Univerzitet Donja Gorica

Seminarski rad
Fakultet za prehrambenu tehnologiju, bezbjednost hrane i ekologiju

Tema: Zagađenje zemljišta

Mentor: Studenti:
Prof. Milica Vukčević Babić Milica 17/018
Šljukić Milica 17/022
Jaramaz Milica 17/002
Vukasojević Jovana 17/012

Podgorica, novembar 2018.

 Sadržaj

Uvod....................................................................................... 1
Osnovne karakteristike zemljišta............................................ 2
Zagađenje zemljišta................................................................. 3
Procjena i upravljanje zagađenim zemljištem.......................... 7
Zaključak.................................................................................. 8
Literatura................................................................................... 9
1
UVOD

2
 Zemljište je jedan od osnovnih djelova svakog kopnenog ekosistema. Takođe,
predstavlja mješavinu organskih materija, minerala, gasova, tečnosti i organizama
koji ga naseljavaju. Ono predstavlja, ustvari, pedosferu koja ima četiri značajne
funkcije, a to su: sredina je za rast biljaka, u njemu se snabdijeva, skladišti i
prečišćava voda, modifikator je Zemljine atmosfere, i na kraju, stanište je mnogih
organizama. Njegova osnovna karakteristika je plodnost. Osobine zemljišta
određuju koliko će organske materije biljke proizvesti u procesu fotosinteze. Osim
toga, zemljište je stanište za mnogobrojne vrste organizama. Zemljište predstavlja
dio litosfere i nalazi se između Zemljine površine i stijena. Zemljište je osnova
poljoprivredne proizvodnje, a time i opstanka ljudskog roda. Faktori koji utiču na
formiranje zemljišta mogu biti: ljudske aktivnosti, klima, vegetacija, flora i fauna u
zemljištu, reljef… U vrste zemljišta spadaju: pijesak, glina, prašina, kao i njihove
međusobne kombinacije. Osim ovih, imamo još i neke vrste organskih zemljišta,
kao što su humus, mulj i treset. Humus predstavlja plodno zemljište koje se nalazi
na površini Zemljine kore, male debline, obično nekoliko decimetara. Sastoji se od
mješavine organskih i mineralnih materija sa prisustvom bakterija. Mulj je
mješavina organskih i mineralnih materija, pri čemu je veličina čestica veoma
mala, a može se naći na dnu korita nekadašnjih rijeka i jezera. Treset se sastoji od
vlaknastih biljnih i organskih materija sa malom količinom mineralnih sastojaka.

Osnovne karakteristike zemljišta

3
  Mehanička struktura i fizičke osobine

Struktura zemljišta se stalno mijenja pod uticajem fizičkih, hemijskih i bioloških

procesa i zavisi od veličine, oblika i povezanosti čestica koje se u njemu nalaze. U
zavisnosti od načina povezivanja čestica može biti zrnasta ili kompaktna.

 Hemijski sastav zemljišta

Zemljište u sebi sadrži prirodno preko 80 elemenata koji se u njemu nalaze u vidu
jedinjenja koja su često rastvorena u vodi. Njihovo prisustvo u zemljištu je od
velikog značaja jer utiču na sastav podzemne vode i ulaze u biljke te se na taj način
uključuju u lanac ishrane.

 Vazduh u zemljištu

Vazduh koji se nalazi u zemljištu se značajno razlikuje od atmosferskog vazduha i

ima preko 80 komponenti. Uglavnom se nalazi u porama zemljišta. Njegovo prisustvo
neophodno je biljkama za rast kao i bakterijama za vreme mineralizacije organskih
materija.

4
 Zagađenje zemljišta

Zemljište se danas sve više zagađuje jer se zbog naglog rasta populacije i
ubrzanog ekonomskog razvoja sve intenzivnije iskorišćava i to za proizvodnju
hrane i kao izvor osnovnih sirovina. Istovremeno se na zemljište odlaže veliki deo
otpadnih materija koje nastaju u mnogobrojnim ljudskim aktivnostima. Sve ovo
utiče na normalno funkcionisanje zemljišta te dolazi do njegovog zagađenja i
različitih oblika oštećenja.

Glavni zagađivači zemljišta:

 Mineralna đubriva
 Organska đubriva
 Nitrati u biljkama
 Teški metali
 Poljoprivreda
 Kontaminacioni mulj
 Gradski otpad
 Deponije
 Kisele kiše
 Sredstva za zaštitu biljaka (insekticidi, herbicidi, fungicidi)
 Patogeni mikroorganizmi

Organska đubriva

Od organskih đubriva koja su u širokoj primjeni, najvažnije je stajsko

đubrivo. Njegova pretjerana upotreba uslovljava suvišnu akumulaciju hranjiva u
zemljištu, utiče na smanjenje prinosa, remeti ravnotežu između pojedinih hranjiva
u zemljištu, povećava ispiranje rastvorljivih oblika hranjiva. Sa druge strane,
njegova pravilna upotreba podrazumijeva utvrđivanje njegove hranjive vrijednosti
i potrebne doze za postizanje najveće ekonomske koristi od njegove primjene i
najmanjeg zagađenja za zemljište, podzemne vode i okolinu.

Nitrati

Nitrati u biljkama su zapravo posledica prekomjernog i nekontrolisanog

unošenja azotnih mineralnih đubriva i velike količine stajskog đubriva. Najveći dio

5
nitrata (oko 70%) koji dospijeva u ljudski organizam potiče iz povrća, dok znatno
manji broj potiče iz vode za piće. Po zdravlje čovjeka opasnost čine nitriti, jer oni
veoma brzo reaguju sa hemoglobinom pri čemu nastaje methemoglobin koji ne
vezuje, i ne prenosi kiseonik. Najbolja mejra za suzbijanje kontaminacije zemljišta,
vode i biljaka azotom je rigorozna njegova upotreba uz obaveznu kontrolu
proizvodne sposobnosti zemljišta i praćenje njegovog kretanja u zemljištu.

Teški metali

Termin ,,teški metali” odnosi se na grupu metala i metaloida sa relativno

visokom atomskom masom. Kontaminiraju zemljište i njihovo prisustvo u lancu
ishrane, mnogo su opasniji od azota. Najznačajniji su Pb, Cu, Zn, a u određenim
slučajevima i neki manje značajni elementi mogu da budu priličan problem, kao na
primjer As, Ni, Fe… Ovi elementi se prirodno javljaju u zemljištu u niskim
koncentracijama. Mnogi od njih su od suštinskog značaja kao hranjive materije za
biljke, životinje i ljude, ali u visokim koncentracijama uzrokuju toksičnost i štete
ljudskom zdravlju. Glavni antropogeni izvori teških metala su industrijska
područja, rudnici, odlaganje olovnog benzina i boje, mulj otpadnih voda, pesticidi,
ugalj i drugi slični izvori.

Poljoprivreda

Ovo je jedan od najčešćih izvora zagađenja. Poljoprivredna zemljišta se

zagađuju direktnim hemijskim tretmanom radi suzbijanja korova i drugih štetočina.
Ovim putem, zemljište se zagađuje različitim neorganskim jedinjenjima. Dakle,
poljoprivredni inputi kao što su đubriva, pesticidi, antibiotici sadržani u
životinjama koje su izvor đubriva ili oni koji se koriste za prevenciju bolesti i
liječenje infekcija u biljkama su glavni potecnijalni zagađivači na poljoprivrednim
zemljištima. Oni predstavljaju posebne izazove zahvaljujući brzim promjenjivim
hemijskim formulama.

Kontaminacioni mulj

Podrazumijeva vrste taloga i mulja koji se dobijaju prilikom prečišćavanja

otpadnih voda. U zavisnosti od porijekla, može u sebi sadržati znatne količine
teških metala koji izazivaju zagađenje zemljišta i biljaka. U sebi može da sadrži
određene patogene, što upućuje na to da je potrebno kontrolisati upotrebu
kontaminacionog mulja u biljnoj proizvodnji.

6
Gradski otpad

Pod otpadom
podrazumijevamo predmete
i materijale koji ostaju
nakon proizvodnje i
upotrebe resursa. Njihov
efekat zavisi od količine,
porijekla, hemijskog sastava,
structure, mogućnosti
razgradnje. Razgradivi otpad
je onaj koji je organskog
porijekla, a to su: ostaci
voća i povrća, talog od kafe
i čaja, i slično. Sagorivi
organski ostaci koji nijesu
podložni brzoj razgradnji su
hartija, koža, drvo. Dok su
neorganski i nesagorivi
ostaci: staklo, metal,
keramika.

Deponije

Direktan izvor zagađenja zemljišta predstavljaju deponije. Toksične materije iz

deponija jednim dijelom se zadržavaju u zemljištu, dok drugim dijelom odlaze u
podzemne vode. Na
ovim mjestima se
intezivno razlažu
organske materije ,
pri čemu se
oslobađaju
zagađujuće supstance,
kao i gasovi koji
zagađuju atmosferu.
Postoje tzv. divlje i
sanitarne deponije.

7
Divlje pozdrazumijevaju neodgovarajuća mjesta, otvorene i neograđene prostore, i
izvor su zaraze, požara prašine. Dok, sanitarne deponije uvijek su ograđene in a
odgovarajućem mjestu, kao i izolovane kako bi se spriječilo zagađenje životne
sredine.

Kisele kiše

Kisele kiše su još jedan značajan izvor zagađenja zemljišta.One, zajedno sa

sušenjem šumazagađuju zemljišta na velikim prostranstvima. Osim kiselih kiša, iz
vazduha dolaze druge materije koje na manjim ili većim površinama zagađuju
zemljište. Na primjer prašina, koja se izbacuje kroz dimnjake različitih fabrika ili
automobile, i taloži se na okolnim zemljištima i samim tim dovode do zagađenja.

Sredstva za zaštitu biljaka

Herbicidi, fungicide, i insekticidi, kada se upotrebljavaju u propisanim

dozama rijetko ispoljavaju toksičnost. Međutim, prilikom njihove zloupotrebe,
odnosno primjene većih doza smatrajući da će njihova primjena biti efikasnija,
dolazi do kontaminacije zemljišta u dužem trajanju is a čestim štetama na usjevima
koji se tu gaje. Na primjer, neki pesticidi suzbijaju simbiozu u fiksaciji azota.

Patogeni mikroorganizmi

Zbog velike raznolikosti i biomase organizama, sa više od 10 000 vrsta po

kvadratnom metru i tone bakterijske biomase po hektaru, postoji velika
konkurentnost za resurse unutar zemljišta. Neki organizmi su razvili hemijsku
zaštitu izlučivanjem jedinjenja koja mogu ubijati ili ometati rast drugim
mikroorganizama koji se susreću sa ovim jedinjenjima. Od ovih ogranizama većina
ne predstavlja opasnost po ljudsko zdravlje, već ima funkciju da obezbijedi brojne
od ekosistemskih ,,usluga” koje se pojavljuju kroz mnoštvo složenih interakcija
između organizama unutar zemljišta, i samog zemljišta.

8
 Procjena i upravljanje zagađenim zeljištima

Prvi korak u procjeni i upravljanju zagađenim zemljištem jeste identifikacija

problema. U globalu, kada je područje pogođeno nesrećom, kao što je izlivanje
nafte ili nuklearna nesreća, mjere za kontrolu razmjera i dalje sprečavanje pojave,
počinju odmah. Međutim, u zapuštenim zagađenim zemljištima ili gdje bi difuzno
zagađenje moglo biti problem, često ne postoje uspostavljeni protokoli. U nekim
zemljama ili regionima u svijetu, postoje regionalne ili lokalne agencije koje su
ogdovorne za pokretanje istrage da se utvrdi da li je zagađenje prisutno, i da se
odrede dalji postupci i protokoli.
U prošlosti su kriterijumi za rekultivaciju zemljišta uspostavljani primjenom
standarda na osnovu koncentracije zagađenja i sigurnih granica. Novi pristupi
pokušavaju usvojiti sveobuhvatniju procjenu rizika koji, zagađujuće supstance
predstavljaju za životnu sredinu, ljude, kao i za bezbjednost hrane.

9
 Zaključak

Zagađenje zemljišta se odnosi na sve što izaziva kontaminaciju zemljišta i

degradira kvalitet zemljišta. Zagađenje zemljišta postepeno postaje glavni izazov
koji moramo prevazići zbog uspostavljanja zdravog okruženja. Zagađenjem
zemljanih površina različitim procesima dovodi do stvaranja zagađenog zemljišta
koje se akumulira tokom vjekova. Zemljište je i prirodno stanište za veliki dio
bakterijskog biodiverziteta i drugih mikroskopskih i makroskopskih živih
organizama. Zagađenje zemljišta može biti prirodno ili zbog ljudskih aktivnosti.
Međutim, uglavnom se svodi na aktivnosti čoveka koji izazivaju većinu zagađenja
zemljišta, kao što su teška industrija ili pesticidi u poljoprivredi.Rješavanje ovog
problema podrazumijeva: korišćenje pravilnih poljoprivrednih tehnika, recikliranje
otpada prije odlaganja, pravilan način odlaganja domaćinskog i industrijskog
otpada, korišćenje organskih đubriva umjesto hemijskih đubriva i pesticida,
obrazovanje i svijest zajednice i odgovarajuće održavanje kanalizacionog sistema

10
Literatura

https://www.environmentalpollutioncenters.org/soil

Natalia Rodríguez Eugenio, FAO, ,,Soil pollution a hidden reality”

https://en.wikipedia.org/wiki/Soil_contamination

11
4. PRILOZI

U ovom dijelu nalaze se prilozi, ukoliko ih imate. Prilozi mogu biti:

· Upitnik, ukoliko ste radili istraživanje
· Detaljni rezultati istraživanja
· I drugi slični dokumenti

6
5. LITERATURA

Literaturu navedite u sljedećem obliku: Autori (godina izdanja), „Naslov

djela“, izdanje, mjesto izdanja, naziv izdavača

1. Šehić Dž., Rahimić Z. (2006), “Menadžment”, Sarajevo, Ekonomski fakultet u

Sarajevu

2. Toru Morisawa (2002), “Building Performance Measurement System with

the Balanced Scorecard Approach”, NRI Papers, No. 45, str.1-15

3. http://webadresa.koju.ste.koristili.ba (datum gledanja 20. mart 2008. godine)

Posetite nas klikom na sajtovima ispod:

SEMINARSKI RADOVI DIPLOMSKI MATURSKI RAD

SEMINARSKI DIPLOMSKI RAD SEMINARSKI
ESEJ
I FACEBOOK SEMINARSKI

Uspostavljanjem ovog projekta, zadovoljila se i veoma prisutna potreba za

specijalizovanim
timom, koji će na studente i omladinu pravovremeno i adekvatno delovati
u edukativnom i
pozitivno usmeravajućem pravcu, ali i predstavljati efikasnu podršku u pisanju
sopstvenih radova
(seminarskih, maturski, maturalnih, diplomskih, master, magistarskih,
doktorskih, eseja …...)
TIM VRHUNSKIH PREVODILACA PREVODI ZA VAS SA I NA SLEDEĆE
JEZIKE:
ENGLESKI, FRANCUSKI, ŠPANSKI, NEMAČKI, ITALIJANSKI