T Derbent Η Κομμουνιστική Αντίσταση Στη Γερμανία 1934-45

T.
Derbent
Η Κομμουνιστική Αντίσταση
στη Γερμανία
1934-1945
Εκδόσεις Les Editions Aden - Βρυξέλλες
Μετάφραση: Τρ. Γεροζήση

ii
Περιεχόμενα
1 Εισαγωγή. Μια αγνοημένη Αντίσταση 1
2 Το Κομμουνιστικό Κόμμα απέναντι στη άνοδο του χι-

τλερισμού 5
3 Στην εξορία, στην Ισπανία 15
4 Οι παράνομες Οργανώσεις του Κομμουνιστικού Κόμμα-

τος στο εσωτερικό της Γερμανίας 21
5 Το ΚΚ Γερμανίας στις κατεχόμενες χώρες 29
6 Τα ειδικά δίκτυα κατασκοπείας και σαμποτάζ 35
7 Η Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» 41
8 Ακόμα και στα Στρατόπεδα 47
9 Μαθήματα από την Αντίσταση, αιτίες μιας άρνησης 53
iii
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
iv
Κεφάλαιο 1
Εισαγωγή. Μια αγνοημένη

Αντίσταση
Αν πιστέψουμε τον Κλωντ Νταβίντ, «ως το 1938 δεν υπήρξε στη Γερμανία
καμιά οργανωμένη Αντίσταση».[1] Την ίδια γνώμη έχει και ο Αλαίν Ντερσός,
ο οποίος ανάγει τη γέννηση της Αντίστασης στο 1939 και την αποδίδει σε
αριστοκράτες και μεγαλοαστούς:
«Η πρώτη διστακτική αντίθεση στην χιτλερική ιδεολογία και την πολιτική
του Φύρερ (...) γεννήθηκε την παραμονή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου
σε μια περιοχή μεγάλης γαιοκτησίας, στο Κρεϊσάου (...) Αυτή η περιοχή ανήκε
στον κόμη Χέλμουτ Τζέιμς φον Μόλτκε, ιδρυτή της «ομάδας του Κρεϊσάου»
η οποία έγινε ο πρώτος πυρήνας της αντίθεσης στο ναζισμό (...) Μεταξύ των
υπήρχαν φιλελεύθεροι και συντηρητικοί, αριστοκράτες, κληρικοί, γαιοκτήμονες,
βιομήχανοι, δικηγόροι και καθηγητές».[2]
Σε ότι αφορά τους εργάτες, σύμφωνα με τον Νταβίντ Σοενμπάουμ: «΄Ηταν
ανίκανοι να οργανώσουν την παραμικρή αποτελεσματική Αντίσταση. Οι ορια-
κές διαμαρτυρίες που εμφανίστηκαν από το 1933 ως το 1939 ήταν οικονομικού
περιεχομένου και όχι πολιτικού. Οι διαμαρτυρίες αυτές βασίζονταν κυρίως, όχι
σε μια θεμελιώδη αντίθεση, αλλά σε θέματα ωραρίων και μισθών».[3]
Στη μνημειώδη μελέτη του για το Τρίτο Ράιχ, ο Γουίλιαμ Σίρερ αφιερώνει
κάτι παραπάνω από εκατό σελίδες για την αντιχιτλερική Αντίσταση: ΄Ολες αυτές
οι σελίδες αφιερώνονται στους συνωμότες της 20 Ιούλη του 1944 (συνεχιστές
της ομάδας του Κρεϊσάου και του καθολικού ΄Ασπρου Ρόδου) των Χανς και Σο-
φίας Σολ. Η κομμουνιστική Αντίσταση αναφέρεται μόνο με μια σημείωση στο
τέλος της σελίδας.[4] Στις οχτακόσιες σελίδες που ο Πίτερ Χόφμαν αφιερώνει
στη γερμανική Αντίσταση εναντίον του Χίτλερ, μόνο μερικές δεκάδες γραμμές
είναι αφιερωμένες στην κομμουνιστική Αντίσταση.[5]
Στο κεφάλαιο σχετικά με την Αντίσταση στο ναζισμό στο έργο των Μάου
και Κρόισνικ[6] δεν γίνεται λόγος παρά για τους συνωμότες της 20 Ιούλη και
1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΜΙΑ ΑΓΝΟΗΜΕΝΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
τους Σολ, χωρίς ούτε μια αναφορά στην κομμουνιστική Αντίσταση.

Η ίδια αποσιώπηση στη σύνοψη του Πέτερ Ράσσοου[7] και στη μελέτη του
΄Αλφρεντ Φρόσσερ: «Στα χρόνια 1940 και 1941 η αντίθεση στο χιτλερικό καθε-
στώς ήταν στο πιο χαμηλό της σημείο (...) Μετά την ήττα στο Στάλινγκραντ,
η ατμόσφαιρα άλλαξε. Από τότε, η Αντίσταση διαμορφώθηκε σε δυο ρεύματα
πολύ διαφορετικά αλλά ταυτόχρονα αξεδιάλυτα ανακατωμένα. Το ένα από αυ-
τά ήθελε το θάνατο του Χίτλερ για να εξαφανιστεί η ναζιστική βαρβαρότητα.
Εκπροσωπήθηκε από αξιοθαύμαστες προσωπικότητες, των φοιτητών Χανς και
Σοφίας Σολ, που εκτελέστηκαν την άνοιξη του 1943 μετά από παρωδία δίκης
(...) Η άλλη τάση ήθελε επίσης να απαλλάξει τη Γερμανία από το Χίτλερ αλλά
μόνο γιατί την οδηγούσε στην καταστροφή. (...) Αυτή η τάση θα έβρισκε οπα-
δούς μεταξύ των ανωτάτων στελεχών του στρατού και σε ορισμένους κύκλους
διοικούντων».[8]
Η ανυπαρξία μιας κομμουνιστικής Αντίστασης φαίνεται να είναι κοινή πεποί-
θηση, ώστε αντί να συζητηθεί, ο Φρανσουά Ζωρζ Ντρεϋφούς προτείνει καλύτε-
ρα να την εξηγήσουν: «Η πρώτη Αντίσταση στο ναζισμό, θα έπρεπε να προέλθει
από τη σοσιαλιστική ή την κομμουνιστική αριστερά. Αλλά ας θυμηθούμε ότι από
τον Φεβρουάριο του 1933, οι κυριότεροι υπεύθυνοι του Κομμουνιστικού Κόμμα-
τος Γερμανίας είχαν συλληφθεί και σταλεί στο Νταχάου και το Οράνιεμπουργκ
(...), περίπου 15.000 με 20.000 στελέχη της αριστεράς έφυγαν στο εξωτερικό
(...). Η Αντίστασή τους συνεπώς διεξαγόταν στο εξωτερικό του Ράιχ και οι
συνέπειές της, περιορισμένες από την αρχή, εξασθένισαν πολύ γρήγορα (...) οι
οπαδοί στη βάση, με εξαίρεση μερικούς ιδιαίτερα γενναίους, σιώπησαν ή συν-
τάχθηκαν στα S.A. ή στην N.S.K.K. ή στο Μέτωπο Εργασίας, μη διστάζοντας
να δράσουν σε αυτά για να ξεχαστεί το παρελθόν τους.»1 [9]
Την ίδια ανάλυση κάνουν και οι Γκέρχαρντ Ρίττερ[10] και Κουρτ Τσέντ-
νερ.2 [11]
Ο Χένρυ Μπογκντάν είναι ένας από τους λίγους συγγραφείς που αναγνωρί-
ζουν κάποια κομμουνιστική δραστηριότητα, αλλά από τον Ιούνη του 1941 με την
κήρυξη του πολέμου κατά της ΕΣΣΔ: «Η δεύτερη Αντίσταση, (η πρώτη ήταν
αυτή των διαφυγόντων στο εξωτερικό πολιτικών και διανοουμένων) η αληθινή,
ήταν εκείνη που ασκήθηκε επί τόπου με τη μόνιμη απειλή να υποστεί τα χτυπή-
ματα του καθεστώτος, προήλθε από τρεις διαφορετικούς χώρους: τις Εκκλησίες,
τα συντηρητικά ρεύματα στο στρατό (...). Οι κομμουνιστές για αρκετό διάστη-
μα έμειναν αδρανείς και λίγο μπερδεμένοι μετά το Γερμανο-Σοβιετικό Σύμφωνο,
1
Ο Φρανσουά Ζωρζ Ντρέυφους υποτροπιάζει στο έργο του Ιστορία των Γερμανών (E-
ditions Aramand Colin), όπου γράφει μετά τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ: «Η αριστερά
διαλύθηκε και καμιά αντίδραση δεν υπήρξε»(σελ. 371). ΄Ετσι στη συνέχεια μπορεί να μιλά
μόνο για την Αντίσταση των Εκκλησιών και των συνωμοτών της 20ης Ιούλη...
2
Ο οποίος δεν αναγνωρίζει αξία παρά μόνο στην «Κόκκινη Ορχήστρα», στην οποία αφιε-
ρώνει μεγαλόψυχα μια σελίδα, σελ. 167
2
άρχισαν να οργανώνουν την αντίστασή τους από το καλοκαίρι του 1941 με τη

διανομή προκηρύξεων και πραγματοποιώντας σαμποτάζ.»[12]
Ο ΄Αλλεν Ντάλλες έχει την ίδια άποψη: «Μόνον όταν η Ρωσία δέχθηκε την
επίθεση, η παράνομη οργάνωση ξαναζωντάνεψε.»[13]
Το περίεργο σε όλη αυτή την ομοφωνία (χωρίς να ασχολούμαστε με τις
διαφορετικές απόψεις μεταξύ τους) δεν είναι ότι αυτές οι διαβεβαιώσεις δεν είναι
ψεύτικες. Το περίεργο είναι η πληθώρα των αποδείξεων ότι είναι ψεύτικες. Το
έργο αυτό δεν απαίτησε από τον συγγραφέα μια επίπονη εργασία: Του άρκεσε
η πρόσβασή του στην βιβλιογραφία της Ανατολικής Γερμανίας και η παραβολή
των πληροφοριών του με την ιστοριογραφία της Δυτικής Γερμανίας.3
Συνεπώς, πρόκειται όχι για την αποκατάσταση αλλά για την «εισαγωγή»
μιας ιστορικής αλήθειας έτσι ώστε να αποκαλυφθούν οι παραχαράκτες της Ι-
στορίας, ως φόρος τιμής προς εκείνους που δολοφονήθηκαν για δεύτερη φορά.
3
Οι παραπομπές αναφέρονται στη γαλλόφωνη δυτική ιστοριογραφία. Τα κυριότερα ανα-
τολικογερμανικά έργα που χρησιμοποιήθηκαν αναφέρονται στη βιβλιογραφία στο τέλος του
έργου.
3
4
Κεφάλαιο 2
Το Κομμουνιστικό Κόμμα
απέναντι στη άνοδο του
χιτλερισμού
Το ΚΚ Γερμανίας και οι μαζικές του οργανώσεις, στις αρχές της δεκαετίας

του 1930, είχαν περίπου ένα εκατομμύριο πρόσωπα και είχε δεχτεί περίπου έξι
εκατομμύρια ψήφους. Είχε αναπτύξει από τη δεκαετία του 1920, με την προοπτι-
κή μιας προλεταριακής Επανάστασης, έναν εντυπωσιακό πολιτικό-στρατιωτικό
μηχανισμό που τον διεύθυνε ο «Στρατιωτικός Μηχανισμός», που είχε τις δρα-
στηριότητες Γενικού Επιτελείου, Υπηρεσίας Ασφαλείας και Πληροφοριών.
Η μυστική αυτή οργάνωση είχε στενές σχέσεις με τις υπηρεσίες ασφαλείας
του Σοβιετικού Κράτους (GPU και μετά την NKVD) και με τον παράνομο μη-
χανισμό της Κομμουνιστικής Διεθνούς, και ακριβέστερα το επιλεγόμενο «West
Buro» - «Δυτικό Γραφείο», που διεύθυνε ο Γ. Δημητρώφ. Η βάση του πολιτι-
κοστρατιωτικού κομμουνιστικού μηχανισμού ήταν μια μαζική παραστρατιωτική
Οργάνωση: η Λίγκα των μαχητών του Κόκκινου Μετώπου. Αυτή η Οργάνωση
(και η οργάνωση της Κόκκινης Νεολαίας) η οποία είχε πάνω από 100.000 μέλη,
εκπαίδευε στρατιωτικά τα μέλη της, εξασφάλιζε την προστασία των διαδηλώσε-
ων και των δυναμικών απεργιών, εμπόδιζε δυναμικά τους δικαστικούς κλητήρες
να κάνουν εξώσεις εργατικών οικογενειών, συγκρούονταν στο δρόμο με τους
ναζί. Η Κόκκινη Νεολαία απαγορεύτηκε το 1929 και δρούσε στη συνέχεια ως
«΄Ενωση του Αγώνα κατά του φασισμού», γνωστή και ως «΄Ενωση Αντιφά»,
έχοντας περίπου 250.000 οπαδούς.
Ανάμεσα στα 1928 και 1933 οι S.A. πολλαπλασίασαν στις λαϊκές γειτονιές
τις βάσεις τους, όπου τις χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα και ως τόπους συναθροί-
σεων, κέντρα προπαγάνδας και ως οινοπωλεία. Το ΚΚ Γερμανίας αποφάσισε
με μια επίθεση να εξαφανίσει αυτούς τους χώρους και εξαπέλυσε εναντίον τους
τις ομάδες εφόδου της «΄Ενωσης Αντιφά». Από το Δεκέμβρη του 1930 ως το
5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ
ΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡΙΣΜΟΥ
Δεκέμβρη του 1931 αυτή η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα 79 νεκρούς ναζί και
103 νεκρούς ανάμεσα στους κομμουνιστές.
Από τους κομμουνιστές, 51 είχαν σκοτωθεί από τους ναζί και σχεδόν όλοι
οι άλλοι από την αστυνομία της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης, η οποία στο
όνομα της διατήρησης της τάξης και της νομιμότητας, έτρεχε να βοηθήσει τα
ναζιστικά κέντρα. Η επίθεση εναντίον των κέντρων αυτών των S.A. άλλωστε
σταμάτησε ώστε να αποφευχθεί η απαγόρευση του ΚΚ Γερμανίας μετά την
απαγόρευση της Κόκκινης Frontkampferbund.1 [14]
Δεν έχουν τέλος τα αναγνώσματα ότι το ΚΚ Γερμανίας με τον ακραίο του
αγώνα ενάντια στους σοσιαλδημοκράτες, έστρωσε το δρόμο στο Χίτλερ. Η
κομμουνιστική ηγεσία θεωρούσε ότι ο αντιφασιστικός αγώνας περνούσε με την
εξάλειψη της σοσιαλδημοκρατικής γραμμής στο προλεταριάτο, γιατί η επιρροή
αυτή το απομάκρυνε από έναν πραγματικά αντιφασιστικό και αντικαπιταλιστικό
αγώνα.
Η ανάλυση αυτή είχε δυο προϋποθέσεις. Η πρώτη, λαθεμένη, ήταν η πολύ
διαδεδομένη ιδέα την εποχή εκείνη, ότι το ναζιστικό κίνημα δεν θα μπορούσε να
αντέξει στη δοκιμασία της εξουσίας και ότι θα διαλυόταν λόγω της ταυτόχρονης
εργατικής αντίδρασης και των εσωτερικών του αντιθέσεων.2
Η δεύτερη προϋπόθεση όμως της ανάλυσης του ΚΚΓ ήταν σωστή: Στη σο-
σιαλδημοκρατία η θέληση να αντιμετωπιστεί ο χιτλερισμός έλειπε ολοκληρωτι-
κά. Η νομιμοφροσύνη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) το οδηγούσε
να μάχεται κατά των κομμουνιστών παρά εναντίον των ναζί. ΄Ηταν ο διευθυντής
της Αστυνομίας, ο Τσοργκιεβέλ ο οποίος διέταξε να πυροβοληθεί η διαδήλωση
των κομμουνιστών την Πρωτομαγιά του 1929 στο Βερολίνο σκοτώνοντας 33
διαδηλωτές. Στη συνέχεια ήταν ο Πρώσος σοσιαλιστής υπουργός Εσωτερικών,
ο Σέβεριγκ, ο οποίος απαγόρευσε την Κόκκινη Frontkampferbund. Τον επό-
μενο χρόνο οι σοσιαλιστές επέτρεψαν την υιοθέτηση του πολύ καταπιεστικού
«Νόμου για την προστασία της Δημοκρατίας».
Οι κομμουνιστές δήμαρχοι δεν νομιμοποιούνταν πλέον στα καθήκοντά τους
και η Αστυνομία έκλεισε τα γραφεία του ΚΚ Γερμανίας. Το Σοσιαλδημοκρα-
τικό Κόμμα ψήφισε το ΄Αρθρο 48, το οποίο θα έδινε απόλυτες εξουσίες στον
1
Αυτή η έγνοια, να διατηρηθεί το νόμιμο εκλογικό έδαφος συμφωνούσε με τη «νόμιμη»
γραμμή της Κομιντέρν των χρόνων 1930 και δεν έγινε αντικείμενο επανεκτίμησης. Στην
ΧΙΙΙη Ολομέλεια της Κομιντέρν το Νοέμβρη-Δεκέμβρη του 1933 ακόμα ο Μανουήλσκυ α-
παντούσε στους ξένους κομμουνιστές που έκαναν κριτική στο ΚΚ Γερμανίας για την μικρή
του αντίσταση ότι: «Εάν το ΚΚ Γερμανίας είχε αρχίσει ένοπλο αγώνα κατά του Χίτλερ, θα
είχε πέσει στην προβοκάτσια».
2
Αυτές οι αντιθέσεις ξέσπασαν για καλά. Οι S.A., οι οποίοι μιλούσαν για «δεύτερη
αντικαπιταλιστική επανάσταση», θα εκκαθαριστούν από το καλοκαίρι του 1933 και καθώς
οι εκκαθαρίσεις αυτές δεν αρκούσαν, ο Χίτλερ διέταξε τη «Νύχτα των μεγάλων μαχαιριών»,
όπου οι Ες−Ες κατέσφαξαν εκατοντάδες των S.A., αρχίζοντας από τους αρχηγούς τους
−Ραίμ, Γκρέγκορ Στράσσερ, ΄Ερνστ και άλλους.
6
Χίτλερ και ήταν ο πρώτος δημιουργός της επανεκλογής, το 1932, του στρατάρ-
χη Χίντερμπουργκ, ο οποίος ονόμασε τον Χίτλερ καγκελάριο (πρωθυπουργό)
λίγους μήνες αργότερα.
Την ίδια πολιτική ακολούθησαν οι Σοσιαλιστές και στο μεγάλο συνδικά-
το ADGB, του οποίου η σοσιαλδημοκρατική ηγεσία πραγματοποίησε μαζικούς
αποκλεισμούς Κομμουνιστών.
Στις 17 Ιούλη του 1932 στην Αλτόνα, εργατική συνοικία του Αμβούργου,
τα πολυβόλα της Αστυνομίας που διοικούσε ο σοσιαλδημοκράτης ΄Εγγερσταντ
προσέτρεξαν σε βοήθεια μιας ναζιστικής διαδήλωσης που απειλούνταν από μια
κομμουνιστική διαδήλωση. Αποτέλεσμα, 17 κομμουνιστές διαδηλωτές σκοτώ-
θηκαν.
Τα γεγονότα αυτά έδιναν εξαιρετική βαρύτητα στην ανάλυση που είχε κάνει
ο Στάλιν το 1924, σύμφωνα με την οποία «η σοσιαλδημοκρατία είναι αντικει-
μενικά η μετριοπαθής πτέρυγα του φασισμού (...) οι δυο αυτές οργανώσεις δεν
αποκλείουν η μια την άλλη, αντίθετα συμπληρώνουν η μια την άλλη».3
Συνοψίζοντας, η ηγεσία του ΚΚ Γερμανίας απέρριπτε την ιδέα του αγώνα
αποκλειστικά εναντίον των ναζί και θεωρούσε ότι η ιδέα μιας συμμαχίας «στην
κορυφή» μεταξύ του ΚΚ Γερμανίας και του Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας
ήταν μια δεξιά παρέκκλιση. Η γραμμή του ΚΚΓ, η οποία προέβλεπε αγώνα
σε δυο μέτωπα, ταλαντευόταν μόνιμα γύρω από μια κεντρική αρχή: αυτή του
«ενιαίου Μετώπου στη βάση».
Η αρχή αυτή συνοψίζεται στην ένωση με τους σοσιαλδημοκράτες εργάτες
στα εργοστάσια και τις συνοικίες με ταυτόχρονο αγώνα κατά των σοσιαλδη-
μοκρατικών ηγεσιών και οργανώσεων. Η πραγματοποίηση αυτής της πολιτικής
ήταν δύσκολη. Το ΚΚΓ ότι κι αν έκανε, εξυπηρετούσε «αντικειμενικά» είτε
τους σοσιαλδημοκράτες είτε τους ναζί. Αυτοί οι τελευταίοι εκπροσωπούσαν
την πιο μαύρη αντίδραση αλλά το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα ήταν απείρως πιο
δυνατό και ιδιαίτερα ήταν στην εξουσία. ΄Ηταν οι διαχειριστές του γερμανικού
Καπιταλισμού.
Προβλήματα όπως η συμμετοχή σε ένα δημοψήφισμα -που προωθούσαν οι
ναζί- εναντίον της κυβέρνησης του Κράτους της Πρωσίας, εύκολο να αντιμε-
τωπιστούν εκ των υστέρων, αποτελούσαν εκείνη την εποχή προβλήματα πολύ
3
Σε ένα άρθρο του, τον Σεπτέμβρη του 1924, με τίτλο «Σχετικά με τη διεθνή κατάσταση»,
ο Στάλιν ορίζει τη σοσιαλδημοκρατία ως τη «μετριοπαθή πτέρυγα του φασισμού», όπου λαν-
σάρει τη διάσημη διατύπωση, «Η σοσιαλδημοκρατία είναι ο δίδυμος αδελφός του φασισμού».
Η ανάλυση αυτή παρουσιάζεται γενικά ως ένα από τα μαργαριτάρια του Σταλινισμού, ενώ
έχει γίνει λίγο πριν το θάνατο του Λένιν. Από τις 9 Ιανουαρίου 1924, σύμφωνα με πρόταση
του Προεδρείου της Κομιντέρν, «Οι ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι παρά ένα κομ-
μάτι του φασισμού που καλύπτεται πίσω από τη μάσκα του σοσιαλισμού» (Τα μαθήματα των
γεγονότων της Γερμανίας). Κάτι που θα αναπτύξει ο Ζηνόβιεφ στην αναφορά του στο V
Συνέδριο με τίτλο «Σοσιαλδημοκρατία, μια πτέρυγα του φασισμού».
7
περίπλοκα και τόσο φορτισμένα με κινδύνους που οδηγούσαν σε τρομερές συγ-

