ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ - ΝΗΣΤΕΙΑ

Στόχος: Τα παιδιά να
 συνδέσουν τη Σαρακοστή με την πορεία προς την Ανάσταση
 εξοικειωθούν με τη Μεγάλη Σαρακοστή και τις ακολουθίες της
 ενθαρρυνθούν να εφαρμόσουν τη νηστεία όχι μόνο στις τροφές αλλά και στην
καθημερινότητά τους

Ανάπτυξη:
 Έχετε πάει, παιδιά, ποτέ κάποιο ταξίδι;
 Πριν πάτε, τι κάνετε με την οικογένειά σας για να προετοιμαστείτε;
- Ετοιμάζετε τις βαλίτσες με τα ρούχα και τα πράγματα που θα χρειαστείτε, αγοράζετε εισιτήριο,
τηλεφωνάτε σε κάποιο ξενοδοχείο για να κλείσετε ένα δωμάτιο, αγοράζετε χάρτη και
ταξιδιωτικό οδηγό της περιοχής που θα επισκεφτείτε...

Από αύριο αρχίζει στην Εκκλησία μας ένα ειδικό ταξίδι: Η Σαρακοστή!
Η Σαρακοστή είναι ένα ταξίδι που καταλήγει στην πιο μεγάλη γιορτή των χριστιανών,
 Ξέρετε ποια γιορτή;
- Το Πάσχα, την Ανάσταση του Χριστού!

[Απλώνουμε στο πάτωμα ένα ρολό χαρτί μέτρου. Αν δεν βρίσκουμε, κολλάμε πολλά Α4 χαρτιά,
το ένα πάνω από το άλλο. Δημιουργούμε έτσι ένα ‘δρόμο’].

Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού περνάμε από υπέροχα μέρη, όπου μπορούμε να
σταματήσουμε λίγο για να θαυμάσουμε την ομορφιά τους. Αυτά είναι:

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας. [Γράφουμε στην αρχή του χαρτιού μας ‘Κυριακή της
Ορθοδοξίας’ Δίπλα τοποθετούμε μια εικόνα]. Αυτή την Κυριακή γιορτάζουμε τις εικόνες της
Εκκλησίας μας! Πριν από πολλά χρόνια υπήρξαν κάποιοι που πίστευαν ότι όταν φιλάμε και
προσκυνούμε τις εικόνες γινόμαστε ειδωλολάτρες. Άρχισε τότε μια φοβερή διαμάχη για το αν
είναι σωστό ή όχι να έχουμε και να προσκυνάμε τις εικόνες. Μετά από μερικά χρόνια
μαζεύτηκαν πολλοί θεολόγοι και κληρικοί για να συζητήσουν αυτό το θέμα. Η συνάντηση αυτή
ονομάστηκε 7η Οικουμενική σύνοδος. Εκεί με τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος διευκρίνησαν
ότι όταν προσκυνούμε την εικόνα τιμάμε το πρόσωπο που εικονίζεται, όχι το ξύλο. Μετά από
καιρό - το 843 μ.Χ. – η αυτοκράτειρα Θεοδώρα αποδέχτηκε και εφάρμοσε αυτές τις αποφάσεις
και από τότε ελεύθερα οι χριστιανοί προσκυνούμε τις εικόνες.

Η Κυριακή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω ‘Κυριακή Αγίου
Γρηγορίου Παλαμά’ και τοποθετούμε ένα κομποσκοίνι]. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έγινε
μοναχός- ησυχαστής στο Άγιο Όρος. Έγραψε πολλά βιβλία και μας βοήθησε να καταλάβουμε
πως όταν ένας άνθρωπος προσεύχεται πολύ – ιδίως με την προσευχή του Ιησού (Κύριε Ιησού
Χριστέ, ελέησόν με), αγιάζεται και καταφέρνει να μετέχει στο φως του Χριστού, όπως οι
μαθητές του Ιησού κατά την Μεταμόρφωσή Του στο Θαβώρ. Ένα φως που γεμίζει τον άνθρωπο
γαλήνη και χαρά.

Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω το όνομα της Κυριακής και
τοποθετούμε ένα Σταυρό]. Στη μέση του ταξιδιού μας η Εκκλησία υψώνει τον Σταυρό του
Χριστού για να τον βλέπουμε και να παίρνουμε δύναμη και θάρρος.

Κατηχητικά Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

1
Η Κυριακή του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω το όνομα της
Κυριακής και τοποθετούμε μια μικρή σκάλα - μπορούμε να φτιάξουμε μία με καλαμάκια και
οδοντογλυφίδες]. Κλίμακα σημαίνει σκάλα. Ο Άγιος Ιωάννης, ήταν ηγούμενος στο μοναστήρι
του Σινά. Έγραψε ένα βιβλίο, την Κλίμακα, για τις αρετές που μας οδηγούν στο Θεό. Κάθε
κεφάλαιο μίλαγε για μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο ‘πρακτικές’ (απομάκρυνση από κάθε
αμαρτωλή σχέση με πράγματα και ανθρώπους) και φτάνοντας στις πιο υψηλές. Η υψηλότερη
αρετή είναι η αγάπη.
Η Κυριακή της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω το όνομα της
Κυριακής και τοποθετούμε μια πέτρα ή άμμο]. Η Μαρία η Αιγύπτια ήταν μια πάρα πολύ
αμαρτωλή γυναίκα. Μια μέρα είδε κάποιους προσκυνητές να πηγαίνουν στα Ιεροσόλυμα για να
προσκυνήσουν και τους ακολούθησε. Όταν όμως προσπάθησε επανειλημμένα να μπει στο Ναό
των Ιεροσολύμων κάποια αόρατη δύναμη την εμπόδιζε. Συγκλονισμένη κατάλαβε πως δεν ήταν
άξια να μπει στο Ναό, εξαιτίας των αμαρτιών της. Μετανοημένη παρακάλεσε την Παναγία να τη
βοηθήσει να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό. Έτσι κι έγινε και, αφού προσκύνησε, έφυγε στα
βάθη της ερήμου, όπου και έζησε με πολύ προσευχή, μετάνοια και ασκητική ζωή για 47 χρόνια.
Λίγο πριν πεθάνει συνάντησε τον Άγιο Ζωσιμά, ο οποίος την εξομολόγησε και την κοινώνησε.
Η Οσία Μαρία είναι μεγάλο παράδειγμα μετάνοιας. Μας θυμίζει ότι όσο αμαρτωλός κι αν είναι
κανείς, αν μετανιώσει ειλικρινά, ο Θεός τον δέχεται.

Εδώ, παιδιά, τελειώνει το ταξίδι της Σαρακοστής και φτάνουμε πια στην Μεγάλη Εβδομάδα:Η
πρώτη μέρα της Μεγάλης εβδομάδας είναι η Κυριακή των Βαΐων. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω το
όνομα της Κυριακής και τοποθετούμε ένα κλαδί φοίνικα ή δάφνης]. Την Κυριακή αυτή
θυμόμαστε που μπήκε ο Χριστός στα Ιεροσόλυμα πάνω σ’ ένα γαϊδουράκι, λίγο πριν Τον
σταυρώσουν. Οι άνθρωποι υποδέχτηκαν τον Ιησού σαν βασιλιά και κουνούσαν κλαδιά από
βάγια για να πανηγυρίσουν.
Ακολουθούν τα Πάθη του Χριστού. Θυμόμαστε όλα τα γεγονότα που έγιναν, το Μυστικό
Δείπνο, την προδοσία, και τη Σταύρωση του Χριστού, για να καταλήξουμε στον τελικό μας
προορισμό, την Ανάσταση. [Γράφουμε λίγο πιο κάτω το όνομα της Κυριακής και τοποθετούμε
μια εικόνα της Ανάστασης].

