Συνηρημένα Ρήματα 

Α΄ Τάξης σε -άω, -ῶ
Γενικά Χαρακτηριστικά
 Συνηρημένα είναι τα φωνηεντόληκτα ρήματα, των οποίων ο
χαρακτήρας –α-, -ε- ή -ο-  συγχωνεύεται (συναιρείται) με το ακόλουθό
του φωνήεν της κατάληξης. Αυτή η συγχώνευση
ονομάζεται συναίρεση (πβ. ν.ε.: αγαπάει, αγαπά). Αλλιώς
αποκαλούνται περισπώμενα, γιατί στο α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής
ενεστώτα Ε.Φ. παίρνουν περισπωμένη.

Γενικές Οδηγίες Σχηματισμού

 Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό σε

όλες τις εγκλίσεις τους. Ορισμένοι Μέλλοντες σχηματίζονται επίσης
κατά τα συνηρημένα (σε -έω) .

 Κλίνουμε την ασυναίρετη μορφή ακολουθώντας πλήρως τα βαρύτονα

ρήματα.

 Κατόπιν συναιρούμε το θεματικό φωνήεν με το φωνήεν ή τη δίφθογγο

που ακολουθεί αμέσως μετά σύμφωνα με τον Οδηγό Συναιρέσεων που
ακολουθεί:

Οδηγός Συναιρέσεων

α+ε, α+η > α

α+ει, α+ῃ > ᾳ
α+ο, α+ου, α+ω > ω
α+οι > ῳ
Ενεργητική Φωνή

Ενεστώτας

Οριστική Υποτακτική Ευκτική

τιμάω          >    τιμῶ τιμάω          >    τιμῶ τιμάοιμι      >    τιμῷμι

τιμάεις            >      τιμᾷς τιμάῃς              >      τιμᾷς τιμάοις          >      τιμῷς

τιμάει              >      τιμᾷ τιμάῃ                >      τιμᾷ τιμάοι              >      τιμῷ

τιμάομεν      >      τιμῶμεν τιμάωμεν    >      τιμῶμεν τιμάοιμεν  >     τιμῷμεν

τιμάετε          >      τιμᾶτε τιμάητε          >      τιμᾶτε τιμάοιτε      >     τιμῷτε

τιμάουσιν    >      τιμῶσιν τιμάωσιν      >      τιμῶσιν τιμάοιεν      >        τιμῷεν

 

Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

                         —

τίμαε                    >           τίμα

τιμάων         >     τιμῶν
τιμαέτω          >           τιμάτω
τιμάεν > τιμᾶν τιμάουσα        >      τιμῶσα
                   —
τιμάον                >      τιμῶν
τιμάετε            >           τιμᾶτε

τιμαόντων    >   τιμώντων

Παρατατικός

Οριστική
ἐτίμαον              >            ἐτίμων

ἐτίμαες                     >                 ἐτίμας

ἐτίμαε                       >                  ἐτίμα

ἐτιμάομεν             >                 ἐτιμῶμεν

ἐτιμάετε                 >                 ἐτιμᾶτε

ἐτίμαον                     >                 ἐτίμων

Μέση Φωνή

Ενεστώτας
 Οριστική Υποτακτική Ευκτική
τιμαοίμην        >    τιμῴμην
τιμάομαι      >   τιμῶμαι τιμάωμαι      >   τιμῶμαι
τιμάοιο                    >      τιμῷο
τιμάει (-ῃ)    >    τιμᾷ τιμάῃ                    >    τιμᾷ
τιμάοιτο                >      τιμῷτο
τιμάεται          >    τιμᾶται τιμάηται          >    τιμᾶται
τιμαοίμεθα      >     
τιμαόμεθα  >    τιμώμεθα τιμαώμεθα  >    τιμώμεθα
τιμῴμεθα
τιμάεσθε      >    τιμᾶσθε τιμάησθε        >    τιμᾶσθε
τιμάοισθε          >      τιμῷσθε
τιμάονται      >    τιμῶνται τιμάωνται      >   τιμῶνται
τιμάοιντο            >      τιμῷντο
 

Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

—

τιμάου                >    τιμῶ

τιμαόμενος      >    τιμώμενος
τιμαέσθω      >    τιμάσθω
τιμάεσθαι > τιμᾶσθαι τιμαομένη            >      τιμωμένη
—
τιμαόμενον          >    τιμώμενον
τιμάεσθε        >    τιμᾶσθε