κρούσεις στους κόλπους της ηγεσίας του Κόμματος.4 [15]
Τον Ιανουάριο του 1933 οι ναζί παίρνουν την εξουσία: Οι κομμουνιστές
αντιδρούν σε πολλές μεγάλες πόλεις με απεργίες και διαδηλώσεις που αντιμε-
τωπίσθηκαν με αγριότητα.
Τον Φεβρουάριο η αστυνομία εισέβαλε την έδρα του ΚΚ Γερμανίας, στο
«Σπίτι του Καρλ Λίμπκνεχτ» και έθεσε το Κόμμα εκτός Νόμου.
Μόνο τη νύχτα της 27 προς 28 Φεβρουαρίου, μετά τον εμπρησμό του Ράιχ-
σταγκ, 10.000 κομμουνιστές πιάστηκαν, ανάμεσά τους τα κυριότερα μέλη της
Κεντρικής Επιτροπής και τα δυο τρίτα των μεσαίων στελεχών. Λίγες εβδομάδες
αργότερα θα φτάσουν τις 20.000. Εξήντα στρατόπεδα, τριάντα ειδικά τμήματα
στις φυλακές του Κράτους, εξήντα κέντρα κράτησης άνοιξαν για να υποδεχτούν
όλους αυτούς.
Σε κάθε συνοικία, σε κάθε κοινότητα, οι μικροί τοπικοί ναζί ηγέτες διαμόρ-
φωσαν τη δική τους φυλακή, το δικό τους ιδιωτικό κέντρο ατομικών βασανι-
στηρίων, μέσα σε υπόγεια ή σε εγκαταλειμμένα εργοστάσια. Το χάος και οι
καταχρήσεις ήταν τέτοια -500 ως 600 πρόσωπα δολοφονήθηκαν ή βασανίστηκαν
μέχρι να πεθάνουν, οικογένειες ληστεύθηκαν, δημόσιοι υπάλληλοι που αρνή-
θηκαν να συμμετάσχουν σε αυτές τις αθλιότητες συνελήφθησαν και οι ίδιοι,
ξυλοκοπήθηκαν, εξευτελίστηκαν και υπέστησαν διάφορες άλλες ταπεινώσεισ-
ώστε έγιναν αντικείμενο του αγώνα επιρροών μεταξύ των ναζί.
Τον Απρίλη, τα S.A. όφειλαν να παραδώσουν τους κρατούμενούς τους στα
Ες - Ες, τα οποία αναπτύσσουν σε όλη τη Γερμανία ένα δίχτυ Στρατοπέδων
Συγκέντρωσης, έχοντας ως μοντέλο το Νταχάου. Στα Στρατόπεδα αυτά εφαρ-
μοζόταν ο τρόμος με μεθοδικό και μελετημένο τρόπο.
Τον Ιούνη, τα Ες - Ες εγκαινιάζουν την πρακτική να κρεμούν τους απείθαρ-
χους κρατούμενους στο χώρο συγκέντρωσης, μπροστά σε όλους τους κρατού-
μενους που όφειλαν να είναι σε στάση προσοχής. Το πρώτο θύμα αυτής της
πρακτικής ήταν ο κομμουνιστής εργάτης Εμίλ Μπαργκάτζκυ.
Παρά τα κύματα των συλλήψεων −ο ΄Ερνεστ Τέλμαν,5 γενικός Γραμματέας
του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας πιάστηκε στις 3 του Μάρτη στο Βε-
ρολίνο σε ένα παράνομο διαμέρισμα του Κόμματος− οι κομμουνιστές συνέχισαν
να συγκρούονται ανοικτά με τους S.A., οι οποίοι επωφελούνταν της ιδιότητας
των βοηθητικών αστυνομικών.
Η εφημερίδα της Λωζάνης «Gazzete de Lausan» στις 2 του Μάρτη έγρα-
φε: «Μόνο οι κομμουνιστές αντιστέκονται (...) φυσικά ο αγώνας είναι άνισος,
4
Οι Τέλμαν και Νόυμαν, στο θέμα αυτό ήρθαν στα χέρια σε πλήρη συνεδρίαση του Πολι-
τικού Γραφείου. Ο αποκλεισμός της ομάδας Νόυμαν, στα τέλη του 1932, δεν τερμάτισε τους
διασταγμούς.
5
Thälmann, σύμφωνα με τη γερμανική γραφή
8
έχουν εναντίον τους όλες τις δυνάμεις του Κράτους. Αλλά την έλλειψη μεγάλου
αριθμού αναπληρώνουν το πάθος, ο φανατισμός: Μάχονται δρόμο με δρόμο».
Σε ένα μήνα, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, υπήρξαν 62 νεκροί στις μά-
χες στους δρόμους, από τους οποίους 29 κομμουνιστές, 14 ναζί και 8 σοσιαλιστές.[16]6
Τα νούμερα αυτά είναι πολύ κατώτερα από την πραγματικότητα. Αρκεί
να διαβάσει κανένας τις σελίδες του Ριχάρδου Κρεμπς, με το ψευδώνυμο Ζαν
Βαλτέν, αφιερωμένες στις μάχες του δρόμου στο Αμβούργο για να καταλάβει
την ακραία βιαιότητα των συγκρούσεων.[17]7
Καθώς γινόνταν αντιληπτό κάθε μέρα ότι το ΚΚΓ έχανε, αποφάσισε να
προετοιμασθεί για παράνομη δράση μεγάλης διάρκειας. Είναι αυτή η στιγμή
που πολλά μέλη ή οπαδοί του Κόμματος, δοκιμασμένοι και ταυτόχρονα ελά-
χιστα γνωστοί, δέχτηκαν την υπόδειξη να υποκριθούν ότι προσχώρησαν στο
ναζιστικό κόμμα και να προωθήσουν δουλειά υπονομευτική και πληροφοριών.
Με την άνοδο των ναζί στην εξουσία, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, με
την συμπεριφορά του, επιβεβαίωνε την ανάλυση του Κόμματος, προτιμώντας
τη συνεννόηση από τη σύγκρουση. ΄Ετσι οι σοσιαλιστές αρνήθηκαν να συμ-
μετάσχουν στη γενική αντιχιτλερική απεργία την επόμενη του χτυπήματος στο
Ράιχσταγκ. Επρόκειτο για απόφαση θεμελιώδη, γιατί στο προλεταριάτο πί-
στευαν ότι η γενική απεργία μπορούσε να αντιμετωπίσει αποφασιστικά το δυνα-
μικό χτύπημα των ναζί, όπως είχε αντιμετωπίσει το πραξικόπημα του Καπ τον
Μάρτη του 1920.
Από το Ημερολόγιο του Γκαίμπελς φαίνεται ότι οι ναζί φοβούνταν αυτή τη
γενική απεργία, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Η πρώτη συνεδρίαση του
υπουργικού Συμβουλίου του Χίτλερ απασχολήθηκε αποκλειστικά με την πιθα-
νότητα αυτή. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας βρέθηκε ανίκανο να εμποδίσει
τους βουλευτές της δεξιάς να παραχωρήσουν στον Χίτλερ το πλεονέκτημα του
άρθρου 48.
Οι βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Κομμουνιστικού Κόμ-
ματος είχαν την πλειοψηφία, αλλά οι βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος
ήταν ήδη καταδιωκόμενοι, είχαν συλληφθεί, βασανιστεί σύμφωνα με τους κατα-
λόγους της Αστυνομίας που είχαν ετοιμάσει οι Νομάρχες του Σοσιαλιστικού
Κόμματος Γερμανίας, ενώ οι βουλευτές του κόμματος αυτού συνέχιζαν τις κοι-
6
Τα έργα του Badia είναι τα μόνα που παραχωρούν μια αξιοπρεπή θέση στην κομμουνι-
στική Αντίσταση.
7
Το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί με επιφύλαξη. Ο συγγραφέας του πραγματικά ανήκε στον
παράνομο μηχανισμό της Κομιντέρν, με τον οποίο ήρθε σε σύγκρουση όταν δέχτηκε τη δια-
ταγή να επιστρέψει στο Αμβούργο, για να αναδιοργανώσει το δίκτυο της Διεθνούς των
ναυτικών και των λιμενεργατών. Πιάστηκε, βασανίστηκε, κατέδωσε αυτούς που τον φιλοξε-
νούσαν και έγινε πράκτορας της Γκεστάπο – χωρίς διαταγή της Κομιντέρν, όπως ισχυρίζεται
για να δικαιολογηθεί. Καθώς αποφασίστηκε η εκτέλεσή του από την NKVD και την υπηρεσία
ασφαλείας της Κομιντέρν – «S-Apparat», ο Κρεμπς κατέφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες το
1937. ΄Εχει εκδοθεί μια βιογραφία του Ριχάρδου Κρεμπς.[18]
9
νοβουλευτικές συζητήσεις. Για να αποφύγει την κριτική των ναζί, ότι το Σο-
σιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας είναι «κόμμα από το εξωτερικό» αποχώρησε από
τη Σοσιαλιστική Διεθνή και μάλιστα τον Μάη του 1933 ενέκρινε το πρόγραμμα
της εξωτερικής πολιτικής των ναζί.8
Εάν πολλοί σοσιαλδημοκράτες ηγέτες οδηγήθηκαν στα Στρατόπεδα ή στην
εξορία, πολλοί άλλοι συνεργάσθηκαν με τους ναζί ή παρέμειναν στις κρατικές
θέσεις τους χωρίς να ενοχληθούν καθόλου.
Για παράδειγμα, ο υπουργός Σέβερινγκ αποχώρησε από την πολιτική αλλά
παρέμεινε στη Γερμανία, δεχόμενος τη σύνταξη που του κατέβαλε το νέο καθε-
στώς. ΄Ιδια ήταν η περίπτωση του σοσιαλιστή ηγέτη Νόσκε, που είχε διευθύνει
τη συντριβή των Σπαρτακιστών και τη σφαγή της Ρόζας Λούξεμπουργκ και
του Καρλ Λίμπκνεχτ.
Η ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών του Βύρτεμπεργκ αποφάσισε την αυτο-
διάλυση του κόμματος και κάλεσε τις κοινότητες που διοικούνταν από το Σο-
σιαλιστικό ΚΓ να «υποστηρίξουν τη Νέα Τάξη και την Εθνική Επανάσταση».
΄Οταν το τμήμα της εργατικής Σοσιαλιστικής Νεολαίας του Βερολίνου ορ-
γάνωσε παράνομη δράση και έκρυψε τα χρήματα της Οργάνωσης από τους ναζί,
ο ηγέτης του απαίτησε να σταματήσουν «αυτές οι παράνομες εξυπνάδες».
Στην περιφέρεια του Βερολίνου-Βραδεμβούργου τα τμήματα της υπηρεσίας
τάξης του ΣΚΓ, που αριθμούσαν 160.000 μέλη, δέχτηκαν την παρακάτω εγκύ-
κλιο: «Μας μένουν τρεις δυνατότητες:
- Η χρησιμοποίηση των βίαιων μεθόδων των κομμουνιστών. Αλλά είναι καθαρό
στον κάθε σύντροφό μας ότι οι μέθοδες αυτές είναι εγκληματικές και πρέπει να
εγκαταλειφθούν.
- Η αποχή.
- Η επιδίωξη μιας συνεργασίας στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής.
Χρόνια τώρα κρατάμε στην καρδιά μας την πίστη στη Γερμανία. Να γιατί
διεκδικούμε τη θέση μας στη νέα ζωή του Γερμανικού Κράτους και θα εργα-
στούμε για εκείνο που η Γερμανία περιμένει από εμάς, δηλαδή το καθήκον μας.
Η διευθύνουσα επιτροπή διαπραγματεύεται με τις αρμόδιες υπηρεσίες σχετικά
με την δραστηριότητα της ένωση μας. Τα παρακάτω σημεία είναι θεμελιώδη:
Καλλιέργεια της φιλίας. Βοήθεια στους παλιούς πολεμιστές. Μόρφωση της
νεολαίας. Στρατιωτική προετοιμασία. Προσφορά εθελοντικής εργασίας.»
΄Ολες οι μαρτυρίες βεβαιώνουν από τη μια την κομμουνιστική Αντίσταση
και από την άλλη τη σύγχυση των σοσιαλδημοκρατών, από άρθρα στον τύπο
όπως «η συμπεριφορά των κομμουνιστών μπροστά στους αιμοσταγείς δικτά-
τορες τους είναι άψογη και παραδειγματική που δίνει την εντύπωση ότι αυτοί
8
Το κοινοβουλευτικό κομμάτι του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος σ΄ αυτή την ψηφοφορία
είχε περιοριστεί σε 60 βουλευτές επί 129. 18 βουλευτές ήταν στη φυλακή, άλλοι ήταν στην
εξορία ή είχαν θεληματικά αποσυρθεί από την πολιτική και συνταξιοδοτηθεί.
10
μόνον είχαν δεχτεί την εντολή να διατηρήσουν την Αντίσταση»,[16] ή οι ανα-

φορές των μυστικών υπηρεσιών: «Διαπιστώνουμε πάνω από όλα ότι κανένας
ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος δεν υποτάχτηκε μπροστά στην Εθνική
Επανάσταση.9 ΄Ολοι τους είναι στη φυλακή ή διαφεύγουν ή κρύβονται. Είναι
κυρίως κομμουνιστές που γεμίζουν τα Στρατόπεδα συγκέντρωσης. (...) Κά-
ποιοι έχουν φύγει στο εξωτερικό. (...) Η δυσκολία στην οποία βρίσκονται τα
στελέχη που παραμένουν στη θέση τους να κρύβονται και να δρουν παράνομα,
περιορίζει τη δράση τους πάρα πολύ και είναι αμφίβολο αν η δράση τους αυτή θα
μπορέσει να παραταθεί για πολύ απέναντι στις έρευνες της αστυνομίας η οποία
έχει αναπτυχθεί πολύ (...) εάν οι κομμουνιστές οι οποίοι, το επαναλαμβάνουμε,
έδειξαν ένα θάρρος αδιαμφισβήτητο, υψηλού βαθμού ως τον τελευταίο Μάρτη,
είναι ακόμα εδώ, εύκολα μπορεί να φανταστεί κανένας μέχρι που έφτασαν οι σο-
σιαλιστές (...) Δεν είχαν παρά να υποταχθούν ή να φύγουν όπως οι Μπράουν,
Γκρεζίνσκι, Μπρεϊτσχέιντ, Ντίτμαν, Κίσπρεϊν, Νόσκε, Μπέργκεμαν, εκτός και
αν πρόσφεραν στο νέο καθεστώς μια λίγο ή πολύ κρυφή προσχώρηση όπως οι
Λέιπαρτ, Γκράσμαν, Ταρνόβ, Βελς, Στάμπφερ, Χίλφερντινγκ.10
Η συνδικαλιστική ηγεσία των σοσιαλδημοκρατών υπέκυψε πολύ γρήγορα
στους ναζί: Ο πρόεδρός της έγραψε στον Χίτλερ για να τον ενημερώσει ότι
η ADGB είχε διακόψει τις σχέσεις της με το Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανί-
ας. Στις 20 του Μάρτη η ADGB δημοσιεύει ένα καταθλιπτικό μανιφέστο: «Οι
συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι η έκφραση μιας αδιαμφισβήτητης κοινωνικής
ανάγκης, ένα απαραίτητο τμήμα της ίδιας της κοινωνικής τάξης (...) Σαν συ-
νέχεια της φυσικής τάξης των πραγμάτων, όλο και περισσότερο (σημ.μετ. οι
συνδικαλιστικές οργανώσεις) εισέρχονται στο Κράτος. Ο κοινωνικός σκοπός
των συνδικάτων πρέπει να εκπληρωθεί, όποια και αν είναι η φύση του κρατικού
καθεστώτος (...) Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν ισχυρίζονται ότι επιθυ-
μούν να επηρεάσουν την πολιτική του κράτους. Το καθήκον τους με αυτή την
έννοια δεν μπορεί παρά να είναι να θέσουν στη διάθεση της κυβέρνησης και της
Βουλής τις γνώσεις και τις εμπειρίες που έχουν στον τομέα αυτό.»
Στις 22 Απρίλη 1938, η ADGB ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Διεθνή
Συνδικαλιστική ΄Ενωση. Η ADGB προσπάθησε να ενωθεί με τις οργανώσεις
των επιχειρήσεων του ναζιστικού κόμματος (NSBO), ώστε να αποτελέσουν ένα
9
Μόνο ένας από τους 422 ηγέτες του ΚΚ Γερμανίας θα λιποψυχήσει. Ο ΄Ερνεστ Τόργκλερ
ήταν συγκατηγορούμενος του Δημητρώφ στην περίφημη δίκη της Λειψίας. Υπέφερε από
βαθιά κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της δίκης και είχε υιοθετήσει ατομική γραμμή άμυνας,
αρνούμενος και θεωρώντας «αυτοκτονική» την υπόδειξη του Κόμματος να κατηγορηθούν
οι ναζί για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ. Διαγράφηκε από το ΚΚ Γερμανίας το 1935,
αποφυλακίστηκε το 1936, έγινε εμπορικός αντιπρόσωπος ως την έναρξη του πολέμου, στη
διάρκεια του οποίου δέχθηκε μια θέση σε κάποιο υπουργείο. Τελείωσε τη ζωή του στη
Δυτική Γερμανία ... ως μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος.[19]
10
Αναφορά της υπηρεσίας πληροφοριών της 18 Μάη του 1933 (J.C.5.A. 4509 που ξέθαψε
η ιστορικός Annie Lacroix-Riz.
11
μοναδικό συνδικάτο και συμμετείχε στην Πρωτομαγιά των Ναζί. Αλλά αυτές
οι συνθηκολογήσεις δεν την έσωσαν από τις απαγορεύσεις.
Το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα παρέμενε μειοψηφία στις εκλογές του Μάρ-
τη του 1933, αλλά στη Βουλή επωφελήθηκε της υποστήριξης που το πρόσφεραν
κόμματα της δεξιάς ώστε να παραχωρηθούν στο Χίτλερ πλήρεις εξουσίες που
προβλεπόταν από το άρθρο 48. ΄Ετσι η καταπίεση διευρύνεται προοδευτικά
στους συνδικαλιστές -τα SA κατέλαβαν στις 2 του Μάη του 1933 το κτήριο
των Συνδικάτων και οι συλλήψεις άρχισαν από την επόμενη - στους Σοσιαλδη-
μοκράτες - το Σοσιαλιστικό Κόμμα διαλύθηκε εκ του Νόμου στις 22 Ιούνη του
1933- καθώς και στους Χριστιανούς που αντιτίθονταν στην πολεμοκαπηλία και
τον ρατσισμό των ναζί.
Τον Ιούλη του 1933 δεκάδες χιλιάδες πέρασαν από τις φυλακές και ήδη υπο-
λογίζονταν σε 27.000 οι πολιτικοί κρατούμενοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το Νοέμβρη έφτασαν τις 60.000 οι συλληφθέντες κομμουνιστές και τις 2.000
οι δολοφονημένοι κομμουνιστές.
΄Αρχισαν τα δικαστήρια και στις 23 Μάη δυο κομμουνιστές ήταν οι πρώτοι
που καταδικάστηκαν σε θάνατο από το νέο καθεστώς.
Η ναζιστική καταπίεση άφηνε στους οπαδούς του Κομμουνιστικού Κόμ-
ματος, οι οποίοι δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να εγκαταλείψουν τη Γερμανία,
τρεις επιλογές. Ορισμένοι, αποθαρρυμένοι από την τρομερή ήττα του κομμουνι-
στικού κινήματος, απομονωμένοι και φοβισμένοι από την κρατική τρομοκρατία,
εγκατέλειψαν τον αγώνα. Μεταξύ αυτών ήταν και μια χούφτα ηγετών γιατί δεν
μπόρεσαν όλοι να παρακολουθήσουν τη ραγδαία εξέλιξη των γεγονότων.
Για παράδειγμα, τον Απρίλη του 1933 η εφημερίδα «Αρμπάιτερ Τσάιτουνγκ»,
όργανο του ΚΚ Γερμανίας στο Σάαρ, την περιοχή αυτή που κατεχόταν από τη
Γαλλία από το 1919 ως το 1935, δημοσίευε την παρακάτω αγγελία:
«Ο τομέας του ΚΚΓ του Μπαντ-Παλατινάτου μας ζήτησε να δημοσιεύσου-
με την παρακάτω διαγραφή: Ο βουλευτής στο Ράιχσταγκ Μπένεντομ-Κούσελ,
εγκατεστημένος από μερικές εβδομάδες στο Σάαρ και έχοντας δεχτεί από τον
τομέα του τη διαταγή να επιστρέψει στη Γερμανία, αδιαφόρησε για την πρό-
σκληση αυτή, διαγράφτηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας για δειλία
μπροστά στον ταξικό εχθρό».
΄Ενας μικρός αριθμός μελών του ΚΚΓ συνεργάσθηκε με το ναζιστικό καθε-
στώς, απλοί οπαδοί της βάσης και συχνά μέλη που πρόσφατα είχαν γίνει δεκτά
στο κόμμα.11
Αλλά δεκάδες χιλιάδες κομμουνιστών υιοθέτησαν θέση Αντίστασης. Συχνά
η θέση αυτή ήταν μακριά από οργανωμένη, παράνομη και αποτελεσματική δράση.
Οι δομές του κόμματος είχαν κομματιαστεί, τα στελέχη ήταν στις φυλακές ή
11
Το 1932 το ΚΚ Γερμανίας έβγαινε από μια περίδο εκκαθαρίσεων. 4-5% ήταν στο Κόμμα
από την ίδρυσή του δώδεκα χρόνια πριν και πάνω από 40% λιγότερο από ένα χρόνο.
12
εξόριστοι, οι οπαδοί παρακολουθούνταν. Αλλά γρήγορα παράνομες οργανώσεις

του κόμματος ανασυγκροτήθηκαν, για να διαλυθούν και πάλι να ανασυγκροτη-
θούν.
13
14
Κεφάλαιο 3
Στην εξορία, στην Ισπανία
Παρ΄ όλο που οι μισοί από τους ηγέτες του ΚΚ Γερμανίας είχαν συλληφθεί και
φυλακιστεί στους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτη του 1933, πολλές δεκάδες ηγετών
και πολλές δεκάδες μεσαίων στελεχών και μελών-οπαδών, πέτυχαν να ξεφύγουν
από τα κυνηγητά περνώντας στο εξωτερικό.
Το μεγαλύτερο αριθμό Γερμανών πολιτικών προσφύγων τον δέχτηκε η Γαλ-
λία -περίπου 30.000 το καλοκαίρι του 1933. Στη Γαλλία εγκαταστάθηκε η
ηγεσία εξωτερικού του Κόμματος στα μέσα του Μάη του 1933, την οποία α-
κολούθησε το ανασυγκροτημένο Πολιτικό Γραφείο. Ορισμένοι δρούσαν εκεί
σε μια μισοπαράνομη κατάσταση, όπως ο Βίλχελμ Πικ, ο Βίλχελμ Φλορέν, ο
Φράντς Ντάλεμ, άλλοι, οργάνωσαν ανοιχτά με επιτυχία την αντιφασιστική προ-
παγάνδα στην καπιταλιστική Ευρώπη, όπως οι παλιοί βουλευτές του ΚΚΓ Πωλ
Σβενκ και Βίλλυ Μούζεμπεργκ.
Αυτός ο τελευταίος ήταν επίσης γραμματέας της Κόκκινης Διεθνούς Βοή-
θειας, που ήταν οργάνωση της Κομιντέρν, η οποία οργάνωνε τη βοήθεια προς
τους πολιτικούς κρατουμένους. Η βοήθεια στους αντιχιτλερικούς πρόσφυγες
υπήρξε η μεγαλύτερη εκστρατεία της Διεθνούς Κόκκινης Βοήθειας από την
εποχή των Σάκκο και Βαντσέτι.
Οι κυριότερες εκστρατείες ήταν η σχετική με τη δίκη της Λειψίας κατά
του Δημητρώφ για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, εκείνη με την απαίτηση α-
πελευθέρωσης του Τέλμαν και εκείνη που κατήγγειλε το θάνατο του ΄Αλμπερτ
Φουνκ. Ο ΄Αλμπερτ Φουνκ είχε πετύχει να αναδιοργανώσει την οργάνωση του
ΚΚ Γερμανίας στο Ντόρτμουντ, την οποία είχε διαλύσει η Γκεστάπο στα τέλη
του Μάρτη, συλλαμβάνοντας περίπου 300 κομμουνιστές της πόλης.
Ο Φουνκ πιάστηκε με τη σειρά του στις 16 Απρίλη του 1933. ΄Αντεξε
στα βασανιστήρια για δέκα μέρες, χωρίς να μαρτυρήσει τίποτα, αλλά τελικά
φοβούμενος ότι δεν θα μπορούσε ν΄ αντέξει περισσότερο, επωφελήθηκε μιας
απροσεξίας των δημίων του και αυτοκτόνησε πηδώντας από ένα παράθυρο από
ύψος 18 μέτρων.
15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ, ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ
Λίγες εβδομάδες αργότερα, το Ρουρ πλημμύρισε από χιλιάδες προκηρύξεις

με τη φωτογραφία του Φουνκ και η περίπτωσή του υπήρξε η αιχμή της αντιχι-
τλερικής εκστρατείας στο εξωτερικό.
Η επιτροπή για την απελευθέρωση του Τέλμαν που δημιουργήθηκε στο Πα-
ρίσι τον Μάρτη του 1934 κυκλοφόρησε τον πρώτο χρόνο της δράσης της 20.000
φυλλάδια, 10.000 παρτιτούρες του ύμνου του Τέλμαν, 30.000 σήματα, 32.000
ταχυδρομικές κάρτες, τρεις δημοσιεύσεις 150.000 συνολικά αντιτύπων, 260.000
προκηρύξεις, 15.000 αφίσες κλπ. Από την άλλη οργάνωσε ένα μεγάλο αριθ-
μό συγκεντρώσεων, όπου συγκεντρώθηκαν πάνω από 100.000 άνθρωποι, μόνο
του 1935, απέλυσε εκατοντάδες μπαλόνια στη Γερμανία όπου ήταν γραμμένο
«Ελευθερία στον Τέλμαν», έστειλε αντιπροσωπείες, οργάνωσε μια αντιδίκη με
300 νομικούς και έκανε άλλες ενέργειες.
Οι ναζί ανακοίνωσαν πολλές φορές δημόσια δίκη για τον Τέλμαν, αλλά η
προπαγάνδα τους είχε υποστεί φοβερή γελοιοποίηση στη δίκη της Λειψίας. Σε
αυτή τη δίκη, η οποία έμεινε σαν παράδειγμα, ο κατηγορούμενος έγινε κα-
τήγορος. Μπροστά στο διεθνή τύπο, ο Δημητρώφ πέτυχε να καταδείξει τις
μηχανορραφίες των ναζί, να ξεσκεπάσει τον Γκαίρινγκ που πήγε να καταθέσει
ως μάρτυτας κατηγορίας.
Η άκαμπτη στάση του Τέλμαν φόβισε τους ναζί για ένα νέο φιάσκο σαν
αυτό της Λειψίας και εγκατέλειψαν το σχέδιό τους για μια δίκη σαν μεγάλο
θέαμα.
Δίκτυα απόδρασης οργανώθηκαν και το ΚΚ Γερμανίας οργάνωσε σπουδαίες
και σημαντικές παράνομες οργανώσεις στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ολλανδία,
την Τσεχοσλοβακία, τη Δανία, τη Σουηδία, την Ελβετία, το Λουξεμβούργο.
Αυτές οι οργανώσεις έστελναν αντιπροσώπους για να ανασυγκροτήσουν τις ορ-
γανώσεις του Κόμματος και για να τις εφοδιάσουν με τα μέσα πολιτικής δράσης,
προκηρύξεις, φυλλάδια, ιδιαίτερα δημοσιεύσεις με ανώδυνη κάλυψη εξωφύλλου,
ή εφοδιάζοντάς τες με συνάλλαγμα.
Για παράδειγμα, η οργάνωση του Βελγίου τύπωνε στις Βρυξέλλες μια από
τις εκδόσεις του οργάνου του ΚΚ Γερμανίας, την «Κόκκινη Σημαία» και χρη-
σιμοποιούσε τις θαλάσσιες συγκοινωνίες μεταξύ Αμβέρσας και Γερμανίας για
τη διείσδυση αντιπροσώπων και υλικού στο Ράιχ.[21] Επρόκειτο για δραστη-
ριότητα που στοίχιζε πολύ σε στελέχη, γιατί η καταπίεση δεν μειωνόταν και
εκατοντάδες στελέχη έπεσαν στις παγίδες της Γκεστάπο.
Λίγες μήνες μετά το μεγάλο κύμα συλλήψεων, το Κόμμα είχε πετύχει την
απόδραση δεκάδων κρατουμένων στελεχών του. ΄Ετσι πέτυχε στις 9 του Μάη
του 1933 να δοθεί μια λίμα στο βουλευτή του ΚΚΓ Χανς Μπάιμλερ στο κελί
του στο τμήμα καταδικασμένων σε θάνατο στο Νταχάου, για να λιμάρει τα
κάγκελα του κελιού του και σανίδες για να περάσει τα συρματοπλέγματα. Στη
συνέχεια τον Μπάιμλερ τον παρέλαβε ένα δίκτυο απ΄ έξω και τελικά έφτασε στη
Γαλλία.
16
Οι κομμουνιστές δραπέτες έφεραν γρήγορα στη Δύση τις πρώτες πληρο-

φορίες σχετικά με τα ναζιστικά στρατόπεδα. ΄Αλλο παράδειγμα είναι αυτό του
΄Εγκον ΄Ερβιν που δημοσιεύτηκε στην «Ουμανιτέ» στις 23 του Μάρτη του 1933.
Είναι οι κομμουνιστές του Γερμανικού Κόμματος που σχημάτισαν την πρώ-
τη διεθνή αντιφασιστική μονάδα στην Ισπανία, τη «Φάλαγγα Τέλμαν». ΄Ηταν
το γερμανικό τάγμα «΄Εντγκαρ Αντρέ» της ΧΙ Ταξιαρχίας,1 η πρώτη διεθνής
μονάδα που στάλθηκε στο Μέτωπο. Το τάγμα αυτό πήρε τον Οκτώβρη το ό-
νομα ενός από τους ηγέτες του Στρατιωτικού Μηχανισμού του ΚΚ Γερμανίας,
ο οποίος είχε φυλακιστεί και βασανιζόταν από το 1933.
Με την εμπλοκή του στις μάχες το τάγμα αυτό, μέσα σε λίγες μέρες έχασε
στη Μαδρίτη του ένα τρίτο των ανδρών του και δυο εβδομάδες αργότερα ο ΄Εντ-
γκαρ Αντρέ αποκεφαλίστηκε στο Βερολίνο. Το γερμανικό τάγμα, διοικούμενο
από τον κομμουνιστή συγγραφέα Λούντβιχ Ρεν2 αποτέλεσε το σκληρό πυρή-
να της ΧΙΙ Ταξιαρχίας η οποία συμμετείχε λίγες μέρες αργότερα στις μάχες,
πρώτα στο Θέρο ντε λος ΄Αντζελες και στη συνέχεια στις μάχες της Πανεπι-
στημιούπολης της Μαδρίτης. Επίτροπος της ταξιαρχίας ήταν ο κομμουνιστής
συγγραφέας Γουσταύος Ρέγκλερ.3 Επίσης βρίσκουμε τον δραπέτη βουλευτή
Χανς Μπάιμλερ ο οποίος ανέλαβε ταυτόχρονα πολιτικός Επίτροπος του τάγ-
ματος «Τέλμαν» και γενικός πολιτικός Επίτροπος για όλους τους Γερμανούς
μαχητές στην Ισπανία. Σκοτώθηκε σε μάχη στην Μαδρίτη το Δεκέμβρη του
1936 και τη θέση του πήρε ένας άλλος βουλευτής του ΚΚΓ, ο Φραντς Ντάλεμ.
΄Ενας άλλος από τους ηγέτες του «Στρατιωτικού Μηχανισμού» του ΚΚΓ,
ο Βίλχελμ Τσάισσερ, που είχε σπουδάσει στη Στρατιωτική Ακαδημία της Μό-
σχας, διοίκησε την ΧΙΙΙ Ταξιαρχία με το ψευδώνυμο «στρατηγός Γκόμεζ».4
Συνολικά 5.000 Γερμανοί πολέμησαν με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Μεταξύ
αυτών 1700-1800 ήταν μέλη του ΚΚ Γερμανίας, 1.000 των μικρότερων κομμά-
1
΄Εξι μήνες αργότερα, τον Ιούνη του 1937, αυτή η μονάδα θα συγκεντρώσει όλους τους
Γερμανούς μαχητές των Διεθνών Ταξιαρχιών, δηλαδή των ταγμάτων «Τέλμαν», «Αντρέ» και
«Μπέιμλερ». Θα διοικηθεί έκτοτε από τον Ριχάρδο Στάιμερ ή «συνταγματάρχη Ριχάρδο»,
ένα στέλεχος του ΚΚ Γερμανίας, ο οποίος είχε διευθύνει το Συνδικάτο των εργατών ξύλου
στη Γερμανία. Ο Στάιμερ μετά τον πόλεμο είχε σημαντικές θέσεις στη Λαϊκή Αστυνομία της
Ανατολικής Γερμανίας.
2
Μόνιμος λοχαγός το 1914-18, ο Λούντβιχ Ρεν είχε γράψει ένα πασίγνωστο αντιμιλιτα-
ριστικό μυθιστόρημα, το «Krieg». Επωφελήθηκε από την κράτησή του για να τελειοποιήσει
τις στρατιωτικές το γνώσεις και με την απελευθέρωσή του το 1936 έφυγε για την Ισπανία
μέσω Σουηδίας. ΄Εκανε το Τάγμα «Τέλμαν» ένα παράδειγμα αποτελεσματικότητας.[22]
3
Ο Γκούσταβ Ρέγκλερ τραυματίστηκε το Μάη του 1937 στη μάχη της Χουέσκα από
έκρηξη μιας οβίδας, η οποία σκότωσε τον διοικητή και τον γιατρό της ΧΙΙης Ταξιαρχίας,
το στρατηγό Λούκακς και το γιατρό Χέιλμπρουν και τραυμάτισε το σοβιετικό στρατηγό
Μπάτοφ. Ο Ρέγκλερ αντικαταστάθηκε από τον Χάινριχ Ράου, ο οποίος μετά τον πόλεμο θα
γίνει αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ανατολικής Γερμανίας.
4
Ο Βίλχελμ Τσάισσερ μετά τον πόλεμο θα γίνει υπουργός Κρατικής Ασφάλειας της Γερ-
μανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας.
17
των της αριστεράς SAP και KPD(O) και 700-800 μέλη του Σοσιαλδημοκρατι-
κού Κόμματος. Από αυτούς όλους σκοτώθηκαν οι 2.000.[23]
Τα νούμερα αυτά αφορούν μόνο τις Διεθνείς Ταξιαρχίες και δεν αναφέρον-
ται στη συνολική συμμετοχή των Γερμανών στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
΄Ηταν πολυάριθμοι στα δίκτυα που εφοδίαζαν με οπλισμό την Ισπανική Δημο-
κρατία και που έκαναν σαμποτάζ στον οπλισμό που προοριζόταν για τους φασί-
στες, ανήκοντας στις υπηρεσίες Ασφαλείας, την ισπανική SIM και τη σοβιετική
NKVD. Με κίνδυνο της ζωής τους και καμιά φορά χάνοντας τη ζωή τους δρού-
σαν συνωμοτικά με αξιοσημείωτα αποτελέσματα στα πληρώματα του γερμανικού
εμπορικού στόλου. ΄Ετσι τα πληρώματα έξι καραβιών, των «΄Ενρικα», «Καινιγκ-
στάιν», «Μελίλα», «Λάσμπεκ», «Ποσειδών» και «Πρωσία» αρνήθηκαν ανοιχτά
να μεταφέρουν φορτία οπλισμού στα ισπανικά λιμάνια των φρανκιστών.[24]
Επίσης οι Γερμανοί κομμουνιστές ήταν δραστήριοι στο Σώμα των Παρτιζά-
νων του Λαϊκού Στρατού. Το Σώμα αυτό έστελνε πίσω από τις γραμμές των
φασιστών ομάδες κομάντο με συγκεκριμένες αποστολές σαμποτάζ και πληρο-
φοριών. Ο σοβιετικός σύμβουλος Βαουπσάσοβ, ο οποίος είχε σταλεί ως εκπαι-
δευτής στους παρτιζάνους, αναφέρει στα απομνημονεύματά του για ένα τμήμα
καταδρομέων που το αποτελούσαν αποκλειστικά γερμανοί κομμουνιστές το ο-
ποίο είχε επικεφαλής έναν εργάτη σιδηρουργό που είχε ξεφύγει από τις συλλή-
ψεις της Γκεστάπο. Μόνο σε μια αποστολή, το τμήμα αυτό το Δεκέμβρη του
1937, οδηγούμενο από έναν ισπανό της περιοχής ανατίναξε έξι καμιόνια φορ-
τωμένα με στρατό στο δρόμο Χουέσκα-Χάκα σκοτώνοντας πολλούς φασίστες,
επιστρέφοντας με αιχμαλώτους και διάφορα έγγραφα.5 [25]
Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες πρέπει να προστεθεί και η πολιτική δρα-
στηριότητα στο εσωτερικό της Γερμανίας σχετικά με το ισπανικό ζήτημα: Από
το 1936 παράνομοι έρανοι χρημάτων για την Ισπανία οργανώθηκαν στη Βαυα-
ρία, τη Σιλεσία, τη Ρηνανία.
Στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, 1.500 Γερμανοί βγήκαν
από τη Γερμανία για να πολεμήσουν το φασισμό στην Ισπανία. Η Γκεστάπο
συνέλαβε και εξόρισε 3.000 Γερμανούς, κομμουνιστές και σοσιαλιστές λόγω
των εχθρικών εκδηλώσεων για την αποστολή της «Λεγεώνας Κόνδορ» στο
πλευρό του Φράνκο.
Τον Ιανουάριο του 1937 ένας ραδιοφωνικός σταθμός βραχέων κυμάτων α-
κουγόταν σε όλη τη Γερμανία. Μετέδιδε στα 29,8 κύματα. Οι εκπομπές κατάγ-
γειλαν τη χειροτέρευση της ζωής των εργατών, τη διαφθορά, την πολεμοκαπη-
λία, τον αντισημιτισμό, την επέμβαση στην Ισπανία, κατάγγειλαν ονομαστικά
τους χαφιέδες της Γκεστάπο, έκαναν απολογισμό των αγώνων και μετέδιδαν
δηλώσεις διακεκριμένων αντιφασιστών. Ο ραδιοσταθμός αυτός απέκτησε μεγά-
5
Ο Βαουπσάσοφ ήταν σοβιετικός αξιωματικός της NKVD, ειδικευμένος στον ανταρτοπό-
λεμο και στον Ισπανικό Δημοκρατικό Στρατό είχε το βαθμό του ταγματάρχη.
18
λη λαϊκή συμπάθεια, της οποίας δίνει αναφορά ο ανταποκριτής μιας νορβηγικής

