Professional Documents
Culture Documents
Σελίδα 20
ΙΣΤΟΡΙΑ
Για τη δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη
«Ερχονται τώρα οι "αγριότητες". Τέτοιες
γένηκαν µε τούτη τη διαφορά: α) Πολύ πιο
πολλές γένηκαν και γίνονται από την
αντίδραση. β) Απ' τις άλλες οι
περισσότερες σκηνοθετήθηκαν απ' την
αντίδραση που και τίποτα αν δεν κάναµε
πάλι θα σκηνοθετούσε σε βάρος µας
"αγριότητες" και γ) φρόντισα και έψαξα να
βρω, µα ούτε µια περίπτωση υπάρχει, που
νάχει δοθεί σαν γραµµή του ΚΚΕ να γίνουν
αγριότητες. Οµως αγριότητες έγιναν και
τέτοιες έκαναν και µέλη του Κόµµατος.
Τέτοια µέλη που, είτε προβοκάτορες ήταν,
είτε που δεν ήταν άξια νάναι µέλη του
Κόµµατος. Φυσικά οι πράξεις που κάναν τα
µέλη του Κόµµατος δηµιουργούν ευθύνες
και για το ίδιο. Μα µια που το ΚΚΕ δεν
έδωσε τέτοια γραµµή και αυτούς που
έκαναν υπερβασίες και τις υπερβασίες τις
ίδιες τις απεκήρυξε και τις αποκηρύσσει, δε Εγγλέζικο τανκ στην Αθήνα το Δεκέµβρη του 1944
δηµιουργείται ζήτηµα ηθικής τάξης για το
ΚΚΕ. Γιατί το Κόµµα µας έχει το θάρρος να διακηρύξει ότι τέτοιες περιπτώσεις, όπως του Κορώνη
(καθηγητής Πολυτεχνείου), είτε της ηθοποιού Παπαδάκη, δεν µπορούν να βρουν δικαίωση και πρέπει
να καταδικαστούν ανοιχτά» (Από την εισήγηση του Νίκου Ζαχαριάδη στη 12η Ολοµέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ -
1945).
Η επίθεση
Ολο και πιο πυκνά το τελευταίο διάστηµα εµφανίζονται δηµοσιεύµατα, βιβλία - ένθετα σε εφηµερίδες,
ντοκιµαντέρ, αφιερώµατα στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, θεατρικές παραστάσεις που στοχεύουν στη διαστρέβλωση της
Ιστορίας του ΚΚΕ. Πρωταρχική θέση κατέχει για µια ακόµα φορά η δεκαετία του 1940, οπότε οι εργατικές -
λαϊκές µάζες βγήκαν στο προσκήνιο της Ιστορίας. Οι πρωταγωνιστές της επίθεσης µπορούν να αναζητηθούν στην
πληθώρα των αστικών και οπορτουνιστικών πολιτικών δυνάµεων. Ακροδεξιοί, φιλελεύθεροι δηµοκράτες,
σοσιαλδηµοκράτες, οπορτουνιστές εναλλάσσονται στο γαϊτανάκι της απόπειρας ηθικής απαξίωσης της Ιστορίας
του εργατικού - λαϊκού και κοµµουνιστικού κινήµατος, ανασύροντας τα «καινούρια» επιχειρήµατά τους από το
παλιό και γνωστό αντικοµµουνιστικό οπλοστάσιο που αναπαράγεται µονότονα, ακολουθώντας την πεπατηµένη
του γκεµπελικού «πες πες κάτι θα µείνει».
Τελευταίο επεισόδιο στο σίριαλ της αντικοµµουνιστικής
υστερίας η υπόθεση της δολοφονίας της ηθοποιού Ελένης
Παπαδάκη στις 21 Δεκέµβρη 1944. Η «ιστορία» της Ελένης
Παπαδάκη πέρασε πρόσφατα από τα τηλεοπτικά πλατό του
ΣΚΑΪ, για να αναπαραχθεί στη συνέχεια από τις στήλες του
«Κυριακάτικου Βήµατος», µε αφορµή τη θεατρική παράσταση
«Για την Ελένη».
Κοινή συνισταµένη η κατηγορία κατά του ΚΚΕ για τη
δολοφονία της ηθοποιού. Πρώτος στόχος, ο ηθικός
στιγµατισµός της µεγαλύτερης ιστορικά ανάτασης του
εργατικού - λαϊκού κινήµατος (1941 - 1949) που κλόνισε την
αστική εξουσία στη χώρα µας. Απώτερος στόχος, η αποτροπή
της ριζοσπαστικοποίησης ευρύτερων εργατικών - λαϊκών
µαζών που συνθλίβονται στη στενωπό της καπιταλιστικής
εκµετάλλευσης, της οικονοµικής κρίσης και των
ενδοϊµπεριαλιστικών συγκρούσεων.