Αυτό λοιπόν είναι το ταξίδι της Μεγάλης Σαρακοστής. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού θα
χρειαστεί να πάρουμε κάποια πράγματα μαζί μας και κάποια άλλα να τα αφήσουμε πίσω. Έτσι
θα χρειαστεί να έχουμε:
o γεμίσει το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου με βενζίνη: Προσευχή.
Η προσευχή μάς συνδέει με το Θεό που μας δίνει δύναμη και φώτιση.
o τα διαβατήριά μας: Ελεημοσύνες και καλές πράξεις. Το να θυμόμαστε
και να βοηθάμε στην πράξη τους συνανθρώπους μας μάς κάνει λιγότε-
ρο εγωιστές.
o Πρέπει να κάνουμε και συχνές στάσεις σε κανένα φάστ φουντ και σε βενζινάδικο:
Ακολουθίες της εκκλησίας. Η Μεγάλη Σαρακοστή έχει κάποιες ειδικές
ακολουθίες.
 Θυμάστε μερικές από αυτές τις ακολουθίες;
- Χαιρετισμοί: Ειδικές προσευχές στην Παναγία που ψάλλονται κάθε Παρασκευή. Την 5 η
εβδομάδα διαβάζονται όλοι μαζί και την ακολουθία αυτή τη λέμε Ακάθιστο ύμνο.
- Μεγάλο Απόδειπνο: Ψάλλεται το βράδυ. Έχει πιο πολλές προσευχές και ψαλτά από το
Μικρό Απόδειπνο που λέμε τον υπόλοιπο χρόνο.

Κατηχητικά Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

2
 - Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων (ή πιο απλά ‘Προηγιασμένη Θεία
Λειτουργία’). Όλες τις ημέρες της Σαρακοστής (εκτός από τα Σαββατοκύριακα και την
εορτή του Ευαγγελισμού) χαρακτηρίζονται από ένα κλίμα πένθους και μετανοίας για τις
αμαρτίες μας. Επειδή η Θεία Λειτουργία έχει πανηγυρικό και χαρούμενο χαρακτήρα, δεν
τελείται κατά τις ημέρες αυτές (παρά μόνο Σάββατο, Κυριακή, και την ημέρα του
Ευαγγελισμού). Ο ιερέας όμως κάθε Κυριακή, κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας,
φυλάει καθαγιασμένο άρτο και οίνο, δηλαδή το σώμα και το αίμα του Χριστού, για να
κοινωνήσει τους πιστούς την Τετάρτη και την Παρασκευή της ερχόμενης εβδομάδας,
κατά την οποία θα τελέσει τη Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Η
Λειτουργία αυτή λέγεται έτσι διότι τα τίμια Δώρα έχουν (προ-)αγιαστεί ήδη από τη Θεία
Λειτουργία της Κυριακής που προηγήθηκε.

- Κατανυκτικός εσπερινός: Είναι ένας ειδικός εσπερινός που ψάλλεται το βράδυ της
Κυριακής και μας μεταφέρει απ’ τη χαρά της Κυριακάτικης Ανάστασης στο κλίμα της
μετάνοιας της Σαρακοστής.

o Στο ταξίδι μας πρέπει να πάρουμε και τις βαλίτσες μας: τη νηστεία.

 Ξέρετε τι είναι η νηστεία;

- Δεν τρώω για μερικές ημέρες κάποια φαγητά: Κρέας, ψάρι, γάλα, αυγό, γιαούρτι, τυρί και ό,τι
γίνεται με αυτά τα υλικά (πχ σουβλάκια, τυρόπιτες, σοκολάτες. .).
Όμως η πραγματική νηστεία έχει περισσότερη αξία όταν κόβουμε απ’ τον εαυτό μας κάτι που
μας αρέσει πραγματικά, όπως τα γλυκά, ή η τηλεόραση, ή τα ηλεκρονικά παιχνίδια. Ακόμα
περισσότερο πρέπει να προσπαθήσουμε κατά τη διάρκεια της νηστείας να κόψουμε κάποιες
κακές μας συνήθειες: πχ να αντιμιλάμε, να κοροϊδεύουμε, να λέμε κακές λέξεις κλπ.

