar
A B C T2) DİKKAT: SKF Vibracon SM elemanları, makina-
– mm ları kaldırmak için tasarlanmamıştır! SKF, bu gibi
hallerde kısa hidrolik silindirlerin veya krikoların
TMAS 50-xxx 50 50 13 xxx kullanılmasını önermektedir.
TMAS 75-xxx 75 75 21 xxx
TMAS 100-xxx 100 100 32 xxx
TMAS 125-xxx 125 125 45 xxx SKF Vibracon SM elemanlarının montajı ile ilgili
TMAS 200-xxx 200 200 55 xxx ayrıntılı bilgi ürünle birlikte verilmektedir.

Özel yapım çelik takozlar

Özel yapım çelik takozlar (kanallı elemanlar) sa-
dece tamir uygulamalarında ve aşağıdaki şartlar
oluştuğunda kullanılmalıdır:
1) set başına 10 adet şim
2) xxx şim kalınlığını gösterir († tablo 2b)
• SKF Vibracon SM elemanları için ayar yüksek-
liği çok düşükse
• ayar şimleri için ayar yüksekliği çok fazla ise
Tablo 2b
• açısal gevşek ayak durumu mevcutsa
Şim kalınlığı

Gösterim Boyut
Özel yapım takozların tasarımı ve büyüklüğü (†
T Tolerans şek. 6) uygulamanın şartlarına bağlı olarak deği-
– mm
şir (örneğin; makinanın ağırlığı ve temelin tipi
gibi).
005 0,05 ± 0,010
010 0,10 ± 0,020
020 0,20 ± 0,025

025 0,25 ± 0,025

040 0,40 ± 0,030
050 0,50 ± 0,030

070 0,70 ± 0,040

100 1,00 ± 0,040
200 2,00 ± 0,045

300 3,00 ± 0,150

164
 Makina kurulumu ve ayarı

Epoksi reçinesi Şek. 5

Epoksi reçinesi esas olarak tahrik makinalarının

ayarında kullanılır. Epoksi reçinesi tipik olarak
makina tabanı ile temel arasına dökülerek uygu-
lanır († şek. 7) ve 15 ile 100 mm’lik ayar yük-
seklikleri için uygundur.
Bu işe uygun reçinelerin sertleşme süresi kı-
sadır. Ayrıca bu reçinelerin basma mukavemeti
ile ekstrüzyona ve ısıl şoklara dayanımları olduk-
ça iyidir. SKF, ana malzeme olarak iki bileşenli
Epocast 36’nın kullanılmasını önermektedir.
Epoksi reçineleri hakkında daha fazla bilgi için
SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin. a)  SKF Vibracon orijinal

Epoksi reçinenin dökümü

Destek yüzeyini bütün boya ve kirlerden temizle-
yin. Destek yüzeyi üzerinde derin çizikler oluştu-
run. Yüzey üzerinde farklı açılarda açılacak kör
delikler de aynı işlevi yerine getirir. Bu işlem
epoksinin temele daha iyi tutunmasını sağlaya-
caktır.
b)  SKF Vibracon kısa profil
6
Kılavuz manşonu makina ayağı içinden temele
yerleştirin. Makina ayağı çevresine, reçinenin ka-
lıbını oluşturmak için kontrplak veya köpükten bir
Şek. 6
çerçeve yapın, destek yüzeyi ve çerçeve arasın-
daki sızdırmazlığı sağlamak için ise tebeşir tozu
kullanın. Ayırıcı maddeyi kılavuz manşon, makina
tabanı ve çerçeveye uygulayın. Çerçeve içini ma-
kina ayağının biraz üzerine kadar reçine ile
doldurun.

Şek. 7

Kılavuz
manşon

Makina tabanı 20 ila 30 mm

Epoksi reçinesi
Metal levha

Temel
Çerçeve kalıp

165
Ayar işlemleri

Cıvataların sıkılması HYDROCAM hidrolik sıkma aparatı

Makina kurulumu sırasında, cıvataların doğru
sıkma momenti ile sıkılması çok önemlidir. Cıva-
talara yanlış sıkma momenti uygulandığında, ça-
lışma sırasında makinanın gezinmesi söz konusu
olabilir. Bu da milin eksen ayarını bozar, nihaye-
tinde de rulman ve diğer elemanların erken ha-
sarı ile sonuçlanır.
Genel olarak, sıkma momenti değerleri maki-
na tasarımcıları tarafından belirtilmez. Eğer bu
değerler makina tedarikçisi tarafından verilmez-
se, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçiniz.
Sıkma momenti ve ön gerilme kuvveti
Bağlantı cıvataları, cıvatadaki maksimum çekme
gerilmesi, akma mukavemetinin %75’i olacak şe-
kilde sıkılmalıdır.
Sıkma aletleri
Bütün cıvata ve somunlar yeterli hassasiyette bir
tork anahtarı (en az iki aşamada) veya hidrolik
sıkma aparatı ile sıkılmalıdır. Büyük cıvatalar için
SKF, mümkün olan her zaman HYDROCAM hid-
rolik sıkma aparatının kullanılmasını önermekte-
dir († şek. 8). Bu aparatlar, bir tork anahtarı
gerekmeksizin cıvataların hassas ve doğru mon-
tajına olanak sağlar. Ayrıca, hidrolik aparatlarla,
cıvatada üniform bir ön gerilme ve üniform bir
uzama oluşur.
HYDROCAM hidrolik sıkma aparatları, somunun
üstünden cıvata ucu dışarı kadar çıkabildiği haller
için uygundurlar. Cıvataya takılı çevresel hidrolik
çene yardımı ile cıvata gövdesi soğuk olarak çeki-
lir. Bu durumda cıvata sadece tek eksenli çekme
yüküne maruzdur.
Bu durumda gerilme altında olmayan somun,
çok az bir momentle döndürülür ve cıvataya hiç
bir burulma momenti iletmez. Hidrolik aparattaki
akışkan tahliye edildiğinde, aparattaki hidrolik
yükün büyük bir kısmı somuna aktarılır ve sıkma
işlemi bu şekilde tamamlanmış olur.
Optimum hassasiyet için SKF, cıvatanın çekil-
mesi ve somunun döndürülmesi işleminin iki
kere yapılmasını önermektedir.
HYDROCAM hidrolik sıkma aparatları hakkında
daha fazla bilgi için SKF mühendislik hizmetleri
ile iletişime geçin.

DİKKAT: Diğer manuel aletler ile cıvatalar has-

sas bir şekilde sıkılamaz ve tekrarlanabilir sonuç-
lar elde edilemez.

Şek. 8

Gergi / Çekme ünitesi

Hidrolik gövde
Hidrolik basınç

Çevirme soketi

166

Eksen ayarı
İster eş eksenli, isterse kaçık eksenli olsun, bütün
miller dönme merkezi adı verilen bir eksen etra-
fında dönerler. Herhangi bir güç aktarım uygula-
masında, en verimli mekanik enerji aktarımı eş
eksenli miller arasında, yani çalışma sırasında
millerin dönme merkezlerinin düz bir çizgi üze-
rinde bulunduğu hallerde gerçekleşir. Eş eksenli
durumdan her sapma, eksen kaçıklığı olarak
adlandırılır.
Doğru şekilde ayarlanmış millerin getirdiği
avantajlardan bazıları aşağıda listelenmiştir:
• rulmana gelen ilave yük en aza ineceği için ar-
tan rulman ömrü
• kayış, kasnak, kaplin ve keçelerdeki aşınmanın
azalması neticesinde uzayan bakım periyotları
• sürtünme kaybı, gürültü ve titreşimdeki azal-
ma neticesinde enerji verimliliğinde artış
• mildeki eğilme momentindeki azalma sonu-
cunda azalan titreşim ve gerilme
Eksen kaçıklığı türleri
Esas olarak iki farklı türde eksen kaçıklığı vardır
(† şek. 9):
• paralel kaçıklık (a)
• açısal kaçıklık (b)
Pratikte, her iki tip eksen kaçıklığı da aynı anda
ortaya çıkar.
S M
a) Paralel kaçıklık
Paralel kaçıklık, tahrik edenden edilen üniteye doğru olan
güç aktarım düzleminde ölçülmek kaydı ile, bir milin dön-
me merkezi ile diğerinin dönme merkezi arasındaki paralel
sapmadır (kaplin üzerinden milimetre olarak ölçülür). Pa-
ralel kaçıklığın yönü her zaman belirtilmelidir.
Eksen ayarı
Ölçüm kuralları
Sabit ve hareketli makinalar
İki makinayı birlikte ayarlarken, bunlardan biri
sabit makina (S) ve diğeri ise hareketli makina
(M) († şek. 9) olarak tarif edilir. Pek çok halde,
sabit makina tahrik edilen (döndürülen) makina-
dır. Daha sonra ayar işlemleri hareketli makinaya
(tipik olarak bir motora) uygulanır.
Bazı durumlarda, her iki makina da hareketli
olabilir. Örneğin, hareketli makina tabana veya
cıvatalara sınırlı bir şekilde bağlıysa, hareketli
makinanın hassas ayarını yapabilmek için sabit
makinayı da biraz hareket ettirmek gerekebilir.
6
Şek. 9
S M
b) Açısal kaçıklık
Açısal kaçıklık, tahrik eden ve edilen ünitelerin mil eksenle-
rinin eğimleri arasındaki farktır. Genellikle, kaplin çapı başı-
na kaçıklık (mm/mm) miktarı olarak gösterilir. mm / 100
mm şeklinde ifade edilen bir açısal tolerans, kaplin çapından
bağımsız olarak, hemen hemen bütün millere uygulanabilir.
167
Ayar işlemleri

Ayar parametreleri Şek. 10

Eksen kaçıklığı iki düzlemde ölçülür († şek. 10):

• yatay (bir yandan öbür yana, x-ekseni

boyunca) Y
• düşey (yukarıdan aşağıya, y-ekseni boyunca)

Her bir ayar düzleminde paralel ve açısal bile-

şenler vardır, bu yüzden ölçülmesi ve düzeltilme- X
si gereken toplam dört ayar parametresi
mevcuttur:

• yatay paralel sapma

• yatay açısal sapma
• düşey paralel sapma
• düşey açısal sapma

Ölçüm konumları
Şek. 11
Eksen ayar işlemi sırasında değişik ölçüm ko-
numlarını tanımlamak için, sabit makinaya (S)
önden bakış, hareketli makinaya (M) ise arkadan 12
S
bakış hali için saat analojisinden yararlanılır (†
şek. 11). Ölçüm ünitelerinin yukarı pozisyonu 3
saat 12 olarak tanımlanırken, bunun 90° solun-
da ve sağında kalan konumlar ise, sırasıyla saat
9 ve 3 pozisyonları olarak ifade edilir. Saat 6 po- 9
zisyonu ise saat 12’nin tam karşısındadır (resim-
de mevcut değil). M
Şek. 12’de gösterildiği gibi, düşey düzlemde,
yani saat 12 veya 6 pozisyonlarında alınan öl-
çümler, düşey kaçıklığı (a) tespit etmek için kulla-
nılır. Düşey kaçıklık, yandan bakış durumunda
görülen herhangi bir sapmadır. Bu kaçıklık hare-
ketli makinanın ön ve arka ayaklarında yükseklik
ayarlamaları yapılarak düzeltilebilir.

Şek. 12

Yüksek Sağ

Düşük Sol

a) Düşey kaçıklık b) Yatay kaçıklık

168
 Eksen ayarı

Yatay düzlemde, yani saat 9 veya 3 pozisyon-
larında alınan ölçümler, yatay kaçıklığı (b) tespit
etmek için kullanılır. Yatay kaçıklık, üstten bakış
durumunda görülen herhangi bir sapmadır. Bu
kaçıklık, hareketli makinanın konumu yanlara
doğru ayarlayarak düzeltilebilir.
olup olmadığını tespit etmek için dişli tertibi ve
değişik elemanların fonksiyonları kullanılabilir.
NOT: Hassas eksen ayarı, dönme hızı arttıkça
çok daha kritik bir hale gelir.

Eksen ayar toleransları

Eksen ayar toleransları, mil çapından veya kaplin
imalatçısının verilerinden ziyade, milin dönme
hızına bağlıdır.
Gerekli ayar hassasiyetinin tanımlanması ma-
kina tasarımcısının sorumluluğundadır. Bununla
birlikte, eğer bu konuda elde herhangi bir bilgi
yoksa, tablo 3’de verilen toleranslar yaygın ola-
rak kabul gören değerlerdir. Bu toleranslar her-
hangi bir rulman tipi, makina büyüklüğü, tahrik
hızı ve ekipman türüne özel değildir. Bu yüzden,
bu değerler sadece yol gösterici olarak
kullanılmalıdır. 6
Isıl genleşmeyi karşılamak için makina imalat-
çıları, ilk ayar işlemleri sırasında ısıl genleşme
miktarını dikkate alan genleşme paylarını verir-
ler. Bunlar ayrıca, ayar hedeflerinin tutturulması
için diğer faktörleri de dikkate alırlar. Örnek ola-
rak, dişli kutusundaki bir milin yatay ayarında,
ayar hedefinin herhangi özel bir elemana bağlı

Tablo 3

Eksen ayar toleransları için yol gösterici değerler

Dönme hızı Toleranslar1)

Paralelden kaçıklık Açısal kaçıklık
‘den büyük dahil. Mükemmel Kabul edilebilir Mükemmel Kabul edilebilir

d/dak mm mm / 100 mm

– 1 000 0,07 0,13 0,06 0,10

1 000 2 000 0,05 0,10 0,05 0,08
2 000 3 000 0,03 0,07 0,04 0,07
3 000 4 000 0,02 0,05 0,03 0,06
4 000 6 000 < 0,02 0,03 < 0,03 0,05

1) Toleranslar rulman tipi, makina büyüklüğü ve diğer tasarım faktörlerine bağlı olarak değişir.

169
Ayar işlemleri

Eksen ayar yöntemleri
İki makina milinin birbirine göre eksen ayarını
yapmak için değişik yöntemler mevcuttur. Bazı
temel eksen ayar yöntemleri tablo 4’de kıyasla-
malı olarak verilmiş ve sayfa 170 ile 173 arasın-
da ise bunlar hakkında özet bilgiler sunulmuştuır.
SKF, mümkün olan her zaman eksen ayarı için
lazer teknolojisinin kullanılmasını önermektedir.
NOT: Ayar sırasında, ölçümler ya mil ucundan
veya bir kaplin yarısının çemberinden alınabilir.
Basitleştirme için aşağıdaki işlemlerde sadece bir
kaplin yarısı dikkate alınacaktır. Ayar parametre-
leri ve ölçüm konumları hakkında daha fazla bilgi
için sayfa 167’deki Ölçüm kuralları bölümüne
bakınız.
Ters çember yöntemi, “gerçek” bir eksen ayar
yöntemi olduğundan daha çok tercih edilir. Bu
yöntemde, sabit ve hareketli makinalar arasında-
ki kaçıklığı tespit etmek için, her iki kaplin yarısı-
nın çemberinden ölçüm alan iki komparatör
saatinden faydalanılır.
Çember-alın yönteminde, millerin paralelden
kaçıklığını tespit için bir kaplin yarısının çembe-
rinden ölçümler alan bir komparatör mevcuttur.
Diğer ölçümler, milin açısal kaçıklığını tespit et-
mek için kaplin yarısının alın yüzeyinden alınır.
DİKKAT: Komparatör ibresinin tam bir dönüşü-
nü kaçırmamak için dikkatli olun!

Geleneksel eksen ayar yöntemleri

Geleneksel eksen ayar yöntemleri oldukça hızlı,
fakat yeterli hassasiyette değildir. Bu yöntemler-
de cetvel, çelik metre, tel, ip, sentil, su terazisi ve
kalibrasyonlu koniler gibi mekanik aletler
kullanılmaktadır.

Komparatörlü yöntemler
Komparatörler iki ayrı eksen ayar yönteminde
kullanılmaktadır († şek. 13):

• ters çember yöntemi (a)

• çember-alın yöntemi (b)

Şek. 13

a) Ters çember yöntemi b) Çember-alın yöntemi

170
 Eksen ayarı

Tablo 4

Eksen ayar yöntemleri

Türü Yöntem Kullanım alanı Avantajları Dezavantajları

Geleneksel Cetvel Kaba ayarlar Basit ekipmanlar Doğruluğu yetersiz

Doğrudan okuma Okumalar, çıplak gözle yapılan

yaklaşımlara ve kaplin yarılarının
Nispeten hızlı doğruluğuna bağlıdır

Bir kaç tekrar gereklidir

Kompara- Ters çember Hassas ayar, lazer ekipmanları Yüksek doğruluk Özel yetenekler gerektirir
tör mevcut değise
Bütün kaplin elemanları yerinde Zaman alıcıdır
iken ayar imkanı
Ayar için hesaplamalar yapılması
Paralel ve açısal kaçıklık gerekir
ölçümleri aynı anda alınabilir

Çember-alın Milin salgı kontrolü Yüksek doğruluk Özel yetenekler gerektirir

Hassas ayar, lazer ekipmanları
mevcut değise
Alanın sınırlı olduğu büyük Zaman alıcıdır
kaplinler için uygun
Ayar için hesaplamalar yapılması
6
gerekir

Lazer Tekli lazer Hassas ayar Kısa mesafedeki açısal Yöntem, bağlanmamış makinanın
kaçıklıkların ölçümünde yüksek hareketi sırasındaki boşluklara
doğruluk duyarlıdır

Değerler, cihaz tarafından Referans kaybolduğu için, her bir

otomatik olarak hesaplanır hareket sonrası tekrar ölçüm
almak gerekir

İkiz lazer, örn. Büyük ve küçük miller, ayrıca Mükemmel doğruluk Ölçüm üniteleri arasındaki
SKF Eksen ayar 10 m’ye kadar ölçüm mesafeleri mesafe ne kadar kısa olursa,
cihazının için hassas ayar Uzman kullanıcılara gerek yok açısal kaçıklık ölçümlerinin
kullanımı doğruluğu o kadar azalır
Makinanın ayar işlemi sırasında,
gerçek zamanlı ayar değerlerini
ve yapılan düzeltmeleri
görüntüler

Uzun mesafelerde dahi ayar

yapılabilir

171
Ayar işlemleri

Lazerli eksen ayar yöntemleri Şek. 14

Lazerli ayar ekipmanları, diğer eksen ayar yön-

temlerinden çok daha hızlı, yüksek doğruluklu
sonuçlar verir.
Eksen ayarı için kullanılan iki tür lazerli sistem
vardır:

• tek lazerli sistem

• ikiz lazerli sistem

Tek lazerli sistemde, tek bir lazer ışın kaynağı ve

tek veya çift hedefli bir eletronik dedektör vardır.
Şek. 15
İkiz lazerli sistemde ise bir yayıcı ve dedektör
ünitelerinden yararlanılır. Bu sistemin esası
komparatörlü ters çember yöntemine
dayanmaktadır.
SKF eksen ayar cihazları († şek. 14) gibi ikiz
lazerli sistem kullanan ekipmanlar kuvvetle tav-
siye edilmektedir.

DİKKAT: Lazerli eksen ayar ekipmanlarının veya

bu ekipmanların bağlı olduğu makinaların yakın-
larında kaynak işlemine izin vermeyin. Kaynak
işlemi lazer diyotlarına ve sistem elektroniğine
zarar verebilir.

SKF eksen ayar ekipmanı kullanılan ikiz lazerli A B C

yöntem
Eksen ayarının kontrolü, SKF eksen ayar ekip-
manları kullanılarak son derece basit ve kolay
olarak gerçekleştirilebilir. Bu işlem aşağıdaki
aşamalardan oluşur:

• ölçüm ünitelerinin mil üzerine sabitlenmesi

• gösterge ünitesinin bağlanması
Şek. 16

2
3

172

• A, B ve C († şek. 15) mesafelerinin ölçülmesi
ve değerlerin gösterge ünitesine girilmesi
• ölçüm ünitelerinin ayarlanması
• lazer ışınları ile üç değişik pozisyonda (1, 2 ve
3, † şek. 16) ölçüm alınarak, makina ayakla-
rının ayarlanması gereken değerlerin tespiti
• ayar şimleri ile gerekli ayarlamaların yapılması
SKF Eksen ayar cihazlarının kullanımı hakkında
detaylı bilgi, ürünle birlikte verilmektedir.
DİKKAT: Lazer sisteminden alınan ölçümler ısı,
ışık ve titreşim gibi çeşitli değişkenlerden etkilen-
mektedir. Ayarları doğrulamak için SKF, yukarı-
daki adımların tekrar uygulanarak ölçümlerin
tekrar yapılmasını önermektedir.
Ayar süreci
Ayar süreci oldukça önemlidir. SKF, son sonuçla-
rın kalitesini yükseltmek için işlemlerin çok aşa-
mada († şek. 17) yapılmasını tavsiye
etmektedir.
1. Hazırlık
Hazırlık, ayar işlemlerinin sorunsuz yerine getiri-
lebilmesi için önemli aşamalardan biridir. Proble-
min tanımı, işin genel kapsamı, şarta bağlı tali-
matlar ve görev sorumlulukları en başta açıkça
tanımlanmalıdır.
Hazırlık aşamasının sonuçları, bütün mevcut
bilgilerin bir iş kartına aktarılması ve kontrol faa-
liyetleri için gerekli bütün malzeme ve aletlerin
çalışma sahasında hazır bulunmasıdır.
Değerlen-
Giriş Hazırlık Kontrol
dirme
Eksen ayarı
2. Kontrol
Kontrol aşamasının amacı makinanın şimdiki du-
rumunu tanımlayan bütün verilerin toplanması-
dır. Tipik kontrol faaliyetleri aşağıdakilerden
oluşur:
• Destek yüzeyini ve makina tabanını dikkatle
kontrol edin.
• Topal ayağı ölçün.
• Her iki milin de salgısını ölçün.
• Hangi ünitenin sabit, hangisinin hareketli ola-
cağını belirleyin.
• Eksen ayar yöntemini seçin ve ölçme ekipman-
larını hazırlayın.
Bu faaliyetler hakkında daha fazla bilgi için sayfa
161’deki Makina kurulumu ve ayarı bölümünü
inceleyin.
3. Değerlendirme
Makinanın “şimdiki” durumu ile “istenen” duru- 6
munu kıyaslayın ve sorumlu personelin, ölçülen
sapmalar için ne gibi tedbirler alınması gerektiği
konusunda karar vermelerini sağlayın.
NOT: Bazı sapmalar, hemen değerlendirme aşa-
masından sonra düzeltilemez. Burada önemli
olan eldeki bulguları, gelecekte alınacak düzeltici
önlemlerde kullanmak için muhafaza etmektir.
Düzeltici önlemlerde herhangi bir gecikmeye
karşı, ilave bir risk değerlendirmesi yapmak da
mümkündür.
Değerlendirme aşamasının sonuçları, her bir
bulgu için sorumlu personel tarafından hangi
düzeltici önlemin gerektiği ve bunun arkasındaki
sebepler hakkında alınmış açık kararlardır. Her
bir görev tanımlanır ve ayar faaliyetleri için ge-
rekli bütün malzeme ve aletler çalışma sahasın-
da hazır bulunur.
Şek. 17
Düzeltme Raporlama Analiz Sonuç
173
Ayar işlemleri

Raporlama aşamasının amacı, daha detaylı

DİKKAT
analiz için gereken bütün ilgili verileri (uygun bir
Herhangi bir düzeltme yapmadan önce,
formatta) içeren açık ve belirsizliği olmayan bir
ciddi bir yaralanma riskini en aza indirmek
dökümanın oluşturulmasıdır. Standart prosedür-
için, gerekli kilitleme ve etiketleme posedür-
den herhangi bir sapma, ayar işleminin toplam
lerini uygulayın.
süresi ve kullanılan kaynaklar da rapor içeriğinde
yer almalıdır.

6. Analiz
Eksen ayar sürecinin son aşamasında, makina-
nın “şimdiki” durumu ile “istenen” durumu ara-
sındaki kıyaslamalar, bir analize tabi tutulur. Her-
4. Düzeltme hangi bir sapmanın temel sebebi hakkında
Kaçıklığı azaltmak ve hassas ayar ölçümlerinin sonuçlar çıkarmak için makinanın geçmişi (daha
doğruluğunu iyileştirmek için ilk düzeltmeleri önceki raporlar ve talimatlar) ve makinanın ben-
yapın. chmarkları (veya diğer kıyaslanabilir veriler)
Kaba ayar sırasında temel amaç, millerin ek- kullanılabilir.
sen çizgilerinin hassas bir ölçüm için yeterli me- Bu analizler, ilave iyileştirmeler ve gelecek için
safeye getirilmesidir. Kaba ayarın ne kadar has- maliyet-kazanç analizi yapabilmek için çok iyi bir
sas olması gerektiği hususunda kesin bir kural fırsattır.
yoktur. Genel olarak, yaklaşık 1 mm düşey ve ya-
tay paralel sapma ve de yaklaşık 0,1 mm /
100 mm düşey ve yatay açısal sapma “kaba”
olarak düşünülür. Bu gereksinimleri karşılamak
için, geleneksel eksen ayar yöntemlerinden biri
kullanılabilir († Geleneksel eksen ayar yöntem-
leri, sayfa 170).
Mil eksen ayarında gerekli hassasiyetin yaka-
lanması için SKF, lazerli ayar sistemlerinin kulla-
nılmasını önermektedir († Lazerli eksen ayar
yöntemleri, sayfa 172’den itibaren). Lazerli ekip-
manlar mevcut olmadığında, komparatörlü yön-
temler de kullanılabilir.

NOT: Makinanın test amaçlı çalıştırılması ayar

düzeltme sürecinin önemli bir parçasıdır. İlave bir
düzeltmeye gerek kalmadığından emin olmak
için, son ölçümler test çalışmasından sonra alın-
malıdır. Daha sonra bir uygunluk kontrolü yapıl-
ması kuvvetle tavsiye edilmektedir.

SKF, yeni kurulan bir makinanın eksen ayar

kontrolünün, üç ila altı aylık bir çalışmadan sonra
yapılmasını önermektedir. Bunun sebebi zaman
içinde destek yüzeylerinde ve/veya şimlerde/ta-
kozlardaki oturmadır. Genel olarak, milin eksen
ayarı yıllık bazda kontrol edilmelidir.

5. Raporlama
Düzeltme aşaması sırasında toplanan bilgi ge-
nellikle kullanılabilir formatta değildir. Bu neden-
le, raporlama bir zorunluluktur.

174
 Kardan mili ayarı

Kardan mili ayarı Şek. 18

Paralelden kaçık eksenleri olan bir mekanizma-

da, tahrik eden makinadan tahrik edilene olan
güç aktarımı bir ara mil yardımı ile yapılır. Para-
lelden kaçık eksenli olan bir mekanizma bağlan-
tısında, tipik olarak Kardan mili olarak adlandırı-
lan ve her iki mil ucunda birer üniversal mafsalı
bulunan sistem mevcuttur.
En yaygın kullanılan Kardan mili tertibi, kağıt
sanayinde çok kullanılan Z-tertibidir († şek. 18).

Kardanlı sistemlerin neden hassas ayarı gerekir?

Paralelden kaçık eksenli mekanizmaların çok bü-
yük eksen kaçıklıklarını karşılayabileceği, dolayısı
ile hassas olarak ayarlanmalarının gereksiz oldu-
ğu hususu yagın bir yanılgıdır. Bunun tam tersi-
ne, kötü ayarlanmış Kardan milli mekanizmalar-
Şek. 19
da titreşimler, enerji kaybı ve aşınmalar artar,
hatta fazla kesme gerilmesi nedeni ile mekanik
hasar da oluşabilir. 6
Bu istenmeyen sonuçlarla karşılaşmamak için,
Kardan milli sistemlerin, mafsallarda eşit sapma
açılarına sahip olmaları ve döndüren ve döndü-
rülen millerin hassas şekilde ayarlanmaları
gerekir.

Kardan mili ayar toleransları

Lazerli Kardan mili ayar prosedürünün hassasi-
yeti, sabit makina tarafındaki kaplin alın yüzeyi-
ne, yani alın yüzeyi ile dönme merkezi arasındaki
düzlemselliğe bağlıdır. Tipik olarak,
0,50 mm/1 000 mm’lik bir açısal kaçıklık kabul
edilebilirdir. Tabana veya cıvatayla bağlı olmayan
pek çok halde bu değer elde edilebilir aralıktadır.
Lazerli Kardan mili ayar yöntemleri
Kardan mili ayarının püf noktası, döndürülene
Kardan mili ayar yöntemleri paralel bir sanal veya “sahte” dönme merkezi
Kardan mili ayarında, paralelden kaçıklık çok oluşturarak, paralel kaçıklığı ortadan kaldırmaktır
önemli değilken, açısal kaçıklığın düzeltilmesi çok († şek. 19).
önemlidir. Kaba ayarlar bir Kardan sabitleme kiti ve ikiz
Kardan mili ayarlarının ölçümü için değişik lazerli ayar ekipmanı kullanılarak yapılır.
yöntemler mevcuttur. Cetvel gibi geleneksel öl- Lazerli eksen ayar ekipmanları hakkında de-
çüm yöntemleri gerekli hassasiyeti sağlayamaz- taylı bilgi, ekipmanlarla birlikte tedarik edilmek-
lar. SKF, mümkün olan her zaman lazer teknolo- tedir.
jisinin kullanılmasını önermektedir.

175
Ayar işlemleri

Kayış ayarı Şek. 20

Kayış ayarı veya daha doğru tabirle kasnak ayarı,

temel bakım faaliyetleri arasındadır. Kasnaklar
düzgün ayarlanmadığında, sistemde ilave kuv-
vetler oluşmaktadır. Kayış ayarının temel amacı,
döndüren ve döndürülen kasnaklardaki V-kanal-
larını ayarlayarak, mekanizmanın minimum
aşınma ile çalışmasını sağlamaktır.
Doğru ayarlanmış kayışların avantajları:

• artan rulman ve kayış ömrü

• azalan titreşim ve gürültü
• enerji tasarrufu
Kayış ayarsızlık türleri
Kasnaklardaki V-kanalları birbirine göre aynı hi-
zada değilse, kayışlarda ayarsızlık ortaya çıkar.
Temel olarak üç tür kayış ayarsızlığı vardır
(† tablo 5).
Pratikte, birden fazla kayış ayarsızlık türü aynı
anda mevcut olabilir.
DİKKAT: Kayıştaki ayarsızlık düzeltilmedikçe, yeni
takılan kayışın ömrü de eskisinden fazla olmaya-
caktır!
Kayış ayar toleransları
Kayış imalatçıları tipik olarak maksimum yatay
açısal sapmayı 1,0 ile 0,25° olarak vermektedir.
Bu değerler ancak lazerli ekipmanlar gibi hassas
ayar sistemleri ile elde edilebilir.
Lazerli kayış ayar yöntemleri
Geleneksel kayış ayar aletlerinin tam tersine, la-
zerli ekipmanlar ölçüm ve ayarlamaların inanıl-
maz derecede hassas yapılmasına imkan verirler.
Lazerli kayış ayar sistemleri, kasnağın ayarla-
nacak kısmına göre sınıflandırılırlar:
• kasnak kanalları
• kasnak alın yüzeyleri
SKF Kayış ayar cihazı gibi kasnak kanallarına
göre ayar yapan sistemlerin († şek. 20), kasnak
alın yüzeyini kullanan sistemlere göre hassasiyeti
çok daha yüksektir. Kasnakların kalınlıkları, mar-
kaları, tipleri ve alın yüzeylerinin imalat kalitesi-
nin çok farklı olduğu durumlarda bile ayar yapıla-
bildiği için, kasnak kanallarından ayarlama yapan
sistemler çok daha fazla tercih edilirler.
SKF kayış ayar cihazları hakkında detaylı bilgi-
ler ürünle birlikte tedarik edilmektedir.

Kayış ayar yöntemleri

Kasnak ayarı için iki yöntem vardır: Geleneksel ve
lazer. Temel kayış ayar yöntemleri tablo 6’da su-
nulmuş ve aşağıda tanıtılmıştır.
SKF, mümkün olan her zaman lazer teknoloji-
sinin kullanılmasını önermektedir.

Geleneksel kayış ayar yöntemleri

Geleneksel ayar yöntemleri hızlı, fakat hassas de-
ğildir. Bu yöntemlerde cetvel, çelik metre, tel, ip,
sentil, su terazisi ve kalibrasyonlu koniler gibi
mekanik aletler kullanılmaktadır.

176
 Kayış ayarı

Tablo 5

Kayış ayarsızlık türleri

Düşeyde açısal (burulma) sapma Yatayda açısal sapma Paralelden sapma

Tanım Döndüren ve döndürülen kasnaklar Döndüren ve döndürülen kasnaklar Döndüren ve döndürülen kasnaklar
paralel eksenlidir, ancak kasnaklardan biri paralel eksenli değildir paralel eksenlidir, ancak kasnaklardan
düşey düzlem içinde dönmüştür biri çok ileridedir (geridedir).

Sebep Hareketli makina düşey düzlemde yanlış Hareketli makina yatay düzlemde Hareketli makina yanlış
konumlandırılmıştır yanlış konumlandırılmıştır konumlandırılmıştır

Kasnaklardan biri mil üzerine yanlış

6
yerleştirilmiştir (ayarlanmıştır)

Düzeltme Hareketli makinanın ön veya arka Hareketli makinanın ön veya arka Hareketli makinayı ileri veya geriye
ayaklarını yanlara kaydırın ayaklarının yüksekliğini ayarlayın doğru kaydırın

Kasnaklardan birini, mil üzerinde ileri

veya geriye doğru kaydırın

Tablo 6

Kayış ayar yöntemleri

Tip Yöntem Kullanım Avantajları Dezavantajları

Geleneksel Metal cetvel Kaba ayar Basit ekipman Hassas değil

İp veya tel uzunluğu Doğrudan okuma Okumalar, çıplak gözle yapılan

yaklaşımlara ve kasnak alın
Nispeten hızlı yüzeyinin doğruluğuna bağlıdır

Birkaç tekrar gereklidir

Lazerli Alından ayar Kaba ayar Yüksek doğruluk Doğruluk, kasnak alın yüzeyinin
kalitesine bağlıdır
Hassas ayar Zaman kayışlarında da kullanılabilir
Alın yüzeyler ayarlanır, ancak kanallar
Özel yetenek gerektirmez ayarlanmaz

Kanaldan ayar, örn. Hassas ayar Çok yüksek doğruluk Yok

SKF Kayış ayar
cihazı kullanımı Özel yetenek gerektirmez

Her üç ayarsızlık hali de eş zamanlı

olarak izlenebilir

Düzeltmeler eş zamanlı izlenebilir

177
Yağlama

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Sıvı yağ ile yağlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

Yağlama yönetimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Yağ nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Yağlayıcıların kontrolü, transferi . Baz yağ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
ve imha edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Katkılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Gres mi, yağ mı?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Yağ viskozitesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Alternatif yağlayıcılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Uygun yağın seçimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Yağ seçim işlemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Gresle yağlama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 İlave yağ seçim araçları. . . . . . . . . . . . . . . 207
Gres nelerden oluşur? . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Sıvı yağlı sistemler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Baz yağ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Sıvı yağlı sistem türleri. . . . . . . . . . . . . . . 207
Katılaştırıcı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Sıvı yağlı sistemlerin bakımı. . . . . . . . . . . 207
Katkılar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Zincir yağları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Gres rulmanları nasıl yağlar?. . . . . . . . . . . . 184 Yağların uyumluluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 7
Gres veri tablolarının kullanılması. . . . . . . . . 184 Yağ analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Gres özellikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Yağdan numune alınması. . . . . . . . . . . . . 210
Gresler ve rulman çalışma . Kirlenme ve filtreleme . . . . . . . . . . . . . . . 211
şartları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 SKF sıvı yağ ile yağlama ürünleri . . . . . . . . . 212
Gres performans testleri. . . . . . . . . . . . . . 188
Uygun gresin seçimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Merkezi yağlama sistemleri. . . . . . . . . . . . 213
Gres seçim araçları. . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Uygun yağlayıcının seçimi. . . . . . . . . . . . . . . 213
İlk kurulum sırasında rulmanlar ve. Merkezi yağlama sistem .
diğer ilgili makina elemanlarının . türleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
greslenmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Kayıplı tip (geri dönüşsüz)
Greslemek için en uygun zaman. . . . . . . . 189 yağlama sistemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Doğru miktar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Sirkülasyonlu yağlama sistemleri. . . . . . . 214
Montaj sırasında gresleme
teknikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Greslenmiş rulmanların .
alıştırılması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Yeniden yağlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Yeniden yağlama periyodu. . . . . . . . . . . . 192
Yeniden yağlama prosedürleri . . . . . . . . . 194
Yenileme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Gres uyumluluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Gresler arasındaki uyumluluk. . . . . . . . . . 200
Gresler ve rulman malzemeleri .
arasındaki uyumluluk. . . . . . . . . . . . . . . . 202
Gresler ve SKF rulman koruyucu .
maddeler arasındaki uyumluluk. . . . . . . . 202
SKF gresle yağlama ürünleri. . . . . . . . . . . . . 202

179
Yağlama

Giriş SKF bakım ve yağlama ürünleri hakkında

daha fazla bilgi için www.skf.com/lubrication
Bir rulman tertibinin işletme ömrünü optimize
ve www.mapro.skf.com web sitelerini ziyaret
etmek için uygun miktarda yağlayıcı, doğru
edin.
zamanda uygulanmalıdır. Nasıl yetersiz miktarda
LuBase, DialSet ve SKF Lubrication Plan-
yağlayıcı, rulman performasını olumsuz olarak
ner isimli SKF yazılımları hakkında daha
etkiliyorsa, aşırı miktarda yağlayıcı da aynı etkiyi
fazla bilgi için www.skf.com/lubrication veya
yapar. Her iki durumda da sonuç aynı olacaktır:
www.aptitudexchange.com web sitelerini
erken rulman hasarı ve yüksek maliyetli plansız
ziyaret edin.
duruş.
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
Erken rulman hasarlarının yaklaşık %36
bir seri geniş kapsamlı eğitim programı
kadarı, yetersiz ve yanlış yağlamadan dolayı
düzenlemektedir († Eğitim, sayfa 326’dan
meydana gelir. Bu hasarlar, genelde aşağıdaki
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
sebeplerden kaynaklanır:
iletişime geçin veya www.skf.com/services
web sayfasını ziyaret edin.
• uygun olmayan yağlayıcı seçimi
• yetersiz miktarda yağlayıcı
• aşırı yağlayıcı
• uygun olmayan yeniden yağlama periyodu
• kötü yataklama tasarımı, yanlış montaj veya
tıkanmış yağlama borularından dolayı yağlayı-
cının rulmana ulaşamaması

Bu rulman hasarlarına, kirlenmiş yağlayıcı teda-

riği ve diğer yağlayıcı ile ilişkili rulman hasarlarını
da eklerseniz, oran %50’lere kadar çıkar.
Etkin ve doğru yağlama ile erken rulman
hasarları ve plansız makina duruşlarını kayda
değer oranda azaltmak mümkündür. Bu amacı
gerçekleştirmek için SKF, yağlayıcı seçimi ve
yeniden yağlama periyotlarının tespitinde yar-
dımcı olacak programların yanında, çok geniş
kapsamlı yağlayıcılar ve yağlama sistemlerinden
oluşan bir ürün ailesini de sanayinin kullanımına
sunmaktadır.
Bu bölümde sadece rulmanların yağlanma-
sına ilişkin bilgiler verilmiştir. Diğer tip yatakların
yağlanmasına ilişkin bilgiler için www.skf.com/
bearings web sayfasını ziyaret edin veya SKF
mühendisleri ile iletişime geçin.
Yağlama yönetimi
Yüzlerce ve hatta binlerce yağlama noktasının
bulunduğu bir tesiste, yağlama faaliyeti epey
kafa karıştırıcı olabilir. Buna karşın, sadece birkaç
yağlama noktası olsa bile, önemli olan konu yağ-
lama ile bütün bilgileri organize ve dökümante
etmek, daha sonra detaylı bir yağlama yönetimi
programı ortaya koymaktır. Bu aşamada dikkate
alınması gereken faktörler aşağıda verilmiştir:
• yağlayıcıların tedarik ve depolanması
• kaynaklar: ekipman ve iş gücü
• yağlama takvimi ve rotaları
• yağlayıcı analizi ve izlenmesi
• otomatik yağlama mı, yoksa elle yağlama mı
www.skf.com/lubrication web sitesinde mevcut
olan SKF Lubrication Planner, bir yağlama planı
tasarlamak ve yönetmek için gerekli bütün temel
özellikleri bünyesinde toplayan, kullanıcı dostu
bir yazılımdır.

180
 Giriş

Yağlayıcıların muayenesi, transferi ve Malzeme Güvenlik Kartları

imha edilmesi
Yağlayıcıların muayenesi
Üretim tarihinden bağımsız olarak, bütün gres ve
yağlar kullanılmadan önce gözle kontrol
edilmelidir.
Gresleri anormal bir yağ ayrışması, pas,
sulanma veya renk kaybı açısından kontrol edin.
Yağları, su veya renk bozulması için kontrol
edin. Eğer yağda sisli bir görüntü varsa, bu yağın
suyla kirlendiği anlamına gelir.
NOT: Gresleri gözle kontrol ederken, bir miktar
yağ ayrışmasının normal olduğunu unutmayın.
Önerilen yağlayıcı transfer faaliyetleri
Doğru yağlayıcı transfer prosedürlerinin uygu-
lanması çok önemlidir. SKF bu durum için aşağı-
daki önerileri sunmaktadır:
Malzeme güvenlik kartları, yağlayıcının fiziksel ve
kimyasal özellikleri hakkında gerekli olan bilgileri
sağlarlar. Bu kartlar ayrıca, alınması gereken
önlemler ve maruz kalmaya karşı kontrol prose-
dürleri hakkında da bilgi verirler.
NOT: SKF rulman greslerinin malzeme güvenlik
kartları online olarak www.mapro.skf.com web
sitesinde mevcuttur.
Yağlayıcının imha edilmesi
Yağlayıcıların uygun olmayan şekilde bertaraf
edilmesi çevreye ve canlılara zararlı olabilir.
Bütün yağlayıcıları çevreye zarar vermeyecek
şekilde, ulusal ve yerel kanunlar ve yönetmelikler
çerçevesinde bertaraf edin.

• Kirleticilerle teması önlemek için, açmadan

önce, yağlayıcı kaplarının kenarlarını temiz bir
bezle silin
• Yağ dağıtımında temiz kaplar kullanın 7
• Profesyonel aletler kullanın

DİKKAT: Petrol esaslı ürünlerle doğrudan

temas, alerjik reaksiyonlara neden olabilir! Yağla-
yıcılarla çalışmadan önce, malzeme güvenlik
kartını okuyun ve her zaman koruyucu eldivenler
kullanın.

181
Yağlama

Gres mi, sıvı yağ mı? Alternatif yağlayıcılar

Sıvı yağa kıyasla pek çok avantajı olduğu ve
uygun maliyetli olduğu için gres, rulmanların
yağlanmasında en yaygın kullanılan yağlayıcıdır.
Günümüzde, rulmanların %20’sinden daha azı
sıvı yağ ile yağlanmaktadır.
Esas olarak, yağlayıcının uygulamaya ve
çalışma şartlarına uygun olması gerekir, ancak
bunun yanında yağlayıcı sevk yöntemi, yağlama
tesisatı ve bakım gibi hususlar da göz önünde
tutulmalıdır. Gresle sıvı yağ arasında seçim
yaparken, pek çok faktör dikkate alınmalıdır
(† tablo 1).
Bazı uygulamalarda, katı yağlayıcılar gres veya
sıvı yağın sağlayamayacağı faydaları sağlayabilir-
ler. Katı yağlayıcı, rulmandaki serbest boşluğu
tamamen dolduran yağ ile doymuş polimer matris-
ten oluşmaktadır. Katı yağlayıcılar, klasik yağla-
manın daha önce başarısız olduğu veya yapıla-
mayacağı haller (örn. rulmanlara ulaşımın pek
mümkün olmadığı) için özel olarak geliştirilmiştir.
Pek çok SKF rulmanı ve rulman ünitesi katı
yağlayıcılı olarak tedarik edilebilmektedir. Bu tip
rulmanların gösterim son eki W64’dür.
Tav fırınları, tünel fırınlar gibi yüksek sıcaklık
sıcaklığa maruz uygulamalarda, normal yağlayı-
cılar eriyebilir veya buharlaşabilir. Bu zorlu
çalışma şartları için SKF iki çeşit kuru yağlayıcı
seçeneği sunmaktadır:
Tablo 1

Gres ve yağ arasında kıyaslamalı seçim kılavuzu

Seçim kriteri Avantajlar/dezavantajlar

Gres Yağ

Uygulama ve İlgili elemanlar Rulmanlar ve diğer ilgili elemanların ayrı Rulmanlar ve diğer ilgili elemanlar aynı
çalışma koşulları ayrı yağlanmaları gerekir yağ ile yağlanabilir (uygun olan yerlerde)

Sızdırmazlık çözümü Gövdenin sızdırmazlık kabiliyetini iyileştirir Sızdırmazlık açısından avantajı yoktur

Çalışma sıcaklığı Soğutma avantajı yoktur Soğutmaya yardımcı olur

Çalışma sıcaklıkları sınırlıdır Yüksek çalışma sıcaklıkları için uygundur

Hız faktörü Hızlar sınırlıdır Yüksek çalışma hızları için uygundur

Milin doğrultusu Düşey miller için uygundur Düşey millerdeki radyal rulmanlar için
uygun değildir

Gıdaya uygunluk Kaçak sonucu kirlenme riski çok düşüktür Kaçak riski nedeni ile sadece gıda sınıfı
yağlar kullanılabilir

Kurulum ve Kurulum Hızlı Zaman alıcı

bakım Oldukça ucuz Pahalı (pompa, tank vb. gerekli)

Yağlayıcıyı tutma ve kaçak Yatakta kolaylıkla tutulur Yağlayıcı miktarı kolay kontrol edilir
Kaçak ihtimali mevcut

Muayene Çalışma sırasında muayenesi zordur Yağ seviyesi korunmalıdır

Yağlayıcının uygulanması Normal olarak uygulanması çok kolaydır Zaman alıcı

Yağlayıcı değişimi Bütün gresi temzilemek zordur, ancak Tankı bütünüyle boşaltmak ve yeniden
gresler uyumlu ise bu bir sorun değildir doldurmak kolaydır

Kirlenme kontrolü Kirlenmeyi kontrol etmek zordur Filtrelenebilir ve yenilenebilir

Kalite kontrol İzlenmesi zordur İzlenmesi kolaydır

182
 Gresle yağlama

• grafit esaslı katı yağlayıcı karışımı içeren rul- Sabunlar

manlar; bunların gösterim son ekleri VA201,
VA210 veya VA2101 dir.
• yağlama işlemini grafitten yapılmış kafesle
sağlayan ve zamanla kafesi aşınan rulmanlar,
bunların gösterim son eki VA208 veya VA228.
NOT: Katı yağlayıcı, katı grafit veya grafit pastası
ile dolu rulmanların yeniden yağlanması
gerekmez.
Gresle yağlama
Gres nelerden oluşur?
Gres “katılaştırılmış yağ” olarak tarif edilebilir.
Rulman gresi genel olarak katılaştırıcıya emdiril-
miş baz yağ ve katkılardan oluşur. Bu bileşenleri
değiştirerek, çok geniş uygulama çeşitleri için
değişik özelliklerde gresler üretmek mümkündür.
Metalik sabun katılaştırıcı olarak en çok kullanı-
lanlar lityum (Li), kalsiyum (Ca), sodyum (Na)
veya alüminyum (Al) sabunlulardır. Rulman gresi
olarak en yaygın kullanılan gresler, lityum
sabunlu greslerdir.
Kompleks sabunlu gresler ise baz metal ile iki
farklı asidin kimyasal reaksiyonu sonucu elde
edilirler. Tipik olarak, bu greslerin performansları
daha yüksektir ve karşılıkları olan klasik sabunlu
greslerden daha yüksek sıcaklıklarda
çalışabilirler.
Sabun bazlı olmayanlar
Sabun bazlı olmayan katılaştırıcılar daha ziyade
inorganik maddelerdir. Bentonit, kil ve silika jel
gibi inorganik katılaştırıcılar, yüksek sıcaklıklarda
yağlayıcı kaçağına karşı daha dayanıklı ve suya
daha dirençlidir. Poliürea ise sabun bazlı olmayan
katılaştırıcılara bir diğer örnektir.

Baz yağ
Baz yağ gresin yaklaşık %70 ile %95’ini oluşturur
ve üç ayrı katregoride sınıflandırılabilir:
7
• mineral
• sentetik
• organik

Mineral baz yağlar ham petrolün rafinerizasyonu

ile elde edilirler. Pek çok uygulama için uygun
olduklarından, genelde gresler içindeki baz yağ
mineral yağdır.
Çok yüksek veya düşük sıcaklıklar gibi bazı
zorlu çalışma şartlarında, sentetik baz yağlar
tercih edilir. Sentetik baz yağlar ham petrol esaslı
değildir.
Hayvansal veya bitkisel yağlar gibi organik baz
yağlar, yağlama kalitesi düşüklüğü ve kısa sürede
asit oluşumu nedeni ile normalde rulmanlarda
kullanılmaz.

Katılaştırıcı
Katılaştırıcı gresin yaklaşık %5 ile %30’unu
oluşturur. Bu bileşen, yağ ve katkıları yağlayıcı
gres yapısında bir araya getirir. Katılaştırıcı ayrıca
grese şeklini vererek, yağlama sırasında yağlama
bölgesinde kalmasını sağlar.
Her biri belirli uygulamalara yönelik faydalar
sağlayan, çok değişik türde katılaştırıcılar vardır.
Katılaştırıcının en yaygın kabul gören sınıflandır-
ması sabun bazlı veya sabun bazlı olmayan şek-
lindeki ayırımdır.

183
Yağlama

Katkılar Tablo 2

Katkılar olarak da bilinen kimyasallar, belirli per- Gres katkıları

formans özelliklerini iyileştirmek için gres içine Katkı Fonksiyonu
katılan özel maddelerdir. Yaygın kullanılan bazı
katkılar tablo 2‘de listelenmiştir. Anti-pas Greslenmiş rulman yüzeylerinin pasa
karşı korumasını iyileştirir
Yüksek basınç, aşınma önleyici ve katı yağ katkıları
Anti-oksidan Yüksek sıcaklıklarda yağ filminin
Yüksek basınç (EP) katkıları pek çok bileşikten parçalanmasını geciktirir, gres
oluşabilir (örneğin sülfür ve fosfor bileşikleri). EP ömrünü uzatır

katkıları, ağır yükler altında yağlayıcı filminin yük Yüksek basınç (EP) Metalsel temasın olası zararlarını
taşıma kapasitesini arttırırlar. azaltır
Aşınma önleyici (AW) katkılar, EP katkılarına Aşınma önleyici (AW) Koruyucu bir tabaka oluşturarak
benzer olarak metal yüzeylerde koruyucu bir film metalsel teması önler
oluştururlar. Katı yağ Baz yağ etkin olmadığında, ilave
Molibden diSülfit (MoS2) ve grafit gibi katı yağ yağlama yapar
katkıları, baz yağın pek etkin olmadığı düşük hız
bölgelerinde gres için çok faydalıdır.

Gres rulmanları nasıl yağlar ?

Gresteki katılaştırıcı, baz yağ için bir kap görevi
görür ve çalışma sırasında su dolu bir sünger gibi
davranır. Islak bir sünger hafifçe sıkıldığı zaman,
küçük bir miktar su dışarı sızar. Süngere daha
fazla basınç uygulandığında ise, dışarı sızan su
da artar.
Benzer şekilde, gres bir yüke maruz kaldı-
ğında, katılaştırıcıdan bir miktar yağ açığa çıkar.
Bu kanama veya yağ ayrışması olarak bilinir..
Yük kalktığında ise, katılaştırıcı normal olarak .
baz yağı tekrar içine alır.

Gres veri tablolarının kullanılması

Gres veri tabloları, üç genel kategoride bilgi
sağlarlar:

• gresin özellikleri
• gresin kullanılabileceği rulman çalışma
sıcaklığı
• gres performans testlerinin sonuçları

Gres veri tablolarının anlaşılması ve yorumlan-

ması gres seçimi için olduğu kadar, bakım faali-
yetleri için de çok önemlidir.

184
 Gresle yağlama

Gres özellikleri içindeki baz yağın viskozitesi artan basınçla bir-

Gres veri tabloları, tipik olarak aşağıdaki gres likte artar.
özellikleri hakkında bilgi sağlarlar:
DİKKAT: Sıcaklıktaki her 10 ile 15 °C
• NLGI sınıfı (yoğunluğu) (18 ile 27 °F) artış için, mineral esaslı bir yağın
• sabun tipi viskozitesi iki kat azalır!
• damlama noktası
• baz yağ viskozitesi/tipi Gres içindeki baz yağın viskozitesi iki ayrı sıcaklık
• çalışma sıcaklığı aralığı değeri için verilir:

NLGI sınıfı • uluslararası olarak standartlaştırılan referans

Gresler NLGI (National Lubricating Grease Insti-
tute) tarafından geliştirilen bir skala sistemine
göre değişik yoğunluk sınıflarına ayrılırlar. Yüksek
yoğunluklu, yani daha katı greslerin NLGI sınıfı
yüksektir, yumuşak greslerin ise NLGI sınıfı
düşüktür.
Toplamda dokuz NLGI sınıfı vardır. Rulman
uygulamalarında genel olarak üç sınıf gres kulla-
nılır: NLGI 1, 2 ve 3.
sıcaklık, yani 40 °C (105 °F)
• yüksek sıcaklık, tipik olarak 100 °C (210 °F)
Bu bilgiler ile baz yağın çalışma sıcaklığındaki
viskozitesini hesaplamak mümkündür. Viskozite
hesabı hakkında daha fazla bilgi için sayfa
204’deki Uygun yağın seçimi bölümünü inceleyin.

NOT: Gres katılığının, baz yağ viskozitesi ile bir

ilgisinin olmadığı unutulmamalıdır. Katı bir gresin
baz yağ viskozitesi düşük de olabilir, yüksek de
olabilir. 7
Sabun tipi
En yaygın kullanılan greslerde katılaştırıcı olarak
lityum, kalsiyum veya sodyum kullanılır. Lityum
ve sodyum sabunların çalışma sıcaklık aralığı
daha geniştir; tipik olarak 120 °C (250 °F)’ye
kadar. Kalsiyum sabunların çalışma sıcaklığı
80 °C (175 °F)’ye kadardır, ancak bunlar tuzlu su
da dahil olmak üzere, suya karşı mükemmel bir
koruma sağlarlar.
Kompleks sabunlar ise daha gelişmiş özellik-
lere sahiptir.

Damlama noktası
Bir gresin damlama noktası, gresin katılığını kay-
bettiği ve bir sıvıya dönüştüğü sıcaklık değeridir.
Bu sıcaklık değeri, gresin çalışma sıcaklığı sınırını
temsil etmez.

Baz yağ viskozitesi/tipi

Viskozite akışkanın akışa karşı direncinin bir
ölçüsüdür. Farklı akışkanların viskoziteleri farklı-
dır. Akışa karşı direnci düşük olduğundan, suyun
viskozitesi düşüktür; kolayca akmadığı için balın
viskozitesi ise yüksektir.
Viskozite sıcaklık ve basınca bağlıdır. Gres için-
deki baz yağın viskozitesi artan sıcaklıkla düşer
ve azalan sıcaklıkla artar. Bunun tersine, gres

185
Yağlama

Çalışma sıcaklık aralığı – SKF trafik ışıkları konsepti Şek. 1

Greslerin çalışma sıcaklık aralığı, dört sıcaklık

limitine ve beş bölgeye ayrılmıştır: Kullanmayın
Güvenilir olmayan performans
• düşük sıcaklık limiti (LTL)
Güvenilir performans
• düşük sıcaklık performans limiti (LTPL)
• yüksek sıcaklık performans limiti (HTPL) LTL LTPL HTPL HTL
• yüksek sıcaklık limiti (HTL)

SKF, bunu diyagramda “çiftli trafik ışıkları”

formunda göstermektedir († şek. 1).
Düşük sıcaklık limiti LTL, gresin rulmanın zor-
Tablo 3
lanmadan çalışmaya başlamasına izin verdiği en
düşük sıcaklıktır. LTL değeri büyük oranda, baz Rulman çalışma sıcaklıkları (gres veri tabloları)
yağ tipi ve viskozitesi tarafından belirlenir. Sıcaklık
Yüksek sıcaklık limiti (HTL), gresin damlama tanımı Sıcaklık değerleri
noktasına, yani gresin bir akışkana dönüştüğü
sıcaklığa bağlıdır. Düşük (L) < 50 °C (120 °F)
SKF, makinaların HTL’nin üzerinde ve LTL’nin Orta (M) 50 ile 100 °C (120 ile 210 °F)
altındaki sıcaklıklarda çalışmasını önermemekte-
dir. Gerçekte SKF performans limitlerinin, ima- Yüksek (H) > 100 °C (210 °F)
latçı tarafından önerilen sıcaklık limitleri arasında Aşırı yüksek (EH) > 150 °C (300 °F)
kalmasını tavsiye etmektedir. Bu değerler, yüksek
ve düşük sıcaklık performans limitleri olarak
adlandırılır. Eğer, sıcaklık bu iki limit arasında ise
(şek. 1’de yeşil bölge), gres güvenilir olarak kul-
lanılabilir ve gres ömrü belirlenebilir.
Yüksek sıcaklık performans limiti (HTPL)
tanımı uluslararası olarak standartlaştırılmadığı
için, imalatçının verilerini değerlendirirken dik-
katli olunmalıdır.
HTPL’nin üzerindeki sıcaklıklarda, gres yaşla-
nır ve hızla okside olmaya başlar. Oksidasyon
mahsullerinin yağlama üzerinde çok zararlı etki-
leri mevcuttur. Bu nedenle, HTPL ve HTL ara-
Tablo 4

Standart rulmanlar için hızlar (gres veri tabloları)

Hız tanımı Rulman hız faktörü A

Radyal bilyalı rulmanlar Silindirik makaralı rulmanlar Konik makaralı rulmanlar

Oynak makaralı rulmanlar
CARB toroidal makaralı rulmanlar

– mm/dak

Çok düşük (VL) – < 30 000 < 30 000

Düşük (L) < 100 000 < 75 000 < 75 000

Orta (M) < 300 000 < 270 000 < 210 000

Yüksek (H) < 500 000 ≥ 270 000 ≥ 210 000

Çok yüksek (VH) < 700 000 – –

Aşırı yüksek (EH) ≥ 700 000 – –

186
 Gresle yağlama

Tablo 5
sındaki sarı bölgedeki çalışma sıcaklıklarında,
sadece çok kısa süreli olarak çalışılmalıdır. Rulman yükleri (gres veri tabloları)
Düşük sıcaklıklar için de bir sarı bölge mevcut- Yük tanımı Yük oranı
tur. Azalan sıcaklıkla, greste yağ kanaması eğilimi
azalır ve gresin katılığı (konsistensi) artar. Bu Hafif (L) P ≤ 0,05 C
durum sonucunda yuvarlanma elemanları ile
yuvarlanma yollarının temas bölgelerine yetersiz Orta (M) 0,05 C < P ≤ 0,1 C

miktarda yağlayıcı girmesine yol açar. Şek. 1’de, Ağır (H) 0,1 C < P ≤ 0,15 C
bu sıcaklık sınırı, düşük sıcaklık performans limiti Çok ağır (VH) P > 0,15 C
(LTPL) olarak gösterilmiştir. Örneğin, soğuk
çalıştırma gibi sarı bölge içinde kısa periyotlar
genel olarak zararlı değildir. Çünkü, sürtünme-
den kaynaklanan ısı rulman çalışma sıcaklığını A = n dm
yeşil bölgeye getirecektir.
burada
Gresler ve rulman çalışma şartları A = hız faktörü [mm/dak]
Gres veri tabloları, aşağıdaki parametrelere bağlı n = dönme hızı [d/dak]
olarak, uygun rulman çalışma sıcaklığı hakkında dm = ortalama rulman çapı.
bilgi sağlarlar: = 0,5 (D + d) [mm]

• sıcaklık Gres veri tablolarındaki rulman çalışma hızları

• hız hakkındaki veriler, tablo 4’deki yol gösterici
• yük değerler kullanılarak yorumlanabilir.

Bununla beraber, bu tanımlamalar “düşük” veya Yük 7

“çok yüksek” gibi genel ifadelerle yapılır ve bun-
ların ayrıca yorumlanması gerekir.
Sıcaklık
Bir rulmanın çalışma sıcaklığı, dış bileziğine
mümkün olduğu kadar yakın bir bölgeden ölçü-
lür ve ortam sıcaklığından da etkilenir. Ölçülen
çalışma sıcaklığı 100 °C (210 °F) veya üzeri ise,
bu genelde “yüksek” olarak değerlendirilir.
Gres veri tablolarındaki rulman çalışma sıcak-
lığı hakkındaki veriler, tablo 3’deki yol gösterici
değerler kullanılarak yorumlanabilir.
Hız
Gres veri tablolarındaki çalışma hızı referansı,
rulmanın hız faktörüne bağlıdır. Hız faktörü, rul-
manın yüksek hız kapasitesinin bir ölçüsüdür ve
aşağıdaki şekilde ifade edilir
Gres veri tablolarında rulman yükü dendiğinde,
rulmanın dinamik yük sayısı (C) ile eş değer yatak
yükü (P) arasındaki oran anlaşılır (rulmanın karşı
karşıya kaldığı yük). Bu nedenle;
• Eşdeğer yatak yükü P ne kadar küçükse, C/P
oranı o kadar büyük olur ve rulman daha hafif
yüklü hale gelir.
• Eşdeğer yatak yükü P ne kadar büyükse, C/P
oranı o kadar küçük olur ve rulman daha ağır
yüklü hale gelir.
Gres veri tablolarındaki rulman yükü hakkındaki
veriler, tablo 5’deki yol gösterici değerler kullanı-
larak yorumlanabilir.

187
Yağlama
Gres performans testleri
Gres veri tablolarının geri kalan kısmında, gres
örnekleri üzerinde yapılan laboratuvar testlerinin
sonuçları yer alır.
Bu testlerin sonuçları tablo 6’daki yol gösterici
bilgiler kullanılarak değerlendirilebilir.
Gres performans testleri
Test Testin anlamı
Damlama noktası Gresin bir sıvı akışkan gibi
davranmaya başladığı sıcaklık
Penetrasyon Konsistens, gresin katılığı
(NLGI sınıfı)
Kullanım stabilitesi Gres ne kadar kolay yumuşar
veya katılaşır
Mekanik stabilite Gresin titreşime maruz kal-
dığındaki mekanik kararlılığı
Korozyon koruması Suyla karıştırıldığında gresteki
korozyonun derecesi
Yağ ayrışması Depolama sırasında bir
süzgeçten sızan yağın miktarı
Suya dayanım Suya daldırıldıktan sonra
gresteki değişim
Yağlama kabiliyeti Büyük rulmanlarda (d ≥
200 mm) kullanılan greslerin
yağlama kabiliyeti
Bakır korozyonu Gresin bakır alaşımlarını
korozyondan koruma derecesi
Rulman gres ömrü Gresin ömrü
EP performansı (VKA testi) Gresi, EP sınıfı olarak
sınıflandırma kabiliyeti
Fretting korozyonu Gresin fretting korozyonuna
karşı koruma kabiliyeti
1) ISO 11007’ye göre standartlaştırılmıştır.
188
Yapılan ölçüm [birim]
Sıcaklık [°C]
Koninin grese dalma derinliği
Değer aralığı 85 ile 475
[10–1 mm] (60 veya 100 000
strok)
Koninin grese dalma derin-
liğindeki değişim [10–1 mm]
Kaçak gres miktarına bağlı
derecelendirme (SKF V2F
derecelendirmesi)
Değer aralığı 0 ile 5
(SKF EMCOR sınıfı1))
Ağırlık kaybı yüzdesi [%]
(DIN 51817)
Değer aralığı 0 ile 3 (gözle
muayeneye dayalı)
(DIN 51807/1)
Gresin normal veya yüksek
sıcaklıkta çalışan rulmanları
yağlama kabiliyetine dayalı
derecelendirme
(SKF R2F gres test makinası)
Değer aralığı 1 ile 4 (gözle
muayeneye dayalı)
(DIN 51811)
Rulman hasar süresi [saat]
(SKF ROF gres test makinası)
Gresin yüksek basınç limiti [N]
(DIN 51350/4)
Rulman aşınması [mg]
(ASTM D4170)
Tablo 6
Sonuçların yorumu
–
Yüksek sayı = yumuşak gres
Düşük sayı = katı gres
Yüksek sayı = daha az stabil
Düşük sayı = daha fazla stabil
M = çok az gres kaçağı
m = biraz gres kaçağı
Fail = çok fazla gres kaçağı
0 = korozyon yok
5 = çok şiddetli korozyon
0% = yağ ayrışması yok
100% = komple yağ ayrışması
0 = değişiklik yok
3 = ciddi değişiklik var
Isıtmasız test (normal sıcaklık
şartları)
Geçer = gres uygun
Geçmez = gres uygun değil
Isıtmalı test (yüksek sıcaklık
şartları)
Geçer = gres uygun
Geçmez = gres uygun değil
1 = iyi koruma
4 = çok kötü koruma
–
–
–
 Gresle yağlama

Uygun gresin seçimi Şek. 2

Eğer yanlış gres seçilmişse, erken rulman hasa-

rını önlemek için alınmış önlemler hiç bir işe
yaramayacaktır. Bu nedenle, herhangi bir maki-
nanın düzgün çalışması için uygun gresin seçimi
çok önemlidir. Mineral yağ esaslı ve lityum
sabunlu NLGI 2 sınıfı gresler pek çok uygulama
için yeterlidir. Bununla beraber, aşağıda verilen
diğer bütün faktörlerin de göz önüne alınması
gerekir.
Seçim işlemine başlamadan önce, bütün ilgili
verileri toplamak gerekir:

• uygulama
• rulman tipi ve büyüklüğü
• yatak yükü
• çalışma ve ortam sıcaklıkları
• dönme hızı
• milin doğrultusu
DİKKAT
• titreşim, salınım gibi dış etkiler
Bir florlu gres olan SKF LGET 2 diğer
• kirlenme ile ilgili detaylar
gresler, yağlar ve koruyucu maddeler ile
uyumlu değildir. Bu yüzden, temiz gresi
DİKKAT: Gresi ilk defa seçmeden veya bir gres
uygulamadan önce, sistemin komple
değişimi yapmadan önce, makina imalatçısının
dökümanlarını kontrol edin. Bütün gresler birbiri
yıkanıp, temizlenmesi gerekir.
7
ile uyumlu değildir ve makina içinde bazı yağla-
yıcı katkıları ile uyumlu olmayan elemanlar da
mevcut olabilir.

Gres seçim araçları

SKF gres seçim programı olan LubeSelect, keçe olan rulmanlar ise fabrikada greslenmiştir
uygun SKF gresinin seçiminde kullanılabilir. Bir ve bunların montaj sırasında ilave olarak gres-
diğer SKF programı olan LuBase, içinde 100 lenmesi gerekmez.
farklı yağlayıcı tedarikçisine ait 2 000 yağlayıcı
hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Her iki DİKKAT: Her iki tarafında metal kapak veya keçe
program da online olarak olan rulmanı asla yıkamayın.
www.aptitudexchange.com’da mevcuttur.
Sayfa 430 ile 431 arasında yer alan Ek M’de, Greslemek için en uygun zaman
SKF rulman gresi seçim tablosu verilmiştir. Genellikle, açık rulmanlar montaj sonrasında
Uygun gresin seçimi hakkında daha fazla bilgi greslenir († şek. 2). Bunun en önemli nedeni
için www.skf.com/bearings web sitesini ziyaret temizliktir. Gres ne kadar geç uygulanırsa, kirleti-
edin. cilerin rulmana girme olasılığı da o kadar azalır.
Rulmanı başka şekilde greslemenin mümkün
olmadığı hallerde, rulmanlar montaj öncesinde
İlk kurulum sırasında rulmanlar ve diğer greslenmelidir.
ilgili makina elemanlarının greslenmesi
Açık rulmanların çoğu greslenmemiş olarak teda-
rik edilmektedir. Ancak, bunlar pas önleyici bir
koruyucu madde ile korunmaktadır. SKF rulman-
larındaki pas önleyici madde, pek çok yağlayıcı ve
katkıları ile uyumludur (örneğin, SKF LGET 2
hariç) ve ilk gresleme öncesinde bunların yıkan-
ması gerekmez. Her iki tarafında kapak veya

189
Yağlama

Doğru miktar Şek. 3

Genel kural olarak, yatak içine takılacak rulman-

ların, çalışma öncesinde içleri tamamen (%100)
gresle doldurulmalıdır.
Yatak içindeki boş hacmin ise bir kısmı (%30 ile
%50) gresle doldurulmalıdır († şek. 3). Rulman-
ların düşük hızda çalıştığı ve kirlenmeye karşı iyi
bir korumanın gerektiği titreşimsiz uygulama-
larda, SKF yatak içindeki boş hacmin %90’ına
kadar gresle doldurulmasını tavsiye etmektedir.
Çok kirli ortamlar için bir diğer alternatif ise,
yatak içinin tamamen gresle doldurulması veya
temaslı keçeli bir SKF rulmanının kullanılmasıdır.
Yatak keçesi, yatak içindeki gres ve rulman keçe-
sinden oluşan bu üç kademeli korumada, yatak
içindeki rulman ve yağlayıcı en küçük kirletici
parçacıklarından dahi korunur.

DİKKAT: İlk çalışma sırasında rulman içinden
kaçan gresin bir yere akabilmesi için her zaman
boş bir alan bırakın. Eğer yatak tamamen gresle
doldurulursa, gres çalkalanır ve bu da çalışma
sıcaklığını 50 °C (90 °F) kadar arttırabilir. Bunun
yanında gres yanarak, yağlayıcı yetersizliğine
neden olabilir. Eğer alıştırma çalışması yapılamaz
ise, ilk gres dolumu rulmandaki boş hacim mak-
simum %30’una kadar düşürülmelidir.
Labirent keçeler kullanıldığında, labirentteki rad-
yal ve eksenel boşluklar tamamen gres ile
doldurulmalıdır.
Toz dudaklı veya çift dudaklı keçelerde iki
dudak arasındaki bölge, sadece gres ilave bir sız-
dırmazlık sağladığı için değil, aynı zamanda
dudakların temas bölgesindeki sıcaklığı azalttığı
için gresle doldurulmalıdır.

Şek. 4

a) Kafesli CARB toroidal makaralı rulmanın b) Kafessiz CARB toroidal makaralı

greslenmesi (yüksek hızlı çalışma) rulmanın greslenmesi

190

CARB toroidal makaralı rulmanlar
CARB toroidal makaralı rulmanların, gres uygu-
laması için nispeten fazla boş hacimleri vardır
(† şek. 4). Eğer bu rulmanlar tamamen gresle
doldurulursa ve nispeten yüksek hızlarda (refe-
rans hızın %75‘inden fazla) çalışırsa, rulmanda
ısınma meydana gelir. Bu yüzden SKF, bu rul-
manlarda sadece iç bilezik ile kafes arasındaki
boşluğun gresle doldurulmasını tavsiye etmekte-
dir (a).
Kafessiz veya düşük ya da orta hızlarda çalışan
CARB rulmanlarında, rulman tamamen gresle
doldurulmalıdır (b).
Hassas ve süper hassas rulmanlar
Hassas ve süper hassas rulmanlar genelde küçük
miktarlarda gresle yağlanırlar. Çoğunlukla yük-
sek hız bölgesinde çalışan takım tezgahı uygula-
malarında, rulmandaki boş hacmin %30’undan
daha azı gresle doldurulmalıdır. Bu alandaki tec-
rübeler, rulmandaki boş hacmin %10 ila %15’inin
gresle doldurulmasının yeterli olduğunu
göstermiştir.
Hassas ve süper hassas rulmanların gresle
yağlanması hakkında daha fazla bilgi için .
www.skf.com/bearings web sitesini ziyaret edin.
Montaj sırasında gresleme teknikleri
Gresleme teknikleri rulman sisteminin tasarımına
ve bunların yataklarına bağlı olarak değişir. Rul-
manlar ayrılabilir veya ayrılamaz şekilde olabilir;
yataklar da parçalı ya da yekpare olabilir. Burada
rulmanların greslenmesi ile ilgili birkaç yol göste-
rici bilgi sunulmuştur.
Rulman montajı hakkında daha fazla bilgi için
sayfa 44’deki Rulmanların montajı bölümünü
inceleyin.
Ayrılabilir rulmanlar
Ayrılabilir rulmanlar silindirik makaralı, konik
makaralı, dört nokta rulmanları ve bütün eksenel
rulmanları kapsamaktadır. Bu rulmanlar, montaj
sırası gözetilerek, parçaları ayrı halde iken gres-
lenmelidir. Yuvarlanma elemanları ile kafes ara-
sındaki boşlukların tamamen gresle dolduruldu-
ğundan emin olun. Eğer yuvarlanma elemanları
ve kafes takımı, her iki bilezikten de ayrılabilir
durumda ise, yuvarlanma elemanları ve kafes
takımı bileziğe takıldığında yüzeylere zarar ver-
memek için, bileziklerden birinin yuvarlanma
yolunu hafifçe gresleyin.
Gresle yağlama
Ayrılamaz rulmanlar
Sabit bilyalı ve eğik bilyalı gibi parçaları ayrılama-
yan rulmanlar, montaj işlemi sırasında tercihen
her iki tarafından gresle doldurulmalıdır.
Oynak bilyalı, oynak makaralı ve CARB toroidal
makaralı rulmanlarda, gresleme işlemini kolay-
laştırmak için bir bilezik dışa doğru çevirilebilir.
Daha sonra, gresi düzgün dağıtmak için rulman
bir kaç tur döndürülmelidir.
DİKKAT: CARB toroidal makaralı veya diğer
oynak rulmanların bilezikleri dışa doğru çevrildi-
ğinde, alt kısımdaki yuvarlanma elemanları
hafifçe aşağı kayabilir. Bu, rulman tekrar eski
haline getirilmeye çalışıldığında yuvarlama ele-
manlarının dış bileziğe sıkışmasına ve nihaye-
tinde rulmana zarar verilmesine neden olabilir.
Bundan kaçınmak için, yuvarlanma elemanlarını
yerlerine oturturken destekleyin.
Montaj öncesinde rulmanların greslenmesi
Montaj sonrası gresleme olanağı olmayan açık
rulmanlar, montaj öncesinde aşağıdaki talimatlar
çerçevesinde greslenmelidir:
7
1 Rulmanı temiz bir plastik folyoya yerleştirin.
2 Daha büyük rulmanları desteklemek için takoz
veya V-yatakları kullanın.
3 Bir gres tabancası kullanarak, yuvarlanma ele-
manları ve kafes arasındaki boşluğu her iki
taraftan gresle doldurun. Oynak rulmanlarda
bir bileziği dışa çevirip, yuvarlanma elemanla-
rını açığa çıkarın, daha sonra gresleyin.
4 Eğer rulman hemen monte edilmeyecekse,
plastik bir folyoya sarın.
Greslenmiş rulmanların alıştırılması
İlk çalıştırma sırasında, yeni greslenmiş rulman-
daki sıcaklık artacaktır. Bu nedenle, mümkünse
tam hızda çalıştırmadan önce SKF, rulmanlara
bir alıştırma çalışması yapılmasını önermektedir.
Bu, özellikle yüksek hızlı uygulamalar için çok
önemlidir. Alıştırma çalışması yapılmayan bir
uygulamada, sıcaklık artışı kayda değer oranda
olacaktır.
Bir alıştırma çalışması, düşük bir ilk hızdan
başlayarak rulmanın çalışma hızının giderek art-
tırılmasını gerektirir. Alıştırmanın sonunda, gres
bütün rulman sistemine düzgün olarak yayılır ve
çalışma sıcaklığı kararlı bir hale gelir.
191
Yağlama
Yeniden yağlama
Greslerin bir ömrü vardır. Zaman, sıcaklık, meka-
nik çalışma, yaşlanma ve kirleticilerin bulaşması
gibi etkiler altında, rulman sistemindeki gres
zamanla bozulur ve yağlama özelliğini kaybeder.
Yeniden yağlama, belirli bir çalışma periyodun-
dan sonra, rulman sistemine yeni gres
eklenmesidir.
Uygun bir yeniden yağlamaya etkileyen üç
faktör vardır: gresin türü, gres miktarı ve yeni-
den yağlama periyodu. Gres miktarı ve yeniden
yağlama periyodu büyük oranda gresin elle mi
yoksa otomatik mi uygulandığına bağlıdır.
Temaslı keçeli rulmanlar, normalde rulman
ömrü dikkate alınarak greslenmiştir ve yeniden
yağlanmaları gerekmez. Bununla birlikte,
çalışma şartları zorlu ise, yeniden yağlama da
gerekebilir. Bu yüzden, bazı temaslı keçeli rul-
manların yeniden yağlanabilme özellikleri vardır.
Yeniden yağlama periyodu
Yeniden yağlama periyodu pek çok ilgili faktöre
bağlıdır. Yeni bir yeniden yağlama programı yap-
madan önce, makina imalatçısının önerilerini
kontrol ettiğinizden emin olun. Bu mümkün
değilse, yeniden yağlama periyodunu hesapla-
madan önce, bütün gerekli bilgileri toplayın:
• uygulama
• rulman tipi ve büyüklüğü
• yatak yükü
• çalışma ve ortam sıcaklıkları
• dönme hızı
• milin doğrultusu
• titreşim, salınım gibi dış etkiler
• kirlenme ile ilgili detaylar
Yeniden yağlama periyodu tf, diyagram 1’den
aşağıdakilerin fonksiyonu olarak bulunabilir:
• hız faktörü A
• rulman faktörü bf
• yük oranı C/P
192
burada
A = n dm [mm/dak]
n = dönme hızı [d/dak]
dm = ortalama rulman çapı .
= 0,5 (d + D) [mm]
bf = rulman tipi ve yük durumuna (eksenel
olarak yüklenen oynak makaralı rulmanlar
için) bağlı rulman faktörü († tablo 7,
sayfa 194)
Eğer bir rulmanın hasar analizi ısı ve/veya yağ-
lama ile ilgili bir problemi işaret ediyorsa, ilk ola-
rak uygun gresin kullanılıp, kullanılmadığını kon-
rol edin. Eğer gres uygunsa, sayfa 194, tablo
7’deki hız faktörü A’nın önerilen sınır değerlerini
kontrol edin. Uygulamanın hız faktörü, tabloda
listelenenden büyükse, rulman ömrünü arttır-
mak için dalma yağlama veya sirkülasyonlu yağ-
lama sistemine geçmek gerekebilir.
Diyagram 1’deki yeniden yağlama periyotları
aşağıdaki çalışma koşullarına göre tahmini olarak
verilmiştir:
• 70 °C (160 °F)’lik çalışma sıcaklığı
• iyi kalitede lityum sabunlu bir gresle yağlama
• yatay mil
• dönen iç bilezik
• temiz ortam
Çalışma şartları değiştiğinde, yeniden yağlama
periyodunu sayfa 195, tablo 8’deki bilgilere göre
tekrar düzenleyin.
NOT: Bir yataklama sisteminde farklı rulmanlar
kullanıldığında, bütün rulmanlara hesaplanan en
kısa yeniden yağlama periyodunu uygulayın.
Bir SKF gres seçim programı olan LubeSelect,
online olarak www.aptitudexchange.com web
sitesinde mevcuttur ve bu program yeniden yağ-
lama periyodunu hesaplamak için kullanılabilir.
 Gresle yağlama

Diyagram 1

70 °C (160 °F)'deki yeniden yağlama periyotları

tf [çalışma saati]

100 000

50 000

10 000

5 000 7

1 000

500

C/P ≥ 15

C/P ª 8

C/P ª 4

100
0 200 000 400 000 600 000 800 000
A bf [mm/dak]

193
Yağlama

Yeniden yağlama prosedürleri

Yeniden yağlama prosedürünün seçimi genel
olarak uygulama, çalışma şartları ve yeniden
yağlama periyodu tf ‘ye bağlıdır. Esas olarak iki
adet yeniden yağlama prosedürü vardır: gres
tamamlama ve sürekli yeniden yağlama
(† tablo 9).

Tablo 7

Rulman faktörleri ve hız faktörü A için önerilen limitler

Rulman tipi1) Rulman Yük oranına göre hız faktörü A için önerilen limitler
faktör bf
C/P ≥ 15 C/P ≈ 8 C/P ≈ 4

– – mm/dak

Sabit bilyalı rulmanlar 1 500 000 400 000 300 000

Eğik bilyalı rulmanlar 1 500 000 400 000 300 000

Oynak bilyalı rulmanlar 1 500 000 400 000 300 000

Silindirik makaralı rulmanlar

• serbest rulman 1,5 450 000 300 000 150 000
• sabit rulman, harici eksenel yük yok veya çok az, ancak 2 300 000 200 000 100 000
değişken eksenel yükler
• sabit rulman, sürekli olarak etkiyen hafif eksenel yük 4 200 000 120 000 60 000
• kafessiz, makara dolu2) 4 NA3) NA3) 20 000

Konik makaralı rulmanlar 2 350 000 300 000 200 000

Oynak makaralı rulmanlar

• Fa/Fr ≤ e ise ve dm ≤ 800 mm
–– 213, 222, 238, 239 serileri 2 350 000 200 000 100 000
–– 223, 230, 231, 232, 240, 248, 249 serileri 2 250 000 150 000 80 000
–– 241 serileri 2 150 000 80 0004) 50 0004)
• Fa/Fr ≤ e ise ve dm > 800 mm
–– 238, 239 serileri 2 230 000 130 000 65 000
–– 230, 231, 240, 248, 249 serileri 2 170 000 100 000 50 000
–– 241 serileri 2 100 000 50 0004) 30 0004)
• Fa/Fr > e ise
–– bütün seriler 6 150 000 50 0004) 30 0004)

CARB toroidal makaralı rulmanlar

• kafesli 2 350 000 200 000 100 000
• kafessiz, makara dolu2) 4 NA3) NA3) 20 000

Eksenel bilyalı rulmanlar 2 200 000 150 000 100 000

Eksenel silindirik makaralı rulmanlar 10 100 000 60 000 30 000

Eksenel oynak makaralı rulmanlar

• dönen destek halkası 4 200 000 120 000 60 000

1) Rulman faktörleri ve hız faktörü A için önerilen pratik limitler, standart iç geometri ve standart kafeslere uygulanabilir. .
Alternatif iç geometri ve özel kafesler için SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Sayfa 193’deki Diyagram 1’den elde edilen tf değerinin 10’a bölünmesi gereklidir.
3) Uygulanabilir değil. Bu C/P değerleri için, SKF kafessiz rulman yerine kafesli rulman önermektedir.
4) Daha yüksek hızlar için, sıvı yağ ile yağlama tavsiye edilmektedir.

194
 Gresle yağlama

Tablo 8

Yeniden yağlama periyodu düzenlemeleri

Çalışma şartları / Tanım Önerilen tf Düzenlemenin sebebi

rulman tipi düzenlemesi

Çalışma sıcaklığı 70 °C (160 °F)’nin üzerindeki her Periyodu yarıya indir Yüksek sıcaklıklarda gresteki yaşlanmanın
15 °C (27 °F) için, yüksek sıcaklık artmasını dikkate almak için
limitine (HTL) kadar

70 °C (160 °F)’nin altındaki her Periyodu iki katına çıkar Düşük sıcaklıklarda gresteki yaşlanmanın
15 °C (27 °F) için (maksimum iki kez)1) azalmasını dikkate almak için

Mil doğrultusu Düşey mile takılı rulmanlar Periyodu yarıya indir Kütle çekimi gresin kaçak yapmasına
yardımcı olur

Titreşim Yüksek titreşim düzeyi ve darbe Periyodu azalt2) Titreşimli uygulamalarda gres “yayılmaya”
yükleri eğilimlidir, bu da çalkalanmaya neden olur

Dönen dış bilezik Dönen dış bilezik veya kaçık mil D’yi (dm değil ) Bu koşullar altında gres ömrü daha
kütle merkezi kullanarak hız faktörü A düşüktür
yı hesapla

Kirlenme Ağır kirlilik veya sıvı kirleticilerin Periyodu azalt2) 3) Kirleticilerin zararlı etkilerini azaltmak için
mevcudiyeti

Yük Çok ağır yükler Periyodu azalt2) Bu koşullar altında gres ömrü daha
yani, P > 0,15 C düşüktür

Rulman büyüklüğü d > 300 mm üzerindeki rulman Periyodu azalt2) Bu yataklamalar katı bir programla, sık
delik çapları aralıklı yeniden yağlama gerektiren kritik
tertiplerdir

Silindirik makaralı
rulmanlar
J, JA, JB, MA, MB, ML, MP ve PHA
kafesli rulmanlar4)
Periyodu yarıya indir Yağ kanaması kafes dizaynları ile
limitlenmiştir
7
1) Kafessiz ve eksenel rulmanlar için, periyodu uzatmayın.
2) SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
3) Aşırıkirli çalışma koşullarında, SKF temaslı keçeli rulmanları ve sürekli yeniden yağlama çözümlerini düşünün.
4) P, PH, M ve MR kafesleri için, yeniden düzenleme gerekmez.

Tablo 9

Yeniden yağlama prosedürleri

Yeniden yağlama Uygun yeniden Avantajları Dezavantajları Gereksinimler

prosedürleri yağlama periyodu tf

Gres tamamlama tf < 6 ay Çalışmaya ara verme yok Yatakta yağlama nipelleri Gres nipelleri ile donanmış
gerekir yataklar

Emek yoğun Gres tabancası

Yatağa kolay erişim gerekir

Yüksek kirlenme riski

Sürekli yeniden tf çok kısa Ulaşılması zor yağlama Gresin pompalanabilir Otomatik yağlayıcılar veya
yağlama noktaları için ideal olması gerekir (özellikle merkezi yağlama sistemi
düşük ortam sıcaklıklarında)
Çok düşük kirlenme riski

Emek yoğun değil

Yeniden yağlamanın sürekli

izlenmesi mümkün

Çalışmaya ara verme yok

195
Yağlama
Yeniden gresle tamamlama
Sadece rulman içindeki gres değişeceğinden,
gres tamamlama için gerekli gres miktarı yalnız
rulman büyüklüğüne bağlıdır.
Bazı rulmanlar, rulman merkezinden etkin bir
yağlama yapılabilmesi için iç veya dış bilezikle-
rinde yeniden yağlama kanallı olarak tedarik
edilmektedir († şek. 5). Bu durumda, yeniden
gresle tamamlama için gereken miktar
Gp = 0,002 D B
Diğer rulmanlar sadece yan taraflarından gresle-
nebilirler († şek. 6). Bu takdirde, gres tamam-
lama için gereken miktar
Gp = 0,005 D B
burada
Gp = gres tamamlama için eklenecek miktar [g]
D = rulman dış çapı [mm]
B = toplam rulman genişliği (eksenel rulmanlar
için, H yüksekliğini kullanın) [mm]
Çift dudaklı veya dört dudaklı gibi temaslı keçe-
leri olan rulman tertiplerinde yataklar, kullanılmış
veya fazlalık gresin sistemden dışarı atılması için
gres tahliye delikleri ile donatılmış olmalıdır. Tah-
liye deliği, emniyet somunu ile aynı tarafta, bir
başka deyişle gres nipelinin karşı tarafında yer
almalıdır († şek. 7).
Labirent keçe gibi temassız sızdırmazlık sis-
temi olan rulman tertiplerinde, yeni gres basıldı-
ğında, kullanılmış veya fazlalık gres labirentin
Şek. 5
196
aralıkları arasına dolacağından, bir gres tahliye
deliğine gerek yoktur († şek. 8).
Gres tamamlama, gres bozulmasının ilk aşa-
masında yapılmalıdır. Gres tamamlama için SKF,
aşağıdaki önerileri yapmaktadır:
1 Eğer farklı bir gres kullanılacaksa, gresin
uyumluluğunu kontrol edin († Gres uyumlu-
luğu, sayfa 200’den itibaren).
2 Gres nipellerini temizleyin.
3 Gres tamamlamayı makina çalışırken yapın.
Bu mümkün değilse, mili elle döndürün.
4 Uzun yağlama kanalları ve düşük ortam sıcak-
lığı olan hallerde, aşırı yağ ayrışması olup
olmadığına bakarak, yeterli miktarda gresin
pompalanıp, pompalanmadığını kontrol edin.
5 Üç ile beş yağ tamamlamadan sonra, müm-
künse, gresi yenileyin († Yenileme,
sayfa 198’den itibaren).
DİKKAT: Uygun olan miktardan daha fazla gres
koymayın. Eğer gres, aşırı doldurma sonucu
temaslı keçelerden kaçarsa, keçelere zarar vere-
bilir ve aşırı ısınma ve de erken rulman hasarına
neden olabilir.
Şek. 6
 Gresle yağlama

Sürekli yeniden yağlama SKF, SYSTEM 24 yağlayıcıları gibi tek noktadan ve

Sürekli yeniden yağlama, örnek olarak küçük çok noktadan otomatik yağlayıcıların imalatını
miktarlarda yağlayıcının sürekli gerekli olduğu yapmaktadır. Merkezi yağlama istemleri ise oto-
yüksek hızlı uygulamalarda kullanılır. Ayrıca, kir- matik yağlama için başka bir seçenektir († Mer-
leticileri sistem dışında tutabilmek için çok ağır kezi yağlama sistemleri, sayfa 213’den itibaren).
kirletici ortamlarda da sürekli yağlama gereklidir.
Otomatik yağlama çözümleri, sürekli yağlama
veya yağlama noktalarının erişilmesi güç veya
tehlikeli olduğu haller için ya da yeniden yağlama
işleminin güvenilirliğinin arttırılması gereken
durumlar için geliştirilmiştir. Otomatik yağlama-
nın temel avantajı, yağlayıcı ve her bir yağlama
noktasına ne miktarda gres sevk edileceği konu-
larında çok daha hassas kontrol olanağı sağla-
masıdır. İlave olarak, gres tabancaları ile çalışır-
ken oluşan kirlenme riski, bu sistemlerde yoktur.
Sürekli yağlama için gerekli gres miktarı aşa-
ğıdaki formülden hesaplanabilir

Gk = (0,3 … 0,5) D B x 10–4

burada
Gk = sürekli olarak beslenmesi gereken gres
miktarı [g/saat]
D = rulman dış çapı [mm] 7
B = toplam rulman genişliği (eksenel rulmanlar
için, H yüksekliğini kullanın) [mm]

Alternatif olarak, hesaplanan gres yenileme

miktarı Gp († Yenileme, sayfa 196) yeniden
yağlama periyotları içine yayılabilir.