Η διαρκής - σχεδόν λοβοτοµική - αστική υπόδειξη ότι η
οποιαδήποτε προσπάθεια άρνησης της καπιταλιστικής
εξουσίας θα φέρει στο προσκήνιο το «δολοφονικό
κοµµουνισµό», δηλώνει ταυτόχρονα και τους φόβους της
καπιταλιστικής εξουσίας. Φόβους, που µπορεί να είναι
δυσανάλογοι µε τη σηµερινή κατάσταση του εργατικού -
λαϊκού κινήµατος, αλλά είναι βάσιµοι στο βαθµό που οι
ενδοϊµπεριαλιστικές αντιθέσεις οξύνονται.
Ο καπετάν Ορέστης είχε κινήσει ήδη υποψίες αναφορικά µε τη δράση του. Πιο συγκεκριµένα, υπήρχαν
καταγγελίες εναντίον του ότι συνελάµβανε φίλα προσκείµενους στο ΕΑΜ ή ακόµα και µέλη του, µόνο και µόνο
για να αποσπά χρήµατα και πολύτιµα είδη από τους ίδιους ή τους συγγενείς τους. Γι' αυτό το ΕΑΜ Πατησίων είχε
αξιώσει από την τοπική Λαϊκή Πολιτοφυλακή να ειδοποιείται για τις συλλήψεις και να παραβρίσκεται σε αυτές
ένας αντιπρόσωπός του για να αποτραπούν παρεκτροπές. Στην περίπτωση της Παπαδάκη εκπρόσωπος του ΕΑΜ
ορίστηκε ο φοιτητής Ιατρικής Κώστας Μπιλιράκης3. Για τον ίδιο λόγο, είχε αποσταλεί στην τοπική Λαϊκή
Πολιτοφυλακή ο παλιός Ακροναυπλιώτης και λοχαγός του ΕΛΑΣ Νίκος Ανδρικίδης4.
Μετά τη δολοφονία της Παπαδάκη, όπως σηµειώνει ο Σπύρος Κωτσάκης (Νέστορας), καπετάνιος του Α΄ Σώµατος
Στρατού του ΕΛΑΣ Αθήνας:
«Ο Ανδρικίδης εντόπισε γρήγορα σαν υπεύθυνους του εγκλήµατος τον Ορέστη της Πολιτοφυλακής των
Πατησίων και δύο αµέσως συνεργάτες του. Ερεύνησε τη ζωή και τη δράση του και ανακάλυψε κι άλλες πράξεις
και ενέργειές του βρώµικες και ύποπτες. Προχωρώντας η ανάκριση, αποκαλύφθηκε ότι ο Ορέστης ήταν
πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις στις γραµµές µας»5.
Σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, οι υπαίτιοι δικάστηκαν από Ανταρτοδικείο, καταδικάστηκαν σε θάνατο και
εκτελέστηκαν δηµόσια στην Πλατεία Κολιάτσου6.
Οπως λοιπόν είναι φανερό από τα προηγούµενα, η δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη δεν εντασσόταν σε ένα
σχεδιασµό του ΚΚΕ ή του ΕΑΜ. Πολύ περισσότερο, η Λαϊκή Πολιτοφυλακή είχε λάβει συγκεκριµένες εντολές να
µην πειράξει την Ελένη Παπαδάκη και όταν έγινε γνωστή η δολοφονία της, εντοπίστηκαν οι υπεύθυνοι και η
τιµωρία τους ήταν άµεση και αποφασιστική. Τέλος, το ΚΚΕ δηµοσιοποίησε τις συνθήκες της δολοφονίας, όπως
και την τιµωρία των υπευθύνων και προχώρησε σε δηµόσια πολιτική τοποθέτηση στο ανώτερο επίπεδο, όπως
δείχνει και η προαναφερόµενη εισήγηση του Ν. Ζαχαριάδη.
Το ίδιο συνέβη και από την πλευρά του ταξικού συνδικαλιστικού κινήµατος. Ο Νίκος Ανδρικίδης κλήθηκε το 1976
να δώσει έκθεση στο Σωµατείο Ελλήνων Ηθοποιών αναφορικά µε τα γεγονότα που αφορούσαν τη δολοφονία της
Παπαδάκη. Αυτό δεν µπορούσε να γίνει νωρίτερα, εξαιτίας του ότι αρχικά υπερίσχυσε το αστικό ψηφοδέλτιο στις
εκλογές του ΣΕΗ και, στη συνέχεια, λόγω των πολύχρονων διώξεων του Νίκου Ανδρικίδη (απελευθερώθηκε
µόλις το 1964), αλλά και των νοµικών περιορισµών και απαγορεύσεων µε τις οποίες βρέθηκε αντιµέτωπο το
συνδικαλιστικό κίνηµα στο πλαίσιο του αστικού µετεµφυλιακού κράτους, αλλά και της δικτατορίας των
συνταγµαταρχών.
Του
Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
* Ο Κ. Σκολαρίκος είναι µέλος του Τµήµατος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