«Από δόξα και θάνατο»

ΣΧΟΛΙΑ
 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Mέλπω Αξιώτη (1905-1973)
ΕΡΓΟ: «Εικοστός αιώνας» 1946
ΘΕΜΑ: οι αναμνήσεις της Πολυξένης (στη φυλακή προ εκτέλεσης) από το συσσίτιο των καλλιτεχνών στο
Μουσείο και από τη μεγάλη αντικατοχική διαδήλωση της Αθήνας το 1943.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ:  Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΦΗΓΗΣΗΣ: α)συσσίτιο ανθρώπων του πνεύματος,  Φεβρουάριος
1943 β)  κηδεία Κωστή Παλαμά (Φεβρουάριος 1943 και γ) διαδήλωση Μάρτιος 1943
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: επιτακτική ανάγκη για αντίσταση κατά του κατακτητή.
ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ:
υποταγή αντίσταση
μοναχικότητα αγωνιστική ενότητα
ταπείνωση περηφάνια
απελπισία ελπίδα
ατομικιστικό πνεύμα αλληλεγγύη
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:
α)αναδρομική αφήγηση: η Πολυξένη θυμάται και  αφηγείται γεγονότα μέσα από τη φυλακή
β)προσήμανση εμφυλίου η τελευταία σκηνή
γ) ο χρόνος της ιστορίας είναι η  Γερμανική Κατοχή και το το χρονικό παρόν της αφήγησης είναι το κελί από
όπου κάνει τις αναδρομές στο παρελθόν  (σαν κινηματογράφος).
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΜΕ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ:
Α. το συσσίτιο των ανθρώπων του πνεύματος (Φεβρουάριος 1943)
Β. Η πρώτη κατοχική διαδήλωση (Μάρτιος 1943)
Γ. Η συνάντηση της Πολυξένης με τον στρατηγό
Δ. Η σύλληψη και η ανάκριση της Πολυξένης
Ε. Αναπόληση των γεγονότων από τη φυλακή
ΑΦΗΓΗΤΗΣ: τριτοπρόσωπος αλλά όχι παντογνώστης γιατί μαθαίνουμε τα γεγονότα μέσα από το βλέμμα
της Πολυξένης (εσωτερική εστίαση)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: αφήγηση, περιγραφές, διάλογοι και σκέψεις.
ΤΟΠΟΣ: Μουσείο δρόμοι Αθήνας,  κελί.
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ:
Η Πολυξένη, ως μελλοθάνατη, αναπολεί γεγονότα, το συσσίτιο όπου είναι  απλώς παρούσα και τη
διαδήλωση όπου έχει  ενεργό συμμετοχή.
Οι καλλιτέχνες στο Μουσείο (ποιητές, ηθοποιοί, συγγραφείς και γενικά διάσημοι  της προπολεμικής
εποχής):

 όχι έντονη δράση, ταπείνωση, εξάντληση αντίθετα με την ακαταδεξία του παρελθόντος
 ο μυστικός τύπος είναι ο μοναδικός τρόπος αντίδρασης για την Πολυξένη

Συμμετέχοντες στη διαδήλωση (λαϊκά στρώματα, φτωχοί, εξόριστοι, άνδρες που είχαν πολεμήσει
στον Μικρασιατικό πόλεμο, φοιτητές, μαθητές κ.λ.π.) :

 έντονη δράση κιν/φική

 αντίθεση ανημπόριας και προσπάθειας να τρέξουν
 μεγάλη διαφορά από καλλιτέχνες, (γεμάτοι αποφασιστικότητα, ομοψυχία και αλληλεγγύη)
  ταπεινής καταγωγής, αλλά και οι μόνοι που αντιστάθηκαν και πολέμησαν στο παρελθόν και τώρα

Ο στρατηγός: έντονη είναι η αντίθεση ανάμεσα  στους ανθρώπους της λαϊκής τάξης  που διαδηλώνουν για
τη λευτεριά και σκοτώνονται και στον στρατηγό  που, αν και πριν τον πόλεμο είχε ως καθήκον την
προάσπιση της εθνικής ελευθερίας, τώρα είναι αμέριμνος και απαθής για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του.
Η συνάντηση μαζί του  αποτελεί προσήμανση του εμφυλίου που θα ακολουθήσει μετά την απελευθέρωση
(απόσταση ανάμεσα σε αγωνιστές και συμβιβασμένους).
ΓΛΩΣΣΑ: δημοτική, με παρατακτική σύνδεση προτάσεων που είναι απλές και κοφτές σαν καθημερινή ομιλία.
ΥΦΟΣ: πυκνό και παραστατικό με πάρα πολλά εκφραστικά μέσα  (σχήματα λόγου)
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: προσωποποιήσεις, μεταφορές , παρομοιώσεις, επαναλήψεις, ασύνδετα.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: περιφρόνηση για κατακτητή και τις μεθόδους του, η πίστη στις  δυνάμεις της αντίστασης,
καρτερική αντιμετώπιση βασανιστηρίων.