Şek. 7 Şek. 8

197
Yağlama

SKF SYSTEM 24
DİKKAT
LAGD serisi SKF SYSTEM 24 yağlayıcıları
Ciddi yaralanma riskini azaltmak için, çalış-
(† şek. 9), içi yağlayıcı ile dolu şeffaf bir kap ve
maya başlamadan önce, gerekli kilitleme ve
gaz üreten bir hücreden oluşmaktadır. Zaman
etiketleme prosedürlerini uygulayın.
ayar kadranındaki değerler, gresin gerçek
boşalma süresini göstermektedir. Yağlayıcılar,
zaman ayarını sıfıra getirerek, geçici olarak devre
dışı bırakılabilir.
TLSD serisi SKF SYSTEM 24 yağlayıcıları
(† şek. 10) içi yağlayıcı ile dolu şeffaf bir kap ve
elektromekanik yağlama sisteminden oluşur. Pil-
leri ile birlikte tekrar doldurma setleri de mev-
cuttur. Yağlayıcı sevk hızı sıcaklıktan bağımsızdır. Yenileme
Her iki yağlayıcının da maksimum çalışma Yenileme; makinayı durdurup içindeki tüm gresi
basıncı 5 bar ve bağlantı vidası diş boyutu da temizleyerek, yeniden temiz gresle doldurma
G 1/4’tir. Ek teknik bilgiler tablo 10’da verilmiştir. işlemidir. Gresin yenilenmesi genel olarak birkaç
gres tamamlama işleminden sonra veya yeniden
DİKKAT: Yeni alınan yağlayıcının, eskisi ile aynı yağlama periyodu altı aydan daha fazla oldu-
gresi içerip, içermediğini kontrol edin. Eğer yeni ğunda önerilmektedir.
bir gres kullanılacaksa, gresin uyumluluğunu Parçalı yatak kullanılan bir rulman tertibinde
kontrol edin. gres yenileme için SKF aşağıdaki önerileri
yapmaktadır:

1 Çalışılan alanı temizleyin.

2 Yatağı açın.
3 Bir spatula kullanarak yatak içindeki kullanıl-
mış gresi komple kaldırın ve yatak boşluğunu
bir solvent ile temizleyin.
4 Rulmanı da bir solvent ile temizleyin ve kuru-
maya bırakın. Kalan solvent izleri
buharlaşacaktır.
5 Bir gres tabancası kullanarak, rulmanın ulaşı-
labilir tarafından kafes ve yuvarlanma ele-
manları arasındaki boşluğu gresle doldurun.

Şek. 9 Şek. 10

198
 Gresle yağlama

6 Yatak boşluğunun %30 ile %50’sini gresle .

doldurun (normal uygulamalar için tipik
miktar).
7 Yatak üst kapağını yerine takın.
8 Rulmana alıştırma çalışması yapın.

Ulaşılma imkanı olmayan, ancak gres nipelleri ve

gres tahliye deliği olan yataklarda, SKF aşağıdaki
önerileri yapmaktadır:

DİKKAT: Eğer yeni bir gres kullanılacaksa, gre-

sin uyumluluğunu kontrol edin († Gres uyumlu-
luğu, sayfa 200’den itibaren).

1 Gres tahliye deliğinin açık olduğundan emin

olun.
2 Gres nipellerini temizleyin.
3 Makina çalışırken, gres nipelinden yeni gresi
sürekli olarak basın (çok hızlı değil).
4 Gres tahliye deliğinden çıkan eski gresi bir
kapta toplayın.
5 Gres tahliye deliğinden yeni gres çıkana kadar
gres beslemeye devam edin.

DİKKAT: Çok fazla gres beslemek veya tahliye 7

olma şansı olmaksızın çok hızlı gres basmak çal-
kalanmaya ve yüksek çalışma sıcaklıklarına
neden olur.

Tablo 10

SKF SYSTEM 24 yağlayıcıları

Özellik Yağlayıcı
LAGD 60 LAGD 125 TLSD 125 TLSD 250

Gres kapasitesi 60 ml 125 ml 125 ml 250 ml

Nominal boşalma süresi 1 ile 12 ay 1 ile 12 ay 1, 3, 6, 9 veya 12 1, 3, 6, 9 veya 12

(ayarlanabilir) (ayarlanabilir) ay (ayarlanabilir) ay (ayarlanabilir)

Çevre sıcaklık aralığı –20 ile +60 °C –20 ile +60 °C 0 ile +55 °C 0 ile +55 °C
(–5 ile +140 °F) (–5 ile +140 °F) (30 ile 130 °F) (30 ile 130 °F)

Ön doldurulmuş yağlayıcılar için LAGD 60/yağlayıcı LAGD 125/yağlayıcı TLSD 125/yağlayıcı TLSD 250/yağlayıcı
sipariş gösterimi

Uygun SKF gresleri LGWA 2 LGWA 2, LGEM 2, LGWA 2, LGEM 2, LGWA 2, LGEM 2,
LGFP 2, LGHB 2, LGFP 2, LGHB2, LGFP 2, LGHB 2,
LGHP 2, LGGB 2, LGHP 2, LGWM 2 LGHP 2, LGWM 2
LGWM 2

Uygun SKF zincir yağları 1) – LHMT 68, LHMT 68, LHMT 68,
LHHT 265, LHHT 265, LHHT 265,
LHFP 150 LHFP 150 LHFP 150

1) SKF zincir yağları hakkında daha fazla bilgi için, sayfa 209’daki tablo 16’yı inceleyin.

199
Yağlama

Gres uyumluluğu Şek. 11

Bir gres tipinden diğerine geçiş yapıldığında, iki

gresin birbiri ile uyumlu olup, olmadığını kontrol
edin. Ayrıca, bir rulman tertibindeki gres tüm I
NLG NLG
I
rulman ile temasta olduğundan, gresin bütün 2 3
rulman malzemeleri ve rulman koruyucu veya
kaplamalara da uygun olması gerekir.

Gresler arasındaki uyumluluk

Aynı katılaştırıcı ve benzer baz yağa sahip gresler, GI
NL
herhangi bir sorun olmaksızın birbirleri ile karış- 1
tırılabilirler. Bununla birlikte, eğer birbiri ile
uyumlu olmayan iki gres karıştırılırsa, son karışı-
mın daha yumuşak konsistensi olacaktır
(† şek. 11) ve bu da rulmandan gres kaçağı
oluşturacağı için erken rulman hasarına sebep
olabilir. Ayrıca, yapılan karışımın maksimum
çalışma sıcaklığı, yağlayıcı filmi (çalışma sırasın-
daki) ve yük taşıma kapasitesi münferit greslere
DİKKAT
göre daha düşüktür.
Bir florlu gres olan SKF LGET 2 diğer
gresler, yağlar ve koruyucu maddeler ile
DİKKAT: Genel olarak gresleri birbiri ile karıştır-
uyumlu değildir. Bu yüzden, temiz gresi
mamak daha iyi bir yoldur. Eğer orijinal gres tipi
uygulamadan önce, sistemin komple
bilinmiyorsa, eski gresi tamamen temizleyin ve
yıkanıp, temizlenmesi gerekir.
yeni gresle tekrar doldurun († Yenileme,
sayfa 198’den itibaren).

İki gresin birbiri ile uyumlu olup, olmadığını tespit

etmek için, baz yağları († tablo 11) ve katılaştı-
rıcıları († tablo 12) mukayese edin.

200
 Gresle yağlama

Tablo 11

Baz yağ uyumluluğu

Mineral/PAO Ester Poliglikol Silikon: Silikon: Polifenil- PFPE

metil fenil eter

Mineral/PAO + + - - + o -

Ester + + + - + o -

Poliglikol - + + - - - -

Silikon: metil - - - + + - -

Silikon: fenil + + - + + + -

Polifenileter o o - - + + -

PFPE - - - - - - +

+ = Uyumlu o = Test gerekir - = Uyumsuz

Tablo 12

Katılaştırıcı uyumluluğu

Alüminyum

poliürea 1)
kompleks

kompleks

kompleks

kompleks

kompleks

kompleks
Kalsiyum

Kalsiyum

Kalsiyum
sülfonat
Sodyum

Sodyum

Baryum
Lityum

Lityum

Klasik
7

Kil
Lityum + o - + - o o - o o +

Kalsiyum o + o + - o o - o o +

Sodyum - o + o o + + - o o -

Lityum kompleks + + o + + o o + - - +

Kalsiyum kompleks - - o + + o - o o + +

Sodyum kompleks o o + o o + + - - o o

Baryum kompleks o o + o - + + + o o o

Alüminyum kompleks - - - + o - + + - o -

Kil o o o - o - o - + o -

Klasik poliürea 1) o o o - + o o o o + +

Kalsiyum sülfonat kompleks + + - + + o o - - + +

+ = Uyumlu o = Test gerekli - = Uyumsuz

1) SKF LGHP 2, lityum ve lityum kompleks katılaştırıcılara karşı uyumluluk testlerini başarı ile geçmiştir.

201
Yağlama

Gres uyumsuzluğunun belirtileri rulmanı komple dikkatlice yıkayıp, kurulamak çok

Çalışma sırasında aşağıda ifade edilen belirtiler
gres uyumsuzluğunun tipik göstergeleridir.
• yağlayıcı kaçağı
• yağlayıcının sertleşmesi
• yağlayıcıdaki renk değişikliği
• çalışma sıcaklığında artış
önemlidir.
Koruyucu maddeyi rulmandan çıkarmak için,
grese dayanıklı eldivenleri giyin ve uygun bir
temizleme maddesi kullanın. Temizleme maddesi
çok hızlı buharlaştığından, rulman yüzeylerini
paslanmadan korumak için, gresin kurutmadan
hemen sonra uygulanması gerekir.

Hızlı uyumluluk testi

Katılaştırıcı uyumluluğu (mekanik stabilite) ve
baz yağ uyumluluğuna (ıslatma kabiliyeti) dayalı
hızlı bir test aşağıdaki gibi yapılabilir:
1 Her iki gresten de eşit miktarlarda alarak, bir
kaba koyun.
2 Karışımı bir çubuk ile iyice karıştırın.
3 Karışımı başka bir kaba boşaltın.
Eğer karışım sertleşir veya daha yumuşak hale
gelir ve orijinal greslerden çok daha kolay olarak
kaptan akarsa, gresler muhtemel birbirlerine
uyumlu değildir.
SKF gresle yağlama ürünleri
SKF, pek çok uygulamanın gerektirdiği koşullara
uygun değişik özelliklerde rulman gresleri ve
gresle yağlama sistemlerinin tedariğini yapmak-
tadır († Ek L, sayfa 420’den itibaren). SKF rul-
man gresleri ve gres seçim kılavuzu hakkında
daha detaylı bilgiler sayfa 423’deki Ek M’de
verilmiştir. Daha fazla bilgi için, www.mapro.skf.
com ve www.skf.com/lubrication web sitelerini
ziyaret edebilirsiniz.

DİKKAT: Bu hızlı uyumluluk testi sadece yol

gösterici bir araçtır! SKF gres uygunluğunun tes-
piti için gerçek laboratuvar testlerini
önermektedir.

Gresler ve rulman malzemeleri arasındaki

uyumluluk
SKF rulman gresleri pek çok rulman malzeme-
sine uyumludur. Bununla birlikte, aşağıdaki
hususların hatırda tutulması önemlidir:

• EP katkıları içeren gresler, 100 °C

(210 °F)’nin üzerindeki sıcaklıklarda, poliamid
66 kafeslerle reaksiyona girebilir.
• Sülfür EP katkıları içeren gresler, 100 °C
(210 °F)’nin üzerindeki sıcaklıklarda, pirinç
kafeslerle etkileşime girebilir.
• Ester baz yağlı gresler, akrilik kauçuktan (ACM)
keçelerle uyumlu değildir.

Gresler ve SKF rulman koruyucu maddeleri

arasındaki uyumluluk
SKF rulmanları, pek çok rulman gresine uyumlu
olan petrol esaslı bir koruyucu madde ile kaplan-
mıştır. Bununla birlikte, koruyucu madde SKF
LGET 2 gibi PTFE katılaştırıcılı ve sentetik florine
baz yağa sahip greslerle uyumlu değildir. Bu tip
gresleri kullanırken, gresi uygulamadan önce,

202

Sıvı yağ ile yağlama
Yağ nedir?
Yağlamada kullanılan yağlar, bir baz yağ ve çeşitli
katkılardan oluşur.
Baz yağ
Yağların yaklaşık %95’lik kısmını baz yağ oluştu-
rur ve genel olarak üç sınıfa ayrılabilir:
• mineral
• sentetik
• organik
Mineral baz yağlar ham petrol esaslı ürünlerdir.
Bu yağlar genel olarak rulmanların yağlanması
için tercih edilirler.
Sentetik baz yağlar, çok düşük veya çok yüksek
çalışma sıcaklığı gibi bazı özel hallerde rulmanla-
rın yağlanmasında kullanılabilirler. Sentetik yağ
terimi, polialfaolefin (PAO), polialkalinglikol ve
esterler gibi farklı alkalin yağ gruplarını kapsar.
Hayvansal veya bitkisel yağlar gibi organik
yağlar ise, yağlama kalitesinin düşüklüğü ve
yağda çok kısa sürede asit oluştuğu için normal
olarak rulmanlarda kullanılmazlar.
Katkılar
Katkılar olarak da bilinen kimyasallar, bazı per-
formans özelliklerini iyileştirmek için baz yağa
eklenen maddelerdir. Genel olarak katkılar, iyileş-
tirdikleri özellik dikkate alınarak sınıflandırılırlar
(örn. performans, yağ koruyucu veya yüzey
koruyucu katkılar gibi).
Bazı yaygın kullanılan katkılar tablo 13’de
listelenmiştir.
Yağ vizkozitesi
Yağlama yağlarının en önemli fiziksel özelliği vis-
kozitedir. Viskozite, akışkanın akışa karşı direnci-
nin bir ölçüsüdür ve değeri sıcaklık ile basınca
bağlıdır. Viskozite artan sıcaklıkla düşer ve azalan
sıcaklıkla artar. Yüksek viskoziteli yağların akıcı-
lığı, düşük viskoziteli yağlara göre daha kötüdür.
Yağların viskoziteleri uluslararası olarak stan-
dartlaştırılan referans sıcaklığa, yani 40 °C
(105 °F)'ye göre verilir.
Viskozite indeksi (VI)
Bir yağın viskozite-sıcaklık ilişkisi viskozite indeksi
(VI) tarafından karakterize edilir. Eğer yağ yüksek
bir VI’ye sahipse, yağın viskozitesinin sıcaklıkla
Sıvı yağ ile yağlama
Tablo 13
Yağ katkıları
Katkı Fonksiyonu
Anti-pas Yağlanan rulman yüzeylerinin korunmasını
sağlar (su ya da yağda çözünenlere karşı)
Anti-oksidan Yüksek sıcaklıklarda yağ filminin parçalan-
masını geciktirir, yağ ömrünü uzatır
Köpük önleyici Yağda köpük oluşmasını engeller
Yüksek basınç
(EP)
Metalsel temasın olası zararlarını azaltır
Aşınma önleyici Yüzeyler arasında metal teması önler
Katı yağ Baz yağ etkin olmadığında, ilave yağlama
yapar
değişimi çok düşüktür. Benzer şekilde, düşük
VI’ye sahip olan yağların viskoziteleri sıcaklıkla
büyük değişiklikler gösterir.
SKF, rulmanların yağlanması için kullanılan
yağların en az VI 95 değerinde olmasını
önermektedir.
7
ISO viskozite sınıfı (VG)
ISO, yağ viskozitelerini belirtmek için ISO visko-
zite sınıfı (VG) olarak bilinen bir standart geliştir-
miştir. Bu değer basit olarak yağın 40 °C
(105 °F)’deki ortalama kinematik viskozitesidir.
Örnek olarak, ISO VG 68 sınıfında bir yağın, 40 °C
(105 °F)’deki ortalama kinematik viskozitesi
68 mm2/s (68 cSt)’dir.
Her bir ISO viskozite sınıfı için minimum ve
maksimum viskozite değerleri sayfa 415,
Ek I-2’de verilmiştir. Değişik viskozite sınıflan-
dırma yöntemleri arasındaki kıyaslamalı dönü-
şüm ise sayfa 414, Ek l-1’de sunulmuştur.
NOT: Viskozite mm2/s veya cSt (aynı birimlerdir)
birimleri ile ifade edilir.
Uygun yağın seçimi
Standart mineral yağlar, sıvı yağ ile yağlanan pek
çok uygulama için yeterli yağlama yapabilirler.
Sentetik yağlar diğerlerinden çok daha pahalı
olduğu için, sadece gerekliliği kanıtlanmış
durumlarda tercih edilmelidir.
Bir yağ seçiminde, bütün etkiyen faktörleri
dikkate almak en iyi yoldur. Seçim işlemine baş-
lamadan önce, her zaman ilgili bütün verileri
önceden toplamak gerekir:
203
Yağlama
• uygulama
• rulman tipi ve büyüklüğü
• yatak yükü
• çalışma ve ortam sıcaklıkları
• dönme hızı
• milin doğrultusu
• titreşim, salınım gibi dış etkiler
• kirlenme ile ilgili detaylar
DİKKAT: Bir imalatçıdan alınan yağın yerine,
başka bir imalatçıdan alınan yağı kullanmayın.
Bunlar birbirleri ile aynı özellikte veya birbirlerine
uygun olmayabilirler.
Yağ seçim işlemi
Doğru bir yağ seçim işlemi üç detaylı aşamadan
oluşur. Bu seçim işleminin bir özeti aşağıda
sunulmuştur.
1 Yağ viskozitesinin seçimi
Yağ, mevcut çalışma koşulları altında yeterli yağ-
lamayı yapabilecek viskozite esas alınarak seçilir.
NOT: Düşük viskozite, düşük sürtünme ancak
ince yağ filmi demektir. Yüksek viskozite ise kalın
yağ filmi, ancak yüksek sürtünme anlamına gelir.
Bunlar arasındaki denge çok önemlidir!
Bir rulmanda, eş çalışan yüzeyler arasında yeterli
bir yağ filmi oluşabilmesi için, yağın “normal
çalışma sıcaklığındaki” viskozitesinin belli bir
minimum değerde olması gerekir. Yeterli yağ
filmi oluşumu için gerekli minimum kinematik
viskozite n1, ortalama rulman çapı dm ve dönme
hızı n’ye bağlı olarak bulunabilir († diya­gram 2).
Tek başına bir yağlayıcının etkinliği ise, gerçek
çalışma vizkozitesi n‘nin, minimum kinematik
viskozite n1’e oranı olan, viskozite oranı k ile elde
edilebilir. Uygun viskozite oranları tipik olarak 1
ve 4 arasındadır.
Minimum kinematik viskozite, “normal çalışma
sıcaklığında” gerekli olan vizkozitedir. Bunun
uluslararası olarak standartlaştırılan 40 °C
(105 °F) referans sıcaklığa karşılık gelen viskozi-
tesi diyagramdan okunabilir († d ­ iya­gram 3,
sayfa 206) veya hesaplanabilir. Bu bilgi ile, mini-
mum ISO VG değeri kolayca seçilebilir.
ISO VG sınıfını belirlemek için, aşağıdaki adım-
ları takip edin:
NOT: Bir rulmanın çalışma sıcaklığını tespit
ederken, genel olarak yağ sıcaklığının rulman
204
sıcaklığından 3 ile 11 °C (5 ila 20 °F) daha fazla
olduğunu dikkate alın.
1 Ortalama rulman çapı dm, dönme hızı n ve
beklenen çalışma sıcaklığı T’yi belirleyin.
2 Diyagram 2’yi kullanarak, ortalama çap ve
dönme hızının kesişme noktasını bulun.
3 Noktadan yatay olarak çizilen çizginin, düşey
eksen üzerinde kestiği değer çalışma sıcaklı-
ğındaki minimum kinematik viskozite n1’dir.
4 Sayfa 206’daki diyagram 3‘ü kullanarak, bir
önceki adımda bulunan çalışma sıcaklığındaki
minimum kinematik viskozite n1’nin, beklenen
çalışma sıcaklığı düşey doğrusunu nerede kes-
tiğini bulun.
5 Bulunan bu noktanın sağındaki ilk eğriyi belir-
leyin. Bu değer seçilebilecek olan minimum
ISO VG sınıfını gösterir.
Eğer gerekli olandan daha yüksek viskozitede bir
yağ seçilirse, rulman performansında bir artış
beklenebilir. Ancak, artan viskozite rulman
çalışma sıcaklığını da arttırdığından arada, bir
denge olması çok önemlidir.
Örnek
Delik çapı d = 340 mm ve dış çapı D = 420 mm
olan bir rulmanın, n = 500 d/dak dönme
hızında çalışması gerekmektedir. Buradan, dm =
0,5 (d + D) = 380 mm bulunur. Diyagram 2’den,
yeterli yağlama için çalışma sıcaklığında gerekli
minimum kinematik viskozite n1 yaklaşık olarak,
11 mm2/s olarak bulunur. Sayfa 206’daki
diyagram 3’den, rulmanın çalışma sıcaklığının
70 °C (160 °F) olduğu kabulü ile, yağ viskozite
sınıfının ISO VG 32 olduğu, yani 40 °C
(105 °F) referans sıcaklıktaki kinematik viskozite-
sinin en azından 32 mm2/s olması gerektiği
sonucuna varılır.
 Sıvı yağ ile yağlama

Diyagram 2

Çalışma sıcaklığındaki minimum kinematik viskozite n1’nın tahmini değeri

Çalışma sıcaklığında gerekli viskozite n1 [mm2/s]

1000
2

500 5

10

20
200

50
100 7
10
0

20
50 0

50
0

n=
20 10
15 00 r/
0 mi
20 0 n
30 00
00
50
00
10
10
00
0
20
00
0
500
5 1 00
000
00

10 20 50 100 200 500 1000 2000

dm = 0,5 (d + D) [mm]

205
Yağlama

Diyagram 3

Referans sıcaklıktaki kinematik viskozite n'ya dönüşüm (ISO VG sınıflandırması)

Çalışma sıcaklığında gerekli viskozite n1 [mm2/s]

1000

500

200
IS
O
VG
10 15
00 00
68
100 0
46
0
32
0
22
0
15
50 0
10
0
68
46
32
20
22

15
10
10

20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120

Çalışma sıcaklığı [°C]

206

2 Aşınma önleyici ve yüksek basınç katkılarının
gerekliliğinin kontrolü
Aşınma önleyici (AW) ve yüksek basınç (EP) kat-
kıları, ağır yükler altında yavaş dönen rulmanlar
için gereklidir. Bu katkılar ayrıca darbe yükle-
rinde, salınım hareketli ve sıklıkla durdurulup,
tekrar yol vermenin yapıldığı uygulamalarda da
oldukça yararlıdır.
DİKKAT: Bazı EP katkılarının rulman malzeme-
leri üzerinde olumsuz etkileri vardır ve bunlar
özellikle 80 °C (175 °F)’nin üzerindeki sıcaklık-
larda rulman ömrünü kayda değer oranda düşü-
rürler. Durumu yağlayıcının üreticisinden kontrol
edin.
3 İlave gereksinimlerin değerlendirilmesi
Eğer bazı özel çalışma koşulları mevcutsa, yağla-
yıcı özellikleri de bu özel koşullara uygun olmalı-
dır. Örneğin, rulmanların çok geniş bir sıcaklık
aralığında çalışması gerekiyorsa, sıcaklıkla özel-
likleri en az değişen türde bir yağın (yüksek VI
değeri olan) seçilmesi gerekir.
İlave yağ seçim araçları
SKF LubeSelect programı, uygun yağ tipi ve vis-
kozitesini seçmek için kullanılabilecek bir araçtır.
Bir diğer SKF programı olan LuBase, içinde 100
farklı yağlayıcı tedarikçisine ait 2 000 yağlayıcı
hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Her iki
program da online olarak;
www.aptitudexchange.com web sitesinde
mevcuttur.
Minimum yağ viskozitesi hesapları, online ola-
rak www.skf.com/bearings web sitesinde yer
alan formüller kullanılarak da yapılabilir.
Bu ilave yağ seçim araçları, genel seçim pro-
sesine dayalı olarak verilmektedir ve sadece yol
gösterici olarak kullanılmalıdır.
Sıvı yağ ile yağlama
Sıvı yağlı sistemler
Sıvı yağlı sistem türleri
Sıvı yağ ile yağlama yönteminin seçimi uygula-
maya, çalışma koşullarına ve milin doğrultusuna
bağlı olarak yapılır. Sonraki aşamada yağlama
sisteminin tasarımı çok dikkatlice yapılmalıdır.
Örneğin, yağlar sıvı formda olduklarından, yağ
kaçağını önlemek için uygun sızdırmazlık çözüm-
leri sistemde yer almalıdır.
Yağlama sisteminin tasarımı ve fonksiyonu
hakkındaki temel bilgiler, bakım faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesinde çok faydalıdır († tablo 14,
sayfa 208).
Bazı özel uygulamalarda kullanılan yağ sisi ile
yağlama bu tabloya dahil edilmemiştir.
Sıvı yağlı sistemlerin bakımı
Sıvı yağlı yağlama sistemlerinin bakımı dikkat ve
sistematik bir yaklaşım gerektirir. Aşağıda sunu-
lan yol gösterici bilgilere ek olarak, SKF yağdan
düzenli olarak örnek alınmasını ve analiz sonuç-
larındaki değişimin izlenmesini önermektedir.
• Yeni yağlama sistemi kurulumlarında, yol alma 7
sırasında rulmanın yağsız çalışmasını önlemek
için yağ tankı, hazne veya yağ toplama bölü-
münün yağ ile dolu olduğundan emin olun.
• Uzun zamandır çalışmayan yağlama bilezikli
bir makinaya yol verildiğinde, yağ haznesinde
yağ bulunduğundan emin olun.
• Kirlenme, oksidasyon veya köpüklenmeye
karşı yağı düzenli aralıklarla kontrol edin.
Ancak, çıplak gözle görülebilen en küçük par-
çacığın 40 μm olduğunu unutmayın.
• Yağ+havalı yağlama sistemlerinde, yağ giriş
deliğindeki hava basıncını kontrol edin. Bu
basınç 6 bar civarında olmalıdır.
DİKKAT
Yağ kaçıran makinalar tehlikelidir ve yangın
riski oluştururlar. Acil olarak, yağ kaçağının
kaynağını bulun ve tamir edin!
207
Yağlama

Tablo 14

Sıvı yağlı sistemler

Dalma yağlama Yağ sirkülasyonu Yağlama bileziği Yağ jeti Yağ+hava

Tanım Rulmanın dönen Yağ, rulmanın üst Yağlama bileziği bir Her bir rulmanın Ölçülü miktarlardaki yağ,
elemanları kısmındaki bir ara manşon üzerine yan tarafına her bir rulmana basınçlı
tarafından bölgeye pompa- serbestçe oturur, yüksek basınç hava tarafından
toplanan yağ, lanır, daha sonra yağ haznesine dalar altındaki yağ jeti püskürtülür. Belirlenen
rulman içinde rulmandan ve yağı yağ kanalına püskürtülür. aralıklarla sevk edilen
dağılır ve tekrar süzülerek tanka taşır. Yağ rulman yağ, besleme hatlarının
hazneye geri akar. döner. Rulmana içinden süzülerek, iç yüzeylerini kaplar ve
tekrar pompalan- tekrar hazneye geri daha sonra nozullara
madan yağ filtrelenir döner. doğru süzülür. Daha
ve sıcaklığı ayarlanır. sonra bu yağ rulmanlara
püskürtülür.

Uygun çalışma Düşük ve orta Yüksek hızlar Yüksek hızlar Çok yüksek hızlar Aşırı yüksek hızlar
koşulları hızlar Yüksek çalışma Düşük çalışma
sıcaklıkları sıcaklıkları

Avantajları/ Basit Pompa, filtreler ve Sadece yatay miller Nispeten düşük Ucuz
dezavantajları Ucuz soğutma sistemi için uygun miktarda yağ Kirleticileri
gerekli gerekir uzaklaştırmada yararlı

Tasarım önerileri Gözle kontrol için Uygun tahliye Gözle kontrol için Yağ jeti hızının en Yağ nozulları doğru
cam pencere açın. kanalları olmalıdır cam pencere açın. az 15 m/s pozisyonda olmalıdır.
– yatay tahliyeden Uygun keçeler olduğundan Ancak 10 m’ye kadar
kaçının. kullanın. emin olun. besleme hatları
Çıkış deliğinin, Uygun tahliye kullanılabilir.
girişten daha büyük kanalları Bir filtre kullanılması
olduğundan emin olmalıdır – yatay önerilir.
olun. tahliyeden
Uygun keçeler kaçının.
kullanın.

208
 Sıvı yağ ile yağlama

Yağ değişim periyotları Şek. 12

Yağ değişimleri arasındaki süre daha ziyade yağ-

lama sistemine, çalışma koşullarına ve kullanılan
yağın miktarına bağlıdır. Yağlama yönteminden
bağımsız olarak, uygun bir yağ değişim programı
oluşturmak için yağ analizi yapılması tavsiye
edilmektedir.
Yağ değişim periyotları için yol gösterici bilgiler
tablo 15’de sunulmuştur. Genellikle, çalışma
koşulları ne kadar zorlu ise, yağ analizi ve değişi-
minin o kadar daha sık yapılması gerekir.

NOT: Düzenli olarak filtreleri değiştirmeyi

unutmayın.

Zincir yağları
Zincir yağlaması, özellikle zincirin iç parçalarında
Tablo 16
uygun bir yağ filmi oluşumunu gerektirir. Uygun
bir yağlama olmadan, zincir dişlisi hızla aşınabilir SKF Zincir yağları
ve zincir boyu uzayabilir. Özellik Gösterim
SKF, içinde üç farklı zincir yağı († tablo 16) LHMT 68 LHHT 265 LHFP 150
içeren zincir yağlayıcılarının († şek. 12) tedari-
ğini yapmaktadır. Tanım Orta Yüksek Gıdaya
sıcaklıklar sıcaklıklar uygun 7
Baz yağ Mineral Sentetik ester Sentetik
tipi ester

Viskzoite / ISO VG 68 265 mm2/s ISO VG 150

Viskozite
Sınıfı

Çalışma –15 ile +90 250 °C'ye –30 ile +120 °C

sıcaklığı °C (5 ile 195 kadar (480 (–20 ile +250
°F) °F) °F)

Tablo 15

Yağ değişim periyotları

Yağlama sistemi Tipik çalışma koşulları Yaklaşık yağ değişim periyodu1)

Dalma yağlama veya yağ bileziği Çalışma sıcaklığı < 50 °C (120 °F) 12 ay
Kirlenme riski düşük

Çalışma sıcaklığı 50 ila 3 ila 12 ay

100 °C (120 ile 210 °F)
Kirlilik az

Çalışma sıcaklığı > 100 °C (210 °F). 3 ay

Kirli ortam

Sirkülasyonlu yağ veya yağ jeti Hepsi Test çalıştırmalar ve yağ durumunun düzenli kontrolü ile
belirlenir. Toplam yağ miktarının ne kadar zamanda sirküle
ettiğine ve yağın soğutulup, soğutulmadığına bağlıdır.

1) Çalışma koşulları daha zorlu ise daha sık aralıkla yağ değişimi gerekir.

209
Yağlama

Yağların uyumluluğu 4 Kirletici girişini önlemek için, örnek aldıktan

Farklı bir yağla değişim yapmadan veya yağları hemen sonra kabın kapağını sızdırmaz bir
birbirine karıştırmadan önce, her iki yağın şekilde kapatın.
uyumlu olup olmadığını kontrol edin. Birbiriyle
uyumsuz olan yağlar karıştırılırsa, baz yağlar Yağ örnekleri tipik olarak aşağıdaki parametreler
arasında olumsuz bir kimyasal reaksiyon oluşa- için analiz edilmektedir:
caktır. Sayfa 201’deki tablo 11’de verilen baz
yağ uyumluluğunu kontrol edin. • viskozite
SKF rulmanları, rulman yağlarının pek çoğu ile • oksidasyon
uyumlu olan petrol esaslı bir koruyucu madde ile • aşınma partikülü yoğunluğu
kaplanmıştır. • su içeriği
• katkı maddelerinin kaybı
DİKKAT: Baz yağlar uyumlu olsa bile, eski yağın
içindeki katkı maddelerinin, yeni yağın içindeki Bir yağın viskozitesi tipik olarak anma değerinin
katkıların performansını değiştirebileceği her %10 içinde kalmalıdır. Aşınma partikülü yoğun-
zaman hatırda tutulmalıdır. Daha fazla bilgi için, luğu ve su içeriği milyon başına partikül sayısı
yağlayıcının üreticisi ile iletişime geçin. (ppm) olarak ölçülmektedir. Su içeriği
< 200 ppm’den daha düşük olmalıdır.
Yağ analizi
Yağ analizi, yağlama sistemi bakımının önemli bir
parçasıdır. Yağ örnekleri düzenli aralıklarla alın-
malı ve bunun hemen sonrasında dikkatlice ana-
liz edilmelidir. Analiz sonuçlarının değişiminin
izlenmesi önleyici bakım için mutlaka gereklidir.
Kullanılmış yağların analizine ek olarak, SKF
yeni yağların da analizini önermektedir. Sıklıkla,
değişik nakliyeciler ve imalatçıdan müşteriye
kadar olan süreçteki değişik çevre koşullarından
dolayı, yeni yağ varilleri içinde yüksek oranda
partiküller gözlenebilmektedir.

NOT: Yağ analiz sonuçlarının değişiminde, yeni

yağın durumunun da etkili olduğunu unutmayın!

Yağdan numune alma

Alınacak yağ örnekleri, yağın gerçek durumunun
bir göstergesi olmalıdır. SKF, yağdan örnek alır-
ken aşağıdaki yol gösterici talimatlara uyulmasını
önermektedir:

1 Sızdırmaz şekilde kapatılabilen küçük ve temiz

bir kap kullanın.
2 Sirkülasyonlu yağlama sisteminin basınçlı
tarafından örnek alın. Bu basitçe küresel valf
kullanılarak yapılabilir.
3 Dalma yağlama gibi basınçsız sistemlerde,
önce bir kısım yağın akmasına izin vererek,
çıkış deliğinden örnek alın.

210

Çıtırtı testi
Çıtırtı testi yağ örneği içindeki suyun varlığını
tespit etmek için basit bir yoldur:
1 Sıcak bir levhayı yaklaşık 130 °C
(265 °F)’ye kadar ısıtın.
2 Yağ örneğini kuvvetlice çalkalayın.
3 Sıcak levhanın ortasına bir damla yağ
damlatın.
Eğer yağda su varsa, buhar parçacıkları görüle-
cektir. Bir çıtırtı sesi duyulabilir durumda ise, su
içeriği muhtemelen 2 000 ppm'in üzerindedir.
NOT: Bu test yağ içinde çözünmüş suyun varlı-
ğını tespit etmez ve sadece yol gösterici olarak
kullanılmalıdır. SKF, numunelerin yağ analizine
gönderilmesini önermektedir.
Kirlenme ve filtreleme
Yağlayıcının performansını olumsuz olarak etki-
leyen ve istenmeyen maddeler olan kirleticiler
katı, sıvı veya gaz halinde olabilir. Kirlenme yağ-
lama sistemindeki yetersiz sızdırmazlık, yetersiz
veya kötü çalışan bir filtreleme sistemi, kirlenmiş
dolum noktaları veya uygulamada çalışma sıra-
sında oluşan aşınma mahsüllerinin neticesinde
ortaya çıkabilir.
0,0005 mm
Sıvı yağ ile yağlama
Katı partikül kirliliği
Katı partiküller, aşınma veya hasar sonucunda
uygulamanın kendi içinde üretilebilir ya da açık
bir port, yetersiz veya hasarlı bir sızdırmazlık
veya daha düşük bir olasılıkla yeniden yağlama-
nın uygun olmayan şekilde yapılması neticesinde
sistem içine dışarıdan girebilir.
Katı partiküller rulman boşluğuna († şek. 13)
girmesi, yuvarlanma elemanlarının bunlar üze-
rinde hareket etmesinin sonucunda yuvarlanma
yollarında çukurcuklara neden olacaktır (1).
Çukurların çentikli uç kısımları, plastik deformas-
yondan dolayı şekil değiştirecektir (2). Yuvar-
lanma elemanları bu çentikli kısım üzerinden
geçmeye devam ettikçe yağlama durumu kötü-
leşecek ve yorulma başlayacaktır (3). Yorulma
belirli bir düzeye ulaştıktan sonra, çukurcuğun
diğer uç kısmından erken pullanma başlar (4).
NOT: Yağlayıcının temizliği ve montaj sırasında
dikkatlice nakliyesi bu tip çukurcuk oluşumunun
önlenmesi için çok önemli konulardır. Küçük bir
parça kağıt veya bir üstüpü parçasının bile rul-
mana çok zarar verebileceğini unutmayın.
7
Şek. 13
1 2
3 4
211
Yağlama

Tablo 17
Bir yağlama sistemindeki kirlenmenin sınıf-
landırılması için standart yöntem ISO kirlilik sınıflandırması
ISO 4406:1999’da tariflenmiştir. Bu sınıflan- Bir mililitre başına yağdaki partikül Ölçek sayısı
dırma sisteminde, katı partikül sayısı sonuçları sayısı
bir sayı ölçeği kullanılarak, koda dönüştürülür -den büyük dahil –
(† table 17). Kirlilik derecesini kontrol için iki
yöntem mevcuttur: 10 000 20 000 21
5 000 10 000 20
• Mikroskopta sayım yöntemi: Bu sayım yönte- 2 500 5 000 19
minde, partikül sayısı ile ilgili sadece iki adet 1 300 2 500 18
ölçek sayısı kullanılır; ≥ 5 μm ve ≥ 15 μm. 640
320
1 300
640
17
16
• Otomatik partikül sayım yöntemi: Bu yön-
temde ise, partikül sayısı ile ilgili üç adet ölçek 160 320 15
80 160 14
sayısı kullanılır ≥ 4 μm, ≥ 6 μm ve ≥ 14 μm. 40 80 13

20 40 12
Örnek vermek gerekirse, SKF otomatik partikül 10 20 11
sayma yöntemi kullanıldığında, partikül seviyele- 5 10 10
rinin 18/15/12 kirlilik seviyesi sınıflandırması
veya altında kalmasını önermektedir. Bunun ürünleri sizlerin hizmetine sunmaktadır
anlamı yağ içeriğinde ≥ 4 μm partiküllerden († Ek L, sayfa 420’den itibaren). Daha fazla
1 300 ve 2500 arası, ≥ 6 μm partiküllerden 160 bilgi için, www.mapro.skf.com ve
ve 320 arası ve de ≥ 14 μm partiküllerden ise 20 www.skf.com/lubrication web sayfalarını ziyaret
ve 40 arası mevcut demektir. Daha yüksek sevi- edin.
yeler rulman delik çapı > 100 mm ise kabul
edilebilirdir.
Filtre sınıflandırması, filtre etkinliğinin bir gös-
tergesidir. Filtrelerin etkinliği belirli bir partikülün
büyüklüğü ile ilgilidir. Bu yüzden, hem filtre sınıf-
landırması, hem de partikül büyüklüğü birlikte
dikkate alınmalıdır.
Kirlilik ve filtre sınıflandırması hakkında daha
fazla bilgi için www.skf.com/bearings web sayfa-
sını ziyaret edin.

Sıvı kirliliği
Sıvı kirleticiler içinde su, akaryakıt, proseslerin
yan ürünleri ve glikol gibi kimyasallar en yaygın
olanlarıdır. Suyla kirlenmenin beklendiği yer-
lerde, su ayrıştırıcılardan faydalanılmalıdır. Kulla-
nılacak su ayrıştırıcı tipi, yağlama sistemine su
girmesi riskinin büyüklüğüne bağlıdır. Gerekli
olan yerlerde ve ekonomik olarak da uygunsa,
sürekli su ayrıştırma her zaman önerilmektedir.

Gaz kirliliği
Hava veya gaz ile kirlenme yağın viskozitesini
düşürür ve köpüklenmeyi arttırır. Köpüklenme,
sonuç olarak yağ kaybına da yol açabilir.

SKF sıvı yağ ile yağlama ürünleri

SKF, yağ yönetimi ve sıvı yağlı yağlama sistemle-
rinin bakımı konusunda çok geniş yelpazede

212

Merkezi yağlama sistemleri
Merkezi yağlama sistemlerinde, merkezi bir
depoda bulunan yağlayıcı makinada sürtünme-
nin olduğu noktalara doğru beslenir. Bu sis-
temde yağlayıcı, gereken sıklıkla ve gerektiği
miktarlarda yağlama yerine gönderilir. Yağ ve
NLGI sınıfı 2’ye kadar olan gresler kullanılabilir-
ler. Yağlayıcının pompalanabilme özelliği önemli
faktörlerden biri olduğundan, çoğunlukla daha
düşük NLGI sınıfı gresler kullanılır.
NOT: Merkezi yağlama sistemlerinin bakımı,
tipik olarak yağ tankının doldurulması ve ara sıra
bağlantı noktalarının yağ kaçaklarına karşı kont-
rolü ile sınırlıdır. Bununla beraber, her zaman
ekipmanla birlikte verilen bakım talimatlarını
dikkatle uygulayın.
Uygun yağlayıcının seçimi
Merkezi yağlama sistemlerindeki arızaların pek
çoğu, yanlış yağlayıcı seçiminden kaynaklanır.
Merkezi yağlama sistemlerinde kullanılacak yağ-
layıcıların aşağıdaki kriterleri sağlamaları gerekir:
• 25 µm süzgeçli bir filtreden geçebilen katı
partikül içermemelidir
• basınç oluşumunu ve yağlama sisteminin
kontrolsüz davranışını önlemek için baloncuk
formunda hava (çözünmemiş gazlar)
içermemelidir
• rulman tertibindeki bütün malzemelerle (keçe
gibi) uyumlu olmalıdır
• iyi bir oksidasyon direncine sahip olmalı, yani
iyi yaşlanma stabilitesi
• aşırı kanama basınç kaybına ve sistem bloka-
jına neden olduğu için uygun bir yağ kanama
oranına sahip olmalı
• öngörülen bütün çalışma sıcaklıklarında
homojen kalmalı ve konsistensini korumalı
• pompa, valfler ve dağıtıcılarda birikime yol
açabilecek bütün katı katkı maddelerinden
arınmış olmalıdır
Gres ve sıvı yağ ile yağlama sistemleri arasında
seçim yaparken, teknik ve ekonomik kriterler
Merkezi yağlama sistemleri
karar için esastır. Bu iki tip merkezi yağlama sis-
temi sayfa 214’deki tablo 18’de karşılaştırılmış-
tır. SKF, özellikle takım tezgahları, ahşap işleme,
matbaa ve plastik proses makinaları gibi müm-
kün olan yerlerde yağ kullanılmasını
önermektedir.
Merkezi yağlama sistem türleri
Teknik terimlerle ifade edildiğinde, merkezi yağ-
lama sistemleri yağlayıcının tekrar kullanılıp, kul-
lanılmadığına bağlı olarak açık devre ve sirkülas-
yonlu yağlama sistemleri olarak iki ana gruba
ayrılmaktadır.
Merkezi yağlama sistemleri sistemin nasıl
çalıştığına göre de kategorize edilmiştir .
(† tablo 19, sayfa 215). Uygun sistemin seçimi
aşağıdaki kriterlere bağlıdır:
• çalışma şartları, örn. çalışma sıcaklığı, visko-
zite, atmosferde tuzun varlığı vb.
• yağlayıcı miktarının ne kadar hassas ayarlan-
ması gerektiği
• yağlama sisteminin geometrisi ve büyüklüğü
• durum izleme gereksinimi 7
SKF, firmanın triboloji bilgisi (sürtünme, aşınma
ve yağlama bilimlerinin birleşik üst dalı) ve rul-
manlar, keçeler ve durum izleme konularındaki
birikimi ile beraber, çok geniş kapsamlı ve en
gelişmiş yağlama sistemlerini ve de entegre
çözümleri sanayinin hizmetine sunmaktadır.
SKF Merkezi Yağlama Sistemleri hakkında
daha fazla bilgi için,
www.skf.com/lubrication web sitesini ziyaret edin.
Özel istekler konusunda teknik destek için, SKF
mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
213
Yağlama

Kayıplı tip (geri dönüşsüz) yağlama sistemleri Sirkülasyonlu yağlama sistemleri

Kayıplı tip (geri dönüşsüz) yağlama Sirkülasyonlu yağlama sistemlerinde:
sistemlerinde:
• Yağlayıcı tekrar kullanılır, yani yağ filtre edilip,
• Yağlayıcı tekrar kullanılmaz. sıcaklığı düşürüldükten sonra tekrar kullanıl-
• Yağlama çevrimi içinde sürtünme noktaları mak üzere yağ tankına geri döner.
sürekli yeni yağlayıcı ile yağlanır. • Sürtünmeden ve prosesten kaynaklanan ısı
• Sevk edilen yağlayıcı miktarı, sadece yeterli bir dışarı alınabilir.
yağ filmi oluşumu için gerekli miktardır. • Titreşimler sönümlenir.
• Soğutma özelliği yoktur. • Yağ içindeki aşındırıcı partiküller, çökeltiler ve
su temizlenir.
Merkezi yağlama sistemi kullanılan pek çok • Hava baloncukları giderilir ve köpüklenme
uygulamada, yağlanması gereken elemanlar dişli azaltılır. Korozyon engellenir.
çark, rulman gibi hareketli parçalardır.
Minimal yağlayıcı miktarlı yağlama (MQL), açık
devre yağlamanın özel bir halidir. Bu sistemler
daha çok talaşlı imalatta, yüzeylere püskürtme
veya yüzeyi ıslatma gereken yerlerde kullanılır.
Minimal yağlayıcı miktarlı yağlamada, bir püs-
kürtücüden çıkan çok az miktarda yağla, etkin bir
yağlama yapmak mümkündür.

Tablo 18

Gresli ve yağlı merkezi yağlama sistemlerinin karşılaştırılması

Seçim kriteri Avantajları/dezavantajları

Gres Yağ

Çalışma basıncı 50 ile 400 bar 14 bar

Boru hattı ve bağlantı elemanı Büyük çaplı boru tesisatı (aşırı basınç kaybı Küçük çaplı boru tesisatı
ihtiyacı nedeni ile)

Pompa gücü gereksinimi Nispeten yüksek güç Düşük güç

Kirlenme Kirleticiler yağa karışık halde kalır ve sürtünmenin Kirleticiler yağ tankının tabanına doğru
olduğu bölgeye kadar ulaşabilirler çökelirler

Bakım Gres tankındaki gres seviyesinin ölçümü Yağ tankındaki yağ seviyesinin ölçümü
karmaşıktır çok kolaydır
Tankı gresle doldurmak kolay değildir Tanka yağ doldurmak basittir

Sirküle eden yağlayıcı tipini Mümkün değil Nispeten kolayca yapılabilir

değiştirme

Sızdırmazlık Rulmanlara sızdırmazlık gerekmez Yağ kaçağını ve çevre kirliliğini önlemek

Yağlayıcının sızdırmazlık elemanı özelliği vardır için rulman tertibinde sızdırmazlık
elemanları olmalıdır
Yağlayıcının kirleticilere karşı bir koruma
özelliği yoktur

Soğutma ve yağla yıkama imkanı Yok Var

214
 Merkezi yağlama sistemleri

Tablo 19

SKF Merkezi Yağlama Sistemleri

SKF Monoflex SKF Duoflex SKF ProFlex SKF MultiFlex

Tip Tek-hatlı Çift-hatlı Progresif Çok-hatlı

Uygun Yağ Yağ Yağ Yağ

yağlayıcılar NLGI 000 ile 2 sınıfı arası NLGI 000 ile 3 sınıfı arası NLGI 000 ile 2 sınıfı arası NLGI 000 ile 3 sınıfı arası
gresler gresler gresler gresler

Uygulama Takım tezgahları, matbaa, Metal işleme makinaları, Matbaa ve endüstriyel baskı Petrol ve gaz endüstrisi,
örnekleri tekstil ve arazi aracı kağıt ve selüloz endüstrisi, makinaları, arazi aracı ağır endüstriyel
uygulamaları maden ve çimento tesisleri, uygulamaları, rüzgar uygulamalar
liman kreynleri, enerji türbinleri
santralleri

SKF CircOil SKF Oil+Air SKF LubriLean

Tip Yağ sirkülasyonlu Yağ ve hava Minimal yağlayıcı miktarı ile

yağlama (MQL)

Uygun Yağ Yağ Yağ

yağlayıcılar

Uygulama kağıt ve selüloz Takım tezgahları, zincir Takım tezgahları

örnekleri endüstrisi, metal işleme uygulamaları, çelik
makinaları, ağır endüstrisi
endüstriyel uygulamalar

215
Kontroller

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Bakım metodolojisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

Çalışma sırasındaki kontroller. . . . . . . . . . 220

Gürültü izleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Sıcaklık izleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Yağlama durumunu izleme. . . . . . . . . . . . . . 222
Rulmanlar için vibrasyon.
izleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Vibrasyon ölçümleri alma. . . . . . . . . . . . . 223
Rulman hasar frekansının .
analizi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Makina duruşlarındaki kontroller . . . . . . . 224

Rulman kontrolleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Keçe sürtünme yüzeylerinin kontrolleri . . . . 226
8

217
Kontrol

Giriş SKF makina durum izleme teknikleri konu-

sunda daha fazla bilgi için,
Çoğu erken rulman hasarının temel nedeni, rul-
www.skf.com/com veya www.aptitudexc-
manların çalışma sırasında balanssızlık veya
hange.com web sitelerini ziyaret edin.
kaçıklıktan kaynaklanan beklenmeyen ilave yük-
SKF durum izleme cihazları ve SKF bakım
lerle karşı karşıya kalmasıdır. Makinaların durum
ürünleri konusunda daha fazla bilgi için
izlemesinde, rulman durumunun kontrolü en
www.skf.com/cm ve www.mapro.skf.com
önemli konudur. Ciddi bir rulman hasarı, bununla
web sitelerini ziyaret edin.
eş çalışan diğer makina elemanlarının da zarar
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
görmesine ve sonucunda makina arızasına yol
vibrasyon analizi ve termografi gibi konu-
açar.
larda bir seri geniş kapsamlı eğitim kursları
Rulman ve makinaların bakımında, aşağıdaki
düzenlemektedir († Eğitim, sayfa 326’dan
üç metodolojiden biri tercih edilir: reaktif, önle-
itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile ileti-
yici veya kestirimci. Her birinin belli avantajları ve
şime geçin veya www.skf.com/services
dezavantajları vardır, fakat genellikle en iyi meto-
web sayfasını ziyaret edin.
dolojilerin bir kombinasyonu olan proaktif yakla-
şım tavsiye edilmektedir.
Durum izleme, herhangi bir makinanın belirli
cihazlar kullanılarak izlenmesini kapsayan genel
bir terimdir. Çok-parametreli durum izleme, vib-
rasyon izleme ile birlikte makina durumunun
izlenmesinde en yaygın kullanılan tekniktir.
Çok-parametreli yaklaşımın en önemli avantajı,
sadece rulmanların değil, bunun ötesinde tüm
makinanın durum izlemesine olanak sağlaması- faaliyetleri aksatmayacak şekilde önceden orga-
dır. Bu şekilde, makina içinde rulman hasarına nize edilebilirler.
neden olabilecek arızalar giderilerek, daha hasar Önleyici bakım, uygun bakım prosedürleri
gelişiminin ilk aşamalarında rulmanlar korunmuş uygulayarak ve düzgün bakım faaliyetleri ile
olurlar. makinada beklenmeyen bir arızanın oluşmasını
Bakım faaliyetlerinin türüne göre rulmanlar ve önlemeyi esas alan rutin ve planlanmış bir pro-
ilgili makinalar, ya çalışırken veya duruşlarda sestir. Makinadaki hasar türlerinin ve özellikle bu
kontrol edilebilirler. Kontrol faaliyetlerinin çok hasar türlerine yönelik bakım stratejilerinin iyi
büyük bir kısmı, ancak gelişmiş cihazlar yardımı anlaşılmasının, bakım ve makina performansı
ile yapılabilmektedir. üzerinde çok olumlu etkileri vardır.
Kestirimci bakım (PdM) makina kontrollerine,
durum izlemeye ve bunlardan yapılan çıkarım-
Bakım metodolojileri lara dayalı bir bakım prosesi olarak tarif edilebilir.
Tecrübeler göstermiştir ki, bakım stratejileri fab- Makina durum izlemesi, vibrasyon izlemesi gibi
rikadan fabrikaya kayda değer oranda değişmek- çok çeşitli cihaz ve tekniklerin kullanılmasını
tedir. Bununla birlikte, bütün bakım stratejileri- gerektirmektedir.
nin oluşturulmasında kullanılan metodolojiler, Yukarıda bahsedilen hiç bir bakım metodoloji-
genel olarak bir kaç ortak başlık altında toplana- sinin tek başına bir bakım çözümü şeklinde
bilir († diyagram 1). değerlendirilemeyeceği açıktır. Gerçek çözüm, bu
Reaktif bakımda organize bir bakım stratejisi metodolojilerin uygun şekilde kombinasyonun-
yoktur, ancak bazı hallerde bu yaklaşım kullanıla- dan ortaya çıkacaktır.
bilecek tek seçenek olabilir. Reaktif bakım faali-
yetlerinin doğası gereği bunlar planlanamazlar.
Bununla beraber bu faaliyetler, planlanmış diğer

218
 Giriş

Proaktif güvenilirlik esaslı bakım reaktif, önle-

yici ve kestirimci bakım metodolojilerinin bir
karışımı olarak yapılandırılmış, dinamik bir
prosestir.
Maksimum verim için SKF, işletmelerde ope-
ratörlerin de sistemin parçası olacağı şekilde,
makina bilgisinin bütün fabrikada izlenebileceği
bir metodolojinin yerleştirilmesini önermektedir.

Diyagram 1

Farklı bakım metodolojileri

Maksimum verim

Operatöre dayalı güvenilirlik

Operatöre dayalı güvenilirlik (ODR)
Makinalarla iç içe çalışan operatörler, kendi makinalarını sahiplenecek
şekilde yetkilendirilirler. Bunlar, makinaları çalışır halde tutmak için makina 8
ile ilgili bilgileri toplar, tanımlar ve fabrika geneline bakan ekibe iletirler.

Proaktif güvenilirlik esaslı bakım

Proaktif güvenilirlik esaslı bakım (PRM)
Proaktif bakım, makina veya prosesle ilgili problemlerin temel nedenini
tespit için uygulanır; bu halde makinalar neredeyse hiç plansız duruş
olmadan çalışırlar. Makinalarda ve makina elemanlarında Hasarlar
Arasındaki Ortalama Süre (MTBF) kayda değer oranda artar.

Kestirimci bakım
Kestirimci bakım (PdM)
Makinanın durumu, değişik izleme teknolojileri kullanılarak değerlendirilir;
duruşlar, çok karmaşık vibrasyon ölçüm ve kestirimci bakım cihazlarından
alınan verilere göre bir plan dahilinde yapılır; plansız duruşlar kayda değer
oranda azalır.

Önleyici bakım
Önleyici bakım (PM)
Önceden belirlenen aralıklarda planlı duruşlar yapılarak, makina ve
ekipmanların tamiri yapılır; bakım faaliyetleri makinanın çalışır haldeki
durumuna bağlı değildir.

Reaktif/Düzeltici bakım
Reaktif/Düzeltici bakım
Kırıldığı zaman tamir et; makina hasarı halinde plansız duruşlar meydana
gelir.
Minimum verim

219
Kontrol
Çalışma sırasındaki kontroller
Rulmanlar, içinde dönen parçalar olan her maki-
nanın çok kritik elemanlarıdır ve bunlar yakından
izlenmelidir. Rulman hasarının erken belirtileri
sayesinde, çok maliyetli bir plansız duruş yaşa-
madan, bunların önceden planlanmış bakım
periyotları sırasında değişimi mümkün olur.
NOT: Kritik makinalardaki veya zorlu çevre şart-
larında çalışan rulmanlar daha sık aralıklarla
izlenmelidir!
Çalışma sırasında rulman performansının ve ilgili
diğer makina elemanlarının izlenmesi için çok
değişik cihazlar mevcuttur. Optimum rulman
performansı için makinalarda ölçümü gereken
en temel parametreler gürültü, sıcaklık ve
vibrasyondur.
Aşınmış veya hasarlı rulmanlar genelde
tanımlanabilir belirtiler gösterirler. Bu belirtilerin
pek çok olası sebebi vardır ve bunlar araştırılma-
lıdır († Arıza giderme, sayfa 228’den itibaren).
Pratik sebeplerle, bütün makinalar veya
makina fonksiyonları gelişmiş sistemlerle izlene-
mez. Bu gibi durumlarda, makinayı gözle incele-
yerek veya dinleyerek arıza belirtileri tespit edile-
bilir. Bununla birlikte, makina arızalarını insan
duyuları ile tespit etmenin sınırlı bir kullanım
Gelişmiş makina durum izlemenin avantajları
Vibrasyon veya gürültü düzeyi
Ön uyarı süresi
SKF ivme zarfı teknolo-
jisi kullanarak arızanın
tespiti
Hasar başlangıcı
220
alanı vardır. Belirtilerin saptanabilir hale gelme-
sine kadar geçen zaman içinde, hasarın boyutu
çok fazla büyümüş olabilir. Vibrasyon analizi gibi
tarafsız teknolojiler kullanmanın en önemli avan-
tajı, arızaların herhangi bir soruna yol açmadan
önce, daha ilk aşamada tespit edilebilmesidir (†
diyagram 2).
Hassas ölçümler ve güvenilir sonuçlar için,
SKF profesyonel durum izleme cihazlarının kul-
lanılmasını önermektedir. SKF tarafından tedarik
edilen temel durum izleme cihazları hakkında
genel bilgiler için sayfa 432’de yer alan Ek N’ye
bakınız. Bu ve bunlarla ilişkili ürünler hakkında
daha detaylı bilgi için, www.skf.com/cm ve
www.mapro.skf.com web sayfalarını ziyaret edin.
DİKKAT: Arıza tespiti ile analizi birbiri ile karış-
tırmayın. Yüksek seviyelerde vibrasyon tespit
edildikten sonra hasarlı bir rulmanı değiştirmek,
problemi ancak geçici olarak çözer! Vibrasyonun
asıl nedeni bulunmalı, analiz edilmeli ve buna
göre önlem alınmalıdır.
Diyagram 2
Rulman .
hasarı
Arka plan gürül-
tüsüne bağlı olarak
ön uyarı süresi
değişebilir
“İnsan duyuları” ile
arızanın tespiti
Standart vibrasyon
izleme ile arızanın
tespiti
Zaman
 Çalışma sırasındaki kontroller

Gürültü izleme Şek. 1

Rulman performansındaki bir düzgünsüzlüğü

belirlemenin en yaygın yollarından biri dinlemek-
tir. İyi durumdaki rulmanların sesi yumuşak bir
mırıltıya benzer. Taşlama sesi, cırıltı ve diğer
düzensiz sesler rulmanın kötü durumda olduğu-
nun veya bir şeylerin yanlış gittiğinin
göstergesidir.
Makinalar tarafından üretilen çok geniş yelpa-
zedeki sesler arasında, doğada aşırı derecede
yönelimli olan ultrasonik kısa dalgalı bileşenler
de vardır. Ultrasonik problar gibi cihazlar, bu
havada yayılan yüksek frekanslı sesleri fabrika-
daki arka plan ve makina gürültüsünden ayırır ve
doğrudan kaynağa odaklanırlar.
Arızalı makina elemanları veya hasarlı rul-
manların tespitinde yaygın kullanılan bir diğer
cihaz da, her tür makina gürültüsünü saptayan,
Şek. 2
izleyen ve tanımlayan SKF Elektronik stetosko-
pudur († şek. 1).

Sıcaklık izleme
Bütün rulman konumlarında, çalışma sıcaklığının
izlenmesi çok önemlidir. Çalışma şartlarında bir
değişme olmaksızın, rulman sıcaklığındaki bir
artış, çoğunlukla olası bir rulman hasarının gös-
tergesidir. Bununla birlikte, rulmanların ilk yağla-
ması ve her yeniden yağlamadan hemen sonra, 8
bir veya iki gün süreli doğal bir sıcaklık artışı ola-
cağı hatırda tutulmalıdır.
Sıcaklıkların ölçümü için SKF temaslı († şek.
2) ve temassız termometrelerden yararlanılabilir.
Temassız termometreler özellikle erişimin çok
zor veya tehlikeli olduğu yerler için
kullanışlıdırlar.
Ek olarak, SKF Termal görüntüleyiciler ve SKF
Termal Kameraları, insan gözü ile görülemeyen
ısıl anormallikleri veya “sıcak noktaları” tespit için
infrared teknolojisini kullanırlar. İnfrared ile ter-
mal kontrol, üretimi durdurmaksızın pek çok
olası problemi veya problemli bölgeleri ortaya
çıkarır.

NOT: İç bileziğin döndüğü uygulamalarda yatak,

tipik olarak rulman dış bileziğinden 5 °C (9 °F) ve
rulman iç bileziğinden 10 °C (18 °F) daha
soğuktur.

221
Kontrol

Yağlama durumunu izleme Şek. 3

Rulmanlar maksimum performans seviyelerine

ancak yeterli yağlama ile çıkarlar. Bu nedenle, bir
rulmanın yağlanma durumu yakından izlenmeli-
dir. Yağlayıcının durumu da düzenli olarak ayrıca
değerlendirilmelidir. Bunu yapmanın en iyi yolu
yağlayıcıdan bir kaç örnek (tercihan farklı bölge-
lerden) almak ve bunları analiz etmektir. SKF
Gres Test Kiti († şek. 3), fabrikada gresin özel-
liklerini test etmek için çok kullanışlı bir araçtır.
Genellikle, yağlayıcı analizi iki temel nedenle
yapılır: yağlayıcının durumunu değerlendirmek
ve makinanın durumunu değerlendirmek. Örne-
ğin, yağın durumunun izlenmesi yağ değişimleri
arasındaki süreyi uzatır, buna bağlı olarak azalan
yağ sarfiyatı ve makina duruş zamanı sayesinde
mali tasarruf sağlar.
SKF, yağlama ile ilgili kontrol faaliyetleri için
aşağıdaki yol gösterici talimatların uygulanma- Yağlayıcı analizi, gresle yeniden yağlama ve yağ
sını tavsiye etmektedir: değişimi konusunda bilgi için sayfa 178’deki
Yağlama bölümünü inceleyin.
1 Rulman civarındaki bölgeleri yağlayıcı kaça-
ğına karşı kontrol edin.
2 Bütün yağlayıcı kaçaklarını inceleyin. Kaçaklar Rulmanlar için vibrasyon izleme
genellikle aşınmış keçeler, hasarlı keçeler, Vibrasyon izleme gereksinimi, üç temel fiziksel
zarar görmüş keçe sürtünme yüzeyleri, gres- gerçek sonucunda ortaya çıkar:
teki su gibi sıvı kirleticiler ve gevşek tapalar
sonucunda ortaya çıkar. Kaçaklar ayrıca, yatak • Tüm makinalar vibrasyon üretirler.
ve kapak gibi elemanların birbirine doğru sıkı- • Bir mekanik problemin başlangıcı ile birlikte
lıkta takılmamasından veya yoğrulma sonucu vibrasyon düzeyleri de artar.
gresten ayrışan serbest yağdan da • Kusurun yapısı vibrasyon karakteristiklerinden
kaynaklanabilir. tespit edilebilir.

NOT: Kauçuk keçeler, keçe sürtünme yüzeyi-
nin yağlanması için küçük bir miktar kaçağa
izin verecek şekilde tasarlanmıştır.
3 Maksimum koruma için, koruyucu bilezik ve
labirent keçeyi her zaman gresle dolu tutun.
4 Otomatik yağlama sisteminin düzgün çalıştı-
ğını ve rulmanlara yeterli miktarda yağlayıcı
beslediğini kontrol edin.
5 Hazne ve tanktaki yağlayıcı seviyesini kontrol
edin ve gerekirse tamamlayın.
6 Uygun olan zaman ve yerde rulmanları yeni-
den yağlayın († Yeniden yağlama, sayfa
192’den itibaren).
Her bir mekanik problem kendine has özel bir
vibrasyon frekansı üretir. Bu yüzden, bu frekans
arızanın temel nedenini tanımlamak için analiz
edilmelidir. Vibrasyon frekansını almak için
makina üzerine bir transdüser (bir piezoelektrik
sensör) yerleştirilir. Değişik makina arızalarının
ürettiği çok geniş yelpazede değişik frekanslar
vardır:
• düşük frekans aralığı, 0 ile 2 kHz
• yüksek frekans aralığı, 2 ile 50 kHz
• çok yüksek frekans aralığı, > 50 kHz
Örnek olarak, düşük frekanslı vibrasyonlar yapı-
sal rezonanstan, ayarsızlıktan veya gevşek bağ-
lantılardan kaynaklanır. Rulmanlarda oluşan arı-
zalar ise yüksek ve çok yüksek frekanslar üretirler.
Bu nedenle, ivme bazında genlik ölçümü ile, geli-
şen rulman arızalarını hemen başlangıç aşama-
sında tespit etmek mümkün olur.

222
 Çalışma sırasındaki kontroller

Vibrasyon ölçümleri alma Şek. 4

Ölçüm alınacak bölgeler

Örnek olarak SKF Makina Durum Analizörü
(† şek. 4) kullanıldığında, vibrasyon ölçümleri
makinadaki her bir rulman pozisyonunda
(† şek. 5), üç farklı yönde alınmalıdır.
Makina yatay düzlemde daha esnek olduğun-
dan, tipik olarak yatay ölçümlerde düşey ölçüm-
lere göre daha büyük vibrasyon değerleri elde
edilir. Örnek olarak balanssızlık, hem yatay, hem
de düşey bileşeni olan radyal vibrasyonlar üretir.
Aşırı yatay vibrasyon çoğunlukla balanssızlığın
çok iyi bir göstergesidir.
Eksenel ölçümlerde tipik olarak küçük vibras-
yon değerleri elde edilir, ancak bunlar eğer varsa
eksen kaçıklığı ve/veya deforme olmuş milin tipik
göstergeleridir.

Ölçüm alınacak zamanlar

Vibrasyon ölçümleri almak için en uygun zaman,
makinanın normal koşullarda çalıştığı, yani rul-
manların çalışma sıcaklığına ulaştığı ve makina
hızının öngörülen aralıkta olduğu zamandır.
Değişken hızlı makinalarda, ölçümler her zaman
proses çevriminin hep aynı noktasından
alınmalıdır.

NOT: Kıyaslama yapabilmek amacı ile, her bir 8

ölçüm alındığında ölçüm yeri, ölçüm tipi ve
çalışma şartları tamamı ile aynı olmalıdır.

Şek. 5

Serbest taraf. Tahrik tarafı .

düşey düşey
Tahrik tarafı .
Serbest taraf yatay
yatay

Serbest Tahrik tarafı.

taraf eksenel eksenel
Motor Döndürülen makina

223
Kontrol

Rulman arıza frekansı analizi Rulman arıza frekanslarının hesaplanması

Her rulman düşük frekanslı bir sinyal üretir. Sin-
yalin frekansı yuvarlanma elemanlarının boyu-
tuna, sayısına, rulman temas açısına ve yuvar-
lanma elemanlarının taksimat dairesi çapına
bağlıdır.
Rulmanda mevcut bir kusurun üzerinden
yuvarlanma elemanlarının her geçişinde, gen-
likte ciddi sıçramaya neden olan yüksek frekanslı
bir sinyal üretilir. Bu genlik sıçramalarının hızı iç
kusurun rulman içindeki konumu, rulmanın iç
geometrisi ve dönme hızının bir fonksiyonudur.
Rulmanın durumunu izlemek için ivme zarfı
adı verilen bir teknik kullanılır. İvme zarfı tekni-
ğinde, rulmandaki kusurdan kaynaklanan yüksek
frekanslı sinyal, makinadaki dönen veya diğer
yapısal elemanlardan kaynaklanan doğal sinyal-
lerden izole edilerek, ayrılır († diyagram 3).
Her bir rulman elemanının, sadece buna özel bir
arıza frekansı vardır. Bu sayede bir uzman, hasa-
rın nerede olduğunu kolayca bulabilir.
Aşağıdaki arıza frekansları hesaplanabilir
türdendir:
• BPFO, bilya/makara geçiş frekansı dış bilezik
yuvarlanma yolu [Hz]
• BPFI, bilya/makara geçiş frekansı iç bilezik
yuvarlanma yolu [Hz]
• BSF, bilya/makara dönme frekansı [Hz]
• FTF, kafes frekansı (ana frekans) [Hz]
Rulman arıza frekanslarını hesaplamak ve bu
şekilde arızayı doğru teşhis için kullanılabilecek
bir program, online olarak www.skf.com/bea-
rings web sitesinde mevcuttur.

Makina duruşlarındaki
kontroller
Makinanın çalışmadığı zamanlar; rulmanların,
keçelerin, yatakların, keçe sürtünme yüzeylerinin
ve yağlayıcının kontrolü için iyi bir fırsattır. Genel
bir kontrol ancak yatak üst yarısını veya yan
kapağı açarak yapılabilir. Daha detaylı bir kontrol
için, ilk olarak rulmanların temizlenmesi gerekir.
Diyagram 3

İvme zarfı analizi

gE
0,5
1*BPF1

2*BPF1

3*BPF1

4*BPF1

5*BPF1

6*BPF1

7*BPF1

8*BPF1

9*BPF1

10*BPF1

0,4

0,3

0,2

0,1

0,0
0 5 10 15 20 25 30 35 40

Frekans [Hz]

224
 Makina duruşlarındaki kontroller

Şek. 6
Eğer rulman arızalı gibi görünüyorsa, yerinden
sökülüp, ayrıntılı olarak incelenmelidir.
Makina temeli ile birlikte eksen ve kayış ayarı-
nın da makina duruşlarında yapılması mümkün-
dür. İster kayıp bir şim, isterse makina temelin-
deki bir hasar olsun, herhangi bir olumsuzluk
makinanın çalışmasını negatif olarak etkileye-
cektir. Problemler ne kadar erken saptanırsa,
düzeltici önlemler de o kadar kısa zaman içinde
devreye sokulabilir.
Makina ayarı hakkında daha fazla bilgi için
sayfa 158’deki Ayar işlemleri bölümünü
inceleyin.

DİKKAT: Eğer hasarlı ise rulmanları değiştirin

(ve eğer mümkünse manşonları, emniyet
somunlarını, rondelaları ve keçeleri de birlikte
değiştirin). Düzenli olarak planlanmış duruşlar
sırasındaki rulman değişimi, erken rulman hasarı
DİKKAT
neticesinde oluşan plansız duruş sırasındaki
Ciddi yaralanma riskini azaltmak için, çalış-
değişimden çok daha düşük maliyetlidir.
maya başlamadan önce, gerekli kilitleme ve
etiketleme prosedürlerini uygulayın.
Rulman kontrolleri
Rulmanlar her zaman kolay erişilebilir konum-
larda olmayabilir. Bununla beraber, rulmanlar
kısmi olarak görülebilse bile, gözle kontrol yapı-
labilir. Rulmanları kontrol etmek için en uygun
zaman rutin bakım zamanıdır. 8
Rulmanlara erişimin çok güç veya çok zaman
alıcı olduğu hallerde, bir SKF Endoskopu 4 Gresle yağlanan açık rulmanlarda, analiz için
(† şek. 6) oldukça faydalı bir araç olabilir. Bu farklı bögelerden birkaç örnek alın. Yağlayıcının
özel endoskopun; küçük çaplı borusu, bir LCD durumunu gözle kontrol edin. Sıklıkla, gres
ekranı ve görüntü kaydetme özelliği vardır. içindeki kirlilik, bir miktar gresi baş parmak ile
Monte edilmiş bir rulmanı kontrol ederken, işaret parmağı arasında ovalarken hissedilebi-
SKF aşağıdaki yol gösterici talimatların uygulan- lir. Bir diğer yöntem ise gresi ince bir tabaka
masını önermektedir: halinde temiz bir kağıda sürüp, bunu ışık al-
tında incelemektir.
NOT: Rulmanın, yağlayıcının ve makinanın genel 5 Rulmanın açığa çıkan dış yüzeylerini tüy bırak-
durumunu kayda almak için, kontrol sırasında mayan bir kumaşla silin.
değişik fotoğraflar alın.
DİKKAT: Petrol esaslı ürünlerle doğrudan temas
Hazırlıklar alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Çözücülerle
1 Kontrol sırasında rulman sistemine toz ve kir çalışırken ve rulmanları temizlerken SKF koru-
girişini önlemek için makinanın dış yüzeylerini yucu eldivenlerini giyin ve koruyucu gözlüklerinizi
iyice temizleyin. takın!
2 Rulmanı açığa çıkarmak için yatak kapağını
veya parçalı yatakta yatak üst gövdesini sökün.
3 Yatak haznesinden yağ analizi için bir miktar
örnek alın.

225
Kontrol
Kontroller
1 Rulmanın açığa çıkan yüzeylerini fretting
korozyonu için kontrol edin. Eğer fretting
mevcut, fakat çok aşırı değilse, ıslak ve kuru
ince zımpara kağıdı kullanarak bunu
temizleyin.
2 Rulman bileziklerinde çatlak kontrolü yapın.
3 Temaslı keçeli rulmanları, aşınmaya karşı
kontrol edin.
4 Mili çok yavaş olarak döndürün ve rulmanda
düzgün olmayan bir direnç olup, olmadığına
bakın. Hasarsız rulman çok düzgün olarak
döner.
Gresle yağlanan açık rulmanlarda daha
detaylı bir inceleme gerekiyorsa, aşağıdaki
talimatları takip edin:
5 Yatak gövdesindeki bütün gresi boşaltın.
6 Rulmandaki gresi metal olmayan bir kazıyıcı
kullanarak mümkün olduğu kadar temizleyin.
NOT: Daha fazla analiz için bir miktar gres
örneğini saklayın († şek. 7).
7 Petrol esaslı bir çözücüyü püskürterek rul-
manı temizleyin. Temizleme sırasında rul-
manı çok yavaşça döndürün ve çözücü, gres
ve kir karşımı rulmandan süzülene kadar
püskürtmeye devam edin. Çok aşırı oksitlen-
miş yağlayıcı içeren büyük boyutlu rulman-
larda, temizlik için %10’a kadar kostik soda ve
%1’e kadar yüzey etkin madde içeren kuvvetli
alkalin çözelti kullanın.
Şek. 7
Yeni gres: Kullanılmış gres:
kahve renginde sarı renkte
226
8 Rulmanı tüy bırakmayan bir kumaşla veya
temiz, nem içermeyen basınçlı hava ile
kurulayın.
9 Rulmanın yuvarlanma yollarını, kafesi ve
yuvarlanma elemanlarını pullanma, çizik,
ezik, kabuklanma, renk değişimi ve parlak
noktalar açısından kontrol etmek için bir
endoskop kullanın. Mümkünse, rulmanın
radyal boşluğunu ölçün (aşınmanın kontrolü
açısından) ve ölçülen değerin standartlar
içinde kaldığını doğrulayın.
10 Eğer rulmanın durumu iyi ise, vakit geçir-
meksizin rulmanı hemen uygun bir gresle
gresleyin ve yatağı kapatın. Eğer rulmanda
hasar gözlenirse, rulmanı sökün († Sökme,
sayfa 252’den itibaren) ve korozyondan
koruyun. Daha sonra, tam bir analiz gerçek-
leştirin († Rulman hasarları ve sebepleri,
sayfa 288’den itibaren).
NOT: Bazı büyük ve orta boyutlu rulmanlar ona-
rım işlemi için uygun değildir. Daha fazla bilgi için
sayfa 331’deki Onarım ve yenileştirme bölümle-
rini inceleyin.
Keçe sürtünme yüzeylerinin kontrolleri
Etkin sızdırmazlık için keçe dudakları çok düzgün
bir karşı yüzey üzerinde çalışmalıdır. Eğer sür-
tünme yüzeyi aşınmış veya zarar görmüşse, keçe
dudağı işlevini yerine getiremeyecektir. Bu, özel-
likle yeni keçe montajında çok önemlidir. Eğer
yeni bir keçe, aşınmış veya zarar görmüş bir
karşı yüzeye takılırsa, ya hiç sızdırmazlık sağlaya-
maz veya erken hasara uğrar.
Bu nedenle, yeni bir keçe takılmadan önce,
keçe sürtünme yüzeyleri tamir edilmelidir.
Keçe sürtünme yüzeyinin incelenmesi sıra-
sında, fretting korozyonunu da kontrol edin. Eğer
fretting mevcut, fakat çok aşırı değilse, ıslak ve
kuru ince zımpara kağıdı kullanarak bunu
temizleyin.
 Makina duruşlarındaki kontroller

Şek. 8

NOT: Aşınmış veya zarar görmüş keçe sürtünme

yüzeyine sahip olan miller ve diğer elemanların
değiştirilmesine gerek yoktur. Bunlar tekrar işle-
nebilirler. Uygun olduğu takdirde, bir SKF SPEE-
DI-SLEEVE (mil çapı d ≤ 203 mm için) veya
büyük çaplı bir aşınma bileziği ­(LDSLV) (mil çapı
> 203 mm için) aşınma izlerinin († şek. 8)
tamiri için mükemmel birer çözümdür. SKF
aşınma bilezikleri hakkında daha fazla bilgi için,
sayfa 152’deki SKF aşınma bileziği ile aşınmış bir
milin tamiri bölümünü inceleyin. 8

227
Arıza arama

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Rulmanlar neden hasara uğrar. . . . . . . . . . . 230
Rulman ömrünü etkileyen faktörler. . . . . . . 230

Arıza arama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

Rulman arızasının yaygın belirtileri. . . . . . . . 232
Arıza durumları ve çözümleri. . . . . . . . . . . . 235

229
Sorun giderme
Giriş
Rulmanlar neden hasara uğrar
Kullanımda olan rulmanların sadece küçük bir
oranı hasara uğrar († diyagram 1). Bunların
çoğu (yaklaşık %90) takıldıkları ekipmandan daha
uzun ömürlüdür. Rulmanların bazıları (%9,5)
hasar öncesi güvenlik nedeniyle (önleyici) değiş-
tirilir. Rulmanların yaklaşık %0,5’i zarar gördüğü
veya hasara uğradığı için değiştirilir.
Rulmanların zarar görmesine veya hasara uğ-
ramasına neden olan bir kaç sebep vardır:
• yorulma
• kötü sızdırmazlık
• yetersiz yağlama
• beklenenden daha ağır yükler
• yanlış veya yetersiz geçme
• yanlış montaj
Bunların her biri rulmana farklı bir şekilde hasar
verir ve geride kendi izlerini bırakırlar. Bu ize ha-
sar profili denir († İz profilleri, sayfa 291’den
itibaren). Sonuçta, hasarlı rulmanı dikkatle
inceleyerek, pek çok halde hasarın temel sebe-
bini bulmak mümkündür. Bu bulgulara göre,
problemin tekrarını önlemek için gerekli düzeltici
önlemler alınabilir.
Genel olarak rulman hasarlarında aşağıdaki
sebepler oranı görülür:
• 1/3 yorulmadan dolayı hasar
• 1/3 yağlama probleminden dolayı hasar
• 1/6 kirlenmeden dolayı hasar
Diyagram 1
Rulman ömrü ve hasarlar
%0,5 hasar nedeniyle
%9,5 önleyici
sebeplerle değişim
değişim
%90 kullanıldıkları
makinadan daha fazla
ömürlü
230
SKF durum izleme cihazları ve SKF bakım
ürünleri konusunda daha fazla bilgi için
www.skf.com/cm ve www.mapro.skf.com web
sitelerini ziyaret edin.
SKF, mekanik bakım hizmetleri konularında
bir seri geniş kapsamlı eğitim kursları düzen-
lemektedir († Mekanik bakım hizmetleri,
sayfa 330). Ayrıca SKF Güvenilirlik Bakım
Enstitüsü (RMI) de geniş kapsamlı eğitim
kursları düzenlemektedir († Eğitim, sayfa
326’dan itibaren). Daha fazla bilgi için SKF ile
iletişime geçin veya www.skf.com/services
web sayfasını ziyaret edin.
• 1/6 diğer nedenlerden (yanlış nakliye ve mon-
taj gibi) hasar
Bu rakamlar endüstrinin türüne göre değişebilir.
Örneğin kağıt ve selüloz endüstrisinde, rulman
hasarlarının en büyük nedenleri yorulma değil,
kirlenme ve yetersiz yağlamadır.
Rulman ömrünü etkileyen faktörler
Genel anlamda, rulmanların hesaplanan bir
ömrü vardır († Rulman ömrü, sayfa 27’den
itibaren). Rulmanların bu hesaplanan ömre ulaş-
ması veya bundan daha fazla çalışması bir kaç
faktöre bağlıdır. Bunlar:
• Rulman kalitesi
Sadece en yüksek kalite standartlarına uygun
imal edilen rulmanlar uzun ömre sahiptirler.
• Depolama
Rulmanların doğru şekilde stoklanması, depo-
lama faaliyetleri açısından çok önemlidir. Her
zaman yeni rulmanın rafta olduğundan emin
olabilmek için aşırı stoktan kaçının ve “ilk gi-
ren, ilk çıkar” prensibini kullanın. Bu, özellikle
keçe veya metal kapaklı rulmanlar için çok
önemlidir. Zira, bu rulmanlar fabrikada yağla-
nır ve gresin sınırlı bir raf ömrü vardır. Ayrıca,
imalat teknolojisinin çok hızlı gelişmesine pa-
ralel olarak, günümüzde satılan rulmanların,
10 veya 15 yıl önce üretilenlerden çok daha
uzun ömürlü olduğu hatırda tutulmalıdır. Rul-
manların depolanması hakkında daha fazla
bilgi için, sayfa 41’deki Rulman, keçe ve yağla-
yıcıların depolanması bölümünü inceleyin.

• Uygulama
Uygulamada, buna uygun rulman
kullanılmalıdır.
• Montaj
Rulmanlar, ancak doğru şekilde monte edilir-
lerse düzgün çalışırlar († Rulmanların monta-
jı, sayfa 44’den itibaren). Yanlış montaj teknik-
leri rulmana zarar vererek, erken hasara yol
açar.
• Yağlama
Değişik çalışma koşulları, farklı yağlayıcılar ve
farklı yeniden yağlama periyotları gerektirir.
Bu yüzden, doğru yöntem kullanılarak, doğru
yağlayıcının, doğru zamanda ve doğru miktar-
da uygulanması çok önemlidir († Yağlama,
sayfa 178’den itibaren).
• Sızdırmazlık çözümü
Keçenin ana fonksiyonu yağlayıcıyı rulmanın
içinde, kirleticileri de dışında tutmaktır. Uygu-
lamada sızdırmazlık problemi varsa, erken rul-
man hasarı meydana gelebilir.
Eğer bu faktörlerden herhangi birinde zayıflık
varsa, öngörülen rulman ömrü tehlikededir.
a b
c d
Giriş
Eğer, bunlarda bir zayıflık yoksa, uzun rulman
ömrü beklenebilir.
Örnek olarak, yetersiz sızdırmazlığı olan bir
uygulama ele alınsın. Parçacık şeklindeki kirleti-
ciler keçeyi geçip, rulmana girdiğinde, yuvarlan-
ma elemanları bunların üzerinden geçer. Bu ge-
çişlerden sonra yuvarlanma yolunda çukurcuklar
oluşur († şek. 1). Sert parçacıklar, keskin ke-
narlı çukurcuklara neden olabilir. Çukurcuk civa-
rındaki bölge gerilme altında kaldığında, yüzey
yorulması oluşur ve metal parçacıkları buradan
kopmaya başlar. Buna pullanma denir. Pullanma
bir kere başladığında, komple rulman kullanıla-
maz hale gelene kadar ilerler.
Hasarın ilk başlangıcından, rulmanın kullanıla-
maz hale gelmesine kadar geçen süre çok farklı-
lık gösterebilir. Yüksek hızlarda bu süre saniyeler-
le ölçülebilir. Oldukça büyük ve yavaş dönen
makinalarda ise aylar alabilir. Buradaki asıl soru
“Rulmanı ne zaman değiştirmeliyim?”dir. Bu soru
en doğru şekilde rulmanın durum izlemesi ile ce-
vaplanabilir († Kontroller, sayfa 216’dan
itibaren).
Eğer hasarlı bir rulman, makina arızasından
önce erken tespit edilemez ve değiştirilemezse,
rulmanın takıldığı makina ve buradaki diğer ele-
manlar da ciddi zarar görecektir. Ayrıca, eğer rul-
man çalışırken hasara uğrarsa, hasarın temel
nedenini bulmak çok zor, hatta imkansız olabilir.
Şek. 1
Hasarın ilerlemesi
9
Yuvarlanma elemanları sert
bir kirletici üzerinden geçmiş
ve yuvarlanma yolunda bir
çukurcuk oluşmuştur (a).
Malzeme yorulması, çukurun
hemen arkasından başlamış-
tır. Belirli bir süre sonra, pul-
lanma çok daha şiddetli hale
gelmiştir (b, c). Eğer makina
bu süre içinde durdurulmaz-
sa, makina elemanları da
ilave olarak zarar görecektir.
Ayrıca, hasarın temel nedeni
muhtemelen tamamen orta-
dan kalkacaktır (d).
231
Sorun giderme

Arıza arama Tablo 1

Rulman arızasının yaygın belirtileri,

Düzgün olarak çalışmayan rulmanlar genelde
tanımlanabilir belirtiler gösterirler. Bu belirtileri A Aşırı ısınma † tablo 1a
tespit etmenin ve daha başlangıç safhasında B Aşırı gürültü † tablo 1b
C Aşırı vibrasyon düzeyi † tablo 1c, sayfa 234
önlem almanın en iyi yolu, fabrika genelinde D Aşırı hareketli mil † tablo 1d, sayfa 234
bir durum izleme programının oluşturulmasıdır E Sürtünmeden dolayı zor döndürülebilen mil
† tablo 1e, sayfa 235
(† Kontroller, sayfa 216’dan itibaren).
Makina durum izleme cihazlarının bulunmadı-
ğı veya pratik olmadığı haller için, aşağıdaki yol
gösterici bilgiler en yaygın görülen belirtiler,
bunların sebepleri ve bazı uygulanabilir pratik
çözümler hakkında faydalı olacaktır. Rulman ha-
sarının derecesine göre bazı belirtiler yanıltıcı
olabilmekte ve pek çok halde makina arızasına
sebep olmaktadır. Etkin bir arıza arama için, be-
lirtilerin uygulamada ilk ortaya çıkışını esas ala-
rak analiz etmek gerekir. Bu konu sayfa 288’deki
Rulman hasarları ve nedenleri bölümünde
incelenmiştir.

Rulman arızasının yaygın belirtileri

Rulman arızalarının belirtileri bu bölümde ele
alınan bir kaç adete kadar indirgenebilir. Her bir
belirti, bu belirtilere yol açabilecek farklı katego-
rilere ayrılmıştır († tablo 1). Her bir durumun,
bu durum için çözümleri referans olarak kullanı-
lacak bir sayısal kodu mevcuttur († tablo 2,
sayfa 236’dan itibaren).

NOT: Bu bölümde arıza arama hakkında verilen

bilgiler sadece yol gösterme amaçlı olarak
kullanılmalıdır.

232
 Sorun giderme

Tablo 1a Tablo 1b

Belirti: A. Aşırı ısınma Belirti: B. Aşırı gürültü

Çözüm Muhtemel sebep Çözüm Muhtemel sebep

kodu kodu

Yağlama problemi Metal-metal teması

1 Yetersiz yağlayıcı – çok az gres veya çok düşük yağ 1 Yetersiz yağlayıcı
seviyesi 3 Çalışma şartları için yağ filmi çok ince
2 Aşırı yağlayıcı – tahliye olanağı olmaksızın çok fazla 25 Yuvarlanma elemanlarında dönmeden dolayı kayma
gres veya çok yüksek yağ seviyesi var
3 Yanlış yağlayıcı türü – yanlış sınıf, yanlış viskozite,
yanlış katkılar Kirlenme
4 Yanlış yağlama sistemi 27 Katı parçacıkların girişi ve yuvarlanma elemanları
tarafından ezilmesi sonucunda oluşan çukurcuklar
Sızdırmazlık durumu 28 İmalattan veya daha önceki rulman hasarından dolayı
5 Yatak keçeleri çok sıkı veya diğer elemanlar keçeye yatak içinde kalmış katı parçacıklar
temas ediyor 29 Yağlayıcı viskozitesini azaltan sıvı kirleticiler
6 Rulman tertibinde çoklu keçe sistemi
7 Harici yatak keçelerinde kaçıklık Çok gevşek geçmeler
8 Rulmandaki temaslı keçeler için çalışma hızı çok fazla 30 İç bileziğin mil üzerinde gezinmesi
9 Keçeler uygun olarak yağlanmıyor 31 Dış bileziğin yatak yuvasında gezinmesi
10 Keçelerin yönü yanlış 32 Mildeki veya manşondaki emniyet somununun
gevşek olması
Yetersiz çalışma boşluğu 33 Rulman, eş çalıştığı diğer elemanlara sıkı bir şekilde
11 Rulman radyal boşluğu yanlış seçilmiş sabitlenmemiş
12 Mil malzemesinin genleşmesi, rulman malzemesin- 34 Rulmanda aşırı radyal/eksenel boşluk
den (örn. paslanmaz çelik) daha fazla
13 Yatak ve mil arasında büyük sıcaklık farkı (yatak Yüzey hasarı
milden çok daha fazla soğuk) 1, 2, 3, 4 Etkin olmayan yağlama sonucu aşınma
14 Konik muyluda çok fazla eksenel ilerleme miktarı 25 Kayan yuvarlanma elemanlarından kaynaklanan
15 Milde veya yatakta çok fazla dairesellikten kaçıklık – sıvanma hasarı
rulman oval yatakta sıkışmış 27 Katı parçacıkların yuvarlanma elemanları tarafından
16 Milde aşırı sıkılık veya milde rulman oturma yüzeyi ezilmesi sonucunda yuıvarlanma yolu ve/veya
çapının fazla olması elemanlarında oluşan çukurcuklar
17 Yatakta aşırı sıkılık veya yatakta rulman oturma 35 Darbe yükleri sonucunda yuvarlanma elemanları ve/
yüzeyi çapının çok küçük olması veya yuvarlanma yollarında oluşan çukurcuklar
36 Statik vibrasyon sonucunda yuvarlanma elemanları
Yanlış yükleme ve/veya yuvarlanma yollarında oluşan oyuklar
18 Değişen uygulama parametreleri sonucunda çok 37 Malzeme yorulması nedeniyle yuvarlanma eleman-
aşırı yüklenmiş rulmanlar ları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar
19 Her iki ünitede paralelden kaçıklık 38 Yüzey hasarı başlangıcından dolayı yuvarlanma
20 Her iki ünitede açısal kaçıklık elemanları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar
21 Rulmanın ters takılması 39 Kimyasal/sıvı kirleticilerden dolayı yuvarlanma
22 Balanssızlık durumları elemanları ve/veya yollarında oluşan korozyon
23
24
25
Yanlış sabit rulman seçimi
Aşırı eksenel yük oluşumu
Yetersiz yük
40 Nem ve zararlı elektrik akımından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan mikro
pullanmalar
9
26 Aşırı ön gerilme 41 Zararlı elektrik akımından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan dalgalanmalar

Karşılıklı sürtünme
7 Yatak keçeleri yanlış takılmış
32 Germe veya çakma manşon yeteri kadar sıkılmamış
33 Mesafe halkaları sıkı bir şekilde takılmamış
42 Kilit rondelasının tırnakları eğilmiş

233
Sorun giderme

Tablo 1c Tablo 1d

Belirti: C. Aşırı vibrasyon düzeyi Belirti: D. Aşırı hareketli mil

Çözüm Muhtemel sebep Çözüm Muhtemel sebep

kodu kodu

Metal-metal teması Gevşeklik

25 Yuvarlanma elemanlarında dönmeden kayma var
Kirlenme
27 Katı parçacıkların girişi ve yuvarlanma elemanları
tarafından ezilmesi sonucunda oluşan çukurcuklar
28 İmalattan veya daha önceki rulman hasarından dolayı
yatak içinde kalmış katı parçacıklar
Çok gevşek geçmeler
30 İç bileziğin mil üzerinde gezinmesi
31 Dış bileziğin yatak yuvasında gezinmesi
30 İç bilezik mile gevşek takılmış
31 Dış bilezik yatağa aşırı gevşek takılmış
33 Rulman mile veya yatağa uygun şekilde
sabitlenmemiş
Yüzey hasarı
1, 2, 3, 4 Etkin olmayan yağlama sonucu aşınma
37 Yorulma nedeniyle yuvarlanma elemanları ve/veya
yuvarlanma yollarında oluşan pullanmalar
38 Yüzey hasarı başlangıcından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar

Yüzey hasarı Yanlış rulman iç boşluğu

1, 2, 3, 4 Etkin olmayan yağlama sonucu aşınma 11 Yanlış boşlukta rulman takılmış
25 Kayan yuvarlanma elemanlarından kaynaklanan 33 Rulman mile veya yatağa uygun şekilde
sıvanma hasarı sabitlenmemiş, aşırı eksenel hareket
27 Katı parçacıkların yuvarlanma elemanları tarafından
ezilmesi sonucunda yuıvarlanma yolu ve/veya
elemanlarında oluşan çukurcuklar
35 Darbe yükleri sonucunda yuvarlanma elemanları ve/
veya yuvarlanma yollarında oluşan çukurcuklar
36 Statik vibrasyon sonucunda yuvarlanma elemanları
ve/veya yuvarlanma yollarında oluşan çizikler
37 Malzeme yorulması nedeniyle yuvarlanma eleman-
ları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar
38 Yüzey hasarı başlangıcından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar
39 Kimyasal/sıvı kirleticilerden dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan oyuklar
40 Nem ve zararlı elektrik akımından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan mikro
pullanmalar
41 Zararlı elektrik akımından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan dalgalanmalar

234
 Sorun giderme

Tablo 1e Arıza durumları ve çözümleri

Belirti: E. Sürtünmeden dolayı zor döndürülebilen mil Yaygın karşılaşılan rulman arıza belirtileri için
Çözüm Muhtemel sebep
pratik çözümler sayfa 236’dan başlayarak
kodu Tablo 2’de sunulmuştur.

Ön gerilmeli rulman
11 Değişen rulmanda yanlış boşluk seçilmiş
12 Mil malzemesinin genleşmesi, rulman malzemesin- DİKKAT
den (örn. paslanmaz çelik) daha fazla
13 Yatak ve mil arasında çok büyük sıcaklık farkı Ciddi yaralanma riskini azaltmak için,
14 Konik muyluda çok fazla eksenel ilerleme miktarı çalışmaya başlamadan önce, gerekli kilit-
15 Milde veya yatakta çok fazla dairesellikten kaçıklık –
rulman oval yatakta sıkışmış leme ve etiketleme prosedürlerini uygulayın.
16, 17 Mil ve/veya yatak geçmelerinde aşırı sıkılık
26 Aşırı ön gerilme – yanlış montaj (ön gerilme)

Keçe direnci
5 Yatak keçeleri çok sıkı veya diğer elemanlar keçeye
temas ediyor
6 Rulman tertibinde çoklu keçe sistemi
7 Harici yatak keçelerinde kaçıklık
9 Keçeler uygun olarak yağlanmıyor

Yüzey hasarı
37 Malzeme yorulması nedeniyle yuvarlanma eleman- DİKKAT: Petrol esaslı ürünlerle doğrudan temas
ları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar
38 Yüzey hasarı başlangıcından dolayı yuvarlanma alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Çözücülerle
elemanları ve/veya yollarında oluşan pullanmalar çalışırken ve rulmanları temizlerken SKF koruyu-
41 Zararlı elektrik akımından dolayı yuvarlanma
elemanları ve/veya yollarında oluşan dalgalanmalar cu eldivenlerini giyin ve koruyucu gözlüklerinizi
takın.
Tasarım
43 Mil ve/veya yatak faturalarının rulman oturma
yüzeyine göre gönyesi bozuk
44 Mil faturası çok büyük, keçelere/örtme kapaklara
temas ediyor

235
Sorun giderme

Tablo 2

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

1 Yetersiz yağlama

Gresle yağlama

İlk dolum veya ilk çalıştırma sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Rulmanın tamamı (%100) ve yataktaki milin alt kısmına kadar yatak haznesi
(1/3 ile 1/2) gresle doldurulmalıdır.
• Eğer rulman bölgesindeki yatak haznesi küçük ise, yoğrulma nedeniyle aşırı
ısınmadan kaçınmak için gres miktarının biraz azaltılması gerekebilir.
• † Yağlama, sayfa 178’den itibaren.

Çalışma sırasındaki faaliyetler:

• Aşınmış veya hasarlı ya da işe uygun olmayan keçeleri kontrol edin. (Gres
kaçağını kontrol edin.)
• Uyumsuz greslerden kaynaklanan kaçaklar. (Gres kaçağını kontrol edin.)

Yeniden yağlama sırasındaki faaliyetler.

• Yeniden yağlama periyodunun doğru olduğundan emin olun (çok fazla
olmamalı).
• Gresin rulmana ulaştığından emin olun.
Doğru seviye • Yeni gresin rulmana ulaştığından emin olun.

Dalma yağlama

İlk dolum, tekrar dolum veya duruşlar sırasında dikkat edilecek hususlar:
• Yağ seviyesi, statik halde en alttaki yuvarlanma elemanının ortasında
olmalıdır.

Seviye çok düşük Çalışma sırasındaki faaliyetler:

• Otomatik yağlama sisteminin çalışmasını engelleyebileceğinden, karşı basınç
oluşumundan kaçınmak için yatakta hava tahliyesi bulunduğundan emin olun.
• Keçeleri aşınma, hasar ve kaçağa karşı kontrol edin.
• Parçalı yataklarda birleşme bölgesinde kaçak kontrolü yapın, gerekirse ince bir
tabaka keçe macunu uygulayın.

2 Aşırı yağlayıcı
Aşırı miktarda yağlayıcı, gres yoğrulmasına ve yüksek sıcaklığa sebep olabilir.

Gresle yağlama

İlk dolum veya ilk çalıştırma sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Rulmanın tamamı (%100) ve yataktaki milin alt kısmına kadar yatak haznesi
(1/3 ile 1/2) gresle doldurulmalıdır.
• Eğer rulman bölgesindeki yatak haznesi küçük ise, yoğrulma nedeniyle aşırı
ısınmadan kaçınmak için gres miktarının biraz azaltılması gerekebilir.
• † Yağlama, sayfa 178’den itibaren.

Çalışma sırasındaki faaliyetler:

• Ya keçelerden ya da tahliye tapasından gres tahliyesinin mümkün olup
olmadığını kontrol edin. Gres tahliye valfi aşırı gres uygulanmasını engeller.
• Keçelerin doğru yönde takıldığını kontrol edin. Bu şekilde sistem içine kirletici
girişi önlenirken, fazla gres de dışarı tahliye edilir.
• Yeniden yağlama periyodunun çok kısa olmadığından emin olun.
• Yeniden yağlamada doğru miktarın uygulandığından emin olun.
Seviye çok yüksek Yağ kaybı
Dalma yağlama

Faaliyetler:
• Yağ seviyesi, statik halde en alttaki yuvarlanma elemanının ortasında
olmalıdır.
• Yağ geri dönüş deliklerini tıkanmaya karşı kontrol edin.
• Bir yağ gözleme camı montajı, yataktaki yağ seviyesinin doğru olup,
olmadığını kontrol etmenin hızlı ve kolay bir yoludur.
Doğru seviye

236
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

3 Yanlış yağlayıcı

Faaliyetler:
• Özel çalışma koşullarına uygun, doğru baz yağ viskozitesi (yağ, gres) ve
konsistensi (gres) belirlemek için uygulamayı inceleyin († Yağlama,
sayfa 178’den itibaren).
• Metal-metal teması aşırı ısınmaya, erken aşınmaya ve sonuç olarak çok
yüksek gürültü seviyelerine neden olabilir.
• Eğer gres veya yağda bir türden diğerine geçiş yapılmışsa, bunların
birbirlerine karıştırılabilirliğini kontrol edin.
• Gres sınıfını kontrol edin.
• Çalışma sırasındaki viskoziteyi kontrol edin.

4 Yanlış yağlama sistemi

Faaliyetler:
• Çalışma hızını kontrol edin ve çalışma sıcaklığını ölçün.
• Uygun bir yağlayıcı ve yağlama sistemi kullanılıp, kullanılmadığını belirleyin.
• Gresten yağa geçiş basit bir çözüm olabilir.
• Dalma yağlamadan, sirkülasyonlu yağlamaya geçiş bir çözüm olabilir.
• Mevcut yağlama sistemine bir soğutucu ilavesi, ısı kaynaklı pek çok sorunun
önlenmesini sağlayabilir.
• Özel gereksinimler için SKF veya ekipmanların üreticisine danışın.
• Üreticinin ürün kataloğunda yer alan hızları referans alın. SKF’ye ait referans
değerler ve limit hızlar online olarak www.skf.com/bearings web sitesinde
mevcuttur.

5 Yatak keçeleri çok sıkı

Faaliyetler:
• Aşırı sürtünmeden kaçınmak için, kullanılan yaylı keçenin ebatının bu
uygulamaya uygun olduğunu doğrulamak amacıyla mil çapını kontrol edin
veya temaslı keçeleri doğru yay germe kuvvetine sahip olanlarla değiştirin.
• Keçelerin uygun şekilde yağlandığından emin olun.
• Keçe dudaklarını aşınmaya karşı kontrol edin.
• Kıl keçelerin montaj öncesinde sıcak yağda bekletilmeleri gerekir.

Diğer elemanlar keçeye temas ediyor

Faaliyetler:
• Keçenin civarındaki elemanları kontrol edin:
–– fatura yükseklikleri († www.skf.com/bearings)
–– milin genleşmesi halinde eksenel hareketi tolere etme olasılığı

Doğru yükseklik

237
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

6 Rulman (yatak) tertibinde çoklu keçe sistemi

Dikkat edilecek hususlar:

• Eğer kirleticileri dışarıda tutmak için çoklu keçe sistemi kullanılıyorsa,
sürtünme ve ısıda artış olacaktı.
• Uygulamaya yeni keçeler ilave etmeden önce, rulman ve yağlayıcıdaki olası
termal etkileri de dikkate alın.
• Ek olarak, ekipmanı döndürmek için gerekecek ilave enerjiyi de göz önüne
alın.

7 Harici yatak keçelerinde kaçıklık

Montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Milde yatağa göre oluşan herhangi bir kaçıklık temassız keçelerde bir
sürtünmeye neden olabilir. Bu durum sıcaklık ve gürültünün artmasına ve de
yol alma periyodunda yüksek aşınmalara sebep olur. Ayrıca, keçenin
bütünlüğü de tehlikeye girer.

Faaliyetler:
• Ayarları kontrol edin ve gerekirse düzeltin.
• Eğer kaçıklığı düzeltme imkanı yoksa, harici keçeler arasındaki boşluğu
arttırmak gerekebilir.

8 Rulmandaki temaslı keçeler için çalışma hızı çok fazla

Dikkat edilecek konular:

• Keçe dudaklarının bir limit hızı vardır. Eğer çalışma hızı bu limit hızdan fazla
ise, keçe dudakları zarar görür ve dışarı gres kaçağı başlar.
• Eğer çalışma hızı arttırılmış veya farklı tipte keçesi olan bir rulman
kullanılıyorsa, keçelerin bu hıza uygun olup, olmadığını kontrol edin.
• Temaslı keçelerde düşük sürtünmeli keçeler, örtme kapaklar ve açık
Temaslı keçeler rulmanlardan daha fazla ısı üretilir.

9 Keçeler uygun olarak yağlanmıyor

Dikkat edilecek konular:

• Kuru çalışan keçeler, sistem içinde kayda değer miktarda ısı üretir.

Montaj sırasındaki faaliyetler:

• Yeni veya yenileştirilmiş ekipmanlardaki keçelerin yol alma sırasında uygun
şekilde yağlanıp, yağlanmadığını kontrol edin. (Kıl keçelerin montaj öncesinde
sıcak yağda bekletilmeleri gerekir.)

Çalışma sırasındaki faaliyetler:

• Normal olarak, yataktaki yağlayıcı keçelere doğru sevk edilir ve bunları
otomatik olarak yağlar.
• Uygun olarak yağlanmış keçelerin temas yüzeyleri arasında bir yağlayıcı
bariyeri olduğundan, bunlar daha soğuk çalışır ve daha etkin sızdırmazlık
sağlarlar.
• Doğru yağlama aynı zamanda erken keçe aşınmasını da önler.
• Keçeleri aşınma veya hasara karşı kontrol edin.

238
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

10 Keçelerin yönü yanlış ve gres tahliyesine izin vermiyor

Montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Uygulamaya bağlı olarak, temaslı keçeler ya yağlayıcı tahliyesine imkan
verecek, ya da yağ kaçağını engelleyecek şekilde farklı yönlerde takılabilirler.

Faaliyetler:
• Makina için doğru keçe yönünü tespit etmek için teknik resimleri kontrol edin
veya makina imalatçısı ile iletişime geçin.

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Dudakları dışa doğru bakan keçeler genellikle fazla yağlayıcının tahliyesine
imkan verir ve sisteme dışarıdan kirletici girişini önler.

Faaliyetler:
• Keçeler, gresi rulmanın içinde ve kirleticileri ise dışında tutacak şekilde doğru
yönde monte edilmelidir.

11 Rulman radyal boşluğu yanlış seçilmiş

Faaliyetler:
• Orijinal tasarımdaki değerler ile uyumlu olup, olmadığını belirlemek için
rulman ambalajını kontrol edin.
• Eğer rulman, değiştirildikten sonra aşırı ısınıyorsa ve uygulama için daha
0/C3
621 büyük boşluk gerekiyorsa, ilave boşluğun rulmanın yanında ekipmana olan
olası etkileri hakkında bilgi almak için SKF ile iletişime geçin.
• Makina elemanlarının aşınması rulman boşluğunu etkileyebileceği için bütün
diğer boyutları kontrol edin.

12
Azalan
Mil (yatak) malzemesinin genleşmesi, rulman malzemesinden daha fazla 9
boşluk Yeniden tasarım veya imalat sırasında dikkat edilecek konular:
• Bazı hallerde, mil ve yatak malzemelerinde değişikliklerle giderilebilir (gıda
yönetmeliklerine uyum için paslanmaz çelik veya ağırlığı azaltmak için
alüminyum gibi).
• Mil malzemesinin ısıl genleşme katsayısı rulman çeliğinden fazla olduğunda,
radyal iç boşluk daha da azalır. Bu nedenle, bazı paslanmaz çelik malzemeler
Farklı ısıl (300 serisi) için, ya biraz daha az sıkılıkla montaj veya radyal boşluğu daha
genleşme fazla olan (örn. CN yerine C3, C3 yerine C4 gibi) rulman kullanılması
katsayıları gerekebilir.
• Eğer yatak, ısıl genleşme katsayısı rulman çeliğinden fazla olan bir
malzemeden yapılmışsa (örn. alüminyum), dış bileziğin yatak yuvası içinde
Isı dönmesini önlemek için sıkılık biraz fazla alınabilir.

Faaliyetler:
• Her iki durumda da, önce yeni mil veya yatak malzemesinin rulman radyal
boşluğuna olan etkisini hesaplamak, daha sonra rulmanı değiştirmek gerekir.

239
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

13 Soğuk Yatak ve mil arasında büyük sıcaklık farkı

Tasarım sırasında dikkat edilecek konular:

• Tasarımlarından dolayı, rulman sistemlerinde iç bilezik sıcaklıkları dış
Daralma bilezikten daha fazladır. Örneğin, bir elektrik motorunun mili nispeten sıcaktır
ve bu da iç bileziğin genleşmesine neden olur. Dış bileziklerin takılı olduğu
motor kapakları daha büyük yüzeye sahiptir ve bu şekilde ısıyı çevreye daha
Azalan
fazla ileterek sıcaklığın düşmesini sağlar.
boşluk
Genleşme Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:
• Yatak ve mil arasındaki büyük sıcaklık farkı rulmandaki radyal boşluğun
azalmasına, hatta bazı hallerde ön gerilme oluşmasına yol açarak, rulman
Sıcak çalışma sıcaklığını arttırır.

Faaliyetler:
• Rulmana en yakın noktadan rulman ve yatak sıcaklıklarını kontrol edin.
• Eğer doğrulanmışsa, ön gerilme oluşmasını önlemek için daha büyük radyal
boşluklu (örn. CN’den C3’e veya C3’den C4’e gibi) bir rulman seçin.

14 Konik muyluda çok fazla eksenel ilerleme miktarı

s
Montaj sırasında dikkat edilecek konular:
• Konik delikli bir rulmanın konik muyluya veya konik manşona montajında
radyal boşluk azalır.

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Çok fazla eksenel ilerleme radyal boşluğu çok azaltabilir, hatta ön gerilme
oluşturabilir. Bu da yüksek çalışma sıcaklığına sebep olur.
• Aşırı eksenel ilerleme rulmanda çok büyük teğetsel gerilmelere de neden
olarak, iç bileziği çatlatabilir.

Faaliyetler:
• Küçük oynak bilyalı rulmanlar: Mile montajdan sonra, dış bileziğin rahatça
dönüp, dönmediğini kontrol edin. Eğer dönmüyorsa, rulmanı sökün ve montaj
işlemine en baştan başlayın.
• Büyük oynak bilyalı, oynak makaralı ve CARB toroidal makaralı rulmanlar:
Montaj sonrasında oluşan radyal boşluğu, ilk boşluk ile mukayese edin.
Boşluktaki maksimum azalma değerleri için sayfa 402’deki Ek F’yi inceleyin.
Eğer yetersiz boşluk oluşursa, rulmanı sökün ve montaj işlemine en baştan
başlayın.
• Doğru montaj için, oynak bilyalı rulmanlarda SKF Hidrolik somunlu montaj
yöntemini veya sıkma açısı ölçme yöntemini, oynak makaralı ve CARB toroidal
makaralı rulmanlarda ise , SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemini veya
boşluk ölçme yöntemini kullanın. Başarısı kanıtlanmış bir yöntem olan SKF
Hidrolik somunlu montaj yöntemi († sayfa 57), sentil kullanmaksızın doğru
boşluğu elde etmek için çok basit bir yoldur. Çok büyük rulmanlar için
SensorMount († sayfa 67) kullanın.

240
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

15 Rulman oval karşı yüzeye monte edilmiş

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Dairesellikten kaçık (oval) bir yuvaya takılı olan rulman dış bileziği söz konusu
ise radyal boşluk azalır veya ön gerilme oluşur, bu da çalışma sıcaklığında
artışa neden olur.
• Bu durum genellikle birbirinden 180° aralıkta bulunan iki farklı yük bölgesi
oluşumu ile karakterize edilir.
• Oval sıkışma ayrıca serbest rulmanın eksenel hareketini engeller ve sistemde
Çok kısa şimler ilave olarak ağır eksenel yüklerin oluşmasına sebep olur.

Faaliyetler:
• Gevşek ayağı önlemek için yatak bağlantı yüzeylerini kontrol edin. Şimlerin
yatak tabanının tamamını kaplaması gerekir.
• Yatak destek yüzeyinin esnemeyecek kadar rijit olduğundan emin olun.
• Mil ve yataktaki rulman oturma yüzeylerinin daireselliğini (ovallik) kontrol
edin(† Ek D-1, sayfa 386).
• Gerekirse yeniden işleyin.

16 Montaj Milde aşırı sıkılık veya milde rulman oturma yüzeyi çapının fazla olması
öncesi
boşluk Tasarım sırasında dikkat edilecek konular:
• Mil ve rulman iç bileziği arasındaki sıkı geçme, rulman iç bileziğinin çapını
arttıracak ve radyal boşluğu azaltacaktır.
• Eğer bu geçme çok sıkı ise, çalışma sırasındaki radyal boşluk çok azalabilir,
hatta ön gerilme dahi oluşabilir. Bu da rulmanın sıcak çalışmasına neden olur.

Faaliyetler:
• Monte haldeki rulmanın doğru radyal boşlukta olduğunu kontrol edin.
• Eğer mil yeni veya yenilenmişse, hem boyut hem de form toleransı açısından
rulman oturma yüzeyini dikkatlice kontrol edin († Ek D-1, sayfa 386).
9
• Herhangi bir düzeltici önlem almadan önce, yatak yuvasının boyutlarını
kontrol edin.
Montaj • Eğer bütün boyutlar standarda uygunsa, daha büyük radyal boşluğu olan bir
sonrası rulman gerekebilir.
boşluk • Hem milde hem de yatakta sıkı geçme mevcutsa, bu durumda radyal
boşluğun çok azalacağını hatırda tutun († Rulmanların radyal tespiti,
sayfa 31’den itibaren).

Geçme

241
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

17 Montaj Yatakta aşırı sıkılık veya yatakta rulman oturma yüzey çapının çok küçük
öncesi olması
boşluk
Tasarım sırasında dikkat edilecek konular:
• Rulman dış bileziği ile yatak yuvası arasındaki sıkı geçme bağlantıda, dış
bilezik daralır ve rulmandaki radyal boşluk azalır.
• Eğer geçme çok sıkı ise, çok düşük çalışma boşluğu hatta ön gerilme dahi
ortaya çıkabilir. Bu da rulmanın sıcak çalışmasına sebep olur.

Faaliyetler:
• Monte edilen rulmanın doğru radyal boşlukta olduğundan emin olun.
• Eğer yatak yeni veya yenilenmişse, hem boyut hem de form toleransı
açısından rulman oturma yüzeyini dikkatlice kontrol edin († Ek D-1,
sayfa 386). Uygun geçme için yatak yuvasını tekrar taşlayın. Eğer bu
Geçme mümkün değilse, daha büyük radyal boşluklu bir rulman kullanın.
Montaj • Hem milde hem de yatakta sıkı geçme mevcutsa, bu durumda radyal
sonrası boşluğun çok azalacağını unutmayın († Rulmanların radyal tespiti,
boşluk sayfa 31’den itibaren).
• İç bilezikte çevre yükü varsa ve dış bilezik sıkı geçme takılırsa, bu durumda
serbest rulman eksenel olarak sabitlenir ve bunun sonucunda sistemde ilave
eksenel yükler ve aşırı ısı açığa çıkar.

18 Değişen uygulama parametreleri sonucunda çok aşırı yüklenmiş rulmanlar

Yeniden tasarım ve imalat sırasında dikkat edilecek konular:

• Dış yüklerdeki artış, rulmanda daha fazla ısı üretilmesine neden olur.
• Daha ağır yükler rulman ömrünü azaltır.
• Bu nedenle, eğer bir tasarım değişikliği yapılmışsa, rulmanın daha fazla
yüklenmediğinden emin olmak için yük durumunu tekrar gözden geçirin.

Örnekler:
• Kaplinden kayış-kasnak mekanizmasına geçiş.
• Kaplinden kasnağa geçiş.
• Ekipmanın bir bölümünün hızını arttırmak.

Faaliyetler:
• Ekipmanın bir bölümünde yapılacak performans değişiklikleri, orijinal imalatçı
ile birlikte tekrar gözden geçirilmelidir.

242
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

19 Her iki ünitede paralelden kaçıklık

Montaj sırasında dikkat edilecek hususlar:

• İki yatak eksenleri aynı doğru üzerinde değildir (düşey veya yatay olarak).
• Bu rulman ve keçelerde, sürtünme ve sıcaklığın artmasına neden olan ilave
yükler oluşturur. Nihayetinde rulman, keçe ve yağlayıcının işletme ömrü
azalır.

Faaliyetler:
• Yatak eksenlerini uygun ekipmanlar kullanarak ayarlayın. Düşey ayar için
şimler kullanın († Ayar işlemleri, sayfa 158’den itibaren).

20 Her iki ünitede açısal kaçıklık

Montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• İki destek yüzeyi doğru ayarlanmamış: iki eksen arasında bir açı mevcut.
• Bu rulman ve keçelerde, sürtünme ve sıcaklığın artmasına neden olan ilave
yükler oluşturur. Sonuçta rulman, keçe ve yağlayıcının işletme ömrü azalır.

Faaliyetler:
• Yatak eksenlerini uygun ekipmanlar ve şimler kullanarak ayarlayın
(† Ayar işlemleri, sayfa 158’den itibaren).

21 Rulman montajda ters takılmış ve eğik bilyalı rulmanlar doğru yüklenemiyor

Montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Yöne bağlı rulmanların işlevlerini düzgün yerine getirebilmeleri için montaj
sırasında doğru istikamete bakacak şekilde takılmaları gerekir.
• Örnek: Tek sıra eğik bilyalı rulmanlar sadece tek yöne doğru eksenel yükleri
taşıyabilirler. Eğer ters monte edilirse, eksenel yük iç bileziğin küçük faturasına
etkir, bu da rulmana zarar vererek, rulman içinde üretilen ısıyı arttırır.
Nihayetinde de erken rulman hasarı meydana gelir.

Faaliyetler:
• Montaj/kurulum sırasında, eksenel yükün eğik bilyalı rulmanın büyük faturası
9
tarafından karşılandığından emin olun.

22 Balanssızlık durumları

Çalışma sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Dengesiz bir yük dış bileziğin yuva içinde dönmesine yol açarak, hem rulman
içinde üretilen ısının, hem de rulman yükünün artmasına neden olur.
Boşluk
Faaliyetler:
• Rotoru kirletici/toz birikimi açısından kontrol edin.
• Ekipmanın balans ayarını yeniden yapın.
• Yatak yuvasındaki çok fazla boşluğun vibrasyona ve dış bileziğin yuva içinde
gezinmesine neden olabileceğini hatırda tutun.

243
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

23 Yanlış sabit rulman seçimi

Tasarım veya montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Bazı uygulamalarda, sabit yatak konumunda bir radyal ve bir eksenel rulman
birlikte yer alabilir.
• Eğer radyal rulman eksenel olarak sabitlenirse, oldukça ağır kombine yüklere
neden olacak şekilde eksenel kuvvetlere de maruz kalır. Bu durum da aşırı
rulman sıcaklıklarına ve nihayetinde erken rulman hasarına neden olur.
• Eğer eksenel rulman, radyal olarak tespit edilirse, bu kez oldukça ağır
kombine yüklere neden olacak şekilde radyal kuvvetlere de maruz kalır. Bu
durum da aşırı rulman sıcaklıklarına ve nihayetinde erken rulman hasarına
neden olur.

Faaliyetler:
• Radyal rulmanın eksenel olarak ve eksenel rulmanın radyal olarak serbest
olduğundan emin olun. Eksenel rulmanın dış bileziğinin yuva içinde
dönmesini önlemek için bir durdurucu kullanılmalıdır. Örneğin, dört nokta
rulmanlarının dış bileziğinde bu amaçla bir tespit kanalı mevcuttur.

24 Şimler Rulmanlar eksenel boşluksuz takılmış ve milin genleşme imkanı yok

Tasarım veya montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Rulmanlar eksenel olarak boşluksuz monte edildiğinde ve milin genleşmesi
sınırlandığında, her iki rulmanda ilave iç eksenel yükler oluşur.
• Oluşan bu yükler aşırı çalışma sıcakları ve yüksek sürtünme momentine
neden olabilir.
• İlave eksenel yükler çok büyük olabilir ve çok erken yorulmaya yol açabilir.

Milin Faaliyetler:
genleşmesi • Rulmanlarda eksenel ön gerilme oluşmasını önlemek için, rulman dış
bileziğinin alın yüzeyi ile kapak alın yüzeyi arasına şimler yerleştirerek, yeterli
boşluğun oluştuğundan emin olun.
• Mümkünse, rulman sistemindeki eksenel boşluğu azaltmak için dış bilezikle
kapak arasında yay yüklü bir sistem oluşturun.
• Rulman dış bileziğinin alın yüzeyi ile kapak arasında ne kadar boşluk
bırakılması gerektiğini bulmak için beklenen mil uzamasını hesaplamak çok
faydalı olacaktır.

25 Yetersiz yüklenen yuvarlanma elemanları bileziğe göre kaydığında oluşan

sıvanma

Tasarım sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Tatmin edici bir çalışma ve sıvanmadan kaçınmak için bütün bilyalı ve
makaralı rulmanlar verilen minimum yükle yüklenmelidir
(† www.skf.com/bearings).
• Eğer minimum yük gereksinimleri karşılanamazsa, yuvarlanma elemanları
bileziklere göre kayar. Bu da aşırı ısı ve gürültü üretir. Aşırı sert gresler,
özellikle soğuk havalarda bu duruma neden olurlar.

Faaliyetler:
• İlave eksenel yükler uygulanmalı veya harici yay yüklü ekipmanlar
kullanılmalıdır.
• Alternatif olarak, farklı radyal boşlukta veya farklı tipte bir rulmanın
kullanılması da gerekebilir.
• Daha küçük rulman ebatı da bir çözüm olabilir.

244
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

26 Rulman ayarı sonucunda aşırı ön gerilme oluşumu

Montaj ve kurulum sırasında dikkat edilecek konular:

• Bir rulman tertibinde eksenel boşluk veya ön gerilmeyi ayarlarken, ayar
aparatının (emniyet somunu) fazla sıkılması aşırı ön gerilmeye ve yüksek
çalışma sıcaklıklarına neden olabilir.
• Aşırı ön gerilme aynı zamanda rulmanlardaki sürtünme momentinin de
artmasına neden olur. Örnek: Her bir mil ucunda bir adet konik makaralı veya
eğik bilyalı rulman olan yataklama sistemleri.

Faaliyetler:
• Arzu edilen eksenel boşluk veya ön gerilmeyi oluşturmak için uygulanması
gereken montaj prosedürü hakkında imalatçının verilerini kontrol edin.
• Ayar sırasında ve sonrasında milin eksenel yer değiştirmesini ölçmek için bir
komparatör kullanın.

27 Katı parçacıkların girişi ve yuvarlanma elemanları tarafından ezilmesi

sonucunda oluşan çukurcuklar

Çalışma sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Kirleticiler gürültü ve vibrasyonu arttırarak, rulman temas yüzeylerine zarar
verirler. Bazı hallerde, sıcaklık artışları da görülebilir.

Faaliyetler:
• Aşağıdaki hususlar için sızdırmazlık sistemini kontrol edin:
–– Doğru sızdırmazlık elemanı kullanılmış mıdır?
–– Sızdırmazlık elemanı doğru monte edilmiş midir?
–– Keçede aşınma, hasar veya sistemde kaçak var mıdır?
• Yeniden yağlama periyodunun kısaltılması gerekebilir. Daha sık aralıklarla
daha küçük miktarlarda yeni gresin uygulanması, kirlenmiş gresin
rulmandan/yatak boşluğundan tahliyesine yardımcı olabilir († Yeniden
yağlama, sayfa 192’den itibaren).
• Açık rulmanları, keçeli olanlarla değiştirmeyi düşünün.
9

28 Üretimden veya daha önceki rulman hasarından dolayı yatak içinde kalmış
katı parçacıklar

Temizlik veya montaj sırasında ve yağlayıcı temizliği konusunda dikkat edilecek

konular:
• Rulman temas yüzeylerindeki çukurcuklar, ya daha önceki hasar sonucu yatak
içinde kalan parçacıklar veya dişli çark gibi elemanların aşınma mahsulleri ya
da kirlenmiş yağlayıcı kaynaklı olarak ortaya çıkabilir.
• Bu çukurcuklar sıcaklık, gürültü ve vibrasyon seviyelerini arttırır.

Faaliyetler:
• Çapakları kaldırın ve işlenen bütün yüzeylerin temiz olduğundan emin olun.
• Yeni rulmanı takmadan önce, yatağı ve yatak içindeki bütün elemanları
komple temizleyin.
• Uygulanacak yağlayıcının temiz ve her hangi bir kirletici içermediğinden emin
olun. (Gres kapları kapalı olmalı ve uygun şekilde depolanmalıdır.)

245
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

29 Yağlayıcı viskozitesini azaltan sıvı kirleticiler

Montaj veya yağlama sırasında ve sızdırmazlık konusunda dikkat edilecek

konular:
• Sıvı kirleticiler yağlayıcı viskozitesini azaltarak, metal-metal temasına sebep
olabilirler.
• Ek olarak, bunlar rulman temas yüzeylerinin paslanmasına yol açabilir.
• Bu durumda, rulmanda sıcaklık, aşınma ve gürültü artar.

Faaliyetler:
• Dışarıdan yeterli düzeyde sıvı kirletici girişinin engellendiğinden emin olmak
için yatak keçelerini kontrol edin.
• Yeniden yağlama periyodunun kısaltılması gerekebilir. Daha sık aralıklarla
daha küçük miktarlarda yeni gresin uygulanması, kirlenmiş gresin
rulmandan/yatak boşluğundan tahliyesine yardımcı olabilir († Yeniden
yağlama, sayfa 192’den itibaren).

30 İç bileziğin mil üzerinde gezinmesi

Geçmeler veya gezinme konusunda dikkat edilecek konular:

• Pek çok uygulamada aynı yönlü kuvvet ve dönen mil hali söz konusudur. Bu
halde iç bilezikte çevre yükü vardır ve bileziğin gezinmesini önlemek için mile
sıkı geçme takılması gerekir. Rulmanlardan optimum performans alınması,
büyük oranda doğru geçmenin uygulanmasına bağlıdır.
• Bununla birlikte, eğer mil boyutu öngörülenden küçük veya milde aşınma
varsa, iç bilezik yine de mil üzerinde gezinebilir.
• Bu durum, aşınmanın yanında gürültü ve vibrasyonun artmasına da neden
olur.

Faaliyetler:
• Uygun boyutu elde etmek için rulman oturma yüzeyini metal kaplayın ve
tekrar taşlayın († Rulmanların radyal tespiti, sayfa 31’den itibaren).

31 Dış bileziğin yatak yuvasında gezinmesi

Açıklık
Aşınmış veya büyük boyutlu yatak yuvası

Geçmeler veya gezinme konusunda dikkat edilecek konular:

• Pek çok uygulamada aynı doğrultuda yükün olduğu sabit yatak mevcuttur.
Burada dış bilezik nokta yüküne maruzdur ve uygulamaların çoğunda bu
bilezik serbest geçme montaj ile yerine oturtulur.
• Bununla birlikte, eğer yatak boyutu ön görülenden fazla veya yatakta aşınma
varsa, dış bilezik yine de mil üzerinde gezinebilir.
• Bu durum da, aşınmanın yanında gürültü ve vibrasyonun artmasına neden
olur.

Faaliyetler:
• Uygun boyutu elde etmek için rulman oturma yüzeyini metal kaplayın ve
tekrar taşlayın († Rulmanların radyal tespiti, sayfa 31’den itibaren).
• Büyük yataklar için, yatak yuvasını daha büyük çapta işlemek ve daha sonra
uygun bir manşon kullanmak bir çözüm olabilir.

Dengesiz yük

Geçmeler veya gezinme konusunda dikkat edilecek hususlar:

• Dengesiz milden kaynaklanan ilave yükler, geçme doğru olsa bile dış bileziğin
gezinmesine neden olabilir.

Faaliyetler:
• Dengesizliğin kaynağını bulun ve kaldırın.
• Makinanın tekrar balans ayarını yapın.

246
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

32 Mildeki veya manşondaki emniyet somununun gevşek olması

Montaj veya kurulum sırasında dikkat edilecek konular:

• Mildeki veya germe manşonundaki emniyet somunu veya kilit rondelasının
gevşek olması, rulmanın da takıldığı muylu üzerinde gevşemesine yol açar.
• Bu da iç bileziğin mil üzerinde gezinmesine neden olur.
• Söz konusu gezinme hem rulmandaki gürültü ve vibrasyonu arttırır, hem de
rulmanın eksenel olarak doğru pozisyonda kalmasını önler.

Faaliyetler:
• Emniyet somununu, rulman iç bileziği doğru konuma gelene kadar sıkın
(rulman radyal boşluğu) († Rulmanların montajı, sayfa 44’den itibaren).
• Emniyet somununun doğru şekilde tespit edildiğinden emin olun (Örneğin
montaj sonrası kilit rondelası tırnağının doğru konumda bükülmesi).

33 Rulman, eş çalıştığı diğer elemanlara sıkı bir şekilde sabitlenmemiş

Montaj veya kurulum sırasında dikkat edilecek konular:

• Bir rulman bitişiğindeki veya karşısındaki elemanlara sıkı bir şekilde
irtibatlanmadığında, arzu edilen boşluk veya ön gerilme pratikte elde
edilemeyebilir.
• Bu durum gürültüyü arttırır ve rulman performansı üzerinde olumsuz etki
yapar.

Örnekler:
• Birbirleriyle eşleştirilebilir eğik bilyalı rulmanların uygun şekilde sıkılmaması.
• Bu, eksenel boşluğu arttırarak, rulmanların temas yüzeyinde kaymasından
kaynaklanan sıvanma hasarına, gürültü düzeyinin artmasına ve yağlama
problemlerine yol açar.
• Uygun olarak tespit edilmemiş rulmanlar, milin eksenel pozisyonunu da
olumsuz etkilerler.

Faaliyetler:
• Her iki rulmandaki kilit tertibatının, rulmanları fatura veya mesafe halkasına
sıkı bir şekilde irtibatladığından emin olun. 9

Köşe yuvarlatması çok büyük

Montaj veya kurulum sırasında dikkat edilecek konular:

• Eğer rulman bölgesindeki köşe yuvarlatması çok büyükse, rulman uygun bir
şekilde desteklenemeyecektir.
• Bu durum bileziklerin şekil değiştirmesine neden olabilir.
• Rulmanda uygun radyal boşluk (veya ön gerilme) elde edilemeyecektir.

Faaliyetler:
• Uygun destekleme sağlanacak şekilde köşeyi işleyin.

247
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

34 Rulmanda aşırı radyal veya eksenel boşluk

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Aşırı radyal veya eksenel boşluk, yuvarlanma elemanları yük bölgesi dışında
da kolayca hareket edebileceği için gürültüyü arttırır.
621
0/C4 • Ek olarak, çok fazla boşluk yuvarlanma elemanlarının temas yüzeyinde
kayması nedeniyle rulman performansını da olumsuz etkiler.

Faaliyetler:
• Yuvarlanma elemanlarını sürekli uygun bir eksenel yük altında tutmak için yay
veya yaylı rondela kullanın (Esas olarak bilyalı rulman uygulamalarında).
• Rulmanda gerekli olan iç boşluğu tekrar inceleyin; uygun görüldüğü takdirde
boşluk tercihini değiştirin.

35 Darbe yükleri sonucunda yuvarlanma elemanları ve yuvarlanma yollarında

oluşan çukurcuklar (yanlış montaj yöntemi)

Tasarım sırasında dikkat edilecek konular:

• Rulmanların çoğu ya mile veya yatağa sıkı geçme olarak takılırlar.

Montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Rulman bileziğini sıkı geçme olarak takarken, kuvveti her zaman takılacak
bileziğe uygulayın. Yuvarlanma yolu ve elemanlarını kolayca deforme ettiği
için, kuvvetin yuvarlanma elemanları üzerinden iletilmesine kesinlikle izin
vermeyin.
• Bu gibi durumlarda oluşan hasar sonucunda gürültü, vibrasyon ve sıcaklık
değerleri artar.
• Nihayetinde erken rulman hasarı kaçınılmazdır.

Faaliyetler:
• Rulmanı değiştirin.
• Rulmanın herhangi bir kısmına doğrudan çekiçle vurmayın. Her zaman bir
vurma borusu kullanın.
• Montaj kuvvetinin yuvarlanma elemanları üzerinden iletilmediğinden emin
olmak için montaj prosedürünü tekrar gözde geçirin († Soğuk montaj,
sayfa 53’den itibaren).
• Bir rulman montaj aleti kullanın. (SKF Rulman montaj kiti, küçük rulmanların
montajı için mükemmel bir araçtır.)

36 Statik vibrasyon sonucunda yuvarlanma yollarında oluşan oyuklar

Çalışma sırasında dikkat edilecek hususlar:

• Makina dönmez halde iken, diğer makinalardan gelen vibrasyonlar
yuvarlanma yollarında plastik deformasyonlara neden olabilir (false-
brinelling). Bu hasar tipik olarak yük bölgesinde oluşur ve yuvarlanma
elemanları arasındaki mesafe kadar aralıklarla oluşan oyuklar şeklinde
gözlenir.
• Bu yaygın problem, çalışan bir makinanın yanında uzun zaman süreleri
boyunca çalışmaz halde duran ekipmanlarda gözlenir ve gürültünün
artmasına neden olur.

Faaliyetler:
• Vibrasyon etkilerini azaltmak için, bekleme konumundaki ekipmanının milini
belli periyotlarla döndürün.
• Ekipmanları vibrasyondan yalıtmak her zaman kesin çözümdür, ancak bu
çoğu zaman pek pratik olmaz.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

248
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

37 Malzeme yorulması nedeniyle yuvarlanma yüzeylerinde oluşan pullanmalar

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Yüksek kaliteli rulmanlarda saf malzeme yorulması ile ender karşılaşılır.
• Yorulma kaynaklı pullanma rulmanlarda kaçıklık, oval yuvaya montaj gibi
anormal çalışma şartları sonucu oluşan yüksek yüzey zorlanmalarının veya
enklüzyon veya kötü kalitede çelik gibi malzeme kusurlarının bir sonucu olarak
meydana gelir.

Faaliyetler:
• Sadece yüksek kaliteli rulmanlar kullanın.
• Hasarlı rulmanı her hangi bir kaçıklık açısından kontrol edin. Gerekirse,
ayarları tekrar yapın.
• Hasarlı rulmanı oval yatak veya mile montaj açısından kontrol edin. Gerekirse
makinada rulman oturma yüzeylerini yeniden işleyin.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

38 Yüzey hasarı başlangıcından dolayı yuvarlanma yüzeylerinde oluşan

pullanmalar

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Yetersiz yağlama yuvarlanma yüzeyleri arasında metal-metal temasına neden
olur.
• Başlıca sebepler (tüm nedenler bunlarla sınırlı değildir): çalışma sıcaklığında
düşük viskozite, aşınma mahsulleri ve sisteme kirletici girişi.

Faaliyetler:
• Gerçek çalışma şartlarını göz önüne alarak, yağlayıcının çalışma sıcaklığındaki
viskozitesini tekrar değerlendirin.
• Aşınma mahsullerini tahliye etmek için daha sık yeniden yağlama yapın.
• Sızdırmazlık sisteminin durumunu kontrol edin.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren. 9
Yüzey hasarı nedeni ile yuvarlanma yüzeyleri pullanmış

Çalışma ve montaj sırasında dikkat edilecek konular:

• Yüzey hasarları genel olarak darbe yükü sonucu oluşan çukurcuklar, statik
vibrasyon kaynaklı oyuklar (false brinelling), su korozyonu, partikül kaynaklı
çukurcuklar, elektrik akımı geçişi vb. gibi etkilerden oluşur.

Faaliyetler:
• Hasarın kaynağını tespit edin ve bunun için gerekli düzeltici önlemleri alın.
Örneğin, montaj sırasında yuvarlanma elemanlarının darbe yüküne maruz
kalmasını önleyin, kirletici girişini engellemek için keçeleri değiştirin,
ekipmanları doğru şekilde topraklayın vb.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

249
Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

39 Kimyasal/sıvı kirleticilerden (su, asitler, gazlar ve diğer korozifler) dolayı

yuvarlanma yüzeylerinde oluşan korozyon

Duruşlar sırasında dikkat edilecek konular:

• Korozyon genellikle makina boşta iken oluşur ve en yaygın olarak gresle
yağlanan rulmanlarda gözlenir.
• Statik korozyon izleri genellikle yuvarlanma elemanları arasındaki mesafe
kadar aralıklı olarak oluşur.

Faaliyetler:
• Sızdırmazlık sistemini kontrol edin.
• Sızdırmazlık sisteminin etkinliğini bir koruyucu kapak ve/veya sıçratma halkası
ile arttırın.
• Daha sık aralıklarla daha küçük miktarlarda yeni gresin uygulanması,
kirlenmiş gresin rulmandan/yatak boşluğundan tahliyesine yardımcı olabilir
(† Yeniden yağlama, sayfa 192’den itibaren).
• Statik korozyonun zararlı etkilerini en aza indirmek için mili belirli aralıklarla
döndürün.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

40 Yuvarlanma elemanları ve/veya yollarındaki mikro pullanmalar

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Pitting olarak da adlandırılan yuvarlanma yüzeylerindeki mikro pullanmalar
ya korozif kirleticilerin ya da kaçak elektrik akımının sonucu olarak ortaya
çıkar.
• Sebep ne olursa olsun, bu durumda gürültü ve vibrasyon artar.

Faaliyetler:
• † Çözüm kodları 39 ve 41.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

41 Yuvarlanma elemanları ve/veya yollarındaki mikro pullanmalar

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Kaçak akım (elektriksel erozyon) – rulman içinden geçen elektrik akımı
yüzeylerde kraterler oluşturabilir. Bunlar çok küçük olduğundan, çıplak gözle
çok zor fark edilirler. SKF Elektriksel kaçak akım detektörü, sistemde kaçak
akımın tespiti için kullanılabilecek temassız bir cihazdır.

Faaliyetler:
• Kraterlerin varlığını doğrulamak için yuvarlanma yüzeylerini 500 ¥ ile 1 000 ¥
kat büyütün.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

Yuvarlanma yüzeylerinde dalgalanma

Çalışma sırasında dikkat edilecek konular:

• Yuvarlanma yollarında görülen dalgalanma, rulmandan geçen zararlı elektrik
akımı sonucu oluşan tali bir hasardır.
• Bazı ender hallerde, çalışma sırasında oluşan vibrasyonun sonucu bahçe
çitine benzer bir görünüm de ortaya çıkabilir.
• Rulmandan geçen akımın sebepleri arasında topraklama problemleri, frekans
invertörleri, kablo sorunları, motor tasarımı ve döndürülen makina sayılabilir .

Faaliyetler:
• Ekipmanın doğru şekilde topraklanıp, topraklanmadığını kontrol edin.
• Eğer topraklama sorunu çözmüyorsa, alternatif çözümler olarak INSOCOAT
rulmanları (izolasyonlu kaplamaya sahip), hibrit rulmanlar (seramik
yuvarlanma elemanlı) veya yatakta izolasyon manşonu kullanılabilir.
• † Rulman hasarları ve sebepleri, sayfa 288’den itibaren.

250
 Sorun giderme

Tablo 2 devamı

Arıza durumları ve çözümleri

Çözüm Durum / Pratik çözümler

kodu

42 Kilit rondelasının tırnakları eğilmiş, kafes veya keçelere temas ediyor

Montaj ve kurulum sırasında dikkat edilecek konular:

• Bazı kilit rondelalarının tırnakları eğilmiş ve bunlar kafes veya keçelere temas
ediyor olabilir. Bu da gürültünün artmasına ve aşınma ve de hasarın daha
kısa sürede oluşmasına sebep olabilir.
• Kullanılmış kilit rondelalarında, ilk etapta görünmeyen ancak zaman içinde
kırılabilen zarar görmüş kilit veya dönme önleyici tırnaklar mevcuttur.

Faaliyetler:
• Rondelaları (ve somunları) kesinlikle tekrar kullanmayın.
• KMFE emniyet somunlarında bu tip hasarı önlemek için dahili bir ara halka
olduğunu hatırda tutun; alternatif olarak, rulman ve emniyet somunu
arasında bir mesafe halkası da konabilir.

43 Mil ve/veya yatak faturalarının rulman oturma yüzeyine göre gönyesi bozuk

Montaj ve kurulum sırasında, işlenmiş faturalar konusunda dikkat edilecek

konular:
• Gönyesi bozuk mil/yatak faturaları, rulmandaki sürtünme momentinin ve ısı
90° üretiminin artmasına neden olacak şekilde rulman bileziklerinin deforme
olmasına neden olabilir.
90° • † Çözüm kodları 19 ve 20.

Faaliyetler:
• Doğru diklik toleransı elde edilecek şekilde faturaları işleyin.

9
44 Mil faturası çok büyük, keçelere/örtme kapaklara temas ediyor

Kurulum ve çalışma sırasında işlenmiş faturalar konusunda dikkat edilecek

konular :
• Eğer fatura yükseklikleri fazla ise, bunlar keçeye/örtme kapağa temas edebilir.

Faaliyetler:
• Mevcut fatura çapının, online olarak www.skf.com/bearings web sitesinde
mevcut olan önerilen değerlere uygun olup, olmadığını kontrol edin.
• Faturaları, keçelere/örtme kapaklara temas etmeyecek şekilde işleyin.
Doğru yükseklik

251
Sökme

Rulmanların sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . 254 Rulman ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . 270

Hatırlanması gereken konular . . . . . . . . . . . 254 Hatırlanması gereken konular . . . . . . . . . . . 270
Sökme öncesi hazırlıklar. . . . . . . . . . . . . . 254 Sökme öncesi hazırlıklar. . . . . . . . . . . . . . 271
Uygun sökme yöntemleri. . . . . . . . . . . . . 255 Tespit vidalı bilyalı rulman ünitelerinin .
Silindirik muyluya takılı rulmanların . sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman.
Manuel sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Hidrolik destekli çektirme ile . Germe manşonlu bilyalı rulman .
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Yağ enjeksiyon yöntemi ile . SKF ConCentra bilyalı rulman .
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Presle sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 SKF ConCentra makaralı rulman .
Isı yardımı ile sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . 258 ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Konik muyluya takılı rulmanların . Silindirik tespit halkalı makaralı rulman.
sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 ünitelerinin sökülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Manuel sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Hidrolik destekli çektirme ile . Yatakların sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Hatırlanması gereken konular . . . . . . . . . . . 278
Yağ enjeksiyon yöntemi ile . Sökme öncesi hazırlıklar. . . . . . . . . . . . . . 278
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Parçalı dik yatakların.
Germe manşonlu rulmanların . sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Flanşlı yatakların sökülmesi . . . . . . . . . . . . . 282
Manuel sökme: düz miller. . . . . . . . . . . . . 262
Manuel sökme: faturalı miller. . . . . . . . . . 262 Keçelerin sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Hidrolik somunla sökme. . . . . . . . . . . . . . 262 Temassız keçelerin sökülmesi. . . . . . . . . . . . 284 10
Yağ enjeksiyon yöntemi ile . Temaslı keçelerin sökülmesi. . . . . . . . . . . . . 284
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Çakma manşonlu rulmanların .
sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Manuel sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Hidrolik somunla sökme. . . . . . . . . . . . . . 266
Yağ enjeksiyon yöntemi ile .
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Yekpare yataktan rulmanların .
sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Manuel sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Yağ enjeksiyon yöntemi ile .
sökme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Isı yardımı ile sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Bir rulmanın yekpare yatak ve milden .
aynı anda sökülmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

253
Sökme

Rulmanların sökülmesi SKF Bakım Ürünleri arasında sökme aletleri

Hatırlanması gereken konular ve ürünleri de yer almaktadır († Ek 0,
sayfa 435’den itibaren). Hidrolik destekli
Sökme sırasında sağlam olan bir rulmana dahi
aletlerin veya yağ enjeksiyon yönteminin
zarar verme ihtimali her zaman vardır. Bu
kullanımı için SKF Hidrolik Sökme yağı çok
nedenle, mümkün olduğu takdirde hasarsız bir
uygun bir seçimdir. Daha fazla bilgi için,
rulmanı sökmeyin. Buna karşın, eğer rulmanın
www.mapro.skf.com web sitesini ziyaret edin.
sökülmesi ve daha sonra tekrar kullanılması
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI)
gerekiyorsa aşağıdaki hususları unutmayın:
demontaj teknikleri konusunda bir seri geniş
kapsamlı eğitim kursları düzenlemektedir
• Rulman bileziklerine ve diğer elemanlarına
(† Eğitim, sayfa 326’dan itibaren). Daha
doğrudan vurmayın.
fazla bilgi için SKF ile iletişime geçin veya
• Sökme kuvvetinin, yuvarlanma elemanları
www.skf.com/services web sayfasını .
üzerinden iletilmesine asla izin vermeyin.
ziyaret edin.
• Rulmanı açık alevle asla ısıtmayın.

Rulmanları sökmek için gerekli alet ve yöntemler

esas olarak rulman büyüklüğüne bağlıdır. Genel
olarak rulman büyüklükleri aşağıdaki gibi
sınıflandırılır:

• küçük rulmanlar: delik çapı d ≤ 80 mm

• orta büyüklükte rulmanlar: delik çapı.
80 mm < d < 200 mm
• büyük rulmanlar: delik çapı d ≥ 200 mm
Rulman söküldükten sonra uygun bir temizleme
solventi ile rulmanı yıkayın ve dikkatlice kurula-
yın. Bütün rulman elemanlarını, özellikle de
yuvarlanma yollları, elemanları ve kafesi aşınma
ve hasara karşı kontrol edin. Eğer rulman tekrar
kullanılabilecek gibi ise gres, yağ veya korozyona
karşı koruyucu madde ile rulmanı iyice kaplayın
ve tekrar ambalajlayın.
Çok kirli veya okside olmuş yağlayıcı ile kabuk
tutmuş küçük ebatlı temaslı keçe ve açık rulman-
ların temizlenip tekrar kullanılması harcanan
çabaya değmez. Normal olarak, eski rulmanı
hurdaya ayırıp, yenisi ile değiştirmek daha eko-
nomik bir yoldur.
NOT: Rulmanı sökmeden önce, rulmanın yatak
içindeki (veya mil üzerindeki) izafi konumunu her
zaman markalayın († şek. 1). Hasarsız bir rul-
man tekrar monte edilecekse, bu rulmanın dön-
meyen bileziği, yuvarlanma yolunun çalışmamış
bölgesini yüklü bölgeye getirmek için tipik olarak
120° ile 180° kadar döndürülür (Hep aynı böl-
genin çalışmaması için).
Sökme öncesi hazırlıklar
Hazırlık için belirli bir zaman ayrılması, sökme
işinin daha kolay yapılmasını sağlar. Mevcutsa,
montaj resimlerini gözden geçirin ve rulman ter-
tibini iyice inceleyin. Daha sonra, işe başlamadan
önce, aşağıdaki yol gösterici talimatları
uygulayın:
• Uygulama bölgesini ve bunun çevresindeki
alanı komple temizleyin.
• Yağlayıcı örneği almak için hazırda örnek kap-
ları bulundurun ve kullanılmış yağlayıcıdan
örnekler alın.
• Mili, yatağı ve eğer tekrar kullanılacaksa rul-
manı temizlemek için mazot, kerosen veya
kuvvetli alkalin solüsyonu gibi uygun bir sol-
venti hazırda tutun.
NOT: Çevre ile ilgili kaygılardan dolayı, SKF her
hangi bir klorlu solventin kullanımını tavsiye
etmemektedir.

254
 Rulmanların sökülmesi

Uygun sökme yöntemleri Şek. 1

SKF, rulmanların sökülmesi için aşağıdaki yön-

temlerden birinin kullanılmasını önermektedir:

• manuel sökme
• hidrolik destekli aletlerle sökme
• yağ enjeksiyon yöntemi ile sökme
• ısı yardımı ile sökme

Kullanılacak yöntem esas olarak rulman büyük-

lüğü ve tipine bağlıdır. Küçük rulmanlar yuvala-
rından mekanik aletler yardımı ile çıkarılabilirler.
Daha büyük rulmanların sökülmesi, bir mekanik
aletin sağlayabileceğinden daha fazla kuvvet
uygulanmasını gerektirir. Bu yüzden, SKF bu
işlem için ya hidrolik destekli aletlerin veya yağ
enjeksiyon yönteminin ya da her ikisinin birlikte
kullanılmasını önermektedir.
Isıtma halkaları veya özel tip indüksiyonlu ısıtı-
cılar, iğneli rulmanların veya NU, NJ ve NUP tipi
silindirik makaralı rulmanların iç bileziklerini
çıkarmak için kullanılabilirler. Bununla birlikte,
diğer rulman tiplerinin ısı yardımı ile sökülmesi
her zaman en son seçenek olarak düşünülmelidir.
Yağ enjeksiyon yöntemini kullanmak için, rul-
man tertibinde gerekli olan yağ giriş delikleri ve
yağ dağıtım kanallarının daha önceden işlenmiş
olması gerekmektedir († Ek G, sayfa 405).

10

255
Sökme

Silindirik muyluya takılı rulmanların Şek. 2

sökülmesi

Manuel sökme
Mümkün olduğu takdirde, sökme işlemi sırasında
milin veya rulmanın zarar görmesini engellemek
için mili mengene çeneleri arasında destekleyin
(† şek. 2).
Küçük rulmanlar basit bir mekanik çektirme ile
milden sökülebilirler. Çektirme tırnakları iç bile-
ziğe veya bunun yanındaki elemana (örn. bir
labirent keçeye) takılmalıdır († şek. 3).
Eğer çektirme tırnaklarını iç bilezik veya bunun
yanındaki elemana takmak mümkün değilse,
rulmanı dış bilezikten çekin. Sökme sırasında
rulmana zarar vermemek için SKF, rulman sökü-
lürken dış bileziğin de döndürülmesini tavsiye
etmektedir († şek. 4). Bununla birlikte, SKF bu
Şek. 3
teknikle yerinden çıkarılan rulmanların tekrar
kullanılmasını önermemektedir.

Şek. 4

256
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 5
Eğer elde uygun bir çektirme yoksa, rulmanı
yuvasından çıkarmak için bir çekiç ve yumuşak
metalden bir kalem zımba ya da buna benzer bir
alet kullanılabilir. İç bileziğin bütün çevresine
çekiçle kuvvetli olmayan darbeler uygulanmalıdır
(† şek. 5). Mile zarar vermek çok kolay olduğu
için bu tekniği kullanırken çok dikkatli olun. Ayrıca
SKF, sökme işlemi sırasında ilk aşamada tespit
etmesi zor bir hasar görmüş olabileceği için rul-
manın tekrar kullanılmasını önermemektedir.

Hidrolik destekli çektirme ile sökme

Mile sıkı geçme takılmış rulmanları sökmek için
gerekli kuvvet, rulman büyüklüğü ile kayda değer
oranda artar. Bu yüzden SKF, büyük rulmanların
sökülmesinde hidrolik destekli ağır yük çektirme-
lerinin († şek. 6) kullanılmasını tavsiye etmek-
tedir. Bu çektirmeler 500 mm rulman dış çapına
kadar mevcuttur. Bunları kullanırken, ürünle bir-
likte verilen kullanma talimatlarını uygulayın.
SKF ayrıca, küçük ve orta boyutlu rulmanların
sökülmesi için kullanılabilecek bir seri hidrolik
çektirme setini de endüstrinin kullanımına
sunmaktadır.

Şek. 6
10

257
Sökme

Yağ enjeksiyon yöntemi ile sökme Şek. 7

Yağ enjeksiyon yöntemi silindirik delikli rulman-

ların sökülmesinde kullanılabilir. Bu yöntemde,
20 °C (70 °F)‘deki viskozitesi 900 mm/s olan bir
hidrolik yağ, mil ile rulman iç bileziği arasındaki
yüzey tamamen bir yağ filmi ile ayrılana kadar,
yüksek basınç altında ara yüzeye sevk edilir (†
şek. 7). Eğer rulman, yağ filmi oluşur oluşmaz,
her hangi bir ara vermeden hemen çıkarılırsa,
sökme için gerekli kuvvet nispeten çok düşüktür.

Presle sökme
Bir rulmanı mil üzerindeki yuvasından sökmek
için mil ucuna yerleştirilmiş bir presten yararlan-
mak çok uygun bir yöntemdir. Bu durumda, rul-
man iç bileziğinin ayrıca desteklenmesi gerekir
(† şek. 8).

Isı yardımı ile sökme Şek. 8

Isı yardımı ile sökme, iğneli rulmanların veya NU,

NJ ve NUP tipi silindirik makaralı rulmanların iç
bileziklerini çıkarmak için uygun bir yöntemdir.
Bu iş için iki farklı araçtan yaygın olarak yararla-
nılır: ısıtma halkaları ve indüksiyonlu ısıtıcılar.
Isıtma halkaları tipik olarak, boyutları aynı olan
küçük ve orta büyüklükteki rulmanların iç bile-
ziklerinin montajı ve sökülmesi için kullanılırlar.
Isıtma halkaları hafif metal alaşımlarından
yapılırlar. Bu halkaların radyal yönde kanalları ve
ısı izolasyonlu tutma kolları mevcuttur
(† şek. 9). Sökme işlemi son derece basittir.
Rulmanın iç bilezikteki yuvarlanma yolunu oksi-
dasyona mukavim bir yağ ile kaplayın. Isıtma
halkasını bir ısıtma plakası üzerine yerleştirin ve
yaklaşık 280 °C (540 °F) sıcaklığa kadar ısıtın.
Isıtılmış halkayı iç bilezik üzerine yerleştirin ve
Şek. 9
tutma kollarını birbirine göre sıkın. Halkadaki ısı
hızlıca iç bileziğe geçecektir. İç bilezik milden gev-
şer gevşemez, hem ısıtıcı halkayı, hem de iç bile-
ziği beraberce çıkarın. Daha sonra, iç bileziği
ısıtma halkasının içinden alın.

258
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 10
Eğer iç bilezikleri farklı çapta olan rulmanların
sıklıkla sökülmesi yapılılıyorsa, SKF bu durumda
bir SKF Ayarlanabilir indüksiyonlu ısıtıcı kullanıl-
masını önermektedir. Bu tip elektrikli indüksi-
yonlu ısıtıcılar († şek. 10), mili hemen hemen
hiç ısıtmadan iç bileziği hızlı bir şekilde ısıtırlar.
Eğer iç bilezikler tekrar kullanılacaksa, montaj-
dan önce bunların demanyetize edilmeleri
gereklidir.
Hadde rulmanlarında olduğu gibi, orta ve
büyük boyutlu rulmanların iç bileziklerinin sıklıkla
sökülmesi gereken haller için SKF, bir SKF Sabit
indüksiyonlu ısıtıcı kullanılmasını tavsiye
etmektedir.
Isıtma halkaları ve indüksiyonlu ısıtıcılar SKF
tarafından tedarik edilmektedir. Daha fazla bilgi
için ww.mapro.skf.com web sitesini ziyaret edin.

Bunu yapmak için, uygun bir masa mengenesi ile

Konik muyluya takılı rulmanların iki adet V- yatak († şek. 11) veya kaldırma
sökülmesi takımı kullanın.
Sökme işlemi sırasında mil ve rulmana zarar
vermemek için mili uygun şekilde destekleyin.

D İ K KAT
Ciddi bir yaralanma riskini engellemek için,
rulman aniden gevşediğinde, rulmanın
yatay hareketini önlemek için mil ucunda
emniyet somunu benzeri bir ekipman
kullanın.

Şek. 11
10

259
Sökme

Manuel sökme
DİKKAT
Küçük rulmanlar, iç bileziğe takılan bir mekanik
Ciddi bir yaralanma riskini engellemek için,
çektirme ile sökülebilirler. Sökme işlemini basit-
rulman aniden gevşediğinde, rulmanın
leştirmek ve işlem sırasında rulman ve yuvanın
yatay hareketini önlemek için mil ucunda
zarar görmesini önlemek için yay yüklü kollara
emniyet somunu benzeri bir ekipman
sahip, kendinden merkezlemeli çektirmeler
kullanın.
kullanılmalıdır.
Eğer çektirmenin tırnaklarını iç bileziğe tak-
mak mümkün değilse, rulmanı dış bilezikten
çıkarın veya çektirme ile birlikte bir çektirme pla-
kası kullanın († şek. 12).

Hidrolik destekli çektirme ile sökme Germe manşonlu rulmanların sökülmesi

Daha büyük rulmanların sökülmesi için daha Germe manşonu ile takılmış bir rulmanı sökmek
fazla kuvvet gerekir ve bunların konik muyludan için kullanılacak yöntem aşağıdakilere bağlıdır:
bir hidrolik destekli çektirme ile çıkarılmaları
gerekir († şek. 6, sayfa 256). Bu çektirmeler • rulman büyüklüğü
normal olarak 500 mm rulman dış çapına kadar • montaj yüzeyi: düz veya faturalı mil († şek. 14)
mevcuttur. • germe manşonu tasarımı: yağ giriş delikli veya
deliksiz ve yağ enjeksiyonu için dağıtım kanal-
Yağ enjeksiyon yöntemi ile sökme ları († şek. 15)
Yağ enjeksiyon yöntemi ile orta ve büyük boyutlu
rulmanların konik muyludan sökülmeleri daha Bütün durumlarda, sökme işlemi aşağıdaki
kolay ve daha emniyetli olarak yapılabilir. Bu şekilde başlar († şek. 16):
yöntemde, 20 °C (70 °F)’deki viskozitesi
900 mm/s olan bir hidroilk yağ, yağ giriş ve dağı- • Fazla yağlayıcıyı temizleyin ve rulman bölge-
tım kanalları üzerinden iki konik yüzey arasına sini bezle silin.
yüksek basınç altında sevk edilmektedir. Bu
şekilde iki yüzey arasındaki sürtünme katsayısı
çok azalmakta ve rulmanı konik muyludan ayır-
maya çalışan bir eksenel kuvvet bileşeni oluş-
maktadır († şek. 13).

Şek. 12 Şek. 13

260
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 14 Şek. 15

• Kilitleme tertibatına bağlı olarak:

–– Kilit rondelasının bükülmüş tırnağını, emni-
yet somunundaki yuvasından çıkarın (a).
–– Emniyet somunundaki tespit vidasını gev-
şetin (b).
–– Emniyet somunundaki kilit rondelasını çıka-
rın (c).
–– Emniyet somununu bir kaç tur gevşetin (d).

Şek. 16

10

a b

c d

261
Sökme

Manuel sökme: düz miller
Düz bir mil üzerine germe manşonla monte edil-
miş küçük rulmanlar, küçük bir çelik blok ve
uygun bir çekiçle rulman iç bileziğinin alın yüze-
yine çevre boyunca üniform şekilde hafifçe vuru-
larak sökülebilirler († şek. 17). Bunu yapmadan
önce, manşondaki emniyet somunu bir kaç tur
gevşetilmelidir. Ayrıca, yeniden monte ederken
yardımcı olması için manşonun mil üzerindeki
konumunu markalayın. Rulman gevşetildikten
sonra emniyet somunu, kilit rondelası, rulman ve
manşonu komple milden çıkarın. Sökmeyi kolay-
laştırmak için bir plastik kama veya tornavida ile
manşonun kanalını açarak genişletin.
Hidrolik somunu boşaltmak için, hidrolik pom-
panın yağ tahliye valfini açın ve somunu manşo-
nun diş açılmış kısmına doğru vidalayarak, pis-
tonu orijinal pozisyonuna geri getirin. Daha
sonra, hidrolik pompa bağlantısını çözün ve dur-
durucuyu çıkarın. Son olarak, somunu germe
manşonu vidasından sökün ve hem rulman hem
de manşonu milden çıkarın.
NOT: SKF hidrolik somunları hakkında ayrıntılı
bilgi sayfa 73’den itibaren Hidrolik aletler başlığı
altında verilmiştir. Sökme hakkında bazı kullanışlı
bilgiler sayfa 62’deki Yağ enjeksiyon yöntemi
bölümünde yer almaktadır.

NOT: Şek. 18’de gösterilen çelik blok tornalan-

mış bir halka parçasıdır ve online olarak www.skf.
com/bearings web sitesinde yer alan ürün tablo-
larındaki boyutlar ile kolayca işlenebilir.

Manuel sökme: faturalı miller

Faturalı bir mil üzerine germe manşonla monte
edilmiş küçük rulmanlar, manşonun emniyet
somununa dayanan vurma borusuna bir kaç sert
çekiç darbesi vurularak sökülebilirler (†
şek. 19). Rulman gevşetildikten sonra emniyet
somunu, kilit rondelası, rulman, manşon ve
fatura halkasını komple milden çıkarın. Sökmeyi
kolaylaştırmak için bir plastik kama veya torna-
vida ile manşonun kanalını açarak genişletin.

NOT: Delik çapı ≤ 55 mm olan rulmanlar için

SKF Rulman montaj kitini kullanın († sayfa 72).

Hidrolik somunla sökme

Faturalı bir mile germe manşonla takılmış rul-
Şek. 17
manların sökülmesinde bir hidrolik somun kulla-
nımı sökme işini çok kolaylaştırır. Bununla bir-
likte, bu yöntemi kullanmak için hidrolik somun
pistonuna karşı çalışacak, uygun bir durdurucu
montajının mümkün olması gerekir († şek. 20).
Durdurucu bir rondela, mil ucuna vidalanmış bir
plaka veya mildeki bir kanala geçebilen iki parçalı
halka şeklinde de olabilir.
Piston dışarı bakacak şekilde hidrolik somunu
germe manşonuna yerleştirin. Rulman ve
somun arasında montajda verilen eksenel ilerle-
meden daha fazla bir aralık kaldığından emin
olun. Hidrolik pompayı, hidrolik somuna bağlayın.
Hidrolik somuna basınç verildiğinde, piston rul-
man serbest kalana kadar germe manşonunu
fatura halkasının altına doğru iter.

262
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 18

d1
d1 2
5
30°

-db+Ba Ba
60°
d1 da db

Şek. 19

Şek. 20
10

263
Sökme
Yağ enjeksiyon yöntemi ile sökme
Yağ giriş deliği ve yağ dağıtım kanalları işlenmiş
germe manşonlarında, sökme için yağ enjeksi-
yon yöntemi kullanılabilinir(† şek. 21). Delik
çapı ≥ 200 mm olan bütün SKF germe manşon-
larında bu özellik standarttır, ancak delik çapı
≥ 140 mm olanlar için ayrıca tedarik edilmeleri
gerekir .
Öncelikle, kilit tertibatını çözün ve emniyet
somununu bir kaç tur gevşetin. Daha sonra,
manşonun alın yüzeyindeki diş açılmış bağlantı
deliğini temizleyin. Uygun bir uzatma borusu ile
hidrolik pompayı germe manşonuna bağlayın.
20 °C (70 °F)’deki viskozitesi 900 mm/s olan hid-
rolik yağı, yağ giriş deliği ve dağıtım kanalları
üzerinden iki konik yüzey arasına yüksek basınç
altında sevk edin. Rulman aniden oturduğu
yüzeyden serbestçe hareket edecektir. Hidrolik
pompa ve uzatma borusu söküldükten sonra,
emniyet somunu, kilit rondelası, rulman ve
germe manşonunu milden çıkarın.
D İ K KAT
Ciddi bir yaralanma riskini engellemek için,
rulman aniden gevşediğinde, rulmanın
yatay hareketini önlemek için mil ucunda
emniyet somunu benzeri bir ekipman
kullanın.
264
NOT: Yağ enjeksiyon yöntemi ve sökme hakkında
bazı kullanışlı bilgiler sayfa 62’deki Yağ enjeksi-
yon yöntemi bölümünde yer almaktadır.
Çakma manşonlu rulmanların sökülmesi
Çakma manşon ile takılmış bir rulmanı sökmek
için kullanılacak yöntem aşağıdaki faktörlere
bağlıdır:
• rulman büyüklüğü
• çakma manşon tasarımı: yağ giriş delikli veya
deliksiz ve yağ enjeksiyonu için dağıtım kanal-
ları († şek. 22)
Her iki durumda da, sökme işlemi aşağıdaki
şekilde başlar († şek. 23):
• Fazla yağlayıcıyı temizleyin ve rulman bölge-
sini bezle silin.
• Kilit tertibatını (örn. kilit rondelası (a) veya uç
plakası (b)) çıkarın.
• Rulmanı destekleyin (örn. kaldırma takımı ile
(c)).
Manuel sökme
Çakma manşonla monte edilmiş küçük ve orta
büyüklükteki rulmanlar bir emniyet somunu ve
bir ay anahtar, ya da vurmalı ay anahtar ile sökü-
lebilirler († şek. 24). Emniyet somununu man-
şona vidalamadan önce, vida dişlerini ve somu-
nun rulman alın yüzeyine temas eden kısmını
molibden disülfit pastası veya başka bir sür-
tünme azaltıcı madde ile yağlayın. Emniyet
somununu çakma manşon serbest kalana kadar
Şek. 21
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 23
sıkın. Son olarak, uygun şekilde mili destekleye-
rek rulman ve manşonu milden çıkarın.

NOT: Eğer manşonun diş açılmış kısmı mil

ucundan veya faturadan daha ileriye kadar uza-
nıyorsa, somun sıkıldığında kalıcı şekil değişimini
engellemek ve dişlere zarar vermemek için,
mümkün olan en yüksek et kalınlıklı bir destek
halkasının manşon deliğine yerleştirilmesi gere-
kir († şek. 24).

a
Şek. 22

Şek. 24
10

265
Sökme

Hidrolik somunla sökme Şek. 25

Çakma manşon ile monte edilmiş orta ve büyük

boyutlu rulmanlar bir hidrolik somunla kolayca
sökülebilirler.

D İ K KAT
Ciddi bir yaralanma riskini engellemek için,
rulman aniden gevşediğinde, rulmanın aşırı
yatay hareketini önlemek için mil ucuna
emniyet amaçlı durdurucu plaka
(† şek. 25) veya benzeri bir ekipman
kullanın.

Hidrolik somunu piston rulmana bakacak

Şek. 26
şekilde ve piston rulmana dayanana kadar
çakma manşona vidalayın. Hidrolik pompayı hid-
rolik somuna bağlayın ve manşon boşa çıkana
kadar yağ basmaya devam edin. Rulman boşa
çıktıktan sonra hidrolik pompanın yağ tahliye val-
fini açın ve basınçlı yağın somundan çıkmasını
sağlayın. Hidrolik pompa bağlantısını çözün ve
durdurucuyu kaldırın. Manşonu milden tama-
men çıkarın ve rulmanı sökün.

NOT: SKF hidrolik somunları hakkında ayrıntılı

bilgi sayfa 73’den itibaren Hidrolik aletler başlığı
altında verilmiştir. Sökme hakkında bazı kullanışlı
bilgiler sayfa 62’deki Yağ enjeksiyon yöntemi
bölümünde yer almaktadır.

Yağ enjeksiyon yöntemi ile sökülmesi

Delik çapı ≥ 200 mm olan bütün SKF çakma
manşonlarında iki adet yağ giriş deliği ve hem iç,
hem de dış yüzeylerde yağ dağıtım kanalları
standart olarak mevcutur. Yağ enjeksiyon yön-
temi kullanıldığında, işlem için iki hidrolik pompa
ve bunlara uygun uzatma boruları gereklidir
(†şek. 26).
Öncelikle, manşondaki dış vidayı ve manşon
alın yüzeylerindeki diş çekilmiş bağlantı delikle-
rini temizleyin. Emniyet somununu manşona
yerleştirin ve sıkın. Uygun uzatma boruları ile her
iki hidrolik pompayı da manşona bağlayın. 20 °C
(70 °F)’deki viskozitesi 900 mm/s olan hidrolik
yağı yüksek basınç altında bir girişten manşon ve
mil arasına, diğer girişten ise manşonla rulman
arasına basın. Temasta bulunan yüzeyler arasın-
daki basınç, ani bir düşme görülene kadar sürekli
olarak yükselecektir. Basınçtaki ani düşüş,

266
 Rulmanların sökülmesi

Şek. 27
yüzeylerin birbirinden ayrıldığını gösterir. Örne-
ğin bir vurmalı ay anahtar ile emniyet somunu
sıkıldığında, manşon boşa çıkacaktır. Hidrolik
pompaların bağlantılarını sökün ve manşonu
emniyet somunu yardımı ile tamamen milden
çıkarın. Son olarak, rulmanı sökün.

NOT: Yağ enjeksiyon yöntemi ve uygun ekip-

manlar hakkında ayrıntılı bilgiler sayfa 62’den
başlayarak Yağ enjeksiyon yöntemi başlığı altında
verilmiştir.

Yekpare yataktan rulmanların sökülmesi

Rulmanların çoğu yatak yuvasına serbest geçme
ile takılır ve bunların sökülmesi çok kolaydır.
Bununla beraber, eğer uygulama yatakta sıkı
geçme gerektiriyorsa veya fretting benzeri bir
Şek. 28
rulman hasarı meydana gelmişse, rulmanın bir
kuvvet uygulayarak sökülmesi gerekebilir.

Manuel sökme
Faturasız bir yuvaya takılmış dış çapı 120 mm’ye
kadar olan rulmanlar, rulmanın dış bileziğine
dayalı vurma borusu ve çekiç yardımı ile çıkarıla-
bilirler. Bu işlemi yapmak için, SKF Rulman mon-
taj kitini († sayfa 72) kullanın. Daha büyük rul-
manların sökülmesi için daha fazla kuvvet gerekir
ve bu durumda bir presten yararlanılmalıdır.
Eğer yatak yuvasına işlenmiş bir fatura, vurma
borusu veya pres kullanılmasına imkan vermi-
yorsa, rulmanı yataktan çıkarmak için bir çekiç ve
yumuşak metalden bir kalem zımba kullanın. Dış
bileziğin bütün çevresine çekiçle kuvvetli olma-
yan darbeler uygulanmalıdır († şek. 27). Rul-
man ve yatak yuvasına zarar vermek çok kolay
olduğu için, bu tekniği kullanırken çok dikkatli Şek. 29
10
olun.
Diş çekilmiş delikler († şek. 28) veya kanallar
(† şek. 29) içeren yatak faturaları durumunda
rulmanı yataktan çıkarmak için doğrudan vida,
çektirme veya çekiç-keski çifti kullanımı
mümkündür.

267
Sökme

Şek. 31
Yatak yuvasına takılmış, 7 mm’den 60 mm’ye
kadar delik çapına sahip küçük rulmanlar, yuva-
dan bir iç çektirme ve kayar çekiç kullanılarak
çıkarılabilirler (SKF İç çektirme kiti gibi,
† şek. 30).
Bunu yapmak için, uygun büyüklükte sökücü-
nün çenelerini, çektirme kollarını kapamak için
yay mekanizmasını sıkarak rulman deliğine yer-
leştirin (a). Yay mekanizması bırakıldığında,
sökücü rulman iç bileziğinin faturasını sıkıca kav-
rar (b). Bundan sonra durdurucu halkaya sürekli
vurularak rulman yuvadan sökülebilir (c).

Yağ enjeksiyon yöntemi ile sökme

Eğer yöntem için gerekli yağ giriş deliği ve yağ
dağıtma kanalları yatak tasarımında mevcutsa ve
rulmanın dış bilezikte yeniden yağlama özelliği
olmasa bile, yağ enjeksiyon yöntemi yine de kul-
lanılabilir. Bu yöntemle büyük rulmanları sökmek
için gerekli kuvvet kayda değer oranda azaltılır
(† şek. 31).

NOT: Yağ enjeksiyon yöntemi hakkında ayrıntılı

bilgiler sayfa 62’den başlayarak Yağ enjeksiyon
yöntemi başlığı altında verilmiştir.

Şek. 30

a b

268
 Rulmanların sökülmesi

Isı yardımı ile sökme Şek. 32

Bir rulmanı sökmek için bir ısıtıcı örtü († şek. 32)

gibi bir araçla yatağı ısıtmak pek yaygın bir uygu-
lama değildir ve en son çare olarak dikkate
alınmalıdır.

DİKKAT: Yatağı ısıtmak için kesinlikle bir şalumo

veya açık alev kullanmayın.

Bir rulmanın yekpare yatak ve milden

aynı anda sökülmesi
Küçük boyutlu sabit bilyalı rulmanları mil ve yek-
pare yataktan aynı anda çıkarmak için özel tip
çektirmeler (sökücüler) tasarlanmıştır.
Şek. 33’de delik çapı 10 mm’den 100 mm’ye
kadar olan sabit bilyalı rulmanlar için tasarlanmış
bir çektirme görülmektedir. Dış bilezik tarafından
Şek. 33
desteklenen çektirme kolları, yuvarlanma ele-
manları arasına yerleştirilir ve iç bilezik yuvar-
lanma yolunu sıkıca kavrar.
Şek. 34’de delik çapı 30 mm’den 160 mm’ye
kadar olan rulmanlar için tasarlanmış bir çek-
tirme görülmektedir. Çektirmeyi takmak için
öncelikle kafesin çıkarılması gerekir. Çektirme
kolu uçları küresel formdadır. Bunlar bilyalar
arasına takılır ve hem iç, hem de dış bilezik
yuvarlanma yollarını kavrar.
Rulman iç çektirme kitleri hakkında daha fazla
bilgi için www.mapro.skf.com web sitesini
ziyaret edin.

Şek. 34
10

269
Sökme

Rulman ünitelerinin Şek. 35

sökülmesi
Hatırlanması gereken konular
SKF rulman üniteleri († şek. 35) dik rulman
üniteleri, flanşlı rulman üniteleri ve gerdirme
üniteleri olarak mevcuttur. Rulman tipi ve
büyüklüğüne bağlı olarak, bunlar mil üzerine
aşağıda belirtilen yöntemlerden biri kullanılarak
tespit edilir († şek. 36):

• tespit vidalı (setuskurlu) sistemler (a)

• tek setuskurlu eksantrik tespit halkası (b)
• germe manşonlu tespit (c)
• SKF ConCentra tespit mekanizması (d, e)
• çift setuskurlu silindirik tespit halkası (f)

Bu yüzden, sökme prosedürü ve gerekli aletler NOT: Çok kirli küçük rulman ünitelerinin temiz-
türe göre farklılık gösterebilir. Sökme için gerekli lenip tekrar kullanılması harcanan çabaya değ-
aletler: mez. Normal olarak, eski rulmanı hurdaya ayırıp,
yenisi ile değiştirmek daha ekonomik bir yoldur.
• bağlantı vidalarını, cıvataları ve somunları çöz-
mek için altı köşe veya alyan anahtar
• iç bilezikteki veya tespit halkasındaki tespit
vidalarını (setuskurları) çözmek için bir alyan
anahtar (bunlar sayfa 102’deki Rulman ünite-
lerinin montajı bölümünde, tablo3’de
verilmiştir)
• germe manşonundaki emniyet somununu
sökmek için bir ay anahtar (bunlar sayfa
103’deki Rulman ünitelerinin montajı bölü-
münde tablo 4’de verilmiştir)

Bazı hallerde bir darbeli çekiç de gerekli olabilir.

Ay anahtarlar ve darbeli çekiçler SKF’nin geniş
kapsamlı bakım ürünleri ailesinin bir parçasıdır.
Detaylı bilgilere www.mapro.skf.com web site-
sinden ulaşılabilir.
Rulmanı söktükten sonra, tekrar kullanılıp,
kullanılamayacağını kontrol edin. Bunu yapmak
için, keçelere zarar vermemek veya temizleyici
solventin rulman içine girmemesine özen göste-
rerek, ünitenin dış yüzeyini temizleyin. Herhangi
bir hasarın hissedilip hissedilmediğini kontrol için
rulmanı yavaşça döndürün. Uygulanabilirse, iç
bileziği döndürürken gres nipelinden rulmanı
yeniden yağlayın. Eğer ünitenin tekrar kullanıla-
bileceği tespit edilmişse, korozyonu önlemek için
geri kalan diğer yüzeyleri gres, yağ veya koroz-
yon önleyici sıvı ile kaplayın.

270
 Rulman ünitelerinin sökülmesi

Şek. 36
DİKKAT
Ciddi yaralanma riskini azaltmak için, çalış-
maya başlamadan önce, gerekli kilitleme ve
etiketleme prosedürlerini uygulayın.

Sökme öncesi hazırlıklar

Hazırlık için belirli bir zaman ayrılması, sökme
işinin daha kolay yapılmasını sağlar. Mevcutsa,
b montaj resimlerini gözden geçirin ve rulman
ünitesi sistemini iyice inceleyin. Daha sonra, işe
başlamadan önce, aşağıdaki yol gösterici tali-
matları uygulayın:

• Güç kaynağı ile uygulamanın bağlantısını

kesin.
• Rulman ünitesini ve bunun çevresindeki alanı
komple temizleyin.
c
• Mili temiz bir bezle silin.
• Tespit yöntemini kontrol edin ve rulman ünite-
sini sökmek için gerekli aletleri seçin.
• Ünitenin milden çıkarılmasını engelleyebilecek
bir hasar olup, olmadığına bakın, varsa tamir
edin.
• Rulmanı yüksüz hale getirmek için mili
destekleyin.
d

10

271
Sökme

Tespit vidalı bilyalı rulman ünitelerinin Şek. 37

sökülmesi
Tespit vidalı bilyalı rulman ünitelerini († şek. 37)
sökerken, sayfa 270’deki Hatırlanması gereken
konular başlığı altındaki yol gösterici bilgileri dik-
katle okuyun ve aşağıdaki talimatları uygulayın:

1 Her iki ünitenin iç bileziğindeki tespit vidalarını

(setuskur) en azından bir tur gevşetin (†
şek. 38)
2 Bağlantı cıvatalarını çözün ve yerinden çıkarın.
–– Gerdirme üniteleri için, her iki ünitedeki
döküm deliklerde bulunan ayar vidasını
çıkarın.
3 Üniteleri milden çıkarın.
–– Gerdirme üniteleri için, komple mil/ünite
sistemini gerdirme blokunun dışına alın ve
daha sonra üniteleri milden çıkarın.
Şek. 38
–– Preslenmiş çelikten dik yatak üniteleri için,
yatak üst yarısını çıkarın, mili yukarı kaldırın
ve rulmanları milden çıkarın.
–– Preslenmiş çelikten flanşlı üniteler için, ön
yatak kapağını çıkarın ve mili dışarı doğru
kaydırın. Aynı işlemi diğer taraf için de
tekrarlayın.