Θα μου πείτε τώρα: ‘μα τι σχέση έχει η νηστεία με το ‘ταξίδι’ που λέγαμε; Έχει, γιατί μας
προετοιμάζει καλύτερα για να χαρούμε τον προορισμό μας πιο έντονα και πιο ωραία.
Σκεφτόμαστε, για παράδειγμα ‘να μην φάω σοκολάτα, γιατί θα γιορτάσω το Πάσχα’, κι έτσι θα
θυμόμαστε κάθε μέρα το Πάσχα και θα το περιμένουμε με αγωνία. Μας βοηθάει να εκτιμάμε και
να σεβόμαστε πιο πολύ τα ‘ωραία’ φαγητά και να λέμε ‘δόξα τω Θεώ’ που μπορούμε και τα
χαιρόμαστε.

Η νηστεία μάς βοηθάει να ξεφορτωθούμε τα περιττά πράγματα για το ταξίδι μας. Μας κάνει να
σκεφτόμαστε πιο πολύ το Θεό και να προσευχόμαστε πιο εύκολα. ‘Κάνει χώρο’ στην ζωή μας
για να μπει πιο ‘πολύς’ Θεός! Δείτε αυτό το παράδειγμα:
[Δείχνουμε στα παιδιά ένα βάζο γεμάτο με βότσαλα].
Αυτά τα βότσαλα είναι σύμβολα των αμαρτιών, των κακών συνηθειών που κουβαλάμε.
[Στη συνέχεια γεμίζουμε το βάζο με νερό από μια κανάτα– όσο επιτρέπουν τα βότσαλα.]
Το νερό τώρα αναπαριστά τη Χάρη του Θεού στην ζωή μας. Αν αρχίσω να βγάζω όμως κάποια
βότσαλα – όπως αυτό, που είναι ο εγωισμός μου, ή αυτό, που είναι η συνήθειά μου να κακολογώ
και να κουτσομπολεύω τους άλλους, ή αυτό, που δεν προσεύχομαι, αυτό, που είναι η τεμπελιά
μου – [ενώ τα λέμε αυτά βγάζουμε μερικά βότσαλα] κάνω χώρο για να μπει πιο πολύ ο Θεός στη
ζωή μου – [γεμίζουμε πάλι το βάζο με περισσότερο νερό.]

Όλες αυτές οι προετοιμασίες, η νηστεία, η προσευχή, οι καλές πράξεις, οι αρετές, μάς κάνουν
πιο ‘δυνατούς’! Αν μάθουμε να λέμε ‘όχι’ στο σουβλάκι ή τη σοκολάτα για λίγες μέρες, θα
μάθουμε πιο εύκολα να λέμε ‘όχι’ σε πιο δύσκολα πράγματα, στο θυμό ή στη ζήλεια ή σε κάποιο
άλλο πειρασμό. Αν πάμε στις Ακολουθίες της εκκλησίας θα μπορέσουμε να προσευχηθούμε πιο
πολύ κλπ. Είναι σαν να έχω πολλά καλαμάκια μαζί. Δείτε:

Κατηχητικά Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

3
[Δίνουμε σε ένα παιδί ένα πλαστικό καλαμάκι και του λέμε να προσπαθήσει να το λυγίσει. –
Γίνεται πολύ εύκολα. Στη συνέχεια παίρνουμε πολλά καλαμάκια (μπορούμε καθώς τα παίρνουμε
να τα ονομάζουμε ένα ένα: η ταπείνωση, η ελεημοσύνη, η προσευχή, ο εκκλησιασμός κλπ.).
Ζητάμε απ’ το παιδί να τα λυγίσει πάλι.- Είναι αδύνατο!].