εφημερίδας: «Παντού στη Γερμανία, στα εργαστήρια, στις αποθήκες, στα οι-
νοπωλεία, στις πολυκατοικίες, μιλούν τώρα για τον μυστηριώδη αριθμό 29,8.
Βλέπει κανένας τον αριθμό αυτό στους τοίχους και στους φράχτες. Στους τοί-
χους των σπιτιών είναι γραμμένος ο αριθμός αυτός με κιμωλία και οι άνθρωποι
αλληλοκοιτάζονται όταν βλέπουν αυτόν τον περίεργο δεκαδικό αριθμό. Κλείνουν
το μάτι και καταλαβαίνουν (...) Παρ΄ όλο που πρόκειται για ραδιοσταθμό του Κομ-
μουνιστικού Κόμματος, αποφεύγει την παρουσίαση αποκλειστικά της πολιτικής
του Κομμουνιστικού Κόμματος. ΄Ετσι ο ραδιοσταθμός γίνεται ο εκπρόσωπος
όλης της γερμανικής αντιπολίτευσης.»
Οι παπάδες της Κολωνίας στενογράφησαν το λόγο του Χάινριχ Μαν που
μεταδόθηκε από τον «29,8» και τον μοίρασαν στις ενορίες τους. Το περιεχό-
μενο μιας εκπομπής του «29,8» για τον Τέλμαν αναπαράχθηκε σε προκηρύξεις
και μοιράστηκε στα εργοστάσια του Βερολίνου. Η Γκεστάπο άρχισε έλεγχο
των ακροατών, καταγράφοντας τους ιδιοκτήτες ραδιοφώνων που μπορούσαν να
πιάσουν τα βραχέα κύματα και ο τύπος ανακοίνωσε πολλές συλλήψεις πολιτών
που άκουγαν το «29,8».
Οι ναζί εγκατέστησαν στην Ανατολική Πρωσία έναν ισχυρό πομπό για να
σκεπάσουν τις εκπομπές, αλλά ο ραδιοσταθμός εξέπεμπε λίγο πριν ή λίγο μετά
το «29,8» και έτσι ήταν δυνατό να ακούγεται.
Τελικά οι ναζί εγκατέστησαν τρεις άλλους ισχυρούς ραδιοπομπούς και έ-
τσι μπόρεσαν να σκεπάσουν τις «παράνομες» εκπομπές του Κομμουνιστικού
Κόμματος Γερμανίας.6 [26]
Η οργάνωση του ΚΚ Γερμανίας δέχθηκε ένα ισχυρό χτύπημα το Σεπτέμ-
βρη του 1939. Με την κήρυξη του πολέμου, η γαλλική αστυνομία συνέλαβε
όλους τους Γερμανούς και Αυστριακούς πολίτες, 18.000 πρόσωπα, καθώς και
πρόσφυγες, Εβραίους και αντιφασίστες στην πλειονότητά τους.
Οι κυριότεροι ηγέτες του ΚΚ Γερμανίας στη Γαλλία βρέθηκαν φυλακισμέ-
νοι, όπως ο Φραντς Ντάλεμ, Πωλ Μέρκερ, Γκέοργκ Στίμπι, Αδόλφος Ντέτες
και άλλοι. Η ηγεσία του ΚΚΓ ξαναοργανώθηκε το 1939 στη Μόσχα, αυτή τη
φορά από τους Βίλχελμ Πηκ7 και Βάλτερ Ούλμπριχτ8 , αλλά το Κόμμα βρισκό-
6
Κατά τον Ζιλμπέρ Μερλιό[27], ο ραδιοσταθμός ήταν εγκατεστημένος στην Δημοκρατική
Ισπανία.
7
Ο Βίλχελμ Πηκ πρώτα πήγε στην Πράγα. Συνάντησε τον Βάλτερ Ούλμπριχτ στο Παρίσι
το 1936. Ο Πηκ θα γίνει ο πρώτος αρχηγός του Κράτους της Γερμανικής Λαοκρατικής
Δημοκρατίας (Ανατολικής Γερμανίας).
8
Ο Βάλτερ Ούλμπριχτ ήταν βουλευτής του ΚΚ Γερμανίας στο Ράιχσταγκ. Αντιπροσώ-
πευε το κόμμα στην Εκτελεστική Επιτροπή της Κομιντέρν. ΄Οντας Γραμματέας της Κεντρικής
Επιτροπής διέφυγε στο Παρίσι και μετά στην Πράγα. Είχε σημαντικές αρμοδιότητες στην
NKVD στην Ισπανία κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Μετά την ίδρυση της Γερμανικής Λαο-
κρατικής Δημοκρατίας, στις 7 Οκτώβρη του 1949 έγινε αντιπρόσωπος του Προέδρου στο
Υπουργικό Συμβούλιο και το 1953 έγινε πρόεδρος του Κρατικού Συμβουλίου. ΄Εγινε αρχη-
19
ταν ακόμη σε πλήρη αναδιοργάνωση όταν ο χιτλερικός κεραυνοβόλος πόλεμος

έπεσε πάνω στη Δυτική Ευρώπη.
γός του Κράτους της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας μετά το θάνατο του Βίλχελμ
Πηκ.
20
Κεφάλαιο 4
Οι παράνομες Οργανώσεις του

Κομμουνιστικού Κόμματος
στο εσωτερικό της Γερμανίας
Μια αναφορά της Αστυνομίας του Βισμπάντεν σημειώνει το 1935: «...επιβε-

βαιώνεται ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα διαθέτει ένα επιτελείο αφοσιωμένων
συνεργατών με αξιοσημείωτες ικανότητες, οργανωτικές και τακτικής, οι οποί-
οι παρά την πιο αυστηρή παρακολούθηση, πέτυχαν σε ορισμένες περιοχές να
ξαναδημιουργήσουν με σχετική επιτυχία παράνομες οργανώσεις».
΄Ηδη από το Μάρτη του 1933 ο κομμουνιστικός τύπος εκδίδεται παράνομα
στη Γερμανία και στο εξωτερικό: «Η Ηχώ του Ρουρ», «Η Λαϊκή Εφημερίδα
του Αμβούργου», «Η Κόκκινη Σημαία», που εκδίδονται σε δεκάδες χιλιάδες
αντίτυπα ενώ η «Κόκκινη Νεολαία Εφόδου» (Γιούγκστουρμ) μοιράζει 20.000
φυλλάδια μόνο στο Σαξ.
΄Οταν ο Ντάνιελ Γκέρεν επισκέφτηκε το Μάη του 1933 τις λαϊκές συνοικίες
του Αμβούργου και της Αλτόνα, οι οργανώσεις διένειμαν τον κομματικό τύπο
και έβλεπε κανένας φρεσκογραμμένους στους τοίχους και τα πεζοδρόμια, «Ο
κομμουνισμός ζει», «Ψόφος στον Χίτλερ», «Ζήτω η Επανάσταση».[28]
Το Μάη η Γκεστάπο διαπιστώνει στις αναφορές τις ότι παρά τις συλλήψεις
και τις ποινές που επιβλήθηκαν στους κομμουνιστές, «υπάρχουν πάντα άνθρωποι
πρόθυμοι να αναλάβουν παράνομη δραστηριότητα» και ότι «το ΚΚΓ διαθέτει
τεράστιο μηχανισμό αξιόλογων στελεχών που πετυχαίνουν στην επαρχία να
ανασυγκροτήσουν το μηχανισμό του Κόμματος».
Αυτό το χρόνο 10-12.000 αντίτυπα της «Κόκκινης Σημαίας» εκδίδονταν
τρεις φορές το μήνα από ένα παράνομο τυπογραφείο στο Σόλινγκεν. Αλλά η
αναδιοργάνωση του Κόμματος ήταν μια διαδικασία μακρά που κόστιζε και όπως
έχει ήδη αναφερθεί, μια τοπική επαρχιακή οργάνωση, μόλις ανασυγκροτούνταν,
διαλυόταν από τη Γκεστάπο με μια συνεχώς αυξανόμενη ωμότητα και αποτελε-
21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
σματικότητα.
Σύμφωνα με τον Βίλχελμ Πηκ, τον Οκτώβρη του 1935 στους 422 ηγέτες
του Κόμματος το 1933, 219 ήταν φυλακισμένοι, 24 είχαν εκτελεσθεί, 125 είχαν
φύγει στο εξωτερικό –μεταξύ αυτών και ο Πηκ, που εκείνη την εποχή καθο-
δηγούσε την οργάνωση του ΚΚΓ στην Πράγα– 41 είχαν αποχωρήσει από το
Κόμμα και 13 καθοδηγούσαν την Αντίσταση στο εσωτερικό της Γερμανίας.[29]
Το 1936 η Γκεστάπο συνέλαβε 11.678 κομμουνιστές και μεταξύ αυτών τον
Βίλχελμ Φιρλ, ο οποίος συντόνιζε τη δραστηριότητα του Κόμματος στο εσω-
τερικό της χώρας.1 Την ίδια περίοδο η αστυνομία συνέλαβε 1.374 σοσιαλιστές.
Τα αρχεία της Γκεστάπο αποκαλύπτουν ότι το χρόνο αυτό, οι άνθρωποί της
κατέσχεσαν 1.643.200 φύλλα εφημερίδων, προκηρύξεις και κομμουνιστικά φυλ-
λάδια! Και πρόκειται μόνο για το υλικό που πιάστηκε. Φυσικά η ποσότητα του
παραχθέντος υλικού ήταν πολύ μεγαλύτερη.
Το καθεστώς ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένο από τις αποκαλύψεις σχετικά με τη
διαφθορά των ναζί ηγετών «που κάνουν τα κομμουνιστικά γραπτά να είναι πολύ
πιο ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες του νόμιμου τύπου», όπως αναγνωρίζει
μια αναφορά της Γκεστάπο το 1935.
Για παράδειγμα στο Ντόρτμουντ, όπου ο ΄Αλμπερτ Στότζελ και ο Βίλχελμ
Σαντ είχαν αντικαταστήσει τον ΄Αλμπερτ Φουνκ, η τοπική οργάνωση του ΚΚΓ
εξέδιδε δυο εφημερίδες στο εξωτερικό, που εισάγονταν στη Γερμανία λαθραί-
α, καθώς και δυο εφημερίδες που τυπώνονταν επιτόπου. Η οργάνωση των
Στότζελ-Σαντ εξαρθρώθηκε τον Ιανουάριο του 1934 με πάνω από 300 συλλή-
ψεις. Το 1935 η οργάνωση ξαναδημιουργήθηκε για τρίτη φορά και ο παράνομος
κομμουνιστικός τύπος κυκλοφόρησε πάλι στην πόλη.
Για να δείξει ότι δεν είχε συνταχθεί όλη η Γερμανία πίσω από τον Χίτλερ, το
ΚΚ Γερμανίας σχεδίασε μια εκστρατεία ταραχών και απεργιών κατά τη διάρκεια
των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου το 1936. Η Γκεστάπο είχε προβλέ-
ψει μια τέτοια επίθεση, όπως δείχνει μια αναφορά που βρέθηκε στα αρχεία της:
«Δεδομένου ότι υπάρχει ακόμα στο Βερολίνο μια δυνατή κεντρική παράνομη
οργάνωση, αυτή θα προσπαθήσει να εφοδιάσει τις μικρότερες υπό τον έλεγχό
της οργανώσεις με ανάλογο προπαγανδιστικό υλικό και με τις ανάλογες αποτε-
λεσματικές οδηγίες».[30]
Η Γκεστάπο πραγματοποίησε λοιπόν συλλήψεις με στόχο κυρίως τους ερ-
γάτες που ήταν μέλη των αθλητικών οργανώσεων του ΚΚ Γερμανίας. Παρ΄
όλα αυτά τα προληπτικά μέτρα, οι μαρτυρίες των ξένων τουριστών και οι ανα-
φορές της αστυνομίας περιγράφουν πάρα πολλά επεισόδια: Ναζιστικές σημαίες
κατεβασμένες και καμένες, κομμουνιστικά συνθήματα που ακούγονταν μέσα
στο πλήθος ή γραμμένα στους τοίχους, διανομή προκηρύξεων, απεργίες σε ε-
πιχειρήσεις. ΄Ετσι οι κομμουνιστές έθεσαν σε κατάσταση απεργίας το μεγάλο
1
Ο Βίλχελμ Φριλ εκτελέστηκε τον Αύγουστο του 1937.
22
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
εργοστάσιο αυτοκινήτων «΄Αουτο-Ουνιόν» του Βερολίνου. Ενδιαφερόμενο για

την Ολυμπιακή του προπαγάνδα το καθεστώς, παραχώρησε αύξηση των μισθών
στους απεργούς, αλλά στη συνέχεια εφαρμόστηκε βίαιη καταπίεση εναντίον
τους.
Από το 1933 έως το 1939 ένα εκατομμύριο Γερμανοί είχαν ανακριθεί και
275.000 είχαν καταδικαστεί σε 600.000 χρόνια φυλακή για αντιφασιστική δρα-
στηριότητα. Υπήρχαν μόνιμα 150.000-300.000 Γερμανοί στα Στρατόπεδα Συγ-
κέντρωσης, χωρίς να υπολογίζονται οι κρατούμενοι για φυλετικούς λόγους. Για
παράδειγμα, το 1939 υπήρχαν 112.000 άτομα στις φυλακές καταδικασμένα για
πολιτικούς λόγους, 27.000 «πολιτικοί» κρατούμενοι αναμένοντας τη δίκη τους
και 160.000 άλλοι κλεισμένοι στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης χωρίς δίκη.
Η καταπίεση «ριζοσπαστικοποίειται». Η πρώτη επίσημη εκτέλεση γυναίκας
έγινε το 1938. Πρόκειται για τη Λιζελότε Χέρμαν, φοιτήτρια, κομμουνίστρια
από τη Στουτγκάρδη, μητέρα δυο μικρών παιδιών. Μέχρι τότε οι επίσημες
εκτελέσεις κομμουνιστών ανέρχονταν σε 95 και οι εκτός δίκης εκτελέσεις σε
πολλές χιλιάδες.
Φυσικά, η έννοια εκτός δίκης δεν σήμαινε πολλά πράγματα αναφορικά με
το Τρίτο Ράιχ, δεδομένου ότι ο διάσημος νομομαθείς ναζί Τέοντορ Μάουνζ,
καθηγητής του Δημοσίου Δικαίου στο Φρίμπουργκ είχε δώσει στο νόμο τον
παρακάτω ορισμό: «Ο νόμος είναι το περίγραμμα που διατυπώθηκε από το Φύ-
ρερ και συνεπώς η έκφραση της πειθαρχίας της ζωής της γερμανικής ράτσας.
Το περίγραμμα που διατυπώθηκε από τον Φύρερ είναι οι ανώτατος νόμος του
δικαίου».2
Αλλά η προσπάθεια της ανασύνταξης δεν σταμάτησε και το 1939 το ΚΚΓ
είχε στο εσωτερικό της Γερμανίας 3.000 οργανωμένους και δραστήριους παρα-
νόμους, στηριζόμενο σε χιλιάδες συμπαθούντες. Το μαρτυρούν και οι αναφορές
που βρέθηκαν στα αρχεία της Γκεστάπο: «Η κομμουνιστική δραστηριότητα α-
σκείται, όπως το έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές, στις επιχειρήσεις (...) Οι
παρατηρήσεις που έγιναν παλαιότερα σχετικά με την κομμουνιστική δραστηριό-
τητα στους τόπους όπου συγκεντρώνονται μεγάλες μάζες εργατών –εργοτάξια
στους αυτοκινητόδρομους και εποχιακοί στα εργοστάσια Φολξβάγκεν– ενδιαφέ-
ρουν τώρα τα εργοτάξια του Δυτικού Τείχους3 και κατά ένα μέρος τα ορυχεία.»
Η οργάνωση του Βερολίνου του ΚΚΓ, που καθοδηγούνταν από τον Βίλυ
Γκαλ, εξαρθρώθηκε από τη Γκεστάπο τον Ιανουάριο του 1940. Ο Βίλυ Γκαλ
εκτελέστηκε στις 25 Ιούλη του 1941. Αυτή αναδιοργανώθηκε από τον Ρού-
2
Αυτό το «σπαθί του Δικαίου», που ήταν ο δόκτωρ Μάουνζ, συνέχισε μετά τον πόλεμο
στην Ομοσπονδιακή Γερμανία την «λαμπρή του καριέρα». Καθηγητής του Δημοσίου Δικαίου
στο Μόναχο, μέλος του Προεδρείου του Ινστιτούτου Πολιτικής και Δημοσίου Δικαίου και
το 1957 ως το 1964 υπουργός Πολιτισμού στο Ομόσπονδο Κράτος της Βαυαρίας.
3
Βέστβαλ ονομαζόταν επίσημα η αμυντική γραμμή, γνωστή στη Δύση ως «Γραμμή Ζίγ-
κφριντ».
23
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
ντολφ Χαλλμέγιερ το 1941. Η εφημερίδα «Η Κόκκινη Σημαία», όργανο του

Κόμματος, εκδιδόταν παράνομα στο Βερολίνο. Η νέα αυτή οργάνωση εξαρ-
θρώθηκε με τη σειρά της, ύστερα από δυο χρόνια έντονης δραστηριότητας. Τα
στελέχη της εκτελέστηκαν λίγο μετά τη σύλληψή τους, ο ίδιος ο Χαλλμέγιερ,
ο Χάινζ Κάπελλε, ο ΄Εριχ Ζίγκλερ, ο Ρόμπερτ Ούχρινγκ και άλλοι επικεφαλείς
ομάδων και δικτύων.4
Ακόμα μια φορά μια νέα οργάνωση δημιουργήθηκε από τους Βίλχελμ Κνό-
χεν και ΄Αλφρεντ Κόβαλκε, η οποία με τη σειρά της θα εξαρθρωθεί τον Ιανουάριο
του 1943. Στην πραγματικότητα η συνωμοτική δράση δεν σταμάτησε ποτέ. Το
1942 στο Βερολίνο, στη διάρκεια της μεγάλης αντικομμουνιστικής ΄Εκθεσης
με τίτλο «Ο Σοβιετικός παράδεισος» στο Λούστγκαρντεν, ομάδες αφισοκολλη-
τών5 με ένοπλη προστασία, κάλυψαν τους τοίχους της πόλης με την απάντηση:
«Ο ναζιστικός παράδεισος - Πόλεμος - Πείνα - Ψέμα - Γκεστάπο. Για πόσο
ακόμα;» Ταυτόχρονα με αυτή την ενέργεια, μια ομάδα νέων εβραίων κομμου-
νιστών εργατών στη Ζήμενς, οδηγούμενη από τον Χέρμπερτ Μπάουμ, πέτυχε
να τοποθετήσει δυο εμπρηστικούς εκρηκτικούς μηχανισμούς στο περίπτερο της
΄Εκθεσης, το οποίο οι πυροσβέστες του Βερολίνου μόλις πρόλαβαν να γλιτώ-
σουν. Αυτή η ομάδα υπήρχε από το 1933. Είχε αντέξει σε κύματα συλλήψεων,
το 1935 και το 1938. Το 1941 είχε περίπου 100 αντιστασιακούς. Μετά την ε-
ξάρθρωσή της, 22 μέλη αυτής της ομάδας αποκεφαλίστηκαν και άλλοι πέθαναν
στα διάφορα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης.
Στο Βερολίνο πάντα, ο Βίλχελμ Μπέουτελ, ηγέτης της «Κόκκινης Βοή-
θειας», ο οποίος γύρισε το 1942 στη Γερμανία, αναδημιούργησε αυτή την ορ-
γάνωση υποστήριξης στα θύματα της καταπίεσης. Πιάστηκε από τη Γκεστάπο
το 1943 και εκτελέστηκε το 1944.
Η βερολινέζικη οργάνωση του ΚΚ Γερμανίας επωφελήθηκε από τις εξαιρε-
τικές ικανότητες του ΄Αντον Σάεφκοβ. Ο Σάεφκοβ ήταν παλαιός ηγέτης του
4
Μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας ο Χέινζ Κάπελε είχε συμμετάσχει στην ανασύνταξη
της Οργάνωσης του Κόμματος μετά κατάληψη της εξουσίας από τους Ναζί. Πιάστηκε το
1934 και φυλακίστηκε για δυο χρόνια. Με την έξοδό του από τη φυλακή, οργανώνει μια
ομάδα από εξήντα νέους κομμουνιστές, η οποία προσκολλήθηκε στη βερολινέζικη οργάνωση
του Κόμματος. Ο ΄Αλμπερτ Ούχριγκ, για παράδειγμα, είχε συλληφθεί για πρώτη φορά του
1934 γιατί είχε οργανώσει κομμουνιστική αχτίδα στο εργοστάσιο ΄Οσραμ. Αποφυλακίστηκε
μετά 21 μήνες αναγκαστική εργασία, πήγε στην Πράγα, όπου δέχεται από την οργάνωση
του ΚΚ Γερμανίας την εντολή και τα μέσα-υλικά, επαφές να οργανώσει αχτίδα σε πολλές
βερολινέζικες επιχειρήσεις. Γυρίζει στη Γερμανία για να εκπληρώσει αυτή την αποστολή
και πετυχαίνει να δημιουργήσει μια οργάνωση με μια εικοσάδα αχτίδες σε επιχειρήσεις. Το
δίκτυο αυτό το 1941 συνδέεται με την οργάνωση Χαλεμέγιερ. Το Φεβρουάριο του 1942, η
οργάνωση χτυπήθηκε σκληρά, 200 μέλη της πιάστηκαν, από τους οποίους περισσότεροι από
50 αποκεφαλίστηκαν, αλλά μερικά τμήματα της οργάνωσης έμειναν άθικτα και συνέχισαν την
παράνομη δράση τους.
5
Είκοσι κατά τον [29], εξήντα κατά τον [31]. Ανήκαν στο δίκτυο Harnack/Schulze-
Boysen, cf. infr.
24
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
ΚΚΓ στη Δρέσδη και αργότερα στο Ρουρ. Είχε συλληφθεί το 1933 και είχε
βασανιστεί πολύ σκληρά. Μετά από δέκα χρόνια σε Στρατόπεδα Συγκέντρω-
σης δραπέτευσε και άρχισε τον παράνομο αγώνα. Το καλοκαίρι του 1944 η
οργάνωση «Σαέφκοβ» κάλυπτε παράνομες αχτίδες σε τριάντα επιχειρήσεις, με-
ταξύ τους τα μεγαλύτερα πολεμικά εργοστάσια: ΄Οσραμ, Τελεφούνκεν, AEG,
Χάσσε - Σρέντε, ΄Αργκους - Μοτόρεν, Ζήμενς και άλλες.
Η οργάνωση αυτή διατηρούσε σχέσεις με πολλούς κύκλους της αντιφασισι-
τικής αντιπολίτευσης σοσιαλδημοκρατών και αστών αλλά και με ομάδες αιχμα-
λώτων πολέμου, ιδιαίτερα με σοβιετικούς, που εργάζονταν και με την παράνομη
οργάνωση των κομμουνιστών φυλακισμένων στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης
του Ζαχσενχάουσεν. Ειδικευμένα και έμπειρα μέλη τύπωναν προκηρύξεις και α-
φίσες, εξασφάλιζαν τις επαφές, αποθήκευαν όπλα και πυρομαχικά, εξασφάλιζαν
την αντικατασκοπία και σαμποτάριζαν την παραγωγή.
Στο Ρουρ δρούσαν πολλές παράνομες οργανώσεις του ΚΚΓ, μια από αυτές
με καθοδηγητή τον Φραντς Τσίελασκο. Αυτός ο ανθρακωρύχος του Ρουρ είχε
μεταφερθεί και ριχτεί με αλεξίπτωτο στη Γερμανία από τη Σοβιετική αεροπορία.
Επιστρέφοντας στην περιοχή του συνδέθηκε ξανά με παλαιούς συντρόφους του
και δημιούργησε πάλι μια οργάνωση του ΚΚΓ, η οποία καλυπτόταν πίσω από μια
Αθλητική ΄Ενωση ποδηλατιστών, την οποία εξάρθρωσε η Γκεστάπο το 1943.
Την οργάνωση του Μπίελεφελντ ανέλαβε ο ΄Οττο Γκίεσεμαν, μετά την απο-
φυλάκισή του, είχε συλληφθεί μετά τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ. Εξαιρετικά
δραστήρια αυτή η οργάνωση, έδρασε ιδιαίτερα στα πολεμικά εργοστάσια Ντύρ-
κοπ. Εξαρθρώθηκε το 1942 με δώδεκα εκτελέσεις μελών της.
Το 1941 η κομμουνιστική Αντίσταση στο Ρουρ είχε αναδιοργανωθεί από
τον Βίλχελμ Κνόσελ. Παλαιό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής είχε διευθύνει
την οργάνωση του ΚΚΓ στο ΄Αμστερνταμ, πριν γυρίσει στη Γερμανία με άλλα
πέντε στελέχη ειδικευμένα στον παράνομο αγώνα. Πιάστηκε από την Γκεστάπο
το 1943 με άλλα 200 μέλη της οργάνωσής του και εκτελέστηκε το 1944 μαζί
με άλλους πενήντα συντρόφους του.
Στο Μανχάιμ η οργάνωση του ΚΚΓ με καθοδηγητή τον Γκέοργκ Λεχλέιτερ
έκανε για χρόνια δραστήρια Αντίσταση μέχρι την εξάρθρωσή της το 1942 και
την εκτέλεση τριάντα μελών της.
Επίσης, το 1942 εξαρθρώθηκε από τη Γκεστάπο η κομμουνιστική οργάνωση
του Ντούισμπουργκ. Πιάστηκαν καμιά εκατοστή μέλη και αρκετοί εκτελέστη-
καν, μεταξύ των οποίων οι Λουίζ Ρίεκε, Βίλυ Σενγκ, ΄Αντον Στουπ, ΄Αλμπερτ
Καμράντ, Φρίντριχ Καμλίετερ, Φέρντιναντ Ζάχνυ, Πωλ Βοντζίνσκυ και άλ-
λοι.6 [32] Αλλά, παρ΄ όλη την καταδίωξη και την καταπίεση, η Αντίσταση στο
Ρουρ, όπως και στο Βερολίνο, δε σταμάτησε ποτέ.
΄Αλλες οργανώσεις του ΚΚΓ δρούσαν στο Αμβούργο, στη Βαυαρία, στο
6
Ο Σαντόζ αφιερώνει είκοσι σελίδες, σε σύνολο 250, στην κομμουνιστική Αντίσταση.
25
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
Μπρεσλάου, στην Καινιξβέργη, στο Σλέσβινγκ-Χολστάιν και αλλού.

Το 1939 το ΚΚΓ μπόρεσε να ξαναδημιουργήσει δυο μεγάλες οργανώσεις
στη Θουριγγία. Η μια είχε ηγέτη τον Τέοντορ Νοϋμπάουερ, παλαιό κομμου-
νιστή βουλευτή του Ράιχσταγκ, η άλλη είχε ηγέτη τον Μάγνους Πόζερ, ένα
ξυλουργό που εργαζόταν στην Τσάιζ στην Ιένα. Το 1943 οι δυο οργανώσεις
ενώθηκαν και διευρύνθηκαν για να δημιουργήσουν μια μεγάλη οργάνωση που
κινούταν σε πέντε μεγάλες κατευθύνσεις: την αντιφασιστική προπαγάνδα στο
γερμανικό προλεταριάτο, το σαμποτάζ στην πολεμική παραγωγή, τη βοήθεια
και την αλληλεγγύη στους κρατούμενους στο Μπούχενβαλντ, την ανάπτυξη
και την οργάνωση στις επιχειρήσεις, τις επαφές με τους ξένους εργάτες που
είχαν μεταφερθεί στη Γερμανία και τους αιχμαλώτους πολέμου. Σε εφαρμογή
της τελευταίας αυτής ντιρεκτίβας δημιουργήθηκε μια Διεθνής Επιτροπή στη
Λειψία, που ένωνε τους γερμανούς εργάτες με τους Σοβιετικούς εργάτες που
είχαν μεταφερθεί αναγκαστικά στη Γερμανία. Ηγέτης των τελευταίων ήταν
ο Νικολάι Ρουμιάντσεφ, ένας κομμουνιστής ανθρακωρύχος της περιοχής του
Ντον και εκπρόσωπος του ΚΚΓ ήταν ο Μαξ Χάουκε. Η Επιτροπή αυτή προε-
τοίμαζε την απελευθέρωση των σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου κατά μάχιμες
ομάδες στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδίου εξέγερσης. Ο Ρουμιάντσεφ και
ο Χάουκε πιάστηκαν και εκτελέστηκαν το 1944.[33]
Η παράνομη κομμουνιστική οργάνωση του Αμβούργου δρούσε σε τριάντα
εργοστάσια και ναυπηγεία και είχε ηγέτη από το 1941-42 το Μπερνάρ Μπέ-
στλεϊν, παλαιό βουλευτή του ΚΚΓ, τον ΄Οσκαρ Ρέινκε και τον Φραντς Ζάκομπ,
οι οποίοι είχαν μόλις απελευθερωθεί από ένα Στρατόπεδο Συγκέντρωσης. Πιά-
στηκαν για μια ακόμη φορά από τη Γκεστάπο το 1943, αλλά μπόρεσαν να
επωφεληθούν από ένα βομβαρδισμό όπου καταστράφηκε η φυλακή τους και
δραπέτευσαν. Πιάστηκαν για τρίτη φορά το 1944 και εκτελέστηκαν με εξήντα
άλλα μέλη της οργάνωσής τους, ύστερα από φριχτά βασανιστήρια.7 [29]
Στο Σαξ, η παράνομη οργάνωση του ΚΚΓ είχε ηγέτη τον Γκέοργκ Σού-
μαν, παλαιό σύντροφο στον αγώνα του Καρλ Λίμπκνεχτ και της Ρόζας Λού-
ξεμπουργκ. Επρόκειτο για δυνατή οργάνωση, που είχε παράνομες ομάδες σε
δεκαεφτά επιχειρήσεις και σε πολλές κοινότητες. Η οργάνωση του Σούμαν
συνδέθηκε με άλλες οργανώσεις του ΚΚΓ στην Κεντρική Γερμανία, όπως η
οργάνωση που καθοδηγούσε ο ΄Οττο Καίνινγκ, που δρούσε στα ορυχεία του
Μάνσφελντ και γιγάντια εργοστάσια Λεούνα-Βέρκε και Μπούνα-Βέρκε.8
Πολλές παράνομες οργανώσεις του ΚΚΓ συνεργάστηκαν και με μη κομμου-
νιστές, όπως η οργάνωση που είχε ηγέτη το Ρόμπερτ Χάβεμαν και τον Γκέ-
οργκ Γκρόσκουρθ, που βοηθούσε τους φυλακισμένους, τους δραπέτες, τους
7
΄Ενα μέλος της οργάνωσης, μια γυναίκα που η Γκεστάπο της ζήτησε ν΄ αναγνωρίσει τον
Ζάκομπ, κατέθεσε ότι «το πρόσωπό του ήταν αγνώριστο. Τον αναγνώρισα από το σχήμα του
κρανίου και από τα μαλλιά του.»
8
Ο Γκεόργκ Σουμάν θα συλληφθεί και θα εκτελεστεί στις 11 Ιανουαρίου του 1945.
26
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
Εβραίους, τυπώνοντας κυρίως κάρτες τροφίμων ή με την οργάνωση του Βέρνερ

Σχαρφ που βοηθούσε επίσης τους Εβραίους.9
Η ηγεσία του ΚΚ Γερμανίας στη Μόσχα, αποφάσισε να ομαδοποιήσει ό-
λες αυτές τις οργανώσεις οι οποίες είχαν 10.000 παρανόμους που δρούσαν σε
εκατό περίπου πόλεις και να συσφίξει τους δεσμούς με τους μη κομμουνιστές
αντιφασίστες.
Την άνοιξη του 1944 ο Σάεφκοβ οργάνωσε μια συνάντηση στο ΄Εγκελσντορφ,
στην οποία έλαβαν μέρος αντιπρόσωποι όλων των παράνομων αντιφασιστικών
ομάδων της περιοχής της Λειψίας.
Το κείμενο που διατυπώθηκε με την ευκαιρία, υιοθετήθηκε από την Κεντρι-
κή Επιτροπή του ΚΚΓ και αποτέλεσε το προγραμματικό κείμενο του Κόμματος.
Διανεμήθηκε πλατιά στη Γερμανία με τη μορφή προκήρυξης την Πρωτομαγιά
του 1944. Επικύρωνε την αλλαγή γραμμής, ήδη αντιληπτής, που πρόβλεπε ένα
αντιφασιστικό Μέτωπο για τη δημιουργία μιας Δημοκρατικής Γερμανίας, αντί
να ακολουθεί την πολιτική της «τάξης εναντίον τάξης», για τη δημιουργία μιας
Σοβιετικής Γερμανικής Δημοκρατίας.
Η συνωμοτική δράση των κομμουνιστών πάνω στην πολεμική παραγωγή
είναι βέβαιη. Δίπλα στα άμεσα σαμποτάζ, για παράδειγμα η κομμουνιστική
αχτίδα του εργοστασίου Χάσαγκ-Βέρκε αντικαθιστούσε με άμμο το εκρηκτικό
γέμισμα των αντιαρματικών εκτοξευτών Παντζερφάουστ, το δε αποτέλεσμα των
προκηρύξεων που καλούσαν για κακή και αργή εργασία για να συντομευτεί το
τέλος του πολέμου είναι δύσκολο να μετρηθεί. Αλλά η παραγωγικότητα των
πολεμικών εργοστασίων ήταν παντού χαμηλότερη από τους υπολογισμούς των
ναζί μηχανικών.
Οι προσκλήσεις για απεργία ακολουθούνταν όλο και περισσότερο. Ο ναζί
υπουργός Δικαιοσύνης αναγνωρίζει σε ένα μνημόνιο προορισμένο για ένα πε-
ριορισμένο κύκλο ανωτάτων δημοσίων υπαλλήλων ότι το πρώτο εξάμηνο του
1944 υπήρξαν στη Γερμανία 200.000 απεργοί συμπεριλαμβανομένων όλων των
εθνικοτήτων. Και αυτό σε ένα κλίμα απερίγραπτης τρομοκρατίας. Η ναζιστι-
κή αστυνομία στο ίδιο διάστημα είχε συλλάβει στο εσωτερικό της Γερμανίας
170.000 άνδρες και γυναίκες. Για την ίδια περίοδο εκτιμάται ότι ο αριθμός των
συνδεδεμένων εργατών με την αντιφασιστική Αντίσταση ανερχόταν σε 185.000.
Το ναζιστικό κράτος αναγκαζόταν να διαθέτει όλο και περισσότερα μέσα για
την εσωτερική του ασφάλεια, γιατί οι 40.000 επιφορτισμένοι με τον αγώνα κατά
της Αντίστασης πράκτορες της Γκεστάπο δεν αρκούσαν πλέον. Οργανώθηκαν
τριάντα νέα τάγματα των Ες – Ες, της αστυνομίας καθώς και ένοπλα τμήματα
οπαδών ναζί.
Το ΚΚΓ δέχτηκε ακόμα πάρα πολλά χτυπήματα στη Γερμανία, κυρίως το
9
Οργάνωση που εξαρθρώθηκε το 1944. Ο Σαρφ θα εκτελεστεί στο Ζαξενχάουζεν το
Μάρτη του 1945.
27
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
φθινόπωρο του 1944, όταν πιάστηκε ο Σάεφκοβ μαζί με άλλους ηγέτες και 300
μέλη των οργανώσεων. Ο Σάεφκοβ εκτελέστηκε μαζί με άλλα 71 μέλη της
οργάνωσής του, τρεις είχαν ήδη πεθάνει στη διάρκεια βασανιστηρίων και τρεις
άλλοι όντας Εβραίοι οδηγήθηκαν σε θάλαμο αερίων.
Στο «δια ταύτα» της δικαστικής απόφασης της 5 Σεπτέμβρη του 1944 ανα-
φέρεται χαρακτηριστικά: «Οι Σάεφκοβ, Ζακόμπ, Μπαστλέιν είναι παλαιά κομ-
μουνιστικά στελέχη, κινούμενα από ένα βαθύ μίσος χωρίς όρια κατά του Φύρερ
και του Κράτους μας, που δεν έκρυψαν κατά τη διάρκεια των ακροάσεων. Είναι
σκληροί και αδιόρθωτοι. Οι ποινές που έχουν ήδη υποστεί δεν τους εντυπω-
σίασαν περισσότερο από την παραμονή τους στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης.
Πέτυχαν, ιδιαίτερα αυτόν τον πέμπτο χρόνο του πολέμου να αναδιοργανώσουν
με επιτυχία το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας και να εργαστούν για την α-
ποσύνθεση της Βέρμαχτ, ώστε οι κίνδυνοι που προκύπτουν για τη Γερμανία να
είναι πολύ σοβαροί.
Από τις συλλήψεις ξέφυγαν περίπου εκατό μέλη της οργάνωσης Σάεφκοβ
που συνέχισαν τη δράση τους. Παντού στη Γερμανία και άλλες οργανώσεις ανα-
διοργανώθηκαν, όπως στο Βούπερταλ η οργάνωση Καπ, στο Γκότα η οργάνωση
Μπους, στην Πομερανία η οργάνωση ΄Εμπαχερ-Κράουσε, στη Θουριγγία, στην
Κεντρική Γερμανία, στη Δρέσδη, στην Κολωνία, στο Ντόρτμουντ και βέβαια
στο Βερολίνο η οργάνωση Φίσερ.
28
Κεφάλαιο 5
Το ΚΚ Γερμανίας στις
κατεχόμενες χώρες
Ενώ οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες ΄Οττο Μπάουερ και Φρίντριχ ΄Αντλερ μιλούσαν

για «ιστορική αναγκαιότητα» σχετικά με την προσάρτηση της Αυστρίας στο ΙΙΙ
Ράιχ, το ΚΚ Γερμανίας κατάγγειλε ανοιχτά το «΄Ανσλους»:
«Η γερμανική εργατική τάξη, ο γερμανικός Λαός αρνείται με όλη του τη
δύναμη την τερατώδη ενέργεια του Χίτλερ εναντίον της Αυστρίας. Οι εργάτες
και ο γερμανικός Λαός δεν θέλουν να έχουν καμιά σχέση με την τυραννία σε
βάρος του Αυστριακού Λαού.»[34]
Επί πλέον στο 14ο Συνέδριό του που έγινε στο Ντραβέιλ κοντά στο προά-
στιο του Παρισιού Ζουβισύ στις 30 Ιανουαρίου ως την 1 Φεβρουαρίου του 1939
-για να παραπλανηθεί η Γκεστάπο έγινε λόγος για το «Συνέδριο της Βέρνης»-
το ΚΚ Γερμανίας δήλωσε ότι:
«Αν ξεσπάσει πόλεμος οι Γερμανοί αντιφασίστες θα ταχθούν στο πλευρό των
λαών που θα γίνουν θύματα επίθεσης και θα κάνουν τα πάντα για να οδηγήσουν
στη γρήγορη ήττα του φασισμού». Πράγμα που έκαναν. Παντού οι Γερμανοί
Κομμουνιστές ενώθηκαν με τους Αντιστασιακούς των κατεχομένων χωρών.
Γενικά, το γεγονός αυτό έχει τόσο φιλτραριστεί, ώστε αν όχι να περάσει απα-
ρατήρητο, τουλάχιστο να μοιάζει με ανέκδοτο.
Αλλά η έρευνα το αποκαλύπτει να είναι παρόν παντού και συστηματικά.
Τα Κομμουνιστικά Κόμματα των κατεχομένων χωρών οργάνωναν το τμήμα
«Γερμανική Δράση» που προοριζόταν να κάνει προπαγάνδα στις στρατιωτικές
μονάδες κατοχής. Τα τμήματα αυτά της «ΓΔ» βοηθούνταν από μέλη ή οπαδούς
του ΚΚ Γερμανίας ή του ΚΚ Αυστρίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος
κάθε χώρας, συχνά από μετανάστες που γνώριζαν την γερμανική γλώσσα, ή
από Εβραίους της Κεντρική Ευρώπης.
Στο Παρίσι η «ΓΔ» δημιουργήθηκε από δυο νέους, μέλη του ΚΚ Γερμα-
29
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟ ΚΚ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ
νίας, την Σάλλυ Γκρουνβόγκελ και τον Ρομάν Ρουμπινστάιν1 που κολλούσαν
μικρές αφίσες στους τοίχους των στρατώνων και σε μέρη που σύχναζαν γερ-
μανοί στρατιώτες. Γρήγορα δημιουργήθηκε μια σταθερή παράνομη ομάδα του
ΚΚ Γερμανίας η οποία πήρε επαφή με το ΚΚ Γαλλίας. Το 1941 το δίκτυο
της «Γερμανικής Δράσης» των Κομμουνιστικών Κομμάτων Γερμανίας και Αυ-
στρίας είχε πετύχει να δημιουργήσει 27 Επιτροπές στρατιωτών ανάμεσα στα
στρατιωτικά τμήματα στη Γαλλία.
Στο Βέλγιο το ΚΚ Γερμανίας είχε ορίσει υπεύθυνο για τη «ΓΔ» τον Χέρμαν
Γκέισεν, στέλεχος του Κόμματος και παλαιό μέλος των «Διεθνών Ταξιαρχιών».
Οι αναφορές της γερμανικής Στρατιωτικής Αστυνομίας άρχισαν να ανησυχούν
για τη δράση αυτή κατά του ηθικού του γερμανικού στρατού από τον Μάη του
1941.[35]
Στο Βέλγιο επίσης αυτή η δράση γινόταν με πολλές θυσίες, όπως του Βίλελμ
Κατζ, Ζηγκφριντ Φόιερ και Βέρνερ Μπλάνκ που αιφνιδιάστηκαν την ώρα που
μοίραζαν κομμουνιστικές προκηρύξεις στους στρατιώτες στο Παλαί των Σπορ
στην Αμβέρσα την 1 Ιανουαρίου του 1942. Θα δικαστούν και θα τουφεκιστούν
στο ΄Εσσεν το 1943.
Ο Γκέισεν πιάστηκε στα τέλη του 1941 και αποκεφαλίστηκε στο Βερολίνο
στις 21 Απρίλη του 1943. Διάδοχοί του ήταν ο Μαξ Στόυε που αποκεφαλί-
στηκε στο Βερολίνο τον Μάη του 1943 και ο ΄Οττο ΄Αμπελ που τραυματίστηκε
από πυροβολισμό ρεβόλβερ προσπαθώντας να ξεφύγει από τους Ες−Ες τού
«αντιεβραϊκού τμήματος». Τα Ες−Ες τον έστειλαν στο ΄Αουσβιτς ως Εβραίο
χωρίς να μάθουν για τις δραστηριότητές του στη «Γερμανική Δράση». Οι άλ-
λοι υπεύθυνοι της «ΓΔ» στο Βέλγιο ήταν η Φρίντα Γκίνσμπουργκ η οποία θα
συλληφθεί και θα δολοφονηθεί στο Ράβενσμπρουκ και ο Αυστριακός Γκέραρντ
Πάουελ Χέρενσταντ.
Η δράση αυτή πήρε σιγά-σιγά μεγάλη εκταση. Εφημερίδες δημιουργήθηκαν,
«Στρατιώτης στη Δύση» και «Στρατιώτης στη Μεσόγειο» και επιχειρήθηκε η
διείσδυση γερμανών ή αυστριακών κομμουνιστών με πλαστές γαλλικές ταυτό-
τητες στη γερμανική διοίκηση. Νεαρά μέλη των οργανώσεων «ΓΔ» δημιουρ-
γούσαν γνωριμίες με γερμανούς στρατιώτες και προσπαθούσαν να τους δώσουν
να καταλάβουν τον εγκληματικό χαρακτήρα του χιτλερικού πολέμου.
Αυτή η δράση είχε μερικές φορές ενδιαφέροντα αποτελέσματα, ιδιαίτερα
στους αυστριακούς στρατιώτες ή στους στρατιώτες τους προερχόμενους από
τις γερμανικές μειονότητες της Πολωνίας, της Τσεχίας - τους Σουδήτες - της
Ουγγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας - προερχόμενους από τη Σλοβενία, Βοϊβοντίνα
κλπ. και είχαν επιστρατευτεί ως πολίτες του μεγάλου Γερμανικού Ράιχ.
1
Ο Ρομάν Ρουμπινστάιν είχε κάποια συνωμοτική εμπειρία, έχοντας πραγματοποιήσει με-
ρικές παράνομες αποστολές στη Γερμανία. Στο τέλος του πολέμου, διοικούσε ένα ολόκληρο
τάγμα Παρτιζάνων στη Γαλλία, στο Σαόν-ε-Λουάρ. Μετά τον πόλεμο, έγινε διευθυντής
προγραμμάτων της Ραδιοφωνίας της Ανατολικής Γερμανίας.
30
Μια ομάδα από αυτούς, από Πολωνούς της Βέρμαχτ στη Γαλλία που επη-
ρεαζόταν από τη «ΓΔ», έδωσε όπλα και στολές για τους Γάλλους Παρτιζάνους
και εγκατέλειψε τον στρατώνα της.[36]
Οι αυστριακοί ήταν στόχος γιατί μεγάλος αριθμός αυτών αισθανόταν ότι
είχαν «μπλέξει» παρά τη θέλησή τους στον χιτλερικό πόλεμο.[37] Μερικές φορές
η «ΓΔ» υιοθετούσε με πονηριά νόμιμους δρόμους. ΄Ετσι, αντιφασίστες πέτυχαν
να κυκλοφορήσει το 1944 στα τμήματα κατοχής στο Βέλγιο μια σειρά της
ναζιστικής «Εφημερίδα των Βρυξελλών» του Οκτώβρη του 1941 όπου μπορούσε
κανένας να διαβάσει ένα άρθρο με τίτλο «Η Ρωσία έχασε τον πόλεμο και ο
πόλεμος θα τελειώσει το 1941». Θέτοντας σε κυκλοφορία την έκδοση αυτή
το 1944 ένα χρόνο μετά την καταστροφή του Στάλινγκραντ, είχε ένα σίγουρο
ηθικά αποτέλεσμα. Και όταν ένας ναζί επιχείρησε να αντιταχθεί στο ομαδικό
διάβασμα του άρθρου αυτού, του ζητήθηκε να απαντήσει αν πιστεύει ότι η
ναζιστική εφημερίδα έλεγε ψέματα...
Πολλοί Γερμανοί κομμουνιστές στο εξωτερικό, νεαροί στρατιώτες ή εργάτες
στην επιχείρηση «Τοντ» προσχώρησαν στους Παρτιζάνους.
΄Ετσι, στη Σοβιετική ΄Ενωση, ιδιαίτερα στη Λευκορωσία καθώς επίσης στην
Κριμαία, στη Μολδαβία, στην Ουκρανία και αλλού, στη Σλοβακία όπου πολε-
μούσαν το 1944 80.000 Παρτιζάνοι στελεχωμένοι με Σοβιετικούς αξιωματικούς
που έπεσαν με αλεξίπτωτα, στην Ελλάδα όπου υπήρξαν τμήματα Γερμανών Παρ-
τιζάνων ή ελληνογερμανικά τμήματα στις 2η, 3η, και 11η, Μεραρχίες του Στρα-
τού των Ανταρτών που δημιουργήθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδα,
τον ΕΛΑΣ, και στη Γιουγκοσλαβία όπου αντιφασίστες Γερμανοί, λιποτάχτες
της Βέρμαχτ και μέλη της γερμανικής μειονότητας στη Γιουγκοσλαβία, απο-
τέλεσαν την «Μονάδα Τέλμαν» του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της
Γιουγκοσλαβίας του Τίτο,[38] οι οποίοι ήταν και οι περισσότεροι στη μονάδα
αυτή.
Αλλά υπήρχαν και στρατιώτες Γερμανοί πού λιποτάχτησαν και προσχώρη-
σαν στους Παρτιζάνους παντού, στην Πολωνία, την Αλβανία, την Δανία, την
Ιταλία και στην Γαλλία.Στις ΄Αλπεις, στο Ροζέρ, στις Σεβέν, στο Λιμουζέν και
αλλού. Ο πιο γνωστός από αυτούς τους Παρτιζάνους είναι ο Λεό Γκεράρντ.
Αυτόν τον νεαρό Γερμανό αντιφασίστα καθοδηγούσε ο Βέρνερ Σβάρτζε, ένας
εργάτης τορναδόρος ο οποίος είχε δράσει πρώτα σε μια παράνομη οργάνωση
του ΚΚ στη Γερμανία και που ήταν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες, στον Ισπανι-
κό Εμφύλιο και που στη συνέχεια δραπέτευσε από ένα γαλλικό Στρατόπεδο
Συγκέντρωσης όπου είχαν κλειστεί Ισπανοί και ξένοι μετά την ήττα της Δημο-
κρατικής Ισπανίας, για να γίνει τελικά υπεύθυνος της «ΓΔ» στην Τουλούζη.
Ο Γκέραρντ διείσδυσε με τη βοήθεια του Σβάρτζε, με πλαστή γαλλική ταυ-
τότητα στην γερμανική Διοίκηση Συγκοινωνιών της Τουλούζης. Ο Γκέραρντ
πιάστηκε στο Καστρ για διανομή προκηρύξεων της Επιτροπής «Ελεύθερη Γερ-
μανία» στους Γερμανούς στρατιώτες. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του σε
31
γερμανικό στρατοδικείο πέτυχε να δραπετεύσει με την ευκαιρία μιας επίθεσης

από μια ομάδα Παρτιζάνων κομμουνιστών Ελευθέρων Σκοπευτών (FTP), στο
τραίνο που τον μετέφερε. ΄Εγινε ο ίδιος Παρτιζάνος στην οργάνωση FTP και
έλαβε ειδικά μέρος στις σκληρές μάχες για την απελευθέρωση της Τουλ.[39]
Στη Γαλλία οι Γερμανοί Παρτιζάνοι πολεμούσαν απευθείας μέσα από τις
μονάδες των «Γάλλων Ελευθέρων Σκοπευτών» (FTP) ή μέσα από μονάδες
ανάλογα με την εθνική προέλευση των μαχητών ξένης καταγωγής: Κάποιοι
από αυτούς προέρχονταν από ξένους εργάτες «Ξένοι Εργάτες».(FTP-MOI).
Ορισμένα τμήματα αποτελούνταν κατά 100% από Γερμανούς όπως η πε-
ρίπτωση των Παρτιζάνων FTP στο Μποννεκόμπ που τον Απρίλη του 1943
διοικούσε ο πρώην βουλευτής του ΚΚΓ ΄Οττο Κούχνε.2
Οι Γερμανοί Παρτιζάνοι έδωσαν πολλές μάχες με τους Ες−Ες που ήθε-
λαν να επιτεθούν εναντίον των χωριών της περιοχής του Γκάρντ και του Λοζέρ
σώζοντας έτσι τους κατοίκους από άγρια αντίποινα. Πολλοί από αυτούς σκοτώ-
θηκαν στις μάχες ενώ εκείνοι που συλλαμβάνονταν ζωντανοί από το γερμανικό
στρατό βασανίζονταν μέχρι να πεθάνουν. Εύρισκαν τα πτώματά τους με κομ-
μένα τα γεννητικά τους όργανα, χωρίς γλώσσα, τα πόδια και τα χέρια βαθιά
καμένα.
Οι Γάλλοι Παρτιζάνοι που έλαβαν μέρος στα τέλη Αυγούστου του 1944
στην παρέλαση της Νίκης στην Νίμ αποφάσισαν, οι Γερμανοί Παρτιζάνοι να
είναι επικεφαλείς και να έχουν τη σημαία της Νίκης.
Το ίδιο και το Σώμα των Βρυξελλών του Στρατού των Βέλγων Παρτιζά-
νων που ιδρύθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα, περιλάβαινε ένα τμήμα είκοσι
μαχητών Γερμανών και Αυστριακών που διοικούσε ο ΄Οττο Σπίτζ.[40]
Πολλοί συνδέονταν με το αντάρτικο πόλεων και αρκετοί, όπως ο Λεό Κνέ-
λερ, ο ΄Αλφρεντ Βόσνικ ή ο «Ριχάρδος Ουγκώ» πραγματοποίησαν απίστευτα
πράγματα. Κομμουνιστής στο Βερολίνο στη δεκαετία του 1920 ο Λεό Κνέλερ
αναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό το 1929. Γύρισε στη Γερμανία το 1932,
πιάστηκε από τους ναζί, δραπέτευσε και πήγε στη Γαλλία. Πολέμησε στην Ι-
σπανία και με την ήττα των δημοκρατικών γυρίζει στη Γαλλία όπου κλείνεται σε
ένα γαλλικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης. Δραπετεύει από εκεί και ξαναγυρίζει
στη Γερμανία με ταυτότητα ξένου εργάτη εθελοντή για να οργανώσει μια παρά-
νομη ομάδα του ΚΚ Γερμανίας στο Ρουρ. Ξεφεύγει από την Γκεστάπο κατά την
εξάρθρωση της ομάδας του, ξαναγυρίζει στη Γαλλία, προσχωρεί στην Ειδική
Ομάδα των FTP-MOI στο Παρίσι, την περίφημη «Κόκκινη Αφίσα».3 [41] Εκεί
2
Ο ΄Οττο Κούχνε ήταν γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚ Γερμανίας στο
Ράιχσταγκ. Πολέμησε στην Ισπανία. Στη Γαλλία, στη διάρκεια των μαχών για την απελευ-
θέρωση, ο Κούχνε είχε υπό τις διαταγές του, με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη, 2.500
μαχητές FTP-MOI. Μετά τον πόλεμο υπήρξε κυβερνήτης της περιοχής του Βραδεμβούργου.
3
Ο Κνέλερ θα ξεφύγει από τα αλλεπάλληλα κύματα συλλήψεων και θα τελειώσει τη ζωή
του στην Ανατολική Γερμανία.
32
θα διοικήσει το τμήμα «Στάλινγκραντ». Ο Κνέλερ καλυπτόμενος από άλλους

συμμαχητές του θα ρίξει χειροβομβίδα στο αυτοκίνητο του αντισυνταγματάρχη
πρίγκηπα Μόριτζ φον Ράτιμπορ δίνοντας αφορμή στη γέννηση του μύθου της
εκτέλεσης του στρατηγού φον Σάουμπουργκ, στρατιωτικού διοικητή της ευ-
ρείας περιφέρειας του Παρισιού.4 [42] Ο Μόριτζ φον Ράτιμπορ ξέφυγε από την
«ειδική ομάδα», αλλά δυο μήνες αργότερα ο στρατηγός των Ες−Ες Τζούλιους
Ρίττερ εκτελέστηκε στο κέντρο του Παρισιού. Ο Ρίττερ ήταν ο υπεύθυνος
για την αποστολή Γάλλων εργατών στη Γερμανία στο πλαίσιο της «Υπηρεσίας
Υποχρεωτικής Εργασίας». Το ΙΙΙ Ράιχ οργάνωσε «Εθνική Κηδεία» για τον
Ρίττερ.
Εκείνο που δεν ήξερε ο Κνέλερ ήταν ότι τα όπλα της ομάδας του είχαν
δοθεί στους «Ελεύθερους Σκοπευτές του Παρισιού» από μια αχτίδα του ΚΚ
Γερμανίας που δρούσε στην καρδιά του επιτελείου του Γερμανικού Πολεμικού
Ναυτικού στο Παρίσι. Ο αξιωματικός Χανς Χέιζελ και δυο ναύτες που έγιναν
μέλη του παράνομου ΚΚ Γερμανίας το 1942, είχαν αφαιρέσει είκοσι πιστόλια
από την ιματιοθήκη μιας πισίνας η οποία λειτουργούσε αποκλειστικά για γερ-
μανούς στρατιωτικούς. Τα όπλα αυτά παραδόθηκαν στην «ΓΔ» της Γαλλικής
Αντίστασης με την οποία είχαν επαφή και έφτασαν στα χέρια του Κνέλερ και
των συντρόφων του.5 [45]
΄Αλλη μεγάλη γερμανική προσωπικότητα του αντάρτικου των πόλεων στη
Γαλλία ήταν ο ΄Αλφρεντ Βόζνικ. Ο Βόζνικ ντυμένος αξιωματικός τοποθέτησε
την βόμβα που κατέστρεψε τη Λέσχη των αξιωματικών της γερμανικής διοί-
κησης της Νίκαιας. Αργότερα ντυμένος ως γερμανός αξιωματικός μπήκε στο
γραφείο της Γκεστάπο στο Αίξ, εξουδετέρωσε τον στρατιώτη του γραφείου και
έφυγε παίρνοντας μυστικά έγγραφα που ήταν κλεισμένα στο χρηματοκιβώτιο.
Ο «Ριχάρδος Ουγκώ» ήταν ένας παλαιός των Διεθνών Ταξιαρχιών μέλος
του Κινητού Σώματος του στρατού των Βέλγων Παρτιζάνων, το οποίο ήταν
μονάδα αιχμής που ανήκε απευθείας στο Εθνικό Γενικό Επιτελείο. Με άλλους
δεκαπέντε Αντιστασιακούς κατέλαβαν στις 25 Ιούλη του 1942 την έδρα της
ένωσης των Εβραίων στο Βέλγιο και έκαψαν το Αρχείο της για να εμποδίσουν
τις συλλήψεις.
Το όνομα «Ριχάρδος Ουγκό» ήταν ψευδώνυμο. Θα σκοτωθεί αργότερα από
αστυνομικούς ναζί και κανένας δεν μπόρεσε ως σήμερα να μάθει το πραγματικό
4
Ο θρύλος της εκτέλεσης βρίσκεται στον Μποντ[43] και στο [44] της Μελινέ Μανουσιάν,
η οποία θα φτάσει ν΄ αποδώσει αυτή την ενέργεια στον άντρα της. Υπενθυμίζουμε ότι το
βιβλίο του Μπορίς Χόλμπαν είναι πολύ πιο πλήρες και ακριβές και αποκαθιστά τα πράγματα
σχετικά με τους διάφορους αντικομμουνιστικούς μύθους σε ότι αφορά την «Κόκκινη Αφίσα»,
ότι τάχα το ΚΚ Γαλλίας θυσίασε τους περισσότερους FTP-MOI και άλλα.
5
Αυτοί οι κομμουνιστές ναύτες λιποτάχτησαν με τα όπλα τους και όλα τα πράγματά τους
στη διάρκεια της εξέγερσης του Παρισιού και πολέμησαν με καμιά εκατοστή άλλους γερμα-
νούς αντιφασίστες για την απελευθέρωση της πόλης.
33
του όνομα.[40]
Από το 1943 τα μέλη του ΚΚΓ στη Δύση όπως και χίλιοι Γερμανοί που
προσχώρησαν στη γαλλική Αντίσταση στο πλαίσιο της Επιτροπής «Ελεύθε-
ρη Γερμανία» η οποία, όπως θα δούμε στη συνέχεια ανέπτυξε τις δικές της
πολιτικές και στρατιωτικές δομές.
34
Κεφάλαιο 6
Τα ειδικά δίκτυα κατασκοπείας

και σαμποτάζ
Λίγο πριν το 1933 το ΚΚ Γερμανίας είχε αποσπάσει πολλά έμπειρα μέλη του στις
υπηρεσίες πληροφοριών του Κόκκινου Στρατού και στις σοβιετικές υπηρεσίες
ασφαλείας. Η κύρια αποστολή αυτών των τελευταίων ήταν να εξασφαλίζουν
την εσωτερική ασφάλεια της ΕΣΣΔ, αλλά η αποστολή αυτή υποχρέωνε σε
επιχειρήσεις στο εξωτερικό, όπως η διάλυση των οργανώσεων των εξόριστων
αντισοβιετικών που διατηρούσαν δίκτυα στην ΕΣΣΔ, η διείσδυση στις μυστικές
υπηρεσίες των εχθρικών προς την ΕΣΣΔ χωρών κ.λ.π.
Οι υπηρεσίες που προσέφεραν στον αντιφασιστικό αγώνα οι γερμανοί κομ-
μουνιστές οι συνδεμένοι με τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες είναι κυριολεκτι-
κά ανεκτίμητες.Πέρα από τα πολύ γνωστά παραδείγματα του δικτύου Ζόργκε
και του δικτύου Χάρνακ/Σούλτζε-Μπόϋσεν που ήταν ο βερολινέζικος πόλος
της οργάνωσης που αποκλήθηκε από τη ναζιστική αντικατασκοπία «Κόκκινη
ορχήστρα», υπάρχουν πολλά παραδείγματα που έμειναν στο σκοτάδι, όπως το
τμήμα της «Διεύθυνσης Ειδικών Αποστολών» της NKVD ή της οργάνωσης
«Βόλβεμπερ».
Ο Ριχάρδος Ζόργκε είχε θεωρηθεί ως ο «κατάσκοπος του αιώνα» έχοντας
δημιουργήσει στο Τόκιο το δίκτυο «Ραμζάι» ή «Ράμσεϋ» το οποίο από το
Σεπτέμβριο του 1933 ως τον Οκτώβρη του 1941 ενημέρωνε ειδικά την ΕΣΣΔ
για τις πολιτικές προθέσεις και για το στρατιωτικό δυναμικό της Ιαπωνίας.
Επίσης ο Ζόργκε πληροφόρησε την ΕΣΣΔ ότι η Ιαπωνία δεν θα της επιτεθεί
το 1941 κάτι που επέτρεψε στην ΕΣΣΔ να στείλει εναντίον του γερμανικού
στρατού τις μεραρχίες που θα υπερασπίζονταν την σοβιετική ΄Απω Ανατολή.
Το δίκτυο αυτό επωφελούνταν από την πολύτιμη συνεργασία με τους πα-
ράνομους γιαπωνέζους κομμουνιστές, αλλά υπολόγιζε επίσης και σε άλλους
γερμανούς κομμουνιστές. Ο ίδιος ο Ζόργκε ήταν μέλος του ΚΚ Γερμανίας
από την ίδρυσή του το 1919. Ειδικευμένος στην προπαγάνδα ως την πρώτη
35
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΙΑΣ ΚΑΙ
ΣΑΜΠΟΤΑΖ
απαγόρευση του κόμματος το 1922, στην συνέχεια πέρασε στο μηχανισμό των
επαφών και της ασφάλειας.1
Το 1924 πήγε στη Μόσχα όπου πήρε τη σοβιετική υπηκοότητα και πέρασε
στην υπηρεσία πληροφοριών της Κομιντέρν για την οποία πραγματοποίησε πολ-
λές αποστολές στη Σκανδιναβία, την Γερμανία, τη Μεγάλη Βρετανία και μετά
συνδέθηκε με την «GRU».
Η πρώτη του αποστολή για την «GRU» ήταν η οργάνωση ενός δικτύου στη
Σαγκάη το 1929, μαζί με άλλους δυο γερμανούς κομμουνιστές. Στο Τόκιο ο
Ζόργκε είχε ως ασυρματιστή τον Μπούνο Βεντ, μέλος του ΚΚΓ, εκπαιδευμένο
από την «GRU» στη Μόσχα,[48] και στη συνέχεια τον Μαξ Κλάουζεν, ένα
κομμουνιστή ναυτικό από το Αμβούργο ο οποίος, όπως και ο Ζόργκε, αλλά σε
διαφορετικό δίκτυο, είχε εργαστεί για λογαριασμό της «GRU» στη Σαγκάη.2 Ο
Ζόργκε επωφελήθηκε από την συνεργασία που είχε με τον αντιφασίστα Γκύντερ
Στάιν, ανταποκριτή μιας αγγλικής Αγγλικής εφημερίδας στο Τόκιο.
Ο ΄Οττο Χάρνακ, παράνομο μέλος του ΚΚΓ που δρούσε για λογαριασμό
της «GRU» από το 1932, ήταν ανώτερος υπάλληλος στο υπουργείο οικονομίας
του Ράιχ.
Ο Χάρρο Σούλτζε Μπόϋσεν ήταν ένας αξιωματικός αντιφασίστας και ο
οποίος υπηρετούσε στην έδρα της Λουφτβάφε και τον οποίο στρατολόγησε ο
Χάρνακ.3
Το δίκτυο Χάρνακ/Σούλτζε-Μπόϋσεν αριθμούσε γύρω στα εκατό μέλη. ΄Η-
ταν σε τέτοιο βαθμό απλωμένο παντού στο Βερολίνο ώστε μπόρεσε να προμη-
θεύσει με πληροφορίες υψηλής σημασίας την «GRU» για δυο χρόνια συνέχεια.
Πληροφορίες τεχνικές για τους εξοπλισμούς, ωράρια και σχέδια επιθέσεων, δια-
ταγές μαχών του χιτλερικού στρατού και άλλα. ΄Ενα από τα μέλη του δικτύου,
ο Χόρστ Χέιλμαν, μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας που προσποιήθηκε ότι
προσχωρεί στους ναζί, εργαζόταν στην ίδια την «΄Αμπβερ» (Abwher) ως απο-
1
Εξασφάλιζε για το «S-Apparat» τις επαφές της οργάνωσης του Βερολίνου με αυτή της
Φρανκφούρτης, το 1923 υπήρξε σωματοφύλακας σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως οι Πι-
νατνίσκυ, Μανουήλσκυ, Κοουζίνεν και Λοζοβόσκυ, που έφτασαν παράνομα στη Γερμανία για
το Συνέδριο του ΚΚ Γερμανίας το 1924 και εξασφάλιζε την ασφάλεια των αρχείων και των
χρημάτων του ΚΚΓ στη Φρανκφούρτη.[46]
2
Ο Κλάουζεν έγινε κομμουνιστής, αφού ήταν πρώτα συνδικαλιστής στη Διεθνή των ναυ-
τικών και των λιμενεργατών. Οι μόνοι που επέζησαν από τα στελέχη του δικτύου «Ραμζάι»
ως το τέλος του πολέμου ήταν ο Κλάουζεν και η γυναίκα του, η οποία είχε καθήκοντα
ταχυδρόμου και η οποία είχε επίσης φυλακιστεί. Τελείωσαν τη ζωή τους στην Ανατολική
Γερμανία, πρώτα με το όνομα Κρίστιανσεν, παίρνοντας ξανά το αληθινό τους όνομα αργότερα,
γιατί η Ανατολική Γερμανία τους είχε ζητήσει στην αρχή να μην αποκαλύψουν το πραγματικό
τους όνομα, ούτε ότι άνηκαν στην GRU[47]. Αυτό το έργο είναι περισσότερο θεμελιωμένο
σχετικά με τη διαδρομή του Κλάουζεν, τον οποίο οι συγγραφείς συνάντησαν στην Ανατολική
Γερμανία, από τα έργα του Prauge ή των Golikov-Ponizovsky.
3
Βρίσκει κανείς τις βιογραφίες των Χαρνάκ και Σούλτζε-Μπόϋσεν στο [49].
36
ΣΑΜΠΟΤΑΖ
κρυπτογράφος για τις μυστικές υπηρεσίες του γερμανικού στρατού. «Το δίκτυο
αυτό κόστισε στη Γερμανία τη ζωή 200.000 στρατιωτών» έγραψε ο αρχηγός της
«΄Αμπβερ» ναύαρχος Κανάρης ενώ σε μια αναφορά των Ες−Ες με ημερομηνία
22 Δεκέμβρη 1942 αναφέρεται:
«Ο κίνδυνος από αυτή την ομάδα έχει αποδειχτεί από το γεγονός ότι είχε
πράκτορες στα Υπουργεία Αεροπορίας, Οικονομίας, της Προπαγάνδας και των
Εξωτερικών, στην Ανώτατη Διοίκηση, στο Επιτελείο του Ναυτικού, στο Πανε-
πιστήμιο του Βερολίνου, στην Εθνική Υπηρεσία ΄Αμυνας της Εργασίας (...)τα
πρόσωπα που συνελήφθησαν ήταν έτοιμα να βοηθήσουν με όλα τα μέσα που
διέθεταν την Σοβιετική ΄Ενωση στον αγώνα της κατά της Γερμανίας.»4 [50]
Οι πληροφορίες του δικτύου ήταν τόσο πολύτιμες για την ((GRU)) ώστε η
σοβιετική Αεροπορία έριξε με αλεξίπτωτα μέσα στη Γερμανία την περίοδο Οκτώ-
βρη 1941 ως Ιούλη 1942 πέντε Γερμανούς κομμουνιστές που είχαν εκπαιδευτεί
ως ασυρματιστές για να ενισχύσουν τις επικοινωνίες με τη Μόσχα.5
Η Γκεστάπο συνέλαβε 126 μέλη του δικτύου. Από αυτούς 49 βασανίστηκαν,
καταδικάστηκαν σε θάνατο και κρεμάστηκαν σε τσιγκέλια χασάπη, μεταξύ των
οι Χαρνάκ, Σούλτζε- Μπόϋσεν και Χέλμαν, πέντε πέθαναν από τα βασανιστήρια
κατά την διάρκεια των ανακρίσεων από καψίματα και σπάσιμο των κοκάλων σε
μέγγενη δυο αυτοκτόνησαν, μεταξύ των ο Τζων Ζίεγκ, παλαιός συντάκτης
της «Κόκκινης Σημαίας» που έγραφε το Δελτίο του δικτύου «Το εσωτερικό
Μέτωπο», περίπου εβδομήντα στάλθηκαν σε Στρατόπεδα Συγκέντρωσης όπου
σαράντα περίπου βρήκαν το θάνατο.
Πολλοί Γερμανοί που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ ανήκαν στην Ταξιαρχία
του Τμήματος Ειδικών Αποστολών της NKVD που είχε 20.000 μαχητές, άνδρες
και γυναίκες, σοβιετικούς και ξένους. Για να δοθεί ένα μέτρο του βαθμού
εμπιστοσύνης που προκαλούσε αυτή η Διεθνής Ταξιαρχία, να αναφερθεί ότι σε
αυτήν ανατέθηκε η άμυνα του Κρεμλίνου όταν οι χιτλερικές στρατιές έφτασαν
μπροστά στη Μόσχα.[52]6
Ο ΄Εριχ Βόλβεμπερ ήταν ένας από τους ναύτες των οποίων η εξέγερση α-
ποτέλεσε τη σπίθα που άναψε τη Γερμανική Επανάσταση το 1918. ΄Ηταν στρα-
τιωτικός αρχηγός της κομμουνιστικής εξέγερσης τον Μάη του 1923 στο Μπό-
χουμ, μετά υπεύθυνος του «Δυτικού Γραφείου» της Κομιντέρν. Διεύθυνε τον
4
Αναφέρεται στη συνέντευξη στον σοβιετικό δημοσιογράφο Λεβ Μπεσιμένσκυ με μια από
τους λίγους που γλίτωσαν, τη Γκρέτα Κούκχοφ, η οποία τελείωσε τη ζωή της στην Ανατολική
Γερμανία.
5
Στο Βέλγιο, ο ασυρματιστής του δικτύου Trrepper/Gourevitch ήταν επίσης μέλος του
ΚΚ Γερμανίας, παλαιός στην παράνομη δράση, ο Johan Wenzel. Αυτός πιάστηκε από την
Γκεστάπο, βασανίστηκε, υποκρίθηκε ότι θα συνεργαστεί σε ένα πρόγραμμα εξαπάτησης, αλλά
κατάφερε να ειδοποιήσει την GRU, μέσω ενός προσυμφωνημένου σήματος. Ο Βένζελ στη
συνέχεια δραπέτευσε και ξανασυνδέθηκε με το δίκτυο στις Κάτω Χώρες.[51]
6
Ο Πάβελ Σουντοπλάτοφ ήταν διευθυντής του Τμήματος Ειδικών Αποστολών της NKVD.
Αυτό το τμήμα διαλύθηκε το 1946.
37
ΣΑΜΠΟΤΑΖ
παράνομο μηχανισμό των ναυτών και εκφορτωτών που ιδρύθηκε το 1930 στο
Αμβούργο από το «Διεθνές Κόκκινο Συνδικάτο». Αναπτυγμένο το «Διεθνές
Κόκκινο Συνδικάτο» σε 2 χώρες και 19 αποικίες διευθυνόταν από τον ΄Αλμπερτ
Βάλτερ ο οποίος θα συλληφθεί την νύχτα του εμπρησμού του Ράιχσταγκ και
θα δολοφονηθεί από τους Ναζί.
Η οργάνωση του Βόλβεμπερ πραγματοποίησε πριν και κατά τη διάρκεια του
πολέμου σαμποτάζ είτε σε φορτία που μετέφεραν καράβια του ΄Αξονα, είτε στα
ίδια τα καράβια. Μια από τις τεχνικές ήταν να τοποθετούν στα καύσιμα, τα
πετροκάρβουνα ένα κομμάτι εκρηκτικών που έμοιαζαν με κάρβουνο. ΄Οταν στη
θάλασσα ρίχνονταν μαζί με τα κάρβουνα στον λέβητα προκαλούσαν έκρηξη
κόβοντας το καράβι στα δυο. Με αυτόν τον τρόπο η οργάνωση Βόλβεμπερ
έστειλε στο βυθό αρκετά γερμανικά, ιταλικά, ιαπωνικά και πολωνικά καράβια.
Να υπενθυμίσουμε ότι το 1930 η Πολωνία ήταν μια φασιστική δικτατορία,
σύμμαχος του Χίτλερ. Ο Χίτλερ της έδωσε μερίδιο από την Τσεχοσλοβακία
1700 τετραγωνικά χιλιόμετρα στην περιοχή του Τέσχεν. Να γιατί το 1938 η
ομάδα «Μπέργκεν» της οργάνωσης Βόλβεμπερ στη Νορβηγία βύθισε ανάμε-
σα σε άλλα στη Βόρεια Θάλασσα το πολωνικό φορτηγό «Στέφαν Μπάτορυ»
φορτωμένο με υλικό στρατηγικής σημασίας που κατευθύνονταν στον Φράνκο.
Στη διάρκεια της δίκης της ομάδας της Κοπενγχάγης τον Ιούλη του 1941,
το Δικαστήριο κατηγόρησε τους σαμποτέρ του Βόλβεμπεργκ ότι ανατίναξαν 16
γερμανικά καράβια, 3 ιταλικά και 2 ιαπωνικά.7
Εκατοντάδες γερμανοί στρατιώτες που πνίγηκαν στο ναυάγιο ενός μεταγω-
γικού που έπλεε από τη Δανία προς τη Νορβηγία, ήταν μάλλον θύματα των
σαμποτέρ του Βόλβεμπεργκ. Η οργάνωση είχε κυρίως βάσεις στη Γερμανία,
στη Σκανδιναβία, στην Δουγκέρκη, στη Χάβρη, στο Ρόττερνταμ, στην Αμ-
βέρσα. Η ομάδα της Αμβέρσας της οργάνωσης Βόλβεμπεργκ είχε βουλιάξει το
ιταλικό φορτηγό «Βοκκάκιος» τον Νοέμβρη του 1937 και πυρπολήσει το 1938
το ιαπωνικό φορτηγό «Κασζί Μαρού» το οποίο κατευθυνόταν στην Ισπανία του
Φράνκο.
΄Οταν οι ναζί εισέβαλαν στο Βέλγιο ήταν οι φάκελοι της Βελγικής Αστυ-
νομίας που επέτρεψαν στην Γκεστάπο να συλλάβει και να δολοφονήσει τους
λιμενεργάτες της Αμβέρσας της οργάνωσης Βόλβεμπεργκ. Πριν τον πόλεμο
η Βελγική Αστυνομία είχε μεταφέρει τις πληροφορίες της στην Γκεσταπό στο
πλαίσιο της Ιντερπόλ, της οποίας από το 1938 ως το 1945 προήδρευαν στρατηγοί
των Ες−Ες.8 Ο Γενικός Επίτροπος της Βελγικής Δικαστικής Αστυνομίας και
υπεύθυνος για τη συνεργασία αυτή, ο Φλοράν Λουβαζέ ήταν κατά τη διάρκεια
7
Οι πληροφορίες σχετικά με την οργάνωση «Wollweber» είναι σπάνιες και πάντα σε βιβλία
«συζητήσιμα», όπως το πολύ αμφίβολο [53] του Κουρτ Σίνγκερ.
8
Πρώτα ο ΄Οττο Σταϊνχάουστ και έπειτα ο Ράινχαρτ Χάινριχ - ο «δήμιος της Πράγας» -
μέχρι την εκτέλεσή τους από τους τσέχους Αντιστασιακούς και τέλος ο ΄Ερνεστ Καλτεμ-
προύνερ, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης.
38
ΣΑΜΠΟΤΑΖ
του πολέμου ο Βέλγος αντιπρόσωπος στην έδρα της Ιντερπόλ στο Βερολίνο
και μετά τον πόλεμο ...πρόεδρος της Ιντερπόλ.[54]
Από το 1933, συχνά ήταν με τους ναυτικούς, λιμενεργάτες και βαρκάρηδες
της οργάνωσης Βόλβεμπεργκ με τους οποίους το ΚΚ Γερμανίας εξασφάλιζε τις
συνδέσεις με τις άλλες του οργανώσεις και η οργάνωση αυτή πέτυχε να βγάλει
από τη Γερμανία όλα τα αρχεία της Διεθνούς.
Από την άλλη η οργάνωση αυτή είχε ένα δίκτυο πληροφοριοδοτών στα σου-
ηδικά λιμάνια και επικοινωνούσε με ασύρματο με το σοβιετικό ναυτικό για τις
κινήσεις των γερμανικών καραβιών που πήγαιναν εκεί για να φορτώσουν με-
ταλλεύματα και ιδιαίτερα τα πολύτιμα ρουλεμάν SKF με μπίλιες. Ο εφοδιασμός
αυτός ήταν ζωτικός για τη Γερμανία και αποτελούσε τον προνομιούχο στό-
χο των σοβιετικών υποβρυχίων που ενέδρευαν στα ανοιχτά. ΄Ετσι πάνω από
τριάντα γερμανικά μεταγωγικά βυθίστηκαν.[55]
΄Αλλωστε, στη Σουηδία πιάστηκε ο ΄Εριχ Βόλβεμπεργκ του οποίου την πα-
ράδοση ζήτησαν αμέσως οι ναζί, αλλά ο Βόλβεμπεργκ δήλωσε στις σουηδικές
αρχές ότι έχει αποκτήσει την σοβιετική υπηκοότητα, κάτι που επιβεβαίωσε και
η Αλεξάνδρα Κολλοντάι, πρεσβευτής της ΕΣΣΔ στη Στοκχόλμη. ΄Ετσι ο Βόλ-
βεμπεργκ εκδόθηκε λίγους μήνες αργότερα στην ΕΣΣΔ.[56]
Οι γραμμές αυτές δεν δίνουν παρά μια ατελή εικόνα του ρόλου των Γερμανών
κομμουνιστών στις σοβιετικές μυστικές οργανώσεις και αυτές της «Κομιντέρν».
Μένει να γραφεί η Ιστορία πολλών από αυτές τις οργανώσεις, των οποίων
τα μέλη κράτησαν το μυστικό της συμμετοχής των συνεχίζοντας τη δράση τους
μετά τη νίκη επί του Χίτλερ, στο πλαίσιο του ψυχρού πολέμου. ΄Ηταν η περί-
πτωση της οργάνωσης του Αμβούργου και της Τσεχοσλοβάκικης οργάνωσης
του δικτύου Χάρνακ/Σούλτζε – Μπόϋσεν που ξέφυγαν ως το τέλος από την
Γκεστάπο και δραστηριοποιήθηκαν πάλι μετά τον πόλεμο από την GRU.9 Εί-
ναι η περίπτωση τμημάτων ολόκληρων της οργάνωσης Βόλβεμπερκ και έτσι ο
Κούρτ Βίσσελ, ένας παλιός βοηθός του Βόλβεμπεργκ, γνωστός και ως Ρού-
ντολφ ΄Αμπελ έπαιξε ένα σοβαρό ρόλο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1949-1950
ο Βίσσελ ενεργοποίησε ένα δίκτυο «εν υπνώσει» στην Ανατολική ακτή των
ΗΠΑ από λιμενεργάτες πρόθυμους να κάνουν σαμποτάζ σε περίπτωση πολέμου
κατά της ΕΣΣΔ.
9
΄Οπως ο Φράντισεκ Κλέκα, ο οποίος πιάστηκε από την αμερικανική αντικατασκοπία στη
Γερμανία, το 1948.
39
ΣΑΜΠΟΤΑΖ
40
Κεφάλαιο 7
Η Επιτροπή «Ελεύθερη
Γερμανία»
Στις 10 Ιούνη του 1941 ένας Γερμανός κομμουνιστής στρατιώτης πέρασε στις
προφυλακές του σοβιετικού στρατού πληροφορώντας τον για την επικείμενη
επίθεση του γερμανικού στρατού εναντίον της ΕΣΣΔ.
Το βράδυ της 21 Ιούνη ο στρατιώτης ΄Αλφρεντ Λίσκοβ πέρασε τον ποτα-
μό Μπουγκ κολυμπώντας δίνοντας συγκεκριμένες πληροφορίες στους Σοβιετι-
κούς, ότι η επίθεση ήταν για την επόμενη μέρα.
Στη διάρκεια της ίδιας νύχτας ο υπαξιωματικός Βίλελμ Σουτζ λιποτάχτησε
από το σύνταγμά του στο οποίο μόλις είχε διαβαστεί η διαταγή της Εισβολής.
Τραυματισμένος από τους σκοπούς της μονάδας του παραλήφθηκε από τους
σοβιετικούς στρατιώτες στους οποίους μοσολιπόθυμος είπε: «Είμαι κομμουνι-
στής, σε μία ώρα θα αρχίσει ο πόλεμος, θα σας επιτεθούν, προσοχή σύντροφοι».
Τις μέρες που ακολούθησαν, πολλοί επιστρατευμένοι κομμουνιστές επωφε-
λήθηκαν από τον πόλεμο κατά της Σοβιετικής ΄Ενωσης για να λιποτακτήσουν
και να περάσουν στον Κόκκινο Στρατό. Να κάνει κανένας αυτή την επιλογή
τη στιγμή που ο Γερμανικός Στρατός πετούσε από νίκη σε νίκη δεν μπορούσε
παρά να είναι ενέργεια πιστών κομμουνιστών.1
Με πρόταση του Δημητρώφ που είχε γίνει Γενικός Γραμματέας της Κομιν-
τέρν, μια πρόσκληση 158 γερμανών μεταδόθηκε από το ραδιοφωνικό σταθμό
της Μόσχας και ρίχτηκε επίσης πάνω από τις χιτλερικές γραμμές. ΄Ηταν ένα
ακόμα βήμα για τη δημιουργία στο Κρασνογκόρσκ, τον Ιούλιο του 1943, της
«Επιτροπής Ελεύθερη Γερμανία».
Στο πρόγραμμά της η Επιτροπή αυτή πρόβλεπε αγώνα για να τελειώσει ο
πόλεμος με εγκατάλειψη όλων των κατακτημένων από την Γερμανία χωρών,
1
΄Οπως το μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας Χανζ Κέσλερ, ο οποίος αργότερα θα γίνει
στρατηγός στη Λαϊκή Αστυνομία της Ανατολικής Γερμανίας.[57]
41
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ»
την δημιουργία μιας Δημοκρατικής Γερμανίας και την παραπομπή σε δίκη των
χιτλερικών.
Κατά την ίδρυσή της η Επιτροπή αυτή διευθυνόταν από 13 εξόριστους κομ-
μουνιστές -8 στελέχη του ΚΚΓ μεταξύ αυτών οι Βίλχελμ Πηκ και Βάλτερ
Ούλμπριχτ και πέντε διανοούμενοι- και 25 αντιφασίστες στρατιωτικοί που εί-
χαν συλληφθεί από τον Κόκκινο Στρατό.
Αντιπρόσωποι της Επιτροπής «Ελεύθερη Γερμανία» έκαναν διαλέξεις σε
στρατόπεδα αιχμαλώτων και καθώς οι προσχωρήσεις στην Επιτροπή οδηγού-
σαν σε νέες προσχωρήσεις, η Επιτροπή αναπτύχθηκε γρήγορα. Μετά το Στά-
λινγκραντ η κίνηση πήρε μαζική μορφή με τις προσχωρήσεις στην Επιτροπή
χιλιάδων στρατιωτών και εκατοντάδων αξιωματικών, μεταξύ των οποίων 63
στρατηγοί και μάλιστα του στρατάρχη Πάουλους ο οποίος παραδόθηκε στο
Στάλινγκραντ παρά τη διαταγή του Χίτλερ να πολεμήσει ως τον τελευταίο στρα-
τιώτη.
Η Επιτροπή ανέλαβε μαζικά την επιτάχυνση της διάλυσης των χιτλερικών
στρατιών. Το 1944 1.500 αντιπρόσωποι που είχαν ακολουθήσει, μια γενική
ιδεολογική εκπαίδευση στην αντιφασιστική Σχολή του Κρασνογκόρσκ, βρί-
σκονταν στο Μέτωπο. Με μεγάφωνα καλούσαν τους στρατιώτες να θέσουν
ένα τέλος στον πόλεμο. Αυτή η δραστηριότητα ήταν οργανωμένη με επιμέλεια.
Μάζευαν από πριν πληροφορίες για την μονάδα στην οποία θα απευθύνονταν,
έστελναν έναν αντιπρόσωπο που καταγόταν από την περιοχή της επιστράτευσης
και αυτός απευθυνόταν στους στρατιώτες στην τοπική διάλεκτο κ.λ.π. Τα απο-
τελέσματα αυτής της δράσης υπήρξαν απογοητευτικά με ελάχιστες εξαιρέσεις
όπως η παράδοση του διοικητή του ΧΙΙ Σώματος Στρατού με πολλούς στρατιώ-
τες που ήταν διασκορπισμένοι στα περίχωρα του Μίνσκ. Μερικές φορές μέλη
της Επιτροπής, όπως ο Χανς Κέσλερ ο οποίος μετά τον πόλεμο αναδείχθηκε σε
υφυπουργό ΄Αμυνας της Λαοκρατικής Γερμανικής Δημοκρατίας, (Ανατολικής
Γερμανίας) περνούσαν μέσα από τις γερμανικές γραμμές ή έπεφταν με αλεξί-
πτωτο πίσω από αυτές. ΄Ενας από αυτούς ο Χανς Γιάχν ντυμένος αξιωματικός
μιά μέρα πήρε τη διοίκηση ενός λόχου που είχε αποκοπεί από το σύνταγμά του
και τον οδήγησε στους Σοβιετικούς. Ο Χανς Γιάχν σκοτώθηκε λίγο αργότερα
από αυτό το κατόρθωμα.[57]
Ομάδες δράσης που έφταναν και τους εξήντα εθελοντές ρίχτηκαν με αλε-
ξίπτωτα πολύ πίσω από τις γραμμές βοηθώντας τους παρτιζάνους, όπως για
παράδειγμα η ομάδα του Φέλιξ Σχέφλερ η οποία συνέβαλε τα μέγιστα στην
παράδοση 12000 ανδρών μιας μεραρχίας. Ο ίδιος ο Σχέφλερ ντυμένος ως χω-
ροφύλακας καθοδήγησε την κίνηση μιας φάλαγγας με τέτοιο τρόπο που έπεσε
σε ενέδρα παρτιζάνων.
Προκηρύξεις της Επιτροπής ριχνόταν σε μεγάλους αριθμούς πάνω από τις
γερμανικές γραμμές και ραδιοφωνικές εκπομπές πραγματοποιούνταν με προο-
ρισμό την Γερμανία και το στρατό. Η δράση αυτή έκανε να εμφανιστούν με-
42
ρικές παράνομες ομάδες στην καρδιά του γερμανικού στρατού, σε ένα τάγμα
ασφαλείας στη Φρανκφούρτη πάνω στον ΄Οντερ, στη Μεραρχία-Σχολή των τε-
θωρακισμένων στο Μπέργκεν-Μπέλσεν και σε αρκετές μονάδες που στρατοπέ-
δευαν στη Βαυαρία η στο εξωτερικό. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν την ανώτερη
διοίκηση του στρατού να δημιουργήσει στις 30 του Μάη του 1944 ένα ειδικό
Επιτελείο Προπαγάνδας και να τοποθετήσει σε κάθε μεραρχία έναν αξιωματικό
των Ες−Ες, επιφορτισμένο με αυτή τη δουλειά. Μια ειδική διαταγή υπογραμ-
μένη από τον Κάιτελ, αρχιστράτηγο του Στρατού, υπόδειχνε ότι οι γονείς των
αιχμαλώτων πολέμου θα θεωρούνταν υπεύθυνοι της λιποταξίας αυτών και θα
το πλήρωναν «με την περιουσία τους, την ελευθερία τους και τη ζωή τους».
Από το Δεκέμβρη του 1944 όλοι οι Γερμανοί στρατιωτικοί υποχρεώθηκαν να
υπογράψουν ένα κείμενο που έλεγε:
«Η διοίκηση μου γνωστοποίησε ότι σε περίπτωση παράδοσής μου στους
Ρώσους, όλη μου η οικογένεια, πατέρας, μητέρα, σύζυγος, παιδιά και εγγόνια
θα τουφεκιστούν».
Η Γκεστάπο σε αυτά πρόσθεσε και μεθόδους συνηθισμένες στο μυστικό
πόλεμο. Πράκτορες ναζί προσποιήθηκαν τους λιποτάκτες για να αποκαλύψουν
τις ομάδες δράσης της Επιτροπής. Τα στρατοδικεία καταδίκασαν σε τουφεκισμό
24.500 γερμανούς στρατιωτικούς για αντιφασιστική δράση και χιλιάδες άλλους
σε φυλάκιση.
Η Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» για τη Δύση -Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο-
δημιουργήθηκε υπό την καθοδήγηση του ΄Οττο Νίεμπεργκαλ. Ο Νίεμπεργκαλ
ήταν καθοδηγητής στο Σάαρ από το 1926 ως το 1935. Είχε φύγει από το Σά-
ρεμπρουκ όπου εκλεγόταν όταν το Σάαρ συνδέθηκε πάλι με τη Γερμανία. Στη
συνέχεια καθοδηγούσε από τα γαλλο-βελγικά σύνορα την παράνομη οργάνωση
του ΚΚ Γερμανίας για το Σαρ και το Παλατινάτο και από το Φόρμπαχ την
οργάνωση της Ρηνανίας.
Στις αρχές του 1941 πιάστηκε από τη Βελγική Αστυνομία, δραπέτευσε και
τοποθετήθηκε καθοδηγητής για τη Γαλλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο.
Δημιούργησε την Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» για τη Δύση ενώνοντας τα
μέλη του ΚΚ Γερμανίας, τα μέλη της «ΓΔ», τους αντιφασίστες στρατιωτικούς,
εξόριστους γερμανούς πολιτικούς, σοσιαλδημοκράτες και καθολικούς και εργά-
τες της Γερμανικής κρατικής οργάνωσης έργων «Todt».
Υπεύθυνος για τη Νότια Ζώνη ήταν ο Χανζ Πρίες, παλιός πολιτικός Επί-
τροπος στο τάγμα «Χανς Μπέιμλερ» στην Ισπανία, ο οποίος δραπέτευσε από
ένα γαλλικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης για να αναλάβει την καθοδήγηση του
ΚΚ Γερμανίας στη Λυών και ο Βάλτερ Βέσπερ πρώην καθοδηγητής της «ΓΔ»
των «Ελεύθερων Σκοπευτών»-ΜΟ (FTP-MOI) στη Νότια Ζώνη.2 Τέλη 1943
2
Ο Βέσπερ έγινε μετά τον πόλεμο πρεσβευτής της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας
στην Ουγγαρία και μετά στην Τσεχοσλοβακία.
43
ο Χάρλντ Χάουσερ, επίσης παλιό μέλος του ΚΚ Γερμανίας αναλαμβάνει κα-

θοδηγητής της Νότιας Ζώνης στο πλαίσιο της «ΓΔ». Η Επιτροπή της Νότιας
Ζώνης πέτυχε να κυκλοφορήσει 25 φύλλα της εφημερίδας «Η Πατρίδα μας» και
στη Βόρεια Ζώνη 63 φύλλα της εφημερίδας «Λαός και Πατρίδα», όπου το κάθε
νούμερο τυπώθηκε σε 200.000 αντίτυπα.
Η οργάνωση του Ριχάρδου Γκλάντεβιτζ που είχε διεισδύσει στο Στρατό,
πραγματοποιούσε σαμποτάζ, κλοπές όπλων και χρημάτων για τους Γάλλους
παρτιζάνους. Η μαζική μεταφορά ξένων εργατών στη Γερμανία επέτρεψε στην
επιτροπή να στέλνει αντιπροσώπους της στη Γερμανία με την κάλυψη πλαστών
Γαλλικών ταυτοτήτων. Εκτός από αυτές τις εφημερίδες η Επιτροπή κυκλοφόρη-
σε παράνομα στη Γαλλία 109 διαφορετικές προκηρύξεις, 5 φυλλάδια και μεγάλο
αριθμό άλλων εντύπων.
Η Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» δημιούργησε σε 25 περιοχές μονάδες μα-
χητών που πολέμησαν με τους παρτιζάνους των Ελεύθερων Γάλλων Σκοπευτών
(FTP) ή στο αντάρτικο πόλεων, επιτιθέμενοι σε Λέσχες αξιωματικών, σε τμή-
ματα της Γκεστάπο και της χωροφυλακής. Σε αυτές τις μάχες διακρίθηκαν
ιδιαίτερα οι Μάρξ Λίνγκνερ και Ερνεστ Σχολτζ.3 [58]
Στην Μπριβ 350 στρατιώτες και αξιωματικοί, οπαδοί της Επιτροπής «Ελεύ-
θερη Γερμανία» πέρασαν με τον συνταγματάρχη τους επικεφαλής στην Αντίστα-
ση. Πολλοί αντάρτες του ΚΚ Γερμανίας, στις γραμμές των γάλλων παρτιζάνων
συνέχισαν τον πόλεμο με το σύνταγμα του συνταγματάρχη Φαμπιέν και έλαβαν
μέρος στην απελευθέρωση της Αλσατίας.
Στο Βέλγιο όπου η επιτροπή εξέδιδε την εφημερίδα «Ελεύθερη Γερμανία»
και την «Ελεύθερος Γερμανικός Στρατός» (Freiheitbriefeb an die Deutsche
Wermacht) οι γερμανοί αντιφασίστες συμμετείχαν στον ένοπλο αγώνα από τις
γραμμές των κομμουνιστών παρτιζάνων του Βέλγικου Στρατού στις Βρυξέλλες,
στο γαλλόφωνο Μπραμάν και στην Αμβέρσα. ΄Ετσι, στην Αμβέρσα δυο γερμα-
νοί μαχητές μιας ομάδας εφόδου των κομμουνιστών παρτιζάνων του Βέλγικου
Στρατού σκοτώθηκαν σε μάχη με γκεσταπίτες ενώ άλλοι αιχμαλωτίσθηκαν για
να μεταφερθούν στη Γερμανία όπου και αποκεφαλίστηκαν.[59]4 Πάνω από 20
μέλη του ΚΚΓ βρήκαν το θάνατο ενταγμένα στη Βέλγικη Αντίσταση.
Με την είσοδο των «συμμάχων» στη Γερμανία πολλές παράνομες οργα-
νώσεις του ΚΚ Γερμανίας και της Επιτροπής «Ελεύθερη Γερμανία» πέρασαν
3
Ο Λίνγκνερ ήταν διάσημος κομμουνιστής σκιτσογράφος, ο οποίος δούλευε για την Ου-
μανιτέ στη διάρκεια της εξορίας του στο Παρίσι. Πολέμησε με τους γάλλους παρτιζάνους
στο Ζερ και πέθανε το 1949, αφού είχε δεχτεί το Εθνικό Βραβείο της Ζωγραφικής στην
Ανατολική Γερμανία. Ο Σχολτζ ήταν στέλεχος του ΚΚ Γερμανίας και παλαιός των Διεθνών
Ταξιαρχιών στην Ισπανία. Πολέμησε με τους παρτιζάνους της Σαβοϊας και μετά τον πόλεμο
υπήρξε ο πρώτος πρεσβευτής της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας στη Γαλλία.
4
Ο Μπερνάρ ισχυρίζεται ότι αποκαθιστά τη Γερμανική Κομμουνιστική Αντίσταση, στην
οποία αφιερώνει μισή ντουζίνα σελίδες από τις 300 του βιβλίου του.
44
στον ανοιχτό αγώνα, όχι χωρίς απώλειες. Η ομάδα «Ελεύθερη Γερμανία» της
Κολωνίας η οποία είχε ιδρυθεί το 1943 με πρωτοβουλία κομμουνιστών είχε ένα
πυρήνα με πάνω από διακόσια μέλη και άρχισε να συγκεντρώνει αντιστασιακούς
όλων των πολιτικών και ιδεολογικών κατευθύνσεων. Προκηρύξεις διανεμήθη-
καν καλώντας τον γερμανικό πληθυσμό να κάνει σαμποτάζ, να εμποδίζει την
πολεμική μηχανή των ναζί και να ενθαρρύνει τους στρατιώτες να λιποταχτή-
σουν, να προσφέρει βοήθεια στους αναγκαστικά μεταφερόμενους στη Γερμανία
ξένους εργάτες. Η Γκεστάπο της Κολωνίας το 1944 συνέλαβε 1.800 μέλη και
συμπαθούντες της ομάδας αυτής, δολοφόνησε τους κυριότερους καθοδηγητές
και πέτυχε για αρκετό διάστημα να εξαρθρώσει την οργάνωση μέσα στην πόλη.
Στις 4 Φεβρουαρίου, από το ραδιόφωνο της Επιτροπής ο Βάλτερ Ούλμπριχτ
κάλεσε σε λαϊκή εξέγερση εναντίον του Χίτλερ. Στην περιοχή του Κιέλου
ομάδες εφόδου του ΚΚ Γερμανίας επιτέθηκαν παράτολμα σε αντιαεροπορικές
πυροβολαρχίες, σε αστυνομικούς σταθμούς. Στο Μπρεσλάου ένα μέλος του
ΚΚΓ, ο Χέρμαν Χάρτμαν, οργάνωσε περίπου εκατό οπαδούς σε ομάδες των
τριών.5 Η οργάνωση του Χάρτμαν άρχισε το αντάρτικο πόλεων ρίχνοντας χει-
ροβομβίδα σε οίκημα των ναζί και η Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» του έστειλε
από τις σοβιετικές γραμμές για ενίσχυση 80 μαχητές.
Η στρατολόγηση όλων αυτών που δεν είχαν επιστρατευθεί στο στρατό
-ανήλικοι, γέροι, άρρωστοι, ανάπηροι- στις γραμμές της ναζιστικής Λαϊκής Πο-
λιτιφυλακής, η μέχρις εσχάτων άμυνα των πόλεων, σε πολλούς τόπους αν δεν
εμποδίστηκε, τουλάχιστο εξασθένησε. ΄Οπως στις πόλεις Λειψία, Ιένα, Κολω-
νία, Γκότα, Σέμνιτζ, Ροστόκ, Στάλσουντ, Γκρίμεν, Γκρέιφσβαλντ, Μπόρζοβ,
Μπέλζιγκ, Φράιμπεργκ και άλλες.
Πολλές τοπικές Επιτροπές ξεπετάχτηκαν την στιγμή της απελευθέρωσης και
δημιούργησαν νέες, αντίθετες στις υπάρχουσες εξουσίες. Στη Λειψία η τοπική
Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» είχε 4.500 μέλη. Με την άφιξη των Αμερικανών
η Επιτροπή άρχισε τις πρώτες εργασίες για την απομάκρυνση των ερειπίων και
την αποναζιστικοποίηση, αλλά ο αμερικανικός στρατός δεν αποδέχτηκε τον
αντιφασίστα υποψήφιο για τη Δημαρχία και ονόμασε Δήμαρχο ένα συντηρητικό
πολιτικό και απαγόρευσε την Επιτροπή.[29]
5
Ο Χέρμαν Χάρτμαν ήταν κομμουνιστής εργάτης - πλακάς. Πιάστηκε και βασανίστηκε
το 1933. Κρατήθηκε στο Ζαξενχάουζεν ως το 1940 που απελευθερώθηκε από το ναζιστικό
καθεστώς που θριάμβευε, ως ανταμοιβή για τον αδελφό του που διακρίθηκε ως στρατιώτης
κατά την εισβολή στη Νορβηγία. Ο Χάρτμαν άρχισε πάλι την παράνομη δραστηριότητά του
μετά την απελευθέρωσή του. Επέζησε της μάχης του Μπρεσλάου και τελείωσε τη ζωή του
στην Ανατολική Γερμανία.
45
46
Κεφάλαιο 8
Ακόμα και στα Στρατόπεδα
Στα στρατόπεδα Συγκέντρωσης και εξόντωσης, οι Ες−Ες χρησιμοποιούσαν

μεγάλο αριθμό κρατουμένων ως βοηθητικούς τους. Ως επικεφαλείς θαλάμων,
παραπηγμάτων, εργαζόμενους σε γραφεία, εργοδηγούς σε εργοτάξια και εργα-
στήρια, προσωπικό συντήρησης κ.τ.λ.
Το να κατέχει κανένας μία από αυτές τις θέσεις αύξαινε σημαντικά την
τύχη να ξεφύγει από την αφάνταστα υψηλή θνησιμότητα των στρατοπέδων. Για
παράδειγμα, το 1941 στο Μαουτχάουζεν το 76% των κρατουμένων πέθαναν από
υποσιτισμό και την κακή μεταχείριση.
Διάφορες ομάδες διεκδικούσαν τις θέσεις αυτές με άμεσες ή έμμεσες δολοφονίεσ-
καταγγελία στους Ες−Ες, μετάθεση σε εργοτάξια ιδιαίτερα θανατερά και άλλα.
Στην αρχή οι Ες−Ες εμπιστεύονταν αυτές τις θέσεις σε γερμανούς κρατουμέ-
νους του κοινού ποινικού Δικαίου, αλλά οι κλεψιές τους και το λαθρεμπόριο
διατάρασσαν την τάξη των Στρατοπέδων. Οι κομμουνιστές αναγνωρισμένοι ως
τέτοιοι ή όχι, σιγά-σιγά κυριάρχησαν στις διοικήσεις των Στρατοπέδων.
Πέτυχαν χάρη σε μια κεντρική και λογική χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων
που προσφέρονταν, να δώσουν στους Ες−Ες την εντύπωση μιας «καλής διοί-
κησης» αναπτύσσοντας ταυτόχρονα ένα πλατύ δίκτυο αλληλεγγυής και αγώνα.
Παντού όπου το ΚΚ Γερμανίας μπόρεσε να διεισδύσει στο μηχανισμό διοίκησης
των Στρατοπέδων, οι συνθήκες των κρατουμένων βελτιώθηκαν, ενώ οι κρατού-
μενοι του κοινού ποινικού Δικαίου και οι σοβινιστικές οργανώσεις Πολωνών
και Ουκρανών συναγωνίζονταν με τους Ες−Ες στην καταδίωξη των Εβραίων
και των Ρώσων.
Κάνοντας λάθος εκτίμηση στις φαινομενικά «καλές προθέσεις» των γερμα-
νών πολιτικών κρατουμένων, ο Χίμλερ τους πρότεινε τον Οκτώβρη του 1944,
την ελευθερία με αντάλλαγμα την στράτευσή τους στην ταξιαρχία των Ες−Ες
του στρατηγού Ντιρλεβάγκερ. Ο ίδιος ο Ντιρλεβάγκερ έβρισκε γελοία την ιδέα
να «πολεμηθούν οι σοβιετικοί με κομμουνιστές» και η εμπειρία απέδειξε ότι είχε
δίκαιο.
47
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ
Μόνο 800 πολιτικοί κρατούμενοι δέχτηκαν να καταταχτούν και το αποτέλε-

σμα ήταν καταστροφικό. Διμοιρίες ολόκληρες, 400 μεταξύ αυτών λιποτάχτη-
σαν λίγους μήνες αργότερα στη διάρκεια μάχης θέτοντας όλη την ταξιαρχία σε
κίνδυνο και καμιά εκατοστή από αυτούς πέτυχαν να περάσουν στον Κόκκινο
Στρατό.[60]
Η υπόθεση είχε ένα προηγούμενο. Κρατούμενοι των οποίων έληγε η ποινή,
πολιτικοί και ποινικοί, διοχετεύθηκαν στην πειθαρχική Μεραρχία του στρατού,
την «999» η οποία συμμετείχε στην κατοχή της Ελλάδας. Οι κομμουνιστές
δημιούργησαν οργάνωση του κόμματος και λεηλατούσαν τα αποθέματα της Με-
ραρχίας προς όφελος των κομμουνιστών Ανταρτών του ΕΛΑΣ, του Ελληνικού
Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού. Αρκετοί λιποτάχτησαν με τα όπλα τους
και έγιναν Αντάρτες όπως ο Γκέραντ Ράινχαρτ ο οποίος υπήρξε λοχαγός στον
ΕΛΑΣ.
Οι Γερμανοί κομμουνιστές δημιούργησαν σε όλα τα στρατόπεδα παράνομες
οργανώσεις. Στο Μαουτχάουζεν την οργάνωση την καθοδηγούσε ο βουλευτής
του ΚΚ Γερμανίας Φραντς Ντάχλεμ.1 Στο Σάξενχάουζεν το 1942 οι γκεσταπί-
τες επιχείρησαν να χτυπήσουν την παράνομη οργάνωση «στα τυφλά». ΄Ολοι οι
κομμουνιστές κρατούμενοι οι οποίοι είχαν μια θέση στο Στρατόπεδο ως πολί-
τες, πιάστηκαν, ανακρίθηκαν και στάλθηκαν σε εργοτάξια ιδιαίτερα θανατερά.
Αλλά δεν μαρτύρησαν τίποτα παρά τα βασανιστήρια και η οργάνωση επέζησε
παρά την απώλειά των. Μόλις το 1944 οι 200 χαφιέδες που διατηρούσε στο
Στρατόπεδο η Γκεστάπο πέτυχαν να εντοπίσουν 160 μέλη της οργάνωσης. Ορι-
σμένοι από αυτούς βασανίστηκαν τόσο πολύ που τους μετέφεραν με φορεία στο
φούρνο του κρεματορίου. Στις 11 του Οκτώβρη οι 27 κύριοι κατηγορούμενοι-
μεταξύ των οποίων 3 βουλευτές του ΚΚ Γερμανίασ-τουφεκίστηκαν, αλλά την
ίδια μέρα η οργάνωση είχε ήδη ανασυγκροτηθεί.
Το Νοέμβρη του 1944 ήταν η παράνομη οργάνωση στο Ντόρα που χτυπήθη-
κε. Οι Ες−Ες συνέλαβαν, βασάνισαν και δολοφόνησαν πολλά κομμουνιστικά
στελέχη. Ο Φρίντριχ Πρελ, ένας από τους συλληφθέντες, ο οποίος πραγματικά
ανήκε στην καθοδήγηση της οργάνωσης, πέτυχε να ειδοποιήσει τους συντρό-
φους του: «Μη φοβάστε, αύριο θα είμαι νεκρός και οι νεκροί δεν μιλούν» και
αυτοκτόνησε.[61]
Η οργάνωση στο Ντόρα αναδημιουργήθηκε από τον ΄Αλμπερτ Κούντζ. Αυ-
τός είχε συλληφθεί στις 6 του Μάρτη του 1933 και είχε καταδικαστεί σε τρία
χρόνια καταναγκαστικά έργα, αλλά δεν βγήκε από το Στρατόπεδο Συγκέντρω-
1
΄Ηταν πολιτικός Επίτροπος του τάγματος «Τέλμαν» και γενικός πολιτικός Επίτροπος
για τους Γερμανούς που πολεμούσαν στην Ισπανία. Είχε φυλακιστεί από τους Γάλλους
και παραδοθεί από το καθεστώς του Βισύ στη Γκεσταπό. Ο Ντάχλεμ επέζησε από το
Στρατόπεδο, θα γίνει Γραμματέας του Κόμματος, υπεύθυνος για τα στελέχη και υπεύθυνος
για τα ένοπλα τμήματα της Ανατολικής Γερμανίας -την Εργατική Πολιτοφυλακή και τη Λαϊκή
Αστυνομία- πριν δημιουργηθεί ο Εθνικός Λαϊκός Στρατός.
48
σης. Δολοφονήθηκε το 1945 μαζί με τον Γκέοργκ Τόμας και τον Λούντβιχ
Σζύζακ δυό άλλους κομμουνιστές οι οποίοι είχαν αρνηθεί να κρεμάσουν αιχμα-
λώτους σοβιετικούς στρατιώτες που είχαν δραπετεύσει από το Στρατόπεδο και
είχαν συλληφθεί μετά την απόδρασή τους.
Η πιο αναπτυγμένη και πιο αποτελεσματική παράνομη κομμουνιστική ορ-
γάνωση ήταν στο Μπούχενβαλντ. Την άνοιξη του 1942 είχε υπό τον έλεγ-
χό της σχεδόν όλες τις θέσεις του Στρατοπέδου στις οποίες «εργάζονταν»
κρατούμενοι-γραφιάδες, αποθηκάριοι, τεχνίτες κ.λπ. Η οργάνωση αυτή έσωσε
τη ζωή πολλών κρατουμένων. Μία από τις μεθόδους ήταν να ανταλλάξουν την
ταυτότητα του καταδικασμένου με εκείνη ενός απλού κρατουμένου που μόλις
πέθανε. Αφαιρούσαν από τον καταδικασμένο το κομμάτι του δέρματος όπου
είχε σημαδευτεί το νούμερό του και ξαναέγραφαν το νούμερο αυτού που είχε
πεθάνει. Την ίδια μέθοδο εφάρμοζαν στο ΄Αουσβιτς και το Μαουτχάουζεν.
Μια άλλη μέθοδος ήταν να δηλώσουν ότι ο καταδικασμένος είχε προσβληθεί
από τύφο και να τον μεταφέρουν στους χώρους καραντίνας όπου οι Ες−Ες δεν
τολμούσαν να μπουν.
Η οργάνωση του Μπούχενβαλντ πέτυχε να δημιουργήσει το πιο αναπτυγ-
μένο ιατρικό σύστημα στο κόσμο των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης, ολοκλη-
ρωτικά εξοπλισμένο από υλικά κλεμμένα από τους Ες−Ες. ΄Ετσι εξασφάλιζε
την βοήθεια σε τρόφιμα προς τους αρρώστους και τους σοβιετικούς αιχμαλώ-
τους πολέμου που στερούνταν τροφής και προστάτεψε η οργάνωση τη ζωή
στελεχών του κόμματος. Πέτυχε να δημιουργήσει υπηρεσία πληροφοριών που
την τροφοδοτούσε ένα κρυμμένο ραδιόφωνο και έβγαλε 26 νούμερα ενός Δελ-
τίου Ειδήσεων και επίσης εξασφάλισε την πολικό-θεωρητική κατάρτιση των
μελών.2 [61]
Η οργάνωση δημιούργησε μια Διεθνή Επιτροπή, βοηθώντας στη δημιουργία
παράνομων οργανώσεων κατά εθνικότητα, τελικά έντεκα εθνικές οργανώσεις
έγιναν μέλη της Διεθνούς Επιτροπής. Είχε αξιόλογες επιτυχίες κάνοντας σαμ-
ποτάζ στην πολεμική παραγωγή στα εργοστάσια όπου χρησιμοποιούνταν εργα-
τικό δυναμικό από ξένους ομήρουσ-εξόριστους. Στο Ντόρα το οποίο ανήκε στο
Μπούχενβαλντ και όπου γινόταν παραγωγή των πυραύλων «V2», το 80% της
παραγωγής είχε κριθεί ακατάλληλο. Στο εργοστάσιο Γκούστλοφ η παραγωγή
έπεσε από 55.000 τουφέκια σε μερικές χιλιάδες με την έναρξη της εργασίας των
Στρατοπέδων Συγκέντρωσης και τα τρία τέταρτα της παραγωγής επιστράφηκαν
από το Στρατό ως άχρηστα. Είχε προβλεφτεί η παραγωγή 10.000 πιστολιών
κάθε μήνα, αλλά η παραγωγή έμεινε στο στάδιο των δοκιμών για δυο χρόνια και
στο μεταξύ μια απίστευτη ποσότητα πρώτων υλών και ενέργειας κυριολεκτικά
2
Αυτή τη δραστηριότητα την βρίσκουμε σε όλα τα Στρατόπεδα. Στο Ράβενσμπρουκ μελε-
τούσαν ομαδικά την Ιστορία του Κομμουνιστικού (Μπολσεβίκικου) Κόμματος της Σοβιετικής
΄Ενωσης. Στο Ζαξενχάουζεν μελετούσαν το έργο του Στάλιν «Αρχές του Λενινισμού» και
άλλα.
49
λεηλατήθηκε.3
Η παράνομη οργάνωση δημιούργησε ένα στρατιωτικό κλάδο τη Διεθνή
Στρατιωτική Οργάνωση με την προοπτική μιας ένοπλης εξέγερσης. Την στιγ-
μή της εξέγερσης η Διεθνής Στρατιωτική Οργάνωση διέθετε 91 όπλα με 2.500
φυσίγγια, ένα πολυβόλο με 2.000 φυσίγγια, 20 στρατιωτικά μαχαίρια, 200 κο-
κτέιλ Μολότοφ, χειροβομβίδες χειροποίητες, μαχαίρια, ψαλίδια και άλλα υλικά.
Για να προστατευθεί το μυστικό όλης αυτής της δραστηριότητας η οργάνωση
ανέπτυξε σε ψηλό βαθμό την κατασκόπευση των Ες−Ες και εξαφάνισε μυστικά
πολλούς χαφιέδες.
Οι παράνομες οργανώσεις των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης βρισκόταν σε
επαφή με το κόμμα. Οι οργανώσεις των γειτονικών πόλεων πετύχαιναν να
βάλουν μέσα στα Στρατόπεδα υλικά, τρόφιμα και καμιά φορά όπλα.
Στο Νταχάου ήταν ένα παλαιός κρατούμενος, ο Γκέοργκ Σέρερ ο οποίος
καθοδηγούσε μια τοπική οργάνωση του ΚΚΓ η οποία ετοίμασε την ένοπλη
απελευθέρωση των κρατουμένων.
Στο Ζαξενχάουζεν οργάνωσαν την δραπέτευση στελεχών για ενίσχυση της
οργάνωσης του ΚΚ Γερμανίας στο Βερολίνο. ΄Ηταν η περίπτωση του μέλους
των Διεθνών Ταξιαρχιών, Χέρμπερτ Τσέπε ο οποίος δραπέτευσε τον Απρίλη
του 1944, του Ρούντι Βούντερλιχ και του Ρίχαρντ Σχμέινκ που δραπέτευσαν
τον Ιούνη του 1944.
Η ύπαρξη κοντά στο Βερολίνο των συγκροτημάτων των Στρατοπέδων Συγ-
κέντρωσης του Οράνιεμπουργκ-Ζαξενχαουζεν πρόσφερε πολλές δυνατότητες
επαφών με το παράνομο ΚΚ Γερμανίας. Υπήρξαν 300 μαρτυρίες Γάλλων κρα-
τουμένων στην ΄Ενωση των κρατουμένων Οράνιεμπουργκ-Ζαξενχάουζεν, όπου
αναφέρουν επανειλημμένα τη συνεργασία των βερολινέζων εργατών με κρατού-
μενους που δούλευαν στα εργοστάσιά τους.4
Ενώ και η απλή προσφορά ενός μικρού γεύματος σε κρατούμενο οδηγούσε
τον γερμανό πολίτη σε Στρατόπεδο Συγκέντρωσης, πολλοί από αυτούς πρό-
σφεραν στους κρατουμένους όχι μόνο τρόφιμα αλλά και τον παράνομο κομμου-
νιστικό τύπο. Από την άλλη έκλειναν τα μάτια στα σαμποτάζ που έκαναν οι
γερμανοί και ξένοι κρατούμενοι εργάτες, όταν δεν το έκαναν οι ίδιοι. Βέβαια
επρόκειτο για μειοψηφία, αλλά για μια μειοψηφία αρκετά αντιπροσωπευτική, για
να έχει μείνει στη μνήμη πολλών Γάλλων κρατουμένων και για να βοηθήσει
στην αποτυχία της παραγωγής του βομβαρδιστικού «Χέινκελ 177». Στα 120
αεροπλάνα που κατασκευάστηκαν το 1943, κανένα δεν χρησιμοποιήθηκε.
Το ΚΚ Γερμανίας οργάνωνε στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης πολλές τελε-
τές στη μνήμη των δολοφονημένων ηγετών του. Σε δύο περιπτώσεις αυτές οι
3
Cf. Σχετικό με την Αντίσταση στα εργοστάσια, εργαστήρια και τα Στρατόπεδα Συγ-
κέντρωσης του ναζιστικού φασισμού, είναι το ειδικό νούμερο (62) του Gegen die Stromung,
Μάιος 1933 (γαλλική έκδοση Μάιος 1998).
4
΄Ενωση των παλαιών κρατουμένων στα στρατόπεδα Οράνιεμπουργκ-Ζαξενχάουζεν [62].
50
τελετές είχαν τραγικές συνέπειες. Στις 18 Αυγούστου του 1944, ύστερα α-

πό ένδεκα χρόνια βασανιστηρίων, οι Ες−Ες δολοφόνησαν τον ΄Ερνεστ Τέλμαν
στο υπόγειο του κρεματορίου του Μπούχενβαλντ.5 Το κύρος του Τέλμαν ήταν
τόσο μεγάλο που οι δολοφόνοι του, χρέωσαν τον θάνατό του σε ένα αμερικά-
νικο αεροπορικό βομβαρδισμό με την ελπίδα να προκαλέσουν διχόνοια ανάμεσα
στους κομμουνιστές και τους φιλοδυτικούς αντι-ναζί. Μια τελετή μυστική ορ-
γανώθηκε στο ίδιο το Μπούχενβαλντ.
΄Ενας χαφιές κατάφερε να τους αιφνιδιάσει την στιγμή της τελετής και η
Γκεστάπο συνέλαβε πολλά στελέχη της οργάνωσης μεταξύ των οποίων και τον
καθοδηγητή της οργάνωσης του ΚΚΓ Ρόμπερτ Ζίεβερτ. ΄Ολοι τους άντεξαν
στα αφάνταστα βασανιστήρια που υποβλήθηκαν και έτσι τα μυστικά της παρά-
νομης οργάνωσης προστατεύθηκαν. ΄Ενας άλλος χαφιές κατάγγειλε την τελετή
για τη μνήμη του βουλευτή του ΚΚ Γερμανίας Λάμπερτ Χόρν που πέθανε στο
Ζαξενχάουζεν στις 2 Ιούνη του 1939. Οι κομμουνιστές του Στρατοπέδου πέρα-
σαν ένασ-ένας μπροστά από τη σωρό του. Και εδώ η καταστολή ήταν αιματηρή.
Τις τελευταίες μέρες του Στρατοπέδου η οργάνωση του Μπούχενβαλντ πέ-
τυχε να εμποδίσει την αναχώρηση 21.000 κρατουμένων στις «πορείες θανάτου»
και να εξαπολύσει τελικά την εξέγερση στις 11 Απρίλη του 1945.
΄Οταν οι στρατιώτες της 3ης Αμερικανικής Στρατιάς έφτασαν στο Μπούχεν-
βαλντ οι 850 ένοπλοι της οργάνωσης είχαν ήδη απελευθερώσει το Στρατόπεδο
με μια σύντομη αλλά βίαιη μάχη εναντίον των Ες−Ες που είχαν χάσει το ηθικό
τους και γρήγορα διαλύθηκαν. Αιχμαλωτίσθηκαν 150 φύλακες των Ες−Ες,
πάρθηκαν 1.500 όπλα, 180 μπαζούκα και 20 πολυβόλα. Ο πρώτος σύμμαχος
αξιωματικός που μπήκε στο Μπούχενβαλντ διηγείται:
«Μπήκαμε στο Στρατόπεδο. Κανένα ίχνος μάχης. Στην πραγματικότητα
δεν υπήρξε καμιά αντίσταση των Ες−Ες (...) Εδώ και εκεί, στο Στρατόπεδο
παρατηρούμε ορισμένους ανθρώπους που έχουν χάσει ήδη την εμφάνιση των πο-
λιτικών κρατουμένων. ΄Εχουν χειροβομβίδες κρεμασμένες στη ζώνη, τουφέκια,
μπαζούκα. Δίνουν την εντύπωση ότι θέλουν να αποτελέσουν μια επαναστατική
δύναμη στο Στρατόπεδο».6 [63]
5
Το 1947 ένα αμερικανικό Στρατοδικείο καταδίκασε τον υπαξιωματικό των Ες−Ες Βόλφγ-
κανγκ ΄Οττο σε είκοσι χρόνια καταναγκαστικά έργα, γιατί σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια
τον ΄Ερνεστ Τέλμαν και άλλους πενήντα κρατουμένους, γιατί είχε βασανίσει πολλούς κρα-
τουμένους και για το ότι ανήκε στο «Τμήμα 99», που δολοφόνησε στο Μπούχεβαλντ με
μια σφαίρα στο κεφάλι χιλιάδες σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου. Πέντε χρόνια αργότε-
ρα, ο Βόλφγκανγκ ΄Οττο ήταν ελεύθερος και έγινε καθηγητής σε μια ιδιωτική Σχολή στην
Ομοσπονδιακή Γερμανία. Το Δεύτερο Τμήμα του Δικαστηρίου της περιοχής της Κολωνίας
κατέστησε αδύνατη μια νέα προσφυγή εναντίον του, αρνούμενο την κατηγορία του φόνου
στην εκτέλεση του Τέλμαν, «γιατί ο ηγέτης του ΚΚ Γερμανίας έπρεπε να αναμένει το τέλος
που τον περίμενε, για λόγους Κρατικού συμφέροντος»...
6
Μαρτυρία του Ζαν Μπαπτίστ Λεφέβρ, Γάλλου αξιωματικού συνδέσμου στην 76η Μεραρ-
χία Πεζικού των Ηνωμένων Πολιτειών.
51
΄Ενα σχέδιο εξέγερσης είχε μελετηθεί στο Μαουτχάουζεν. Η παράνομη

οργάνωση είχε προετοιμάσει τις ένοπλες ομάδες εφόδου, εφοδιασμένες με ένα
αυτόματο, είκοσι πιστόλια, μερικές δεκάδες χειροβομβίδες, κοκτέιλ Μολότωφ,
ρόπαλα και μαχαίρια. Η φυγή των φυλάκων Ες−Ες έκανε το σχέδιο αυτό
ανεφάρμοστο. Αυτές οι ομάδες μάχης όμως, πήραν και άλλα όπλα και τις
επόμενες μέρες πυροβολούσαν τα χιτλερικά τμήματα που υποχωρούσαν στην
περιοχή.
52
Κεφάλαιο 9
Μαθήματα από την Αντίσταση,

αιτίες μιας άρνησης
«Βγείτε από τη σκιά

Για μια στιγμή
Μαχητές ανώνυμοι, με πρόσωπο καλυμμένο, και δεχτείτε
Τον χαιρετισμό μας»[64]
Η αξία της υποτιθέμενης αποναζιστικοποίησης της Ομοσπονδιακής Δημοκρα-

τίας της Γερμανίας (Δυτικής Γερμανίας) μπορεί να μετρηθεί με το γεγονός ότι
ούτε ένας δικαστής, μετά τον πόλεμο δεν υποχρεώθηκε να δώσει λόγο για μια
έστω από τις χιλιάδες καταδίκες σε θάνατο που αποφάσισαν κατά των αντιτι-
θέμενων στο ναζισμό μεταξύ 1933 κι 1945.
Ενώ κάθε δικαστής που συνεργάστηκε στη δημιουργία ή την εφαρμογή της
νομοθεσίας του ΙΙΙ Ράιχ είχε αποκλειστεί από το δικαστικό μηχανισμό της
Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (Ανατολικής Γερμανίας), 1310 δικαστές
των «Ειδικών Δικαστηρίων» των ναζί είχαν αναλάβει πάλι υπηρεσία το 1955
στα Δικαστήρια της Δυτικής Γερμανίας. Τα «Ειδικά Δικαστήρια» των ναζί,
μόνο αυτά, είχαν εκδώσει πάνω από 50.000 θανατικές καταδίκες.
Αυτά τα «Ειδικά Δικαστήρια» είχαν τεθεί εκτός του ελέγχου της Δημόσιας
Δικαιοσύνης για «να εξοντώσουν ολοκληρωτικά τους αντιπάλους του ΙΙΙ Ράιχ».
Αυτή η «κατανόηση» της Ομοσπονδιακής Γερμανίας προς τους ναζί δικα-
στές και νομικούς πήγε πολύ μακριά. Για παράδειγμα ο δόκτωρ ΄Εριχ ΄Ανγκερ,
παλαιός εισαγγελέας στο «Ειδικό Δικαστήριο» της Λειψίας, είχε αναγνωρι-
στεί ένοχος για πολλές δικαστικές δολοφονίες και είχε καταδικαστεί από ένα
Δικαστήριο της Ανατολικής Γερμανίας το 1945. Με την έξοδό του από τη
φυλακή διέφυγε στη Δυτική Γερμανία όπου ονομάστηκε ... εισαγγελέας στο
53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, ΑΙΤΙΕΣ ΜΙΑΣ
ΑΡΝΗΣΗΣ
΄Εσσεν.[65]1
Μπορεί κανένας να φανταστεί με πιο τρόπο αυτοί οι δικαστές δίκασαν τους
παλαιούς τους συνενόχους. Κατέληξαν να μετατρέψουν την αποναζιστικοποίη-
ση σε κοροϊδία.
Στη Δυτική Γερμανία υπήρξαν μόνο 5234 καταδίκες δολοφόνων ναζί και
οι καταδίκες αυτές ισούνται κατά μέσον όρο σε δέκα λεπτά της ώρας φυλακή
για κάθε δολοφονημένο. Τελικά 1965 η Δυτική Γερμανία δημοσίευσε επίσημα
ένα Νόμο Αμνηστίας. Ο Νόμος αυτός ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο της
Ομοσπονδιακής Γερμανίας, τον Χάινριχ Λούμπκε. Ο Χάινριχ Λούμπκε ήταν
ένας παλαιός συνεργάτης της Γκεστάπο του Στετίνου και παλαιός προϊστάμενος
της εργασίας των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης στο Πεενεμούντε και το Λεάου,
που ήταν παράρτημα του Μπούχενβαλντ.
Υπήρξαν πολλοί σαν αυτούς, δημοσιογράφοι, ιστορικοί, όπως στρατιωτικοί
και δικαστικοί. ΄Ολοι έμειναν στις θέσεις τους. Δεν υπήρχε τίποτα το παράξενο
στο γεγονός ότι η δυτικογερμανική ιστοριογραφία ρίχτηκε με λύσσα να κρύψει
την κομμουνιστική Αντίσταση για να τροφοδοτήσει την άποψη ότι, «εξαπατη-
θήκαμε όλοι από τον Χίτλερ-είμαστε όλοι θύματα του Χίτλερ». Παρά το ότι
πρόσφατες μονογραφίες περιγράφουν αυτή την Αντίσταση, από κάθε άποψη,
περιοχή κατά περιοχή,[66, 67, 68] ο γενικός τόνος παραμένει η άρνηση.
Για παράδειγμα, ο κατάλογος της ΄Εκθεσης που οργάνωσε η Βουλή στο
Ράιχσταγκ για την Ιστορία της Γερμανίας, αφιερώνει τριάντα γραμμές στους
συνωμότες της 20 Ιούλη και μόνο μια γραμμή για την Αντίσταση, για «τα
σοσιαλδημοκρατικά και κομμουνιστικά κύτταρα καθώς και για τους ανθρώπους
της εκκλησίας».[69]
Το να τοποθετηθούν στο ίδιο επίπεδο οι τρεις αυτές Αντιστάσεις, είναι κιό-
λας μια απάτη. Μόνο η κομμουνιστική Αντίσταση περιέλαβε όλες τις δυνατές
μορφές αγώνα-προπαγάνδα, σαμποτάζ, αντάρτικο, κατασκοπεία, συνδικαλιστι-
κό αγώνα και λοιπά. Είναι η μόνη αντίσταση που άρχισε από την πρώτη ως την
τελευταία μέρα του ΙΙΙ Ράιχ και η οποία άπλωσε τη δράση της σε όλη τη Γερ-
μανία, ως τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης και το Στρατό. Τελικά είναι η μόνη
που πραγματικά εξασθένησε τη ναζιστική πολεμική μηχανή. Οι Χριστιανοί και
οι Σοσιαλιστές αντιτάχθηκαν πιο συχνά ατομικά ή στο πλαίσιο μικρού κύκλου
γνωστών.
Σε ότι αφορά τη διάσημη συνωμοσία της 20 Ιούλη του 1944, είναι τουλάχιστο
διφορούμενη. Πίσω από την όμορφη φιγούρα του συνταγματάρχη φον Στάου-
φεμπεργκ, τον συνωμότη που έβαλε τη βόμβα με στόχο τον Χίτλερ, ο οποίος
συνταγματάρχης ήταν ένας πραγματικός αντιφασίστας πατριώτης, βρίσκονταν
στρατιωτικοί, αντιδραστικοί πολιτικοί και κεφαλαιούχοι οι οποίοι μέχρι τότε
1
Ο φάκελος αυτός περιέχει εκατοντάδες βιογραφίες ηγετών της Ομοσπονδιακής Γερμανίας
(Δυτικής Γερμανίας) με ιδιαίτερα βεβαρυμένο ναζιστικό παρελθόν.
54
ΑΡΝΗΣΗΣ
είχαν ακολουθήσει τον Χίτλερ πιστά και οι οποίοι μερικές φορές είχαν άμεσα
συνεισφέρει για να τον ανεβάσουν στην εξουσία. Οι μισοί από τους συνωμότες
της 20ης Ιούλη ήταν άμεσα συνδεμένοι στο ναζιστικό σχέδιο και εκείνο που
σε τελευταία ανάλυση για το οποίο κατηγορούσαν τον Χίτλερ ήταν ότι απέτυχε
και οδηγούσε την Γερμανία στην ήττα και σε μια σοβιετική επανάσταση. Τα
έγγραφά τους υπενθυμίζουν αναλυτικά αυτό το φόβο:
«Η ώρα έχει έρθει να πραγματοποιήσουμε αυτό το σχέδιο (το Κίνημα) για-
τί οι ανώτερες αντοχές φτάνουν στο τέλος τους. Διαφορετικά θα έχουμε να
αντιμετωπίσουμε μια δεύτερη Επανάσταση του 1918».
Οι αντιπρόσωποι των συνωμοτών υποσχέθηκαν στους δυτικούς να αποσύ-
ρουν όλες τις μονάδες τους από το Δυτικό Μέτωπο για να τις στείλουν στο
Ανατολικό Μέτωπο. Είχαν μάλιστα προβλέψει την υποδοχή αερομεταφερόμε-
νων αμερικανικών μεραρχιών στο Βερολίνο, μόλις θα είχε πετύχει το Κίνημά
τους, ώστε η πόλη να μην καταληφθεί από το Σοβιετικό Στρατό.
Οι προτάσεις αυτές έγιναν στην Ελβετία, απευθείας στον ΄Αλλεν Ντάλλες,
αρχηγό των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στην Ευρώπη. ΄Ετσι, οι συ-
νωμότες έλπιζαν να πετύχουν χωριστή ειρήνη με τις δυτικές καπιταλιστικές
δυνάμεις ώστε να διασωθεί ότι ήταν δυνατό να διασωθεί από την ιμπεριαλιστι-
κή και μιλιταριστική Γερμανία. Τα γραπτά του αρχηγού της συνωμοσίας Καρλ
Γκέρντελερ είναι αποκαλυπτικά. Ακόμα από το 1943 αποβλέπει στα σύνορα
του 1914, περιλαμβάνοντας την Αλσατία, τη Λωραίνη, την Σιλεσία και λοιπά,
«αυξημένες με την ενσωμάτωση της Αυστρίας και της χώρας των Σουδητών».
Η αντικομμουνιστική σταυροφορία είναι στην καρδιά του Σχεδίου: «Μπορώ
να προβλέψω ότι μια Γερμανία που εκτός από μια έντιμη και κατάλληλη στρα-
τιωτική διοίκηση θα αποκτήσει-με το Κίνημα-μια διοίκηση πολιτική, να το πούμε
απλά, κατάλληλη να δει μέσα σε σαράντα-οχτώ ώρες το τέλος του αεροπορικού
πολέμου(δηλαδή το τέλος των αγγλοαμερικάνικων βομβαρδισμών).Οι προσπά-
θειες που θα ακολουθήσουν θα μπορούν να αφιερωθούν στην πραγματοποίηση
μιας ύφεσης με τους Δυτικούς η οποία θα κάνει δυνατή την συγκέντρωση στα
ανατολικά όλης της πολεμικής δύναμης του γερμανικού λαού». Ο Γκέρντε-
λερ θεωρεί ότι συμμαχώντας με την Ιαπωνία η Γερμανία έκανε «μια προδοσία
απέναντι στα συμφέροντα των λαών της λευκής ράτσας».[10]
Τα εγωιστικά κίνητρα αυτών των «αντιστασιακών», των αγαπημένων της
δυτικής ιστοριογραφίας, εκδηλώθηκαν για μια ακόμη φορά με την ευκολία με
την οποία η πλειοψηφία αυτών αλληλοκαταγγέλονταν με την ελπίδα να σώσουν
το τομάρι τους.
Η απόκρυψη της κομμουνιστικής γερμανικής Αντίστασης βρίσκεται και στη
γαλλόφωνη βιβλιογραφία: Δεν υπήρξε ποτέ μια μονογραφία στα γαλλικά στο
θέμα αυτό εκτός από ένα φυλλάδιο που δημοσιεύθηκε κάποτε....στην ανατολική
Γερμανία. Ελάχιστα βιβλία υπάρχουν στα γαλλικά, εστιασμένα σε ιδιαίτερες
πλευρές της αντιφασιστικής γερμανικής Αντίστασης στη Γαλλία και το Βέλγιο
55
ΑΡΝΗΣΗΣ
και μερικά βιβλία που ασχολούνται με την γερμανική αντίσταση «γενικά» και
που αφιερώνουν κάποιο μέρος στους κομμουνιστές.2
Κατά τα άλλα βρίσκει κανένας αναφορά στην κομμουνιστική Αντίσταση
μόνο σε έργα που αναφέρονται σε θέματα παρένθετα, όπως η Σοβιετική κατα-
σκοπεία, τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης, η Εβραϊκή Αντίσταση, η Γκεστάπο, ο
πόλεμος της Ισπανίας και άλλα.
Απέναντι σε αυτή τη «φτώχεια» μπορεί κανένας να παραβάλει τον απίθανο
αριθμό βιβλίων, άρθρων, εκπομπών σε τηλεοράσεις, ακόμα και φίλμ αφιερωμένα
στους συνωμότες της 20 Ιούλη του 1944 και στη μικρή ομάδα «΄Ασπρο Ρό-
δο», αποτελούμενη, πρέπει να υπενθυμίσουμε, από μια χούφτα φοιτητές με τον
καθηγητή τους της Φιλοσοφίας.
Πρέπει το σύγχρονο ιδεολογικό διακύβευμα να είναι σημαντικό, ώστε η Αν-
τίσταση δεκάδων χιλιάδων κομμουνιστών στο χιτλερισμό να αγνοείται με τέτοιο
τρόπο. Το διακύβευμα αυτό δεν είναι μυστηριώδες. Δεν περνάει μέρα χωρίς
ένα άρθρο ή μια εκπομπή να μην επιχειρεί να βεβαιώσει το μύθο των «δίδυμων
αδελφών», κομμουνισμού-φασισμού.3 Θεωρούμενος ακόμα και ως μια μακρινή
απειλή, ο κομμουνισμός παραμένει ο Εχθρός για μια μπουρζουαζία η οποία χτές
έφερε τον Χίτλερ στην εξουσία για να προστατευτεί από το «μπολσεβικισμό»
και η οποία σήμερα εμφανίζεται ως πρωταγωνιστής του αντιφασισμού.
Για να μπούν έτσι τα πράγματα ανάποδα, με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πά-
νω στην κοινωνική συνείδηση, μια τεράστια επιχείρηση ιστορικής αναθεώρησης
ήταν αναγκαία. Να εμφανιστούν οι αστοί ως αντιφασίστες και οι κομμουνιστές
ως το «alter ego» των ναζί.
2
Είδαμε ότι τα έργα του Ζιλμπέρ Μπαντιά αποτελούν τη μόνη εξαίρεση. Ανάμεσα στα
πρόσφατα έργα είναι αυτό του Ζιλμπέρ Μερλιό «Οι Γερμανικές Αντιστάσεις στον Χίτλερ»,
όπου αφιερώνει στην Κομμουνιστική Αντίσταση είκοσι σελίδες σε 435 (σελ. 49-69) και ει-
κοσιπέντε σελίδες στο «΄Ασπρο Ρόδο» (σελ. 214-238). Επίσης εκείνο της Μπάρμπαρα Κοέν
[70]. Η περίεργη σαλαμοποίηση σε κεφάλαιο κοινωνιολογικό, «Η Αντίσταση των εργατών»,
η «Αντίσταση της νεολαίας» και ούτω καθεξής, επιτρέπει στην Μπάρμπαρα Κοέν να αδειάσει
την Αντίσταση του ΚΚ Γερμανίας σε λιγότερες από δέκα σελίδες, από τη σελίδα 50 έως τη
σελίδα 60, δηλαδή αφιερώνει όσο και στο «΄Ασπρο Ρόδο» από τη σελίδα 82 στη σελίδα 92.
Στο βιβλίο της, των 398 σελίδων, η Μπάρμπαρα Κοέν αφιερώνει ακόμη δυο σελίδες στην
Κομμουνιστική Νεολαία και έξι στην Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία». Αυτή προσφέρει με
άνεση τις πιο απίθανες ιστορίες - κουτσομπολιά όταν εξυπηρετούν τον τυφλό αντικομμου-
νισμό - ο Μούνζεμπεργκ εκκαθαρίστηκε από την NKVD, ο Τζων Σέερ καταδόθηκε στην
Γκεστάπο από τον Ούλμπριχτ, ο Στάλιν ήταν έτοιμος για ανακωχή με τον Χίτλερ το 1943
και πάει λέγοντας. ΄Οταν σταματά να καταγγέλλει τις κακίες του Στάλιν και της «σοβιε-
τικής φανταρίας» (sic), είναι για να δώσει ως στόχο στους συνωμότες της 20 Ιούλη «την
αποκατάσταση της υπεροχής του Δικαίου».
3
Κάτι που μας προσφέρει το παρακάτω μαργαριτάρι του Φρανσουά-Ζωρζ Ντρέυφους: Η
Αντίσταση στο ναζισμό υπήρξε περιορισμένη, όπως άλλωστε και η αντίσταση στον κομμου-
νισμό υπήρξε αδύναμε στην Ανατολική Γερμανία από το 1953 ως το 1989, περίπου για τους
ίδιους λόγους.[9] Δεν είναι καθόλου παράξενο ότι το βιβλίο αυτό αφιερώνεται στον Φρανσουά
Φυρέ.
56
ΑΡΝΗΣΗΣ
Η επιτυχία της ιδεολογικής αντίληψης του «ολοκληρωτισμού» που δημιουρ-

γήθηκε για την περίπτωση αυτή, δίνει το μέτρο αυτής της προπαγάνδας. ΄Ολα
αυτά επαναλαμβάνονται, όπως οι αντικομμουνιστικοί μύθοι κατά τρόπο ad nau-
seam (εμετικό).
Ας πάρουμε το μύθο του «περάσματος» της εργατικής βάσης του ΚΚ Γερ-
μανίας στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα (NSDAP). Τα εκλογικά αποτελέσματα
που προηγήθηκαν από την κατάληψη της εξουσίας από το Χίτλερ, δείχνουν
ότι παρά τις προσπάθειες των ναζί να κινητοποιήσουν το βιομηχανικό προλετα-
ριάτο, οι πρόοδοι του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος πραγματοποιήθηκαν με
την απορρόφηση των εκλογέων των δύο φιλελεύθερων κομμάτων που εκπρο-
σωπούσαν την αγροτιά και την μεσαία τάξη, με την κινητοποίηση των συνήθων
απόντων και των νέων εκλογέων και όχι σε σε βάρος του ΚΚ Γερμανίας.[71]
Το ΚΚ Γερμανίας αυξήθηκε σε τέτοιο σημείο ώστε να έχει στις εκλογές του
Νοέμβρη του 1932 εκατό βουλευτές, τον μεγαλύτερο αριθμό βουλευτών που
είχε ποτέ. Η αποτυχία των Εθνικοσοσιαλιστικών Οργανώσεων στις Επιχειρή-
σεις δείχνει το πόσο μικρή ήταν η ανάπτυξη των ναζί στην γερμανική εργατική
τάξη. Την άνοιξη του 1933, οι εκλογές στα συμβούλια των επιχειρήσεων έδω-
σαν μόνο το 11,7% των ψήφων στους ναζί. Οι εργάτες ήταν η μόνη κοινωνική
ομάδα της οποίας το ποσοστό των μελών στο ναζιστικό κόμμα ήταν μικρότερο
από το ποσοστό των ναζί στο σύνολο του πληθυσμού.
Οι οργανώσεις των ναζί στις Επιχειρήσεις είχαν παραλύσει λόγω των προ-
νομιακών σχέσεων που είχε η ηγεσία του ναζιστικού κόμματος με το μεγάλο
γερμανικό Κεφάλαιο. Τον Απρίλη του 1933 ο Ρούντολφ Ες είχε απαγορέψει
κάθε εκδήλωση των οργανώσεων των ναζί κατά μιας ιδιωτικής επιχείρησης,
μιας βιομηχανικής φίρμας ή μιας τράπεζας χωρίς την έγκριση του ναζιστικού
κόμματος.
«Οι εμπιστευτικές οδηγίες στην εκπλήρωση του αγώνα μας στον αποφασι-
στικό χρόνο του 1932 εναντίον του Μαρξισμού επιμένουν στο γεγονός ότι οι
ναζιστικές οργανώσεις των επιχειρήσεων δεν είναι συνδικάτο και δεν παραχω-
ρούν καμιά οικονομική ενίσχυση στους απεργούς (...) Ο πιο ευγενής στόχος
των εθνικοσοσιαλιστών στα εργοστάσια, για το κίνημά μας είναι ο αγώνας για
εξόντωση του εχθρού. ΄Οποιος και αν είναι ο τρόπος που ο εχθρός μας προ-
σεγγίζει, είτε πρόκειται για το ΚΚ Γερμανίας είτε για το κομμουνιστικό Συν-
δικάτο, είτε τα σοσιαλδημοκρατικά Συνδικάτα ή τα χριστιανικά μισομαρξιστικά
που τους ακολουθούν, ο αγώνας μας αφορά όλες αυτές τις οργανώσεις (...) κάθε
εθνικοσοσιαλιστής είναι άλλωστε υποχρεωμένος να βεβαιώσει την ταυτότητα
κάθε μαρξιστή αντιπροσώπου, ανεξάρτητα από το πώς εμφανίζεται και να δώσει
την ακριβή του διεύθυνση. Κάθε φορά που είναι δυνατό, οφείλει να αποκτήσει
μια φωτογραφία αυτών των προσώπων(...) Εάν ο εργοδότης είναι μέλος του
κόμματός μας, έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται συνέχεια(...) Είναι επίσης
σημαντικό να πούμε στους Κυρίους συντρόφους μας εργοδότες, απέναντι σε
57
ΑΡΝΗΣΗΣ
πιθανές αναγκαίες μειώσεις μισθών, το εθνικοσοσιαλιστικό προσωπικό θα επι-

δείξει ιδιαίτερη κατανόηση της οικονομικής κατάστασης από ότι ένα προσωπικό
που εξωθείται από τους μαρξιστές».[72]4
Μετά τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, το καθεστώς ικανοποίησε όλες τις α-
παιτήσεις των καπιταλιστών: Κάθε πρόταση για απεργία τιμωρείται από ένα
μήνα ως τρία χρόνια φυλακή, οι μισθωτοί δεν έχουν δικαίωμα να αλλάξουν ερ-
γοδότη, αλλά οι αρχές μπορούν να τους μεταθέτουν χωρίς να λάβουν υπόψη την
επιθυμία τους και χωρίς να διατηρούν τον προηγούμενο μισθό, οι προηγούμενες
συλλογικές Συμβάσεις αντικαταστάθηκαν από μισθούς που καθορίζονταν από
τους διευθυντές των επιχειρήσεων κ.λ.π.
Ο ρόλος των ναζιστικών Συνδικάτων ήταν να πλαισιώνουν τον γερμανό
εργαζόμενο και σε καμιά περίπτωση να εκπροσωπούν τα συμφέροντά του. ΄Οσοι
είχαν την πρόθεση να κάνουν μία υποτυπώδη συνδικαλιστική δουλειά ρίχνονταν
στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης, «γιατί επιζητούσαν να συνεχίσουν την πάλη
των τάξεων υπό την κάλυψη του εθνικοσοσιαλισμού».
Ο Γκαίριγκ διέταζε την αστυνομία «να ενεργεί με δυναμικότητα εναντίον των
μελών των κυττάρων των επιχειρήσεων - δηλαδή τις ναζιστικές οργανώσεις -
οι οποίοι δεν είχαν καταλάβει ακόμη τον πραγματικό χαρακτήρα του ΙΙΙ Ράιχ».
Καλύτερα και καθαρότερα δεν θα μπορούσε να ειπωθεί.[58]
Η Αντίσταση του γερμανικού λαού στο χιτλερισμό υπήρξε κατώτερη από
αυτή που περίμενε το ΚΚ Γερμανίας. Η ελπίδα μιας γενικής αντι-χιτλερικής
εξέγερσης ήταν πολύ ζωηρή στους κομμουνιστές, ιδιαίτερα όταν η ήττα του
ΙΙΙ Ράιχ ήταν προφανής. Αυτή η ελπίδα στηριζόταν στην αποτυχία του κα-
θεστώτος, στην κάθετη αποσύνθεση των συνθηκών ζωής των μαζών - πόλεις
βομβαρδισμένες, εβδομάδα εργασίας τουλάχιστο 60 ώρες, πείνα - και στο ιστο-
ρικό προηγούμενο του 1918.
Οι στρατιωτικές προετοιμασίες των οργανώσεων του ΚΚ Γερμανίας - ακόμα
και αυτών που δρούσαν στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης - ήταν μέσα στην προ-
οπτική μιας λαϊκής εξέγερσης η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Το
λάθος σίγουρα δεν πέφτει πάνω στην Κομμουνιστική Αντίσταση που υπήρξε
πλατειά, βαθιά και ηρωική.
Αυτή η Αντίσταση αποδείχνει ότι όποια και αν είναι η έκταση, η αγριότητα
της καταπίεσης, η εμπειρία του αγώνα των κομμουνιστικών κινημάτων δίνει
στους επαναστάτες τις μεθόδους που τους επιτρέπουν να αντιμετωπίσουν τις
χειρότερες δοκιμασίες, εφόσον επιδεικνύουν την ανάλογη αποφασιστικότητα.
«Ο χειρότερος εχθρός του Κόμματος δεν είναι η Γκεστάπο, είναι ο πανικός»
επαναλάμβανε ο ΄Εριχ Βόλβεμπερ. Οι χειρότερες αλυσίδες είναι αυτές που ο
4
Ο Κουρτ Γκοσβάιλερ λιποτάχτησε από τη Βέρμαχτ το Μάρτη του 1943 και πέρασε
στους σοβιετικούς. Μετά τον πόλεμο ακολούθησε επιστημονική σταδιοδρομία στη Γερμανική
Λαοκρατική Δημοκρατία στο Ινστιτούτο της Γερμανικής Ιστορίας.
58
ΑΡΝΗΣΗΣ
καταπιεστής σφυρηλατεί στο κεφάλι των καταπιεζομένων. Η αντιναζιστική

Αντίσταση του ΚΚ Γερμανίας που έγινε κάτω από ασύλληπτες δυσκολίες και
με τίμημα θυσίες πρωτάκουστες, αποτελεί όχι μόνο μια σελίδα δόξας αλλά και
μια εμπειρία πολύτιμη για το Κομμουνιστικό Κίνημα.
Αυτό φτάνει για να εξηγήσει τα άθλια ψέματα της επίσημης Ιστορίας στο
θέμα αυτό.
59
ΑΡΝΗΣΗΣ
60
Βιβλιογραφία
[1] Claude David: L’ Allemagne de Hitler, Presses Universitaires de France,

collection, Que sais-je? Paris, 1954 p. 103
[2] Alain Desroches: La Gestapo, Editions De Vecchi, Paris 1977, pp. 680
et 683
[3] David Schoenbaum: La Révolution brune: La société allemande sous le

IIIe Reich (1933-1939). Editions Robert Laffond, collection Les hommes
et l’ histoire, Paris, 1979, p. 16
[4] William L. Shirer: Le troisiéme Reich des origines à la chute, Editions

Stock, Paris 1960, tome 2, p. 416
[5] Peter Hofmann: La résistance allemande contre Hitler, Editions Balland,

Paris, 1984, pp. 22 et 45-46
[6] Hermann Mau et Helmut Kreusnick: Le national-socialisme: Allema-

gne 1933-1945. Editions Casterman, collection Années tournantes, Paris-
Tournai, 1962, pp. 146-159
[7] Peter Rassow: Histoire de l’ Allemagne des origines à nos jours, Editions
Horvath, Lyon, 1963. Le chapitre sur la résistance antifasiste se trouve
dans le tome 2, pp. 254-265.
[8] Alfred Frosser: 10 leçons sur le nazisme. Editions Complexe. Bruxelles

1984, pp. 245-246
[9] François Georges Dreyfus: Le IIIe Reich, Le Livre de Poche, collection

Référence Paris, 1998, pp. 241-242
[10] Gerhard Ritter: Echec au dictateur - Histoire de la Résistance alleman-

de, Librairie Plon, Paris, 1956, pp. 14-15
[11] Kurt Zentner: La resistance allemande 1933-1945. Stock, collection

Témoins de notre Temps, Paris, 1968
61
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
[12] Henry Bogdan: Histoire de l’ Allemagne de la Germanie á nos jours,

Editions Perrin, collection Tempus, Paris, 2003, pp. 395 et 415.
[13] Allen W. Dulles: L’ Allemagne souterraine, Editions des Trois Collines,

Genéve-Paris, 1947, p. 135
[14] Nicos Poulantzas: Fascisme et dictature: La troisiéme internationale

face au fascisme, Editions Maspero, collection Les textes á l’ appui,
Paris, 1970, pp. 201-203
[15] Cf. Pierre Broué: Histoire de l’ Internationale Communiste 1919-1943.

Librairie Arthémes Fayard, Paris 1997, pp. 530-531.
[16] Cf. Gilbert Badia: Histoire de l’Allemagne contemporaine - Tome

second:1933-1962. Editions sociales, Paris 1962, pp. 14, 59.
[17] Jan Valtin: Sans patrie ni frontiéres: Editions Actes Sud, collection
Babel, Arles 1997, pp. 478 et suivantes.
[18] Ernst Von Waldenfels: Der Spion, der aus Deutschland kam: Das gehei-
ne Leben des Seemans Richard Krebs, Aufbau Verkag, Berlin 2002.
[19] Cf. Gilbert Badia: Feu au Reichstag - L’ acte de naissance du regime

nazi, Editions Sociales, collection Problémes, Paris, 1983, pp. 245-248.
[20] Cf. Gilbert Badia, Jean Baptiste Joly, Jean Philippe Mathieu, Jacques
Omnes, Jean Michel Palmier et Hélène Roussel: Les bannis de Hitler
- Accueil et lutte des exiles allemands en France 1933-1939, co-edition
Etudes et Documentation Internationales et Presses Universitaires de
Vincennes, Paris, 1984, p. 218.
[21] Cf. José Cotovich: Du rouge au tricolore - Résistance et Parti Commu-

niste, Editions Labor, Bruxelles, 1992, pp. 61 et 80.
[22] Les écrivains de la guerre d’ Espagne, Les dossiers H, Panthéon Press

France, Paris, 1975, pp. 24-25.
[23] Hugh Thomas: La guerre d’ Espagne-juillet 1936-mars 1939, édition

definitive, Editions Robert Laffont, 1985, p. 754.
[24] Cf. Georges Soria: Guerre et révolution en Espagne 1935-1939-Tome 3:

Le tournant, co-éditions Robert Laffont et Livre Club Diderot, Paris,
1976, p. 309.
62
[25] Stanislas Vaoupchassov: Guarante ans dans les services secrets sobieti-
ques. Editions du Progrés, Moscou, 1978, pp. 182-183 et 190-191.
[26] Cf. Le poste émetteur cladestin allemand 29,8 - Son combat - Son su-
ccess, Comité allemand de liaison du poste émetteur de la Liberté 29,8.
L. Vannier, Paris, 1938, p. 6
[27] Gilbert Merlio: Les résistances allemandes à Hitler, Edition Talladier,
Paris, 2006
[28] Cf. Daniel Guerin: Sur le fascisme I: La peste brune, François Maspero,
Petite collection, Paris, 1971, pp. 113-114.
[29] Cf. Gilbert Badia: Ces Allemands qui ont défié Hitler, Editions de l’
Atelier, Paris, 2000, pp. 52, 106.
[30] Cf. Jean-Marie Brohm: 1936 Jeux olympiques à Berlin, Editions Com-
plexe, Bruxelles, 1983, p. 99.
[31] Gilles Perault: L’ Orchestre rouge, op. Cit. p. 296
[32] Cf. Gerard Sandoz: Ces Allemands qui ont défié Hitler, Editions Pyg-
malion/Gerard Watelet, Paris, 1980, p. 67
[33] Cf. G. Rozanov: L’ Agonie du Troisiéme Reich, Editions du Progrés,
collection Essais et Documents, Moscou, s.d. pp. 16 et suivantes
[34] Die internationale, revue éditée par le Comité central du KPD, No 3/4,
année 1938, p. 139
[35] Cf. Jean-Leon Charles et Philippe Dasnoy: Les dossiers secrets de la
police allemande en Belgique-Tome 1:1940-1942. Editions Arts et Vo-
yages, Lucien de Meyer éditeur, collection Inédits, Bruxelles, 1972, pp.
124,128,144,194 (des exemplaires de Die Wahrheit édités par le Comité
”Allemagne Libre”, retrouvés dans les services d’ intendance de la Wer-
macht, 203, 207 (où il est question du Rote Fahne).
[36] Cf. Jacques Ravine: La résistance organisée des juifs en France (1940-
1944). Editions Julliard, Paris, 1973, pp. 198-199.
[37] Cf. F.R.Reiter: Notre combar-interviewes de Résistants autrichiens en
France, Le temps de Cerises éditeurs, Pantin, 1998, pp. 109-111.
[38] Cf. Donlagic Ahmet, Zarko Atanackovic et Plenca Dusan: La Yougosla-
vie dans la Seconde guerre mondiale, Interpress Medunarodna Stampa,
Belgrade, 1967, p. 164.
63
[39] Cf. Leo Gerhard: Un Allemande dans la Résistance-Un train pour Tou-
louse, Edition Tirésias, Paris, 1977. Gerhard a contribué au recueil Ma-
quis de Corréze par cent vingt témoins et combattants, Editions So-
ciales, Paris, 1971, p. 397-398 et 617. Son histoire est aussi évoquée
par Gilles Perrault (Taupes rouges contre SS, Editions Messidor, Paris,
1986, pp. 193-205), Florimonde Bonte (Les Antifascistes allemands dans
la Résistance français, Editions Sociales, Paris, 1969, pp. 233-263), et
Gilbert Badia (Ces Allemands qui ont défié Hitler, op. cit. p. 189-190.)
[40] Maxime Steinberg: L’ Étoile et le fusil, livre trois: La traque des juifs
1942-1944, volume II, Vie Ouvriére, collection Condition humaine, Bru-
xelles, 1986, pp. 176 et 188 (note 87)
[41] Stefan Courtois, Denis Peschanski et Adam Rayski: Le sang de l’

étranger - Les immigrés de la MOI dans la Résistance, Fayard, Paris,
1989, p. 265
[42] Cf. Boris Holban: Testament - Aprés 45 ans de silence, le chef militaire
des FTP-MOI de Paris parle... Calmann-Lévy, Paris, 1989.
[43] Bonte: Les Antifascistes allemands dans la Résistance Française, op. cit.
p. 319
[44] Manouchian: Les Editeurs français réunis, Paris, 1974, pp. 109-110.
[45] Gilles Perault: Taupes rouges contre SS, op. cit. pp. 77-78.
[46] Cf. S. Coliakov et V. Ponizovksy: Le vrai Sorge, Libraire Arthéme Fa-

yard, collection La guerre secrete, Paris, 1967, p. 111
[47] Nicole Chatel et Alain Guerin: Camarade Sorge, Julliard, Paris, p. 221
[48] Cf. Gordon W. Prague: Le réseau Sorge, Editions Pygmalion/Gerard

Watelet, Paris, 1987, pp. 79 et 105.
[49] Gilles Perault:L’ Orchestre rouge, Editions Fayard, Paris, 1967, pp. 224
et suivantes
[50] L’ URSS dans la seconde guerre mondiale, volume 3. Témoignages-

Editions-Diffusions, Paris, 1967, p. 536
[51] Leopold Trrepper: Le Grand Jeu, Albin Michel, Paris, 1965, p. 174
[52] Cf. Pavel et Anatoli Soudoplatov (avec Jerrold et Leona Schecter): Mis-
sions spéciales, Seuil, Paris, 1994, pp. 167 et suivantes.
64
[53] Cf. Kurt Singer: Omnibus pour l’ espionage, Editions Marabout, Ve-
rviers, 1963, pp. 7-23
[54] Rudi Van Doorslaer, Etienne Verhoeven: L’ Allemagne Nazi, la police

belge et l’ antikommunisme en Belgique (1936-1944), Centre de Reche-
rches et d’ Etudes de la Seconde Guerre Mondiale, 1986.
[55] Cf. Nikolai Kouznetsov: La marine soviétique en guerre (1941-1945).

Editions du Progrés, Moscou, 1979, p. 162
[56] Aprés la guerre, il fut ministre de la Sécurité d’ Etat de la RDA.
[57] Cf. Marcel Veyrier: La Wermacht Rouge, Moscou 1943-1954. Allemande

libre contre Allemagne nazie, Editions Juillard, Paris, 1970, pp. 9-10
[58] Alain Guérin, La Résistance 1930-1950. Tome 5: Le combat total, Livre

Club Diderot, Paris, 1976, pp. 366-367.
[59] Henri Bernard: L’ autre Allemagne, la résistance allemande à Hitler

1933-1945, La Renaissance du Livre, Bruxelles, 1976, pp. 290-291.
[60] Cf. Christian Ingrao: Les chasseurs noirs-La brigade Dirlewagner, Edi-
tion Perrin, Paris 2006, pp. 57 et 113.
[61] Cf. Hermann Langbein, La Résistance dans les camps de concetration

nationaux-socialistes 1938-1945. Editions Fayard, collection Les nouvel-
les études historiques, Paris, 1981, p. 151.
[62] Cf. ”Sachso”, Editions Terre humaine, Paris, 1982.
[63] Cf. David Rousset: Les jours de notre mort, Union Générale d’ Editions,
collection 10/18, tome 3, Paris, 1974, p. 423.
[64] Μπέρτολντ Μπρεχτ: Απόσπασμα από τον ΄Υμνο στην παράνομη δουλειά,
απόσπασμα από το κομμάτι «Η Απόφαση».
[65] Η Μαύρη Βίβλος: Οι ναζί εγκληματίες πολέμου στη Δυτική Γερμανία,

δημοσιευμένη από το Εθνικό Συμβούλιο του Εθνικού Μετώπου της Δη-
μοκρατικής Γερμανίας (Ανατολικής Γερμανίας) και το Κέντρο Εγγράφων
των Εθνικών Αρχείων της Δημοκρατικής Γερμανίας. Εκδόσεις Zeit im
Bild, Δρέσδη, 1965.
[66] Detlev Peukert: Die KPD im Widerstand: Verfolgung und Undergrun-

darbeit an Rhein und Ruhr 1933 bis 1945, Peter Hammer Verlag, Wup-
pertal, 1980.
65
[67] Bernd Kaufmann, Eckhard Reisener, Dieter Schwips, Henri Walter: Der
Nachrichtendienst der KPD 1919-1937, Dietz Verlag, Berlin, 1933.
[68] Nikolaus Brauns: Schafft Rote Hilfe! Politische Gefangene in Deutsch-

land (1919-1938), Pahl-Rugenastein Verlag, Bonne, 2003
[69] Interrogeons l’ histoire de l’ Allemagne. Les idées, les forces, les decisions
de la fin du 18e siécle á nos jours. Une exposition d’ histoire dans l’
édifice du Reichstag, á Berlin. 4e édition du catalogue, édition française,
Deutsche Bundestag, Referar Offentlichkeitsarbeit, Bonne, 1992, p. 362
[70] Barbara Koen, Η γερμανική Αντίσταση εναντίον του Χίτλερ 1933-1945,

Presses Universitaieres de France, Collection Politique d’ aujourd’hui,
Paris, 2003, p. 59
[71] Cf. Georges Goriely, 1933: Hitler prend le pouvoir, Editions Complexe,
Bruxelles, 1982 (και ιδιαίτερα τον πίνακα εκλογικών αποτελεσμάτων, σελ.
198)
[72] Cf. Kurt Gossweiler, Hitler, l’ irresistible ascension-Essais sur le fasci-

sme, Editions Aden, Bruxelles, 2006, pp. 130-131.
[73] Cf. Daniel Guerin: Sur le fascisme II: Le grand capital, François Maspe-
ro, Petite collection, Paris, 1971, p. 182.
66
Βιβλιογραφία από τη
Γερμανική Λαοκρατική
Δημοκρατία
Zur Geschichte der Kummunistischen Partei Deu-

tschlands
[74] Ein Auswahl von Materialen und Dokumenten aus der Jahren 1914-1946.
Heurausgegeben von Marx-Engels-Lenin-Stalin. Institut beim Zentral-
komitee der SED, Dietz Verlag, Berlin (DDR), 1955.
Zur Geschichte der deutschen antifaschistischen Wi-

derstandsbewegung 1933 bis 1945
[75] Ein Auswahl von Materialen, Berichten und Dokumenten, Verlag des
Ministeriums fur Nationale Verteidigung, Berlin (DDR), 1957.
[76] Schaul Dora (Zusammengestellt und bearbeitet von): Résistance-

Erinnerungen deutscher Antifaschisten, Herusgegenben von Institut fur
Marxismus-Leninismus beim Zentralkomitee der SED. Dietz Verlag,
Berlin (DDR), 1973.
[77] Pech Karlheinz: An der Seite der Résistance-Die Bewegung ”Freies Deu-
tschland” fur den Westen in Frankreich (1943-1945), Militarverlag der
Deutschen Demokratischen Republik, Berlin (DDR), 1987.
[78] Geschichte der Militarpolitik der KPD (1918-1945), Militarverlag der

Deutschen Republik, Berlin (DDR), 1987.
67

T Derbent Η Κομμουνιστική Αντίσταση Στη Γερμανία 1934-45

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T Derbent Η Κομμουνιστική Αντίσταση Στη Γερμανία 1934-45

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

Εκδόσεις Les Editions Aden - Βρυξέλλες

Μετάφραση: Τρ. Γεροζήση

1 Εισαγωγή. Μια αγνοημένη Αντίσταση 1

2 Το Κομμουνιστικό Κόμμα απέναντι στη άνοδο του χι-

3 Στην εξορία, στην Ισπανία 15

4 Οι παράνομες Οργανώσεις του Κομμουνιστικού Κόμμα-

5 Το ΚΚ Γερμανίας στις κατεχόμενες χώρες 29

6 Τα ειδικά δίκτυα κατασκοπείας και σαμποτάζ 35

7 Η Επιτροπή «Ελεύθερη Γερμανία» 41

8 Ακόμα και στα Στρατόπεδα 47

9 Μαθήματα από την Αντίσταση, αιτίες μιας άρνησης 53

Εισαγωγή. Μια αγνοημένη

τους Σολ, χωρίς ούτε μια αναφορά στην κομμουνιστική Αντίσταση.

άρχισαν να οργανώνουν την αντίστασή τους από το καλοκαίρι του 1941 με τη

Το ΚΚ Γερμανίας και οι μαζικές του οργανώσεις, στις αρχές της δεκαετίας

περίπλοκα και τόσο φορτισμένα με κινδύνους που οδηγούσαν σε τρομερές συγ-

μόνον είχαν δεχτεί την εντολή να διατηρήσουν την Αντίσταση»,[16] ή οι ανα-

εξόριστοι, οι οπαδοί παρακολουθούνταν. Αλλά γρήγορα παράνομες οργανώσεις

Στην εξορία, στην Ισπανία

Λίγες εβδομάδες αργότερα, το Ρουρ πλημμύρισε από χιλιάδες προκηρύξεις

Οι κομμουνιστές δραπέτες έφεραν γρήγορα στη Δύση τις πρώτες πληρο-

λη λαϊκή συμπάθεια, της οποίας δίνει αναφορά ο ανταποκριτής μιας νορβηγικής

ταν ακόμη σε πλήρη αναδιοργάνωση όταν ο χιτλερικός κεραυνοβόλος πόλεμος

Οι παράνομες Οργανώσεις του

Μια αναφορά της Αστυνομίας του Βισμπάντεν σημειώνει το 1935: «...επιβε-

εργοστάσιο αυτοκινήτων «΄Αουτο-Ουνιόν» του Βερολίνου. Ενδιαφερόμενο για

ντολφ Χαλλμέγιερ το 1941. Η εφημερίδα «Η Κόκκινη Σημαία», όργανο του

Μπρεσλάου, στην Καινιξβέργη, στο Σλέσβινγκ-Χολστάιν και αλλού.

Εβραίους, τυπώνοντας κυρίως κάρτες τροφίμων ή με την οργάνωση του Βέρνερ

Ενώ οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες ΄Οττο Μπάουερ και Φρίντριχ ΄Αντλερ μιλούσαν

γερμανικό στρατοδικείο πέτυχε να δραπετεύσει με την ευκαιρία μιας επίθεσης

θα διοικήσει το τμήμα «Στάλινγκραντ». Ο Κνέλερ καλυπτόμενος από άλλους

Τα ειδικά δίκτυα κατασκοπείας

ο Χάρλντ Χάουσερ, επίσης παλιό μέλος του ΚΚ Γερμανίας αναλαμβάνει κα-

Ακόμα και στα Στρατόπεδα

Στα στρατόπεδα Συγκέντρωσης και εξόντωσης, οι Ες−Ες χρησιμοποιούσαν

Μόνο 800 πολιτικοί κρατούμενοι δέχτηκαν να καταταχτούν και το αποτέλε-

τελετές είχαν τραγικές συνέπειες. Στις 18 Αυγούστου του 1944, ύστερα α-

΄Ενα σχέδιο εξέγερσης είχε μελετηθεί στο Μαουτχάουζεν. Η παράνομη

Μαθήματα από την Αντίσταση,

«Βγείτε από τη σκιά

Η αξία της υποτιθέμενης αποναζιστικοποίησης της Ομοσπονδιακής Δημοκρα-

Η επιτυχία της ιδεολογικής αντίληψης του «ολοκληρωτισμού» που δημιουρ-

πιθανές αναγκαίες μειώσεις μισθών, το εθνικοσοσιαλιστικό προσωπικό θα επι-

καταπιεστής σφυρηλατεί στο κεφάλι των καταπιεζομένων. Η αντιναζιστική

[1] Claude David: L’ Allemagne de Hitler, Presses Universitaires de France,

[3] David Schoenbaum: La Révolution brune: La société allemande sous le

[4] William L. Shirer: Le troisiéme Reich des origines à la chute, Editions

[5] Peter Hofmann: La résistance allemande contre Hitler, Editions Balland,

[6] Hermann Mau et Helmut Kreusnick: Le national-socialisme: Allema-

[8] Alfred Frosser: 10 leçons sur le nazisme. Editions Complexe. Bruxelles

[9] François Georges Dreyfus: Le IIIe Reich, Le Livre de Poche, collection

[10] Gerhard Ritter: Echec au dictateur - Histoire de la Résistance alleman-

[11] Kurt Zentner: La resistance allemande 1933-1945. Stock, collection

[12] Henry Bogdan: Histoire de l’ Allemagne de la Germanie á nos jours,

[13] Allen W. Dulles: L’ Allemagne souterraine, Editions des Trois Collines,

[14] Nicos Poulantzas: Fascisme et dictature: La troisiéme internationale

[15] Cf. Pierre Broué: Histoire de l’ Internationale Communiste 1919-1943.

[16] Cf. Gilbert Badia: Histoire de l’Allemagne contemporaine - Tome

[19] Cf. Gilbert Badia: Feu au Reichstag - L’ acte de naissance du regime

[21] Cf. José Cotovich: Du rouge au tricolore - Résistance et Parti Commu-

[22] Les écrivains de la guerre d’ Espagne, Les dossiers H, Panthéon Press

[23] Hugh Thomas: La guerre d’ Espagne-juillet 1936-mars 1939, édition