272
 Rulman ünitelerinin sökülmesi

Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman Şek. 39

ünitelerinin sökülmesi
Eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman ünitelerini
(† şek. 39) sökerken, sayfa 270’deki Hatırlan-
ması gereken konular başlığı altındaki yol göste-
rici bilgileri dikkatle okuyun ve aşağıdaki talimat-
ları uygulayın († şek. 40):

1 Her iki ünitenin eksantrik tespit halkalarındaki

tespit vidalarını (setuskur) en azından bir tur
gevşetin (a).
2 Tespit halkasını dönme yönünün tersine gev-
şetin. Bunu yapmak için:
–– Bir kalem zımbayı halkanın çevresinde yer
alan kör deliğe yerleştirin ve bir çekiçle buna
vurun.
–– Veya halkanın çevresindeki kör deliğe gire-
bilecek dişe sahip bir ay anahtar kullanın (b).
Şek. 40
3 Her iki ünitenin eksantrik tespit halkasını mil-
den çıkarın.
4 Bağlantı cıvatalarını çözün ve yerinden çıkarın.
–– Gerdirme üniteleri için her iki ünitedeki
döküm deliklerde bulunan ayar vidasını
çıkarın.
5 Üniteleri milden çıkarın.
–– Gerdirme üniteleri için, komple mil/ünite
sistemini gerdirme blokunun dışına alın ve
daha sonra üniteleri milden çıkarın.
–– Preslenmiş çelikten dik yatak üniteleri için,
yatak üst yarısını çıkarın, mili yukarı kaldırın
ve rulmanları milden çıkarın.
–– Preslenmiş çelikten flanşlı üniteler için, ilk
yatak kapağını çıkarın ve mili dışarı doğru
kaydırın. Aynı işlemi diğer taraf için de
tekrarlayın. a
10

273
Sökme

Germe manşonlu bilyalı rulman Şek. 41

ünitelerinin sökülmesi
Germe manşonlu bilyalı rulman ünitelerini (†
şek. 41) sökerken, sayfa 270’deki Hatırlanması
gereken konular başlığı altındaki yol gösterici bil-
gileri dikkatle okuyun ve aşağıdaki talimatları
uygulayın († şek. 42):

1 Kilit rondelasının emniyet somunu kanalına

bükülmüş olan tırnağını (a) kaldırın ve emniyet
somununu bir kaç tur gevşetin.
2 Bağlantı cıvatalarını veya somunlarını bir kaç
tur gevşetin.
3 Kilitleme tertibatının diğer tarafına ulaşılabilen
ünitelerde, bir kalem zımba (veya küçük bir
çelik blok) ve bir çekiç yardımı ile germe man-
şonu milden ayrılabilir (b). Kilitleme tertibatı-
nın diğer tarafına ulaşım imkanı olmayan üni-
Şek. 42
telerde ise, kilitleme tertibatı germe
manşonundan emniyet somununa dayalı
vurma borusuna bir kaç sert çekiç darbesi
uygulayarak ayrılabilir (c).

NOT: Mil çapı ≤ 55 mm olan hallerde SKF

Rulman montaj kitini kullanın († sayfa 72).

4 Emniyet somununu sökün ve kilit rondelasını

her iki üniteden de çıkarın.
5 Bağlantı cıvatalarını veya somunlarını sökün
ve üniteleri mil ekseni boyunca kaydırarak a
manşondan çıkarın.
6 Germe manşonunu milden çıkarın. Sökmeyi
kolaylaştırmak için bir plastik kama veya tor-
navida ile manşonun kanalını açarak
genişletin.

274
 Rulman ünitelerinin sökülmesi

SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinin Şek. 43

sökülmesi
SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerini (†
şek. 43) sökmeden önce, sayfa 270’deki Hatır-
lanması gereken konular başlığı altındaki yol gös-
terici bilgileri dikkatle okuyun ve aşağıdaki tali-
matları uygulayın († şek. 44):

1 Her iki ünitenin montaj halkasındaki tespit

vidalarını bir kaç tur gevşetin (a).
2 Her iki ünitenin bağlantı cıvatalarını veya
somunlarını gevşetin, ancak yerinden
çıkarmayın.
3 SKF ConCentra faturalı manşonu serbest
kalana kadar montaj halkasını aşağıdaki yön-
temlerden biri ile kaydırın:
–– mil ucunun alın kısmına bir çekiçle vurarak
(b)
Şek. 44
–– vurma borusuna dayalı bir ara halkaya
çekiçle vurarak (c)

NOT: Mil çapı ≤ 55 mm olan hallerde SKF

Rulman montaj kitini kullanın († sayfa 72).

4 Bağlantı cıvatalarını sökün ve üniteleri mil

üzerinden çıkarın.

10

275
Sökme

SKF ConCentra makaralı rulman Şek. 45

ünitelerinin sökülmesi
SKF ConCentra kilit tertibatı olan, dik yataklı
makaralı rulman ünitelerini († şek. 45) söker-
ken, sayfa 270’deki Hatırlanması gereken konu-
lar başlığı altındaki yol gösterici bilgileri dikkatle
okuyun ve aşağıdaki talimatları uygulayın (†
şek. 46):

1 Bağlantı cıvatalarını gevşetin ve çıkarın. Müm-

künse, rulman ünitelerini sökmeden önce, ilk
olarak komple yataklama sistemini, diğer bir
deyişle mil, her iki rulman ünitesi ve ilgili diğer
elemanları yukarı doğru kaldırın (a).
2 Milin altına bir destek yerleştirin.
3 İşe sabit rulman ünitesi ile başlayın.
4 Montaj halkasındaki tespit vidalarını bir kaç tur
gevşetin (b).
Şek. 47
5 Montaj halkasının karşına geçin ve taban blo-
kunu tutarken, rulman ünitesini milden kurtu-
lana kadar çekin (c). Ön gerilmeli takılan halka
yayda depolanan enerji sökmeye yardımcı
olur. Ancak gerekirse, ünitenin diğer tarafın-
daki halkaya vurmak için kauçuk bir çekiç de
kullanılabilir (d).
6 Rulman ünitesini milden çıkarın.
7 Serbest rulman ünitesini sökmek için 4 ile 6
arasındaki adımları tekrarlayın.

Silindirik tespit halkalı makaralı rulman

ünitelerinin sökülmesi
Silindirik tespit halkalı makaralı rulman ünitele-
rini († şek. 47) sökerken, sayfa 270’deki Hatır-
lanması gereken konular başlığı altındaki yol gös-
terici bilgileri dikkatle okuyun ve aşağıdaki
talimatları uygulayın:

1 Her iki ünitenin silindirik tespit halkasındaki

tespit vidalarını bir kaç tur gevşetin.
2 Bağlantı cıvatalarını gevşetin ve çıkarın..
– Gerdirme üniteleri için, döküm deliklerde
bulunan ayar vidasını çıkarın.
3 Üniteleri milden çıkarın. Gerekirse, bir kauçuk
çekiç kullanarak, milden kurtulana kadar üni-
teye hafifçe vurun..
– Gerdirme üniteleri için, komple mil/ünite
sistemini gerdirme blokunun dışına alın ve
daha sonra üniteleri milden çıkarın.

276
 Rulman ünitelerinin sökülmesi

Şek. 46

c
10

277
Sökme
Yatakların sökülmesi
Pek çok endüstriyel uygulamada kullanılan rul-
man yatakları, çok çeşitli tasarım ve büyüklük-
lerde ticari olarak mevcuttur. Bu kısımda en yay-
gın kullanılan parçalı dik ve flanşlı yatakların (†
şek. 48) nasıl söküleceği konusunda bilgiler veri-
lecektir. Burada bahsedilmeyen yatakların sökül-
mesi hakkında bilgi edinmek için SKF mühendis-
lik hizmetleri ile iletişime geçin.
Hatırlanması gereken hususlar
Eğer yatak tekrar kullanılacaksa, sökmeyi daima
çok dikkatli yapın ve aşağıdaki yol gösterici tali-
matları göz önünde tutun:
• Her bir yatağın elemanlarını bir arada tutun.
Her bir yatağın alt gövdesi ile üst kapağı aynı
tip ve ebatta diğer yataklar ile değiştirilebilir
değildir. SKF SNL, SONL ve SAF yatakların alt
gövdeleri ve üst kapakları bir seri numarası ile
markalanmıştır.
• Kapalı keçelerin bütün metal parçalarını çok
dikkatli kullanın.
• Yatağa bir çekiç ile doğrudan vurmayın.
278
DİKKAT
Ciddi yaralanma riskini azaltmak için, çalış-
maya başlamadan önce, gerekli kilitleme ve
etiketleme prosedürlerini uygulayın.
Sökme öncesi hazırlıklar
Hazırlık için belirli bir zaman ayrılması, sökme
işinin daha kolay yapılmasını sağlar. Mevcutsa,
montaj resimlerini gözden geçirin ve yataklama
sistemini iyice inceleyin. Daha sonra, işe başla-
madan önce, aşağıdaki yol gösterici talimatları
uygulayın:
• Güç kaynağı ile uygulamanın bağlantısını
kesin.
• Yatağı ve bunun çevresindeki alanı komple
temizleyin.
• Bir kaldırma takımı gibi aletle mili destekleyin.
• Parçalı dik yataklar için mili yatakların alt göv-
delerinden dışarı kaldırabilmek için uygun
aletlerin hazır olduğundan emin olun (†
şek. 49).
• Yağlayıcı örneği almak için hazırda örnek kap-
ları bulundurun ve kullanılmış yağlayıcıdan
örnekler alın.
Tekrar kullanmadan önce yatakta çatlak
kontrolü yapın. Eğer yatak tekrar kullanılabilir
durumda ise, korozyona karşı korumak için yata-
ğın boyalı olmayan yüzeylerine gres veya yağ
uygulayın.
Yatakların sökülmesi

Şek. 48

Şek. 49

10

279
Sökme

Parçalı dik yatakların sökülmesi Şek. 50

Standart parçalı bir dik yatağı († şek. 50)

sökerken, sayfa 278’deki Hatırlanması gereken
konular başlığı altındaki yol gösterici bilgileri dik-
katle okuyun ve aşağıdaki talimatları uygulayın
(† şek. 51):

1 Yatağa takılı bütün yardımcı bağlantıları (örn.

yağ besleme hattı ve diğer cihazlar gibi)
sökün.
2 Her iki yataktaki bağlantı cıvata veya somun-
larını gevşetin ve yerinden çıkarın.

NOT: Mümkünse, komple bütün sistemi (mil,

yataklar ve diğer ilgili elemanları) kaldırın ve
temiz ve açık bir alana taşıyın.

3 Her iki yataktaki üst kapak cıvatalarını çözün

ve çıkarın.
4 Yatak üst kapağını çıkarın (a).

NOT: Bütün SKF yataklarının taban ve üst

kapaklarında, bir tornavida veya levyenin
girebileceği çentikler mevcuttur.

5 Yapılabilirse, fazla gresi ve açık keçeleri üst

kapaktan çıkarın (b).
6 Mil sistemini yatak tabanlarından yukarı kal-
dırın (c).
7 Yapılabilirse, diğer açık keçe yarısını veya yan
kapağı ve de sabitleme bileziklerini çıkarın
(d).

DİKKAT: Her hangi bir temaslı keçeyi tekrar

kullanmayın.

8 Yatak tabanındaki fazla gresi temizleyin.

9 Keçeleri milden çıkarın (e). .
V-ringler kesilebilirler.
10 Rulmanları milden demonte edin.
11 İkinci sızdırmazlık halkasını milden çıkarın.

NOT: Her bir bağımsız yatağa ait bütün par-

çaların bir arada olduğundan emin olun.

280
 Yatakların sökülmesi

Şek. 51

c
10

d e

281
Sökme

Flanşlı yatakların sökülmesi Şek. 52

Standart flanşlı bir yatağı († şek. 52) sökerken,

sayfa 278’deki Hatırlanması gereken konular
başlığı altındaki yol gösterici bilgileri dikkatle
okuyun ve aşağıdaki talimatları uygulayın (†
şek. 53):

1 Her iki yataktaki bağlantı cıvatalarını gevşetin
ve yerinden çıkarın.
2 Kapağı ve eğer takılı ise sabitleme bilezikle-
rini çıkarın.
3 Germe manşonundaki kilitleme tertibatını
açığa çıkarmak için kapak ve yataktaki fazla
gresi temizleyin.
4 Kilit rondelasının emniyet somunu kanalına
bükülmüş olan tırnağını (a) kaldırın ve emni-
yet somununu bir kaç tur gevşetin (a).
5 Bağlantı cıvatalarını veya somunlarını gevşe-
tin, ancak yerinden çıkarmayın.
6 Rulmanı, aşağıdaki yöntemlerden biri ile
germe manşonundan ayırın
–– mil ucu alın kısmına bir çekiçle vurarak (b)
–– vurma borusuna dayalı bir ara halkaya
çekiçle vurarak (c)

NOT: Delik çapı ≤ 55 mm olan rulmanlar için

SKF Rulman montaj kitini kullanın (†
sayfa 72).

7 Emniyet somununu gevşetin ve her iki taraf-

taki kilit rondelalarını çıkarın.
8 Bağlantı cıvata veya somunlarını çıkarın.
9 Yatağı monte edildiği destek yüzeyinden ayı-
rın ve yatak, rulman ve germe manşonunu
mil üzerinde kaydırarak çıkarın.
10 Eğer rulmanı mil üzerinden çıkarmak için
ilave bir kuvvete gerek olursa, bir çektirme
kullanın (d).
11 Keçeleri yuvasından keserek çıkarın (e).
12 Yatakta rulmanın arkasındaki fazla gresi
temizleyin.
13 Rulmanı, sayfa 267’de Yekpare yataktan rul-
manların sökülmesi başlığı altında verilen
talimatları uygulayarak sökün.

NOT: Her bir bağımsız yatağa ait bütün par-

çaların bir arada olduğundan emin olun.

282
 Yatakların sökülmesi

Şek. 53

a
b

10

d
e

283
Sökme

Keçelerin sökülmesi Şek. 54

Genel olarak, rulman tertiplerinde kullanılan iki

farklı tip keçe vardır: temassız keçeler ve temaslı
keçeler.

Temassız keçelerin sökülmesi

Temassız keçeler († şek. 54) pratik olarak hiç
sürtünmeye neden olmazlar ve bu yüzden daha
uzun ömre sahiptirler. Pek çok halde, bu keçeler
tekrar kullanılabilir durumdadır. Bu nedenle,
bunlar doğru aletler kullanılarak, çok dikkatli
sökülmelidir. Sökme sırasında asla temassız bir
keçeye çekiçle vurmayın ya da tornavida veya
keskin bir kalem zımba kullanmayın.
Bu tip keçeleri sökmeden önce mili yüzey
hasarına karşı kontrol edin, hasar varsa tamir
edin. Aksi halde, mil üzerinden çıkarırken keçe
zarar görebilir.

Temaslı keçelerin sökülmesi

Genellikle yuvaya sabitlenen ve mil veya mesafe
halkası gibi dönen yüzeye karşı belirli bir radyal
kuvvet altında çalışan temaslı keçeler († şek. 55),
zamanla kaçınılmaz olarak aşınacaktır. Bu
nedenle, bu tip keçeler kesinlikle tekrar
kullanılmamalıdır.
Bununla birlikte, eğer keçe hasarının nedeni
analiz edilecekse, sökme sırasında çok dikkatli
davranılmalıdır.

Şek. 55

284
 Keçelerin sökülmesi

Şek. 58
Radyal keçeler aşağıdaki gibi sökülebilir:

• eğer yatak faturasında havalandırma delikleri

varsa bir çekiç ve bir kalem zımba yardımı ile
(† şek. 56)
• eğer keçenin ön veya arka alın yüzeyine erişi-
lebiliyorsa bir tornavida ile († şek. 57)
• keçe gövdesinden veya metal kılıftan tutarak
bir pense ile († şek. 58)
• bir vurma borusu ile, örn. SKF Rulman montaj
kiti († şek. 59)
• keçe gövdesini arkadan kavrayan bir kanca ile
(† şek. 60)

Şek. 56 Şek. 59

Şek. 57 Şek. 60
10

285
Sökme

Şek. 62
V-ringler aşağıdaki gibi sökülebilir:

• bunları diğer elemanların üzerinde esneterek

(† şek. 61)
• makasla keserek († şek. 62)

Tamamen elastomerden yapılmış büyük radyal

keçeler aşağıdaki gibi sökülebilir:

• bunları esneterek veya makasla keserek (†

şek. 63)
• parçalı keçelerde her iki keçe yarısını bağlayan
yay bağlantısını çözerek († şek. 64)

Şek. 63

Şek. 61 Şek. 64

286
Keçelerin sökülmesi

10

287
Rulman hasarları ve sebepleri

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290

Sökme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

İz profilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Normal çalışma şartlarındaki
iz profilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Anormal çalışma şartlarındaki
iz profilleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

Rulman hasarı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

Çalışma kaynaklı olmayan hasar sebepleri. 300
Yanlış mil ve yatak geçmeleri . . . . . . . . . 300
Hatalı mil veya yatak yuvasından
kaynaklanan hasar ve arıza. . . . . . . . . . . 302
Statik kaçıklık. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Hatalı montaj faaliyetleri. . . . . . . . . . . . . 305
Rulmanın aşırı elektriksel
gerilime maruz kalması. . . . . . . . . . . . . . 307
Nakliye ve depolama
hasarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Çalışma kaynaklı hasar sebepleri. . . . . . . . 309
Malzeme yorulması (yüzey altından
başlayan). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Etkin olmayan yağlama. . . . . . . . . . . . . . 310
Etkin olmayan sızdırmazlık. . . . . . . . . . . 314
Vibrasyon (false brinelling). . . . . . . . . . . 319
Çalışma kaynaklı kaçıklık. . . . . . . . . . . . . 320
Rulman içinden elektrik 11
akımı geçmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321

289
Rulman hasarları ve nedenleri

Giriş Rulman hasar analizi, makinanın çalışma

performansı ve rulman arızası konularında
Rulmanlar, günümüzün yüksek teknoloji ürünü
size fikir verecektir. Problemin temel
makinalarının en önemli parçalarındandır. Rul-
nedenini tespit etmek için, bununla ilgili
man hasara uğradığında, çok yüksek maliyetli
kanıtların toplanması ve doğru
makina duruşları da yaşanır. Uygulama için
değerlendirilmesi gerekir. Kullanışlı bilgiyi,
doğru rulmanın seçimi, güvenilir makina per-
asılsız veya yanıltıcı belirtilerden ayırmak
formansı için atılacak ilk adımdır. Yük, hız, sı-
için bilgi, yetenek ve tecrübe gerekir. Bu
caklık, çalışma hassasiyeti ve diğer operasyon
nedenle, SKF profesyonel hasar analizi
parametreleri gibi makina çalışma parametre-
hizmetini endüstrinin kullanımına
leri, mevcut rulman ürünleri arasından tip ve
sunmaktadır.
büyüklük olarak en uygununu seçmek için bi-
SKF hasar analizi hizmeti hakkında daha
linmesi gerekenlerdir.
fazla bilgi için, SKF ile iletişime geçin.
Bir rulmanın hesaplanan ömrü aşağıdaki se-
kiz kabule bağlı olarak elde edilebilir:

1 Rulman yüksek kalitelidir ve herhangi bir iç

kusuru yoktur.
2 Seçilen rulman, uygulama için doğru olandır. Rulman Bakım El Kitabı’nın bu bölümü, rul-
3 Mil ve yataktaki oturma yüzeyleri gibi, rul- man hasarı veya arızasının temel nedenini bul-
manla ilgili boyutlar uygun olarak seçilmiştir. mak için bir ön değerlendirme yapmada kulla-
4 Rulman doğru olarak monte edilmiştir. nışlı bir araç olacaktır.
5 Doğru miktarlarda ve doğru yağlayıcı, her
zaman rulman bölgesinde mevcuttur.
6 Rulman sistemi uygun şekilde korunmakta-
dır (sızdırmazlık).
7 Çalışma şartları, rulman sistemine
uygundur.
8 Önerilen bakım prosedürü her zaman
uygulanmaktadır.

Bütün bu şartlar sağlandığında, rulman he-

saplanan ömrüne ulaşmalıdır. Ne yazık ki, bu
durum sadece teoride böyledir. Sıklıkla “ideal”
çalışma şartlarının oluşmasını engelleyen bir
çok olay meydana gelir.
Bir rulman hasara uğradığında sahada yapı-
lan yaygın hatalardan biri, rulmanın yeterli yük
taşıma kapasitesine sahip olmadığının kabulü-
dür. Bu mantığa dayalı olarak, pek çok kişi rul-
manın yük taşıma kapasitesini arttırmak için
pahalı tasarım değişikliklerine gider ve sonuçta
yine rulman hasarı ile karşılaşır.
Güvenilir makina performansı elde etmenin
ilk adımı, rulman hasarının altında yatan gerçek
nedeni bulmaktır. Bu işte en zor faaliyetlerden
biri ise temel hasar nedenini ortaya koymak,
bu nedenden dolayı meydana gelen ikincil ha-
sarları ise ayırabilmektir.

290

Sökme
Sökme işlemi sırasında SKF aşağıdaki faaliyet-
lerin yapılmasını önermektedir:
• Resimler çekin.
Bu, daha sonraki araştırmalara yardımcı
olabilir. Örneğin, rulman içindeki ve civarın-
daki gresin konumunu, miktarını ve durumu-
nu fotoğraflayın.
• Analiz için yağlayıcı örnekleri alın.
Gres kullanılan uygulamalarda, farklı bölge-
lerden numune alın.
NOT: Sayfa 252’deki Sökme bölümünü
inceleyin.
Şek. 1
Giriş
İz profilleri
Yeni bir rulman çok güzel görünür († şek. 1).
Rulman elemanları mikron mertebelerindeki
hassasiyetle işlenmiştir. İmalat işlemi sırasında
boyutlar defalarca kontrol edilmiştir. İç bilezik,
dış bilezik ve yuvarlanma elemanları gibi taşla-
nan yüzeyler çok parlak görünürler.
Bir süre çalışmış olan rulman incelendiğinde
ise, aşağıdaki gibi bazı değişiklikler
gözlenecektir:
• yuvarlanma yolları ve elemanlarında mat
bölgeler, bazen çok parlak da olabilir
(† şek. 2)
• iç bilezik deliği ve dış bilezik dış yüzeyinde
renk değişikliği
• kafeste aşınma
• iç bilezik deliği ve dış bilezik dış yüzeyinde
fretting korozyonu
Bir rulman ister küçük aşınma veya hasar be-
lirtileri göstersin, isterse komple arızaya uğra-
sın, yapılacak kapsamlı bir inceleme çalışma sı-
rasında rulmana ne olduğunu gösterecektir.
Bu inceleme sırasında, bakılacak en kritik
nokta “izler”dir. Bu iz profili “normal” olabilir
veya bir problemi gösterebilir. Bulunan iz profili
sıklıkla sorunun temel nedenini ortaya
koyacaktır.
Bu bölümde, rulman uygulamalarında yay-
gın karşılaşılan bazı iz profilleri gösterilmiştir.
Şek. 2
11
291
Rulman hasarları ve nedenleri

Normal çalışma şartlarındaki iz profilleri Şek. 3

Şek. 3 ve 4’de, dönen rulman iç bileziğine

etkiyen yönü ve büyüklüğü sabit bir yükün, yu-
varlanma elemanları üzerinden duran dış bile-
zikte nasıl bir yük dağılımı oluşturduğu
gösterilmiştir.
Saat 12 yönündeki büyük ok uygulanan
yükü, saat 4 ile 8 arasındaki küçük oklar ise uy-
gulanan yükün yuvarlanma elemanları tarafın-
dan nasıl paylaşıldığını veya nasıl desteklendi-
ğini temsil etmektedir.
İç bilezik döndükçe, bileziğin her noktası yük
bölgesine girerek, yüke maruz kalır. Sonuçta, iç
bilezik yuvarlanma yolunun merkezinde, tüm
çevre boyunca üniform genişlikte bir bant olu-
şacaktır. Bu, dönen iç bilezik yük bölgesi olarak
ifade edilir.
Dış bilezik ise durmaktadır; bu yüzden yük
bölgesi yuvarlanma elemanlarının kuvveti ilet-
tiği kısım ile sınırlıdır. Bu ise, duran dış bilezik Yük bölgesi (≈ 150°)
yük bölgesi olarak ifade edilir. Dış bilezikteki Dönme sırasında yük bölgesine girecektir
Rulmandaki boşluk, yüksüz bölge
yük gölgesi değişiklik gösterir. Yük doğrultu- Yük (mil) ve yük dağılımı (yatak)
sunda en ağır durum söz konusu iken yük böl-
gesinin dışına doğru daha hafif bir hal mevcut-
tur. Pek çok uygulama için yük bölgesi yaklaşık
150°’dir.

Şek. 4

Yük dağılımı İz profilleri

292
 İz profilleri

Şek. 5’de dönen rulman dış bileziğine

etkiyen yönü ve büyüklüğü sabit bir yükün, yu-
varlanma elemanları üzerinden duran iç bile-
zikte nasıl yük dağılımı oluşturduğu
gösterilmiştir.
Dış bilezik döndükçe, bileziğin her noktası
yük bölgesine girerek, yüke maruz kalır. So-
nuçta, dış bilezik yuvarlanma yolunun merke-
zinde, tüm çevre boyunca üniform genişlikte
bir bant oluşacaktır.
İç bilezikteki yük gölgesi değişiklik gösterir.
Yük doğrultusunda en ağır durum söz konusu
iken, yük bölgesinin dışına doğru daha hafif bir
hal mevcuttur. Pek çok uygulama için yük böl-
gesi yaklaşık 150° dir.

Şek. 5

11

Yük dağılımı İz profilleri

293
Rulman hasarları ve nedenleri

Bu iz profilleri ayrıca, iç bileziğin yüke göre

bir faz farkı ile döndüğü (örn. balanssızlık veya
eksantrik yüklenme) ve dış bileziğin durduğu
hallerde de görünür. Bu durumda iç bilezik dö-
nüyor olsa bile, iç bilezikteki yük sabit olur. Du-
ran dış bilezikte ise dönen bir yük oluşur
(† şek. 6).
Şek. 7’de yönü ve büyüklüğü değişmeyen bir
eksenel yükün, sabit bilyalı rulmandaki etkisi
gösterilmiştir.
Dönen bilezikte, bütün çevresi boyunca yana
doğru kaymış bir iz bandı görülecektir.
Duran bilezikte ise, dönen bileziğin ters yö-
nünde yana doğru bir iz bandı oluşacaktır. Eğer
eksenel yükün büyüklüğü yeterli ise, duran bi-
lezikteki bant bütün çevrede gözlenecektir.
Şek. 8’de dönen iç bileziği ve duran dış bileziği
olan bir sabit bilyalı rulmana, yönü ve büyüklü-
ğü sabit radyal ve eksenel yüklerin aynı anda
etkimesi halindeki durum gösterilmiştir.
İç bileziğin tüm çevresindeki yük bölgesi ya-
nal olarak yer değiştirmiştir.
Dış bileziğin yük bölgesi ise, iç bileziğin ters
yönünde yanal olarak yer değiştirmiştir. Yük
bölgesinin uzunluğu, sadece radyal yükün
oluşturacağından daha büyük olacaktır, ancak
360° olması gibi bir şart yoktur.
Çift sıralı rulmanlarda, kombine yükler eşit
olmayan uzunluklarda yük bölgeleri oluştura-
caktır. Eksenel yükü taşıyan sıranın yük bölgesi
daha uzun olacaktır. Eğer eksenel yükün bü-
yüklüğü yeterli ise, yuvarlanma elemanlarının
bir sırası tamamen yüksüz hale de gelebilir.
Sadece radyal yük altında, dış bileziğin yalnız
küçük bir bölgesinde (yaklaşık 150°) bir iz pro-
fili oluşacaktır († şek. 3 ve 4, sayfa 292).
Sadece eksenel yük altında, tüm dış bilezik
yüzeyinde yanal olarak yer değiştirmiş bir iz
profili görülür († şek. 7).
Kombine yükler altında, radyal yükün ekse-
nel yüke oranına bağlı olarak, iz profilleri yuka-
rıdakiler arasında bir yerde olacaktır
(† şek. 8).

294
 İz profilleri

Şek. 6

Yük dağılımı İz profilleri

Şek. 7

Yük dağılımı İz profilleri

Şek. 8

11

Yük dağılımı İz profilleri

295
Rulman hasarları ve nedenleri

Anormal çalışma şartlarındaki iz Dış bilezikte de 360°’lik çevre boyunca bir

profilleri
Şek. 9’da duran dış bileziğin dönen iç bileziğe
göre yanlış ayarlandığı hal için, yönü ve büyük-
lüğü sabit radyal yükün oluşturduğu yük böl-
geleri gösterilmiştir.
İç bilezik yuvarlanma yolunun merkezinde,
bütün çevre boyunca üniform genişlikte bir
bant oluşacaktır.
Dış bilezikteki bant ise dış bileziğin bir tara-
fından diğer tarafına doğru yönlenmiş şekilde-
dir. İzin şiddeti ve bant uzunluğu rulmandaki
kaçıklığın, yükün ve boşluğun büyüklüğüne
bağlıdır. Bant, 150° ile 360° arasında herhangi
bir uzunlukta olabilir.
Bu durumla, milin deforme olduğu veya iki
rulmanın birbiri ile eş eksenli olmayan iki ayrı
yatağa takıldığı hallerde de karşılaşılır.
Şek. 10’da duran dış bileziğin oval olarak sı-
kıştırıldığı hal için, yönü ve büyüklüğü sabit
radyal yükün oluşturduğu yük bölgeleri
gösterilmiştir.
Bu şartlar altında, iç bilezik yuvarlanma yo-
lunun merkezinde, bütün çevre boyunca üni-
form genişlikte bir bant oluşacaktır.
Dış bilezikte, radyal olarak tam karşı tarafta
olan iki ayrı yük bölgesi görülecektir. Dış bilezi-
ğin oval olarak sıkışması aşağıdaki sebeplerden
dolayı meydana gelebilir:
yük bölgesi görülecektir, ancak etkiyen yük ila-
ve olan dahili ön gerilme ile kombine olduğun-
dan iz genişliği daha büyük olacaktır.
Bu durum, mil ve/veya yataktaki aşırı sıkılı-
ğın bir sonucu olarak meydana gelebilir. Eğer
geçmeler çok sıkı ise, yuvarlanma elemanları
iki bilezik arasında sıkıştığından, rulmanda da-
hili olarak ilave ön gerilme oluşabilir. Çok düşük
radyal boşluklar da ileride aynı probleme ne-
den olabilir.
Bu duruma neden olabilecek bir diğer etken
ise, mil ve yatak arasındaki aşırı sıcaklık farkı-
dır. Bu da rulmandaki radyal boşluğu kayda
değer oranda azaltır. Farklı lineer ısıl genleşme
katsayıları olan mil ve yatak malzemeleri de,
rulmandaki radyal boşluğun azalmasına yar-
dımcı olabilir.
NOT: Sayfa 35’deki Önerilen geçme ve tole-
ranslar bölümünü inceleyin.

• Yatak düz olmayan bir taban yüzeyine monte

edilmiştir.
• Parçalı yatağın iki yarısı veya ekipmanın bir
parçası eş eksenli olarak takılamamıştır.
• Yataktaki rulman oturma yüzeyi, imalat ha-
tası sonucu uygun dairesellik toleransında
işlenmemiş ve bu şekilde iki veya daha fazla
yük bölgesi oluşmuştur.

Çoklu yük bölgeleri, rulmandaki iç yükleri çok

fazla arttırır ve bu şekilde rulman sıcaklığının
artmasına, sonunda da erken rulman hasarına
neden olurlar.
Şek. 11’de iç bileziği dönen ve dış bileziği duran
bir rulmanda, bir ilave ön gerilme mevcut iken,
yönü ve büyüklüğü sabit radyal yük etkimesi
halinde oluşan yük bölgeleri gösterilmiştir.
Bu şartlar altında, iç bilezik yuvarlanma yo-
lunun merkezinde, bütün çevre boyunca üni-
form genişlikte bir bant oluşacaktır.

296
 İz profilleri

Şek. 9

Yük dağılımı İz profilleri

Şek. 10

Yük dağılımı İz profilleri

Şek. 11

11

Yük dağılımı İz profilleri

297
Rulman hasarları ve nedenleri

Rulman hasarı Çalışma kaynaklı olmayan hasar sebepleri:

Rulman hasarı ve arızasını önlemeye yönelik • yanlış mil ve yatak geçmeleri

artan ilgi ve araştırmaların sonucu olarak, • mil ve yatakta hasarlı rulman oturma
Uluslararası Standartlar Kurumu (ISO) rulman yüzeyleri
hasar ve arızalarını sınıflandırmak için bir me- • statik ayarsızlık
todoloji geliştirmiştir (ISO 15243:2004). Bu • hatalı montaj faaliyetleri
standartta, tamamı imalat sonrası ile ilgili altı • elektrik akımının rulmandan geçmesi (aşırı
adet ana ve onaltı adet alt gruptan oluşan hasar gerilim)
modları yer almaktadır. Standart esas olarak • transport, taşıma ve depolama
yuvarlanma elemanları, yuvarlanma yolları ve
diğer fonksiyonel yüzeylerde görülebilir haldeki Çalışma kaynaklı hasar sebepleri:
özelliklere dayanmaktadır. Ayrıca, her bir hasar
tipinin mekanizması da tanımlanmaktadır. • malzeme yorulması
Pek çok rulman hasarı tablo 1’de gösterilen • etkin olmayan yağlama
altı ana grup ve çeşitli alt gruplarla ilişkilendiri- • etkin olmayan sızdırmazlık
lebilir. Hasar modlarının tanımları tablo 2’de • vibrasyon (false brinelling)
verilmiştir. • çalışma kaynaklı kaçıklık
Bu mekanizmalardan kaynaklanan pek çok • elektrik akımının rulmandan geçmesi (kaçak
hasar, eğer makina durum izlemesi geniş kap- akım)
samlı bakım programının bir parçası olarak
mevcutsa kolayca tespit edilebilir ve izlenebilir.
Vibrasyon analizini kullanarak, rulman hasarı-
nın ilk belirtileri saptanabilir, bu şekilde bakım
personeli zamanında düzeltici önlemler alabilir.
Böylece, yüksek maliyetli bir plansız duruş en-
gellenir ve ayrıca rulman hasarının yanında,
bununla birlikte çalışan diğer elemanların da
hasara uğraması önlenmiş olur. Bu analiz ayrı-
ca, bakım personelinin temel nedeni tespit için,
Tablo 1
rulmanı daha hasarın ilk aşamalarında incele-
mesine ve problemin tekrar oluşmaması için ISO rulman hasar ve arıza modları sınıflandırması
gerekli önlemleri almasına imkan sağlar.
Ana grup Alt grup
NOT: Sayfa 216’daki Kontroller bölümünü
inceleyin. Yorulma Yüzey altından başlayan yorulma
Yüzeyden başlayan yorulma

Pek çok rulman arızası temel olarak iki hasar Aşınma Abrazif aşınma
kategorisine ayrılabilir: çalışma kaynaklı ve ça- Adeziv aşınma
lışma kaynaklı olmayan. Çalışma kaynaklı ol- Korozyon Nem korozyonu
mayan hasar daha rulman monte edilmeden Sürtünmeli korozyon
Fretting korozyonu
vardır, buna karşın çalışma kaynaklı hasar rul- False brinelling
manın çalışması sırasında ortaya çıkar.
Elektriksel erozyon Aşırı gerilim
Kaçak akım

Plastik deformasyon Aşırı yük

Aşınma kalıntıları kaynaklı izler
Taşıma kaynaklı izler

Kırılma ve çatlama Zorlanma sonucu kırılma

Yorulma kırılması
Isıl çatlak oluşumu

298
 Rulman hasarı

Tablo 2

Hasar modu tanımları ve açıklamaları

Hasar modu Tanım ve/veya açıklama

Yorulma Yuvarlanma elemanları ve yuvarlanma yolu arasındaki temas bölgelerinde

değişken gerilmeler sonucu malzeme yapısında oluşan değişiklikler. Yorulma,
yüzeyde pullanmalar şeklinde gözlemlenir. Pullanmanın ilk başlangıcı ve
ilerlemiş hale gelmesi arasındaki süre hıza ve yüke göre değişir.

Yüzey altından başlayan yorulma Mikro çatlaklar yuvarlanma yüzeyinin altında başlar. Bu mikro çatlaklar yüzeye
kadar ilerlediğinde, pullanma şeklinde malzeme ayrılmasına neden olur.

Yüzeyden başlayan yorulma Yüzey bozulması. Yetersiz yağlama sonucu yuvarlanma yüzeylerindeki
pürüzlerin ezilmesi.

Aşınma Çalışma sırasında birbirine göre kayma veya yuvarlanma/kayma hareketi

yapan iki yüzeyin etkileşimi sonucu oluşan sürekli malzeme kaybı.

Abrazif aşınma Yetersiz yağlama veya rulmana kirletici girişi sonucu oluşur.

Adeziv aşınma Sürtünme ısısı ile bir yüzeyden diğerine malzeme transferi, bazı hallerde
tavlama veya yüzeyin tekrar sertleştirilmesi ile de olabilir.

Korozyon Metal yüzeylerdeki oksidasyon veya bir kimyasal reaksiyon sonucu yüzeylerin
bozulması.

Nem korozyonu Nem nedeni ile yüzeylerin oksidasyonu.

Sürtünmeli korozyon Belirli sürtünme şartları altında, eş çalışan yüzeyler arasındaki izafi mikro
hareketler tarafından aktive edilen kimyasal reaksiyon.

Fretting korozyonu Salınım hareketi sonucu, yüzey pürüzlerinin oksidasyonu ve aşınması.

False brinelling Makina duruş halinde iken, periyodik vibrasyonlar sonucu yüzeylerde derin
olmayan oyukların oluşumu. Yuvarlanma yolundaki oyuklar arası mesafe,
yuvarlanma elemanları arasındaki mesafeye eşittir.

Elektriksel erozyon Elektrik akımı geçmesi sonucu temas yüzeylerinde oluşan hasar (malzeme
ayrılması).

Aşırı gerilim Yetersiz yalıtım nedeni ile, temas yüzeylerinden elektrik akımı geçmesi sonucu
oluşan kıvılcım ve lokal ısınma.

Kaçak akım Akım geçişinden dolayı yüzeyde oluşan sığ kraterler. Kraterler birbirlerine yakın
haldedir. Zaman içinde yuvarlanma eksenine paralel olarak uzarlar (yiv şeklinde)
ve birbirlerine eşit uzaklığa gelirler.

Plastik deformasyon Malzemenin akma mukavemeti aşıldığında ortaya çıkan kalıcı deformasyon.

Aşırı yük Statik veya darbe yükü ile aşırı yükleme sonucu plastik deformasyon oluşması
(true brinelling).

Aşınma kalıntıları kaynaklı izler Yuvarlanma yüzeylerinde, yuvarlanma elemanları tarafından ezilen partiküller
yüzeylerde çukurcuklar oluşturur. Çukucukların boyutu ve şekli rulmana giren
parçacıkların yapısına bağlıdır. 11
Taşıma kaynaklı izler Rulman yüzeylerinde sert ve sivri cisimlerle oyuk veya çizik oluşturulması.

Kırılma Malzemenin kopma mukavemetinin aşılması sonucu makina elemanının bir

kısmının diğerinden tamamen ayrılması.

Zorlanma sonucu kırılma Gerilme yığılması nedeni ile, gerilmenin kopma mukavemetini aşacak kadar
artması sonucu oluşan kırılma.

Yorulma kırılması Malzemenin yorulma mukavemetinin sıklıkla aşılması sonucu oluşan kırılma.

Isıl çatlaklar Yüksek sürtünme ısısı tarafından oluşturulan çatlaklar. Bunlar genel olarak
kayma hareketi doğrultusuna dik olarak oluşurlar.

299
Rulman hasarları ve nedenleri
Çalışma kaynaklı olmayan hasar
sebepleri
Yanlış mil ve yatak geçmeleri
Yanlış mil ve yatak geçmesi, ya aşırı boşluğa
veya aşırı ön gerilmeye neden olarak, aşağıdaki
sonuçları doğurabilir:
• bilezikte gezinme (bilezik yuvasında döner)
• fretting korozyonu
• bileziklerde çatlak
• azalan yük taşıma kapasitesi
• ilave yük oluşumu
• aşırı çalışma sıcaklığı
Bu nedenle, rulman ömrü ve uygulama perfor-
mansı açısından doğru geçmenin sağlanması
çok kritiktir.
Eğer bilezik dönüyor ve yükün yönü ve bü-
yüklüğü sabit ise, mutlaka sıkı geçme gerekli-
dir. Sıkılığın miktarı yükün büyüklüğüne ve rul-
manın tipi ve boyutuna bağlıdır. Tipik olarak,
rulman yükü ne kadar büyükse, sıkılık da o ka-
dar fazla olmalıdır.
Eğer bilezik duruyor ve yükün yönü ve bü-
yüklüğü sabit ise, bu durumda serbest geçme
kullanılabilir. Önerilen geçmeler sayfa 334’de
Ek A’da verilmiştir. Tolerans bantlarının duru-
mu ve geçme sıkılığı değeri sayfa 338’den
başlayarak Ek B’de yer almaktadır.
Eğer darbe yükü ve sürekli titreşim durumu
söz konusu ise, yüke göre dönen bilezikte daha
büyük sıkılık gerekecektir.
Dönen yük bölgesi olan bir bilezik halinde ise,
hafif yüklü rulmanlar veya çok yavaş dönen
Şek. 12
Dış bileziğin gezinmesi sonucu oluşan abrazif aşınma
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma
300
rulmanlarda daha az bir sıkılık, hatta bazı hal-
lerde serbest geçme de uygulanabilir.
Bazen, önerilen geçme uygulandığında bile-
ziği yerine monte etmek mümkün olmayabilir.
Bu gibi hallerde, SKF mühendislik hizmetleri ile
iletişime geçin.
İki örnek durum ele alalım: Bir otomobilin ön
tekerleğinde yükün yönü sabittir, yani yol yü-
zeyinden rulmana gelen kuvvet her zaman yu-
karı doğrudur. Böylece, dönen dış bilezik teker-
lek göbeğine sıkı geçme takılır. Buna karşın
duran iç bilezik ise tekerlek aksına serbest geç-
me olarak monte edilir.
Konvansiyonel bir elektrik motorundaki rul-
manlarda, dış bilezikler yüke göre sabittir ve
gövdeye serbest geçme takılır. Ancak, iç bile-
zikler yüke göre dönmektedir ve bunlar rotor
miline sıkı geçme monte edilir.
Hem iç bileziğin, hem de dış bileziğin sıkı
geçme takılması gereken haller de mevcuttur.
Bu gibi durumlarda, serbest yataklama için
rulman bileziklerinden birinin yuvasında ekse-
nel hareketli olmasından ziyade, silindirik ma-
karalı ve CARB toroidal rulmanlar gibi eksenel
hareketi kendi içinde karşılayabilen rulmanla-
rın kullanılması gerekir. Bu çözüm ağır darbe
yüklerinin olduğu uygulamalar için de
geçerlidir.
Yanlış mil veya yatak geçmesi ya da gereğin-
den gevşek geçmeler, iç veya dış bileziğin takıl-
dıkları yuvalarında dönmelerine neden olabilir.
Bu izafi hareket, gezinme “creep” olarak adlan-
dırılır. Söz konusu izafi hareket sonucu kayda
değer sürtünme oluşur ve sonuçta aşınma ve
sıvanma meydana gelir. Hasar her zaman rul-
Şek. 13
Dış bileziğin gezinmesinden kaynaklanan parlaklık
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma
 Rulman hasarı

man oturma yüzeyleri ile sınırlı olmayabilir,
aynı zamanda bileziklerin alın yüzeylerinde de
görülebilir. Şek. 12’de abrazif aşınma,
şek. 13’de ise sıvanma sonucu parlamış yü-
zeyler görülmektedir.
Şek. 14
Rulman bileziği ile mesafe halkası arasındaki hız farkı
sıvanma hasarına (yüzeydeki çevresel izler) neden
olmuştur. Oluşan ısı rulman bileziğinde ısıl çatlaklar
(sıvanma izlerine dik olanlar) oluşturmuştur.
ISO sınıflandırması: Adeziv aşınma ve ısıl çatlaklar

Çok boşluklu geçmelerde temas yüzeyleri

arasında hız farkı oluşabilir. Hadde merdanele-
rindeki dört sıra konik makaralı rulmanlar gibi
bazı hallerde serbest geçmeden kaçınmak
mümkün olmayabilir. Bu durumlarda iç bilezik
montaj/sökme açısından serbest geçme takılır.
Serbest geçme nedeniyle, iç bilezikle mildeki
oturma yüzeyi arasında bir hız farkı oluşur.
Aynı hız farkı, iç bilezik alın yüzeyi ile mil fatu-
rası arasında da vardır. Temas yüzeylerindeki
bu hız farkları ısı üretimine neden olacaktır.
Bazı hallerde, lokalize olan ısı o kadar büyük
olabilir ki, malzeme rulman bileziğinden kayma
Şek. 15
yüzeyine (veya tersi) transfer olabilir (sıvanma)
(† şek. 14). Oluşan ısı ayrıca malzemede ısıl Aşırı sıkılıktan dolayı bilezikte çatlama
çatlaklara neden olabilir († şek. 14). Bunlar ISO sınıflandırması: Zorlanma sonucu kırılma

da sonunda bileziğin kırılmasına neden olur

(termal kırılma).
İç bilezik ve mil arasındaki sıkı geçme, bile-
zikte çekme türünde teğetsel gerilmelerin
oluşmasına neden olur. Eğer aşırı sıkı bir geç-
me yapılırsa, oluşan teğetsel gerilme malze-
menin mukavemetini aşarak kırılmaya neden
olabilir († şek. 15).
Rulman tertipleri genelde bir sabit, bir de
serbest rulmandan oluşmaktadır. Serbest rul-
man ya kendi içinde, ya da takıldığı yuvada ek-
senel yönde izafi hareketle milin ısıl genleşme-
sini karşılamak için tasarlanmıştır. Bileziğin
yuvaya göre eksenel hareketi için serbest geç-
me gereklidir. Eğer geçme çok sıkı veya dış bi-
Şek. 16
lezik yuva içinde oval olarak sıkışmışsa, bilezik
hareket etmeyecektir. Bu, rulman sisteminde Serbest rulman için çok sıkı olan geçmeler, ilave ağır
ilave ağır eksenel yükler oluşmasına neden eksenel yükler oluşturarak, rulman ömrünü dramatik
olarak azaltırlar.
olur. Oluşan bu ağır eksenel yükler, aşağıdaki ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma (çok
istenmeyen durumlara neden olabilir: erken ağır yüklerden dolayı) veya yüzeyden başlayan yorulma
(yağlama problemlerinden dolayı)
11
malzeme yorulması, aşırı ısınma, yetersiz yağ-
lama, çok fazla aşınma veya yüzeyden başla-
yan pullanma († şek. 16). Sonuç ise dramatik
olarak çok azalmış rulman ömrüdür.

301
Rulman hasarları ve nedenleri

Hatalı mil veya yatak yuvasından Şek. 17

kaynaklanan hasar ve arıza “Ağır” fretting korozyonuna, genelde ağır yüklü uygula-
Rulman ömrünü hesaplamakta kullanılan for- malarda rastlanır. Burada fretting korozyonu dış bilezik
oturma yüzeyinin yük bölgesinde oluşmuştur.
müller belli kabullere dayanır. Bu kabullerden ISO sınıflandırması: Fretting korozyonu
biri de mil ve yatak oturma yüzeylerinin gerekli
geometrik koşulları sağladığıdır. Ancak, en
hassas şekilde üretimde bile, elemanları olum-
suz yönde etkileyebilecek başka faktörler de
vardır. Örnek olarak, mil ve yataktaki oturma
yüzeyleri deforme olabilir (koniklik, dairesellik-
ten kaçıklık, diklikten kaçıklık veya ısıl defor-
masyon gibi). Aynı duruma; doğru işlenmiş bir
yatak yuvasının, makina gövdesi veya destek
yüzeyine tespit edilirken deformasyona uğra-
ması halinde de rastlanabilir.
Sayfa 300’deki Yanlış mil ve yatak geçmeleri
bölümünde yanlış seçilmiş geçmeler konu alı-
nırken, burada deforme olmuş rulman oturma
Şek. 18
yüzeyleri ve bunların neden olacağı hasarlar
anlatılacaktır. Yanlış mil geçmesinden kaynaklanan fretting korozyonu
Fretting korozyonu, geçme çok gevşek ve ISO sınıflandırması: Fretting korozyonu

rulman bileziğiyle, mil veya yatak arasında izafi

bir hareket olduğunda meydana gelir. Tipik
olarak form hatalarından veya milin deformas-
yonundan (eğilme) kaynaklanan izafi hareket,
mil veya yatak yüzeylerinden küçük parçaların
kopmasına neden olur. Bu parçacıklar, hava ile
temas ettiklerinde hemen okside olur.
Fretting korozyonunun sonunda, rulman bi-
lezikleri üniform olarak desteklenemez ve bu-
nun rulmandaki yük dağılımına etkisi de olum-
suz olur. Fretting korozyonu, dış bileziğin dış
yüzeyinde († şek. 17) veya iç bileziğin iç yüze-
yinde († şek. 18 ve 19) pas şeklinde bir gö-
rüntüye neden olur. Demir oksitin hacmi saf
demirden daha fazladır. Bu nedenle, rulman
Şek. 19
geometrisi değişebilir; yuvarlanma yollarının
frettinge karşılık gelen yüzeylerinde ağır izler Ya form toleransı yanlış mil yüzeyinden (işlemeden),
görülebilir. ya da milin deformasyonundan kaynaklanan fretting
korozyonu
Fretting korozyonu, rulman oturma yüzey- ISO sınıflandırması: Fretting korozyonu
lerinin yük altında deforme olduğu çalışma
şartlarında yaygın olarak görülür. Bu duruma
genellikle ağır yüklü uygulamalarda rastlanır.

NOT: Fretting korozyonunda, aynı zamanda

magnetit († şek. 17) olarak adlandırılan
Fe3O4 siyah veya hematit olarak adlandırılan
Fe2O3 ise kırmızı veya kiremit rengi olabilir
(† şek. 18 ve 19).

302
 Rulman hasarı

Şek. 20
Zaman içinde, hatalı temas yüzeyleri fretting
korozyonunun ilerlemesine yol açar. Korozyona Fretting korozyonu bileziğin kırılmasına yol açabilir.
uğramış bölgeler bir çentik gibi davranır Bilezik en zayıf bölgeden (yağlama kanalı) kırılacaktır.
ISO sınıflandırması: Fretting korozyonu ve zorlanma sonucu
(† şek. 20 ve 21). kırılma
İçbükey, dışbükey veya konik rulman oturma
yüzeyleri, rulman bileziğinin genişlik boyunca
doğru şekilde temas etmesini engeller. Bu ne-
denle, bilezik yük altında deforme olur ve yu-
varlanma yolunda tüm çevre boyunca yorulma
kırıklarına rastlanır.
Şek. 22’de oval yatak yuvasına takılmış,
oynak bilyalı bir rulmanın dış bileziğinin aynadaki
görüntüsü gösterilmiştir. Duran dış bilezik
– 180° aralıklı – iki bölge arasında sıkışmış ve
bu bölgelerde oldukça büyük bir ön gerilme
oluşmuştur. Bu ön gerilme, çok büyük ek kuv-
vetlerin oluşmasına ve erken malzeme yorul-
ması ile yüzey altından başlayan pullanmaya
Şek. 21
neden olmuştur.
Ön gerilme aynı zamanda ısı oluşumuna se- Bu rulmanın dış bileziği yuvasında iyi desteklenmemiştir.
bep olmuş ve bu da yağlama problemine yol Fretting korozyonu dış bilezikte yüksek gerilmelere neden
olmuş ve sonuçta zorlanma sonucu kırılma meydana
açmıştır. Dış bileziğin dış yüzeyindeki ağır fret- gelmiştir.
ting korozyonunun (180° aralıklı), iki ayrı yük ISO sınıflandırması: Fretting korozyonu ve zorlanma sonucu
kırılma
bölgesi oluşmasına sebep olduğuna dikkat
edin.

Şek. 22

Bu oynak bilyalı rulmanın dış bileziği bir ayna karşısına

yerleştirilmiştir. İki ayrı yük bölgesi ve pullanmalar
180°’lik aralıklarla görülebilir. Hasar yatak yuvasının
dairesellikten kaçık olmasının sonucu olarak meydana
gelmiştir.
ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma
11

303
Rulman hasarları ve nedenleri
Statik kaçıklık
Aşırı ısınma ve/veya erken pullanmanın yaygın
nedenlerinden biri olan statik kaçıklıkla, aşağı-
daki durumlardan biri mevcutsa karşılaşılır:
• İç bileziğin, rulman oturma yüzeyine tam dik
olmayan mil faturasına dayanması.
• Dış bileziğin, yatak yuvası deliğine tam dik
olmayan yatak faturasına dayanması.
• İki yatak deliğinin konsantrik veya eş eksenli
olmaması.
• Rulman bileziğin faturaya uygun şekilde ta-
kılmaması ve tam dayanmamış bırakılması.
• Serbest rulmanın dış bileziğinin yuvasında
kaymış olması.
Oynak tipteki rulmanlar, bütün kaçıklıkları
karşılayamazlar. Örneğin, bir oynak bilyalı rul-
manın dönen iç bileziği, mil yüzeyine tam dik
olarak oturmuyorsa, bilezik döndükçe yalpalar.
Bu da yağlama problemlerine, erken aşınmaya
ve/veya yüzey altından başlayan yorulma ha-
sarına neden olabilir.
Eksenel bilyalı rulmanlar, mile dik desteklere
monte edildiklerinde, erken aşamadaki yorul-
manın belirtilerini gösterebilirler. Bu gibi hal-
lerde, duran bileziğin sadece küçük bir bölgesi
(yay şeklinde) tüm yükü taşır. Eksenel bilyalı
rulmanın dönen bileziği mile dik olmayan bir
faturaya monte edildiğinde, mil döndükçe bile-
zik yalpalar. Yalpalayan dönen bilezik, duran bi-
leziğin çok küçük bir kısmının yüklenmesine
neden olur ve bu da erken yorulmaya yol açar.
Aynı mili destekleyen iki yatağın delik eksen-
leri aynı doğru üzerinde değilse, sadece oynak
Şek. 23
Ayarsız çift sıra eğik bilyalı rulman: Kaçıklık 180° aralıklı
iki ayrı yük bölgesi oluşmasına neden olmuştur. Ağır
yükler, oluşan büyük gerilmeler ve yağlama problemleri
erken rulman hasarına yol açmıştır.
ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma
304
bilyalı veya makaralı rulmanlar ilave bir eğilme
momenti oluşturmaksızın çalışmalarına devam
edebilir. İlave eğilme momenti, milde defor-
masyona ve kaçıklığa neden olur. Silindirik ve
konik makaralı rulmanlar gibi, sabit bilyalı ve eğik
bilyalı rulmanlar da sadece çok küçük kaçıklıkla-
rı karşılayabilirler. Bu rulmanlardaki kaçıklık,
kenardan yüklenmeye (kenar basması) neden
olarak, erken rulman hasarına yol açabilir.
Şek. 23’de gösterildiği gibi, çift sıra eğik bilyalı
rulmanda bir kaçıklık mevcuttur. Bu kaçıklık
180° aralıklı iki ayrı yük bölgesi oluşmasına
neden olmuştur. İlave olarak oluşan ağır yükler,
sonunda yağlama problemine neden olmuştur.
Hem ağır yük, hem de yağlama problemi, yü-
zeyden pullanma ile başlayan erken rulman ha-
sarına yol açmıştır.
Şek. 24’de gösterilen konik makaralı rulman,
kaçıklığı olan bir yatağa takılmıştır. Bütün yük
kenardaki küçük bir bölge tarafından karşılan-
mıştır. Bu bölgede oluşan çok büyük gerilmeler
malzeme yorulmasına ve yüzey altından başla-
yan erken pullanmaya yol açmıştır.
Şek. 24
Yataktaki kaçıklık, bu konik makaralı rulmanın kenardan
yüklenmesine neden olmuştur. Sonuç: erken rulman
hasarı.
ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma
 Rulman hasarı

Hatalı montaj faaliyetleri

Montaj öncesi yapılan bazı ihmal ve dikkatsizlik-
ler, genelde rulman hasarı, erken malzeme yo-
rulması veya komple sistem arızasına yol açar.
Yorulma hasarının en yaygın nedenlerinden
biri taşıma, montaj, depolama ve/veya çalışma
sırasında oluşan darbe yükleridir.
Bu gibi hallerde, darbe etkisi malzemenin
kopma mukavemetini aşar (aşırı yük) ve plastik
deformasyona neden olur. Hasar, deformasyon
bölgesinden başlar ve nihayetinde erken rul-
man hasarına kadar ilerler.
Şek. 25’de montaj kuvvetinin yanlış bileziğe
uygulanması sonucu, yuvarlanma elemanları
üzerinden iletilmesi gösterilmiştir. Bu duruma,
rulmanın çalışması sırasında anormal yüklere
maruz kalması halinde de rastlanır. Eğer darbe
yükü eksenel olarak gelirse, bileziklerde oluşan
Şek. 25
çukurcuklar merkezden eksenel olarak yer de-
ğiştirmiş bölgede gözlenir. Çukurcuklar arası Montaj kuvveti yanlış bileziğe uygulanmıştır
mesafe yuvarlanma elemanları arasındaki me- ISO sınıflandırması: Aşırı yük

safe ile aynıdır.

Şek. 26’da çift sıra eğik bilyalı rulmanın iç
bileziğinde oluşan hasar gösterilmiştir. Bu du-
rumda montaj kuvveti dış bileziğe uygulanmış-
tır. Oluşan plastik deformasyon izleri bilyalar
arası mesafe ile aynıdır.
Şek. 27’de bir sabit bilyalı rulmanda bir süre
çalıştıktan sonra meydana gelen hasar
gösterilmiştir.
Erken yorulma hasarının bir diğer sebebi
rulman veya yatak içinde kalmış olabilecek kir-
leticilerdir. Kirleticiler yatak veya rulman içine
montaj sırasında girebilir veya bunlar daha ön-
ceki rulman hasarının kalıntıları da olabilir. Kir-
Şek. 26 Şek. 27

Montaj sırasındaki darbe yükü sebebi ile oluşan hasar Montaj sırasındaki darbe yükü sebebi ile oluşan yorulma
ISO sınıflandırması: Aşırı yük ISO sınıflandırması: Aşırı yük

11

305
Rulman hasarları ve nedenleri

leticiler ayrıca, yatağın işlenmesi sırasında da

sisteme girebilirler.
Rulmanın dış yüzeyi ve yatak deliği içinde sı-
kışmış olan bir talaş parçası da, erken rulman
hasarına yol açan bir etki yaratabilir.
Silindirik makaralı rulmanlar montaj sırasın-
da kolayca zarar görebilirler. Bu durumla, ör-
neğin NU tipi bir rulmanın iç bileziğinin mile ve
dış bilezikle makara takımının yatağa takılması
işlemi sonrasında karşılaşılabilir. Eğer montaj
sırasında mil çarpık kalırsa ve döndürülmezse,
makaralar iç bilezik yuvarlanma yolunu çizebilir
(kazıyabilir) († şek. 28). Burada oluşan izler
enine doğrultuda uzun yivler şeklindedir. Hasar
izlerinin († şek. 29) yuvarlanma elemanları
arasındaki mesafe ile aynı şekilde oluştuğuna
dikkat edin.
Şek. 28
NOT: Bu durum önlenebilir: Bütün elemanları
iyice yağlayın ve montaj sırasında iç bileziği
döndürün. Daha büyük rulmanlar için, bir
montaj halkasının kullanılması gerekir
(† şek. 30).

Şek. 29 Şek. 30

Bir silindirik makaralı rulmandaki montaj hasarı

ISO sınıflandırması: Taşıma kaynaklı izler

306
 Rulman hasarı

Rulmanın aşırı elektriksel gerilime maruz

kalması
Belli şartlar altında, elektrik akımı topraklama
için rulman içinden geçer. Örnek olarak, bir mili
tamir ederken, doğru topraklanmamış kaynak
ekipmanlarından dolayı aşırı gerilim meydana
gelebilir. Rulmanın bir bileziğinden yuvarlanma
elemanlarına, daha sonra da diğer bileziğine
sıçrayan elektrik arkları yüzünden, çok şiddetli
bir hasar oluşur. Şek. 31’de büyük bir oynak
makaralı rulmanın makara ve dış bilezik yuvar-
lanma yolunda aşırı elektriksel gerilimden kay-
naklanan hasar gösterilmiştir.
Hasar duruşlarda oluşabileceği gibi, çalışma
sırasında da meydana gelebilir. Bununla birlik-
te, bu tür hasar çalışma kaynaklı olmayan şek-
linde sınıflandırılır.

Şek. 31

Aşırı elektriksel gerilimden dolayı büyük bir oynak makaralı rulmanda oluşan hasar. Solda: dış bilezik yuvarlanma yolundaki
hasar; sağda: yuvarlanma yolundaki hasarın makaradaki karşılığı.
ISO sınıflandırması: Aşırı gerilim

11

307
Rulman hasarları ve nedenleri

Nakliye ve depolama hasarı Şek. 32

Nakliye kaynaklı hasarlar genelde, darbe yük- Aşırı yükleme sonucu darbe izleri –
leri kaynaklı aşırı yükleme (true brinelling) ve 100 kat büyütme
ISO sınıflandırması: Aşırı yük
vibrasyon kaynaklı false brinelling’dir.
Aşırı yükleme (true brinelling) darbe yükleri
sonucu oluşur. Darbe ise rulmanın uygun ol-
mayan şekilde taşınması veya uygulamadaki
anlık büyük yükler sonucu oluşur. Hasarın bü-
yüklüğüne bağlı olarak, aşırı yük deformasyo-
nu gürültü ve vibrasyonu arttırarak, rulman
ömrünü azaltır. Aşırı yükleme hasarını belirle-
mek için, hasarlı bölgeler arasındaki mesafenin
yuvarlanma elemanları arasındaki mesafeye
uygun olup, olmadığını kontrol edin. Aşırı yük-
leme hasarı, darbe yükü sonucu oluştuğundan,
orijinal taşlama izleri mikroskop altında görü-
lebilir. Şek. 32’de darbe sonucu oluşmuş bir
hasarın 100 kat büyütülmüş hali gösterilmiştir.
Şek. 33
False brinelling hasarında da izler yuvarlan-
ma elemanları arasındaki mesafe ile uyumlu- False brinelling izleri– 100 kat büyütme
dur. Ancak, bu hasar vibrasyon kaynaklı oldu- ISO sınıflandırması: False brinelling

ğundan, şek. 33’de görüldüğü gibi taşlama

izleri silinmiştir. False brinelling’de, hasarın şid-
detine bağlı olarak gürültü ve vibrasyonu
arttırır.
Depolama sırasında, rulman ambalajı iyi du-
rumda olmalıdır, aksi takdirde rulmanın duru-
mu kötüleşebilir. Bu, bazı alt sistemlere monte
halde muhafaza edilen rulmanlar için de geçer-
lidir († şek. 34). Rulmanlar her zaman yeterli
düzeyde korunmalıdır.

Şek. 34

Hatalı stoklama sonucu oluşan hasar

ISO sınıflandırması: Nem korozyonu

308
 Rulman hasarı

Çalışma kaynaklı hasar sebepleri

Malzeme yorulması (yüzey altından

başlayan)
Çalışma sırasında, yük bir bilezikten diğerine
yuvarlanma elemanları üzerinden aktarılır. Bir
yuvarlanma elemanının yük bölgesinden her
geçişinde, temas bölgesinden aktarılan yük sı-
fırdan maksimuma yükselir ve daha sonra tek-
rar sıfıra gelir. Bu durum malzemede artık ge-
rilmeler oluşmasına neden olur. Yük, sıcaklık ve
yük tekrar sayısına bağlı olarak, bu gerilmeler
malzeme içinde yapısal değişikliklere yol açar
ve yüzeyin hemen altında çatlaklar oluşmasına
neden olur. Bu oluşan çatlaklar, sonunda yüze-
ye kadar ilerler ve pullanma olayını başlatırlar
(† şek. 35).
İlk pullanma görülür görülmez rulman hasarı
oluşur. Bu, rulmanın artık kullanılmaya devam
edilemeyeceği anlamına gelmez. Pullanmaların
boyutu († şek. 36) ve sayısı zaman içinde ar-
tarak, makinadaki gürültü ve vibrasyonun da
artmasına neden olur. Rulman çok ciddi arıza-
lara neden olmadan önce, makinanın durdu-
rulması ve gerekli tamirin yapılması önemlidir.
Yüzey altından başlayan yorulma hasarını
önlemek için üç temel öğe çok önemlidir:

• temiz rulman çeliği – en iyi kalite rulman

• iyi yağlama (kirlenme yok)
• yuvarlanma elemanları ve yuvarlanma ele-
manı temas yüzeyi boyunca iyi yük dağılımı

Şek. 35 Şek. 36

Bir rulmandaki pullanma Malzemede yüzey altından başlayan yorulmanın, ilerlemiş

ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma pullanmaya dönüşmüş durumu
ISO sınıflandırması: Yüzey altından başlayan yorulma

11

309
Rulman hasarları ve nedenleri

Etkin olmayan yağlama Şek. 37

Bir rulmanın ömür hesabını yaparken yapılan Etkin olmayan yağlamadan dolayı oluşan pullanmanın
temel kabullerden biri de, rulmanın uygun şe- (yüzey bozulması) ilerleme aşamaları
ISO sınıflandırması: Yüzeyden başlayan yorulma
kilde yağlandığıdır. Bunun anlamı doğru yağla-
yıcının, doğru miktarda her zaman rulmanda
mevcut olacağıdır. Güvenilir performans için
bütün rulmanların uygun şekilde yağlanmaları
gerekir. Yağlayıcı; hem yuvarlanma, hem de
kayma teması bölgelerinde yuvarlanma ele-
manları, kafes ve yuvarlanma yollarını birbirin-
den ayırır. Etkin bir yağlama olmazsa, yuvar-
lanma elemanları ve yuvarlanma yolları
arasındaki temas bölgelerinde (ve diğer temas
yüzeylerinde) metalsel temas meydana gele-
Aşama 1: Yüzeyde ince pürüzlenmeler ve dalgalanmalar
rek, bu yüzeylerin zarar görmesine neden olur. oluşur.
“Yağlayıcı arızası” terimi daha ziyade rulman-
da yağ veya gresin olmadığını ifade etmek için
kullanılır. Bu durumla bazen karşılaşılmasına
rağmen, bir rulmanın hasar analizi normalde
bu kadar basit değildir. Pek çok hasar durumu
yetersiz viskozite, aşırı yüksek viskozite, aşırı
yağlama, yetersiz yağlayıcı miktarı, kirlenmiş
yağlayıcı veya uygulama için yanlış yağlayıcı
seçimi gibi nedenlerden ortaya çıkar. Bu yüz-
den yağlayıcı özelliklerinin, rulmana uygulanan
yağlayıcı miktarının ve çalışma şartlarının de-
Aşama 2: Yüzey bozulması ve küçük çatlaklar oluşur.
rinlemesine incelenmesi, yağlama hasarı anali- Daha sonra mikro pullanma meydana gelir.
zi için çok kritiktir.
Etkin bir yağlama yapılamazsa, yüzey yorul-
ması formunda bir hasar oraya çıkacaktır. Mal-
zeme yorulması veya pullanmadan ayırt etme-
nin çok zor olduğu bu tür bir hasar, komple
arızaya kadar kolaylıkla ilerleyebilir. Ortaya çı-
kan pullanma, etkin olmayan yağlamanın bü-
tün izlerini ortadan kaldırır. Bununla beraber,
eğer yeteri kadar erken saptanabilirse, hasarın
gerçek sebebini gösteren izler görülebilir şekil-
de ortaya çıkacaktır.
Aşama 3 : Yüzeyler ezilir; gerçek yüzey pullanması meydana
Yetersiz yağlama (yüzey bozulması) kaynaklı gelir.
hasarın aşamaları şek. 37’de gösterilmiştir.
Sorunun ilk görülebilir belirtisi yüzeylerdeki
ince pürüzlenme ve dalgalanmalardır. Daha
sonra, ince çatlaklar oluşur, bunları da pullan-
ma takip eder.

Aşama 4: Çok uzun süre çalışılırsa, bütün yuvarlanma yolu

pullanır; ilk hasarın izleri artık ortadan kalkar.

310
 Rulman hasarı

Şek. 38’de büyük bir oynak makaralı rulmanın

iç bilezik yuvarlanma yolu gösterilmiştir. Yeter-
siz yağlama nedeniyle, yüzey yorulması mey-
dana gelmiştir. Pullanma, yuvarlanma yolu te-
mas bölgesinin yanlarından daha önce
başlamıştır. Şek. 39’da bir oynak makaralı
rulmanın dış bileziği görülmektedir. Burada,
pullanma oldukça ilerlemiş durumdadır.

Şek. 38 Şek. 39

Büyük bir oynak makaralı rulmanda, iç bilezik yuvarlanma
yolu temas bölgesi kenarlarında meydana gelen yüzey
bozulmaları
ISO sınıflandırması: Yüzeyden başlayan yorulma
Bir oynak makaralı rulmanın dış bileziğinde, yüzey
bozulması kaynaklı ilerlemiş pullanmalar
ISO sınıflandırması: Yüzeyden başlayan yorulma
11

311
Rulman hasarları ve nedenleri

Yüzey hasarının bir diğer formu ise sıvanma
(adeziv aşınma) olarak adlandırılır. Sıvanma
(kayma) aşağıdaki koşullardan herhangi biri al-
tında meydana gelebilir:
Şek. 40
Bir oynak makaralı rulmanın dış bileziğinde, yük
bölgesine girişte oluşan sıvanma
ISO sınıflandırması: Adeziv aşınma

• izafi olarak yüksek hızlar

• yetersiz yük
• çok katı yağlayıcı
• aşırı boşluk
• yük bölgesinde yetersiz yağlayıcı

Yuvarlanma elemanları yük bölgelerine girişte

aşırı ivmeye maruz kalırsa, yüzeyler arasında
izafi kayma meydana gelebilir. Bu kayma sıra-
sında üretilen ısı o kadar yüksek olabilir ki, me-
talsel temas noktasında her iki yüzey de lokal
olarak eriyebilir. Bu kaynak işlemi çok büyük
sürtünmeye yol açarak, bir yüzeyden diğerine
Şek. 41
malzeme transferine ve çatlak oluşumuna ve
de rulmanın erken hasarına kadar ilerlemeye Bir oynak makaralı rulmanın duran iç bileziğinin
neden olabilecek yüksek riskli yerel gerilme yı- yuvarlanma yolundaki sıvanma
ISO sınıflandırması: Adeziv aşınma
ğılmalarına sebep olur. Şek. 40’da bir oynak
makaralı rulmanın dış bileziği gösterilmiştir.
Her bir sırada sıvanma izleri mevcuttur. Aşın-
ma izlerinin yük bölgesinde olduğuna dikkat
edin. Bir diğer sıvanma örneği şek. 41’de
gösterilmiştir.
Sıvanma ayrıca, dönme hızına göre yükün
çok düşük olduğu uygulamalarda da görülebilir.
Yuvarlanma elemanlarının kayması, sıcaklıkta
hızlı bir artışa yol açar. Bu artış yerel erimeye
ve sonucunda bir yüzeyden diğerine malzeme
transferine neden olur († şek. 42).
Sıvanma ek olarak, silindirik ve konik maka-
ralı rulmanlarda tespit flanşları ve makaraların
yan yüzeyleri, oynak makaralı rulmanlarda kı-
Şek. 42
lavuz bilezik ve makaraların yan yüzeyleri, ek-
senel oynak makaralı rulmanlarda makaraların Bir eksenel oynak makaralı rulmanın eksenel yük
eksenel yüke maruz yüzeyleri ve yuvarlanma tarafındaki sıvanma
ISO sınıflandırması: Adeziv aşınma
yolu gibi yerlerde de görülebilir († şek. 42).

312
 Rulman hasarı

Şek. 43
Bir rulmanda görülen komple bir aşınma,
etkin olmayan yağlamadan kaynaklanır. Bir oynak makaralı rulmanda etkin olmayan yağlama
Şek. 43’de böyle bir hasar görülmektedir. sonucu oluşan aşınma
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma
Pek çok metal kafes sertleştirilmemiştir. Et-
kin olmayan yağlama halinde, aşınmalar genel-
de kafes ceplerinden başlar († şek. 44 ve 45).

Şek. 44

Etkin olmayan yağlama sonucu oluşan aşınma: bir

silindirik makaralı rulmanın pirinçten yekpare kafesi
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma

Şek. 45

Etkin olmayan yağlama sonucu oluşan aşırı aşınma: tek

sıra eğik bilyalı rulmanın çelik sactan yekpare kafesi
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma

11

313
Rulman hasarları ve nedenleri

Etkin olmayan sızdırmazlık Şek. 46

Bu kısımda, etkin olmayan sızdırmazlık sistemi Bir oynak makaralı rulmanın dış bileziğindeki aşınma
sonucu oluşabilecek rulman hasarları konu ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma

alınmıştır.
Kirleticiler rulman boşluğuna girdiği takdir-
de, rulman ömrü azalacaktır. Bu nedenle, rul-
manların ya dahili keçeler veya kapaklar, ya da
harici keçelerle korunması çok önemlidir. Aşırı
kirli ortamlarda, her iki sızdırmazlık çözümü-
nün birlikte kullanılması avantajlı olabilir.
Katı kirleticiler bir rulmana girdiğinde, yağla-
yıcının etkinliği kaybolur ve aşınma meydana
gelir. Bu kendi kendini hızlandıran bir prosestir.
Yağlayıcı sürekli olarak bozulmaya devam eder
ve aşınma sonucu rulmanın mikro geometrisi
çok zarar görür. Bu prosesin hızı, büyük oranda
kirletici türüne ve aşınma parçacıklarının rul-
man içinde kalıp, kalmadığına ve/veya yağlayıcı
Şek. 47
tarafından tahliye edillip, edilmediğine (yeniden
yağlama) bağlıdır. Pek çok durumda, aşınma Bir oynak makaralı rulmanın duran iç bileziğindeki
mat yüzeyler oluşturur († şek. 46 ila 48). ilerlemiş aşınma
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma
Şek. 46’da yük bölgesinde iki ayrı aşınma
bandı olan bir oynak makaralı rulmanın dış bi-
leziği gösterilmiştir. Çalışma sırasındaki vib-
rasyondan kaynaklanan bir miktar dalgalanma
da görünür haldedir. Şek. 47’de uygulamada
dış ­bileziği dönen bir oynak makaralı rulmanın
iç bileziği görülmektedir. Aşınma her iki yuvar-
lanma yolunda da ilerlemiş ve pullanma başla-
mıştır. Şek. 48’de uygulamada dış­bileziği dö-
nen büyük bir oynak makaralı rulmanın iç
bileziği görülmektedir. Aşınma çok ilerlemiş
haldedir ve pullanma başlamıştır. Her bir yu-
varlanma yolunda iki aşınma bölgesi mevcut-
tur. Aşınma bir bölgede oluşmuştur. Daha son-
ra, iç bileziğin gezinmesi nedeniyle, ikinci
Şek. 48
bölgede de aşınma başlamıştır.
Büyük bir oynak makaralı rulmanın duran iç bileziğindeki
çok ilerlemiş aşınma
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma

314
 Rulman hasarı

Bazen, aşınma mahsulleri veya diğer katı

kirleticiler bir parlatıcı madde gibi davranır ve
temas yüzeyleri aşırı parlak bir hale gelir. Par-
laklığın düzeyi parçacıkların büyüklüğüne,
sertliğine ve zamana bağlıdır († şek. 49 ve
50).

Şek. 49 Şek. 50

Bir oynak makaralı rulmanda parlak görünüme neden Büyük bir oynak makaralı rulmanın iç bileziğinde parlak
olan aşınma görünüme neden olan aşınma
ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma ISO sınıflandırması: Abrazif aşınma

11

315
Rulman hasarları ve nedenleri

Şek. 51
Rulman içine giren katı kirleticiler yuvarlan-
ma yolları üzerinde, yuvarlanma elemanları Çok büyük bir oynak makaralı rulmanda, metal tel
tarafından ezildiğinde yüzeylerde çukurcukla- parçasının ezilmesi sonucu oluşan iz
ISO sınıflandırması: Yüzeyde oluşan izler
rın oluşmasına neden olurlar. Yuvarlanma yo-
lundaki hasarın boyutu kirletici türüne bağlıdır.
Al203 (taşlama taşından gelen malzeme) gibi
çok sert parçacıklar, hasarlı bölgede yüksek
gerilmeler oluşmasına sebep olan keskin ke-
narlı çukurcuklar oluşturur. İnce bir kağıt par-
çası veya yünlü kumaş ipi gibi yumuşak kirleti-
ciler bile yüzeylerde zararlı izler oluşmasına
neden olabilirler.
Yüzeydeki her bir zararlı izin, erken yorulma
başlatma potansiyeli vardır.
Şek. 51’de çok büyük bir oynak makaralı
rulmanda, metal bir tel parçasının makaralar
tarafından ezilmesi sonucu oluşan iz
gösterilmiştir.
Şek. 52
Şek. 52’de çok büyük bir oynak makaralı
rulmandaki çukurcuklar görülmektedir. Çok Çok büyük bir oynak makaralı rulmanda yüzeyde oluşan
sayıdaki çukurcuk rulman ömrünü kayda değer çukurcuklar
ISO sınıflandırması: Yüzeyde oluşan izler
oranda düşürecektir.
Şek. 53’de bir sabit bilyalı rulmanda kirleti-
cilerden dolayı oluşan çukurcuklar gösterilmiş-
tir. Pullanma, şekilde yuvarlak içine alınan iki
noktadan başlamış ve buradan ilerlemiştir.

Şek. 53

Yüzeyde oluşan çukurcuklar sonucunda sabit bilyalı

rulmanda gelişen pullanma
ISO sınıflandırması: Yüzeyde oluşan izler

316
 Rulman hasarı

Şek. 54
Korozyon, etkin olmayan sızdırmazlık siste-
mi nedeni ile, çoğunlukla duruşlar sırasında Bir oynak makaralı rulmanda nem kaynaklı asitler
oluşan bir diğer problemdir. ISO sınıflandırması: Nem korozyonu

Su, asitler ve pek çok temizleme maddesi

yağlayıcıyı bozarak, korozyona neden olur.
Su, asitler veya temizleme maddeleri bir uy-
gulamaya girdiğinde, yağlayıcının çelik yüzey-
leri oksidasyondan koruma kabiliyetini olum-
suz olarak etkilerler. Sonuç olarak, makina
duruş halinde iken, oldukça derin paslanmalar
ortaya çıkabilir.
Zaman içinde, aşırı nem yağlayıcı içinde asit
oluşumuna neden olur ve şek. 54’de görüldüğü
gibi yüzeylerin siyahlaşmasına yol açar.
Suyun mevcut olduğu hallerde, yuvarlanma
elemanlarının temas bölgesine yakın yerlerde
korozyon oluşur († şek. 55). Bu tip korozyon,
genelde yuvarlanma elemanları arasındaki
Şek. 55
mesafelere uyan bir tarzda, koyu gri damarlar
şeklinde görünür († şek. 56). Suyun olması nedeni ile, yuvarlanma elemanlarının te-
mas yüzeyleri civarındaki bölgeler korozyona uğrayabilir.
ISO sınıflandırması: Nem korozyonu

Makara

Su Su

Dış bilezik

Şek. 56

Yağlayıcıdaki su nedeniyle oluşan korozyon izleri

ISO sınıflandırması: Nem korozyonu

11

317
Rulman hasarları ve nedenleri

Su, asitler veya temizleme maddeleri yağla-

yıcının çelik yüzeyleri koruma kabiliyetini azalt-
tığında ve makina duruş süresi uzadığında, bi-
leziklerin ve yuvarlanma elemanlarının bütün
yüzeyleri korozyona uğrar († şek. 57 ve 58).

Şek. 57 Şek. 58

Uzun duruş süresi sırasında bir oynak makaralı rulmanın Uzun duruş süresi sırasında bir oynak makaralı rulmanın
dış bileziğinde, nemden kaynaklanan paslanma makarasında nemden kaynaklanan paslanma
ISO sınıflandırması: Nem korozyonu ISO sınıflandırması: Nem korozyonu

318
 Rulman hasarı

Vibrasyon (false brinelling) Şek. 59

Çoğunlukla duruşlar sırasındaki vibrasyon, rul- Duruş halindeki bir ünitede bulunan oynak bilyalı rul-
man hasarının bir diğer sebebidir. Vibrasyon mandaki vibrasyon hasarı
ISO sınıflandırması: False brinelling
hasarı, yardımcı ekipmanlar veya bekleme ha-
lindeki sistemlerde olduğu gibi, bunların yanın-
da çalışır haldeki makinadan kaynaklanır. Bek-
leme halindeki ünitenin çalışan makinaya (veya
makinalara) yakınlığına bağlı olarak, çalışan
makinalardan kaynaklanan vibrasyon duran
makina içindeki rulmanların yuvarlanma ele-
manlarının titreşime girmesine neden olur.
Vibrasyon frekansına, genliğine, yağlayıcının
durumuna ve yüke bağlı olarak; hem aşınma,
hem de korozyon birlikte oluşarak yuvarlanma
yolunda derin olmayan izler oluştururlar.
Yuvarlanma elemanları arasındaki mesafe
ile aynı sıklıkta olan izler, genellikle renk değiş-
tirir (kırmızımsı) veya parlaklaşır (bilyalar için
Şek. 60
küre izler, makaralar için çizgisel izler).
Vibrasyonun şiddeti ve süresi ile radyal boş- Uzun bekleme süresi nedeniyle bir CARB toroidal
luk, hasarın büyüklüğünü etkiler. Makaralı rul- makaralı rulmanda oluşan vibrasyon hasarı
ISO sınıflandırması: False brinelling
manlar genelde bu tip bir hasara, bilyalı rul-
manlardan daha duyarlıdır.
Şek. 59’da bekleme halindeki bir ünitede
bulunan oynak bilyalı rulmandaki vibrasyon
hasarı gösterilmiştir. Şek. 60’da ise uzun süre
zarfında bekleme halinde olan bir CARB toroi-
dal makaralı rulmandaki benzer bir hasar gö-
rülmektedir. Şek. 61’de bir silindirik makaralı
rulmanın dış bileziğindeki false brinelling hasa-
rı gösterilmiştir. Bu rulman yardımcı bir ekip-
manın elektrik motoruna takılmıştır. Çalışma
birkaç kere yol alma ve durma şeklindedir. Her
bir duruşta, vibrasyon hasarı meydana gelmiş-
tir. Bir kaç set halindeki yivler, makaralar arası
mesafe kadar farkla gözlenebilmektedir. Şekil-
Şek. 61
deki üç adet ok, uzun duruş süresi boyunca en
fazla hasarın olduğu yerleri göstermektedir Yardımcı bir ekipmanda bulunan silindirik makaralı rul-
(makaralar arası mesafe periyodu ile). manda oluşan vibrasyon hasarı
ISO sınıflandırması: False brinelling

11

319
Rulman hasarları ve nedenleri

Çalışma kaynaklı kaçıklık Şek. 62

Çalışma kaynaklı kaçıklıklar temel olarak ağır Makara dolu bir çift sıra silindirik makaralı rulmanın dış
yükler sonucu meydana gelen mil deformas- bileziğinin flanşında oluşan yorulma kırılması
ISO sınıflandırması: Yorulma kırılması
yonlarını veya çalışma sırasında kuvvetin bü-
yüklüğündeki değişmeleri (dengesiz yük) kap-
sar. Çalışma sırasında bir kaçıklık meydana
geldiğinde, yük bölgeleri yuvarlanma yolu ka-
nalına paralel olmaz († Şek. 9, sayfa 297).
Bunun sonucu ise, bir yorulma kırılmasına dahi
neden olabilecek derecede tehlikeli olan ilave
eksenel yüklerdir. Şek. 62’de kafessiz çift sıra
bir NNCF silindirik makaralı rulmanın dış bilezi-
ği gösterilmiştir. Dış bilezik flanşı, mil defor-
masyonu sonucu oluşan ilave eksenel yükler-
den dolayı neredeyse tamamen kopmuştur.

320
 Rulman hasarı

Rulman içinden elektrik akımı geçmesi Şek. 63

Aşırı gerilim kaynaklı hasarlar için sayfa Akım kaçağı: 500 kat büyütme ile küçük kraterler
307’deki Rulmanın aşırı elektriksel gerilime gözlenebilir.
ISO sınıflandırması: Kaçak akım
maruz kalması bölümünü inceleyin.
Bununla birlikte akım kaynaklı hasar, akımın
şiddeti nispeten düşük olsa bile meydana gele-
bilir. Kaçak elektrik akımları genelde aşağıdaki
hususlardan birinden kaynaklanır: frekans in-
vertörleri, manyetik akı asimetrisi, motor tasa-
rımı, simetrik olmayan kablolama, topraklama
ve döndürülen makina. Başlangıçta, yüzeyler-
de birbirine yakın sığ kraterler görülür ve bun-
lar o kadar küçüktür ki görülmeleri için mikros-
kop gerekir († Şek. 63 ve 64).
Eğer malzemeden bir kesit alınır ve yaklaşık
500 kat büyütülürse, malzeme yapısındaki de-
ğişiklikler görülebilir († şek. 65). Beyaz bölge
metalin tipik olarak 66 ile 68 HRC’ye tekrar
Şek. 64
sertleştirildiğini göstermektedir. Bu malzeme
çok sert ve gevrektir. Sertleştirilmiş bölgenin Kraterler (1 000 kat büyütme)
altında yer alan siyah tabaka, ısı yardımı ile ISO sınıflandırması: Kaçak akım

tavlanmış ve çevresindeki rulman malzeme-

sinden daha yumuşak (56 ile 57 HRC) bir yapı-
ya sahiptir.

Şek. 65

Malzemedeki değişim: 500 kat büyütme ile rulman

bileziği kesiti
ISO sınıflandırması: Kaçak akım

Tekrar sertleşmiş 66–68 HRC (beyaz) Normal 58–62 HRC 11

Yuvarlanma yolu
Tavlanmış 56–57 HRC (siyah)

321
Rulman hasarları ve nedenleri

Şek. 66
Hasarın boyutu birkaç faktöre bağlıdır: rul-
man türü, akımın şiddeti (Amper), süre, rulman Bir oynak makaralı rulmandaki yivlerin erken aşamadaki
yükü, radyal boşluk, hız ve yağlayıcı. Belirli bir durumları
ISO sınıflandırması: Kaçak akım
zaman sonra, yuvarlanma eksenine paralel
olarak kraterlerden († şek. 66 ve 67) yivler
oluşmaya başlayacaktır (dalga etkisi olarak da
adlandırılır). Bu yivler çalışma sırasında gürül-
tü ve vibrasyon oluşturacak kadar derin olabi-
lirler. Sonuçta rulman, metal yorulması nedeni
ile hasara uğrayacaktır. Bilezik ve makaralar-
daki yiv izlerinden ayrı olarak, kaçak akım kay-
naklı hasarın iki göstergesi daha mevcuttur:
yuvarlanma elemanlarının koyu griye doğru
renk değiştirmesi († şek. 68) ve bununla bir-
likte yük bölgesinin çok ince koyu gri mat bir
hale gelmesi. Kafes çubuklarında veya yakının-
daki gresin rengi siyahlaşacaktır (karbonize
olma), († şek. 69).
Şek. 67
Akım kaynaklı hasar, yüklenmiş haldeki ka-
yışlardan veya deri, kağıt veya kauçuk gibi Bir sabit bilayalı rulmandaki yivlerin ilerlemiş haldeki
maddelerin imalat sürecinden gelen statik görünümleri
ISO sınıflandırması: Kaçak akım
elektrikten de kaynaklanabilir. Bu kaçak akım-
lar mil ve rulman aracılığı ile toprağa aktarılır-
lar. Eğer akım yuvarlanma elemanları ve yu-
varlanma yolu arasındaki yağlayıcıyı kısa devre
ederse, mikroskopik seviyede arklar da meyda-
na gelir.

NOT: Kaçak akım kaynaklı hasarları önlemek

için, SKF izolasyonu olan rulmanların kullanıl-
masını önermektedir: hibrid veya INSOCOAT
rulmanları. SKF Elektrik kaçak detektör kalemi,
rulmanlardaki kaçak akımın tespit edilmesinde
faydalı bir araçtır.

Şek. 68 Şek. 69

Solda: kaçak akım dolayısı ile matlaşmış bilya Kafes çubuklarındaki yanmış gres
Sağda: normal bilya ISO sınıflandırması: Kaçak akım
ISO sınıflandırması: Kaçak akım

322
Rulman hasarı

11

323
Bakım destek

Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326

Eğitim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü. . . . . . . . . 326
Derslikte eğitim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Müşteriye özel eğitim. . . . . . . . . . . . . . . . 326
On-line SKF Güvenilirlik
Bakım Enstitüsü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
SKF @ptitude Exchange. . . . . . . . . . . . . . . . 327
SKF @ptitude Decision Support
(@ptitude Karar Destek Yazılımı). . . . . . . . 327

Bakım strateji incelemesi. . . . . . . . . . . . . . 328

SKF Müşteri İhtiyaçları Analizi. . . . . . . . . . . . 328
Entegre bakım çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . 329

Enerji ve sürdürülebilirlik yönetimi. . . . . . 329

SKF Enerji İzleme Servisi. . . . . . . . . . . . . . . 329
Atölye Bilinçlendirme Kartları. . . . . . . . . . . . 330

Mekanik bakım hizmetleri . . . . . . . . . . . . . 330

Onarım ve yenileştirme . . . . . . . . . . . . . . . 331

SKF onarım hizmetleri. . . . . . . . . . . . . . . . . 331
SKF hassas takım tezgahı hizmetleri. . . . . . . 331

SKF Yetkili Bayiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

SKF Yetkili Bakım Servisleri . . . . . . . . . . . . . 331
SKF Yetkili Elektrik Motor Bakım Servisi. . . . 331

12

325
Bakım desteği
Giriş
Makina bakım faaliyetlerinde sizlere daha fazla
destek olabilmek için, SKF bir seri geniş kapsamlı
destek hizmeti de sunmaktadır.
Bu bölümde söz konusu hizmetler hakkında
genel bilgi verilecektir. Daha detaylı bilgiler online
olarak www.skf.com/services ve/veya
www.aptitudexchange.com’da bulunabilir.
Eğitim
Doğru eğitimin sağlanması, sizin ve ekibinizin
fabrika güvenilirliğini ve üretkenliğini arttırmak,
ayrıca bakım maliyetlerini azaltmak için, bakım
faaliyetleri ve fabrikadaki makina varlıklarının
yönetimi konusunda gerekli eğitimleri aldığını ve
bu konularda uygun donanıma sahip olduğunuzu
garanti altına alır.
SKF, fabrikada yüz yüze yapılan müşteriye özel
eğitimlerden, sizin uygun zamanınızda ve sizin
belirleyeceğiniz sürede on-line olarak yapılan
eğitimlere kadar, bir seri eğitim seçeneğini size
sunmaktadır.
Makina güvenilirliği konusunda, temel seviye-
den ileri seviyeye kadar geniş kapsamlı eğitim
kursları içerikleri de mevcuttur.
326
Hangi sektörde çalışırsanız çalışın veya hangi
makinayı kullanırsanız kullanın, SKF makina ba-
kımının nasıl iyileştirileceği konusunda size yar-
dımcı olabilir.
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü (RMI) temel
rulman bilgisi ve yağlamadan, bakım stratejileri
ve varlık yönetimine kadar pek çok konuyu içe-
ren, farklı seviyelerde bir seri geniş kapsamlı eği-
tim hizmetini size sunmaktadır.
Derslikte eğitim
Özel uzmanlar tarafından verilen geleneksel RMI
sınıf dersleri, SKF’nin çeşitli eğitim tesislerinde
yapılabileceği gibi, talep üzerine fabrikada da ve-
rilebilir. Fabrikadaki eğitimde uzmanlar sizin tesi-
sinize gelir ve bu şekilde alınan eğitimi doğrudan
kendi ekipmanınıza uygulama olanağı elde edilir.
Pek çok kursta bir sertifikasyon sınavı vardır.
Sınavı başaran katılımcılara, bu konuya özel SKF
sertifikası verilir.
Müşteriye özel eğitim
SKF, çeşitli firmaların özel gereksinimlerine uy-
gun, müşteriye özel eğitim programları da oluş-
turabilmektedir. Personel, proses ve ekipman
eğitimleri için, RMI uzmanları eğitim kapsamını
 Giriş

belirlemek, kurs materyalleri oluşturmak ve bir
eğitim programı hazırlamak için önce yetenek ve
iş analizi yaparlar.
On-line SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsünün on-line kıs-
mı, bir seri başlık altında toplanmış giriş seviye-
sinde e-eğitim içeriklerinden oluşmaktadır. Bu
şekilde, katılımcılar kendine uygun zamanlarda,
arzu ettikleri şekilde eğitim alabilmektedir. RMI
on-line eğitimi, katılımcıların hem birbirleri ile
hem de eğitici ile birlikte çalışmasına olanak ver-
mektedir. “Uzmanına sorun” fonksiyonu ise, katı-
lımcının çok geniş bilgi ağına doğrudan erişerek,
SKF’nin konu ile uzmanlığına erişim olanağı sun-
makta, bu şekilde eğitimin etkinliği
arttırılmaktadır.
Derslikte yapılan kurslara benzer şekilde,
on-line kurslar da SKF Makina Verimlik Optimi-
zasyonu prosesi esas alınarak yapılandırılmıştır.
Kurslar tamamlandığında, her bir katılımcı test
şeklindeki bir sınavla neler öğrendiğini değerlen-
direbilmektedir. Başarılı katılımcılara basılı halde
bir sertifika da verilmektedir.
• SKF Rulman analizörü; rulman hasar analizi
için
• LubeSelect; yağlayıcı seçimi için
• LuBase; yağlayıcı verisine erişim için
• SKF.com/mount; rulman, yatak ve ünitelerin
montajı hakkında detaylı bilgi için
• @ptitude Exchange Forum, bakım ve güveni-
lirlik uzmanlarının tartışmalarına erişim ve ka-
tılım için
Bazı programlar için üyelik gerekmektedir.
SKF @ptitude Decision Support
(SKF @ptitude Karar Destek Yazılımı)
SKF @ptitude Decision Support, günümüzün en
gelişmiş teknolojileri ile değişik kaynaklardan ge-
len bilgileri birleştirerek, bunları bakım uygula-
malarında kolayca kullanılabilecek hale getiren
bir bilgi yönetim sistemidir. Bunun sayesinde,
kullanıcının doğru zamanda doğru kararı alması
kolaylaşarak, bilgiye erişim ve kullanımda siste-
matik bir yaklaşım ortaya konmuş olur.

SKF @ptitude Exchange

SKF @ptitude Exchange, SKF’nin bakım ve güve-
nilirlik konularındaki bilgi birikimini içeren on-li-
ne bir kaynaktır ve temel olarak aşağıdaki üç ala-
na odaklanmaktadır:

• Varlık yönetimi, örn. bakım optimizasyonu ve

lojistik
• Mekanik bakım, örn. balans, eksen ayarı ve
yağlama
• Güvenilirlik teknikleri, örn. kestirimci bakım,
vibrasyon analizi ve makina kontrol teknikleri

SKF @ptitude Exchange web sitesi, kurs eğitimi-

ni pekiştirmek için çok zengin, yüksek kaliteli tek-
nik bilgiler içeren SKF Güvenilirlik Bakım Enstitü-
sü’nün kütüphanesi gibi işlev görmektedir. Kayıtlı
kullanıcılar için bir ücret karşılığında ürün bilgile-
ri, makaleler, tanıtımlar vb. gibi teknik döküman- 12
ların yanında, aşağıda örnekleri verilen pek çok
yazılım ve interaktif servise de erişim olanağı
mevcuttur:

327
Bakım desteği

Bakım strateji incelemesi

Fabrika performansını nasıl ve hangi bölgelerde
arttırabiliriz? Fabrikamı endüstriyel ölçütlere
göre daha iyi mi düzenlemeliyim? Fabrika bakım
işlemlerinde sürekli iyileştirmeyi nasıl STRATEJİK
sağlayabilirim? ej i kur Tanım
Strat la
Bunlar gerçekten güzel sorulardır. Fakat, doğ-
ru cevapları bulmak ve bu problemlere çözüm

Op
m TAKTİKSEL
getiren stratejileri uygulamaya koymak biraz göz ize

ti
rol
Kont
korkutucu olabilir. Günlük çalışma maratonu ve Uygula

zaman kısıtlamaları içinde, iyileştirme ile ilgili fır-

satları tespit edip, bunları hayata geçirmek im-
kansız gibi görünebilir. Ancak, SKF bu konularda
sizlere yardımcı olabilir.
Başarılı olmak için, bakım stratejinizin ve bu-
nun uygulama tekniğinin, beklenen faydaları
sağlayacak şekilde ayarlandığından emin olmanız
gerekir. Ekibinizin olanakları ile birlikte, SKF da- performans iyileştirme fırsatlarına odaklanabil-
nışmanınız yukarıdaki hedeflere ulaşmak için size meniz için, sizlere faydalı ve uygulanabilir bilgiler
gerekli araçları, teknikleri ve eğitimleri sağlaya- sağlamaktır.
rak, kılavuzluk yapabilir. SKF Müşteri İhtiyaçları Analizi, fabrikanızın şu
SKF, mevcut bakım stratejisini inceleyerek, anki durumunun bir resmini çeker ve size özel,
sektörünüzün ölçütlerine göre değerlendirmesini ihtiyaca dayalı analiz için sektöre özel, bakım ve
yapar ve sizi bu konuda daha ileri seviyeye taşı- güvenilirlik ile ilgili hususları da dikkate alır.
mak için nelerin gerektiği konusunda bir rapor Bir kere sizin güvenilirlik ve bakım prosesleri-
hazırlar. Nasıl iyileştirme yapılacağı ve bu öneri- nin nasıl işlediği belirlendikten sonra sizin en acil
lerin nasıl uygulanacağına karar verdikten sonra, ve zorlu sorunlarınızı çözebilecek bir yol haritası
SKF bu sürecin her adımında size bilgi ve tekno- geliştirmede yardımcı olabiliriz.
loji sağlayarak ve de fabrika personelini eğiterek
yardımcı olacaktır.
Alternatif olarak SKF, karşılıklı anlaşmaya varı-
lan sonuçların elde edilmesi için gerekli uzman-
lık, iş gücü ve ekipmanı sağlayarak, sizin yerinize
bir makina bakım programı hazırlayıp, uygula-
maya da koyabilir.

SKF Müşteri İhtiyaçları Analizi

Mevcut bakım programınızın etkinliğini değer-
lendirmede başlangıç noktası SKF Müşteri İhti-
yaçları Analizi hizmetinin uygulamaya konması-
dır. Bu hizmet, ya varlık yönetim stratejinize ve/
veya enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik ile ilgili
konulara odaklanır.
Entegre bir güvenilirlik ve risk-tabanlı varlık
yönetimi stratejisi, bugün nerede olduğunuzun
ve optimum performansın nerede gerekli oldu-
ğunun iyice anlaşılması ile başlar. SKF Müşteri
İhtiyaçları Analizi, sizin fabrika konusundaki bilgi-
lerinizi ve bizim güvenilirlik odaklı bakım konu-
sundaki tecrübemizi birleştirerek, bu tespiti çok
kolay bir şekilde gerçekleştirir. Buradaki amaç,

328
 Bakım strateji incelemesi

Entegre bakım çözümleri

Entegre bakım çözümlerinin temelini, fabrikanı-
zın güvenilirlik ve karlılığını arttırmak amacı ile
SKF’nin, varlık yönetim stratejisini oluşturmak ve
uygulamaya koymakla sorumlu olduğu alanlar-
daki ortaklık felsefesi oluşturmaktadır. Entegre
bakım çözümü anlaşması ile SKF, operasyonel
ekibinizin bir parçası haline gelir. Basitçe biz rul-
man, keçe ve yağlayıcıların tedariğini yaparız ve
de makinalarınızın bakımını yönetiriz. Varlıkları-
nızın Toplam Sahip Olma Maliyetini azaltmak için,
varlık yönetimi konusundaki tecrübe ve uzmanlı-
ğımızla ve de dönen makinalar konusundaki bilgi
birikimimizle sizinle birlikte çalışırız.
Bunun faydalarından bazıları:

• makina güvenilirliğinin ve çalışma zamanının

arttırılması
• Toplam Sahip Olma Maliyetinin yönetimi ve
bakım masraflarının kontrolü
• bakım faaliyetlerinin, güvenilirliğin ve iş gücü
kalitesinin iyileştirilmesi
• teknoloji ve stoklar için büyük maliyet artışla-
rının önlenmesi
• tam zamanında tedarik imkanı ve bakım, tamir
ve operasyonel eleman maliyetlerinin kontrolü
• SKF mühendislik kaynaklarına erişim imkanı

Enerji ve sürdürülebilirlik
yönetimi
Enerji verimliliği, fabrikadaki makina varlıklarının
(pompalar gibi) güvenilirliğinin bir göstergesidir.
Ancak, enerji verimliliği güvenilirliğin bir göster-
gesi olmasına karşın, bu tek başına bazı özel ba-
kım problemlerinin tespit ve tahmininde kullanı-
lamaz. Sonuç olarak, SKF’nin enerji ve makina
Enerji verimliliği üzerinde kayda değer
durum izleme programları birbirini tamamlayıcı etkisi olan çözümler
özelliktedir ve paralel olarak kullanıldığında
maksimum fayda ve mali tasarruf sağlar.

SKF Enerji İzleme Servisi

SKF; hem basınçlı hava, hem de pompa sistem- Varlıkların güvenilirliği Enerji verimliliği 12
leri için enerji izleme servisini sizlerin kullanımı-
na sunmaktadır. Her iki servis de, enerji faturala-
rınızı düşürmek ve çevresel performansınızı
iyileştirmek için fırsatları değerlendirmede size
yardımcı olabilecek özelliktedir. Bu servislerin ti- Güvenilirlik üzerinde kayda değer
pik faydaları şunlardır: etkisi olan çözümler

329
Bakım desteği

• mali tasarruf – sistem optimizasyonu ve enerji Mekanik bakım hizmetleri

sarfiyatını azaltmak için çeşitli fırsatlar ortaya
konur
• uzman program yönetimi – sistem verimliliğini
arttırmak için gerekli önerilerle birlikte, pro-
fesyonel veri toplama ve analiz
• en iyi uygulama tekniği – SKF Durum İzleme
teknolojisi ile endüstride enerji ve CO2 emisyo-
nu izleme ve hesaplamada en iyi teknik olarak
kabul edilen rota esaslı makina kontrolleri bir-
likte kullanılır
• Operatör esaslı – fabrikanın operatörlerini ve
yönetim ekibini, enerji bilinci ve enerji yöneti-
mi faaliyetlerine dahil etmek için başarısı ka-
nıtlanmış Operatör Odaklı Güvenilirlik araçları
ve metodolojisi uygulanır
• entegrasyon – veri görüntüleme, analiz ve ra-
porlama için enerji verileri, mevcut durum iz-
leme programına dahil edilir
• esnek kaynaklar – ya SKF tarafından eğitilen
fabrika personeli ile ya da alanda hizmet söz-
leşmesi ile doğrudan SKF tarafından
gerçekleştirilir
Ekipmanın bakımı daha karmaşık oldukça, tek-
nolojideki ilerleme ve de çevre ve emniyetle ilgili
kanunlardan dolayı, her gün daha fazla sayıda
işletme bakım faaliyetleri için yardıma ihtiyaç
duymaktadır. SKF, müşterilerinin bakımla ilgili
hedeflerine erişmeleri için geniş kapsamlı meka-
nik bakım hizmetlerini endüstrinin kullanımına
sunmaktadır. Bu hizmetler esas olarak aşağıda
listelenmiştir :
• makina kurulumu
• hassas ayar işlemleri
• 3D ölçümler
• sahada işleme
• hassas balans ayarı
• rulman montajı ve demontajı
• yağlama çözümleri

Atölye Bilinçlendirme Kartları

Amerika Birleşik Devletleri Enerji Bakanlığının
tecrübeleri, kayda değer bir yatırım yapmaksızın
geniş kapsamlı bir bilinçlendirme programı uy-
gulanmasının, enerji sarfiyatlarını %5’e kadar dü-
şürdüğünü göstermiştir.
SKF’nin, enerji ve sürdürülebilirlikle ilgili Atöl-
ye Bilinçlendirme Kartları, üretimle ilgili yönetici-
lere, kendi ekipleri ile enerji ve sürdürülebilirlikle
ilgili konularda enerji tasarrufunu sağlayıcı fikir-
leri ve geri beslemeleri teşvik edici tarzda iletişim
kurmaları için bir fırsat ve araç sunacaktır.
Pek çok firmanın toplantılara emniyetle ilgili
tartışmalarla başlamasında olduğu gibi, Atölye
Bilinçlendirme Kartları da her bir toplantıda en
azından bir “enerji dakikası”nın yer almasını sağ-
layacaktır. Kartlar, bazı özel enerji ve sürdürüle-
bilirlik konularını, herkes tarafından kolayca an-
laşılabilecek şekilde, teknik olmayan bir dille
sunmaktadır. Bu kartlar geniş kapsamlı bir eği-
tim programında kullanılmak üzere hazırlanma-
mış, buna karşın enerji ve sürdürülebilirlik so-
runlarının her zaman çalışanların gözlerinin
önünde olması amaçlanmıştır.

330
 Mekanik bakım hizmetleri

Onarım ve yenileştirme
SKF onarım hizmetleri
Onarım, bakım masraflarınızı ve çevreye olan
zararlı etkileri azaltarak, rulmanların işletme
ömrünü arttırır. SKF, en üst kalitede rulman
onarım olanağına kolayca erişiminizi sağlayan,
en son teknoloji ile donatılmış küresel bir servis
merkezi ağına sahiptir. Üretimini zaten yaptığı-
mız rulmanların yeniden işlenmesi sırasında aynı
malzeme, yöntem ve makinalar kullanılmaktadır.
Bu şekilde, nerede bulunduğunuzdan bağımsız
olarak, rulmanlar ve bununla ilgili diğer eleman-
ların (yataklar gibi) aynı kalite, işçilik ve bilgi biri-
kimi ile yapıldığı konusunda içinizin rahat olması-
nı arzu ediyoruz.
Rulmanlarınızın onarıma uygun olup, olmadı-
ğını öğrenmek için SKF ile iletişime geçiniz.
SKF Yetkili Bakım Servisleri
SKF Sertifikalı Bakım Ortakları, ileri seviye maki-
SKF hassas takım tezgahı hizmetleri na güvenilirlik eğitimi almış olan yetkili SKF dist-
SKF fener mili analizinden, onarım ve değişime ribütörleridir. Bu ortaklar makina çalışmasını iz-
kadar pek çok geniş kapsamlı özel uzmanlık ge- leyebilir, makina arızalarını kestirebilir ve ilk
rektiren servisleri ile fener mili onarım hizmetleri etapta görünmeyen maliyet azaltıcı fırsatları or-
konusunda dünyanın en büyük tedarikçisidir. taya çıkarabilirler.

SKF Yetkili Distribütörler SKF Yetkili Elektrik Motor Bakım

Servisleri
SKF, müşterilerine daha fazla katma değer ka- SKF Yetkili Elektrik Motor Bakım Servisleri,
zandırmaları için distribütör ağını sürekli geliştir- iyileştirilmiş performans ve karlılık ile birlikte,
mekte ve desteklemektedir. Bunun anlamı SKF daha güvenilir ve uzun elektrik motoru ömrünü
ürünü kullananların, kendi SKF distribütörlerin- sağlamak için gerekli tecrübe, kaynak ve işlem
den hızlı teslimat, faydalı öneriler ve geniş kap- planlamasına sahiptirler. Yüksek prestijli SKF
samlı hizmetlere erişimin garanti altında Yetkili Elektrik Motor Bakım Servisleri ünvanını
olduğudur. elde etmek için, elektrik motor atölyeleri
Bizim küresel distribütör ağımız sayesinde, belirlenen çok katı şartları sağlamak zorundadır.
dünyanın neresinde olursanız olun SKF ürünleri-
ni kolayca tedarik edebilirsiniz. SKF’nin küresel
bilgi birikimi, yerel distribütör deneyimi ile birle-
şince endüstriyel makinaların bakımı ve güveni-
lirliği konusunda çalışanlara çok kuvvetli bir kay-
nak oluşturur.
Bölgenizdeki yerel SKF distribütörünü bulmak
için, ülkenizin SKF web sayfasını veya 12
www.skf.com web sitesini ziyaret edin.

331
Ekler

Ek A: Önerilen geçmeler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

A-1 İçi dolu çelik miller için geçmeler (silindirik delikli radyal rulmanlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
A-2 İçi dolu çelik miller için geçmeler (eksenel rulmanlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
A-3 Yekpare döküm ve çelik yataklar için geçmeler (radyal rulmanlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
A-4 Parçalı veya yekpare döküm ve çelik yataklar için geçmeler (radyal rulmanlar). . . . . . . . . 337
A-5 Döküm ve çelik yataklar için geçmeler (eksenel rulmanlar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

Ek B: Mil ve yatak toleransları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

B-1 Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
B-2 Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
B-3 Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
B-4 Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
B-5 İnç serisi ile kullanım için düzeltilmiş mil çapı sapmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
B-6 İnç serisi ile kullanım için düzeltilmiş delik çapı sapmaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
B-7 Manşonla montaj için mil çapı ve form toleransları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

Ek C: ISO tolerans kaliteleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

Ek D: Rulman oturma yüzeylerinin doğruluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

D-1 Rulman oturma yüzeylerinin form ve konum toleransları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
D-2 Rulman oturma yüzeylerinin pürüzlülüğü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
D-3 Köşe yuvarlatma ölçüleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

Ek E: Rulman boşluğu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

E-1 Sabit bilyalı rulmanlar için radyal boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
E-2 Üniversal olarak eşleştirilebilen eğik bilyalı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri. . . . . 389
E-3 Üniversal olarak eşleştirilebilen eğik bilyalı rulmanlar için eksenel ön gerilme. . . . . . . . . 389
E-4 Çift sıra eğik bilyalı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
E-5 Dört-nokta rulmanları için eksenel boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
E-6 Oynak bilyalı rulmanlar için radyal boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
E-7 Silindirik makaralı ve iğneli rulmanlar için radyal boşluk değerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
E-8 NUP tipi silindirik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
E-9 NJ + HJ tipi silindirik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . 395
E-10 Eşleştirilmiş tek sıra konik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri. . . . . . . . . . . 396
E-11 Silindirik delikli oynak makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri . . . . . . . . . . . . . . . 397
E-12 Konik delikli oynak makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
E-13 Silindirik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri. . . . . . . . . 399
E-14 Konik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri . . . . . . . . . . . 400
E-15 Y-rulmanları için radyal boşluk değerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401

332
Ek F: Eksenel itme miktarı, radyal boşluktaki azalma ve emniyet somunu sıkma açısı
için önerilen değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 02
F-1 Konik delikli oynak bilyalı rulmanlar için eksenel itme değerleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
F-2 Konik delikli oynak makaralı rulmanlar için eksenel itme değerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
F-3 Konik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için eksenel itme değerleri. . . . . . . . . . . . 404

Ek G: Yağ enjeksiyon yöntemine hazırlıkta, ilgili parçalar için önerilen değerler . . . . . . . . . 4 05

G-1 Yağ giriş delikleri ve dağıtım kanalları için önerilen boyutlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
G-2 Yağ besleme bağlantısındaki vidalı delikler için tasarım ve boyut önerileri . . . . . . . . . . . . . 405

Ek H: SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi için kılavuz değerler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 06

H-1 Oynak bilyalı rulmanların montajı için gerekli yağ basıncı ve eksenel itme
miktarı için yol gösterici değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
H-2 Oynak makaralı rulmanların montajı için gerekli yağ basıncı ve eksenel itme
miktarı için yol gösterici değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
H-3 CARB toroidal makaralı rulmanların montajı için gerekli yağ basıncı ve eksenel itme
miktarı için yol gösterici değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412

Ek I: Eşdeğer yağ viskoziteleri ve ISO viskozite sınıfları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

I-1 Eşdeğer viskoziteler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
I-2 ISO viskozite sınıfları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415

Ek J: SKF montaj aletleri ve ürünlerine genel bakış. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

Ek K: SKF ayar ekipmanlarına genel bakış . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

Ek L: SKF yağlama araçları ve ürünlerine genel bakış. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420

Ek M: SKF rulman gresleri ve gres seçim tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423

Ek N: SKF temel durum izleme cihazlarına genel bakış . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

Ek O: SKF demontaj aletleri ve ürünlerine genel bakış . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

Ek P: Birim dönüşüm tablosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

13

333
Ekler

İçi dolu miller için geçmeler (silindirik delikli radyal rulmanlar)

İşletme şartları Örnekler Mil çapı, mm Tolerans sınıfı

Bilyalı . Silindirik . Konik . CARB ve oynak
rulmanlar 1) makaralı makaralı makaralı
rulmanlar rulmanlar rulmanlar

İç bilezikte çevre yükü veya yükün yönü belirsiz

Hafif ve değişken Konveyörler, hafif yüklü . ≤ 17 – – – js5 (h5) 2)

yükler (P ≤ 0,05 C) dişli kutusu rulmanları . (17) ile 100 ≤ 25 ≤ 25 – j6 (j5) 2)
(100) ile 140 (25) ile 60 (25) ile 60 – k6
– (60) ile 140 (60) ile 140 – m6

Normalden ağır Genel rulman ≤ 10 – – – js5

yüklere kadar uygulamaları, . (10) ile 17 – – – j5 (js5) 2)
(P > 0,05 C) elektrik motorları, . (17) ile 100 – – < 25 k5 3)
türbinler, pompalar, . – ≤ 30 ≤ 40 – k6
dişliler, ağaç işleme . (100) ile 140 (30) ile 50 – 25 ile 40 m5
makinaları, rüzgar (140) ile 200 – (40) ile 65 – m6
türbinleri – (50) ile 65 – (40) ile 60 n5 4)
(200) ile 500 (65) ile 100 (65) ile 200 (60) ile 100 n6 4)
– (100) ile 280 (200) ile 360 (100) ile 200 p65)
> 500 – – – p74)
– (280) ile 500 (360) ile 500 (200) ile 500 r6 4)
– > 500 > 500 > 500 r74)

Ağırdan çok ağır Ağır demiryolu – (50) ile 65 – (50) ile 70 n5 4)

yüklere kadar ve zorlu araçlarının aks kutuları, . – (65) ile 85 (50) ile 110 – n6 4)
çalışma şartları cer motorları, . – (85) ile 140 (110) ile 200 (70) ile 140 p6 6)
altındaki darbe yükleri . haddeler – (140) ile 300 (200) ile 500 (140) ile 280 r67)
(P > 0,1 C) – (300) ile 500 – (280) ile 400 s6min ± IT6/26)8)
– > 500 > 500 > 400 s7min ± IT7/26)8)

Hafif yükler ve yüksek Takım tezgahları 8 ile 240 – – – js4

çalışma hassasiyeti – 25 ile 40 25 ile 40 – js4 (j5) 9)
gereksinimi . – (40) ile 140 (40) ile 140 – k4 (k5) 9)
(P ≤ 0,05 C) 10) – (140) ile 200 (140) ile 200 – m5
– (200) ile 500 (200) ile 500 – n5

İç bilezikte nokta yükü

İç bileziğin mil üzerin- Duran akslar üzerine g611)

de kolaylıkla eksenel takılı tekerlekler
hareketi isteniyor

İç bileziğin mil üzerin- Gergi kasnakları, . h6

de kolaylıkla eksenel halat makaraları
hareketi gereksiz

Sadece eksenel yük

Her türlü rulman . ≤ 250 – ≤ 250 ≤ 250 j6
uygulaması > 250 – > 250 > 250 js6

334
 Ek A

Ek A-1

1) Normalden ağır yüke kadar yüklenen (P > 0,05 C) bilyalı rulmanlarda, yukarıda listelenen tolerans sınıfları kullanıldığında, sıklıkla
Normal radyal boşluktan daha fazla boşluk gerekir. Eğer radyal boşluk Normal den büyük, ancak çalışma şartları iç bileziğin mil
üzerinde gezinmesini önlemek için daha sıkı bir geçme gerektiriyorsa, bu durumda aşağıdaki toleransları kullanın: .
• k4 - Mil çapları 10 ile 17 mm için.
• k5 - Mil çapları (17) ile 25 mm için.
• m5 - Mil çapları (25) ile 140 mm için.
• n6 - Mil çapları (140) ile 300 mm için.
• p6 - Mil çapları (300) ile 500 mm için.
Daha fazla bilgi için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Parantez içindeki tolerans sınıfları paslanmaz çelik rulmanlar içindir.
3) 17 ile 30 mm çap aralığındaki paslanmaz çelik rulmanlar için, j5 tolerans sınıfı uygulanır.
4) Radyal boşluğu Normal boşluktan daha fazla olan rulmanlar gerekebilir.
5) d ≤ 150 mm halinde, Radyal boşluğu Normal boşluktan daha fazla olan rulmanlar önerilir. d > 150 mm halinde ise, Radyal boşluğu
Normal boşluktan daha fazla olan rulmanlar gerekebilir.
6) Radyal boşluğu Normal boşluktan daha fazla olan rulmanlar önerilir.
7) Radyal boşluğu Normal boşluktan daha fazla olan rulmanlar gerekebilir. Silindirik makaralı rulmanlar için Radyal boşluğu Normal
boşluktan daha fazla olan rulmanlar önerilir.

13
8) Tolerans sınıfı değerleri için, www.skf.com/bearings web sitesini ziyaret edin veya SKF mühendisleri ile iletişime geçin.
9) Parantez içindeki tolerans sınıfları, konik makaralı rulmanlar içindir. İç bilezikten ayarlanan hafif yüklü konik makaralı rulmanlar
için, js5 veya js6 tolerans sınıfları kullanılmalıdır.
10) Çalışma hassasiyetinin yüksek olması istenen haller için, Normal’den daha hassas sınıftaki rulmanlar kullanılmalıdır. Bu
rulmanların iç ve dış bilezik tolerans bantları daha dardır ve bunun olası sıkılık üzerinde önemli etkisi vardır. Gerekli değerleri elde
etmek için SKF mühendisleri ile iletişime geçin.
11) f6 tolerans sınıfı, eksenel hareketi karşılamak için büyük rulmanlarda seçilebilir.

335
Ekler

Ek A-2

İçi dolu çelik miller için geçmeler (eksenel rulmanlar)

İşletme şartları Mil çapı, mm Tolerans sınıfı

Sadece eksenel yükler

Eksenel bilyalı rulmanlar – h6

Eksenel silindirik makaralı rulmanlar – h6 (h8)
Eksenel silindirik makara ve kafes takımları – h8

Eksenel oynak makaralı rulmanlara

etkiyen kombine radyal ve eksenel yükler

Yatak diski için nokta yükü ≤ 250 j6

> 250 js6
Yatak diski için çevre yükü . ≤ 200 k6
veya yükün yönü belirsiz (200) ile 400 m6
> 400 n6

Ek A-3

Yekpare döküm ve çelik yataklar için geçmeler (radyal rulmanlar)

İşletme şartları Örnekler Tolerans sınıfı 1) Dış bileziğin

kayabilirliği

Dış bilezikte çevre yükü

İnce cidarlı yataklarda . Makaralı tekerlek göbeği rulmanları, . P7 Kayamaz

dış bileziğe etkiyen ağır yükler, . krank kolu rulmanları
ağır darbe yükleri .
(P > 0,1 C)

Normal’den ağır yüklere kadar. Bilyalı tekerlek göbeği rulmanları, . N7 Kayamaz

(P > 0,05 C) krank kolu rulmanları, kren .
tekerlekleri

Hafif ve değişken yükler . Konveyör makaraları, halat makaraları, .M7 Kayamaz

(P ≤ 0,05 C) kayış gergi makaraları

Yükün yönü belirsiz

Ağır darbe yükleri Elektrikli cer motorları M7 Kayamaz

Normal’den ağır yüklere kadar . Elektrik motorları, pompalar, . K7 Kural olarak .

(P > 0,05 C), dış bileziğin kayabilmesi . krank mili yatakları kayamaz
gerekli değil

Hassas ve sessiz çalışma 2)

Bilyalı rulmanlar Küçük elektrik motorları J6 3) Kayabilir

Konik makaralı rulmanlar Dış bilezikten ayarlandığında JS5 –

Tespit edilmiş dış bilezik K5 –
Dış bilezikte çevre yükü M5 –

1) D ≤ 100 mm olan bilyalı rulmanlar için, genelde IT6 tolerans kalitesi tercih edilebilir ve bu tolerans 7, 8 ve 9 çap serilerindeki gibi
ince cidarlı bilezikleri olan rulmanlar için de önerilir. Bu serilerde, silindiriklik toleransı için IT4 kalitesi tavsiye edilir.
2) Yüksek hassasiyetli ve süper hassas rulmanlar için P5 veya daha yüksek tolerans kalitesi gerekir, ayrıca diğer öneriler de geçer-
lidir. Daha fazla bilgi için www.skf.com/bearings web sitesini ziyaret edin.
3) Kolay eksenel hareket isteniyorsa, H6 tolerans sınıfı kullanılmalıdır.

336
 Ek A

Ek A-4

Parçalı veya yekpare döküm ve çelik yataklar için geçmeler (radyal rulmanlar)

İşletme şartları Örnekler Tolerans sınıfı 1) Dış bileziğin

kayabilirliği

Yükün yönü belirsiz

Hafiften normal yüklere kadar Orta büyüklükte elektrik motorları . J7 Kural olarak kayabilir,
(P ≤ 0,1 C) dış bileziğin kayabilmesi . ve jeneratörler, pompalar, . ancak bir miktar ilave
tercih ediliyor krank mili yatakları eksenel kuvvet oluşabilir

Dış bilezikte nokta yükü

Her türlü yük durumu Genel mühendislik uygulamaları, H72) Kural olarak kayabilir
demiryolu aks kutuları

Bilinen çalışma şartları altında hafiften Genel mühendislik uygulamaları H8 Kayabilir

normal yüklere kadar (P ≤ 0,1 C)

Milde ısıl genleşme var Kurutma silindirleri, oynak makaralı G7 3) Kayabilir

rulmanlı büyük elektrik makinaları

1) D ≤ 100 mm olan bilyalı rulmanlar için, genelde IT6 tolerans kalitesi tercih edilebilir ve bu tolerans 7, 8 ve 9 çap serilerindeki gibi
ince cidarlı bilezikleri olan rulmanlar için de önerilir. Bu serilerde, silindiriklik toleransı için IT4 kalitesi tavsiye edilir.
2) Büyük rulmanlar (D > 250 mm) veya dış bilezikle yatak arasındaki sıcaklık farkı > 10 °C olan haller için, H7 tolerans sınıfı yerine
G7 tolerans sınıfı kullanılmalıdır.
3) Büyük rulmanlar (D > 250 mm) veya dış bilezikle yatak arasındaki sıcaklık farkı > 10 °C olan haller için, G7 tolerans sınıfı yerine
F7 tolerans sınıfı kullanılmalıdır.

Ek A-5

Döküm ve çelik yataklar için geçmeler (eksenel rulmanlar)

İşletme şartları Tolerans sınıfı Açıklamalar

Sadece eksenel yük

Eksenel bilyalı rulmanlar H8 Daha düşük hassasiyetli yataklamalarda .

0,001 D ye kadar radyal boşluk olabilir.
Eksenel silindirik makaralı rulmanlar H7 (H9)

Eksenel silindirik makara ve kafes takımları H10

Radyal tespitin, ayrı rulmanlarla sağlandığı – Eksenel rulmana herhangi bir radyal yük etkimemesi için
eksenel oynak makaralı rulmanlar yatak diski yeterli radyal boşluk ile yerine takılmalıdır

Eksenel oynak makaralı rulmanlarda

kombine radyal ve eksenel yükler

Yatak diskinde nokta yükü H7 Daha fazla bilgi için, www.skf.com/bearings web sitesini
ziyaret edin.

Yatak diskinde çevre yükü M7

13

337
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp f5 f6 g5 g6 h5

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

– 3 –8 0 –6 –10 –6 –12 –2 –6 –2 –8 0 –4
–2 +10 –2 +12 –6 +6 –6 +8 –8 +4
–1 +9 0 +10 –5 +5 –4 +6 –7 +3

3 6 –8 0 –10 –15 –10 –18 –4 –9 –4 –12 0 –5

+2 +15 +2 +18 –4 +9 –4 +12 –8 +5
+3 +14 +4 +16 –3 +8 –2 +10 –7 +4

6 10 –8 0 –13 –19 –13 –22 –5 –11 –5 –14 0 –6

+5 +19 +5 +22 –3 +11 –3 +14 –8 +6
+7 +17 +7 +20 –1 +9 –1 +12 –6 +4

10 18 –8 0 –16 –24 –16 –27 –6 –14 –6 –17 0 –8

+8 +24 +8 +27 –2 +14 –2 +17 –8 +8
+10 +22 +10 +25 0 +12 0 +15 –6 +6

18 30 –10 0 –20 –29 –20 –33 –7 –16 –7 –20 0 –9

+10 +29 +10 +33 –3 +16 –3 +20 –10 +9
+12 +27 +13 +30 –1 +14 0 +17 –8 +7

30 50 –12 0 –25 –36 –25 –41 –9 –20 –9 –25 0 –11

+13 +36 +13 +41 –3 +20 –3 +25 –12 +11
+16 +33 +17 +37 0 +17 +1 +21 –9 +8

50 80 –15 0 –30 –43 –30 –49 –10 –23 –10 –29 0 –13
+15 +43 +15 +49 –5 +23 –5 +29 –15 +13
+19 +39 +19 +45 –1 +19 –1 +25 –11 +9

80 120 –20 0 –36 –51 –36 –58 –12 –27 –12 –34 0 –15
+16 +51 +16 +58 –8 +27 –8 +34 –20 +15
+21 +46 +22 +52 –3 +22 –2 +28 –15 +10

120 180 –25 0 –43 –61 –43 –68 –14 –32 –14 –39 0 –18
+18 +61 +18 +68 –11 +32 –11 +39 –25 +18
+24 +55 +25 +61 –5 +26 –4 +32 –19 +12

180 250 –30 0 –50 –70 –50 –79 –15 –35 –15 –44 0 –20
+20 +70 +20 +79 –15 +35 –15 +44 –30 +20
+26 +64 +28 +71 –9 +29 –7 +36 –24 +14

250 315 –35 0 –56 –79 –56 –88 –17 –40 –17 –49 0 –23
+21 +79 +21 +88 –18 +40 –18 +49 –35 +23
+29 +71 +30 +79 –10 +32 –9 +40 –27 +15

315 400 –40 0 –62 –87 –62 –98 –18 –43 –18 –54 0 –25
+22 +87 +22 +98 –22 +43 –22 +54 –40 +25
+30 +79 +33 +87 –14 +35 –11 +43 –32 +17

400 500 –45 0 –68 –95 –68 –108 –20 –47 –20 –60 0 –27
+23 +95 +23 +108 –25 +47 –25 +60 –45 +27
+32 +86 +35 +96 –16 +38 –13 +48 –36 +18

338
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp f5 f6 g5 g6 h5

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

500 630 –50 0 –76 –104 –76 –120 –22 –50 –22 –66 0 –28
+26 +104 +26 +120 –28 +50 –28 +66 –50 +28
+36 +94 +39 +107 –18 +40 –15 +53 –40 +18

630 800 –75 0 –80 –112 –80 –130 –24 –56 –24 –74 0 –32
+5 +112 +5 +130 –51 +56 –51 +74 –75 +32
+17 +100 +22 +113 –39 +44 –34 +57 –63 +20

800 1 000 –100 0 –86 –122 –86 –142 –26 –62 –26 –82 0 –36
–14 +122 –14 +142 –74 +62 –74 +82 –100 +36
0 +108 +6 +122 –60 +48 –54 +62 –86 +22

1 000 1 250 –125 0 –98 –140 –98 –164 –28 –70 –28 –94 0 –42
–27 +140 –27 +164 –97 +70 –97 +94 –125 +42
–10 +123 –3 +140 –80 +53 –73 +70 –108 +25

1 250 1 600 –160 0 –110 –160 –110 –188 –30 –80 –30 –108 0 –50
–50 +160 –50 +188 –130 +80 –130 +108 –160 +50
–29 +139 –20 +158 –109 +59 –100 +78 –139 +29

1 600 2 000 –200 0 –120 –180 –120 –212 –32 –92 –32 –124 0 –60
–80 +180 –80 +212 –168 +92 –168 +124 –200 +60
–55 +155 –45 +177 –143 +67 –133 +89 –175 +35

13

339
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil toleransları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp h6 h8 h9 j5 j6

Sapmalar (Mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

– 3 –8 0 0 –6 0 –14 0 –25 +2 –2 +4 –2
–8 +6 –8 +14 –8 +25 –10 +2 –12 +2
–6 +4 –6 +12 –5 +22 –9 +1 –10 0

3 6 –8 0 0 –8 0 –18 0 –30 +3 –2 +6 –2
–8 +8 –8 +18 –8 +30 –11 +2 –14 +2
–6 +6 –5 +15 –5 +27 –10 +1 –12 0

6 10 –8 0 0 –9 0 –22 0 –36 +4 –2 +7 –2
–8 +9 –8 +22 –8 +36 –12 +2 –15 +2
–6 +7 –5 +19 –5 +33 –10 0 –13 0

10 18 –8 0 0 –11 0 –27 0 –43 +5 –3 +8 –3

–8 +11 –8 +27 –8 +43 –13 +3 –16 +3
–6 +9 –5 +24 –5 +40 –11 +1 –14 +1

18 30 –10 0 0 –13 0 –33 0 –52 +5 –4 +9 –4

–10 +13 –10 +33 –10 +52 –15 +4 –19 +4
–7 +10 –6 +29 –6 +48 –13 +2 –16 +1

30 50 –12 0 0 –16 0 –39 0 –62 +6 –5 +11 –5

–12 +16 –12 +39 –12 +62 –18 +5 –23 +5
–8 +12 –7 +34 –7 +57 –15 +2 –19 +1

50 80 –15 0 0 –19 0 –46 0 –74 +6 –7 +12 –7

–15 +19 –15 +46 –15 +74 –21 +7 –27 +7
–11 +15 –9 +40 –9 +68 –17 +3 –23 +3

80 120 –20 0 0 –22 0 –54 0 –87 +6 –9 +13 –9

–20 +22 –20 +54 –20 +87 –26 +9 –33 +9
–14 +16 –12 +46 –12 +79 –21 +4 –27 +3

120 180 –25 0 0 –25 0 –63 0 –100 +7 –11 +14 –11

–25 +25 –25 +63 –25 +100 –32 +11 –39 +11
–18 +18 –15 +53 –15 +90 –26 +5 –32 +4

180 250 –30 0 0 –29 0 –72 0 –115 +7 –13 +16 –13

–30 +29 –30 +72 –30 +115 –37 +13 –46 +13
–22 +21 –18 +60 –17 +102 –31 +7 –38 +5

250 315 –35 0 0 –32 0 –81 0 –130 +7 –16 +16 –16

–35 +32 –35 +81 –35 +130 –42 +16 –51 +16
–26 +23 –22 +68 –20 +115 –34 +8 –42 +7

315 400 –40 0 0 –36 0 –89 0 –140 +7 –18 +18 –18

–40 +36 –40 +89 –40 +140 –47 +18 –58 +18
–29 +25 –25 +74 –23 +123 –39 +10 –47 +7

400 500 –45 0 0 –40 0 –97 0 –155 +7 –20 +20 –20

–45 +40 –45 +97 –45 +155 –52 +20 –65 +20
–33 +28 –28 +80 –26 +136 –43 +11 –53 +8

340
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil toleransları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp h6 h8 h9 j5 j6

Sapmalar (Mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

500 630 –50 0 0 –44 0 –110 0 –175 – – +22 –22

–50 +44 –50 +110 –50 +175 – – –72 +22
–37 +31 –31 +91 –29 +154 – – –59 +9

630 800 –75 0 0 –50 0 –125 0 –200 – – +25 –25

–75 +50 –75 +125 –75 +200 – – –100 +25
–58 +33 –48 +98 –45 +170 – – –83 +8

800 1 000 –100 0 0 –56 0 –140 0 –230 – – +28 –28

–100 +56 –100 +140 –100 +230 – – –128 +28
–80 +36 –67 +107 –61 +191 – – –108 +8

1 000 1 250 –125 0 0 –66 0 –165 0 –260 – – +33 –33

–125 +66 –125 +165 –125 +260 – – –158 +33
–101 +42 –84 +124 –77 +212 – – –134 +9

1 250 1 600 –160 0 0 –78 0 –195 0 –310 – – +39 –39

–160 +78 –160 +195 –160 +310 – – –199 +39
–130 +48 –109 +144 –100 +250 – – –169 +9

1 600 2 000 –200 0 0 –92 0 –230 0 –370 – – +46 –46

–200 +92 –200 +230 –200 +370 – – –246 +46
–165 +57 –138 +168 –126 +296 – – –211 +11

13

341
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp js4 js5 js6 js7 k4

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

– 3 –8 0 +1,5 –1,5 +2 –2 +3 –3 +5 –5 +3 0
–9,5 +1,5 –10 +2 –11 +3 –13 +5 –11 0
–8,5 +0,5 –9 +1 –9 +1 –11 +3 –10 –1

3 6 –8 0 +2 –2 +2,5 –2,5 +4 –4 +6 –6 +5 +1
–10 +2 –10,5 +2,5 –12 +4 –14 +6 –13 –1
–9 +1 –9 +1 –10 +2 –12 +4 –12 –2

6 10 –8 0 +2 –2 +3 –3 +4,5 –4,5 +7,5 –7,5 +5 +1

–10 +2 –11 +3 –12,5 +4,5 –15,5 +7,5 –13 –1
–9 +1 –9 +1 –11 +3 –13 +5 –12 –2

10 18 –8 0 +2,5 –2,5 +4 –4 +5,5 –5,5 +9 –9 +6 +1

–10,5 +2,5 –12 +4 –13,5 +5,5 –17 +9 –14 –1
–9,5 +1,5 –10 +2 –11 +3 –14 +6 –13 –2

18 30 –10 0 +3 –3 +4,5 –4,5 +6,5 –6,5 +10,5 –10,5 +8 +2

–13 +3 –14,5 +4,5 –16,5 +6,5 –20,5 +10,5 –18 –2
–10,5 +1,5 –12 +2 –14 +4 –17 +7 –16 –4

30 50 –12 0 +3,5 –3,5 +5,5 –5,5 +8 –8 +12,5 –12,5 +9 +2

–15,5 +3,5 –17,5 +5,5 –20 +8 –24,5 +12,5 –21 –2
–13,5 +1,5 –15 +3 –16 +4 –20 +8 –19 –4

50 80 –15 0 +4 –4 +6,5 –6,5 +9,5 –9,5 +15 –15 +10 +2

–19 +4 –21,5 +6,5 –24,5 +9,5 –30 +15 –25 –2
–15,5 +1,5 –18 +3 –20 +5 –25 +10 –22 –5

80 120 –20 0 +5 –5 +7,5 –7,5 +11 –11 +17,5 –17,5 +13 +3

–25 +5 –27,5 +7,5 –31 +11 –37,5 +17,5 –33 –3
–22 +2 –23 +3 –25 +5 –31 +11 –30 –6

120 180 –25 0 +6 –6 +9 –9 +12,5 –12,5 +20 –20 +15 +3

–31 +6 –34 +9 –37,5 +12,5 –45 +20 –40 –3
–27 +2 –28 +3 –31 +6 –37 +12 –36 –7

180 250 –30 0 +7 –7 +10 –10 +14,5 –14,5 +23 –23 +18 +4
–37 +7 –40 +10 –44,5 +14,5 –53 +23 –48 –4
–32 +2 –34 +4 –36 +6 –43 +13 –43 –9

250 315 –35 0 +8 –8 +11,5 –11,5 +16 –16 +26 –26 +20 +4
–4 +8 –46,5 +11,5 –51 +16 –61 +26 –55 –4
–37 +2 –39 +4 –42 +7 –49 +14 –49 –10

315 400 –40 0 +9 –9 +12,5 –12,5 +18 –18 +28,5 –28,5 +22 +4
–49 +9 –52,5 +12,5 –58 +18 –68,5 +28,5 –62 –4
–42 +2 –44 +4 –47 +7 –55 +15 –55 –11

400 500 –45 0 +10 –10 +13,5 –13,5 +20 –20 +31,5 –31,5 +25 +5
–55 +10 –58,5 +13,5 –65 +20 –76,5 +31,5 –70 –5
–48 +3 –49 +4 –53 +8 –62 +17 –63 –12

342
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp js4 js5 js6 js7 k4

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

500 630 –50 0 – – +14 –14 +22 –22 +35 –35 – –

– – –64 +14 –72 +22 –85 +35 – –
– – –54 +4 –59 +9 –69 +19 – –

630 800 –75 0 – – +16 –16 +25 –25 +40 –40 – –

– – –91 +16 –100 +25 –115 +40 – –
– – –79 +4 –83 +8 –93 +18 – –

800 1 000 –100 0 – – +18 –18 +28 –28 +45 –45 – –

– – –118 +18 –128 +28 –145 +45 – –
– – –104 +4 –108 +8 –118 +18 – –

1 000 1 250 –125 0 – – +21 –21 +33 –33 +52 –52 – –

– – –146 +21 –158 +33 –177 +52 – –
– – –129 +4 –134 +9 –145 +20 – –

1 250 1 600 –160 0 – – +25 –25 +39 –39 +62 –62 – –

– – –185 +25 –199 +39 –222 +62 – –
– – –164 +4 –169 +9 –182 +22 – –

1 600 2 000 –200 0 – – +30 –30 +46 –46 +75 –75 – –

– – –230 +30 –246 +46 –275 +75 – –
– – –205 +5 –211 +11 –225 +25 – –

13

343
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp k5 k6 m5 m6 n5

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

– 3 –8 0 +4 0 +6 0 +6 +2 +8 +2 +8 +4
–12 0 –14 0 –14 –2 –16 –2 –16 –4
–11 –1 –12 –2 –13 –3 –14 –4 –15 –5

3 6 –8 0 +6 +1 +9 +1 +9 +4 +12 +4 +13 +8
–14 –1 –17 –1 –17 –4 –20 –4 –21 –8
–13 –2 –15 –3 –16 –5 –18 –6 –20 –9

6 10 –8 0 +7 +1 +10 +1 +12 +6 +15 +6 +16 +10

–15 –1 –18 –1 –20 –6 –23 –6 –24 –10
–13 –3 –16 –3 –18 –8 –21 –8 –22 –12

10 18 –8 0 +9 +1 +12 +1 +15 +7 +18 +7 +20 +12

–17 –1 –20 –1 –23 –7 –26 –7 –28 –12
–15 –3 –18 –3 –21 –9 –24 –9 –26 –14

18 30 –10 0 +11 +2 +15 +2 +17 +8 +21 +8 +24 +15

–21 –2 –25 –2 –27 –8 –31 –8 –34 –15
–19 –4 –22 –5 –25 –10 –28 –11 –32 –17

30 50 –12 0 +13 +2 +18 +2 +20 +9 +25 +9 +28 +17

–25 –2 –30 –2 –32 –9 –37 –9 –40 –17
–22 –5 –26 –6 –29 –12 –33 –13 –37 –20

50 80 –15 0 +15 +2 +21 +2 +24 +11 +30 +11 +33 +20

–30 –2 –36 –2 –39 –11 –45 –11 –48 –20
–26 –6 –32 –6 –35 –15 –41 –15 –44 –24

80 120 –20 0 +18 +3 +25 +3 +28 +13 +35 +13 +38 +23
–38 –3 –45 –3 –48 –13 –55 –13 –58 –23
–33 –8 –39 –9 –43 –18 –49 –19 –53 –28

120 180 –25 0 +21 +3 +28 +3 +33 +15 +40 +15 +45 +27
–46 –3 –53 –3 –58 –15 –65 –15 –70 –27
–40 –9 –46 –10 –52 –21 –58 –22 –64 –33

180 250 –30 0 +24 +4 +33 +4 +37 +17 +46 +17 +51 +31
–54 –4 –63 –4 –67 –17 –76 –17 –81 –31
–48 –10 –55 –12 –61 –23 –68 –25 –75 –37

250 315 –35 0 +27 +4 +36 +4 +43 +20 +52 +20 +57 +34
–62 –4 –71 –4 –78 –20 –87 –20 –92 –34
–54 –12 –62 –13 –70 –28 –78 –29 –84 –42

315 400 –40 0 +29 +4 +40 +4 +46 +21 +57 +21 +62 +37
–69 –4 –80 –4 –86 –21 –97 –21 –102 –37
–61 –12 –69 –15 –78 –29 –86 –32 –94 –45

400 500 –45 0 +32 +5 +45 +5 +50 +23 +63 +23 +67 +40
–77 –5 –90 –5 –95 –23 –108 –23 –112 –40
–68 –14 –78 –17 –86 –32 –96 –35 –103 –49

344
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp k5 k6 m5 m6 n5

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

500 630 –50 0 +29 0 +44 0 +55 +26 +70 +26 +73 +44
–78 0 –94 0 –105 –26 –120 –26 –122 –44
–68 –10 –81 –13 –94 –36 –107 –39 –112 –54

630 800 –75 0 +32 0 +50 0 +62 +30 +80 +30 +82 +50
–107 0 –125 0 –137 –30 –155 –30 –157 –50
–95 –12 –108 –17 –125 –42 –138 –47 –145 –62

800 1 000 –100 0 +36 0 +56 0 +70 +34 +90 +34 +92 +56
–136 0 –156 0 –170 –34 –190 –34 –192 –56
–122 –14 –136 –20 –156 –48 –170 –54 –178 –70

1 000 1 250 –125 0 +42 0 +66 0 +82 +40 +106 +40 +108 +66
–167 0 –191 0 –207 –40 –231 –40 –233 –66
–150 –17 –167 –24 –190 –57 –207 –64 –216 –83

1 250 1 600 –160 0 +50 0 +78 0 +98 +48 +126 +48 +128 +78
–210 0 –238 0 –258 –48 –286 –48 –288 –78
–189 –21 –208 –30 –237 –69 –256 –78 –267 –99

1 600 2 000 –200 0 +60 0 +92 0 +118 +58 +150 +58 +152 +92
–260 0 –292 0 –318 –58 –350 –58 –352 –92
–235 –25 –257 –35 –293 –83 –315 –93 –327 –117

13

345
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp n6 p6 p7 r6 r7

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

50 80 –15 0 +39 +20 +51 +32 +62 +32 – – – –

–54 –20 –66 –32 –77 –32 – – – –
–50 –24 –62 –36 –72 –38 – – – –

80 100 –20 0 +45 +23 +59 +37 +72 +37 +73 +51 +86 +51
–65 –23 –79 –37 –92 –37 –93 –51 –106 –51
–59 –29 –73 –43 –85 –44 –87 –57 –99 –58

100 120 –20 0 +45 +23 +59 +37 +72 +37 +76 +54 +89 +54
–65 –23 –79 –37 –92 –37 –96 –54 –109 –54
–59 –29 –73 –43 –85 –44 –90 –60 –102 –61

120 140 –25 0 +52 +27 +68 +43 +83 +43 +88 +63 +103 +63
–77 –27 –93 –43 –108 –43 –113 –63 –128 –63
–70 –34 –86 –50 –100 –51 –106 –70 –120 –71

140 160 –25 0 +52 +27 +68 +43 +83 +43 +90 +65 +105 +65
–77 –27 –93 –43 –108 –43 –115 –65 –130 –65
–70 –34 –86 –50 –100 –51 –108 –72 –122 –73

160 180 –25 0 +52 +27 +68 +43 +83 +43 +93 +68 +108 +68
–77 –27 –93 –43 –108 –43 –118 –68 –133 –68
–70 –34 –86 –50 –100 –51 –111 –75 –125 –76

180 200 –30 0 +60 +31 +79 +50 +96 +50 +106 +77 +123 +77
–90 –31 –109 –50 –126 –50 –136 –77 –153 –77
–82 –39 –101 –58 –116 –60 –128 –85 –143 –87

200 225 –30 0 +60 +31 +79 +50 +96 +50 +109 +80 +126 +80
–90 –31 –109 –50 –126 –50 –139 –80 –156 –80
–82 –39 –101 –58 –116 –60 –131 –88 –146 –90

225 250 –30 0 +60 +31 +79 +50 +96 +50 +113 +84 +130 +84
–90 –31 –109 –50 –126 –50 –143 –84 –160 –84
–82 –39 –101 –58 –116 –60 –135 –92 –150 –94

250 280 –35 0 +66 +34 +88 +56 +108 +56 +126 +94 +146 +94
–101 –34 –123 –56 –143 –56 –161 –94 –181 –94
–92 –43 –114 –65 –131 –68 –152 –103 –169 –106

280 315 –35 0 +66 +34 +88 +56 +108 +56 +130 +98 +150 +98
–101 –34 –123 –56 –143 –56 –165 –98 –185 –98
–92 –43 –114 –65 –131 –68 –156 –107 –173 –110

315 355 –40 0 +73 +37 +98 +62 +119 +62 +144 +108 +165 +108
–113 –37 –138 –62 –159 –62 –184 –108 –205 –108
–102 –48 –127 –73 –146 –75 –173 –119 –192 –121

355 400 –40 0 +73 +37 +98 +62 +119 +62 +150 +114 +171 +114
–113 –37 –138 –62 –159 –62 –190 –114 –211 –114
–102 –48 –127 –73 –146 –75 –179 –125 –198 –127

400 450 –45 0 +80 +40 +108 +68 +131 +68 +166 +126 +189 +126
–125 –40 –153 –68 –176 –68 –211 –126 –234 –126
–113 –52 –141 –80 –161 –83 –199 –138 –219 –141

346
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp n6 p6 p7 r6 r7

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

450 500 –45 0 +80 +40 +108 +68 +131 +68 +172 +132 +195 +132
–125 –40 –153 –68 –176 –68 –217 –132 –240 –132
–113 –52 –141 –80 –161 –83 –205 –144 –225 –147

500 560 –50 0 +88 +44 +122 +78 +148 +78 +194 +150 +220 +150
–138 –44 –172 –78 –198 –78 –244 –150 –270 –150
–125 –57 –159 –91 –182 –94 –231 –163 –254 –166

560 630 –50 0 +88 +44 +122 +78 +148 +78 +199 +155 +225 +155
–138 –44 –172 –78 –198 –78 –249 –155 –275 –155
–125 –57 –159 –91 –182 –94 –236 –168 –259 –171

630 710 –75 0 +100 +50 +138 +88 +168 +88 +225 +175 +255 +175
–175 –50 –213 –88 –243 –88 –300 –175 –330 –175
–158 –67 –196 –105 –221 –110 –283 –192 –308 –197

710 800 –75 0 +100 +50 +138 +88 +168 +88 +235 +185 +265 +185
–175 –50 –213 –88 –243 –88 –310 –185 –340 –185
–158 –67 –196 –105 –221 –110 –293 –202 –318 –207

800 900 –100 0 +112 +56 +156 +100 +190 +100 +266 +210 +300 +210
–212 –56 –256 –100 –290 –100 –366 –210 –400 –210
–192 –76 –236 –120 –263 –127 –346 –230 –373 –237

900 1 000 –100 0 +112 +56 +156 +100 +190 +100 +276 +220 +310 +220
–212 –56 –256 –100 –290 –100 –376 –220 –410 –220
–192 –76 –236 –120 –263 –127 –356 –240 –383 –247

1 000 1 120 –125 0 +132 +66 +186 +120 +225 +120 +316 +250 +355 +250
–257 –66 –311 –120 –350 –120 –441 –250 –480 –250
–233 –90 –287 –144 –317 –153 –417 –274 –447 –283

1 120 1 250 –125 0 +132 +66 +186 +120 +225 +120 +326 +260 +365 +260
–257 –66 –311 –120 –350 –120 –451 –260 –490 –260
–233 –90 –287 –144 –317 –153 –427 –284 –457 –293

1 250 1 400 –160 0 +156 +78 +218 +140 +265 +140 +378 +300 +425 +300
–316 –78 –378 –140 –425 –140 –538 –300 –585 –300
–286 –108 –348 –170 –385 –180 –508 –330 –545 –340

1 400 1 600 –160 0 +156 +78 +218 +140 +265 +140 +408 +330 +455 +330
–316 –78 –378 –140 –425 –140 –568 –330 –615 –330
–286 –108 –348 –170 –385 –180 –538 –360 –575 –370

1 600 1 800 –200 0 +184 +92 +262 +170 +320 +170 +462 +370 +520 +370
–384 –92 –462 –170 –520 –170 –662 –370 –720 –370
–349 –127 –427 –205 –470 –220 –627 –405 –670 –420

1 800 2 000 –200 0 +184 +92 +262 +170 +320 +170 +492 +400 +550 +400
–384
–349
–92
–127
–462
–427
–170
–205
–520
–470
–170
–220
–692
–657
–400
–435
–750
–700
–400
–450 13

347
Ekler

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp s6min ± IT6/2 s7min ± IT7/2

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

200 225 –30 0 +144 +115 +153 +107

–174 –115 –183 –107
–166 –123 –173 –117

225 250 –30 0 +154 +125 +163 +117

–184 –125 –193 –117
–176 –133 –183 –127

250 280 –35 0 +174 +142 +184 +132

–209 –142 –219 –132
–200 –151 –207 –144

280 315 –35 0 +186 +154 +196 +144

–221 –154 –231 –144
–212 –163 –219 –156

315 355 –40 0 +208 +172 +218 +161

–248 –172 –258 –161
–237 –183 –245 –174

355 400 –40 0 +226 +190 +236 +179

–266 –190 –276 –179
–255 –201 –263 –192

400 450 –45 0 +252 +212 +263 +200

–297 –212 –308 –200
–285 –224 –293 –215

450 500 –45 0 +272 +232 +283 +220

–317 –232 –328 –220
–305 –244 –313 –235

500 560 –50 0 +302 +258 +315 +245

–352 –258 –365 –245
–339 –271 –349 –261

560 630 –50 0 +332 +288 +345 +275

–382 –288 –395 –275
–369 –301 –379 –291

630 710 –75 0 +365 +315 +380 +300

–440 –315 –455 –300
–423 –332 –433 –322

710 800 –75 0 +405 +355 +420 +340

–480 –355 –495 –340
–463 –372 –473 –362

800 900 –100 0 +458 +402 +475 +385

–558 –402 –575 –385
–538 –422 –548 –412

900 1 000 –100 0 +498 +442 +515 +425

–598 –442 –615 –425
–578 –462 –588 –452

348
 Ek B

Ek B-1

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Mil Rulman Mil çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal Delik çapı Tolerans sınıfları
çap toleransı
d D dmp s6min ± IT6/2 s7min ± IT7/2

Sapmalar (mil çapı)

Teorik sıkılık (-)
büyük dahil alt üst Muhtemel sıkılık (-)

mm mm mm

1 000 1 120 –125 0 +553 +487 +572 +467

–678 –487 –697 –467
–654 –511 –664 –500

1 120 1 250 –125 0 +613 +547 +632 +527

–738 –547 –757 –527
–714 –571 –724 –560

1 250 1 400 –160 0 +679 +601 +702 +577

–839 –601 –862 –577
–809 –631 –822 –617

1 400 1 600 –160 0 +759 +681 +782 +657

–919 –681 –942 –657
–889 –711 –902 –697

1 600 1 800 –200 0 +866 +774 +895 +745

–1 066 –774 –1 095 –745
–1 031 –809 –1 045 –795

1 800 2 000 –200 0 +966 +874 +995 +845

–1 166 –874 –1 195 –845
–1 131 –909 –1 145 –895

13

349
Ekler

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp F7 G6 G7 H5 H6

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel boşluk (+)

mm mm mm

6 10 0 –8 +13 +28 +5 +14 +5 +20 0 +6 0 +9

+13 +36 +5 +22 +5 +28 0 +14 0 +17
+16 +33 +7 +20 +8 +25 +2 +12 +2 +15

10 18 0 –8 +16 +34 +6 +17 +6 +24 0 +8 0 +11

+16 +42 +6 +25 +6 +32 0 +16 0 +19
+19 +39 +8 +23 +9 +29 +2 +14 +2 +17

18 30 0 –9 +20 +41 +7 +20 +7 +28 0 +9 +0 +13

+20 +50 +7 +29 +7 +37 0 +18 0 +22
+23 +47 +10 +26 +10 +34 +2 +16 +3 +19

30 50 0 –11 +25 +50 +9 +25 +9 +34 0 +11 0 +16

+25 +61 +9 +36 +9 +45 0 +22 0 +27
+29 +57 +12 +33 +13 +41 +3 +19 +3 +24

50 80 0 –13 +30 +60 +10 +29 +10 +40 0 +13 0 +19

+30 +73 +10 +42 +10 +53 0 +26 0 +32
+35 +68 +14 +38 +15 +48 +3 +23 +4 +28

80 120 0 –15 +36 +71 +12 +34 +12 +47 0 +15 0 +22
+36 +86 +12 +49 +12 +62 0 +30 0 +37
+41 +81 +17 +44 +17 +57 +4 +26 +5 +32

120 150 0 –18 +43 +83 +14 +39 +14 +54 0 +18 0 +25
+43 +101 +14 +57 +14 +72 0 +36 0 +43
+50 +94 +20 +51 +21 +65 +5 +31 +6 +37

150 180 0 –25 +43 +83 +14 +39 +14 +54 0 +18 0 +25
+43 +108 +14 +64 +14 +79 0 +43 0 +50
+51 +100 +21 +57 +22 +71 +6 +37 +7 +43

180 250 0 –30 +50 +96 +15 +44 +15 +61 0 +20 0 +29
+50 +126 +15 +74 +15 +91 0 +50 0 +59
+60 +116 +23 +66 +25 +81 +6 +44 +8 +51

250 315 0 –35 +56 +108 +17 +49 +17 +69 0 +23 0 +32
+56 +143 +17 +84 +17 +104 0 +58 0 +67
+68 +131 +26 +75 +29 +92 +8 +50 +9 +58

315 400 0 –40 +62 +119 +18 +54 +18 +75 0 +25 0 +36
+62 +159 +18 +94 +18 +115 0 +65 0 +76
+75 +146 +29 +83 +31 +102 +8 +57 +11 +65

400 500 0 –45 +68 +131 +20 +60 +20 +83 0 +27 0 +40
+68 +176 +20 +105 +20 +128 0 +72 0 +85
+83 +161 +32 +93 +35 +113 +9 +63 +12 +73

500 630 0 –50 +76 +146 +22 +66 +22 +92 0 +28 0 +44
+76 +196 +22 +116 +22 +142 0 +78 0 +94
+92 +180 +35 +103 +38 +126 +10 +68 +13 +81

630 800 0 –75 +80 +160 +24 +74 +24 +104 0 +32 0 +50
+80 +235 +24 +149 +24 +179 0 +107 0 +125
+102 +213 +41 +132 +46 +157 +12 +95 +17 +108

350
 Ek B

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp F7 G6 G7 H5 H6

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel boşluk (+)

mm mm mm

800 1 000 0 –100 +86 +176 +26 +82 +26 +116 0 +36 0 +56
+86 +276 +26 +182 +26 +216 0 +136 0 +156
+113 +249 +46 +162 +53 +189 +14 +122 +20 +136

1 000 1 250 0 –125 +98 +203 +28 +94 +28 +133 0 +42 0 +66
+98 +328 +28 +219 +28 +258 0 +167 0 +191
+131 +295 +52 +195 +61 +225 +17 +150 +24 +167

1 250 1 600 0 –160 +110 +235 +30 +108 +30 +155 0 +50 0 +78
+110 +395 +30 +268 +30 +315 0 +210 0 +238
+150 +355 +60 +238 +70 +275 +21 +189 +30 +208

1 600 2 000 0 –200 +120 +270 +32 +124 +32 +182 0 +60 0 +92
+120 +470 +32 +324 +32 +382 0 +260 0 +292
+170 +420 +67 +289 +82 +332 +25 +235 +35 +257

2 000 2 500 0 –250 +130 +305 +34 +144 +34 +209 0 +70 0 +110
+130 +555 +34 +394 +34 +459 0 +320 0 +360
+189 +496 +77 +351 +93 +400 +30 +290 +43 +317

13

351
Ekler

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–
Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler
Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp H7 H8 H9 H10 J6

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

6 10 0 –8 0 +15 0 +22 0 +36 0 +58 –4 +5

0 +23 0 +30 0 +44 0 +66 –4 +13
+3 +20 +3 +27 +3 +41 +3 +63 –2 +11

10 18 0 –8 0 +18 0 +27 0 +43 0 +70 –5 +6

0 +26 0 +35 0 +51 0 +78 –5 +14
+3 +23 +3 +32 +3 +48 +3 +75 –3 +12

18 30 0 –9 0 +21 0 +33 0 +52 0 +84 –5 +8

0 +30 0 +42 0 +61 0 +93 –5 +17
+3 +27 +3 +39 +4 +57 +4 +89 –2 +14

30 50 0 –11 0 +25 0 +39 0 +62 0 +100 –6 +10

0 +36 0 +50 0 +73 0 +111 –6 +21
+4 +32 +4 +46 +5 +68 +5 +106 –3 +18

50 80 0 –13 0 +30 0 +46 0 +74 0 +120 –6 +13

0 +43 0 +59 0 +87 0 +133 –6 +26
+5 +38 +5 +54 +5 +82 +6 +127 –2 +22

80 120 0 –15 0 +35 0 +54 0 +87 0 +140 –6 +16

0 +50 0 +69 0 +102 0 +155 –6 +31
+5 +45 +6 +63 +6 +96 +7 +148 –1 +26

120 150 0 –18 0 +40 0 +63 0 +100 0 +160 –7 +18

0 +58 0 +81 0 +118 0 +178 –7 +36
+7 +51 +7 +74 +8 +110 +8 +170 –1 +30

150 180 0 –25 0 +40 0 +63 0 +100 0 +160 –7 +18

0 +65 0 +88 0 +125 0 +185 –7 +43
+8 +57 +10 +78 +10 +115 +11 +174 0 +36

180 250 0 –30 0 +46 0 +72 0 +115 0 +185 –7 +22

0 +76 0 +102 0 +145 0 +215 –7 +52
+10 +66 +12 +90 +13 +132 +13 +202 +1 +44

250 315 0 –35 0 +52 0 +81 0 +130 0 +210 –7 +25

0 +87 0 +116 0 +165 0 +245 –7 +60
+12 +75 +13 +103 +15 +150 +16 +229 +2 +51

315 400 0 –40 0 +57 0 +89 0 +140 0 +230 –7 +29

0 +97 0 +129 0 +180 0 +270 –7 +69
+13 +84 +15 +114 +17 +163 +18 +252 +4 +58

400 500 0 –45 0 +63 0 +97 0 +155 0 +250 –7 +33

0 +108 0 +142 0 +200 0 +295 –7 +78
+15 +93 +17 +125 +19 +181 +20 +275 +5 +66

500 630 0 –50 0 +70 0 +110 0 +175 0 +280 – –

0 +120 0 +160 0 +225 0 +330 – –
+16 +104 +19 +141 +21 +204 +22 +308 – –

630 800 0 –75 0 +80 0 +125 0 +200 0 +320 – –

0 +155 0 +200 0 +275 0 +395 – –
+22 +133 +27 +173 +30 +245 +33 +362 – –

352
 Ek B

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–
Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler
Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp H7 H8 H9 H10 J6

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

800 1 000 0 –100 0 +90 0 +140 0 +230 0 +360 – –

0 +190 0 +240 0 +330 0 +460 – –
+27 +163 +33 +207 +39 +291 +43 +417 – –

1 000 1 250 0 –125 0 +105 0 +165 0 +260 0 +420 – –

0 +230 0 +290 0 +385 0 +545 – –
+33 +197 +41 +249 +48 +337 +53 +492 – –

1 250 1 600 0 –160 0 +125 0 +195 0 +310 0 +500 – –

0 +285 0 +355 0 +470 0 +660 – –
+40 +245 +51 +304 +60 +410 +67 +593 – –

1 600 2 000 0 –200 0 +150 0 +230 0 +370 0 +600 – –

0 +350 0 +430 0 +570 0 +800 – –
+50 +300 +62 +368 +74 +496 +83 +717 – –

2 000 2 500 0 –250 0 +175 0 +280 0 +440 0 +700 – –

0 +425 0 +530 0 +690 0 +950 – –
+59 +366 +77 +453 +91 +599 +103 +847 – –

13

353
Ekler

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp J7 JS5 JS6 JS7 K5

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

6 10 0 –8 –7 +8 –3 +3 –4,5 +4,5 –7,5 +7,5 –5 +1

–7 +16 –3 +11 –4,5 +12,5 –7,5 +15,5 –5 +9
–4 +13 –1 +9 –3 +11 –5 +13 –3 +7

10 18 0 –8 –8 +10 –4 +4 –5,5 +5,5 –9 +9 –6 +2

–8 +18 –4 +12 –5,5 +13,5 –9 +17 –6 +10
–5 +15 –2 +10 –3 +11 –6 +14 –4 +8

18 30 0 –9 –9 +12 –4,5 +4,5 –6,5 +6,5 –10,5 +10,5 –8 +1

–9 +21 –4,5 +13,5 –6,5 +15,5 –10,5 +19,5 –8 +10
–6 +18 –2 +11 –4 +13 –7 +16 –6 +8

30 50 0 –11 –11 +14 –5,5 +5,5 –8 +8 –12,5 +12,5 –9 +2

–11 +25 –5,5 +16,5 –8 +19 –12,5 +23,5 –9 +13
–7 +21 –3 +14 –5 +16 –9 +20 –6 +10

50 80 0 –13 –12 +18 –6,5 +6,5 –9,5 +9,5 –15 +15 –10 +3
–12 +31 –6,5 +19,5 –9,5 +22,5 –15 +28 –10 +16
–7 +26 –3 +16 –6 +19 –10 +23 –7 +13

80 120 0 –15 –13 +22 –7,5 +7,5 –11 +11 –17,5 +17,5 –13 +2
–13 +37 –7,5 +22,5 –11 +26 –17,5 +32,5 –13 +17
–8 +32 –4 +19 –6 +21 –12 +27 –9 +13

120 150 0 –18 –14 +26 –9 +9 –12,5 +12,5 –20 +20 –15 +3
–14 +44 –9 +27 –12,5 +30,5 –20 +38 –15 +21
–7 +37 –4 +22 –7 +25 –13 +31 –10 +16

150 180 0 –25 –14 +26 –9 +9 –12,5 +12,5 –20 +20 –15 +3
–14 +51 –9 +34 –12,5 +37,5 –20 +45 –15 +28
–6 +43 –3 +28 –6 +31 –12 +37 –9 +22

180 250 0 –30 –16 +30 –10 +10 –14,5 +14,5 –23 +23 –18 +2
–16 +60 –10 +40 –14,5 +44,5 –23 +53 –18 +32
–6 +50 –4 +34 –6 +36 –13 +43 –12 +26

250 315 0 –35 –16 +36 –11,5 +11,5 –16 +16 –26 +26 –20 +3
–16 +71 –11,5 +46,5 –16 –51 –26 +61 –20 +38
–4 +59 –4 +39 –7 +42 –14 +49 –12 +30

315 400 0 –40 –18 +39 –12,5 +12,5 –18 +18 –28,5 +28,5 –22 +3
–18 +79 –12,5 +52,5 –18 +58 –28,5 +68,5 –22 +43
–5 +66 –4 +44 –7 +47 –15 +55 –14 +35

400 500 0 –45 –20 +43 –13,5 +13,5 –20 +20 –31,5 +31,5 –25 +2
–20 +88 –13,5 +58,5 –20 +65 –31,5 +76,5 –25 +47
–5 +73 –4 +49 –8 +53 –17 +62 –16 +38

500 630 0 –50 – – –14 +14 –22 +22 –35 +35 – –

– – –14 +64 –22 +72 –35 +85 – –
– – –4 +54 –9 +59 –19 +69 – –

630 800 0 –75 – – –16 +16 –25 +25 –40 +40 – –

– – –16 +91 –25 +100 –40 +115 – –
– – –4 +79 –8 +83 –18 +93 – –

354
 Ek B

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp J7 JS5 JS6 JS7 K5

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

800 1 000 0 –100 – – –18 +18 –28 +28 –45 +45 – –

– – –18 +118 –28 +128 –45 +145 – –
– – –4 +104 –8 +108 –18 +118 – –

1 000 1 250 0 –125 – – –21 +21 –33 +33 –52 +52 – –

– – –21 +146 –33 +158 –52 +177 – –
– – –4 +129 –9 +134 –20 +145 – –

1 250 1 600 0 –160 – – –25 +25 –39 +39 –62 +62 – –

– – –25 +185 –39 +199 –62 +222 – –
– – –4 +164 –9 +169 –22 +182 – –

1 600 2 000 0 –200 – – –30 +30 –46 +46 –75 +75 – –

– – –30 +230 –46 +246 –75 +275 – –
– – –5 +205 –11 +211 –25 +225 – –

2 000 2 500 0 –250 – – –35 +35 –55 +55 –87 +87 – –

– – –35 +285 –55 +305 –87 +337 – –
– – –5 +255 –12 +262 –28 +278 – –

13

355
Ekler

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp K6 K7 M5 M6 M7

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

6 10 0 –8 –7 +2 –10 +5 –10 –4 –12 –3 –15 0

–7 +10 –10 +13 –10 +4 –12 +5 –15 +8
–5 +8 –7 +10 –8 +2 –10 +3 –12 +5

10 18 0 –8 –9 +2 –12 +6 –12 –4 –15 –4 –18 0

–9 +10 –12 +14 –12 +4 –15 +4 –18 +8
–7 +8 –9 +11 –10 +2 –13 +2 –15 +5

18 30 0 –9 –11 +2 –15 +6 –14 –4 –17 –4 –21 0

–11 +11 –15 +15 –14 +4 –17 +5 –21 +9
–8 +8 –12 +12 –12 +2 –14 +2 –18 +6

30 50 0 –11 –13 +3 –18 +7 –16 –5 –20 –4 –25 0

–13 +14 –18 +18 –16 +6 –20 +7 –25 +11
–10 +11 –14 +14 –13 +3 –17 +4 –21 +7

50 80 0 –13 –15 +4 –21 +9 –19 –6 –24 –5 –30 0

–15 +17 –21 +22 –19 +7 –24 +8 –30 +13
–11 +13 –16 +17 –16 +4 –20 +4 –25 +8

80 120 0 –15 –18 +4 –25 +10 –23 –8 –28 –6 –35 0

–18 +19 –25 +25 –23 +7 –28 +9 –35 +15
–13 +14 –20 +20 –19 +3 –23 +4 –30 +10

120 150 0 –18 –21 +4 –28 +12 –27 –9 –33 –8 –40 0

–21 +22 –28 +30 –27 +9 –33 +10 –40 +18
–15 +16 –21 +23 –22 +4 –27 +4 –33 +11

150 180 0 –25 –21 +4 –28 +12 –27 –9 –33 –8 –40 0

–21 +29 –28 +37 –27 +16 –33 +17 –40 +25
–14 +22 –20 +29 –21 +10 –26 +10 –32 +17

180 250 0 –30 –24 +5 –33 +13 –31 –11 –37 –8 –46 0
–24 +35 –33 +43 –31 +19 –37 +22 –46 +30
–16 +27 –23 +33 –25 +13 –29 +14 –36 +20

250 315 0 –35 –27 +5 –36 +16 –36 –13 –41 –9 –52 0
–27 +40 –36 +51 –36 +22 –41 +26 –52 +35
–18 +31 –24 +39 –28 +14 –32 +17 –40 +23

315 400 0 –40 –29 +7 –40 +17 –39 –14 –46 –10 –57 0
–29 +47 –40 +57 –39 +26 –46 +30 –57 +40
–18 +36 –27 +44 –31 +18 –35 +19 –44 +27

400 500 0 –45 –32 +8 –45 +18 –43 –16 –50 –10 –63 0
–32 +53 –45 +63 –43 +29 –50 +35 –63 +45
–20 +41 –30 +48 –34 +20 –38 +23 –48 +30

500 630 0 –50 –44 0 –70 0 – – –70 –26 –96 –26

–44 +50 –70 +50 – – –70 +24 –96 +24
–31 +37 –54 +34 – – –57 +11 –80 +8

630 800 0 –75 –50 0 –80 0 – – –80 –30 –110 –30

–50 +75 –80 +75 – – –80 +45 –110 +45
–33 +58 –58 +53 – – –63 +28 –88 +23

356
 Ek B

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp K6 K7 M5 M6 M7

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

800 1 000 0 –100 –56 0 –90 0 – – –90 –34 –124 –34

–56 +100 –90 +100 – – –90 +66 –124 +66
–36 +80 –63 +73 – – –70 +46 –97 +39

1 000 1 250 0 –125 –66 0 –105 0 – – –106 –40 –145 –40

–66 +125 –105 +125 – – –106 +85 –145 +85
–42 +101 –72 +92 – – –82 +61 –112 +52

1 250 1 600 0 –160 –78 0 –125 0 – – –126 –48 –173 –48

–78 +160 –125 +160 – – –126 +112 –173 +112
–48 +130 –85 +120 – – –96 +82 –133 +72

1 600 2 000 0 –200 –92 0 –150 0 – – –158 –58 –208 –58

–92 +200 –150 +200 – – –150 +142 –208 +142
–57 +165 –100 +150 – – –115 +107 –158 +92

2 000 2 500 0 –250 –110 0 –175 0 – – –178 –68 –243 –68

–110 +250 –175 +250 – – –178 +182 –243 +182
–67 +207 –116 +191 – – –135 +139 –184 +123

13

357
Ekler

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp N6 N7 P6 P7

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

6 10 0 –8 –16 –7 –19 –4 –21 –12 –24 –9

–16 +1 –19 +4 –21 –4 –24 –1
–14 –1 –16 +1 –19 –6 –21 –4

10 18 0 –8 –20 –9 –23 –5 –26 –15 –29 –11

–20 –1 –23 +3 –26 –7 –29 –3
–18 –3 –20 0 –24 –9 –26 –6

18 30 0 –9 –24 –11 –28 –7 –31 –18 –35 –14

–24 –2 –28 +2 –31 –9 –35 –5
–21 –5 –25 –1 –28 –12 –32 –8

30 50 0 –11 –28 –12 –33 –8 –37 –21 –42 –17

–28 –1 –33 +3 –37 –10 –42 –6
–25 –4 –29 –1 –34 –13 –38 –10

50 80 0 –13 –33 –14 –39 –9 –45 –26 –51 –21

–33 –1 –39 +4 –45 –13 –51 –8
–29 –5 –34 –1 –41 –17 –46 –13

80 120 0 –15 –38 –16 –45 –10 –52 –30 –59 –24
–38 –1 –45 +5 –52 –15 –59 –9
–33 –6 –40 0 –47 –20 –54 –14

120 150 0 –18 –45 –20 –52 –12 –61 –36 –68 –28
–45 –2 –52 +6 –61 –18 –68 –10
–39 –8 –45 –1 –55 –24 –61 –17

150 180 0 –25 –45 –20 –52 –12 –61 –36 –68 –28
–45 +5 –52 +13 –61 –11 –68 –3
–38 –2 –44 +5 –54 –18 –60 –11

180 250 0 –30 –51 –22 –60 –14 –70 –41 –79 –33
–51 +8 –60 +16 –70 –11 –79 –3
–43 0 –50 +6 –62 –19 –69 –13

250 315 0 –35 –57 –25 –66 –14 –79 –47 –88 –36
–57 +10 –66 +21 –79 –12 –88 –1
–48 +1 –54 +9 –70 –21 –76 –13

315 400 0 –40 –62 –26 –73 –16 –87 –51 –98 –41
–62 +14 –73 +24 –87 –11 –98 –1
–51 +3 –60 +11 –76 –22 –85 –14

400 500 0 –45 –67 –27 –80 –17 –95 –55 –108 –45
–67 +18 –80 +28 –95 –10 –108 0
–55 +6 –65 +13 –83 –22 –93 –15

500 630 0 –50 –88 –44 –114 –44 –122 –78 –148 –78
–88 +6 –114 +6 –122 –28 –148 –28
–75 –7 –98 –10 –109 –41 –132 –44

630 800 0 –75 –100 –50 –130 –50 –138 –88 –168 –88
–100 +25 –130 +25 –138 –13 –168 –13
–83 +8 –108 +3 –121 –30 –146 –35

358
 Ek B

Ek B-2

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (metrik)

+
0
–

Yatak Rulman Yatak delik çapı sapmaları, oluşan geçmeler

Nominal . Dış çap toleransı Tolerans sınıfları
delik çapı
D D Dmp N6 N7 P6 P7

Sapmalar (yatak delik çapı)

Teorik sıkılık (–)/boşluk (+)
büyük dahil üst alt Muhtemel sıkılık (–)/boşluk (+)

mm mm mm

800 1 000 0 –100 –112 –56 –146 –56 –156 –100 –190 –100
–112 +44 –146 +44 –156 0 –190 0
–92 +24 –119 +17 –136 –20 –163 –27

1 000 1 250 0 –125 –132 –66 –171 –66 –186 –120 –225 –120
–132 +59 –171 +59 –186 +5 –225 +5
–108 +35 –138 +26 –162 –19 –192 –28

1 250 1 600 0 –160 –156 –78 –203 –78 –218 –140 –265 –140
–156 +82 –203 +82 –218 +20 –265 +20
–126 +52 –163 +42 –188 –10 –225 –20

1 600 2 000 0 –200 –184 –92 –242 –92 –262 –170 –320 –170
–184 +108 –242 +108 –262 +30 –320 +30
–149 +73 –192 +58 –227 –5 –270 –20

2 000 2 500 0 –250 –220 –110 –285 –110 –305 –195 –370 –195
–220 +140 –285 +140 –305 +55 –370 +55
–177 +97 –226 +81 –262 +12 –311 –4

13

359
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d f5 f6 g5 g6
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

4 0.1575 0.1572 0,1571 0,1569 0,1571 0,1568 0,1573 0,1571 0.1573 0.1570
1L 1L 4L
5 0.1969 0.1966 0,1965 0,1963 0,1965 0,1962 0,1967 0,1965 0.1967 0.1964 5 L
6L 7L 1T
6 0.2362 0.2359 0,2358 0,2356 0,2358 0,2355 0,2360 0,2358 0.2360 0.2357 1 T

7 0.2756 0.2753 0,2751 0,2749 0,2751 0,2747 0,2754 0,2752 0.2754 0.2750
8 0.3150 0.3147 0,3145 0,3143 2L 0,3145 0,3141 2L 0,3148 0,3146 4L 0.3148 0.3144 6 L
9 0.3543 0.3540 0,3538 0,3536 7L 0,3538 0,3534 9L 0,3541 0,3539 1T 0.3541 0.3537 1 T
10 0.3937 0.3934 0,3932 0,3930 0,3932 0,3928 0,3935 0,3933 0.3935 0.3931

12 0.4724 0.4721 0,4718 0,4714 0,4718 0,4713 0,4722 0,4720 0.4722 0.4717
3L 3L 4L
15 0.5906 0.5903 0,5900 0,5896 0,5900 0,5895 0,5904 0,5902 0.5904 0.5899 7 L
10 L 11 L 1T
17 0.6693 0.6690 0,6687 0,6683 0,6687 0,6682 0,6691 0,6689 0.6691 0.6686 1 T

20 0.7874 0.7870 0,7866 0,7863 0,7866 0,7861 0,7871 0,7868 0.7871 0.7866
4L 4L 6L
25 0.9843 0.9839 0,9835 0,9832 0,9835 0,9830 0,9840 0,9837 0.9840 0.9835 8 L
11 L 13 L 1T
30 1.1811 1.1807 1,1803 1,1800 1,1803 1,1798 1,1808 1,1805 1.1808 1.1803 1 T

35 1.3780 1.3775 1,3770 1,3766 1,3770 1,3763 1,3776 1,3772 1.3776 1.3770
40 1.5748 1.5743 1,5738 1,5734 5L 1,5738 1,5731 5L 1,5744 1,5740 8L 1.5744 1.5738 10 L
45 1.7717 1.7712 1,7707 1,7703 14 L 1,7707 1,7700 17 L 1,7713 1,7709 1T 1.7713 1.7707 1 T
50 1.9685 1.9680 1,9675 1,9671 1,9675 1,9668 1,9681 1,9677 1.9681 1.9675

55 2.1654 2.1648 2,1642 2,1637 2,1642 2,1634 2,1650 2,1645 2.1650 2.1643
60 2.3622 2.3616 2,3610 2,3605 2,3610 2,3602 2,3618 2,3613 2.3618 2.3611
65 2.5591 2.5585 2,5579 2,5574 6L 2,5579 2,5571 6L 2,5587 2,5582 9L 2.5587 2.5580 11 L
70 2.7559 2.7553 2,7547 2,7542 17 L 2,7547 2,7539 20 L 2,7555 2,7550 2T 2.7555 2.7548 2 T
75 2.9528 2.9522 2,9516 2,9511 2,9516 2,9508 2,9524 2,9519 2.9524 2.9517
80 3.1496 3.1490 3,1484 3,1479 3,1484 3,1476 3,1492 3,1487 3.1492 3.1485

85 3.3465 3.3457 3,3451 3,3445 3,3450 3,3442 3,3460 3,3454 3.3460 3.3452
90 3.5433 3.5425 3,5419 3,5413 3,5418 3,5410 3,5428 3,5422 3.5428 3.5420
95 3.7402 3.7394 3,7388 3,7382 3,7387 3,7379 3,7397 3,7391 3.7397 3.7389
6L 7L 11 L
100 3.9370 3.9362 3,9356 3,9350 3,9355 3,9347 3,9365 3,9359 3.9365 3.9357 13 L
20 L 23 L 3T
105 4.1339 4.1331 4,1325 4,1319 4,1324 4,1316 4,1334 4,1328 4.1334 4.1326 3 T
110 4.3307 4.3299 4,3293 4,3287 4,3292 4,3284 4,3302 4,3296 4.3302 4.3294
120 4.7244 4.7236 4,7230 4,7224 4,7229 4,7221 4,7239 4,7233 4.7239 4.7231

130 5.1181 5.1171 5,1164 5,1157 5,1164 5,1154 5,1176 5,1169 5.1175 5.1166
140 5.5118 5.5108 5,5101 5,5094 5,5101 5,5091 5,5113 5,5106 5.5112 5.5103
150 5.9055 5.9045 5,9038 5,9031 7L 5,9038 5,9028 7L 5,9050 5,9043 12 L 5.9049 5.9040 15 L
160 6.2992 6.2982 6,2975 6,2968 24 L 6,2975 6,2965 27 L 6,2987 6,2980 5T 6.2986 6.2977 4 T
170 6.6929 6.6919 6,6912 6,6905 6,6912 6,6902 6,6924 6,6917 6.6923 6.6914
180 7.0866 7.0856 7,0849 7,0842 7,0849 7,0839 7,0861 7,0854 7.0860 7.0851

190 7.4803 7.4791 7,4783 7,4776 7,4783 7,4772 7,4797 7,4789 7.4797 7.4786
200 7.8740 7.8728 7,8720 7,8713 8L 7,8720 7,8709 8L 7,8734 7,8726 14 L 7.8734 7.8723 17 L
220 8.6614 8.6602 8,6594 8,6587 27 L 8,6594 8,6583 31 L 8,6608 8,6600 6T 8.6608 8.6597 6 T
240 9.4488 9.4476 9,4468 9,4461 9,4468 9,4457 9,4482 9,4474 9.4482 9.4471

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

360
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d f5 f6 g5 g6
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme1)Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10,2340 10,2331 10,2340 10,2328 10,2356 10,2346 10.2355 10.2343
11.0236 11.0222 11,0214 11,0205 8 L 11,0214 11,0202 8 L 16 L
280 11,0230 11,0220 11.0229 11.0217 19 L
11.8110 11.8096 11,8088 11,8079 31 L 11,8088 11,8076 34 L 8T
300 11,8104 11,8094 11.8103 11.8091 7 T

320 12.5984 12.5968 12,5960 12,5950 12,5960 12,5946 12,5977 12,5967 12.5977 12.5963
340 13.3858 13.3842 13,3834 13,3824 13,3834 13,3820 13,3851 13,3841 13.3851 13.3837
14,1698 8 L 14,1694 8 L 17 L
360 14.1732 14.1716 14,1708 14,1708 14,1725 14,1715 14.1725 14.1711 21 L
14,9572 34 L 14,9568 38 L 9T
380 14.9606 14.9590 14,9582 14,9582 14,9599 14,9589 14.9599 14.9585 9 T
400 15.7480 15.7464 15,7456 15,7446 15,7456 15,7442 15,7473 15,7463 15.7473 15.7459

420 16.5354 16.5336 16,5328 16,5317 16,5328 16,5312 16,5346 16,5336 16.5346 16.5330
440 17.3228 17.3210 17,3202 17,3191 17,3202 17,3186 17,3220 17,3210 17.3220 17.3204
18,1065 8 L 18,1060 8 L 18 L
460 18.1102 18.1084 18,1076 18,1076 18,1094 18,1084 18.1094 18.1078 24 L
18,8939 37 L 18,8934 42 L 10 T
480 18.8976 18.8958 18,8950 18,8950 18,8968 18,8958 18.8968 18.8952 10 T
500 19.6850 19.6832 19,6824 19,6813 19,6824 19,6808 19,6842 19,6832 19.6842 19.6826

530 20.8661 20.8641 20,8632 20,8621 20,8632 20,8614 20,8653 20,8642 20.8652 20.8635
560 22.0472 22.0452 22,0443 22,0432 9 L 22,0443 22,0425 9 L 22,0464 22,0453 19 L 22.0463 22.0446 26 L
600 23.6220 23.6200 23,6191 23,6180 40 L 23,6191 23,6173 47 L 23,6212 23,6201 12 T 23.6211 23.6194 11 T
630 24.8031 24.8011 24,8002 24,7991 24,8002 24,7984 24,8023 24,8012 24.8022 24.8005

670 26.3780 26.3750 26,3748 26,3735 26,3748 26,3728 26,3770 26,3758 26.3771 26.3751
710 27.9528 27.9498 27,9496 27,9483 2 L 27,9496 27,9476 2 L 27,9518 27,9506 22 L 27.9519 27.9499 29 L
750 29.5276 29.5246 29,5244 29,5231 45 L 29,5244 29,5224 52 L 29,5266 29,5254 20 T 29.5267 29.5247 21 T
800 31.4961 31.4931 31,4929 31,4916 31,4929 31,4909 31,4951 31,4939 31.4952 31.4932

850 33.4646 33.4607 33,4612 33,4598 33,4612 33,4590 33,4635 33,4621 33.4636 33.4614
900 35.4331 35.4292 35,4297 35,4283 48 L 35,4297 35,4275 56 L 35,4320 35,4306 25 L 35.4321 35.4299 32 L
950 37.4016 37.3977 37,3982 37,3968 5 T 37,3982 37,3960 5T 37,4005 37,3991 28 T 37.4006 37.3984 29 T
1 000 39.3701 39.3662 39,3667 39,3653 39,3667 39,3645 39,3690 39,3676 39.3691 39.3669

1 060 41.7323 41.7274 41,7284 41,7268 41,7284 41,7258 41,7312 41,7295 41.7312 41.7286
1 120 44.0945 44.0896 44,0906 44,0890 55 L 44,0906 44,0880 65 L 44,0934 44,0917 28 L 44.0934 44.0908 37 L
1 180 46.4567 46.4518 46,4528 46,4512 10 T 46,4528 46,4502 10 T 46,4556 46,4539 38 T 46.4556 46.4530 38 T
1 250 49.2126 49.2077 49,2087 49,2071 49,2087 49,2061 49,2115 49,2098 49.2115 49.2089

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

361
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d h5 h6 h8 h9
Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

4 0.1575 0.1572 0.1575 0.1573 0.1575 0.1572 0.1575 0.1568 0,1575 0,1563
2L 3L 7L 12 L
5 0.1969 0.1966 0.1969 0.1967 0.1969 0.1966 0.1969 0.1962 0,1969 0,1957
3T 3T 3T 3T
6 0.2362 0.2359 0.2362 0.2360 0.2362 0.2359 0.2362 0.2355 0,2362 0,2350

7 0.2756 0.2753 0.2756 0.2754 0.2756 0.2752 0.2756 0.2747 0,2756 0,2742
8 0.3150 0.3147 0.3150 0.3148 2L 0.3150 0.3146 4L 0.3150 0.3141 9L 0,3150 0,3136 14 L
9 0.3543 0.3540 0.3543 0.3541 3T 0.3543 0.3539 3T 0.3543 0.3534 3T 0,3543 0,3529 3T
10 0.3937 0.3934 0.3937 0.3935 0.3937 0.3933 0.3937 0.3928 0,3937 0,3923

12 0.4724 0.4721 0.4724 0.4721 0.4724 0.4720 0.4724 0.4713 0,4724 0,4707
3L 4L 11 L 17 L
15 0.5906 0.5903 0.5906 0.5903 0.5906 0.5902 0.5906 0.5895 0,5906 0,5889
3T 3T 3T 3T
17 0.6693 0.6690 0.6693 0.6690 0.6693 0.6689 0.6693 0.6682 0,6693 0,6676

20 0.7874 0.7870 0.7874 0.7870 0.7874 0.7869 0.7874 0.7861 0,7874 0,7854
4L 5L 13 L 20 L
25 0.9843 0.9839 0.9843 0.9839 0.9843 0.9838 0.9843 0.9830 0,9843 0,9823
4T 4T 4T 4T
30 1.1811 1.1807 1.1811 1.1807 1.1811 1.1806 1.1811 1.1798 1,1811 1,1791

35 1.3780 1.3775 1.3780 1.3776 1.3780 1.3774 1.3780 1.3765 1,3780 1,3756
40 1.5748 1.5743 1.5748 1.5744 4L 1.5748 1.5742 6L 1.5748 1.5733 15 L 1,5748 1,5724 24 L
45 1.7717 1.7712 1.7717 1.7713 5T 1.7717 1.7711 5T 1.7717 1.7702 5T 1,7717 1,7693 5T
50 1.9685 1.9680 1.9685 1.9681 1.9685 1.9679 1.9685 1.9670 1,9685 1,9661

55 2.1654 2.1648 2.1654 2.1649 2.1654 2.1647 2.1654 2.1636 2,1654 2,1624
60 2.3622 2.3616 2.3622 2.3617 2.3622 2.3615 2.3622 2.3604 2,3622 2,3592
65 2.5591 2.5585 2.5591 2.5586 5L 2.5591 2.5584 7L 2.5591 2.5573 18 L 2,5591 2,5561 30 L
70 2.7559 2.7553 2.7559 2.7554 6T 2.7559 2.7552 6T 2.7559 2.7541 6T 2,7559 2,7529 6T
75 2.9528 2.9522 2.9528 2.9523 2.9528 2.9521 2.9528 2.9510 2,9528 2,9498
80 3.1496 3.1490 3.1496 3.1491 3.1496 3.1489 3.1496 3.1478 3,1496 3,1466

85 3.3465 3.3457 3.3465 3.3459 3.3465 3.3456 3.3465 3.3444 3,3465 3,3431
90 3.5433 3.5425 3.5433 3.5427 3.5433 3.5424 3.5433 3.5412 3,5433 3,5399
95 3.7402 3.7394 3.7402 3.7396 3.7402 3.7393 3.7402 3.7381 3,7402 3,7368
6L 9L 21 L 34 L
100 3.9370 3.9362 3.9370 3.9364 3.9370 3.9361 3.9370 3.9349 3,9370 3,9336
8T 8T 8T 8T
105 4.1339 4.1331 4.1339 4.1333 4.1339 4.1330 4.1339 4.1318 4,1339 4,1305
110 4.3307 4.3299 4.3307 4.3301 4.3307 4.3298 4.3307 4.3286 4,3307 4,3273
120 4.7244 4.7236 4.7244 4.7238 4.7244 4.7235 4.7244 4.7223 4,7244 4,7210

130 5.1181 5.1171 5.1181 5.1174 5.1181 5.1171 5.1181 5.1156 5,1181 5,1142
140 5.5118 5.5108 5.5118 5.5111 5.5118 5.5108 5.5118 5.5093 5,5118 5,5079
150 5.9055 5.9045 5.9055 5.9048 7L 5.9055 5.9045 10 L 5.9055 5.9030 25 L 5,9055 5,9016 39 L
160 6.2992 6.2982 6.2992 6.2985 10 T 6.2992 6.2982 10 T 6.2992 6.2967 10 T 6,2992 6,2953 10 T
170 6.6929 6.6919 6.6929 6.6922 6.6929 6.6919 6.6929 6.6904 6,6929 6,6890
180 7.0866 7.0856 7.0866 7.0859 7.0866 7.0856 7.0866 7.0841 7,0866 7,0827

190 7.4803 7.4791 7.4803 7.4795 7.4803 7.4792 7.4803 7.4775 7,4803 7,4758
200 7.8740 7.8728 7.8740 7.8732 8L 7.8740 7.8729 11 L 7.8740 7.8712 28 L 7,8740 7,8695 45 L
220 8.6614 8.6602 8.6614 8.6606 12 T 8.6614 8.6603 12 T 8.6614 8.6586 12 T 8,6614 8,6569 12 T
240 9.4488 9.4476 9.4488 9.4480 9.4488 9.4477 9.4488 9.4460 9,4488 9,4443

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

362
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d h5 h6 h8 h9
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2362 10.2353 10.2362 10.2349 10.2362 10.2330 10,2362 10,2311
280 11.0236 11.0222 11.0236 11.0227 9 L 11.0236 11.0223 13 L 11.0236 11.0204 32 L 11,0236 11,0185 51 L
300 11.8110 11.8096 11.8110 11.8101 14 T 11.8110 11.8097 14 T 11.8110 11.8078 14 T 11,8110 11,8059 14 T

320 12.5984 12.5968 12.5984 12.5974 12.5984 12.5970 12.5984 12.5949 12,5984 12,5929
340 13.3858 13.3842 13.3858 13.3848 13.3858 13.3844 13.3858 13.3823 13,3858 13,3803
360 14.1732 14.1716 14.1732 14.1722 10 L 14.1732 14.1718 14 L 14.1732 14.1697 35 L 14,1732 14,1677 55 L
380 14.9606 14.9590 14.9606 14.9596 16 T 14.9606 14.9592 16 T 14.9606 14.9571 16 T 14,9606 14,9551 16 T
400 15.7480 15.7464 15.7480 15.7470 15.7480 15.7466 15.7480 15.7445 15,7480 15,7425

420 16.5354 16.5336 16.5354 16.5343 16.5354 16.5338 16.5354 16.5316 16,5354 16,5293
440 17.3228 17.3210 17.3228 17.3217 17.3228 17.3212 17.3228 17.3190 17,3228 17,3167
460 18.1102 18.1084 18.1102 18.1091 11 L 18.1102 18.1086 16 L 18.1102 18.1064 38 L 18,1102 18,1041 61 L
480 18.8976 18.8958 18.8976 18.8965 18 T 18.8976 18.8960 18 T 18.8976 18.8938 18 T 18,8976 18,8915 18 T
500 19.6850 19.6832 19.6850 19.6839 19.6850 19.6834 19.6850 19.6812 19,6850 19,6789

530 20.8661 20.8641 – – 20.8661 20.8644 20.8661 20.8618 20,8661 20,8593

560 22.0472 22.0452 – – – 22.0472 22.0455 17 L 22.0472 22.0429 43 L 22,0472 22,0404 68 L
600 23.6220 23.6200 – – – 23.6220 23.6203 20 T 23.6220 23.6177 20 T 23,6220 23,6152 20 T
630 24.8031 24.8011 – – 24.8031 24.8014 24.8031 24.7988 24,8031 24,7963

670 26.3780 26.3750 – – 26.3780 26.3760 26.3780 26.3731 26,3780 26,3701

710 27.9528 27.9498 – – – 27.9528 27.9508 20 L 27.9528 27.9479 49 L 27,9528 27,9449 79 L
750 29.5276 29.5246 – – – 29.5276 29.5256 30 T 29.5276 29.5227 30 T 29,5276 29,5197 30 T
800 31.4961 31.4931 – – 31.4961 31.4941 31.4961 31.4912 31,4961 31,4882

850 33.4646 33.4607 – – 33.4646 33.4624 33.4646 33.4591 33,4646 33,4555

900 35.4331 35.4292 – – – 35.4331 35.4309 22 L 35.4331 35.4276 55 L 35,4331 35,4240 91 L
950 37.4016 37.3977 – – – 37.4016 37.3994 39 T 37.4016 37.3961 39 T 37,4016 37,3925 39 T
1 000 39.3701 39.3662 – – 39.3701 39.3679 39.3701 39.3646 39,3701 39,3610

1 060 41.7323 41.7274 – – 41.7323 41.7297 41.7323 41.7258 41,7323 41,7221

1 120 44.0945 44.0896 – – – 44.0945 44.0919 26 L 44.0945 44.0880 65 L 44,0945 44,0843 102 L
1 180 46.4567 46.4518 – – – 46.4567 46.4541 49 T 46.4567 46.4502 49 T 46,4567 46,4465 49 T
1 250 49.2126 49.2077 – – 49.2126 49.2100 49.2126 49.2061 49,2126 49,2024

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

363
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d j5 j6 js4 js5
Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

4 0.1575 0.1572 0.1576 0.1574 0.1577 0.1574 – – 0.1576 0.1574

1L 1L – 1L
5 0.1969 0.1966 0.1970 0.1968 0.1971 0.1968 – – 0.1970 0.1968
4T 5T – 4T
6 0.2362 0.2359 0.2363 0.2361 0.2364 0.2361 – – 0.2363 0.2361

7 0.2756 0.2753 0.2758 0.2755 0.2759 0.2755 0.2757 0.2755 0.2757 0.2755
8 0.3150 0.3147 0.3152 0.3149 1L 0.3153 0.3149 1L 0.3151 0.3149 1L 0.3151 0.3149 1L
9 0.3543 0.3540 0.3545 0.3542 5T 0.3546 0.3542 6T 0.3544 0.3542 4T 0.3544 0.3542 4T
10 0.3937 0.3934 0.3939 0.3936 0.3940 0.3936 0.3938 0.3936 0.3938 0.3936

12 0.4724 0.4721 0.4726 0.4723 0.4727 0.4723 0.4725 0.4723 0.4726 0.4722
1L 1L 1L 2L
15 0.5906 0.5903 0.5908 0.5905 0.5909 0.5905 0.5907 0.5905 0.5908 0.5904
5T 6T 4T 5T
17 0.6693 0.6690 0.6695 0.6692 0.6696 0.6692 0.6694 0.6692 0.6695 0.6691

20 0.7874 0.7870 0.7876 0.7872 0.7878 0.7872 0.7875 0.7872 0.7876 0.7872
2L 2L 2L 2L
25 0.9843 0.9839 0.9845 0.9841 0.9847 0.9841 0.9844 0.9841 0.9845 0.9841
6T 8T 5T 6T
30 1.1811 1.1807 1.1813 1.1809 1.1815 1.1809 1.1812 1.1809 1.1813 1.1809

35 1.3780 1.3775 1.3782 1.3778 1.3784 1.3778 1.3781 1.3778 1.3782 1.3778
40 1.5748 1.5743 1.5750 1.5746 2L 1.5752 1.5746 2L 1.5749 1.5746 2L 1.5750 1.5746 2L
45 1.7717 1.7712 1.7719 1.7715 7T 1.7721 1.7715 9T 1.7718 1.7715 6T 1.7719 1.7715 7T
50 1.9685 1.9680 1.9687 1.9683 1.9689 1.9683 1.9686 1.9683 1.9687 1.9683

55 2.1654 2.1648 2.1656 2.1651 2.1659 2.1651 2.1655 2.1652 2.1656 2.1651
60 2.3622 2.3616 2.3624 2.3619 2.3627 2.3619 2.3623 2.3620 2.3624 2.3619
65 2.5591 2.5585 2.5593 2.5588 3L 2.5596 2.5588 3L 2.5592 2.5589 2L 2.5593 2.5588 3L
70 2.7559 2.7553 2.7561 2.7556 8T 2.7564 2.7556 11 T 2.7560 2.7557 7T 2.7561 2.7556 8T
75 2.9528 2.9522 2.9530 2.9525 2.9533 2.9525 2.9529 2.9526 2.9530 2.9525
80 3.1496 3.1490 3.1498 3.1493 3.1501 3.1493 3.1497 3.1494 3.1498 3.1493

85 3.3465 3.3457 3.3467 3.3461 3.3470 3.3461 3.3467 3.3463 3.3468 3.3462
90 3.5433 3.5425 3.5435 3.5429 3.5438 3.5429 3.5435 3.5431 3.5436 3.5430
95 3.7402 3.7394 3.7404 3.7398 3.7407 3.7398 3.7404 3.7400 3.7405 3.7399
4L 4L 2L 3L
100 3.9370 3.9362 3.9372 3.9366 3.9375 3.9366 3.9372 3.9368 3.9373 3.9367
10 T 13 T 10 T 11 T
105 4.1339 4.1331 4.1341 4.1335 4.1344 4.1335 4.1341 4.1337 4.1342 4.1336
110 4.3307 4.3299 4.3309 4.3303 4.3312 4.3303 4.3309 4.3305 4.3310 4.3304
120 4.7244 4.7236 4.7246 4.7240 4.7249 4.7240 4.7246 4.7242 4.7247 4.7241

130 5.1181 5.1171 5.1184 5.1177 5.1187 5.1177 5.1183 5.1178 5.1184 5.1177
140 5.5118 5.5108 5.5121 5.5114 5.5124 5.5114 5.5120 5.5115 5.5121 5.5114
150 5.9055 5.9045 5.9058 5.9051 4L 5.9061 5.9051 4L 5.9057 5.9052 3L 5.9058 5.9051 4L
160 6.2992 6.2982 6.2995 6.2988 13 T 6.2998 6.2988 16 T 6.2994 6.2989 12 T 6.2995 6.2988 13 T
170 6.6929 6.6919 6.6932 6.6925 6.6935 6.6925 6.6931 6.6926 6.6932 6.6925
180 7.0866 7.0856 7.0869 7.0862 7.0872 7.0862 7.0868 7.0863 7.0869 7.0862

190 7.4803 7.4791 7.4806 7.4798 7.4809 7.4798 7.4806 7.4800 7.4807 7.4799
200 7.8740 7.8728 7.8743 7.8735 5L 7.8746 7.8735 5L 7.8743 7.8737 3L 7.8744 7.8736 4L
220 8.6614 8.6602 8.6617 8.6609 15 T 8.6620 8.6609 18 T 8.6617 8.6611 15 T 8.6618 8.6610 16 T
240 9.4488 9.4476 9.4491 9.4483 9.4494 9.4483 9.4491 9.4485 9.4492 9.4484

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

364
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d j5 j6 js4 js5
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2365 10.2356 10.2368 10.2356 10.2365 10.2359 10.2366 10.2357
280 11.0236 11.0222 11.0239 11.0230 6 L 11.0242 11.0230 6 L 11.0239 11.0233 3 L 11.0240 11.0231 5 L
300 11.8110 11.8096 11.8113 11.8104 17 T 11.8116 11.8104 20 T 11.8113 11.8107 17 T 11.8114 11.8105 18 T

320 12.5984 12.5968 12.5987 12.5977 12.5991 12.5977 – – 12.5989 12.5979

340 13.3858 13.3842 13.3861 13.3851 13.3865 13.3851 – – 13.3863 13.3853
360 14.1732 14.1716 14.1735 14.1725 7 L 14.1739 14.1725 7 L – – – 14.1737 14.1727 5 L
380 14.9606 14.9590 14.9609 14.9599 19 T 14.9613 14.9599 23 T – – 14.9611 14.9601 21 T
400 15.7480 15.7464 15.7483 15.7473 15.7487 15.7473 – – 15.7485 15.7475

420 16.5354 16.5336 16.5357 16.5346 16.5362 16.5346 – – 16.5359 16.5349

440 17.3228 17.3210 17.3231 17.3220 17.3236 17.3220 – – 17.3233 17.3223
18.1094 8 L 18.1094 8 L –
460 18.1102 18.1084 18.1105 18.1110 – – 18.1107 18.1097 5 L
18.8968 21 T 18.8968 26 T –
480 18.8976 18.8958 18.8979 18.8984 – – 18.8981 18.8971 23 T
500 19.6850 19.6832 19.6853 19.6842 19.6858 19.6842 – – 19.6855 19.6845

530 20.8661 20.8641 – – 20.8670 20.8652 – – 20.8666 20.8655

560 22.0472 22.0452 – – – 22.0481 22.0463 9 L – – – 22.0477 22.0466 6 L
600 23.6220 23.6200 – – – 23.6229 23.6211 29 T – – – 23.6225 23.6214 25 T
630 24.8031 24.8011 – – 24.8040 24.8022 – – 24.8036 24.8025

670 26.3780 26.3750 – – 26.3790 26.3770 – – 26.3786 26.3774

710 27.9528 27.9498 – – – 27.9538 27.9518 10 L – – – 27.9534 27.9522 6 L
750 29.5276 29.5246 – – – 29.5286 29.5266 40 T – – – 29.5282 29.5270 36 T
800 31.4961 31.4931 – – 31.4971 31.4951 – – 31.4967 31.4955

850 33.4646 33.4607 – – 33.4657 33.4635 – – 33.4653 33.4639

900 35.4331 35.4292 – – – 35.4342 35.4320 11 L – – – 35.4338 35.4324 7 L
950 37.4016 37.3977 – – – 37.4027 37.4005 50 T – – – 37.4023 37.4009 46 T
1 000 39.3701 39.3662 – – 39.3712 39.3690 – – 39.3708 39.3694

1 060 41.7323 41.7274 – – 41.7336 41.7310 – – 41.7331 41.7315

1 120 44.0945 44.0896 – – – 44.0958 44.0932 13 L – – – 44.0953 44.0937 8 L
1 180 46.4567 46.4518 – – – 46.4580 46.4554 62 T – – – 46.4575 46.4559 57 T
1 250 49.2126 49.2077 – – 49.2139 49.2113 – – 49.2134 49.2118

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

365
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d js6 js7 k4 k5
Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1) Mil çapı Fit 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

4 0.1575 0.1572 0.1577 0.1573 0,1577 0,1572 0.1577 0.1575 0.1577 0.1575
2L 3T 0T 0T
5 0.1969 0.1966 0.1971 0.1967 0,1971 0,1966 0.1971 0.1969 0.1971 0.1969
5T 5T 5T 5T
6 0.2362 0.2359 0.2364 0.2360 0,2364 0,2359 0.2364 0.2362 0.2364 0.2362

7 0.2756 0.2753 0.2758 0.2754 0,2759 0,2753 0.2758 0.2756 0.2759 0.2756
8 0.3150 0.3147 0.3152 0.3148 2L 0,3153 0,3147 3T 0.3152 0.3150 0T 0.3153 0.3150 0T
9 0.3543 0.3540 0.3545 0.3541 5T 0,3546 0,3540 6T 0.3545 0.3543 5T 0.3546 0.3543 6T
10 0.3937 0.3934 0.3939 0.3935 0,3940 0,3934 0.3939 0.3937 0.3940 0.3937

12 0.4724 0.4721 0.4726 0.4722 0,4727 0,4720 0.4727 0.4724 0.4728 0.4724
2L 4T 0T 0T
15 0.5906 0.5903 0.5908 0.5904 0,5909 0,5902 0.5909 0.5906 0.5910 0.5906
5T 6T 6T 7T
17 0.6693 0.6690 0.6695 0.6691 0,6696 0,6689 0.6696 0.6693 0.6697 0.6693

20 0.7874 0.7870 0.7876 0.7871 0,7878 0,7870 0.7877 0.7874 0.7878 0.7875
3L 4T 0T 1T
25 0.9843 0.9839 0.9845 0.9840 0,9847 0,9839 0.9846 0.9843 0.9847 0.9844
6T 8T 7T 8T
30 1.1811 1.1807 1.1813 1.1808 1,1815 1,1807 1.1814 1.1811 1.1815 1.1812

35 1.3780 1.3775 1.3783 1.3777 1,3784 1,3775 1.3783 1.3781 1.3785 1.3781
40 1.5748 1.5743 1.5751 1.5745 3L 1,5752 1,5743 5T 1.5751 1.5749 1T 1.5753 1.5749 1T
45 1.7717 1.7712 1.7720 1.7714 8T 1,7721 1,7712 9T 1.7720 1.7718 8T 1.7722 1.7718 10 T
50 1.9685 1.9680 1.9688 1.9682 1,9689 1,9680 1.9688 1.9686 1.9690 1.9686

55 2.1654 2.1648 2.1658 2.1650 2,1659 2,1648 2.1658 2.1655 2.1660 2.1655
60 2.3622 2.3616 2.3626 2.3618 2,3627 2,3616 2.3626 2.3623 2.3628 2.3623
65 2.5591 2.5585 2.5595 2.5587 4L 2,5596 2,5585 6T 2.5595 2.5592 1T 2.5597 2.5592 1T
70 2.7559 2.7553 2.7563 2.7555 10 T 2,7564 2,7553 11 T 2.7563 2.7560 10 T 2.7565 2.7560 12 T
75 2.9528 2.9522 2.9532 2.9524 2,9533 2,9522 2.9532 2.9529 2.9534 2.9529
80 3.1496 3.1490 3.1500 3.1492 3,1501 3,1490 3.1500 3.1497 3.1502 3.1497

85 3.3465 3.3457 3.3469 3.3461 3,3472 3,3458 3.3470 3.3466 3.3472 3.3466
90 3.5433 3.5425 3.5437 3.5429 3,5440 3,5426 3.5438 3.5434 3.5440 3.5434
95 3.7402 3.7394 3.7406 3.7398 3,7409 3,7395 3.7407 3.7403 3.7409 3.7403
4L 7T 1T 1T
100 3.9370 3.9362 3.9374 3.9366 3,9377 3,9363 3.9375 3.9371 3.9377 3.9371
12 T 15 T 13 T 15 T
105 4.1339 4.1331 4.1343 4.1335 4,1346 4,1332 4.1344 4.1340 4.1346 4.1340
110 4.3307 4.3299 4.3311 4.3303 4,3314 4,3300 4.3312 4.3308 4.3314 4.3308
120 4.7244 4.7236 4.7248 4.7240 4,7251 4,7237 4.7249 4.7245 4.7251 4.7245

130 5.1181 5.1171 5.1186 5.1176 5,1189 5,1173 5.1187 5.1182 5.1189 5.1182
140 5.5118 5.5108 5.5123 5.5113 5,5126 5,5110 5.5124 5.5119 5.5126 5.5119
150 5.9055 5.9045 5.9060 5.9050 5L 5,9063 5,9047 8T 5.9061 5.9056 1T 5.9063 5.9056 1T
160 6.2992 6.2982 6.2997 6.2987 15 T 6,3000 6,2984 18 T 6.2998 6.2993 16 T 6.3000 6.2993 18 T
170 6.6929 6.6919 6.6934 6.6924 6,6937 6,6921 6.6935 6.6930 6.6937 6.6930
180 7.0866 7.0856 7.0871 7.0861 7,0874 7,0858 7.0872 7.0867 7.0874 7.0867

190 7.4803 7.4791 7.4809 7.4797 7,4812 7,4794 7.4810 7.4805 7.4812 7.4805
200 7.8740 7.8728 7.8746 7.8734 6L 7,8749 7,8731 9T 7.8747 7.8742 2T 7.8749 7.8742 2T
220 8.6614 8.6602 8.6620 8.6608 18 T 8,6623 8,6605 21 T 8.6621 8.6616 19 T 8.6623 8.6616 21 T
240 9.4488 9.4476 9.4494 9.4482 9,4497 9,4479 9.4495 9.4490 9.4497 9.4490

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

366
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d js6 js7 k4 k5
Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2368 10.2356 10,2372 10,2352 10.2370 10.2364 10.2373 10.2364
280 11.0236 11.0222 11.0242 11.0230 6 L 11,0246 11,0226 10 T 11.0244 11.0238 2 T 11.0247 11.0238 2 T
300 11.8110 11.8096 11.8116 11.8104 20 T 11,8120 11,8100 24 T 11.8118 11.8112 22 T 11.8121 11.8112 25 T

320 12.5984 12.5968 12.5991 12.5977 12,5996 12,5973 12.5992 12.5986 12.5995 12.5986
340 13.3858 13.3842 13.3865 13.3851 13,3870 13,3847 13.3866 13.3860 13.3869 13.3860
360 14.1732 14.1716 14.1739 14.1725 7 L 14,1744 14,1721 11 T 14.1740 14.1734 2 T 14.1743 14.1734 2 T
380 14.9606 14.9590 14.9613 14.9599 23 T 14,9618 14,9595 28 T 14.9614 14.9608 24 T 14.9617 14.9608 27 T
400 15.7480 15.7464 15.7487 15.7473 15,7492 15,7469 15.7488 15.7482 15.7491 15.7482

420 16.5354 16.5336 16.5362 16.5346 16,5367 16,5342 16.5364 16.5356 16.5367 16.5356
440 17.3228 17.3210 17.3236 17.3220 17,3241 17,3216 17.3238 17.3230 17.3241 17.3230
460 18.1102 18.1084 18.1110 18.1094 8 L 18,1115 18,1090 12 T 18.1112 18.1104 2 T 18.1115 18.1104 2 T
480 18.8976 18.8958 18.8984 18.8968 26 T 18,8989 18,8964 31 T 18.8986 18.8978 28 T 18.8989 18.8978 31 T
500 19.6850 19.6832 19.6858 19.6842 19,6863 19,6838 19.6860 19.6852 19.6863 19.6852

530 20.8661 20.8641 20.8669 20.8652 20,8675 20,8648 – – 20.8673 20.8661

560 22.0472 22.0452 22.0480 22.0463 9 L 22,0486 22,0459 13 T – – – 22.0484 22.0472 0 T
600 23.6220 23.6200 23.6228 23.6211 28 T 23,6234 23,6207 34 T – – – 23.6232 23.6220 32 T
630 24.8031 24.8011 24.8039 24.8022 24,8045 24,8018 – – 24.8043 24.8031

670 26.3780 26.3750 26.3789 26.3770 26,3795 26,3764 – – 26.3794 26.3780

710 27.9528 27.9498 27.9537 27.9518 10 L 27,9543 27,9512 16 T – – – 27.9542 27.9528 0 T
750 29.5276 29.5246 29.5285 29.5266 39 T 29,5291 29,5260 45 T – – – 29.5290 29.5276 44 T
800 31.4961 31.4931 31.4970 31.4951 31,4976 31,4945 – – 31.4975 31.4961

850 33.4646 33.4607 33.4657 33.4635 33,4663 33,4628 – – 33.4662 33.4646

900 35.4331 35.4292 35.4342 35.4320 11 L 35,4348 35,4313 18 T – – – 35.4347 35.4331 0 T
950 37.4016 37.3977 37.4027 37.4005 50 T 37,4033 37,3998 56 T – – – 37.4032 37.4016 55 T
1 000 39.3701 39.3662 39.3712 39.3690 39,3718 39,3683 – – 39.3717 39.3701

1 060 41.7323 41.7274 41.7336 41.7310 41,7343 41,7302 – – 41.7341 41.7323

1 120 44.0945 44.0896 44.0958 44.0932 13 L 44,0965 44,0924 21 T – – – 44.0963 44.0945 0 T
1 180 46.4567 46.4518 46.4580 46.4554 62 T 46,4587 46,4546 69 T – – – 46.4585 46.4567 67 T
1 250 49.2126 49.2077 49.2139 49.2113 49,2146 49,2105 – – 49.2144 49.2126

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

367
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d k6 m5 m6 n5
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

4 0.1575 0.1572 0.1579 0.1575 0.1579 0.1577 0.1580 0.1577 0.1580 0.1578
0T 2T 2T
5 0.1969 0.1966 0.1973 0.1969 0.1973 0.1971 0.1974 0.1971 0.1974 0.1972 3 T
7T 7T 8T
6 0.2362 0.2359 0.2366 0.2362 0.2366 0.2364 0.2367 0.2364 0.2367 0.2365 8 T

7 0.2756 0.2753 0.2760 0.2756 0.2761 0.2758 0.2762 0.2758 0.2762 0.2760
8 0.3150 0.3147 0.3154 0.3150 0 T 0.3155 0.3152 2T 0.3156 0.3152 2T 0.3156 0.3154 4 T
9 0.3543 0.3540 0.3547 0.3543 7 T 0.3548 0.3545 8T 0.3549 0.3545 9T 0.3549 0.3547 9 T
10 0.3937 0.3934 0.3941 0.3937 0.3942 0.3939 0.3943 0.3939 0.3943 0.3941

12 0.4724 0.4721 0.4729 0.4724 0.4730 0.4727 0.4731 0.4727 0.4732 0.4729
0T 3T 3T
15 0.5906 0.5903 0.5911 0.5906 0.5912 0.5909 0.5913 0.5909 0.5914 0.5911 5 T
8T 9T 10 T
17 0.6693 0.6690 0.6698 0.6693 0.6699 0.6696 0.6700 0.6696 0.6701 0.6698 11 T

20 0.7874 0.7870 0.7880 0.7875 0.7881 0.7877 0.7882 0.7877 0.7883 0.7880
1T 3T 3T
25 0.9843 0.9839 0.9849 0.9844 0.9850 0.9846 0.9851 0.9846 0.9852 0.9849 6 T
10 T 11 T 12 T
30 1.1811 1.1807 1.1817 1.1812 1.1818 1.1814 1.1819 1.1814 1.1820 1.1817 13 T

35 1.3780 1.3775 1.3787 1.3781 1.3788 1.3784 1.3790 1.3784 1.3791 1.3787
40 1.5748 1.5743 1.5755 1.5749 1 T 1.5756 1.5752 4T 1.5758 1.5752 4T 1.5759 1.5755 7 T
45 1.7717 1.7712 1.7724 1.7718 12 T 1.7725 1.7721 13 T 1.7727 1.7721 15 T 1.7728 1.7724 16 T
50 1.9685 1.9680 1.9692 1.9686 1.9693 1.9689 1.9695 1.9689 1.9696 1.9692

55 2.1654 2.1648 2.1662 2.1655 2.1663 2.1658 2.1666 2.1658 2.1667 2.1662
60 2.3622 2.3616 2.3630 2.3623 2.3631 2.3626 2.3634 2.3626 2.3635 2.3630
65 2.5591 2.5585 2.5599 2.5592 1 T 2.5600 2.5595 4T 2.5603 2.5595 4T 2.5604 2.5599 8 T
70 2.7559 2.7553 2.7567 2.7560 14 T 2.7568 2.7563 15 T 2.7571 2.7563 18 T 2.7572 2.7567 19 T
75 2.9528 2.9522 2.9536 2.9529 2.9537 2.9532 2.9540 2.9532 2.9541 2.9536
80 3.1496 3.1490 3.1504 3.1497 3.1505 3.1500 3.1508 3.1500 3.1509 3.1504

85 3.3465 3.3457 3.3475 3.3466 3.3476 3.3470 3.3479 3.3470 3.3480 3.3474
90 3.5433 3.5425 3.5443 3.5434 3.5444 3.5438 3.5447 3.5438 3.5448 3.5442
95 3.7402 3.7394 3.7412 3.7403 3.7413 3.7407 3.7416 3.7407 3.7417 3.7411
1T 5T 5T
100 3.9370 3.9362 3.9380 3.9371 3.9381 3.9375 3.9384 3.9375 3.9385 3.9379 9 T
18 T 19 T 22 T
105 4.1339 4.1331 4.1349 4.1340 4.1350 4.1344 4.1353 4.1344 4.1354 4.1348 23 T
110 4.3307 4.3299 4.3317 4.3308 4.3318 4.3312 4.3321 4.3312 4.3322 4.3316
120 4.7244 4.7236 4.7254 4.7245 4.7255 4.7249 4.7258 4.7249 4.7259 4.7253

130 5.1181 5.1171 5.1192 5.1182 5.1194 5.1187 5.1197 5.1187 5.1199 5.1192
140 5.5118 5.5108 5.5129 5.5119 5.5131 5.5124 5.5134 5.5124 5.5136 5.5129
150 5.9055 5.9045 5.9066 5.9056 1 T 5.9068 5.9061 6T 5.9071 5.9061 6T 5.9073 5.9066 11 T
160 6.2992 6.2982 6.3003 6.2993 21 T 6.3005 6.2998 23 T 6.3008 6.2998 26 T 6.3010 6.3003 28 T
170 6.6929 6.6919 6.6940 6.6930 6.6942 6.6935 6.6945 6.6935 6.6947 6.6940
180 7.0866 7.0856 7.0877 7.0867 7.0879 7.0872 7.0882 7.0872 7.0884 7.0877

190 7.4803 7.4791 7.4815 7.4805 7.4818 7.4810 7.4821 7.4810 7.4823 7.4815
200 7.8740 7.8728 7.8753 7.8742 2 T 7.8755 7.8747 7T 7.8758 7.8747 7T 7.8760 7.8752 12 T
220 8.6614 8.6602 8.6627 8.6616 25 T 8.6629 8.6621 27 T 8.6632 8.6621 30 T 8.6634 8.6626 32 T
240 9.4488 9.4476 9.4501 9.4490 9.4503 9.4495 9.4506 9.4495 9.4508 9.4500

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

368
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d k6 m5 m6 n5
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2376 10.2364 10.2379 10.2370 10.2382 10.2370 10.2384 10.2375
2T
280 11.0236 11.0222 11.0250 11.0238 11.0253 11.0244 8 T 11.0256 11.0244 8 T 11.0258 11.0249 13 T
28 T
300 11.8110 11.8096 11.8124 11.8112 11.8127 11.8118 31 T 11.8130 11.8118 34 T 11.8132 11.8123 36 T

320 12.5984 12.5968 12.6000 12.5986 12.6002 12.5992 12.6006 12.5992 12.6008 12.5999
340 13.3858 13.3842 13.3874 13.3860 13.3876 13.3866 13.3880 13.3866 13.3882 13.3873
360 14.1732 14.1716 14.1748 14.1734 2 T 14.1750 14.1740 8 T 14.1754 14.1740 8 T 14.1756 14.1747 15 T
380 14.9606 14.9590 14.9622 14.9608 32 T 14.9624 14.9614 34 T 14.9628 14.9614 38 T 14.9630 14.9621 40 T
400 15.7480 15.7464 15.7496 15.7482 15.7498 15.7488 15.7502 15.7488 15.7504 15.7495

420 16.5354 16.5336 16.5372 16.5356 16.5374 16.5363 16.5379 16.5363 16.5380 16.5370
440 17.3228 17.3210 17.3246 17.3230 17.3248 17.3237 17.3253 17.3237 17.3254 17.3244
460 18.1102 18.1084 18.1120 18.1104 2 T 18.1122 18.1111 9 T 18.1127 18.1111 9 T 18.1128 18.1118 16 T
480 18.8976 18.8958 18.8994 18.8978 36 T 18.8996 18.8985 38 T 18.9001 18.8985 43 T 18.9002 18.8992 44 T
500 19.6850 19.6832 19.6868 19.6852 19.6870 19.6859 19.6875 19.6859 19.6876 19.6866

530 20.8661 20.8641 20.8678 20.8661 20.8683 20.8671 – – 20.8689 20.8678

560 22.0472 22.0452 22.0489 22.0472 0 T 22.0494 22.0482 10 T – – – 22.0500 22.0489 17 T
600 23.6220 23.6200 23.6237 23.6220 37 T 23.6242 23.6230 42 T – – – 23.6248 23.6237 48 T
630 24.8031 24.8011 24.8048 24.8031 24.8053 24.8041 – – 24.8059 24.8048

670 26.3780 26.3750 26.3799 26.3780 26.3806 26.3792 – – 26.3812 26.3800

710 27.9528 27.9498 27.9547 27.9528 0 T 27.9554 27.9540 12 T – – – 27.9560 27.9548 20 T
750 29.5276 29.5246 29.5295 29.5276 49 T 29.5302 29.5288 56 T – – – 29.5308 29.5296 62 T
800 31.4961 31.4931 31.4980 31.4961 31.4987 31.4973 – – 31.4993 31.4981

850 33.4646 33.4607 33.4668 33.4646 33.4675 33.4659 – – 33.4683 33.4668

900 35.4331 35.4292 35.4353 35.4331 0 T 35.4360 35.4344 13 T – – – 35.4368 35.4353 22 T
950 37.4016 37.3977 37.4038 37.4016 61 T 37.4045 37.4029 68 T – – – 37.4053 37.4038 76 T
1 000 39.3701 39.3662 39.3723 39.3701 39.3730 39.3714 – – 39.3738 39.3723

1 060 41.7323 41.7274 41.7349 41.7323 41.7357 41.7339 – – 41.7366 41.7349

1 120 44.0945 44.0896 44.0971 44.0945 0 T 44.0979 44.0961 16 T – – – 44.0988 44.0971 26 T
1 180 46.4567 46.4518 46.4593 46.4567 75 T 46.4601 46.4583 83 T – – – 46.4610 46.4593 92 T
1 250 49.2126 49.2077 49.2152 49.2126 49.2160 49.2142 – – 49.2169 49.2152

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

369
Ekler

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d n6 p6 p7 r6
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

85 3.3465 3.3457 3.3483 3.3474 3.3488 3.3480 3,3493 3,3480 – –

90 3.5433 3.5425 3.5451 3.5442 3.5456 3.5448 3,5461 3,5448 – –
95 3.7402 3.7394 3.7420 3.7411 3.7425 3.7417 3,7430 3,7417 – –
9T 3.9385 15 T 3,9385 15 T –
100 3.9370 3.9362 3.9388 3.9379 3.9393 3,9398 – –
26 T 4.1354 31 T 4,1354 36 T –
105 4.1339 4.1331 4.1357 4.1348 4.1362 4,1367 – –
110 4.3307 4.3299 4.3325 4.3316 4.3330 4.3322 4,3335 4,3322 – –
120 4.7244 4.7236 4.7262 4.7253 4.7267 4.7259 4,7272 4,7259 – –

130 5.1181 5.1171 5.1201 5.1192 5.1208 5.1198 5,1214 5,1198 5.1216 5.1207
140 5.5118 5.5108 5.5138 5.5129 5.5145 5.5135 5,5151 5,5135 5.5153 5.5144
150 5.9055 5.9045 5.9075 5.9066 11 T 5.9082 5.9072 17 T 5,9088 5,9072 17 T 5.9090 5.9081 26 T
160 6.2992 6.2982 6.3012 6.3003 30 T 6.3019 6.3009 37 T 6,3025 6,3009 43 T 6.3027 6.3018 45 T
170 6.6929 6.6919 6.6949 6.6940 6.6956 6.6946 6,6962 6,6946 6.6964 6.6955
180 7.0866 7.0856 7.0886 7.0877 7.0893 7.0883 7,0899 7,0883 7.0901 7.0892

190 7.4803 7.4791 7.4827 7.4815 7.4834 7.4823 7,4841 7,4823 7.4845 7.4833 30 T
200 7.8740 7.8728 7.8764 7.8752 12 T 7.8771 7.8760 20 T 7,8778 7,8760 20 T 7.8782 7.8770 54 T
220 8.6614 8.6602 8.6638 8.6626 36 T 8.6645 8.6634 43 T 8,6652 8,6634 50 T 8.6657 8.6645 31T/55T
240 9.4488 9.4476 9.4512 9.4500 9.4519 9.4508 9,4526 9,4508 9.4532 9.4521 33 T

260 10.2362 10.2348 10.2388 10.2375 10.2397 10.2384 10,2405 10,2384 10.2412 10.2399 37 T
13 T
280 11.0236 11.0222 11.0262 11.0249 11.0271 11.0258 22 T 11,0279 11,0258 22 T 11.0286 11.0273 64 T
40 T
300 11.8110 11.8096 11.8136 11.8123 11.8145 11.8132 49 T 11,8153 11,8132 57 T 11.8161 11.8149 39T/65 T

320 12.5984 12.5968 12.6013 12.5999 12.6023 12.6008 12,6031 12,6009 12.6041 12.6027 43 T
340 13.3858 13.3842 13.3887 13.3873 13.3897 13.3882 13,3905 13,3883 13.3915 13.3901 73 T
360 14.1732 14.1716 14.1761 14.1747 15 T 14.1771 14.1756 24 T 14,1779 14,1757 25 T 14.1791 14.1777
14.9621 45 T 14.9630 55 T 14,9631 63 T 45 T
380 14.9606 14.9590 14.9635 14.9645 14,9653 14.9665 14.9651
75 T
400 15.7480 15.7464 15.7509 15.7495 15.7519 15.7504 15,7527 15,7505 15.7539 15.7525

420 16.5354 16.5336 16.5385 16.5370 16.5397 16.5381 16,5406 16,5381 16.5419 16.5404 50 T
440 17.3228 17.3210 17.3259 17.3244 17.3271 17.3255 17,3280 17,3255 17.3293 17.3278 83 T
460 18.1102 18.1084 18.1133 18.1118 16 T 18.1145 18.1129 27 T 18,1154 18,1129 27 T 18.1170 18.1154
480 18.8976 18.8958 18.9007 18.8992 49 T 18.9019 18.9003 61 T 18,9028 18,9003 70 T 18.9044 18.9028 52 T
500 19.6850 19.6832 19.6881 19.6866 19.6893 19.6877 19,6902 19,6877 19.6918 19.6902 86 T

530 20.8661 20.8641 20.8696 20.8678 20.8709 20.8692 20,8720 20,8692 20.8737 20.8720 59 T
560 22.0472 22.0452 22.0507 22.0489 17 T 22.0520 22.0503 31 T 22,0531 22,0503 31 T 22.0548 22.0531 96 T
600 23.6220 23.6200 23.6255 23.6237 55 T 23.6268 23.6251 68 T 23,6279 23,6251 79 T 23.6298 23.6281 61 T
630 24.8031 24.8011 24.8066 24.8048 24.8079 24.8062 24,8090 24,8062 24.8109 24.8092 98 T

670 26.3780 26.3750 26.3819 26.3800 26.3834 26.3815 26,3846 26,3814 26.3869 26.3849 69 T
710 27.9528 27.9498 27.9567 27.9548 20 T 27.9582 27.9563 35 T 27,9594 27,9562 34 T 27.9617 27.9597 119 T
750 29.5276 29.5246 29.5315 29.5296 69 T 29.5330 29.5311 84 T 29,5342 29,5310 96 T 29.5369 29.5349 73T
800 31.4961 31.4931 31.5000 31.4981 31.5015 31.4996 31,5027 31,4995 31.5054 31.5034 123 T

850 33.4646 33.4607 33.4690 33.4668 33.4707 33.4685 33,4721 33,4685 33.4751 33.4729 83 T
900 35.4331 35.4292 35.4375 35.4353 22 T 35.4392 35.4370 39 T 35,4406 35,4370 39 T 35.4436 35.4414 144 T
950 37.4016 37.3977 37.4060 37.4038 83 T 37.4077 37.4055 100 T 37,4091 37,4055 114 T 37.4125 37.4103 87 T
1 000 39.3701 39.3662 39.3745 39.3723 39.3762 39.3740 39,3776 39,3740 39.3810 39.3788 148 T

1 060 41.7323 41.7274 41.7375 41.7349 41.7396 41.7370 41,7412 41,7370 41.7447 41.7421 98 T
1 120 44.0945 44.0896 44.0997 44.0971 26 T 44.1018 44.0992 47 T 44,1034 44,0992 47 T 44.1069 44.1043 173 T
1 180 46.4567 46.4518 46.4619 46.4593 101 T 46.4640 46.4614 122 T 46,4656 46,4614 138 T 46.4695 46.4669 102 T
1 250 49.2126 49.2077 49.2178 49.2152 49.2199 49.2173 49,2215 49,2173 49.2254 49.2226 177T

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

370
 Ek B

Ek B-3

Mil toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman delik çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
d r7 s6min ± IT6/2 s7min ± IT7/2
Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1) Mil çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç –

200 7.8740 7.8728 – – – 7.8797 7.8785 45 T 7.8800 7.8782 42 T

220 8.6614 8.6602 8.6664 8.6645 31 T/62 T 8.6671 8.6659 69 T 8.6674 8.6656 72 T
240 9.4488 9.4476 9.4539 9.4521 33 T 9.4549 9.4537 49 T/73 T 9.4552 9.4534 46 T/76 T

260 10.2362 10.2348 10.2419 10.2399 37 T 10.2431 10.2418 56 T 10.2435 10.2414 52 T

280 11.0236 11.0222 11.0293 11.0273 71 T 11.0305 11.0292 83 T 11.0309 11.0288 87 T
300 11.8110 11.8096 11.8169 11.8149 39 T/73 T 11.8183 11.8171 61 T/87 T 11.8187 11.8167 57 T/91 T

320 12.5984 12.5968 12.6049 12.6027 43 T 12.6066 12.6052 68 T 12.6070 12.6048 64 T

340 13.3858 13.3842 13.3923 13.3901 81 T 13.3940 13.3926 98 T 13.3944 13.3922 102 T
360 14.1732 14.1716 14.1799 14.1777 14.1821 14.1807 14.1825 14.1803
45 T 75 T 71 T
380 14.9606 14.9590 14.9673 14.9651 14.9695 14.9681 14.9699 14.9677
83 T 105 T 109 T
400 15.7480 15.7464 15.7547 15.7525 15.7569 15.7555 15.7573 15.7551

420 16.5354 16.5336 16.5428 16.5404 50 T 16.5454 16.5438 84 T 16.5458 16.5433 79 T

440 17.3228 17.3210 17.3302 17.3278 92 T 17.3328 17.3312 118 T 17.3332 17.3307 122 T
460 18.1102 18.1084 18.1179 18.1154 18.1209 18.1194 18.1214 18.1189
52 T 92 T 87 T
480 18.8976 18.8958 18.9053 18.9028 18.9083 18.9068 18.9088 18.9063
95 T 125 T 130 T
500 19.6850 19.6832 19.6927 19.6902 19.6957 19.6942 19.6962 19.6937

530 20.8661 20.8641 20.8748 20.8720 59 T 20.8780 20.8763 102 T 20.8785 20.8758 97 T
560 22.0472 22.0452 22.0559 22.0531 107 T 22.0591 22.0574 139 T 22.0596 22.0569 144 T
600 23.6220 23.6200 23.6309 23.6281 61 T 23.6351 23.6334 114 T 23.6356 23.6329 109 T
630 24.8031 24.8011 24.8120 24.8092 109 T 24.8162 24.8145 151 T 24.8167 24.8140 156 T

670 26.3780 26.3750 26.3880 26.3848 68 T 26.3923 26.3904 124 T 26.3929 26.3898 118 T
710 27.9528 27.9498 27.9628 27.9596 130 T 27.9671 27.9652 173 T 27.9677 27.9646 179 T
750 29.5276 29.5246 29.5380 29.5349 73 T 29.5435 29.5415 139 T 29.5441 29.5409 133 T
800 31.4961 31.4931 31.5065 31.5034 134 T 31.5120 31.5100 189 T 31.5126 31.5094 195 T

850 33.4646 33.4607 33.4764 33.4729 83 T 33.4826 33.4804 158 T 33.4833 33.4797 151 T
900 35.4331 35.4292 35.4449 35.4414 157 T 35.4511 35.4489 219 T 35.4518 35.4482 226 T
950 37.4016 37.3977 37.4138 37.4103 87 T 37.4212 37.4190 174 T 37.4219 37.4183 167 T
1 000 39.3701 39.3662 39.3823 39.3788 161 T 39.3897 39.3875 235 T 39.3904 39.3868 242 T

1 060 41.7323 41.7274 41.7463 41.7421 98 T 41.7541 41.7515 192 T 41.7548 41.7507 184 T
1 120 44.0945 44.0896 44.1085 44.1043 189 T 44.1163 44.1137 267 T 44.1170 44.1129 274 T
1 180 46.4567 46.4518 46.4711 46.4669 102 T 46.4808 46.4782 215 T 46.4816 46.4774 207 T
1 250 49.2126 49.2077 49.2270 49.2228 193 T 49.2367 49.2341 290 T 49.2375 49.2333 298 T

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

371
Ekler

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D F7 G7 H6 H7
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

16 L 12 L 7L 10 L
16 0.6299 0.6296 0.6305 0.6312 0.6301 0.6308 0.6299 0.6303 0.6299 0.6306
6L 2L 0L 0L

19 0.7480 0.7476 0.7488 0.7496 0.7483 0.7491 0.7480 0.7485 0.7480 0.7488
22 0.8661 0.8657 0.8669 0.8677 0.8664 0.8672 0.8661 0.8666 0.8661 0.8669
24 0.9449 0.9445 0.9457 0.9465 20 L 0.9452 0.9460 15 L 0.9449 0.9454 9L 0.9449 0.9457 12 L
26 1.0236 1.0232 1.0244 1.0252 8 L 1.0239 1.0247 3L 1.0236 1.0241 0L 1.0236 1.0244 0L
28 1.1024 1.1020 1.1032 1.1040 1.1027 1.1035 1.1024 1.1029 1.1024 1.1032
30 1.1811 1.1807 1.1819 1.1827 1.1814 1.1822 1.1811 1.1816 1.1811 1.1819

32 1.2598 1.2594 1.2608 1.2618 1.2602 1.2611 1.2598 1.2604 1.2598 1.2608
35 1.3780 1.3776 1.3790 1.4000 1.3784 1.3793 1.3780 1.3786 1.3780 1.3790
37 1.4567 1.4563 1.4577 1.4587 24 L 1.4571 1.4580 17 L 1.4567 1.4573 10 L 1.4567 1.4577 14 L
40 1.5748 1.5744 1.5758 1.5768 10 L 1.5752 1.5761 4L 1.5748 1.5754 0L 1.5748 1.5758 0L
42 1.6535 1.6531 1.6545 1.6555 1.6539 1.6548 1.6535 1.6541 1.6535 1.6545
47 1.8504 1.8500 1.8514 1.8524 1.8508 1.8517 1.8504 1.8510 1.8504 1.8514

52 2.0472 2.0467 2.0484 2.0496 2.0476 2.0488 2.0472 2.0479 2.0472 2.0484
55 2.1654 2.1649 2.1666 2.1678 2.1658 2.1670 2.1654 2.1661 2.1654 2.1666
62 2.4409 2.4404 2.4421 2.4433 2.4413 2.4425 2.4409 2.4416 2.4409 2.4421
29 L 21 L 12 L 17 L
68 2.6772 2.6767 2.6784 2.6796 2.6776 2.6788 2.6772 2.6779 2.6772 2.6784
12 L 4L 0L 0L
72 2.8346 2.8341 2.8358 2.8370 2.8350 2.8362 2.8346 2.8353 2.8346 2.8358
75 2.9527 2.9522 2.9539 2.9551 2.9532 2.9543 2.9527 2.9534 2.9527 2.9539
80 3.1496 3.1491 3.1508 3.1520 3.1500 3.1512 3.1496 3.1503 3.1496 3.1508

85 3.3465 3.3459 3.3479 3.3493 3.3470 3.3484 3.3465 3.3474 3.3465 3.3479
90 3.5433 3.5427 3.5447 3.5461 3.5438 3.5452 3.5433 3.5442 3.5433 3.5447
95 3.7402 3.7396 3.7416 3.7430 3.7407 3.7421 3.7402 3.7411 3.7402 3.7416
34 L 25 L 15 L 20 L
100 3.9370 3.9364 3.9384 3.9398 3.9375 3.9389 3.9370 3.9379 3.9370 3.9384
14 L 5L 0L 0L
110 4.3307 4.3301 4.3321 4.3335 4.3312 4.3326 4.3307 4.3316 4.3307 4.3321
115 4.5276 4.5270 4.5290 4.5304 4.5281 4.5295 4.5276 4.5285 4.5276 4.5290
120 4.7244 4.7238 4.7258 4.7272 4.7249 4.7263 4.7244 4.7253 4.7244 4.7258

125 4.9213 4.9206 4.9230 4.9246 4.9219 4.9234 4.9213 4.9223 4.9213 4.9229
130 5.1181 5.1174 5.1198 5.1214 5.1187 5.1202 5.1181 5.1191 5.1181 5.1197
40 L 28 L 17 L 23 L
140 5.5118 5.5111 5.5135 5.5151 5.5124 5.5139 5.5118 5.5128 5.5118 5.5134
17 L 6L 0L 0L
145 5.7087 5.7080 5.7104 5.7120 5.7093 5.7108 5.7087 5.7097 5.7087 5.7103
150 5.9055 5.9048 5.9072 5.9088 5.9061 5.9076 5.9055 5.9065 5.9055 5.9071

160 6.2992 6.2982 6.3009 6.3025 6.2998 6.3013 6.2992 6.3002 6.2992 6.3008
165 6.4961 6.4951 6.4978 6.4994 43 L 6.4967 6.4982 31 L 6.4961 6.4971 20 L 6.4961 6.4977 26 L
170 6.6929 6.6919 6.6946 6.6962 17 L 6.6935 6.6950 6L 6.6929 6.6939 0L 6.6929 6.6945 0L
180 7.0866 7.0856 7.0883 7.0899 7.0872 7.0887 7.0866 7.0876 7.0866 7.0882

190 7.4803 7.4791 7.4823 7.4841 7.4809 7.4827 7.4803 7.4814 7.4803 7.4821
200 7.8740 7.8728 7.8760 7.8778 7.8746 7.8764 7.8740 7.8751 7.8740 7.8758
210 8.2677 8.2665 8.2697 8.2715 8.2683 8.2701 8.2677 8.2688 8.2677 8.2695
215 8.4646 8.4634 8.4666 8.4684 8.4652 8.4670 8.4646 8.4657 8.4646 8.4664
50 L 36 L 23 L 30 L
220 8.6614 8.6602 8.6634 8.6652 8.6620 8.6638 8.6614 8.6625 8.6614 8.6632
20 L 6L 0L 0L
225 8.8583 8.8571 8.8603 8.8621 8.8589 8.8607 8.8583 8.8594 8.8583 8.8601
230 9.0551 9.0539 9.0571 9.0589 9.0557 9.0575 9.0551 9.0562 9.0551 9.0569
240 9.4488 9.4476 9.4508 9.4526 9.4494 9.4512 9.4488 9.4499 9.4488 9.4506
250 9.8425 9.8413 9.8445 9.8463 9.8431 9.8449 9.8425 9.8436 9.8425 9.8443

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

372
 Ek B

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D F7 G7 H6 H7
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2384 10.2405 10.2369 10.2389 10.2362 10.2375 10.2362 10.2382
270 10.6299 10.6285 10.6321 10.6342 10.6306 10.6326 10.6299 10.6312 10.6299 10.6319
280 11.0236 11.0222 11.0258 11.0279 57 L 11.0243 11.0263 41 L 11.0236 11.0249 27 L 11.0236 11.0256 34 L
290 11.4173 11.4159 11.4195 11.4216 22 L 11.4180 11.4200 7 L 11.4173 11.4186 0 L 11.4173 11.4193 0 L
300 11.8110 11.8096 11.8132 11.8153 11.8117 11.8137 11.8110 11.8123 11.8110 11.8130
310 12.2047 12.2033 12.2069 12.2090 12.2054 12.2074 12.2047 12.2060 12.2047 12.2067

320 12.5984 12.5968 12.6008 12.6031 12.5991 12.6014 12.5984 12.5998 12.5984 12.6006
340 13.3858 13.3842 13.3882 13.3905 13.3865 13.3888 13.3858 13.3872 13.3858 13.3880
360 14.1732 14.1716 14.1756 14.1779 63 L 14.1739 14.1762 46 L 14.1732 14.1746 30 L 14.1732 14.1754 38 L
370 14.5669 14.5654 14.5694 14.5717 24 L 14.5677 14.5700 7 L 14.5669 14.5684 0 L 14.5670 14.5692 0 L
380 14.9606 14.9590 14.9630 14.9653 14.9613 14.9636 14.9606 14.9620 14.9606 14.9628
400 15.7480 15.7464 15.7504 15.7527 15.7487 15.7510 15.7480 15.7494 15.7480 15.7502

420 16.5354 16.5336 16.5381 16.5406 16.5362 16.5387 16.5354 16.5370 16.5354 16.5379
440 17.3228 17.3210 17.3255 17.3280 17.3236 17.3261 17.3228 17.3244 17.3228 17.3253
460 18.1102 18.1084 18.1129 18.1154 70 L 18.1110 18.1135 51 L 18.1102 18.1118 34 L 18.1102 18.1127 43 L
480 18.8976 18.8958 18.9003 18.9028 27 L 18.8984 18.9009 8 L 18.8976 18.8992 0 L 18.8976 18.9001 0 L
500 19.6850 19.6832 19.6877 19.6902 19.6858 19.6883 19.6850 19.6866 19.6850 19.6875

520 20.4724 20.4704 20.4754 20.4781 20.4733 20.4760 20.4724 20.4741 20.4724 20.4752
540 21.2598 21.2578 21.2628 21.2655 21.2607 21.2634 21.2598 21.2615 21.2598 21.2626
560 22.0472 22.0452 22.0502 22.0529 77 L 22.0481 22.0508 56 L 22.0472 22.0489 37 L 22.0472 22.0500 48 L
580 22.8346 22.8326 22.8376 22.8403 30 L 22.8355 22.8382 9 L 22.8346 22.8363 0 L 22.8346 22.8374 0 L
600 23.6220 23.6200 23.6250 23.6277 23.6229 23.6256 23.6220 23.6237 23.6220 23.6248
620 24.4094 24.4074 24.4124 24.4151 24.4103 24.4130 24.4094 24.4111 24.4094 24.4122

650 25.5906 25.5876 25.5937 25.5969 25.5915 25.5947 25.5906 25.5926 25.5906 25.5937
670 26.3780 26.3750 26.3811 26.3843 26.3789 26.3821 26.3780 26.3800 26.3780 26.3811
680 26.7717 26.7687 26.7748 26.7780 26.7726 26.7758 26.7717 26.7737 26.7717 26.7748
700 27.5591 27.5561 27.5622 27.5654 27.5600 27.5632 27.5591 27.5611 27.5591 27.5622
720 28.3465 28.3435 28.3496 28.3528 93 L 28.3474 28.3506 71 L 28.3465 28.3485 50 L 28.3465 28.3496 61 L
750 29.5276 29.5246 29.5307 29.5339 31 L 29.5285 29.5317 9 L 29.5276 29.5296 0 L 29.5276 29.5307 0 L
760 29.9213 29.9183 29.9244 29.9276 29.9222 29.9254 29.9213 29.9233 29.9213 29.9244
780 30.7087 30.7057 30.7118 30.7150 30.7096 30.7128 30.7087 30.7107 30.7087 30.7118
790 31.1024 31.0994 31.1055 31.1087 31.1033 31.1065 31.1024 31.1044 31.1024 31.1055
800 31.4961 31.4931 31.4992 31.5024 31.4970 31.5002 31.4961 31.4981 31.4961 31.4992

820 32.2835 32.2796 32.2869 32.2904 32.2845 32.2881 32.2835 32.2857 32.2835 32.2870
830 32.6772 32.6733 32.6806 32.6841 32.6782 32.6818 32.6772 32.6794 32.6772 32.6807
850 33.4646 33.4607 33.4680 33.4715 33.4656 33.4692 33.4646 33.4668 33.4646 33.4681
870 34.2520 34.2481 34.2554 34.2589 108 L 34.2530 34.2566 85 L 34.2520 34.2542 61 L 34.2520 34.2555 74 L
920 36.2205 36.2166 36.2239 36.2274 34 L 36.2215 36.2251 10 L 36.2205 36.2227 0 L 36.2205 36.2240 0 L
950 37.4016 37.3977 37.4050 37.4085 37.4026 37.4062 37.4016 37.4038 37.4016 37.4051
980 38.5827 38.5788 38.5861 38.5896 38.5837 38.5873 38.5827 38.5849 38.5827 38.5862
1 000 39.3701 39.3662 39.3735 39.3770 39.3711 39.3747 39.3701 39.3723 39.3701 39.3736

1 150 45.2756 45.2707 45.2795 45.2836 129 L 45.2767 45.2808 101 L 45.2756 45.2782 75 L 45.2756 45.2797 90 L
1 250 49.2126 49.2077 49.2165 49.2206 39 L 49.2137 49.2178 11 L 49.2126 49.2152 0 L 49.2126 49.2167 0 L

1 400 55.1181 55.1118 55.1224 55.1274 156 L 55.1193 55.1242 124 L 55.1181 55.1212 94 L 55.1181 55.1230 112 L
1 600 62.9921 62.9858 62.9964 63.0014 43 L 62.9933 62.9982 12 L 62.9921 62.9952 0 L 62.9921 62.9970 0 L

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

373
Ekler

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D H8 H9 H10 J6
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

14 L 20 L 31 L
16 0.6299 0.6296 0.6299 0.6310 0.6299 0.6316 0.6299 0.6327 0.6297 0.6301 5 L
0L 0L 0L 2T

19 0.7480 0.7476 0.7480 0.7493 0.7480 0.7500 0.7480 0.7513 0.7478 0.7483
22 0.8661 0.8657 0.8661 0.8674 0.8661 0.8681 0.8661 0.8694 0.8659 0.8664
24 0.9449 0.9445 0.9449 0.9462 17 L 0.9449 0.9469 24 L 0.9449 0.9482 37 L 0.9447 0.9452 7 L
26 1.0236 1.0232 1.0236 1.0249 0 L 1.0236 1.0256 0L 1.0236 1.0269 0L 1.0234 1.0239 2 T
28 1.1024 1.1020 1.1024 1.1037 1.1024 1.1044 1.1024 1.1057 1.1022 1.1027
30 1.1811 1.1807 1.1811 1.1824 1.1811 1.1831 1.1811 1.1844 1.1809 1.1814

32 1.2598 1.2594 1.2598 1.2613 1.2598 1.2622 1.2598 1.2637 1.2596 1.2602
35 1.3780 1.3776 1.3780 1.3795 1.3780 1.3804 1.3780 1.3819 1.3778 1.3784
37 1.4567 1.4563 1.4567 1.4582 19 L 1.4567 1.4591 28 L 1.4567 1.4606 43 L 1.4565 1.4571 8 L
40 1.5748 1.5744 1.5748 1.5763 0 L 1.5748 1.5772 0L 1.5748 1.5787 0L 1.5746 1.5752 2 T
42 1.6535 1.6531 1.6535 1.6550 1.6535 1.6559 1.6535 1.6574 1.6533 1.6539
47 1.8504 1.8500 1.8504 1.8519 1.8504 1.8528 1.8504 1.8543 1.8502 1.8508

52 2.0472 2.0467 2.0472 2.0490 2.0472 2.0501 2.0472 2.0519 2.0470 2.0477
55 2.1654 2.1649 2.1654 2.1672 2.1654 2.1683 2.1654 2.1701 2.1652 2.1659
62 2.4409 2.4404 2.4409 2.4427 2.4409 2.4438 2.4409 2.4456 2.4407 2.4414
23 L 34 L 52 L
68 2.6772 2.6767 2.6772 2.6790 2.6772 2.6801 2.6772 2.6819 2.6770 2.6777 10 L
0L 0L 0L
72 2.8346 2.8341 2.8346 2.8364 2.8346 2.8375 2.8346 2.8393 2.8344 2.8351 2 T
75 2.9527 2.9522 2.9527 2.9545 2.9527 2.9556 2.9527 2.9574 2.9525 2.9532
80 3.1496 3.1491 3.1496 3.1514 3.1496 3.1525 3.1496 3.1543 3.1494 3.1501

85 3.3465 3.3459 3.3465 3.3486 3.3465 3.3499 3.3465 3.3520 3.3463 3.3471
90 3.5433 3.5427 3.5433 3.5454 3.5433 3.5467 3.5433 3.5488 3.5431 3.5439
95 3.7402 3.7396 3.7402 3.7423 3.7402 3.7436 3.7402 3.7457 3.7400 3.7408
27 L 40 L 61 L
100 3.9370 3.9364 3.9370 3.9391 3.9370 3.9404 3.9370 3.9425 3.9368 3.9376 12 L
0L 0L 0L
110 4.3307 4.3301 4.3307 4.3328 4.3307 4.3341 4.3307 4.3362 4.3305 4.3313 2 T
115 4.5276 4.5270 4.5276 4.5297 4.5276 4.5310 4.5276 4.5331 4.5274 4.5282
120 4.7244 4.7238 4.7244 4.7265 4.7244 4.7278 4.7244 4.7299 4.7242 4.7250

125 4.9213 4.9206 4.9213 4.9238 4.9213 4.9252 4.9213 4.9276 4.9210 4.9220
130 5.1181 5.1174 5.1181 5.1206 5.1181 5.1220 5.1181 5.1244 5.1178 5.1188
32 L 46 L 70 L
140 5.5118 5.5111 5.5118 5.5143 5.5118 5.5157 5.5118 5.5181 5.5115 5.5125 14 L
0L 0L 0L
145 5.7087 5.7080 5.7087 5.7112 5.7087 5.7126 5.7087 5.7150 5.7084 5.7094 3 T
150 5.9055 5.9048 5.9055 5.9080 5.9055 5.9094 5.9055 5.9118 5.9052 5.9062

160 6.2992 6.2982 6.2992 6.3017 6.2992 6.3031 6.2992 6.3055 6.2989 6.2999
165 6.4961 6.4951 6.4961 6.4986 35 L 6.4961 6.5000 49 L 6.4961 6.5024 73 L 6.4958 6.4968 17 L
170 6.6929 6.6919 6.6929 6.6954 0 L 6.6929 6.6968 0L 6.6929 6.6992 0L 6.6926 6.6936 3 T
180 7.0866 7.0856 7.0866 7.0891 7.0866 7.0905 7.0866 7.0929 7.0863 7.0873

190 7.4803 7.4791 7.4803 7.4831 7.4803 7.4848 7.4803 7.4876 7.4800 7.4812
200 7.8740 7.8728 7.8740 7.8768 7.8740 7.8785 7.8740 7.8813 7.8737 7.8749
210 8.2677 8.2665 8.2677 8.2705 8.2677 8.2722 8.2677 8.2750 8.2674 8.2686
215 8.4646 8.4634 8.4646 8.4674 8.4646 8.4691 8.4646 8.4719 8.4643 8.4655
40 L 57 L 85 L
220 8.6614 8.6602 8.6614 8.6642 8.6614 8.6659 8.6614 8.6687 8.6611 8.6623 21 L
0L 0L 0L
225 8.8583 8.8571 8.8583 8.8611 8.8583 8.8628 8.8583 8.8656 8.8580 8.8592 3 T
230 9.0551 9.0539 9.0551 9.0579 9.0551 9.0596 9.0551 9.0624 9.0548 9.0560
240 9.4488 9.4476 9.4488 9.4516 9.4488 9.4533 9.4488 9.4561 9.4485 9.4497
250 9.8425 9.8413 9.8425 9.8453 9.8425 9.8470 9.8425 9.8498 9.8422 9.8434

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

374
 Ek B

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D H8 H9 H10 J6
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2362 10.2394 10.2362 10.2413 10.2362 10.2445 10.2359 10.2372
270 10.6299 10.6285 10.6299 10.6331 10.6299 10.6350 10.6299 10.6382 10.6296 10.6309
280 11.0236 11.0222 11.0236 11.0268 46 L 11.0236 11.0287 65 L 11.0236 11.0319 97 L 11.0233 11.0246 24 L
290 11.4173 11.4159 11.4173 11.4205 0 L 11.4173 11.4224 0 L 11.4173 11.4256 0 L 11.4170 11.4183 3 T
300 11.8110 11.8096 11.8110 11.8142 11.8110 11.8161 11.8110 11.8193 11.8107 11.8120
310 12.2047 12.2033 12.2047 12.2079 12.2047 12.2098 12.2047 12.2130 12.2044 12.2057

320 12.5984 12.5968 12.5984 12.6019 12.5984 12.6039 12.5984 12.6075 12.5981 12.5995
340 13.3858 13.3842 13.3858 13.3893 13.3858 13.3913 13.3858 13.3949 13.3855 13.3869
360 14.1732 14.1716 14.1732 14.1767 51 L 14.1732 14.1787 71 L 14.1732 14.1823 107 L 14.1729 14.1743 27 L
370 14.5669 14.5654 14.5670 14.5705 0 L 14.5669 14.5724 0 L 14.5670 14.5761 0 L 14.5666 14.5681 3 T
380 14.9606 14.9590 14.9606 14.9641 14.9606 14.9661 14.9606 14.9697 14.9603 14.9617
400 15.7480 15.7464 15.7480 15.7515 15.7480 15.7535 15.7480 15.7571 15.7477 15.7491

420 16.5354 16.5336 16.5354 16.5392 16.5354 16.5415 16.5354 16.5452 16.5351 16.5367
440 17.3228 17.3210 17.3228 17.3266 17.3228 17.3289 17.3228 17.3326 17.3225 17.3241
460 18.1102 18.1084 18.1102 18.1140 56 L 18.1102 18.1163 79 L 18.1102 18.1200 116 L 18.1099 18.1115 31 L
480 18.8976 18.8958 18.8976 18.9014 0 L 18.8976 18.9037 0 L 18.8976 18.9074 0 L 18.8973 18.8989 3 T
500 19.6850 19.6832 19.6850 19.6888 19.6850 19.6911 19.6850 19.6948 19.6847 19.6863

520 20.4724 20.4704 20.4724 20.4767 20.4724 20.4793 20.4724 20.4834 20.4721 20.4739
540 21.2598 21.2578 21.2598 21.2641 21.2598 21.2667 21.2598 21.2708 21.2595 21.2613
560 22.0472 22.0452 22.0472 22.0515 63 L 22.0472 22.0541 89 L 22.0472 22.0582 130 L 22.0469 22.0487 35 L
580 22.8346 22.8326 22.8346 22.8389 0 L 22.8346 22.8415 0 L 22.8346 22.8456 0 L 22.8343 22.8361 3 T
600 23.6220 23.6200 23.6220 23.6263 23.6220 23.6289 23.6220 23.6330 23.6217 23.6235
620 24.4094 24.4074 24.4094 24.4137 24.4094 24.4163 24.4094 24.4204 24.4091 24.4109

650 25.5906 25.5876 25.5906 25.5955 25.5906 25.5985 25.5906 25.6032 25.5902 25.5922
670 26.3780 26.3750 26.3780 26.3829 26.3780 26.3859 26.3780 26.3906 26.3776 26.3796
680 26.7717 26.7687 26.7717 26.7766 26.7717 26.7796 26.7717 26.7843 26.7713 26.7733
700 27.5591 27.5561 27.5591 27.5640 27.5591 27.5670 27.5591 27.5717 27.5587 27.5607
720 28.3465 28.3435 28.3465 28.3514 79 L 28.3465 28.3544 109 L 28.3465 28.3591 156 L 28.3461 28.3481 46 L
750 29.5276 29.5246 29.5276 29.5325 0 L 29.5276 29.5355 0 L 29.5276 29.5402 0 L 29.5272 29.5292 4 T
760 29.9213 29.9183 29.9213 29.9262 29.9213 29.9292 29.9213 29.9339 29.9209 29.9229
780 30.7087 30.7057 30.7087 30.7136 30.7087 30.7166 30.7087 30.7213 30.7083 30.7103
790 31.1024 31.0994 31.1024 31.1073 31.1024 31.1103 31.1024 31.1150 31.1020 31.1040
800 31.4961 31.4931 31.4961 31.5010 31.4961 31.5040 31.4961 31.5087 31.4957 31.4968

820 32.2835 32.2796 32.2835 32.3890 32.2835 32.2926 32.2835 32.2977 32.2831 32.2853
830 32.6772 32.6733 32.6772 32.6827 32.6772 32.6863 32.6772 32.6914 32.6768 32.6790
850 33.4646 33.4607 33.4646 33.4701 33.4646 33.4737 33.4646 33.4788 33.4642 33.4664
870 34.2520 34.2481 34.2520 34.2575 94 L 34.2520 34.2611 130 L 34.2520 34.2662 181 L 34.2516 34.2538 57 L
920 36.2205 36.2166 36.2205 36.2260 0 L 36.2205 36.2296 0 L 36.2205 36.2347 0 L 36.2201 36.2223 4 T
950 37.4016 37.3977 37.4016 37.4071 37.4016 37.4107 37.4016 37.4158 37.4012 37.4034
980 38.5827 38.5788 38.5827 38.5882 38.5827 38.5918 38.5827 38.5969 38.5823 38.5845
1 000 39.3701 39.3662 39.3701 39.3756 39.3701 39.3792 39.3701 39.3843 – –

1 150 45.2756 45.2707 45.2756 45.2821 114 L 45.2756 45.2858 151 L 45.2756 45.2921 214 L – – –
1 250 49.2126 49.2077 49.2126 49.2191 0 L 49.2126 49.2228 0 L 49.2126 49.2291 0 L – – –

1 400 55.1181 55.1118 55.1181 55.1258 140 L 55.1181 55.1303 185 L 55.1181 55.1378 260 L – – –
1 600 62.9921 62.9858 62.9921 62.9998 0 L 62.9921 63.0043 0 L 62.9921 63.0118 0 L – – –

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

375
Ekler

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D J7 JS5 K5 K6
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

7L 2T
16 0.6299 0.6296 0.6296 0.6303 0.6297 0.6301 0.6297 0.6300 4 L 0.6295 0.6300 4 L
3T 5L 2T 4T

19 0.7480 0.7476 0.7476 0.7485 0.7478 0.7481 0.7477 0.7480 0.7476 0.7481
22 0.8661 0.8657 0.8657 0.8666 0.8659 0.8662 0.8658 0.8661 0.8657 0.8662
24 0.9449 0.9445 0.9445 0.9454 9L 0.9447 0.9450 2T 0.9446 0.9449 4 L 0.9445 0.9450 5 L
26 1.0236 1.0232 1.0232 1.0241 4T 1.0234 1.0237 5L 1.0233 1.0236 3 T 1.0232 1.0237 4 T
28 1.1024 1.1020 1.1020 1.1029 1.1022 1.1025 1.1021 1.1024 1.1020 1.1025
30 1.1811 1.1807 1.1807 1.1816 1.1809 1.1812 1.1808 1.1811 1.1807 1.1812

32 1.2598 1.2594 1.2594 1.2604 1.2596 1.2600 1.2594 1.2599 1.2593 1.2599
35 1.3780 1.3776 1.3776 1.3786 1.3778 1.3782 1.3776 1.3781 1.3775 1.3781
37 1.4567 1.4563 1.4563 1.4573 10 L 1.4565 1.4569 2T 1.4563 1.4568 5 L 1.4562 1.4568 5 L
40 1.5748 1.5744 1.5744 1.5754 4T 1.5746 1.5750 6L 1.5744 1.5749 4 T 1.5743 1.5749 5 T
42 1.6535 1.6531 1.6531 1.6541 1.6533 1.6537 1.6531 1.6536 1.6530 1.6536
47 1.8504 1.8500 1.8500 1.8510 1.8502 1.8506 1.8500 1.8505 1.8499 1.8505

52 2.0472 2.0467 2.0467 2.0479 2.0469 2.0475 2.0468 2.0473 2.0466 2.0474
55 2.1654 2.1649 2.1649 2.1661 2.1651 2.1657 2.1650 2.1655 2.1648 2.1656
62 2.4409 2.4404 2.4404 2.4416 2.4406 2.4412 2.4405 2.4410 2.4403 2.4411
12 L 3T
68 2.6772 2.6767 2.6767 2.6779 2.6769 2.6775 2.6768 2.6773 6 L 2.6766 2.6774 7 L
5T 8L
72 2.8346 2.8341 2.8341 2.8353 2.8343 2.8349 2.8342 2.8347 4 T 2.8340 2.8348 6 T
75 2.9527 2.9522 2.9522 2.9534 2.9524 2.9530 2.9523 2.9528 2.9521 2.9529
80 3.1496 3.1491 3.1491 3.1503 3.1493 3.1499 3.1492 3.1497 3.1490 3.1498

85 3.3465 3.3459 3.3460 3.3474 3.3462 3.3468 3.3460 3.3466 3.3458 3.3467
90 3.5433 3.5427 3.5428 3.5442 3.5430 3.5436 3.5428 3.5434 3.5426 3.5435
95 3.7402 3.7396 3.7397 3.7411 3.7399 3.7405 3.7397 3.7403 3.7395 3.7404
15 L 3T
100 3.9370 3.9364 3.9365 3.9379 3.9367 3.9373 3.9365 3.9371 7 L 3.9363 3.9372 8 L
5T 9L
110 4.3307 4.3301 4.3302 4.3316 4.3304 4.3310 4.3302 4.3308 5 T 4.3300 4.3309 7 T
115 4.5276 4.5270 4.5271 4.5285 4.5273 4.5279 4.5271 4.5277 4.5269 4.5278
120 4.7244 4.7238 4.7239 4.7253 4.7241 4.7247 4.7239 4.7245 4.7237 4.7246

125 4.9213 4.9206 4.9207 4.9223 4.9209 4.9217 4.9207 4.9214 4.9205 4.9215
130 5.1181 5.1174 5.1175 5.1191 5.1177 5.1185 5.1175 5.1182 5.1173 5.1183
17 L 4T
140 5.5118 5.5111 5.5112 5.5128 5.5114 5.5122 5.5112 5.5119 8 L 5.5110 5.5120 9 L
6T 11 L
145 5.7087 5.7080 5.7081 5.7097 5.7083 5.7091 5.7081 5.7088 6 T 5.7079 5.7089 8 T
150 5.9055 5.9048 5.9049 5.9065 5.9051 5.9059 5.9049 5.9056 5.9047 5.9057

160 6.2992 6.2982 6.2986 6.3002 6.2988 6.2995 6.2986 6.2993 6.2984 6.2994
165 6.4961 6.4951 6.4955 6.4971 20 L 6.4957 6.4964 4T 6.4955 6.4962 11 L 6.4953 6.4963 12 L
170 6.6929 6.6919 6.6923 6.6939 6T 6.6925 6.6932 13 L 6.6923 6.6930 6 T 6.6921 6.6931 8 T
180 7.0866 7.0856 7.0860 7.0876 7.0862 7.0869 7.0860 7.0867 7.0858 7.0868

190 7.4803 7.4791 7.4797 7.4815 7.4799 7.4807 7.4796 7.4804 7.4794 7.4805
200 7.8740 7.8728 7.8734 7.8752 7.8736 7.8744 7.8733 7.8741 7.8731 7.8742
210 8.2677 8.2665 8.2671 8.2689 8.2673 8.2681 8.2670 8.2678 8.2668 8.2679
215 8.4646 8.4634 8.4640 8.4658 8.4642 8.4650 8.4639 8.4647 8.4637 8.4648
24 L 4T
220 8.6614 8.6602 8.6608 8.6626 8.6610 8.6618 8.6607 8.6615 13 L 8.6605 8.6616 14 L
6T 16 L
225 8.8583 8.8571 8.8577 8.8595 8.8579 8.8587 8.8576 8.8584 7 T 8.8574 8.8585 9 T
230 9.0551 9.0539 9.0545 9.0563 9.0547 9.0555 9.0544 9.0552 9.0542 9.0553
240 9.4488 9.4476 9.4482 9.4500 9.4484 9.4492 9.4481 9.4489 9.4479 9.4490
250 9.8425 9.8413 9.8419 9.8437 9.8421 9.8429 9.8418 9.8426 9.8416 9.8427

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

376
 Ek B

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D J7 JS5 K5 K6
Yatak delik çapı Geçme 1)Yatak delik çapı Geçme1)Yatak delik çapı Geçme 1)Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2356 10.2376 10.2357 10.2366 10.2354 10.2363 10.2351 10.2364
270 10.6299 10.6285 10.6293 10.6313 10.6294 10.6303 10.6291 10.6300 10.6288 10.6301
280 11.0236 11.0222 11.0230 11.0250 28 L 11.0231 11.0240 5 T 11.0228 11.0237 15 L 11.0225 11.0238 16 L
290 11.4173 11.4159 11.4167 11.4187 6 T 11.4168 11.4177 18 L 11.4165 11.4174 8T 11.4162 11.4175 11 T
300 11.8110 11.8096 11.8104 11.8124 11.8105 11.8114 11.8102 11.8111 11.8099 11.8112
310 12.2047 12.2033 12.2041 12.2061 12.2042 12.2051 12.2039 12.2048 12.2036 12.2049

320 12.5984 12.5968 12.5977 12.5999 12.5979 12.5989 12.5975 12.5985 12.5973 12.5986
340 13.3858 13.3842 13.3851 13.3873 13.3853 13.3863 13.3849 13.3859 13.3847 13.3860
360 14.1732 14.1716 14.1725 14.1747 31 L 14.1727 14.1737 5 T 14.1723 14.1733 17 L 14.1721 14.1734 19 L
370 14.5669 14.5654 14.5662 14.5685 7 T 14.5664 14.5675 21 L 14.5660 14.5670 9T 14.5658 14.5672 11 T
380 14.9606 14.9590 14.9599 14.9621 14.9601 14.9611 14.9597 14.9607 14.9595 14.9608
400 15.7480 15.7464 15.7473 15.7495 15.7475 15.7485 15.7471 15.7481 15.7469 15.7482

420 16.5354 16.5336 16.5346 16.5371 16.5349 16.5359 16.5344 16.5355 16.5341 16.5356
440 17.3228 17.3210 17.3220 17.3245 17.3223 17.3233 17.3218 17.3229 17.3215 17.3230
18.1119 35 L 18.1107 5 T 19 L
460 18.1102 18.1084 18.1094 18.1097 18.1092 18.1103 18.1089 18.1104 21 L
18.8993 8 T 18.8981 23 L 10 T
480 18.8976 18.8958 18.8968 18.8971 18.8966 18.8977 18.8963 18.8978 13 T
500 19.6850 19.6832 19.6842 19.6867 19.6845 19.6855 19.6840 19.6851 19.6837 19.6852

520 20.4724 20.4704 20.4715 20.4743 – – – – 20.4707 20.4724

540 21.2598 21.2578 21.2589 21.2617 – – – – 21.2581 21.2598
560 22.0472 22.0452 22.0463 22.0491 39 L – – – – – – 22.0455 22.0472 20 L
580 22.8346 22.8326 22.8337 22.8365 9 T – – – – – – 22.8329 22.8346 17 T
600 23.6220 23.6200 23.6211 23.6239 – – – – 23.6203 23.6220
620 24.4094 24.4074 24.4085 24.4113 – – – – 24.4077 24.4094

650 25.5906 25.5876 25.5897 25.5928 – – – – 25.5886 25.5906

670 26.3780 26.3750 26.3771 26.3802 – – – – 26.3760 26.3780
680 26.7717 26.7687 26.7708 26.7739 – – – – 26.7697 26.7717
700 27.5591 27.5561 27.5582 27.5613 – – – – 27.5571 27.5591
720 28.3465 28.3435 28.3456 28.3487 52 L – – – – – – 28.3445 28.3465 30 L
750 29.5276 29.5246 29.5267 29.5298 9 T – – – – – – 29.5256 29.5276 20 T
760 29.9213 29.9183 29.9204 29.9235 – – – – 29.9193 29.9213
780 30.7087 30.7057 30.7078 30.7109 – – – – 30.7067 30.7087
790 31.1024 31.0994 31.1015 31.1046 – – – – 31.1004 31.1024
800 31.4961 31.4931 31.4952 31.4974 – – – – 31.4941 31.4952

820 32.2835 32.2796 32.2825 32.2860 – – – – 32.2813 32.2835

830 32.6772 32.6733 32.6762 32.6797 – – – – 32.6750 32.6772
850 33.4646 33.4607 33.4636 33.4671 – – – – 33.4624 33.4646
870 34.2520 34.2481 34.2510 34.2545 64 L – – – – – – 34.2498 34.2520 39 L
920 36.2205 36.2166 36.2195 36.2230 10 T – – – – – – 36.2183 36.2205 22 T
950 37.4016 37.3977 37.4006 37.4041 – – – – 37.3994 37.4016
980 38.5827 38.5788 38.5817 38.5852 – – – – 38.5805 38.5827
1 000 39.3701 39.3662 – – – – – – – –

1 150 45.2756 45.2707 – – – – – – – – – – – –

1 250 49.2126 49.2077 – – – – – – – – – – – –

1 400 55.1181 55.1118 – – – – – – – – – – – –

1 600 62.9921 62.9858 – – – – – – – – – – – –

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

377
Ekler

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D K7 M5 M6 M7
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

5L 0.6294 0.6298 2 L 1L
16 0.6299 0.6296 0.6294 0.6301 0.6293 0.6297 0.6292 0.6299 3 L
5T 5T 6T 7T

19 0.7480 0.7476 0.7474 0.7482 0.7474 0.7478 0.7473 0.7478 0.7472 0.7480
22 0.8661 0.8657 0.8655 0.8663 0.8655 0.8659 0.8654 0.8659 0.8653 0.8661
24 0.9449 0.9445 0.9443 0.9451 6 L 0.9443 0.9447 2 L 0.9442 0.9447 2L 0.9441 0.9449 4 L
26 1.0236 1.0232 1.0230 1.0238 6 T 1.0230 1.0234 6 T 1.0229 1.0234 7T 1.0228 1.0236 8 T
28 1.1024 1.1020 1.1018 1.1026 1.1018 1.1022 1.1017 1.1022 1.1016 1.1024
30 1.1811 1.1807 1.1805 1.1813 1.1805 1.1809 1.1804 1.1809 1.1803 1.1811

32 1.2598 1.2594 1.2591 1.2601 1.2592 1.2596 1.2590 1.2596 1.2588 1.2598
35 1.3780 1.3776 1.3773 1.3783 1.3774 1.3778 1.3772 1.3778 1.3770 1.3780
37 1.4567 1.4563 1.4560 1.4570 7 L 1.4561 1.4565 2 L 1.4559 1.4565 2L 1.4557 1.4567 4 L
40 1.5748 1.5744 1.5741 1.5751 7 T 1.5742 1.5746 6 T 1.5740 1.5746 8T 1.5738 1.5748 10 T
42 1.6535 1.6531 1.6528 1.6538 1.6529 1.6533 1.6527 1.6533 1.6525 1.6535
47 1.8504 1.8500 1.8497 1.8507 1.8498 1.8502 1.8496 1.8502 1.8494 1.8504

52 2.0472 2.0467 2.0464 2.0476 2.0465 2.0470 2.0463 2.0470 2.0460 2.0472
55 2.1654 2.1649 2.1646 2.1658 2.1647 2.1652 2.1645 2.1652 2.1642 2.1654
62 2.4409 2.4404 2.4401 2.4413 2.4402 2.4407 2.4400 2.4407 2.4397 2.4409
9L 2.6770 3 L 3L
68 2.6772 2.6767 2.6764 2.6776 2.6765 2.6763 2.6770 2.6760 2.6772 5 L
8T 2.8344 7 T 3T
72 2.8346 2.8341 2.8338 2.8350 2.8339 2.8337 2.8344 2.8334 2.8346 12 T
75 2.9527 2.9522 2.9519 2.9531 2.9520 2.9525 2.9518 2.9525 2.9516 2.9528
80 3.1496 3.1491 3.1488 3.1500 3.1489 3.1494 3.1487 3.1494 3.1484 3.1496

85 3.3465 3.3459 3.3455 3.3469 3.3456 3.3462 3.3454 3.3463 3.3451 3.3465
90 3.5433 3.5427 3.5423 3.5437 3.5424 3.5430 3.5422 3.5431 3.5419 3.5433
95 3.7402 3.7396 3.7392 3.7406 3.7393 3.7399 3.7391 3.7400 3.7388 3.7402
10 L 3.9367 3 L 4L
100 3.9370 3.9364 3.9360 3.9374 3.9361 3.9359 3.9368 3.9356 3.9370 6 L
10 T 4.3304 9 T 11 T
110 4.3307 4.3301 4.3297 4.3311 4.3298 4.3296 4.3305 4.3293 4.3307 14 T
115 4.5276 4.5270 4.5266 4.5280 4.5267 4.5273 4.5265 4.5274 4.5262 4.5276
120 4.7244 4.7238 4.7234 4.7248 4.7235 4.7241 4.7233 4.7242 4.7230 4.7244

125 4.9213 4.9206 4.9202 4.9218 4.9202 4.9210 4.9200 4.9210 4.9197 4.9213
130 5.1181 5.1174 5.1170 5.1186 5.1170 5.1178 5.1168 5.1178 5.1165 5.1181
12 L 5.5115 4 L 4L
140 5.5118 5.5111 5.5107 5.5123 5.5107 5.5105 5.5115 5.5102 5.5118 7 L
11 T 5.7084 11 T 13 T
145 5.7087 5.7080 5.7076 5.7092 5.7076 5.7074 5.7084 5.7071 5.7087 16 T
150 5.9055 5.9048 5.9044 5.9060 5.9044 5.9052 5.9042 5.9052 5.9039 5.9055

160 6.2992 6.2982 6.2981 6.2997 6.2981 6.2988 6.2979 6.2989 6.2976 6.2992
165 6.4961 6.4951 6.4950 6.4966 15 L 6.4950 6.4957 6 L 6.4948 6.4958 7L 6.4945 6.4961 10 L
170 6.6929 6.6919 6.6918 6.6934 11 T 6.6918 6.6925 11 T 6.6916 6.6926 13 T 6.6913 6.6929 16 T
180 7.0866 7.0856 7.0855 7.0871 7.0855 7.0862 7.0853 7.0863 7.0850 7.0866

190 7.4803 7.4791 7.4790 7.4808 7.4791 7.4798 7.4788 7.4800 7.4785 7.4803
200 7.8740 7.8728 7.8727 7.8745 7.8728 7.8735 7.8725 7.8737 7.8722 7.8740
210 8.2677 8.2665 8.2664 8.2682 8.2665 8.2672 8.2662 8.2674 8.2659 8.2677
215 8.4646 8.4634 8.4633 8.4651 8.4634 8.4641 8.4631 8.4643 8.4628 8.4646
17 L 8.6609 7 L 9L
220 8.6614 8.6602 8.6601 8.6619 8.6602 8.6599 8.6611 8.6596 8.6614 12 L
13 T 8.8578 12 T 15 T
225 8.8583 8.8571 8.8570 8.8588 8.8571 8.8568 8.8580 9.0571 8.8583 18 T
230 9.0551 9.0539 9.0538 9.0556 9.0539 9.0546 9.0536 9.0548 9.0533 9.0551
240 9.4488 9.4476 9.4475 9.4493 9.4476 9.4483 9.4473 9.4485 9.4470 9.4488
250 9.8425 9.8413 9.8412 9.8430 9.8413 9.8420 9.8410 9.8422 9.8407 9.8425

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

378
 Ek B

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D K7 M5 M6 M7
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2348 10.2368 10.2348 10.2357 10.2346 10.2364 10.2342 10.2362
270 10.6299 10.6285 10.6285 10.6305 10.6285 10.6294 10.6283 10.6301 10.6279 10.6299
280 11.0236 11.0222 11.0222 11.0242 20 L 11.0222 11.0231 9 L 11.0220 11.0238 10 L 11.0216 11.0236 14 L
290 11.4173 11.4159 11.4159 11.4179 14 T 11.4159 11.4168 14 T 11.4157 11.4175 16 T 11.4153 11.4173 20 T
300 11.8110 11.8096 11.8096 11.8116 11.8096 11.8105 11.8094 11.8112 11.8090 11.8110
310 12.2047 12.2033 12.2033 12.2053 12.2033 12.2042 12.2031 12.2049 12.2027 12.2047

320 12.5984 12.5968 12.5968 12.5991 12.5969 12.5978 12.5966 12.5986 12.5962 12.5984
340 13.3858 13.3842 13.3842 13.3865 13.3843 13.3852 13.3840 13.3860 12.3836 12.3858
360 14.1732 14.1716 14.1716 14.1739 23 L 14.1717 14.1726 10 L 14.1714 14.1734 12 L 14.1710 14.1732 16 L
370 14.5669 14.5654 14.5653 14.5677 16 T 14.5654 14.5664 15 T 14.5651 14.5672 18 T 14.5647 14.5669 22 T
380 14.9606 14.9590 14.9590 14.9613 14.9591 14.9600 14.9588 14.9608 14.9584 14.9606
400 15.7480 15.7464 15.7464 15.7487 15.7465 15.7474 15.7462 15.7482 15.7458 15.7480

420 16.5354 16.5336 16.5336 16.5361 16.5337 16.5347 16.5334 16.5356 16.5329 16.5354
440 17.3228 17.3210 17.3210 17.3235 17.3211 17.3221 17.3208 17.3230 17.3203 17.3228
460 18.1102 18.1084 18.1084 18.1109 25 L 18.1085 18.1095 11 L 18.1082 18.1104 14 L 18.1077 18.1102 18 L
480 18.8976 18.8958 18.8958 18.8983 18 T 18.8959 18.8969 17 T 18.8956 18.8978 20 T 18.8951 18.8976 25 T
500 19.6850 19.6832 19.6832 19.6857 19.6833 19.6843 19.6830 19.6852 19.6825 19.6850

520 20.4724 20.4704 20.4696 20.4724 – – 20.4696 20.4714 20.4686 20.4714

540 21.2598 21.2578 21.2570 21.2598 – – 21.2570 21.2588 21.2560 21.2588
560 22.0472 22.0452 22.0444 22.0472 20 L – – – 22.0444 22.0462 10 L 22.0435 22.0462 10 L
580 22.8346 22.8326 22.8318 22.8346 28 T – – – 22.8318 22.8336 28 T 22.8308 22.8336 38 T
600 23.6220 23.6200 23.6192 23.6220 – – 23.6192 23.6210 23.6182 23.6210
620 24.4094 24.4074 24.4066 24.4094 – – 24.4066 24.4084 24.4056 24.4084

650 25.5906 25.5876 25.5875 25.5906 – – 25.5875 25.5894 25.5863 25.5894

670 26.3780 26.3750 26.3749 26.3780 – – 26.3749 26.3768 26.3737 26.3768
680 26.7717 26.7687 26.7686 26.7717 – – 26.7686 26.7705 26.7674 26.7705
700 27.5591 27.5561 27.5560 27.5591 – – 27.5560 27.5579 27.5548 27.5579
720 28.3465 28.3435 28.3434 28.3465 30 L – – – 28.3434 28.3453 18 L 28.3422 28.3453 18 L
750 29.5276 29.5246 29.5245 29.5276 31 T – – – 29.5245 29.5264 31 T 29.5233 29.5264 43 T
760 29.9213 29.9183 29.9182 29.9213 – – 29.9182 29.9201 29.9169 29.9201
780 30.7087 30.7057 30.7056 30.7087 – – 30.7056 30.7075 30.7044 30.7075
790 31.1024 31.0994 31.0993 31.1024 – – 31.0993 31.1012 31.0981 31.1012
800 31.4961 31.4931 31.4930 31.4952 – – 31.4930 31.4940 31.4917 31.4949

820 32.2835 32.2796 32.2800 32.2835 – – 32.2800 32.2822 32.2786 32.2822

830 32.6772 32.6733 32.6737 32.6772 – – 32.6737 32.6759 32.6723 32.6758
850 33.4646 33.4607 33.4611 33.4646 – – 33.4611 33.4633 33.4597 33.4633
870 34.2520 34.2481 34.2485 34.2520 39 L – – – 34.2485 34.2507 26 L 34.2471 34.2507 26 L
920 36.2205 36.2166 36.2170 36.2205 35 T – – – 36.2170 36.2192 35 T 36.2156 36.2192 49 T
950 37.4016 37.3977 37.3981 37.4016 – – 37.3981 37.4003 37.3967 37.4003
980 38.5827 38.5788 38.5792 38.5827 – – 38.5792 38.5814 38.5778 38.5814
1 000 39.3701 39.3662 – – – – – – 39.3652 39.3688

1 150 45.2756 45.2707 – – – – – – – – – 45.2699 45.2740 33 L

1 250 49.2126 49.2077 – – – – – – – – – 49.2069 49.2110 57 T

1 400 55.1181 55.1118 – – – – – – – – – 55.1113 55.1162 44 L

1 600 62.9921 62.9858 – – – – – – – – – 62.9853 62.9902 68 T

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

379
Ekler

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D N6 N7 P6 P7
Yatak delik çapı Geçme 1)Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

1T 1L 3T
16 0.6299 0.6296 0.6291 0.6295 0.6290 0.6297 0.6289 0.6293 0.6288 0.6295 1 T
8T 9T 10 T 11 T

19 0.7480 0.7476 0.7471 0.7476 0.7469 0.7477 0.7468 0.7473 0.7466 0.7474
22 0.8661 0.8657 0.8652 0.8657 0.8650 0.8658 0.8649 0.8654 0.8647 0.8655
24 0.9449 0.9445 0.9440 0.9445 0T 0.9438 0.9446 1L 0.9437 0.9442 3T 0.9435 0.9443 2 T
26 1.0236 1.0232 1.0227 1.0232 9T 1.0225 1.0233 11 T 1.0224 1.0229 12 T 1.0222 1.0230 14 T
28 1.1024 1.1020 1.1015 1.1020 1.1013 1.1021 1.1012 1.1017 1.1010 1.1018
30 1.1811 1.1807 1.1802 1.1807 1.1800 1.1808 1.1799 1.1804 1.1797 1.1805

32 1.2598 1.2594 1.2587 1.2593 1.2585 1.2595 1.2583 1.2590 1.2581 1.2591
35 1.3780 1.3776 1.3769 1.3775 1.3767 1.3777 1.3765 1.3772 1.3763 1.3773
37 1.4567 1.4563 1.4556 1.4562 1T 1.4554 1.4564 1L 1.4552 1.4559 4T 1.4550 1.4560 3 T
40 1.5748 1.5744 1.5737 1.5743 11 T 1.5735 1.5745 13 T 1.5733 1.5740 15 T 1.5731 1.5741 17 T
42 1.6535 1.6531 1.6524 1.6530 1.6522 1.6532 1.6520 1.6527 1.6518 1.6528
47 1.8504 1.8500 1.8493 1.8499 1.8491 1.8501 1.8489 1.8496 1.8487 1.8497

52 2.0472 2.0467 2.0459 2.0466 2.0457 2.0468 2.0454 2.0462 2.0452 2.0464
55 2.1654 2.1649 2.1641 2.1648 2.1639 2.1650 2.1636 2.1644 2.1634 2.1646
62 2.4409 2.4404 2.4396 2.4403 2.4394 2.4405 2.4391 2.4399 2.4389 2.4401
1T 1L 5T
68 2.6772 2.6767 2.6759 2.6766 2.6760 2.6770 2.6750 2.6760 2.6752 2.6763 3 T
13 T 15 T 18 T
72 2.8346 2.8341 2.8333 2.8340 2.8331 2.8342 2.8328 2.8336 2.8326 2.8338 20 T
75 2.9527 2.9522 2.9515 2.9522 2.9510 2.9520 2.9510 2.9520 2.9507 2.9519
80 3.1496 3.1491 3.1483 3.1490 3.1481 3.1492 3.1478 3.1486 3.1476 3.1488

85 3.3465 3.3459 3.3450 3.3459 3.3447 3.3461 3.3445 3.3453 3.3442 3.3456
90 3.5433 3.5427 3.5418 3.5427 3.5415 3.5429 3.5413 3.5421 3.5410 3.5424
95 3.7402 3.7396 3.7387 3.7396 3.7380 3.7400 3.7380 3.7390 3.7378 3.7392
0T 2L 6T
100 3.9370 3.9364 3.9355 3.9364 3.9352 3.9366 3.9350 3.9358 3.9347 3.9361 3 T
15 T 18 T 20 T
110 4.3307 4.3301 4.3292 4.3301 4.3289 4.3303 4.3287 4.3295 4.3284 4.3298 23 T
115 4.5276 4.5270 4.5261 4.5270 4.5258 4.5272 4.5256 4.5264 4.5253 4.5267
120 4.7244 4.7238 4.7229 4.7238 4.7226 4.7240 4.7224 4.7232 4.7221 4.7235

125 4.9213 4.9206 4.9195 4.9205 4.9193 4.9208 4.9189 4.9199 4.9186 4.9202
130 5.1181 5.1174 5.1163 5.1173 5.1161 5.1176 5.1157 5.1167 5.1154 5.1170
1T 2L 7T
140 5.5118 5.5111 5.5100 5.5110 5.5098 5.5113 5.5094 5.5104 5.5091 5.5107 4 T
18 T 20 T 24 T
145 5.7087 5.7080 5.7069 5.7079 5.7067 5.7082 5.7063 5.7073 5.7060 5.7076 27 T
150 5.9055 5.9048 5.9037 5.9047 5.9035 5.9050 5.9031 5.9041 5.9028 5.9044

160 6.2992 6.2982 6.2974 6.2984 6.2972 6.2987 6.2968 6.2978 6.2965 6.2981
165 6.4961 6.4951 6.4943 6.4953 2L 6.4940 6.4960 5L 6.4940 6.4950 4T 6.4934 6.4950 1 T
170 6.6929 6.6919 6.6911 6.6921 18 T 6.6909 6.6924 20 T 6.6905 6.6915 24 T 6.6902 6.6918 27 T
180 7.0866 7.0856 7.0848 7.0858 7.0846 7.0861 7.0842 7.0852 7.0839 7.0855

190 7.4803 7.4791 7.4783 7.4794 7.4779 7.4797 7.4775 7.4787 7.4772 7.4790
200 7.8740 7.8728 7.8720 7.8731 7.8716 7.8734 7.8712 7.8724 7.8709 7.8727
210 8.2677 8.2665 8.2657 8.2668 8.2653 8.2671 8.2649 8.2661 8.2646 8.2664
215 8.4646 8.4634 8.4626 8.4637 8.4622 8.4640 8.4618 8.4630 8.4615 8.4633
3L 6L 4T
220 8.6614 8.6602 8.6594 8.6606 8.6590 8.6610 8.6590 8.6600 8.6583 8.6601 1 T
20 T 24 T 28 T
225 8.8583 8.8571 8.8563 8.8574 8.8559 8.8577 8.8555 8.8567 8.8552 8.8570 31 T
230 9.0551 9.0539 9.0531 9.0543 9.0530 9.0550 9.0520 9.0540 9.0520 9.0538
240 9.4488 9.4476 9.4468 9.4479 9.4464 9.4482 9.4460 9.4472 9.4457 9.4475
250 9.8425 9.8413 9.8405 9.8416 9.8401 9.8419 9.8397 9.8409 9.8394 9.8412

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

380
 Ek B

Ek B-4

Yatak toleransları ve oluşan geçmeler (inç)

Rulman dış çapı Oluşan geçmeler

Tolerans sınıfları
D N6 N7 P6 P7
Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1) Yatak delik çapı Geçme 1)
maks min maks min maks min maks min maks min

mm inç inç – inç – inç – inç –

260 10.2362 10.2348 10.2340 10.2352 10.2336 10.2356 10.2331 10.2343 10.2327 10.2348
270 10.6299 10.6285 10.6277 10.6289 10.6270 10.6290 10.6270 10.6280 10.6265 10.6285
280 11.0236 11.0222 11.0214 11.0226 4 L 11.0210 11.0230 8 L 11.0205 11.0217 5 T 11.0201 11.0222 0 T
290 11.4173 11.4159 11.4151 11.4163 22 T 11.4150 11.4170 26 T 11.4140 11.4150 31 T 11.4139 11.4159 35 T
300 11.8110 11.8096 11.8088 11.8100 11.8084 11.8104 11.8079 11.8091 11.8075 11.8096
310 12.2047 12.2033 12.2025 12.2037 12.2021 12.2041 12.2016 12.2028 12.2012 12.2033

320 12.5984 12.5968 12.5960 12.5974 12.5955 12.5978 12.5950 12.5964 12.5945 12.5968
340 13.3858 13.3842 13.3834 13.3848 13.3829 13.3852 13.3824 13.3838 13.3819 13.3842
360 14.1732 14.1716 14.1708 14.1722 6 L 14.1703 14.1726 10 L 14.1698 14.1712 4 T 14.1693 14.1716 0 T
370 14.5669 14.5654 14.5645 14.5659 24 T 14.5640 14.5660 29 T 14.5640 14.5650 34 T 14.5631 14.5653 39 T
380 14.9606 14.9590 14.9582 14.9596 14.9577 14.9600 14.9572 14.9586 14.9567 14.9590
400 15.7480 15.7464 15.7456 15.7470 15.7451 15.7474 15.7446 15.7460 15.7441 15.7464

420 16.5354 16.5336 16.5328 16.5343 16.5323 16.5347 16.5317 16.5332 16.5311 16.5336
440 17.3228 17.3210 17.3202 17.3217 17.3197 17.3221 17.3191 17.3206 17.3185 17.3210
460 18.1102 18.1084 18.1076 18.1091 7 L 18.1071 18.1095 11 L 18.1065 18.1080 4 T 18.1059 18.1084 0 T
480 18.8976 18.8958 18.8950 18.8965 26 T 18.8945 18.8969 31 T 18.8939 18.8954 37 T 18.8933 18.8958 43 T
500 19.6850 19.6832 19.6824 19.6839 19.6819 19.6843 19.6813 19.6828 19.6807 19.6832

520 20.4724 20.4704 20.4689 20.4707 20.4679 20.4707 20.4676 20.4693 20.4666 20.4693
540 21.2598 21.2578 21.2563 21.2581 21.2553 21.2581 21.2550 21.2567 21.2540 21.2567
560 22.0472 22.0452 22.0438 22.0455 3 L 22.0430 22.0460 3 L 22.0420 22.0440 11 T 22.0414 22.0442 11 T
580 22.8346 22.8326 22.8311 22.8329 35 T 22.8301 22.8329 45 T 22.8298 22.8315 48 T 22.8288 22.8315 58 T
600 23.6220 23.6200 23.6185 23.6203 23.6175 23.6203 23.6172 23.6189 23.6162 23.6189
620 24.4094 24.4074 24.4059 24.4077 24.4049 24.4077 24.4046 24.4063 24.4036 24.4063

650 25.5906 25.5876 25.5867 25.5886 25.5855 25.5886 25.5852 25.5871 25.5840 25.5871
670 26.3780 26.3750 26.3741 26.3760 26.3729 26.3760 26.3726 26.3745 26.3714 26.3745
680 26.7717 26.7687 26.7678 26.7697 26.7666 26.7697 26.7663 26.7682 26.7651 26.7682
700 27.5591 27.5561 27.5552 27.5571 27.5540 27.5571 27.5537 27.5556 27.5525 27.5556
720 28.3465 28.3435 28.3426 28.3445 10 L 28.3414 28.3445 10 L 28.3411 28.3430 5 T 28.3399 28.3430 5 T
750 29.5276 29.5246 29.5237 29.5256 39 T 29.5225 29.5256 51 T 29.5222 29.5241 54 T 29.5210 29.5241 66 T
760 29.9213 29.9183 29.9173 29.9193 29.9160 29.9190 29.9160 29.9180 29.9146 29.9178
780 30.7087 30.7057 30.7048 30.7067 30.7036 30.7077 30.7033 30.7052 30.7021 30.7052
790 31.1024 31.0994 31.0985 31.1004 31.0973 31.1004 31.0970 31.0989 31.0958 31.0989
800 31.4961 31.4931 31.4921 31.4941 31.4910 31.4940 31.4910 31.4930 31.4894 31.4926

820 32.2835 32.2796 32.2791 32.2813 31.2778 32.2813 32.2774 32.2796 32.2760 32.2796
830 32.6772 32.6733 32.6728 32.6750 32.6710 32.6750 32.6710 32.6730 32.6697 32.6732
850 33.4646 33.4607 33.4602 33.4624 33.4589 33.4624 33.4585 33.4607 33.4571 33.4607
870 34.2520 34.2481 34.2476 34.2498 17 L 34.2463 34.2498 17 L 34.2459 34.2481 0 T 34.2445 34.2481 0 T
920 36.2205 36.2166 36.2161 36.2183 44 T 36.2148 36.2183 57 T 36.2144 36.2166 61 T 36.2130 36.2166 75 T
950 37.4016 37.3977 37.3972 37.3994 37.3959 37.3994 37.3955 37.3977 37.3941 37.3977
980 38.5827 38.5788 38.5783 38.5805 38.5770 38.5805 38.5766 38.5788 38.5752 38.5788
1 000 39.3701 39.3662 39.3657 39.3679 39.3644 39.3679 39.3640 39.3662 39.3626 39.3662

1 150 45.2756 45.2707 45.2704 45.2730 23 L 45.2689 45.2730 23 L 45.2683 45.2709 2 L 45.2667 45.2709 2 L
1 250 49.2126 49.2077 49.2074 49.2100 52 T 49.2059 49.2100 67 T 49.2053 49.2079 73 T 40.2037 49.2079 89 T

1 400 55.1181 55.1118 55.1120 55.1150 32 L 55.1101 55.1150 32 L 55.1095 55.1126 8 L 55.1077 55.1126 8 L
1 600 62.9921 62.9858 62.9860 62.9890 61 T 62.9841 62.9890 80 T 62.9835 62.9866 86 T 62.9817 62.9866 104 T

13

1) 0.0001 inç’de oluşan geçme. L serbest geçmeyi (loose), T sıkı geçmeyi (tight) gösterir.

381
Ekler

Ek B-5

İnç serisi ile kullanım için düzeltilmiş mil çapı sapmaları

Nominal Tolerans sınıfına göre serbest/sıkı geçme için düzeltilmiş sapmalar:

çap
Mil oturma yüzeyi g6 h6 j5 j6 js6 k5
Rulman delik çapı
büyük dahil üst alt üst alt üst alt üst alt üst alt üst alt

mm mm

10 18 +2 –4 +8 +2 +13 +10 +16 +10 +14 +7 +17 +14

18 30 +3 –7 +10 0 +15 +9 +19 +9 +17 +6 +21 +15
30 50 +3 –12 +12 –3 +18 +8 +23 +8 +20 +5 +25 +15

50 76,2 +5 –16 +15 –6 +21 +6 +27 +6 +25 +3 +30 +15

76,2 80 +5 –4 +15 +6 +21 +18 +27 +18 +25 +15 +30 +27
80 120 +8 –9 +20 +3 +26 +16 +33 +16 +31 +14 +38 +28

120 180 +11 –14 +25 0 +32 +14 +39 +14 +38 +12 +46 +28
180 250 +15 –19 +30 –4 +37 +12 +46 +12 +45 +10 +54 +29
250 304,8 +18 –24 +35 –7 +42 +9 +51 +9 +51 +9 +62 +29

304,8 315 +18 +2 +35 +19 +42 +35 +51 +35 +51 +35 +62 +55
315 400 +22 –3 +40 +15 +47 +33 +58 +33 +58 +33 +69 +55
400 500 +25 –9 +45 +11 +52 +31 +65 +31 +65 +31 +77 +56

500 609,6 +28 –15 +50 +7 – – +72 +29 +72 +29 +78 +51
609,6 630 +28 +10 +50 +32 – – +72 +54 +72 +54 +78 +76
630 800 +51 +2 +75 +26 – – +100 +51 +100 +51 +107 +76

800 914,4 +74 –6 +100 +20 – – +128 +48 +128 +48 +136 +76
914,4 1 000 +74 +20 +100 +46 – – +128 +74 +128 +74 +136 +102
1 000 1 219,2 +97 +8 +125 +36 – – +158 +69 +158 +69 +167 +102

Nominal Tolerans sınıfına göre serbest/sıkı geçme için düzeltilmiş sapmalar:

çap
Mil oturma yüzeyi k6 m5 m6 n6 p6
Rulman delik çapı
büyük dahil üst alt üst alt üst alt üst alt üst alt

mm mm

10 18 +20 +14 +23 +20 +26 +20 +31 +25 +37 +31
18 30 +25 +15 +27 +21 +31 +21 +38 +28 +45 +35
30 50 +30 +15 +32 +22 +37 +22 +45 +30 +54 +39

50 76,2 +36 +15 +39 +24 +45 +24 +54 +33 +66 +45
76,2 80 +36 +27 +39 +36 +45 +36 +54 +45 +66 +57
80 120 +45 +28 +48 +38 +55 +38 +65 +48 +79 +62

120 180 +53 +28 +58 +40 +65 +40 +77 +52 +93 +68
180 250 +63 +29 +67 +42 +76 +42 +90 +56 +109 +75
250 304,8 +71 +29 +78 +45 +87 +45 +101 +59 +123 +81

304,8 315 +71 +55 +78 +71 +87 +71 +101 +85 +123 +107
315 400 +80 +55 +86 +72 +97 +72 +113 +88 +138 +113
400 500 +90 +56 +95 +74 +108 +74 +125 +91 +153 +119

500 609,6 +94 +51 +104 +77 +120 +77 +138 +95 +172 +129
609,6 630 +94 +76 +104 +102 +120 +102 +138 +120 +172 +154
630 800 +125 +76 +137 +106 +155 +106 +175 +126 +213 +164

800 914,4 +156 +76 +170 +110 +190 +110 +212 +132 +256 +176
914,4 1 000 +156 +102 +170 +136 +190 +136 +212 +158 +256 +202
1 000 1 219,2 +191 +102 +207 +142 +231 +142 +257 +168 +311 +222

382
 Ek B

Ek B-6

İnç serisi ile kullanım için düzeltilmiş yatak delik çapı sapmaları

Nominal Tolerans sınıfına göre serbest/sıkı geçme için düzeltilmiş sapmalar:

çap
Yatak deliği oturma yüzeyi H7 J7 J6 K6 K7
Rulman dış çapı
büyük dahil üst alt üst alt üst alt üst alt üst alt

mm mm

30 50 +36 +25 +25 +14 +21 +19 +14 +12 +18 +7

50 80 +43 +25 +31 +13 +26 +19 +17 +10 +22 +4
80 120 +50 +25 +37 +12 +31 +19 +19 +7 +25 0

120 150 +58 +25 +44 +11 +36 +18 +22 +4 +30 –3
150 180 +65 +25 +51 +11 +43 +18 +29 +4 +37 –3
180 250 +76 +25 +60 +9 +52 +18 +35 +1 +43 –8

250 304,8 +87 +25 +71 +9 +60 +18 +40 –2 +51 –11
304,8 315 +87 +51 +71 +35 +60 +44 +40 +24 +51 +15
315 400 +97 +51 +79 +33 +69 +44 +47 +22 +57 +11

400 500 +108 +51 +88 +31 +78 +44 +53 +19 +63 +6
500 609,6 +120 +51 – – – – +50 +7 +50 –19
609,6 630 +120 +76 – – – – +50 +32 +50 +6

630 800 +155 +76 – – – – +75 +26 +75 –4

800 914,4 +190 +76 – – – – +100 +20 +100 –14
914,4 1 000 +190 +102 – – – – +100 +46 +100 +12

1 000 1 219,2 +230 +102 – – – – +125 +36 +125 –3

1 219,2 1 250 +230 +127 – – – – +125 +61 +125 +22
1 250 1 600 +285 +127 – – – – +160 +49 +160 +2

Nominal Tolerans sınıfına göre serbest/sıkı geçme için düzeltilmiş sapmalar:

çap
Yatak deliği oturma yüzeyi M6 M7 N7 P7
Rulman dış çapı
büyük dahil üst alt üst alt üst alt üst alt

mm mm

30 50 +7 +5 +11 0 +3 –8 –6 –17
50 80 +8 +1 +13 –5 +4 –14 –8 –26
80 120 +9 –3 +15 –10 +5 –20 –9 –34

120 150 +10 –8 +18 –15 +6 –27 –10 –43

150 180 +17 –8 +25 –15 +13 –27 –3 –43
180 250 +22 –12 +30 –21 +16 –35 –3 –54

250 304,8 +26 –16 +35 –27 +21 –41 –1 –63

304,8 315 +26 +10 +35 –1 +21 –15 –1 –37
315 400 +30 +5 +40 –6 +24 –22 –1 –47

400 500 +35 +1 +45 –12 +28 –29 0 –57

500 609,6 +24 –19 +24 –45 +6 –63 –28 –97
609,6 630 +24 +6 +24 –20 +6 –38 –28 –72

630 800 +45 –4 +45 –34 +25 –54 –13 –92

800 914,4 +66 –14 +66 –48 +44 –70 0 –114
914,4 1 000 +66 +12 +66 –22 +44 –44 0 –88

1 000 1 219,2 +85 –4 +85 –43 +59 –69 +5 –123

1 219,2 1 250 +85 +21 +85 –18 +59 –44 +5 –98
1 250 1 600 +112 +1 +112 –46 +82 –76 +20 –138
13

383
Ekler

Ek B-7

Manşonla montaj için mil çapı ve form toleransları

Mil Çap ve form toleransları

çapı Tolerans sınıfı Tolerans kalitesi
d h9 IT51)
Nominal Sapmalar
büyük dahil üst alt maks

mm mm

10 18 0 –43 8
18 30 0 –52 9
30 50 0 –62 11

50 80 0 –74 13
80 120 0 –87 15
120 180 0 –100 18

180 250 0 –115 20

250 315 0 –130 23
315 400 0 –140 25

400 500 0 –155 27

500 630 0 –175 32
630 800 0 –200 36

800 1 000 0 –230 40

1 000 1 250 0 –260 47

1) Tolerans
bölgesi t bir yarıçap olduğu için, IT5/2 kalite toleransı önerilmektedir. Bununla birlikte, yukarıdaki tablodaki değerler
nominal mil çapına göre verildiği için ikiye bölünmemiştir.

384
 Ek C

Ek C

ISO tolerans kaliteleri

Nominal Tolerans kaliteleri

boyut IT1 IT2 IT3 IT4 IT5 IT6 IT7 IT8 IT9 IT10 IT11 IT12
büyük dahil maks

mm mm

1 3 0,8 1,2 2 3 4 6 10 14 25 40 60 100

3 6 1 1,5 2,5 4 5 8 12 18 30 48 75 120
6 10 1 1,5 2,5 4 6 9 15 22 36 58 90 150

10 18 1,2 2 3 5 8 11 18 27 43 70 110 180

18 30 1,5 2,5 4 6 9 13 21 33 52 84 130 210
30 50 1,5 2,5 4 7 11 16 25 39 62 100 160 250

50 80 2 3 5 8 13 19 30 46 74 120 190 300

80 120 2,5 4 6 10 15 22 35 54 87 140 220 350
120 180 3,5 5 8 12 18 25 40 63 100 160 250 400

180 250 4,5 7 10 14 20 29 46 72 115 185 290 460

250 315 6 8 12 16 23 32 52 81 130 210 320 520
315 400 7 9 13 18 25 36 57 89 140 230 360 570

400 500 8 10 15 20 27 40 63 97 155 250 400 630

500 630 – – – – 32 44 70 110 175 280 440 700
630 800 – – – – 36 50 80 125 200 320 500 800

800 1 000 – – – – 40 56 90 140 230 360 560 900

1 000 1 250 – – – – 47 66 105 165 260 420 660 1050
1 250 1 600 – – – – 55 78 125 195 310 500 780 1250

1 600 2 000 – – – – 65 92 150 230 370 600 920 1 500

2 000 2 500 – – – – 78 110 175 280 440 700 1 100 1 750

13

385
Ekler

Ek D-1

Rulman oturma yüzeylerinin form ve konum toleransları

A B
t2 A-B t4 A-B
t1 t3 A-B
A B

dA dB DA DB

t2 A-B t4 A-B
t1 t3 A-B

Oturma yüzeyi Müsaade edilen sapmalar

Özellik Özellik için Rulman tolerans kalitesi1)
sembol Tolerans . Normal, CLN P6 P5
alanı

Silindirik oturma yüzeyi

Silindiriklik t1 IT5/2 IT4/2 IT3/2 IT2/2

Toplam radyal salgı t3 IT5/2 IT4/2 IT3/2 IT2/2

Düz fatura

Diklik t2 IT5 IT4 IT3 IT2

Toplam eksenel salgı t4 IT5 IT4 IT3 IT2

Açıklamalar

Normal . Üniform yataklama .

istekler için veya yüksek çalışma .
hassasiyeti gibi özel .
istekler için

1) Daha yüksek hassasiyetli rulmanlar (Tolerans sınıfı P4 vb.) için, www.skf.com/bearings web sayfasını ziyaret edin.

386
 Ek D

Ek D-2 Ek D-3

Rulman oturma yüzeylerinin pürüzlülüğü Köşe yuvarlatma ölçüleri

Oturma yüzeyi Taşlanmış oturma yüzeyleri için ba

çapı önerilen R a değerleri
d (D) 1) Çap tolerans kaliteleri rs
büyük dahil IT7 IT6 IT5

mm mm rs
ha rc

– 80 1,6 0,8 0,4

80 500 1,6 1,6 0,8

500 1 250 3,2 2) 1,6 1,6

ha rc
rs

rs
ba

Rulman Kanal boyutları

köşe
yuvarlatması
rs ba ha rc
1) Çap boyutu > 1 250 mm için SKF ile iletişime geçin.
2) Montaj için yağ enjeksiyon yöntemi kullanılıyorsa, R a mm mm
değeri 1,6 mm’yi geçmemelidir.
1 2 0,2 1,3
1,1 2,4 0,3 1,5
1,5 3,2 0,4 2

2 4 0,5 2,5
2,1 4 0,5 2,5
3 4,7 0,5 3

4 5,9 0,5 4
5 7,4 0,6 5
6 8,6 0,6 6

7,5 10 0,6 7
9,5 12 0,6 9

13

387
Ekler

Ek E-1

Sabit bilyalı rulmanlar için radyal boşluklar

Delik Radyal boşluk

çapı C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

2,5 61) 0 7 2 13 8 23 – – – –
6 10 1) 0 7 2 13 8 23 14 29 20 37
10 18 0 9 3 18 11 25 18 33 25 45

18 24 0 10 5 20 13 28 20 36 28 48
24 30 1 11 5 20 13 28 23 41 30 53
30 40 1 11 6 20 15 33 28 46 40 64

40 50 1 11 6 23 18 36 30 51 45 73
50 65 1 15 8 28 23 43 38 61 55 90
65 80 1 15 10 30 25 51 46 71 65 105

80 100 1 18 12 36 30 58 53 84 75 120
100 120 2 20 15 41 36 66 61 97 90 140
120 140 2 23 18 48 41 81 71 114 105 160

140 160 2 23 18 53 46 91 81 130 120 180

160 180 2 25 20 61 53 102 91 147 135 200
180 200 2 30 25 71 63 117 107 163 150 230

200 225 2 35 25 85 75 140 125 195 175 265

225 250 2 40 30 95 85 160 145 225 205 300
250 280 2 45 35 105 90 170 155 245 225 340

280 315 2 55 40 115 100 190 175 270 245 370

315 355 3 60 45 125 110 210 195 300 275 410
355 400 3 70 55 145 130 240 225 340 315 460

400 450 3 80 60 170 150 270 250 380 350 520

450 500 3 90 70 190 170 300 280 420 390 570
500 560 10 100 80 210 190 330 310 470 440 630

560 630 10 110 90 230 210 360 340 520 490 700
630 710 20 130 110 260 240 400 380 570 540 780
710 800 20 140 120 290 270 450 430 630 600 860

800 900 20 160 140 320 300 500 480 700 670 960
900 1 000 20 170 150 350 330 550 530 770 740 1 040
1 000 1 120 20 180 160 380 360 600 580 850 820 1 150

1 120 1 250 20 190 170 410 390 650 630 920 890 1 260
1 250 1 400 30 200 190 440 420 700 680 1 000 – –
1 400 1 600 30 210 210 470 450 750 730 1 060 – –

1) Boşluk değerleri delik çapı d < 10 mm olan paslanmaz çelikten sabit bilyalı rulmanlar için geçerli değildir.

388
 Ek E

Ek E-2

Sırt-sırta veya yüz-yüze yerleştirilmiş, üniversal olarak

eşleştirilebilen tek sıra eğik bilyalı rulmanlar için eksenel
boşluk değerleri

Delik çapı Eksenel boşluk

Sınıf
d CA CB CC
büyük dahil min maks min maks min maks

mm µm

10 18 5 13 15 23 24 32
18 30 7 15 18 26 32 40
30 50 9 17 22 30 40 48

50 80 11 23 26 38 48 60
80 120 14 26 32 44 55 67
120 180 17 29 35 47 62 74

180 250 21 37 45 61 74 90

Ek E-3

Sırt-sırta veya yüz-yüze yerleştirilmiş, üniversal olarak eşleştirilebilen tek sıra eğik bilyalı rulmanlar için eksenel ön
gerilme değerleri

Delik çapı Ön gerilme

sınıfı
d GA GB GC
büyük dahil min maks maks min maks min maks min maks min maks

mm µm N µm N µm N

10 18 +4 –4 80 –2 –10 30 330 –8 –16 230 660

18 30 +4 –4 120 –2 –10 40 480 –8 –16 340 970
30 50 +4 –4 160 –2 –10 60 630 –8 –16 450 1 280

50
80
80
120
+6
+6
–6
–6
380
410
–3
–3
–15
–15
140
150
1 500
1 600
–12
–12
–24
–24
1 080
1 150
3 050
3 250 13
120 180 +6 –6 540 –3 –15 200 2 150 –12 –24 1 500 4 300

180 250 +8 –8 940 –4 –20 330 3 700 –16 –32 2 650 7 500

389
Ekler

Ek E-4

Çift sıra eğik bilyalı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri

Delik çapı 32 A and 33 A serisi rulmanlar için

eksenel boşluk değerleri 33 D 33 DNRCBM
d C2 Normal C3
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm mm mm

– 10 1 11 5 21 12 28 – – – –
10 18 1 12 6 23 13 31 – – – –
18 24 2 14 7 25 16 34 – – – –

24 30 2 15 8 27 18 37 – – – –
30 40 2 16 9 29 21 40 33 54 10 30
40 50 2 18 11 33 23 44 36 58 10 30

50 65 3 22 13 36 26 48 40 63 18 38
65 80 3 24 15 40 30 54 46 71 18 38
80 100 3 26 18 46 35 63 55 83 – –

100 110 4 30 22 53 42 73 65 96 – –

390
 Ek E

Ek E-5

Dört-nokta rulmanları için eksenel boşluk değerleri

Delik çapı Eksenel boşluk

C2 Normal C3 C4
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks

mm µm

10 17 15 55 45 85 75 125 115 165

17 40 26 66 56 106 96 146 136 186
40 60 36 86 76 126 116 166 156 206

60 80 46 96 86 136 126 176 166 226

80 100 56 106 96 156 136 196 186 246
100 140 66 126 116 176 156 216 206 266

140 180 76 156 136 196 176 246 226 296

180 220 96 176 156 226 206 276 256 326

13

391
Ekler

Ek E-6

Oynak bilyalı rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks

mm mm

Silindirik delikli rulmanlar

2,5 6 1 8 5 15 10 20 15 25
6 10 2 9 6 17 12 25 19 33
10 14 2 10 6 19 13 26 21 35

14 18 3 12 8 21 15 28 23 37
18 24 4 14 10 23 17 30 25 39
24 30 5 16 11 24 19 35 29 46

30 40 6 18 13 29 23 40 34 53
40 50 6 19 14 31 25 44 37 57
50 65 7 21 16 36 30 50 45 69

65 80 8 24 18 40 35 60 54 83
80 100 9 27 22 48 42 70 64 96
100 120 10 31 25 56 50 83 75 114

120 140 10 38 30 68 60 100 90 135

140 160 15 44 35 80 70 120 110 161
160 180 15 50 40 92 82 138 126 185

180 200 17 57 47 105 93 157 144 212

200 225 18 62 50 115 100 170 155 230
225 250 20 70 57 130 115 195 175 255

Konik delikli rulmanlar

18 24 7 17 13 26 20 33 28 42
24 30 9 20 15 28 23 39 33 50
30 40 12 24 19 35 29 46 40 59

40 50 14 27 22 39 33 52 45 65
50 65 18 32 27 47 41 61 56 80
65 80 23 39 35 57 50 75 69 98

80 100 29 47 42 68 62 90 84 116
100 120 35 56 50 81 75 108 100 139

392
 Ek E

Ek E-7

Silindirik makaralı ve iğneli rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

– 10 0 25 20 45 35 60 50 75 – –
10 24 0 25 20 45 35 60 50 75 65 90
24 30 0 25 20 45 35 60 50 75 70 95

30 40 5 30 25 50 45 70 60 85 80 105
40 50 5 35 30 60 50 80 70 100 95 125
50 65 10 40 40 70 60 90 80 110 110 140

65 80 10 45 40 75 65 100 90 125 130 165

80 100 15 50 50 85 75 110 105 140 155 190
100 120 15 55 50 90 85 125 125 165 180 220

120 140 15 60 60 105 100 145 145 190 200 245

140 160 20 70 70 120 115 165 165 215 225 275
160 180 25 75 75 125 120 170 170 220 250 300

180 200 35 90 90 145 140 195 195 250 275 330

200 225 45 105 105 165 160 220 220 280 305 365
225 250 45 110 110 175 170 235 235 300 330 395

250 280 55 125 125 195 190 260 260 330 370 440
280 315 55 130 130 205 200 275 275 350 410 485
315 355 65 145 145 225 225 305 305 385 455 535

355 400 100 190 190 280 280 370 370 460 510 600
400 450 110 210 210 310 310 410 410 510 565 665
450 500 110 220 220 330 330 440 440 550 625 735

500 560 120 240 240 360 360 480 480 600 690 810
560 630 140 260 260 380 380 500 500 620 780 900
630 710 145 285 285 425 425 565 565 705 865 1 005

710 800 150 310 310 470 470 630 630 790 975 1 135
800 900 180 350 350 520 520 690 690 860 1 095 1 265
900 1 000 200 390 390 580 580 770 770 960 – –

1 000 1 120 220 430 430 640 640 850 850 1 060 – –
1 120 1 250 230 470 470 710 710 950 950 1 190 – –
1 250 1 400 270 530 530 790 790 1 050 1 050 1 310 – –

1 400
1 600
1 600
1 800
330
380
610
700
610
700
890
1 020
890
1 020
1 170
1 340
1 170
1 340
1 450
1 660
–
–
–
– 13
1 800 2 000 400 760 760 1 120 1 120 1 480 1 480 1 840 – –

393
Ekler

Ek E-8

NUP tipi silindirik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri

Rulman Aşağıdaki seriler için eksenel boşluk değerleri

Delik çapı Büyüklük. NUP 2 NUP 3 NUP 22 NUP 23
serisi min maks min maks min maks min maks

mm – mm

17 03 37 140 37 140 37 140 47 155

20 04 37 140 37 140 47 155 47 155
25 05 37 140 47 155 47 155 47 155

30 06 37 140 47 155 47 155 47 155

35 07 47 155 47 155 47 155 62 180
40 08 47 155 47 155 47 155 62 180

45 09 47 155 47 155 47 155 62 180

50 10 47 155 47 155 47 155 62 180
55 11 47 155 62 180 47 155 62 180

60 12 47 155 62 180 62 180 87 230

65 13 47 155 62 180 62 180 87 230
70 14 47 155 62 180 62 180 87 230

75 15 47 155 62 180 62 180 87 230

80 16 47 155 62 180 62 180 87 230
85 17 62 180 62 180 62 180 87 230

90 18 62 180 62 180 62 180 87 230

95 19 62 180 62 180 62 180 87 230
100 20 62 180 87 230 87 230 120 315

105 21 62 180 – – – – – –
110 22 62 180 87 230 87 230 120 315
120 24 62 180 87 230 87 230 120 315

130 26 62 180 87 230 87 230 120 315

140 28 62 180 87 230 87 230 120 315
150 30 62 180 – – 87 230 120 315

160 32 87 230 – – – – – –
170 34 87 230 – – – – – –
180 36 87 230 – – – – – –

190 38 87 230 – – – – – –
200 40 87 230 – – – – – –
220 44 95 230 – – – – – –

240 48 95 250 – – – – – –
260 52 95 250 – – – – – –

394
 Ek E

Ek E-9

NJ + HJ tipi silindirik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri

Rulman Aşağıdaki seriler için eksenel boşluk değerleri

Delik çapı Büyüklük. NJ 2+HJ 2 NJ 3+HJ 3 NJ 4+HJ 4 NJ 22+HJ 22 NJ 23+HJ 23
serisi min maks min maks min maks min maks min maks

mm – mm

20 04 42 165 42 165 – – 52 185 52 183

25 05 42 165 52 185 – – 52 185 52 183
30 06 42 165 52 185 60 200 52 185 52 183

35 07 52 185 52 185 60 200 52 185 72 215

40 08 52 185 52 185 60 200 52 185 72 215
45 09 52 185 52 185 60 200 52 185 72 215

50 10 52 185 52 185 80 235 52 185 72 215

55 11 52 185 72 215 80 235 52 185 72 215
60 12 52 185 72 215 80 235 72 215 102 275

65 13 52 185 72 215 80 235 72 215 102 275

70 14 52 185 72 215 80 235 72 215 102 275
75 15 52 185 72 215 80 235 72 215 102 275

80 16 52 185 72 215 80 235 72 215 102 275

85 17 72 215 72 215 110 290 72 215 102 275
90 18 72 215 72 215 110 290 72 215 102 275

95 19 72 215 72 215 110 290 72 215 102 275

100 20 72 215 102 275 110 290 102 275 140 375
105 21 72 215 102 275 110 290 102 275 140 375

110 22 72 215 102 275 110 290 102 275 140 375
120 24 72 215 102 275 110 310 102 275 140 375
130 26 72 215 102 275 110 310 102 275 140 375

140 28 72 215 102 275 140 385 102 275 140 375
150 30 72 215 102 275 140 385 102 275 140 375
160 32 102 275 102 275 – – 140 375 140 375

170 34 102 275 – – – – 140 375 – –

180 36 102 275 – – – – 140 375 – –
190 38 102 275 – – – – – – – –

200 40 102 275 – – – – – – – –

220 44 110 290 – – – – – – – –
240 48 110 310 – – – – – – – –

260 52 110 310 – – – – – – – –

280 56 110 310 – – – – – – – –
13

Listede olmayan rulmanlar için, SKF mühendisleri ile iletişime geçin.

395
Ekler

Ek E-10

Eşleştirilmiş metrik seri tek sıra konik makaralı rulmanlar için eksenel boşluk değerleri

Delik çapı Aşağıdaki seriler için eksenel boşluk değerleri

329 320 330 331, 302, 303, 323 313
d 322, 332
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

– 30 – – 80 120 – – 100 140 130 170 60 100

30 40 – – 100 140 – – 120 160 140 180 70 110
40 50 – – 120 160 180 220 140 180 160 200 80 120

50 65 – – 140 180 200 240 160 200 180 220 100 140
65 80 – – 160 200 250 290 180 220 200 260 110 170
80 100 270 310 190 230 350 390 210 270 240 300 110 170

100 120 270 330 220 280 340 400 220 280 280 340 130 190
120 140 310 370 240 300 340 400 240 300 330 390 160 220
140 160 370 430 270 330 340 400 270 330 370 430 180 240

160 180 370 430 310 370 – – 310 370 390 450 – –
180 190 370 430 340 400 – – 340 400 440 500 – –
190 200 390 450 340 400 – – 340 400 440 500 – –

200 225 440 500 390 450 – – 390 450 490 550 – –
225 250 440 500 440 500 – – 440 500 540 600 – –
250 280 540 600 490 550 – – 490 550 – – – –

280 300 640 700 540 600 – – 540 600 – – – –

300 340 640 700 590 650 – – 590 650 – – – –

396
 Ek E

Ek E-11

Silindirik delikli oynak makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

14 18 10 20 20 35 35 45 45 60 60 75
18 24 10 20 20 35 35 45 45 60 60 75
24 30 15 25 25 40 40 55 55 75 75 95

30 40 15 30 30 45 45 60 60 80 80 100
40 50 20 35 35 55 55 75 75 100 100 125
50 65 20 40 40 65 65 90 90 120 120 150

65 80 30 50 50 80 80 110 110 145 145 185

80 100 35 60 60 100 100 135 135 180 180 225
100 120 40 75 75 120 120 160 160 210 210 260

120 140 50 95 95 145 145 190 190 240 240 300

140 160 60 110 110 170 170 220 220 280 280 350
160 180 65 120 120 180 180 240 240 310 310 390

180 200 70 130 130 200 200 260 260 340 340 430
200 225 80 140 140 220 220 290 290 380 380 470
225 250 90 150 150 240 240 320 320 420 420 520

250 280 100 170 170 260 260 350 350 460 460 570
280 315 110 190 190 280 280 370 370 500 500 630
315 355 120 200 200 310 310 410 410 550 550 690

355 400 130 220 220 340 340 450 450 600 600 750
400 450 140 240 240 370 370 500 500 660 660 820
450 500 140 260 260 410 410 550 550 720 720 900

500 560 150 280 280 440 440 600 600 780 780 1 000
560 630 170 310 310 480 480 650 650 850 850 1 100
630 710 190 350 350 530 530 700 700 920 920 1 190

710 800 210 390 390 580 580 770 770 1 010 1 010 1 300
800 900 230 430 430 650 650 860 860 1 120 1 120 1 440
900 1 000 260 480 480 710 710 930 930 1 220 1 220 1 570

1 000 1 120 290 530 530 780 780 1 020 1 020 1 330 1 330 1 720
1 120 1 250 320 580 580 860 860 1 120 1 120 1 460 1 460 1 870
1 250 1 400 350 640 640 950 950 1 240 1 240 1 620 1 620 2 060

1 400
1 600
1 600
1 800
400
450
720
810
720
810
1 060
1 180
1 060
1 180
1 380
1 550
1 380
1 550
1 800
2 000
1 800
2 000
2 300
2 550 13

397
Ekler

Ek E-12

Konik delikli oynak makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

18 24 15 25 25 35 35 45 45 60 60 75
24 30 20 30 30 40 40 55 55 75 75 95
30 40 25 35 35 50 50 65 65 85 85 105

40 50 30 45 45 60 60 80 80 100 100 130

50 65 40 55 55 75 75 95 95 120 120 160
65 80 50 70 70 95 95 120 120 150 150 200

80 100 55 80 80 110 110 140 140 180 180 230

100 120 65 100 100 135 135 170 170 220 220 280
120 140 80 120 120 160 160 200 200 260 260 330

140 160 90 130 130 180 180 230 230 300 300 380
160 180 100 140 140 200 200 260 260 340 340 430
180 200 110 160 160 220 220 290 290 370 370 470

200 225 120 180 180 250 250 320 320 410 410 520
225 250 140 200 200 270 270 350 350 450 450 570
250 280 150 220 220 300 300 390 390 490 490 620

280 315 170 240 240 330 330 430 430 540 540 680
315 355 190 270 270 360 360 470 470 590 590 740
355 400 210 300 300 400 400 520 520 650 650 820

400 450 230 330 330 440 440 570 570 720 720 910
450 500 260 370 370 490 490 630 630 790 790 1 000
500 560 290 410 410 540 540 680 680 870 870 1 100

560 630 320 460 460 600 600 760 760 980 980 1 230
630 710 350 510 510 670 670 850 850 1 090 1 090 1 360
710 800 390 570 570 750 750 960 960 1 220 1 220 1 500

800 900 440 640 640 840 840 1 070 1 070 1 370 1 370 1 690
900 1 000 490 710 710 930 930 1 190 1 190 1 520 1 520 1 860
1 000 1 120 530 770 770 1 030 1 030 1 300 1 300 1 670 1 670 2 050

1 120 1 250 570 830 830 1 120 1 120 1 420 1 420 1 830 1 830 2 250
1 250 1 400 620 910 910 1 230 1 230 1 560 1 560 2 000 2 000 2 450
1 400 1 600 680 1 000 1 000 1 350 1 350 1 720 1 720 2 200 2 200 2 700

1 600 1 800 750 1 110 1 110 1 500 1 500 1 920 1 920 2 400 2 400 2 950

398
 Ek E

Ek E-13

Silindirik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

18 24 15 30 25 40 35 55 50 65 65 85
24 30 15 35 30 50 45 60 60 80 75 95
30 40 20 40 35 55 55 75 70 95 90 120

40 50 25 45 45 65 65 85 85 110 105 140

50 65 30 55 50 80 75 105 100 140 135 175
65 80 40 70 65 100 95 125 120 165 160 210

80 100 50 85 80 120 120 160 155 210 205 260

100 120 60 100 100 145 140 190 185 245 240 310
120 140 75 120 115 170 165 215 215 280 280 350

140 160 85 140 135 195 195 250 250 325 320 400
160 180 95 155 150 220 215 280 280 365 360 450
180 200 105 175 170 240 235 310 305 395 390 495

200 225 115 190 185 265 260 340 335 435 430 545
225 250 125 205 200 285 280 370 365 480 475 605
250 280 135 225 220 310 305 410 405 520 515 655

280 315 150 240 235 330 330 435 430 570 570 715
315 355 160 260 255 360 360 485 480 620 620 790
355 400 175 280 280 395 395 530 525 675 675 850

400 450 190 310 305 435 435 580 575 745 745 930
450 500 205 335 335 475 475 635 630 815 810 1 015
500 560 220 360 360 520 510 690 680 890 890 1 110

560 630 240 400 390 570 560 760 750 980 970 1 220
630 710 260 440 430 620 610 840 830 1 080 1 070 1 340
710 800 300 500 490 680 680 920 920 1 200 1 200 1 480

800 900 320 540 530 760 750 1 020 1 010 1 330 1 320 1 660
900 1 000 370 600 590 830 830 1 120 1 120 1 460 1 460 1 830
1 000 1 120 410 660 660 930 930 1 260 1 260 1 640 1 640 2 040

1 120 1 250 450 720 720 1 020 1 020 1 380 1 380 1 800 1 800 2 240
1 250 1 400 490 800 800 1 130 1 130 1 510 1 510 1 970 1 970 2 460
1 400 1 600 570 890 890 1 250 1 250 1 680 1 680 2 200 2 200 2 740

1 600 1 800 650 1 010 1 010 1 390 1 390 1 870 1 870 2 430 2 430 3 000
13

399
Ekler

Ek E-14

Konik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için radyal boşluk değerleri

Delik çapı Radyal boşluk

C2 Normal C3 C4 C5
d
büyük dahil min maks min maks min maks min maks min maks

mm mm

18 24 15 35 30 45 40 55 55 70 65 85
24 30 20 40 35 55 50 65 65 85 80 100
30 40 25 50 45 65 60 80 80 100 100 125

40 50 30 55 50 75 70 95 90 120 115 145

50 65 40 65 60 90 85 115 110 150 145 185
65 80 50 80 75 110 105 140 135 180 175 220

80 100 60 100 95 135 130 175 170 220 215 275

100 120 75 115 115 155 155 205 200 255 255 325
120 140 90 135 135 180 180 235 230 295 290 365

140 160 100 155 155 215 210 270 265 340 335 415
160 180 115 175 170 240 235 305 300 385 380 470
180 200 130 195 190 260 260 330 325 420 415 520

200 225 140 215 210 290 285 365 360 460 460 575
225 250 160 235 235 315 315 405 400 515 510 635
250 280 170 260 255 345 340 445 440 560 555 695

280 315 195 285 280 380 375 485 480 620 615 765
315 355 220 320 315 420 415 545 540 680 675 850
355 400 250 350 350 475 470 600 595 755 755 920

400 450 280 385 380 525 525 655 650 835 835 1 005
450 500 305 435 435 575 575 735 730 915 910 1 115
500 560 330 480 470 640 630 810 800 1 010 1 000 1 230

560 630 380 530 530 710 700 890 880 1 110 1 110 1 350
630 710 420 590 590 780 770 990 980 1 230 1 230 1 490
710 800 480 680 670 860 860 1 100 1 100 1 380 1 380 1 660

800 900 520 740 730 960 950 1 220 1 210 1 530 1 520 1 860
900 1 000 580 820 810 1 040 1 040 1 340 1 340 1 670 1 670 2 050
1 000 1 120 640 900 890 1 170 1 160 1 500 1 490 1 880 1 870 2 280

1 120 1 250 700 980 970 1 280 1 270 1 640 1 630 2 060 2 050 2 500
1 250 1 400 770 1 080 1 080 1 410 1 410 1 790 1 780 2 250 2 250 2 740
1 400 1 600 870 1 200 1 200 1 550 1 550 1 990 1 990 2 500 2 500 3 050

1 600 1 800 950 1 320 1320 1 690 1 690 2 180 2 180 2 730 2 730 3 310

400
 Ek E

Ek E-15

Y-rulmanları için radyal boşluk değerleri

Rulman büyüklüğü 1) Aşağıdaki seriler için Y-rulmanlarının radyal boşluk değerleri

YAT 2, YAR 2, YET 2, . YSA 2 K 17262(00).
YEL 2, YHC 2 17263(00)
büyük kadar (dahil) min maks min maks min maks

– mm

03 03 10 25 – – 3 18
04 04 12 28 – – 5 20
05 06 12 28 23 41 5 20

07 08 13 33 28 46 6 20
09 10 14 36 30 51 6 23
11 13 18 43 38 61 8 28

14 16 20 51 – – – –
17 20 24 58 – – – –

13
1) Örnek: 06 rulman büyüklük serisi, YAR 206-101-2F, YAR 206-102-2F, YAR 206-2F, YAR 206-103-2F, YAR 206-104-2F gibi .
Y 206 rulmanını esas alan tüm rulmanları içerir.

401
Ekler

Ek F-1

Konik delikli oynak bilyalı rulmanlar için eksenel itme değerleri

Delik çapı Eksenel Emniyet somunu

itme miktarı sıkma açısı
d s1) a

mm mm derece

20 0,22 80
25 0,22 55
30 0,22 55

35 0,30 70
40 0,30 70
45 0,35 80

50 0,35 80
55 0,40 75
60 0,40 75

65 0,40 80
70 0,40 80
75 0,45 85

80 0,45 85
85 0,60 110
90 0,60 110

95 0,60 110
100 0,60 110
110 0,70 125

120 0,70 125

Sadece içi dolu çelik miller ve genel uygulamalar için geçerlidir. Burada listelenen değerler, kesin bir başlangıç konumunu belirle-
mek çok güç olduğundan, yol gösterici olarak kullanılacaktır. Ayrıca, eksenel itme miktarları farklı rulman serileri arasında küçük
değişiklikler gösterebilir.
1) SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi için geçerli değildir.

402
 Ek F

Ek F-2

Konik delikli oynak makaralı rulmanlar için eksenel itme değerleri

Delik çapı Radyal boşluktaki Eksenel itme miktarı 1), 2) Emniyet somunu
azalma Koniklik Koniklik sıkma açısı 2)
d 1:12 1:30 Koniklik 1:12
a
büyük dahil min maks min maks min maks

mm mm mm derece

24 30 0,010 0,015 0,25 0,29 – – 100

30 40 0,015 0,020 0,30 0,35 – – 115
40 50 0,020 0,025 0,37 0,44 – – 130

50 65 0,025 0,035 0,45 0,54 1,15 1,35 115

65 80 0,035 0,040 0,55 0,65 1,40 1,65 130
80 100 0,040 0,050 0,66 0,79 1,65 2,00 150

100 120 0,050 0,060 0,79 0,95 2,00 2,35

120 140 0,060 0,075 0,93 1,10 2,30 2,80
140 160 0,070 0,085 1,05 1,30 2,65 3,20

160 180 0,080 0,095 1,20 1,45 3,00 3,60

180 200 0,090 0,105 1,30 1,60 3,30 4,00
200 225 0,100 0,120 1,45 1,80 3,70 4,45

225 250 0,110 0,130 1,60 1,95 4,00 4,85

250 280 0,120 0,150 1,80 2,15 4,50 5,40
280 315 0,135 0,165 2,00 2,40 4,95 6,00

315 355 0,150 0,180 2,15 2,65 5,40 6,60

355 400 0,170 0,210 2,50 3,00 6,20 7,60
400 450 0,195 0,235 2,80 3,40 7,00 8,50

450 500 0,215 0,265 3,10 3,80 7,80 9,50 NOT: Önerilen değerlerin uygulanması, iç
500 560 0,245 0,300 3,40 4,10 8,40 10,30 bileziğin muylu üzerinde gezinmesini önler,
560 630 0,275 0,340 3,80 4,65 9,50 11,60 fakat çalışma için gerekli olan doğru radyal
boşluğun oluştuğunu garanti etmez. Rulman
630 710 0,310 0,380 4,25 5,20 10,60 13,00 radyal boşluk sınıfını seçerken, rulman-
710 800 0,350 0,425 4,75 5,80 11,90 14,50 yatak geçmesi ve dış bilezikle iç bilezik
800 900 0,395 0,480 5,40 6,60 13,50 16,40 arasındaki sıcaklık farkı gibi ilave etkiler de
titizlikle dikkate alınmalıdır. Daha fazla bilgi
900 1 000 0,440 0,535 6,00 7,30 15,00 18,30 için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime
1 000 1 120 0,490 0,600 6,40 7,80 16,00 19,50 geçin.
1 120 1 250 0,550 0,670 7,10 8,70 17,80 21,70

1 250 1 400 0,610 0,750 8,00 9,70 19,90 24,30

1 400 1 600 0,700 0,850 9,10 11,10 22,70 27,70
1 600 1 800 0,790 0,960 10,20 12,50 25,60 31,20
13
Sadece içi dolu çelik miller ve genel uygulamalar için geçerlidir.
1) SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi için geçerli değildir.
2) Burada listelenen değerler, kesin bir başlangıç konumunu belirlemek çok güç olduğundan, yol gösterici olarak kullanılacaktır.
Ayrıca, eksenel itme miktarları farklı rulman serileri arasında küçük değişiklikler gösterebilir.

403
Ekler

Ek F-3

Konik delikli CARB toroidal makaralı rulmanlar için eksenel itme değerleri

Delik çapı Radyal boşluktaki Eksenel itme miktarı 1), 2) Emniyet somunu
azalma Koniklik Koniklik sıkma açısı 2)
d 1:12 1:30 Koniklik 1:12
a
büyük dahil min maks min maks min maks

mm mm mm derece

24 30 0,010 0,015 0,25 0,29 – – 100

30 40 0,015 0,020 0,30 0,35 0,75 0,90 115
40 50 0,020 0,025 0,37 0,44 0,95 1,10 130

50 65 0,025 0,035 0,45 0,54 1,15 1,35 115

65 80 0,035 0,040 0,55 0,65 1,40 1,65 130
80 100 0,040 0,050 0,66 0,79 1,65 2,00 150

100 120 0,050 0,060 0,79 0,95 2,00 2,35

120 140 0,060 0,075 0,93 1,10 2,30 2,80
140 160 0,070 0,085 1,05 1,30 2,65 3,20

160 180 0,080 0,095 1,20 1,45 3,00 3,60

180 200 0,090 0,105 1,30 1,60 3,30 4,00
200 225 0,100 0,120 1,45 1,80 3,70 4,45

225 250 0,110 0,130 1,60 1,95 4,00 4,85

250 280 0,120 0,150 1,80 2,15 4,50 5,40
280 315 0,135 0,165 2,00 2,40 4,95 6,00

315 355 0,150 0,180 2,15 2,65 5,40 6,60

355 400 0,170 0,210 2,50 3,00 6,20 7,60
400 450 0,195 0,235 2,80 3,40 7,00 8,50

450 500 0,215 0,265 3,10 3,80 7,80 9,50 NOT: Önerilen değerlerin uygulanması, iç
500 560 0,245 0,300 3,40 4,10 8,40 10,30 bileziğin muylu üzerinde gezinmesini önler,
560 630 0,275 0,340 3,80 4,65 9,50 11,60 fakat çalışma için gerekli olan doğru radyal
boşluğun oluştuğunu garanti etmez. Rulman
630 710 0,310 0,380 4,25 5,20 10,60 13,00 radyal boşluk sınıfını seçerken, rulman-yatak
710 800 0,350 0,425 4,75 5,80 11,90 14,50 geçmesi ve dış bilezikle iç bilezik arasındaki
800 900 0,395 0,480 5,40 6,60 13,50 16,40 sıcaklık farkı gibi ilave etkiler de titizlikle
dikkate alınmalıdır. Daha fazla bilgi için, SKF
900 1 000 0,440 0,535 6,00 7,30 15,00 18,30 mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
1 000 1 120 0,490 0,600 6,40 7,80 16,00 19,50
1 120 1 250 0,550 0,670 7,10 8,70 17,80 21,70

1 250 1 400 0,610 0,750 8,00 9,70 19,90 24,30

1 400 1 600 0,700 0,850 9,10 11,10 22,70 27,70
1 600 1 800 0,790 0,960 10,20 12,50 25,60 31,20

Sadece içi dolu çelik miller ve genel uygulamalar için geçerlidir.

1) SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi için geçerli değildir.
2) Burada listelenen değerler, kesin bir başlangıç konumunu belirlemek çok güç olduğundan, yol gösterici olarak kullanılacaktır.
Ayrıca, eksenel itme miktarları farklı rulman serileri arasında küçük değişiklikler gösterebilir.

404
 Ek G

Ek G-1 Ek G-2

Yağ giriş delikleri ve dağıtım kanalları için önerilen Yağ besleme bağlantısındaki vidalı delikler için tasarım ve
boyutlar boyut önerileri

L
L
3 60°

ba Na Ga Na Ga
ra
ha Gc

Gb Gc
N Gb
Tasarım A Tasarım B

Oturma yüzeyi çapı Boyutlar Vida Tasarım Boyutlar

ba ha ra N Ga Gb G c 1) Na
büyük dahil maks

mm mm – – mm

– 100 3 0,5 2,5 2,5 M6 A 10 8 3

100 150 4 0,8 3 3
150 200 4 0,8 3 3 G 1/8 A 12 10 3

200 250 5 1 4 4 G 1/4 A 15 12 5

250 300 5 1 4 4
300 400 6 1,25 4,5 5 G 3/8 B 15 12 8

400 500 7 1,5 5 5 G 1/2 B 18 14 8

500 650 8 1,5 6 6
650 800 10 2 7 7 G 3/4 B 20 16 8

800 1 000 12 2,5 8 8

L = rulman oturma yüzeyi genişliği 1) Efektif vidalama derinliği

13

405
Ekler

Ek H-1

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak bilyalı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı için
yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi Gerekli yağ basıncı P ref 1) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm mm – mm2

Seriler 12
1210 EKTN9 0,57 0,97 0,25 0,30 0,018 HMV 10E 2 900
1211 EKTN9 0,76 1,30 0,26 0,31 0,019 HMV 11E 3 150
1212 EKTN9 0,92 1,55 0,29 0,34 0,021 HMV 12E 3 300
1213 EKTN9 0,99 1,70 0,31 0,36 0,023 HMV 13E 3 600
1215 K 0,88 1,50 0,33 0,38 0,026 HMV 15E 4 000
1216 K 1,10 1,85 0,36 0,41 0,028 HMV 16E 4 200

1217 K 1,10 1,90 0,38 0,43 0,030 HMV 17E 4 400

1218 K 1,15 1,90 0,40 0,46 0,032 HMV 18E 4 700
1219 K 1,35 2,30 0,41 0,47 0,033 HMV 19E 4 900
1220 K 1,45 2,50 0,44 0,49 0,035 HMV 20E 5 100
1222 K 1,70 2,90 0,49 0,54 0,039 HMV 22E 5 600
1224 KM 1,55 2,70 0,50 0,56 0,042 HMV 24E 6 000
1226 KM 1,75 3,00 0,55 0,60 0,046 HMV 26E 6 400

Seriler 13
1310 EKTN9 1,45 2,50 0,27 0,32 0,018 HMV 10 E 2 900
1311 EKTN9 1,65 2,80 0,28 0,33 0,019 HMV 11 E 3 150
1312 EKTN9 2,45 4,20 0,33 0,38 0,021 HMV 12 E 3 300
1313 EKTN9 2,60 4,40 0,35 0,40 0,023 HMV 13 E 3 600
1315 K 2,20 3,70 0,36 0,41 0,026 HMV 15E 4 000

1316 K 2,30 4,00 0,39 0,44 0,028 HMV 16E 4 200

1317 K 2,50 4,30 0,41 0,46 0,030 HMV 17E 4 400
1318 K 2,40 4,10 0,43 0,49 0,032 HMV 18E 4 700
1319 K 2,50 4,20 0,44 0,49 0,033 HMV 19E 4 900
1320 K 2,80 4,70 0,47 0,52 0,035 HMV 20E 5 100
1322 KM 3,40 5,70 0,53 0,58 0,039 HMV 22E 5 600

Seriler 22
2210 EKTN9 0,61 1,05 0,24 0,30 0,018 HMV 10E 2 900
2211 EKTN9 0,68 1,15 0,25 0,30 0,019 HMV 11E 3 150
2212 EKTN9 0,84 1,45 0,27 0,33 0,021 HMV 12E 3 300
2213 EKTN9 0,91 1,55 0,30 0,35 0,023 HMV 13E 3 600
2215 EKTN9 0,88 1,50 0,32 0,37 0,026 HMV 15E 4 000

2216 EKTN9 1,05 1,80 0,35 0,40 0,028 HMV 16E 4 200
2217 K 1,25 2,10 0,37 0,43 0,030 HMV 17E 4 400
2218 K 1,40 2,30 0,40 0,45 0,032 HMV 18E 4 700
2219 KM 1,50 2,60 0,40 0,46 0,033 HMV 19E 4 900
2220 K 1,60 2,70 0,43 0,48 0,035 HMV 20E 5 100
2222 KM 1,85 3,10 0,47 0,52 0,039 HMV 22E 5 600

Seriler 23
2310 K 1,30 2,20 0,25 0,30 0,018 HMV 10E 2 900
2311 K 1,55 2,60 0,26 0,31 0,019 HMV 11E 3 150
2312 K 1,65 2,80 0,28 0,33 0,021 HMV 12E 3 300
2313 K 2,00 3,40 0,31 0,36 0,023 HMV 13E 3 600
2315 K 2,30 3,90 0,34 0,39 0,026 HMV15 E 4 000

2316 K 2,40 4,10 0,36 0,41 0,028 HMV 16E 4 200

2317 K 2,60 4,50 0,39 0,44 0,030 HMV 17E 4 400
2318 K 2,80 4,70 0,41 0,46 0,032 HMV 18E 4 700
2319 KM 2,90 4,90 0,42 0,47 0,033 HMV 19E 4 900
2320 K 3,30 5,60 0,44 0,49 0,035 HMV 20E 5 100

1) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

406
 Ek H

Ek H-2

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı
için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm mm – mm2

Seriler 213
21310 EK 1,90 3,20 0,40 0,47 0,023 HMV 10E 2 900
21311 EK 1,40 2,40 0,40 0,46 0,025 HMV 11E 3 150
21312 EK 2,40 4,10 0,45 0,52 0,027 HMV 12E 3 300
21313 EK 2,50 4,30 0;47 0,55 0,029 HMV 13E 3 600

21314 EK 2,70 4,50 0,52 0,59 0,032 HMV 14E 3 800

21315 EK 2,20 3,70 0,51 0,58 0,034 HMV 15E 4 000
21316 EK 2,20 3,80 0,53 0,60 0,036 HMV 16E 4 200
21317 EK 1,75 3,00 0,53 0,60 0,038 HMV 17E 4 400

21318 EK 1,85 3,20 0,57 0,64 0,041 HMV 18E 4 700

21319 EK 1,90 3,30 0,59 0,66 0,043 HMV 19E 4 900
21320 EK 1,50 2,50 0,58 0,65 0,045 HMV 20E 5 100

Seriler 222
22210 EK 0,75 1,25 0,34 0,42 0,023 HMV 10E 2 900
22211 EK 0,70 1,25 0,36 0,43 0,025 HMV 11E 3 150
22212 EK 0,85 1,50 0,40 0,45 0,027 HMV 12E 3 300
22213 EK 0,95 1,65 0,43 0,47 0,029 HMV 13E 3 600

22214 EK 0,95 1,60 0,44 0,51 0,032 HMV 14E 3 800

22215 EK 0,90 1,50 0,46 0,53 0,034 HMV 15E 4 000
22216 EK 1,00 1,70 0,48 0,55 0,036 HMV 16E 4 200
22217 EK 1,15 2,00 0,50 0,58 0,038 HMV 17E 4 400

22218 EK 1,20 2,10 0,54 0,61 0,041 HMV 18E 4 700

22219 EK 1,35 2,30 0,57 0,64 0,043 HMV 19E 4 900
22220 EK 1,45 2,50 0,59 0,66 0,045 HMV 20E 5 100
22222 EK 1,75 3,00 0,65 0,72 0,050 HMV 22E 5 600

22224 EK 1,85 3,10 0,68 0,76 0,054 HMV 24E 6 000

22226 EK 1,95 3,40 0,74 0,81 0,059 HMV 26E 6 400
22228 CCK/W33 2,30 4,00 0,80 0,86 0,063 HMV 28E 6 800
22230 CCK/W33 2,50 4,30 0,85 0,92 0,068 HMV 30E 7 500

22232 CCK/W33 2,60 4,40 0,91 0,97 0,072 HMV 32E 8 600
22234 CCK/W33 2,80 4,70 0,97 1,02 0,077 HMV 34E 9 400
22236 CCK/W33 2,50 4,30 1,01 1,07 0,081 HMV 36E 10 300
22238 CCK/W33 2,60 4,40 1,06 1,13 0,086 HMV 38E 11 500

22240 CCK/W33 2,70 4,60 1,12 1,17 0,090 HMV 40E 12 500
22244 CCK/W33 2,90 5,00 1,22 1,28 0,099 HMV 44E 14 400
22248 CCK/W33 3,30 5,60 1,34 1,40 0,108 HMV 48E 16 500
22252 CACK/W33 3,20 5,50 1,43 1,49 0,117 HMV 52E 18 800

22256 CACK/W33 3,00 5,00 1,52 1,59 0,126 HMV 56E 21 100
22260 CACK/W33 2,90 4,90 1,62 1,68 0,135 HMV 60E 23 600
22264 CACK/W33 3,10 5,20 1,73 1,79 0,144 HMV 64E 26 300
22272 CAK/W33 3,60 6,10 1,96 2,02 0,162 HMV 72E 31 300

13
1) Tabloda yer almayan büyük oynak makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

407
Ekler

Ek H-2

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı
için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler 223
22310 EK 1,60 2,80 0,35 0,43 0,023 HMV 10E 2 900
22311 EK 2,00 3,40 0,38 0,46 0,025 HMV 11E 3 150
22312 EK 2,40 4,10 0,41 0,48 0,027 HMV 12E 3 300
22313 EK 2,10 3,60 0,42 0,49 0,029 HMV 13E 3 600

22314 EK 2,60 4,40 0,47 0,55 0,032 HMV 14E 3 800

22315 EK 2,30 4,00 0,48 0,55 0,034 HMV 15E 4 000
22316 EK 2,40 4,10 0,50 0,57 0,036 HMV 16E 4 200
22317 EK 3,00 5,00 0,54 0,61 0,038 HMV 17E 4 400

22318 EK 3,00 5,10 0,57 0,65 0,041 HMV 18E 4 700

22319 EK 3,00 5,20 0,59 0,65 0,043 HMV 19E 4 900
22320 EK 4,10 7,00 0,64 0,71 0,045 HMV 20E 5 100
22322 EK 4,50 7,70 0,70 0,78 0,050 HMV 22E 5 600

22324 CCK/W33 4,40 7,50 0,74 0,81 0,054 HMV 24E 6 000
22326 CCK/W33 4,70 8,10 0,80 0,87 0,059 HMV 26E 6 400
22328 CCK/W33 5,00 8,60 0,84 0,91 0,063 HMV 28E 6 800
22330 CCK/W33 5,30 9,00 0,90 0,98 0,068 HMV 30E 7 500

22332 CCK/W33 5,20 8,80 0,95 1,02 0,072 HMV 32E 8 600
22334 CCK/W33 5,20 8,90 0,99 1,06 0,077 HMV 34E 9 400
22336 CCK/W33 5,10 8,80 1,05 1,12 0,081 HMV 36E 10 300
22338 CCK/W33 5,10 8,70 1,11 1,18 0,086 HMV 38E 11 500

22340 CCK/W33 5,10 8,80 1,16 1,23 0,090 HMV 40E 12 500
22344 CCK/W33 5,60 9,50 1,29 1,36 0,099 HMV 44E 14 400
22348 CCK/W33 5,60 9,50 1,39 1,46 0,108 HMV 48E 16 500
22352 CCK/W33 5,60 9,60 1,50 1,57 0,117 HMV 52E 18 800
22356 CCK/W33 5,70 9,70 1,61 1,68 0,126 HMV 56E 21 100

Seriler 230
23022 CCK/W33 1,10 1,85 0,62 0,69 0,050 HMV 22E 5 600
23024 CCK/W33 1,05 1,75 0,66 0,73 0,054 HMV 24E 6 000
23026 CCK/W33 1,25 2,20 0,72 0,83 0,059 HMV 26E 6 400
23028 CCK/W33 1,20 2,10 0,76 0,89 0,063 HMV 28E 6 800

23030 CCK/W33 1,25 2,10 0,81 0,88 0,068 HMV 30E 7 500
23032 CCK/W33 1,25 2,10 0,85 0,92 0,072 HMV 32E 8 600
23034 CCK/W33 1,35 2,30 0,89 0,96 0,077 HMV 34E 9 400
23036 CCK/W33 1,50 2,60 0,95 1,03 0,081 HMV 36E 10 300

23038 CCK/W33 1,50 2,50 1,01 1,09 0,086 HMV 38E 11 500
23040 CCK/W33 1,65 2,80 1,06 1,13 0,090 HMV 40E 12 500
23044 CCK/W33 1,65 2,90 1,15 1,23 0,099 HMV 44E 14 400
23048 CCK/W33 1,50 2,50 1,24 1,31 0,108 HMV 48E 16 500

23052 CCK/W33 1,70 2,90 1,35 1,42 0,117 HMV 52E 18 800
23056 CCK/W33 1,55 2,70 1,44 1,51 0,126 HMV 56E 21 100
23060 CCK/W33 1,75 3,00 1,54 1,61 0,135 HMV 60E 23 600
23064 CCK/W33 1,60 2,70 1,63 1,70 0,144 HMV 64E 26 300

23068 CCK/W33 1,85 3,10 1,74 1,81 0,153 HMV 68E 28 400
23072 CCK/W33 1,65 2,80 1,82 1,89 0,162 HMV 72E 31 300
23076 CCK/W33 1,60 2,70 1,91 1,98 0,171 HMV 76E 33 500
23080 CCK/W33 1,75 3,00 2,02 2,09 0,180 HMV 80E 36 700

1) Tabloda yer almayan büyük oynak makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

408
 Ek H

Ek H-2

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı
için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler 231
23120 CCK/W33 1,40 2,40 0,57 0,64 0,045 HMV 20E 5 100
23122 CCK/W33 1,45 2,50 0,63 0,70 0,050 HMV 22E 5 600
23124 CCK/W33 1,75 3,00 0,67 0,75 0,054 HMV 24E 6 000
23126 CCK/W33 1,65 2,80 0,72 0,80 0,059 HMV 26E 6 400

23128 CCK/W33 1,70 2,90 0,76 0,83 0,063 HMV 28E 6 800
23130 CCK/W33 2,20 3,80 0,83 0,90 0,068 HMV 30E 7 500
23132 CCK/W33 2,30 3,90 0,87 0,95 0,072 HMV 32E 8 600
23134 CCK/W33 2,10 3,70 0,91 0,98 0,077 HMV 34E 9 400

23136 CCK/W33 2,30 4,00 0,97 1,04 0,081 HMV 36E 10 300
23138 CCK/W33 2,50 4,30 1,04 1,11 0,086 HMV 38E 11 500
23140 CCK/W33 2,60 4,50 1,08 1,15 0,090 HMV 40E 12 500
23144 CCK/W33 2,70 4,60 1,18 1,25 0,099 HMV 44E 14 400

23148 CCK/W33 2,60 4,50 1,27 1,35 0,108 HMV 48E 16 500
23152 CCK/W33 2,90 4,90 1,38 1,45 0,117 HMV 52E 18 800
23156 CCK/W33 2,60 4,40 1,47 1,54 0,126 HMV 56E 21 100
23160 CCK/W33 2,80 4,80 1,57 1,64 0,135 HMV 60E 23 600

23164 CCK/W33 3,10 5,30 1,68 1,75 0,144 HMV 64E 26 300
23168 CCK/W33 3,40 5,80 1,79 1,86 0,153 HMV 68E 28 400
23172 CCK/W33 3,30 5,60 1,90 1,96 0,162 HMV 72E 31 300
23176 CAK/W33 2,90 4,90 1,96 2,03 0,171 HMV 76E 33 500
23180 CAK/W33 2,80 4,70 2,05 2,12 0,180 HMV 80E 36 700

Seriler 232
23218 CCK/W33 1,70 2,90 0,54 0,62 0,041 HMV 18E 4 700
23220 CCK/W33 1,90 3,30 0,58 0,66 0,045 HMV 20E 5 100
23222 CCK/W33 2,40 4,00 0,65 0,72 0,050 HMV 22E 5 600
23224 CCK/W33 2,50 4,30 0,69 0,76 0,054 HMV 24E 6 000

23226 CCK/W33 2,60 4,40 0,74 0,81 0,059 HMV 26E 6 400
23228 CCK/W33 3,00 5,20 0,79 0,86 0,063 HMV 28E 6 800
23230 CCK/W33 3,1 5,30 0,85 0,92 0,068 HMV 30E 7 500
23232 CCK/W33 3,30 5,60 0,90 0,97 0,072 HMV 32E 8 600

23234 CCK/W33 3,40 5,90 0,94 1,01 0,077 HMV 34E 9 400
23236 CCK/W33 3,20 5,40 0,99 1,06 0,081 HMV 36E 10 300
23238 CCK/W33 3,30 5,60 1,05 1,12 0,086 HMV 38E 11 500
23240 CCK/W33 3,50 5,90 1,10 1,17 0,090 HMV 40E 12 500

23244 CCK/W33 3,80 6,50 1,21 1,28 0,099 HMV 44E 14 400
23248 CCK/W33 4,30 7,40 1,32 1,40 0,108 HMV 48E 16 500
23252 CACK/W33 4,60 7,80 1,43 1,51 0,117 HMV 52E 18 800
23256 CACK/W33 4,10 7,00 1,52 1,59 0,126 HMV 56E 21 100

23260 CACK/W33 4,30 7,40 1,63 1,70 0,135 HMV 60E 23 600
23264 CACK/W33 4,70 8,00 1,74 1,81 0,144 HMV 64E 26 300
23268 CAK/W33 5,00 8,50 1,85 1,92 0,153 HMV 68E 28 400
23272 CAK/W33 4,70 8,00 1,93 2,00 0,162 HMV 72E 31 300

23276 CAK/W33 4,70 8,10 2,03 2,11 0,171 HMV 76E 33 500
23280 CAK/W33 5,00 8,50 2,15 2,22 0,180 HMV 80E 36 700

13
1) Tabloda yer almayan büyük oynak makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

409
Ekler

Ek H-2

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı
için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler 239
23936 CCK/W33 0,84 1,45 0,93 1,00 0,081 HMV 36E 10 300
23938 CCK/W33 0,72 1,20 0,98 1,05 0,086 HMV 38E 11 500
23940 CCK/W33 0,89 1,55 1,03 1,10 0,090 HMV 40E 12 500
23944 CKK/W33 0,75 1,30 1,11 1,19 0,099 HMV 44E 14 400

23948 CCK/W33 0,64 1,10 1,20 1,27 0,108 HMV 48E 16 500
23952 CCK/W33 0,91 1,55 1,31 1,38 0,117 HMV 52E 18 800
23956 CCK/W33 0,82 1,40 1,41 1,47 0,126 HMV 56E 21 100
23960 CCK/W33 1,05 1,80 1,51 1,58 0,135 HMV 60E 23 600

23964 CACK/W33 0,96 1,65 1,60 1,67 0,144 HMV 64E 26 300
23968 CCK/W33 0,89 1,50 1,68 1,75 0,153 HMV 68E 28 400
23972 CCK/W33 0,81 1,40 1,77 1,84 0,162 HMV 72E 31 300
23976 CCK/W33 1,05 1,80 1,88 1,95 0,171 HMV 76E 33 500
23980 CCK/W33 0,93 1,60 1,96 2,03 0,180 HMV 80E 36 700

Seriler 240
24024 CCK30/W33 1,10 2,00 1,64 1,82 0,054 HMV 24E 6 000
24026 CCK30/W33 1,40 2,60 1,80 1,98 0,059 HMV 26E 6 400
24028 CCK30/W33 1,30 2,40 1,88 2,06 0,063 HMV 28E 6 800
24030 CCK30/W33 1,35 2,50 2,02 2,20 0,068 HMV 30E 7 500

24032 CCK30/W33 1,30 2,50 2,12 2,30 0,072 HMV 32E 8 600
24034 CCK30/W33 1,50 2,80 2,23 2,41 0,077 HMV 34E 9 400
24036 CCK30/W33 1,80 3,30 2,40 2,58 0,081 HMV 36E 10 300
24038 CCK30/W33 1,55 2,90 2,52 2,70 0,086 HMV 38E 11 500

24040 CCK30/W33 1,75 3,20 2,64 2,82 0,090 HMV 40E 12 500
24044 CCK30/W33 1,75 3,20 2,88 3,06 0,099 HMV 44E 14 400
24048 CCK30/W33 1,50 2,80 3,09 3,27 0,108 HMV 48E 16 500
24052 CCK30/W33 1,90 3,50 3,37 3,55 0,117 HMV 52E 18 800

24056 CCK30/W33 1,65 3,10 3,58 3,76 0,126 HMV 56E 21 100
24060 CCK30/W33 1,90 3,50 3,84 4,02 0,135 HMV 60E 23 600
24064 CCK30/W33 1,80 3,30 4,08 4,26 0,144 HMV 64E 26 300
24068 CCK30/W33 2,00 3,80 4,34 4,52 0,153 HMV 68E 28 400

24072 CCK30/W33 1,90 3,40 4,55 4,73 0,162 HMV 72E 31 300
24076 CCK30/W33 1,80 3,30 4,78 4,96 0,171 HMV 76E 33 500
24080 ECCK30/W33 1,95 3,70 5,04 5,22 0,180 HMV 80E 36 700

1) Tabloda yer almayan büyük oynak makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

410
 Ek H

Ek H-2

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – oynak makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme miktarı
için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler 241
24122 CCK30/W33 1,55 2,90 1,58 1,76 0,050 HMV 22E 5 600
24124 CCK30/W33 1,95 3,60 1,69 1,87 0,054 HMV 24E 6 000
24126 CCK30/W33 1,85 3,50 1,83 2,01 0,059 HMV 26E 6 400
24128 CCK30/W33 1,90 3,50 1,92 2,10 0,063 HMV 28E 6 800

24130 CCK30/W33 2,40 4,40 2,08 2,26 0,068 HMV 30E 7 500
24132 CCK30/W33 2,60 4,70 2,21 2,39 0,072 HMV 32E 8 600
24134 CCK30/W33 2,20 4,00 2,28 2,46 0,077 HMV 34E 9 400
24136 CCK30/W33 2,50 4,60 2,44 2,62 0,081 HMV 36E 10 300

24138 CCK30/W33 2,70 4,90 2,60 2,79 0,086 HMV 38E 11 500
24140 CCK30/W33 2,80 5,20 2,71 2,89 0,090 HMV 40E 12 500
24144 CCK30/W33 2,80 5,20 2,96 3,14 0,099 HMV 44E 14 400
24148 CCK30/W33 2,80 5,30 3,21 3,39 0,108 HMV 48E 16 500

24152 CCK30/W33 3,10 5,70 3,47 3,65 0,117 HMV 52E 18 800
24156 CCK30/W33 2,80 5,10 3,69 3,87 0,126 HMV 56E 21 100
24160 CCK30/W33 3,10 5,70 3,96 4,14 0,135 HMV 60E 23 600
24164 CCK30/W33 3,40 6,30 4,24 4,42 0,144 HMV 64E 26 300

24168 ECACK30/W33 3,60 6,70 4,48 4,66 0,153 HMV 68E 28 400
24172 ECCK30J/W33 3,30 6,10 4,70 4,88 0,162 HMV 72E 31 300
24176 ECAK30/W33 3,00 5,60 4,91 5,09 0,171 HMV 76E 33 500
24180 ECAK30/W33 2,90 5,40 5,14 5,32 0,180 HMV 80E 36 700

Seriler BS2-
BS2-2210-2CSK/VT143 0,83 1,40 0,34 0,41 (0,023) HMV 10E 2 900
BS2-2211-2CSK/VT143 0,87 1,50 0,36 0,43 (0,025) HMV 11E 3 150
BS2-2212-2CSK/VT143 1,15 1,95 0,38 0,46 (0,027) HMV 12E 3 300
BS2-2213-2CSK/VT143 1,40 2,40 0,41 0,48 (0,029) HMV 13E 3 600

BS2-2214-2CSK/VT143 1,10 1,90 0,44 0,51 (0,032) HMV 14E 3 800

BS2-2215-2CSK/VT143 1,05 1,75 0,45 0,53 (0,034) HMV 15E 4 000
BS2-2216-2CSK/VT143 1,20 2,00 0,48 0,55 (0,036) HMV 1 E 4 200
BS2-2217-2CSK/VT143 1,40 2,40 0,50 0,57 (0,038) HMV 17E 4 400

BS2-2218-2CSK/VT143 1,40 2,40 0,54 0,61 (0,041) HMV 18E 4 700

BS2-2219-2CS5K/VT143 1,60 2,70 0,56 0,63 (0,043) HMV 19E 4 900
BS2-2220-2CS5K/VT143 1,70 2,90 0,58 0,65 (0,045) HMV 20E 5 100
BS2-2222-2CS5K/VT143 2,00 2,60 0,64 0,65 (0,050) HMV 22E 5 600

BS2-2224-2CS5K/VT143 2,10 3,60 0,68 0,75 (0,054) HMV 24E 6 000

BS2-2226-2CS5K/VT143 2,20 3,80 0,74 0,81 (0,059) HMV 26E 6 400

13
1) Tabloda yer almayan büyük oynak makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

411
Ekler

Ek H-3

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – CARB toroidal makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme
miktarı için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler C 22
C 2210 KTN9 0,67 1,15 0,34 0,41 0,023 HMV 10E 2 900
C 2211 KTN9 0,57 0,98 0,35 0,42 0,025 HMV 11E 3 150
C 2212 KTN9 1,10 1,85 0,39 0,47 0,027 HMV 12E 3 300
C 2213 KTN9 0,82 1,40 0,40 0,47 0,029 HMV 13E 3 600
C 2214 KTN9 0,76 1,30 0,43 0,50 0,032 HMV 14E 3 800

C 2215 K 0,70 1,20 0,45 0,52 0,034 HMV 15E 4 000

C 2216 K 1,05 1,75 0,48 0,55 0,036 HMV 16E 4 200
C 2217 K 1,10 1,90 0,50 O,57 0,038 HMV 17E 4 400
C 2218 K 1,35 2,30 0,55 0,62 0,041 HMV 18E 4 700
C 2219 K 1,00 1,70 0,54 0,62 0,043 HMV 19E 4 900

C 2220 K 1,10 1,90 0,57 0,64 0,045 HMV 20E 5 100

C 2222 K 1,50 2,50 0,63 0,71 0,050 HMV 22E 5 600
C 2224 K 1,60 2,70 0,67 0,74 0,054 HMV 24E 6 000
C 2226 K 1,45 2,50 0,71 0,79 0,059 HMV 26E 6 400
C 2228 K 2,40 4,00 0,79 0,86 0,063 HMV 28E 6 800

C 2230 K 1,80 3,10 0,82 0,89 0,068 HMV 30E 7 500

C 2234 K 2,60 4,40 0,94 1,01 0,076 HMV 34E 9 400
C 2238 K 1,80 3,00 1,01 1,08 0,086 HMV 38E 11 500
C 2244 K 1,95 3,30 1,15 1,22 0,099 HMV 44E 14 400

Seriler C 23
C 2314 K 2,00 3,40 0,46 0,53 0,032 HMV 14E 3 800
C 2315 K 2,30 3,80 0,48 0,55 0,034 HMV 15E 4 000
C 2316 K 2,10 3,60 0,49 0,56 0,036 HMV 16E 4 200
C 2317 K 2,40 4,10 0,52 0,59 0,038 HMV 17E 4 400

C 2318 K 2,90 4,90 0,57 0,64 0,041 HMV 18E 4 700

C 2319 K 2,20 3,80 0,57 0,64 0,043 HMV 19E 4 900
C 2320 K 2,60 4,40 0,59 0,66 0,045 HMV 20E 5 100

Seriler C 30
C 3022 K 0,97 1,65 0,62 0,69 0,050 HMV 22E 5 600
C 3024 K 0,92 1,60 0,65 0,72 0,054 HMV 24E 6 000
C 3026 K 1,25 2,10 0,72 0,79 0,059 HMV 26E 6 400
C 3028 K 1,25 2,10 0,76 0,83 0,063 HMV 28E 6 800

C 3030 KMB 1,00 1,75 0,80 0,87 0,068 HMV 30E 7 500
C 3032 K 1,35 2,30 0,86 0,93 0,072 HMV 32E 8 600
C 3034 K 1,50 2,60 0,90 0,98 0,076 HMV 34E 9 400
C 3036 K 1,45 2,40 0,95 1,02 0,081 HMV 36E 10 300

C 3038 K 1,60 2,70 1,02 1,09 0,086 HMV 38E 11 500

C 3040 K 1,60 2,80 1,06 1,13 0,090 HMV 40E 12 500
C 3044 K 1,60 2,70 1,15 1,22 0,099 HMV 44E 14 400
C 3048 K 1,35 2,30 1,23 1,30 0,108 HMV 48E 16 500

C 3052 K 1,80 3,00 1,35 1,43 0,117 HMV 52E 18 800

C 3056 K 1,70 2,90 1,45 1,52 0,126 HMV 56E 21 100
C 3060 KM 1,85 3,20 1,55 1,62 0,135 HMV 60E 23 600
C 3064 KM 1,80 3,10 1,65 1,72 0,144 HMV 64E 26 300

C 3068 KM 2,00 3,50 1,76 1,83 0,153 HMV 68E 28 400

C 3072 KM 1,65 2,80 1,82 1,89 0,162 HMV 72E 31 300
C 3076 KM 1,35 2,30 1,88 1,95 0,171 HMV 76E 33 500
C 3080 KM 1,55 2,60 2,00 2,06 0,180 HMV 80E 36 700

1) Tabloda yer almayan CARB toroidal makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

412
 Ek H

Ek H-3

SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi – CARB toroidal makaralı rulmanların montajında gerekli yağ basıncı ve eksenel itme
miktarı için yol gösterici değerler

Rulman Başlangıç pozisyonu Nihai pozisyon Hidrolik somun

gösterimi 1) Gerekli yağ basıncı P ref 2) Başlangıç pozisyonundan Sıfır pozisyonun- Gösterim Piston .
bir kayma iki kayma itibaren eksenel itme s s dan itibaren radyal alanı
yüzeyi için yüzeyi için bir kayma iki kayma boşluktaki azalma
yüzeyi için yüzeyi için Dr A ref

– MPa mm – mm2

Seriler C 31
C 3130 K 2,40 4,10 0,84 0,91 0,068 HMV 30E 7 500
C 3132 K 2,10 3,50 0,87 0,94 0,072 HMV 32E 8 600
C 3134 K 1,85 3,10 0,90 0,97 0,076 HMV 34E 9 400
C 3136 K 1,70 2,90 0,94 1,01 0,081 HMV 36E 10 300

C 3138 K 2,30 3,90 1,02 1,10 0,086 HMV 38E 11 500

C 3140 K 2,70 4,60 1,08 1,16 0,090 HMV 40E 12 500
C 3144 K 2,80 4,70 1,18 1,26 0,099 HMV 44E 14 400
C 3148 K 2,00 3,40 1,24 1,31 0,108 HMV 48E 16 500

C 3152 K 2,80 4,70 1,37 1,44 0,117 HMV 52E 18 800

C 3156 K 2,60 4,50 1,47 1,54 0,126 HMV 56E 21 100
C 3160 K 2,80 4,80 1,57 1,64 0,135 HMV 60E 23 600
C 3164 KM 2,10 3,60 1,61 1,68 0,144 HMV 64E 26 300

C 3168 KM 2,80 4,80 1,75 1,82 0,153 HMV 68E 28 400

C 3172 KM 2,50 4,20 1,83 1,90 0,162 HMV 72E 31 300
C 3176 KM 2,60 4,40 1,93 2,01 0,171 HMV 76E 33 500
C 3180 KM 3,30 5,70 2,10 2,17 0,180 HMV 80E 36 700

Seriler C 32
C 3224 K 2,50 4,20 0,69 0,76 0,054 HMV 24E 6 000
C 3232 K 2,70 4,60 0,87 0,94 0,072 HMV 32E 8 600
C 3236 K 3,70 6,30 1,01 1,09 0,081 HMV 36E 10 300

Seriler C 40
C 4010 K30TN9 0,41 0,77 0,80 0,99 0,023 HMV 10E 2 900
C 4013 K30V 0,48 0,89 0,95 1,12 0,029 HMV 13E 3 600
C 4015 K30V 0,69 1,30 1,10 1,29 0,034 HMV 15E 4 000
C 4020 K30V 0,71 1,30 1,37 1,55 0,045 HMV 20E 5 100
C 4022 K30MB 0,87 1,60 1,51 1,69 0,050 HMV 22E 5 600

C 4024 K30V 1,15 2,20 1,65 1,84 0,054 HMV 24E 6 000
C 4026 K30 1,20 2,20 1,77 1,95 0,059 HMV 26E 6 400
C 4028 K30V 1,20 2,30 1,88 2,06 0,063 HMV 28E 6 800
C 4030 K30V 1,35 2,50 2,02 2,2 0,068 HMV 30E 7 500
C 4032 K30 1,05 1,95 2,08 2,26 0,072 HMV 32E 8 600

C 4034 K30V 1,35 2,50 2,21 2,39 0,076 HMV 34E 9 400
C 4036 K30V 1,20 2,20 2,31 2,49 0,081 HMV 36E 10 300
C 4038 K30V 1,50 2,80 2,51 2,69 0,086 HMV 38E 11 500
C 4040 K30V 1,35 2,50 2,58 2,76 0,090 HMV 40E 12 500
C 4044 K30V 1,40 2,60 2,82 3,00 0,099 HMV 44E 14 400
C 4060 K30M 1,35 2,50 3,72 3,90 0,135 HMV 60E 23 600

Seriler C 41
C 4120 K30V/VE240 1,40 2,60 1,43 1,61 0,045 HMV 20E 5 100
C 4122 K30V 1,60 3,00 1,58 1,76 0,050 HMV 22E 5 600
C 4124 K30V 1,45 2,70 1,64 1,82 0,054 HMV 24E 6 000
C 4126 K30V/VE240 1,70 3,10 1,81 1,99 0,059 HMV 26E 6 400

C 4128 K30V/VE240 2,00 3,70 1,93 2,11 0,063 HMV 28E 6 800
C 4130 K30V 2,20 4,00 2,06 2,24 0,068 HMV 30E 7 500
C 4132 K30V 2,10 3,90 2,16 2,34 0,072 HMV 32E 8 600
C 4134 K30V 1,90 3,50 2,24 2,42 0,076 HMV 34E 9 400

C 4136 K30V
C 4138 K30V
1,95
2,00
3,60
3,70
2,38
2,52
2,56
2,70
0,081
0,086
HMV 36E 10 300
HMV 38E 11 500 13
1) Tabloda yer almayan CARB toroidal makaralı rulmanlar için, SKF mühendislik hizmetleri ile iletişime geçin.
2) Burada listelenen değerler sadece tabloda gösterilen hidrolik somun için geçerlidir. Eğer başka bir hidrolik somun kullanılacaksa,
yağ basıncının yeniden ayarlanması gerekir († SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi, sayfa 57).

413
Ekler

Ek I-1

Viskozite dönüşümleri
Çeşitli viskozite sınıflandırma yöntemlerinin karşılaştırılması

Kinematik viskoziteler Saybolt viskoziteleri

40 °C 100 °C ISO VG AGMA SAE sınıfları SAE sınıfları SUS/210 °F SUS/100 °F

(105 °F)'da (210 °F)'da sınıfları motor yağları dişli yağları (100 °C) (38 °C)
mm2 /s mm2 /s

2 000 70 10 000
1 500 300 8 000
60
250W 6 000
1 000 50 1 000 5 000
SA
800 200 4 000
40 680
600 8
140W 3 000
500 30 460
7 2 000
400
320 6 1 500
300
20 100
50W 90W
220 5 90
200 1 000
80 800
150 40W
4
85W 70 600
100 100 30W 500
3 60
80 10
9 400
68 80W 55
8 2
60 300
20W 50
50 7
46
1 200
40 6
75W 45
32 10W
30 5 150

22
20 4 40
5W 100
15 80
70
10 10 60
8
7 50
6
5
5
4 40

3 3
35
2
2
32

Viskoziteler 95 VI tek-sınıflı yağları esas almaktadır. ISO sınıfları 40 °C (105 °F) için verilmiştir. AGMA sınıfları 100 °F (38 °C) içindir.
SAE 75W, 80W, 85W ve 5 ve de 10W düşük sıcaklıklar ( –17 °F (-25 °C) altında) için verilmektedir.
100 °F (38 °C) ve 210 °F (100 °C) sıcaklıklar için eşdeğer viskoziteler gösterilmiştir. SAE 90’dan 250’ye ve 20’den 50’ye olanlar, 210 °F
(100 °C) sıcaklık için verilmiştir.

414
 Ek I

Ek I-2

ISO viskozite sınıfları

ISO viskozite sınıfı Kinematik viskozite

40 °C (105 °F) sıcaklıkta
ortalama min maks

– mm2 /s

ISO VG 2 2,2 1,98 2,42

ISO VG 3 3,2 2,88 3,52
ISO VG 5 4,6 4,14 5,06

ISO VG 7 6,8 6,12 7,48

ISO VG 10 10 9,00 11,0
ISO VG 15 15 13,5 16,5

ISO VG 22 22 19,8 24,2

ISO VG 32 32 28,8 35,2
ISO VG 46 46 41,4 50,6

ISO VG 68 68 61,2 74,8

ISO VG 100 100 90,0 110
ISO VG 150 150 135 165

ISO VG 220 220 198 242

ISO VG 320 320 288 352
ISO VG 460 460 414 506

ISO VG 680 680 612 748

ISO VG 1 000 1 000 900 1 100
ISO VG 1 500 1 500 1 350 1 650

13

415
Ekler

SKF montaj aletleri ve

ürünlerine genel bakış Rulman montaj kiti

SKF, montaj aletleri ve ürünleri konusunda ol-

dukça geniş kapsamlı bir çeşitliliğe sahiptir.
Daha fazla bilgi için, www.mapro.skf.com web
sitesini ziyaret edin.

Emniyet somunu anahtarları

Ay anahtarlar Aşınma/ısı/yağa dayanıklı eldivenler

416
 Ek J

İndüksiyonlu ısıtıcılar Taşınabilir indüksiyonlu ısıtıcılar

Elektrikli sıcak levhalar Hidrolik montaj yağı

Hidrolik pompalar Hidrolik somunlar

13

417
Ekler

Yağ enjektörleri Hava tahrikli hidrolik pompalar

Sentiller SensorMount indikatörleri

Anti-fretting pastası

418
 Ek K

SKF ayar ekipmanlarına

genel bakış Eksen ayar cihazları

SKF, geniş kapsamlı bir ayar ekipmanları ürün

yelpazesini endüstrinin kullanımına
sunmaktadır. Daha fazla bilgi için,
www.mapro.skf.com ve .
www.skf.com/services web
sayfalarını ziyaret edin.

Kayış ayar ekipmanları

Ayar şimleri SKF Vibracon SM elemanları

13

419
Ekler

SKF yağlama araçları ve

ürünlerine genel bakış Rulman gresleri ve zincir yağları

SKF, çok geniş yelpazede yağlama ürünlerini

endüstrinin kullanımına sunmaktadır. Daha
fazla bilgi için, www.mapro.skf.com web sitesi-
ni ziyaret edin.
SKF, ayrıca çeşitli merkezi yağlama sistemle-
rinin de tedariğini yapmaktadır. Daha fazla bilgi
için, www.skf.com/lubrication web sayfasını zi-
yaret edin.

Gres pompaları ve gres tabancaları Gres pompaları

Rulman gres doldurma aletleri Yağdanlıklar

420
 Ek L

Gres dozaj ölçüm aletleri Tek noktadan otomatik yağlayıcılar

Çok noktadan otomatik yağlayıcılar Grese dayanıklı eldivenler

Gres nipelleri Yağ seviye göstergeleri

13

421
Ekler

SKF Lubrication Planner ve gres nipeli kapakları ve Gres test kitleri

etiketler

Kompakt gresörler KFAS Akü tahrikli pistonlu pompalar

PF-VPBM Blok besleyicili pistonlu pompalar Dozaj ayarlı dağıtıcıya sahip yağlama çözümleri

422
 Ek M

LGMT 2 LGMT 3
SKF genel amaçlı endüstriyel ve SKF genel amaçlı endüstriyel ve
otomotiv rulman gresi otomotiv rulman gresi
LGMT 2; çalışma sıcaklığı aralığında mükem- LGMT 3; mineral baz yağlı ve lityum sabunlu
mel bir ısıl stabiliteye sahip, mineral baz yağlı, bir grestir. Bu üstün nitelikli genel amaçlı gres
lityum sabunlu bir grestir. Bu üstün nitelikli bir çok endüstriyel uygulama ve otomotiv sek-
genel amaçlı gres bir çok endüstriyel uygulama törü için çok uygundur.
ve otomotiv sektörü için çok uygundur.
Özellikler
Özellikler • Mükemmel pas önleyici özellikler
• Mükemmel oksidasyon stabilitesi • Önerilen çalışma sıcaklığında yüksek oksi-
• İyi mekanik stabilite dasyon stabilitesi
• Mükemmel suya dayanım ve pas önleyici
özellikler Önerilen uygulamalar
• Rulmanlar; mil çapı >100 mm (3,9 inç)
Önerilen uygulamalar • Dış bileziği dönen uygulamalar
• Ziraat makinaları • Düşey mil uygulamaları
• Otomobil tekerlek rulmanları • Sürekli yüksek ortam sıcaklıkları >35 °C (95
• Konveyörler °F)
• Küçük elektrik motorları • Pervane milleri
• Endüstriyel fanlar • Ziraat makinaları
• Otomobil, kamyon ve treyler tekerlek
rulmanları
• Büyük elektrik motorları

13

423
Ekler

LGEP 2
SKF ağır yük, yüksek basınç rulman
gresi
LGEP 2; mineral baz yağlı, lityum sabunlu ve
yüksek basınç katkıları içeren bir grestir. Bu
gres –20 °C (–4 °F)’den 110 °C (230 °F)’ye kadar
olan sıcaklık aralığında mükemmel bir yağlama
özelliğine sahiptir
Özellikler
• Mükemmel mekanik stabilite
• Mükemmel korozyon önleyici özellikler
• Mükemmel EP performansı
Önerilen uygulamalar
• Kağıt makinaları
• Çeneli kırıcılar
• Raylı taşıtların jer motorları
• Baraj kapakları
• Demir-Çelik endüstrisi hadde rulmanları
• Ağır makinalar, titreşimli elekler
• Kren tekerlekleri, makaralar
LGFP 2
SKF gıdaya uygun rulman gresi
LGFP 2; tıbbi beyaz yağ kullanılan alüminyum
kompleks sabunlu temiz ve toksik olmayan bir
rulman gresidir. Bu gres sadece FDA 1)’da liste-
lenen bileşenler kullanılarak formüle edilmiş ve
NSF2) tarafından H13) kategorisine konmuştur.
Özellikler
• Gıda ile ilgili tüm yasal düzenlemelere uygun
• Suyla yıkanmaya karşı yüksek direnci nedeni
ile sık sık suya maruz kalan uygulamalar için
uygundur
• Mükemmel gres ömrü
• Mükemmel korozyon dayanımı
• Nötr pH değeri
Önerilen uygulamalar
• Gıda fırını ekipmanları
• Gıda işleme makinaları
• Çoklu kaset rulmanları
• Ambalajlama makinaları
• Konveyör rulmanları
• Şişeleme makinaları

1) Gıda ve İlaç Birimi

2) Ulusal Sağlık Hizmetleri Kurumu
3) Gıda ile Kısa Süreli Temas

424
 Ek M

LGEM 2
SKF katı yağlayıcılı yüksek viskoziteli
rulman gresi
LGEM 2; üstün nitelikli, yüksek viskoziteli, mi-
neral baz yağ, molibden disülfit ve grafit içeren
lityum sabunlu bir grestir.
LGEV 2
SKF katı yağlayıcılı çok yüksek
viskoziteli rulman gresi
LGEV 2; üstün nitelikli, çok yüksek viskoziteli,
mineral baz yağlı, molibden disülfit ve grafit
içeren lityum sabunlu bir grestir.

Özellikler Özellikler
• Yavaş dönen ve ağır yüklü rulmanların yağ- • Molibden disülfit ve grafit katkıları sayesinde
lanması için uygundur mükemmel yağlama özellikleri
• Molibden disülfit ve grafit katkıları sayesinde • Mikro kayma olasılığının yüksek olduğu ya-
mükemmel yağlama özelliklerine sahiptir vaş dönen, ağır yüklü ve büyük boyutlu oy-
nak makaralı rulmanlar için çok uygun
Önerilen uygulamalar • Korozyona ve suya dayanım sağlayan mü-
• Yavaş dönen ve çok ağır yüklü rulmanlar kemmel mekanik stabilite
• Çeneli kırıcılar
• Paletli araçlar Önerilen uygulamalar
• Fork lift tekerlekleri • Döner tambur muylu rulmanları
• Şahmerdan, kren kolları veya kren kancaları • Döner fırın ve kurutucuların destek makara
gibi yapı makinaları ve eksenel rulmanları
• Kovalı dönel ekskavatörler
• Döner tabla dişli rulmanları
• Yüksek basınçlı değirmenler
• Kırıcılar

13

425
Ekler

LGLT 2 LGGB 2
SKF düşük sıcaklık, çok yüksek hızlar SKF yeşil, doğada çözünebilir rulman
için rulman gresi gresi
LGLT 2; üstün nitelikli, tam sentetik baz yağlı LGGB 2; doğada çözünebilir, düşük toksisiteli,
ve lityum sabunlu bir grestir. Bu gresin eşsiz sentetik ester baz yağlı ve lityum-kalsiyum ka-
katılaştırıcı teknolojisi ve düşük viskoziteli baz tılaştırıcılı bir grestir. Bu gres çok farklı çalışma
yağı (PAO) düşük sıcaklıklarda (–50 °C) mü- koşulları olan, oldukça farklı uygulamalar için
kemmel bir yağlama performansı sağlar ve bu çok uygun bir yağlayıcıdır.
şekilde 1.6 x106 n.dm gibi çok yüksek hızlara
çıkılabilir. Özellikler
• Doğada çözünürlük ve toksisite ile ilgili bütün
Özellikler yönetmeliklere uygundur
• Düşük sürtünme momenti • Çelik-çelik temaslı kaymalı yataklar, bilyalı ve
• Düşük güç sarfiyatı makaralı rulmanların yağlanması için uygun
• Sessiz çalışma • Düşük sıcaklıkta yol alma performansı
• Mükemmel oksidasyon stabilitesi ve suya yüksek
dayanım • İyi korozyon önleyici özellikler
• Orta ve ağır yükler için uygun
Önerilen uygulamalar
• Tekstil makinaları iğleri Önerilen uygulamalar
• Takım tezgahı fener milleri • Ziraat makinaları
• Cihazlar ve kontrol ekipmanları • Yapı ve arazi makinaları
• Tıbbi cihazlarda kullanılan küçük elektrik • Madencilik ve transport makinaları
motorları • Arıtma ve sulama sistemleri
• Patenler • Kanal havuzları, barajlar, köprüler
• Baskı silindirleri • Mafsallar, rot başları
• Robotlar • Çevre kirliliğinin sorun oluşturduğu bütün
diğer uygulamalar

426

LGWM 1
SKF yüksek basınç, düşük sıcaklık
rulman gresi
LGWM 1; mineral baz yağlı, lityum sabunlu ve
yüksek basınç katkıları içeren bir grestir. Bu
gres vidalı konveyörlerdeki gibi hem radyal,
hem de eksenel yüke maruz rulmanların yağ-
lanması için son derece uygundur.
Özellikler
• –30 °C (–22 °F)’ye kadar düşük sıcaklıklarda
yağ filmi oluşumu
• Düşük sıcaklıklarda pompalanabilir
• İyi korozyon önleyici özellikler
• Suya dayanıklı
Önerilen uygulamalar
• Rüzgar türbinleri
• Vidalı konveyörler
• Merkezi yağlama sistemleri
• Oynak makaralı rulman uygulamaları
Ek M
LGWM 2
SKF ağır yük, geniş sıcaklık aralığı için
rulman gresi
LGWM 2; geniş sıcaklık aralığı, ağır yükler ve
ıslak ortamlarda çalışan uygulamalar için ge-
liştirilmiştir. LGWM 2 en son kalsiyum sülfonat
kompleks sabunu teknolojisini kullanan, sente-
tik-mineral baz yağlı bir grestir. LGWM 2
–40 °C (–40 °F)’ye kadar olan düşük sıcaklıkla-
ra uygundur.
Özellikler
• Mükemmel korozyon koruması
• Mükemmel mekanik stabilite
• Ağır yük altında yağlama özelliği
• İyi false brinelling koruması
• Düşük sıcaklıklarda iyi pompalanabilme
özelliği
Önerilen uygulamalar
• Rüzgar türbinleri
• Ağır yüklü yol dışı araç uygulamaları
• Kar altında çalışan sistemler
• Denizcilik uygulamaları
• Eksenel oynak makaralı rulman
uygulamaları
13
427
Ekler
LGWA 2
SKF ağır yük, yüksek basınç (EP), geniş
sıcaklık aralığı için rulman gresi
LGWA 2; üstün nitelikli, mineral baz yağlı, lit-
yum kompleks sabunlu ve yüksek basınç (EP)
katkılı bir grestir.
LGWA 2 gresi çok çeşitli endüstriyel ve otomo-
tiv uygulamaları için istenilen bütün özelliklere
sahiptir.
Özellikler
• Kısa süreli olarak 220 °C (428 °F)’ye kadar
olan sıcaklıklarda mükemmel yağlama
• Ağır şartlar altında çalışan tekerlek rulman-
larının yağlanması için çok uygun
• Sulu ortamlarda etkin yağlama
• Suya ve korozyona dayanıklı
• Düşük hız ve ağır yüklerde mükemmel
yağlama
Önerilen uygulamalar
• Otomobil, treyler ve kamyonların tekerlek
rulmanları
• Yıkama makinaları
• Elektrik motorları
428
LGHB 2
SKF ağır yük ve yüksek sıcaklıklar için
yüksek viskoziteli rulman gresi
LGHB 2; en son kalsiyum sülfonat kompleks
sabunu teknolojisini kullanan, yüksek visko-zi-
teli mineral baz yağlı bir grestir. Bu gres, katkı
maddesi içermez. Yüksek basınç özellikleri sa-
bun yapısı içinde sağlanır.
Özellikler
• Mükemmel anti-oksidasyon ve anti-koroz-
yon özellikleri
• Ağır yüklü uygulamalar için iyi EP
performansı
Önerilen uygulamalar
• Çelik/çelik temaslı kaymalı yataklar
• Kağıt makinaları
• Titreşimli elekler
• Sürekli döküm makinaları
• 150 °C (302 °F)’ye kadar conta kapaklı oy-
nak makaralı rulmanlar
• 200 °C (392 °F)’ye kadar olan sıcaklıklara
dayanıklı
• Demir çelik endüstrisinde hadde rulmanları
• Halat makarası rulmanları

LGHP 2
SKF yüksek performans, yüksek sıcaklık
rulman gresi
LGHP 2; en son gelişmiş Poliurea (di-ürea)’nın
katılaştırıcı olarak kullanıldığı, mineral baz
yağlı üstün kaliteli bir grestir. Bu gres orta ve
yüksek hızlarda, –40 °C (–40 °F) ile 150 °C
(302 °F) sıcaklık aralığında çok sessiz çalışması
istenen bilyalı (ve makaralı) rulmanlar için
uygundur.
Özellikler
• Yüksek sıcaklıklarda çok uzun ömürlü
• Geniş çalışma sıcaklığı aralığı
• Mükemmel korozyon önleyici özellikler
• Yüksek termal stabilite
• Düşük sıcaklıklarda iyi yol alma performansı
• Yaygın kullanılan Poliurea greslere uyumlu
• Lityum kompleks katılaştırıcı içeren greslerle
uyumlu
• Düşük gürültü karakteristikleri
• Çok iyi mekanik stabilite
Önerilen uygulamalar
• Elektrik motorları: küçük, orta ve büyük
• Yüksek hızlı olanlar da dahil olmak üzere en-
düstriyel fanlar
• Su pompaları
• Tekstil, kağıt ve kurutma makinaları
rulmanları
• Orta ve yüksek sıcaklıkta çalışan, yüksek
hızlı bilyalı rulmanlar
• Debriyaj rulmanları
• Fırın araba ve ruloları
• Düşey mil uygulamaları
Ek M
LGET 2
SKF çok yüksek sıcaklık, ağır yük rulman
gresi
LGET 2; üstün nitelikli sentetik florine baz yağlı
PTFE katılaştırıcılı bir grestir. Bu gres 200 °C
(392 °F) ile 260 °C (500 °F) sıcaklıkların üze-
rindeki çalışma koşullarında mükemmel yağla-
ma özelliklerine sahiptir.
Özellikler
• Reaktif ortamlar veya yüksek saflıktaki oksi-
jen ve heksanın bulunduğu alanlar gibi agre-
sif ortamlarda uzun ömürlü
• Mükemmel oksidasyon dayanımı
• İyi korozyon dayanımı
• Suya ve buhara mükemmel dayanım
Önerilen uygulamalar
• Fırın ekipmanları
• Fırın arabaları tekerlekleri
• Fotokopi makinaları ruloları
• Gofret pişirme fırınları
• Tekstil kurutucuları
• Gerdirme valsleri
• Aşırı yüksek sıcaklıklarda çalışan elektrik
motorları
• Acil durum / sıcak fanlar
• Vakum pompaları
13
429
Ekler

SKF rulman gresi seçim tablosu

Gösterim Sıcaklık Hız Yük Tanım Sıcaklık aralığı 1) Katılaştırıcı/ Baz yağ
baz yağ viskozitesi2)
LTL HTPL

– – – – – °C (°F) – mm2 /s

LGMT 2 M M L ... M Genel amaçlı –30 (–20) +120 (+250) Lityum sabun / 110
endüstriyel ve mineral yağ
otomotiv

LGMT 3 M M L ... M Genel amaçlı –30 (–20) +120 (+250) Lityum sabun / 120
endüstriyel ve mineral yağ
otomotiv

LGEP 2 M L ... M H Yüksek basınç –20 (–5) +110 (+230) Lityum sabun / 200
mineral yağ

LGFP 2 M M L ... M Gıdaya uygun –20 (–5) +110 (+230) Alüminyum kompleks / 130
tıbbi beyaz yağ

LGEM 2 M VL H ... VH Yüksek viskozite ve katı –20 (–5) +120 (+250) Lityum sabun / 500
yağlayıcılı mineral yağ

LGEV 2 M VL H ... VH Çok yüksek viskozite ve –10 (+15) +120 (+250) Lityum-kalsiyum sabun / 1 020
katı yağlayıcılı mineral yağ

LGLT 2 L ... M M ... EH L Düşük sıcaklık, çok –50 (–60) +110 (+230) Lityum sabun / 18
yüksek hız PAO yağ

LGGB 2 L ... M L ... M M ... H Yeşil doğada çözüne- –40 (–40) +90 (+195) Lityum-kalsiyum sabun/ 110
bilir, düşük toksisite 3) sentetik ester yağ

LGWM 1 L ... M L ... M H Çok yüksek basınç, –30 (–20) +110 (+230) Lityum sabun / 200
düşük sıcaklık mineral yağ

LGWM 2 L ... M L ... M M ... H Ağır yük, geniş sıcaklık –40 (–40) +110 (+230) Calcium complex 80
aralığı sulphonate / synthetic
(PAO)/mineral oil

LGWA 2 M ... H L ... M L ... H Geniş sıcaklık aralığı 4), . –30 (–20) +140 (+285) Lithium complex soap /. 185
extreme pressure mineral oil

LGHB 2 M ... H VL ... M H ... VH EP yüksek viskozite, –20 (–5) +150 (+300) Kompleks kalsiyum 400
yüksek sıcaklık 5) sülfonat / mineral yağ

LGHP 2 M ... H M ... H L ... M Yüksek performanslı –40 (–40) +150 (+300) Di-urea / 96
polyürea gres mineral yağ

LGET 2 VH L ... M H ... VH Aşırı yüksek sıcaklık –40 (–40) +260 (+500) PTFE / sentetik (florine 400
polieter)

VL = çok düşük, L = düşük, M = orta, H = yüksek, VH = çok yüksek, EH = aşırı yüksek

1) LTL= Düşük Sıcaklık Limiti, HTPL = Yüksek Sıcaklık Performans Limiti
2) mm 2 /s
at 40 °C (105 °F) = cSt
3) LGGB 2, 120 °C / 250 °F maksimum sıcaklığa dayanabilir.
4) LGWA 2, 220 °C / 428 °F maksimum sıcaklığa dayanabilir.
5) LGHB 2 200 °C / 400 °F maksimum sıcaklığa dayanabilir.

430
 Ek M

Düşey Hızlı Salınım Aşırı Darbe yükü Düşük Düşük Pas önleyici
mil dış bilezik hareketi titreşim veya sık gürültü sürtünme özellikler
durma/kalma

– – – – – – – –

o - - + - - o +

+ o - + - - o o

o - o + + - - +

o - - - - - o +

o - + + + - - +

o - + + + - - +

o - - - o + + o

o - + + + - o o

- - + - + - - +

o o + + + - - +

o o o o + - o +

o + + + + - - +

+ - - o o + o +

o + + o o - - o

13
Semboller: + Önerilir
o Uygun
- Uygun değil

431
Ekler

SKF temel durum izleme

cihazlarına genel bakış Termal görüntüleyiciler

SKF, çok geniş yelpazede temel durum izleme

cihazlarını endüstrinin kullanımına
sunmaktadır. Daha fazla bilgi için,
www.mapro.skf.com veya www.skf.com/cm
web sitelerini ziyaret edin.
Gelişmiş durum izleme veya on-line izleme
sistemleri hakkında bilgi için, www.skf.com/cm
web sitesini ziyaret edin.

Termometreler

Elektronik stetoskop Endoskop

432
 Ek N

Stroboskop Yağ kontrol cihazları

Takometreler Gürültü ölçerler

Ultrasonik kaçak detektörü SKF Makina analizörü

13

433
Ekler

Ultrasonik prob kitleri Durum izleme kitleri (temel)

SKF MicroVibe P
Özel durum izleme kitleri

Makina analizörleri

434
 Ek O

SKF sökme aletleri ve

ürünlerine genel bakış Mekanik çektirmeler

SKF, çok geniş yelpazede sökme aletlerini en-

düstrinin kullanımına sunmaktadır. Daha fazla
bilgi için, www.mapro.skf.com
web sitesini ziyaret edin.

Hidrolik çektirmeler Ağır-yük çeneli çektirmeler

Çektirme plakaları

13

Rulman iç çektirme kitleri

435
Ekler

Kör delik çektirme kitleri Alüminyum ısıtma halkaları

Ayarlanabilir ve sabit indüksiyonlu ısıtıcılar Hidrolik somunlar

Hidrolik sökme yağı

436
 Ek P

Birim dönüşüm tablosu

Özellik Birim Dönüşüm

Uzunluk inç 1 mm 0,03937 in 1 in 25,40 mm

ayak 1m 3,281 ft 1 ft 0,3048 m
yarda 1m 1,094 yd 1 yd 0,9144 m
mil 1 km 0,6214 mil 1 mil 1,609 km

Alan inç 2 1 mm2 0,00155 in2 1 in2 645,16 mm2

ayak 2 1 m2 10,76 ft 2 1 ft 2 0,0929 m2

Hacim inç 3 1 cm 3 0,061 in 3 1 in 3 16,387 cm 3

ayak 3 1 m3 35 ft 3 1 ft 3 0,02832 m 3
İngiliz galonu 1l 0,22 galon 1 galon 4,5461 l
A.B.D. galonu 1l 0,2642 A.B.D. galon 1 A.B.D. galon 3,7854 l

Hız ayak/saniye 1 m/s 3,28 ft/s 1 ft/s 0,30480 m/s

mil/saat 1 km/h 0,6214 mil/saat (mph) 1 mil/saat (mph) 1,609 km/saat

Kütle ons 1g 0,03527 oz 1 oz 28,350 g

pound 1 kg 2,205 lb 1 lb 0,45359 kg
küçük ton 1 ton 1,1023 küçük ton 1 küçük ton 0,90719 ton
büyük ton 1 ton 0,9842 büyük ton 1 büyük ton 1,0161 ton

Yoğunluk pound/inç 3 1 g/cm 3 0,0361 lb/in 3 1 lb/in 3 27,680 g/cm 3

Kuvvet pound 1N 0,225 lbf 1 lbf 4,4482 N

Basınç, gerilme pound/inç 2 1 MPa 145 psi 1 psi 6,8948 ¥ 10 3 Pa

Moment pound.inç 1 Nm 8,85 in.lbf 1 in.lbf 0,113 Nm

Güç pound-ayak/saniye 1W 0,7376 ft lbf/s 1 ft lbf/s 1,3558 W

beygir gücü 1 kW 1,36 HP 1 HP 0,736 kW

Sıcaklık derece Celsius t C = 0,555 (t F – 32) Fahrenheit t F = 1,8 t C + 32

13

437
Dizin

@ bakım metodolojileri 218–219

@ptitude Exchange Bkz. SKF @ptitude Exchange bakım strateji incelemesi 328–330
bakır korozyon testi 188
A balans bozukluğu Bkz. balanssızlık
abraziv aşınma 298–299 balanssızlık 223, 243, 246
yanlış geçmeden kaynaklanan 300–301 basınçlı hava 226
yetersiz yağlamadan kaynaklanan 313 baz yağ
etkin olmayan sızdırmazlıktan kaynaklanan 314–315 uyumluluk 200–201
açık keçeler 133, 154–155 greste 183
adeziv aşınma 298–299 yağda 203
yanlış geçmeden kaynaklanan 301 viskozite 185
yetersiz yağlamadan kaynaklanan 312 bilezik gezinmesi Bkz. gezinme
akım kaçağı 298–299 bilyalı rulman üniteleri
kaçak elektrik akımından kaynaklanan 321–322 kurulum 121
akrilik kauçuk 201 gösterimler 96, 100
akrilo nitril-butadien kauçuklar sökme 272–275
rulmanlar için gösterim son ekleri 24–25 montaj 104–114
keçeler için gösterim son ekleri 145 mile tespit yöntemleri 94–96
aletler Bkz. SKF aletleri ve ürünleri tip ve tasarımlar 96–100
alın yüzeyden ayar 176–177 bilyalı rulman ünitelerinin montajı 121
alıştırma 191 birim dönüşüm tablosu 437
altı köşe anahtarlar 102 boşluk Bkz. iç boşluk
alüminyum ısıtma halkaları boşluktaki azalma 54–55
rulman sökülmesi için 255, 258–259 CARB toroidal makaralı rulmanlar için değerler 404
rulman montajı için 69, 81 oynak makaralı rulmanlar için değerler 403
alyan anahtarlar Bkz. altı köşe anahtarlar boya
anti-fretting pastası 49 destek yüzeylerinde 130, 161, 165
anti-oksidan katkı koruma amaçlı 150
greste 184 büyük çaplı aşınma bilezikleri 225
yağda 203 montaj 152–153
arıza frekansları 224 büyüklük kodu 22
aşınma 298–299
abraziv 300–301, 313, 314–315 C
adeziv 301, 312 CARB toroidal makaralı rulmanlar
aşınma bilezikleri 152–153 fatura boyutları 38
aşınma önleyici katkı eksenel itme değerleri 404
greste 184 eksenel tespit 37
yağda 203, 207 radyal boşluktaki azalma değerleri 404
aşırı ısınma 233 ilk montajda gresleme 191
aşırı yük 298–299 dik yataklarda 132
hatalı montajdan kaynaklanan 305 emniyet somunu sıkma açıları 404
yanlış taşıma veya depolamadan kaynaklanan 308 montaj 90–91
Atölye Bilinçlendirme Kartları 330 montaj (yağ enjeksiyon yöntemi) 62–66
ay anahtarlar 102–103 montaj (SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi) 57–61
ayar gerektiren rulman tertipleri 31 radyal boşluk değerleri 399–400
eksenel tespit 37–38 SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi değerleri 412–413
ayarlar 158–177 problemli haller 240
kayışlar için 176–177 tip ve tasarımlar 17
makinalar için 161–166 cetvel yöntemi
paralelden kaçık mekanizmalar için 175 kayış ayarı için 176–177
miller için 167–174 paralelden kaçık mekanizma ayarı için 175
SKF ekipmanları 419 mil eksen ayarı için 170–171
ayarlanabilir çelik bloklar Bkz. SKF Vibracon SM elemanları cıvata sıkma aletleri 166
cıvataya bağlı 167, 175
B CircOil Bkz. SKF CircOil
bağlantı cıvataları/somunları ConCentra Bkz. SKF ConCentra
gevşek ayağın düzeltilmesi için 162
rulman üniteleri için 101, 105 Ç
yataklar için 131 çakma manşonlar
bakım destek 324–331 rulmanların demontajı 264–267

438
 rulmanların montajı (yağ enjeksiyon yöntemi) 62–66 SNL yatakların montajı 134–136
rulmanların montajı (SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi) SONL yatakların montajı 137–139
57–61 tip ve tasarımlar 125–126
çalışma boşluğu 29 diklik 36, 386
çalışma hassasiyeti 35–36 diklikten sapma
rulman oturma yüzeyi toleransları 386 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 302
miller için toleranslar (manşonla montaj) 384 statik ayarsızlıktan kaynaklanan 304
çalışma sıcaklığı sorun giderme 251
durum izleme 221 dökme çelik 126
rulmanların 187, 204 dökme demir
greslerin 186–187 rulman ünitesi yatakları 100
yeniden yağlama periyodu ayarı 195 yataklar 126
sorun giderme 190, 202, 233 dönen dış bilezik
çap serileri 22–23 yük durumları 32
çapraz-tespit Bkz. ayar gerektiren rulman tertipleri iz profilleri 293
çatlak oluşumu 298–299 yeniden yağlama periyodu ayarı 195
çatlaklar tekerlek uygulamaları 87–88
hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 303 dönen dış bilezik
yanlış geçmeden kaynaklanan 300–301 yük durumları 32
mikro çatlaklar 309–312 iz profilleri 293
çekiçler yeniden yağlama periyodu ayarı 195
keçelerin montajı için 146 tekerlek uygulamaları 87–88
rulmanların montajı için 49 dönen yük 32
çektirme plakaları 260 sorun giderme 243
çektirmeler dönme durumları 32
yekpare yataktan bir rulmanın sökülmesi için 267–269 dönme merkezi 167
silindirik muyludan bir rulmanın sökülmesi için 256–257 dört dudaklı keçeler
konik muyludan bir rulmanın sökülmesi için 260 gres tamamlama 196
flanşlı yatakların sökülmesi için 282 ilk montajda gresleme 190
çember-alın yöntemi 170–171 dört-nokta rulmanları
çıkarıcılar Bkz. çektirmeler eksenel boşluk değerleri 391
çıtırtı testi 211 tasarımlar 13
çift dudaklı keçeler montaj 78
gres tamamlama 196 problemli haller 244
ilk montajda gresleme 149, 190 dört-sıra konik makaralı rulmanlar
çift sıra eğik bilyalı rulmanlar tasarımlar 17
eksenel boşluk değerleri 390 montaj 89
tasarımlar 12 dört-sıra silindirik makaralı rulmanlar
montaj 78 tasarımlar 14
çift sıra konik makaralı rulmanlar montaj 82–84
tasarımlar 17 Duoflex Bkz. SKF Duoflex
montaj 89 duran iç bilezik 293
çukurcuklar 298–299 duran yük 32
rulman hasar ilerlemesi 211, 231 durum izleme 216–224
hatalı montajdan kaynaklanan 305–306 yağlama 222
etkin olmayan sızdırmazlıktan kaynaklanan 316 gürültü 221
sorun giderme 245, 248 SKF cihazları 432–434
sıcaklık 221
D duruşlar
dairesellikten sapma 241 aşırı gerilim hasarı 307
hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 302–303 nem korozyonu hasarı 317–318
iz profilleri 296–297 vibrasyon hasarı 319
sorun giderme 241 Duralife Bkz. SKF Duralife
dalga etkisi 322 Duralip Bkz. SKF Duralip
damlama noktası 185 DURATEMP 145
gres performans testi 188 düşey miller
darbe hasarı yağlayıcı seçiminde dikkate alınacak husular 182
hatalı montajdan kaynaklanan 248, 305 yeniden yağlama periyodu ayarı 195
yanlış taşıma veya depolamadan kaynaklanan 308 düzeltici bakım 218–219
darbe yükü
katkı gereksinimi 207 E
rulman hasarı 248, 308 eğik ayak Bkz. gevşek ayak
yeniden yağlama periyodu ayarı 195 eğik bilyalı rulmanlar
değişken hızlı makinalar 223 sırt-sırta tertiplerin ayarı 76–77
depolama yüz-yüze tertiplerin ayarı 74–75
rulman hasarı 308 eksenel boşluk değerleri 389
rulmanların 41 eksenel ön gerilme değerleri 389
elastomer keçelerin 42 ilk montajda gresleme 191
yağlayıcıların 42–43 montaj 74–78
destek yüzeyleri tekil rulmanlar 74
rulman üniteleri için 101 problemli haller 243, 245, 247
yataklar için 130 tip ve tasarımlar 12–13
dik yatak üniteleri üniversal olarak eşleştirilebilir rulmanlar 76
sökme 270–277 iki parça iç bilezikli olanlar 78
montaj 104–120 eğitim 326–327
tip ve tasarımlar 96–100 eksenel hareket 30–31
dik yataklar geçme seçiminde dikkate alınacak konular 34
demontaj 280–281 CARB toroidal makaralı rulmanlar için 91 14
439
Dizin

dik yataklarda 132 tip ve tasarımlar 96–100

eksenel itme miktarının ölçümü 56–57 flanşlı yataklar
SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi için değerler 406–413 demontaj 282–283
eksenel itme tip ve tasarımlar 125–126
eksenel hareketin ölçülmesi 56 florine gresler 189, 200, 202
boşluk azalmasının ölçülmesi 55 floro elastomer
sorun giderme 240 yüksek sıcaklıklarda 142
CARB toroidal makaralı rulmanlar için değerler 404 keçeler için gösterim son eki 145
oynak bilyalı rulmanlar için değerler 402 form doğruluğu 35–36
oynak makaralı rulmanlar için değerler 403 rulman oturma yüzeyi toleransları 386
eksenel boşluk 29, 51 mil toleransları (manşonla montaj) 384
problemli haller 248 FRB halkaları Bkz. tespit halkaları
eğik bilyalı rulmanlar için değerler 389–391 fretting korozyonu 298–299
silindirik makaralı rulmanlar için değerler 394–395 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 302–303
konik makaralı rulmanlar için değerler 396 yanlış geçmeden kaynaklanan 300
eksenel yük gres performans testi 188
ilave oluşan yükler 241-243–244-301, 320 sökme 226
iz profilleri 294–295
eksenel rulmanlar 18–19 G
eksenel tespit 37–38 garter yayları
dik yataklarda 132 keçe tip ve tasarımları 143–145
entegre bakım çözümleri 329 problemli haller 237
entegre keçeler geçmeler
rulman üniteleri için 96 rulman hasarı 300–302
rulmanlar için 40 yataklar için 336–337
problemli haller 237–238, 251 miller için 334–336
eksantrik tespit halkası 94–95 oluşan geçmeler 338–381
rulman ünitelerinin sökülmesi 273 seçim 32–34
rulman ünitelerinin montajı 106–108 problemli haller 241–242, 246
sıkma momenti değerleri 102 gerdirme üniteleri
elastomer keçeler demontaj 270–277
montaj 140–157 montaj 104–120
depolama 42 gerilim 307
eldivenler 73 germe manşonları
elektrik akımı rulman sökülmesi 260–264
kaçak akım hasarı 321–322 flanşlı yatakların sökülmesi 282
aşırı gerilim hasarı 307 rulman montajı (yağ enjeksiyon yöntemi) 62–66
problemli haller 249–250 rulman montajı (SKF Hidrolik somunlu montaj yöntemi)
elektrikli ısıtma plakaları 68 57–61
elektriksel erozyon 298–299 germe manşonu tespiti 94–95
kaçak akım 321–322 rulman ünitelerinin sökülmesi 274
aşırı gerilim 307 rulman ünitelerinin montajı 109–110
elektronik stetoskoplar 221 sıkma momenti değerleri 103
EMCOR derecelendirmesi Bkz. SKF EMCOR derecelendirmesi germe yatakları 125–126
emniyet somunu sıkma açısı 55 gevşek ayak 162
CARB toroidal makaralı rulmanlar için değerler 404 gevşeklik 163, 220
oynak bilyalı rulmanlar için değerler 402 gezinme 31
oynak makaralı rulmanlar için değerler 403 yanlış geçmeden kaynaklanan 300–301
endoskoplar 225–226 geçme seçimi için dikkat edilecek hususlar 33
enerji verimliliği 329 sorun giderme 243, 246–247
entegre keçeler gıdaya uygun yağlayıcılar 209, 424
rulman üniteleri için 96 göbekler Bkz. tekerlek göbekleri
rulmanlar için 40 gömülü rulmanlar Bkz. Y-rulmanları
problemli haller 237–238, 251 gösterimler
entegre bakım çözümleri 329 rulman üniteleri için 96–100
EP katkıları Bkz. yüksek basınç katkıları rulmanlar için 22–25
Epocast 36 165 yataklar için 125–129
epoksi reçine keçeler için 143–145
makina ayarı için 165 grafit 182, 184
mil tamiri içinr 152 gres
erken rulman hasarı Bkz. rulman hasarı yaşlanma 187, 192, 195
eşleştirilmiş rulman setleri 76 analiz 222
yağ ile mukayese 182, 214
F uyumluluk 200–202
false brinelling 298–299 konsistens 185, 188
yanlış taşıma veya depolamadan kaynaklanan 308 veri tabloları 181, 184–188
vibrasyondan kaynaklanan 319 fonksiyon 184
faturalar çalışma sıcaklık aralığı 186–187
gerekli hassasiyet 35–36, 386 performans testleri 188
boyutlar 38 özellikler 185–188
problemli haller 237-251 seçim 189
fener mili yenileme hizmetleri 331 seçim tablosu (SKF gresleri) 430–431
fırın rulmanları 182 SKF gresleri 423–431
filtre sınıflandırması 212 katılık 184, 187
FKM Bkz. floro elastomer gres kaçağı 182
flanşlı üniteler 100 gres performans testleri 188
sökme 270–277 sorun giderme 202, 236, 238–239
montaj 104–120 gres nipelleri

440
 gres tamamlama için 195 ilk boşluk 29
dik yataklardaki konumları 133, 196 ilgili elemanlar
gres tahliye delikleri 196, 199 hassasiyet kontrolü 47–49
Gres Test Kiti Bkz. SKF Gres Test Kiti yağ giriş deliği, kanal ve delik boyutları 405
gresle yağlama 183–202 ilk montajda gresleme 188
greslerin karışımı Bkz. gres, uyumluluk hazırlıklar 49
gürültü işletme ömrü 28–29
durum izleme 221 etkileyen faktörler 230–231
sorun giderme 233 itme Bkz. eksenel itme
güvenilirlik mühendisliği 327 itme yöntemi Bkz. SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi
güvenlik kartları Bkz. malzeme güvenlik kartları ivme zarfı 224
iz profilleri 291–297
H
hadde rulmanları 259 K
halka mastarlar 47 kaçıklık
hareketli makina 167–169 rulman hasarı 304, 320
harici keçeler 39 germe manşonlu bilyalı rulman ünitelerinde 110
problemli haller 238 eksantrik tespit halkalı bilyalı rulman ünitelerinde 106, 108
hasar analizi Bkz. rulman hasarı tespit vidalı bilyalı rulman ünitelerinde 104, 106
hasar modları 298–299 silindirik tespit halkalı makaralı rulman ünitelerinde 119
hassas rulmanlar SKF ConCentra bilyalı rulman ünitelerinde 112, 114
ilk montajda gresleme 191 SKF ConCentra makaralı rulman ünitelerinde 116, 118
tip ve tasarımlar 12, 18 kayışlarda 176–177
hatalar Bkz. makina kusurları harici keçelerde 238
hız faktörü 187 paralelden kaçık mekanizmalarda 175
gresle yağlama için limitler 186, 194 millerde 167–169
hidrolik somunlar iz profilleri 296–297
rulmanların demontajı için 262, 266 vibrasyon frekansları 222–223
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için 56, 406–413 kaldırma takımları 50, 68
seriler ve tasarımlar 73 kalem zımba
hidrolik pompalar keçelerin takılması için 148
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için 56 rulman ünitelerinin montajı için 107–108
seçim kılavuzu 72 kalibrasyonlu koniler
hidrolik sökme yağı 254 kayış ayarı için 176
hidrolik-tahrikli çektirmeler 257, 260 mil ayarı için 170
HMV.. somunları Bkz. hidrolik somunlar kalsiyum sabun 185
HNBR Bkz. akrilo nitril-butadien kauçuklar kam makaraları 19–20
HYDROCAM 166 kama yuvaları 150, 152
kamalı mil kanalları 150, 152
I kanal ayarlama 176–177
ısı kanallı elemanlar Bkz. takozlar
durum izleme 221 kapak cıvataları 131
sorun giderme 233 kapalı keçeler
ısıl çatlak oluşumu 298–299 montaj 133, 149
yanlış geçmeden kaynaklanan 301 tip ve tasarımlar 144–145
ısıl genleşme kardan mili ayarı Bkz. paralelden kaçık mekanizma ayarı
ayar sırasında dikkat edilecek hususlar 161, 169 kasnak ayarı Bkz. kayış ayarı
geçme seçiminde dikkate alınacak husular 33–34 katı katkılar
CARB toroidal makaralı rulmanların montajı 91 merkezi yağlama sistemlerinde 213
ısıl kontrol 221 greste 184
ısıtıcı örtüler 269 yağda 203
ısıtma dolapları 70 katı kirleticiler 211–212
ısıtma halkaları Bkz. alüminyum ısıtma halkaları sorun giderme 245, 249
ısıtma panelleri 71 katı yağ 182–183
ISO katılaştırıcılar
rulman hasarı sınıflandırması 298 uyumluluk 201
kirlilik sınıflandırması 212 tipler 183
boyut serileri 22–23 katkılar
tolerans sınıfları 35 malzemelerle uyumluluk 188–189, 202, 207, 210
tolerans kaliteleri 385 merkezi yağlama sistemlerinde 212
viskozite sınıfları 203, 415 gres içinde 184
ışın kaynakları Bkz. infrared ışın kaynakları yağ içinde 203
kayış ayarı 176–177
İ kayma Bkz. sıvanma
iç bileziğin genleşmesi 56 kaynama 172
içi boş miller 34–35 keçeler
iğneli rulmanlar harici keçeler 39
sökme 255, 258 rulman üniteleri için 96
montaj 80–81 yataklar için 128–129
radyal boşluk değerleri 393 montaj 140–157
tip ve tasarımlar 15–16 entegre rulman keçeleri 40
ilave oluşan yükler 301, 320 radyal mil keçeleri 143–145
sorun giderme 241, 243–244 sökme 284–286
indüksiyonlu ısıtıcılar işletme ömrü 28
rulmanların sökülmesi için 255, 259 raf ömrü 42
aşınma bileziklerinin montajı için 152 terminoloji 11
rulmanların montajı için 69, 82 problemli haller 233, 235
infrared kaynakları 70 keçe çalışma yüzeyi 142 14
441
Dizin

kontrol 226–227 sebepleri 211

tamir 151–154 önlenmesi 202
gereksinimler 146 köpükten çerçeve 165
keçe dudakları köşe yuvarlatmaları 38
PTFE den yapılan 146 boyutlar 38-387
malzemeler 145 boyutlar (kanal) 387
montaj yönü 146, 239 problemli haller 247
tip ve tasarımlar 143–145 kraterler 321–322
keçelerin montajı 140–157 kullanım stabilitesi 188
ilk montajda gresleme 190 kuru yağlayıcı 182–183
dik yataklarda 133–139 küresel grafitli dökme demir 126
problemli haller 238–239
keçelerin sökülmesi 284–286 L
keçelerin sökülmesi Bkz. keçelerin sökülmesi labirent keçeler 39
keçeli (temaslı keçeli) rulmanlar 40 gres tamamlama 196
sabit bilyalı rulmanlar 40 ilk montajda gresleme 190
ısıtma 68 dik yataklara montaj 136
yeniden yağlama 192 problemli haller 238
oynak bilyalı rulmanlar 79 lazerli eksen ayar yöntemleri
raf ömrü 41 kayış ayarı için 176–177
oynak makaralı rulmanlar 90 paralelden kaçık mekanizmalar için 175
problemli haller 238 mil eksen ayarı için 171–173
yıkama 189 lityum sabun 185
kestirimci bakım 218–219 LuBase 189, 207
kıl keçeler 238 LubeSelect 189, 192, 207
kılavuz çubuklar 81 LubriLean Bkz. SKF LubriLean
kılavuz manşonlar Bkz. montaj halkaları
kırılma 298–299 M
yorulma kırılması 319 makaralı rulman üniteleri
zorlanma sonucu kırılma 301, 303 gösterimler 96, 100
termal kırılma 301 demontaj 276–277
kısa ayak Bkz. gevşek ayak montaj 114–120
kinematik viskozite Bkz. viskozite mile tespit yöntemleri 94–96
kirlilik tip ve tasarımlar 96–100
rulman hasar ilerlemesi 231 Makina Analizörü Bkz. SKF Makina Analizörü
kirleticiler 211–212 makina arızaları 222
ISO sınıflandırması 212 makina ayarı 161–166
yeniden yağlama periyodu ayarı 195 makina kurulumu 161–166
abraziv aşınmaya neden olma 314–315 makina şimleri 163–164
yüzeyde çukurcuklara neden olma 316 eğik bilyalı rulmanların ayarı için 74–75
sorun giderme 245–246, 249–250 konik makaralı rulmanların ayarı için 85
komparatörler 56 rulman üniteleri için 101
komparatörlü yöntemler dik yataklar için 130
eğik bilyalı rulmanların ayarı için 74–77 TMAS serilerinde 164
konik makaralı rulmanların ayarı için 86–88 eksenel ön gerilmeyi önlemek için 244
mil eksen ayarı için 170–171 problemli haller 241
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için 58–61 makina tabanı
kompleks sabunlar 183 epoksi reçine dökümü 165
kompozit malzeme Bkz. poliamid gevşek ayak durumu 162
konik makaralı rulmanlar manometreler 56
sırt -sırta tertiplerin ayarlanması 86–88 merkezi yağlama sistemleri 213–215
yüz-yüze tertiplerin ayarlanması 84–85 merkezleme flanşları 84–85
eksenel boşluk değerleri 396 mesafe halkaları 134
ilk montajda gresleme 191 mandreller 146
montaj 84–89 malzeme güvenlik kartları 180
problemli haller 245 yorumlama 184–188
tip ve tasarımlar 16–17 malzeme yorulması Bkz. yüzey altından başlayan yorulma
konik mastarlar 47–48 mekanik bakım hizmetleri 330
konik muylular mekanik çektirmeler 256, 260
rulmanların demontajı 259–264 mekanik stabilite 188
ölçüm formu 48 mesafe ayakları 144
rulmanların montajı 54–56 mesafe bilezikleri 91, 151
konsistens 185 mesafe halkaları 156
gres performans testi 188 metal-metal teması
konsistens sınıfı Bkz. NLGI sınıfı önlenmesi 183, 202
kontrol 216–227 adeziv aşınmaya yol açan 312
çalışma sırasında 220–224 sorun giderme 233–234, 237, 246, 249
duruşlar sırasında 224–227 mikro çatlaklar 299
yağlayıcılar 181 yetersiz yağlamadan kaynaklanan 310
korozyon 298–299 malzeme yorulmasından kaynaklanan 309
sürtünme korozyonu 302–303, 308, 319 mikro-metreler 47–49
nem korozyonu 308, 317–318 mikroskopta sayma yöntemi 212
korozyon koruma testi 188 mil eksen ayarı 167–174
koruyucular ölçüm kuralları 167–168
uyumluluk 189, 202 yöntemler 170–173
yeni rulmanlardan temizlenmesi 47, 202 toleranslar 169
köpük önleyici katkı 203 mil hareketi 234
köpüklenme mil tamiri 152–154

442
mile tespit yöntemleri 94–96 Ö
mineral yağ ölçüm formu 48
greste 183, 189 ömür Bkz. rulman ömrü
yağda 203–204 ön gerilme
minimal yağlayıcı miktarlı yağlama 214–215 çalışma sırasında 29, 51
molibden di sülfit sorun giderme 240–245
rulmanların montajı için 62 eğik bilyalı rulmanlar için değerler 389
greste 183 önerilen geçmeler Bkz. geçmeler
moment indikatörü 112–113 önleyici bakım 218–219
Monoflex Bkz. SKF Monoflex örtme kapaklar 40
montaj halkaları
keçelerin montajı için 150 P
silindirik makaralı rulmanların montajı için 81–84 paralelden kaçık mekanizma ayarı 175
muadil parçalar parçacık sayma 212
rulman üniteleri için 94–100 parçaları ayrılabilir rulmanlar
yataklar için 124–129 ilk montajda gresleme 190
keçeler için 142–145 montaj 80
Multiflex Bkz. SKF Multiflex parçaları ayrılmayan rulmanlar 190
Müşteri İhtiyaç Analizi Bkz. SKF Müşteri İhtiyaç Analizi parçalı dik yataklar Bkz. dik yataklar
parlak yüzey veren aşınma
N yanlış geçmeden kaynaklanan 300–301
nakliye hasarı 308 etkin olmayan sızdırmazlıktan kaynaklanan 315
natürel yağ paslanma
greste 183 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 302
yağda 203 etkin olmayan sızdırmazlıktan kaynaklanan 317–318
NBR Bkz. akrilo nitril-butadien kauçuklar sorun giderme 246
nem paslanma önleyici katkı
rulman ve ünitelerin depolanmasında 41 greste 184
elastomer keçelerin depolanmasında 42 yağda 203
yağlayıcıların depolanmasında 43 paslanma önleyiciler 188
nem korozyonu 298–299 gerslerle uyumluluk 189, 202
yanlış taşıma veya depolamadan kaynaklanan 308 temizleme 202
etkin olmayan sızdırmazlıktan kaynaklanan 317–318 patinaj Bkz. sıvanma
sorun giderme 250 pirinç
NLGI sınıfı 184 EP katkıları ile uyumluluk 202
gres performans testi 188 makina şimleri için 163
nominal ömür 27–28 plastik deformasyon 298–299
çukurcuklar 305–306, 316
O aşırı yük 305, 308
O-ringler 39 poliamid
oksidasyon rulman ünitesi yatakları 100
greste 187 EP katkıları ile uyumluluk 202
önlenmesi 81, 185, 203 poliürea 183
korozyona neden olma 299 preslenmiş çelik 100
okside olmuş yağlayıcı 226, 254 presler
onarıcı bakım Bkz. düzeltici bakım rulmanların demontajı için 258, 267
operatör odaklı güvenilirlik 219, 330 keçelerin montajı için 146
ortam sıcaklığı rulmanların montajı için 53
makina ayarındaki önemi 161 proaktif güvenilirlik esaslı bakım 219
yeniden yağlamadaki önemi 195–196 ProFlex Bkz. SKF ProFlex
otomatik yağlama 197 PTFE
otomatik yağlayıcılar Bkz. SKF SYSTEM 24 yüksek sıcaklıklarda 142
otomatik partikül sayma yöntemi 212 uyumluluk 202
oturma yüzeyleri Bkz. rulman oturma yüzeyleri keçeler için gösterim son ekleri 145
oval sıkıştırma Bkz. dairesellikten sapma radyal mil keçeleri 143, 146, 150
oynak makaralı rulmanlar pompalar
eksenel itme değerleri 403 SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için 56
boşluktaki azalma değerleri 403 seçim kılavuzu 72
tasarımlar 17 pullanma 231
emniyet somunu sıkma açıları 403 yüzey altından başlayan 303–304, 309
montaj 90 yüzeyden başlayan 301, 304, 310–311
montaj (yağ enjeksiyon yöntemi) 62–66 sorun giderme 244, 249–250
montaj (SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi) 57–61
radyal boşluk değerleri 397–398 R
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi değerleri 407–411 radyal boşluk 29, 51
oynak bilyalı rulmanlar sentil ile ölçüm 52
eksenel itme değerleri 402 montaj sırasında boşluktaki azalma değerleri 403–404
ilk montajda gresleme 191 montaj sonrası boşluk değerleri 403–404
emniyet somunu sıkma açıları 402 eğik bilyalı rulmanlar için değerler 389–390
montaj 79–80 CARB toroidal makaralı rulmanlar için değerler 399–400
montaj (yağ enjeksiyon yöntemi) 62–66 silindirik makaralı rulmanlar için değerler 393
montaj (SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi) 57–61 sabit bilyalı rulmanlar için değerler 388
radyal boşluk değerleri 392 dört-nokta rulmanları için değerler 391
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi değerleri 392 iğneli rulmanlar için değerler 393
tip ve tasarımlar 13 oynak bilyalı rulmanlar için değerler 392
oyuklar Bkz. çukurcuklar oynak makaralı rulmanlar için değerler 397–398
Y-rulmanları için değerler 401
radyal delikler 150, 152 14
443
Dizin

radyal mil keçeleri gösterim sistemi 22–25

temizleme 146 sökme 254–269
bir yatağa montaj 146–149 ilk montajda gresleme 189–191
mil üzerine montaj 150 nakliye ve taşıma 49–50
değiştirme 151 tanıma 26–27
tip ve tasarımlar 143–145 kontrol 225–226
radyal rulmanlar 12–17 montaj 44–91
radyal tespit 31–36 yeniden yağlama 194–198
problemli haller 241–242, 246 büyüklük kategorileri 46
raf ömrü depolama 41, 230
rulmanların 41 terminoloji 10
elastomer keçelerin 42 tip ve tasarımlar 12–21
yağlayıcıların 43 rulmanların ayarlanması
referans sıcaklık 203 eğik bilyalı rulmanlar 74–77
RMI Bkz. SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü konik makaralı rulmanlar 84–88
rondelalar sorun giderme 245
rulman üniteleri için 101 rulmanların montajı 44–91
yataklar için 131 hatalı montaj faaliyetleri 248–249, 305–306
rulman arızası Bkz. rulman hasarı rulman tipine göre talimatlar 74–91
rulman hasarı 288–323 hazırlıklar 46–49
sebepler 230–231, 298 aletler 72–73, 416–418
ISO sınıflandırması 298 problemli haller 240, 243, 245, 247
çalışmaya bağlı 309–322 mekanik yöntemleri kullanarak 53–56
çalışmaya bağlı olmayan 300–308 yağ enjeksiyon yöntemini kullanarak 62–66
belirtiler 232–235 SensorMount kullanarak 67
rulman iç boşluğu SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemini kullanarak 57–61
montajdan önce ve sonra 29, 51 rulmanların sökülmesi 254–269
geçme seçiminde dikkate alınacak konular 33 silindirik muyludan 256–259
ilk boşluk 29, 51 yekpare yataktan 267–269
sentil ile ölçüm 52 konik muyludan 259–260
çalışma boşluğu 29 yöntemler 255
montajdaki boşluk azalma değerleri 403–404 hazırlıklar 254
montaj sonrası elde edilen değerler 403–404 aletler 255, 435–436
sorun giderme 233, 234, 239–242 ısı yardımı ile 258–259, 269
montaj öncesi boşluk değerleri 388–401 rulman hasarı mevcutsa 291
rulman iç çektirmeleri 268 çakma manşonla 264–267
rulman oturma yüzeyleri germe manşonla 260–264
gerekli hassasiyet 35–36, 386
rulman hasarı 302–303 S
hassasiyetin kontrolü 47–49 sabit bilyalı rulmanlar
kanal boyutları 387 ilk montajda gresleme 191
yüzey pürüzlülüğü 36, 387 entegre rulman keçeleri 40
rulman ömrü radyal boşluk değerleri 388
nominal ömür 27–28 tip ve tasarımlar 12
işletme ömrü 28–29 sabit makina 167–168
rulman tespiti 31–38 sabit rulman tertipleri 30–31
rulman tertipleri sabitleme bilezikleri Bkz. tespit bilezikleri
dik yataklarda 127, 132 sabun-bazlı olmayan 183
terminoloji 11 sabunlar 183, 185
tipler 30–31 sahada izleme 330
rulman üniteleri salgı 36
gösterimler 96, 100 rulman oturma yüzeyi toleransları 386
sökme 270–277 salınım hareketli uygulamalar 207
tanıma 27 segmanlar 91
montaj 92–121 SensorMount 67
mile tespit yöntemleri 94–96 sentetik yağ
depolama 41 greste 183
tip ve tasarımlar 96–100 yağda 203
rulman ünitelerinin montajı 92–121 sentiller
hazırlıklar 101 kayış ayarı için 176
muadil parçalar 94–100 gevşek ayak kontrolü için 162
sıkma momenti değerleri 102–103 boşluktaki azalmayı ölçmek için 55
aletler 102–103 radyal boşluğu ölçmek için 52
silindirik tespit halkası ile 119–120 mil eksen ayarı için 170
germe manşonu ile 109–110 serbest rulman tertipleri 30–31
eksantrik tespit halkası ile 106–108 seri numaraları
tespit vidası ile 104–106 dört-nokta rulmanlarında 78
SKF ConCentra kilitleme tertibatı ile 111–118 dört-sıra silindirik makaralı rulmanlarda 82
rulman ünitelerinin sökülmesi 270–277 dört-sıra konik makaralı rulmanlarda 89
hazırlıklar 271 dik yataklarda 27
aletler 270 setuskur Bkz. tespit vidası
germe manşonlu haller 274 sıcak sökme Bkz. rulmanların ısı yardımıyla sökülmesi
eksantrik tespit halkalı haller 273 sıcak montaj 68–71
tespit vidalı (setuskurlu) haller 272 sıcaklık
SKF ConCentra kilitleme tertibatlı haller 275–277 ortam 161
rulman yatakları Bkz. yataklar durum izleme 221
rulmanlar çalışma 186–187
arıza frekansları 224 referans 203

444
 problemli haller 233 SKF Makina Analizörü 223
sıcaklık farkı SKF Monoflex 215
iç ve dış bilezik arasında 221 SKF Multiflex 215
ayar sırasında dikkat edilecek hususlar 161 SKF Müşteri İhtiyaç Analizi 328
geçme seçiminde dikkate alınacak husular 33 SKF nominal ömrü 27–28
problemli haller 240 SKF ProFlex 215
sıkışma Bkz. dairesellikten sapma SKF Rulman montaj kiti
sıkma momenti 166 keçelerin montajı için 146
bağlatı cıvataları/somunları için değerler 105, 131 rulmanların montajı için 72
rulman üniteleri için değerler 102–103 SKF Sertifikalı Bakım Ortakları 331
kapak cıvataları için değerler 131 SKF Sertifikalı Elektrik Motoru Yenileştirmecileri 331
sırt-sırta yerleştirilmiş rulman tertipleri SKF SPEEDI-SLEEVE 225
eğik bilyalı rulmanların ayarlanması 76–77 montaj 152–153
konik makaralı rulmanların ayarlanması 86–88 SKF Springcover 144–145
sıvanma SKF Springlock kanalı 144–145
adeziv aşınmaya neden olan 301, 312 SKF SYSTEM 24 198–199
sorun giderme 244, 247 SKF trafik ışıkları konsepti 186–187
sıvı kirleticiler 212 SKF V2F derecelendirmesi 188
sorun giderme 246, 250 SKF Vibracon SM elemanları 162–165
sıvı yağ ile yağlama 203–212 SKF WAVE keçe dudağı 143
sıvı yağ ile yağlama sistemleri 207–209 SKF Yağ+Hava 215
sızdırmazlık lamelleri 156 SKF Yetkili Distribütörler 331
sızdırmazlık sağlayıcı maddeler SNL yataklar Bkz. dik yataklar
keçelerin montajı için 148, 152 soğuk montaj 53–67
yağ kaçağını önlemek için 137 solventler
sızdırmazlık tertipleri 39–40 rulmanları temizlemek için 224
problemli haller 238 taşıma 225
silindirik makaralı rulmanlar tipler 254
eksenel boşluk değerleri 394–395 son ek listesi
eksenel tespit 37 rulman üniteleri için 96
sökme 258–259 rulmanlar için 24–25
ilk montajda gresleme 191 yataklar için 127–128
montaj 80–84 keçeler için 145
radyal boşluk değerleri 393 SONL yataklar Bkz. dik yataklar
tip ve tasarımlar 13–14 sorun giderme 228–251
silindirik mil oturma yüzeyleri SPEEDI-SLEEVE Bkz. SKF SPEEDI-SLEEVE
rulmanların sökülmesi 256–259 Springcover Bkz. SKF Springcover
form ve konum hassasiyeti 386 su
form ölçümü 48 rulman hasarı 317–318
rulmanların montajı 53 kirlenme 181, 187, 212
silindirik tespit halkası 94–95 yağdaki oranı 210–211
rulman ünitelerinin montajı 119–120 gresin suya dayanımı 183, 185, 188
sıkma momenti değerleri 102 su terazileri
silindiriklik 36, 386 kayış ayarı için 176
sinüs çubukları 47 mil eksen ayarı için 170
SKF @ptitude Decision Support 327 süper-hassas rulmanlar
SKF @ptitude Exchange 327 ilk montajda gresleme 191
SKF aletler ve ürünler tip ve tasarımlar 12, 18
ayar için 419 sürdürülebilirlik 329–330
durum izleme için 432–434 sürtünme korozyonu 298–299
demontaj için 435–436 false brinelling 308, 319
yağlama için 420–422 fretting korozyonu 298–299, 302–303
montaj için 416–418 sürtünme momenti 235
SKF CircOil 215 sürekli yeniden yağlama 195, 197
SKF ConCentra bilyalı rulman üniteleri sürtme 233
demontaj 275 SYSTEM 24 Bkz. SKF SYSTEM 24
montaj 111–114
SKF ConCentra makaralı rulman üniteleri Ş
demontaj 276–277 şimle ayar 163
montaj 114–118 şimler Bkz. makina şimleri
SKF ConCentra tespit yöntemi 94–95
SKF Duoflex 215 T
SKF Duralife 145 taban çerçevesi Bkz. makina tabanı
SKF Duralip 145 tabana-bağlı 167, 175
SKF EMCOR sınıflandırması 188 taconite keçeler 128–129
SKF enerji İzleme Servisi 329–330 taçlı somunlar 88
SKF Gres Test Kiti 222 tahliye delikleri Bkz. gres tahliye delikleri
SKF gresleri 423–431 takım tezgahları
SKF SYSTEM 24 yağlayıcıları için 199 yağlama 191, 215
seçim tablosu 430–431 SKF servisleri 331
SKF Güvenilirlik Bakım Enstitüsü 326–327 takozla ayar Bkz. şimlerle ayar
SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi 57–61 takozlar 164
eksenel itme değerleri 406–413 tamamlama 195–196oluşan geçmeler
hidrolik somunlar 406–413 yataklar için (inç) 372–381
yağ basıncı değerleri 406–413 yataklar için (metrik) 350–359
aletler 56–57 miller için (inç) 360–371
SKF Lubrication Planner 180 miller için (metrik) 338–349
SKF LubriLean 215 tapalar Bkz. yan kapaklar 14
445
Dizin

taşıma vibrasyon
rulman hasarı 305–306, 308 false brinelling hasarı 308, 319
rulmanlar 49–50 gres performans testi 188
yağlayıcılar 181 yeniden yağlama periyodu ayarı 195
tekerlek göbekleri 87–88 sorun giderme 234
tekrar ısıtma fırınları 182 vibrasyon izleme 222–224
temaslı keçeler rulman arıza frekansları 224
harici keçeler 39 ölçüm alınması 223
entegre rulman keçeleri 40 viskozite
sökme 284–286 hesaplama 204–206
problemli haller 238kirlilik eşdeğerlikler 414
rulman hasar ilerlemesi 231 gresteki baz yağda 185
kirleticiler 211–212 yağda 203
ISO sınıflandırması 212 problemli haller 246, 249
yeniden yağlama periyodu ayarı 195 viskozite indeksi 203
abraziv aşınmaya neden olma 314–315 viskozite oranı 204
yüzeyde çukurcuklara neden olma 316 viskozite sınıfları Bkz. ISO viskozite sınıfları
sorun giderme 245–246, 249–250 VKA testi 188
temassız keçeler vurma halkaları/boruları 146
harici keçeler 39
entegre rulman keçeleri 40 W
sökme 284 WAVE keçe dudağı Bkz. SKF WAVE keçe dudağı
temel kalitesi 161
temel rulman ömrü 27 X
temizleme XNBR Bkz. akrilo nitril-butadien kauçuklar
rulmanlar 226
keçeler 146 Y
temizlik 28–29, 46–47 yağ
terminoloji 10–11 analiz 210–212
ters çember yöntemi 170–171 gresle mukayese 182, 214
tespit bilezikleri 132 uyumluluk 201, 210
tespit vidalı (setuskurlu) tespit 94–95 filtreleme 211–212
rulman ünitelerinin demontajı 272 numune alma 210
rulman ünitelerinin montajı 104–106 seçim 203–207
sıkma momenti değerleri 102 viskozite 203–206
termometreler 221 yağ ayrışması Bkz. yağ kanaması
test çalıştırması 174 yağ banyosu 208
tolerans kaliteleri Bkz. ISO, tolerans kaliteleri rulmanları ısıtmak için 71
tolerans sınıfları Bkz. ISO, tolerans sınıfları yağ değişim aralığı 209
tolerans tabloları yağ numunesi alma 210
yataklar için (inç) 372–381 problemli haller 236–237
yataklar için (metrik) 350–359 yağ basıncı
miller için (inç) 360–371 SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için hesaplar 58
miller için (metrik) 338–349 SKF Hidrolik Somunlu Montaj Yöntemi için değerler 406–413
miller için (manşonla montaj) 384 yağ bileziği 207–208
inç rulmanlarla kullanım için düzeltilmiş sapmalar 382–383 SONL yataklarda 137–139
Toplam Sahip Olma Maliyeti 329 yağ değişim aralığı 209
toplam kayıp esaslı yağlama sistemleri 214 yağ değişim aralıkları 209
tork anahtarları Bkz. altı köşe anahtarlar yağ enjeksiyon yöntemi
trafik ışıkları konsepti Bkz. SKF trafik ışıkları konsepti yağ girişi, kanalları ve delikleri için boyutlar 405
true brinelling 308 yekpare yataktan bir rulmanın sökülmesi için 268
tuzlu su 185 silindirik muyludan bir rulmanın sökülmesi için 258
konik muyludan bir rulmanın sökülmesi için 260
U çakma manşon üzerinden bir rulmanın sökülmesi için 266
ultrasonik problar 221 germe manşon üzerinden bir rulmanın sökülmesi için 264
uyumluluk rulmanların montajı için 62–66
baz yağlar arasında 201 yağ enjektörleri 72
katılaştırıcılar arasında 201 yağ jeti 208
greste 200–202 yağ değişim aralığı 209
yağda 210 yağ kaçağı 182
uyumsuzluk Bkz. uyumluluk sorun giderme 236
yağ kaçakları 222
Ü sorun giderme 236, 238–239, 245
üniteler Bkz. rulman üniteleri yağ kanaması 181, 184, 187
üniversal olarak eşleştirilebilir rulmanlar gres performans testi 188
eksenel boşluk değerleri 389 yeniden yağlama periyodu ayarı 205
eksenel ön gerilme değerleri 389 yağ seviye göstergesi 137, 139
montaj 76 yağ sirkülasyonu 208
merkezi yağlama sistemlerinde 213–215
V SONL yatakların montajında 137–139
V-ringler yağ değiştirme periyodu 209
dik yataklara montaj 135 yağ örneği alma 210
mil üzerine montaj 157 yağ sisi Bkz. yağ-hava
sökme 286 yağ toplama bileziği Bkz. yağ bileziği
V2F derecelendirmesi Bkz. SKF V2F derecelendirmesi yağ-hava 207–208
varlık güvenilirliği 326–329 SKF Yağ+Hava 215
varlık yönetimi 326–329 yağlama 178–215
Vibracon SM elemanları Bkz. SKF Vibracon SM elemanları yönetimi 180

446
 SKF aletleri ve ürünleri 420–422 greste 184
problemli haller 236–237 yağda 203, 207
yağlama sistemleri yüksek sıcaklık uygulamaları 182
merkezi 213–215 yükün yönü belirsiz 32
sıvı yağlı 207–209 yüz-yüze rulman tertipleri
yağlayıcı eğik bilyalı rulmanların ayarlanması 74–75
bertaraf etme 181 konik makaralı rulmanların ayarlanması 84–85
taşıma 181 yüzey altından başlayan yorulma 298–299, 309
kontrol 181, 222, 225 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 303
seçim 182 yanlış geçmeden kaynaklanan 301
işletme ömrü 28 statik ayarsızlıktan kaynaklanan 304
raf ömrü 43 yüzey hasarı 233–235
depolama 42 yüzey pürüzlülüğü 36
yağlayıcı filmi ortalama değerler 387
oluşumu 204 yüzeyden başlayan yorulma 298–299
yük taşıma kapasitesi 184, 200 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 303
yağlayıcı tahliyesi yanlış geçmeden kaynaklanan 301
yeniden yağlama sırasında 196 yetersiz yağlamadan kaynaklanan 310–311
yeniden doldurma sırasında 199 statik ayarsızlıktan kaynaklanan 304
problemli haller 239 sorun giderme 249
yan kapaklar 133 yüzeyi ıslatma kabiliyeti 202
yardımcı dudaklar Y-rulman üniteleri Bkz. rulman üniteleri
ilk montajda gresleme 149, 190 Y-rulmanları
keçe tipleri ve tasarımları 143–145 montaj 121
yatak gövdesi Bkz. dik yatak radyal boşluk değerleri 401
yataklar tip ve tasarımlar 21
sökme 278–283
ilk montajda gresleme 190 Z
tanıma 27 zımpara kağıdı 226
montaj 122–139 zincir yağları 209
terminoloji 11 SKF SYSTEM 24 yağlayıcıları için 199
tip ve tasarımlar 125–127 zorlanma sonucu kırılma 298–299
yatakların montajı 122–139 hasarlı oturma yüzeyinden kaynaklanan 303
dik yataklar 134–136 yanlış geçmeden kaynaklanan 301
dik yataklar (SONL) 137–139
hazırlıklar 130
muadil parçalar 124–129
yatakların sökülmesi 278–283
flanşlı yataklar 282–283
hazırlıklar 278
parçalı yataklar 280–281
yekpare dik yataklar 126
yeniden imalat 331
yeniden yağlama 192–198
sıcaklık üzerindeki etkisi 221
keçeli rulmanlarda 90, 192
yeniden yağlama periyotları 192–195
sorun giderme 236, 245–246
yenileme 198–199
yenileştirme 331
yerinde servis sözleşmeleri 330
yıkama 29
yiv oluşumu
elektrik akımından kaynaklanan 322
vibrasyondan kaynaklanan 319
yoğrulma
aşırı gresten dolayı 190, 199
vibrasyondan dolayı 194
yağlayıcı kaçağına neden olma 222
sorun giderme 236
yol alma
gresle yağlanan rulmanlarda 186–187, 190–191
sıvı yağ ile yağlanan rulmanlarda 207
yorulma 298–299
yüzey altından başlayan 301, 303–304
yüzeyden başlayan 301, 303–304, 310–311
yorulma kırılması 298–299
çalışmadaki ayarsızlıktan kaynaklanan 319
yuvarlanma sonucu ezilme 231
rulman arıza frekansları 224
yuvarlanmalı yataklar Bkz. rulmanlar
yük bölgeleri 292–297
yük dağılımı
geçme seçiminde dikkate alınacak konular 32
iz profilleri 292–297
yük oranları 187
yüksek basınç katkıları
malzemelerle uyumluluk 202, 207 14
447
SKF Türk Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Genel Müdürlük
Tekstilkent Koza Plaza A Blok 15. Kat No:56-57
Esenler 34235 İstanbul
Tel: 0212 438 11 63 (pbx)
Faks: 0212 438 17 28/29
skfturk@skf.com
www.skfturk.com.tr

Solution Factory ve Depo

Merkez Mah. Sanayi Cad. No:23
Yenibosna 34197 İstanbul
Solution Factory
Tel: 0212 551 21 82
Faks: 0212 551 21 46
Depo
Tel: 0212 551 21 68
Faks: 0212 551 21 28

Marine Services
Aydıntepe Mah. Sahil Bulvarı Alize İş Merkezi
No:191/31 Tuzla 34944 İstanbul
Tel: 0216 493 30 44 - 0216 493 30 55

SKF Türk İzmir

İslam Kerimov Cad. Sunucu İş Merkezi
B Blok No:16 Bayraklı 35530 İzmir
Tel: 0232 486 82 84
Faks: 0232 486 82 25
skfturk.izmir@skf.com

SKF Türk Adana

Reşatbey Mah. Fuzuli Cad. Gülek Sitesi A Blok No:67/A
01120 Adana
Tel: 0322 459 63 80
Faks: 0322 459 63 79
skfturk.adana@skf.com

www.skf.com