τιμαέσθων  >    τιμάσθων

Παρατατικός

Οριστική
ἐτιμαόμην          >            ἐτιμώμην

ἐτιμάου                     >                 ἐτιμῶ

ἐτιμάετο                 >                 ἐτιμᾶτο

ἐτιμαόμεθα       >                 ἐτιμώμεθα

ἐτιμάεσθε             >                 ἐτιμᾶσθε

ἐτιμάοντο             >                 ἐτιμῶντο

Γενικές Παρατηρήσεις

 Προσοχή στο σχηματισμό του απαρεμφάτου ενεργητικού ενεστώτα·

σχηματίζεται με την αρχαιότερη κατάληξη –εν και όχι με την -ειν!
 Αποφασίζουμε τη θέση του τόνου ως εξής:
1. i) Αν στο ασυναίρετο ο τόνος βρισκόταν έξω από τα συναιρούμενα, μένει
εκεί που ήταν και όποιος ήταν (π.χ. ἐτίμαον  > ἐτίμων).
2. ii) Αν στο ασυναίρετο ο τόνος βρισκόταν πάνω σε ένα από τα
συναιρούμενα, τώρα τίθεται στο αποτέλεσμα της συναίρεσης
(π.χ.  τιμάω  > τιμῶ).
 Αποφασίζουμε το είδος του τόνου ως εξής:
1. i) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι λήγουσα, περισπάται.
2. ii) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι προπαραλήγουσα, οξύνεται.
iii) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι παραλήγουσα, ακολουθούμε
το γνωστό κανόνα.
 Προκειμένου να σχηματίσουν τους υπόλοιπους χρόνους τους (πλην
Ενεστώτα και Παρατατικού), τα συνηρημένα τρέπουν το χαρακτήρα
τους σε η (-άω,-έω) και ω (-όω) [π.χ. τιμήσω, ποιήσω, δηλώσω]. Εξαίρεση
αποτελούν τα συνηρημένα σε -άω που έχουν ε, ι ή ρ πριν από το -άω, τα
οποία διατηρούν το α (αλλά μακρό) σε όλους τους χρόνους (π.χ. θηρῶ,
ἐθήρων, θηράσω, ἐθήρασα, τεθήρακα, ἐτεθηράκειν).

Εξαιρέσεις

 Τα ρήματα ζῶ, πεινῶ, διψῶ και χρῶμαι είναι συνηρημένα σε –ήω, –ῶ.

 Ακολουθούν τα –άω, –ῶ, αλλά σχηματίζουν κατάληξη–η και –ῃ, όπου τα
υπόλοιπα σχηματίζουν κατάληξη –α και –ᾳ αντίστοιχα
(π.χ. πεινῶ,  πεινῇς,  πεινῇ,  πεινῶμεν,  πεινῆτε,  πεινῶσιν).
Στη συνέχεια ακολουθούν υποδείγματα κλίσης στην ενεργητική και
παθητική φωνή.

Κλίση Εξαιρέσεων
 Ενεργητική Φωνή
Ενεστώτας

Οριστική Υποτακτική Ευκτική

ζήω              >    ζῶ ζήω             >    ζῶ ζήοιην         >   ζῴην

ζήεις                  >      ζῇς ζήεις                  >      ζῇς ζήοιης              >    ζῴης

ζήει                      >      ζῇ ζήει                      >      ζῇ ζήοιη                  >        ζῴη

ζήομεν            >      ζῶμεν ζήομεν            >      ζῶμεν ζήοιμεν          >       ζῷμεν

ζήετε                >      ζῇτε ζήετε                >      ζῇτε ζήοιτε              >       ζῷτε

ζήουσιν          >      ζῶσιν ζήουσιν          >      ζῶσιν ζήοιεν              >          ζῷεν

 

Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

                         —

ζήε                          >           ζῆ
ζήων             >    ζῶν
ζηέτω                  >           ζήτω
ζήεν > ζῆν ζήουσα              >      ζῶσα
                   —
ζήον                      >      ζῶν
–                                  > –

–                                  >  
Παρατατικός

Οριστική
ἔζηον                 >          ἔζων

ἔζηες                           >                ἔζης

ἔζηε                             >               ἔζη

ἐζήομεν                     >               ἐζῶμεν

ἐζήετε                       >               ἐζῆτε

ἔζηον                         >               ἔζων

Μέση Φωνή
Ενεστώτας

Οριστική Υποτακτική Ευκτική

χρήομαι       >    χρῶμαι χρήομαι      >   χρῶμαι χρηοίμην        >    χρῴμην

χρήει (-ῃ)      >    χρῇ χρήει (-ῃ)      >    χρῇ χρήοιο                      >      χρῷο

χρήεται            >    χρῆται χρήεται            >    χρῆται χρήοιτο                  >      χρῷτο

χρηόμεθα    >    χρώμεθα χρηόμεθα    >    χρώμεθα χρηοίμεθα        >      χρῴμεθα

χρήεσθε        >    χρῆσθε χρήεσθε        >    χρῆσθε χρήοισθε            >      χρῷσθε

χρήονται        >    χρῶνται χρήονται        >    χρῶνται χρήοιντο              >      χρῷντο

 

Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

— χρήεσθαι > χρῆσθαι χρηόμενος       >    χρώμενος

χρήου                  >    χρῶ χρηομένη              >      χρωμένη

χρηέσθω        >    χρήσθω χρηόμενον            >      χρώμενον

χρήεσθε          >    χρῆσθε

χρηέσθων    >      χρήσθων
Παρατατικός
 

Οριστική
ἐχρηόμην                         >          ἐχρώμην

ἐχρήου                                             >                  ἐχρῶ

ἐχρήετο                                          >                 ἐχρῆτο

ἐχρηόμεθα                                >                 ἐχρώμεθα

ἐχρήεσθε                                    >                 ἐχρῆσθε

ἐχρήοντο                                      >                 ἐχρῶντο

Ασκήσεις Εμπέδωσης

1. Να συμπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα με τους κατάλληλους

ρηματικούς τύπους: σιωπάω–ῶ: γ’ ενικ., έρωτάω-ῶ: β’ ενικ., ἡττάομαι –
ῶμαι: β’  πληθ., ἐξαπατάομαι-ῶμαι: γ’ πληθ.

Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Οριστική

2.
Ενεστώτα Ενεστώτα Ενεστώτα Ενεστώτα Παρατατικού
ἀνιάω-ῶ
νικάω-ῶ
αἰτιάομαι-

ῶμαι
κοιμάομαι-

ῶμαι
Στις παρακάτω φράσεις να εντοπίσετε τους τύπους συνηρημένων
ρημάτων α’ τάξεως, να τους αναγνωρίσετε γραμματικά και να τους
μεταφέρετε στον άλλο αριθμό:
α.  Ἀλλά͵  φίλοι γὰρ οἱ παρόντες ἐν λόγῳ͵ τί ταῦτα τοὺς Λάκωνας
αἰτιώμεθα;
β.  Οὐδὲ διψῶσιν οὐδὲ πεινῶσιν ἄνθρωποι͵ πρὶν σοφοὶ γενέσθαι;
Διψῶντες οὖν ὕδατος οὐκ ἔχουσι χρείαν οὐδ΄ ἄρτου πεινῶντες.
γ. Ἡ  μὲν φαρμακευτικὴ διὰ φαρμάκων ἰᾶται τὰς ἀρρωστίας͵ ἡ δὲ
νοσογνωμονικὴ  (= επιστήμη του γιατρού, διαγνωστική) διὰ τοῦ γνῶναι
τὸ ἀρρώστημα.
δ.  Μὴ βοᾶτε· καὶ γὰρ τυγχάνει οὗτος πρόσθεν καθεύδων  (= να κοιμάται).
3. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τους σωστούς τύπους των
συνηρημένων ρημάτων που δίνονται στις παρενθέσεις:
α. Tῷ δὲ στρατιώτῃ ζημία πληγαὶ καὶ τὸ……………….  (πεινῶ).
β. Ἀλλὰ λέγε εἰ δοκεῖ τίς σοι ἰατρός͵ ὑγιᾶ  (= υγιή) τινα ποιῶν͵ ὠφέλιμα
καὶ ἑαυτῷ ποιεῖν καὶ ἐκείνῳ ὃν ………………………….  (ἰῶμαι);
γ. ………………………… (ἀποδειλιῶ) καὶ σύ͵ ὦ Ἀδείμαντε͵ πλησίον τοῦ κινδύνου
γενόμενος;
δ.  Οὗτος Μυκηναῖος μὲν ……………………………  (αὐδῶμαι =  μιλώ) γένος͵
Ἱππομέδων ἄναξ  (= άρχοντας).
ε.  Οὔκουν οἴεσθε τὸ ξυμφέρον μὲν μετ΄ ἀσφαλείας εἶναι͵ τὸ δὲ δίκαιον
καὶ καλὸν μετὰ κινδύνου …………………………..  (δρῶμαι);
4. Να συμπληρώσετε τους τύπους που σας ζητούνται στον παρακάτω
πίνακα.

ΡΗΜΑ ΤΥΠΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ὁράω-ῶ β΄ εν. οριστ. παρατ.
ἐάω-ῶ α΄ πληθ. υποτ. ενεστ.
δράω-ῶ β΄ πληθ. προστ. ενεστ.
αἰτιάομαι-ῶμαι β΄ εν. ευκτ. ενεστ.
ζήω-ῶ β΄ εν. προστ. ενεστ.
χρήομαι-ῶμαι β΄ εν. προστ. ενεστ.
διαιτάομαι-ῶμαι γ΄ εν. προστ. ενεστ.
ἀκροάομαι-ῶμαι γ΄ εν. οριστ. παρατ.

5. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τη γραμματική

αναγνώρισή τους στη στήλη Β΄ (ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει):
Α΄ Β΄
α. απαρ. ενεστ. ε.φ.
1.       ὁρᾷς
β. β’ εν. ευκτ. ενεστ. μ.φ.
2.       ἐῶμεν
γ. απαρ. ενεστ. μ.φ.
3.       πεινῶντες
δ. γ΄ εν. οριστ. ή υποτ. ενεστ. μ.φ.
4.       τιμάσθω
ε. β΄ εν. οριστ. ενεστ. ε.φ.
5.       δρᾶν
στ. α’ πληθ. οριστ. ή υποτ. ενεστ. ε.φ.
6.       χρῷο
ζ. γ´ εν. προστ. ενεστ. μ.φ.
7.       δρᾶσθαι
η. ονομ. πληθ. αρσ. γεν. μτχ. ενεστ. ε.φ.