Είπαμε, λοιπόν, ότι η Σαρακοστή είναι μια περίοδος προετοιμασίας. Προετοιμασίας για την
Ανάσταση του Χριστού. Προετοιμασία σημαίνει περιμένω, αναβάλλω. Ζούμε σε μια εποχή όπου
όλα γίνονται τώρα και γρήγορα. Η πνευματική ζωή όμως δεν είναι δρόμος ταχύτητας των 100
μέτρων. Είναι μαραθώνιος. Φτάνουμε αργά, αλλά συστηματικά. Συμμετέχοντας στη νηστεία και
στις προσευχές της περιόδου αυτής φτάνουμε με ασφάλεια στον προορισμό μας: τη χαρά της
Ανάστασης.

Προτάσεις ψυχαγωγίας
Συνταγή: Τρουφάκια νηστήσιμα
Σε όλα τα παιδιά αρέσει να μαγειρεύουν. Είναι μια καλή αφορμή να τους μιλήσουμε για το ποια
υλικά είναι νηστήσιμα και ποια όχι. Φροντίζουμε να συμμετάσχουν όλοι σε αυτήν την απλή
συνταγή που δεν χρειάζεται ψήσιμο.

Υλικά:
 2 ποτήρια άχνη
 1 ποτήρι νερό
 2 ποτήρια φρυγανιά τριμμένη
 3 ποτήρια χονδροκομμένα καρύδια
 4 κουταλιές κακάο
 4 βανίλιες
 Επικάλυψη: Τρούφα νηστήσιμη ή ψιλοκομμένα καρύδια ή ινδική καρύδα

Εκτέλεση:
1. Ανακατεύουμε όλα τα υλικά μαζί.
2. Πλάθουμε μικρά μπαλάκια.
3. Περνάμε τα μπαλάκια από την επικάλυψη και είναι έτοιμα!
4. προαιρετικά: βάζουμε τα τρουφάκια στις ειδικές χάρτινες φορμίτσες (θα τις βρούμε
στα σούπερ μάρκετ).

Αντιστοίχιση: βλ υλικό για φωτοτύπηση

Λύσεις: α. 3, β. 4, γ. 8, δ. 7, ε. 10, στ. 11, ζ. 6, η. 1, θ. 9, ι. 5, ια. 2.

Κατηχητικά Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

Κατασκευή: Πασχαλινό καλάθι με αυγά – εντολές

4
Υλικά
 Ψαλίδια
 Συρραπτικό
 Φωτοτυπίες καλαθιού
 Φωτοτυπίες αβγών – εντολών
 Φακελάκια

Προετοιμασία

Φωτοτυπούμε σε χαρτονάκι φωτοτύπισης το καλαθάκι (βλ. υλικό για φωτοτύπιση)

Φωτοτυπούμε τα αβγά – εντολές και τα κόβουμε γύρω-γύρω
Βάζουμε τα αβγά σε ένα φακελάκι (ένα φακελάκι με 48 αβγά για κάθε παιδί)

Οδηγίες στα παιδιά

 Κόψτε το καλαθάκι και το χερούλι του
 Συρράψτε τις πλευρές του καλαθιού
 Συρράψτε το χερούλι στο καλαθάκι

Λέμε: Μέσα στο φακελάκι έχει κάποια αβγά πασχαλινά. Δεν είναι συνηθισμένα αβγά! Είναι ένα
για κάθε μέρα της Σαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας. Κάθε βράδυ προτού κοιμηθήτε θα
παίρνετε από το φακελάκι ένα αβγό στην τύχη και θα διαβάζετε την εντολή. Την επόμενη μέρα
θα πρέπει να κάνετε ό,τι σας λέει η εντολή αυτή. Όταν εκτελέσετε την εντολή, μπορείτε να
χρωματίσετε το αβγό σας και να το βάλετε στο καλαθάκι σας. Όταν έρθει το Πάσχα θα έχετε ένα
καλάθι γεμάτο από καλές πράξεις – ασκήσεις για τη Σαρακοστή!

Κατηχητικά Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής