Z. SYNODINOS, Syete 1917-2017

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ
ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 1917-2017
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ
ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
(ΣΥΕΤΕ)
1917-2017
Ο τραπεζικός συνδικαλισμός μέσα από την πορεία

του κορυφαίου σωματείου του
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
Έρευνα – συγγραφή – επιμέλεια

ΖΗΣΙΜΟΣ Χ. ΣΥΝΟΔΙΝΟΣ
ΑΘΗΝΑ 2020
Σχεδιασμός, ιστορική έρευνα, σύνταξη κειμένων, επιμέλεια έκδοσης:
Ζήσιμος Χ. Συνοδινός
Επεξεργασία εικόνων αρχείου, σελιδοποίηση, εξώφυλλο:

Δημήτρης Χατζημαρινάκης
© Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, 2019

Μιαούλη 11, ΓΛΥΦΑΔΑ 166 75
ISBN 978-618-00-1652-9
Αφιερώνεται στη μνήμη των «εθνοτραπεζιτών» εκείνων που
υπερασπίστηκαν τα εργατικά δίκαια και, σε χαλεπούς καιρούς,
την ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους.
Τα εργατικά συνδικάτα προσφέρουν καλή υπηρεσία σαν κέντρα αντίστασης ενάντια

στους σφετερισμούς του κεφαλαίου. Αποτυχαίνουν μερικά μόνο, όταν χρησιμοποιούν
ασύνετα τη δύναμή τους. Αποτυχαίνουν γενικά, όταν περιορίζονται σε κλεφτοπόλεμο
ενάντια στα αποτελέσματα του τωρινού συστήματος, αντί να προσπαθούν ταυτόχρονα
να το μεταβάλλουν, αντί να χρησιμοποιούν τις οργανωμένες τους δυνάμεις σαν μοχλό
για την τελική χειραφέτιση της εργατικής τάξης…
Karl Marx, 1865
Η ιστορία του εργατικού κινήματος, χρήσιμη όσο ποτέ άλλοτε, μας δείχνει μελλον-
τικούς δρόμους. Το καπιταλιστικό καθεστώς δεν μπόρεσε να βελτιώσει την κοινωνική
κατάσταση. Σιγά σιγά στην αποσύνθεσή του προκαλεί όλο και μεγαλύτερες καταστρο-
φές. Ας γίνει, λοιπόν, η ιστορία μοχλός προώθησης μιας νέας, καλύτερης κοινωνί-
ας…
Δημήτρης Λιβιεράτος, 2007
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ιστορία του ελληνικού συνδικαλιστικού εργατικού κινήματος, σύνθετη και πολύπλοκη,
είναι άμεσα επηρεασμένη από την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους, αλλά και από τα
μεγάλα ιδεολογικοπολιτικά ρεύματα του 19ου και του 20ού αιώνα. Από τις ουμανιστικές,
απελευθερωτικές, σοσιαλιστικές ιδέες της ισότητας, της αλληλεγγύης, της «απελευθέρω-
σης του ανθρώπου από άνθρωπο», αλλά και από τα κομμουνιστικά προτάγματα για τον
πρωτοπόρο ρόλο της εργατικής τάξης.
Η καταγεγραμμένη ιστορία του ελληνικού συνδικαλισμού, σημαδεμένη από τις με-
γάλες περιπέτειες της χώρας, που τις συνέπειές τους επωμίστηκε κυρίως ο κόσμος της
μισθωτής εργασίας, αρχίζει με τον ιστορικό Γιάννη Κορδάτο, αργότερα ξεχωρίζουμε τις
συμβολές των Κωστή Μοσκώφ, Γιώργου Λεονταρίτη, Άγγελου Αυγουστίδη, Δημήτρη
Λιβιεράτου, Γιώργου Κουκουλέ και Σεραφείμ Σεφεριάδη, ενώ στην πρόσφατη περίοδο
τη σκυτάλη έχουν πάρει νεότεροι ερευνητές και κοινωνικοί επιστήμονες, όπως οι Κωστής
Καρπόζηλος, Δημήτρης Κατσορίδας, Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Γιώργος Μπιθυμή-
τρης, Δημήτρης Παπανικολόπουλος, Κώστας Φουντανόπουλος και άλλοι.
Το τραπεζικό συνδικαλιστικό κίνημα ξεκινάει σε συμβολική χρονιά, στο φλογερό και
ελπιδοφόρο 1917, με την ίδρυση του πρώτου συνδικαλιστικού φορέα των εργαζομένων στη
μεγαλύτερη ιστορική Τράπεζα της χώρας, την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Πρόκειται
για τον Σύλλογο των Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, τον γνωστό
για εκατό και πλέον χρόνια με τα αρχικά ΣΥΕΤΕ. Έκτοτε η μορφή, η λειτουργία και οι
ιδέες του ΣΥΕΤΕ θα επηρεάσουν άμεσα το εργατικό κίνημα στον τραπεζικό κλάδο και
θα διαμορφώσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του μέχρι σήμερα, αποτελώντας παράλληλα
έναν δυναμικό παράγοντα σε ολόκληρο το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα. Άλλωστε δεν
πρέπει να ξεχνάμε ότι οι τραπεζοϋπάλληλοι βρέθηκαν στην πρωτοπορία των εργατικών δι-
εκδικητικών αγώνων, ιδιαίτερα στην Κατοχή και στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.
Ως συνέχεια των παραπάνω τίθεται και το μεγάλο θεωρητικό ζήτημα: πού εντάσσο-
νται οι τραπεζοϋπάλληλοι, αν ανήκουν δηλαδή στα μεσαία κοινωνικά στρώματα ή στην
εργατική τάξη. Γεγονός πάντως είναι ότι υπήρχε πάντα μια διαφοροποίηση στον κλάδο,
—7—
που σχετίζεται άμεσα με την ιεραρχία, την κοινωνική προέλευση και τις ανώτερες θέσεις
ευθύνης. Αναμφισβήτητα στην κατεύθυνση της ανάλυσης και συμπεριφοράς των μεσαίων
στρωμάτων σημαντική υπήρξε η συμβολή του Νίκου Πουλαντζά.
Το παρόν ιστορικό χρονολόγιο, καρπός τριετούς τουλάχιστον προσωπικής έρευνας σε
αρχεία και βιβλιοθήκες, είχε ολοκληρωθεί στις αρχές του 2018. Ήταν μια πρωτοβουλία
μου που είχε γίνει αποδεκτή από την τότε Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ, ώστε να εκδοθεί ως
λεύκωμα από τον Σύλλογο στα εκατόχρονά του με τον τίτλο «Σ.Υ.Ε.Τ.Ε., Σύλλογος
Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1917-2017. Εκατό χρόνια συνδικαλιστικής
δράσης και κοινωνικών αγώνων». Η έκδοση θα συμπεριλάμβανε, εκτός των άλλων, και
σπάνιο φωτογραφικό και τεκμηριωτικό υλικό από το σπουδαίο συνδικαλιστικό αρχείο του
ΣΥΕΤΕ, το πληρέστερο και πλουσιότερο αρχείο πρωτοβάθμιου σωματείου στη χώρα μας,
το οποίο διασώζεται ακέραιο και σήμερα εναπόκειται ως ιδιαίτερη ταξινομημένη ενότητα
στο σημαντικό Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας (Ι.Α./ΕΤΕ). Στο πλαίσιο αυτό
άλλωστε ετοιμάσαμε με τον Σύλλογο το Ημερολόγιο του 2017, με εικόνες και ντοκουμέν-
τα από τους συνδικαλιστικούς αγώνες του ΣΥΕΤΕ και, κυρίως, μεγάλη Έκθεση για τα
εκατόχρονα στο Μέγαρο Μελά της Εθνικής Τράπεζας, τον Δεκέμβριο του 2017, με τον
τίτλο «Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος 1917-2017, ένας αιώνας
αγώνες», στα εγκαίνια της οποίας, στις 7.12.2017, ο τότε πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ
Γιώργος Αρβανίτης είχε αναγγείλει και τη δημιουργία του λευκώματος. Η δήλωσή του
μάλιστα επισημοποιήθηκε με ανακοίνωση στην εφημερίδα Τραπεζιτική (φ. 657/ Μάρτι-
ος 2018, σ. 25), το συνδικαλιστικό όργανο του Συλλόγου.
Έκτοτε, όμως, διοικητικές αλλαγές, παραταξιακές συμπράξεις και συμμαχίες, συντη-
ρητικές ενστάσεις και διεργασίες στο σωματείο, φαινόμενα κοινά σήμερα σε όλη την κλί-
μακα του συνδικαλιστικού κινήματος, δεν επέτρεψαν την έκδοσή του.
Μετά από αυτή την ανατροπή, και αφού εις μάτην προσπάθησα να πείσω τη σημερινή
Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ, αποφάσισα να προχωρήσω μόνος στην έκδοση της εργασίας μου,
εξαιρώντας, λόγω κόστους, μεγάλο μέρος του φωτογραφικού και αρχειακού υλικού. Φυ-
σικά, ήταν πλέον πολύ δύσκολο να αναδομηθεί όλη η ύλη του λευκώματος και να γραφεί
σχεδόν από την αρχή ώστε να απηχεί πλήρως τις απόψεις και πεποιθήσεις του συντάκτη
του. Προτίμησα, για ιστορικούς λόγους, να μην αλλάξω σχεδόν τίποτε από τον αρχικό
σχεδιασμό, τη δομή και το περιεχόμενό του. Εξού και ο κάπως «ψυχρός», «στρογγυλός»,
«επίσημος» λόγος, κυρίως για την τελευταία περίοδο.
Να επισημάνω, ακόμη, ότι σε συνεργασία με τον Σύλλογο, προετοιμάσαμε την ψηφια-
κή εκδοχή της έκθεσης του Δεκεμβρίου 2017, ώστε να καταστεί προσπελάσιμη σε όλους
τους εργαζομένους στην Τράπεζα. Επίσης την ίδια εποχή, με δική μου παρότρυνση και
φροντίδα, εντοπίστηκαν στο αρχείο του Συλλόγου και ψηφιοποιήθηκαν τα φύλλα της Τρα-
πεζιτικής (1934-1942, 1945-2019), του αξιόλογου δημοσιογραφικού οργάνου του ΣΥΕ-
ΤΕ. Έτσι, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, η μεγάλη έκθεση για τα 100 χρόνια του Συλλόγου
—8—
και όλα τα φύλλα της ψηφιοποιημένης Τραπεζιτικής έχουν ενταχθεί στην ιστοσελίδα του
ΣΥΕΤΕ, δίνοντας πρόσβαση όχι μόνον στους εργαζομένους και συνταξιούχους της ΕΤΕ,
αλλά και στους ερευνητές και γενικότερα σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Για τα παραπάνω οφείλουμε ευχαριστίες σε μια σειρά φίλων και συνεργατών. Κατ’
αρχάς στον προηγούμενο πρόεδρο του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ, Γιώργο Αρβανίτη, που απο-
δέχθηκε και στήριξε τις προτεινόμενες δράσεις των 100χρονων. Επίσης, στη Ματούλα
Μπαλτούμα, εργαζόμενη στον ΣΥΕΤΕ, για τη σημαντική βοήθειά της στη διοργάνωση
και προβολή της έκθεσης, στην αναζήτηση σύγχρονων ντοκουμέντων του Συλλόγου και
στην εποπτεία ψηφιοποίησης της Τραπεζιτικής. Στον καρδιακό φίλο και συνάδελφο αρ-
χειονόμο Αλέξη Κράους, υπεύθυνο για πολλά χρόνια του συνδικαλιστικού αρχείου του
Συλλόγου, για τη διαρκή συμπαράστασή του, καθώς και στους συναδέλφους του Ιστορικού
Αρχείου της ΕΤΕ για τη συνεργασία τους στη μελέτη και χρήση των τεκμηρίων του
Συλλόγου.
Όσον αφορά την παρούσα έκδοση, πρέπει να τονίσω την ιδιαίτερη οφειλή μου στον
αγαπητό φίλο και παλαιό συνάδελφο στο Ι.Α./ΕΤΕ Δημήτρη Χατζημαρινάκη, ο οποίος
επιστράτευσε όλη τη γνώση και ευαισθησία της τέχνης του για το καλύτερο αποτέλεσμα.
Στην εργασία μου επιχειρώ να παρουσιάσω, χωρίς θεωρητικές αναφορές αλλά με
κάπως κριτικό τρόπο, την πορεία του ιστορικού σωματείου των υπαλλήλων της Εθνικής
Τράπεζας στη διάρκεια ενός ολόκληρου αιώνα. Πώς δημιουργήθηκε και σύντομα ανα-
πτύχθηκε οργανωτικά στο Μεσοπόλεμο· πώς από την Κατοχή και ύστερα κατάφερε να
συσπειρώσει και κατά καιρούς να κινητοποιήσει τους περισσότερους από τους χιλιάδες ερ-
γαζομένους στην Εθνική Τράπεζα. Έχω προσδιορίσει τις τομές της ιστορικής διαδρομής
του ΣΥΕΤΕ, καθορίζοντας δέκα υποπεριόδους, και συμπεριλάβει σύντομη εισαγωγή κάθε
υποπεριόδου και εκτενές χρονολόγιο των γεγονότων της, το οποίο εμπεριέχει τα κυριότερα
εθνικά και διεθνή γεγονότα, με έμφαση στον εργατικό-συνδικαλιστικό χώρο. Για ευνόη-
τους λόγους έχει δοθεί ειδικό βάρος στη δεκαετία του 1940, κυρίως στην Κατοχή και την
Αντίσταση, όταν ο Σύλλογος επέδειξε μια συνεπή, αγωνιστική αντιστασιακή δράση.
Τα εθνικά και τα διεθνή γεγονότα, που προηγούνται σε κάθε έτος, έχουν αντληθεί
από εκτεταμένο πλήθος δημοσιευμένων πηγών, μερικές εκ των οποίων αναγράφονται στη
βιβλιογραφία, στο τέλος την έκδοσης.
Τα γεγονότα, και οι πληροφορίες για τον ΣΥΕΤΕ έχουν αντληθεί μετά από συστη-
ματική μελέτη των ιστορικών αρχείων του σωματείου και της Τραπεζιτικής, καθώς επί-
σης και από σύγχρονες εργασίες για το τραπεζικό συνδικαλιστικό κίνημα. Άλλωστε, την
περίοδο των τελευταίων σαράντα χρόνων δράσης του Συλλόγου την έζησα από κοντά ο
ίδιος, ως εργαζόμενος στην Εθνική Τράπεζα −και στην αρχή «συνδικαλιστής της πρώτης
γραμμής»− αλλά και ως ερευνητής.
—9—
Επίσης, το περισσότερο εικονογραφικό υλικό της έκδοσης, εδώ σε ασπρόμαυρη μορφή,
έχει προέλθει από το πλούσιο αρχείο του ΣΥΕΤΕ και την εφημερίδα του, ενώ όπου χρη-
σιμοποιούνται άλλα τεκμήρια και εικόνες αναγράφεται η πηγή τους.
Τέλος, το ιστορικό χρονολόγιο εμπλουτίζεται με αποσπάσματα από μαρτυρίες και δη-
μοσιευμένα κείμενα κοινωνικών-πολιτικών επιστημόνων, ερευνητών, ιστορικών, διανοη-
τών και κορυφαίων συνδικαλιστικών στελεχών, που αναφέρονται στο ελληνικό εργατικό
κίνημα, στους συνδικαλιστικούς αγώνες και τις κατακτήσεις των τραπεζοϋπαλλήλων, στον
ΣΥΕΤΕ, στο διεθνές περιβάλλον, το μέλλον της εργασίας κ.λπ., ώστε ο αναγνώστης,
αλλά και ο σύγχρονος συνδικαλιστής του κλάδου, να αποκτήσει μια ευρύτερη ενημέρωση
και μια πιο συνεκτική εικόνα της πορείας του ελληνικού τραπεζικού συνδικαλισμού.
Όσον αφορά τον διαχρονικά κομβικό ρόλο των εργατικών σωματείων και του συνδικα-
λιστικού κινήματος, όχι μόνον για τα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και για την ανθρώπινη
συλλογικότητα και αλληλεγγύη, την κοινωνική δικαιοσύνη, απελευθέρωση και πρόοδο,
για την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας, δεν θα επιχειρηματολογήσουμε εδώ, αφού
στο βιβλίο ανθολογούνται επί τούτου σύντομα κείμενα διακεκριμένων διανοουμένων και
επιστημόνων.
Σήμερα που ο συνδικαλισμός αντιμετωπίζει σοβαρή δομική κρίση και γενικά αμφι-
σβητείται, όχι μόνον από τους παραδοσιακούς εχθρούς του αλλά κι από «φίλους», ακόμη
κι από μερίδα των εργαζομένων, τα συνδικάτα ως αναντικατάστατος θεσμός οφείλουν να
χρησιμοποιήσουν νέα εργαλεία για να πείσουν τα μέλη τους και να επεξεργαστούν νέες
μεθόδους κοινωνικής παρέμβασης. Στην κατεύθυνση αυτή, της αυτογνωσίας του ίδιου του
συνδικαλιστικού κινήματος μέσα από την αγωνιστική ιστορική διαδρομή του, πιστεύουμε
ότι συμβάλλει και η παρούσα έκδοση.
ΖΗΣΙΜΟΣ Χ. ΣΥΝΟΔΙΝΟΣ
—10—
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ίδρυση και η πρώτη περίοδος, 1917-1929 13
Ιστορικό χρονολόγιο 1917-1929 17
Εικόνες-τεκμήρια 34
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η γόνιμη δεκαετία, 1930-1939 37
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ο Πόλεμος, η Κατοχή και η Αντιστασιακή Εποποιία, 1940-1944 53
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Μετά τον Πόλεμο, 1945-1955 105
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ανάκαμψη, 1956-1966 129
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η εποχή της δικτατορίας, 1967-1974 147
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η πρώτη περιόδος της Μεταπολίτευσης, 1975-1980 163
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Νέες κατακτήσεις, 1981-1992 179
—11—
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Διασφάλιση-επέκταση των εργασιακών κατακτήσεων, 1993-2008 215
ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Αγώνες μέσα στην Κρίση, 2009-2017 239
ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Πλούσια κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα 265
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Η έκθεση του ΣΥΕΤΕ 1917-2017, ένας αιώνας αγώνες 285
Οι πρόεδροι του ΣΥΕΤΕ , 1917 έως σήμερα 289
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 295
—12—
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙO
Η ίδρυση και η πρώτη περίοδος

1917-1929
Ο Σύλλογος των Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ) ιδρύεται τον Μάιο
του 1917, μέσα στον Μεγάλο Πόλεμο, στην κορύφωση του Εθνικού Διχασμού. Την
εποχή αυτή η Τράπεζα, διανύοντας το 75ο έτος λειτουργίας της, είναι ισχυρή όσο ποτέ
άλλοτε. Έχει αναπτυχθεί σε όλη την Ελλάδα, εκτός από την Κρήτη και τη Θράκη, και
απασχολεί πάνω από 800 εργαζομένους. Στο τιμόνι της έχει τυπικά διοικητή, από το
1914, έναν έμπειρο πολιτικό, τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος είχε ήδη αναλάβει πρω-
θυπουργός της χώρας για πέμπτη φορά, αλλά τώρα μόνον στο κράτος των Αθηνών. Τον
Ιούνιο θα τον διαδεχθεί στην πρωθυπουργία όλης της χώρας ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Την ουσιαστική διοίκηση της ΕΤΕ ασκούσαν τότε δύο ανώτατα στελέχη καριέρας
που προέρχονταν από το προσωπικό: οι υποδιοικητές Δημήτριος Μάξιμος και Ιωάννης
Δροσόπουλος. Σε αυτή τη συγκυρία και ίσως σε συνεννόηση με τη Διοίκηση της Τράπε-
ζας εκδηλώνεται η πρωτοβουλία ανώτερων στελεχών της, συντηρητικής-φιλομοναρχικής
κυρίως προέλευσης, μεταξύ των οποίων αποφασιστικό ρόλο έπαιξε ο Αλέξανδρος Κο-
ριζής, ο οποίος αναδείχθηκε και πρώτος γενικός γραμματέας του Συλλόγου, στέλεχος
τότε στην Τράπεζα και αργότερα διοικητής της και τραγικός πρωθυπουργός της χώρας
το 1941.
Στην ηγετική ομάδα του ΣΥΕΤΕ, που σύντομα θα πλαισιωθεί κι από βενιζελικούς,
κυριαρχεί η αντίληψη ότι οι υπάλληλοι της Εθνικής Τράπεζας ως «διανοούμενοι εργά-
ται» πρέπει να κρατηθούν σε απόσταση από την υπόλοιπη εργατοϋπαλληλική τάξη και
τις διεκδικήσεις της, αφού ο Σύλλογος αποτελεί «πρωτοπόρον συντηρητικόν Σωματείον
διεκδικήσεως επαγγελματικών συμφερόντων εν αγαστή μετά του εργοδότου συνεργα-
σία». Άλλωστε δεν θα συμπεριληφθεί στα μέλη του το υπόλοιπο εργατικό δυναμικό της
Τράπεζας, οι γυναίκες δακτυλογράφοι, το έκτακτο και το βοηθητικό προσωπικό (περί-
που το 70% των εργαζομένων). Για αυτόν το λόγο σύντομα θα δημιουργηθούν ιδιαίτεροι
σύλλογοι του βοηθητικού προσωπικού, στους εισπράκτορες-κλητήρες, στις δακτυλογρά-
φους και αργότερα στους άλλους κλάδους. Θα χρειαστεί να περάσουν 70 περίπου χρόνια
για να ενοποιηθούν στον ΣΥΕΤΕ τα περισσότερα από αυτά τα σωματεία. Στην πορεία
του χρόνου ο ΣΥΕΤΕ θα αναπτύσσεται παράλληλα με την Τράπεζα και θα αναδειχθεί
σε ένα από τα δυναμικότερα και μαζικότερα πρωτοβάθμια σωματεία εργαζομένων με
μεγάλο κύρος σε ολόκληρο το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1917 ο ΣΥΕΤΕ είναι η μοναδική συνδικαλιστική οργά-
νωση στον τραπεζικό κλάδο. Με εξαίρεση τα σωματεία του υπόλοιπου προσωπικού στην
ΕΤΕ και τον βραχύβιο Σύλλογο Τραπεζικών Υπαλλήλων (1918-1920), που ιδρύθηκε
κυρίως από υπαλλήλους της Τράπεζας Αθηνών, σύλλογοι υπαλλήλων στις άλλες τράπεζες
θα δημιουργηθούν αργότερα, στο Μεσοπόλεμο: το 1929 στην Τράπεζα της Ελλάδος, το
—13—
ΣΥΕΤΕ, ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1917-2017
1932 στην Αγροτική, το 1934 στην Τράπεζα Αθηνών, ενώ το 1937 οι εργαζόμενοι των
μικρότερων τραπεζών θα συμπήξουν τον Εθνικό Παντραπεζικό Σύλλογο (1937-1969).
Όλοι τους, λίγο πολύ, θα έχουν ως πρότυπο οργάνωσης τον ΣΥΕΤΕ, με όλα τα θετικά
και τα αρνητικά του.
Η ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) και του Σοσια-
λιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ) το 1918 δεν φαίνεται να επηρεάζουν
άμεσα τον ΣΥΕΤΕ, ο οποίος θα μείνει μακριά από το υπόλοιπο εργατικό συνδικαλιστι-
κό κίνημα, ούτε θα συμμετέχει στην πρώτη μεγάλη ιστορική απεργία των τραπεζοϋπαλ-
λήλων τον Ιούνιο-Ιούλιο του 1919, που ξεκινά από τους εργαζομένους της Τράπεζας
Αθηνών και εμπλέκει στην πορεία και τη ΓΣΕΕ.
Την πρώτη αυτή περίοδο μέχρι και το 1929, ο Σύλλογος θα οργανώσει τις υποδομές
του (γραφεία, λέσχη, βιβλιοθήκη), θα πρωτοστατήσει στην ίδρυση του «Προμηθευτικού
Συνεταιρισμού» (1917) και της Ένωσης Φιλάθλων Εθνικής Τραπέζης, ΕΦΕΤ (1926),
θα συμβάλει στη δημιουργία του Ταμείου Αυτασφαλείας του προσωπικού (1926), θα
συνεργαστεί κατά καιρούς με τα υπόλοιπα σωματεία των εργαζομένων στην ΕΤΕ και
θα διεκδικήσει, ώς ένα βαθμό, βελτιώσεις της θέσης των μελών του σε οικονομικό και
θεσμικό επίπεδο, δρώντας μάλλον ως μηχανισμός που συνεπικουρεί το έργο της Διοίκη-
σης της Τράπεζας. Εξαιτίας μάλιστα του ρόλου, της φυσιογνωμίας και της παράδοσης
της Εθνικής Τράπεζας και του προσωπικού της, η ιδιόμορφη αυτή σχέση της εκάστοτε
Διοίκησης του Συλλόγου με την Τράπεζα θα διατηρηθεί, στον έναν ή στον άλλο βαθμό,
για μεγάλα διαστήματα μέχρι σήμερα.
Έτσι ο ΣΥΕΤΕ, παρ’ όλες τις κινήσεις εκδημοκρατισμού του, μέχρι την Κατοχή
δεν θα παύσει να λειτουργεί υπό την κυριαρχία των υψηλόβαθμων στελεχών της ΕΤΕ
σαν λέσχη μιας εργασιακής και κοινωνικής ελίτ, διοργανώνοντας παράλληλα κοινωνικές,
επιμορφωτικές, πολιτιστικές, καλλιτεχνικές και φυσιολατρικές εκδηλώσεις, σε διακριτή
απόσταση από την υπόλοιπη εργατική τάξη και τους αγώνες της.
—14—
Αλέξανδρος Γ. Κοριζής (1885-1941)
Ο Αλέξανδρος Κοριζής, καταγόμενος από οικογένεια πολιτικών, γεννήθηκε
στον Πόρο το 1885 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1901-
1905). Διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα το 1903 και έλαβε μέρος στους
Βαλκανικούς πολέμους ως έφεδρος ανθυπολοχαγός όπου διακρίθηκε με το
Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος. Εργάστηκε στην Επιθεώρηση της Τρά-
πεζας και από το 1915 συνέβαλε στην οργάνωση του κλάδου της αγροτικής
πίστης. Το 1917 πρωταγωνίστησε, με άλλα ανώτερα στελέχη της Τράπεζας
που προέρχονταν από τη συντηρητική και φιλοβασιλική παράταξη, στην ίδρυση
του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Εθνικής (ΣΥΕΤΕ), του οποίου υπήρξε ο
πρώτος γενικός γραμματέας, καθώς και στη σύσταση του Πιστωτικού και Κα-
ταναλωτικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων της, συμμετέχοντας στην πρώτη
τριμελή προσωρινή επιτροπή του. Το 1919-20 ως γενικός επιθεωρητής της
Τράπεζας ίδρυσε-οργάνωσε το υποκατάστημα Σμύρνης και χρημάτισε οικονο-
μικός σύμβουλος του ύπατου αρμοστή Σμύρνης. Στη συνέχεια ανήλθε όλες τις
βαθμίδες της τραπεζικής ιεραρχίας, το 1921 έγινε διευθυντής της Τράπεζας
και το 1928 υποδιοικητής.
Ασχολούμενος συστηματικά για μεγάλο διάστημα με την αγροτική πίστη και τους συνεταιρισμούς, το 1925
διετέλεσε πρώτος πρόεδρος του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (1925-1928), ενώ το 1929 συνέβαλε αποφα-
σιστικά στην ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας και εκλέχθηκε πρώτος πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της.
Την ίδια εποχή πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Ταμείου Κοινωφελών Έργων Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης εν
Νέα Αλεξανδρεία, πρόδρομο σχήμα του Οικοδομικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων της Τράπεζας στη Φιλοθέη.
Υπήρξε ο συντάκτης του σχεδίου σύστασης του Ανωτάτου Οικονομικού Συμβουλίου, σημαντικού θεσμού της
κρατικής οικονομικής πολιτικής του Μεσοπολέμου. Το 1933 έγινε υπουργός Οικονομικών στην ολιγοήμερη κυβέρ-
νηση Αλέξ. Οθωναίου (7-10 Μαρτίου 1933) και τρία χρόνια αργότερα υπουργός Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψε-
ως (1936-1939) στην κυβέρνηση Ιω. Μεταξά, επιτελώντας αξιόλογο έργο στους τομείς της ιατρικής φροντίδας και
της κοινωνικής πρόνοιας.
Στις 9 Αυγούστου 1939 εκλέχτηκε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και περίπου ενάμιση χρόνο αργότερα, στις
29 Ιανουαρίου 1941, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Ιω. Μεταξά, κλήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ να αναλάβει
την Πρωθυπουργία και τα Υπουργεία Στρατιωτικών, Ναυτικών, Αεροπορίας, Εξωτερικών και Παιδείας που επό-
πτευε ο προκάτοχός του. Αντιμετώπισε με επιτυχία την εαρινή ιταλική επίθεση του Μαρτίου 1941 και διαχειρίστηκε
επαρκώς τις διπλωματικές διεργασίες με τους Συμμάχους ενόψει της γερμανικής στρατιωτικής απειλής. Υπήρξε ο
πρωθυπουργός του δεύτερου ΟΧΙ (6 Απριλίου) και το σχετικό διάγγελμά του υπήρξε ιστορικό. Στις 18 Απριλίου
1941, λίγες ώρες μετά από μια δραματική συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου και μια ιδιαίτερη συνομιλία του με
τον βασιλιά, ο εργατικός, έντιμος και αξιοπρεπής ηγέτης, επιστρέφοντας στο σπίτι του αυτοπυροβολήθηκε, θέτοντας
τέρμα στη ζωή του, για να μην παραδώσει αυτός τη χώρα στους Γερμανούς.
Στα χρόνια διοίκησής του η Εθνική Τράπεζα συνέβαλε στην πολεμική προετοιμασία της χώρας, ολοκληρώνο-
ντας την πολιτική της προηγούμενης διοίκησης Ιω. Δροσόπουλου, με τη στήριξη των βιομηχανιών που παρήγαγαν
στρατιωτικό υλικό, ενώ από τη πρώτη στιγμή της ελληνοϊταλικής σύγκρουσης πρωτοστάτησε σε εράνους, δωρεές και
υπηρεσίες αλληλεγγύης του μετώπου, από τις οποίες ξεχωρίζουν η δωρεά στο Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό πλήρους
κινητού χειρουργείου, η συντήρηση στρατιωτικού αναρρωτηρίου για τραυματίες στο Λουτράκι και τα μέτρα πρόνοιας
για τους στρατευμένους και τις οικογένειες των θυμάτων πολέμου από το προσωπικό της.
Σύλλογος Υπαλλήλων
Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ)
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1917-1929

Ο αποκλεισμός του Πειραιά από τους Συμμάχους προκαλεί σοβαρά προβλήματα στον επισιτισμό της Αθήνας. Παραίτηση
1917 της κυβέρνησης Σπ. Λάμπρου (1916-1917) στην Αθήνα, νέα κυβέρνηση (πέμπτη) Αλ. Ζαΐμη. Παραίτηση βασιλιά Κωνστα-
ντίνου Α΄, τον διαδέχεται ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρος. Με τη στήριξη της Entente αναλαμβάνει στην Αθήνα η
(τρίτη) κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου (1917-1920). Ανασύσταση της Βουλής του 1915 («Βουλή των Λαζάρων»). Εκπαιδευτική
και αγροτική μεταρρύθμιση. Ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Επίσημη είσοδος της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο στο πλευρό της Entente. Πυρκαγιά Θεσσαλονίκης. Τα εργατικά σωματεία στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 220 με
44.230 μέλη. Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας διατελεί από το 1914 ο πολιτικός Αλέξανδρος Θρ. Ζαΐμης (1914-1920), που
την περίοδο δημιουργίας του ΣΥΕΤΕ είναι πρωθυπουργός της χώρας.
Οκτωβριανή Επανάσταση: οι μπολσεβίκοι του Β. Ι. Λένιν καταλαμβάνουν την εξουσία στη Ρωσία. Είσοδος των ΗΠΑ στον
Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 1917-1945, περίοδος ριζοσπαστικοποίησης και σημαντικών κατακτήσεων του ευρωπαϊκού και του
παγκόσμιου συνδικαλιστικού κινήματος.
20 Μαΐου. Συντάσσεται το πρακτικό για την ίδρυση του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Εθνικής
Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ), που συνυπογράφεται από 177 υψηλόβαθμα στελέχη της, κυρίως
αντιβενιζελικούς, με βασικό σκοπό την «προστασία και προαγωγή των οικονομικών και επαγγελ-
ματικών συμφερόντων των μελών αυτού». Στις πρώτες συναντήσεις των πρωταγωνιστών στο σπίτι
του Αλέξανδρου Γ. Κοριζή στην Αθήνα, στις 23 Μαΐου, συγκροτείται Προσωρινή Επιτροπή για
σύνταξη και υποβολή του καταστατικού (Θεμιστοκλής Κανάρης, Δημήτριος Καρατζάς, Νικόλα-
ος Σταυρόπουλος, Σπυρίδων Παπαφράγκος, Αθανάσιος Νικολόπουλος, Φίλιππος Καρβούνης,
Λεωνίδας Γεωργιάδης, Παναγιώτης Μεγαλίδης, Ιωάννης Ραυτόπουλος, Αλέξανδρος Κοριζής) με
γραμματέα τον Παναγιώτη Κουτσαλέξη, ενώ το καταστατικό επεξεργάζονται οι Φίλ. Καρβούνης,
Σπ. Παπαφράγκος, Νικ. Σταυρόπουλος και Αλ. Κοριζής, από ένα προσχέδιο των Γ. Α. Βλάχου
(μετέπειτα ιδρυτή και διευθυντή της εφ. Καθημερινή) και Παν. Κουτσαλέξη. Κυριαρχεί η αντίληψη
ότι οι υπάλληλοι της ΕΤΕ είναι «διανοουμένοι εργάται» που πρέπει να κρατηθούν σε απόσταση από
συζητήσεις θεμάτων «πολιτικής φύσεως», από την υπόλοιπη εργατοϋπαλληλική τάξη, τα σωματεία,
το Εργατικό Κέντρο Αθηνών και τις διεκδικήσεις τους, αφού πρόκειται για «πρωτοπόρον συντη-
ρητικόν Σωματείον διεκδικήσεως επαγγελματικών συμφερόντων εν αγαστή μετά του εργοδότου
συνεργασία». Στους σκοπούς του περιλαμβάνονται υπηρεσιακά θέματα των υπαλλήλων, η παροχή
πνευματικής αναψυχής και η στενότερη επαφή των μελών, χωρίς αναφορά σε καθημερινά προβλή-
ματα επιβίωσης και σε διεκδικήσεις των εργαζομένων. Μέλη εγγράφονται μόνον οι υπάλληλοι, ενώ
οι κατώτεροι από τον λογιστή ή τον ταμία Α΄ αποκλείονται από το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Το
καταστατικό εγκρίνεται με την υπ’ αριθ. 1349/27.5.1917 απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών.
20 Μαΐου. Εγκρίνεται από το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας ο κανονισμός «περί προσλήψεως
και προαγωγής κυριών & δεσποινίδων ως δακτυλογράφων και διά τας βοηθητικάς υπηρεσίας της
Τραπέζης».
26 Μαΐου. Η σύνθεση της πρώτης Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ είναι η εξής. Πρόεδρος:
Θεμιστοκλής Κανάρης, αντιπρόεδρος: Δημήτριος Καρατζάς, γενικός γραμματέας: Αλ. Κοριζής,
ταμίας: Νικ. Σταυρόπουλος, μέλη οι Λεων. Γεωργιάδης, Φίλ. Καρβούνης, Παν. Μεγαλίδης, Αθ.
Νικολόπουλος, Σπ. Παπαφράγκος και Ιω. Ραυτόπουλος. Λίγο αργότερα θα τοποθετηθούν ειδικοί
γραμματείς οι Ανδρέας Παπαδημητρίου και Παν. Μεγαλίδης. Ο εκάστοτε πρόεδρος θα διατηρήσει
όλα αυτά τα χρόνια μέχρι την Κατοχή μια διακριτή θέση ως προσωπικότητα που διαπραγματεύεται
τα αιτήματα του προσωπικού με τη Διοίκηση της Τράπεζας, ενώ ο ΣΥΕΤΕ θα λειτουργεί ως μηχα-
νισμός που συνεπικουρεί το έργο της Διοίκησης παρά ως διεκδικητικό εργατικό σωματείο.
—17—
Ιούλιος. Πρώτη εκτύπωση του καταστατικού του ΣΥΕΤΕ σε ειδική έκδοση.

1917
23 Οκτωβρίου. Εγκαίνια του πρώτου «εντευκτηρίου» του Συλλόγου στην οδό Πειραιώς με την
παρουσία του διοικητή της ΕΤΕ Αλ. Ζαΐμη, του υποδιοικητή Ιω. Δροσόπουλου, του υπουργού
Εθνικής Οικονομίας, του βασιλικού επιτρόπου της Τράπεζας, μελών του Γενικού Συμβουλίου, δι-
ευθυντών κλπ.
6 Δεκεμβρίου. Με πρωτοβουλία συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ και στελεχών της Τράπεζας (Αλ.
Κοριζής, Νικ. Σταυρόπουλος, Θ. Κανάρης, Φίλ. Καρβούνης, Δ. Καρατζάς, Αρ. Μπαλάνος, Αθ.
Νικολόπουλος, Παν. Κουτσαλέξης, Δ. Δίπλας, Ρ. Κράους, Π. Λυκιαρδόπουλος, Κ. Μάνος, Ν.
Λεμπέσης, Κ. Μαλαματιανός, Κ. Τρίπος, Θ. Δημαράς κ.ά.) ιδρύεται ο «Προμηθευτικός Συνεται-
ρισμός των εν τη Εθνική Τραπέζη της Ελλάδος Εργαζομένων», ως πιστωτικός και καταναλωτικός
συνεταιρισμός (1917-2000). Ιδρυτικά μέλη 198 εργαζόμενοι, εκ των οποίων 39 γυναίκες. Η πρώτη
τριμελής Προσωρινή Επιτροπή του Συνεταιρισμού αποτελείται από τους Αλ. Κοριζή, Φίλ. Καρ-
βούνη και Νικ. Σταυρόπουλο.
20 Δεκεμβρίου. Παραίτηση της πρώτης Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ υπό τον Θεμ. Κανά-
ρη και έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών του Συλλόγου. Στις 22 Δεκεμβρίου γίνονται αρχαι-
ρεσίες για νέο όργανο.
Άρση του στρατιωτικού νόμου από την κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου, που προσπαθεί να ολοκληρώσει ένα νομοθετικό πλαίσιο
1918 ελέγχου και επιτήρησης της οργανωμένης εργασίας και του πολυκερματισμένου συνδικαλιστικού κινήματος. Με πρωτο-
βουλία της Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης και των Εργατικών Κέντρων Αθήνας και Πειραιά συγκαλείται το 1ο Πανελλαδικό
Εργατικό Συνέδριο στην Αθήνα και τον Πειραιά, ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) με έδρα τον
Πειραιά –πρώτος γενικός γραμματέας της ο βενιζελικός Εμμ. Μαχαίρας (1918-1919). Ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού
Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ). Ίδρυση του Συλλόγου Τραπεζικών Υπαλλήλων (1918-1920) από χαμηλόβαθμους υπαλλήλους
στην Τράπεζα Αθηνών και σε άλλες μικρές τράπεζες, ο οποίος θα προσχωρήσει σύντομα στη ΓΣΕΕ. 1918-1924: νέο μετα-
ναστευτικό ρεύμα προς την Αμερική. Συνδιοικητές της ΕΤΕ ο πολιτικός Αλέξανδρος Διομήδης (1918-1920) και ο Ιωάννης
Δροσόπουλος (1918-1928), ο οποίος προέρχεται από το προσωπικό της Τράπεζας.
Λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Διάλυση της Αυστροουγγαρίας. Εργατική επανάσταση στη Γερμανία (1918-1919). Ρωσι-
κός εμφύλιος πόλεμος και ξένη επέμβαση (1918-1922). Οικονομική κρίση στην Ιταλία. Στη Βουλγαρία, ο βασιλιάς Βόρις Γ΄
εγκαθιδρύει δικτατορία. Εκδηλώνεται η λεγόμενη «ισπανική γρίπη», πανδημία που προήλθε από την Άπω Ανατολή και θα
αφανίσει εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι και το 1919.
4 Ιανουαρίου. Συγκρότηση της νέας Διοικητικής Επιτροπής που προέκυψε από τις αρχαιρεσίες της
22ας Δεκεμβρίου 1917. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο βενιζελικός Δημήτριος Καρατζάς (1918-1919),
με αντιπρόεδρο τον Σπυρίδωνα Παπαφράγκο και γεν. γραμματέα τον Μιχαήλ Ευλάμπιο. Ειδικοί
γραμματείς ορίζονται οι Κων. Στρούμπος, Κων. Τσαλίκης και Κων. Γκότης, ενώ για τη σύνταξη
των πρακτικών παραμένει ο Παν. Κουτσαλέξης. Την ίδια εποχή αποφασίζονται στην Επιτροπή
τροποποιήσεις του καταστατικού.
Πρώτες συνδικαλιστικές διεκδικήσεις του ΣΥΕΤΕ για αύξηση του «επιμισθίου» (ποσοστό αμοιβής
του προσωπικού από τα κέρδη της Τράπεζας) και των αποδοχών των στρατευμένων υπαλλήλων κα-
θώς και για το δικαίωμα παράστασης των υπαλλήλων μετόχων στη Γενική Συνέλευση των μετόχων
της ΕΤΕ.
Απρίλιος. Μετά την παραίτηση του Σπ. Παπαφράγκου, αντιπρόεδρος του Συλλόγου αναλαμβάνει
ο Θησέας Δημαράς. Την ίδια εποχή, ο ΣΥΕΤΕ και ο νεοσύστατος (από τον Φεβρουάριο) Σύλλο-
γος Τραπεζικών Υπαλλήλων συμφωνούν στην ίδρυση από κοινού της Ενώσεως Τραπεζικών Υπαλλή-
λων. Το σχέδιο αυτό δεν προχώρησε ενώ είχε ετοιμαστεί και σχετικό καταστατικό, όπου στο πρώτο
Δ.Σ. τις θέσεις προέδρου, αντιπροέδρου και γεν. γραμματέα κατελάμβαναν οι συνδικαλιστές από
την ΕΤΕ Δημ. Καρατζάς, Μιχ. Ευλάμπιος και Δημ. Φιλάρετος αντίστοιχα.
—18—
Η ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1917-1929
Μάιος-Ιούνιος. Με αποφάσεις του Γενικού Συμβουλίου της ΕΤΕ αναδιαμορφώνεται ο Οργανισμός

της Υπηρεσίας της ΕΤΕ (πρώτη θέσπιση το 1890) και εισάγονται ή τροποποιούνται οι κανονισμοί
1918
πρόσληψης και προαγωγής των διαφόρων κλάδων του προσωπικού: υπαλλήλων, ταμειακών, δακτυ-
λογράφων, γραφέων και εισπρακτόρων.
Νοέμβριος. Η πρώτη προσπάθεια ενιαίας συνδικαλιστικής έκφρασης των τραπεζοϋπαλλήλων απο-

τυγχάνει, αφού ο ΣΥΕΤΕ τελικά αποκρούει αίτημα του Συλλόγου Τραπεζικών Υπαλλήλων και
άλλων σωματείων ιδιωτικών υπαλλήλων για την ίδρυση ομοσπονδίας.
Ο Σύλλογος νοικιάζει νέα γραφεία (εντευκτήριο) σε κτήριο των οδών Ακαδημίας 52 και Χαρ. Τρι-
κούπη 16, στο ίδιο κτήριο που διατηρεί νοικιασμένα γραφεία και ο Σύλλογος Τραπεζικών Υπαλλή-
λων. Τις Κυριακές αρχίζει να διοργανώνει εκδηλώσεις μορφωτικού και πολιτιστικού περιεχομένου
(ομιλίες, συναυλίες κλασικής μουσικής, διαλέξεις, μαθήματα ξένων γλωσσών κ.ά.).
Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης από τα συμμαχικά στρατεύματα. Ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλ-
1919 γαρίας. Συμμετοχή ελληνικού στρατιωτικού σώματος στη συμμαχική εκστρατεία της Ουκρανίας κατά των μπολσεβίκων.
Με απόφαση της Entente απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη. Η παγκόσμια νομισματική κρίση επηρεάζει την
Ελλάδα –υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου. Το ΣΕΚΕ αποφασίζει τη σύνδεσή του με την Γ΄ (Κομμουνιστική)
Διεθνή. Πρώτος μαζικός εορτασμός της εργατικής πρωτομαγιάς με πρωτοβουλία των σοσιαλιστών −σύγκρουση με βενι-
ζελικούς, πρώτη διάσπαση στην ηγεσία της ΓΣΕΕ, σύλληψη-εκτόπιση των αριστερών ηγετών της Συνομοσπονδίας. Πρώτη
πανεργατική απεργία όπου κατορθώνονται αύξηση 30% στα μεροκάματα και απελευθέρωση των ηγετών της αριστερής
ηγεσίας της ΓΣΕΕ. Γεν. γραμματέας της Συνομοσπονδίας ο Ευάγγελος Ευαγγέλου (1919-1926). Ίδρυση του Ταμείου Παρακα-
ταθηκών και Δανείων. Απορρόφηση από την Εθνική Τράπεζα της εκδοτικής και εμπορικής Τράπεζας Κρήτης (1899-1919)
στη μεγαλόνησο.
Συνθήκη ειρήνης των Βερσαλλιών μεταξύ των Συμμάχων της Αντάντ και της Γερμανίας. Ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών
(ΚτΕ, 1919-1946) με έδρα τη Γενεύη και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) ως παράρτημά της για την προστασία
της εργασίας. Ανασύσταση στη Βέρνη της Β΄ Διεθνούς. Ίδρυση στη Μόσχα της Γ΄ (Κομμουνιστικής) Διεθνούς. Ίδρυση από
σοσιαλδημοκράτες και ρεφορμιστές της Διεθνούς του Άμστερνταμ (1919-1945). Καταπνίγεται η επανάσταση στη Γερμανία,
δολοφονία των ηγετών του γερμανικού εργατικού κινήματος Ρόζας Λούξεμπουργκ και Κ. Λίμπκνεχτ. Δημοκρατία της Βαϊ-
μάρης στη Γερμανία (1919-1933). Η Ουγγρική Δημοκρατία των Συμβουλίων μετά από 4,5 μήνες ανατρέπεται από τον Ναύ-
αρχο Μ. Χόρτι, ο οποίος τον επόμενο χρόνο θα επιβάλει αυταρχικό καθεστώς. Στρατιωτική επέμβαση των δυτικών χωρών
κατά της επαναστατημένη Ρωσίας. «Κόκκινη διετία» στην Ιταλία (1919-1920). Καθιερώνεται το οκτάωρο της εργάσιμης
μέρας σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Μεγάλη διεθνής οικονομική κρίση.
3 Φεβρουαρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει τροποποιήσεις του κατα-
στατικού, ώστε όλα τα τακτικά μέλη του Συλλόγου να έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, και καθι-
ερώνονται οι επιμελητές της Διοικητικής Επιτροπής. Τακτικά θεωρούνται τα μέλη με τους βαθμούς
από διευθυντή έως βοηθό Β΄ τάξεως, ενώ οι δόκιμοι, οι νομικοί και οι συνταξιούχοι καταλέγονται
στα έκτακτα μέλη. Οι γυναίκες βοηθοί (δακτυλογράφοι) αποκλείονται. Στην πράξη αποκλείονται
σχεδόν και οι εργαζόμενοι στην επαρχία αφού δεν μπορούν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες
του Συλλόγου. Επίσης, η συνέλευση των μελών εκλέγει νέα Διοικητική Επιτροπή στον ΣΥΕΤΕ,
που πρόσκειται στο κόμμα των Φιλευθέρων, με πρόεδρο τον Δημήτριο Νομικό, αντιπρόεδρο
τον Σπυρίδωνα Δυοβουνιώτη, γεν. γραμματέα τον Κωνσταντίνο Μπουκλάκο και ειδ. γραμματέα
τον Δημήτριο Αρώνη. Ο τέως πρόεδρος Δημ. Καρατζάς ανακηρύσσεται επίτιμος πρόεδρος του
ΣΥΕΤΕ.
13 Μαρτίου. Η Διοικητική Επιτροπή του Συλλόγου εγκρίνει τον πρώτο κανονισμό της Λέσχης, ο
οποίος το ίδιο έτος θα εκτυπωθεί σε ειδικό φυλλάδιο. Την ίδια εποχή ορίζεται ως τρίτος ειδ. γραμ-
ματέας ο Τάκης Μελετόπουλος.
—19—
17 Ιουνίου-8 Ιουλίου. Πρώτη πολυήμερη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων στην Ελλάδα, από τους
εργαζομένους στην Τράπεζα Αθηνών και με την πρωτοβουλία του Συλλόγου Τραπεζικών Υπαλλή-
1919
λων. Η μεγάλη σε διάρκεια και ένταση απεργία συμπαρέσυρε στην πορεία σε κινητοποιήσεις συμπα-
ράστασης και αλληλεγγύης τους εργαζομένους κι από άλλες τράπεζες (Ιονική, Εμπορική, Πειραιώς,
Ελληνική, Ναυτική κ.ά.) με αιτήματα τη συμμετοχή των εργαζομένων στα κέρδη των τραπεζών, την
8ωρη εργασία, θέσπιση εσωτερικών κανονισμών, μονιμότητα και σύσταση ασφαλιστικών ταμείων. Ο
ΣΥΕΤΕ, επικαλούμενος τον κρίσιμο ρόλο της ΕΤΕ στην οικονομία της χώρας τη στιγμή που ήταν
σε εξέλιξη η Μικρασιατική Εκστρατεία, απλώς συμπαραστάθηκε συναδελφικά, μεσολαβώντας στις
διαπραγματεύσεις των δύο μερών, ενώ ο διοικητής της ΕΤΕ Αλ. Ζαΐμης είχε αναθέσει στους Αλ.
Κοριζή και Δημ. Νομικό τις επαφές με τους απεργούς. Η απεργία στηρίχθηκε από τη μερίδα των
σοσιαλιστών της ΓΣΕΕ με αποτέλεσμα τη διάσπαση της Γενικής Συνομοσπονδίας, τη δίωξη-εκτό-
πιση από το κράτος των σοσιαλιστών ηγετών και την ανταπάντηση των εργαζομένων με την κήρυξη
της πρώτης γενικής πανελλαδικής απεργίας (8.7.1919).
Ιούλιος. Διοικητική κρίση στον Σύλλογο μέχρι τις αρχές του 1920, λόγω της στάσης του στις με-
γάλες παντραπεζικές και πανεργατικές κινητοποιήσεις. Παραίτηση της Διοικητικής Επιτροπής και
σύγκληση έκτακτης Γενικής Συνέλευσης των μελών.
27 Αυγούστου. Νέα εκλεγμένη Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος: Παναγιώτης Κουτσαλέξης,

αντιπρόεδρος: Νικόλαος Σημαντήρας, γεν. γραμματέας: Θεόδωρος Πλούμος.
30 Σεπτεμβρίου. Συνέχεια της κρίσης στον ΣΥΕΤΕ. Μετά την παραίτηση του προέδρου και των
μελών, νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Νικόλαο Σημαντήρα, αντιπρόεδρο τον Γεώργιο
Κοτσυφό και γεν. γραμματέα τον Δημήτριο Δίπλα. Στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της Δ.Ε. του
Συλλόγου προτείνονται πέντε επιμελητές: καταστήματος – επαγγελματικών συμφερόντων – βιβλιο-
θήκης, σχολών & διαλέξεων – ψυχαγωγίας – γραφείου.
4 Νοεμβρίου. Νέα Διοικητική Επιτροπή. Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Μαλαματιανός, αντιπρόε-

δρος: Κωνσταντίνος Οικονομίδης και γεν. γραμματέας: Αριστείδης Βεκιαρέλης.
2 Δεκεμβρίου. Για 38 μέρες θα αναλάβει τη Διοίκηση του Συλλόγου νέο σχήμα, με πρόεδρο ξανά
τον Παναγιώτη Κουτσαλέξη, αντιπρόεδρο τον Γεώργιο Κατσαρό και γεν. γραμματέα τον Νικ.
Σημαντήρα.
Μέσα στο έτος ο Σύλλογος θα διεκδικήσει από τη Διοίκηση διεύρυνση οργανικών θέσεων, αύξηση
ποσοστού συμμετοχής των υπαλλήλων στα ετήσια κέρδη της Τράπεζας, μισθολογικές αυξήσεις σε
κατώτερους βαθμούς, ακατάσχετο μισθού, θέσπιση κανονισμού λειτουργίας στο Κεντρικό Κατά-
στημα, συνυπολογισμό στη σύνταξη όλων των εκάστοτε αποδοχών, συμμετοχή του στο Πειθαρχικό
Συμβούλιο κ.ά.
Επίσημη ίδρυση του Συλλόγου Βοηθητικού Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Κατάληψη από τον ελληνικό στρατό της Δυτικής και Ανατολικής Θράκης. Συνθήκη των Σεβρών: η Ανατολική Θράκη και η
1920 περιοχή της Σμύρνης αναγνωρίζονται ως ελληνικά εδάφη. Εκλογική νίκη του αντιβενιζελικού συνασπισμού, πέμπτη κυβέρ-
νηση Δ. Ράλλη. Μετά από νόθο δημοψήφισμα, επάνοδος του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Απόπειρα δολοφονίας του Ελ. Βενι-
ζέλου στο Παρίσι. Δολοφονία Ίωνα Δραγούμη στην Αθήνα. Οι Σύμμαχοι κηρύσσουν «οικονομικό εμπάργκο» στην Ελλάδα.
2ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Οργανική σύνδεση-συνεργασία της Γενικής Συνομοσπονδίας με το ΣΕΚΕ.
Διάσπαση της Διοίκησης της ΓΣΕΕ. Στη γενική απεργία της 22ας Αυγούστου σκοτώνονται από τη χωροφυλακή 11 εργάτες
στον Πειραιά. Ο ν. 2151 και το β.δ. της 20.5.1920 «περί επαγγελματικών σωματείων» συμπληρώνουν τον ν. 281/1914 του
Ελ. Βενιζέλου, διευρύνουν την κρατική εποπτεία στα εργατικά συνδικάτα και τους δίνουν τη δυνατότητα ίδρυσης αλληλοβο-
ηθητικών ταμείων. Επίσης, οι νόμοι 2112 και 2269 ενισχύουν την ελευθερία της εργασίας, ορίζουν αποζημίωση απόλυσης
εργαζομένων και το 8ωρο στη βιομηχανία. Γενική απογραφή πληθυσμού: 5.021.790 κάτοικοι –αστικός πληθυσμός 21,8%.
Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας ο προερχόμενος από το προσωπικό Δημήτριος Μάξιμος (1920-1923). Η ΕΤΕ διαθέτει 69
μονάδες και απασχολεί συνολικά 1.669 άτομα ως προσωπικό.
—20—
Σκέψεις επί της οργανώσεως της εργαζομένης αστικής τάξεως
Εις τον κοινωνικόν και οικονομικόν βίον των λαών παρατηρείται η πάλη των τάξεων από τον αρχαιότατον
ιστορικόν βίον. Ό,τι νομίζομεν ημείς σήμερον ως εξαιρετικόν φαινόμενον της εποχής μας παρουσιάσθη εις
πάσαν ιστορικήν τοιαύτην. Ο αγών καταδυναστευομένης τάξεως κατά κρατούσης τάξεως. Αυτή η έννοια του
κράτους είναι καταφανής εις τους ανθρώπους από τα πρώτα ιστορικά των βήματα. Ουδέν δε αρχαιότερον
ανθρώπινον ίδρυμα από το κράτος. Εξ’ ού και η κοινωνική πάλη από τους αρχαιοτέρους χρόνους μέχρι των
ημερών μας. Κράτος εμφαίνει βίαν. Διά να εκδηλωθή δε βία σημαίνει ότι υπήρξε ανάγκη. Ερευνώντες τον
τρόπον και τα στοιχεία της επιβολής της τοιαύτης βίας παρατηρούμεν ότι ο σκοπός της απέβλεψε εις την
διατήρησιν ενός καθεστώτος. Τούτο δεν ήτο τι αφηρημένον, αλλά λίαν συγκεκριμένον. Η εξυπηρέτησης των
συμφερόντων μιας τάξεως, της κρατούσης. Αλλά ακριβώς η διά της βίας εξυπηρέτησις των συμφερόντων
μιας κρατούσης τάξεως εγίνετο προς ζημίαν των λοιπών τάξεων των υποταγμένων εις ταύτην […]
Δεχόμενοι την αρχήν, ότι ο τρόπος της παραγωγής εκάστης κοινωνίας είναι εκείνος που κανονίζει και
τον βαθμόν, την έντασιν και την έκτασιν της πάλης των τάξεων, ευρίσκομεν ότι η των τελευταίων δύο γενεών
πάλη προσέλαβε διεθνή, οξυτάτην ομαδικήν επίθεσιν της εργατικής τάξεως κατά της κατεχούσης τάξεως,
κατά της κεφαλαιοκρατίας, κατά του ισχύοντος επομένως συγχρόνου κρατικού καθεστώτος, εκ του γεγο-
νότος ότι ο τρόπος της παραγωγής μετεβλήθη εις όλας περίπου τας πολιτισμένας χώρας και τας υποτελείς
εις ταύτας πολιτικοοικονομικώς, καθ’ ήν περίπτωσιν απέκτησαν και αύται κατά έναν οιονδήποτε τρόπον την
σύγχρονον νεωτεριστικήν παραγωγήν [...]
Αι κοινωνικοοικονομικαί καταστάσεις δεν είναι μόνιμοι, αλλά αείποτε μεταβληταί, επομένως και αι κοι-
νωνικαί τάξεις υφίστανται την επίδρασιν των συντελουμένων μεταβολών, δυνάμει ωρισμένων παραγωγικών
αιτίων, δυνάμει τόσων άλλων αλληλοεπιδραστικών παραγόντων, περί ών με τόσον σεβασμόν ωμίλησεν εις
τας μετά θάνατον δημοσιευθείσας επιστολάς του ο Ένγκελς, αναγκασθείς να αναγνωρίση εις το τέλος της
ζωής του, ότι η αναγωγή του «ιστορικού υλισμού» εις μοναδικήν εξήγησιν του βίου των λαών δεν είναι το
ασφαλές κλειδί με το οποίον εννοούμεν το πολυσύνθετον φαινόμενον της ιστορίας του κόσμου. Το οικονομι-
κόν αίτιον παίζει σημαντικόν ρόλον [εις] την ιστορίαν της ανθρωπότητος, αλλά υφίσταται και τούτο τοιαύτας
και τοσαύτας επιδράσεις πολιτικών, θρησκευτικών, κλιματολογικών, γεωγραφικών, πατριωτικών, ψυχικών,
πνευματικών, ηθικών συλλήβδην αιτίων, ώστε εις το τέλος λαμβανομένων υπ’ όψιν και της ψυχολογίας, των
ηθών, εθίμων και παραδόσεων ατόμων και ομάδων, ο περίφημος «ιστορικός υλισμός» ωχριά προ της αιωνίως
ανησύχου γνώσεως και της κριτικής ταύτης. Αυτή η σημερινή πάλη των διαφόρων κατηγοριών της εργατικής
τάξεως μας αποδεικνύει ότι δεν είναι μόνον το οικονομικόν αίτιον, όπερ παρακινεί ταύτας εις τον αλληλο-
σπαραγμόν των. Εκτός του εξωτερικού φαινομένου του οικονομικού αιτίου υφίστανται και ενδότερα ψυχικά,
πνευματικά, ηθικά τέλος κίνητρα, τα οποία φέρουν αντιμετώπους τους εργάτας κατά τον αλληλοσπαραγμόν
των.
Κατά την σημερινήν γόνιμον εις κοινωνικοοικονομικάς μεταπλάσεις εποχήν συμβαίνει και κάτι άλλο
λίαν ενδιαφέρον. Προ ενός έτους περίπου παρετήρησα από των στηλών των εφημερίδων, ότι μία ιδιαιτέρα
πίεσις οικονομική εξασκείται επί μιας ξεχωριστής τάξεως, της των πολλών καταναλωτών εκείνων, οι οποίοι
μέσα εις τον βίαιον αγώνα της εργατικής τάξεως κατά της κεφαλαιοκρατικής, υφίστανται αυτοί μόνοι υλικήν
ζημίαν. Τοιούτοι είναι οι «εργαζόμενοι αστοί», ήτοι οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι δημόσιοι και δημοτικοί τοιούτοι,
οι των ελεύθερων επαγγελμάτων εργαζόμενοι αστοί. Και ετόνισα την οικονομικήν δυσχέρειαν τούτων, ισχυ-
ρισθείς ότι βαθμηδόν, αυξανομένης της οικονομικής των πιέσεως, είναι ενδεχόμενον να αφυπνισθή η ομαδική
συνείδησις τούτων προς ενιαίαν οργάνωσίν των, οπότε θα έχωμεν την εμφάνισιν εις τον κοινωνικοοικονο-
μικόν αγώνα «νέας τάξεως με συνείδησιν», της «εργαζομένης αστικής τάξεως». Δεν εκήρυξα δογματικώς
την ανάγκην της οργανώσεως ταύτης, αλλά παρετήρησα απλώς μίαν πραγματικότητα, τονίσας απλώς ταύτην.
Ήτο φυσικόν η παρατήρησίς μου αύτη να συναντήση αρνήσεις, θυμούς, παρεξηγήσεις, παραγνωρίσεις της
πραγματικότητος, συνάμα δε άμυναν και επίθεσιν των ενδιαφερομένων μαχητών των λεγομένων «ιδεολογι-
ών», ήτοι των συμφερόντων ωρισμένων τάξεων [...]
—21—
Παρατηρών πάντοτε την πραγματικότητα συνεκεφαλαίωσα την αντίληψίν μου επί των εκδηλουμένων
φαινομένων της αφυπνίσεως της «εργαζομένης αστικής τάξεως». Απεφάνθην ότι η αφύπνισίς της, η από-
κτησις εκ μέρους της συνειδήσεως προς ομαδικήν οργάνωσιν, προέρχεται όχι μόνον εκ της κεφαλαιοκρατικής
πιέσεως, αλλά και εκ της εργατοκρατικής τοιαύτης. Η «εργαζομένη αστική τάξις», ευρεθείσα εις το μέσον
του αγώνος των δύο τούτων τάξεων, βάλλεται άνωθεν και κάτωθεν, επομένως είναι αδύνατον να ταχθή εις
το πλευρόν μιας των δύο τούτων τάξεων, πολύ ολιγώτερον να συγχωνευθή υπό μιας τούτων, διότι όχι μόνον
οικονομικώς, αλλά και ψυχολογικώς διαφέρει και των δύο. Την θέσιν εκάστου ατόμου εις την κοινωνίαν,
επομένως και εις την τάξιν, εις ήν ανήκει, κανονίζει ο τρόπος της εργασίας του. Ούτος του παρέχει και ιδίαν
ψυχολογίαν, του σχηματίζει βαθμηδόν και ιδίαν ψυχολογίαν. Προσωριναί συμμαχίαι από απόψεων τακτικής
είναι δυνατόν να παρατηρηθούν μεταξύ δύο αντιθέτων τάξεων, αλλά ποτέ όμως συνταυτισμός συμφερόντων,
ψυχολογίας, ιδεολογίας.
Ο εργαζόμενος αστός μισθώνει και αυτός την εργασίαν του εις τον εργοδότην, αλλά με αυτό δεν σημαίνει
ότι έχει «εργατικήν» συνείδησιν, καθ’ όσον ο τρόπος της εργασίας του είναι διάφορος του τρόπου της εργασίας
του εργάτου, δι’ ό διάφοροι είναι αι αντιλήψεις του, όπως και αι συνήθειαί του εις την ζωήν. Διάφορος δε
είναι και η πνευματική του μόρφωσις, η κοινωνική του θέσις, η ανατροφή του, η ψυχολογική ικανότης του. Ο
εργαζόμενος αστός έχει αναπτύξει εκπολιτιστικάς ανάγκας, τας οποίας δεν θα είναι δυνατόν να αναπτύξη ο
εργάτης, επομένως η βιοπάλη του είναι σκληροτέρα από την του εργάτου. Ο εργάτης, οσονδήποτε περισσότε-
ρον και αν βελτιώση την οικονομικήν του θέσιν, δεν δύναται να μεταβάλη την εργατικήν του συνείδησιν, πώς
είναι δυνατόν επομένως να αξιώση από τον εργαζόμενον αστόν ότι «οφείλει» να μεταβάλη αυτός την συνεί-
δησίν του προς όφελος του εργάτου; Επέμεινα, λοιπόν, εις την παρατήρησιν ότι η διαρκής υπερτίμησις των
ημερομισθίων βαρύνει την εργαζομένην αστικήν τάξιν, καθ’ όσον ο εργάτης λαμβάνων την επί πλέον αμοιβήν
της εργασίας του από τον κεφαλαιούχον δεν φροντίζει να αφαιρεθή αύτη εκ του κέρδους του κεφαλαιούχου,
αλλά αφίνει και επιτρέπει να πίπτη η διαφορά αύτη επί των ειδών της καταναλώσεως. Εν τοιαύτη περιπτώσει
ο μισθωτός εργαζόμενος αστός, αμειβόμενος γλισχρότατα εις την προσωπικήν του εργασίαν, αδυνατεί να ζήση
ως καταναλωτής. Είναι φυσική, λοιπόν η εξέγερσίς του κατά της κεφαλαιοκρατίας, όσον και κατά της εργα-
τοκρατίας [...]
Δημήτριος Χατζόπουλος
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από άρθρο του στο περιοδικό Νεοελληνική Επιθεώρησις, τόμ. Γ΄, φ. 55/20.2.1919, σ. 90-
95. Στο παραπάνω κείμενο ο Μήτσος Χατζόπουλος (1872-1936), «αναρχοσυνδικαλιστής», γνωστός λόγιος και δημοσιο-
γράφος (συχνά με το ψευδώνυμο «Μποέμ»), αδελφός του σημαντικού λογοτέχνη Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, ιδρυτικό
μέλος του Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθηνών και πρωτεργάτης της «Σοσιαλιστικής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης» (1911),
πρόεδρος του σωματείου των δημοσιογράφων μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, αργότερα ανώτερος υπάλληλος της
Αγροτικής Τράπεζας και πολέμιος του μπολσεβικισμού, εκφράζει απόψεις της εποχής του περί ταξικού διαχωρισμού
των εργατών από τους υπαλλήλους και τα λοιπά μεσαία στρώματα.
Διανέμονται στους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι πρώην γερμανικές αποικίες. Ένοπλη αντίσταση του Μουσταφά
1920 Κεμάλ στον κατακερματισμό της Τουρκίας. Νέοι αιματηροί διωγμοί κατά των Ποντίων. Ο Γκάντι ηγείται του κινήματος «μη
συνεργασίας» κατά των Βρετανών στην Ινδία.
9 Ιανουαρίου. Νέο σχήμα στο διοικητικό όργανο του ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Οικο-
νομίδης, αντιπρόεδρος: Νικ. Σημαντήρας και γεν. γραμματέας: Κων. Μαλαματιανός.
19 Ιανουαρίου. Αποφασίζονται περαιτέρω τροποποιήσεις στο καταστατικό του Συλλόγου που αφο-
ρούν το διοικητικό σχήμα του (πρόεδρος-αντιπρόεδρος-σύμβουλοι-επιμελητές), που επικυρώνο-
νται στη Γενική Συνέλευση των μελών στις 24 Φεβρουαρίου.
2 Απριλίου. Μετά από τις εκλογές της 14ης Μαρτίου στον ΣΥΕΤΕ, συγκροτείται νέα Διοικητική
—22—
Επιτροπή με πρόεδρο πάλι τον Δημήτριο Νομικό (1920-1923) και αντιπρόεδρο τον Παν. Δεσπο-
τόπουλο.
1920
Οκτώβριος. Ο Σύλλογος συμμετέχει, με τους συμβούλους του Κ. Μαλαματιανό και Θ. Πλούμο,
μαζί με συναδέλφους άλλων τραπεζών, στις «συνεργαζόμενες οργανώσεις» για την καταπολέμηση
«της αισχροκερδείας και της υπερτιμήσεως της ζωής». Διοργανώνονται συναντήσεις και διεξάγονται
διαπραγματεύσεις με τραπεζίτες και κυβερνητικούς παράγοντες.
Με παρεμβάσεις του ΣΥΕΤΕ καθιερώνονται τα τακτικά επιδόματα παιδιού, ταμειακό-διαχειριστι-

κό, νυχτοφύλακα και δραχμικό ανάλογα με τη θέση του εργαζομένου.
Κυβέρνηση Ν. Καλογερόπουλου. Στο μικρασιατικό μέτωπο η προέλαση του ελληνικού στρατού, μετά τη διάβαση του Σαγ-
1921 γάριου, ανακόπτεται από τον Κεμάλ. Αποτυχία διπλωματικών ενεργειών για ειρηνική λύση. Μετά την παραίτηση του Ν.
Καλογερόπουλου, κυβέρνηση (δεύτερη) Δημ. Γούναρη. Α΄ Συνέδριο Γυναικών στην Αθήνα.
Τέλος εμφυλίου στη Ρωσία με νίκη των μπολσεβίκων. Εφαρμογή από τον Β. Λένιν της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (ΝΕΠ).
Ίδρυση από τους σοσιαλιστές της Διεθνούς της Βιέννης (1921-1923). Ίδρυση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Υπαλλήλων
(World Federation of Clerical Workers, WFCW).
Φεβρουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ αποκτάει τις πρώτες 5 μετοχές της ΕΤΕ για να μπορεί να συμμετέχει
στις γενικές συνελεύσεις των μετόχων της Τράπεζας. Την ίδια περίπου εποχή θα θέσει για πρώτη
φορά το ζήτημα της συμμετοχής εκπροσώπων των εργαζομένων στο Γενικό Συμβούλιο της Τρά-
πεζας.
Μάρτιος. Εκλέγεται ξανά πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ ο Δημ. Νομικός, με
αντιπρόεδρο τον Σπ. Δυοβουνιώτη.
Ο Σύλλογος θέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας το ζήτημα του συνεχούς ωραρίου του προσωπικού.
Επίσης, εκδίδει 1.500 δελτία ταυτότητας μελών.
Η Διοικητική Επιτροπή ανακηρύσσει επίτιμο μέλος του ΣΥΕΤΕ τον διοικητή Δημήτριο Μάξιμο,
ο οποίος προέρχεται από το προσωπικό της Τράπεζας.
Αναδιαμόρφωση των δράσεων του Συλλόγου. Λειτουργούν οι εξής επιμελητείες: επαγγελματικών

συμφερόντων, ψυχαγωγίας, καταστήματος και γραφείου. Ξεκινάει η συγκρότηση δανειστικής βιβλιο-
θήκης, διοργανώνονται φυσιολατρικές εκδηλώσεις, εκδρομές κλπ.
Την κυβέρνηση Δ. Γούναρη διαδέχονται οι βραχύβιες κυβερνήσεις Ν. Στράτου, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Ν. Τριανταφυλλάκου

1922 και Σ. Κροκιδά. Μικρασιατική Καταστροφή. Ο ελληνικός στρατός εκκενώνει τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Διωγ-
μός των Ελλήνων της Μ. Ασίας και του Πόντου. Περίπου ενάμιση εκατομμύριο Έλληνες πρόσφυγες φθάνουν στην Ελλάδα
–το μεγαλύτερο μέρος τους θα ενισχύσει αποφασιστικά την εργατική τάξη της χώρας. Μεγάλη οικονομική κρίση, απεργίες,
αναγκαστικός δανεισμός του κράτους, διχοτόμηση τραπεζογραμματίων. Επανάσταση Ν. Πλαστήρα – Σ. Γονατά. Παραίτηση
βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄, στη θέση του ο γιος του Γεώργιος Β΄. Κυβέρνηση Σ. Γονατά (1922-1924). Δίκη και εκτέλεση των
«Έξι». Θεσπίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα νομοθεσία «περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως των εργατών και ιδιωτικών
υπαλλήλων» (ασθενείας, νοσηλείας, συντάξεων). Σύσταση των πρώτων Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας. Ίδρυση του Συν-
δέσμου Υπαλλήλων Ανωνύμων Εταιρειών (1922-1929), στον οποίο εντάχθηκαν εργαζόμενοι από μικρές κυρίως τράπεζες.
Δημιουργία της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ). Κατάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα
εδάφη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας καλύπτουν το ένα τέταρτο του πλανήτη. Ο Μουσολίνι παίρνει την εξουσία στην Ιτα-
λία. Ίδρυση στη Χάγη του Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης με τη συμμετοχή 33 κρατών, χωρίς τις ΗΠΑ. Η
Αίγυπτος ανεξαρτητοποιείται. Οικονομική Διάσκεψη της Γένοβας.
—23—
19 Φεβρουαρίου. Απόφαση της Γεν. Συνέλευσης των μελών για τροποποιήσεις στο καταστατικό
του ΣΥΕΤΕ.
1922
28 Φεβρουαρίου. Μετά τις αρχαιρεσίες της 26 Φεβρουαρίου, παρά το αντιβενιζελικό κλίμα, επα-
νεκλέγονται στον Σύλλογο πρόεδρος ο Δημ. Νομικός και αντιπρόεδρος ο Σπ. Δυοβουνιώτης.
Μάιος. Ίδρυση του Συλλόγου Εισπρακτόρων και Κλητήρων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
10 Σεπτεμβρίου. Εγκρίνεται από το Πρωτοδικείο Αθηνών το νέο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ, το

οποίο στη συνέχεια θα εκτυπωθεί σε ειδικό φυλλάδιο. Σύμφωνα με αυτό αυξάνονται οι δράσεις του
Συλλόγου. Τη δωδεκαμελή πλέον Διοικητική Επιτροπή αποτελούν οι 7 σύμβουλοι και οι 5 επι-
μελητές: 1) επαγγελματικών συμφερόντων, 2) βιβλιοθήκης, σχολών και διαλέξεων, 3) ψυχαγωγίας,
4) καταστήματος και 5) γραφείου. Έτσι, καθιερώνονται στο εντευκτήριό του, εκτός από τους εορτα-
σμούς, τις καλλιτεχνικές εκθέσεις, τις συναυλίες μουσικής και τις λοιπές πολιτιστικές και κοινωνικές
εκδηλώσεις των εργαζομένων της ΕΤΕ, τα τμήματα εκμάθησης ξένων γλωσσών, αλλά και λογιστι-
κής για το βοηθητικό προσωπικό.
Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Ο Σύλλογος συμμετέχει στον έρανο υπέρ των Μικρασιατών προσφύγων.
Απομάκρυνση του βασιλιά Γεωργίου Β’, αντιβασιλέας ο ναύαρχος Π. Κουντουριώτης. Η Συνθήκη της Λωζάννης αφαιρεί
1923 από την Ελλάδα τα εδάφη που καθόριζε η Συνθήκη των Σεβρών και διευθετεί τις διαφορές μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και
Συμμάχων. Ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ίδρυση της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων. Πα-
νεργατική γενική απεργία σε Αθήνα και Πειραιά με 11 εργάτες νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Εφαρμογή στην Ελλάδα του
Γρηγοριανού Ημερολογίου. Προσωρινή κατάληψη της Κέρκυρας από την Ιταλία. Τον παραιτηθέντα Δημ. Μάξιμο διαδέχεται
στη Διοίκηση της ΕΤΕ ο πολιτικός Αλέξανδρος Ν. Διομήδης (1923-1928). Η Τράπεζα διαθέτει 66 καταστήματα και απασχολεί
1.975 άτομα ως προσωπικό.
Η Τουρκία ανακηρύσσεται δημοκρατία με πρόεδρο τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Αγγλοαμερικανική συμφωνία για τα
διασυμμαχικά χρέη. Η Γαλλία καταλαμβάνει τη γερμανική βιομηχανική περιοχή του Ρουρ. Υπερπληθωρισμός και οικονο-
μική κατάρρευση της Γερμανίας. Το αποτυχημένο «πραξικόπημα της μπυραρίας» του Χίτλερ στο Μόναχο. Διεθνής σύμβαση
για την εφαρμογή του οκτάωρου στους εργάτες. Ίδρυση της Διεθνούς των Εργατικών & Σοσιαλιστικών Κομμάτων ως συνέ-
χεια της Β΄ Διεθνούς και της Διεθνούς της Βιέννης. Ίδρυση στις ΗΠΑ του κατοπινού βιομηχανικού κολοσσού General Motors.
Ιανουάριος. Με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ και των άλλων συλλόγων εργαζομένων στην Τράπεζα,
κόπτεται ειδικό χάλκινο μετάλλιο (χάραξη Alb. Merbemont) με την προσωπογραφία του συνδιοι-
κητή Ιω. Δροσόπουλου, για να του προσφερθεί με αφορμή τα 35 χρόνια υπηρεσίας του στην ΕΤΕ.
23 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ στις 16 Μαρτίου, επανεκλέγεται πρόεδρος ο Δημ.
Νομικός με αντιπρόεδρο τον Χριστόδουλο Δημητριάδη.
21 Μαΐου. Παραίτηση του προέδρου Δημ. Νομικού μετά την προαγωγή του σε διευθυντή της
Τράπεζας. Χρέη προέδρου εκτελεί ο αντιπρόεδρος Χρ. Δημητριάδης. Ακολουθούν κι άλλες πα-
ραιτήσεις από τη Διοικητική Επιτροπή. Στις 15 Ιουνίου γίνεται συμπληρωματική εκλογή μελών.
21 Ιουνίου. Συγκροτείται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Ανδρέα Δ. Παπαδημητρίου

(1923-1924), ενώ αντιπρόεδρος παραμένει ο Χρ. Δημητριάδης.
Αύγουστος. Διαφωνίες στη Δ.Ε. σχετικά με τη σύνταξη υπομνήματος του ΣΥΕΤΕ προς τη Διοίκη-
ση της Τράπεζας για τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών.
26 Νοεμβρίου. Μετά την παραίτηση του Χρ. Δημητριάδη, αναλαμβάνει αντιπρόεδρος του ΣΥΕ-
ΤΕ ο Κωνσταντίνος Ζέρβας.
Καθιερώνεται για πρώτη φορά στην ΕΤΕ η πληρωμή υπερωριών του προσωπικού.
—24—
Βραχύβιες κυβερνήσεις Ελ. Βενιζέλου, Γ. Καφαντάρη και Αλ. Παπαναστασίου. Απαλλοτρίωση τσιφλικιών. Δημοψήφισμα
1924 για το πολιτειακό ζήτημα-ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας, πρόεδρος της (δεύτερης) Ελληνικής Δημοκρατίας ο
ναύαρχος Π. Κουντουριώτης (1924-1928). Η Ελλάδα αναγνωρίζει τη Σοβιετική Ένωση και αποκαθίστανται οι σχέσεις των
δύο κρατών. Νέες βραχύβιες κυβερνήσεις Θ. Σοφούλη και Α. Μιχαλακόπουλου (1924-1925). Το ΣΕΚΕ μετονομάζεται σε
Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ). Ίδρυση διαφόρων τραπεζών, μεταξύ των οποίων η Καπνοβιομηχανία και Τράπεζα
Καραβασίλη, η Τράπεζα Ιδιοκτησίας Πειραιώς, η Τράπεζα Κρήτης, η Τράπεζα Σάμου και η Τράπεζα Ελληνικής Εμπορικής
Πίστεως, η οποία προήλθε από τη συγχώνευση των τοπικών τραπεζών Ι. Φ. Κωστόπουλου και Καλαμών.
Διάσκεψη των συμμαχικών κρατών στο Λονδίνο. Αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από τη Γερμανία. Το Φασιστικό
Κόμμα του Μπ. Μουσολίνι κερδίζει τις εκλογές στην Ιταλία. Νομισματική σταθεροποίηση στην ΕΣΣΔ και αναγνώρισή της
από τη Μ. Βρετανία. Θάνατος του Β. Λένιν. Δίκη για το πραξικόπημα του Μονάχου και ολιγόμηνη φυλάκιση του Χίτλερ στο
Λάντσμπεργκ, όπου συγγράφει το έργο του ναζισμού «Ο αγών μου». Ίδρυση στις ΗΠΑ της εταιρείας ΙΒΜ.
16 Φεβρουαρίου. Επανεκλέγονται πρόεδρος και αντιπρόεδρος του Συλλόγου αντίστοιχα ο Ανδρ.

Παπαδημητρίου και ο Κων. Ζέρβας.
Μάρτιος. Ίδρυση του Συλλόγου των εν τη Τραπέζη Εργαζομένων Γυναικών (1924-1939), στον οποίο
συσπειρώνονται οι γυναίκες γραμματείς και δακτυλογράφοι στην ΕΤΕ, με πρώτη πρόεδρο την
Αικατερίνη Θεολογίτου.
14 Ιουνίου. Η Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ εκδίδει ψήφισμα συμπαράστασης στις οικογένειες των τριών ερ-
γαζομένων του καταστήματος ΕΤΕ Ιωαννίνων, που σκοτώθηκαν την προηγούμενη μέρα από τους
αδίστακτους ληστές Ρεντζαίους (αδέλφια Γιάννης και Θωμάς Ρέντζος) σε μεταφορά χρηματαπο-
στολής έξω από την Πρέβεζα.
Ιούλιος-Αύγουστος. Διοικητική κρίση στον Σύλλογο, παραίτηση ολόκληρης της Διοικητικής Επι-
τροπής. Η έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών, στις 5 Αυγούστου, αποφασίζει διεξαγωγή αρχαι-
ρεσιών στις 12 Αυγούστου.
14 Αυγούστου. Νέα Διοικητική Επιτροπή στον Σύλλογο, με πρόεδρο τον Σπυρίδωνα Δυοβου-
νιώτη (1924-1925) και αντιπρόεδρο τον Ανδρέα Παπαδημητρίου. Στις 18 Αυγούστου ο ΣΥΕΤΕ
υποβάλλει υπόμνημα προς τη Διοίκηση Αλ. Διομήδη της ΕΤΕ εξ ονόματος όλου του προσωπικού
για την ακρίβεια, διεκδικώντας παράλληλα τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών, προαγωγές του
προσωπικού και θέσπιση συνεχούς ωραρίου.
Αύγουστος. Ίδρυση του Συλλόγου Γραφέων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Οκτώβριος. Μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις επιτυγχάνονται πραγματικές αυξήσεις στους χαμη-
λόμισθους, η συνέχιση της συμμετοχής των εργαζομένων στα κέρδη της Τράπεζας και το οικογε-
νειακό επίδομα.
Στο Εντευκτήριο του Συλλόγου λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη που εμπλουτίζεται συνεχώς, γί-
νονται εκθέσεις καλών τεχνών, συναυλίες και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, μερικές σε συνεργασία
με τον Σύλλογο εργαζομένων Γυναικών, «με εκτελεστάς συναδέλφους».
Νοέμβριος. Νέο υπόμνημα του Συλλόγου στη Διοίκηση της Τράπεζας για αποκατάσταση αδικιών
στις προαγωγές του προσωπικού.
Δημοσιεύεται σε νέα έκδοση το τροποποιημένο, από το 1922, ισχύον καταστατικό.
—25—
Ίδρυση του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ίδρυση της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος. Ο στρα-
1925 τηγός Θ. Πάγκαλος ανατρέπει με στρατιωτικό πραξικόπημα την κυβέρνηση Α. Μιχαλακόπουλου και επιβάλει δικτατορία
(1925-1926), μαζικές διώξεις κομμουνιστών, δημοκρατικών πολιτών και συνδικαλιστικών στελεχών. Διακοπή των σχέσεων
της ΓΣΕΕ με το ΚΚΕ. Ίδρυση του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (ΑΣΟ) με πρώτο πρόεδρο τον Αλ. Κοριζή.
Η Αλβανία ανακηρύσσεται Δημοκρατία. Οι Γάλλοι εγκαταλείπουν τη γερμανική περιοχή του Ρουρ. Συνθήκες του Λοκάρνο
(1925-1926) σχετικά με τις διευθετήσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Φασιστικό Κόμμα το μόνο νόμιμο κόμμα στην
Ιταλία. Ο στρατάρχης Π. Χίντενμπουργκ αναδεικνύεται πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας.
Ιανουάριος. Λόγω των οικονομικών συνθηκών (στη δεκαετία 1915-1925 η δραχμή είχε χάσει το
92% της αξίας της, ενώ οι μισθοί δεν είχαν αναμορφωθεί ανάλογα με τις αυξήσεις των τιμών των
αγαθών) αλλά και των παρεμβάσεων του Συλλόγου, η Διοίκηση της ΕΤΕ αποδέχεται την τιμαριθ-
μική αναπροσαρμογή μισθών όλου του προσωπικού σε τρίμηνη βάση. Το μέτρο θα εφαρμοστεί για
τρία χρόνια περίπου.
10 Φεβρουαρίου. Αρκετοί εργαζόμενοι του κατώτερου προσωπικού (γραφείς-δακτυλογράφοι) ζη-

τούν με υπόμνημά τους τη μεσολάβηση του ΣΥΕΤΕ στη διεκδίκηση αυξήσεων των μισθών τους.
19 Μαρτίου. Μετά από εκλογές αναδεικνύεται νέο όργανο στον ΣΥΕΤΕ: πρόεδρος ο μέχρι τότε
αντιπρόεδρος Ανδρέας Δ. Παπαδημητρίου (1925-1927), ο οποίος είχε χρηματίσει ξανά πρόεδρος
την περίοδο 1923-1924, και αντιπρόεδρος ο Νικ. Κουτσογιάννης. Στις 26 Μαρτίου συγκροτείται
στον Σύλλογο Επιτροπή Επαγγελματικών Συμφερόντων με γνωμοδοτικό-εισηγητικό χαρακτήρα. Στην
πορεία παρατηρούμε οι νέοι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι να διεκδικούν ολοένα και πιο ενεργό ρόλο
στη συλλογική δράση.
Νοέμβριος. Αρχίζει η τακτική λειτουργία 11 τμημάτων ξένων γλωσσών (αγγλικά, γαλλικά, γερμα-
νικά) στο Εντευκτήριο (Λέσχη) του Συλλόγου για τους συναδέλφους Αθήνας και Πειραιά. Επίσης,
τμήμα λογιστικής για το βοηθητικό προσωπικό (γραφείς και δακτυλογράφοι).
15 Δεκεμβρίου. Με αφορμή την προσπάθεια του καθεστώτος Θ. Πάγκαλου να απομακρύνει τον

Αλέξανδρο Διομήδη από τη Διοίκηση της ΕΤΕ, τριμελής επιτροπή του ΣΥΕΤΕ με επικεφαλής τον
πρόεδρο Ανδρέα Παπαδημητρίου παρεμβαίνει στον στρατηγό, καταθέτοντας και σχετική επιστο-
λή, «όπως παύσει η ανάμειξις των εκάστοτε κυβερνήσεων εις τα της Διοικήσεως της Τραπέζης». Η
κίνηση αυτή του Συλλόγου συνετέλεσε στην ακύρωση της απόφασης για παύση του διοικητή, ενώ ο
συνδιοικητής Ιω. Δροσόπουλος θα συγχαρεί τον Σύλλογο για την πρωτοβουλία του.
Μετά την παραίτηση του Π. Κουντουριώτη, ο Θ. Πάγκαλος αναλαμβάνει και «πρόεδρος της Δημοκρατίας» μετά από νόθο
1926 δημοψήφισμα. Λίγο αργότερα διορίζει πρωθυπουργό τον Αθ. Ευταξία. Νέο αναγκαστικό δάνειο του κράτους με «απότμη-
ση» του ενός τετάρτου των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων. Ανατροπή της δικτατορίας Πάγκαλου. Κυβέρνηση από
το στρατηγό Κονδύλη, επαναφορά του νόμιμου προέδρου της Δημοκρατίας Π. Κουντουριώτη. Συγκρότηση Οικουμενικής
Κυβέρνησης υπό τον Αλ. Ζαΐμη (1926-1927). Ξεκινά ο θεσμός της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Ίδρυση της Ακαδημίας
Αθηνών. Συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ελλάδας, Σερβίας Κροατίας και Σλοβενίας. 3ο Πανελλαδικό Συνέδριο ΓΣΕΕ στον Πειραιά,
εμφάνιση δύο παρατάξεων: των κομμουνιστών από τη μία μεριά και των σοσιαλιστών, ρεφορμιστών και συντηρητικών από
την άλλη. Μετά από κυβερνητική παρέμβαση του Θ. Πάγκαλου η διοίκηση της Γενικής Συνομοσπονδίας περιέρχεται σε συ-
ντηρητικά-ρεφορμιστικά στελέχη −γραμματέας της ΓΣΕΕ ο Δημ. Στρατής (1926-1929). Αποχώρηση της Συνομοσπονδίας
από την Κόκκινη Διεθνή των Εργατικών Συνδικάτων και προσχώρηση στη Σοσιαλιστική Διεθνή του Άμστερνταμ. Ίδρυση της
Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων Ελλάδος (1926-1931).
Διεθνής συνθήκη για την κατάργηση της δουλείας. Γαλλοβρετανική συμφωνία για τα πολεμικά χρέη. Αναγνωρίζεται η ανε-
ξαρτησία των περισσότερων βρετανικών κτήσεων. Η Γερμανική Δημοκρατία της Βαϊμάρης γίνεται μέλος της Κοινωνίας των
Εθνών. Δικτατορία Α. Σαλαζάρ στην Πορτογαλία. Δημιουργία της εταιρείας Daimler-Benz AG στη Γερμανία.
—26—
[…] Η κάθετη αύξηση του αριθμού των τραπεζικών από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα συμβαδίζει με
την ευρύτατη πλέον συμμετοχή της Ε.Τ.Ε. σε όλες τις εκφάνσεις της ελληνικής οικονομίας, και συχνά από
κυρίαρχη θέση. Την ίδια περίοδο μετατρέπεται για πρώτη φορά το σύστημα των προαγωγών και συνεπώς των
αυξήσεων των μισθών. Όμως η ταχύτατη αύξηση του τιμαρίθμου και η συνεχής υποτίμηση του νομίσματος
θα μπορούσαν να είναι το κίνητρο για την απειλή, από την πλευρά των υπαλλήλων, της «ασφαλείας των
ανωτέρων κοινωνικών συμφερόντων» που προάγει η Ε.Τ.Ε. Η ασφάλειά της, φυσικά, δεν απειλείται παρά
έμμεσα από τους υπαλλήλους της, και μόνο στο βαθμό που η άνοδος του τιμαρίθμου και η υποτίμηση του νο-
μίσματος θα μείωναν ραγδαία το επίπεδο των αποδοχών και την κοινωνική σημασία της υπαλληλίας σε τέτοιο
βαθμό ώστε μεγάλο μέρος της θα ήταν στα όρια της επιρροής του εργατικού κινήματος. Αυτός ο φόβος της
Τράπεζας δεν είναι αφηρημένος. Από το τέλος του 19ου αιώνα, το εργατικό κίνημα αρχίζει να παρουσιάζεται
δυναμικά στο κοινωνικό προσκήνιο, και από την πρώτη δεκαετία του 20ού μέχρι το τέλος της περιόδου που
εξετάζουμε αρχίζουν να εμφανίζονται συνεχώς εργατικές και εργατοϋπαλληλικές ενώσεις, εργατικά κέντρα
καθώς και διάφορες επαναστατικές οργανώσεις, με κατάληξη την ίδρυση του Κ.Κ.Ε. το 1922. Από την
άλλη πλευρά, η συνεχής αύξηση των μισθών των τραπεζικών, ώστε να παρακολουθούν τον τιμάριθμο και την
υποτίμηση, απειλούσε την Τράπεζα (την κάθε τράπεζα) με κάθετα αυξανόμενο κόστος μισθών.
Μεταξύ της ασφάλειας των «ανωτέρων κοινωνικών συμφερόντων», που η Τράπεζα θα μπορούσε να
εξασφαλίσει με την αύξηση των αποδοχών, και της άλλης πλευράς των ίδιων συμφερόντων που θα βλά-
πτονταν από την αύξηση του κόστους της εργασίας, τα επιδόματα δίνουν την κοινωνικά αποδεκτή λύση,
ωσότου οι παλιές σχέσεις εργασίας αναπροσαρμοστούν στις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες του
αναπτυσσόμενου καπιταλισμού […]

Η εμφάνιση των νέων κοινωνικών στρωμάτων στον τομέα των μισθωτών υπηρεσιών πραγματοποιείται μέσα
από πολλαπλές διαδικασίες: με τη διεύρυνση των παλαιών ομάδων που διαπιστώσαμε τόσο στους κλητήρες,
νυχτοφύλακες και θυρωρούς όσο και στους δόκιμους και τους βοηθούς όλων των βαθμίδων καθώς και με την
εμφάνιση νέων ομάδων και τον αντίστοιχο υποβιβασμό και την εξαφάνιση άλλων παλαιών, που εντοπίσαμε
στις δακτυλογράφους και στους γραφείς.
Οι δακτυλογράφοι μάλιστα αυξάνονται τόσο γρήγορα στις τράπεζες και στον δημόσιο τομέα, ώστε μπο-
ρούμε να μιλούμε για απασχόληση σημαντικού μέρους του γυναικείου αστικού πληθυσμού στον τομέα των
μισθωτών υπηρεσιών. Ταυτόχρονα, περιορίζεται η σημασία ορισμένων ομάδων στην ιεραρχία και στις εργα-
σίες της Τράπεζας σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα: ο λογιστής Α΄, που μπορούσε να είναι διευθυντής
υποκαταστήματος Α΄ τάξεως και να δραστηριοποιείται με ατομική πρωτοβουλία στην αγορά, τώρα διεκπεραι-
ώνει τα έγγραφα και έχει απλώς αυξημένες ευθύνες και αποδοχές σε σχέση με τους νεότερους κατώτερους
συναδέλφους του. Τέλος, η ταχύτατη διαφοροποίηση και διεύρυνση των ανώτερων υπαλληλικών κατηγοριών
διαμορφώνει μια νέα ομάδα της κυρίαρχης τάξης, τα στελέχη των επιχειρήσεων, που οργανώνουν και δια-
χειρίζονται παλιές και νέες επενδύσεις. Σε κάθε περίπτωση, είναι τα εντεταλμένα διευθύνοντα στελέχη της
Τράπεζας, του κράτους και των επιχειρήσεών τους, στα κέρδη των οποίων συμμετέχουν σε σχέση ισονομίας
με τους μετόχους των εταιρειών αυτών.
Συνέπεια των νέων αυτών φαινομένων είναι η αναδιοργάνωση της ιεραρχίας και ο περιορισμός της
κινητικότητας, η εξειδίκευση και ο επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων, η πριμοδότηση των στελεχών και
η ανασύνθεση των αποδοχών, εντέλει ο επανακαθορισμός των ρόλων και συνεπώς της κοινωνικής σημασίας
της κάθε ομάδας μέσα από έναν νέο καταμερισμό της εργασίας στον τομέα των μισθωτών υπηρεσιών.
Τα νέα εισοδήματα, όπως παλιότερα, συνιστούν την άμεση οικονομική έκφραση της ταξικής υπαγωγής
των υπαλλήλων και οι μισθολογικές τους σχέσεις διατηρούν δύο βασικά προνόμια, την ασφάλεια της εργασίας
και τη συνταξιοδότηση, στα οποία έχουν προστεθεί διάφορες οικονομικές διευκολύνσεις, όπως οι συνεταιριστι-
κοί οργανισμοί για την αγορά κατοικιών, οικοπέδων και εμπορευμάτων καθημερινής κατανάλωσης. Η βασική
διαφορά σε σχέση με τον 19ο αιώνα είναι ότι, για τη μεγάλη μάζα των μισθωτών, έχει πλέον γίνει αδύνατη
η διαδικασία οικονομικής διαφοροποίησης, στην οποία το εφαλτήριο θα ήταν οι αποδοχές και η προοπτική
—27—
γρήγορης αύξησής τους από τις προαγωγές. Αν και τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη νέα περίοδο είναι
κάπως περιορισμένα, ωστόσο μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι η μισθολογική ιεραρχία αντιπρο-
σωπεύει πλέον διαφορετικά επίπεδα κατανάλωσης, και ενδεχομένως αποταμίευσης. Αντίθετα, η διαδικασία
οικονομικής διαφοροποίησης είναι πραγματική μόνο στο επίπεδο των στελεχών, όπου ο μισθωτός υπάλληλος
μετατρέπεται από τον νέο καταμερισμό σε πολλαπλά αμειβόμενο στέλεχος, με κοινωνικές και οικονομικές
δυνατότητες οι οποίες επιτρέπουν τη μετατροπή του σε κεφαλαιούχο.
Το 1920, το σύνολο του κατώτερου και βοηθητικού προσωπικού (βοηθός Α΄ ώς κλητήρα Γ΄) ανέρχεται
στο 70% του συνόλου των υπαλλήλων της Τράπεζας, ενώ οι ημερήσιες αποδοχές τους από το μισθό κινού-
νται κατά προσέγγιση στα επίπεδα μεταξύ ειδικευμένου τεχνίτη και ανειδίκευτου εργάτη. Σε κάπως χαμηλό-
τερα επίπεδα κινούνται οι μισθοί των δημοσίων. Τα επιδόματα και η συμμετοχή στα κέρδη, που αφαιρούνται
άμεσα από τα καθαρά κέρδη τόσο του κράτους όσο και της Τράπεζας, ενισχύουν οικονομικά τα νέα κατώτερα
κοινωνικά στρώματα τα οποία, ως κρίσιμη κοινωνική μάζα, αποτελούν σημαντικό παράγοντα στο συσχετισμό
δυνάμεων που προκύπτει κάθε φορά από τις ταξικές συγκρούσεις. Τα επιδόματα και η συμμετοχή στα κέρδη
καθιστούν εύλογο τον ειδικό καταμερισμό στις επαγγελματικές ιεραρχίες και στηρίζουν τον κοινωνικό κατα-
μερισμό της εργασίας. Είναι ο οικονομικός μηχανισμός στον οποίο θεμελιώνεται η κοινωνική συνοχή και η
συμμαχία της κυρίαρχης τάξης με τα μικρά και μεσαία μισθωτά αστικά στρώματα: μαζί με την ασφάλεια της
εργασίας και τις καλύτερες συνθήκες διεξαγωγής της, τα κάνει να αισθάνονται ότι κάτι έχουν να χάσουν.
Πράγματι, τραπεζικοί και δημόσιοι δεν παίρνουν παρά ελάχιστα ή καθόλου μέρος στις συνεχείς κινητοποιή-
σεις της εργατικής τάξης και των υπαλλήλων, σε αντίθεση με σημαντικό μέρος των ιδιωτικών υπαλλήλων.
Τα εισοδήματα των νέων χαμηλόμισθων καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τις συνολικές αποδοχές
τους. Η οικονομική εξάρτησή τους από τον εργοδότη τους είναι καθοριστική. Η οικονομική προοπτική τους
εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις αυξήσεις του μισθού και των επιδομάτων τους. Οι προαγωγές τους,
μετά τα εξαιρετικά εμπόδια που θεσμοθετούνται, εξαρτώνται σε απόλυτο βαθμό από την αποδοτικότητά τους
αλλά και την υπακοή που επιδεικνύουν και η οποία κρίνεται από τους ανωτέρους τους. Στην πραγματικότητα,
η κινητικότητα των κατώτερων υπαλλήλων στην ιεραρχία μετά το 1914 αρχίζει να διαμορφώνεται με όρους
αδιεξόδου.
Ο νέος καταμερισμός διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό μια καινούρια συντηρητική ιδεολογία στους εν λόγω
μισθωτούς: η προαγωγή, η αύξηση του μισθού και η διεύρυνση των επιδομάτων θα γίνουν οι αποκλειστικές
σχεδόν επιδιώξεις των υπαλλήλων που τροφοδοτούν μια ενδημική συντεχνιακή ιδεολογία στον κοινωνικό
χώρο των μόνιμων υπαλλήλων. Εκτός από τις σποραδικές απεργίες των τραπεζικών στη διάρκεια του
μεσοπολέμου, η πρώτη ευρείας κλίμακας διάρρηξη της ταξικής συμμαχίας μεταξύ των μεσαίων στρωμάτων
των μισθωτών και της κυρίαρχης τάξης θα γίνει κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε συνάρτηση με
την κοινωνική συνειδητοποίηση που συνεπάγεται η μεγάλη ανάπτυξη του Ε.Α.Μ. και σε αντίθεση με την
οικονομική και πολιτική εξουσία, μεγάλο μέρος των τραπεζικών και των δημοσίων παίρνουν μέρος στην
Εθνική Αντίσταση.
Πέτρος Πιζάνιας
Αποσπάσματα από την ιστορική μελέτη του καθηγητή Πέτρου Πιζάνια, Μισθοί και εισοδήματα στην Ελλάδα (1842-1923).
Το παράδειγμα των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας, έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ),
Αθήνα 1985, σ. 146-147, 183-187.
—28—
10 Μαρτίου. Μετά από εκλογές στις 5 Μαρτίου, νέα Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ: πρόεδρος
ξανά ο Ανδρέας Παπαδημητρίου, ο οποίος σε λίγο καιρό θα τοποθετηθεί Διευθυντής Προσωπικού
1926
στην Τράπεζα, και αντιπρόεδρος ο Κωνσταντίνος Βλάχος.
9 Απριλίου. Ο υποδιοικητής της ΕΤΕ Εμμ. Τσουδερός αναθέτει στον Σύλλογο τη μελέτη βιωσι-
μότητας και την επεξεργασία του νέου κανονισμού του Ταμείου Συντάξεων. Ο νέος κανονισμός θα
εγκριθεί από την Τράπεζα στις 23 Σεπτεμβρίου.
24 Μαΐου. Εγκρίνεται από το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας ο κανονισμός αποδοχών του προ-
σωπικού ΕΤΕ «επί τη βάσει του εκάστοτε τιμαρίθμου ακριβείας της ζωής».
29 Οκτωβρίου. Μετά από σχετικό υπόμνημα-αίτημα του ΣΥΕΤΕ, που είχε υποβληθεί από τις
7.4.1926 σε συμφωνία με το συνδιοικητή Ιω. Δροσόπουλο, το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας
αποφασίζει να ιδρυθεί το Ταμείο Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
11 Νοεμβρίου. Με απόφαση του Γεν. Συμβουλίου της ΕΤΕ τροποποιούνται οι κανονισμοί «προ-
σλήψεως και προαγωγής» όλων των κλάδων προσωπικού.
9 Δεκεμβρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει να συμμετέχουν οι εργα-
ζόμενοι στον έρανο της αεροπορικής άμυνας με εισφορά 0,75% των ετήσιων αποδοχών των μελών
του προσωπικού για να καταστεί δυνατή η αγορά (800 χιλ. δραχμές) ενός πολεμικού αεροπλάνου.
Ίδρυση, από στελέχη της ΕΤΕ και συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ, της Ένωσης Φιλάθλων Εθνικής Τρα-
πέζης (ΕΦΕΤ), η οποία αργότερα θα συμπεριλάβει και συναδέλφους από τις τράπεζες Ελλάδος,
Εθνική Κτηματική και Αγροτική.
Μετά την αποχώρηση του Λαϊκού Κόμματος και τη διάλυση της Οικουμενικής, νέα πρωθυπουργία Αλ. Ζαΐμη (1927-1928).
1927 Ψηφίζεται το νέο σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας που προβλέπει δύο νομοθετικά σώματα (Βουλή - Γερουσία). Νέα
προσπάθεια σταθεροποίησης της δραχμής. Με προσωπικό και κεφάλαια της ΕΤΕ ιδρύεται η Εθνική Κτηματική Τράπεζα
της Ελλάδος (ΕΚΤΕ).
Καταργείται η Λατινική Νομισματική Ένωση (ίδρ. 1865), στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα από το 1867. Διεθνής οι-
κονομική Διάσκεψη της Γενεύης. Με τη συνθήκη της Τζέντας αναγνωρίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο η κυριαρχία του
βασιλιά Ίμπ Σαούντ στα εδάφη που αργότερα θα αποτελέσουν τη Σαουδική Αραβία. Εκδίωξη του Λ. Τρότσκι από το Σο-
βιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
3 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στις 26 Φεβρουαρίου, επανεκλογή στον ΣΥΕΤΕ του προέδρου
Ανδρέα Παπαδημητρίου, με αντιπρόεδρο τον Σόλωνα Συρμόπουλο.
6 Απριλίου. Το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας εγκρίνει τον κανονισμό λειτουργίας του Ταμείου
Αυτασφαλείας Προσωπικού ΕΤΕ ως αυτοτελούς και αυτόνομου ασφαλιστικού οργανισμού.
Αύγουστος. Ο Σύλλογος εκφράζει στη Διοίκηση της ΕΤΕ τις ανησυχίες του σχετικά με τις δη-
μόσιες συζητήσεις για την αφαίρεση του εκδοτικού δικαιώματος της Τράπεζας με την ίδρυση της
Τράπεζας της Ελλάδος. Ο διοικητής Αλ. Διομήδης διαβεβαιώνει τους εκπροσώπους του ΣΥΕΤΕ
ότι η μεν Εθνική θα μείνει «ο κολοσσιαίος οργανισμός εμπνέων εμπιστοσύνην και ασφάλειαν εις
το πανελλήνιον και την διεθνή αγορά», ενώ το προσωπικό «θα εξακολουθήσει να έχει τα αυτά
δικαιώματα, τας αυτάς απολαυάς και αμοιβάς, τας αυτάς ασφαλείας τόσον εις το παρόν όσον και
εις το μέλλον».
21 Δεκεμβρίου. Παραίτηση του προέδρου του ΣΥΕΤΕ Ανδρ. Παπαδημητρίου «ένεκεν υγείας
και υπηρεσιακών απασχολήσεων».
—29—
Νέα κυβέρνηση (ένατη) Αλ. Ζαΐμη. Στη συνέχεια, νίκη των Φιλελευθέρων στις εκλογές της 19ης Αυγούστου –κυβερνήσεις
1928 Ελ. Βενιζέλου (1928-1932). Αναθέρμανση σχέσεων της χώρας με Μ. Βρετανία, Γαλλία και Ιταλία. Ολοκλήρωση, στα επό-
μενα χρόνια, της αγροτικής μεταρρύθμισης και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις υπό την πίεση του ανερχόμενου εργατικού-
συνδικαλιστικού κινήματος. Ελληνοϊταλικό σύμφωνο φιλίας. Νομισματική σταθεροποίηση. Επανίδρυση του Συμβουλίου
της Επικρατείας. 4ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά: με κυβερνητική παρέμβαση, συνεργασία συντηρητικών
και σοσιαλιστών συνδικαλιστών, αποκλεισμός των κομμουνιστών αντιπροσώπων. Ίδρυση της Εργατικής Βοήθειας Ελλάδας
(1928-1936) ως μέλους της Διεθνούς Κόκκινης Βοήθειας της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Η ΕΤΕ χάνει το εκδοτικό προνόμιο-
έναρξη λειτουργίας της Τράπεζας της Ελλάδος με διοίκηση και προσωπικό από την Εθνική. Μετά τη μετακίνηση του Αλέξ.
Διομήδη στη θέση του διοικητή της νεοσύστατης Τράπεζας της Ελλάδος, διοικητής της ΕΤΕ ο Ιωάννης Δροσόπουλος (1928-
1939) και υποδιοικητής ο Αλέξανδρος Κοριζής (1928-1939), στελέχη που προέρχονταν από το προσωπικό της Τράπεζας.
Ίδρυση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών. Στην απογραφή του πληθυσμού οι κάτοικοι της χώρας ανέρχονται σε 6.204.684
άτομα, το σύνολο των μισθωτών εργατών είναι 669.309 και των υπαλλήλων 164.825.
Η Αλβανία γίνεται βασίλειο (1928-1939). Η Τουρκία υιοθετεί το λατινικό αλφάβητο και το διαχωρισμό του Ισλάμ από το
κράτος. Ραγδαία άνοδος της χρηματιστηριακής αγοράς στις ΗΠΑ. Ο Τσιάνγκ κάι Σεκ πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας.
17 Ιανουαρίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ στις 14 Ιανουαρίου, εκλέγεται νέος πρόεδρος
του ΣΥΕΤΕ ο Κωνσταντίνος Βλάχος, με αντιπρόεδρο τον Θεόδωρο Πλούμο και σύμβουλο επαγ-
γελματικών συμφερόντων τον Κωνσταντίνο Μάνο.
23 Φεβρουαρίου. Με το ν. 3483 (άρθρο 9), που επικυρώνει διακανονισμό στη σχέση μεταξύ ΕΤΕ
και Δημοσίου, προβλέπεται η αυτονομία των ταμείων συντάξεων και αυτασφαλείας των εργαζομέ-
νων στην Τράπεζα.
28 Φεβρουαρίου. Διοικητική κρίση στον Σύλλογο. Ξανά αρχαιρεσίες, στις 14 Φεβρουαρίου, και
νέα εκλεγμένη Διοικητική Επιτροπή με τον ίδιο πρόεδρο, Κωνσταντίνο Βλάχο, και αντιπρόεδρο
τον Ιωάννη Αρβανίτη (το 1937 υπουργό Εθνικής Οικονομίας).
30 Απριλίου. Ο ΣΥΕΤΕ, υλοποιώντας απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών, συμμετέχει με
ενθουσιασμό στον πανελλήνιο έρανο για την αγορά αεροπλάνων από την πολεμική μας αεροπορία.
Μέχρι το τέλος του έτους, η επιτροπή εράνου μεταξύ του προσωπικού θα καταφέρει να συγκεντρώ-
σει πάνω από 1 εκ. δραχμές.
12 Οκτωβρίου. Εκλέγεται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Μιχαήλ Ηλ. Μαυρομιχάλη
(1928-1930) και αντιπρόεδρο τον Ιωάννη Δαγλαρίδη.
11 Δεκεμβρίου. Σε έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζεται οι υπάλληλοι της ΕΤΕ που
τοποθετούνται στη νεοσυσταθείσα Τράπεζα της Ελλάδος να παραμείνουν μέλη του ΣΥΕΤΕ μέχρι
να συσταθεί σωματείο εργαζομένων στην κεντρική τράπεζα.
Ο Αλ. Ζαΐμης διαδέχεται τον Π. Κουντουριώτη στην Προεδρία της Δημοκρατίας (1929-1935). Υπογραφή Ελληνογιουγκο-
1929 σλαβικού συμφώνου φιλίας. Αναλαμβάνει γεν. γραμματέας στη ΓΣΕΕ ο Αριστείδης Δημητράτος (1929-1934). Πανελλαδικό
Εργατικό Συνέδριο και ίδρυση από κομμουνιστές συνδικαλιστές της Ενωτικής ΓΣΕΕ. Ψήφιση του ν. 4229, «περί μέτρων
ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος», του γνωστού «Ιδιώνυμου» κατά των αριστερών πολιτών. Διάλυση του Εκπαιδευ-
τικού Ομίλου. Ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος που στελεχώνεται με εργαζομένους της ΕΤΕ. Πρώτος πρόεδρος
Δ.Σ. της Αγροτικής αναλαμβάνει ο υποδιοικητής της ΕΤΕ Αλ. Κοριζής. Ίδρυση του Συλλόγου Υπαλλήλων Τράπεζας της Ελ-
λάδος (ΣΥΤΕ). Ο Σύνδεσμος Υπαλλήλων Ανωνύμων Εταιρειών μετονομάζεται σε Σύλλογο Υπαλλήλων Ανωνύμων Εταιρειών
και Τραπεζών (1929-1939). Συμφωνία της ΕΤΕ με το ελληνικό κράτος για την υπόθεση «των καλυμμάτων» του εκδοτικού
προνομίου. Ίδρυση από τις Τράπεζες ΕΤΕ, Αθηνών, Ανατολής, Εμπορική, Ιονική, Λαϊκή και Βιομηχανίας του Συνδικάτου
Τραπεζών. Στη χώρα λειτουργούν συνολικά 50 τράπεζες με 330 υποκαταστήματα, εκ των οποίων τα 88 ανήκουν στην
Εθνική Τράπεζα.
—30—
Κατάρρευση του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Παγκόσμια οικονομική κρίση, μεγάλη δεκαετής ύφεση: πτώση βιομη-
1929 χανικής παραγωγής και των τιμών αγροτικών προϊόντων, κρίση τραπεζών και εμπορικών συναλλαγών, ανεργία, φτώχεια
και φαινόμενα εξαθλίωσης των εργαζομένων. Κινήματα διαμαρτυρίας και επιβολή στα επόμενα χρόνια ανελεύθερων καθε-
στώτων σε κοινωνίες που δεν είχαν εδραιωθεί ακόμη οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί. Ο Ι. Στάλιν κυρίαρχος στην ΕΣΣΔ.
Ιανουάριος. Το Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης (έτος ίδρυσης 1867) αναβαθμίζεται
σε ενιαίο Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού των Τραπεζών Εθνικής, Κτηματικής και Ελλάδος. Επίσης, το
Ταμείο Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος λειτουργεί πλέον ως Ταμείο
Αυτασφαλείας του Προσωπικού της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, της Τραπέζης της Ελλάδος και της
Εθνικής Κτηματικής Τραπέζης της Ελλάδος, διατηρώντας τη μορφή του αυτόνομου, αυτοδιοικούμε-
νου οργανισμού.
Φεβρουάριος. Σύσταση του Ταμείου Κοινωφελών Έργων Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης εν Νέα Αλε-
ξανδρεία, πρόδρομο σχήμα του Οικοδομικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων, με εμπνευστές τους
Ιω. Δροσόπουλο, Αλ. Κοριζή και Γ. Ιατρού (υποδιοικητής της Εθνικής Κτηματικής) και ιδρυτές
ανώτερα στελέχη της ΕΤΕ και συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ (Αρ. Βάλβης, Δ. Δίπλας, Ν. Δρεπανό-
πουλος, Μ. Ευλάμπιος, Ν. Ζουμπουλίδης, Σπ. Καραπάνος, Β. Λεονάρδος, Ι. Μανιάκης, Π. Μπό-
μπολης, Κ. Παπαδάκης, Κ. Τρίππος, Κ. Τζωρτζόπουλος, Κ. Τζώτζης, Ευάγ. Φαρμακίδης κ.ά.).
25 Φεβρουαρίου. Επανεκλογή του Μιχ. Μαυρομιχάλη στη θέση του προέδρου του ΣΥΕΤΕ.
Αντιπρόεδρος ο Δημ. Δίπλας, ο οποίος θα παραιτηθεί στις 13 Ιουνίου.
Απρίλιος-Ιούνιος. Συγκαλούνται τρεις έκτακτες Γενικές Συνελεύσεις των μελών του ΣΥΕΤΕ για
μισθολογικά ζητήματα, τα όρια ηλικίας και απασχόλησης κλπ. Νέες αντιπαραθέσεις μεταξύ υψη-
λόβαθμων και χαμηλόμισθων εργαζομένων στην Τράπεζα λόγω του χάσματος στους μισθούς τους
–διοικητική κρίση στον Σύλλογο.
Ιούνιος. Με ενέργειες των συνδικαλιστών και τη συνδρομή της Τράπεζας, συστήνεται στην Αθήνα
το Πρατήριο Τροφίμων του Προμηθευτικού και Καταναλωτικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων
ΕΤΕ.
12 Ιουλίου. Μετά την παραίτηση όλων των συμβούλων, στις 26 Ιουνίου, αναλαμβάνει νέα εκλεγμένη
Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο ξανά τον Μιχ. Μαυρομιχάλη και αντιπρόεδρο τον Κων. Στρού-
μπο. Οι κατώτεροι υπάλληλοι επιτυγχάνουν αξιόλογη παρουσία στους εντεταλμένους επιμελητές
του ΣΥΕΤΕ.
22 Ιουλίου. Στο πλαίσιο του ΣΥΕΤΕ συγκροτείται επιτροπή για τη σύνταξη εσωτερικού κανονι-
σμού της Λέσχης.
3 Δεκεμβρίου. Ψηφίζεται από τη Διοικητική Επιτροπή ο «Οργανισμός Σχολών ξένων γλωσσών»

του Συλλόγου, που δημοσιεύεται σε μικρή έκδοση.
Ο Σύλλογος πρωτοστατεί για τη συγκέντρωση ποσού από εισφορές των μελών του υπέρ των πλημ-
μυροπαθών της Βόρειας Ελλάδας. Τα επόμενα χρόνια θα κλιμακωθεί η κοινωφελής δράση του:
σεισμοπαθείς Κορινθίας, συσσίτια ανέργων τραπεζικών υπαλλήλων, ενίσχυση εράνων υπέρ θυμάτων
από το κίνημα του 1935 κλπ.
—31—

[…] Ο ΣΥΕΤΕ θα πρέπει να δημιουργήθηκε με την υπόδειξη ή έστω τη σύμφωνη γνώμη της Διοίκησης [της
Τράπεζας], προκειμένου ν’ αποτραπεί ο μελλοντικός έλεγχος του σ.κ. [συνδικαλιστικού κινήματος] στις τράπε-
ζες από τους βενιζελικούς. Ήταν η εποχή που ο Ελ. Βενιζέλος, ηγέτης του κόμματος των Φιλελευθέρων και
δέκτης ευαίσθητος των ευρωπαϊκών μηνυμάτων, προχώρησε σε μια σειρά μέτρων που, παρά τις αντιδράσεις από
πλευράς βιομηχάνων (για την εργατική νομοθεσία) και γαιοκτημόνων (για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις),
στόχευαν αφενός στην εκτόνωση του εργατικού και αγροτικού κινήματος, αφετέρου στον εκσυγχρονισμό και τη
σταθεροποίηση μιας «φωτισμένης» άρχουσας τάξης, χρησιμοποιώντας τη ρυθμιστική λειτουργία του κράτους και
την απόλυτη επικυριαρχία των Φιλελεύθερων, προχώρησε σε μέτρα που η διορατικότητά του έκρινε αναγκαία,
χωρίς αυτό να σημαίνει πως ξαφνικά απέκτησε εργατική ταξική συνείδηση. Άλλωστε στα 1920 έσπευσε να
δηλώσει: «Διά της φιλεργατικής μου πολιτικής υπήρξα κοινωνικώς συντηρητικός».
Ο Βενιζέλος απλώς εκπροσωπούσε την επιχειρηματική αστική τάξη, εμπόρους, εφοπλιστές, ανεξάρτητους
και μικρούς τραπεζίτες, την ανανεωμένη πολιτική ζωή, τη νέα σκέψη, το νέο αστικό σύγχρονο ευρωπαϊκό κρά-
τος. Αντίθετα ο Αντιβενιζελισμός, όπως εκφράστηκε στη συνέχεια και από το Λαϊκό Κόμμα, αποτέλεσε μια
διαταξική συμμαχία αστών, γαιοκτημόνων, εισοδηματιών, χρηματιστών, που αναπτύχθηκαν κατά το τέλος του
19ου αι., χάρη στα κρατικά δάνεια, προνόμια ή άλλα έργα και συσπειρώθηκαν γύρω από την Εθνική Τράπεζα
(Αντιβενιζελικό κέντρο συντηρητικής οικονομικής δύναμης). Τη συμμαχία αυτή συμπλήρωναν βιοτέχνες, γεωρ-
γοί, μικροκτηματίες και άλλα προκαπιταλιστικά μικροαστικά στρώματα.
Κατ’ εξοχήν λοιπόν συντηρητικά στελέχη της Τράπεζας (Κοριζής, Κανάρης, Καρατζάς κ.ά.) δημιουργούν
εσπευσμένα στις 23.5.1917, τον ΣΥΕΤΕ, ώστε να διαμορφώσουν έγκαιρα το πλαίσιο συνδικαλιστικής λει-
τουργίας και διοίκησης, εντάσσοντας αναγκαστικά τους μέσους και κατώτερους υπαλλήλους, απομακρύνοντας
παράλληλα το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων παρόμοιων προσπαθειών. Στα πλαίσια αυτά άλλωστε κινήθηκαν: το
πρώτο καταστατικό του Συλλόγου (που περιόριζε μεταξύ των υψηλόβαθμων τόσο το δικαίωμα του εκλέγειν όσο
και του εκλέγεσθαι), οι βασικοί σκοποί του Σωματείου («πνευματική αναψυχή και στενότερη επικοινωνία μέσω
του εντευκτηρίου»), η επιλογή του Προέδρου του ΣΥΕΤΕ σαν Προσωπάρχη της Τράπεζας, οι τρομοκρατικές
μεταθέσεις του προσωπικού και οι εκβιασμοί σε βάρος συνδικαλιστών, χωρίς ο Σύλλογος να αντιδράσει. «Οι
ασχολούμενοι με τα κοινά πρέπει να είναι επιφυλακτικοί», περιορίζεται να δηλώσει ο Πρόεδρος του Συλλόγου
το 1924, ενώ άλλος Πρόεδρος θ’ αρνηθεί να παρέμβει σε αδικίες κατά τις προαγωγές, «κωλυόμενος» λόγω της
συμμετοχής του στη σχετική επιτροπή.
Σύντομα ο ΣΥΕΤΕ θα ελεχθεί από Βενιζελικούς, καθώς οι τελευταίοι παρεμβαίνουν αποφασιστικά για ν’
ανατρέψουν το κλίμα, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν θεαματικές αλλαγές [...].
Μέσα στο κλίμα αυτό οι τραπεζοϋπάλληλοι ήταν φυσικό να αισθανθούν ανωτερότητα και αίγλη έναντι των
άλλων εργαζόμενων, ακόμα και των συνάδελφων τους των άλλων τραπεζών, που βρίσκονταν σε υποδεέστερη
μοίρα. Μόλις το 1919 οι τελευταίοι διεκδικούν Ταμείο Συντάξεως, Πρόνοιας, 8ωρο κλπ., την ώρα που οι της
Εθνικής έχουν από το 1867 Ταμείο Συντάξεως, Προμηθευτικό Συνεταιρισμό από το 1918, και αποκαλούν
«σωματεμπορία» τη μεταχείριση των τραπεζοϋπαλλήλων από τις Διοικήσεις των λοιπών τραπεζών.
Ίσως τα παραπάνω εξηγούν την ενιαία πολιτική όλων των Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ σε θέματα λειτουργίας Συλ-
λόγου, διεκδικήσεων, προώθησης αιτημάτων, σχέσεων με τη Διοίκηση κ.λπ., σε βαθμό που τα πολιτικά και
κοινωνικά γεγονότα της εποχής άφηναν ανεπηρέαστους τους μηχανισμούς του Σωματείου.
Από την άλλη, ενώ ο Βενιζέλος προσπάθησε να ελέγξει την Εθνική τοποθετώντας Διοικητές της εμπιστο-
σύνης του, απέτυχε καθώς ακόμα και αυτοί σε μεγάλο βαθμό αυτονομήθηκαν. Όσο για το ανώτερο προσωπικό
πετύχαινε πάντα μια «υπερκομματική συνεργασία», από κοινού με τις Διοικήσεις των Συλλόγων και με την
Ε.Τ.Ε., με κύριο αντίπαλο στόχο τους κατώτερους υπαλλήλους, τις γυναίκες και το βοηθητικό προσωπικό.
Μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1930 καταρχήν, και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο πιο αποφασιστικά, όταν
η οικονομική εξαθλίωση είναι κοινή και συνολική, θα μπορέσουν οι κατώτεροι υπάλληλοι και το θήλυ προσωπικό
να βελτιώσουν τη θέση τους, αποκτώντας κάποια ισχύ. Ήταν πλέον απαραίτητοι στη δημιουργία μιας ογκού-
μενης οργάνωσης που θα μπορούσε να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στους κρατικούς μηχανισμούς. Δεν πρέπει
επίσης να ξεχνάμε πως μεταπολεμικά αλλάζουν ριζικά οι συνήθειες, η νοοτροπία, οι αντιλήψεις. Ο ρόλος των
μεσαίων και κατώτερων υπαλλήλων, στους οποίους θα στηρίξει η Τράπεζα την ανασυγκρότησή της, αποκτά
ολοένα και μεγαλύτερη σπουδαιότητα.
—32—
Έχουμε ήδη αναφερθεί επίσης στο μορφωτικό επίπεδο των τραπεζικών, τα προσόντα, τις γνώσεις, τις ποι-
κίλες «δραστηριότητες» που προέβλεπε ο Οργανισμός Υπηρεσίας, προκειμένου να εξελιχθούν στην ιεραρχία.
Γεγονός που, όπως ήδη σημειώσαμε, τους διαφοροποιούσε έναντι των λοιπών εργαζομένων. Τα παραπάνω
τους έπειθαν για τον «σπουδαίο ρόλο» και τις πρόσθετες ευθύνες και υποχρεώσεις τους. (Δεν είναι τυχαίο που
συναρτούσαν τις αυξήσεις των αποδοχών τους με την ανταγωνιστικότητα και τα κέρδη της Ε.Τ.Ε.). Παρ’ όλα
αυτά δεν βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι τραπεζικοί απλά και μονολιθικά εμφάνισαν ό,τι πιο συντηρητικό για την
εποχή. Αντίθετα, και εδώ γεννιούνται πολλά ερωτηματικά για το χαρακτήρα του σύγχρονου συνδικαλιστικού
κινήματος, υπήρξαν και πρωτοπόροι σε μια σειρά αιτήματα και διεκδικήσεις που είτε μόλις κατακτήθηκαν είτε
διεκδικούνται ακόμα, με καθυστέρηση σαράντα έως ογδόντα χρόνων! Θα αναφέρουμε το αίτημα για συμμετοχή
στο Δ.Σ. της Τράπεζας και έλεγχο στις Γ.Σ. των μετόχων, που τέθηκε για πρώτη φορά το 1921 και στη συνέ-
χεια το 1945 («η συμμετοχή για μας θα είναι έλεγχος για την εξουσία»). Το αίτημα για συμμετοχή σε μια σειρά
συμβούλια της Τράπεζας: πειθαρχικό, προαγωγών κ.λπ. Επίσης τα αιτήματα για αύξηση των οργανικών θέσεων,
ώστε να παραμείνει ακώλυτη η μισθολογική αλλά και βαθμολογική –με ορισμένες προϋποθέσεις– εξέλιξη, για
συνυπολογισμό της σύνταξης στο σύνολο των αποδοχών, για διεύρυνση της συμμετοχής στα κέρδη κ.λπ.
Τηρουμένων επίσης των αναλογιών, των ιδιαιτεροτήτων και των λοιπών στοιχείων που χαρακτήριζαν την
εποχή, θα έπρεπε να υποθέσουμε πως η αξιοκρατία, η παροχή ίσων ευκαιριών, η αντικειμενική αντιμετώπιση
των υπαλλήλων, είχε υποστεί αν όχι λιγότερη, τουλάχιστον ίση κακοποίηση μ’ αυτή των ημερών μας. Είναι
επίσης σημαντικό που η Δ.Ε. αρνήθηκε κάποιες φορές να παρέμβει υπέρ μεμονωμένων προσώπων, έχοντας
την άποψη της συνολικής προώθησης αιτημάτων.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης στα 1927 η αντίδραση των υπαλλήλων με αφορμή το χωρισμό του εκδοτικού
προνομίου και τον διαφαινόμενο κίνδυνο της ιδιωτικοποίησης της Εθνικής. Έχουμε ήδη αναφερθεί στο θέμα,
απλώς κλείνοντας θέλουμε να επαναλάβουμε τη σύμπτωση της τότε θέσης υπαλλήλων και Διοίκησης, για δια-
τήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της Εθνικής, με τη σημερινή θέση αριστερών και προοδευτικών παρατάξεων
και κομμάτων[…]
Τέλος, όπως έχουμε επίσης επισημάνει, μετά το 1930 αλλάζουν οι όροι για τους τραπεζικούς της Εθνικής.
Υποθέτουμε πως οι ελληνικές κυβερνήσεις, παρότι αρχικά αναγκάστηκαν να δημιουργήσουν την Τράπεζα Ελλά-
δος, στη συνέχεια χρησιμοποίησαν την ίδρυσή της για να περιορίσουν τη σπουδαιότητα, το κύρος και την εμβέλεια
της Ε.Τ.Ε. Στα πλαίσια αυτά εντασσόταν και η καλύτερη μισθολογική αντιμετώπιση των υπαλλήλων της Τ.Ε.,
έναντι των συναδέλφων τους της Εθνικής. Άλλωστε η εκδοτική τράπεζα της χώρας χρειαζόταν να βασιστεί σε
καλά αμειβόμενους, ενημερωμένους και δραστήριους υπαλλήλους, ώστε να αποκτήσει τη σοβαρότητα και σπου-
δαιότητα που της άρμοζε. Έκτοτε και μέχρι το 1973, οι τραπεζοϋπάλληλοι της Εθνικής επιδίωκαν μισθολογική
εξομοίωση με τους συναδέλφους τους της Ελλάδος.
Στις μέρες μας, «τα συνδικάτα, στις περισσότερες χώρες, συμμετέχουν πια επίσημα και στη διαμόρφωση της
οικονομικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής πολιτικής». Εξάλλου, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των ανεπτυγμέ-
νων χωρών θεωρούν την αύξηση αμοιβών εργασίας σαν αποτέλεσμα των αναγκαίων μέτρων που βελτιώνουν την
απόδοση. Η αυτόματη σχεδόν συμμετοχή των μισθωτών στα οφέλη από την αύξηση της παραγωγικότητας έχει
ήδη σοβαρές επιπτώσεις στο σ.κ. των παραπάνω χωρών, στις οποίες έχει πραγματοποιηθεί επίσης η συμμετοχή
των μισθωτών στη διοίκηση των παραγωγικών μονάδων.
Παρόμοιες δεν ήταν άραγε οι κατακτήσεις και οι προβληματισμοί των τραπεζικών της Εθνικής, πριν από
εξήντα χρόνια;
Τελικά θα παραμείνει το ερώτημα: ήταν προωθημένες και επαναστατικές οι απόψεις ακόμα και των συντη-
ρητικών συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ ή μήπως το σύγχρονό μας σ.κ. παρουσιάζει κάμψη και οπισθοδρόμηση;
Κώστας Κρεμμύδας
Αποσπάσματα, από αδημοσίευτη μεταπτυχιακή διατριβή (Memoire pour de D.E.A.) του ερευνητή, ποιητή και παλαιού
συνδικαλιστή του ΣΥΕΤΕ Κώστα Κρεμύδα στο Πανεπιστήμιο Université de Paris I-Panthéon Sorbonne, με τίτλο «Συν-
δικαλιστικό κίνημα και τράπεζες στην Ελλάδα, 1917-1949. Η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας», Παρίσι 1988, σ. 89-92
(πρωτότυπος τίτλος: «Syndicalisme et Banques en Grèce, 1917-1949. Le cas de la Banque Nationale de Grèce», έχουν
παραλειφθεί οι υποσημειώσεις).
—33—
Το πρακτικό ίδρυσης, 20.5.1917, και η πρώτη Διοίκηση του ΣΥ-

ΕΤΕ, 26.5.1917.
Το πρώτο σήμα του ΣΥΕΤΕ από σφραγίδα του.
—34—
Θεμιστοκλής Κανάρης, ο πρώτος πρόεδρος του Το πρώτο τυπωμένο καταστατικό του Συλ- Την περίοδο αυτή θα ξεκινήσει και η
ΣΥΕΤΕ (26 Μαΐου-20 Δεκεμβρίου 1917). λόγου, Αθήνα 1917. οργάνωση των υποδομών του Συλλόγου
(γραφεία, λέσχη, βιβλιοθήκη, σχολή ξέ-
νων γλωσσών). Στην εικόνα ο τυπωμένος
«Οργανισμός σχολών ξένων γλωσσών» του
ΣΥΕΤΕ, 1929.
Άποψη του Κεντρικού Καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας το 1919. Φωτογραφία Edmond Boissonnas.
—35—
Ο ΣΥΕΤΕ δεν θα συμμετάσχει στην πρώτη μεγάλη ιστορική απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων τον Ιούνιο-Ιούλιο του 1919,
που ξεκινά από τους εργαζόμενους της Τράπεζας Αθηνών και θα εμπλέξει στην πορεία και τη ΓΣΕΕ. Πρωτοσέλιδο για την
απεργία των τραπεζικών από την εφ. Ριζοσπάστης, 25.6.1919.
Υπάλληλοι εργαζόμενοι στη Γραμματεία της ΕΤΕ, β΄ δεκαετία του 20ού αιώνα. Από την έκδοση Π. Πιζάνιας, Μισθοί και εισο-
δήματα στην Ελλάδα (1842-1923). Το παράδειγμα των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985.
—36—
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η γόνιμη δεκαετία
1930-1939
Τη δεκαετία του ’30 έχουν επέλθει σημαντικές μεταβολές τόσο στην Εθνική Τράπεζα
όσο και στο προσωπικό της. Η Τράπεζα έχει απωλέσει ήδη το εκδοτικό προνόμιο, με
την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ η αγροτική και η κτηματική πίστη ασκούνται
πλέον από τις αντίστοιχα νεοϊδρυθείσες τράπεζες Αγροτική και Εθνική Κτηματική. Για
τη σύσταση και λειτουργία των ως άνω πιστωτικών ιδρυμάτων η ΕΤΕ αναγκάστηκε να
διαθέσει πόρους, τεχνογνωσία και ανθρώπινο δυναμικό, αποδεσμευόμενη από τον σφι-
κτό εναγκαλισμό του κράτους και ρίχνοντας πλέον το βάρος στην ιδιωτική οικονομία,
κυρίως στην ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας.
Η αλλαγή του χαρακτήρα της Τράπεζας, αλλά και η μεγάλη οικονομική κρίση που
ακολούθησε επηρέασαν αναπόφευκτα και το προσωπικό της, ιδιαίτερα το ανώτερο, το
οποίο διαισθάνεται γενικότερη υποβάθμισή του. Ο ΣΥΕΤΕ, βλέποντας να μειώνονται
αφενός τα μέλη του, με την ίδρυση «αδελφών συλλόγων» στις τράπεζες Ελλάδος (1929)
και Αγροτική (1932), και αφετέρου η κοινωνική επιρροή της υπαλληλικής ιεραρχίας της
ΕΤΕ, στρέφει την προσοχή του στα προβλήματα καθημερινότητας της μεγάλης μάζας
των εργαζομένων, των χαμηλόμισθων και του βοηθητικού προσωπικού, που συνθλίβο-
νται από την οικονομική κρίση και η συσπείρωση και η αγωνιστικότητά τους διαμορφώ-
νει ένα ισχυρό βραχίονα πίεσης απέναντι στον εργοδότη. Στη λογική αυτή εντάσσεται
το άνοιγμα του Συλλόγου στις χαμηλές βαθμίδες προσωπικού, όπως γραφείς, δακτυλο-
γράφοι, προσωρινοί υπάλληλοι, η συγχώνευση του Συλλόγου Εργαζομένων Γυναικών
το 1939 και η (ανεπιτυχής) προσπάθειά του για σύσταση δευτεροβάθμιου οργάνου του
κλάδου. Άλλωστε από τον Αύγουστο του 1936 η νόμιμη συνδικαλιστική δράση θα είναι
πλήρως ελεγχόμενη από το βασιλομεταξικό δικτατορικό καθεστώς.
Αναμφίβολα τα χρόνια αυτά ήταν περίοδος οργανωτικής ανάπτυξης του Συλλόγου, ο
οποίος αποκτά πλέον ιδιόκτητη στέγη για τις δραστηριότητές του στην οδό Ακαδημίας
(γραφεία, εντευκτήριο-λέσχη, βιβλιοθήκη, εστιατόριο που υφίσταται και σήμερα). Χρό-
νια που επισφραγίζονται με εντυπωσιακές παρεμβάσεις του στη δημιουργία σημαντι-
κών πρωτοποριακών κοινωνικών θεσμών, όπως το Ταμείο Υγείας Προσωπικού Εθνικής
Τραπέζης, ΤΥΠΕΤ (1930), ο Οικοδομικός Συνεταιρισμός για τη στέγαση εργαζομένων
στο προάστιο Φιλοθέη (1931) και η έκδοση της εφημερίδας Τραπεζιτική, ένα από τα
σημαντικότερα και μακροβιότερα συνδικαλιστικά φύλλα (1934 έως σήμερα). Τότε ακρι-
βώς (1934) θα αντιμετωπίσει αποφασιστικά, και θα αποτρέψει τελικά, την πρώτη μεγάλη
απειλή από το κράτος για τα ειδικά ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων. Βεβαίως,
τα επιτεύγματά αυτά δεν είναι άσχετα με τη συγκυρία, ότι στη Διοίκηση της Τράπεζας
βρίσκονται πάλι δύο σημαντικοί ηγέτες που προέρχονται από το προσωπικό, ο Ιωάννης
Δροσόπουλος και ο Αλέξανδρος Κοριζής, οι οποίοι διατηρούν μακροχρόνιες, άριστες
σχέσεις με τον Σύλλογο.
—37—

Η παγκόσμια οικονομική κρίση αρχίζει να πλήττει την Ελλάδα. Υπογραφή στην Άγκυρα της ελληνοτουρκικής συμφωνίας
1930 και του διμερούς συμφώνου φιλίας. Νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (1930-1932, υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου). Νό-
μοι για την προστασία μισθών-ημερομισθίων και σύστασης σώματος επιθεώρησης εργασίας. Α΄ Διαβαλκανική Διάσκεψη
στη Θεσσαλονίκη. 5ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά, της οποίας η έδρα μεταφέρεται από τον Πειραιά στην
Αθήνα −νέα διάσπαση του εργατικού κινήματος: οι αποχωρούντες ρεφορμιστές-σοσιαλιστές ιδρύουν την παράταξη των
Ανεξάρτητων Εργατικών Συνδικάτων. Η Ενωτική ΓΣΕΕ και η Εργατική Βοήθεια τίθενται εκτός νόμου.
Εκλογική επιτυχία των ναζί στη Γερμανία. Εκστρατεία ανυπακοής κατά της Μ. Βρετανίας στην Ινδία. Εξέγερση στην Κύπρο
υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα. Ίδρυση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements).
20 Ιανουαρίου. Στη Γενική Συνέλευση των μελών οι χαμηλόμισθοι υπάλληλοι καταθέτουν στη
Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ υπόμνημα επισημαίνοντας την οικονομική τους εξαθλίωση, αφού η Τράπεζα είχε
μειώσει δραστικά τις προαγωγές τους.
Μάρτιος. Πριν ακόμη το κράτος δημιουργήσει οργανισμό κοινωνικών ασφαλίσεων, με πρωτοβου-

λία στελεχών του ΣΥΕΤΕ ιδρύεται το Ταμείο Υγείας Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης (ΤΥΠΕΤ),
που στην πορεία αναδείχθηκε ως ένας από τους κορυφαίους κοινωνικούς θεσμούς παροχής υπηρε-
σιών υγείας και φαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα μας. Το ΤΥΠΕΤ θα λειτουργήσει ως αυτο-
διοίκητος από τους ασφαλισμένους εργαζομένους οργανισμός και τη διοίκησή του θα αναλάβουν
εκλεγμένοι υπάλληλοι, στελέχη της Τράπεζας και συνδικαλιστές. Ένα από τα πρώτα προβλήματα
που αντιμετώπισε αποτελεσματικά το ΤΥΠΕΤ τα επόμενα χρόνια ήταν η νοσηλεία σε σανατόρια
και ειδικά αναρρωτήρια των φυματικών υπαλλήλων. Υπόψη ότι μέχρι την Κατοχή, τα περισσότερα
ιδρυτικά μέλη του ΣΥΕΤΕ του 1917 τα βρίσκουμε να συμμετέχουν στα διοικητικά όργανα τόσο
του Συλλόγου όσο και του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού, του Ταμείου Υγείας και του Οικοδομι-
κού Συνεταιρισμού στη Φιλοθέη.
31 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες της 24ης Μαρτίου, αναδεικνύεται πρόεδρος στον ΣΥΕΤΕ ο
Θεόδωρος Πλούμος, με αντιπρόεδρο τον Μιχαήλ Μιχαλακάκο.
25 Ιουλίου. Η υπό τον Θεόδ. Πλούμο Διοικητική Επιτροπή του Συλλόγου παραιτείται, διαφωνώ-
ντας με την πολιτική της Διοίκησης της Τράπεζας να επιλεγούν, λόγω περιορισμένης έκτασης, λίγοι
και υψηλόβαθμοι υπάλληλοι ως δικαιούχοι των νέων κατοικιών που επρόκειτο να χτιστούν στον
οικισμό της Νέας Αλεξάνδρειας (Φιλοθέης).
13 Σεπτεμβρίου. Συγκροτείται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Δημήτριο Πετυχάκη

(1930-1932) και αντιπρόεδρο τον Αντώνιο Μυλωνάκο.
Επίσκεψη στην Αθήνα του Τούρκου πρωθυπουργού Ι. Ινονού. Με το ν. 5076 θεσπίζεται σύγχρονο πλαίσιο λειτουργίας
1931 των πιστωτικών ιδρυμάτων της χώρας. Η Τράπεζα της Ελλάδος αποσυνδέει τη δραχμή από τη βρετανική στερλίνα και τη
συνδέει με το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο διατηρεί ακόμη τη σχέση του με το χρυσό. Η κυπριακή εξέγερση με αίτημα την ένωση
με την Ελλάδα καταστέλλεται βίαια από την αγγλική Διοίκηση. 6ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά, χωρίς τη
συμμετοχή μελών των δύο οργανώσεων Ενωτική ΓΣΕΕ και Ανεξάρτητα Εργατικά Συνδικάτα. Ίδρυση της Εργατικής Εστίας.
Εισβολή των Ιαπώνων στην κινεζική Μαντζουρία. Η παγκόσμια οικονομική κρίση πλήττει την Ευρώπη και την Ιαπωνία.
Εγκατάλειψη του «κανόνα χρυσού» από τη Μ. Βρετανία και υποτίμηση της στερλίνας. Ανακήρυξη δημοκρατίας στην Ισπανία.
9 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες της 6ης Μαρτίου, επανεκλέγονται στη Διοίκηση του Συλλόγου
οι Δημ. Πετυχάκης και Αντ. Μυλωνάκος ως πρόεδρος και αντιπρόεδρος αντίστοιχα.
16 Μαρτίου. Η τριμελής «Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ επί της στέγης» (Αρ. Βεκιαρέλης, Πλ. Δελένδας
—38—
Η ΓΟΝΙΜΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1930-1939
και Ηλ. Χατζηδημητρίου) καλεί τα μέλη να εγγραφούν στον υπό σύσταση «Οικοδομικό Συνε-
ταιρισμό Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης εν Νέα Αλεξανδρεία» για να αποκτήσουν οικόπεδα στο
1931
συνοικισμό.
Ιούλιος. Με πρωτοβουλία του διοικητή της ΕΤΕ Ιωάννη Δροσόπουλου και τη συμβολή ανωτάτων
στελεχών και συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ ιδρύεται ο Οικοδομικός Συνεταιρισμός Υπαλλήλων Εθνικής
Τραπέζης εν Νέα Αλεξανδρεία (1931-1972), με πρώτο πρόεδρο του Διοικητικού του Συμβουλίου
τον Ιω. Δροσόπουλο και πρόεδρο του Εποπτικού Συμβουλίου τον υποδιοικητή Αλ. Κοριζή. Ο
Συνεταιρισμός των υπαλλήλων τα επόμενα χρόνια, με την αποφασιστική συνδρομή σπουδαίων αρ-
χιτεκτόνων και μηχανικών, όπως οι Δ. Πικιώνης, Α. Μεταξάς, Α. Κριεζής, Ν. Ζουμπουλίδης, Άγγ.
Σιάγας, Κιμ. Λάσκαρης, Γ. Κοντολέων, Κ. Παπαδάκης κ.ά., θα δημιουργήσει εκ του μηδενός το
όμορφο προάστιο Φιλοθέη για να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες μέρους του προσωπικού της
Τράπεζας.
16 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος αναλαμβάνει «αρωγός» στους διενεργηθέντες δημόσιους εράνους

υπέρ του Πατριωτικού Ιδρύματος Κοινωνικής Προνοίας και Αντιλήψεως (ΠΙΚΠΑ).
Κορύφωση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η χώρα εγκαταλείπει τον κανόνα χρυσού και κηρύσσει προσωρινό χρε-
1932 οστάσιο. Μετά την εκλογική αποτυχία και παραίτηση του Ελ. Βενιζέλου σχηματίζονται οι βραχύβιες κυβερνήσεις Αλ. Πα-
παναστασίου, Ελ. Βενιζέλου και Π. Τσαλδάρη. Ίδρυση του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος. Ψήφιση νόμου για τις κοινωνικές
ασφαλίσεις που στη συνέχεια δεν θα εφαρμοστεί. Διάταγμα για τα χρονικά όρια της εργασίας. Συγχώνευση της Τράπεζας
της Ανατολής με την Εθνική Τράπεζα. Ίδρυση του Συλλόγου Υπαλλήλων Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος. Απολύσεις και
μειώσεις μισθών των τραπεζοϋπαλλήλων, 1932-1933.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες εγκαταλείπουν τον κανόνα χρυσού. Το Συνέδριο της Λωζάννης αναστέλλει τις υποχρεώσεις της
Γερμανίας για καταβολή των πολεμικών αποζημιώσεων. Ο Φρ. Ρούζβελτ από το Δημοκρατικό Κόμμα εκλέγεται πρόεδρος
των ΗΠΑ. Αρχίζει η οικονομική άνοδος της Ιαπωνίας.
20 Φεβρουαρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζει να μπορούν να εγγράφονται στον

ΣΥΕΤΕ οι δακτυλογράφοι της ΕΤΕ, οι εργαζόμενοι στην Εθνική Κτηματική και οι εργαζόμενοι
στον Σύλλογο.
7 Μαρτίου. Νέα Διοικητική Επιτροπή στον ΣΥΕΤΕ με πρόεδρο τον Θεόδωρο Πλούμο και
αντιπρόεδρο τον Αντ. Μυλωνάκο.
30 Μαΐου. Συστήνεται επιτροπή του ΣΥΕΤΕ για τη μελέτη του νέου σχεδιαζόμενου οργανισμού
υπηρεσίας με πρότυπο τον ισχύοντα στην Τράπεζα της Ελλάδος, επειδή αρχίζει να δημιουργείται
διαφορά ως προς τις απολαβές και τα θεσμικά ζητήματα μεταξύ εργαζομένων στην ΕΤΕ και στην
κεντρική τράπεζα.
9 Ιουνίου. Συγκρότηση επιτροπής του Συλλόγου για την αναπροσαρμογή του μισθολογίου.
9 Αυγούστου. Θεσπίζεται νέος κανονισμός καταστήματος του ΣΥΕΤΕ, όπου εκτός από τα γραφεία
προβλέπεται η λειτουργία βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου, σχολών ξένων γλωσσών, εστιατορίου
«μετά κυλικείου», καθώς και αίθουσες για διαλέξεις, μουσικές, χορευτικές και ψυχαγωγικές εκδη-
λώσεις.
8 Σεπτεμβρίου. Η Λέσχη του ΣΥΕΤΕ ανοίγει για όλους τους εργαζόμενους στην Τράπεζα κι όχι
μόνον για τα μέλη του, ενώ μπορούν να «εστιάζονται» και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες Ελλάδος
και Εθνική Κτηματική. Επίσης τα μαθήματα ξένων γλωσσών επεκτείνονται και στους συγγενείς των
υπαλλήλων.
—39—
Οκτώβριος-Νοέμβριος. Εντείνονται οι πιέσεις του Συλλόγου προς τη Διοίκηση της Τράπεζας για
τις καθυστερήσεις στις προαγωγές των χαμηλόβαθμων υπαλλήλων.
1932
14 Δεκεμβρίου. Μετά την παραίτηση του Θεόδ. Πλούμου, νέα Διοικητική Επιτροπή του Συλλό-
γου με πρόεδρο τον Θωμά Θεμενάκη (1932-1933) και αντιπρόεδρο τον Α. Ανδρίτσο. Συνδικαλι-
στικές αντιπαραθέσεις με τη Διοίκηση της ΕΤΕ με αφορμή αιτήματα για αλλαγές στις προαγωγές
και στον κανονισμό του Ταμείου Συντάξεων. Μέχρι το τέλος του έτους, θα παραιτηθούν ορισμένα
μελη της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ.
20 Δεκεμβρίου. Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών, ο ΣΥΕΤΕ αποφασίζει την «εισ-
δοχήν των γραφέων» ως τακτικών μελών, που αποτέλεσε στη συνέχεια την προϋπόθεση για τη δυ-
νατότητα μετάταξής τους από το βοηθητικό στο κύριο προσωπικό της Τράπεζας. Την ίδια περίοδο
τίθεται για πρώτη φορά το ζήτημα της εξομοίωσης στις απολαβές με τους εργαζομένους της Τρά-
πεζας της Ελλάδος.
Μέσα στο έτος αρχίζει να λειτουργεί το πρώτο ιατρείο του ΤΥΠΕΤ σε χώρο του Κεντρικού Κα-
ταστήματος της ΕΤΕ. Τα επόμενα χρόνια μέχρι τον Πόλεμο θα αποκτήσουν ιατρεία του ΤΥΠΕΤ
οι μονάδες Μητροπόλεως, Πειραιά και Γ΄ Σεπτεμβρίου, καθώς και η Κοινότητα της Φιλοθέης.
Ένατη κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου και δολοφονική απόπειρα κατά της ζωής του στη Θεσσαλονίκη. Ελληνοτουρκικό Σύμφω-
1933 νο Συνεννόησης. Εκλογές και αποτυχημένο κίνημα Ν. Πλαστήρα της 6ης Μαρτίου. Κυβέρνηση Π. Τσαλδάρη (1933-1935),
διώξεις δημοκρατικών αξιωματικών και ανατροπή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Βενιζέλου. Ίδρυση του Συνδέσμου
Υπαλλήλων Τραπεζών, Ανωνύμων Εταιρειών και Γραφέων που θα συνεργαστεί με την Ενωτική ΓΣΕΕ. Αντιδράσεις των τραπε-
ζοϋπαλλήλων κατά των κυβερνητικών σχεδίων ενοποίησης-συγχώνευσης τραπεζών, απολύσεων και μειώσεων των μισθών.
Εκλογική κυριαρχία των ναζί στη Γερμανία –ο Χίτλερ γίνεται καγκελάριος,. Εμπρησμός του Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, μαζικές
διώξεις κομμουνιστών και σοσιαλιστών. Η Γερμανία εγκαταλείπει την Κοινωνία των Εθνών. Αντιφασιστικό συνέδριο στο
Παρίσι. Οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν τον κανόνα χρυσού, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Φρ. Ρούζβελτ εφαρμόζει την πολιτική του New
Deal (1933-1936) για τη βιομηχανία, την απασχόληση και τη γεωργία.
19 Ιανουαρίου. Ο Σύλλογος καταθέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας υπόμνημα για σειρά επαγγελ-
ματικών και οικονομικών θεμάτων, μεταξύ των οποίων και συμπλήρωση «πλήρους μισθού ως δώρου
Χριστουγέννων» στους χαμηλόμισθους υπαλλήλους (δεν έγινε αποδεκτό από τη Διοίκηση).
6 Φεβρουαρίου. Παρουσία του Ιω. Δροσόπουλου και του Αλ. Κοριζή, συνδικαλιστών του ΣΥΕ-
ΤΕ, οικιστών και υπαλλήλων, τίθεται ο θεμέλιος λίθος για την κατασκευή των πρώτων εκατό κατοι-
κιών στο προάστιο Νέα Αλεξάνδρεια (Φιλοθέη).
Ο ΣΥΕΤΕ διεκδικεί να εκπροσωπείται από τον εκλεγμένο πρόεδρό του στα διοικητικά συμβούλια
των ταμείων Συντάξεων, Αυτασφαλείας και Υγείας, ώστε να υπάρχει η σύνδεση, η ενημέρωση και η
κατάλληλη παρέμβασή του στους ασφαλιστικούς οργανισμούς του προσωπικού.
10 Απριλίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, επανεκλέγεται πρόεδρος, για τρίτη θητεία, ο
Θεόδωρος Πλούμος (1933-1934) με αντιπρόεδρο τον Εμμανουήλ Καρύδη.
Ιούλιος. Μετά από γραπτές διαμαρτυρίες πολλών μελών σχετικά με την οικονομική τους εξαθλίωση
μετά την κρίση, η Διοικητική Επιτροπή του Συλλόγου κάνει διάβημα στη Διοίκηση της Τράπεζας
για οικονομική ενίσχυση του προσωπικού και για νέα επωφελή ρύθμιση των δανείων τους.
Νέες τροπολογίες, επί το δημοκρατικότερο, στο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ.
Σεπτέμβριος. Ίδρυση του Συνδέσμου Συνταξιούχων Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος
(ΣΣΥΕΤΕ).
—40—
Υπογραφή στην Αθήνα του Βαλκανικού Συμφώνου Συνεννόησης μεταξύ Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Ρουμανίας και Τουρ-
1934 κίας. Επανεκλογή του Αλ. Ζαΐμη στη θέση του προέδρου της Δημοκρατίας. Η Βουλή μεταφέρεται στο κτήριο των παλαι-
ών ανακτόρων στην Πλατεία Συντάγματος. Αιματηρές εργατικές διαδηλώσεις στην Καλαμάτα στις 9 Μαΐου με 7 νεκρούς
εργάτες και πολλούς τραυματίες. Τα Ανεξάρτητα Εργατικά Συνδικάτα των σοσιαλιστών-ρεφορμιστών μετονομάζονται σε
Πανελλαδική Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας (1934-1937). 7ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά, στο οποίο
αποφασίζεται η ενοποίηση όλου του συνδικαλιστικού δυναμικού της χώρας· το ενιαίο μέτωπο εργαζομένων όμως δεν θα
πραγματοποιηθεί αφού λειτουργούν παράλληλα τρεις συνομοσπονδίες: ΓΣΕΕ, Ενωτική ΓΣΕΕ και Πανελλαδική Γενική Συνο-
μοσπονδία Εργασίας. Γεν. γραμματέας της ΓΣΕΕ ο Ιω. Καλομοίρης (1934-1936). Νόμος 6298 περί κοινωνικών ασφαλίσεων.
Πρώτη φορά ψηφίζουν οι γυναίκες στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου (μέχρι το 1956 δεν έχουν δικαιώματα
εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε βουλευτικές εκλογές). Ανεπιτυχής προσπάθεια δημιουργίας ομοσπονδίας τραπεζικών υπαλλή-
λων. Ολοκλήρωση της κατασκευής του κτηρίου του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών στην οδό Σοφοκλέους.
Ο Χίτλερ αρχηγός (φύρερ) του γερμανικού κράτους-Έως το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πάνω από το 90% των
μελών του εργατικού κινήματος στη Γερμανία θα έχει φυλακιστεί ή εξουδετερωθεί. Φασιστικό πραξικόπημα και δολοφονία
του Ντόλφους στην Αυστρία. Συγκρότηση λαϊκών μετώπων σε Γαλλία και Ισπανία. Η ΕΣΣΔ γίνεται δεκτή στην Κοινωνία των
Εθνών. Ξεκινά η «Μεγάλη πορεία» των κινέζων κομμουνιστών του Μάο τσε Τουνγκ.
17 Μαρτίου. Εκλογή, από τις αρχαιρεσίες της 15ης Μαρτίου, νέας Διοικητικής Επιτροπής του
ΣΥΕΤΕ με πρόεδρο τον αντιβενιζελικό Κωνσταντίνο Στ. Μαλαματιανό (1934-1936) και αντιπρό-
εδρο τον Βασίλειο Λεονάρδο. Το νέο διοικητικό σχήμα θα ξεκινήσει ένα σημαντικό έργο αναδιορ-
γάνωσης του Συλλόγου.
8 Απριλίου. Ο πρόεδρος του Συλλόγου, Κ. Μαλαματιανός, εκλέγεται πρώτος πρόεδρος της νεο-
σύστατης Κοινότητας Νέας Αλεξάνδρειας (Φιλοθέη), με αντιπρόεδρο τον Β. Λεονάρδο, θέση που
θα διατηρήσει μέχρι το 1942, ενώ το ίδιο έτος ο Β. Λεονάρδος θα αναλάβει πρόεδρος του Δ.Σ. του
Οικοδομικού Συνεταιρισμού για εννέα χρόνια (1942-1951).
Απρίλιος. Με αφορμή σχέδιο της κυβέρνησης Τσαλδάρη για ενοποίηση των υφιστάμενων ασφαλι-
στικών οργανισμών και ένταξή τους σε ενιαίο φορέα, με τον βάσιμο κίνδυνο να υποβαθμιστεί η κοι-
νωνική ασφάλιση των εργαζομένων σε χώρους που είχαν επιτύχει ικανοποιητικό επίπεδο παροχών,
συγκροτείται επιτροπή εργατοϋπαλλήλων και με μπροστάρη τον ΣΥΕΤΕ απειλούνται απεργιακές
κινητοποιήσεις. Τελικά, τον Ιούνιο, η «εξέγερση» σύσσωμου του προσωπικού των ενδιαφερόμενων
κλάδων, με την υποστήριξη του ΕΚΑ, απέτρεψε την εφαρμογή των κυβερνητικών σχεδίων περί
συγχωνεύσεως των ασφαλιστικών ταμείων. Ο νόμος 6298 «Περί κοινωνικών Ασφαλίσεων», που θα
δημοσιευθεί τον Οκτώβριο, θα εξαιρεί από την εφαρμογή του «πάντα τα υφιστάμενα προ της δημο-
σιεύσεως του παρόντος νόμου οιασδήποτε μορφής ταμεία…). Ήταν η πρώτη σοβαρή απειλή για τα
υφιστάμενα ειδικά ταμεία των εργαζομένων. Την ίδια εποχή ο Σύλλογος προχωρά στη δημιουργία
επιτροπής μελέτης των Ταμείων Αυτασφαλείας, Υγείας και Συντάξεων, καθώς και του οργανισμού
υπηρεσίας· επίσης επιτροπής σχέσεων, εξυπηρέτησης των συναδέλφων κ.ά.
25 Ιουνίου. Η Δ.Ε. του Συλλόγου εγκρίνει τον «Οργανισμό λειτουργίας του υπό τον ΣΥΕΤΕ εκδι-
δομένου περιοδικού» (πρόκειται για το φύλλο Τραπεζιτική, βλ. παρακάτω).
Ιούλιος. Νέα αποτυχημένη προσπάθεια δημιουργίας δευτεροβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης

των τραπεζοϋπαλλήλων.
Σεπτέμβριος. Ως τακτικά μέλη του ΣΥΕΤΕ μπορούν να εγγραφούν πλέον όλοι οι υπάλληλοι της
ΕΤΕ από το βαθμό γραφέα Δ΄ και πάνω, εκτός από τις δακτυλογράφους, τους εισπράκτορες και του
κλητήρες που είχαν άλλωστε ξεχωριστούς συλλόγους. Ως έκτακτα μέλη έχουν τη δυνατότητα εγγρα-
φής στον Σύλλογο οι προσωρινοί υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι στην Εθνική Κτηματική Τράπεζα.
17 Σεπτεμβρίου. Ίδρυση του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Τραπέζης Αθηνών (ΣΥΤΑ, 1934-1979), με
—41—
τυπική έγκριση του Πρωτοδικείου Αθηνών στις 4 Οκτωβρίου. Λίγο αργότερα ο ΣΥΕΤΕ θα χαιρε-
τίσει την ίδρυση του ΣΥΤΑ, επισημαίνοντας ότι η προσπάθεια αυτή «έχει όλως ιδιαιτέραν σημασίαν
1934
διά την οργάνωσιν της τάξεώς μας» και ότι είναι «αξιομίμητον παράδειγμα και εις τους συναδέλφους
των άλλων τραπεζών, οι οποίοι παραμένουν ανοργάνωτοι».
11 Οκτωβρίου. Η Δ.Ε. του Συλλόγου εγκρίνει νέον «Οργανισμό λειτουργίας Σχολής Ξένων Γλωσ-
σών» (αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά).
Οκτώβριος. Ξεκινά η έκδοση της εφημερίδας του ΣΥΕΤΕ Τραπεζιτική, το μακροβιότερο συνδικα-
λιστικό φύλλο στη χώρα μας μέχρι σήμερα, σε δύο μορφές στην αρχή: ως μηνιαίο συνδικαλιστικό
όργανο (συλλογικό δελτίο) και ως οικονομικό φύλλο, που φιλοδοξεί να αναδειχθεί όργανο «όχι
στενώς μόνον του Συλλόγου μας, αλλά γενικώτερον της τάξεως των τραπεζικών». Πρώτη συντα-
κτική επιτροπή οι Πλ. Δελένδας, Σ. Ηλιόπουλος, Β. Κυριακόπουλος (μετέπειτα υποδιοικητής και
διοικητής της ΕΤΕ), Κ. Μαλαματιανός, Μ. Μιχαλακάκος με διευθυντή σύνταξης τον Δημήτριο
Σαγκριώτη (1934-1942).
6 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος καταθέτει υπόμνημα στην Τράπεζα με διάφορα αιτήματα όπως μετα-
τάξεις γραφέων, μονιμοποίηση προσωρινών υπαλλήλων με εξετάσεις, προαγωγές, οικονομική ενί-
σχυση δράσεων του ΣΥΕΤΕ κ.ά.
Νοέμβριος. Το πρώτο φύλλο της Τραπεζιτικής αποσπά ευνοϊκά σχόλια από προσωπικότητες της
πολιτικής, του πνεύματος και της οικονομίας, όπως ο πρωθυπουργός Π. Τσαλδάρης, ο πρόεδρος
της Γερουσίας Στ. Γονατάς, οι πολιτικοί αρχηγοί Αλ. Παπαναστασίου, Α. Μιχαλακόπουλος, Α.
Μυλωνάς, Ι. Σοφιανόπουλος, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Εμμ. Τσουδερός, ο διοικητής
της Ιονικής Θ. Λεκατσάς, ο γεν. διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Ι. Ηλιάσκος, ο υποδιοικητής της
Αγροτικής Γ. Τρακάκης, ο γραμματέας της ΓΣΕΕ Γ. Λάσκαρης, αλλά και από συνδικαλιστικές
οργανώσεις του κλάδου.
1 Δεκεμβρίου. Για την ενημέρωση των συναδέλφων του δικτύου και κυρίως της περιφέρειας, αρ-
χίζει να λειτουργεί στον ΣΥΕΤΕ «Γραφείον εξυπηρετήσεως συναδέλφων των υποκαταστημάτων»,
που λίγο αργότερα θα εξελιχθεί σε «Επιμελητεία υποκαταστημάτων», με επικεφαλής τον επιμελητή
Νικόλαο Μπαστουνόπουλο.
Αποτυχία του αντιμοναρχικού, φιλοβενιζελικού στρατιωτικού κινήματος της 1ης Μαρτίου. Ο Ελ. Βενιζέλος αναχωρεί στο
1935 Παρίσι. Επιτροπή για την αναθεώρηση του συντάγματος. Μεγάλη νίκη στις εκλογές της 9ης Ιουνίου του Συνασπισμού των
Π. Τσαδάρη-Γ. Κονδύλη. Αυξανόμενη η δύναμη του ΚΚΕ. Εκκαθαρίσεις βενιζελικών από το στρατό, την εκκλησία, τη δικαι-
οσύνη και την εκπαίδευση. Πραξικόπημα των Γ. Κονδύλη και Αλ. Παπάγου ανατρέπει την κυβέρνηση Π. Τσαλδάρη και με
νόθο δημοψήφισμα επαναφέρει τη βασιλεία. Παλινόρθωση Γεωργίου Β΄. Αναμόρφωση της νομοθεσίας για τις συλλογικές
διαφορές και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Κυβέρνηση Κ. Δεμερτζή (1935-1936).
Υπογραφή γαλλοϊταλικής συμφωνίας. Εκστρατεία της φασιστικής Ιταλίας και κατάκτηση της Αιθιοπίας. Αρχίζει ο επανε-
ξοπλισμός της Γερμανίας κατά παράβαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Νόμοι της Νυρεμβέργης: υιοθετείται ως εθνική
γερμανική σημαία η σβάστικα και οι Γερμανοί Εβραίοι στερούνται την ιθαγένεια. Σταχανοφικό κίνημα στην ΕΣΣΔ.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος σε κύριο άρθρο στην Τραπεζιτική επισημαίνει την ανάγκη δημιουργίας
ομοσπονδίας τραπεζοϋπαλλήλων, ετοιμάζει μάλιστα σχέδιο καταστατικού της δευτεροβάθμιας συν-
δικαλιστικής οργάνωσης, τονίζοντας ότι «το έδαφος ωρίμασεν επαρκώς, αφού το προσωπικόν των
μεγαλυτέρων εν Ελλάδι τραπεζών είναι ήδη οργανωμένον πρωτοβαθμίως…».
24 Φεβρουαρίου. Εγκαινιάζονται τα λαϊκά ιατρεία του Εργατικού Κέντρου Αθηνών (ΕΚΑ) που
έγιναν με την οικονομική ενίσχυση της Εθνικής Τράπεζας. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ στην
ομιλία του τονίζει ότι «τα εργατικά ιατρεία αποτελούν κοινωνικόν έργον μεγίστης σπουδαιότητος.
—42—
Διότι η υγιεινή θέσις του εργαζομένου κόσμου της χώρας μας ευρίσκεται εις τόσον χαμηλόν επίπε-
δον ώστε η εξαθλίωσις αύτη να μας υποτιμά και ως άτομα και ως κοινωνίαν…».
1935
7 Μαρτίου. Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών τροποποιείται το καταστατικό του
ΣΥΕΤΕ ως προς τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες της Διοικητικής Επιτροπής, των συμβούλων και
επιμελητών. Το Συμβούλιο γίνεται 15μελές, συμπεριλαμβάνοντας έξι Επιμελητείες: 1) επαγγελμα-
τικών συμφερόντων, 2) εξωτερικών σχέσεων, 3) υποκαταστημάτων, 4) μορφώσεως, 5) καταστήματος
και ψυχαγωγίας, 6) γραφείου. Επίσης, η τακτική Γενική Συνέλευση των μελών θα γίνεται μία φορά
το χρόνο. Οι τροποποιήσεις θα εγκριθούν από το Πρωτοδικείο Αθηνών στις 23 Ιουνίου και λίγο
αργότερα θα κυκλοφορήσει νέα έκδοση του ισχύοντος καταστατικού.
14 Μαρτίου. Νέα εκλεγμένη Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ με πρόεδρο ξανά τον Κων. Μαλαματιανό και
αντιπρόεδρο τον Σωκράτη Σουλιώτη, η οποία την ίδια μέρα εκδίδει ψήφισμα συμπαράστασης στη
βασιλική κυβέρνηση «διά την περίλαμπρον νίκην αυτής κατά του τελευταίου στασιαστικού κινήμα-
τος…».
Μάρτιος-Απρίλιος. Αντίδραση του ΣΥΕΤΕ στις εκκαθαρίσεις βενιζελικών και δημοκρατικών

υπαλλήλων στις τράπεζες, ενώ υποστηρίζει και τον έρανο υπέρ των θυμάτων του κινήματος. Επίσης,
συμμετέχει στους εράνους υπέρ του Εθνικού Στόλου και της Πολεμικής Αεροπορίας.
Αύγουστος. Η πρώτη περιοδεία σε μονάδες της ΕΤΕ στην επαρχία από το μέλος της Διοικητικής
Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ Νικ. Μπαστουνόπουλο, ο οποίος συναντήθηκε με συναδέλφους στην Ανα-
τολική-Δυτική Μακεδονία και τη Θράκη. Αναλαμβάνει αρχισυντάκτης-υπεύθυνος ύλης της Τραπε-
ζιτικής ο Αλέξανδρος Χάμψας (1935-1938).
Σεπτέμβριος. Ο Σύλλογος μέσα από την Τραπεζιτική απευθύνει έκκληση για ειρήνη με αφορμή την
ιταλική εισβολή στην Αβησσυνία (Αιθιοπία).
Οκτώβριος. Ο Σύλλογος παραχωρεί χώρο στο κατάστημά του για τη στέγαση της Ένωσης Φιλά-
θλων ΕΤΕ-ΕΚΤΕ και Αγροτικής (ΕΦΕΤ).
Νοέμβριος. Η Διοίκηση του Συλλόγου αρχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρά τα προβλήματα του κα-
τώτερου προσωπικού, όπως η προσωρινότητα των γραφέων και τα θέματα των εισπρακτόρων. Τον
επόμενο μήνα, με παρέμβαση του ΣΥΕΤΕ θα δοθούν από την Τράπεζα έκτακτα βοηθήματα σε
υπολογιστές, βοηθούς, γραφείς και κλητήρες. Ακόμη, ο Σύλλογος θέτει το ζήτημα της επαγγελμα-
τικής επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης του προσωπικού και σε συνεργασία της ΕΤΕ με την Πά-
ντειο Σχολή οργανώνονται μαθήματα οικονομίας και λογιστικής τις απογευματινές ώρες. Επίσης,
η Διοικητική Επιτροπή αποφασίζει να αναρτώνται στη Λέσχη του Συλλόγου οι φωτογραφίες των
προέδρων του ΣΥΕΤΕ μετά τη συνταξιοδότησή τους από την Τράπεζα.
Ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός διευρύνεται και αποκτά συνεταίρους από τους εργαζομένους στις
τράπεζες Ελλάδος και Εθνική Κτηματική.
Συγχώνευση του Ταμείου Συντάξεων Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ανατολής στο αντίστοιχο Τα-
μείο Συντάξεων του προσωπικού της ΕΤΕ.
Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα μεταξύ Φιλελευθέρων και Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ). Το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Θ.
1936 Σοφούλη αναδεικνύεται πρώτο στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου με απλή αναλογική, αλλά δεν καταφέρνει να συγκροτήσει
κυβέρνηση. Θάνατος Ελ. Βενιζέλου στο Παρίσι. Θάνατος των πολιτικών Γ. Κονδύλη, Αλ. Ζαΐμη και Π. Τσαλδάρη. Νέα κυβέρ-
νηση Γ. Δεμερτζή με αντιπρόεδρο και υπουργό Στρατιωτικών τον Ιω. Μεταξά, ο οποίος διαδέχεται τον αιφνιδίως αποθανό-
ντα Κ. Δεμερτζή στην Προεδρία της κυβέρνησης. Γενίκευση της οκτάωρης εργασίας. Αιματηρά επεισόδια με νεκρούς στις
εργατικές διαδηλώσεις της Θεσσαλονίκης τον Μάιο. Προσπάθεια ενοποίησης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος:
—43—
κοινή προκήρυξη και των τριών κυρίαρχων παρατάξεων για πανελλαδική απεργία στις 5 Αυγούστου κατά της αντεργατικής
1936 επίθεσης της κυβέρνησης Μεταξά και για την προάσπιση των ασφαλιστικών ταμείων. Στις 4 Αυγούστου ο Ιω. Μεταξάς
επιβάλλει με στρατιωτικό νόμο τη δικτατορία του (1936-1941). Υφυπουργός Εργασίας ο τ. γεν. γραμματέας της ΓΣΕΕ Αρ.
Δημητράτος. Καταδίωξη-φυλακίσεις των αριστερών πολιτών. Διάλυση νεανικών οργανώσεων, ίδρυση της καθεστωτικής
Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ). Καθαίρεση της εκλεγμένης διοίκησης της ΓΣΕΕ –διορισμός ως γεν. γραμματέα της
του Χρ. Χαρισιάδη (1936-1937). Χρηματοδότηση του καθεστωτικού συνδικαλισμού. Διώξεις συνεπών και αγωνιστών
συνδικαλιστών, τοποθέτηση καθεστωτικών εργατικών στελεχών και διάθεση κεφαλαίων για τη στέγαση επαγγελματικών
οργανώσεων. Διάλυση των συνδικαλιστικών οργανώσεων των δημοσίων υπαλλήλων. Θέσπιση πιστοποιητικού κοινωνικών
φρονημάτων. Θάνατος Αλ. Παπαναστασίου.
Επίδειξη γοήτρου του χιτλερικού καθεστώτος στους Ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου. Εκλογική νίκη των Λαϊκών Μετώ-
πων στη Γαλλία και στην Ισπανία –ανταρσία του στρατηγού Φράνκο, αρχή του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939),
μάχη της Μαδρίτης, ίδρυση των Διεθνών Ταξιαρχιών. Αναγνώριση του Φράνκο από τη Γερμανία. Νέο σύνταγμα στην ΕΣΣΔ.
Εκτεταμένες πολιτικές εκκαθαρίσεις (1936-1938) από τον Ι. Στάλιν. Επανεκλογή προέδρου Ρούζβελτ στις ΗΠΑ. Γερμανοϊ-
ταλικός Άξονας.
3 Φεβρουαρίου. Μετά από αρχαιρεσίες στις 30 Ιανουαρίου (ψήφισαν 349 μέλη), εκλέγεται νέα
Διοικητική Επιτροπή στον ΣΥΕΤΕ με πρόεδρο τον Νικόλαο Δημ. Δρεπανόπουλο, αντιπρόεδρο
τον Ηλία Κουμετάκη και εντεταλμένο σύμβουλο τον Γρηγόριο Ρίτσο. Διατυπώνονται από μέλη του
Συλλόγου και συνδικαλιστές οι πρώτοι προβληματισμοί για ανανέωση προσώπων στην Διοίκηση
του Συλλόγου, στροφή προς τα προβλήματα των εργαζομένων στην ΕΤΕ και «τόνωση του πνεύμα-
τος της συλλογικής και συναδελφικής αλληλεγγύης». Στη νέα διευθύνουσα επιτροπή της Τραπεζιτικής
συμμετέχουν οι Ν. Δρεπανόπουλος, Αρ. Βεκιαρέλης, Γερ. Μοσχόπουλος, Ηλ. Κουμετάκης και
Ιω. Οικονομίδης. Στις 16 Μαρτίου η Δ.Ε. του Συλλόγου θα εγκρίνει και τον νέο οργανισμό της
εφημερίδας.
4 και 18 Μαρτίου. «Συλλογικαί ημέραι» −συγκέντρωση των μελών στα γραφεία του Συλλόγου για
ανταλλαγή απόψεων και άμεση ενημέρωση από τη Διοικητική Επιτροπή.
1 Απριλίου. Στη συνάντηση των μελών του ΣΥΕΤΕ στην «Γ΄Συλλογική Ημέρα», με αφορμή τη
συζήτηση για τη φυσιογνωμία της Τραπεζιτικής, επαναδιατυπώνεται η ανάγκη «επιτεύξεως μιας συνο-
μοσπονδίας των τραπεζικών υπαλλήλων».
22 Απριλίου. Μετά από πιέσεις των χαμηλόβαθμων υπαλλήλων, που αντιμετωπίζουν σοβαρά οι-
κονομικά προβλήματα, συγκαλείται έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών που εγκρίνει ψήφισμα
σχετικά με τις προαγωγές και την οικονομική τους αναβάθμιση.
6 Μαΐου. Παραίτηση του προέδρου του ΣΥΕΤΕ Νικ. Δρεπανόπουλου για «λόγους υγείας και σο-
βαρών ατομικών ασχολιών», μετά από αντιπαράθεσή του με τους χαμηλόβαθμους υπαλλήλους που
απαιτούσαν από τον Σύλλογο πιο διεκδικητική πολιτική για να αντιμετωπίσουν το οικονομικό τους
αδιέξοδο. Για το υπόλοιπο διάστημα, χρέη προέδρου εκτελεί ο αντιπρόεδρος Ηλίας Γ. Κουμε-
τάκης (1936-1937) «προς τακτοποίησιν εκκρεμών τινων ζητημάτων». Αλλαγές και στη συντακτική
ομάδα της Τραπεζιτικής.
Μάιος. Η Κοινότητα της Νέας Αλεξάνδρειας μετονομάζεται σε Κοινότητα Φιλοθέης.
Ιούνιος. Ανοίγει το νέο πρατήριο τροφίμων του Συνεταιρισμού στην Αθήνα, στην οδό Εμμ. Μπε-
νάκη 18.
Ιούλιος. Νέα ενωτική προσπάθεια για τη δημιουργία δευτεροβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνω-

σης στους τραπεζοϋπαλλήλους υπονομεύεται από τον ΣΥΕΤΕ με το αιτιολογικό ότι «δεν υπάρχει σύμ-
πτωσις συμφερόντων». Η ΕΦΕΤ οργανώνει πολυήμερη εκδρομή σε Βενετία, Μόναχο, Λειψία και Βε-
ρολίνο για την παρακολούθηση των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου.
—44—
7 Αυγούστου. Ο υποδιοικητής Αλ. Κοριζής αναλαμβάνει υπουργός Κρατικής Υγιεινής & Αντιλή-
ψεως (1936-1939). Ο ΣΥΕΤΕ χαιρετίζει το γεγονός.
1936
Οκτώβριος. Με αφορμή τη διεξαγωγή στην Αθήνα του Διεθνούς Συνεδρίου Στατιστικής, η Τρα-
πεζιτική αφιερώνει ολόκληρο τεύχος, στο οποίο περιλαμβάνονται συνεντεύξεις και άρθρα ξένων και
Ελλήνων επιστημόνων.
15 Οκτωβρίου. Παραίτηση και των υπολοίπων μελών της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ. Ο
Σύλλογος «ακέφαλος», αδυναμία σύγκλησης Γενικής Συνέλευσης των μελών στους επόμενους μήνες.
22 Νοεμβρίου. Τα γραφεία του Συλλόγου και της Τραπεζιτικής μεταφέρονται σε νοικιασμένο κτή-
ριο επί της οδού Αμερικής 19.
Νοέμβριος. Ο πρώην πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του ΣΥΕΤΕ Κων. Μαλαματιανός τοποθετεί-
ται μέλος του Ανωτάτου Οικονομικού Συμβουλίου.
Μετά την επιβολή του καθεστώτος Μεταξά, τα επόμενα χρόνια παρατηρούμε σταδιακά μια αδια-
φορία των μελών του Συλλόγου για συμμετοχή. Η απομαζικοποίηση αυτή θα επισημαίνεται κι από
τους ίδιους τους συνδικαλιστές, ενώ η αρθρογραφία της Τραπεζιτικής θα εστιάζει περισσότερο σε
θέματα οικονομικά, τραπεζικά, τεχνικά και λιγότερο σε συνδικαλιστικά.
Αποτυχημένη προσπάθεια πολιτικών για την ανατροπή της δικτατορίας Μεταξά. Ρύθμιση αγροτικών χρεών. Έναρξη λει-
1937 τουργίας του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ). Σύσταση Γραφείων Εργασίας στις μεγάλες πόλεις. Πανελλαδικό
Συνέδριο-παρωδία της καθεστωτικής ΓΣΕΕ, αυτοαποκαλούμενο 8ο και οργανωμένο από το καθεστώς Μεταξά (γεν. γραμ-
ματέας της ΓΣΕΕ ο υφυπουργός Εργασίας Αρ. Δημητράτος, 1937-1941). Οι διορισμένοι ηγέτες της ΓΣΕΕ και των εργατικών
κέντρων ανακηρύσσουν το δικτάτορα «Πρώτο Εργάτη της Ελλάδος». Η 1η Μαΐου καθιερώνεται «ημέρα εορτασμού της
εργασίας». Συγχώνευση της Πανελλαδικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας με την καθεστωτική ΓΣΕΕ. Παγιοποίηση της
κρατικής παρεμβατικότητας στην οργάνωση και λειτουργία του συνδικαλιστικού κινήματος. Ίδρυση του Εθνικού Παντραπε-
ζικού Συλλόγου (1937-1969), στον οποίο εντάσσονται όσοι τραπεζοϋπάλληλοι δεν έχουν συστήσει σωματείο στην τράπεζά
τους. Ίδρυση της Τράπεζας του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (από το 1966 Γενική Τράπεζα) και της Τράπεζας Β. Καραβασίλη.
Η Ιταλία αποχωρεί από την Κοινωνία των Εθνών. Βομβαρδισμός της Γκουέρνικα στην Ισπανία. Πτώση της κυβέρνησης του
Λ. Μπλουμ στη Γαλλία. Β΄ Σινοϊαπωνικός πόλεμος (1937-1945), οι Ιάπωνες καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος της Κίνας.
19 Μαρτίου. Εκλογές και νέα (βραχύχρονη) Διοικητική Επιτροπή στον Σύλλογο με πρόεδρο τον
Ιωάννη Κ. Καπέτη, αντιπρόεδρο τον Κωνσταντίνο Ιατρού και εντεταλμένο σύμβουλο τον Ιωάννη
Χαρίση. Μετά από παραιτήσεις του εντεταλμένου συμβούλου και ενός μέλους, αλλά και του προέ-
δρου Ιω. Καπέτη στις 10 Μαΐου, θα διεξαχθούν ξανά αρχαιρεσίες για νέα Διοίκηση.
17 Μαΐου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ. Την επομένη συγκροτείται η νέα Διοικητική Επιτροπή με
πρόεδρο τον Παναγιώτη Γερ. Λυκιαρδόπουλο (1937-1940), αντιπρόεδρο τον Αλ. Λιβαδέα (πα-
ραιτήθηκε τον Ιούλιο και αντικαταστάθηκε από τον Δημ. Σταματιάδη) και εντεταλμένο σύμβουλο
τον Γρηγόριο Ρίτσο. Νέα επιτροπή στην Τραπεζιτική: Ιω. Καπέτης, Π. Λυκιαρδόπουλος, Δ. Σταμα-
τιάδης, Στ. Ηλιόπουλος, Γ. Στεφόπουλος, Αρ. Βεκιαρέλης.
30 Ιουνίου. Υπογράφεται, μεταξύ Κυβέρνησης, Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, ΓΣΕΕ και Συνο-
μοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων, η συλλογική σύμβαση των τραπεζοϋπαλλήλων η οποία ορίζει
κλιμακωτά κατώτατα όρια μισθών σε κάθε κλάδο βάσει των χρόνων υπηρεσίας.
Ιούνιος. Η Διοίκηση της Τράπεζας παραδίδει στην ΕΦΕΤ τη λειτουργία, οργάνωση και εποπτεία
του νεοδημιουργηθέντος Ινστιτούτου Φυσικής Αγωγής στο Κεντρικό Κατάστημα.
—45—
Ιούλιος. Ο Σύλλογος υποστηρίζει την ίδρυση του Ανεμοπορικού Ομίλου Εθνικής Τραπέζης, στον
οποίο παρέχει στέγαση στα γραφεία του. Επίσης, διαθέτει 50 χιλιάδες δρχ. στην Πολεμική Αερο-
1937
πορία «προς ενίσχυσιν των αεροπορικών δυνάμεων της χώρας».
2 Αυγούστου. Ο Ιωάννης Αρβανίτης, διευθυντής της ΕΤΕ και τ. αντιπρόεδρος του ΣΥΕΤΕ (το
1928) αναλαμβάνει υπουργός Εθνικής Οικονομίας.
9 Αυγούστου. Ο ΣΥΕΤΕ, με τη συναίνεση και των δύο άλλων συλλόγων (Εργαζομένων Γυναικών
και Εισπρακτόρων-Κλητήρων), εκδίδει εγκύκλιο και προκηρύσσει έρανο μεταξύ του προσωπικού
για τον εορτασμό των 50 χρόνων υπηρεσίας στην Τράπεζα (χρυσό ιωβηλαίο) του διοικητή Ιω. Δρο-
σόπουλου. Την ίδια εποχή η Διοίκηση του Συλλόγου επισκέπτεται και συγχαίρει τον νέο υπουργό
Εθνικής Οικονομίας Ιωάννη Αρβανίτη, διευθυντή της ΕΤΕ.
18 Νοεμβρίου. Οι τρεις σύλλογοι του προσωπικού συγκαλούν κοινή Γενική Συνέλευση των ερ-
γαζομένων για να τιμηθεί το ιωβηλαίο (50 χρόνια) στην Τράπεζα του διοικητή Ιω. Δροσόπουλου.
Αποφασίζεται η προσφορά στον τιμώμενο αρχαϊκού αμφορέα και λευκώματος με τις υπογραφές
όλων των εργαζομένων. Επίσης, το συγκεντρωμένο από τον σχετικό έρανο ποσό να διατεθεί σε
υποτροφία υπαλλήλου για σπουδές στο εξωτερικό.
Δεκέμβριος. Μετά από παρεμβάσεις του Συλλόγου επιλύεται από την Τράπεζα το μακροχρόνιο
πρόβλημα των γραφέων, ώστε να μετατάσσονται άνευ εξετάσεων στο κύριο προσωπικό. Ακόμη,
μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις, η Τράπεζα δίνει οικονομική ενίσχυση στο προσωπικό, ιδιαίτερα
στους χαμηλόμισθους, για τις γιορτές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς.
Στη διάρκεια του 1937 ο ΣΥΕΤΕ θα εκδώσει δύο ειδικά τεύχη της Τραπεζιτικής ως τριμηνιαίας επι-
στημονικής έκδοσης με αποκλειστικά θέματα τον Τουρισμό (α΄ τρίμηνο 1937) και την Πανελλήνια
Γεωργική Έκθεση (β΄ τρίμηνο 1937).
Νέες αποτυχημένες προσπάθειες πολιτικών και στρατιωτικών κατά της δικτατορίας. Σκληρή απάντηση του καθεστώτος
1938 με αστυνομοκρατία, συλλήψεις και εκτοπίσεις διαφόρων πολιτικών. Υπογραφή νέας ελληνοτουρκικής συνθήκης φιλίας.
Βαλκανικό Σύμφωνο. Γάμος διαδόχου Παύλου με τη Γερμανίδα πριγκίπισσα Φρειδερίκη. Ο πρώτος ελληνικός ραδιοφωνι-
κός σταθμός που αξιοποιείται ανάλογα από το καθεστώς Μεταξά. Διακανονισμός των οικονομικών εκκρεμοτήτων μεταξύ
ΕΤΕ και Ελληνικού Δημοσίου. Εορτασμοί των 50χρονων στην Εθνική Τράπεζα του διοικητή Ιω. Δροσόπουλου. Εγκαίνια του
νεόδμητου μεγάρου της Τράπεζας της Ελλάδος. Με τον α.ν. 1435 θεσπίζεται η υποχρεωτική εισφορά υπέρ της ΓΣΕΕ, που
θα οδηγήσει στην ενσωμάτωση του συνδικαλισμού στον κρατικό μηχανισμό και στη δημιουργία των «εργατοπατέρων»
συνδικαλιστών.
Η Γερμανία του Χίτλερ προσαρτά την Αυστρία. Συνθήκη του Μονάχου μεταξύ Γερμανίας, Ιταλίας, Βρετανίας και Γαλλίας
–προσάρτηση Σουδητίας στο Γ΄ Ράιχ. Η Ισπανία του Φράνκο και η Ουγγαρία προσχωρούν στον Άξονα. Δικτατορία στη
Ρουμανία. Στην Τουρκία ο Ι. Ινονού διαδέχεται τον αποθανόντα Κεμάλ Ατατούρκ. Ίδρυση στη Γαλλία από τον Λ. Τρότσκι της
4ης Διεθνούς.
2 Ιανουαρίου (Κυριακή). Τιμώντας το χρυσό ιωβηλαίο του Ιω. Δροσόπουλου, εκπρόσωποι των
τριών συλλόγων προσωπικού ΕΤΕ, του Ταμείου Υγείας και του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού
επισκέπτονται τον διοικητή στο γραφείο του στην Τράπεζα. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων του
δωρίζουν αρχαϊκό αμφορέα και καλλιτεχνικό ευχετήριο λεύκωμα με τις υπογραφές όλου του προ-
σωπικού. Οι εκπρόσωποι του Ταμείου Υγείας και του Συνεταιρισμού επιδίδουν συγχαρητήρια ψηφί-
σματα. Το απόγευμα δίνεται δεξίωση παρουσία του τιμωμένου, μελών της Διοίκησης της Τράπεζας
και του προσωπικού Αθήνας και Πειραιά, ενώ στις 14 Ιανουαρίου, ο ΣΥΕΤΕ εγκαινιάζει στα γρα-
φεία του έκθεση ζωγραφικής του προσωπικού προς τιμήν του διοικητή. Στις 30 Ιανουαρίου είναι η
σειρά της Κοινότητας της Φιλοθέης να τον τιμήσει, παρουσία των δημόσιων και κοινοτικών αρχών,
εκπροσώπων του ΣΥΕΤΕ, των οικιστών και πλήθους επισήμων.
—46—
Ιανουάριος-Μάρτιος. Ο Σύλλογος διοργανώνει στη Λέσχη του, οδ. Αμερικής 19, διαλέξεις με
πνευματικές προσωπικότητες όπως οι Ζαχ. Παπαντωνίου, Σωτ. Σκίπης, Σπ. Μελάς, Νικ. Λάσκα-
1938
ρης, Δ. Γουδής κ.ά.
1 Μαρτίου. Μετά από αρχαιρεσίες στις 28 Ιανουαρίου (ψήφισαν 427 μέλη), αναλαμβάνει ξανά
πρόεδρος στη Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ ο Παν. Λυκιαρδόπουλος, με αντιπρόεδρο τον
Αναστάσιο Κούτρα και εντεταλμένο σύμβουλο τον Ιωάννη Σωτηρόπουλο. Διευθύνουσα Επιτροπή
στην Τραπεζιτική οι Π. Λυκιαρδόπουλος, Γ. Στεφόπουλος, Αρ. Βεκιαρέλης, Αν. Κούτρας και Α.
Δημητρακόπουλος.
Απρίλιος. Κυκλοφορεί νέο τεύχος της ειδικής επιστημονικής έκδοσης της Τραπεζιτικής (α΄ τριμηνία
1938), με αποκλειστικό αφιέρωμα στον Ιωάννη Δροσόπουλο και το χρυσό ιωβηλαίο του. (Λόγω
αυξημένης ζήτησής της, ανατυπώθηκε τον Νοέμβριο σε 7 χιλιάδες ακόμη αντίτυπα).
Σεπτέμβριος. Τον αποθανόντα Αλ. Χάμψα διαδέχεται στην αρχισυνταξία της Τραπεζιτικής ο Βασί-
λειος Χατζόπουλος (1938-1942).
Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Πρώτες συζητήσεις και προβληματισμοί στον Σύλλογο σχετικά με την

αναγκαιότητα σύστασης επικουρικού ασφαλιστικού ταμείου.
Νοέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ αποκτά με αγορά τους δύο τελευταίους ορόφους κτηρίου υπό κατασκευή
στην οδό Ακαδημίας 52 (σήμερα 60), με σκοπό στον ένα όροφο να εγκατασταθούν τα γραφεία του,
η βιβλιοθήκη, η ομάδα της Τραπεζιτικής και η αίθουσα δεξιώσεων (Λέσχη) και στον άλλο όροφο το
εστιατόριο, το σφαιριστήριο και οι σχολές εκμάθησης γλωσσών.
Δεκέμβριος. Αποφασίζεται η συγχώνευση στον ΣΥΕΤΕ του «Συλλόγου των εν τη Τραπέζη Εργα-
ζομένων Γυναικών», ο οποίος συνεχίζει να υπάρχει μέχρι να τροποποιηθεί το καταστατικό του ΣΥ-
ΕΤΕ ώστε να δέχεται ως μέλη του τις εργαζόμενες δακτυλογράφους. Οι προσωρινές και έκτακτες
δακτυλογράφοι θα έχουν την ιδιότητα του έκτακτου μέλους.
Ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός των εργαζομένων σε ΕΤΕ, Τ.Ε. & ΕΚΤΕ εγκαινιάζει το σύστη-
μα των δελτίων ταυτότητας για τους εταίρους του.
Ίδρυση του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων της Τραπέζης Αθηνών.
Προσπάθεια στερέωσης του μεταξικού καθεστώτος. Μέτρα για τη στήριξη των λαϊκών στρωμάτων. Ενίσχυση του ρόλου
1939 της Εργατικής Εστίας. Πλήρης ενσωμάτωση του νόμιμου συνδικαλισμού στο κράτος –Η ΓΣΕΕ μετονομάζεται σε «Εθνική
Συνομοσπονδία των Εργατών της Ελλάδος» (ΕΣΕΕ). Κυβερνητικά μέτρα για την αυτάρκεια σε τρόφιμα και πρώτες ύλες και
περιορισμού της κατανάλωσης μετά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ιω. Δροσόπουλος αποχωρεί από την ΕΤΕ για
να αναλάβει διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, στη θέση του παραιτηθέντος Εμμ. Τσουδερού, αλλά λίγες μέρες αργότερα
πεθαίνει. Τη θέση του διοικητή της ΕΤΕ καταλαμβάνει ο υποδιοικητής Αλέξανδρος Γ. Κοριζής (1939-1941), ένας από τους
ιδρυτές του ΣΥΕΤΕ. Η Τράπεζα διαθέτει 98 καταστήματα και απασχολεί 2.968 εργαζόμενους.
Ο Χίτλερ καταλαμβάνει την Τσεχοσλοβακία. Η Ιταλία εισβάλλει και καταλαμβάνει την Αλβανία. Τέλος Ισπανικού Εμφύλιου
Πολέμου με νίκη των συντηρητικών δυνάμεων του στρατηγού Φράνκο, η Ισπανία εγκαταλείπει την Κοινωνία των Εθνών.
Ιταλογερμανικό στρατιωτικό «Χαλύβδινο Σύμφωνο». Γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επιθέσεως. Εισβολή της Γερμανίας στα
πολωνικά εδάφη (1 Σεπτεμβρίου), έναρξη Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με τις Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία, Φινλανδία και ΗΠΑ
να κηρύσσουν ουδετερότητα. Εισβολή της ΕΣΣΔ στη Φινλανδία, αποβολή της από την Κοινωνία των Εθνών. Διαμελισμός της
Πολωνίας μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ. Πολύνεκρος σεισμός στην Τουρκία.
16 Φεβρουαρίου. Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών τροποποιούνται άρθρα του
καταστατικού και αυξάνονται τα μέλη της Διοικητικής Επιτροπής από 9 σε 11.
—47—
8 Μαρτίου. Μετά τις εκλογές στις 6 Μαρτίου (ψήφισαν 375 μέλη), νέα Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ
με πρόεδρο για τρίτη συνεχόμενη θητεία τον Παναγ. Λυκιαρδόπουλο, αντιπρόεδρο τον Νικόλαο
1939
Ζουμπουλίδη και εντεταλμένο σύμβουλο τον Θεμιστοκλή Λυμπεράκη. Για πρώτη φορά στο ψη-
φοδέλτιο υπάρχει «αναλογική εκπροσώπησις πάντων των βαθμών ιεραρχίας». Εγκαταλείπεται, κατά
κάποιο τρόπο, η «αριστοκρατική» σύνθεση της Διοικητικής Επιτροπής.
Απρίλιος. Η νέα συντακτική ομάδα της Τραπεζιτικής (Π. Λυκιαρδόπουλος, Γ. Στεφόπουλος, Αρ.
Βεκιαρέλης, Θεμ. Λυμπεράκης και Χρ. Κάρμας) εμφανίζει ως έδρα της τα νέα ιδιόκτητα γραφεία
του Συλλόγου, στην οδό Ακαδημίας 52 (σήμερα 60), «έναντι Θεάτρου “Ολύμπια”».
Μάιος. Η Δ.Ε. του Συλλόγου ανακοινώνει ότι μετά από παρεμβάσεις της στο Τμήμα Προσωπικού
της Τράπεζας επιτεύχθηκε η δημοσιοποίηση των λογαριασμών των ασφαλιστικών οργανισμών στα
μέλη τους. Σε πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής δημοσιεύεται ο λογαριασμός του Ταμείου Συντάξεων
της χρήσης του 1938.
Ιούλιος. Ολοκληρώνεται η εγκατάσταση του Συλλόγου στα ιδιόκτητα γραφεία του στην Αθήνα,
στους δύο τελευταίους ορόφους νεόδμητης πολυκατοικίας στην οδό Ακαδημίας. Ο τελευταίος
(έκτος) όροφος προορίζεται για το μαγειρείο, το εστιατόριο, το σφαιριστήριο και τη σχολή ξένων
γλωσσών, ο πέμπτος για τη βιβλιοθήκη, τα γραφεία της Τραπεζιτικής, αίθουσα συνεδριάσεων των
συμβουλίων και αίθουσα δεξιώσεων (Λέσχη). Με έκτακτες αρχαιρεσίες συμπληρώνονται οι δύο
επιπλέον θέσεις της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ.
28-29 Ιουλίου. Η Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις εκδηλώσεις πένθους για το θάνατο του Ιω.
Δροσόπουλου, ενώ η Τραπεζιτική αφιερώνει στον εκλιπόντα διοικητή ειδικό τεύχος της.
Ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Υπαλλήλων της ΕΤΕ διευρύνεται και μετονομάζεται σε Σύνδεσμο Συ-
νταξιούχων Υπαλλήλων των Τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και Κτηματικής.
14 Αυγούστου. Μετά την ανάδειξη του Αλ. Κοριζή ως διοικητή της ΕΤΕ και την επίσκεψη της Δ.Ε.
του Συλλόγου στο γραφείο του, ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει ανακοίνωση τονίζοντας ότι «όλοι είναι βέβαιοι
ότι ζητήματα Υπηρεσιακά και Υπαλληλικά, που από καιρό ελίμναζαν περιμένοντα μια ρύθμισι, θα
βρουν σύντομα τη λύσι που αρμόζει.»
Σεπτέμβριος. Επίσημη έναρξη λειτουργίας των ιδιόκτητων γραφείων και της Λέσχης του ΣΥΕΤΕ
στην οδό Ακαδημίας. Έναρξη λειτουργίας ιατρείου του ΤΥΠΕΤ στην Κοινότητα Φιλοθέης.
Οκτώβριος. Μετά από σχετικό αίτημα του ΣΥΕΤΕ, η Διοίκηση της Τράπεζας δέχεται να μειωθεί
το διάστημα προσωρινότητας των νέων υπαλλήλων από 3 χρόνια σε 2 για να μπορούν να συμμετέ-
χουν στις προαγωγικές εξετάσεις. Επίσης, ο Σύλλογος θα καταθέσει υπόμνημα, ζητώντας οικονομι-
κή ενίσχυση του προσωπικού για να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τιμών των αγαθών.
Δεκέμβριος. Μετά από πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Κοριζή, παραχωρείται στην Τραπεζιτική
ευρύχωρο μέρος στον πρώτο όροφο του νεόδμητου μεγάρου του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών,
στην οδό Σοφοκλέους 10.
—48—
Η εφημερίδα του ΣΥΕΤΕ Τραπεζιτική αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και μακροβιότερα φύλλα του ελληνικού συνδικα-
λιστικού κινήματος (1934 έως σήμερα). Στις εικόνες, το πρώτο φύλλο και ο πρώτος διευθυντής της (1934-1942) Δημήτριος
Σαγκριώτης.
Ο πανίσχυρος διοικητής της ΕΤΕ (1928-1939) Ιωάννης Δροσό-

πουλος (1870-1939), που προήλθε από το προσωπικό, προσλή-
φθηκε το 1888 και διήλθε μαζί με τον Αλέξανδρο Κοριζή όλη την
ιεραρχία της Τράπεζας, διατηρούσε στενές σχέσεις με τον Σύλλο-
γο και τα στελέχη του. Προσωπογραφία του Ιω. Δροσόπουλου,
ελαιογραφία του Γ. Προκοπίου, 1937-1938.
—49—
Στο πλαίσιο του εορτασμού της 50ετηρίδας του Ιωάννη Δροσόπουλου στην Εθνική Τράπεζα, στις 2 Ιανουαρίου 1938 οι τρεις
πρόεδροι των συλλόγων του προσωπικού, Μαρία Παπαδοπούλου των Εργαζομένων Γυναικών, Παν. Λυκιαρδόπουλος του
ΣΥΕΤΕ και Δημ. Τρίμης των Εισπρακτόρων και Κλητήρων, δωρίζουν στον διοικητή αρχαϊκό αμφορέα και καλλιτεχνικό ευ-
χετήριο λεύκωμα, με τις υπογραφές όλων των εργαζομένων στην Τράπεζα. Στη φωτογραφία αποθανατίζονται στην αίθουσα του
Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΤΕ μαζί με το τιμώμενο πρόσωπο.
Ο Ηλίας Γ. Κουμετάκης (1889-1979), γνωστός στο ευρύ κοινό ως

σκιτσογράφος και ένας από τους σπουδαιότερους γελοιογράφους
του Μεσοπολέμου, προσλήφθηκε στην Εθνική Τράπεζα το 1915.
Φιλελεύθερο, ανεξάρτητο πνεύμα, ήταν δραστήριο μέλος του
ΣΥΕΤΕ από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, ενώ την περίοδο
1936-1937 ανέλαβε αντιπρόεδρος με πρόεδρο τον Ν. Δρεπανό-
Ο Κωνσταντίνος Στ. Μαλαματιανός, πρώτος πρό-
πουλο. Αρχές Μαΐου 1936, μετά την παραίτηση Δρεπανόπουλου
εδρος (1934-1942) της Κοινότητας Ν. Αλεξαν-
και για το υπόλοιπο διάστημα μέχρι τη λήξη της θητείας της Διοι-
δρείας (Φιλοθέης) και πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ για
κητικής Επιτροπής, το 1937, ο Ηλ. Κουμετάκης εκτελούσε χρέη
μικρό διάστημα το 1919 και την περίοδο 1934-
προέδρου στον Σύλλογο. Από την Τράπεζα, όπου το ταλέντο του
1936.
έμεινε αναξιοποίητο, αποχώρησε το 1951.
—50—
Από τον Φεβρουάριο του 1929 είχε ξεκινήσει, με πρωτοβουλία του διοικητή της ΕΤΕ, ανώτατων στελεχών της Τράπεζας και
συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ, η προσπάθεια για τη στέγαση μέρους του προσωπικού με τη δημιουργία ενός πρότυπου προαστίου
στη σημερινή περιοχή της Φιλοθέης. Η φωτογραφία είναι από την τελετή θεμελίωσης των πρώτων εκατό σπιτιών από τον Ιωάν-
νη Δροσόπουλο, 6 Φεβρουαρίου 1933. Μεταξύ των επισήμων διακρίνονται ο διοικητής της Αγροτικής Κων. Γόντικας και στο
κέντρο ο Ιω. Δροσόπουλος με τον Αλ. Κοριζή δεξιά του. Από το Αναμνηστικό Λεύκωμα Εκατονταετηρίδος Ιωάννου Δροσοπούλου,
Φιλοθέη 1970
Φωτογραφία από τη Φιλοθέη στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Από την έκδοση Χριστίνα Ν. Φίλιππα, Οδωνύμια Φιλοθέης. Η
ιστορία καθ’ οδόν, Δήμος Ψυχικού-Φιλοθέης 2016.
Ο τυπωμένος κανονισμός λειτουργίας του

«Καταστήματος» του Συλλόγου, 1932, που
ήταν αναρτημένος στα μισθωμένα γραφεία
του στην οδό Ακαδημίας.
Το 1938 ο Σύλλογος αποκτά πλέον ιδιόκτητη στέγη για τις ποικίλες

δραστηριότητές του (γραφεία Συμβουλίου, εφ. Τραπεζιτική, Λέσχη,
εστιατόριο), στους δύο τελευταίους ορόφους νεότευκτου κτηρίου στην
οδό Ακαδημίας, που χρησιμοποιείται και σήμερα ως εστιατόριο και
Λέσχη. Στη φωτογραφία ο κεντρικός χώρος μετά τα επίσημα εγκαίνια,
Τραπεζιτική, φ. 61/ Σεπτέμβριος 1939.
—52—
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ο Πόλεμος, η Κατοχή και η Αντιστασιακή Εποποιία

1940-1944
Ο Πόλεμος και η Κατοχή συνθέτουν ένα ιδιαίτερο, μοναδικό κεφάλαιο στην ιστορία του
ΣΥΕΤΕ. Το σχετικά μικρό αυτό διάστημα, πυκνό σε γεγονότα, διακυβεύματα, ηρωι-
σμούς και θυσίες, σφράγισε τη μετέπειτα φυσιογνωμία του, όπως άλλωστε και ολόκληρης
της ελληνικής κοινωνίας.
Μπορούμε να διακρίνουμε δύο υποπεριόδους: Στην πρώτη περιλαμβάνεται ο Πό-
λεμος και το πρώτο έτος της ξένης σκληρής, τριπλής στρατιωτικής Κατοχής, ενώ στη
δεύτερη τα δύο επόμενα κατοχικά χρόνια μέχρι και τα «Δεκεμβριανά».
Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41, όταν θα επιστρατευθεί περί-
που το 1/4 του προσωπικού της Τράπεζας, ο Σύλλογος θα συμμετέχει ενεργά σε ποικίλες
πρωτοβουλίες στήριξης του μετώπου και των οικογενειών των στρατευθέντων υπαλλήλων
(Επιτροπή Αλληλεγγύης Μαχομένου Συναδέλφου, Επιτροπή Προνοίας Οικογενειών
Στρατευθέντος Προσωπικού, Πανελλήνιος Έρανος Κοινωνικής Προνοίας, Φανέλα του
Στρατιώτη κ.ά.), κινητοποιώντας παράλληλα τους υπόλοιπους εργαζομένους και τις γυ-
ναίκες στην Τράπεζα ώστε να προσφέρουν εθελοντικά υπηρεσίες στην αεράμυνα, στον
Ερυθρό Σταυρό, στους εράνους, στα νοσοκομεία κλπ. Μέχρι και το ΤΥΠΕΤ θα αναλά-
βει την περίθαλψη τραυματιών του πολέμου. Στο κλίμα αυτό θα αναβαθμισθεί ο ρόλος
των γυναικών, που για πρώτη φορά συμμετέχουν στη Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ, αλλά και
του χαμηλόβαθμου (στρατευμένου) προσωπικού.
Μετά το σπάσιμο του μετώπου, την αυτοκτονία του πρωθυπουργού Αλ. Κοριζή και
την κατάληψη της χώρας από τα στρατεύματα του Άξονα, ο ΣΥΕΤΕ προσπαθεί να
συσπειρώσει τους εργαζομένους για να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα της
αυξανόμενης πείνας και της εξαθλίωσης που επιδεινώνονται το χειμώνα του 1941-42. Με
τη σύσταση ειδικών επιτροπών (Αλληλεγγύης Συναδέλφων Πληγέντων εις τον Πόλεμον,
Επισιτισμού και Υγείας, Επαγγελματικών Ζητημάτων κ.ά.), σε στενή συνεργασία με τον
Προμηθευτικό Συνεταιρισμό και πιεζόμενος από το χειμάζον προσωπικό, θα επιδείξει
ένα πιο διεκδικητικό πρόσωπο απέναντι στη Διοίκηση της Τράπεζας σχετικά με το μεί-
ζον πρόβλημα της επιβίωσης των εργαζομένων.
Αρχές του 1942 η Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ θα περάσει στα χέρια μαχη-
τικών συνδικαλιστικών στοιχείων, που η πλειονότητά τους προέρχεται από το χαμη-
λόβαθμο προσωπικό και έχει ήδη προσχωρήσει στην Εθνική Αντίσταση (κυρίως στο
ΕΑΜ). Οι συνδικαλιστές αυτοί θα καταφέρουν να κινητοποιήσουν ευρύτερες κατηγορίες
εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των νέων, των γυναικών και του κατώτερου προ-
σωπικού, αλλάζοντας το κλίμα, το χαρακτήρα και το περιεχόμενο των συνδικαλιστικών
διεκδικήσεων στην Τράπεζα. Έτσι μέχρι το τέλος της Κατοχής ο Σύλλογος θα πρωτο-
—53—
στατήσει για την ενότητα του κλάδου, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ίδρυση δευτε-
ροβάθμιου οργάνου, της αντιστασιακής Επιτροπής Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργα-
νώσεων (ΕΣΤΟ, 1942-1945). Επίσης, θα προασπίσει το πλούσιο χαρτοφυλάκιο της ΕΤΕ
από την επιβουλή των ξένων κατακτητών και των κατοχικών συνεργατών τους («μάχη
των χρεογράφων»), θα ενταχθεί στη ΓΣΕΕ και το ΕΚΑ και θα συμπορευτεί με την
υπόλοιπη εργατική τάξη και το λαϊκό κίνημα, οργανώνοντας αγώνες για το ψωμί και την
επιβίωση, διεκδικώντας από τη Διοίκηση της Τράπεζας συσσίτια για όλο το προσωπικό
και τις οικογένειές τους, δωρεάν αγαθά πρώτης ανάγκης, έγκαιρη καταβολή του μισθού
και συχνές αναπροσαρμογές του εξαιτίας του υπερπληθωρισμού, καλώντας παράλληλα
τα μέλη του να συμμετέχουν σε όλες τις μεγάλες, αρκετές μαζικές και πολυήμερες, ερ-
γατικές και αντιστασιακές κινητοποιήσεις, όπως απεργίες, στάσεις εργασίας, διαδηλώσεις
και διαμαρτυρίες.
Λίγο καιρό μετά την Απελευθέρωση, οι μεγάλες ελπίδες και η αισιοδοξία για μια
ομαλή μετάβαση στον ειρηνικό βίο θα ακυρωθούν από τον καταστροφικό αδελφοκτόνο
πόλεμο που θα ξεκινήσει τον αιματηρό Δεκέμβρη του ’44 στην Αθήνα.
Αφίσα εκδήλωσης που ετοίμασε η ΟΤΟΕ στο Μέγαρο Καρατζά της ΕΤΕ, στις 25 Οκτωβρίου 2016, στο πλαίσιο των εκδη-
λώσεων «12 Οκτωβρίου-Η Αθήνα ελεύθερη» και εξώφυλλο από μικρή μελέτη για το αντιστασιακό συνδικαλιστικό κίνημα των
τραπεζοϋπαλλήλων στην Κατοχή.
—54—
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ, Η ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΕΠΟΠΟΙΙΑ 1940-1944
Εορτασμός της Πρωτομαγιάς από το καθεστώς με μεγάλη εργατοϋπαλληλική συγκέντρωση στον Πειραιά, όπου ο Ιω. Μετα-
ξάς κάνει απολογισμό της εργατικής πολιτικής του. Επίθεση της φασιστικής Ιταλίας κατά της Ελλάδας. Νίκες του ελληνικού
1940 στρατού και υποχώρηση των Ιταλών βαθιά μέσα στο αλβανικό έδαφος. Κατάληψη μέρους της Β. Ηπείρου. Άφιξη αγγλικών
στρατευμάτων στην Ελλάδα. Οικονομία του πολέμου, αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας. Στην απογραφή πληθυσμού
η Ελλάδα έχει 7.344.860 κατοίκους –αστικός πληθυσμός 29,2%.
«Τριμερής Συνθήκη» (Άξονας) του Βερολίνου μεταξύ Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας. Γερμανικές στρατιωτικές νίκες στα
ευρωπαϊκά μέτωπα. Κατάληψη Δανίας και Νορβηγίας, Ολλανδίας, Βελγίου, Λουξεμβούργου. Συνθηκολόγηση της Γαλλίας,
ίδρυση του κινήματος «Ελεύθερη Γαλλία» του στρατηγού Ντε Γκωλ. Ουγγαρία και Ρουμανία προσχωρούν στον Άξονα. Αρ-
χίζει η μάχη της Αγγλίας. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας. Συνθήκη ειρήνης μεταξύ Φινλανδίας και
ΕΣΣΔ. Μαίνεται ο πόλεμος στην Κίνα και την Ινδοκίνα. Δημιουργείται το μέτωπο της Β. Αφρικής. Επανεκλέγεται πρόεδρος
των ΗΠΑ για τρίτη φορά ο Φρ. Ρούζβελτ. Οι ΗΠΑ παρέχουν βοήθεια στην Αγγλία.
Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Μετά τη Γενική Συνέλευση των μελών στις 29 Ιανουαρίου παρατηρεί-

ται αδυναμία διενέργειας εκλογών στον ΣΥΕΤΕ λόγω έλλειψης υποψηφίων!
27 Μαρτίου. Μετά από αρχαιρεσίες, στις 21 Μαρτίου, ανακηρύσσεται πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ ο
Αλέξανδρος Κ. Μαυρομμάτης (1940-1942) με αντιπρόεδρο τον Διονύσιο Γκούσκο και εντεταλ-
μένο σύμβουλο τον Ιωάννη Τζωρτζόπουλο. Επιτροπή στην Τραπεζιτική οι Α. Μαυρομμάτης, Π.
Λυκιαρδόπουλος, Γ. Στεφόπουλος, Αρ. Βεκιαρέλης, Θ. Ιατρός, Γ. Σεπετζής.
Μάιος. Ριζική ανακαίνιση του εστιατορίου στη Λέσχη του ΣΥΕΤΕ. Τον επόμενο μήνα θα ξεκινήσει
να λειτουργεί και το κυλικείο του Κεντρικού Καταστήματος.
Ιούλιος. Μετά και από σχετικό αίτημα του ΣΥΕΤΕ δημοσιεύεται για πρώτη φορά, από το Τμήμα
Προσωπικού της ΕΤΕ, η Επετηρίς του Προσωπικού της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, που περιλαμ-
βάνει βαθμολογικά όλους τους εργαζομένους στην Τράπεζα.
Αύγουστος. Η Δ.Ε. του Συλλόγου εκδίδει ψήφισμα συμμετοχής στον εορτασμό της τετραετίας
του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Με δαπάνη του ΣΥΕΤΕ οργανώνεται φροντιστήριο των προ-
σωρινών υπαλλήλων και των υπολογιστών Α΄ που πρόκειται να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό με-
τατάξεων της Τράπεζας το επόμενο έτος. Μεταξύ των διδασκόντων περιλαμβάνονται καθηγητές
πανεπιστημίου (Γ. Μαριδάκης, Γ. Σημίτης) και έμπειρα στελέχη της ΕΤΕ (Αρ. Βεκιαρέλης, Ν.
Κονταράτος, Ν. Μπαστουνόπουλος κ.ά.)
Σεπτέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ διενεργεί έρανο μεταξύ των μελών του και προσφέρει στο κράτος 250 χι-
λιάδες δρχ. στον έρανο για την αντικατάσταση του τορπιλλισθέντος καταδρομικού πλοίου «Έλλη».
Οκτώβριος-Νοέμβριος. Με την έναρξη του πολέμου 1940-41 επιστρατεύεται το 1/4 σχεδόν του
προσωπικού. Ο Σύλλογος συμμετέχει ενεργά σε πολλές πρωτοβουλίες στήριξης του μετώπου: συ-
στήνει την «Επιτροπή Αλληλεγγύης Μαχομένου Συναδέλφου» (Οκτώβριος 1940-Απρίλιος 1941),
υπό τη προεδρεία του αντιπρόεδρου του ΣΥΕΤΕ Διον. Γκούσκου με σκοπό την αλληλεγγύη και
την οικονομική ενίσχυση των στρατευμένων συναδέλφων και των οικογενειών τους, συνδράμει τις
«απορφανισθείσες» οικογένειες και πιέζει να δοθούν μισθοί, συντάξεις και βοηθήματα σε προστα-
τευόμενα μέλη οικογενειών των πεσόντων, κινητοποιεί τους υπόλοιπους εργαζομένους και τις γυ-
ναίκες στην Τράπεζα να προσφέρουν εθελοντικά υπηρεσίες στην αεράμυνα, στον Ερυθρό Σταυρό,
τα νοσοκομεία και λοιπά ιδρύματα, να συμμετέχουν σε εράνους, κοινωνικές εκδηλώσεις ενίσχυσης
του ηθικού, στο πλέξιμο ειδών για τους στρατιώτες του μετώπου κλπ., ενώ το Ινστιτούτο Φυσικής
Αγωγής των υπαλλήλων παραχωρείται στον Ελληνικό Στρατό και εκατοντάδες τραυματίες περι-
θάλπονται σε αυτό. Τέλος, και το ΤΥΠΕΤ αναλαμβάνει την περίθαλψη τραυματιών του πολέμου.
—55—
Νοέμβριος. Στο κύριο άρθρο της, με τίτλο «Και να ’ρθήτε νικηταί…», η εφημ. Τραπεζιτική του
ΣΥΕΤΕ γράφει: «Τη στιγμή που χαράζονται οι γραμμές αυτές 580 συνάδελφοί μας, φέροντες την τιμίαν
1940
στολήν του Έλληνος στρατιώτου, προασπίζουν την τιμήν και την ανεξαρτησίαν της Πατρίδος εις τα Ηπειρωτι-
κά βουνά…», ενώ στο ειδικό φύλλο τονίζεται: «Μαχόμεθα για την τιμήν μας. Μαχόμεθα για τους τάφους
των πατέρων μας. Μαχόμεθα για το σπίτι μας. Μαχόμεθα για τις ιερές παραδόσεις μας… Μαχόμεθα γιατί
θέλομεν την Ειρήνην, την Δικαιοσύνην, την Ισότητα, τον Ανθρωπισμόν… Χαίρ’ ω χαίρ’ Ελευθεριά! Μ’ αυτό
θα ζήσουν και γι’ αυτό θα πεθάνουν τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας. Χαίρ’ ω χαίρ’ Ελευθεριά!».
Επίσης δημοσιεύει ποίημα του συναδέλφου ποιητή Ροδόλφου Κράους, μετέπειτα αντιπροέδρου
του ΣΥΕΤΕ, με τίτλο «Δεν έπρεπε νά ’ρθουν…». Στο επόμενο διάστημα το Υφυπουργείο Τύπου θα
στείλει στο μέτωπο, για εμψύχωση των στρατευμένων, χιλιάδες αντίτυπα της ποιητικής συλλογής του
«Τα Ηρωικά Τραγούδια 1821-1940». Με πρωτοβουλία της Διοίκησης της Τράπεζας συγκροτείται
η «Επιτροπή Προνοίας Οικογενειών Στρατευθέντος Προσωπικού ΕΤΕ» με πρόεδρο την Ελισάβετ
Κοριζή, σύζυγο του διοικητή. Στην επιτροπή συμμετέχουν σύζυγοι συνδικαλιστών και στελεχών της
ΕΤΕ, κορυφαίοι συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ, συγγενείς των στρατευμένων κ.ά. Ο Σύλλογος και οι
εργαζόμενοι στην Τράπεζα λαμβάνουν μέρος με ενθουσιασμό στον Πανελλήνιο Έρανο Κοινωνικής
Πρόνοιας. Οι εργαζόμενοι δίνουν από τις μηνιαίες αποδοχές τους συνολικά 1 εκατομμύριο δρχ.,
ο ΣΥΕΤΕ από την περιουσία του 500 χιλιάδες δρχ., ενώ η Τράπεζα θα διαθέσει 10 εκατομμύρια
δρχ. Επίσης, ο Σύλλογος αναβαθμίζει το εστιατόριο της Λέσχης για να σιτίζονται περισσότεροι
συνάδελφοι.
25 Δεκεμβρίου. Στον ανηλεή βομβαρδισμό της πόλης της Κέρκυρας από την ιταλική αεροπορία
πλήττεται το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας (καταφύγιο) με αποτέλεσμα το θάνατο 21 ατό-
μων (εκ των οποίων ο υπάλληλος του υποκαταστήματος Αχ. Οικονομίδης) και τον τραυματισμό
άλλων 30.
Θάνατος Ιω. Μεταξά, πρωθυπουργός ο Αλ. Κοριζής. Στη Διοίκηση της ΕΤΕ ο εκλεγμένος συνδιοικητής Κωνσταντίνος Γ. Ζα-
1941 βιτσιάνος (1941-1943). Εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα, αυτοκτονία Κοριζή. Νέος πρωθυπουργός ο Εμμ. Τσουδερός,
διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και πρώην υποδιοικητής της ΕΤΕ. Η ελληνική κυβέρνηση ο βασιλιάς και η Διοίκηση της
Τράπεζας της Ελλάδος με τον ελληνικό χρυσό καταφεύγουν στην Κρήτη. Γερμανο-ιταλο-βουλγαρική κατοχή. Κυβέρνηση
του αντιστράτηγου Γ. Τσολάκογλου διορισμένη από τους κατακτητές. Μάχη της Κρήτης. Μετά την κατάληψη της μεγαλο-
νήσου, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και η ελληνική κυβέρνηση Εμμ. Τσουδερού (1941-1944) εγκαθίστανται στην Αίγυπτο. Πείνα
στην Ελλάδα, πλήρης καταστροφή της οικονομίας-υπερπληθωρισμός, δημιουργία των πρώτων αντιστασιακών οργανώσε-
ων: Εθνικό Εργατικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ, στην ίδρυση του οποίου συμμετείχε και η Ενωτική ΓΣΕΕ), ΕΑΜ, Εθνι-
κή Αλληλεγγύη, Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ), η Ένωσις Λαϊκής Δημοκρατίας κ.ά. Στην επίσημη ΓΣΕΕ
θα τοποθετηθούν στη διάρκεια της Κατοχής ως γεν. γραμματείς φασιστοειδείς συνδικαλιστές, παλιοί μεταξικοί και έμπιστοι
συνεργάτες του κατοχικού καθεστώτος, οι Δ. Καβαλιεράτος (1941-42), Ευ. Ευαγγέλου (1942-43), Ν. Καλύβας (1943-44),
Εμμ. Κανακουσάκης (1944) κ.ά.
Εισβολή της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση. Ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, οι ΗΠΑ εισέρχονται στον πόλεμο. Μάχη
του Ατλαντικού. Η Βουλγαρία στον άξονα, κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας. Οργάνωση αντιστασιακών κινημάτων στην κα-
τεχόμενη από τους ναζί Ευρώπη.
27 Ιανουαρίου. Στη Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζεται ο Σύλλογος να γίνει νονός στα βρέ-
φη που έχασαν τον συνάδελφο πατέρα τους στον πόλεμο της Αλβανίας, δίνοντάς τους τα ονόματα
Νίκη και Νικηφόρος. Τον Μάρτιο ο ΣΥΕΤΕ θα βαπτίσει τα 3 πρώτα παιδιά πεσόντων υπαλλήλων.
29 Ιανουαρίου. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του Ιω. Μεταξά ο διοικητής της ΕΤΕ Αλ. Κοριζής ανα-
λαμβάνει πρωθυπουργός της χώρας. Ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει ψήφισμα για το θάνατο του Ιω. Μεταξά και
αποφασίζει να διαθέσει 30 χιλ. δρχ. σε τραυματίες του πολέμου που νοσηλεύονταν σε στρατιωτικά
νοσοκομεία.
10 Φεβρουαρίου. Εκλογές στον ΣΥΕΤΕ για ανάδειξη νέας Διοικητικής Επιτροπής (ψήφισαν 426
μέλη). Επανεκλέγονται πρόεδρος ο Αλέξ. Μαυρομμάτης, αντιπρόεδρος ο Διον. Γκούσκος και εντε-
—56—
ταλμένος σύμβουλος ο Ιω. Τζωρτζόπουλος. Επίσης, για πρώτη φορά εκλέγονται μέλη του Συμβου-
λίου γυναίκες: η Μαρία Παπαδοπούλου, τ. πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων Γυναικών, και
1941
η επιμελήτρια καταστημάτων Μαριάνθη Μακρυγιαννοπούλου. Την ίδια μέρα αντιπροσωπεία της
Διοικητικής Επιτροπής υπό τον Αλέξ. Μαυρομμάτη επισκέπτεται τον Αλ. Κοριζή και του επιδίδει
τιμητικό ψήφισμα «επί τη αναρρήσει του εις το πρωθυπουργικόν αξίωμα».
9 Μαρτίου. Στο μήνυμά του προς τον εργαζόμενο λαό ο Αλ. Κοριζής επισημαίνει: «Με μίαν ψυχήν,
με μίαν ακλόνητον απόφασιν, με μίαν ασάλευτον θέλησιν ανελάβομεν τον ιερόν αγώνα· να μην παραδώσωμεν
εις τους επιδρομείς ούτε μίαν σπιθαμήν από το άγιον έδαφος της Πατρίδος μας… Τίποτε δεν θα μπορέσει
να λυγίση την ψυχήν του Ελληνικού Λαού, ο οποίος είναι έτοιμος να αντιμετωπίση και τας δραματικωτέρας
περιπετείας, αποφασισμένος να προτιμήση τον θάνατον από την υποδούλωσιν…».
30 Απριλίου. Η Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ παραχωρεί τη χρήση ακινήτου στην οδό Πανεπιστημίου 34,
ιδιοκτησίας του Ταμείου Συντάξεων, για να φιλοξενηθούν οι συνάδελφοι και οι οικογένειές τους
από τα υποκαταστήματα της ΕΤΕ στην επαρχία που έκλεισαν λόγω των πολεμικών γεγονότων. Το
επόμενο διάστημα ο Σύλλογος έχοντας «πληρεστάτην επίγνωσιν των κρισίμων περιστάσεων, τας
οποίας διέρχεται η Ελληνική Πατρίς και της υποχρεώσεως την οποία όλοι έχομεν, όπως συμβάλ-
λωμεν δι’ όλων των δυνάμεων και υπερβάλλοντες εαυτούς εις την αντιμετώπισιν των προκυψάντων
ογκωδών και πολυπλόκων προβλημάτων», ενισχύει δύο όργανά του: την Επιμελητεία Συμφερόντων
με ειδική επιτροπή επαγγελματικών ζητημάτων και την Τραπεζιτική με ειδική επιτροπή ερευνών και
διάφορες υποεπιτροπές που πλαισιώνουν στελέχη της Τράπεζας και απλοί συνάδελφοι. Η ειδική επι-
τροπή επαγγελματικών ζητημάτων αποτελείται από τις υποεπιτροπές: α) Οργανισμού Υπηρεσίας &
επαγγελματικών σχέσεων, β) Ταμείου Συντάξεων, γ) Ταμείου Αυτασφαλείας, δ) Στέγης, ε) Ταμείου
Υγείας και στ) Προμηθευτικού Συνεταιρισμού. Η ειδική επιτροπή ερευνών από τις υποεπιτροπές:
α) Νομισματικών ζητημάτων, β) Τραπεζικών εργασιών, γ) Τραπεζικής πολιτικής, δ) Τραπεζικής οργα-
νώσεως, ε) Επαγγελματικής τραπεζικής εκπαιδεύσεως και στ) Νέων οικονομικών τάσεων. Αρκετές
από αυτές δεν θα μπορέσουν να δουλέψουν λόγω των αντίξοων συνθηκών και της πείνας της Κατοχής.
Νεκροί του πολέμου 1940-41, εργαζόμενοι στην ΕΤΕ: Δημ. Αντωνάτος, Γεώργ. Δροσόπουλος,
Κων. Κωστούλας, Άγγ. Κοτρώνης, Αχιλ. Οικονομίδης, Σταύρ. Παπαδόπουλος, Νικόλ. Παπαϊωάν-
νου, Κων. Πριάγγελος, Λεων. Σάμιος, Κων. Σιαδήμας, Εμμ. Σφακιανάκης, Βασ. Σχοινάς.
Νεκροί του πολέμου 1940-41, εργαζόμενοι στην Τράπεζα Αθηνών: Μιχ. Βερβερίδης, Καίσ.
Βροντίσης, Γεώργ. Καλλιτσάκης, Λεων. Παπαθανασόπουλος.
Οι νεκροί συνάδελφοι, στρατευμένοι του μετώπου και θύματα των βομβαρδισμών, τιμώνται με διά-
φορους τρόπους από τον Σύλλογο: με ιδιαίτερη μνεία στην Τραπεζιτική, ηθική στήριξη, οικονομική
ενίσχυση και αλληλεγγύη στις οικογένειές τους κλπ.
Μάιος 1941. Η «Επιτροπή Αλληλεγγύης Μαχομένου Συναδέλφου» του ΣΥΕΤΕ αλλάζει περιεχό-
μενο και μετονομάζεται σε «Επιτροπή Αλληλεγγύης Συναδέλφων Πληγέντων εις τον Πόλεμον»,
θέτοντας στην Τράπεζα το θέμα της μετά θάνατον προαγωγής των και της οικονομικής ενίσχυσης
των οικογενειών τους.
Ιούνιος. Η διοίκηση της ΕΤΕ ικανοποιεί αίτημα του Συλλόγου να χορηγηθεί σε όλο το προσωπικό
ως έκτακτο δάνειο ένας μισθός και να ανασταλούν για ένα εξάμηνο όλες σχεδόν οι μισθολογικές
κρατήσεις. Ο ΣΥΕΤΕ προτείνει ακόμη την κατ’ εκλογή προαγωγή όλων των εργαζόμενων τραυ-
ματιών πολέμου.
Μετά από τρίμηνη σιγή επανεκδίδεται η Τραπεζιτική (συλλογικό δελτίο). Στο κύριο άρθρο του προ-
έδρου του ΣΥΕΤΕ με τίτλο «Ας ενισχύσωμεν τον Σύλλογον εις το έργον του» γίνεται έκκληση σε
όλα τα μέλη να μείνουν συσπειρωμένα γύρω από το σωματείο στους δύσκολους καιρούς της ξένης
—57—
κατοχής, ενώ στο οικονομικό φύλλο επισημαίνονται έγκαιρα «τα φλέγοντα προβλήματα της ελληνι-
κής ζωής», ο επισιτισμός, η συγκοινωνία και η γεωργία.
1941
Ιούλιος. Ο Σύλλογος αποφασίζει τη δημιουργία «Επιτροπής Επισιτισμού και Υγείας». Αργότερα
θα επιδιώξει τη λειτουργική σύνδεσή της με το Γραφείο Επισιτισμού της Τράπεζας.
Οκτώβριος. Εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών, διακόπτεται πλέον η κυκλοφορία του οικονο-
μικού φύλλου (μηνιαία οικονομολογική και τραπεζική έκδοσις) της Τραπεζιτικής.
28 Οκτωβρίου. Με την υποστήριξη του Συλλόγου, οι εργαζόμενοι στο Κεντρικό Κατάστημα της
ΕΤΕ τιμούν τη μέρα του ΟΧΙ ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο.
Αρχές Δεκεμβρίου. Με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ, οι σύλλογοι των τραπεζοϋπαλλήλων διοργανώ-

νουν μνημόσυνο για τους πεσόντες συναδέλφους του Πολέμου 1940-41 στο ναό της Αγίας Ειρήνης,
στην οδό Αιόλου, όπου εαμικοί συνδικαλιστές βρίσκουν την ευκαιρία να εκφωνήσουν πατριωτικούς
αντιστασιακούς λόγους, ενώ ο συγκεντρωμένος κόσμος ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο.
10 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος Εισπρακτόρων και Κλητήρων μετονομάζεται σε Σύλλογο Βοηθητικού

Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Μετά από πιέσεις του ΣΥΕΤΕ η Τράπεζα μέσα στο έτος χορηγεί ταμειακές ενισχύσεις και εφοδιά-
ζει με τρόφιμα το προσωπικό, ιδιαίτερα το χαμηλόμισθο. Επίσης, δίνει δάνεια σε υπαλλήλους των
υποκαταστημάτων, συντομεύει τους χρόνους προαγωγής στους κατώτατους βαθμούς και αυξάνει τις
πιστώσεις της στον Συνεταιρισμό των υπαλλήλων.
Παραίτηση της πρώτης κατοχικής κυβέρνησης Γ. Τσολάκογλου. Νέος πρωθυπουργός ο αντιπρόεδρος της προηγούμενης
1942 καθηγητής Ιω. Λογοθετόπουλος. Ίδρυση του αντάρτικου Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ). Με τη σύμ-
πραξη Βρετανών και ενόπλων δυνάμεων των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ επιτυγχάνεται η ανατίναξη της
Γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Υπογραφή συνθήκης μεταξύ Μ. Βρετανίας, ΕΣΣΔ και ΗΠΑ. Αρχίζει η μάχη του Στάλινγκραντ. Σκληρές συγκρούσεις στη Β.
Αφρική μεταξύ γερμανοϊταλικών και συμμαχικών στρατευμάτων. Οι πρώτες μαζικές εκτελέσεις Εβραίων στα στρατόπεδα
του θανάτου. Τα ιαπωνικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τις χώρες και τα νησιά της Άπω Ανατολής.
Ιανουάριος. Επανακυκλοφορεί η εφημερίδα Τραπεζιτική του ΣΥΕΤΕ (έτος Ζ΄, φ. 87), η έκδοση της
οποίας είχε διακοπεί το Φθινόπωρο του 1941, με τα πεπραγμένα της Διοικητικής Επιτροπής του
προηγούμενου έτους. Με υπόμνημά του ο ΣΥΕΤΕ θέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας επιτακτικά
τα θέματα της επιβίωσης του προσωπικού, ζητά οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων ανάλογα
με την οικογενειακή τους κατάσταση, αυξήσεις επιδομάτων και άμεση έναρξη συσσιτίων. Μετά την
εκδήλωση της μεγάλης πείνας του χειμώνα και τις πιέσεις του ΣΥΕΤΕ, η Τράπεζα συγκροτεί το
Γραφείο Επισιτισμού και οργανώνει συσσίτιο στην περιοχή της πρωτεύουσας τρεις φορές την εβδο-
μάδα για το χαμηλόμισθο προσωπικό μέχρι του βαθμού του υπολογιστή Β΄. Αργότερα το συσσίτιο
θα διανέμεται σε καθημερινή βάση και θα επεκταθεί και στα επαρχιακά υποκαταστήματα.
12 Φεβρουαρίου. Μετά τη σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης των μελών στις 20 Ιανουαρίου, γίνο-
νται εκλογές και αναδεικνύεται νέα Διοικητική Επιτροπή στον ΣΥΕΤΕ. Αν εξαιρέσουμε τον πρόε-
δρο Κων. Τσαλίκη, διευθυντή Τμήματος στην Τράπεζα, τα περισσότερα μέλη της είναι αντιστασια-
κά στοιχεία, μέλη ή συμπαθούντες του ΕΑΜ, σχετικά νέοι υπάλληλοι και μία γυναίκα. Ανανεώνεται
επίσης, με αντίστοιχες αρχαιρεσίες, και το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνεταιρισμού. Η πλήρης
σύνθεση της νέας Διοίκησης του ΣΥΕΤΕ έχει ως εξής: Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Κ. Τσαλίκης,
αντιπρόεδρος: Ροδόλφος Κράους, εντεταλμένος σύμβουλος: Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, μέλη:
—58—
Θεόδ. Ευθυμίου, Κ. Κόπιτσας, Ζαφειρία Παναγοπούλου, Ιω. Παπαλέτσος, Αναστ. Τούντας, Αντ.
Φουστάνος, Κων. Χαύτας και Φωκ. Χριστινάκης. Επιμελητές: γραφείου ο Λευτ. Φράγκου, επαγγ.
1942
συμφερόντων ο Νικ. Φουρναράκης, μορφώσεως ο Αντ. Κεφάλας, κατ/τος & ψυχαγωγίας ο Νικ.
Δουσαΐτης, εξωτ. σχέσεων ο Γρηγ. Σπάρταλης και υποκ/των ο Κ. Καραβασίλης.
18 Μαΐου. Μετά τη διαφωνία και παραίτηση του Κ. Τσαλίκη (Απρ. 1942), αρχαιρεσίες πάλι στον
Σύλλογο όπου εκλέγεται νέο Συμβούλιο με πρόεδρο τον Ανδρέα Ζαφ. Δημητρακόπουλο, λογι-
στή Α΄. Σχεδόν όλα τα μέλη του είναι εαμικά, αγωνιστικά στοιχεία, νέοι, χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι,
που αλλάζουν το κλίμα και το περιεχόμενο των συνδικαλιστικών διεκδικήσεων. Μέσα στη μαύρη
Κατοχή ο Σύλλογος αρχίζει να οργανώνει αγώνες για το ψωμί και την επιβίωση, δωρεά αγαθών,
κινητοποιήσεις για την έγκαιρη καταβολή του μισθού και τις αναπροσαρμογές του, συσσίτια για
όλο το προσωπικό και τις οικογένειές τους κ.λπ. Το εκλεγμένο Διοικητικό Συμβούλιο του Μαΐου
αποτελούν οι: Πρόεδρος: Ανδρέας Δημητρακόπουλος, αντιπρόεδρος: Κωνσταντίνος Μπάκας,
εντεταλμένος σύμβουλος: Θεόδωρος Ευθυμίου, σύμβουλοι: Αργ. Διαμαντής, Ζαφειρία Παναγο-
πούλου, Αλ. Σπύρου, Νικ. Σταματόπουλος, Αναστ. Τούντας, Νικ. Φουρναράκης, Κων. Χαύτας και
Φωκ. Χριστινάκης. Επιμελητές: Νικ. Δουσαΐτης, Κων. Πολίτης, Νικ. Σακκάς, Γρηγ. Σπάρταλης,
Λευτ. Φράγκου και Βασ. Χριστόπουλος. Στο νέο διεκδικητικό πλαίσιο του Συλλόγου εντάσσονται:
α) η «άγρυπνη πρόνοια για τον επισιτισμό και την υγεία του προσωπικού», β) οι προαγωγές και η
προκοπή του προσωπικού, γ) οι επανορθωτικές προαγωγές για αποκατάσταση της δικαιοσύνης,
δ) το άνοιγμα σταδιοδρομίας και προόδου στις γυναίκες συναδέλφους, ε) η συμμετοχή του Συλ-
λόγου στα συμβούλια προαγωγών.
21 Μαΐου. Με ενέργειες του ΣΥΕΤΕ και του Συνδέσμου Συνταξιούχων ξεκινούν στην Τράπεζα τα
συσσίτια των συνταξιούχων, στην αρχή τρεις φορές την εβδομάδα. Την ίδια περίοδο η Λέσχη του
Συλλόγου χρησιμοποιείται και για τη στέγαση εργαζομένων από επαρχιακές μονάδες της ΕΤΕ που
κατέφυγαν στην πρωτεύουσα αφού καταστράφηκαν ή έκλεισαν τα υποκαταστήματά τους.
Ιούνιος. Μετά από πέντε μήνες σιγής εκδίδεται το επόμενο φύλλο (συλλογικό δελτίο αρ. 88) της
Τραπεζιτικής, πιο μαχητικό και ζωντανό με νέα διευθύνουσα επιτροπή (Α. Δημητρακόπουλος, Κ.
Τσαλίκης, Ι. Παπαλέτσος, Φ. Χριστινάκης, Β. Χριστόπουλος) με διευθυντή τον Ν. Μπαστουνό-
πουλο και αρχισυντάκτη-υπεύθυνο ύλης τον Βασίλειο Κωνσταντινόπουλο (1942-1943), στο οποίο
η δραστήρια εαμική Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ δίνει και το στίγμα της: «Ανήκοντες προ ετών εις ομάδα
συναδέλφων, οι οποίοι ανέκαθεν είχομεν αντιστή κατά των παρατηρηθεισών τάσεων διοικήσεως των συλλογι-
κών πραγμάτων κατά στατικόν τρόπον και επιβολής της ιεραρχίας εν τω Συλλόγω ως και εις τα ασφαλιστικά
Ταμεία του προσωπικού, ανελάβομεν το βάρος της ηγεσίας έχοντες την αντίληψιν ότι η δράσις του Συλλόγου
δεν εξαρτάται εκ της προσωπικής βαρύτητος και της εν τη επαγγελματική ιεραρχία τάξεως των διοικούντων,
αλλά εκ της ομαδικής δυνάμεως ήτις μεταδίδεται εις το Συμβούλιον υπό των μελών διά της ψηφοφορίας…».
Στις 8 Ιουνίου η Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ υποβάλλει υπόμνημα στη Διοίκηση της Τρά-
πεζας για το επισιτιστικό και τη δεινή οικονομική κατάσταση του προσωπικού, τονίζοντας ότι «πά-
ντων προέχει να ζήσωμεν σήμερα, να ζήσωμεν όλοι οι Έλληνες» και με την αγωνιστική της στάση
καταφέρνει η Τράπεζα να καθιερώσει καθημερινό συσσίτιο για όλους τους εργαζομένους και για τα
προστατευόμενα μέλη των οικογενειών τους.
Την ίδια εποχή ο Σύλλογος πρωτοστατεί επίσης στη σύσταση της «Επιτροπής Συνεργασίας Τραπε-
ζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΕΣΤΟ)», μαζί με τους αδελφούς συλλόγους των εργαζομένων στην
Τράπεζα της Ελλάδος, την Αγροτική, την Τράπεζα Αθηνών καθώς και με την ηγεσία του «Εθνικού
Παντραπεζικού Συλλόγου». Στην αρχή οι τρεις μεγάλοι σύλλογοι υπαλλήλων των τραπεζών Εθνι-
κής, Αγροτικής και Ελλάδος συγκροτούν 12μελή επιτροπή, υπό τον πρόεδρο του ΣΥΤΕ Δημήτριο
Βαφειαδάκη, (από τον ΣΥΕΤΕ συμμετέχουν ο πρόεδρος Ανδρ. Δημητρακόπουλος ως αντιπρόε-
δρος και ο σύμβουλος Αναστ. Τούντας ως μέλος της Γραμματείας της) και συνυπογράφουν πρωτό-
κολλο συνεργασίας. Λίγο καιρό μετά, θα αναλάβει πρόεδρος της ΕΣΤΟ ο εαμικός πρόεδρος του
Συλλόγου Υπαλλήλων της Τράπεζας Αθηνών Ιωάννης Κορνάρος. Στους επόμενους μήνες προσχώ-
—59—
ρησαν και οι άλλοι σύλλογοι και οι ενώσεις της επαρχίας. Επιτυγχάνεται έτσι για πρώτη φορά η ενι-
αία, αγωνιστική έκφραση του τραπεζικού συνδικαλιστικού κινήματος σε δευτεροβάθμιο επίπεδο, με
1942
ποιοτικά διεκδικητικά χαρακτηριστικά και με κεντρικούς άξονες το επισιτιστικό και την επιβίωση.
Στις 31.8. η ΕΣΤΟ σε ανακοίνωσή της θέτει 6 βασικά ζητήματα: 1) Χορήγηση αυξημένης μερίδας
ψωμιού, 2) Έναρξη λειτουργίας συσσιτίου σε όλες τις τράπεζες, 3) Επέκταση και βελτίωση συσ-
σιτίου για όλα τα μέλη των οικογενειών των τραπεζοϋπαλλήλων, 4) Συμμετοχή των εργαζομένων
στη διαχείριση των συσσιτίων, 5) Καθορισμός χαμηλών τιμών σε είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα,
ρουχισμός, υπόδηση, φάρμακα), 6) Λειτουργία γενικών συνελεύσεων και ελευθερία των συλλόγων.
Αύγουστος-Σεπτέμβριος. Συνεχείς εκκλήσεις για επέκταση του συσσιτίου και αιτήματα της Διοι-
κητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ προς την Τράπεζα, για να συμμετέχουν εκπρόσωποι των εργαζο-
μένων στην Επιτροπή Επισιτισμού & Συσσιτίου, στην Επιτροπή Προαγωγών και στο Πειθαρχικό
Συμβούλιο, απορρίπτονται από τη Διοίκηση της ΕΤΕ.
7-14 Σεπτεμβρίου. Μεγάλη πανεργατική απεργία για την επιβίωση, οργανωμένη από το Εργατικό
ΕΑΜ (ΕΕΑΜ), στην οποία συμμετέχουν, στις 9 Σεπτεμβρίου, και οι τραπεζοϋπάλληλοι, εκτός
από τις τράπεζες Ελλάδος, Ιονική και Εμπορική. Είναι η πρώτη κοινή απεργία των τραπεζοϋπαλλή-
λων στην Κατοχή. Στην Εθνική Τράπεζα τιμωρήθηκαν το επόμενο μήνα συνολικά 47 εργαζόμενοι
ως πρωταίτιοι της απεργίας με διάφορες ποινές, με βαρύτερη τη μηνιαία παύση και κλήση σε απο-
λογία. Σε αυτούς συγκαταλέγονταν όλα τα μέλη της Διοικητικής Επιτροπής και της Επιμελητείας
του ΣΥΕΤΕ (16 άτομα) με επικεφαλής τον πρόεδρο Ανδρέα Δημητρακόπουλο. Εκδηλώσεις αλ-
ληλεγγύης για τους διωκομένους μεταξύ των εργαζομένων σε Αθήνα και Πειραιά. Οι αγώνες αυτοί
ανάγκασαν την Τράπεζα να αποδεχθεί τη συμμετοχή του Συλλόγου στο Γραφείο Επισιτισμού και
λίγο αργότερα την επέκταση και ποιοτική αναβάθμιση των συσσιτίων («εσπερινό συσσίτιο», συσσίτιο
Κυριακών και εορτών κλπ.), σε συνεργασία και με τον Πιστωτικό Συνεταιρισμό των Υπαλλήλων, ενώ
άρθηκαν και οι αρχικές ποινές στους απεργούς.
Σεπτέμβριος. Με στόχο τη στενή επαφή και την ουσιαστική συμμετοχή των υπαλλήλων της ΕΤΕ
στα συλλογικά πράγματα, η Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει, για πρώτη φορά, την
ανάδειξη εκλεγμένης αντιπροσωπείας του Συλλόγου σε κάθε υποκατάστημα της Τράπεζας με τη
συμμετοχή όλων των εργαζομένων.
Οκτώβριος. Διακόπτεται η έκδοση της Τραπεζιτικής μέχρι το 1945.
Πρόεδρος της Δ.Ε. του ΣΥΕΤΕ για σύντομο χρονικό διάστημα ο μέχρι τότε σύμβουλος, και κο-
ρυφαίο εαμικό στέλεχος, Κωνσταντίνος Γ. Χαύτας (1942-1943).
Δεκέμβριος. Με τις κινητοποιήσεις, τα υπομνήματα, τις συνεχείς παραστάσεις και τις διαμαρτυρίες
του προς τη Διοίκηση της Τράπεζας και την κατοχική κυβέρνηση, μέσα στο διεκδικητικό πνεύμα
του ΕΕΑΜ και της ΕΣΤΟ, ο Σύλλογος εξασφάλισε μέσα στο χρόνο 3 αυξήσεις μισθών από 50%
η καθεμιά, χορήγηση 13ου μισθού, επιδόματα, δάνεια ευκολίας για το προσωπικό, βελτίωση των
επισιτιστικών συνθηκών κ.ά. Επίσης επεδίωξε και πέτυχε τη συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των
μελών, τη λειτουργία δημοκρατικά εκλεγμένων αντιπροσώπων του ΣΥΕΤΕ στα υποκαταστήματα
της Τράπεζας και τη θέσπιση ενός σύγχρονου οργανισμού υπηρεσίας, με βάση τον οποίο εντάχθηκε
στο μόνιμο προσωπικό ικανή μερίδα εργαζομένων και ομαλοποιήθηκε μια κατάσταση 30 περίπου
χρόνων αδικιών στις προαγωγές προσωπικού.
—60—
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΩΝ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 1942
[…] Ομάς ολίγων μελών κατά την σταδιοδρομίαν του Συλλόγου μας είχομεν από ετών αντιστή κατά των
επικρατουσών εσφαλμένων αντιλήψεων διοικήσεως των συλλογικών πραγμάτων κατά τρόπον ουχί απλώς
συντηρητικόν, αλλ’ αντίθετον προς τα συμφέροντά μας δι’ εφαρμογής πολιτικής αποκλειούσης κάθε σωματει-
ακήν εκδήλωσιν.
Η προαγωγή των επαγγελματικών συμφερόντων μας, η οποία αποτελεί τον πρωταρχικόν καταστατικόν
όρον της υπάρξεως και σταδιοδρομίας του σωματείου μας, ετίθετο συνήθως κατά μέρος, και η δράσις του
Συλλόγου περιωρίζετο εις την εκμάθησιν ξένων γλωσσών και εις την ενέργειαν εορτών και εκδρομών. Τα
εμφανιζόμενα εκάστοτε επαγγελματικά ζητήματα αντιμετωπίζοντο πάντοτε κατά τρόπον πρόχειρον και προ-
παντός σύμφωνον με την θέλησιν του εργοδότου, με απώτερον σκοπόν την ευμενή διάθεσιν τούτου υπέρ των
εκπροσώπων του προσωπικού. Άλλοτε η πολιτική αύτη εφηρμόζετο εκ λόγων ιδιοτελείας και ο Σύλλογος
εχρησίμευεν ως βάθρον των διοικούντων διά την περαιτέρω επιτυχή σταδιοδρομίαν των. Το δίκαιον συνή-
θως κατεπατείτο, και σπανιώτατα κατεβάλλετο ειλικρινής προσπάθεια διά τον εναρμονισμόν των εκατέρωθεν
απόψεων. Έχομεν, δυστυχώς, πολλά τοιαύτα παραδείγματα και είδομεν πλειστάκις προέδρους του Συλλόγου
εκπροσώπους του εργοδότου και ουχί των συναδέλφων των.
Διά τους ανωτέρω λόγους η θέσις του εργοδότου προέκυπτε κυριαρχική έναντι των υπαλλήλων, αφού
ούτος εν εξουσιαστική σχέσει ερρύθμιζε πάντοτε τα της εργασίας, της γνώμης των εργαζομένων αγνοουμένης.
Δεν είναι της παρούσης η λεπτομερής των ζητημάτων μας ιστορική έρευνα, σημειούται δε μόνον αποκλει-
στικώς η πλευρά η αναφερόμενη εις την εκ των αναπτυχθέντων ήδη λόγων προϊούσαν οσημέραι χειροτέρευσιν
της θέσεώς μας, λογικού επακολουθήματος της ελευθέρας εκμεταλλεύσεώς μας υπό του εργοδότου. Συνέπεια
της χειροτερεύσεως ταύτης, επιτεινομένης ολονέν, υπήρξεν η μείωσις του βιωτικού επιπέδου, η παράτασις
του χρόνου εργασίας διά προσθήκης εργασίμων ωρών, η μείωσις των κατ’ έτος χορηγουμένων αδειών, η
ανεπαρκής ασφάλισις της υγείας μας και τέλος η ακαθόριστος και μη σταθερά βελτίωσις της θέσεώς μας, δι’
αυξήσεως των αποδοχών ή προαγωγής κατά χρονικά διαστήματα εκ των προτέρων καθωρισμένα.
Έναντι της καταστάσεως ταύτης και εν τη επιθυμία μας όπως επικρατήση πραγματικά συλλογικόν πνεύ-
μα δεν εδιστάσαμεν να αναλάβωμεν το βάρος της διοικήσεως των συλλογικών πραγμάτων έχοντες την πεποί-
θησιν ότι οι συνάδελφοι θα εξετίμων το αγνόν της τοιαύτης μας κινήσεως.
Η τοιαύτη αντίθεσις ιδεών και η διαρκής πάλη κατά προσωπολατρικών αντιλήψεων έθιξαν, ως ήτο φυ-
σικόν, την φιλοτιμίαν και τον υπέρ του Συλλόγου ζήλον ενίων εκ των σεβαστοτέρων εν τω επαγγελματικώ
σταδίω συναδέλφων μας, οι οποίοι δεν ήτο εύκολον να προσανατολισθώσιν ευθύς εξ αρχής εις αντιλήψεις
προοδευτικάς, ως απαιτεί, ιδία κατά τας σημερινάς κοινωνικάς αντιλήψεις, η φύσις και ο σκοπός οιουδήποτε
Συλλόγο.
Κατά το παρελθόν είχε δημιουργηθή, κάπως ασυναισθήτως, τάξις ιεραρχίας εν τω Συλλόγω μη βασιζομέ-
νη εις την απόλυτον θέλησιν της πλειοψηφίας των μελών, ήτις επηρέαζε και τα εκ της συλλογικής αντιλήψεως
απορρέοντα δικαιώματα εκάστου Συμβούλου, τα οποία σπανιώτατα εξεδηλούντο ελεύθερα […]
Η ιδεολογική πάλη της 18ης Μαΐου π.έ. έδωσε την νίκην εις ημάς, των οποίων πρώτον έργον ήτο να
αποβάλωμεν την δημιουργηθείσαν εις βάρος μας προκατάληψιν και να πείσωμεν τους συναδέλφους μας ότι
η δράσις του Συλλόγου δεν εξαρτάται εκ της προσωπικής βαρύτητος και της εν τη επαγγελματική ιεραρχία
τάξεως των διοικούντων, αλλ’ εκ της ομαδικής δυνάμεως της μεταδιδομένης εις το Συμβούλιον υπό των
μελών, διά της ψηφοφορίας […]
Συνάδελφοι,
Ουδέποτε εις την Συλλογικήν ιστορίαν, Διοικητικόν Συμβούλιον, άμα τη εκλογή του, ευρέθη προ τοιαύτης
σοβαρότητος αλύτων προβλημάτων, οία υπήρξαν τα προβλήματα τα οποία εκλήθη να επιλύση το παρόν Δ.Σ.
κατά την περίοδον της θητείας του, και άτινα εδημιουργούντο καθημερινώς λόγω της πολεμικής καταστάσεως.
Κατά το παρελθόν επιτάχυνσις προαγωγών, δάνειον μισθού, επιτυχής χοροεσπερίς κλπ. εθεωρούντο ή
εθεωρήθησαν μεγάλαι προσπάθειαι. Λόγοι, προπόσεις εδημοσιεύοντο και διαιωνίζετο ούτω το έργον παλαιο-
τέρων Δ.Σ.
—61—
Δυστυχώς σκληρά μοίρα δεν μας ηξίωσε της ευκόλου αυτής θητείας.
Κατά το 1942, υπεχρεώθημεν, εν γνώσει μας άλλωστε, ν’ αντιμετωπίσωμεν προβλήματα τα οποία απη-
σχόλουν, όχι μόνον σάς συνάδελφοι, αλλά ολόκληρον την τάξιν των μισθωτών, ήτις εμαστίζετο υπό δυσχερει-
ών και εκ της επιλύσεως των οποίων εξηρτάτο η ζωή της.
Ταύτα κυρίως ήσαν το επισιτιστικόν και οικονομικόν.
Η επίλυσις τούτων απήτει ταχείας και αμέσους ενεργείας, διότι τόσον άμεσοι ήσαν αι ανάγκαι μας ώστε
έδει να προλάβωμεν τας δυσαρέστους συνεπείας τας οποίας προεβλέπαμεν εκ της εκκρεμότητός των.
Το Δ.Σ. έχον συνείδησιν της αποστολής ην του αναθέσατε, απεφάσισε, αδιαφορούν διά τους κόπους και
θυσίας οίτινες απητούντο, να επιτύχη την παντί σθένει ταχυτάτην λύσιν των.
Εξακριβώσαν την οικονομικήν δυνατότητα της Τραπέζης, ότι ηδύνατο αύτη να ικανοποιήση τας επι-
σιτιστικάς και οικονομικάς ανάγκας μας άνευ κλονισμού της, και ότι ουδεμία παρέλκυσις εδικαιολογείτο,
διεφώνησε με τον τότε πρόεδρον του Συλλόγου1 και αναβαπτισθέν επί της εμπιστοσύνης σας, εσυνέχισε τας
σχετικάς προσπαθείας του εντονώτερον, διά να μην υποβιβασθή έτι πλέον το βιωτικόν επίπεδον της ζωής μας.
Επιστεύαμεν και πιστεύομεν πάντοτε ότι η ζωή του ανθρώπου είναι η μόνη ηθική αξία.
Και διά την αξίαν αυτήν ηγωνίσθημεν σθεναρώς και σκληρώς προς αποδοχήν των αιτημάτων μας.
Διά την ταχυτέραν επίλυσιν τούτων, και επειδή αύτη εξηρτάτο κατά μέγα μέρος εκ του Κράτους, το
Δ.Σ. ανέλαβε την πρωτοβουλίαν της συνενώσεως όλων των Τραπεζιτικών υπαλλήλων υπό ενιαίαν επαγγελ-
ματικήν οργάνωσιν και καθοδήγησιν, ώστε η εμφάνισίς μας να είναι και επιβλητικωτέρα και τ’ αποτελέσματα
ικανοποιητικώτερα.
Η συνένωσις αύτη επραγματοποιήθη και θεωρούμεν ταύτην ως μίαν των μεγαλυτέρων επιτυχιών της
Συλλογικής ιδέας και του Τραπεζοϋπαλληλικού κόσμου [...]

Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων

Αείποτε επεκράτει μεταξύ των συναδέλφων των μικροτέρων κυρίως Τραπεζών η αντίληψις, ην ενισχύα-
μεν εν μέρει και ημείς κατά το παρελθόν, ότι οι υπάλληλοι της Εθνικής Τραπέζης και Τραπέζης της Ελλάδος
ήσαν «Αριστοκράται» και ότι δεν εδέχοντο ουδεμίαν επαφήν ή συνεργασίαν μετά των άλλων συναδέλφων των
μικροτέρων Τραπεζών.
Η τοιαύτη αντίληψις επεκράτησε, δυστυχώς, εξ αιτίας των παλαιοτέρων Διοικήσεων του Συλλόγου και
απετέλει κηλίδα διά τους συναδέλφους. Πάσα προσπάθεια συνεργασίας παρά των συναδέλφων των μικροτέ-
ρων Τραπεζών εματαιούτο προ της εγωπαθείας των παλαιών Δ.Σ.
Ήδη όμως, οπότε κακή μοίρα έπληξε τους μισθωτούς και εδημιούργησεν κοινά ζητήματα δι’ όλους τους
τραπεζιτικούς υπαλλήλους, και ο πλέον υπερήφανος και εγωπαθής συνάδελφός μας, ο πλέον τακτικός θαμών
των κοσμικωτέρων κέντρων και των σαλονιών της ανωτέρας αριστοκρατικής κοινωνίας των Αθηνών και
των θερινών λουτροπόλεων, ηναγκάσθη προ της ανάγκης του στομάχου να μεταφέρη μετά θρησκευτικής
ευλαβείας δοχείον συσσιτίου πλήρες πληγουρίου, ν’ αναμένη εις την ουράν, και ν’ αγωνίζεται μεθ’ ημών διά
την αύξησιν του μισθού του, ενομίσαμεν ότι ήτο ευκαιρία ν’ αντικρούσωμεν την αποδοθείσαν ημίν κατηγορίαν
«περί αριστοκρατικότητός μας» και διά λόγους Εθνικής αλληλεγγύης και διά λόγους επαγγελματικούς, εφ’
όσον μόνον εν τη ενώσει της Τραπεζοϋπαλληλικής οικογενείας, αριθμούσης 15.000 μελών, θα ηδυνάμεθα να
διεκδικήσωμεν αποτελεσματικώτερον τα συμφέροντά μας.
Εις μίαν περίοδον όπου η μεταξύ του ελληνικού λαού γενικωτέρα αληλλεγγύη επετέλεσεν εις πολλούς
τομείς κοινωνικής δράσεως πραγματικά θαύματα, ο κόσμος των υπαλλήλων των Τραπεζών, ο οποίος αποτελεί
μίαν ισχυράν μερίδα των διανοουμένων τάξεων του Ελληνικού Λαού, ώφειλε να οργανωθή και να δώση εις
όλον το Έθνος το παράδειγμα εις τας εκδηλώσεις της αλληλεγγύης. Μόνον ο στενός και μέχρις αυτοθυσίας
1 Εννοεί τον Κωνσταντίνο Τσαλίκη, που εκλέχτηκε πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ στο πρώτο εαμικό Διοικητικό Συμβούλιο
την περίοδο Φεβρ.-Μαΐου 1942.
—62—
φθάνων σύνδεσμος των μελών της τάξεώς μας θα συντελέση εις το να κατορθωθή όπως περάσωμεν τας
κρισίμους συνθήκας, τας οποίας έχομεν ενώπιόν μας, κατά τρόπον δυνάμενον να εξυπηρετήση και την τάξιν
μας και την ολότητα.
Ούτω, κατόπιν αποφάσεως των οικείων συμβουλίων της Εθνικής, Ελλάδος, Αγροτικής, Παντραπε-
ζιτικού και Τραπέζης Αθηνών, συνεστήθη η Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων,
ήτις εκπροσωπεί όλους τους Συλλόγους των Τραπεζιτικών, και ήτις, ως ανώτατον συνδικαλιστικόν όργα-
νον, χειρίζεται και κατευθύνει τας ενεργείας επί των γενικωτέρων ζητημάτων των Τραπεζοϋπαλληλικού
κόσμου, και ενισχύει τους Συλλόγους των μικροτέρων Τραπεζών εις τας προσπαθείας των επί των ειδικών
των ζητημάτων.
Διά της Επιτροπής εθίξαμεν παρά τη Κυβερνήσει άπαντα τα ζητήματά μας και επετύχαμεν πολλά εξ
αυτών […]
Το Δ.Σ. διά την επίλυσιν των ζητημάτων μας εχρησιμοποίησε κατ’ αρχάς μέσα ως και κατά το παρελθόν.
Ουδέποτε διενοήθη να χρησιμοποιήση άπαντα τα υπό του Νόμου επιτρεπόμενα εις Επαγγελματικά Σωματεία
τοιαύτα, εφ’ όσον αι ανάγκαι μας, αι οποίαι εις την περίπτωσίν μας ήσαν απολύτως επιτακτικαί, θα ικανοποι-
ούντο αμέσως και κατά το δυνατόν.
Δυστυχώς όμως αι αρχικαί προσπάθειαί μας, όπως αι δι’ υπομνημάτων των εβδομαδιαίων παρουσι-
άσεων, δημοσιεύσεων κλπ. δεν είχον τοιαύτην απόδοσιν ώστε το Δ.Σ. ν’ αντιλαμβάνεται τους συναδέλ-
φους ικανοποιημένους. Αντιθέτως αντικρύζαμεν απόγνωσιν, διαμαρτυρίας, αγανάκτησιν, αναστάτωσιν,
επιτροπάς εκ μέρους σας, διά την μη επίλυσιν των ζητημάτων μας κατά τας δυσκόλους ημέρας τας
οποίας ως ενθυμείσθε διήλθομεν.
Έχομεν πάντοτε την αντίληψην ότι ο αναλαμβάνων μίαν αποστολήν, και επί του προκειμένου τόσον
ιεράν, δέον ή να παραιτήται ή να φέρη αυτήν εις πέρας ασχέτως θυσιών που του επιφυλάσση.
Και ημείς ως άνθρωποι, ως συνάδελφοι που ανέλαβαν την τιμήν να σας εκπροσωπήσουν, και οι οποίοι ως
και σεις υποφέρομεν, ηκολουθήσαμεν το δεύτερον και ανελάβομεν τραχύτερον αγώνα διά την εξασφάλισιν της
ζωής σας και συνεπώς και της ιδικής μας […]
Κατά την διάρκειαν των εντόνων αυτών ενεργειών μας ηγωνίσθημεν μετά σθένους και υπέστημεν σκλη-
ράς κυρώσεις, αι οποίαι θα εκλόνιζον κάθε τίμιον και ειλικρινή συνάδελφον.
Αλλ’ ημάς οι οποίοι έχομεν επίγνωσιν των βαθυτέρων σκοπών του αγώνος μας, δεν μας απεθάρρυναν,
αλλά μας ετόνωσαν εις αυτόν.
Η λύσις των ζητημάτων μας δεν περιωρίζετο εις τα μικρά πλαίσια που ορματίζεται η αντίδρασις.
Ήτο ζήτημα τιμής η διάσωσις των συναδέλφων, τους οποίους δεν βλέπομεν ως δακτυλογράφους, γρα-
φείς ή λογιστάς κλπ., αλλ’ ως ανθρώπους, ως μέλη του Ελληνικού Έθνους.
Η δημιουργηθείσα οξύτης μεταξύ Διοικήσεως και Δ.Σ. του Συλλόγου δεν μας επτόησεν[…]
Γενικώτερον όμως δυνάμεθα να είπωμεν ότι οι επαγγελματικοί αγώνες είναι αναπόφευκτον μάλλον να
φέρουν σύγκρουσιν μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων επί των διεκδικήσεών των, χωρίς τούτο να έχη σχέσιν
με τας προσωπικάς εκτιμήσεις ή συμπαθείας μεταξύ των αντιπροσώπων του εργοδότου και των εργαζομένων.
Αντίθετος άποψις είναι κατωτέρα ευρυτέρων και πολιτισμένων πνευμάτων[…]
Η αντίδρασις λοιπόν αύτη, δεν λησμονούμεν, εκτύπησε ανηλεώς τας συνδικαλιστικάς ελευθερίας του
προσωπικού, και μάλιστα εντός της Τραπέζης, πράγμα το οποίον, υπό τας σημερινάς συνθήκας, εξέπληξε προς
στιγμήν το Δ.Σ. και τα μέλη του Συλλόγου.
Εν μέσω της δυστυχίας μας, Σύμβουλοι του Συλλόγου, εκπρόσωποί σας, επαύθησαν, επεπλήχθησαν,
εδιώχθησαν υπηρεσιακώς, μετετέθησαν εις Υποκαταστήματα, εσυκοφαντήθησαν, υβρίσθησαν, και μόνον δεν
εγένετο δυνατόν να ταπεινωθούν.
Και ταύτα, διότι εν τη ενασκήσει των καθηκόντων των διεξεδίκησαν εντονώτερον τα ζητήματά μας, τα
οποία εχρόνιζον από πολλού, ακριβώς λόγω της αδιαφορίας της αντιδράσεως, η οποία όταν ασχολείται με τα
ζητήματά μας σκέπτεται και αποφασίζει με στενότητα αντιλήψεως, προτάσσουσα διαρκώς το συμφέρον της
Τραπέζης.
—63—
Η ιστορία, συνάδελφοι, έκρινε και θα κρίνη μελλοντικώς σαφέστερον τας ενεργείας μας.
Το εγγύς μέλλον, κατά το οποίον θα μας επιτραπή ν’ αποδείξωμεν εις την αντίδρασιν πόσον κακόν επρο-
ξένησε, θα μας δικαιώση αναμφιβητήτως.
Αλλά ταυτοχρόνως θα παραδεχθή η αντίδρασις ότι υπήρξαμεν, τουλάχιστον, τίμιοι και ειλικρινείς και ότι
ώφειλε να μας ενισχύση πάση θυσία αντί να παρεμβάλη τας δυσχερείας που παρενέβαλε.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Το Δ.Σ. σάς ευχαριστεί διότι πάντοτε το επροστατεύσατε κατά τους αγώνας του και πιστεύει ότι πάντοτε
θέλετε ενισχύει τους ειλικρινείς εκπροσώπους σας εις τον αγώνα των διά την εξασφάλισιν των συμφερόντων
μας και κατοχύρωσιν των κατακτήσεών μας.
Ό,τι επετεύχθη οφείλεται κυρίως εις την αδιάσπαστον ενότητά σας και αυτήν ας φροντίσωμεν να διατη-
ρήσωμεν αρραγή […]
Αι περιστάσεις εν μέσω των οποίων ζώμεν πρόκειται πιθανώς να εξακολουθήσουν. Ο στενός μεταξύ
των υπαλλήλων της Τραπέζης μας σύνδεσμος δεν πρέπει να χαλαρωθή. Όσον βαθύτερος και συνεκτικώτερος
είναι, τόσον αι δυσχέρειαι τας οποίας αντιμετωπίζει το προσωπικόν θα αντιμετωπισθούν ευκολώτερον και
αποτελεσματικώτερον[…]
Εν Αθήναις τη 25 Ιανουαρίου 1943

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝ
Ανδρέας Δημητρακόπουλος (πρόεδρος), Κωνσταντίνος Μπάκας (αντιπρόεδρος), Θεόδωρος Ευθυμίου, Αρ-
γύριος Διαμαντής, Κωνσταντίνος Χαύτας, Αναστάσιος Τούντας, Φωκίων Χριστινάκης, Νικόλαος Σταματό-
πουλος, Νικόλαος Φουρναράκης, Ζαφειρία Παναγοπούλου (σύμβουλοι), Νικόλαος Δουσαΐτης, Κωνσταντί-
νος Πολίτης, Ελευθέριος Φράγκου, Βασίλειος Χριστόπουλος (επιμελητές).
Αποσπάσματα από τον απολογισμό του εαμικού Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΥΕΤΕ του έτους 1942, ο οποίος δημο-
σιεύθηκε σε επιμελημένο φυλλάδιο μικρού σχήματος (14 Χ 21 εκ.) των 30 σελίδων με τον τίτλο Έκθεσις του Διοικητικού
Συμβουλίου του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης προς την Γενικήν Συνέλευσιν της 25 Ιανουαρίου 194[3] επί των
πεπραγμένων του έτους 1942, τυπ. Α. Θ. Λαμπρόπουλου, Αθήνα 1943. Έχουν επιλεγεί τα κύρια σημεία που αναδεικνύουν
την αγωνιστική διάθεση, το πνεύμα της ενότητας και αλληλεγγύης του διεκδικητικού συνδικαλισμού, αλλά και το ήθος,
την αποφασιστικότητα και τον ηρωισμό της εαμικής εθνικής αντίστασης.
—64—
Τον παραιτηθέντα Ιω. Λογοθετόπουλο διαδέχεται στην πρωθυπουργία ο Ιω. Ράλλης, ο οποίος συγκροτεί την τρίτη και τε-
1943 λευταία κατοχική κυβέρνηση (1943-1944). Ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας. Η Εθνική Αντίσταση κορυφώνεται, αντίποινα
και σφαγές από τα στρατεύματα του Άξονα. Κινητοποιήσεις κατά της βουλγαρικής επέκτασης στη Μακεδονία, κατά της
αναγκαστικής επιστράτευσης εργατών και με αιτήματα για την επιβίωση. Αποτυχία ενότητας του αντιστασιακού κινήματος.
Πάνω από 60.000 Έλληνες Εβραίοι, οι περισσότεροι από τη Θεσσαλονίκη, καταλήγουν, κυρίως, στο στρατόπεδο μαζικής
εξόντωσης στο Άουσβιτς. Ο ν. 1045 ορίζει ότι οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και τις τράπεζες που συμμετέχουν σε «ανατρε-
πτικές οργανώσεις» θα απολύονται και θα στερούνται κάθε συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Συνεχής υποτίμηση του εθνικού
νομίσματος, απογείωση της νομισματικής κυκλοφορίας. Στη Διοίκηση της ΕΤΕ τοποθετείται από τις κατοχικές αρχές διοικη-
τής ο πολιτικός Γεώργιος Σπ. Μερκούρης. Μετά το θάνατό του διορίζεται διοικών σύμβουλος ο γερμανόφιλος Δημήτριος Π.
Λυμπέρης (1943-1944). Ίδρυση της Ένωσης Συνεταιρισμών Τραπεζιτικών Υπαλλήλων.
ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείπουν τα εδαφικά τους δικαιώματα στην Κίνα. Γερμανική ήττα στο Στάλινγκραντ. Ήττες
των Γερμανοϊταλών στο μέτωπο της Αφρικής. Εξέγερση των Εβραίων στο γκέτο της Βαρσοβίας και αιματηρή κατάπνιξή της
από τους Ναζί. Ανακάλυψη της σφαγής Πολωνών στρατιωτικών στο Κατίν της Πολωνίας. Συμμαχική απόβαση στη Σικελία
και εισβολή στην ιταλική χερσόνησο. Συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Διάσκεψη του Καΐρου. Συνδιάσκεψη της Τεχεράνης. Βρε-
τανικά και αμερικανικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα πλήττουν τις μεγάλες γερμανικές πόλεις. Ίδρυση της UNRRA.
Ιανουάριος. Τίθεται σε εφαρμογή από την Τράπεζα ο νέος οργανισμός υπηρεσίας.
Φεβρουάριος. Αναλαμβάνουν για δεύτερη φορά την ηγεσία του Συλλόγου οι εαμικοί συνδικαλι-
στές με νέον πρόεδρο τον Θεόδωρο Γ. Ευθυμίου (1943-1944) και αντιπρόεδρο τον Κωνσταντίνο
Μπάκα. Στη νέα Διοικητική Επιτροπή συμμετέχουν εκτός από τους παραπάνω ως σύμβουλοι οι:
Ηλ. Κοσίντας, Ζαφ. Παναγοπούλου, Νικ. Σταματόπουλος, Αλ. Συρόπουλος, Νικ. Φουρναράκης,
Σερ. Χριστοδουλιάς, και ως επιμελητές οι: Σωτ. Βουτσαράς, Νικ. Δουσαΐτης, Κων. Πολίτης, Ερρ.
Σπανίδης και Βασ. Χριστόπουλος. Στις 2 Φεβρουαρίου η Δ.Ε. καταθέτει υπόμνημα αιτημάτων
στην Τράπεζα που καλύπτει όλα τα προβλήματα των εργαζομένων (αυξήσεις μισθών, βελτιωμένο
συσσίτιο για όλα τα μέλη των οικογενειών, ταμειακές ενισχύσεις σε Συνεταιρισμό και ΤΥΠΕΤ,
συμμετοχή του Συλλόγου στο Γραφείο Επισιτισμού της ΕΤΕ και στις επιτροπές προαγωγών και
παραπτωμάτων, δηλ. συλλογικό έλεγχο σε όλα τα επίπεδα που αφορούν τους εργαζομένους. Στις 17
του μηνός το προσωπικό απεργεί με αιτήματα επισιτιστικά και οικονομικά, επιτυγχάνοντας σημα-
ντική αύξηση μισθών και χορήγηση επιδόματος ακρίβειας.
25 Μαρτίου. Στο πλαίσιο της ΕΣΤΟ μαζί με τους συνδικαλιστές και τους εργαζομένους των άλλων
τραπεζών, ο ΣΥΕΤΕ, με τη Διοίκησή του και αρκετά μέλη του, συμμετέχει στη μεγάλη παναθη-
ναϊκή απεργία και τις μαχητικές, αιματηρές διαδηλώσεις κατά της πολιτικής επιστράτευσης, που
συνδυάστηκαν με τον εορτασμό της εθνικής επετείου.
13 Μαΐου. Η ΕΣΤΟ καταθέτει υπόμνημα στον κατοχικό πρωθυπουργό Ιω. Ράλλη με όλα τα αι-
τήματα του κλάδου υπογεγραμμένο από τους εργαζομένους στις τράπεζες της Αθήνας και του
Πειραιά.
24 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ διοργανώνει συγκέντρωση διαμαρτυρίας του προσωπικού στο Κεντρικό Κα-
τάστημα κατά τη απόφασης της Διοίκησης για «αυτοπροαγωγή» 13 τμηματαρχών του Κεντρικού
Καταστήματος σε διευθυντές κατά παράβαση της αρχής της διαδοχής.
24 Μαΐου-11 Ιουνίου. Με οργανώτρια την ΕΣΤΟ και τους συλλόγους, μεγαλειώδεις, μαχητικές,
απεργιακές κινητοποιήσεις των τραπεζοϋπαλλήλων για την επιβίωση στην Αθήνα και τον Πειραιά.
Η απεργία ξεκίνησε από τους εργαζομένους στις μικρές τράπεζες. Από τις 27 Μαΐου προσχωρεί ο
ΣΥΕΤΕ και μεγάλο μέρος του προσωπικού της ΕΤΕ. Από τις 29 του μηνός, με τη συμμετοχή των
εργαζομένων στην Τράπεζα της Ελλάδος και την Εθνική Κτηματική, η απεργία μετατρέπεται σε
λευκή «παντραπεζική», ενώ από τις 2 Ιουνίου συνεχίζεται έξω από τις τράπεζες, λόγω επίταξης του
προσωπικού τους. Οι κατακτητές και το κατοχικό καθεστώς αντέδρασαν, αρχικά με παραπληροφό-
—65—
ρηση και προπαγάνδα περί πλουσίων τραπεζοϋπαλλήλων, στη συνέχεια με τρομοκρατία, απειλές,
συλλήψεις, κακοποιήσεις και φυλακίσεις απεργών. Οι προσπάθειες να παρέμβουν στον Ιω. Ράλλη
1943
ο αρχιεπίσκοπος και οι παλαιοί πολιτικοί αρχηγοί απέβησαν άκαρπες. Χάρις όμως στην ενότητά
τους στις κινητοποιήσεις, την αλληλεγγύη τους στους διωκομένους και τη συμπαράσταση των υπό-
λοιπων εργατοϋπαλλήλων, οι εργαζόμενοι στις τράπεζες εξασφάλισαν σε ικανοποιητικό βαθμό τα
αιτήματά τους (αύξηση μισθού, χορήγηση μηνιαίου πολεμικού επιδόματος ακρίβειας, περιορισμό
των κρατήσεων από διάφορες οφειλές, βελτίωση του συσσιτίου, απόλυση των κρατούμενων απεργών
υπαλλήλων).
Ειδικά στην ΕΤΕ, παρά την κίνηση εκφοβισμού της Διοίκησης της Τράπεζας να καλέσει σε απολο-
γία τα μέλη της Διοικητικής Επιτροπής του Συλλόγου, επιτεύχθηκαν: αύξηση μισθού 50%, δάνειο
στο προσωπικό 300 χιλ. δρχ., χορήγηση πιστώσεων για ιματισμό, ένταξη προσωπικού, παροχή
συσσιτίου στα προστατευόμενα μέλη, άρση ποινών των απεργών, χορήγηση καύσιμης ύλης, άρση
της απαγόρευσης πιστώσεων στον Συνεταιρισμό κ.ά.
25 Ιουνίου. Συμμετοχή των τραπεζικών στην παναθηναϊκή απεργία διαμαρτυρίας για την τρο-
μοκρατία των δυνάμεων κατοχής με τις ομηρίες και για τις συνεχιζόμενες εκτελέσεις πατριωτών
(Κούρνοβο, Καισαριανή κ.α.). Αυτή την εποχή, μετά από πιέσεις του Συλλόγου η ΕΤΕ σιτίζει
2.212 μόνιμους υπαλλήλους και 1.799 μέλη των οικογενειών τους. Επίσης χορηγεί δάνεια και χρη-
ματικά βοηθήματα για αγορά ειδών ένδυσης και υπόδησης.
22 Ιουλίου. Στη γενική απεργία, τη μεγάλη κινητοποίηση στην Αθήνα και στον Πειραιά και τις αι-
ματηρές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της βουλγαρικής στρατιωτικής επέκτασης στην Κεντρική
Μακεδονία, που οργανώθηκαν από το ΕΑΜ, συμμετέχουν μαζικά και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες.
Αύγουστος. Ο αντεργατικός νόμος 522/22.8.1943 «Περί συστάσεως Ανωτάτου Συμβουλίου Συν-

τονισμού μισθών και αποδοχών πάντων των εργαζομένων» προκαλεί μεγάλη κοινωνική αναταραχή
στα εργατοϋπαλληλικά στρώματα. Οργανώνονται μαζικές κινητοποιήσεις στο δημόσιο και σε πολ-
λούς κλάδους του ιδιωτικού τομέα. Στις τράπεζες, η ΕΣΤΟ με το από 18.8.1943 υπόμνημά της
προς τον κατοχικό πρωθυπουργό Ιω. Ράλλη ζητά αυξήσεις μισθών που να ανταποκρίνονται στο
κόστος ζωής για όλο το προσωπικό των τραπεζών, έκτακτη οικονομική ενίσχυση και χορήγηση
οικογενειακού συσσιτίου ημερησίως. Η απεργία ξεκινάει στις 21.8. στην Τράπεζα Αθηνών κι από
την επομένη επεκτείνεται στις μικρές τράπεζες, ενώ μετά από δύο μέρες συμμετέχουν και οι εργα-
ζόμενοι των μεγάλων τραπεζών με λευκές απεργίες. Στις 26.8. η λευκή παντραπεζική απεργία μετα-
τρέπεται σε «μαύρη» (έξω από τα τραπεζικά καταστήματα). Στις 30.8. το προσωπικό της Τράπεζας
της Ελλάδος διακόπτει τον αγώνα, ακολουθούμενο την επομένη και από τους συναδέλφους τους
των άλλων μεγάλων τραπεζών, ενώ οι εργαζόμενοι των μικρών τραπεζών συνέχισαν μέχρι και τις
8.9. με αξιόλογα αποτελέσματα. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει δυναμικά στην απεργία, αντιμετωπίζοντας
αποτελεσματικά τις διασπαστικές, συκοφαντικές κινήσεις που υποκινούν η κατοχική κυβέρνηση και
η δοτή Διοίκηση της ΕΤΕ, οι οποίες τον κατηγορούν για φιλοεαμική δράση.
16 Σεπτεμβρίου. Η Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει ομόφωνα να εγγραφεί ο Σύλλογος στη

ΓΣΕΕ και στο Εργατικό Κέντρο Αθηνών, οργανώσεις που λειτουργούσαν τότε αντιστασιακά με
επικεφαλής στελέχη του Εργατικού ΕΑΜ, ενώνοντας τις δυνάμεις του με την υπόλοιπη μαχόμενη
εργατική τάξη, στη λογική της ενιαίας ιεραρχικής δομής των συνδικαλιστικών οργάνων.
23 Σεπτεμβρίου. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει να συστήσει στο πλαίσιο των
δραστηριοτήτων του «Γυναικεία Επιτροπή Υπαλλήλων ΕΤΕ».
Οκτώβριος–Νοέμβριος 1943. Ο κατοχικός υπουργός Οικονομικών Έκτωρ Τσιρονίκος προτείνει

στις Διοικήσεις των κρατικών, κυρίως, τραπεζών το άστοχο, αναποτελεσματικό –αν όχι ύποπτο–
μέτρο της εκποίησης χρεογράφων του χαρτοφυλακίου τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών με σκοπό
—66—
Η «ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ»

ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (Οκτώβριος 1943)
Η σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ του προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας και των κατοχικών
αρχών τον Οκτώβριο του 1943, γνωστή ως «μάχη των χρεογράφων», υπήρξε η κορυφαία αντι-
στασιακή εκδήλωση μέσα στην Τράπεζα κατά την περίοδο 1941-44, όταν οι εργαζόμενοι και
ορισμένα στελέχη της προάσπισαν με αποφασιστικότητα και αίσθημα ευθύνης το πλούσιο χαρ-
τοφυλάκιό της από την επιβουλή των κατακτητών και των κατοχικών συνεργατών τους.
Από τη στιγμή της κατάληψης της χώρας, οι δυνάμεις του Άξονα και οι κατοχικοί συνεργά-
τες τους επιδόθηκαν σε αρπαγές και πιέσεις προς την Εθνική Τράπεζα για αναγκαστικές παρα-
χωρήσεις περιουσιακών της στοιχείων, κυρίως χρεογράφων βιομηχανικών επιχειρήσεων από το
σημαντικό χαρτοφυλάκιό της, τα οποία αντιπροσώπευαν σταθερές αξίες που δεν θίγονταν από
την κατάρρευση του νομίσματος. Μέχρι και το 1942 η εκλεγμένη, πριν από την Κατοχή, Διοί-
κηση της ΕΤΕ υπό τον συνδιοικητή Κωνσταντίνο Ζαβιτζιάνο είχε γενικά καταφέρει να προστα-
τεύσει την περιουσία της Τράπεζας και να διασφαλίσει την αυτοτέλειά της. Όμως τον Ιανουάριο
του 1943 τα πράγματα αλλάζουν όταν η κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη διορίζει διοικητή τον
έμπιστό της Γεώργιο Μερκούρη και αντικαθιστά το εκλεγμένο Συμβούλιο.
Αρχές Οκτωβρίου του 1943 το κατοχικό καθεστώς, για να αντιμετωπίσει τον αχαλίνωτο
πληθωρισμό και την κερδοσκοπία στο Χρηματιστήριο Αθηνών, ζητά από τη Διοίκηση της
Εθνικής Τράπεζας να παρέμβη στη χρηματιστηριακή αγορά πωλώντας μεγάλο ποσοστό χρε-
ογράφων ιδιοκτησίας της, με σκοπό την πτώση των τιμών τους και την αντίστοιχη πτώση στις
τιμές του χρυσού και των τροφίμων. Ήταν όμως σχεδόν αυτονόητο ότι η ενέργεια αυτή θα είχε
τραγικά αποτελέσματα: χωρίς να ανακόπτει ουσιαστικά την άνοδο των τιμών, θα απογύμνωνε
την Τράπεζα από το πιο πολύτιμο περιουσιακό της στοιχείο και την πιο σταθερή της επένδυση
(που σχετίζονταν άμεσα με το μέλλον της ΕΤΕ και την επιβίωση του προσωπικού της), ενώ οι
τίτλοι των σημαντικότερων ελληνικών επιχειρήσεων θα πέρναγαν στα χέρια των κατακτητών,
των μαυραγοριτών και των κερδοσκόπων συνεργατών του καθεστώτος, των μόνων που διέθεταν
χρηματικά μέσα τότε για την απορρόφησή τους.
Την υποχωρητικότητα και τις παλινωδίες του διορισμένου διοικητή αναπλήρωσε η απο-
φασιστικότητα, η συνέπεια και η τόλμη του προσωπικού με επικεφαλής την εαμική Διοικητική
Επιτροπή του Συλλόγου. Ο ΣΥΕΤΕ (πρόεδρος της Δ.Ε. ο Θεόδωρος Ευθυμίου, αντιπρόεδρος
ο Κωνσταντίνος Μπάκας) μαζί με ανώτατα στελέχη της Τράπεζας (Αλέξανδρος Διομήδης, Ιω-
άννης Παρασκευόπουλος, Πέτρος Γουναράκης, Παναγιώτης Μπόμπολης, Νικόλαος Λεμπέσης
κ.ά), τους υπόλοιπους συλλόγους με τους εκπροσώπους τους και τις πατριωτικές αντιστασιακές
οργανώσεις πίεσαν με διάφορους τρόπους για να μην εφαρμοστεί η απαίτηση της Κυβέρνη-
σης. Με «εισβολή» και έντονη διαμαρτυρία στο συνεδριάζον Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας
(15.10.1943), με συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες των εργαζομένων, με υπομνήματα, συνθήμα-
τα και ανακοινώσεις, με εκκλήσεις στους παλαιούς πολιτικούς παράγοντες του τόπου να παρέμ-
βουν, ακόμη και με απειλές στη διορισμένη Διοίκηση.
Η μεγαλειώδης αυτή συνδυασμένη κινητοποίηση ακύρωσε την άμεση υλοποίηση του ύπο-
πτου αυτού σχεδίου.
Ακόμη και όταν ο κατοχικός υπουργός Οικονομικών Έκτωρ Τσιρονίκος επέβαλε νομοθε-
τικά στις τράπεζες την υποχρεωτική παραχώρηση μεγάλου ποσοστού χρεογράφων τους, στις
26.10.1943, το σχεδιαζόμενο ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων της ΕΤΕ αποτράπηκε
—67—
λόγω της ισχυρής, καθολικής αντίδρασης που είχε εκδηλωθεί το προηγούμενο χρονικό διάστη-
μα και τη συνεπαγόμενη καθυστέρηση στην εφαρμογή του κυβερνητικού μέτρου, όπου τελικά
εκποιήθηκε στο Χρηματιστήριο μόνο μικρό ποσοστό χρεογράφων της γύρω στο 15-20%.
Δημοσίευμα στην Τραπεζιτική (Νοέμβριος 1984) του παλαί- Η αναμνηστική πλάκα που στήθηκε το 2016 στο κλι-
μαχου συνδικαλιστή και αντιστασιακού Νίκου Μανδράκου μακοστάσιο της εισόδου του Κεντρικού Καταστήματος
για τη «μάχη των χρεογράφων». της Εθνικής Τράπεζας στη μνήμη των υπαλλήλων που
αγωνίστηκαν στη «μάχη των χρεογράφων».
Δημοσιευμένη μελέτη για τη «μάχη των χρεογράφων» στο πε-

ριοδικό Αρχειοτάξιο, Μάιος 2007.
—68—
την κάμψη των τιμών και την επιβράδυνση της αυξανόμενης νομισματικής κυκλοφορίας. Ο διο-
ρισμένος από το καθεστώς διοικητής της ΕΤΕ Γ. Μερκούρης αμφιταλαντεύεται, η κυβέρνηση επι-
1943
βάλλει με ειδικό νόμο την αναγκαστική ρευστοποίηση του 50% των χρεογράφων, αλλά η θαρραλέα,
δυναμική αντίσταση και ο ενωτικός αγώνας των συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ, των στελεχών και του
προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας για την προάσπιση του πλούσιου χαρτοφυλακίου της, που επι-
βουλεύονταν οι κατοχικοί παράγοντες και οι κερδοσκόποι συνεργάτες τους («μάχη των χρεογρά-
φων», Οκτώβριος 1943) επιτυγχάνει να μειώσει από το 50% σχεδόν στο 15–20% τα χρεόγραφα της
ΕΤΕ που τελικά εκποιήθηκαν υποχρεωτικά στο Χρηματιστήριο.
Νοέμβριος-Δεκέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ, μαζί με την ΕΣΤΟ και 169 οργανώσεις εργαζομένων στον
δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, συνεταιρισμούς, οργανισμούς και επιτροπές αλληλεγγύης, συμμε-
τέχει στο Πανελλαδικό Επισιτιστικό Συνέδριο και ενισχύει «ηθικώς και οικονομικώς» τη νεοσυστα-
θείσα «Λαϊκή Επιτροπή Επισιτισμού και Κοινωνικής Πρόνοιας» για την αλληλεγγύη και τον αγώνα
για την επιβίωση −στροφή προς το ευρύτερο εαμικό κίνημα.
ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΝ
ΤΗΣ 25.2.44 ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΛΗΞΑΝΤΟΣ ΕΤΟΥΣ 1943
[…] Εάν το έτος 1942, το πρώτον κατά το οποίον με την ελευθέραν σας βούλησιν ανεδείξατε συμβούλιον της
απολύτου εμπιστοσύνης σας, θεωρείται το έτος της ευγενικής εξορμήσεως του τότε Διοικητικού Συμβουλίου
διά την αναστύλωσιν της κατερακωμένης Συλλογικής Ιδέας, το έτος 1943 θεωρείται η εποχή της θαυμαστής
ενότητός μας και των ηρωϊκών αγώνων εις το πλευρόν των εργαζομένων διά τα απαράγραπτα δικαιώματά
μας επί της ζωής.
Είχομεν να αντιπαρατεθώμεν εναντίον των απηρχαιομένων αντιλήψεων των εργοδοτών μας, καθώς
ημείς οι εργαζόμενοι έδει να είμεθα τα αιώνια θύματα τα υπό της μοίρας τεταγμένα να άρουν τα βάρη ανωμά-
λων καταστάσεων, προερχομένων, άλλοτε μεν, εις ομαλάς περιόδους, εξαιτίας οικονομικών κρίσεων, σήμερον
δ’ εξαιτίας των πολεμικών συμφορών.
Η συναίσθησις της ευθύνης την οποίαν επωμίσθημεν έναντί σας εις τόσον σκληράς ώρας και η βαθεία
πίστις μας επί την αναγκαιότητα της επιβιώσεως των ανθρώπων της εργασίας διά την ημέραν της Ανοικοδο-
μήσεως της Ελληνικής Πατρίδος μάς κατηύθυνε εις πάντα μας αγώνα και ως Διοικ. Συμβούλιον και ως συ-
μπαραστάτας της ευρυτέρας οικογενείας των τραπεζιτικών υπαλλήλων, έκφρασιν της ενότητος και οντότητος
των οποίων αποτελεί η Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (Ε.Σ.Τ.Ο.).
Είναι γνωστοί και οι αγώνες και αι προσπάθειαι. Τα εζήσαμεν όλοι μαζί […]
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

Η σύστασις της Επιτροπής Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων, ήτις είναι ο ανώτερος συνδικαλιστικός Ορ-
γανισμός, ηύρηνε τους επαγγελματικούς ορίζοντας και έθεσεν τέρμα εις την στείραν εποχήν της απομονώσεως
και του αυτοθαυμασμού, ήτις μας είχε κρατήσει μακράν από τον παλμόν της εργαζομένης Ελλάδος.
Η κατά δύναμιν επιτυχής διαχείρισις των ζητημάτων μας κατά το λήξαν έτος δεν ήτο αποτέλεσμα μόνον
των προσπαθειών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά και των μόχθων τού εν λόγω ανωτέρου μας συνδικα-
λιστικού Οργανισμού, της Ε.Σ.Τ.Ο., ήτις συμπαρεστάθη πρόθυμος συναγωνιστής εις πάσαν μας επιδίωξιν
και προσπάθειαν, καθ’ όσον κατά το τρέχον έτος η επίλυσις των πλείστων οικονομικών και επισιτιστικών
ζητημάτων μας ετέθη εις το πλαίσιον γενικωτέρας ρυθμίσεως των ζητημάτων των τραπεζιτικών υπαλλήλων
και ενίοτε όλων των μισθωτών.
Το Διοικητικόν Συμβούλιον με ιδιαιτέραν ικανοποίησιν αναφέρει ότι εσυνέχισε την παρά του προκατόχου
του Συμβουλίου χαραχθείσαν οδόν της συνεργασίας με ολόκληρον την τραπεζοϋπαλληλικήν οικογένειαν και
—69—
εύχεται όπως το Διοικητικόν Συμβούλιον το οποίον θα το διαδεχθή καταστήση στενώτερον τον δεσμόν και
εντονώτερον το αίσθημα της συνεργασίας και αλληλεγγύης προς τους συναδέλφους των άλλων τραπεζών […]
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το διαρρεύσαν έτος ήτο πλήρες δραστηριότητος όχι μόνον διά το Διοικητικόν Συμβούλιον του Συλλόγου
σας αλλά και δι’ υμάς πάντας καθ’ όσον κα συνεχώς μας απησχόλουν ζητήματα οικονομικά και επισιτιστικά,
κυρίως, και ανάγκη παρέστη συχνά να πλαισιώσητε όλοι ηνωμένοι το Διοικ. Συμβούλιον εις τους αγώνας του.
Ενταύθα είναι απαραίτητον να αναφερθή η προθυμία με την οποίαν ωρισμένοι ανώτατοι υπάλληλοι της
Τραπέζης μας εφάνησαν συνεπείς προς τα συναδελφικά των καθήκοντα και μας εβοήθησαν εις ζητήματα όπου
η συμβολή των μάς ήτο απαραίτητος.
Αντίδρασιν το Διοικητικόν Συμβούλιον συνήντησε και κατά το 1943, εις ελαχίστους ευτυχώς συναδέλ-
φους μη κατανοήσαντας την σκληρότητα των περιστάσεων και των συνθηκών υφ’ ας επαλαίομεν […]
Οι αντιπολιτευθέντες τον Σύλλογον με επιχειρήματα της κατηγορίας ταύτης, επανελάμβανον κατά κόρον
την επωδόν περί εξαντλήσεως της αντοχής της Τραπέζης, ενώ ουδέποτε απεποιήθησαν να δρέψουν τους
καρπούς αγώνων τους οποίους επολέμησαν […]
Ούτε το Διοικητικόν Συμβούλιον ούτε η πλειοψηφία σας εμφορείται από διάθεσιν λεηλασίας της Τρα-
πέζης. Αντιθέτως, προσβλέπομεν και προσβλέπει προς το Ίδρυμα τούτο ως εις μίαν ρωμαλέαν εγγύησιν διά
την ανοικοδόμησιν της χώρας μας.
Παραβάλλετε και παραβάλλομεν την αντοχήν των ταλανιζομένων συναδέλφων προς την αντοχήν του
Ιδρύματος, είσθε και είμεθα, όταν η ανάγκη καλέση, έτοιμοι και διά θυσίας χάριν του Ιδρύματος […]
Γενικώς η πίστις και η ενότης της ολότητάς σας εις τόσας δυσχερείς ώρας, κατέδειξε συνδικαλιστικήν
ωριμότητα η οποία πολλά τα καλά εγγυάται διά το μέλλον όλων μας.
Η επιτυχής συμμετοχή του Διοικητικού Συμβουλίου εις το Γραφείον Επισιτισμού, την επιτροπήν εντά-
ξεως κλπ. καταδεικνύει πόσον ωρίμασαν πλέον τα πράγματα διά μίαν ευρυτέραν ανάπτυξιν της συμμετοχής
αντιπροσώπων του Συλλόγου εις τα διάφορα Συμβούλια τα αφορώντα ζητήματα του προσωπικού.
Κατ’ αυτόν τον τρόπον μόνον θα παγιωθή εν τη Τραπέζη παράδοσις σταθερά και υγιής ως προς την
επαγγελματικήν θέσιν του προσωπικού.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την έκθεση πεπραγμένων του έτους 1943 του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΥΕΤΕ,
στην οποία διαφαίνεται η συνέχεια της συνεπούς, αγωνιστικής συνδικαλιστικής πολιτικής που είχαν εγκαινιάσει τα εαμικά
προεδρεία από τις αρχές του 1942, Ι.Α./ΕΤΕ, Ιστορικό Αρχείο ΣΥΕΤΕ.
Σχηματισμός της αντιστασιακής «Κυβέρνησης του βουνού». Στη διευρυμένη «Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης»
1944 (ΠΕΕΑ) συμμετέχουν ως πρόεδρος ο καθηγητής Αλ. Σβώλος, και ως υπουργός Οικονομικών ο καθηγητής Α. Αγγελόπουλος.
Πανελλαδική Εργατική Συνδιάσκεψη. Το Εργατικό ΕΑΜ μετατρέπεται σε ΓΣΕΕ. Στη Διοίκησή της συμμετέχει ως εκπρόσω-
πος των τραπεζοϋπαλλήλων ο Τάσος Τούντας. Απελευθέρωση της Ελλάδας. Κυβερνήσεις Εθνικής Ενότητας Γ. Παπανδρέου.
Στην ΕΤΕ τοποθετείται προσωρινός διοικητής ο καθηγητής Κωνσταντίνος Δ. Τριανταφυλλόπουλος (1944-1945). Οικονομικό
χάος, πρώτη νομισματική διαρρύθμιση (νόμος Σβώλου). Δεκεμβριανά στην Αθήνα.
Απόβαση των συμμαχικών στρατευμάτων στη Νορμανδία. Διεθνής νομισματική συμφωνία του Μπρέτον Γουντς: το δολάριο
μετατρέψιμο σε χρυσό, ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Μεγάλος πληθωρισμός στη Γαλλία. Οικονομική κατάρ-
ρευση Ουγγαρίας. Επανεκλογή, για τέταρτη φορά, του Φρ. Ρούζβελτ ως προέδρου των ΗΠΑ.
6 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, στις 3 Μαρτίου, αναλαμβάνει πρόεδρος της Διοι-
κητικής Επιτροπής ο εαμικός Σπυρίδων Γ. Βασιλόπουλος με αντιπρόεδρο τον Ιωάννη Αποστο-
λάκη και εντεταλμένο σύμβουλο τον Χρήστο Βούλγαρη και με περισσότερες από μία γυναίκες στη
—70—
σύνθεσή της. Σύμβουλοι οι: Εμμ. Παναγιωτόπουλος, Μαρία Παπαδοπούλου, Ν. Σταματόπουλος,

Ιω. Τερζάκης, Σερ. Χριστοδουλιάς και Ιω. Χασιρτζόγλου. Επιμελητές: γραφείου η Μαρία Βουτυ-
1944
ρά, επαγγελματικών συμφερόντων ο Ιω. Γραμματίκας, υποκαταστημάτων ο Ξαβ. Δροσόπουλος,
καταστήματος ο Χρ. Θεοδωρίδης, μορφώσεως η Γιάννα Κουλεντιανού-Περσάκη και εξωτερικών
σχέσεων ο Σπυρ. Τσαμπρής.
21 Μαρτίου. Εγκρίνεται από το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας ο κανονισμός εντάξεως προσω-
πικού ΕΤΕ.
21 Απριλίου. Ο Σύλλογος με υπόμνημά του στη Διοίκηση της Τράπεζας ζητά την παύση της συνε-
χιζόμενης τρομοκρατίας στους χώρους δουλειάς από τα Τάγματα Ασφαλείας και τις λοιπές κατοχι-
κές διωκτικές αρχές και απαιτεί την αποφυλάκιση όλων των κρατουμένων συναδέλφων. Την επόμενη
περίοδο, με συνεχείς διαμαρτυρίες, παραστάσεις και υπομνήματα προς την Τράπεζα, μαζί με τα
παραρτήματα του ΣΥΕΤΕ στην επαρχία, θα αντιδράσει στην απόφαση της εγκάθετης Διοίκησης να
περικόψει το συσσίτιο στους εργαζομένους στα περιφερειακά υποκαταστήματα με το σκεπτικό ότι
τα είδη διατροφής στην επαρχία διατίθενται σε φθηνότερη τιμή. Ακόμη, θα κινητοποιήσει το προ-
σωπικό για την επαναφορά του διακοπέντος οικογενειακού συσσιτίου (περικοπή των οικογενειακών
μερίδων) και την ποσοτική και ποιοτική του βελτίωση.
Ιούνιος. Στο πλαίσιο της ΕΣΤΟ, ο Σύλλογος προωθεί τα αιτήματα για τιμαριθμική αναπροσαρμο-
γή των αποδοχών και την αποκατάσταση του «παλαιού» συσσιτίου. Επίσης προβάλλει το αίτημα της
λειτουργίας παιδικών κατασκηνώσεων για την ενίσχυση της υγείας των παιδιών που αρκετά πάσχουν
από αβιταμίνωση, υποσιτισμό ή βρίσκονται σε προφυματικό στάδιο. Υπό την πίεση των κινητοποι-
ήσεων το κυβερνητικό Ανώτατο Συμβούλιο Συντονισμού αποφασίζει την εξομοίωση του βασικού
μισθού όλων των εργαζομένων στις τράπεζες με αυτόν της Τράπεζας ης Ελλάδος και προσαύξηση
του βασικού μισθού 100%.
Αύγουστος. Ο ΣΎΈΤΈ συντονίζει μαχητικές κινητοποιήσεις του προσωπικού για την προάσπιση
του σημαντικού χαρτοφυλακίου της Εθνικής Τράπεζας, που η Διοίκηση αναγκάζεται να εκποιεί για
ρευστότητα. Μέχρι και στο σπίτι του εγκάθετου διοικητή της ΕΤΕ Δ. Λυμπέρη έφτασαν οι εαμικοί
συνδικαλιστές για να τον υποχρεώσουν, με απειλές κατά της ζωής του, να σταματήσουν οι εκποιή-
σεις τίτλων του πλούσιου χαρτοφυλακίου της Τράπεζας. Στις 6 Σεπτεμβρίου με διάβημα προς τη
Διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος ο Σύλλογος θα απαιτήσει την οικονομική ενίσχυση της ΕΤΕ
από την κεντρική τράπεζα, ώστε να καλυφθούν οι υποχρεώσεις της για τα συσσίτια του προσωπικού.
16 Σεπτεμβρίου. Στην παλλαϊκή απεργία της Αθήνας κατά της τρομοκρατίας των Ταγμάτων
Ασφαλείας συμμετέχουν και οι τραπεζοϋπάλληλοι.
20 Σεπτεμβρίου. Μπροστά στο άλυτο πρόβλημα εξεύρεσης πόρων της Τράπεζας για να σιτίσει το
προσωπικό, με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ δημιουργείται 30μελής επιτροπή υπαλλήλων όλων των
βαθμών και των συνδικαλιστικών τάσεων, όπου συμμετέχουν μεταξύ άλλων ανώτατα στελέχη, όπως
ο οικονομικός σύμβουλος Ιω. Παρασκευόπουλος, μαζί με έμπειρους εαμικούς παράγοντες, όπως
ο τ. πρόεδρος Θ. Ευθυμίου, η οποία μαζί με το Διοικητικό Συμβούλιο ζητούν συνάντηση με τον
πρωθυπουργό με το αίτημα να παρασχεθούν πόροι στην ΕΤΕ ώστε «να δοθούν και εις τον υπάλ-
ληλον της Τραπέζης μας τόσον χαρτονόμισμα και τρόφιμα όσα δίδονται και εις τον υπάλληλον της
Τραπέζης της Ελλάδος, και εγκαίρως…». Ο Ιω. Ράλλης τελικά δεν τους δέχτηκε και ο Σύλλογος
την επομένη συμμετέχει στη μεγάλη παντραπεζική απεργία.
21–25 Σεπτεμβρίου. Λευκή απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων με θέμα το οικονομικό και την επι-
βίωση. Στην ανακοίνωσή του ο ΣΥΕΤΕ, αφού επισημάνει ότι ο ηρωικός αγώνας του προσωπικού
—71—
ΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Νοέμβρης 1941! Μαύρος χειμώνας! Κρύο διαπεραστικό, κρύο φοβερό! Η Αθήνα βρίσκεται χωρίς θέρμαν-
ση, χωρίς συγκοινωνίες. Άρχισε η πείνα. Οι χιτλεροφασίστες Γερμανοί ρήμαξαν τον τόπο, λεηλάτησαν την
πατρίδα μας. Στους δρόμους της Αθήνας ακούγεται η φοβερή μπότα του καταχτητή.
Αρχίζουν τα πρώτα θύματα της πείνας. Πέφτει ο κόσμος στους δρόμους απ’ την πείνα. Οι οιμωγές των
πεινασμένων ανθρώπων σχίζουν τον αέρα: «Πεινάω-πεινάω». Στους σκουπιδοτενεκέδες μαλώνουν άνθρωποι
και σκύλοι, ποιος να πρωτοαρπάξει κάτι που μπορεί να τρώγεται!!
Τι λοιπόν θα γίνει; Πού τραβάμε; Στα σπίτια μας απ’ τη δουλειά μας κι αντίθετα πηγαίνουμε με τα πόδια.
Γυρισμένοι οι γιακάδες του παλτού μας και χωμένα τα χέρια μας βαθειά στις τσέπες, για ν’ αποφύγουμε αυτό
το κρύο-φαρμάκι, το τσουχτερό, το ασυνήθιστο για το κλίμα της Αθήνας. Διασχίζουμε τους δρόμους της
Αθήνας κάνοντας το ίδιο δρομολόγιο σπίτι-Τράπεζα και Τράπεζα-σπίτι.
Δίπλα μας περνάνε οι Γερμανοί κι οι Ιταλοί καταχτητές. Τι θα κάνουμε μ’ αυτό το κακό που μας βρήκε;
πώς λοιπόν θα γίνει μ’ αυτή τη χολέρα των φασιστών του Χίτλερ;
Κάτι πρέπει να κάνουμε, δεν μπορεί μοιρολατρικά να συνθηκολογήσουμε μ’ αυτή τη μαύρη κατάσταση,
πρέπει να παλέψουμε, πρέπει ν’ αντισταθούμε, αλλοιώς είναι σίγουρο, πως μας περιμένει ο αργός απ’ την
πείνα θάνατος.
Αυτή η σκέψη στριφογύριζε στο μυαλό μας, στο μυαλό των πρωτοπόρων ανθρώπων της πατρίδας
μας, κι άρχισαν έτσι να οργανώνουν την Αντίσταση μέσα απ’ τις γραμμές της εθνικοαπελευθερωτικής
οργάνωσης του ΕΑΜ, που καλούσε τον Ελληνικό λαό ν’ αρχίσει από τις γραμμές του την οργανωμένη
πάλη ενάντια στην τριπλή κατοχή, για επιβίωση, για λευτεριά κι ανεξαρτησία.
Στην Τράπεζα είχαμε ήδη από το καλοκαίρι του 1941 συνδεθεί και φτιάξαμε τον πρώτο πυρήνα του
κόμματος με τον Κώστα Χαύτα. Είχαμε καθοδηγητή τον παλιό Ακροναυπλιώτη κομμουνιστή, τον Σπύρο
Αντύπα.
Με την ίδρυση του ΕΑΜ και με την πρώτη ιδρυτική προκήρυξή του, φτιάξαμε την πρώτη Εαμική
οργάνωση στην Εθνική Τράπεζα, στο Κεντρικό Κατάστημα. Αρχίσαμε να προπαγανδίζουμε ανάμεσα στους
συναδέλφους μας την Εαμική ιδέα της οργανωμένης αντίστασης, ξεκινώντας από τα τρέχοντα ζητήματα
που απασχολούσαν ανησυχητικά το προσωπικό της Τράπεζας, ζητήματα επιβίωσης, αυξήσεως των μισθών
μας, κ.ά.
Δύσκολα χρόνια, καιροί τριπλής σκλαβιάς, τα νέα από τα μέτωπα όχι καλά, οι Γερμανοί στο ανατολικό
μέτωπο όλο και προχωρούσαν. Όλη η Ευρώπη γονατισμένη, υποδουλωμένη στο χιτλεροφασισμό, όλος γύρω
μας ο ορίζοντας και στην πατρίδα μας και σ’ όλη την Ευρώπη βαρύς, μεγάλη καταχνιά μάς είχε πλακώσει. Ο
κόσμος δύσκολα μπορούσε να σε πιστέψει, να δεχθεί ν’ αρχίσει αγώνα για να φύγουν οι καταχτητές, μα ακόμα
και να παλαίψει για τα καθημερινά του ζητήματα.
Σ’ αυτές τις συνθήκες αρχίσαμε να παλεύουμε, πασχίζοντας μέρα-νύχτα να ξεσηκώσουμε το ηθικό του
κόσμου μας που μέσα σ’ αυτόν δουλεύαμε επαγγελματικά, μέσα στην Τράπεζά μας.
Αποφασίσαμε πως μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε τους συναδέλφους, να τους κινητοποιήσουμε πιο
καλύτερα μέσα από το Σύλλογό μας, που θα πρέπει να παίξει το σωστό του ρόλο, να εκπληρώσει τη σωστή του
αποστολή, να γίνει πραγματικά συνδικαλιστικό όργανο που από τις γραμμές του ν’ αρχίσει ένας ακατάπαυστος
αγώνας για τη λύση των καθημερινών ζητημάτων των συναδέλφων μας.
Για να γίνει όμως αυτό, για να πετύχει στην σπουδαία και πατριωτική του πια αποστολή, να σώσει δη-
λαδή τους συναδέλφους μας, όλους μας απ’ τον θάνατο της πείνας, έπρεπε ο Σύλλογος να περάσει στα χέρια
αποφασιστικών ανθρώπων που είχαν συναίσθηση της μεγάλης αποστολής του Συλλόγου, σε ανθρώπους που
θάπρεπε να μη σκέπτονται κόπους, τρεχάματα, θυσίες.
Αγώνας σκληρός, ζωής και θανάτου.
Είχαμε τώρα συγκροτήσει από τους καλύτερους, αποφασιστικούς συναδέλφους μ’ ανεβασμένο το πα-
τριωτικό συναίσθημα, μια γερή, μια καλή αποφασιστική ομάδα του ΕΑΜ της Τράπεζας. Είχαμε από καιρό
μοιράσει μεταξύ μας τις υπευθυνότητες, τις αρμοδιότητες. Ένας υπεύθυνος του τύπου, άλλος υπεύθυνος του
—72—
ιδεολογικού τομέα, άλλος οργανωτικός, άλλος υπεύθυνος των οικονομικών κ.λπ. Κι αρχίσαμε σιγά-σιγά να
συγκροτούμε τις πρώτες τετράδες-πεντάδες που συνεδρίαζαν τακτικά.
Ανάμεσα στους πρώτους που οργανώθηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ της Τράπεζας ήσαν ο Μπάμπης
Ζεγκίνης, ο Βέρης Δροσόπουλος, ο Ηλίας Τσιρίβας, ο Νίκος Σταματόπουλος, ο Τάσος Τούντας, ο Κώστας
Μπάκας, ο Παντελής Δημάκος, ο Νίκος Δουσαΐτης, ο Νίκος Αντωνόπουλος, ο Ξενοφών Χονδρομήτρος, ο
Σπύρος Παπαγεωργίου, ο Θόδωρος Ευθυμίου, ο Βασίλης Κωνσταντινόπουλος, ο Θεόφιλος Μπαρτζώκας, ο
Χρήστος Γιαρίμουστας, αυτούς τώρα θυμάμαι. Αργότερα, όσο περνούσε ο καιρός κι όσο φούντωνε ο αγώνας
μας κι όσο είχαμε αποτελέσματα θετικά απ’ αυτόν, τόσο πύκνωναν ολοένα οι γραμμές μας, κι έγινε ποτάμι
ορμητικό-αφρισμένο, που όταν ξέσπαγε στις μεγάλες απεργίες και κινητοποιήσεις, παρέσερνε στην εμφάνισή
του και το πέρασμά του κάθε εμπόδιο.
Αγώνες ανειρήνευτοι και μεγαλόπρεποι. Μέρες ανείπωτης προσπάθειας, αγωνίας και θυσίας.
Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να κατακτήσουμε το Σύλλογο της Τραπέζης, που σε λίγες μέρες επρόκειτο
να πραγματοποιήσει Γενική Συνέλευση με θέματα τον απολογισμό της χρονιάτικης δράσης 1940-41 και την
εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου.
Αποφασίστηκε απ’ την Εαμική οργάνωση να μιλήσουμε στη συνέλευση αυτή ο Κώστας Χαύτας κι εγώ.
Ήμουν τότε νέος υπάλληλος με 9χρονη υπηρεσία στην Τράπεζα και στην ηλικία 27 χρόνων.
Μέχρι τότε υπήρχε στην Τράπεζα ο Σύλλογος αυτός των υπαλλήλων με επικεφαλής ανθρώπους πάντοτε
αρεστούς στην κάθε φορά Διοίκηση. Κατά κανόνα πρόεδρος του Συλλόγου ήταν ένας ανώτατος στην ιεραρχία
της Τραπέζης υπάλληλος, που προερχόταν συνήθως είτε από το τμήμα προσωπικού είτε απ’ την Επιθεώρηση.
Καταλαβαίνει ο καθένας τι είδους συνδικαλισμό μπορούσε να περιμένει κανένας από έναν τέτοιας σύν-
θεσης Σύλλογο.
Έτσι, λοιπόν, το Νοέμβρη 1941 στη συνέλευση αυτή πρόεδρος του Συλλόγου ήταν ο ανώτατος υπάλληλος
και Προσωπάρχης της Τράπεζας κ. Μαυρομάτης, αρκετά προχωρημένης ηλικίας, με μέλη του Διοικητικού Συμ-
βουλίου τρανά ονόματα και φίρμες, που υπηρετούσαν οι περισσότεροι στην Επιθεώρηση της Τράπεζας, φόβητρα
εκείνη την εποχή των υπαλλήλων! Με λίγα λόγια η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου των
υπαλλήλων απαρτίζονταν από πατριαρχικά, από συγκλητικά πρόσωπα. Έφτανε μια λοξή, άγρια ματιά ενός απ’
αυτούς για να χάσεις την προαγωγή που περίμενες!!!
Αυτούς τους ανθρώπους έπρεπε να τους παραμερίσουμε, έπρεπε να τους γκρεμίσουμε, για να μπορέ-
σουμε ν’ ανοίξουμε το δρόμο για μαζικούς μέσα στην Τράπεζα αγώνες, συσπειρώνοντας τους συναδέλφους
μας στο Σύλλογό μας και γύρω απ’ την καθοδήγηση του Συλλόγου μας, από το Διοικητικό του Συμβούλιο.
Η συνέλευση άρχισε στην μεγάλη αίθουσα του Κεντρικού, στο ισόγειο. Κόσμος πολύς. Κρύο ανυπόφορο,
ανησυχία κι αγωνία στα βλέμματα όλων αυτών που μαζεύτηκαν εκεί. Στα πρώτα καθίσματα όλοι οι υψηλά
ιστάμενοι στην ιεραρχία της Τράπεζας, όλη η υπαλληλική αριστοκρατία της Τράπεζάς μας. Ατμόσφαιρα
κολλαριστή. Πρωτόκολλο. Ψηλοί γιακάδες, καλοθρεμμένοι, καλοντυμένοι οι ανώτεροι, φτωχαδάκια εμείς οι
κατώτεροι, με το άγχος της ατελείωτης σκάλας της ιεραρχίας με ανεξάντλητο το αλφαβητάριο των ατέλειω-
των βαθμών: Προσωρινός με τριετίες, Γραφεύς Δ!-Γ!-Β!-Α!, βοηθός Γ!-Β!-Α!, Υπολογιστής Γ!-Β!-Α! και
τράβα κορδέλα.
Τέλος πάντων, αυτή ήταν τότε η κατάσταση, αυτή ήταν τότε η ατμόσφαιρα της συνέλευσης: βαρειά,
συγκλητική!!!
Τέλειωσε ο απολογισμός του Διοικητικού Συμβουλίου κι ενώ, όπως μέχρι τότε συνηθίζονταν, ήσαν
έτοιμοι να σηκώσουν το χέρι για να εγκρίνουν τη δράση του Δ.Σ., ακούγεται μια φωνή από κάτω: «το
λόγο κ. Πρόεδρε» (Πρόεδρος της συνέλευσης ο κ. Κούμαρης, ανώτερος υπάλληλος της Τραπέζης).
Όλοι γύρισαν προς το μέρος που ακούστηκε η φωνή. Οπότε εμφανίζεται και προχωρεί κοντά στο Προ-
εδρείο ο Κώστας Χαύτας. Άρχισε και, όσο προχωρούσε στην ομιλία του, είχε το χάρισμα του λόγου, είχε
μεγάλη ευφράδεια κι ήταν ευχάριστο να τον ακούς.
Καταπέλτης! Τους ξετίναξε. Τους απόδειχνε ότι σ’ όλα αυτά τα χρόνια στραγγάλιζαν τη φωνή των συ-
ναδέλφων, είχαν πετάξει ταφόπετρα στα φλέγοντα ζητήματα των συναδέλφων, είχαν δημιουργήσει τέτοια
κατάσταση που ν’ ανθούν, ν’ ανδρώνονται διάφορες φατρίες, που, αν δεν τους προσκυνούσες, δεν έβλεπες
—73—
εξέλιξη στην Τράπεζα. Όσο προχωρούσε στο λόγο του, τόσο αυτοί δεν αισθάνονταν καλά. Η ομιλία του
Χαύτα συνεχώς διακόπτονταν με άγριες φωνές από τους αγανακτισμένους των πρώτων καθισμάτων. Όμως
ο Χαύτας, παλικαρίσια –μαχητικός όπως ήταν– τελείωσε θριαμβευτικά την ομιλία του.
Στάθηκα ιδιαίτερα στην ομιλία του Κώστα Χαύτα στη συνέλευση αυτή, γιατί ήταν η πρώτη φορά που το
προσωπικό της Τράπεζας με το στόμα του Χαύτα μίλησε σ’ όλους αυτούς που χρόνια κρατούσαν το Σύλλογο
στα χέρια τους χωρίς κανένα συνδικαλιστικό περιεχόμενο, να διοργανώνουν μονάχα συγκεντρώσεις γιορταστι-
κές με πλούσια προγράμματα, γι’ αυτούς κι όχι για το εργαζόμενο προσωπικό της Τράπεζας.
Σαν τέλειωσε ο Χαύτας, ζήτησα αμέσως και εγώ το λόγο. Άλλη δοκιμασία γι’ αυτούς. Ακόμα περισσό-
τερο, γιατί αυτή τη φορά μιλούσε ένας νεαρός στο βαθμό και στην εμφάνιση υπάλληλος. Μίλησα όπως όταν
είμασταν και πολεμούσαμε στο αλβανικό μέτωπο, παίρναμε γράμματα απ’ το Σύλλογο γεμάτα λυρισμό και
διθυράμβους για μας που εκτελούσαμε το καθήκον μας προς την πατρίδα κάτω από τις φοβερές συνθήκες των
χιονισμένων βουνών της Αλβανίας.
Σαν όμως γυρίσαμε, ο Σύλλογος κι η Τράπεζα καμμιά φροντίδα για μας, καμμιά προσπάθεια του Συλ-
λόγου μας για το ζήτημα του επισιτισμού, όλου του προσωπικού, και μέσα σ’ αυτό και των συναδέλφων που
πολέμησαν. Τώρα που δίπλα μας ακούγεται η μπότα του καταχτητή, ο Σύλλογος δεν έκανε τίποτα για να
συσπειρώσει κοντά του –στις γραμμές του– όλους τους συναδέλφους, για μια προσπάθεια για την επιβίωσή
τους. Έχω στην τσέπη μου γράμμα χαροκαμμένης μάνας που έχασε το παιδί της, τον Κώστα Πριάγγελο,
στο αλβανικό μέτωπο και που τόσους μήνες προσπαθεί, παρακαλεί για τη σύνταξή της, για το παιδί που
έχασε και καμμιά απάντηση. Φωνές από κάτω «να διαβαστεί». Το διαβάζω. Όλοι οι αρμόδιοι κατάπιαν
τη γλώσσα τους. Σ’ αυτό το μοτίβο συνεχίστηκε και τέλειωσε η ομιλία μου που, φυσικά, διακοπτόταν απ’
τους αγανακτισμένους.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που χτυπήθηκε και χάθηκε από τότε ο τέτοιας υφής «συνδικαλισμός» στην
Τράπεζά μας. Αυτά, απ’ όσα θυμάμαι από την ιστορική αυτή συνέλευση του Συλλόγου μας.
Την εκλογή την κερδίσαμε. Στο Σύλλογο εκλέχθηκαν άνθρωποι ενταγμένοι στις γραμμές της οργάνωσης
του ΕΑΜ της Τράπεζας. Προτείναμε και δέχθηκε να συνεργαστεί μαζί μας ο Διευθυντής του Τμήματος
Συναλλάγματος, Τμηματάρχης Κώστας Τσαλίκης, εξαιρετικού χαρακτήρος άνθρωπος με πολλά ψυχικά και
πνευματικά χαρίσματα. Τον εκλέξαμε πρόεδρο του Διοικητικού μας Συμβουλίου. Μέλη του Δ.Σ. τότες, το
πρώτο εαμικό Συμβούλιο του Συλλόγου, ήτανε οι πιο κάτω, απ’ όσα θυμάμαι: Ο Τμηματάρχης Ροδόλφος
Κράους, αντιπρόεδρος, ο Κώστας Μπάκας, ο Κώστας Χαύτας, ο Θόδωρος Ευθυμίου, ο Φωκίων Χρηστινά-
κης, ο Νίκος Δουσαΐτης, εγώ ήμουνα γενικός γραμματέας, ο Τάσος Τούντας, η Ζαφειρία Παναγοπούλου, ο
Βασίλης Χριστόπουλος.
Ρίχνω τη μνήμη μου 41 χρόνια πίσω για να θυμηθώ, όσο μπορώ καλύτερα, τα γεγονότα της καυτής
εκείνης εποχής, τότες που παίζαμε κάθε μέρα το παιχνίδι της ζωής και του θανάτου, τότες που η ζωή του
ανθρώπου είχε από τη μια μεριά καταντήσει το τελευταίο που είχε αξία πράγμα, μια που από το άλλο μέρος
άξιζε η ζωή στην τόση έξαρση που την είχε φτάσει ο αγώνας του λαού μας και το αίμα των αθάνατων άγνω-
στων ή απλών ηρώων αυτής της εποχής. Στον αγώνα μας αυτόν χάσαμε εκλεχτούς συναδέλφους, θαυμάσιους
αγωνιστές, που πέσαν από τα βόλια των καταχτητών και των γερμανοτσολιάδων των προδοτικών ταγμάτων
ασφαλείας.
Αυτοί οι συνάδελφοι που χάθηκαν στον αγώνα μας αυτόν είναι ο Γρουμπός, που βρέθηκε γύρω στον
Εθνικό κήπο, στο Ζάππειο κοντά, νεκρός με σπασμένα τα πάνω και τα κάτω άκρα, απ’ τα βασανιστήρια που
τούκαναν οι Γερμανοτσολιάδες. Εκτελέστηκαν απ’ τους Γερμανούς στα Καλάβρυτα: Σαμσαρέλλος Δημή-
τρης, Δ/ντής του εκεί καταστήματος, Ντάνος Γιώργος, Τσαπάρας Ανδρέας, Καραγιαννόπουλος Θόδωρος,
Λυμπέρης Γρηγόρης, Σαμοθρακίτης Γιώργος. Στο Μονοδένδρι Σπάρτης εκτελέστηκε μεταξύ των άλλων
118 ηρώων κι ο Δ/ντής του κατ/τος Σπάρτης Ζερβομπεάκος Αντώνης.
Στο Κεντρικό Κατάστημα, εκτός από τον Γρουμπό, πιάστηκε ο Χριστομένης Τσιγάρας κι εκτελέστηκε
στην Καισαριανή από τους Γερμανούς, μαζί με άλλους 100 συναγωνιστές του στις 10.5.1944. Από τους
Γερμανούς ακόμα εκτελέστηκε ο Πολυγιαννάκης Δημήτρης.
Ο Δημήτρης Αυγέρης, είναι κι’ αυτός συνάδελφος, έπεσε πολεμώντας τους Γερμανούς στο Κάστρο του
—74—
Υμητού, μαζί με δύο άλλους επονίτες. Το σπίτι-κάστρο του Υμητού ήταν ιδιοχτησία του συναδέλφου Επαμει-
νώντα Αντωνίου, που ήταν κι αυτός οργανωμένος στο ΕΑΜ της Τραπέζης μας!!!
Κι άλλοι ακόμα που δεν θυμάμαι.
Ρίχνω, λέω, τη μνήμη μου πίσω, πολύ πίσω, 41 χρόνια πριν, για να μπορέσω να θυμηθώ καλά, όπως τότε
έγινε ένα ωραίο επεισόδιο γεμάτο πατριωτισμό και παλικαριά, μέσα στα χρόνια της κατοχής, της ανταριασμέ-
νης εκείνης περιόδου με τους Γερμανούς αφεντικά πάνω μας με δικαίωμα ζωής και θανάτου!
Είναι δύσκολο όμως να πάει τόσο εύκολα πίσω, γιατί πρέπει η μνήμη μου αυτή να διασχίσει τα 41 αυτά
χρόνια, που ήταν καυτά ηφαιστιώδικα, γεμάτα συνταρακτικές μνήμες. Πρέπει η μνήμη μου να περάσει δίπλα
από έντονα γεγονότα, να δρασκελίσει ανάμεσα σε αγωνίες και αίματα που περάσαμε στην περίοδο αυτή, να
σταματήσει σε φυλακές, βασανιστήρια, εξορίες, μάχες φοβερές στα χρόνια του πρώτου αντάρτικου, να λαχα-
νιάσει στα χρόνια του εμφύλιου πολέμου, να καταλαγιάσει στη μεγάλη χώρα το σοσιαλισμού, όπου βρεθήκαμε
μετά τη ζημιά του 1949 στο Γράμμο-Βίτσι, να αναλογισθεί τη δημιουργική ειρηνική δουλειά που κάναμε εκεί,
εκπορθώντας τα κάστρα της μόρφωσης, της τέχνης και της τεχνικής, για να φτάσει ακριβώς 41 χρόνια πίσω
στο Δεκέμβρη του 1941, φυσικά δικαιολογημένα κουρασμένη-αδύνατη.Τέλος πάντων τα γεγονότα έγιναν
έτσι, όπως τα θυμάμαι:
Αποφασίσαμε να τιμήσουμε τη μνήμη των φονευθέντων στο αλβανικό μέτωπο συναδέλφων μας του
Κεντρικού Καταστήματος.
Ο Σύλλογος μού αναθέτει την οργάνωση και διεξαγωγή του μνημοσύνου αυτού. Επισκέφτηκα τις οικογέ-
νειες των πεσόντων συναδέλφων μας και τους ανακοίνωσα την απόφαση του Συλλόγου μας για το μνημόσυνο.
Με συγκίνηση το δέχτηκαν οι οικογένειές τους.
Ορίσαμε την Κυριακή που θα πραγματοποιούνταν το μνημόσυνο. Στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης,
στην οδό Αιόλου. Τυπώθηκαν τα αγγελτήρια του μνημοσύνου. Τοιχοκολλήθηκαν δυο μέρες νωρίτερα στην
κύρια είσοδο της Τράπεζας.
Την ίδια δουλειά παράλληλα οργάνωσαν και τα Δ.Σ. των άλλων Τραπεζών, που επίσης τα Δ.Σ. βρισκό-
ντουσαν στα χέρια των κατά τράπεζα εαμικών οργανώσεων, με τα οποία συνεχώς βρισκόμασταν σ’ επαφή και
συνεργασία. Ομιλητή ορίσαμε τον Μιχάλη Πουσκούρη, της Τράπεζας Ελλάδος.
Η Κυριακή ήρθε. Στην Αγία Ειρήνη, ο κόσμος σιγά-σιγά έρχεται. Οι οικογένειες των πεσόντων ήρθαν
στην ώρα τους. Η εκκλησία γέμισε, δεν χωράει άλλους. Ήρθαν η πλειοψηφία των συναδέλφων, ασχέτως
βαθμών και ηλικίας.
Όλοι μας παρακολουθούμε με κατάνυξη την όλη διαδικασία της θρησκευτικής αυτής λειτουργίας του
μνημοσύνου. Δυο μέτρα δίπλα μας η οδός Αιόλου. Ακούγονται κάθε τόσο τα βαρειά βήματα των Γερμανών
που περνάνε στο δρόμο. Το κρύο μάς συντροφεύει πάντα. Χτυπάει ώς το κόκκαλο τον εξασθενημένο οργα-
νισμό μας.
Η τελετή πάει προς το τέλος. Την όλη λειτουργία του μνημοσύνου την τιμά με την παρουσία του ο μη-
τροπολίτης Κερκύρας Μεθόδιος. Εκείνη τη στιγμή, ο ομιλητής που είχαμε καθορίσει δηλώνει αδυναμία, δεν
μπορεί, δεν θέλει, φοβήθηκε. Ο Χαύτας τότες δίνει εντολή στο Νίκο Δουσαΐτη της δικιάς μας Τράπεζας
να μιλήσει και να σταθεί σ’ αυτά κι αυτά τα σημεία. Ο Δουσαΐτης ανεβαίνει στον άμβωνα. Με τη βαρειά του
φωνή «συνάδελφοι» οι παπάδες σταμάτησαν την ψαλμωδία τους. Η προσοχή όλων μας στον άμβωνα όπου ο
Δουσαΐτης προχωρεί στο λόγο του. Νεκρική σιγή. Πλέκει το εγκώμιο του ηρωισμού των φονευθέντων για
την πατρίδα συναδέλφων, πως εμείς σήμερα θα συνεχίσουμε τον αγώνα αυτόν, μετά στηλίτευσε την πολιτική
της προδοτικής Κυβέρνησης του Τσολάκογλου, που εξυπηρετεί το έργο των καταχτητών, οπότε απ’ την ιερά
πύλη ακούγεται δυνατή και αγανακτισμένη η φωνή του δεσπότη Κερκύρας Μεθόδιου «αυτό είναι αναισχυντία»
κι αμέσως διακόπτει τον ομιλητή, καλύπτοντάς τον με την ψαλμωδία του.
Τότες έζησα, τότες ζήσαμε μια ανεπανάληπτη στιγμή έξαρσης, πατριωτισμού, γέμισαν τα στήθια μας αέρα
λευτεριάς και λεβεντιάς. Όλος αυτός ο κόσμος, όλο το εκκλησίασμα, όλοι αυτοί οι συγκεντρωμένοι εδώ μέσα
στη μεγάλη αυτή εκκλησία με τους πανύψηλους τρούλους, άρχισε ταυτόχρονα, σαν κάποιος αόρατος μαέστρος
να καθοδηγεί τον κόσμο, σαν οργανωμένο λες από καιρό χορωδιακό συγκρότημα, το ψάλσιμο του Εθνικού μας
Ύμνου. Ο ένας στίχος του ύμνου της λευτεριάς διαδέχεται τον άλλον, και κάθε φορά ο τόνος πιο μαχητικός.
—75—
Οι καρδιές μας πάλλουν, χοροπηδάνε απ’ την αγαλλίαση αυτή, το «απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλή-
νων τα ιερά» γεμίζει τον αιθέρα, φτάνει ψηλά στους μεγάλους τρούλλους και γυρίζει πίσω σε μας, στ’ αυτιά
μας «χαίρε, ώ χαίρε λευτεριά» και τα μάτια μας γεμίζουν δάκρυα.
Γυρίζω το κεφάλι μου δεξιά-ζερβά, όλοι μας σε μια έκσταση πατριωτισμού. Το κορμί μου συνταράζεται
συθέμελα, η πέτσα μου αναποδογύρισε από τα ρίγη συγκίνησης. Το ίδιο συμβαίνει σ’ όλους μας. Η καρδιά
μου χοροπηδάει απ’ τη χαρά που την πλημμυρίζει. Ζω στιγμές, ζούμε όλοι μας στιγμές πατριωτικής έξαρσης.
Δεν μας νοιάζει πως τρία μέτρα από μας, έξω στο δρόμο, κυκλοφορούν οι δήμιοι καταχτητές του λαού μας.
Ο ένας στίχος μετά τον άλλον βγαίνει σε τραγούδι απ’ τα μύχια της καρδιάς μας. Πεισματωμένα κανένας
δεν κουνιέται απ’ τη θέση του, εννοώντας να τραβήξει αυτός ο παλμός όσο μπορεί περισσότερο. Κανενός αυτή
την ιερή στιγμή δεν πέρασε απ’ το μυαλό ο κίνδυνος, ο θάνατος που μπορεί και να μας περιμένει: Όλοι μας
συνεχίζουμε με παλμό το ψάλσιμο του Εθνικού μας Ύμνου, του ύμνου της λευτεριάς.
Αχ, αυτή η λευτεριά, πόσο την πληρώσαμε τελικά, πόσες θυσίες, πόσα αίματα, πόσες στερήσεις, πόσα
χτυποκάρδια, πόσοι θάνατοι, πόσες εκτελέσεις. Χιλιάκριβη λευτεριά!!!
Κάποια, φυσικά, στιγμή τέλειωσε ο Ύμνος με ένα βροντερό μαζικό «Ζήτωωω», που κάλυψε τα συνθήμα-
τα που έριξε κάποιος «θάνατος στους καταχτητές».
«Ζήτω η λευτεριά».
«Ζήτω η Ελλάδα μας».
Πήγαμε στα σπίτια μας, και το πρωί της άλλης μέρας στη δουλειά μας, στην Τράπεζα, ικανοποιημένοι
όλοι μας απ’ την εκπλήρωση ενός πατριωτικού μας καθήκοντος.
Μ’ αυτή μας την εκδήλωση, μ’ αφορμή το μνημόσυνο που οργανώσαμε, που ήταν το θέμα συζήτη-
σης ανάμεσα στους συναδέλφους των τραπεζών, σταθήκαμε στη συνειδητοποίηση του κόσμου μας, που
άρχισε να μας περιβάλει με εμπιστοσύνη και εχτίμηση, πράγμα που μας έδωσε φτερά για τους παραπέρα
συνδικαλιστικούς μας αγώνες!
Ο Κερκύρας Μεθόδιος εμφανίστηκε την επομένη του μνημοσύνου με όλη του τη μητροπολίτικη φιγούρα
στην Τράπεζα, αναζητώντας τον Δουσαΐτη, που τελικά τον συνάντησε. Του ζήτησε συγνώμη για το ότι χτες
αναγκάστηκε να του διακόψει την ομιλία του, κι ότι κι αυτός είναι πατριώτης κ.λπ. κ.λπ., γιατί φοβήθηκε τους
Γερμανούς!
Αυτά θυμήθηκα για την υπέροχη αυτή εκδήλωση, απ’ αφορμή το μνημόσυνο των πεσόντων συναδέλφων
στο αλβανικό μέτωπο, που έγινε στο α΄ 15θήμερο του Δεκέμβρη 1941.
Το σημείωμά μου αυτό το αφιερώνω στη μνήμη των παλικαριών μας, των συναδέλφων μας που πέσανε
πολεμώντας τον ιταλικό φασισμό στα βουνά της Αλβανίας, σ’ όλους όσοι έδωσαν τη ζωή τους για τη υπερά-
σπιση της ανεξαρτησίας της πατρίδας μας, για τη λευτεριά του λαού μας.
Ας είναι αιώνια η μνήμη τους!

Αθήνα, Δεκέμβρης 1981
Λευτέρης Φράγκου
Ο Λευτέρης Φράγκου (1915-1991), δραστήριος συνδικαλιστής στην Εθνική Τράπεζα την περίοδο της Κατοχής, χρη-
μάτισε στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ διαδοχικά γενικός γραμματέας (Φεβρ.-Απρ 1942), και επιμελητής (Μά-
ιος 1942-Ιαν. 1943). Επίσης, ήταν μέλος της Διοίκησης του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού των υπαλλήλων της ΕΤΕ.
Υπήρξε από τα ηγετικά μαχητικά στελέχη του ΕΕΑΜ-ΕΑΜ και η συμμετοχή του στην εαμική αντίσταση του κόστισε
αργότερα την απόλυσή του από την Τράπεζα, κακουχίες, εξορίες και αναγκαστική υπερωρία στις Ανατολικές χώρες.
Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση. Η μαρτυρία του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εθνική Αντίσταση, Επί-
σημα κείμενα, αναμνήσεις-χρονικά. Στοιχεία. Συλλογή 30ή/Φεβρουάριος 1982, σ. 70-75.
—76—
ματαίωσε «την εν σπουδή απόρριψιν του χαρτοφυλακίου της Τραπέζης εις τα πεζοδρόμια, βοράν
των ασυνειδήτων καιροσκόπων των πονηρών καιρών», καταλήγει: «Συνάδελφοι, η περιουσία της Τρα-
1944
πέζης είναι περιουσία του Έθνους. Είναι το απόσταγμα μόχθων και ιδρώτων γενεών ολοκλήρων. Ας αγωνι-
σθώμεν αδιάσπαστοι να σταματήσει η διάλυσις της Εθνικής αυτής περιουσίας. Ας αγωνισθώμεν αδιάσπαστοι να
τερματίσωμεν την άστοργον και απέναντι του Ιδρύματος και ημών τακτικήν…».
Στις 25 Σεπτεμβρίου η παντραπεζική απεργία μετατρέπεται σε «μαύρη», λόγω του μαρτυρικού

θανάτου του εαμίτη αντιστασιακού υπαλλήλου της ΕΤΕ Νίκου Γρουμπού. Ο Γρουμπός, ανάπηρος
του αλβανικού πολέμου, είχε συλληφθεί από την Ειδική Ασφάλεια στο Κεντρικό Κατάστημα της
Τράπεζας στις 22.9., βασανίστηκε απάνθρωπα και έσβησε στο γερμανικό κολαστήριο της Γκεστάπο
στην οδό Μέρλιν. Το σώμα του βρέθηκε κατακρεουργημένο με παραμορφωμένο από τα βασα-
νιστήρια πρόσωπο στο Ζάππειο στις 23.9.1944. Η δολοφονία του, που αποδόθηκε στην Ειδική
Ασφάλεια και τα Τάγματα Ασφαλείας, προκάλεσε αίσθηση στην πρωτεύουσα και ξεσήκωσε όλον
τον τραπεζικό κλάδο σε έντονες διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις κατά της τρομοκρατίας. Ο ΣΥ-
ΕΤΕ σε ανακοίνωσή του αξίωνε την παραδειγματική τιμωρία των «δολοφόνων», ενώ σε διάβημά
όλων των τραπεζοϋπαλλήλων προς την κυβέρνηση επισημαινόταν η «ακεραία ευθύνη» της. Η Δ.Ε.
αποφασίζει την ημέρα της απεργίας το σύνολο του προσωπικού να παρευρεθεί στην κηδεία με αντι-
προσωπείες όλων των συλλόγων και τα έξοδα της κηδείας να καλύψει ο ΣΥΕΤΕ.
8 Οκτωβρίου. Παραίτηση της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ, η οποία ανακοινώνει εκλογές
για ανάδειξη νέου οργάνου «όπερ αναβαπτιζόμενον εις την εμπιστοσύνην του προσωπικού αντιμε-
τωπίση τους νέους αγώνας σθεναρά, οι οποίοι θα προκύψουν άμα τη απελευθερώσει προς επίλυσιν
των πολλών ζητημάτων του Προσωπικού…», διαδικασία που έχει προκηρύξει η προσωρινή διοίκη-
ση του ΕΚΑ και αφορά εκλογές σε όλα τα εργατικά σωματεία εν όψει της προετοιμασίας του 8ου
Πανελλαδικού Συνεδρίου της ΓΣΕΕ.
Στην περίοδο της Κατοχής εκτός από τους νεκρούς και τους εκτελεσμένους συναδέλφους (αναφέ-
ρονται ονομαστικά σε άλλο σημείο του βιβλίου), αρκετά συνδικαλιστικά στελέχη και άλλοι αγωνι-
στές διώχθηκαν, συλλήφθηκαν, φυλακίστηκαν ή βασανίστηκαν από τους ξένους κατακτητές και τις
ντόπιες διωκτικές αρχές. Αναφέρονται, εντελώς ενδεικτικά μερικοί από την ΕΤΕ: Αλ. Βλαχόπου-
λος, Νικ. Δεμοίρος, Κων. Μπάκας, Δ. Μπρούμης, Ζαφειρία Παναγοπούλου, Νικ. Σταματόπουλος,
Νικ. Φωτόπουλος, Ηλ. Χατζηανδρέου, Κων. Χαύτας κ.ά.
12–14 Οκτωβρίου. Στις γιορταστικές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Αθήνας συμμετέχουν
με ενθουσιασμό οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα και στις τράπεζες με τα σωματεία τους και τις
αντιστασιακές οργανώσεις τους. Το πρωινό της 12ης Οκτωβρίου, με φροντίδα των συνδικαλιστών
του ΣΥΕΤΕ και του προσωπικού η πρόσοψη του Κεντρικού Καταστήματος της Τράπεζας στην
οδό Αιόλου στολίζεται με τη γαλανόλευκη και τις σημαίες των συμμάχων.
21 Οκτωβρίου. Εκλογή νέας Διοίκησης στον Σύλλογο με πρόεδρο τον Ιωάννη Μαγ. Παπαλέτσο
(1944-1945), ικανό, μετριοπαθή, συντηρητικό συνδικαλιστή. Αντιπρόεδρος αναλαμβάνει ο Παρα-
σκευάς Σταμόπουλος και εντεταλμένος σύμβουλος ο Βασίλειος Γιαννόπουλος. Στις 23 Οκτωβρίου
το Διοικητικό Συμβούλιο, στο οποίο δεν έχουν εκλεγεί στελέχη του προηγούμενου εαμικού προε-
δρείου, ανακοινώνει το νέο προσανατολισμό του ΣΥΕΤΕ σε μια φιλοεργοδοτική γραμμή που συμ-
πυκνώνεται στους άξονες «Μακράν από την Τράπεζα η πολιτική…» και «Τάξις, πειθαρχία, εργασία
και εξόρμησις διά την αναδιοργάνωσιν και ενίσχυσιν της Τραπέζης, διά να δυνηθή να προσφέρη
τας υπηρεσίας της εις την ανόρθωσιν της Πατρίδος...». Επίσης προωθεί το αίτημα συμμετοχής
δύο εκπροσώπων των εργαζομένων στο Γενικό Συμβούλιο και στα συμβούλια προαγωγών και το-
ποθετήσεων της Τράπεζας (που δεν γίνονται δεκτά από τη Διοίκηση της ΕΤΕ), την εξυγίανση του
προσωπικού, θέματα μετατάξεων, επιδόματος πολυετίας, επετηρίδα, πλήρη κατοχύρωση του δικαι-
ώματος της εργασίας, πολιτισμένη ζωή, απομάκρυνση των «επαγγελματικώς ανεπαρκών» υπαλλήλων
κ.ά., τονίζοντας αφενός ότι «ο Σύλλογός μας επανήλθεν εις τον προορισμόν του» και αφετέρου ότι «Ένας
—77—
[…] Η εκλογή στη ΔΕ χαμηλόβαθμων και κατώτερα αμειβομένων υπαλλήλων της ΕΤΕ, οι οποίοι απο-
τέλεσαν την πλειοψηφία της, τον Ιανουάριο του 1942, θα γίνει η απαρχή της αλλαγής προσανατολισμού και
πολιτικής γραμμής από τη συγκεκριμένη ΔΕ.
Η αντιμετώπιση, σε συνθήκες πολέμου, της διοίκησης της ΕΤΕ ως εργοδοσίας δεν είχε γίνει στο πα-
ρελθόν σε καμία περίπτωση. Η λειτουργία των συνδικάτων, άρα και του ΣΥΕΤΕ, σε καθαρά εργοδοτικό
προσανατολισμό, ιδιαίτερα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, και η πρόσδεση στο άρμα της ΓΣΕΕ, ήταν
το σύνηθες. Ο βασικός ρόλος των συνδικάτων στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν η εξυπηρέτηση μιας
συντεχνιακής λογικής, αποκομμένης από τη συνεργασία των συνδικάτων και τη συλλογική διεκδίκηση, και
υποταγμένης στην προώθηση προσωπικών συμφερόντων των συνδικαλιστών της γραφειοκρατίας, προσωπι-
κοτήτων αποξενωμένων από τη βάση των εργαζομένων, οι οποίες είχαν άμεση σχέση με το κράτος και τους
μηχανισμούς του.
Η συμμετοχή στα συνδικαλιστικά δρώμενα εργαζομένων που μέχρι εκείνη την εποχή ήταν αποκλεισμέ-
νοι, όπως οι κλητήρες, οι γυναίκες, οι νέοι και οι εισπράκτορες, αποτελεί απτό παράδειγμα της διαφορετικής
λογικής στη διοίκηση του ΣΥΕΤΕ.
Η δυναμική που δημιούργησε αυτή η συμμετοχή, με την ταυτόχρονη ενεργοποίηση υπαλλήλων που συν-
δέονταν με το ΕΕΑΜ ή ήταν μέλη του, ήταν ένας ακόμα παράγοντας που συνέβαλε στην επικράτηση των
ιδεών που αντιπροσώπευαν μια λογική εκ διαμέτρου διαφορετική από τη μέχρι τότε κρατούσα για τον ρόλο,
την οργάνωση και τον προσανατολισμό των συνδικάτων, καθώς και για τη σχέση τους με το κράτος και τους
μηχανισμούς του.
Ακόμη και η λεκτική διαφοροποίηση ήταν εμφανέστατη, τόσο στα γραπτά κείμενα του ΣΥΕΤΕ –ανα-
κοινώσεις, πρακτικά ΓΣ, εκθέσεις πεπραγμένων κ.ά.− όσο και στα κείμενα που απευθύνονταν στη διοίκηση
της ΕΤΕ. Η χρήση λέξεων όπως «εργοδοσία», «πάλη ιδεών» είναι κάτι που δεν συνηθιζόταν στον λόγο ενός
σωματείου το οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή λειτουργούσε και δρούσε χωρίς ταξική αναφορά. Η εντύπωση που
άφηναν οι υπάλληλοι της ΕΤΕ στον υπόλοιπο εργαζόμενο κόσμο και στην κοινωνία ήταν πολύ διαφορετική
από την πραγματικότητα που βίωναν οι περισσότεροι από αυτούς οι οποίοι βρίσκονταν στα χαμηλά μισθολογικά
κλιμάκια. Ιδιαίτερα στη χρονική περίοδο που εξετάζεται, η κατάσταση ήταν πολύ χειρότερη, αφού το φάσμα
της πείνας γι’ αυτούς τους υπαλλήλους ήταν έντονο.
Αποτέλεσμα της αλλαγής πολιτικού προσανατολισμού του ΣΥΕΤΕ και ταυτοχρόνως καθοριστικό παρά-
γοντα για τη δράση του σε ένα διαφορετικό περιβάλλον συνεργασίας αποτελεί η ενότητα που πραγματοποιή-
θηκε σε δευτεροβάθμιο επίπεδο και η δημιουργία της ΕΣΤΟ. Είναι μια προσπάθεια ενοποίησης της δράσης
εργαζομένων με κοινά συμφέροντα και παρόμοιους εργοδότες. Χρονικά γίνεται σε καθοριστικό σημείο, τον
Ιούνιο του 1942. Λίγες ημέρες μετά τις νέες εκλογές για τη ΔΕ του ΣΥΕΤΕ, τον Μάιο του 1942, και
την επικράτηση, και σε επίπεδο προέδρου, των χαμηλόβαθμων υπαλλήλων της ΕΤΕ. Λίγους μήνες πριν τη
μεγάλη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων, στις 9 Σεπτεμβρίου 1942.
Η οργάνωση σε δεύτερο βαθμό είναι απότοκο της παρέμβασης και της διάθεσης που έδειξαν οι εργαζόμε-
νοι κυρίως μπροστά στα εξαιρετικά δυσάρεστα γεγονότα της Κατοχής. Προέκυψε ως ζωτική ανάγκη για την
οργάνωση του λαού, των εργαζομένων, για την κοινή δράση στα ζητήματα της επιβίωσης και της εναντίωσης
στην Κατοχή και τα έκτακτα μέτρα επιστράτευσης των εργαζομένων. Ήταν απόρροια της παρέμβασης του
ΕΕΑΜ και της προσπάθειας που έγινε και σε τριτοβάθμιο επίπεδο με την κοινή δράση της Ενωτικής ΓΣΕΕ
με την «Εθνική» ΓΣΕΕ.
Η διαπάλη ιδεών στο εσωτερικό του ΣΥΕΤΕ επεκτεινόταν και στη δράση των εργαζομένων μετά τον
πόλεμο, σε συνθήκες ελευθερίας. Αφορούσε τη θέση των εργαζομένων στην ΕΤΕ, αλλά και τη γενικότερη
θέση των εργαζομένων και των συνδικάτων μετά το τέλος του πολέμου. Όπως έγινε κατανοητό στην ανά-
λυση που προηγήθηκε, η διοίκηση της ΕΤΕ, εκτός των άλλων, φρόντιζε γι’ αυτή την εποχή. Προετοίμαζε
τους εργαζομένους, τις υπηρεσίες και τη δομή της τράπεζας, ώστε να είναι πιο ισχυρή στη μετά την Κατοχή
εποχή. Φρόντιζε, με λίγα λόγια, να ισχυροποιήσει στην ταξική-εξουσιαστική πάλη τη θέση της έναντι των
εργαζομένων [...]
—78—
Σε αυτή τη συγκυρία της ταξικής πάλης, ήταν καθοριστική η πολιτική κατεύθυνση που θα είχε ο ΣΥΕΤΕ.
Τα διλήμματα που τίθενται στην Έκθεση Πεπραγμένων του 1943, η οποία αναλύθηκε, είναι παραπάνω από
εμφανή.
Το κυρίαρχο δίλημμα που προκύπτει είναι αν ο ΣΥΕΤΕ θα είναι ένα κλασικό συνδικάτο του Μεσοπο-
λέμου και της μεταξικής δικτατορίας, ένα κλασικό εργοδοτικό, γραφειοκρατικό συνδικάτο που θα φροντίζει
για τη μακροημέρευση και την προώθηση των συμφερόντων των μεγαλοστελεχών που το διοικούν, ή θα
αποτελέσει ένα ταξικό συνδικάτο, το οποίο θα αγκαλιάζει όλους τους εργαζομένους στην τράπεζα και κυ-
ρίως εκείνους των κατώτερων βαθμίδων (που αποτελούσαν την πλειοψηφία τους και δεν είχαν οργανική
σχέση με τη διοίκηση της τράπεζας), χωρίς διακρίσεις φύλου, και θα μάχεται για την υπεράσπιση και
διεύρυνση των συμφερόντων και των δικαιωμάτων όλων των μελών του απέναντι στην εργοδοσία, τις
κυβερνήσεις και το κράτος.
Σε αυτό το δίλημμα και σε αυτό ακριβώς το χρονικό σημείο, η ΔΕ του ΣΥΕΤΕ δείχνει να επιλέγει τη
δεύτερη απάντηση. Θέτει την ύπαρξη της εργοδοσίας σε συνάφεια με την ύπαρξη των εργαζομένων, βάζοντας
μάλιστα το καίριο διαφοροποιητικό στοιχείο από την προηγούμενη κατάσταση. Αυτό της αναγκαιότητας της
εργασίας για να υπάρξει «ο κόσμος της αύριον» για τη χώρα σε συνθήκες ελευθερίας.
Ακρίτας Καλούσης
Απόσπασμα από το πρόσφατο βιβλίο του διδασκάλου Ακρίτα Καλούση, Η δράση του Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τρά-
πεζας της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ) την περίοδο της Κατοχής-Αντίστασης και την περίοδο των Δεκεμβριανών, έκδοση της Ανεξάρτη-
της Αριστερής Κίνησης Εργαζομένων Εθνικής Τράπεζας «Πρόταση Προοπτικής», Αθήνα 2018, σ. 86-89.
νέος κόσμος θεμελιωμένος επί της πραγματικής ηθικής της ελευθερίας και της δικαιοσύνης ανατέλλει και εις
τον κόσμον αυτόν καλούμεθα να λάβωμεν τιμίαν θέσιν». Η στροφή αυτή των μελών του Συλλόγου προς
1944
τους (μετριοπαθείς) συντηρητικούς συνδικαλιστές σχετίζεται μάλλον με τη συντονισμένη προσπά-
θεια παλαιών στελεχών και ανώτερων υπαλλήλων στην Τράπεζα να ελέγξουν τον ΣΥΕΤΕ, ώστε να
διατηρήσουν προνόμια και κεκτημένα δικαιώματα που κινδύνευαν, όπως η εκκρεμότητα της «δι-
ευθυντοποίησης» των 13 τμηματαρχών του Κεντρικού Καταστήματος, το ζήτημα αποσυμφόρησης
στους ανώτερους βαθμούς με τις υψηλές αποδοχές κ.ά.
25 Οκτωβρίου και 7 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ διά του προέδρου του ζητάει από τον υπουργό Οι-
κονομικών Αλ. Σβώλο να πληρωθεί σύντομα η κενή θέση του διοικητή της Τράπεζας (στις 16 Νο-
εμβρίου θα τοποθετηθεί διοικητής ο καθηγητής Κων. Τριανταφυλλόπουλος) και ναχρηματοδοτηθεί
η ΕΤΕ για να πληρωθούν οι μισθοί των εργαζομένων.
22 Νοεμβρίου. Η Διοικητική Επιτροπή του Συλλόγου αποφασίζει τη συγκρότηση «Επιτροπής

εξυγιάνσεως του Προσωπικού», ενώ μερικές μέρες αργότερα διατυπώνει την άποψη ότι απαιτείται να
«επαναφερθεί η τάξις και η πειθαρχία, η ιεραρχία και ο αλληλοσεβασμός μεταξύ του προσωπικού».
Δεκέμβριος. Στις φονικές μάχες των «Δεκεμβριανών» συμμετέχουν στις δύο αντιμαχόμενες πλευ-
ρές και τραπεζοϋπάλληλοι, ενώ οι περισσότεροι υπήρξαν αθώα θύματα των ημερών. Σκοτώνονται οι
εργαζόμενοι στην ΕΤΕ Μιχ. Πουλάκης, Σόλ. Ξενουδάκης, Ιω. Αντωνόπουλος και Αλέξ. Νικολαΐ-
δης. Επίσης, από την Τράπεζα Αθηνών έχουμε νεκρούς τους Γεώργ. Αναστασάκη, Αντ. Τεκτονίδη,
Μιχ. Γουδρούπη και Κων. Γρηγορόπουλο.
—79—
Οι εργαζόμενοι στις τράπεζες και το τραπεζοϋπαλληλικό συνδικαλιστικό

κίνημα την περίοδο της Κατοχής
[…] Από το 1942 οι μεγάλες τράπεζες άρχισαν τα οργανωμένα συσσίτια για την επιβίωση του προσωπικού
τους και στην πορεία ακολούθησαν οι μικρότερες. Δημιουργήθηκαν ειδικές υπηρεσίες επισιτισμού, ενώ τα
κεντρικά τους καταστήματα μετατράπηκαν σε εστιατόρια και τα υπόγειά τους σε αποθήκες τροφίμων. Στήθη-
καν μαγειρεία με μαγείρους και έκτακτο εργατικό προσωπικό. Ταυτόχρονα οι διοικήσεις συνεργάστηκαν με τα
ταμεία υγείας, τους συλλόγους και τους συνεταιρισμούς των υπαλλήλων για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, επίσης, συνέβαλε από την πλευρά της στο συντονισμό των προσπαθειών
για την εξασφάλιση της μισθοδοσίας και της σίτισης.
Καθώς η υπαλληλική ιδιότητα αποτελούσε προϋπόθεση συμμετοχής στα επισιτιστικά προγράμματα των
τραπεζών, σημειώθηκε αύξηση του προσωπικού τους, που οφειλόταν, κατά κύριο λόγο, σε υποχρεωτικές
προσλήψεις καθ’ υπόδειξη των κατοχικών αρχών. Στην Τράπεζα της Ελλάδος, για παράδειγμα, το προσω-
πικό από 2.370 άτομα στις 28.4.1941 έφτασε τα 3.325 στις 14.11.1944, ενώ στην Εθνική Τράπεζα από
τις 29.1.1941 μέχρι τις 12.10.1944 προσλήφθηκαν 612 υπάλληλοι και 115 εργάτες επισιτισμού χωρίς να
αποχωρήσουν οι καταληφθέντες από το όριο ηλικίας.
Η διαρκής απαξίωση του εγχώριου νομίσματος οδηγούσε στην εξαθλίωση τα εργατοϋπαλληλικά στρώματα
που το εισόδημά τους ήταν μόνο ο μισθός τους σε δραχμές. Σε αυτή την πλέον πληττόμενη κατηγορία πληθυ-
σμού περιλαμβάνονταν και οι τραπεζικοί. Ανώτεροι και μεσαίοι υπάλληλοι είχαν αναγκαστεί να εκποιήσουν
σημαντικό τμήμα της κινητής περιουσίας τους και μερικοί της ακίνητης για να διαθρέψουν την οικογένειά
τους, ενώ κάποιων επιτάχθηκαν και οι οικίες τους από τις στρατιωτικές αρχές κατοχής. Αρκετοί εργαζό-
μενοι επαρχιακών καταστημάτων είχαν καταφύγει με τις οικογένειές τους ως πρόσφυγες στην Αθήνα και
στη Θεσσαλονίκη, συνεπεία των πολεμικών γεγονότων, αντιμετωπίζοντας επιπλέον προβλήματα στέγασης.
Άλλοι, εφόσον οι τραπεζικές εργασίες ήταν μηδαμινές, ζητούσαν άδειες άνευ αποδοχών για να μετακινηθούν
προς τα χωριά τους ή να καλλιεργήσουν κτήματά τους στην επαρχία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το
1944 ακόμη και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών αποφάσισαν να αμείβονται με συσσίτιο
αντί χρηματικής αμοιβής.
Την ίδια εποχή, οι τραπεζικοί, όπως και οι λοιποί εργαζόμενοι, υπέφεραν από την πείνα και τον παρατε-
ταμένο υποσιτισμό, τις αρρώστιες, τη γενικότερη υπονόμευση της υγείας, το φόβο, το άγχος, τις εξαντλητικές
μετακινήσεις με τα πόδια, ως και την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (κυρίως σε απομακρυσμένες
μονάδες ή στα νησιά), με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, τις μειωμένες αντοχές τους για εργασία. Ακόμη και
μέσα στα υποκαταστήματα των τραπεζών, πολλές φορές χωρίς ηλεκτρισμό και θέρμανση λόγω των συνεχών
διακοπών ρεύματος και των δραστικών περικοπών δαπανών, σημειώνονταν λιποθυμίες εργαζομένων.
Οι ακραίες στερήσεις, η εξαθλίωση, η πείνα και η γενικότερη ανασφάλεια οδήγησαν την πλειονότητα των
τραπεζοϋπαλλήλων στη συσπείρωση γύρω από τα σωματεία τους, την Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλ-
ληλικών Οργανώσεων (ΕΣΤΟ) και τις αντιστασιακές οργανώσεις, ώστε με συλλογικό τρόπο να διεκδικήσουν
την επιβίωση των ίδιων και των οικογενειών τους. Οι διοικήσεις των τραπεζών μπροστά στο πρόβλημα,
αντιλαμβανόμενες το ενωτικό, αγωνιστικό πνεύμα και τη μαζικότητα των κινητοποιήσεων, δεν έφεραν μεγάλα
εμπόδια, ενώ γενικά προστάτευσαν τους υπαλλήλους που μετείχαν στην Αντίσταση, αρνούμενες συνήθως να
δώσουν πληροφορίες απεργών ή αντιστασιακών στις κατοχικές αρχές ή αποφεύγοντας να τους τιμωρήσουν
αυστηρά.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι γενικά το ελληνικό τραπεζικό σύστημα επέδειξε ψυχραιμία,
προσαρμοστικότητα, διορατικότητα και ευελιξία για να διασωθεί «μέσα σε ένα περιβάλλον εθνικού εξαν-
δραποδισμού και βάναυσης πολιτειακής εκτροπής, μαζικής πείνας, απώλειας ζωής, αλλά και αντίστασης και
αυτοθυσίας», όπως έχει γράψει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Γιώργος Παγουλάτος στη σπουδαία μελέτη του
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, 1940–2000 […].
Το συνδικαλιστικό και γενικότερα το εργατικό κίνημα στην Κατοχή αποτέλεσε βασικό κορμό της εθνικής
αντίστασης του ελληνικού λαού απέναντι στον κατακτητή. Δυναμικό τμήμα του αναδείχθηκε τότε το τραπεζο-
ϋπαλληλικό συνδικαλιστικό κίνημα.
—80—
Σε έναν επαγγελματικό κλάδο με παράδοση και κοινωνική συνοχή όπως οι τραπεζοϋπάλληλοι, το συνδι-
καλιστικό τοπίο εμφανίζεται αρκετά σύνθετο την περίοδο της Κατοχής. Κατ’ αρχήν στις μεγάλες τράπεζες
οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνταν από τα επιμέρους σωματεία τους με τους συλλόγους των υπαλλήλων επι-
κεφαλής: Στην Εθνική ο Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ, ιδρύθηκε το
1917), στην Ελλάδος ο αντίστοιχος ΣΥΤΕ (ίδρ. 1929), στην Αγροτική ο Σύλλογος Υπαλλήλων Αγροτικής
Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΥΑΤΕ, ίδρ. 1932) και στην Αθηνών ο Σύλλογος Υπαλλήλων Τραπέζης Αθηνών
(ΣΥΤΑ, ίδρ. 1934). Επίσης, το βοηθητικό προσωπικό (εισπράκτορες και κλητήρες) των τραπεζών Εθνικής
και Αγροτικής εκπροσωπούνταν από τους δικούς του συλλόγους, ενώ ένα ποσοστό από το προσωπικό των
υπόλοιπων τραπεζών στις οποίες δεν είχαν συσταθεί συνδικάτα εργαζομένων (Εμπορική, Ιονική, Λαϊκή,
Χίου, Ελληνικής Εμπορικής Πίστεως, Θεσσαλονίκης, Καραβασίλη, Πειραιώς, Λακωνίας, Βρετανογαλλική,
Ιταλοελληνική κ.ά.) συσπειρωνόταν κυρίως στον Εθνικό Παντραπεζικό Σύλλογο, ο οποίος είχε ιδρυθεί στην
Αθήνα το 1937.
Από την εποχή της βασιλομεταξικής δικτατορίας, μερικά συνδικάτα των τραπεζοϋπαλλήλων συμμετείχαν
και στο ανώτατο επίπεδο εργατικής οργάνωσης, στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), που
ονομαζόταν τότε «Εθνική» (ΕΓΣΕΕ) και ελεγχόταν πλήρως από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Από
τις πρώτες όμως μέρες της Κατοχής αμφισβητήθηκε το κύρος της, και στις 16 Ιουλίου του 1941, δύο μήνες
περίπου πριν από τη συγκρότηση του ΕΑΜ, σοσιαλιστές, κομουνιστές και ρεφορμιστές συνδικαλιστές ίδρυ-
σαν το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ) στο οποίο συσπειρώθηκαν τα πιο δυναμικά
συνδικαλιστικά στοιχεία από πολλούς εργασιακούς χώρους. Το ΕΕΑΜ στην πορεία εντάχθηκε στο ΕΑΜ,
και απέκτησε πανελλαδικό χαρακτήρα, σφραγίζοντας με την παρουσία του όλους τους σκληρούς αγώνες των
εργαζομένων στην Κατοχή.
Μετά τη μεγάλη πείνα του χειμώνα 1941–1942, την πληβειοποίηση των περισσότερων υπαλλήλων, την
εμφάνιση της Αντίστασης και την πύκνωση των εργατοϋπαλληλικών κινητοποιήσεων για τη διασφάλιση του
μισθού από τον υπερπληθωρισμό, συντελούνται σε όλο το κοινωνικό φάσμα των εργαζομένων στις τράπεζες,
όπως και στα λοιπά μεσαία στρώματα που είδαν το εισόδημά τους να αφανίζεται, εντυπωσιακές μετατοπίσεις
προς πιο ριζοσπαστικές θέσεις, φαινόμενο το οποίο οι ιστορικοί ονόμασαν «αντιστασιακό ριζοσπαστισμό».
Παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα στους συλλόγους προσωπικού, οι περισσότεροι από τους οποίους
μέχρι τότε λειτουργούσαν ξεκομμένοι από το υπόλοιπο εργατικό κίνημα ως μηχανισμοί επίλυσης μισθολογικών
ζητημάτων ή λέσχες επιμορφωτικών και κοινωνικών εκδηλώσεων. Εξωστρέφεια, αλλαγή νοοτροπίας, αμφι-
σβήτηση παγιωμένων απόψεων περί υπηρεσιακής ιεραρχίας και ενεργή συμμετοχή κατηγοριών προσωπικού
και κοινωνικών ομάδων σχεδόν αποκλεισμένων μέχρι τότε από τη συνδικαλιστική πρακτική όπως οι κλητήρες
και οι εισπράκτορες, οι γυναίκες και οι νέοι. Στα μέσα περίπου του 1942 είχαν συντελεστεί αλλαγές στους
περισσότερους συλλόγους, αφού στα διοικητικά συμβούλια και τις επιτροπές τους είχαν εκλεγεί νέοι, σχετικά
χαμηλόβαθμοι δραστήριοι υπάλληλοι, αρκετοί από τους οποίους ήταν μέλη ή συμπαθούντες του Εργατικού
Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου και άλλων αντιστασιακών οργανώσεων.
Μέσα σε αυτό πνεύμα καταβλήθηκε προσπάθεια για ενότητα σε δευτεροβάθμιο επίπεδο. Στις 8 Ιουνίου
1942 οι τρεις μεγάλοι σύλλογοι των υπαλλήλων των τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και Αγροτικής ίδρυσαν
την Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζικών (ή Τραπεζοϋπαλληλικών) Οργανώσεων (ΕΣΤΟ), στην οποία τον
επόμενο μήνα προσχώρησαν ο ΣΥΤΑ, ο Εθνικός Παντραπεζικός και τα υφιστάμενα σωματεία των εισπρα-
κτόρων-κλητήρων της ΕΤΕ και της Αγροτικής. Λίγο αργότερα προστέθηκαν και οι επαρχιακές ενώσεις του
κλάδου στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο και στη Φλώρινα. Επιτεύχθηκε έτσι για πρώτη φορά η ενιαία έκφραση
του τραπεζικού συνδικαλιστικού κινήματος με ποιοτικά διεκδικητικά χαρακτηριστικά, που είχε κεντρικό άξονα
το επισιτιστικό και την επιβίωση. Σύντομα η ΕΣΤΟ, η οποία, κατά συνδικαλιστική έκφραση της εποχής,
«ηύρηνε τους επαγγελματικούς ορίζοντας και έθεσεν τέρμα εις την στείραν εποχήν της απομονώσεως και του
αυτοθαυμασμού», στελεχώθηκε με δυναμικά στοιχεία του εαμικού κινήματος και, στην αρχή με διαβήματα,
υπομνήματα και παραστάσεις σε τραπεζίτες, υπουργούς και λοιπούς κυβερνητικούς παράγοντες, αργότερα με
πιο δυναμικές μορφές αγώνα, προέβαλε πιεστικά τα προβλήματα των εργαζομένων στις τράπεζες με πνεύμα
ισότητας και δικαιοσύνης, επισημαίνοντας ότι οι τραπεζοϋπάλληλοι δεν επιδίωκαν «να ζήσουν αυτοί διαφορε-
τικώς και εις βάρος του Ελληνικού Λαού», αλλά να εξασφαλίσουν «τα ελάχιστα μέσα συντηρήσεως ώστε να
επιζήσουν, και αυτοί και αι οικογένειαί των, των δυσκόλων ημερών αι οποίαι μας αναμένουν ακόμη».
—81—
Μέχρι την απελευθέρωση, η ΕΣΤΟ διαχειρίστηκε με επιτυχία τις μεγάλες απεργίες του κλάδου, συμμε-
τέχοντας παράλληλα και στις γενικότερες κινητοποιήσεις των εργαζομένων και του λαού της Αθήνας εναντίον
της πολιτικής επιστράτευσης, της βουλγαρικής επέκτασης στην Κεντρική Μακεδονία, των εκτελέσεων και της
τρομοκρατίας των κατακτητών και των κατοχικών τους συνεργατών, των μπλόκων και της ομηρίας, της δολο-
φονικής δράσης των Ταγμάτων Ασφαλείας κ.ά. Δημοκρατικό, αντιφασιστικό, ανανεωτικό, διεκδικητικό πνεύ-
μα, λοιπόν, συνεργασία με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα, αλληλεγγύη, πατριωτική δράση. Η αντίσταση αυτή
υπήρξε αναντίρρητα η λαμπρότερη στιγμή του ελληνικού τραπεζοϋπαλληλικού συνδικαλιστικού κινήματος.
Πρέπει να τονιστεί ακόμη ότι οι συνδικαλιστές και οι απεργοί είχαν να αντιμετωπίσουν το απάνθρωπο
κατοχικό εργασιακό πλαίσιο και τα «Έκτακτα Στρατοδικεία Ασφαλείας» που προέβλεπαν παραδειγματική
τιμωρία, σκληρές ποινές μέχρι και θανάτωση. Τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής στις στάσεις και απεργίες οφεί-
λονταν, εκτός των άλλων, στη μαχητικότητα και τον ενθουσιασμό κυρίως των νεαρών εαμικών συνδικαλιστι-
κών στελεχών, που περιφρουρούσαν συστηματικά όλες τις κινητοποιήσεις, μη διστάζοντας μερικές φορές να
ασκήσουν πιέσεις ή ακόμα και να απειλήσουν τους διστακτικούς και φοβισμένους συντηρητικούς συναδέλφους
τους ότι θα κατέφευγαν στη χρήση βίας.
Μετά τα Δεκεμβριανά, με τις συχνές παρεμβάσεις του κράτους και των ξένων στο ελληνικό συνδικαλι-
στικό κίνημα, που είχαν ως αποτέλεσμα την πόλωση και τη διάσπασή του, θα ατονήσει ο ρόλος της ΕΣΤΟ.
Έτσι, τον Αύγουστο του 1945 θα υποκατασταθεί από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τραπεζοϋπαλληλικών
Οργανώσεων (ΟΕΤΟ, 1945–1953) την οποία ίδρυσαν οι σύλλογοι των τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος,
Αγροτικής, Αθηνών, Εμπορικής (ίδρ. 1945) και τα σωματεία βοηθητικού προσωπικού των τραπεζών Εθνι-
κής, Ελλάδος, Κτηματικής και Αγροτικής. Για περίπου μια δεκαετία θα επικρατούν τα δεξιά στοιχεία σε
όλο το φάσμα των τραπεζοϋπαλληλικών οργανώσεων εκτός από τον Παντραπεζικό. Το όραμα για μια ενιαία
συνδικαλιστική έκφραση των τραπεζοϋπαλλήλων στη βάση των αρχών που έθεσε η ΕΣΤΟ δεν θα επιτευχθεί
ούτε το 1950 με την ίδρυση της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Ελληνικών Τραπεζών (ΟΥΕΤ), μιας πρωτοβου-
λίας του Παντραπεζικού και του Συνδέσμου Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης από κοινού με τους συλλόγους των
υπαλλήλων των τραπεζών Αθηνών, Εμπορικής, Ιονικής και Λαϊκής, παρά μόνο το 1955 με την ίδρυση της
Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ).
Επανερχόμενοι στην Κατοχή, πρέπει να προσθέσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της συνδικαλιστικής
διεκδίκησης μέσα στις τράπεζες αφορούσε το μείζον ζήτημα της επιβίωσης των υπαλλήλων και των οι-
κογενειών τους μέσω της συμμετοχής τους στη λειτουργία, τη διαχείριση, το περιεχόμενο και τον έλεγχο
των επισιτιστικών προγραμμάτων. Άλλωστε είχε γίνει συνήθεια μέσα στην Κατοχή οι εργαζόμενοι να
εισπράττουν μέρος του μισθού τους σε είδος, συνήθως τρόφιμα. Σε αυτή την κατεύθυνση, στο πλαίσιο μιας
πρωτόγνωρης αυτοοργάνωσης και παράλληλα με τα θεσμοθετημένα συσσίτια, επιτροπές και σύλλογοι των
εργαζομένων, με καθοριστικό το ρόλο της εαμικής μετωπικής οργάνωσης Εθνική Αλληλεγγύη, πρωτοστά-
τησαν στην ίδρυση και τη στήριξη προμηθευτικών και καταναλωτικών συνεταιρισμών των υπαλλήλων, οι
οποίοι με την οικονομική ενίσχυση των τραπεζών εξασφάλιζαν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης για να τα
διαθέσουν στους εργαζόμενους συνεταίρους. Τέτοιοι προμηθευτικοί, καταναλωτικοί και πιστωτικοί συνεται-
ρισμοί σχηματίστηκαν τότε σε όλες σχεδόν τις τράπεζες μέσα στο κλίμα της γενικής ένδειας, αλλά και της
αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας που προωθούσε το εαμικό κίνημα. Το 1943, μάλιστα, είχε συγκροτηθεί
και δευτεροβάθμιο όργανο, η Ένωσις Συνεταιρισμών Τραπεζιτικών Υπαλλήλων, η οποία με τη σειρά της
συμμετείχε σε ευρύτερα σχήματα συλλογικής δράσης όπως ήταν οι Επιτροπές Συνεργαζομένων Συνεταιρι-
σμών Καταναλώσεως. Έτσι, ο αγώνας για την επιβίωση μετεξελίχθηκε ουσιαστικά σε αντιστασιακό κίνημα
κατά των αρχών κατοχής και των συνεργατών τους.
Ζήσιμος Χ. Συνοδινός
Αποσπάσματα από το βιβλίο του ιστορικού-αρχειονόμου Ζήσιμου Χ. Συνοδινού, Ημερολόγιον Συμβάντων του Κεντρικού
Καταστήματος της Τράπεζας Αθηνών, 1943-1945. Ένα σπάνιο ντοκουμέντο της Κατοχής, έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος
Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 2014, σ. 30-38.
—82—
«Και να ’ρθήτε νικηταί…». Από το πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτι- Πεσόντες εργαζόμενοι της Εθνικής Τράπεζας, όπως παρου-
κής, φ. 77/Νοέμβριος 1940, αμέσως με την έναρξη του πολέμου. σιάζονται σε πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής, φ. 80/ Φεβρου-
άριος 1941.
ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΚΟΡΝΑΡΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΣΤΟ,
1942-1944
Ο Ιωάννης Κορνάρος, γεννημένος το 1908

στην Τήνο, προσλήφθηκε στην Τράπεζα Αθη-
νών το 1926. Πολέμησε ως έφεδρος στο αλβα-
νικό μέτωπο όπου τιμήθηκε για τη συμμετοχή
του. Εκλεγμένος πρόεδρος του Διοικητικού
Συμβουλίου του Συλλόγου Υπαλλήλων Τραπέ-
ζης Αθηνών (ΣΥΤΑ) την περίοδο Μαΐου 1942
– Δεκεμβρίου 1944, υπήρξε από τις κορυφαίες
συνδικαλιστικές φυσιογνωμίες στον τραπεζικό
χώρο κατά την κατοχική περίοδο. Μαχητικό
στέλεχος του Εργατικού ΕΑΜ, αναδείχθηκε
πρόεδρος της ΕΣΤΟ κατά τα κρίσιμα χρόνια
1942-1944, των μεγάλων απεργιακών αγώνων
για την επιβίωση και την παύση της τρομοκρα-
τίας, που ασκούσαν συστηματικά οι κατακτητές
από κοινού με τους κατοχικούς συνεργάτες
τους. Πολλές φορές κινδύνευσε να φυλακιστεί
και να καταδικαστεί ως υπεύθυνος των κινη-
τοποιήσεων των εργαζομένων στις τράπεζες.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Τραπεζιτική του ΣΥΕΤΕ, φ. 89/ Ιούλιος Μετά τα Δεκεμβριανά τέθηκε σε αναγκαστική
1942, με το κύριο εμβληματικό άρθρο «Η ισχύς εν τη ενώσει», όπου δη- αργία από τη Διοίκηση της Τράπεζας και απο-
μοσιεύεται και η πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής Συνεργασίας Τραπε- λύθηκε τον Μάρτιο του 1946.
ζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΕΣΤΟ).
—83—
Ηγετικά στελέχη του ΣΥΕΤΕ στην Κατοχή
Ο Αλέξανδρος Κ. Μαυρομμάτης Ο Κωνσταντίνος Κ. Τσαλίκης (Πρό- Ο Ανδρέας Ζαφ. Δημητρακόπου-

(Πρόεδρος ΣΥΕΤΕ 1940-42) είχε εδρος ΣΥΕΤΕ Φεβρ.-Μάιο 1942) λος (Πρόεδρος ΣΥΕΤΕ Μάιο-Οκτ.
γεννηθεί το 1880 και προσληφθεί στην είχε γεννηθεί το 1888 στην Άρτα και 1942) είχε γεννηθεί το 1901 στο Κρα-
Τράπεζα το 1906. Από τον Μάιο του προσληφθεί στην Τράπεζα το 1906. νίδι και προσληφθεί στην Τράπεζα το
1931 κατείχε τον ανώτατο βαθμό στην Από τον Μάρτιο του 1934 κατείχε κι 1918. Αντιστασιακός του ΕΑΜ, από
ιεραρχία, τμηματάρχης Α΄ τάξεως. αυτός τον ανώτατο βαθμό του τμη- τον Ιούλιο του 1940 είχε το βαθμό
ματάρχη Α΄ τάξεως. του λογιστή Α΄ τάξεως.
Ο Κωνσταντίνος Γ. Χαύτας (Πρόε- Ο Θεόδωρος Γ. Ευθυμίου (Πρόε- Ο Σπυρίδων Γ. Βασιλόπουλος (Πρόε-

δρος ΣΥΕΤΕ Οκτ. 1942-Φεβρ. 1943) δρος ΣΥΕΤΕ 1943-44) είχε γεννηθεί δρος ΣΥΕΤΕ Μαρτ.-Οκτ. 1944) είχε
είχε γεννηθεί το 1904 στην Αθήνα και το 1903 στην Αθήνα και προσληφθεί γεννηθεί το 1899 στην Αράχωβα και
προσληφθεί στην Τράπεζα το 1924. στην Τράπεζα το 1921. Εαμικό στέ- προσληφθεί στην Τράπεζα το 1920. Ο
Ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ στην Κα- λεχος, ήταν κι αυτός χαμηλόβαθμος, τελευταίος εαμικός πρόεδρος, ήταν κι
τοχή, από τον Ιούλιο του 1940 είχε τον κατέχοντας, από τον Ιανουάριο του αυτός σχετικά χαμηλόβαθμος, κατέ-
χαμηλό βαθμό του λογιστή Γ΄ τάξεως. 1940, το βαθμό του λογιστή Γ΄ τά- χοντας, από τον Ιούλιο του 1940, το
ξεως. βαθμό του λογιστή Α΄ τάξεως.
Ο Ροδόλφος Κ. Κράους (Αντιπρόεδρος ΣΥΕΤΕ Φεβρ.-Μάιο 1942), με αυστριακή

καταγωγή, είχε γεννηθεί το 1887 στην Τεχεράνη και προσληφθεί στην Τράπεζα το
1906. Με βαθμό υψηλό στην ιεραρχία, τμηματάρχης Β΄ τάξεως από τον Μάιο του
1937, γλωσσομαθής, ποιητής και διανοούμενος, υπήρξε εαμικός που στη συνέχεια
ανέλαβε πρόεδρος της αντιστασιακής οργάνωσης «Εθνική Αλληλεγγύη» στην ΕΤΕ.
Τον Οκτώβριο του 1945, μαζί με τους Ά. Σικελιανό, Ν. Καζαντζάκη, Β. Ρώτα, Δ.
Φωτιάδη, Ι. Σοφιανόπουλο, Μ. Βάρβογλη και Σ. Μερκούρη, υπέγραψε τη φλογερή
διακήρυξη για συμφιλίωση και γιορτασμό της ημέρας της απελευθέρωσης της Αθή-
νας (12.10.1944). Αποχώρησε από την Τράπεζα το 1946.
—84—
Ανακοίνωση του ΣΥΕΤΕ στην πρώτη μεγάλη κατοχική κινητοποίηση στις

9 Σεπτεμβρίου 1942 και το έγγραφο της Τράπεζας με τις επιβληθείσες
ποινές σε όλα τα μέλη της Διοίκησης του Συλλόγου.
Ανακοίνωση του ΣΥΕΤΕ 30.9.1943 σχετικά με τις συλλήψεις και τις σκληρές διώξεις ηγετών της ΕΣΤΟ και
συνδικαλιστών υπαλλήλων στις τράπεζες.
—85—
Χαρακτικό ανωνύμου από παράνομο αντιστασιακό έντυπο κατά της πολι-

τικής επιστράτευσης, Μάρτιος 1943.
Ανακοίνωση της αντιστασιακής Επιτροπής Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλι-

κών Οργανώσεων (ΕΣΤΟ) για τον επισιτισμό και τη μάχη κατά της πείνας,
20.4.1944.
Η πρώτη σελίδα από το εαμικό αντιστασιακό φύλλο Λαοκρατία των υπαλ-

λήλων της Εθνικής Τράπεζας (φ. 9/30.9.1944). Ελληνικό Λογοτεχνικό
και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)-ΜΙΕΤ, ψηφιοποιημένες συλλογές.
Ηρωικές αντιστασιακές φυσιογνωμίες εργαζομένων στην ΕΤΕ
Ο Νίκος Γρουμπός (1910-

1944), εισπράκτορας Β΄ στο
Κεντρικό Κατάστημα, ανά-
πηρος του πολέμου 1940-
41, εαμικός αντιστασιακός.
Συνελήφθη από την Ειδική
Ασφάλεια στη δουλειά του
στις 22.9.1944, βασανίστηκε
Ο Δημήτρης Αυγέρης (1928-1944), 16χρονος κλητήρας Ο Αριστομένης Τσιγάρας (1904-1944), υπάλ-
απάνθρωπα στην οδό Μέρλιν
στο Κεντρικό Κατάστημα. Επονίτης διμοιρίτης, έπεσε ληλος στη Διοίκηση (Κεντρικό Κατάστημα)
και βρέθηκε κατακρεουργη-
στις 29.4.1944 από τα πυρά Γερμανών και Ταγματασφαλι- της Τράπεζας, αντιστασιακός, ανώτερο στέλε-
μένος στο Ζάππειο την επό-
τών στο «Κάστρο του Υμηττού», με άλλους δύο νεολαίους χος του ΕΑΜ στους δημόσιους υπαλλήλους
μενη μέρα.
συναγωνιστές του, υπερασπιζόμενος αποθήκη οπλισμού και τους τραπεζικούς. Συνελήφθη στη δουλειά
του ΕΛΑΣ. Χαρακτικό του Γ. Μόσχου. του στις 6.12.1943, βασανίστηκε σκληρά και
φυλακίστηκε επί ένα μήνα στο κολαστήριο
της Γκεστάπο στην οδό Μέρλιν. Στη συνέχεια
οδηγήθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου σε
καταναγκαστική εργασία και εκτελέστηκε στο
Σκοπευτήριο Καισαριανής στις 10.5.1944,
μαζί με άλλους 92 πατριώτες –80 άνδρες και
12 γυναίκες.
Η είσοδος του Κεντρικού Καταστήματος της Εθνικής Τρά-

πεζας το πρωινό της μέρας της απελευθέρωσης της Αθήνας,
12.10.1944, στολισμένη από το προσωπικό με τη γαλανόλευκη
και τις σημαίες των συμμάχων.
—87—
ΠΕΣΟΝΤΕΣ
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, 1940-1944
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΘΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Οι νεκροί του πολέμου 1940-41, οι «αθάνατοι νεκροί μας» κατά την έκφραση της εποχής, και οι επι-
ζώντες τραυματίες-ανάπηροι του μετώπου, οι οποίοι πρωτοστάτησαν μετέπειτα στους αγώνες κατά των
ξένων κατακτητών και των κατοχικών συνεργατών τους, ήταν φυσικό να κερδίσουν τον άπειρο θαυμασμό
και τον απόλυτο σεβασμό ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας.
Ιδιαίτερα οι νεκροί μαχητές των πολεμικών μετώπων και της Αντίστασης, οι βασανισμένοι στα κάθε
λογής κολαστήρια των δυνάμεων καταστολής, ξένων και ντόπιων, και οι εκτελεσμένοι στην Κατοχή
αναδείχθηκαν στα πιο αγνά, στα πιο ισχυρά σύμβολα αλλά και σημαντική πηγή έμπνευσης του αντιστα-
σιακού κινήματος του λαού μας.
Στο χώρο της Εθνικής Τράπεζας υπήρξαν απώλειες οι οποίες καταγράφηκαν από τις διοικήσεις της
ΕΤΕ και τα σωματεία των εργαζομένων. Μετά τον πόλεμο η Τράπεζα φρόντισε να ανεγείρει αναμνηστι-
κή πλάκα των πεσόντων υπαλλήλων της 1940-1941, η οποία έχει τοποθετηθεί στη μνημειακή κλίμακα
της εισόδου του Κεντρικού Καταστήματος της οδού Αιόλου, δίπλα στην παλαιότερη για τους νεκρούς
των Βαλκανικών πολέμων. Επίσης, στις 10 Απριλίου 1982, η Διοίκηση Γεώργιου Αλέξ. Μαγκάκη απο-
κάλυψε επίσημα αναμνηστική πλάκα με τους υπαλλήλους που εκτελέστηκαν από τα στρατεύματα Κατο-
χής 1941-1944, ενώ το 2016 αποκαλύφθηκε, χωρίς εκδηλώσεις, αναμνηστική πλάκα αφιερωμένη στους
εργαζομένους του Κεντρικού Καταστήματος που «με κίνδυνο της ζωής τους διέσωσαν το χαρτοφυλάκιο
της Τράπεζας από τα στρατεύματα της ναζιστικής Κατοχής τον Οκτώβριο του 1943 με τον αγώνα τους
που έμεινε στην ιστορία ως ‘Μάχη των Χρεογράφων’», η οποία είχε ετοιμαστεί από το 1995-96, με πρω-
τοβουλία της Διοίκησης Γεώργιου Τρ. Μίρκου.
Από έρευνα σε σχετικό αρχειακό υλικό του ΣΥΕΤΕ και της Τράπεζας, καταφέραμε να συλλέξουμε
κι άλλα στοιχεία που συμπληρώνουν τις παλαιότερες καταγραφές, τα οποία παραθέτουμε παρακάτω
συνοπτικά σε πίνακα.
Πεσόντες 1940-1944
α/α ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΘΑΝΑΤΟΥ
1 Αντωνάτος Δημήτριος Μαχόμενος στο Αλβανικό 25.12.1940 Βοηθός Β΄ στο κατ/μα Ιωαν-
Μέτωπο νίνων. Πτυχιούχος Πολιτικών
και Οικονομικών Επιστημών,
έφεδρος ανθυπολοχαγός, έπεσε
στα «βουνά της Αλβανίας»
(ύψωμα Σκουτάρας).
2 Αντωνόπουλος Κων/νος Εκτέλεση Οκτώβριος 1944 «Τραπεζικός υπάλληλος,
λοχαγός του ΕΛΑΣ. Εκτελέ-
στηκε από τους Γερμανούς…».
Αναφέρεται στα Κατοχικά της
Κούλας Ξηραδάκη.
3 Αποστολίδης Γρηγόριος Φυλάκιση στο Χαϊδάρι και 4.2.1944

θάνατος «συνεπεία κακουχιών»
4 Αρδίττη Λουκία Εκτέλεση Εργαζόμενη στο κατ/μα Θεσ-

σαλονίκης. Από την Ισραηλιτική
Κοινότητα Θεσσαλονίκης.
—88—

ΘΑΝΑΤΟΥ
5 Αυγέρης Δημήτρης Ηρωικά μαχόμενος στο «Κά- 28.4.1944 Νεαρός κλητήρας, εργαζόμενος
στρο του Υμηττού» στο Κεντρικό Κατάστημα.
Επονίτης-διμοιρίτης Ελασίτης
έπεσε μαχόμενος από τα πυρά
ταγματασφαλιτών, με άλλους
δύο νεολαίους συναγωνιστές
του, τους Κων. Φολτόπουλο και
Αθ. Κιοκμενίδη, προασπίζοντας
αποθήκη οπλισμού του ΕΛΑΣ.
6 Γαβαλάς Μάρκος Εκτέλεση Αύγουστος 1944 Εργαζόμενος στο Κεντρικό

Κατάστημα, φοιτητής, εκτελέ-
στηκε στο Κουκάκι μαζί με 5
στελέχη του ΚΚΕ.
7 Γκατένιο Ραχήλ Θάνατος στο Εργαζόμενη στο κατ/μα Θεσ-

στρατόπεδο εξόντωσης σαλονίκης. Από την Ισραηλιτική
του Άουσβιτς Κοινότητα Θεσσαλονίκης.
8 Γρουμπός Νίκος Βασανιστήρια στο κολαστήριο 22/23.9.1944 Εισπράκτωρ Β΄ στο Κεντρικό

της Γκεστάπο-εκτέλεση Κατάστημα, ανάπηρος πολέμου
1940-41, εαμικός αντιστασια-
κός. Συνελήφθη από την Ειδική
Ασφάλεια στις 22.9.1944, βα-
σανίστηκε απάνθρωπα στην οδό
Μέρλιν, βρέθηκε κατακρεουρ-
γημένος στο Ζάππειο.
9 Δροσόπουλος Γεώργιος Μαχόμενος στον πόλεμο 2.4.1941 Κλητήρας στο Κεντρικό Κα-
1940-1941 τάστημα, έπεσε στα «βουνά της
Αλβανίας»
10 Ζερβομπεάκος Αντώνιος Εκτέλεση 26.11.1943 Διευθυντής κατ/τος Σπάρτης,

τελειόφοιτος Νομικής, στους
118 εκτελεσμένους πατριώτες
από τους Γερμανούς στο Μονο-
δένδρι Λακωνίας.
11 Καραγιαννόπουλος Θεόδωρος Εκτέλεση 13.12.1943 Εργαζόμενος στο κατ/μα

Καλαβρύτων. Εκτελέστηκε στη
σφαγή των Καλαβρύτων.
12 Κοτρώνης Άγγελος Μαχόμενος στο Αλβανικό 29.12.1940 Βοηθός Β΄ στο Κεντρικό Κατά-
Μέτωπο στημα, πτυχιούχος Εμπορικής
Σχολής, έπεσε στο Κορώνι
Αργυροκάστρου.
13 Κουτμάνης Βασίλειος Εκτέλεση 6.6.1944 Εργαζόμενος στο κατ/μα

Αταλάντης. Εκτελέστηκε στην
Αταλάντη.
14 Κωστούλας Κων/νος Θύμα βομβαρδισμού 21.12.1940 Βοηθός Β΄στο κατ/μα Λάρισας.
Σκοτώθηκε στο βομβαρδισμό
της πόλης.
15 Λυμπέρης Γρηγόριος Εκτέλεση 13.12.1943 Κλητήρας στο κατ/μα Καλα-

βρύτων. Εκτελέστηκε στη σφαγή
των Καλαβρύτων.
—89—

ΘΑΝΑΤΟΥ
16 Μαρής Αλκιβιάδης Εκτέλεση 14.6.1942 Διευθυντής κατ/τος Ηρακλείου
Κρήτης. Εκτελέστηκε σε μαζική
εκτέλεση 50 πατριωτών στο
Ηράκλειο.
17 Μάτσας Βίκτωρ-Χάιμ Εκτέλεση 4.3.1944 (;) Εκτελέστηκε σε στρατόπεδο
συγκέντρωσης στην Ευρώπη.
18 Μισαηλίδης Γεώργιος Εκτέλεση 26.1.1944 Εκτελέστηκε στην «περιοχή
Κοζάνης».
19 Μπασδέκης Απόστολος Εκτέλεση 18.7.1944 Αρχικλητήρας στο κατ/μα
Καρδίτσας. Εκτελέστηκε στην
Καρδίτσα.
20 Ντάνος Γεώργιος Εκτέλεση 13.12.1943 Εργαζόμενος στο κατ/μα
21 Οικονομίδης Αχιλλέας Θύμα βομβαρδισμού 25.12.1940 Προσωρινός υπάλληλος στο
κατ/μα Κέρκυρας. Σκοτώθηκε
στο βομβαρδισμό της πόλης
της Κέρκυρας.
22 Παντουβάκης Μηνάς Θύμα βομβαρδισμού 20.5.1941 Εργαζόμενος στο κατ/μα Ηρα-
κλείου Κρήτης. Σκοτώθηκε στο
βομβαρδισμό της πόλης.
23 Παπαδάκης Γεώργιος Θύμα βομβαρδισμού 22.5.1941 Αρχικλητήρας στο κατ/μα
Ηρακλείου Κρήτης. Σκοτώθηκε
στο βομβαρδισμό της πόλης.
24 Παπαδόπουλος Σταύρος Μαχόμενος στο Αλβανικό 22.12.1940 Γραφέας στο κατ/μα Κο-
Μέτωπο μοτηνής. Έπεσε ως έφεδρος
ανθυπολοχαγός στα «βουνά της
Αλβανίας» (Ορμάδι).
25 Παπαϊωάννου Νικόλαος Θύμα βομβαρδισμού 21.12.1940 Κλητήρας Α΄ στο κατ/μα
Λάρισας. Σκοτώθηκε στο βομ-
βαρδισμό της πόλης.
26 Πετρακόπουλος Μιχαήλ Εκτέλεση 13.12.1943 Εργαζόμενος στο κατ/μα
σφαγή της μαρτυρικής πόλης.
27 Πολυγιαννάκης Δημήτριος Εκτέλεση 27.11.1943 Αρχικλητήρας, εκτελέστηκε
«εν Αθήναις» από τα Τάγματα
Ασφαλείας στο Στρατόπεδο
Γουδή μαζί με 18 άλλους
ομήρους από τις Φυλακές
Χατζηκώστα.
28 Πολυζωάκης Εμμανουήλ Φυλάκιση και θάνατος «συνε- 30.3.1944 Ανάπηρος πολέμου 1940-41.
πεία κακουχιών»
29 Πριάγγελος Κων/νος Μαχόμενος στον πόλεμο 23.12.1940 Κλητήρας στο κατ/μα Ξάνθης.
1940-1941 Έπεσε στην Πρεμετή της Β.
Ηπείρου.
30 Σάμιος Λεωνίδας Μαχόμενος στον πόλεμο 9.4.1941 Εργαζόμενος στο Κεντρικό
1940-1941 Κατάστημα. Έπεσε στην Κομ-
μένη Πέτρα Β. Ηπείρου.
31 Σαμοθρακίτης Γεώργιος Εκτέλεση 13.12.1943 Αρχικλητήρας στο κατ/μα
σφαγή της μαρτυρικής πόλης.
—90—

ΘΑΝΑΤΟΥ
32 Σαμσαρέλος Δημήτριος Εκτέλεση 13.12.1943 Διευθυντής κατ/τος Καλαβρύ-
των. Εκτελέστηκε στη σφαγή
της μαρτυρικής πόλης.
33 Σιαδήμας Κων/νος Μαχόμενος στον πόλεμο 18.3.1941 Εργαζόμενος στο Κεντρικό

1940-1941 Κατάστημα. Έπεσε στο Τεπε-
λένι (ύψωμα 1143) ως έφεδρος
ανθυπολοχαγός, άφησε «ημερο-
λόγιο πολέμου». Στη μνήμη του
έχει ονομαστεί μία πλατεία της
Φιλοθέης.
34 Σφακιανάκης Εμμανουήλ Μαχόμενος στον πόλεμο 12.3.1941 Έπεσε στην Κλεισούρα της Β.
1940-1941 Ηπείρου (ύψωμα Σεντέλι).
35 Σχοινάς Βασίλειος Μαχόμενος στον πόλεμο 24.3.1941 Πτυχιούχος Ανωτ. Εμπορικής
1940-1941 Σχολής, έπεσε στα «βουνά της
Αλβανίας» (Κοσίνα).
36 Τσαπάρας Ανδρέας Εκτέλεση 13.12.1943 Εργαζόμενος στο κατ/μα
37 Τσιγάρας Αριστομένης Εκτέλεση 10.5.1944 Εργαζόμενος στο Κεντρικό
Κατάστημα. Συνελήφθη μέσα
στο κατ/μα της Τράπεζας, εκτε-
λέστηκε στην Καισαριανή.
ΠΗΓΕΣ
• Ιστορικό Αρχείο Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Ι.Α./ΣΥΕΤΕ)

• Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Ι.Α./ΕΤΕ)
• Γενικό Επιτελείο Στρατού/ Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού/ Αρχείο-αναζήτηση πεσόντων (https://dis.army.gr)
• Πανελλήνιον Ηρώον Πεσόντων 1940-1944, Αθήνα 1946

• Ιωάννα Τσάτσου, Εκτελεσθέντες επί Κατοχής. Στοιχεία ληφθέντα από τα αρχεία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Αθήνα
1947
• Νίκος Μανδράκος, «Η συμβολή των εργαζομένων της Ε.Τ.Ε. στην Εθνική Αντίσταση 1941-1944», εφ. Τρα-
πεζιτική του ΣΥΕΤΕ, φύλλα 426/Νοέμβριος 1981, 449/Οκτώβριος 1983, 453/Φεβρουάριος 1984 κ.ά.
• Λευτέρης Φράγκου, «Οι υπάλληλοι της Εθνικής Τράπεζας στην Αντίσταση», περ. Εθνική Αντίσταση, συλλογή
30ή, Αθήνα, Φεβρουάριος 1982
• Αντώνης Ι. Φλούντζης, Εκτελεσθέντες και κρατούμενοι στα χρόνια της Κατοχής 1941-1944, Αθήνα 1987
• Κούλα Ξηραδάκη, Κατοχικά, κατάλογοι εκτελεσθέντων, ομαδικά σφαγιασθέντων αμάχων, πεσόντων της Αντίστα-
σης…, τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, νέα έκδοση αναθεωρημένη και συμπληρωμένη (επιμ. Κωστής Γιούργος), Αθήνα 2012
• Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, Ημερολόγιον Συμβάντων του Κεντρικού Καταστήματος της Τράπεζας Αθηνών 1943-1945.
Ένα σπάνιο ντοκουμέντο της Κατοχής, Αθήνα 2014.
—91—
Φύλλα από το αυτοσχέδιο, καλλιτεχνικό «Λεύκωμα Πεσόντων

1940-41» του ΣΥΕΤΕ.
—92—
Από την έκδοση Πανελλήνιον Ηρώον Πεσόντων 1940-1944, Αθήνα 1946. Ολόκληρο το τμήμα που αφορά τους πεσόντες
εργαζομένους στην Εθνική Τράπεζα.
—93—
—94—
—95—
—96—
—97—
—98—
—99—
—100—
—101—
—102—
—103—
—104—
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Μετά τον Πόλεμο

1945-1955
Στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία ο εμφύλιος πόλεμος και το μετεμφυλιακό κλίμα

επηρεάζουν άμεσα τη δράση του ΣΥΕΤΕ. Επανακάμπτουν οι προπολεμικές ιδέες για
το ρόλο και τις μεθόδους του συνδικαλισμού. Ήδη από τις πρώτες μέρες της Απελευ-
θέρωσης στη Διοικητική Επιτροπή έχουν αναδειχθεί πάλι συντηρητικοί συνδικαλιστές,
μετά από συντονισμένη προσπάθεια παλαιών στελεχών και ανώτερων υπαλλήλων στην
Τράπεζα να ελέγξουν τον Σύλλογο, ώστε να διατηρήσουν ίδια προνόμια και κεκτημένα.
Μάλιστα μετά τα «Δεκεμβριανά» ο Σύλλογος δεν θα προστατεύσει μέλη του που
ανήκαν στο ΕΑΜ και την Αριστερά, θα κρατήσει αποστάσεις από το παλαιό αντιστασια-
κό συνδικαλιστικό κίνημα και θα εγκαταλείψει την ΕΣΤΟ, δημιουργώντας, μαζί με τα
σωματεία των εργαζομένων στις άλλες μεγάλες τράπεζες, νέα δευτεροβάθμια κλαδική
οργάνωση, την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ,
1945-1953).
Όμως, λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης της χώρας και των σοβαρών προ-
βλημάτων επιβίωσης των περισσότερων εργαζομένων, ο ΣΥΕΤΕ θα λάβει μέρος σε
διάφορες κινητοποιήσεις, πολλές φορές σε συνεργασία με την ΟΕΤΟ και τα άλλα σω-
ματεία κοινής ωφέλειας και τραπεζών, ή μαζί με τη ΓΣΕΕ και το ΕΚΑ, με αιτήματα
οικονομικά και θεσμικά, όπου θα αντιμετωπίσει, μαζί με τους άλλους εργαζομένους,
την αστυνομοκρατία, τον αυταρχισμό και τη βία του μετεμφυλιακού κράτους.
Το 1953 θα αντιδράσει δυναμικά στην, επιβεβλημένη από την κυβέρνηση Αλ. Πα-
πάγου, συγχώνευση των τραπεζών Εθνικής και Αθηνών με πολυήμερους απεργιακούς
αγώνες του προσωπικού. Η κατάσταση μετά τη συγχώνευση θα επιδεινωθεί περαιτέρω
με τις αθρόες απολύσεις 1.140 εργαζομένων της Εθνικής, τη σκληρή πολιτική της Διοί-
κησης Κ. Ηλιάσκου, τη συρρίκνωση εργασιών της νέας τράπεζας, Εθνική Τράπεζα της
Ελλάδος και Αθηνών (ΕΤΕΑ), τη μείωση των αποδοχών, τη διάσπαση των ασφαλιστι-
κών ταμείων και τα συσσωρευμένα ελλείμματά τους.
Στα μεγάλα επιτεύγματα του ΣΥΕΤΕ την εποχή αυτή συγκαταλέγονται η δημι-
ουργία του Λογαριασμού Επικουρήσεως (ΛΕΠΕΤΕ) το 1949, που σήμερα κινδυνεύει
από τις επιλογές της σημερινής Διοίκησης της Τράπεζας, και η ίδρυση της Ομοσπονδίας
Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ) το 1955.
—105—

Διαδοχικές βραχύβιες κυβερνήσεις Ν. Πλαστήρα, Π. Βούλγαρη, αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, Π. Κανελλόπουλου, Θ. Σο-
φούλη. Αντιβασιλέας ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός (1945-1946). Συμφωνία της Βάρκιζας. Η Ελλάδα στα ιδρυτικά μέλη
1945
του ΟΗΕ. Δεύτερη νομισματική διαρρύθμιση. Η οικονομική δυσπραγία συνεχίζεται, οι εργαζόμενοι υποφέρουν. Με το
νόμο 539 θεσπίζεται η ετήσια άδεια με αποδοχές στους μισθωτούς. Αρχίζουν οι παρεμβάσεις των ξένων (των Άγγλων
πρώτα και από το 1947 των Αμερικανών) για τον έλεγχο του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος –Συμφωνίες Σιτρίν και
Φέδερ για τις αρχαιρεσίες και τη λειτουργία των εργατοϋπαλληλικών σωματείων. Αντικατάσταση της εαμικής Διοίκησης
της ΓΣΕΕ με συντηρητικούς συνδικαλιστές και εργατοπατέρες, πολλοί από τους οποίους προέρχονταν από τον μεταξικό
και κατοχικό συνδικαλισμό Οι εαμικοί συνδικαλιστές συστήνουν τον Εργατικό Αντιφασιστικό Συνασπισμό (ΕΡΓΑΣ). Νέες
κρατικές παρεμβάσεις και αναδιατάξεις στην προσωρινή Διοίκηση της Γενικής Συνομοσπονδίας –γεν. γραμματέας της
ο Φώτης Μακρής (1945-1946). Ίδρυση του Συλλόγου Υπαλλήλων της Εμπορικής Τράπεζας και της Ανώτατης Διοίκησης
Ενώσεων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΑΔΕΔΥ). Μετά τη διάλυση της ΕΣΤΟ, σύσταση της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τραπε-
ζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ), στην οποία δεν συμμετέχει ο Παντραπεζικός Σύλλογος. Με τους α.ν. 683 και 765
«περί ρυθμίσεως του προσωπικού των τραπεζών» θεσπίζονται απολύσεις εργαζομένων στις τράπεζες. Παύση λειτουργίας
Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών. Διοικητής της ΕΤΕ ο Γεώργιος Ι. Πεσμαζόγλου (1945-1951), ενώ πρόεδρος του Δ.Σ. της ανα-
λαμβάνει ο Αλέξανδρος Διομήδης (1945-1948).
Διασκέψεις της Γιάλτας και του Πότσδαμ. Κατάληψη του Βερολίνου, συνθηκολόγηση Γερμανίας. Ο Χ. Τρούμαν πρόεδρος
των ΗΠΑ. Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι βομβαρδίζονται με ατομικές βόμβες από τους Αμερικανούς, συνθηκολόγηση Ια-
πωνίας, τέλος Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Υπερπληθωρισμός στη Γερμανία.
Δίκη των ναζί εγκληματιών πολέμου στη Νυρεμβέργη (1945-1946). Ίδρυση στο Παρίσι της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής
Ομοσπονδίας (World Federation of Trade Unions, WFTU). 1945-1974, «χρυσή τριακονταετία» του ευρωπαϊκού και του
παγκόσμιου συνδικαλιστικού κινήματος (μεγάλα επιτεύγματα κοινωνικών αγώνων, αυξανόμενο βάρος της οργανωμένης
εργασίας, θεμελίωση δημοκρατικών θεσμών, άνοδος σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη, ωρίμανση κράτους πρόνοιας,
αντιαποικιακό-αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, εκτός του ευρωπαϊκού «υπαρκτού σοσιαλισμού» και άλλα κράτη με σοσιαλι-
στικό προσανατολισμό όπως η Κίνα, το Βιετνάμ, η Κούβα, η Καμπότζη κλπ.).
Ιανουάριος. Το Προεδρείο του ΣΥΕΤΕ διοργανώνει συγκεντρώσεις των εργαζομένων στην

ΕΤΕ όπου αποκηρύσσει το εαμικό «στασιαστικό κίνημα» του Δεκέμβρη και ζητάει από το κρά-
τος «την τιμωρίαν των νέων δωσιλόγων». Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιω. Παπαλέτσος προτείνει
να μην προσέρχονται για εργασία μέχρι να αποκατασταθεί η θέση τους και ζητά από την Τράπεζα
να λάβει διοικητικά μέτρα εναντίον τους, ενώ στις 3 Φεβρουαρίου, στη Γενική Συνέλευση των
μελών, δηλώνει ότι «συνάδελφοι οι οποίοι παρεσκεύασαν, έδρασαν ή ανεμείχθησαν εις το κίνημα
θα δώσουν λόγον».
8 Μαρτίου. Νέες αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, τις οποίες κερδίζει πάλι το συντηρητικό συνδικαλι-
στικό σχήμα υπό τον Ιω. Παπαλέτσο. Αντιπρόεδρος ο Χαρ. Ανδρουτσόπουλος και εντεταλμένος
σύμβουλος ξανά ο Βασ. Γιαννόπουλος. Για πρώτη φορά ψηφίζουν οι συνάδελφοι της επαρχίας.
Ο Σύλλογος θέτει το αίτημα για συμμετοχή των εργαζομένων με δύο εκπροσώπους στο Γενικό
Συμβούλιο της Τράπεζας καθώς και στο Συμβούλιο προαγωγών. Στις 19 Μαρτίου το αίτημα θα
απορριφθεί από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας.
Μάιος. Ο ΣΥΕΤΕ δεν συμμετέχει σε 24ωρη παντραπεζική απεργία, επειδή διαφωνεί για την
ημέρα της απεργίας με τους άλλους συλλόγους. Παραίτηση-διαμαρτυρία του εντεταλμένου συμ-
βούλου του ΣΥΕΤΕ Βασ. Γιαννόπουλου.
Ιούνιος. Η Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ αντιδρά στο κυβερνητικό σχέδιο συντακτικής
πράξης που προβλέπει απολύσεις όλων των προσληφθέντων την περίοδο 1941-44, δίνει τη δυ-
νατότητα στις τράπεζες να ακυρώσουν προαγωγές και εντάξεις στους οργανισμούς υπηρεσίας,
να θέτουν σε διαθεσιμότητα προσωπικό και να απομακρύνουν τους αριστερούς εργαζόμενους.
Χαρακτηρίζει τη συντακτική πράξη «αντιϋπαλληλική και αντικοινωνική» και αποδέχεται μόνον
την αποπομπή δωσιλόγων και διορισμένων με πιέσεις του κατοχικού καθεστώτος.
—106—
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ 1945-1955
15 Ιουνίου. Επανακυκλοφορεί η Τραπεζιτική (β΄ περίοδος) ως δεκαπενθήμερο φύλλο, όργανο του

ΣΥΕΤΕ, σε μικρό σχήμα, χωρίς συνέπεια στην έκδοση λόγω της γενικότερης οικονομικής δυσ-
1945
πραγίας, πάλι με έδρα χώρο της Τράπεζας, στο Χρηματιστήριο Αθηνών στην οδό Σοφοκλέους 10.
Η έκδοσή της είχε διακοπεί από τον Οκτώβριο του 1942. Στο πρώτο φύλλο, στο μήνυμά της η
Δ.Ε. του Συλλόγου τονίζει: «Θέλομεν την ανόρθωσιν της Εθνικής Τραπέζης. Θέλομεν αυτήν πρωτοπόρον,
εξυπηρετούσαν τας ανάγκας της κοινωνίας. Ταύτα θέλομεν… διά να συμβάλλωμεν ως έχομεν καθήκον εις
την ανασυγκρότησιν της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα συντελέση ασφαλώς εις την ανασυγκρότησιν της
ταλαιπωρηθείσης Πατρίδος…».
Δημιουργία από το ΤΥΠΕΤ της πρώτης κατασκήνωσης στην Πεντέλη για φιλοξενία και περίθαλψη
παιδιών των συναδέλφων, σε νοικιασμένη έκταση 15 στρεμμάτων της Μονής Πεντέλης, η οποία θα
λειτουργήσει μέχρι το 1948.
Ιούλιος. Ο σύμβουλος του ΣΥΕΤΕ Βασ. Γιαννόπουλος συμμετέχει στη νέα Διοίκηση της ΓΣΕΕ
ως εκπρόσωπος των τραπεζικών υπαλλήλων.
Αύγουστος. Επειδή η Συμφωνία Σιτρίν μεταξύ εκπροσώπων των διοικήσεων ΓΣΕΕ-ΕΚΑ και των
Άγγλων Εργατικών συνδικαλιστών προέβλεπε νέες εκλογές στα σωματεία, στις 4 Αυγούστου γίνο-
νται ξανά αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, όπου εκλέγεται νέα, «εθνικόφρων», Διοικητική Επιτροπή με
πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Τρυφ. Αποστολόπουλο (1945-1949), αντιπρόεδρο τον Χαρ. Καρούσο
και εντεταλμένο σύμβουλο τον Ανδρ. Κυριακόπουλο. Η νέα Διοικητική Επιτροπή θα καταθέσει,
στις 13 Αυγούστου, υπόμνημα στον διοικητή Γ. Πεσμαζόγλου με τα αιτήματα: εκπόνηση νέου
οργανισμού, εκδίκαση ενστάσεων ένταξης, επίδομα πολυετίας, ενίσχυση εργαζομένων Β. Ελλάδας,
προαγωγές, απόδοση ποσοστών από ασφάλιστρα σε περισσότερους εργαζομένους, εξομοίωση με
την Τράπεζα της Ελλάδος στο ταμειακό επίδομα, επιχορήγηση εστιατορίου, επαναλειτουργία σχο-
λών ξένων γλωσσών κ.ά. Οι συμμετέχοντες στο «ψηφοδέλτιο μειοψηφίας» εαμικοί, επικαλούμενοι
την ανάγκη ενότητας του συνδικαλιστικού κινήματος, δηλώνουν ότι «θα ευρεθούν πάντοτε εις το
πλευρόν της νέας Δ.Ε. του Συλλόγου εις πάσαν καλήν προσπάθειαν αυτής διά την δικαίωσιν των
αιτημάτων του προσωπικού». Τα επόμενα χρόνια θα καλλιεργηθεί από τους συντηρητικούς συνδι-
καλιστές, με επικεφαλής τον πρόεδρο Κων. Αποστολόπουλο, μια ένταση στις σχέσεις Συλλόγου
και Διοίκησης της Τράπεζας που θα κορυφωθεί με δικαστικές παραπομπές εκατέρωθεν και διώξεις
συνδικαλιστών.
21 Αυγούστου. Μετά τη διάλυση της ΕΣΤΟ (Μάρτιος 1945), ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει, από κοινού
με τους συλλόγους των υπαλλήλων των τραπεζών Αγροτικής, Αθηνών, Ελλάδος και Εμπορικής στη
σύσταση της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ, 1945-1953), στην
οποία αργότερα θα ενταχθούν και τα αντίστοιχα σωματεία βοηθητικού και υπηρετικού προσωπικού
των τραπεζών Εθνικής, Αγροτικής, Ελλάδος και Εθνικής Κτηματικής.
Σεπτέμβριος. Αγώνας του ΣΥΕΤΕ κατά της απόφασης της Διοίκησης της Τράπεζας για «αποσυμ-
φόρηση» του προσωπικού με μειωμένες αποδοχές («μισθούς πείνας»), που ισοδυναμούσε για τον
Σύλλογο με «εξόντωση των εργαζομένων υπό τας παρούσας τραγικάς οικονομικάς συνθήκας». Η
συμβιβαστική πρότασή του προέβλεπε περιορισμένη εφαρμογή του μέτρου, ώστε να κατοχυρωθούν
οικονομικά και να συνταξιοδοτηθούν οι παλαιότεροι εργαζόμενοι με εξασφάλιση της βιωσιμότητας
των ασφαλιστικών ταμείων και παράλληλα να προστατευθούν ευαίσθητες κατηγορίες, όπως οι απορ-
φανισθείσες οικογένειες στον Πόλεμο 1940-41 και στην Κατοχή. Επίσης, η Διοικητική Επιτροπή
αποφασίζει να συμμετέχει ο Σύλλογος, μαζί με τα σωματεία στις άλλες τράπεζες και σε επιχειρήσεις
κοινής ωφέλειας, στην κοινή έκδοση του Πανελληνίου Ηρώου Πεσόντων «των φονευθέντων κατά τον
πόλεμον υπαλλήλων της Τραπέζης».
Οκτώβριος-Νοέμβριος. Στάσεις εργασίας και απεργίες στον τραπεζικό κλάδο με την καθοδήγηση
της ΟΕΤΟ, με αιτήματα ικανοποιητικούς μισθούς, έκτακτες ενισχύσεις σε ρουχισμό και υπόδηση,
δίκαιη υπηρεσιακή εξέλιξη, συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων στα υπηρεσιακά συμβούλια,
εκκαθαρίσεις των τραπεζών από τα δωσιλογικά στοιχεία, πάγωμα των διαθεσιμοτήτων και επάνοδο
—107—
στην υπηρεσία των αδίκως διωκομένων. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα συμμετέχουν
με υψηλά ποσοστά σε όλες τις κινητοποιήσεις και καταφέρνουν τη χορήγηση του 13ου μισθού,
1945
έκτακτα επιδόματα και την καταβολή ενός επιπλέον έκτακτου μισθού.
Νοέμβριος. Η Διοίκηση του Συλλόγου αποφασίζει τη συγκρότηση «Επιτροπής Μελέτης της αμέ-
σου οικονομικής δράσεως της Τραπέζης», όπου συμμετέχουν έμπειρα αλλά και νεότερα στελέχη
της Τράπεζας, μεταξύ των οποίων οι Ιω. Παρασκευόπουλος, Ν. Πορφυρογένης, Ν. Λεμπέσης, Δ.
Μεγαλίδης, Κ. Μάνος, Α. Μαλαγαρδής, Θ. Ραυτόπουλος, Στ. Στεφάνου, Κ. Αποστολόπουλος, Ν.
Κορογιαννάκης, Π. Δελένδας, Δ. Μακρής, Ι. Τζωρτζόπουλος κ.ά. Επίσης, καταρτίζει «Επιτροπή
Εξυγιάνσεως του Προσωπικού».
Ίδρυση από εργαζομένους των κλάδων εισπρακτόρων και τεχνιτών του Συλλόγου Εισπρακτόρων Εθνι-
κής Τραπέζης.
Τη δεύτερη κυβέρνηση Θ. Σοφούλη (1945-1946) διαδέχεται η υπηρεσιακή κυβέρνηση Π. Πουλίτσα. Πρώτες μεταπολεμι-
1946 κές εκλογές στην Ελλάδα με αποχή της Αριστεράς. Δημοψήφισμα και επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου Β΄. Κυβερνήσεις
Κ. Τσαλδάρη (1946-1947). Έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949). Νέος νόμος για τη σταθεροποίηση της δραχμής.
Περιοριστική πολιτική στους μισθούς και τα ημερομίσθια. Ίδρυση της Νομισματικής Επιτροπής (1946-1982). Παραμε-
ρισμός της ΕΤΕ στη διαχείριση της Αμερικανικής Βοήθειας για την ανάπτυξη της χώρας. Ίδρυση του Ταμείου Ανεργίας.
Στην ηγεσία της ΓΣΕΕ, για 23 μόνο μέρες ο κομμουνιστής συνδικαλιστής Κ. Θέος αντικαθιστά τον Φ. Μακρή. Νομοθετική
καθιέρωση του αναλογικού συστήματος στις εκλογές των συνδικάτων. 8ο Πανελλαδικό Συνέδριο ΓΣΕΕ στην Αθήνα: με τη
νίκη της συνδικαλιστικής εαμικής παράταξης ΕΡΓΑΣ, η διοίκηση της Γενικής Συνομοσπονδίας περιέρχεται στον έλεγχο
των εργατικών στελεχών του ΚΚΕ (γεν. γραμματέας της Συνομοσπονδίας για 4,5 μήνες ο Δημ. Παπαρήγας), διάσπαση του
συνδικαλιστικού κινήματος από τους αντιπάλους τους. Λίγο αργότερα, η αριστερή Διοίκηση της ΓΣΕΕ θα καθαιρεθεί και
τα περισσότερα μέλη της θα καταδιωχθούν φυλακισθούν ή δολοφονηθούν. Διορισμός συντηρητικών συνδικαλιστών (δε-
ξιών, ρεφορμιστών, εργατοπατέρων, αντικομμουνιστών) –γεν. γραμματέας στη Γενική Συνομοσπονδία ο Γιαν. Πασαντζής
(1946-1948). Το Γ΄ Ψήφισμα «Περί εκτάκτων μέτρων τάξεως…» επιβάλλει τις διώξεις αριστερών πολιτών και απαγορεύει
τις συγκεντρώσεις και τις απεργίες.
Συνδιάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι. Ίδρυση της UNESCO και της UNICEF. Η Ιταλία από βασίλειο ανακηρύσσεται δημοκρατία.
Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία. Λόγος του Τσώρτσιλ στο Φούλτον για το «Σιδηρούν Παραπέτασμα», έναρξη Ψυχρού Πολέ-
μου. Εμφύλιος πόλεμος σε Κίνα και Ινδοκίνα.
Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ και τα μέλη του συμμετέχουν ενεργά στις μεγάλες παν-
τραπεζικές απεργίες της ΟΕΤΟ στο τελευταίο δεκαήμερο με οικονομικά-θεσμικά αιτήματα και
κατά της νομοθεσίας που προβλέπει εκτεταμένες εκκαθαρίσεις και απολύσεις εργαζομένων στις
τράπεζες.
10 Ιανουαρίου. Έναρξη ισχύος του νέου οργανισμού υπηρεσίας στην ΕΤΕ.
25 Φεβρουαρίου. Μετά από αρχαιρεσίες των μελών συγκροτείται νέα Διοικητική Επιτροπή
στον Σύλλογο με πρόεδρο ξανά τον Κων. Αποστολόπουλο, αντιπρόεδρο τον Θεοφάνη Βενακίδη
και εντεταλμένο σύμβουλο τον Παντελή Μουτούση.
16 Μαρτίου. Η εβδομαδιαία απασχόληση στην ΕΤΕ αυξάνεται από 31 σε 33 ώρες.
Μάρτιος. Από την περίοδο αυτή και για όλο το χρόνο ο Σύλλογος θα αγωνιστεί αφενός για να
διασφαλίσει την οικονομική επιβίωση των ασφαλιστικών ταμείων από τις αθρόες «εθελούσιες»
εξόδους του προσωπικού που επέβαλαν η Πολιτεία και η Τράπεζα για εξοικονόμηση πόρων («εξυ-
γίανση της Τράπεζας-αποσυμφόρησις του προσωπικού») και αφετέρου για να αντιμετωπίσει την
οικονομική εξαθλίωση και εξουθένωση των εργαζομένων. Την ίδια εποχή προωθεί το αίτημα της
ίδρυσης επικουρικού ταμείου «προς προστασίαν παντός εργαζομένου εν τη τραπέζη».
—108—
Μάιος. Οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα της Ελλάδος αποχωρούν από τον ενιαίο Συνεταιρισμό
Υπαλλήλων ΕΤΕ, ΤΕ και ΕΚΤΕ για να ιδρύσουν ανεξάρτητο δικό τους προμηθευτικό-πιστωτικό
1946
συνεταιρισμό.
Ιούνιος. Την εποχή αυτή ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κων. Αποστολόπουλος προεδρεύει και στην
ΟΕΤΟ (στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή ίσχυε το σύστημα της εναλλάξ προεδρίας από τους προέ-
δρους ή αντιπροέδρους των Συλλόγων).
20 Ιουλίου. Μετά από παραίτηση της Διοικούσας Επιτροπής, συγκαλείται έκτακτη Γενική Συ-
νέλευση των μελών (11.7.1946), γίνονται ξανά αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, όπου επανεκλέγεται
πρόεδρος ο Κων. Αποστολόπουλος, με αντιπρόεδρο τον Θεόδωρο Θεοδωρίδη, εντεταλμένο
σύμβουλο τον Παντ. Μουτούση και με πρόγραμμα «την πραγματικήν συναδέλφωσιν ολοκλήρου
της συναδελφικής οικογενείας, δρώσης εντός του αυστηρώς συλλογικού πλαισίου…».
5 Αυγούστου. Ο ΣΥΕΤΕ δεν συμμετέχει στην πανεργατική-πανυπαλληλική απεργία.
Οκτώβριος. Ο ΣΥΕΤΕ, από κοινού με τους αδελφούς συλλόγους των υπαλλήλων των τραπεζών
Ελλάδος, Αγροτικής, Αθηνών, Εμπορικής και την ΟΕΤΟ, συνυπογράφει ψήφισμα διαμαρτυρίας
για τη μη επίλυση του βορειοηπειρωτικού ζητήματος στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού.
Νοέμβριος. Οι σύλλογοι των εργαζομένων στην ΕΤΕ δεν συμμετέχουν στην 48ωρη απεργία του
κλάδου, γιατί δεν υιοθετήθηκε η πρότασή τους για απεργία διαρκείας. Ο ΣΥΕΤΕ εναντιώνεται
σε δυσμενείς τροποποιήσεις του οργανισμού υπηρεσίας, διεκδικεί «επίδομα απορφανισθεισών
οικογενειών των βιαίως θανόντων συναδέλφων», καταβολή των αποδοχών «θνησκόντων εν υπηρε-
σία» στις οικογένειές τους και αποζημίωση υπηρετούντων συναδέλφων της Β. Ελλάδας. Την ίδια
εποχή και οι τρεις σύλλογοι εργαζομένων στην ΕΤΕ συμμετέχουν στον πανελλήνιο έρανο «υπέρ
των ακριτών μας».
Δεκέμβριος. Μετά από συνδικαλιστικές αντιπαραθέσεις για τους χειρισμούς στην προηγούμενη
απεργία της 5ης Δεκεμβρίου 1946, παραίτηση της Διοίκησης του ΣΥΕΤΕ. Στις εκλογές στις 13
Δεκεμβρίου κερδίζει την πλειοψηφία πάλι η ίδια συντηρητική Διοικητική Επιτροπή, η οποία
αργότερα θα παραδεχθεί ότι αρχή της είναι «η αποστροφή μας προς απεργίας και ανωμαλίας»,
παρόλο που διατήρησε οξυμένη τη σύγκρουσή της με τον διοικητή Γ. Πεσμαζόγλου. Με ενέργει-
ες του ΣΥΕΤΕ εξασφαλίζονται για το προσωπικό το δώρο των εορτών και το επίδομα ιματισμού.
Επίσης, η Τράπεζα αναλαμβάνει από την εποχή αυτή να στηρίξει οικονομικά το Ταμείο Συντάξε-
ων έναντι των αυξημένων δαπανών του από τις εθελούσιες εξόδους εργαζομένων.
Βραχύβιες κυβερνήσεις Δ. Μάξιμου (πρώην διοικητή της ΕΤΕ), Κ. Τσαλδάρη. Κυβερνήσεις Θ. Σοφούλη (1947-1949). Θάνα-
1947 τος Γεωργίου Β΄, στο θρόνο ο αδελφός του διάδοχος Παύλος. Σοβαρή κρίση στην ελληνική οικονομία. Έκθεση του Αμε-
ρικανού Π. Πόρτερ για την Ελλάδα. Δόγμα Τρούμαν για οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία. Ενσωμάτωση
Δωδεκανήσων. Ο αναγκαστικός νόμος 509 θέτει εκτός νόμου το ΕΑΜ, το ΚΚΕ και τους οπαδούς τους και αναστέλλει θεμε-
λιώδεις ελευθερίες και δικαιώματα. Με κυβερνητικές και δικαστικές παρεμβάσεις καταργούνται εργατικές οργανώσεις,
απομακρύνονται από τη Διοίκηση της ΓΣΕΕ οι κομμουνιστές συνδικαλιστές και τοποθετούνται ακροδεξιοί και εργατοπα-
τέρες με μεταξικό και κατοχικό παρελθόν. Τα αριστερά εργατικά στελέχη από πολλά σωματεία διώκονται, φυλακίζονται
και εξορίζονται.
Υπογράφονται οι συνθήκες ειρήνης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σχέδιο Μάρσαλ για την οικονομική ανασυγκρότηση της
Ευρώπης. Αρχίζει η λειτουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο συγκροτούν την
Benelux. Ανεξαρτησία Ινδίας και Πακιστάν.
7 Φεβρουαρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει να επιτευχθεί ενότητα
στο σωματείο και η Διοικητική Επιτροπή να συνεργαστεί με τους εαμικούς συνδικαλιστές. Επί-
—109—
σης εγκρίνει το διεκδικητικό πλαίσιο, στο οποίο υπάγονται η σύσταση επικουρικού ταμείου, το
στεγαστικό πρόβλημα, θέματα προαγωγών και μετατάξεων των γυναικών, των εισπρακτόρων και
1947
κλητήρων, η εξομοίωσητου μισθολογίου με αυτό των εργαζομένων στην Τράπεζα της Ελλάδος,
η διασφάλιση της παιδικής μέριμνας και των δώρων των εορτών, η καταβολή αποδοχών στους
στρατευμένους υπαλλήλους, η συμμετοχή του Συλλόγου στα συμβούλια της ΕΤΕ για θέματα
προσωπικού, οι οικονομικές ενισχύσεις της Τράπεζας στα ασφαλιστικά ταμεία και στη Λέσχη
του Συλλόγου, η καταβολή ενός πλήρους μισθού για την άδεια, η προμήθεια ειδών ένδυσης και
υπόδησης κ.ά.
21 Φεβρουαρίου. Η έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών των τριών συλλόγων (ΣΥΕΤΕ, Εισ-
πρακτόρων, Βοηθητικού Προσωπικού) επικυρώνει την πολιτική που ακολουθεί η Διοικητική Επι-
τροπή ως προς το διεκδικητικό πλαίσιο απέναντι στη Διοίκηση της ΕΤΕ.
5 Μαρτίου. Οι σύλλογοι εργαζομένων στην ΕΤΕ προκηρύσσουν απεργία, με αιτήματα την ομα-
λή υπηρεσιακή εξέλιξη και την προάσπιση κεκτημένων δικαιωμάτων, η οποία αναστέλλεται μετά
από παρέμβαση του πρωθυπουργού, πρώην διοικητή της ΕΤΕ, Δημ. Μάξιμου, ο οποίος υπόσχε-
ται επίλυση των εργασιακών ζητημάτων.
Μάρτιος. Η κυβέρνηση Δ. Μάξιμου ξεκινά μέτρα κατά των αριστερών και προοδευτικών πολι-
τών (διώξεις, εκτοπίσεις φυλακίσεις κ.ά.). Ο Σύλλογος παραδέχεται ότι «Από την τραπεζιτικήν
οικογένειαν συνελήφθησαν αρκετοί. Θέλομεν να πιστεύωμεν ότι οι συλληφθέντες συνάδελφοι
είναι αθώοι…».
8-11 Απριλίου. Συμμετοχή του Συλλόγου και των εργαζομένων στην ΕΤΕ στις απεργιακές κι-
νητοποιήσεις του κλάδου που συντονίζει η ΟΕΤΟ με κύριο αίτημα την παροχή του εορταστικού
Επιδόματος Πάσχα, ίσο με έναν έκτακτο μισθό, που καθιέρωσε η Νομισματική Επιτροπή για
τους δημόσιους υπαλλήλους. Την ίδια εποχή η ΟΕΤΟ καλεί τους εργαζομένους του κλάδου σε
επιφυλακή λόγω νέων κυβερνητικών σχεδίων περί συγχωνεύσεων των κλαδικών ασφαλιστικών
ταμείων.
Μάιος. Η Διοικητική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ καταθέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας ειδικό υπό-
μνημα για τη «μετάταξη των γυναικών συναδέλφων», επειδή η προηγούμενη μετάταξη του 1944
ήταν «βεβιασμένη, άδικος και ξένη προς το πνεύμα του Κανονισμού εντάξεως…».
Για την υπηρεσιακή κατάρτιση των εργαζομένων ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει το βιβλίο του συναδέλφου
Νικ. Α. Κονταράτου Παραδόσεις επί του λογιστικού συστήματος της Τραπέζης και το διανέμει δωρεάν.
7 Ιουνίου. Υπογράφεται συμφωνία μεταξύ Συλλόγου και Διοίκησης της Τράπεζας ότι το προ-
σωπικό της ΕΤΕ δεν θα υπολείπεται μισθολογικά «εν καμιά περιπτώσει του προσωπικού παντός
άλλου τραπεζικού ιδρύματος».
9-10 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ και οι σύλλογοι Εισπρακτόρων και Βοηθητικού Προσωπικού προχω-
ρούν σε λευκή απεργία με αίτημα τη μισθολογική εξομοίωση των εργαζομένων της ΕΤΕ με τα
ισχύοντα στις τράπεζες Ελλάδος και Αγροτική. Λήξη του αγώνα μετά από νέα παρέμβαση του
πρωθυπουργού και την υπόσχεση από τραπεζίτες και υπουργούς ότι θα ικανοποιηθεί το αίτημά
τους. Στις 23 Ιουνίου οι σύλλογοι, μαζί με τους συναδέλφους της Αγροτικής και της Τράπεζας
της Ελλάδος, κατεβαίνουν σε νέα 24ωρη απεργία, μετά από την υπαναχώρηση της άλλης πλευ-
ράς. Την ίδια εποχή επιβάλλεται από την Τράπεζα στον πρόεδρο του ΣΥΕΤΕ ποινή απόλυσης
ενός μηνός, που στη συνέχεια ήρθη λόγω αντιδράσεων των εργαζομένων.
10 Ιουλίου. Στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου, στις 8.7.1947 (ψήφισαν στην περιοχή της Αθήνας
860 μέλη), αποσπά ξανά την πλειοψηφία το συντηρητικό ψηφοδέλτιο του Κων. Αποστολόπουλου
με το ίδιο σχήμα, αντιπρόεδρος ο Θ. Θεοδωρίδης και εντεταλμένος σύμβουλος ο Παντ. Μου-
τούσης.
—110—
[…] Η περίοδος 1944-1948 μπορεί, με βάση τα γεγονότα και τις αλλαγές που γίνονται, να χωριστεί σε
δύο υποπεριόδους. Η πρώτη υποπερίοδος αρχίζει με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1944, που τις αιτίες
τους πρέπει να αναζητήσει κανείς πολύ νωρίτερα, και τελειώνει με τη σύγκληση του 8ου Πανεργατικού
Συνεδρίου. Σ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα η πρωτοβουλία για τη λύση του συνδικαλιστικού ζητήματος
ανήκει στους Άγγλους, που εξουσιάζουν στρατιωτικά και οικονομικά την Ελλάδα. Οι προθέσεις τους ήταν
φανερές: ήθελαν να περιορίσουν τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση της Αριστεράς αλλά δεν ήθελαν να την
αποκλείσουν. Αποδέχονταν όμως […] και τον οριστικό αποκλεισμό της ως συνέπεια της λογικής των
χειρισμών τους […]
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Αριστερά ακολουθεί στο συνδικαλιστικό ζήτημα μια συμβιβα-
στική πολιτική με μοναδικό σκοπό τη σύγκληση του 8ου Πανεργατικού Συνεδρίου […]
Η δεύτερη υποπερίοδος αρχίζει με την ακύρωση του 8ου Πανεργατικού Συνεδρίου και τελειώνει με
την αναρρίχηση στην ηγεσία της ΓΣΕΕ της παράταξης του Φ. Μακρή. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα και
μέχρι τα τέλη του 1946 η πρωτοβουλία για τη λύση του συνδικαλιστικού ζητήματος ανήκει ακόμα στους
Άγγλους που δέχονται όμως σοβαρές πιέσεις από την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία. Από τις
αρχές όμως του 1947 και ενόψει της εξαγγελίας του «Δόγματος Τρούμαν» οι πρωτοβουλίες περνούν στους
Αμερικανούς «συνδικαλιστές» και στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας. Μετά όμως την υπογραφή της
ελληνοαμερικανικής συμφωνίας (20/5/1947) ρυθμιστές του συνδικαλιστικού ζητήματος γίνονται πλέον οι
Αμερικανοί, ενώ η παρουσία των Άγγλων έχει απλώς και μόνον συμβουλευτικό χαρακτήρα.
Σ’ αντίθεση με τις αγγλικές παρεμβάσεις που δε διαφέρουν μονάχα από την άποψη του «στυλ» αλλά
και στην ουσία, οι Αμερικανοί θέλουν τον παντελή αποκλεισμό της Αριστεράς και για να το επιτύχουν
μετέρχονται όλα τα μέσα· κι αυτοί που επιτάσσουν υποτίθεται ότι είναι συνδικαλιστές οι οποίοι αγωνίζονται
για τα ιδεώδη του «ελεύθερου και δημοκρατικού συνδικαλισμού» […]
Η κατανόηση των παρεμβάσεων της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας στα ευρωπαϊκά συνδικα-
λιστικά πράγματα –Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία– προϋποθέτει και τη γνώση των θεσμών εκείνων
που διευκόλυναν τις παρεμβάσεις· οι θεσμοί αυτοί παρουσιάζονται με συντομία αμέσως παρακάτω.
Ο κυριότερος θεσμός παρέμβασης ήταν η Επιτροπή Ελεύθερου Συνδικαλισμού (Free Trade Union
Committee) που δημιουργήθηκε ύστερα από απόφαση της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας (Συνέ-
δριο του 1944). Η Επιτροπή είχε προικοδοτηθεί μ’ ένα εκατομμύριο δολάρια, τα οποία θα διέθετε για
την ανακούφιση των εργαζομένων στις απελευθερωμένες χώρες και των αγρεργατών της Νότιας και της
Κεντρικής Αμερικής. Ο απώτερος όμως σκοπός της Επιτροπής, η οποία είχε εκτελεστικό γραμματέα τον
πολύ Ι. Λοβστόουν (J. Lovestone), ήταν η καταπολέμηση των κομμουνιστικών επιδράσεων στα διάφορα
εθνικά συνδικαλιστικά κινήματα […]
Άλλοι θεσμοί οι οποίοι διευκόλυναν την εφαρμογή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στις δι-
άφορες ευρωπαϊκές χώρες, και οι οποίοι χρησιμοποιούσαν για κάλυψη συνδικαλιστές, ήταν οι διάφορες
επιτροπές εποπτείας της εφαρμογής του «Σχεδίου Μάρσαλ» όπου συμμετείχαν συνδικαλιστές και των δύο
αμερικανικών συνδικαλιστικών οργανώσεων, και βεβαίως οι διάφοροι εργατικοί ακόλουθοι των αμερικανι-
κών πρεσβειών που ήταν, τις περισσότερες φορές, πρώην συνδικαλιστές.
Με τον παραπάνω καταμερισμό της εργασίας η εφαρμογή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής
διευκολυνόταν κατά πολύ, αφού το επίσημο αμερικανικό κράτος ήταν τις περισσότερες φορές αόρατο κι
έτσι, όχι μόνο δεν προκαλούσε δυσπιστία στους καλόπιστους συνδικαλιστές που συνεργάζονταν με «συνα-
δέλφους» τους και έπαιρναν βοήθεια από «συναδέλφους» αλλά έδινε και τυπικά επιχειρήματα ανεξαρτησίας
ενάντια στους όποιους κακόπιστους […]
[…] να δούμε και ποιά ήταν η δικαιολογητική βάση της παρέμβασης των Αμερικανών συνδικαλιστών
για τη λύση της συνδικαλιστικής επιπλοκής το 1947 αλλά και γι’ αργότερα. Από τις δικές μας έρευνες
πάνω στο ζήτημα, νομίζουμε ότι πρέπει να διακρίνουμε κι εδώ δύο περιόδους: η πρώτη περίοδος αρχίζει το
1947 και τελειώνει το 1952, ενώ η δεύτερη συνεχίζεται μέχρι και τη στρατιωτική δικτατορία του 1967.
Έρεισμα της πρώτης περιόδου είναι η συμφωνία παροχής βοηθείας στην Ελλάδα που ενέκρινε το
Κογκρέσο με το νόμο της 22/5/1947 και ειδικότερα η οικονομική συμφωνία «για την εφαρμογή, παρακο-
λούθηση και έλεγχο της βοηθείας», η οποία υπογράφτηκε στις 20/6/1947 από τον Αμερικανό πρεσβευτή Ι.
ΜακΒί (I. Mac Veagh) και τον αντιπρόεδρο της κυβερνήσεως και υπουργό των Εξωτερικών Κ. Τσαλδάρη.
Τα δώδεκα άρθρα της υποτιμητικής αυτής συμφωνίας μετέβαλαν την Ελλάδα σε υπεξούσια των ΗΠΑ […]
Αναπόσπαστο τμήμα της συμφωνίας ήταν και η διακοίνωση του Κ. Τσαλδάρη της 15/6/1947 προς
—111—
τον πρεσβευτή ΜακΒί, η οποία ζητούσε «την αποστολή αμερικανικών εμπειρογνωμόνων και τεχνικών με
ευρύτατες δικαιοδοσίες σε όλους τους τομείς της δημόσιας και ιδιαίτερα της οικονομικής ζωής της χώρας
(δημόσια οικονομικά, εισαγωγές, εξαγωγές, υγεία, διανομές, παραγωγή, μισθοί και τιμές)». Μέσω αυτού
του πλέγματος των διατάξεων υποτελείας ήταν πια πολύ εύκολο στους συνδικαλιστές της Αμερικανικής
Ομοσπονδίας Εργασίας και του Κογκρέσου των Βιομηχανικών Οργανώσεων, που είχαν εν τω μεταξύ
μεταβληθεί σε περιοδεύοντες υπαλλήλους της εφαρμογής του «Δόγματος Τρούμαν» και του «Σχεδίου
Μάρσαλ», να παρεμβαίνουν ανενόχλητοι στη συνδικαλιστική ζωή του τόπου, άλλοτε ως εμπειρογνώμονες,
άλλοτε ως τεχνικοί σύμβουλοι κ.λπ.
Έρεισμα της δεύτερης περιόδου, που αρχίζει μετά τη λήξη των παραπάνω συμβάσεων, είναι οι προ-
σβάσεις –που έχουν επιτύχει από τα προηγούμενα προνόμια– σ’ ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό και οι
προσωπικές σχέσεις που είχαν δημιουργηθεί σ’ όλα αυτά τα χρόνια της αγαστής και λεόντειας συνεργασίας.
Έτσι, κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου το προηγούμενο καθεστώς των διομολογήσεων συνεχίζεται,
όχι πια με νομική κάλυψη αλλά στηριζόμενο σ’ ένα αόρατο πλέγμα εξουσιαστικών σχέσεων που το ίδιο
απορρέει, κυρίως, από τη διάβρωση του κρατικού μηχανισμού. Οι παρεμβάσεις όμως στο συνδικαλιστικό
κίνημα, που γίνονται την περίοδο αυτή, χρησιμοποιούν σαν κάλυψη, μέχρι το 1955, τη Διεθνή Συνομο-
σπονδία των Ελευθέρων Συνδικάτων. Από το 1955 κι ύστερα κι όταν αρχίζουν οι συγκρούσεις μέσα
στους κόλπους της Διεθνούς –ευρωπαϊκή κι αμερικανική γραμμή– οι Αμερικανοί περνούν τη δική τους
γραμμή στο συνδικαλιστικό κίνημα, διασπώντας τη φατρία του Μακρή και υποστηρίζοντας την «Επιτροπή
Οργανώσεων Δημοκρατικής Λειτουργίας της ΓΣΕΕ» που ήταν δικό τους κατασκεύασμα.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις των Αμερικανών συνδικαλιστών, οι παρεμβάσεις –οι ίδιοι μιλούν για βοή-
θεια– είχαν σκοπό ν’ απομακρύνουν τους κομμουνιστές από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και να δημι-
ουργήσουν αυτόνομα, ανεξάρτητα και δημοκρατικά συνδικάτα. Η μελέτη όμως της ιστορίας των παρεμβά-
σεων μάς πείθει για το αντίθετο […]
Βέβαια, η θεληματική αυτή και εκ των άνω δημιουργία νέου κινήματος, η οποία σήμαινε κι απο-
μάκρυνση των φυσικών ηγετών –όπως έγινε στην Ελλάδα– είχε ως αποτέλεσμα, κι ελλείψει ηθικών
στοιχείων, ν’ αναγκαστούν οι Αμερικανοί να στηρίξουν τις «αναδημιουργικές» προσπάθειές τους με τα πιο
εξαθλιωμένα και πολιτικώς επιλήψιμα στοιχεία, τα οποία για να προσληφθούν ήταν αρκετό να δηλώσουν ότι
ήταν αντικομμουνιστές. Και ακριβώς, επειδή οι νέοι αυτοί «εργατικοί ηγέτες» ήταν μόνον επαγγελματίες
αντικομμουνιστές γι’ αυτό δεν αγωνίζονταν για την προώθηση των εργατικών διεκδικήσεων και γι’ αυτό δε
δημιουργήθηκαν πουθενά συνδικαλιστικές οργανώσεις με τη ιστορική έννοια του όρου, αλλά κατασκευά-
στηκαν ψευδοηγεσίες απόλυτα εξαρτημένες από το κράτος και την εργοδοσία […]
Τελειώνοντας την ανάλυση του φαινομένου των επεμβάσεων θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή
των ενδιαφερομένων στο γεγονός ότι όλες οι επεμβάσεις και οι συνακόλουθες διασπάσεις αφορούσαν
εθνικά κινήματα και σκόπευαν να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη εφαρμογή του «Δόγματος Τρούμαν» και
του «Σχεδίου Μάρσαλ»· συγχρόνως όμως σκόπευαν και να διαλύσουν την Παγκόσμια Συνδικαλιστική
Ομοσπονδία […]
Ιστορικά θεωρούμενη η περίοδος 1944-1948, κι από την άποψη της κατάστασης της εργατικής τάξης,
είναι καταστροφική γιατί όχι μόνο ο υπερμεγέθης πληθωρισμός εξανεμίζει τις μικρές αυξήσεις που πετυ-
χαίνουν ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων αλλά και γιατί μια σειρά από κεκτημένα δικαιώματα χάθηκαν
με τη βοήθεια των «κοινωνικών αγωνιστών», οι οποίοι είχαν εκλεγεί στο Κοινοβούλιο, όπως π.χ. οι Φ.
Μακρής, Δ. Θεοχαρίδης. Η ίδια κατάσταση εξακολούθησε και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 και
κορυφώθηκε, με τη βοήθεια των πολιτικών διωγμών, στα χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας η οποία στη-
ρίχτηκε, συνδικαλιστικά, στους «ελεύθερους συνδικαλιστές» της κατοχικής συνεργασίας και του εμφύλιου
σπαραγμού.
Γιώργος Φ. Κουκουλές
Αποσπάσματα από την «Εισαγωγή» του βιβλίου του καθηγητή Γιώργου Φ. Κουκουλέ, ιστορικού, βαθύ μελετητή της
ιστορίας της εργασίας και του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και οι ξένες
επεμβάσεις (1944-1948), εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1995, σ. 21-22, 24-31.
—112—
Ιούλιος. Οι τρεις σύλλογοι εργαζομένων στην ΕΤΕ από κοινού με τους υπαλλήλους της Εθνικής
Κτηματικής Τράπεζας συμμετέχουν στον πανελλήνιο έρανο της βασίλισσας Φρειδερίκης «υπέρ
1947
των πληθυσμών της Β. Ελλάδος» με 20 εκ. δρχ. που παρακρατούνται από τη μισθοδοσία όλων
των εργαζομένων. Στη συνέχεια καλούν τους συναδέλφους να εργαστούν την Κυριακή 10 Αυγού-
στου και το ημερομίσθιό τους να διατεθεί στον έρανο.
25 Αυγούστου. Υπό το βάρος της απόφασης του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλά-
δος οι ασφαλισμένοι εργαζόμενοι της Τ.Ε. να αποχωρήσουν από το ενιαίο Ταμείο Αυτασφαλείας
ΕΤΕ-ΤΕ και Κτηματικής, τα μέλη του ΣΥΕΤΕ αποφασίζουν στη Γενική τους Συνέλευση το
χωρισμό του Ταμείου Αυτασφαλείας.
12 Σεπτεμβρίου. Ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Υπαλλήλων μετατρέπεται σε Ένωση Συνταξιούχων

των Τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και Κτηματικής.
14 Οκτωβρίου. Μετά την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας οι εβδομαδιαίες εργάσιμες

ώρες στην Τράπεζα αυξάνονται σε 39 και 45 λεπτά.
Οκτώβριος. Ο ΣΥΕΤΕ και οι αδελφοί σύλλογοι Εισπρακτόρων και Βοηθητικού Προσωπικού

μαζί με την ΟΕΤΟ πρωτοστατούν στην κίνηση 26 σωματείων κοινής ωφέλειας και τραπεζών να
συντονίσουν τον αγώνα τους στην «Ένωση Συνδικάτων του προσωπικού των Τραπεζών και των
Επιχειρήσεων Κοινής Ωφελείας», διεκδικώντας αυξήσεις μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων
στο επίπεδο των προπολεμικών τιμών και εφεξής την αναπροσαρμογή τους με βάση την αυξο-
μείωση του τιμαρίθμου, συμμετοχή στα συμβούλια επιχειρήσεων. Ο ΣΥΕΤΕ προβάλλει και τα
δικά του ειδικότερα αιτήματα: τη λύση του ασφαλιστικού, την ίδρυση επικουρικού ταμείου, την
εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Τράπεζας στο ΤΥΠΕΤ, χορήγηση επιδόματος βαθμού, συμ-
μετοχή του στα συμβούλια προαγωγών κ.ά.
Τα «συνεργαζόμενα συνδικάτα» ορίζουν ως επικεφαλής εκπρόσωπό τους τον πρόεδρο του ΣΥΕ-
ΤΕ Κωνσταντίνο Αποστολόπουλο. Η εικοσιτετράωρη πανελλαδική απεργία στις 21 Οκτωβρίου,
με την υποστήριξη της ΓΣΕΕ και του ΕΚΑ, σημειώνει μεγάλη επιτυχία (40.000 απεργοί από 15
τράπεζες και πολλές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας). Η εξαγγελθείσα όμως πανεργατική 24ωρη
απεργία στις 7 Νοεμβρίου αναστέλλεται προσωρινά, λόγω της κυβερνητικής παρέμβασης, με την
επιστράτευση των απεργών υπαλλήλων στην Τράπεζα της Ελλάδος και στις επιχειρήσεις κοινής
ωφελείας την προηγούμενη ημέρα, αφού η απεργία χαρακτηρίστηκε «εθνικώς καταστροφική υπό
τας παρούσας συνθήκας», αλλά και της άρνησης των διορισμένων διοικήσεων ΓΣΕΕ και ΕΚΑ να
στηρίξουν ουσιαστικά τον αγώνα. Τις επόμενες μέρες οι κινητοποιήσεις υποστηρίχθηκαν και από
τον ημερήσιο Τύπο, εκπρόσωποι του οποίου δεν παρέλειπαν να τονίζουν ότι «όλαι αι διοικήσεις
των συλλόγων των τραπεζιτικών υπαλλήλων και των άλλων οργανισμών είναι πιστοί στρατιώται
της εθνικής ιδέας και του αστικού καθεστώτος…».
25 Νοεμβρίου. Με βασικό παράγοντα τον Σύλλογο, τα σωματεία των τραπεζών και της κοινής
ωφέλειας απεργούν δυναμικά στην περιοχή της πρωτεύουσας, χωρίς να λογαριάσουν τις επι-
πτώσεις της πολιτικής επιστράτευσης. Ο ΣΥΕΤΕ αναφέρεται στην ανάγκη της εφαρμογής της
τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών τονίζοντας ότι «από του Οκτωβρίου του έτους 1940 και
εντεύθεν ουδέποτε οι μισθωτοί της χώρας περιήλθον εις δεινοτέραν της σημερινής οικονομικήν εξαθλίω-
σιν…», αφού είχε ήδη διατυπώσει την άποψη ότι «οι αγώνες θα είναι σκληρότατοι διά την εξασφάλισιν
μιας υποφερτής ζωής και διά την ανάρρωσιν των ασφαλιστικών μας Ταμείων». Η κυβέρνηση Θ. Σοφού-
λη αναγκάζεται να ανακοινώσει μέτρα, όπως διανομή όλων των αποθεμάτων τροφίμων και εμπο-
ρευμάτων από τις κρατικές αποθήκες, πτώση των τιμών βασικών αγαθών, μείωση νομισματικής
κυκλοφορίας, σταθεροποίηση της τιμής του χρυσού κ.ά.
8 Δεκεμβρίου. Η εξαγγελθείσα, από τη Διοικούσα Επιτροπή των συνεργαζόμενων συνδικάτων,
—113—
24ωρη απεργία στην περιφέρεια Αττικής μετατρέπεται σε τρίωρη «λευκή απεργία», λόγω του
αντιδημοκρατικού ψηφίσματος που εισάγει εσπευσμένα στη Βουλή η κυβέρνηση «περί προσωρι-
1947
νής απαγορεύσεως της διακοπής της παραγωγής και αναστολής του δικαιώματος της απεργίας»,
με το σκεπτικό ότι «διαρκούσης της ανταρσίας» οι απεργίες «δημιουργούν ανωμαλίας εις τα
μετόπισθεν, αι οποίαι καθίστανται αντικείμενον εκμεταλλεύσεως των υπονομευτών της εννόμου
τάξεως». Όμως οι μαζικές κινητοποιήσεις του τριμήνου και η ικανή συσπείρωση του κλάδου, παρ’
όλη την κρατική προπαγάνδα και ιδιαίτερα κατά των εργαζομένων στην ΕΤΕ («παρεστάθησαν
ως αχάριστοι και μπολσεβίκοι»), οδήγησαν σε υπογραφή ικανοποιητικής σύμβασης με τους ερ-
γοδότες στο τέλος του έτους, που προέβλεπε μισθούς στα προπολεμικά επίπεδα και αυξήσεις στα
κατώτερα κλιμάκια. Τον επόμενο όμως χρόνο θα χειροτερέψει πάλι η κατάσταση και οι εργα-
ζόμενοι, με απεργιακές κινητοποιήσεις τον Απρίλιο και τον Αύγουστο, θα διεκδικήσουν αύξηση
των αποδοχών τους.
19 Δεκεμβρίου. Μετά την παραίτηση της Διοικούσας Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ, σε ένδειξη δια-
μαρτυρίας για το αντεργατικό νομοσχέδιο που απαγορεύει τις απεργίες, τις εκλογές κερδίζει
πάλι το συνδικαλιστικό σχήμα του Κων. Αποστολόπουλου. Χαρακτηριστικό των αρχαιρεσιών η
μεγάλη αποχή των συναδέλφων ως έκφραση αγανάκτησης για «το κατάντημα και την αναλγησία
της πολιτικής και εργοδοτικής ηγεσίας του τόπου». Τον επόμενο χρόνο ο Σύλλογος θα ιδρύσει
«παιδούπολη» στο Ιωσηφόγλειο Μέγαρο για 1.000 παιδιά από όλη τη χώρα, που θα λειτουργήσει
με τις εισφορές των μελών του.
Δεκέμβριος. Ανακαίνιση-αποκατάσταση της Λέσχης του Συλλόγου από τις φθορές της κατοχι-
κής περιόδου. Μετά από αίτημα του ΣΥΕΤΕ, ο Αλ. Διομήδης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία
να συσταθεί στην Τράπεζα Επιτροπή μελέτης του όλου ασφαλιστικού ζητήματος (Ήδη από το
Αύγουστο του 1947 το προσωπικό της Τράπεζας της Ελλάδος έχει δηλώσει τη διάθεση να εγκα-
ταλείψει το ενιαίο Ταμείο Αυτασφαλείας του προσωπικού των τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και
Κτηματικής. Τον επόμενο χρόνο οι υπάλληλοι της Τράπεζας της Ελλάδος θα συστήσουν το δικό
τους Ταμείο Αυτασφαλείας).
Στο πνεύμα της εμφυλιακής εποχής, ο ΣΥΕΤΕ θα κινητοποιήσει τους εργαζομένους στην Τράπε-
ζα να συνεισφέρουν σε διάφορους εράνους, όπως «υπέρ των οικογενειών των μαχομένων», για τη
φανέλα του Στρατιώτη, για τους «ανταρτοπλήκτους», υπέρ νοσηλευομένων τραυματιών του μαχο-
μένου στρατού, υπέρ των φυλακών, της Αστυνομίας Πόλεων κ.ά., ενώ θα αποστείλει ποσό 10 εκ.
δραχμών υπέρ «της Κόνιτσας και των παθόντων ηρωικών κατοίκων της». Τον επόμενο χρόνο θα
πέσουν στον Γράμμο και τη Μουργκάνα οι υπάλληλοι της ΕΤΕ στον Εθνικό Στρατό Γεώργιος
Παπαγεωργίου (υποκαταστήματος Θηβών) και Ιωάννης Μαρούδης (υποκαταστήματος Αγοράς).
Τέλος, το επόμενο έτος, 1948, ο Σύλλογος θα πρωτοστατήσει σε όλες τις μεγάλες αγωνιστικές
κινητοποιήσεις του κλάδου υπό την ΟΕΤΟ.
Την τελευταία κυβέρνηση Θ. Σοφούλη (1947-1949) διαδέχεται η κυβέρνηση Αλ. Διομήδη. Τερματισμός Εμφυλίου Πολέ-
1949 μου. Η Ελλάδα γίνεται μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αλματώδης άνοδος του τιμαρίθμου ζωής. Ξεκινά η περίοδος
ανασυγκρότησης και οικονομικής ανάπτυξης. Δημιουργία της Κεντρικής Επιτροπής Δανείων (ΚΕΔ) για τη διαχείριση της
Αμερικανικής βοήθειας με τη συμμετοχή και της ΕΤΕ. Τον προηγούμενο χρόνο, στο 9ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά,
επικράτησαν τα συντηρητικά-ρεφορμιστικά στοιχεία, με επικεφαλής τον νέο γενικό γραμματέα της Φώτη Μακρή (1948-
1964, 1966-69), γνωστά ως «Μακρηθεοδωρήδες» από τα ονόματα του Φ. Μακρή και του Δημ. Θεοδώρου, εργατοπατέρα
στη Θεσσαλονίκη, που θα συνεργαστούν με κρατικούς, παρακρατικούς και εργοδοτικούς μηχανισμούς για την αλλοίωση
της θέλησης των εργαζομένων. Δολοφονία του εκλεγμένου από το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ γεν. γραμματέα της Δημ. Παπα-
ρήγα. Ίδρυση του Κινήματος Ελεύθερου Συνδικαλισμού (ΚΕΣ, «Ελεύθερα Συνδικάτα») από σοσιαλιστές συνδικαλιστές (Δ.
Στρατής). Σταδιακή ανάκαμψη της ΕΤΕ. Εισαγωγή της νέας τεχνολογίας των υπολογιστικών διατρητικών μηχανών.
Ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΝΑΤΟ και της Κομεκόν. Η Βρετανία υποτιμά τη λίρα έναντι του αμερικανικού
δολαρίου. Ο Κ. Αντενάουερ καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Ανακήρυξη της Κίνας σε λαϊκή
—114—
δημοκρατία με πρόεδρο τον Μάο τσε Τουνγκ. Διάσπαση της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας με την ίδρυση
1949 από συνδικάτα των δυτικών χωρών της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ελεύθερων Εργατικών Συνδικάτων (International
Confederation of Free Trade Unions, ICFTU, 1949-2006).
23 Φεβρουαρίου. Μετά την άρνηση της Διοίκησης της Τράπεζας να ικανοποιήσει οικονομικά
αιτήματα του προσωπικού (αναδρομική χορήγηση 20% επί των αποδοχών), ο ΣΥΕΤΕ μαζί με
τους άλλους συλλόγους και τον Συνεταιρισμό επιδίδουν τιμητικό ψήφισμα μαζί με τα αιτήματα
των υπαλλήλων στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλέξ. Διομήδη.
8 Μαρτίου. Επανεκλέγεται στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ το συνδικαλιστικό σχήμα του Κων.
Αποστολόπουλου, με αντιπρόεδρο τον Θεόδ. Θεοδωρίδη και εντεταλμένο σύμβουλο τον Χαρ.
Καρούσο.
Απρίλιος. Ένταση στις σχέσεις μεταξύ ΣΥΕΤΕ και Διοίκησης της Τράπεζας, με αφορμή προσ-
φυγή του Συλλόγου στη στρατιωτική δικαιοσύνη με το επιχείρημα ότι η ΕΤΕ ενισχύει οικονο-
μικά μέσω του Ταμείου Αυτασφαλείας οικογένειες εξορισθέντων αριστερών υπαλλήλων, κατηγο-
ρώντας τη για κάλυψη των διωκομένων που απουσίαζαν, ευμενείς μεταθέσεις τους, «φιλοεαμισμό»
κλπ. Η Διοίκηση αντιδρά επιβάλλοντας πειθαρχικές ποινές σε συνδικαλιστικά στελέχη (εξάμηνη
παύση εργασίας στα 10 μέλη της Διοικητικής Επιτροπής). Οξύνεται η προσωπική αντιπαράθεση
μεταξύ του προέδρου Κων. Αποστολόπουλου και του διοικητή Γ. Πεσμαζόγλου.
Ιούλιος-Αύγουστος. Νέα σύγκρουση μετά την υποβολή μήνυσης από τη Διοίκηση της Τράπεζας
κατά της ηγεσίας του ΣΥΕΤΕ. Τον Ιούλιο φυλακίζονται για μικρό διάστημα τα μέλη της Διοι-
κητικής Επιτροπής του Συλλόγου Κων. Αποστολόπουλος, Θ. Θεοδωρίδης κ.ά., ενώ παράλληλα
τιμωρούνται πειθαρχικά με απολύσεις. Οι «10» της Διοικητικής Επιτροπής και ο πρώην ισχυρός
πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ αποκαθηλώνονται. Έντονα διαβήματα από τη ΓΣΕΕ, το ΕΚΑ, το ΕΚ
Πειραιά και την ΟΕΤΟ. Στις 6 Αυγούστου συγκαλείται έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών
όπου διακηρύσσεται η εμπιστοσύνη τους στον ΣΥΕΤΕ.
20 Σεπτεμβρίου. Μετά από τις απολύσεις συνδικαλιστών και την απώλεια της ιδιότητας μέλους
του Συλλόγου γίνονται αρχαιρεσίες όπου αναδεικνύεται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο
του ΣΥΕΤΕ τον Κωνσταντίνο Ν. Τζώτζη (1949-1950), αντιπρόεδρο τον Θεοφ. Βενακίδη και
εντεταλμένο σύμβουλο τον Ιωάννη Λειβάδη. Η νέα Διοίκηση του Συλλόγου καταφέρνει να αρ-
θούν ή να μετριαστούν οι πειθαρχικές διώξεις των μελών της προηγούμενης Διοικητικής Επιτρο-
πής. Επίσης, απολύονται όλοι οι φυλακισθέντες, τέλη Νοεμβρίου θα επαναπροσληφθούν και θα
καταβληθούν οι παρακρατηθέντες μισθοί τους.
29 Οκτωβρίου. Ο Σύλλογος οργανώνει στη Λέσχη δεξίωση σε αντιπροσωπεία των «μαχομένων

πολεμιστών του μετώπου».
1 Νοεμβρίου. Επανεκδίδεται με πλούσια ύλη το οικονομικό φύλλο της Τραπεζιτικής (δεκαπενθή-

μερος οικονομολογική & τραπεζιτική εφημερίς, β΄ περίοδος), στο πρότυπο του προπολεμικού, με
έδρα τα γραφεία του Συλλόγου στην οδό Ρούζβελτ (Ακαδημίας) 60 και αρχισυντάκτη τον Νικήτα
Δ. Τσαϊλά. Στο διάστημα 1.11.1949 έως 1.9.1950 θα κυκλοφορήσουν 21 φύλλα σε σχήμα μεγα-
λύτερο από το Συλλογικόν Δελτίον. Την επανέκδοση θα χαιρετίσουν με μηνύματά τους ο πρωθυ-
πουργός Αλ. Διομήδης, πολιτικές προσωπικότητες όπως οι Παν. Κανελλόπουλος, Στ. Γονατάς,
Ναπ. Ζέρβας, ο διευθυντής της εφ. Καθημερινή Γ.Α. Βλάχος (παλαιό στέλεχος της ΕΤΕ, ιδρυτικό
μέλος του ΣΥΕΤΕ) κ.ά. Την ίδια εποχή το «Συλλογικόν Δελτίον» της Τραπεζιτικής μεγαλώνει το
σχήμα του, πυκνώνει την κυκλοφορία του, αναγράφει ότι είναι εβδομαδιαίο, αλλά κυκλοφορεί
άτακτα, ξεπερνώντας μερικές φορές και τη μηνιαία βάση (μέχρι τον Μάιο του 1956).
Καταρτίζονται διάφορες επιτροπές ζωτικών θεμάτων (στέγασης, τροποποιήσεων καταστατικού,

λέσχης, επιμόρφωσης, προαγωγών προσωπικού, διαχείρισης, ΤΥΠΕΤ, επικουρικού, συντάξεων
και Ταμείου Αυτασφαλείας).
—115—
18 Νοεμβρίου. Η διαρκής συνδικαλιστική πίεση φέρνει αποτελέσματα· ιδρύεται το Επικουρικό

Ταμείο των εργαζομένων στην ΕΤΕ. Το Γενικό Συμβούλιο της Εθνικής Τράπεζας εγκρίνει τον
1949
κανονισμό έντοκου, κοινού, ειδικού Λογαριασμού Επικουρήσεως Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της
Ελλάδος με σκοπό την επικούρηση «υπό του Ταμείου Αλληλοβοηθείας Υπαλλήλων Εθνικής Τρα-
πέζης της Ελλάδος και του Ταμείου Αλληλοβοηθείας Εισπρακτόρων και Κλητήρων της Εθνικής
Τραπέζης της Ελλάδος των μελών αυτών εξελθόντων ή εξερχομένων της υπηρεσίας…».
26 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην παντραπεζική απεργία, στο πλαίσιο των επιτυχη-
μένων απεργιακών κινητοποιήσεων της ΓΣΕΕ και του ΕΚΑ για αύξηση 40% των εργατοϋπαλ-
ληλικών αποδοχών.
28 Νοεμβρίου. Σε άρθρο της Τραπεζιτικής γίνεται αναφορά για πρώτη φορά στον «τραπεζιτικό
αθλητισμό».
9-10 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη 48ωρη παντραπεζική απεργία στην Αθήνα και
τον Πειραιά για την αναπροσαρμογή μισθών και ημερομισθίων που οργάνωσε η ΓΣΕΕ.
[…] Ο συνδικαλισμός σαν ιδέα είναι το ξύπνημα του εργαζομένου να ενδιαφερθή για την ίδια του οικο-
νομική υπόστασι, και η συναδέλφωσις και η αλληλεγγύη με όλα τα μέλη της εργατικής οικογενείας σ’
ένα αρραγές και αδιάσπαστο μέτωπο. Μόνο έτσι οι σκλάβοι της δουλειάς θα νοιώσουν τι τεράστια δύναμι
διαθέτουν εναντίον των εκμεταλλευτών τους και η απειλή αυτή σαν αστραπή θα φέρη το μήνυμα στους
εργοδότας (κεφαλαιοκράτας 100%), ότι θα πρέπει να σταματήσουν την απάνθρωπη εκμετάλλευσί τους.
Μα και σαν πραγματοποίησις της ιδέας ο συνδικαλισμός έχει μέσα του τα ίδια συστατικά, αρκεί εκείνοι
που ηγούνται να διαθέτουν χαρακτήρα και να είναι ζυμωμένοι με την Ηθική.
Πάντοτε σε όλα τα εργατικά κινήματα του κόσμου και σ’ όλους τους ανώτερους συνδικαλιστικούς οργα-
νισμούς, η ηγεσία υπήρξε εκείνη που λύγισε, που λιποψύχησε, που πρόδωσε τον αγώνα των εργαζομένων.
Ποτέ ένας συνδικαλιστής ηγέτης, έστω και στο μικρότερο εργατικό πόστο, δεν πρέπει να έχη καμμιά
κομματική δέσμευσι, γιατί τότε πρέπει να κάνει αβαρία στην συνδικαλιστική του ιδεολογία για να φανή
αρεστός στο κόμμα. Εκτός εάν αυτός σαν ηγέτης με κρίσι και ωριμότητα σκέψεων και με τον δυναμισμό
της μάζας κατορθώση να δίνη την ορθήν γραμμήν και κατεύθυνσι στο κόμμα που ανήκει και να εκπληρού-
νται έτσι οι πόθοι των εργαζομένων.
Κανένας βέβαια δεν αρνείται το δικαίωμα σε έναν συνδικαλιστή να είναι πολιτικά τοποθετημένος ανά-
λογα με την ιδεολογία που πιστεύει. Συνδικαλιστής όμως που για συμφέρον της κομματικής του ιδεολογίας
(κομματική δέσμευσις) εγκαταλείπει τις αρχές της Ηθικής, του ανδρισμού και του αγωνιστικού πνεύματος,
που όλα αυτά διάχυτα και πλούσια υπάρχουν και στον τελευταίο εργάτη, παύει πια να είναι συνδικαλιστής
και γίνεται ανδρείκελον του κόμματος και κομματαρχίσκος της εσχάτης περιφρονήσεως.
Ο συνδικαλισμός σα θεωρία σε μια προηγμένη Κοινωνία θα πρέπη να διδάσκεται από τα μαθητικά
θρανία του Γυμνασίου, για να κατατοπίζη και να προλαμβάνη τους μέλλοντας να εργασθούν από την αισχρά
εκμετάλλευσι των Σάυλωκ του Κεφαλαίου.
Ας καταλάβουμε μια για πάντα εμείς οι εργαζόμενοι πως όταν ενωθούμε μεταξύ μας, όταν πάψουν να
υπάρχουν πολιτικές διαφορές και μικροεγωισμοί και πιστέψουμε μόνο στο ψωμί των παιδιών μας και την
δημιουργία μιας καλλίτερης αύριον, όλα τα ζητήματά μας λύθηκαν. Το Κεφάλαιο μόνο στην διάσπασι των
εργαζομένων στηρίζει την δύναμί του. Αλλοιώτικα γνωρίζει θαυμάσια τι είναι ενωμένη και πειθαρχημένη
εργατική δύναμις.
Ορέστης Χατζηβασιλείου
Απόσπασμα από κείμενο του 1947 του Ορέστη Χατζηβασιλείου (1915-1991), ιστορικού στελέχους του ελληνικού
συνδικαλιστικού κινήματος από το Φωταέριο της Αθήνας, υπέρμαχου του μαχητικού, ενωτικού, ανεξάρτητου, δη-
μοκρατικού συνδικαλισμού, ηγέτη των 115 Συνεργαζόμενων Σωματείων της δεκαετίας του ’60 και προέδρου της
ΓΣΕΕ την περίοδο 1982-83, που αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Συνδικαλισμός και κοινωνική αντίδραση (1947-1987),
εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1987, σ. 16-17.
—116—
21 Δεκεμβρίου. Στη Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζονται τροποποιήσεις στο καταστα-
τικό του ΣΥΕΤΕ για να διευκολυνθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στα υποκατα-
1949
στήματα του δικτύου.
24 Δεκεμβρίου. Δημοσιεύεται στην Τραπεζιτική (φ. 70/164) ολόκληρος ο «Ειδικός Οργανισμός

Επικουρήσεως του προσωπικού των Τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και Εθνικής Κτηματικής Τρα-
πέζης» που έχει τεθεί σε ισχύ από 1.10.1949.
29 Δεκεμβρίου. Τα διοικητικά συμβούλια των συλλόγων προσωπικού στην ΕΤΕ, «κατόπιν εντο-
λής της Α. Μ. Βασιλίσσης» εκδίδουν κοινό ψήφισμα διαμαρτυρίας προς τον ΟΗΕ για το λεγό-
μενο «παιδομάζωμα» και παροτρύνουν τους εργαζομένους στα υποκαταστήματα να οργανώσουν
«ψυχαγωγικές εκδηλώσεις» για τα Κέντρα Αποκαταστάσεως τραυματιών του Εθνικού Στρατού
στον Εμφύλιο πόλεμο.
Σύσταση του Συνδέσμου Αστέγων Υπαλλήλων ΕΤΕ υπό την αιγίδα του ΣΥΕΤΕ, με σκοπό την
αντιμετώπιση των προβλημάτων των αστέγων και των «πλημμελώς εστεγασμένων» συναδέλφων, ο
οποίος θα λειτουργεί τακτικά μέχρι τη συγχώνευση του 1953.
Μέσα στο 1949 επιλύθηκαν θέματα όπως το συνεχόμενο ωράριο εργασίας (με μία μόνον απο-
γευματινή απασχόληση), οι υπερωρίες, το επίδομα προσχολικής μέριμνας, η εφαρμογή του νέου
οργανισμού, η λειτουργία των ιδιόκτητων παιδικών κατασκηνώσεων Διονύσου του ΤΥΠΕΤ, η
οικονομική ενίσχυση του εστιατορίου της Λέσχης από την Τράπεζα, τα δίδακτρα των μαθημάτων
ξένων γλωσσών, το ανώτατο όριο ηλικίας για τη συνταξιοδότηση, τα μαθητικά δάνεια κ.ά. Την
περίοδο 1949-1950, ο Σύλλογος θα συμμετάσχει σε κοινωνικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις των
νοσηλευόμενων τραυματιών του στρατού και των πληγέντων από τον Εμφύλιο.
Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιω. Θεοτόκη για τις εκλογές της 5ης Μαρτίου. Μετά από τις λίαν βραχύβιες κυβερνήσεις Σ. Βε-
1950 νιζέλου και Ν. Πλαστήρα, συγκροτείται κυβέρνηση συνασπισμού του Σ. Βενιζέλου (1950-1951). Συμμετοχή της Ελλάδας
στον πόλεμο της Κορέας. Αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων με τη Γιουγκοσλαβία. Νέο κύμα μετανάστευσης προς
ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Ν. Αφρική. 10ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Δημιουργία του Ενιαίου Συνδικαλιστικού
Κινήματος Ελλάδος (ΕΣΚΕ) από αριστερά συνδικαλιστικά στελέχη. Ίδρυση της βραχύχρονης Ομοσπονδίας Υπαλλήλων
Ελληνικών Τραπεζών (ΟΥΕΤ) από τους συλλόγους των υπαλλήλων των τραπεζών Αθηνών, Ιονικής, Εμπορικής, Λαϊκής,
τον Εθνικό Παντραπεζικό Σύλλογο και τον Σύνδεσμο Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης. Η ΕΤΕ διαθέτει 112 συνολικά μονάδες και
απασχολεί προσωπικό 3.559 άτομα.
Το Δημοψήφισμα στην Κύπρο, με πρωτοβουλία της Εκκλησίας, δίνει συντριπτικό αποτέλεσμα υπέρ της ένωσης με την
Ελλάδα. Υπογράφεται στη Ρώμη, από 47 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώ-
ματα του Ανθρώπου και ιδρύεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Πληρωμών. Αρχίζει η σταδιακή ανάκαμψη και οικονομική άνοδος των ευρωπαϊκών κρατών. Διώξεις προοδευτικών πνευ-
ματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών λόγω του μακαρθισμού στις ΗΠΑ (1950-1954). Ιαπωνικό θαύμα (1950-1970).
1 Ιανουαρίου. Ο πρόεδρος και μέλη της Διοίκησης του Συλλόγου παρευρίσκονται στο Κέντρο
Αποκατάστασης τραυματιών του μετώπου σε εκδήλωση την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
Ιανουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ απευθύνει μήνυμα συμπαράστασης προς τον Εθνάρχη της Κύπρου Μα-
κάριο. Η Εθνική Τράπεζα προχωρά στο διαχωρισμό Διοίκησης και Κεντρικού Καταστήματος
σύμφωνα με την ισχύ του νέου κανονισμού λειτουργίας των υπηρεσιών της. Δυσφορία του προσω-
πικού, αντίθεση του Συλλόγου.
23 Μαρτίου. Έγκριση από το Πρωτοδικείο Αθηνών του νέου τροποποιημένου καταστατικού

του ΣΥΕΤΕ, σύμφωνα με το οποίο αποκτούν δικαίωμα εκλέγεσθαι τα μέλη που εργάζονται στο
επαρχιακό δίκτυο της Τράπεζας. Δημοσίευσή του αργότερα σε ειδική έκδοση της Τραπεζιτικής.
—117—
Απρίλιος. Εγκαίνια της νεοϊδρυθείσας από τον ΣΥΕΤΕ Σχολής Προπαιδεύσεως του νεοπροσ-
ληφθέντος προσωπικού στα γραφεία του Συλλόγου (διευθυντής της Σχολής ο Δ. Σαγκριώτης).
1950
Τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσουν τα πρώτα φροντιστήρια σε υποψήφιους δοκίμους και βοηθούς.
27 Μαΐου. Οι σύλλογοι του προσωπικού στις τράπεζες ΕΤΕ, Ελλάδος και Αγροτική με στάση
εργασίας συμπαρίστανται στον απεργιακό αγώνα 3 εβδομάδων των εργαζομένων στην Ιονική
Τράπεζα.
23 Ιουνίου. Μετά τη Γενική Συνέλευση των μελών (9 Ιουνίου) και την παραίτηση των Τζώτζη,
Βενακίδη κ.ά., εκλέγεται προσωρινή Διοικητική Επιτροπή υπό τον Ιω. Παπαλέτσο, με αντιπρό-
εδρο τον Βασ. Γιαννόπουλο και εντεταλμένο σύμβουλο τον Ιω. Λειβάδη. Παρατηρείται χαμηλή
συμμετοχή της βάσης των συναδέλφων, κυρίαρχο σύνθημα της εποχής παραμένει το: «Συνδικα-
λισμός και όχι πολιτική», ενώ στην Τραπεζιτική της 27ης Ιουνίου σημειώνεται χαρακτηριστικά:
«Η περίοδος αύτη, που ήρχισεν ολίγον μετά την απελευθέρωσιν και της οποίας επίλογος ήτο η προχθεσινή
συγκέντρωσις, εξεταζομένη τόσον από απόψεως καθαρώς συνδικαλιστικής, όσον και από απόψεως αποτε-
λεσμάτων, δεν δύναται να θεωρηθή επιτυχής…». Την ίδια εποχή ο Γ. Πεσμαζόγλου αποδέχεται τα
αιτήματα της Διοικητικής Επιτροπής και κλείνει ο κύκλος συνεχών προσωπικών αντεγκλήσεων
με τον διοικητή.
21 Ιουλίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στο παλλαϊκό συλλαλητήριο της Αθήνας στο Στάδιο για την
ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
28 Ιουλίου. Μετά τις αρχαιρεσίες, στις 10 Ιουλίου, εκλέγεται νέα Διοίκηση στον Σύλλογο. Πρό-
εδρος αναλαμβάνει ο Μιχαήλ Δ. Δρεπανόπουλος (1950-1951), με αντιπρόεδρο τον Βασ. Γιαν-
νόπουλο και εντεταλμένο σύμβουλο τον Γεώργιο Κώστη.
Αύγουστος. Οι σύλλογοι των εργαζομένων στις τρεις μεγάλες τράπεζες, Ελλάδος, Εθνική και
Αγροτική, αποφασίζουν να διεκδικήσουν από κοινού τιμαριθμική αναπροσαρμογή των αποδοχών.
Σεπτέμβριος. Συμφωνία Συλλόγου και Διοίκησης της ΕΤΕ να καταβληθεί σε 16 δόσεις η απλή-
ρωτη υπερεργασία των υπαλλήλων της περιόδου Μάιος 1949-Μάιος 1950. Επίσης, συμφωνείται η
εργάσιμη εβδομάδα των 39 ωρών, που είχε καθιερωθεί στις 21.7.1950 με συλλογική σύμβαση στις
τράπεζες Ελλάδος και Αγροτική (στις υπόλοιπες τράπεζες ίσχυαν οι 45 ώρες). Στις 29 Σεπτεμ-
βρίου οι εργαζόμενοι στις τράπεζες Ελλάδος, Εθνική και Αγροτική θα συμμετάσχουν σε λευκή
απεργία για την τιμαριθμική αναπροσαρμογή.
2-11 Οκτωβρίου. Η κινητοποίηση της ΟΕΤΟ, κυρίως στις τράπεζες Ελλάδος, Εθνική και Αγρο-
τική, για αυξήσεις αποδοχών, τιμαριθμική αναπροσαρμογή και χορήγηση δανείου ενός μισθού,
και παρά την κυβερνητική παρέμβαση που διέκοψε τον αγώνα, θα έχει ως αποτέλεσμα τη σύστα-
ση Επιτροπής για τη μελέτη και αναπροσαρμογή του μισθολογίου των τραπεζοϋπαλλήλων.
6 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ καταθέτει υπόμνημα στη Διοίκηση της Τράπεζας με τα εξής αιτήματα:
δικαιότερη κατανομή στην απόδοση των ασφαλίστρων, συμμετοχή των εργαζομένων σε διάφορα
υπηρεσιακά συμβούλια που τους αφορούν, περιορισμός στους διορισμούς στελεχών στις εταιρεί-
ες που ελέγχονται από την ΕΤΕ, προώθηση θήλεος προσωπικού κ.ά.
21 Δεκεμβρίου. Επειδή από τον Οκτώβριο δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος στα αιτήματα των
εργαζομένων, ο Σύλλογος συμμετέχει στην πανεργατική κινητοποίηση («τετράωρος απεργία»)
του ΕΚΑ και της ΟΕΤΟ με το σύνθημα «Δεν θα αποθάνωμεν από την πείναν».
28 Δεκεμβρίου. Βιαιοπραγίες και συλλήψεις συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ από την Αστυνομία. Την
επομένη κηρύσσεται τρίωρη απεργία διαμαρτυρίας και τα συνδικαλιστικά στελέχη απελευθερώ-
νονται. Την ίδια εποχή, με υπουργική απόφαση καθορίζεται ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι και γενικά
οι εργαζόμενοι σε ΝΠΔΔ και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και τραπεζών «απέχοντες των καθηκό-
ντων των θα αποστερώνται των αποδοχών του χρόνου της εκ των καθηκόντων αυτών αποχής των».
—118—
Την πέμπτη κυβέρνηση Σ. Βενιζέλου διαδέχεται η τρίτη κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα (1951-1952). Εφαρμογή αντιπληθωρι-
στικής πολιτικής που οδηγεί στη διακοπή της χρηματοδότησης της βιομηχανίας και στις «παγωμένες πιστώσεις». Ίδρυ-
1951
ση της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Νομοθεσία «περί προστασίας των συνδικαλιστικών στελεχών» και για
τη διαιτητική επίλυση των συλλογικών εργατικών διαφορών. Επίσης, νέα νομοθεσία που κωδικοποιεί τις παροχές στις
κοινωνικές ασφαλίσεις, αναφέρεται στα δώρα Χριστουγέννων & Πάσχα των μισθωτών κ.ά. Ίδρυση της Δημόσιας Επιχείρη-
σης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ). Διοικητής της ΕΤΕ ο Σταύρος Ιω. Κωστόπουλος (1951-1953). Απογραφή πληθυσμού στην Ελλάδα:
7.632.801 κάτοικοι.
Ίδρυση στο Παρίσι της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) από τις χώρες Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία
Λουξεμβούργο και Ολλανδία. Η Ιαπωνία υπογράφει συνθήκη ειρήνης με 48 χώρες. Ίδρυση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς ως
συνέχειας της Διεθνούς των Εργατικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων.
30 Ιανουαρίου. Ο τ. πρόεδρος του Συλλόγου Κ. Αποστολόπουλος εκλέγεται πρόεδρος Δ.Σ. του

Οικοδομικού Συνεταιρισμού της Φιλοθέης (μέχρι τις 8 Ιουνίου 1952).
3 Μαρτίου. Από τις αρχαιρεσίες της 19ης Φεβρουαρίου προκύπτει νέα Διοικητική Επιτροπή
στον ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος αναδεικνύεται ο Γεώργιος Δ. Κώστης (1951-1954), αντιπρόεδρος
ο Χαρίλαος Πετρουλάκης και εντεταλμένος σύμβουλος ο Δημήτριος Τσακίρογλου. Υπεύθυνος
ύλης της Τραπεζιτικής αναλαμβάνει ο Δημ. Τσακίρογλου (1951-1954).
14 Ιουνίου. Αφού τις προηγούμενες ημέρες η ΟΕΤΟ έχει καταθέσει υπόμνημα ζητώντας λύση
στα χρονίζοντα προβλήματα του κλάδου, ξεκινάει παντραπεζική απεργία με τη συμμετοχή του
ΣΥΕΤΕ και με βασικά αιτήματα τα οικονομικά. «Ο βίος εγένετο μαρτυρικός. Δεν μας μένει
άλλο μέσο, από την μαχητικήν διεκδίκησιν των ζητημάτων μας», αναφέρεται σε ανακοίνωση της
ΟΕΤΟ. Επίσης και η ΟΥΕΤ εξαγγέλλει απεργία διαρκείας.
Ιούλιος. Ο Σύλλογος θέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας το ζήτημα της τροποποίησης του οργα-
νισμού υπηρεσίας και ζητάει να συσταθεί ειδική επιτροπή με τη συμμετοχή του.
Αύγουστος-Σεπτέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει δραστήρια, μαζί με τους άλλους συλλόγους,

στις νέες 24ωρες και 48ωρες απεργίες και στις λοιπές στις κινητοποιήσεις της ΟΕΤΟ (χωρίς τη
συμμετοχή των υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος που έχουν επιστρατευτεί), για τη ρύθμιση
του μισθολογίου και την κατοχύρωση της λειτουργίας της αυτοτέλειας των ταμείων υγείας των ερ-
γαζομένων στις μεγάλες τράπεζες Εθνική, Ελλάδος και Αγροτική, με επιτυχημένα αποτελέσματα.
4 Δεκεμβρίου. Μετά από πιέσεις του ΣΥΕΤΕ υπογράφεται η συλλογική σύμβαση εργασίας
μεταξύ εργαζομένων και ΕΤΕ που προβλέπει στο μισθολογικό τη βελτίωση της θέσης των χαμη-
λόμισθων υπαλλήλων κα την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Στις 7 Δεκεμβρίου η
Γενική Συνέλευση των μελών την εγκρίνει με μεγάλη πλειοψηφία.
29 Δεκεμβρίου. Μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας εγκρίνει
τον «Ειδικό κανονισμό στεγάσεως των στερουμένων ιδιοκτήτου κατοικίας υπαλλήλων της ΕΤΕ».
Προβλέπεται σύσταση ειδικής υπηρεσίας, επέκταση της οικοδόμησης στη Φιλοθέη με τη συμμε-
τοχή του Συλλόγου στην όλη διαδικασία. Τον επόμενο μήνα θα δημοσιευτεί και στην Τραπεζιτική.
Ίδρυση του Σωματείου Καθαριστριών των Τραπεζών Εθνικής και Κτηματικής, Αθηνών, Πειραιώς και
Περιχώρων.
Ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Εκτέλεση στο Γουδί του κομμουνιστή ηγέτη Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του
1952 Ηλ. Αργυριάδη, Δημ. Μπάτση και Ν. Καλούμενου. Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Ν. Πλαστήρα, υπηρεσιακή κυ-
βέρνηση Δ. Κιουσόπουλου. Νίκη στις εκλογές του «Ελληνικού Συναγερμού» και κυβέρνηση του στρατηγού Αλ. Παπάγου
(1952-1955). Νέο σύνταγμα της χώρας. Επίσημο τέλος της εμπόλεμης κατάστασης με τη Γερμανία. Η Τράπεζα Β. Καραβα-
σίλη μετονομάζεται σε Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστεως.
—119—
Πρώτη δοκιμή υδρογονοβόμβας από τις ΗΠΑ. Η Ελισάβετ Β΄ στο θρόνο της Μ. Βρετανίας. Η Τουρκία γίνεται μέλος του
1952 ΝΑΤΟ. Η Ιαπωνία αποκτά πάλι την ανεξαρτησία της. Ο Γκ. Αμπ. Νάσερ ανατρέπει το βασιλιά Φαρούκ Α΄ της Αιγύπτου.
25 Φεβρουαρίου. Μετά τις αρχαιρεσίες της 18ης Φεβρουαρίου (ψήφισαν συνολικά 2.064 μέλη)
έχουμε το ίδιο σχήμα: πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ ο Γ. Κώστης, αντιπρόεδρος ο Χαρίλ. Πετρουλά-
κης και εντεταλμένος σύμβουλος ο Δημ. Τσακίρογλου. Στον προγραμματισμό του το νέο Συμ-
βούλιο θέτει ως προτεραιότητες: την εκπροσώπηση των ασφαλιστικών ταμείων στις γενικές συνε-
λεύσεις των μετόχων της Τράπεζας, την αλλαγή του οργανισμού υπηρεσίας, την αποκατάσταση
των αδικιών στις προαγωγές, τη δίκαιη κατανομή των ασφαλίστρων, το μισθολόγιο, τη στέγαση,
την ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων, την ισοτιμία στις απολαβές με αυτές του προσωπικού
της Τράπεζας της Ελλάδος, το ωράριο των υποκαταστημάτων κ.ά.
8 Μαρτίου. Ξεκινά στην Αθήνα (κατάθεση θεμέλιου λίθου), στην Πλατεία Κλαυθμώνος, η ανέ-
γερση του μεγάρου του Ταμείου Συντάξεων Προσωπικού ΤΕ, ΕΤΕ και ΕΚΤΕ.
Απρίλιος. Μετά από κινητοποιήσεις δέκα περίπου μηνών, ο α.ν. 1843/1951 «περί ιατρικού κώ-
δικος» ψηφίζεται με τροποποιήσεις που διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία και την ανεξαρτη-
σία των υφιστάμενων κλαδικών ταμείων υγείας. Ο Σύλλογος επισημαίνει στην Τραπεζιτική: «Διά
μίαν εισέτι φοράν απεδείχθη ότι σώζει μόνον η άγρυπνος παρακολούθησις των ζητημάτων και η
αποφασιστική κινητοποίησις των εργαζομένων. Η επιδειχθείσα συνοχή μεταξύ εργαζομένων και
εκπροσώπων έσωσε τα ταμεία από την μεγάλην απειλήν…». Επίσης, θέτει ξανά το ζήτημα της
εκπροσώπησης των εργαζομένων στο Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας, το οποίο πάλι δεν γίνεται
αποδεκτό από τη Διοίκηση της Τράπεζας.
8 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ και το προσωπικό της ΕΤΕ σε Αθήνα και Πειραιά συμμετέχουν στην πανα-
θηναϊκή συγκέντρωση για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα στην Πλατεία Ομονοίας, μετά
από κάλεσμα της Πανελλήνιας Επιτροπής Ενώσεως της Κύπρου.
24, 26 και 30 Μαΐου. Κινητοποιήσεις (στάσεις εργασίας και απεργία) των τριών συλλόγων ερ-
γαζομένων στην ΕΤΕ με αιτήματα οικονομικά και θεσμικά (προαγωγές, τροποποιήσεις στον
οργανισμό υπηρεσίας, αύξηση αποδοχών των χαμηλόβαθμων εργαζομένων, τακτοποίηση μισθο-
λογίου, δάνεια στους μονιμοποιηθέντες συναδέλφους, αναστολή κρατήσεων κ.ά.).
2 Ιουνίου. Δίωρη στάση εργασίας στη Διοίκηση και το Κεντρικό Κατάστημα της ΕΤΕ με αιτή-
ματα οικονομικά και θεσμικά.
Ιούλιος. Ο Σύλλογος συμπαρίσταται στον απεργιακό αγώνα των εργαζομένων στις τράπεζες
Αθηνών και Εμπορική. Επίσης, ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει με τα άλλα σωματεία εργαζομένων της
Τράπεζας στις διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες κατά της βρετανικής κατοχής της Κύπρου.
Αύγουστος-Νοέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ, συνεργαζόμενος και με τους άλλους συλλόγους, αγωνίζεται

να διασφαλίσει την επιβίωση των ασφαλιστικών ταμείων και του ΤΥΠΕΤ, που κινδυνεύουν λόγω
των αθρόων εθελουσίων εξόδων προσωπικού των τελευταίων ετών και των περικοπών, για λόγους
οικονομίας, της εισφοράς της Τράπεζας, τονίζοντας ότι «αι τράπεζαι πρέπει να προσέξουν ως κόρην
οφθαλμού τα διατρέχοντα τον έσχατον κίνδυνον ασφαλιστικά μας ταμεία διότι ταύτα είναι ιερά παρακαταθή-
κη αποτελεσθείσα από τον μόχθον του προσωπικού». Δηλώνει επίσης τη διάθεση να συμβάλλει με τις
δυνάμεις του στην «ανασύνταξη» της Εθνικής Τράπεζας.
Δεκέμβριος. Έναρξη λειτουργίας του Ινστιτούτου Φυσικής Αγωγής & Μηχανοθεραπείας στο
κατάστημα Θεσσαλονίκης για την εξυπηρέτηση των συναδέλφων της Β. Ελλάδας.
Ο αποθανών συνάδελφος Δημήτριος Μπούμπουλης κληροδοτεί στον ΣΥΕΤΕ το ήμισυ της πα-
λιάς, ιστορικής κατοικίας του, 300 περίπου ετών, στις Σπέτσες (η οικία της Μπουμπουλίνας).
—120—
Υπογραφή της Συνθήκης της Άγκυρας: στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Γιουγκοσλαβίας. Ελληνο-
1953 αμερικανική συμφωνία για εγκατάσταση αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στη χώρα. Ίδρυση της Ένωσης υπέρ των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Η δικηγόρος Ελένη Σκούρα πρώτη εκλεγμένη γυναίκα στο ελληνικό κοινο-
βούλιο (στις επαναληπτικές εκλογές στο Ν. Θεσσαλονίκης). Νομισματική μεταρρύθμιση: η ισοτιμία της δραχμής συνδέεται
με το δολάριο ΗΠΑ και υποτιμάται κατά 50%. Κόβονται τρία μηδενικά από την ονομαστική αξία όλων των τραπεζογραμ-
ματίων. Νομοθετικά διατάγματα 2510 «περί ρυθμίσεως ζητημάτων τινών προσωπικού τραπεζιτικών ιδρυμάτων…» και
2511 «Περί ελέγχου των ομαδικών απολύσεων». Με την αναγκαστική συγχώνευση των Τραπεζών Εθνικής και Αθηνών
(Φεβρουάριος) τοποθετείται στην ενιαία τράπεζα, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και Αθηνών (ΕΤΕΑ), ως διοικητής ο μέχρι
τότε πρόεδρος-γενικός διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών Κωνσταντίνος Ι. Ηλιάσκος (1953-1955), μαζικές απολύσεις εργα-
ζομένων. 11ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα.
Ο στρατηγός Αϊζενχάουερ πρόεδρος των ΗΠΑ. Θάνατος του Ι. Στάλιν, άνοδος του Ν. Χρουστσιόφ στην ΕΣΣΔ. Οι Σοβιετικοί
παράγουν την πρώτη βόμβα υδρογόνου. Θανατηφόρες πλημμύρες στη Β. Θάλασσα. Δημιουργία της Δυτικής Γερμανίας.
Ο Γ. Μπρ. Τίτο πρώτος πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας. Η Αίγυπτος ανακηρύσσεται δημοκρατία ισλαμικού τύπου. Με τη
βοήθεια της αμερικανικής CIA παλινόρθωση στο Ιράν του σάχη Μοχ. Ρεζά Παχλεβί. Τέλος Κορεατικού πολέμου.
9 Ιανουαρίου. Με μπροστάρη τον ΣΥΕΤΕ ξεκινάει η μεγάλη «απεργία διαρκείας» (17 ημέρες)
του προσωπικού της ΕΤΕ κατά της κυβερνητικής απόφασης συγχώνευσης των τραπεζών Εθνικής
και Αθηνών που προμηνύει μαζικές απολύσεις εργαζομένων. Η απεργία έληξε με τη μεσολάβηση
της ΓΣΕΕ και εκπροσώπου της Διεθνούς Συνομοσπονδίας των Ελεύθερων Εργατικών Συνδικά-
των και μετά την υπόσχεση της κυβέρνησης Παπάγου ότι δεν πρόκειται να θιγούν τα κεκτημένα
δικαιώματα των υπαλλήλων, όπως ορίζονταν από τους κανονισμούς-οργανισμούς υπηρεσίας και
τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Ο ΣΥΤΑ δεν συμμετέχει στις κινητοποιήσεις υποστηρίζο-
ντας την κυβερνητική πολιτική και τον Κ. Ηλιάσκο. Ξεκινά περίοδος ψυχρότητας στις σχέσεις
των δύο συλλόγων. Από τον Αύγουστο θα υπάρξει αναγκαστική έξοδος από την εργασία του
«πλεονάζοντος προσωπικού»: 1.141 από την Εθνική και 385 από την Αθηνών, ενώ 150 υπάλληλοι
της ΕΤΕ απολύθηκαν χωρίς θεμελίωση δικαιώματος σύνταξης λόγω μικρού συντάξιμου χρό-
νου. Αργότερα (το 1955), αρκετοί από τους απολυθέντες από την Εθνική θα δημιουργήσουν τον
Σύλλογο Απομακρυθέντων Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης και θα προσπαθήσουν –μάταια–, σε
συνεργασία με τον ΣΥΕΤΕ, να επαναπροσληφθούν. Εκτιμήσεις του ΣΥΕΤΕ της εποχής εκείνης
υπολογίζουν ότι «το πείραμα της συγχωνεύσεως και το πρόσωπον του Διοικητού της» στοίχισαν
στην Τράπεζα περί το ένα εκατομμύριο χρυσές λίρες Αγγλίας.
24 Φεβρουαρίου. Μετά τις εκλογές στον Σύλλογο (9.2.1953), επανεκλέγεται πρόεδρος ο Γ.

Κώστης με α΄ αντιπρόεδρο τον Βασ. Γιαννόπουλο, β΄ αντιπρόεδρο τον Χαρ. Πετρουλάκη και
εντεταλμένο σύμβουλο (γεν. γραμματέα) τον Δημ. Τσακίρογλου.
Φεβρουάριος. Μετά τη συγχώνευση των δύο τραπεζών Εθνικής και Αθηνών (ν. 2292/18.2.1953
και β.δ. 26.2.1953), το Γενικό Συμβούλιο της Τράπεζας μετονομάζεται σε Διοικητικό Συμβούλιο.
Επίσης, τον Σεπτέμβριο θα τεθεί σε ισχύ ο νέος οργανισμός υπηρεσίας.
Απρίλιος. Ο ΣΥΕΤΕ αγωνίζεται κατά των επιλογών του νέου διοικητή της Τράπεζας Κωστή
Ηλιάσκου, ο οποίος σκοπεύει στη δραστική μείωση των αποδοχών του προσωπικού, για να δια-
τηρηθούν τα κεκτημένα δικαιώματα των εργαζομένων της πρώην Εθνικής Τράπεζας, ζητώντας
και τη συμπαράσταση της ΓΣΕΕ στο Πανελλαδικό Πανεργατικό Συνέδριο. Επίσης, αντιτίθεται
στην υιοθέτηση νέου εμβλήματος της Τράπεζας (θεά Αθηνά) με κατάργηση του παλαιού, ιστορι-
κού, με την παράσταση του πρώτου διοικητή της ΕΤΕ Γ. Σταύρου.
9 Ιουνίου. Ο Σύλλογος πρωτοστατεί στην 24ωρη γενική απεργία της ΟΕΤΟ, της ΓΣΕΕ και του
ΕΚΑ στην περιοχή Αθηνών και Πειραιά, με αίτημα την ανάκληση του νομοσχεδίου «επί του
τραπεζικού ζητήματος» του υπουργού Εργασίας Ελευθ. Γονή, σύμφωνα με το οποίο καταργείται
η αυτοτέλεια των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως καταργούνται οι συλλογικές συμβάσεις και
—121—
ο υπουργός έχει το δικαίωμα να ορίζει αυτός το ωράριο και τις αμοιβές των τραπεζοϋπαλλήλων
και των εργαζομένων σε ανώνυμες εταιρείες, ασφαλιστικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις κοινής
1953
ωφελείας. Η Διοικητική Επιτροπή το χαρακτηρίζει «πλήγμα θανάσιμον κατά του κοινωνικού μας
καθεστώτος». Ακολούθησαν δυναμικές κινητοποιήσεις σε όλους τους ενδιαφερόμενους κλάδους
με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να αναδιπλωθεί και να επέλθει τελικά συμβιβασμός.
23 Ιουνίου. Η ΓΣΕΕ με υπόμνημά της στην κυβέρνηση επισημαίνει την αυθαίρετη και αντιδη-
μοκρατική συμπεριφορά της νέας Διοίκησης Ηλιάσκου στην Τράπεζα και την άδικη μεταχείριση
του προσωπικού της πρώην Εθνικής Τράπεζας.
27 Ιουλίου. Απόφαση Γενικής Συνέλευσης των μελών για τροποποιήσεις στο ισχύον καταστατικό
του Συλλόγου.
12 Σεπτεμβρίου. Εγκρίνεται από το Πρωτοδικείο Αθηνών το νέο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ με

τις τροποποιήσεις του, που αφορούν κυρίως τη διατήρηση της ιδιότητας του τακτικού μέλους
όλων όσοι απολύθηκαν ή παραιτήθηκαν μετά τη συγχώνευση των δύο τραπεζών. Επίσης ορίζεται
ότι η Διοικητική Επιτροπή αποτελείται από το 11μελές Συμβούλιο (7 σύμβουλοι από την περι-
φέρεια πρωτευούσης –4 σύμβουλοι από την επαρχία) και τους 6 επιμελητές, εργαζομένους στην
περιφέρεια πρωτευούσης.
17 Σεπτεμβρίου. Αποκτά νομική μορφή (κυρώνεται) ο νέος οργανισμός υπηρεσίας στην Τράπε-
ζα, που περιλαμβάνει δυσμενείς διατάξεις για τους εργαζομένους της πρώην Εθνικής Τράπεζας
της Ελλάδος.
Σεπτέμβριος. Ο τ. πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κων/νος Μαλαματιανός, της περιόδου 1934-1936,

εκλέγεται πρόεδρος του Δ.Σ. του Οικοδομικού Συνεταιρισμού Υπαλλήλων μέχρι τον Νοέμβριο
του 1955.
Οκτώβριος. Παρά τις αντιδράσεις των εργαζομένων και του ΣΥΕΤΕ, με πρωτοβουλία της Διοί-
κησης της Τράπεζας της Ελλάδος θεσπίζεται το ν.δ. 2626/1953, σύμφωνα με το οποίο το ενιαίο
Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού των Τραπεζών Εθνικής, Κτηματικής και Ελλάδος διασπάται
σε δύο ανεξάρτητους οργανισμούς: στο Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού (πρώην) Εθνικής Τράπεζας
και στο Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού Τραπέζης της Ελλάδος και Κτηματικής. Επίσης διασπάται
αντίστοιχα και το Ταμείο Αυτασφαλείας που αναδιοργανώνεται ως Ταμείο Αυτασφαλείας Προσω-
πικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος που μετατρέπεται από ΝΠΙΔ σε ΝΠΔΔ. Επειδή ο ΣΥΤΕ
υποστήριξε την πρόταση, ψυχραίνονται οι σχέσεις του με τον ΣΥΕΤΕ. Με την αποχώρηση των
ασφαλισμένων από τις Τράπεζες Ελλάδος και Κτηματική, τα ταμεία των εργαζομένων της ΕΤΕ
αντιμετωπίζουν πλέον βάρη ασήκωτα και σε λίγο καιρό θα παρουσιάζουν ελλείμματα.
Νοέμβριος. Ο Σύλλογος προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση του νέου
οργανισμού υπηρεσίας της Τράπεζας που θίγει δικαιώματα των εργαζομένων. Τον επόμενο χρόνο
η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας θα δικαιώσει κατά ένα μέρος τον ΣΥΕΤΕ.
Προσφυγή της ελληνικής κυβέρνησης στον ΟΗΕ για το Κυπριακό, συλλαλητήρια σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, γενική
1954 απεργία στην Κύπρο. Ίδρυση του «Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως» (ΟΧΟΑ), που διαδέχεται
την «Κεντρική Επιτροπή Δανείων» (ΚΕΔ) στη διαχείριση των δανείων ανασυγκρότησης από την αμερικανική οικονομική
βοήθεια. Ίδρυση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ). Ίδρυση της Νέας ΓΣΕΕ (1954-1982) από τη «Νέα Εργατική
Παράταξη» που ήλεγχε ο υπουργός Εργασίας Ελευθ. Γονής. Δύο χρόνια αργότερα θα αναγνωριστεί ισότιμη με τη ΓΣΕΕ,
ενώ την εποχή της στρατιωτικής δικτατορίας θα συνεργαστεί με το καθεστώς.
Ο Νάσερ αναλαμβάνει την εξουσία στην Αίγυπτο. Έναρξη της Αλγερινής Επανάστασης. Ήττες των Γάλλων στην Ινδοκίνα.
Η Γερουσία των ΗΠΑ επικρίνει τον μακαρθισμό και τον εμπνευστή της Τζόζεφ Μακάρθι. Διεθνής Συμφωνία της Χάγης για
την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρώτη διάσκεψη της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ.
—122—
22 Ιανουαρίου. Επανακυκλοφορία της Τραπεζιτικής μετά από 3 μήνες σιωπής.

1954
6 Μαρτίου. Από τις αρχαιρεσίες στον Σύλλογο στις 21-22 Φεβρουαρίου, αναδεικνύεται νέα
Διοικητική Επιτροπή, με πρόεδρο τον Μιχαήλ Δ. Δρεπανόπουλο, αντιπροέδρους τους Θεο-
φάνη Βενακίδη – Δημήτριο Μανιάκη και εντεταλμένο σύμβουλο (γεν. γραμματέα) τον Σεραφείμ
Χριστοδουλιά, ο οποίος αναλαμβάνει και υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής.
Απρίλιος. Εξαιτίας της διάσπασης των ασφαλιστικών ταμείων, που δημιουργεί προβλήματα επι-
βίωσης των ασφαλιστικών οργανισμών του προσωπικού της ΕΤΕ, η αντίθεση μεταξύ ΣΥΕΤΕ
και ΣΥΤΕ οξύνεται σε τέτοιο βαθμό που διακινδυνεύει μέχρι και αυτή η επιβίωση της ΟΕΤΟ.
Μετά το διαχωρισμό των ασφαλιστικών ταμείων των τραπεζών Εθνικής, Ελλάδος και Κτηματι-
κής, η Ένωση Συνταξιούχων μετονομάζεται σε Σύλλογο Συνταξιούχων Εθνικής Τραπέζης της
Ελλάδος και Αθηνών.
7 Νοεμβρίου. Λόγω εξόδου από την Τράπεζα, απολύσεων και απωλειών της ιδιότητας του μέ-
λους, το Πρωτοδικείο Αθηνών συμπληρώνει με διορισμούς τα μέλη της Διοικητική Επιτροπής
του ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος τοποθετείται ο συντηρητικός Μελχισεδέκ Ιω. Τσουδερός (1954-1956),
εκπρόσωπος του παλιού «χρεωκοπημένου» συνδικαλισμού, α΄ αντιπρόεδρος ο Εμμανουήλ Μπα-
ρούμης, β΄ αντιπρόεδρος ο Αρχέλαος Ωρολογάς και εντεταλμένος σύμβουλος (γεν. γραμματέας)
ο Ανδρέας Μπόγδανος. Υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής αναλαμβάνει ο επιμελητής του γραφείου
Αναστάσιος Καραγιάννης (1954-1956).
Νοέμβριος. Η Διοίκηση της Τράπεζας διακόπτει το σύστημα είσπραξης των συνδρομών των
μελών του Συλλόγου. Η νέα Διοικητική επιτροπή του ΣΥΕΤΕ υποβάλλει στη Διοίκηση της
Τράπεζας και στον υπουργό Εργασίας υπόμνημα «επί των ηθικών και προσωπικών αιτημάτων του
προσωπικού» (αυξήσεις αποδοχών, επαναφορά του επιδόματος πολυετίας, ασφαλιστικά ταμεία,
προμηθευτικός συνεταιρισμός, προαγωγές-τήρηση ιεραρχίας, ισοτιμία στις αποδοχές με Τρά-
πεζα Ελλάδος και Αγροτική, οργανισμός υπηρεσίας, ένταξη, επαναπρόσληψη απομακρυθέντων
κ.ά.).
Δεκέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις νέες κινητοποιήσεις για την ένωση της Κύπρου με την
Ελλάδα και «τάσσεται ανεπιφυλάκτως παρά το πλευρόν των αγωνιστών διά τη δικαίωσιν του εθνικού
τούτου πόθου… Η Κύπρος είναι ελληνική, ανήκει εις την Ελλάδα και θα δοθεί εις την Ελλάδα».
Θάνατος Αλ. Παπάγου, κυβερνήσεις Κ. Καραμανλή (1955-1958). Ξεκινά μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Δυτική
1955 και Βόρεια Ευρώπη. Αρχίζει ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ στην Κύπρο. «Σεπτεμβριανά» της Κωνσταντινούπολης, πογκρόμ
κατά της ελληνικής μειονότητας. Θέσπιση του «αντεργατικού» νόμου 3239 «περί τρόπου ρυθμίσεως των συλλογικών δια-
φορών εργασίας…», που περιορίζει το δικαίωμα της απεργίας και με την υποχρεωτική διαιτησία επιβάλλει την κρατική
ρύθμιση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Συστήνεται ο Οργανισμός Απασχολήσεως και Ασφαλίσεως Ανεργίας (ΟΑΑΑ).
12ο έκτακτο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Με την ενοποίηση του Κινήματος Ελεύθερων Συνδικάτων (ΚΕΣ) και του Ενι-
αίου Συνδικαλιστικού Κινήματος Ελλάδας (ΕΣΚΕ) συγκροτείται το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα (ΔΣΚ) με πρόεδρο
τον παλαίμαχο συνδικαλιστή ηγέτη Δημήτρη Στρατή και γενικό αίτημα τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήμα-
τος αλλά και της χώρας. Ίδρυση της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδας (ΟΤΟΕ), με πρόεδρο της
προσωρινής Διοίκησής της τον Γιάννη Αλευρά από την Τράπεζα της Ελλάδος. Παραίτηση Κ. Ηλιάσκου, διοικητής της ΕΤΕΑ
ο προερχόμενος από το προσωπικό Βασίλειος Ι. Κυριακόπουλος (1955-1958).
Ίδρυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Αναγνώριση της Δυτικής Γερμανίας από κράτη της Δ. Ευρώπης και τις ΗΠΑ και
ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αποκατάσταση της πλήρους ανεξαρτησίας της Αυστρίας. Έναρξη αποαποικιοποίησης των βρετανι-
κών, γαλλικών και βελγικών κτήσεων στη Μαύρη Αφρική.
Φεβρουάριος. Η ΓΣΕΕ με νέο υπόμνημά της προς την κυβέρνηση καταγγέλλει τη σκληρή και
άδικη μεταχείριση των υπαλλήλων και την απόλυση συνδικαλιστών της πρώην ΕΤΕ. Επίσημη
—123—
ίδρυση από τους απολυμένους εργαζομένους του Συλλόγου Απομακρυθέντων Υπαλλήλων της Εθνι-
κής Τραπέζης.
1955
Μάρτιος. Υπόμνημα του ΣΥΕΤΕ στον στρατάρχη Αλ. Παπάγο και στους αρμόδιους υπουργούς
της κυβέρνησης για την προστασία των οργανισμών υπηρεσίας, την αναθεώρηση των άδικων
απολύσεων, την ίση μεταχείριση με τους εργαζομένους στις τράπεζες Ελλάδος και Αγροτική, τη
συνδικαλιστική προστασία.
28 Μαρτίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στις 13-14 Μαρτίου (ψήφισαν 1.617 μέλη), πρόεδρος του
ΣΥΕΤΕ εκλέγεται πάλι ο Μελχισεδέκ (Μελχής) Τσουδερός, με αντιπροέδρους τον Εμμανουήλ
Μπαρούμη (παραιτήθηκε τον Ιούλιο 1955) και τον Αρχέλαο Ωρολογά και εντεταλμένο σύμ-
βουλο (γεν. γραμματέα) τον Ανδρέα Προκοπίου. Βασικά αιτήματα του Συλλόγου παραμένουν ο
νέος οργανισμός υπηρεσίας, η ένταξη του προσωπικού, η ίση μεταχείριση με το προσωπικό των
κρατικών τραπεζών Ελλάδος και Αγροτικής, σεβασμός στην ιεραρχία κλπ.
Μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις η Διοίκηση της ΕΤΕΑ συμφωνεί να καταβάλει ως οικονομική
ενίσχυση ένα πρόσθετο δεκαπενθήμερο σε όλο το προσωπικό. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα
καταβάλει και δεύτερο.
1 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί μεταξύ των 12 αδελφών συλλόγων των εργαζομένων στις τρά-
πεζες στην ίδρυση της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ). Το παλαιό
σύνθημα της ενότητας του κλάδου προβάλλει πάλι ως αναγκαιότητα: «Εν τη ενώσει η δύναμις».
Τον Αύγουστο, η Ομοσπονδία θα καταθέσει στον υπουργό Συντονισμού υπόμνημα αιτημάτων:
αυξήσεις στον κλάδο 30%, κατάργηση απογευματινής εργασίας, ενιαίο ωράριο 39 ωρών την
εβδομάδα στις τράπεζες σε όλη τη χώρα, κατάργηση του νόμου που επιτρέπει στις τράπεζες
να προχωρούν σε αθρόες απολύσεις προσωπικού, κάλυψη από τις τράπεζες των ανοιγμάτων των
ασφαλιστικών ταμείων, αποκατάσταση των αδικιών στους εργαζόμενους στην πρώην ΕΤΕ κ.ά.
Ιούνιος. Ο Σύλλογος αντιτίθεται στην απόφαση της Διοίκησης της ΕΤΕΑ να επιβάλει ωράριο
40,5 ωρών την εβδομάδα στο προσωπικό των μονάδων της Αθήνας και του Πειραιά με ακόμη πιο
αυξημένο στην επαρχία. Ίδρυση του Νέου Συνεταιρισμού Στεγάσεως Υπαλλήλων τ. Εθνικής Τραπέζης
της Ελλάδος σε έκταση στην περιοχή της Σαρωνίδας.
Ιούλιος. Πρώτη εμφάνιση της «Νέας Κίνησης», μια καινούργιας μαχητικής συνδικαλιστικής πα-
ράταξης που συγκροτούν νέοι σχετικά εργαζόμενοι στην Τράπεζα.
Σεπτέμβριος. Για τα αιματηρά γεγονότα της Κωνσταντινούπολης ο ΣΥΕΤΕ σε ανακοίνωσή του

τονίζει: «Αι ευθύναι της Τουρκίας είναι ήδη μεγάλαι, αλλά πολύ μεγαλύτεραι είναι εκείναι της
Αγγλίας και αυτού τούτου του ΝΑΤΟ».
Οκτώβριος. Στο 12ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, με προτάσεις των συλλόγων προσωπικού και της
ΟΤΟΕ, εγκρίνεται ψήφισμα καταδίκης στα αντεργατικά μέτρα της Διοίκησης Ηλιάσκου, όπου
παράλληλα ζητούνται η επαναπρόσληψη των 1.000 απολυθέντων της Εθνικής, η καταβολή των
ποσών στα ασφαλιστικά ταμεία και η κατάργηση της αντεργατικής νομοθεσίας.
28 Νοεμβρίου. Με επικεφαλής τον ΣΥΕΤΕ οι σύλλογοι των εργαζομένων στην Τράπεζα πραγ-
ματοποιούν δίωρη στάση στο Κεντρικό Κατάστημα κατά της πολιτικής του Κ. Ηλιάσκου, απαι-
τώντας να ολοκληρωθεί σύντομα η αποπομπή του. Μετά την παραίτησή του, την επομένη, 29 Νο-
εμβρίου, σε συγκέντρωση του προσωπικού στον ίδιο χώρο ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ τονίζει ότι
«Ο κ. Ηλιάσκος εμόλυνεν, μαζί με την Εθνικήν Τράπεζαν, και την εθνικήν πίστιν ολόκληρον…».
30 Νοεμβρίου. Ο τ. πρόεδρος του Συλλόγου στην Κατοχή Ανδρέας Δημητρακόπουλος ανα-

λαμβάνει πρόεδρος Δ.Σ. του Οικοδομικού Συνεταιρισμού της Φιλοθέης μέχρι τη διάλυση του
Συνεταιρισμού, στις 5.3.1972.
8 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος ζητάει από τη νέα Διοίκηση της Τράπεζας να επαναφέρει τον ιστο-
ρικό τίτλο του Ιδρύματος: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
—124—
Στις 15.6.1945 επανεκδίδεται, μετά από τρία περίπου χρόνια σιγής, Τον Οκτώβριο του 1947 η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τραπεζοϋπαλ-
η εφημερίδα του ΣΥΕΤΕ Τραπεζιτική σε μικρό σχήμα λόγω των ληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ, ίδρ. 1945) μαζί με άλλα σωματεία
γενικότερων οικονομικών δυσκολιών της εποχής. κοινής ωφέλειας διεκδικούν με δυναμικό τρόπο, μεταξύ άλλων, αύ-
ξηση μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων στο επίπεδο των προπο-
λεμικών τιμών και αναπροσαρμογή τους με βάση την αυξομείωση
του τιμαρίθμου. Ως επικεφαλής της «Ένωσης Συνδικάτων του προ-
σωπικού των Τραπεζών και των Επιχειρήσεων Κοινής Ωφελείας»
ορίζεται ο συντηρητικός πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κων. Αποστολό-
πουλος. Στις εικόνες ανακοίνωση των συνεργαζόμενων συνδικάτων,
11.10.1947, και ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κ. Αποστολόπουλος.
—125—
Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ με επικεφαλής τον πρόεδρό του Γεώργιο Κώστη (αριστερά με τα γυαλιά) με τον διοικητή της ΕΤΕ
Σταύρο Κωστόπουλο το 1951.
Ο Σύλλογος αντιτάχθηκε σθεναρά στην κυβερνητική απόφαση συγχώνευσης των δύο μεγάλων τραπεζών Εθνικής και Αθη-
νών και συντόνισε μεγάλη απεργία διαρκείας (17 μέρες) του προσωπικού τον Ιανουάριο του 1953. Οι εξελίξεις ήταν τραγικές
για τους εργαζόμενους στην Εθνική Τράπεζα, όπου το επόμενο διάστημα πάνω από 1.100 θα απολυθούν, ενώ θα επιδεινωθεί
η κατάσταση στα ασφαλιστικά τους ταμεία. Ο ΣΥΕΤΕ αγωνίστηκε για καιρό να ανατραπεί αυτή η επιλογή, όπως και άλλες
της Διοίκησης Κ. Ηλιάσκου, στη νέα τράπεζα που προήλθε από τη συγχώνευση. Στην εικόνα σχετικό πρωτοσέλιδο της
Τραπεζιτικής τον Ιούνιο του 1953.
Ο Σύνδεσμος Αστέγων Υπαλλήλων Εθνικής Τρα-

πέζης της Ελλάδος συστήθηκε το 1951 υπό την
αιγίδα του ΣΥΕΤΕ με σκοπό την αντιμετώπιση
των οξυμένων προβλημάτων κατοικίας του προ-
σωπικού μετά τον πόλεμο.
Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστάτησε, μαζί με 11 άλ-

λους αδελφούς συλλόγους των εργαζομένων
στις τράπεζες, στην ίδρυση της Ομοσπονδίας
Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλά-
δος (ΟΤΟΕ) την 1η Ιουνίου 1955, η οποία τα
επόμενα χρόνια θα αναδειχθεί προμαχώνας
του δημοκρατικού διεκδικητικού συνδικαλι-
στικού κινήματος στη χώρα. Στις εικόνες, η
ανακοίνωση ίδρυσης της ΟΤΟΕ, 15.6.1955,
και ο πρώτος της πρόεδρος, Γιάννης Αλευράς,
πρόεδρος τότε του Συλλόγου Υπαλλήλων της
Τράπεζας της Ελλάδος (ΣΥΤΕ).
—127—
Το γνωστό σήμα της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλι-

κών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ).
Ο πρώτος πρόεδρος της ΟΤΟΕ Γιάννης Αλευράς, στο κέντρο, πλαισιωμένος από τους εκπροσώπους των 12
συλλόγων ιδρυτών. Φωτογραφία από την έκδοση [Χρήστος Καστορίνης (επιμ.)], 50 χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005),
έκδοση της ΟΤΟΕ, Αθήνα 2005.
—128—
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ανάκαμψη
1956-1966
Τα άλυτα προβλήματα των εργαζομένων, που είχαν προκληθεί από το δυσμενές οικο-
νομικό κλίμα και τη συγχώνευση των τραπεζών Εθνικής και Αθηνών (που αποδείχθηκε
λανθασμένη επιλογή), καλείται να διαχειριστεί την επόμενη περίοδο μέχρι τη δικτα-
τορία ο ΣΥΕΤΕ υπό τη νέα εκλεγμένη ηγεσία του, η οποία προέρχεται από τη συν-
δικαλιστική παράταξη «Νέα Κίνηση». Πρόκειται για μια νέα παράταξη με δυναμικά,
προοδευτικά στελέχη που θα επιχειρήσουν να αναδιοργανώσουν τον Σύλλογο, αποκα-
θιστώντας την αξιοπιστία και την αγωνιστική του διάθεση, διαμορφώνοντας σταδιακά
ένα διαφορετικό κλίμα με την ορμή και τον ενθουσιασμό των νέων υπαλλήλων.
Στο πλαίσιο και της γενικότερης τότε ανόδου του ελληνικού εργατικού κινήματος, η
δραστηριότητα του Συλλόγου θα κορυφωθεί: Αγώνες για την κάλυψη των ελλειμμάτων
και την ακεραιότητα-αυτοτέλεια των ασφαλιστικών ταμείων, για την αναπροσαρμογή
των μισθών και την εξομοίωση των αποδοχών με αυτές του προσωπικού της Τράπεζας
της Ελλάδος, για τον εκσυγχρονισμό των εργασιακών σχέσεων και την επίτευξη της
ενότητας όλων των εργαζομένων, ενώ το 1960 η Διοίκηση της ΕΤΕ θα κάνει χρήση,
για πρώτη φορά, του αντεργατικού νόμου 3239/1955, καταφεύγοντας στη διαιτησία και
αρνούμενη να ικανοποιήσει βασικά οικονομικά αιτήματα.
Να σημειώσουμε, επίσης, ότι από το 1962 και εξής ο ΣΥΕΤΕ θα συμπράξει μαζί με
την ΟΤΟΕ στη δημιουργία μετώπου με τις λεγόμενες 115 «Συνεργαζόμενες Εργατοϋ-
παλληλικές Οργανώσεις» (115 ΣΕΟ) του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος,
για τη συγκρότηση ενός υγιούς, γνήσιου διεκδικητικού συνδικαλισμού των εργατοϋπαλ-
λήλων, σε αντίθεση με τη συμβιβασμένη ηγεσία των Μακρή-Θεοδωρήδων της ΓΣΕΕ,
με βασικά αιτήματα τις αυξήσεις των αποδοχών, την κατάργηση της αντεργατικής νο-
μοθεσίας και τον εκδημοκρατισμό του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος.
—129—

Ίδρυση από τον Κ. Καραμανλή της «Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως» (ΕΡΕ) και άνετη επικράτησή του στις εκλογές της
19ης Φεβρουαρίου λόγω εκλογικού συστήματος. Η πρώτη φορά που ψηφίζουν οι γυναίκες σε βουλευτικές εκλογές της
1956
χώρας –αναδεικνύονται 2 βουλευτίνες. Η Λίντα Τσαλδάρη της ΕΡΕ η πρώτη εκλεγμένη στο κοινοβούλιο Ελληνίδα που
αναλαμβάνει υπουργικό χαρτοφυλάκιο. Το Κυπριακό σε έξαρση, απαγχονισμοί Κυπρίων αγωνιστών από τους Άγγλους,
διαδηλώσεις και γενικές απεργίες στην Κύπρο, εκδηλώσεις συμπαράστασης στην Ελλάδα. Υπογραφή οικονομικής συμφω-
νίας της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Ίδρυση της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ). Πρωτοβουλία
για το συντονισμό των συνδικαλιστικών οργανώσεων εκτός ΓΣΕΕ με τη σύσταση Συντονιστικού Γραφείου των συνεργαζό-
μενων σωματείων που θα καταλήξει αργότερα στη δημιουργία των «115» ΣΕΟ.
Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (EURATOM). Ισραηλινή εισβολή στο Σινά. Ο Νάσερ πρόεδρος της
Αιγύπτου, εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ. Αγγλογαλλική στρατιωτική δράση κατά της Αιγύπτου. Ουγγρική Επανά-
σταση. Αρχίζει η αποσταλινοποίηση στην ΕΣΣΔ.
16 Απριλίου. Μετά από δύο ανεπιτυχείς προσπάθειες σύγκλησης Γενικής Συνέλευσης των μελών,
επιτυγχάνεται η απαρτία και αποφασίζεται η διενέργεια εκλογών για νέα όργανα στον ΣΥΕΤΕ.
27 Μαΐου. Μετά τις αρχαιρεσίες του Συλλόγου, στις 13-14 Μαΐου, αναδεικνύεται πλειοψηφούσα
δύναμη μια νέα δυναμική συνδικαλιστική παράταξη, η «Νέα Κίνηση», η οποία θα καταφέρει να
αναδιοργανώσει τον Σύλλογο, αποκαθιστώντας την αξιοπιστία και την αγωνιστική του διάθεση,
διαμορφώνοντας σταδιακά ένα διαφορετικό κλίμα με την ορμή και τον ενθουσιασμό των νέων
υπαλλήλων και σφραγίζοντας με τη δράση της μια περίπου δεκαετία. Στο συνεργαζόμενο σχήμα
πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ ανέλαβε ο Κωστής Ν. Μελισσαρόπουλος (1956-1958), παλαιό στέ-
λεχος της Τράπεζας-συνεργαζόμενος με τη Νέα Κίνηση, με α΄ αντιπρόεδρο τον Κωνσταντίνο
Παππά, β΄ αντιπρόεδρο τον Ερρίκο Σπανίδη, εντεταλμένο σύμβουλο τον Εμμ. Παναγιωτόπουλο
και γεν. γραμματέα τον Σπύρο Διλιντά. Σε ανακοίνωσή του το νέο συνδικαλιστικό όργανο δη-
λώνει: «Η Δ.Ε… εμπνεομένη από ορθοδόξους συνδικαλιστικάς αρχάς αίτινες σκοπούσι την συνένωσιν
των αγωνιστικών δυνάμεων εν τη Τραπέζη, θα επιδιώξει την ανύψωσιν του ηθικού των εργαζομένων εν
αυτή, διά της δεούσης αντιμετωπίσεως των καταφόρων ασχημιών και αδικιών του παρελθόντος». Στη νέα
συντακτική επιτροπή της Τραπεζιτικής, που δεν θα αναγράφει πλέον «εβδομαδιαία», συμμετέχουν
οι Κ. Μελισσαρόπουλος, Σπ. Διλιντάς, Επαμ. Μαυρουλίδης, Θ. Κυρούσης, με υπεύθυνο ύλης τον
επιμελητή Αντώνιο Αντωνιάδη (1956-1958).
Ιούνιος. Η Τράπεζα αρχίζει να εισπράττει πάλι τις συνδρομές των μελών του ΣΥΕΤΕ μέσα από
το σύστημά της.
14 Ιουλίου. Με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης της ΕΡΕ να συγχωνεύσει όλα τα ειδικά
ταμεία στο ΙΚΑ, ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στη δίωρη απεργία που οργανώνει η ΟΤΟΕ στην Αθή-
να και τον Πειραιά, σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού & Κοινής Ωφέλειας, την
Ένωση Λιμενεργατών ΟΛΠ κ.ά., για τη διασφάλιση των αποθεματικών και της αυτοτέλειας των
ασφαλιστικών ταμείων. Ο ενωτικός αγώνας στέφθηκε από επιτυχία και απομακρύνθηκε προσωρι-
νά ο κίνδυνος διάλυσης των ειδικών ασφαλιστικών ταμείων. Στις 5 Σεπτεμβρίου όμως χρειάστη-
κε νέα κινητοποίηση (δίωρη απεργία) του προσωπικού για το ίδιο θέμα.
Σεπτέμβριος. Ο Σύλλογος συμμετέχει σε εκδηλώσεις συμπαράστασης του κυπριακού λαού

στον αγώνα του για ελευθερία από τους Εγγλέζους δυνάστες.
27 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει μαζί με τους συλλόγους των άλλων τραπεζών, την ΟΤΟΕ,
τις οργανώσεις εργαζομένων της κοινής ωφέλειας (συνεργαζόμενα συνδικάτα), μαζί με χιλιάδες
εργατοϋπαλλήλους και την υποστήριξη της ΓΣΕΕ, σε δίωρη προειδοποιητική απεργία με αίτημα
—130—
Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ 1956-1966
μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις 30% που να καλύπτουν το αυξημένο κόστος ζωής.

1956
7 Δεκεμβρίου. Νέα 24ωρη απεργία για την υπεράσπιση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, των
ασφαλιστικών ταμείων και μισθολογικές διεκδικήσεις των συνεργαζόμενων σωματείων, όπου
πρωτοστατεί ξανά ο Σύλλογος.
Στις συνδικαλιστικές επιτυχίες μέσα στο έτος συμπεριλαμβάνονται οι εκκρεμούσες προαγωγές, η

κατάργηση της απογευματινής εργασίας και ο περιορισμός των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας σε
39, το τελευταίο προσωρινά μόνο για την περιοχή Αθήνας και Πειραιά.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφασίζει υπέρ της αυτοδιάθεσης της Κύπρου. Οι απεργίες και οι λοιπές κινητοποιήσεις
1957 των εργαζομένων σε κορύφωση (1957-1958). Δημιουργία της Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας, μετά τη συγχώνευση των δύο
τραπεζών που εξαγοράζονται από την Εμπορική Τράπεζα. Ίδρυση της Ολυμπιακής Αεροπορίας από τον Αρ. Ωνάση. Η ΕΤΕΑ
διαθέτει 143 μονάδες στη χώρα και απασχολεί συνολικά 4.651 άτομα.
Υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) από τις έξι πρώτες
χώρες: Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία. Ίδρυση της Deutsche Bundesbank. Η ΕΣΣΔ κάνει
δοκιμή του πρώτου διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου και το Ηνωμένο Βασίλειο δοκιμή βόμβας υδρογόνου. Ίδρυση
στη Βιέννη της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας.
Ιανουάριος. Μετά από συνδικαλιστική πίεση, η Τράπεζα αποφασίζει να ενισχύσει το Ταμείο

Συντάξεων των εργαζομένων κατ’ αρχάς με 25 εκατομμύρια δρχ.
8 Φεβρουαρίου. Η Γεν. Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει να ασκηθεί ποινική δίωξη
κατά του τ. διοικητή Κ. Ηλιάσκου για τη διαχείρισή του.
Φεβρουάριος. Μετά από τις απεργιακές κινητοποιήσεις και τις συνδικαλιστικές πιέσεις εκδίδεται
ο ν. 3662 με τον οποίο αποφασίζεται να καλυφθούν τα ελλείμματα στο Ταμείο Συντάξεων Προσω-
πικού (που είχαν προκύψει από τη συγχώνευση Εθνικής και Αθηνών, τη δημιουργία ξεχωριστού
ταμείου των εργαζομένων στις τράπεζες Ελλάδος και Κτηματική και την αθρόα αναγκαστική
έξοδο 1.160 εργαζομένων, κυρίως από την ΕΤΕ), με πόρους των τραπεζών ΕΤΕΑ, Ελλάδος και
Εθνικής Κτηματικής. Απομακρύνεται θεωρητικά ο κίνδυνος χρεοκοπίας του Ταμείου Συντάξεων
και της υπαγωγής του στο ΙΚΑ. Η απόφαση όμως αυτή δεν θα υλοποιηθεί, αφού από τον δεύτερο
χρόνο οι τράπεζες έπαψαν ουσιαστικά να καλύπτουν τα διαχειριστικά ελλείμματα του Ταμείου.
23 Μαρτίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ, στις 9-10 Μαρτίου, υπερψηφίζεται πάλι ο συνδυα-
σμός του Κ. Μελισσαρόπουλου-«Νέας Κίνησης». Πρόεδρος εκλέγεται ξανά ο Κ. Μελισσαρό-
πουλος με αντιπροέδρους τους Κων. Παππά και Ερρ. Σπανίδη, εντεταλμένο σύμβουλο τον Εμμ.
Παναγιωτόπουλο και γεν. γραμματέα τον Μιχαήλ Αθανασιάδη.
Μετά από πρωτοβουλία του Συλλόγου ενισχύονται οικονομικά, με συμβολικά ποσά από τον
ΣΥΕΤΕ αλλά και με συνδρομές των μελών του, οι σεισμόπληκτοι συνάδελφοι της Θεσσαλίας.
1 Μαΐου. Ο Σύλλογος μαζί με την ΟΤΟΕ, τα σωματεία των εργαζομένων στις επιχειρήσεις κοι-
νής ωφελείας και πολλούς άλλους κλάδους εργατοϋπαλλήλων γιορτάζουν μαχητικά την εργατική
Πρωτομαγιά με 24ωρη απεργία.
23 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ γιορτάζει τα 40 χρόνια δράσης του στη Λέσχη της οδού Ακαδημίας, πα-
ρουσία πολλών συναδέλφων και ορισμένων παλαιών προέδρων και συνδικαλιστών.
—131—
28 Μαΐου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην παναθηναϊκή 24ωρη απεργία της ΓΣΕΕ για την ανα-
προσαρμογή των αποδοχών των εργαζομένων. Η απεργία στην ΕΤΕ σημείωσε μεγάλη επιτυχία
1957
(80% περίπου συμμετοχή των εργαζομένων). Στις 30 Μαΐου απεργούν και οι συνάδελφοι της
Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της πανεργατικής κινητοποίησης της
ΓΣΕΕ. Την ίδια εποχή ο ΣΥΕΤΕ καταθέτει υπόμνημα στη Διοίκηση της Τράπεζας με αιτήματα
οικονομικά και θεσμικά (οικονομική ενίσχυση προσωπικού, οργανισμός, προσμετρήσεις χρόνου
στρατιωτικής υπηρεσίας και πτυχίου ΑΕΙ, προαγωγές, επετηρίδα, καθορισμός ωραρίου επαρχι-
ακών μονάδων, επιχορήγηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, εκπροσώπηση εργαζομένων στο
Γεν. Συμβούλιο της Τράπεζας κ.ά.)
Μάιος και Σεπτέμβριος. Η Διοίκηση της Τράπεζας ενισχύει οικονομικά το ΤΥΠΕΤ για να
αγοράσει την έκταση των παιδικών κατασκηνώσεων στον Διόνυσο. Επίσης κάτω από τη συνδικα-
λιστική πίεση χορηγεί στο προσωπικό οικονομική ενίσχυση ενός 15μέρου.
Ιούλιος. Αντιδράσεις του ΣΥΕΤΕ και της ΟΤΟΕ στη σχεδιαζόμενη από την κυβέρνηση «τραπε-
ζοποίηση» του ΟΧΟΑ και έκδοση ειδικού τεύχους με τίτλο Το τραπεζικόν πρόβλημα και ο ΟΧΟΑ.
Οκτώβριος. Δημοσίευση από τον Σύλλογο του ειδικού τεύχους Η Νομοθετική Επιτροπή της Βου-
λής των Ελλήνων διά τα τραπεζικά και εργατικά ζητήματα.
26 Νοεμβρίου. Μετά την παραίτηση του Γιάννη Αλευρά και την ανακήρυξή του σε επίτιμο πρόε-
δρο (18 Οκτωβρίου), ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κ. Μελισσαρόπουλος αναλαμβάνει και πρόεδρος
στην προσωρινή Διοίκηση της ΟΤΟΕ (1957-1958).
Την υπηρεσιακή κυβέρνηση Κ. Γεωργακόπουλου διαδέχεται η τρίτη κυβέρνηση Κ. Καραμανλή (1958-1961). Υπογραφή
1958 Γερμανοελληνικής οικονομικής συμφωνίας. 13ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα: Ρήξη εργατοπατέρων της ομάδας Δ. Θεο-
δώρου στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι έχουν την υποστήριξη των Αμερικανών, με την ηγετική ομάδα Δ. Μακρή που έχει
φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό. 1ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, πρώτος αιρετός πρόεδρός της εκλέγεται ο Γιάννης
Αλευράς από την Τράπεζα της Ελλάδος. Μετά την παραίτηση του Β. Κυριακόπουλου, ως ένδειξη έντονης διαμαρτυρίας για
τη μη επίλυση του προβλήματος του Ταμείου Συντάξεων του προσωπικού, νέος διοικητής της ΕΤΕ ο πολιτικός Δημήτριος
Ευ. Χέλμης (1958-1964). Η Εθνική Τράπεζα αποκτά ξανά την παλαιά της επωνυμία: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία με πρώτο πρόεδρο το στρατηγό Ντε Γκωλ. Ανεξαρτησία πολλών αφρικανικών κρατών (1958-
1968). «Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός» στην Κίνα του Μάο, με ολέθρια αποτελέσματα στην οικονομία της χώρας. Στο
πλαίσιο των ευρωπαϊκών συνθηκών συστήνεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ).
31 Μαρτίου. Δίωρη στάση του προσωπικού για τους μειωμένους σε σχέση με το 1952 μισθούς.
2 Απριλίου. Μετά τις εκλογές στις 16-17 Μαρτίου (ψήφισαν 1.798 μέλη), νέα Διοίκηση στον
ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Γεώργιος Παν. Καραπάνος (1958-1966), ο οποίος θα επα-
νεκλέγεται για 9 περίπου χρόνια. Κεντρώος, ικανός, μαχητικός συνδικαλιστής θα συσπειρώσει
τα ανανεωτικά, προοδευτικά στοιχεία στην Τράπεζα και θα παλέψει για «συναδέλφωση, ενότητα
και συνέχιση της προσπάθειας για το καλύτερο». Το Συμβούλιό του (αντιπρόεδροι οι Ευστάθιος
Μίχος και Σπύρος Διλιντάς, γεν. γραμματέας ο Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης) θα επιδιώξει να
επιλύσει τα τέσσερα μείζονα προβλήματα: ένταξη του προσωπικού-οργανισμός, μισθολογικό,
συνταξιοδοτικό και ανόρθωση συναδέλφων επαρχιακών υποκαταστημάτων. Υπεύθυνος ύλης της
Τραπεζιτικής ο επιμελητής μορφώσεως Εμμ. Κιουπάκης (1958-59). Επίσης, στην ίδια πανελλαδι-
κή ψηφοφορία των μελών εγκρίθηκαν νέες τροποποιήσεις στο καταστατικό του Συλλόγου, όπως
αντικατάσταση του όρου Διοικητική Επιτροπή από τον όρο Διοικητικό Συμβούλιο, θέσπιση θέσης
ειδικού γραμματέα, μείωση της εισφοράς των μελών από το 1% στο 0,5%. κ.ά. Στις 5 Απριλίου
ο ΣΥΕΤΕ πραγματοποιεί νέα τρίωρη απεργία για το μισθολογικό.
—132—
16 Απριλίου. Ψήφισμα της Δ.Ε. του Συλλόγου για τον τραγικό θάνατο πέντε συναδέλφων μελών,
που έχασαν τη ζωή τους σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα κοντά στο Μαντείο της Δωδώνης κατά
1958
την πασχαλινή εκδρομή στα Ιωάννινα.
1 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει μαζί με την ΟΤΟΕ στην 24ωρη απεργία της εργατικής Πρωτο-
μαγιάς με γενικά αιτήματα τις συνδικαλιστικές ελευθερίες, τις αυξήσεις μισθών και ημερομισθίων,
την κατάργηση των αντεργατικών νόμων, την καταπολέμηση της ανεργίας κ.ά. Ειδικά για τον
κλάδο, βασικό αίτημα παραμένει η οικονομική βελτίωση των αποδοχών των τραπεζοϋπαλλήλων
που είναι για χρόνια καθηλωμένες παρά την αύξηση του εθνικού εισοδήματος και τα υψηλά κέρδη
των τραπεζών.
Μάιος. Νέα εμπλοκή με το ζήτημα των υποχρεώσεων των τραπεζών απέναντι στο Ταμείο Συντά-
ξεων. Η καθυστέρηση των αποδιδόμενων ποσών στο Ταμείο οδήγησε σε παραίτηση-διαμαρτυρία
του προερχόμενου από το προσωπικό διοικητή Βασ. Κυριακόπουλου. Οι σύλλογοι του προσωπι-
κού ΕΤΕ και οι συνταξιούχοι κινητοποιούνται, ζητώντας από την υπηρεσιακή κυβέρνηση και την
Τράπεζα λύση στο πρόβλημα. Στις 8 Μαΐου ο Σύλλογος οργανώνει επιτυχημένη 24ωρη απεργία
(συμμετέχει και ο ΣΥΤΑ) με αίτημα την οικονομική ενίσχυση του Ταμείου Συντάξεων από την
ΕΤΕ, ενώ διάφορες επιτροπές του κάνουν έκκληση στα κόμματα του κοινοβουλίου.
1 Ιουνίου. Η Διοίκηση του Συλλόγου καταθέτει στον νέο διοικητή Δ. Χέλμη υπόμνημα με τα ση-
μαντικότερα ζητήματα: αυξήσεις μισθών για την επιβίωση του προσωπικού, ασφαλιστικό, ένταξη
προσωρινού προσωπικού στον οργανισμό υπηρεσίας, αποκατάσταση αδικιών, ωράριο υποκατα-
στημάτων, στέγαση προσωπικού κ.ά.
18 Ιουνίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην ωριαία στάση εργασίας που προκήρυξε η ΟΤΟΕ στην
περιοχή Αθήνας-Πειραιά ως διαμαρτυρία για τις «σφαγές των αδελφών Κυπρίων» από τους Τούρ-
κους «υπό τας ευλογίας των Άγγλων δυναστών που προωθούν τη διχοτόμηση». Την εποχή αυτή
γίνονται επισκευές και εργασίες συντήρησης και «ευπρεπισμού» στο εντευκτήριο και στα γραφεία
του Συλλόγου. Επίσης, ο Σύλλογος Συνταξιούχων μετονομάζεται σε Σύλλογο Συνταξιούχων Εθνι-
κής Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΣΕΤΕ).
26 Ιουνίου. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Γ. Καραπάνος εκλέγεται α΄ αντιπρόεδρος της προσωρινής

Διοίκησης της ΟΤΟΕ.
30 Σεπτεμβρίου. Ο Γ. Καραπάνος εκλέγεται β΄ αντιπρόεδρος της ΟΤΟΕ στο 1ο Πανελλαδικό

Συνέδριο της Ομοσπονδίας.
Σεπτέμβριος. Η Δ.Ε. του Συλλόγου σε πρωτοσέλιδο στην Τραπεζιτική δηλώνει ότι «οι μισθοί
πείνης οι μη επαρκούντες διά την κάλυψιν των αναγκών του θέρους αδυνατούν να καλύψουν τας
ανάγκας του επερχομένου χειμώνος», ζητάει από τη Διοίκηση της Τράπεζας άμεση οικονομική
βοήθεια για όλο το προσωπικό και καλεί τους εργαζομένους σε επιφυλακή για σκληρό απεργιακό
αγώνα.
Οκτώβριος. Με επαναλαμβανόμενες στάσεις εργασίας στις 4, 7, 9 και 10 Οκτωβρίου και 24ωρη

απεργία στις 11 Οκτωβρίου, ο ΣΥΕΤΕ και ο ΣΥΤΑ ηγούνται του αγώνα του προσωπικού για
οικονομικές ενισχύσεις «διά την κάλυψιν των απαραιτήτων αναγκών του επερχομένου χειμώνος»
και την προστασία του Ταμείου Συντάξεων. Η Διοίκηση της Τράπεζας με τη συμβολή του κρατι-
κού μηχανισμού απαντά με πιέσεις σε απεργούς και εντολή για συλλήψεις μελών των διοικητικών
οργάνων των δύο συλλόγων, με επικεφαλής τους προέδρους τους Γ. Καραπάνο και Στυλ. Γκιτάκο,
οι οποίοι, μετά από διαμαρτυρίες του προσωπικού και της ΟΤΟΕ, απελευθερώνονται.
11 Νοεμβρίου. Μετά από κάλεσμα της ΟΤΟΕ, τρίωρη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων και συ-
γκέντρωση στο θέατρο Κεντρικόν με αίτημα τις αυξήσεις μισθών. Κρίση στην Ομοσπονδία που
διέκοψε τις κινητοποιήσεις, ενώ ο ΣΥΕΤΕ επιθυμούσε την κλιμάκωσή τους.
—133—
Συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου για το Κυπριακό μεταξύ Ελλάδας, Μ. Βρετανίας και Τουρκίας. Έναρξη διαπραγματεύσεων για
1959 τη σύνδεση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Ντ. Αϊζενχάουερ
στην Αθήνα. Δίκη του Γερμανού εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν στην Αθήνα −καταδίκη και απέλασή του. Ανεξαρτησία
της Κύπρου, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ίδρυση του Οργανισμού Βιομη-
χανικής Αναπτύξεως (ΟΒΑ) για την προώθηση της βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας. Αλλαγή του μετρικού συστήματος
της Ελλάδας από την οκά στο κιλό.
Πόλεμος Βορείου και Νοτίου Βιετνάμ. Οι ΗΠΑ πραγματοποιούν την πρώτη επιτυχημένη δοκιμαστική εκτόξευση διηπειρω-
τικού βαλλιστικού πυραύλου. Επίσημη επίσκεψη του σοβιετικού ηγέτη Ν. Χρουστσιόφ στις ΗΠΑ. Κουβανική Επανάσταση
υπό τον Φ. Κάστρο –πτώση του δικτάτορα Φ. Μπατίστα που διαφεύγει. Η Χαβάη 50ή πολιτεία των ΗΠΑ.
Ιανουάριος. Ο Σύλλογος προβάλει ξανά το αίτημα της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης του
προσωπικού με ένα 15μερο. Επίσης τα προβλήματα της απλήρωτης υπερεργασίας και της μη
λήψης αδειών πολλών εργαζομένων στα επαρχιακά υποκαταστήματα.
18 Φεβρουαρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ με ψήφισμά της τονίζει ότι οι
αποδοχές του προσωπικού από το 1953 και εξής έχουν περικοπεί κατά 35-40% και δηλώνει την
απόφαση να προστατεύσει «μέχρις εσχάτων» την αυτοτέλεια των ασφαλιστικών ταμείων, εκδηλώ-
νοντας τη συσπείρωση όλων στην εκλεγμένη Διοίκηση του Συλλόγου.
6 Απριλίου. Μετά τις αρχαιρεσίες στις 21-22 Μαρτίου, στο Προεδρείο του Διοικητικού Συμ-
βουλίου έχουμε το ίδιο περίπου σχήμα: πρόεδρος Γ. Καραπάνος, αντιπρόεδροι Ευστ. Μίχος
και Θεόδ. Καραγιώργος, γεν. γραμματέας Σπύρος Διλιντάς. Υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής ο
έφορος τύπου Επαμ. Μαυρουλίδης (1959-1960).
Ανασύσταση του Συνδέσμου Αστέγων Προσωπικού ΕΤΕ.
1 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει μαχητικά στις εκδηλώσεις για την εργατική Πρωτομαγιά με
αιτήματα την κατάργηση του αντεργατικού νόμου 3239/1955, την υπεράσπιση της αυτονομίας
των ασφαλιστικών ταμείων, τις αυξήσεις μισθών, την αποκατάσταση των απολυμένων-θυμάτων της
συγχώνευσης του 1953 κ.ά.
15 Μαΐου. Μετά την αποχώρηση του Γιάν. Αλευρά, ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Γ. Καραπάνος
εκλέγεται πρόεδρος της ΟΤΟΕ.
Σεπτέμβριος. Ο Σύλλογος προβάλει την ανάγκη της ενιαίας συνδικαλιστικής έκφρασης, θέτο-
ντας το στόχο της ενοποίησης των σωματείων των εργαζομένων στην Τράπεζα.
Νοέμβριος. Η ΟΤΟΕ προωθεί το ζήτημα του ενιαίου ωραρίου των 39 ωρών την εβδομάδα για
όλους τους εργαζομένους του κλάδου σε ολόκληρη τη χώρα.
Δεκέμβριος. Με την καθοδήγηση του ΣΥΕΤΕ στάσεις εργασίας και δίωρες απεργίες του προ-
σωπικού σε μονάδες στην Αθήνα και τον Πειραιά λόγω της παρελκυστικής τακτικής της Διοίκη-
σης της Τράπεζας στα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων για αυξήσεις μισθού, καταβολή αναδρο-
μικών από προαγωγές και άλλα εκκρεμή θεσμικά ζητήματα.
Ίδρυση του Συλλόγου Αναπήρων Πολέμου Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ, κρίνοντας ανεπαρκή τη στέγη του στην οδό Ακαδημίας
60, αποφασίζει να προβεί σε αγορά νέου κτηρίου για τη στέγαση της Λέσχης, της Τραπεζιτικής και
των γραφείων του Συλλόγου, αλλά τελικά τα επόμενα χρόνια δεν θα υλοποιηθεί το σχέδιο αυτό.
—134—
Πενταετές οικονομικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης. Ξεκινούν στην Ελλάδα μεγάλα τεχνικά έργα υποδομής. Πρώτες δια-
1960 πραγματεύσεις στη Βόννη για τις γερμανικές αποζημιώσεις των Ελλήνων θυμάτων του ναζισμού. Συμφωνία για τους Έλληνες
εργάτες στη Γερμανία. Η υπόθεση Μέρτεν πυροδοτεί εντάσεις στη Βουλή μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Η Κύ-
προς γίνεται μέλος του ΟΗΕ. Η Εθνική Τράπεζα διαθέτει 150 υποκαταστήματα στη χώρα και απασχολεί 5.355 εργαζομέ-
νους.
Στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία υπό τον στρατηγό Τζ. Γκιουρσέλ που καταργεί την αυταρχική κυβέρνηση του
Αντνάν Μεντερές. Ίδρυση στο Παρίσι Τραπεζικής Ομοσπονδίας των έξι χωρών μελών της ΕΟΚ. Υπογράφεται στη Στοκ-
χόλμη η Συνθήκη Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) μεταξύ των χωρών Αυστρίας, Δανίας, Ελβετίας,
Μ. Βρετανίας, Νορβηγίας, Πορτογαλίας και Σουηδίας που δημιουργούν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ελεύθερου Εμπορίου
(European Free Trade Association, EFTA). Ανεξαρτητοποίηση αφρικανικών χωρών. Αρχίζει η εκβιομηχάνιση της Κίνας. Στη
Νότια Χιλή καταγράφεται ο μεγαλύτερος μέχρι τότε σεισμός στη γη.
4 Μαρτίου. Ο ΣΥΕΤΕ με αφορμή διάφορες κινήσεις κατά των ασφαλιστικών ταμείων εκδίδει
μπροσούρα με τον τίτλο Η αλήθεια διά το ασφαλιστικόν. (Απάντησις εις σκοπίμους κατά του Συλλόγου
μας επιθέσεις).
6-7 Μαρτίου. Στις αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ κερδίζει ξανά την πλειοψηφία το σχήμα του Γ.
Καραπάνου (αντιπρόεδροι Κορνήλιος Βαλασιάδης – Ευστάθιος Μίχος, γεν. γραμματέας ο Σπύ-
ρος Διλιντάς). Επίσης επιτυγχάνεται με πανελλαδική ψηφοφορία των μελών τροποποίηση του
καταστατικού, ώστε να μπορούν να γίνουν μέλη του Συλλόγου οι περισσότεροι εργαζόμενοι στην
Εθνική, ενόψει και της προετοιμασίας ενοποίησης των συλλόγων των υπαλλήλων. Υπεύθυνος ύλης
της Τραπεζιτικής ο έφορος τύπου Ιωσήφ Λίτινας (1960-63).
Μάιος. Αρχίζει η κυκλοφορία της Τραπεζικής Οικονομοτεχνικής Επιθεωρήσεως (1960-1993) που

εκδίδει το στέλεχος της ΕΤΕ Γιώργος Μίρκος.
10 Μαΐου. Για λόγους υγείας ο Γ. Καραπάνος παραιτείται από πρόεδρος της ΟΤΟΕ· τον διαδέ-
χεται ο Γιάννης Αλευράς που αναλαμβάνει ξανά την ηγεσία της Ομοσπονδίας.
Ιούλιος. Μαζική συμμετοχή στις 24ωρες απεργίες, 6, 9, 14 και 19-20 Ιουλίου, των εργαζομένων
στην ΕΤΕ, στα υποκαταστήματα Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης για την καταβολή του
επιδόματος ισολογισμού και την επέκταση του ενιαίου ωραρίου των 39 ωρών την εβδομάδα στην
επαρχία. Στις 20 Ιουλίου οργανώνεται μεγάλη συγκέντρωση απεργών στο θέατρο Ιντεάλ και
εξαγγέλλεται νέα 48ωρη για τις 22-23 Ιουλίου, που ακυρώθηκε μετά την παρέμβαση του κράτους
και την παραπομπή της διένεξης στη διαιτησία με το νόμο 3239/1955. Η Τράπεζα κινητοποίησε
απεργοσπαστικό μηχανισμό, ενώ ο ΣΥΕΤΕ τόνισε ότι «νικητής εξήλθεν οπωσδήποτε η ανώνυμος
μάζα των αγωνισθέντων συναδέλφων οι οποίοι, πέραν του αγώνος διά τον επιούσιόν των, εστήριξαν υψη-
λήν την σημαίαν της ανθρωπίνης αξιοπρεπείας, υπερηφανείας και των υψηλών ηθικών παραδόσεων της
Εθνικής Τραπέζης». Την ίδια εποχή αρχίζει να διαφαίνεται νέα απειλή για τα ειδικά ταμεία υγείας,
εξαιτίας νομοσχεδίου που προβλέπει νέο αυξημένο τιμολόγιο των γιατρών.
11 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στην τρίωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ

–διαμαρτυρία για τις πενιχρές αυξήσεις στους μισθούς των εργαζομένων του κλάδου (10% σε δό-
σεις). Μεγάλη συγκέντρωση των απεργών τραπεζοϋπαλλήλων στο θέατρο Κεντρικόν. Σύγκρουση
Αλευρά και Καραπάνου σχετικά με τη μεθόδευση και την πορεία του αγώνα. Παραίτηση του Γ.
Καραπάνου από το Εκτελεστικό της ΟΤΟΕ.
14 Δεκεμβρίου. Τα συμβούλια των τεσσάρων συλλόγων προσωπικού της ΕΤΕ (ΣΥΕΤΕ, ΣΥΤΑ,
Σύλλογος Εισπρακτόρων, Σύλλογος Βοηθητικού Προσωπικού) καταθέτουν κοινό υπόμνημα στο
πρωτοβάθμιο Διαιτητικό Δικαστήριο μετά από προσφυγή της Διοίκησης της Τράπεζας, που κά-
νει χρήση, για πρώτη φορά, του αντεργατικού νόμου 3239/1955, αρνούμενη να ικανοποιήσει
βασικά αιτήματα για αυξήσεις 20%.
—135—
Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή και τη βραχύβια υπηρεσιακή κυβέρνηση Κ. Δόβα, νέα (τέταρτη)
1961 κυβέρνηση Κ. Καραμανλή (1961-1963). Συμφωνία σύνδεσης Ελλάδας και ΕΟΚ. Επικυρώνονται οι Διεθνείς Συμβάσεις Ερ-
γασίας 87/1948 και 98/1949, που αφορούν τα συνδικαλιστικά δικαιώματα και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ο αστικός
πληθυσμός στην Ελλάδα ανέρχεται στο 40,2%. Η ανεργία στη χώρα φθάνει στο 5,9% του εργατικού δυναμικού, ενώ ο
πληθωρισμός κινείται γύρω στο 1,8%. Νέο μεταναστευτικό ρεύμα του εργατικού δυναμικού προς την Ευρώπη, κυρίως
στη Δ. Γερμανία. Μέχρι το 1974 η καθαρή ροή υπολογίζεται στις 500 χιλιάδες άτομα περίπου. 14ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον
Πειραιά. 2ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, επανεκλογή του Γ. Αλευρά στη θέση του προέδρου της Ομοσπονδίας.
Ίδρυση στο Παρίσι του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ-OCDE), που προήλθε από τον Ορ-
γανισμό Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (OEEC, ίδρ. 1948). Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Τζ. Φ. Κένεντυ. Κατασκευή του
Τείχους του Βερολίνου. Εκτέλεση στην Τουρκία, από το στρατιωτικό καθεστώς, του πρώην πρωθυπουργού Α. Μεντερές. Η
Κύπρος συμμετέχει στη διάσκεψη των αδεσμεύτων χωρών στο Βελιγράδι. Αποτυχημένη εισβολή παραστρατιωτικών, με
τη βοήθεια της CIA των ΗΠΑ, στον κόλπο των Χοίρων στην Κούβα για την ανατροπή του Φ. Κάστρο.
4 Απριλίου. Στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου, στις 19-20 Μαρτίου 1961, την πλειοψηφία εξασφα-
λίζει πάλι η παράταξη του Γ. Καραπάνου, οποίος αναλαμβάνει ξανά πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ, με
αντιπροέδρους τους Βασίλειο Σύρο και Ευστάθιο Μίχο και γεν. γραμματέα τον Σπύρο Διλιντά.
Λίγες μέρες αργότερα, το δευτεροβάθμιο Διαιτητικό Δικαστήριο Αθηνών, επικαλούμενο το συμ-
φέρον της εθνικής οικονομίας και την ανάγκη συγκράτησης του τραπεζικού κόστους θα απορρί-
ψει την έφεση των τεσσάρων συλλόγων του προσωπικού και θα αποφασίσει αυξήσεις μισθών 9%,
ποσοστό που δεχόταν η Διοίκηση της Τράπεζας.
25 Μαΐου. Νέα πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ για την ενοποίηση των συλλόγων προσωπικού στην
Εθνική Τράπεζα. Την ίδια εποχή, επειδή οι τράπεζες Ελλάδος και Εθνική Κτηματική αρνούνται
να καταβάλουν στο Ταμείο Συντάξεων τα ποσά που τους αναλογούν, το Διοικητικό Συμβούλιο
ενημερώνει και κινητοποιεί τον πολιτικό κόσμο και επιδίδει σχετικό υπόμνημα στην κυβέρνηση.
Αύγουστος. Μετά από επιτόπια έρευνα στις μονάδες του επαρχιακού δικτύου, το Δ.Σ. του ΣΥ-
ΕΤΕ καταθέτει υπόμνημα στη Διοίκηση σχετικά με τις απαράδεκτες συνθήκες και τους όρους
εργασίας του προσωπικού στην επαρχία.
25 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος με ανοικτή επιστολή στην Τραπεζιτική προς τον διοικητή της ΕΤΕ
ζητεί έκτακτο δεκαπενθήμερο για την «υπεραπασχόληση» του προσωπικού και τη συνεισφορά
του στα θετικά αποτελέσματα της Τράπεζας.
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κωστής Μελισσαρόπουλος εκδίδει συνοπτική εξιστόρηση της
θητείας του με τον τίτλο Συμβολή εις την ιστορίαν του Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης της
Ελλάδος (Χρονικόν διετίας 1956-1957).
Ψήφιση από την ελληνική Βουλή του νόμου για τη σύνδεση της χώρας με την ΕΟΚ. Επίσημη επίσκεψη Μακάριου στην
1962 Άγκυρα. Ο «ανένδοτος αγώνας» της Ένωσης Κέντρου κατά του Κ. Καραμανλή σε εξέλιξη. Για την ανάπτυξη των συνδικα-
λιστικών αγώνων συγκροτούνται οι 115 «Συνεργαζόμενες Εργατοϋπαλληλικές Οργανώσεις» (115 «ΣΕΟ», 1962-1967) με
πρώτον πρόεδρο τον Γιάννη Αλευρά. Μερική κατάργηση των «έκτακτων μέτρων» της περιόδου μετά τον Εμφύλιο. 1962-
1973: Περίοδος ταχύρυθμης οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Ο αναλφαβητισμός στην Ελλάδα έχει πέσει στο 17,7% του
πληθυσμού.
Συμφωνία των έξι χωρών της ΕΟΚ σχετικά με την αγροτική πολιτική. Ξεκινά η διεθνής διάσκεψη της Γενεύης για τον αφο-
πλισμό. Επίσημη λήξη του πολέμου της Αλγερίας εναντίον των Γάλλων –Η Αλγερία κηρύσσεται Λαϊκή Δημοκρατία. Διε-
θνής «κρίση των πυραύλων» της Κούβας −οι ΗΠΑ ξεκινούν το εμπορικό εμπάργκο κατά της χώρας της Καραϊβικής. Ίδρυση
του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστημικών Ερευνών (μετέπειτα Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος). Καταδίκη από τον
ΟΗΕ της πολιτικής του άπαρτχαϊντ στη Ν. Αφρική. Δίκη και εκτέλεση του Α. Άιχμαν στο Ισραήλ.
—136—
Απρίλιος. Κερδίζει ξανά τις εκλογές του ΣΥΕΤΕ, στις 25-26 Μαρτίου 1962 (ψήφισαν 2.305
μέλη), το σχήμα του Γ. Καραπάνου (πρόεδρος: Γ. Καραπάνος, αντιπρόεδροι: Ευστ. Μί-
1962
χος – Βασ. Σύρος, γεν. γραμματέας: Επαμ. Μαυρουλίδης). Στο πρόγραμμά του κυριαρχεί το
αίτημα οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ να μη υπολείπονται μισθολογικά «των συναδέλφων των ετέρων
μεγάλων τραπεζών». Επίσης, οι προαγωγές, η ένταξη των εκτάκτων και οι ανάγκες των νέων υπαλ-
λήλων.
Στο πλαίσιο των γενικότερων κινητοποιήσεων για τη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων, κατά
των αντεργατικών νόμων και τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος συγκροτεί-
ται, με τη συμμετοχή και του ΣΥΕΤΕ, η πρώτη Εκτελεστική Επιτροπή των «Συνεργαζόμενων
Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων», αρχικά 55, το φθινόπωρο 115 (για αυτό και έμειναν με την
ονομασία «115 ΣΕΟ») του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, για την ανάδειξη ενός
υγιούς και γνήσιου διεκδικητικού συνδικαλισμού «από πραγματικούς εκπροσώπους των εργατο-
ϋπαλλήλων», σε αντίθεση με τη συμβιβασμένη ηγεσία της ΓΣΕΕ. Οι «115 ΣΕΟ», που το επόμενο
έτος θα φθάσουν τις 243 και το 1965 τις 682 οργανώσεις, θα αγωνιστούν συντονισμένα και ενωτικά
για τον εκδημοκρατισμό του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, για αυξήσεις και διασφάλιση
μισθών, για την Κύπρο, την ειρήνη, την υπεράσπιση της δημοκρατίας, την καθιέρωση ελεύθερων
συλλογικών συμβάσεων, την προάσπιση των ασφαλιστικών ταμείων κ.ά.
Ιούλιος-Σεπτέμβριος. Κλιμάκια του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ επισκέπτονται τα υποκαταστήματα της

Τράπεζας στην επαρχία και καταγράφουν τα προβλήματα των συναδέλφων της περιφέρειας, ενώ
στις 3 Αυγούστου υποβάλλεται νέο υπόμνημα στη Διοίκηση της ΕΤΕ για τα χρόνια, άλυτα προ-
βλήματα του προσωπικού (αναπροσαρμογή μισθού, επίδομα βαθμού, Ταμείο Προικοδότησης,
προώθηση πτυχιούχων, μονιμοποιήσεις εκτάκτων, μετατάξεις, στεγαστικά δάνεια, φύλλα ποιότη-
τας, ωράριο υποκαταστημάτων, οργανισμός, ασφαλιστικό).
Οκτώβριος. Κινητοποιήσεις των συλλόγων εργαζομένων και συνταξιούχων της Τράπεζας για
την οικονομική επιβίωση του Ταμείου Συντάξεων, αφού η Τράπεζα της Ελλάδος και το ελληνικό
δημόσιο δεν έχουν καλύψει, ως όφειλαν σύμφωνα με τον ν. 3662/1957, τα ανοίγματα του Ταμείου.
Στις 19 Οκτωβρίου οργανώνεται «πανασφαλιστική συγκέντρωση» εργαζομένων και συνταξιού-
χων στο θέατρο Ιντεάλ και πραγματοποιείται στην ΕΤΕ τρίωρη στάση. Κοντά στο τέλος του
χρόνου η κυβέρνηση θα παρέμβει και θα υποσχεθεί ενίσχυση του Ταμείου με 20,8 εκ. δρχ. για
την περίοδο 1962-63.
Οκτώβριος-Νοέμβριος. Με τη συμπαράσταση των «115 ΣΕΟ», ο ΣΥΕΤΕ και αρκετοί συνδι-

καλιστικοί φορείς των εργαζομένων στις τράπεζες, τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ κ.ά. αναλαμβάνουν ξανά
να υπερασπίσουν την αυτοτέλεια των ειδικών ασφαλιστικών ταμείων που κινδυνεύουν από νο-
μοσχέδιο που προβλέπει συμμετοχή γιατρών και δικηγόρων στις διοικήσεις τους (τελικά δεν
ψηφίστηκε).
21 Δεκεμβρίου. Έγκριση από το Δ.Σ. της Τράπεζας του νέου κανονισμού του Λογαριασμού
Επικούρησης, που προβλέπει την ενιαία λειτουργία του Λογαριασμού ανεξάρτητα από την προ-
έλευση των εργαζομένων.
Μέσα στο έτος επιτεύχθηκαν αυξήσεις των αποδοχών γύρω στο 9%, αύξηση καταβαλλόμενων
ασφαλίστρων και μερικών επιδομάτων, πρόσληψη ικανού αριθμού προσωπικού, μετατάξεις, κα-
ταβολή οικον. ενίσχυσης ενός 15μέρου για κάλυψη απλήρωτης υπερεργασίας του παρελθόντος
έτους κ.ά. Επίσης, εγκαινιάστηκε το ιατρείο του ΤΥΠΕΤ στο Β΄ Κεντρικό Κατάστημα της οδού
Σταδίου 38.
Αγώνες της νεολαίας για το 15% για την παιδεία και για τον εκδημοκρατισμό της χώρας (1-1-4). Δολοφονία του ανεξάρτη-
1963 του βουλευτή της Αριστεράς Γρ. Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Παραίτηση πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή λόγω διαφωνίας
του με το Παλάτι. Τρίμηνη κυβέρνηση Π. Πιπινέλη. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Σ. Μαυρομιχάλη διεξάγει τις εκλογές της 3ης
Νοεμβρίου που κερδίζει η Ένωση Κέντρου. Βραχύβια (τρίτη) κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου. Συγκρούσεις στην Κύπρο μεταξύ
—137—
των δύο κοινοτήτων. Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιω. Παρασκευόπουλου (1963-1964), υποδιοικητή της ΕΤΕ. Στον ποιητή Γιώρ-
1963 γο Σεφέρη απονέμεται το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στη Μόσχα απονέμεται το Βραβείο Λένιν στον αντιστασιακό Μα-
νώλη Γλέζο. Έναρξη εφαρμογής της δωρεάν παιδείας στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έντονη απεργιακή
δραστηριότητα των μισθωτών (1963-1966). Ίδρυση της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων Τραπεζιτικών Υπαλλήλων (μετέπειτα
Ομοσπονδία Συνταξιούχων Τραπεζικών Οργανώσεων Ελλάδος, ΟΣΤΟΕ). Ανασύσταση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών. Η
ΕΤΕ με άλλους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ιδρύει την ΕΤΕΒΑ.
Σύμφωνο γερμανογαλλικής συνεργασίας. Ρωσοαμερικανική συνθήκη για την πυρηνική ενέργεια. Δολοφονία στο Τέξας
του προέδρου των ΗΠΑ Τζ. Κένεντυ, τον διαδέχεται ο αντιπρόεδρος Λ. Τζόνσον. Διαδηλώσεις στο Ιράν κατά του Σάχη,
εξαιτίας της σύλληψης του θρησκευτικού ηγέτη Ρ. Χομεϊνί. Η σοβιετική κοσμοναύτης Βαλεντίνα Τερέσκοβα η πρώτη γυ-
ναίκα στο διάστημα.
14 Ιανουαρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου σε δίωρη απεργία-διαμαρτυρία σε Αθήνα και Πειραιά

των τραπεζοϋπαλλήλων (ΟΤΟΕ) και των υπαλλήλων των ασφαλιστικών οργανισμών, με τη συμμε-
τοχή και των συνταξιούχων, για διατάξεις του εργατικού νομοσχεδίου που θίγουν την αυτοτέλεια
των ειδικών ταμείων. Για το ίδιο ζήτημα, στις 30 Ιανουαρίου η ΟΤΟΕ οργανώνει 24ωρη απεργία
των εργαζομένων στις τράπεζες σε Αθήνα-Πειραιά με τη συμμετοχή και των εργαζομένων στους
ασφαλιστικούς οργανισμούς. Σε λίγες μέρες ο υπουργός Εργασίας απέσυρε από το νομοσχέδιο τις
επίμαχες διατάξεις για τα ταμεία των τραπεζοϋπαλλήλων.
Μάρτιος. Νέα Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ μετά τις αρχαιρεσίες στις 17-18 Φεβρουαρίου (ψήφισαν
2.145 μέλη), στις οποίες αποσπά την πλειοψηφία πάλι το ψηφοδέλτιο του Γ. Καραπάνου. Πρόε-
δρος: Γ. Καραπάνος, αντιπρόεδροι: Ευστ. Μίχος – Χαράλαμπος Οικονόμου, γεν. γραμματέας ο
Επαμ. Μαυρουλίδης, ο οποίος αναλαμβάνει και υπεύθυνος της Τραπεζιτικής (1963-64).
Απρίλιος. Κοινό διάβημα των συλλόγων προσωπικού της ΕΤΕ για επίλυση των «χρονιζόντων θε-
μελιωδών δικαιωμάτων» (οργανισμός υπηρεσίας, πληρωμή υπερεργασίας, ενιαίο ωράριο υποκατα-
στημάτων, φύλλα ποιότητας, προαγωγές κ.ά.).
Μάιος. Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ διεκδικεί από τη Διοίκηση της Τράπεζας την καθιέρωση ενιαίου ωρα-
ρίου σε όλα τα υποκαταστήματα του κέντρου και της επαρχίας.
Ιούνιος. Η Εκτελεστική Επιτροπή των «Συνεργαζόμενων Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων», συντο-

νίζει νέες κινητοποιήσεις σε Αθήνα και Πειραιά για το μισθολόγιο και το αντεργατικό νομοσχέδιο.
31 Αυγούστου. Ο ΣΥΕΤΕ οργανώνει 3ωρη στάση εργασίας στη Διοίκηση και στα Κεντρικά Α΄
(Αιόλου 86) και Β΄ (Σταδίου 38) για το μισθολογικό και την αθέτηση των υποσχέσεων της Διοίκη-
σης της Τράπεζας. Οι 3ωρες στάσεις εργασίας με τα ίδια αιτήματα επαναλαμβάνονται στις 3, 7 και
9 Σεπτεμβρίου.
14 Σεπτεμβρίου. 24ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ στην περιοχή της Αθήνας ως διαμαρτυρία για τη
στάση της Διοίκησης και των διευθυντών της Τράπεζας απέναντι στους απεργούς συναδέλφους και
τις συλλήψεις συνδικαλιστών.
5 Οκτωβρίου. Ο Σύλλογος συντονίζει νέα, επιτυχημένη 24ωρη απεργία για το μισθολογικό και τις
ελεύθερες διαπραγματεύσεις.
Μεγάλη νίκη της Ένωσης Κέντρου στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου −νέα κυβέρνηση (τέταρτη) Γ. Πα-
1964 πανδρέου (1964-1965). Εκδημοκρατισμός −αίρονται αρκετά «έκτακτα μέτρα ασφαλείας» του μετεμφυλιακού κράτους,
απελευθερώνονται οι πολιτικοί κρατούμενοι, καταργούνται τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, αλλά δεν νομι-
μοποιείται το ΚΚΕ. Γεν. Γραμματέας της ΓΣΕΕ ο Νικ. Παπαγεωργίου (1964-1965), ηγέτης της κεντρώας παράταξης «Δη-
μοκρατική Συνδικαλιστική Αλλαγή». Εκσυγχρονισμός της παιδείας. Κρίση στην Κύπρο –οι Σύμμαχοι, Βρετανοί και ΝΑΤΟ,
—138—
μεθοδεύουν τη διχοτόμηση του νησιού –αντίθεση Μακαρίου. Θάνατος του Βασιλιά Παύλου, τον διαδέχεται ο νεαρός γιος
1964 του Κωνσταντίνος, που επηρεάζεται από τη βασιλομήτορα Φρειδερίκη. Νομισματική αστάθεια στη χώρα. Συνομιλίες Γ.
Παπανδρέου-προέδρου Λ. Τζόνσον στην Ουάσινγκτον για το Κυπριακό. Αποκατάσταση των σχέσεων με τη Βουλγαρία.
Αιματηρό επεισόδιο στον εορτασμό της μάχης του Γοργοποτάμου με νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Σκάνδαλο ΔΕΗ-ΠΕ-
ΣΙΝΕ. Ίδρυση της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ) μετά τη συγχώνευση ΟΧΟΑ, ΟΒΑ και Οργανισμού
Τουριστικής Πίστεως. Πρώτη εμφάνιση ξένων τραπεζών στην Ελλάδα (κατάστημα της First National Bank of New York).
Στο τιμόνι της Εθνικής Τράπεζας ο πολιτικός Γεώργιος Ι. Μαύρος (1964-1966).
Νόμος στις ΗΠΑ για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων. Κλιμάκωση της στρατιωτικής δράσης των ΗΠΑ στο Β.
Βιετνάμ. Απομάκρυνση του Ν. Χρουστσιόφ και ανάληψη της εξουσίας στην ΕΣΣΔ από τον Λ. Μπρέζνιεφ. Η Κίνα είναι η
πέμπτη χώρα στον πλανήτη που γίνεται πυρηνική δύναμη. Κυβέρνηση εργατικών υπό τον Χ. Ουίλσον στη Βρετανία. Ανε-
ξαρτησία της Μάλτας. Ίδρυση στην Ιερουσαλήμ της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Θάνατος
των ιστορικών κομμουνιστών ηγετών, του Γάλλου Μ. Τορέζ και του Ιταλού Π. Τολιάτι. Επίσης, του Ινδού ηγέτη Τζ. Νεχρού.
7 Απριλίου. Μετά τις εκλογές, στις 21-22 Μαρτίου, νέο σχήμα στο Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ υπό τον Γ.
Καραπάνο (πρόεδρος: Γ. Καραπάνος, αντιπρόεδροι: Ευστ. Μίχος – Γιώργος Τσοκόπουλος, γεν.
γραμματέας: Ιωάννης Παπαδόπουλος). Υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής ο έφορος τύπου Θεόδω-
ρος Σαλίμπας (1964-67).
13 Απριλίου. Πρώτη κοινή απόφαση των συλλόγων ΣΥΕΤΕ και ΣΥΤΑ για ενοποίηση.
14 Μαΐου. Παντραπεζική τρίωρη στάση της ΟΤΟΕ (συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ) ως διαμαρτυρία
για τα ταμεία υγείας των τραπεζοϋπαλλήλων που κινδυνεύουν από διατάξεις νομοσχεδίου που
προβλέπει υπερβολικές αυξήσεις στις ιατρικές αμοιβές.
23 Μαΐου. Η προηγούμενη παντραπεζική κινητοποίηση για τα ταμεία υγείας κλιμακώνεται με

24ωρη απεργία.
10 Σεπτεμβρίου. 24ωρη απεργία διαμαρτυρία των εργαζομένων στην ΕΤΕ για την ίδρυση της
ΕΤΒΑ.
Οκτώβριος. Ενόψει κυβερνητικών δηλώσεων περί ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων με το

ΙΚΑ, οργανώνονται νέες δυναμικές κινητοποιήσεις του κλάδου μαζί με τους εργαζόμενους στο
δημόσιο για την προάσπιση της διοικητικής αυτοτέλειας των ασφαλιστικών ταμείων με την αγω-
νιστική συμπαράσταση και των «115 ΣΕΟ».
7 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στην 24ωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ κατά του
φορολογικού νομοσχεδίου, που ανατρέπει κεκτημένα δικαιώματα των εργαζομένων στις τράπεζες.
Συνεργαζόμεναι Εργατοϋπαλληλικαί Οργανώσεις «115»

Είναι πολύ γνωστή και πρόσφατος η αγωνιστική των ιστορία. Ξεκίνησαν τον Ιούλιον του 1962 ως 55 συ-
νεργαζόμενες οργανώσεις διά την αντιμετώπισιν του αντεργατικού Νομοσχεδίου. Σταθμοί της πορείας των,
78 οργανώσεις, 82 οργανώσεις και 115. Το «115» είναι το ορόσημον της νίκης των, όταν η Κυβέρνησις της
ΕΡΕ εγκατέλειπεν εις την τύχην του το αντεργατικόν Νομοσχέδιον. Σήμερον έχουν εις την συνεργασίαν
των πάνω από 500 πρωτοβαθμίους και δευτεροβαθμίους οργανώσεις από τας πλέον μαζικάς και αγωνιστι-
κάς, ήτοι της Κοινής Ωφελείας, των Τραπεζιτικών, των Καπνεργατών, των Αρτεργατών, Μυλεργατών,
υφαντουργικές, του επισιτισμού, των Οικοδόμων, των Εμποροϋπαλλήλων, του Τύπου, των Λογιστών,
των εργατών Καπνοβιομηχανίας, τους εργαζομένους εις τα Αστικά Λεωφορεία, των Μεταλλευτών, των
Εργατών Μετάλλου, των εργατοτεχνιτών Χημικής Βιομηχανίας, δέρματος, ιματισμού, Σιδηροδρομικών,
Μεταλλωρύχους και άλλαι.
—139—
Εξ αυτών οι 420 είναι εγγεγραμμέναι εις τας Ομοσπονδίας των, εις τα κατά τόπους Εργατικά Κέντρα
και τη ΓΣΕΕ. Οι 80 είναι διαγεγραμμένες οργανώσεις και μη εγγεγραμμένες λόγω της αντιδημοκρατικής
τακτικής του Φ. Μακρή […]
Δεν θέλω ν’ αναφερθώ διά μακρών εις τους αγώνες και τις ιστορικές αγωνιστικές εκδηλώσεις των
«115», όπως η μεγαλειώδης πορεία των 100.000 εργαζομένων της 6ης Απριλίου του 1964. Άλλωστε
αυτή η ίδια η καθημερινή ζωή του συνδικαλιστικού κινήματος δίδει απαντήσεις προς πάντας ποίοι είναι εις
θέσιν να προβάλουν τις οικονομικές διεκδικήσεις των εργαζομένων και να πραγματοποιήσουν απεργίες,
συγκεντρώσεις, πορείες και κάθε είδους αγωνιστικές εκδηλώσεις.
Καλούμεν όλες τις τάσεις του συνδικαλισμού να παραθέσουν ποιες απεργιακές και αγωνιστικές εκδη-
λώσεις πραγματοποίησαν μέσα στο τελευταίο εξάμηνο και ποία εκ των προβλημάτων της Εργατικής τάξε-
ως επέλυσαν. Πενιχρός θα ήτο ο απολογισμός των και υποτονικός ο τρόπος προβολής των οικονομικών
διεκδικήσεων της Εργατικής τάξεως. Η υπεροχή των «115» είναι συντριπτική και κάθε σύγκρισις θα είναι
εξουθενωτική.
Η πανελλήνιος προβολή των Συνεργαζομένων Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων και η εκτίμησις
και η εμπιστοσύνη την οποίαν έχουν οι εργάται προς αυτάς είναι αναμφισβήτητος. Κυβέρνησις, Υπουργός
Εργασίας, Εργοδότες, όλοι υπολογίζουν τις «115» σαν μία αρραγή αγωνιστική εργατική δύναμη που συνε-
χώς αυξάνει την επιρροήν της εις τους εργαζομένους και συσσωρευτικώς πυκνώνονται τα μέλη της. Προς
ανάσχεσιν και εξουδετέρωσιν αυτής ακριβώς της αναπτύξεως ετέθη εν λειτουργία από όλους η βιομηχανική
παραγωγή του αντικομμουνισμού. Βλέπετε εξακολουθεί και είναι ακόμη ένα επάγγελμα επικερδές και αφο-
ρολόγητον και ένα επιχείρημα ξεπερασμένο μεν διά τους εργάτας, αλλά χρήσιμον ακόμη διά τους Εργοδό-
τας. Αι Συνεργαζόμεναι Εργατοϋπαλληλικαί Οργανώσεις «115», διεκήρυξαν κατ’ επανάληψιν, προς πάσαν
κατεύθυνσιν, ότι είναι ένα ελεύθερο, δημοκρατικό, προοδευτικό κίνημα που δεν υπηρετεί καμμίαν πολιτικήν
σκοπιμότητα, αλλά αγωνίζεται διά την προβολήν και επίλυσιν των προβλημάτων της Εργατικής τάξεως.
Αι Συνεργαζόμεναι Εργατοϋπαλληλικαί Οργανώσεις δεν δέχονται από κανένα οιανδήποτε κομμα-
τικήν ή πολιτικήν καθοδήγησιν διότι αυτό θα ήτο αντίθετο με τις αρχές που πρεσβεύουν. Ενδιαφέρονται
όμως και έχουν γνώμη και ζητούν την αδέσμευτον ανεξαρτησίαν της Κύπρου και την Ένωσίν της με την
Ελλάδα και είναι έτοιμες να προασπίσουν τους ελεύθερους Δημοκρατικούς θεσμούς, διότι το οξυγόνο του
Συνδικαλισμού είναι η πολιτική Δημοκρατία. Εις τας Συνεργαζομένας Εργατοϋπαλληλικάς Οργανώσεις
υπάρχει η Αριστερά του συνδικαλιστικού κινήματος, το Κέντρον και η Δεξιά, σε μια πλήρη συναδελφωμέ-
νη και ισότιμη συνεργασία. Δεν ζητήσαμε ποτέ και ούτε πρόκειται να ζητήσωμεν την πολιτικήν ταυτότητα
οιουδήποτε εργατοϋπαλλήλου ή συνδικαλιστικής οργανώσεως διά να συνεργασθή μαζί μας. Αρκεί κάθε
συνεργάτης μας να επιδιώκη τους ίδιους σκοπούς που προγραμματίσαμε και γράψαμε στην πρώτη μας Δια-
κήρυξη (Ιούνιος 1964) και να διαθέτει σταθεράν εντιμότητα και αρετή εις την διαχείρισιν των προβλημάτων
της Εργατικής τάξεως.
Δεν έχουμε ουδεμία προκατάληψιν για κανέναν και ο δογματισμός δεν ανήκει στις συνήθειές μας.
Και η αρχή αυτή, ότι εις την συνδικαλιστικήν οργάνωσιν ή εις τας Ενώσεις Σωματείων έχουν δικαίωμα ν’
ανήκουν όλοι οι μισθοβίωτοι ανεξαρτήτως φυλής ή θρησκεύματος, ανεξαρτήτως πολιτικών ή ιδεολογικών
πεποιθήσεων, πρεσβεύεται και εφαρμόζεται σαν Διεθνής συνδικαλιστική αρχή από όλες τις χώρες του
κόσμου ανεξαρτήτως με ποιο πολιτικό σύστημα διοικούνται. Πιστεύουμε ότι μόνον με την αρραγή ενότητα
των εργατικών δυνάμεων και με τους συνεχείς αγώνες μας θα κάμψωμεν την σκληροτράχηλον και ασύδο-
τον Εργοδοσίαν και θα υποχρεώσωμεν το Κράτος ν’ αντιληφθή επιτέλους ότι ο ρόλος του εις τας διενέξεις
μεταξύ των εργαζομένων και της εργοδοσίας πρέπει να είναι ρόλος Διαιτητικός και όχι φανερά προάσπισις
των Εργοδοτικών συμφερόντων […]
Το ελληνικό δημοκρατικό συνδικαλιστικό κίνημα με την ονομασία 115 «Συνεργαζόμενες Εργατοϋπαλληλικές Ορ-
γανώσεις» («ΣΕΟ 115») άρχισε να συγκροτείται το 1962 με πρώτο πρόεδρο (1962-1963) τον τραπεζικό, συνδικαλι-
στή του ΣΥΤΕ, Γιάννη Αλευρά, μέχρι την εκλογή του ως βουλευτή Αθηνών, και εξέφρασε ενωτικά όλον τον προ-
οδευτικό συνδικαλιστικό χώρο, ενάντια στην πολιτική των διορισμένων εργατοπατέρων της ΓΣΕΕ. Το παραπάνω
κείμενο αποτελεί απόσπασμα ομιλίας του επόμενου προέδρου των «115», Ορέστη Χατζηβασιλείου, από συνέντευξη
Τύπου της Εκτελεστικής Επιτροπής των «ΣΕΟ» στα γραφεία του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, στις 30.10.1964,
και αναφέρεται στο βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Φ. Κουκουλέ, Το εργατικό κίνημα και ο μύθος του Σίσυφου, (1964-
1966), εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2000, σ. 111-114.
—140—
Στις 15 Ιουλίου, σοβαρή διαφωνία του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου με το βασιλιά Κωνσταντίνο οδηγεί σε πτώση της
1965 κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, κομματικές μετατοπίσεις («αποστασία») υπουργών και στελεχών της Ένωσης Κέντρου. «Ιου-
λιανά», συλλαλητήρια και αιματηρές διαδηλώσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Νεκρός στην Αθήνα ο αριστερός διαδη-
λωτής φοιτητής Σ. Πέτρουλας. Γενική πολιτική απεργία της ΓΣΕΕ για την ανατροπή της πολιτικής των ανακτόρων. Μετά τις
διορισμένες από το Παλάτι λίαν βραχύβιες κυβερνήσεις Γ. Αθανασιάδη-Νόβα και Ηλ.Τσιριμώκου, η κυβέρνηση Στ. Στεφα-
νόπουλου εξασφαλίζει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή (1965-1966). Οι Συνεργαζόμενες Εργατοϋπαλληλικές Οργανώσεις
(ΣΕΟ) ανέρχονται στο τέλος του χρόνου στις 682, ενώ πριν από τη δικτατορία θα φτάσουν τις 720. Με δικαστική απόφαση
επανέρχεται στη ΓΣΕΕ η ομάδα των Μακρή-Θεοδώρου: ο γεν. γραμματέας της Νικ. Παπαγεωργίου αντικαθίσταται από τον
Ιωσ. Γαλάτη (1965-1966). Διεξαγωγή του 3ου Πανελλαδικού Συνεδρίου της ΟΤΟΕ, όπου γιορτάζονται και τα δεκάχρονα της
Ομοσπονδίας −πρόεδρος ο Κων. Παπαϊωάννου. Η Εθνική Τράπεζα διαθέτει 171 μονάδες και απασχολεί 6.879 εργαζομέ-
νους· την ίδια εποχή εξαγοράζει την Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστεως.
Θάνατος του Ουίν. Τσώρτσιλ. Συμφωνία για την ενοποίηση των τριών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων: ΕΟΚ, ΕΚΑΧ και Ευρωπαϊκής
Κοινότητας Ατομικής Ενεργείας (ΕΥΡΑΤΟΜ) –Συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Φυλετική βία στις ΗΠΑ και κορύφωση του αντιρατσιστικού κινήματος. Κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ. Ξεκινά η
διετής μαζική δολοφονία και οι εκκαθαρίσεις χιλιάδων κομμουνιστών στην Ινδονησία.
Φεβρουάριος. Νέες τροποποιήσεις στο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ.
Μάρτιος. Μεταστέγαση των υπηρεσιών και των ιατρείων του ΤΥΠΕΤ στο ισόγειο του επί της
οδού Σοφοκλέους 2 κτηρίου.
5 Μαΐου. Συγκρότηση του νέου Προεδρείου του ΣΥΕΤΕ μετά τις εκλογές στις 18-19 Απριλίου.
Για όγδοη χρονιά κερδίζει το ψηφοδέλτιο της «Νέας Κίνησης». Πρόεδρος ξανά ο Γ. Καραπάνος,
αντιπρόεδροι οι Ευστ. Μίχος – Γ. Τσοκόπουλος και γεν. γραμματέας ο Κωνσταντίνος Πουλής.
3 και 8 Ιουλίου. Συμμετοχή στις 24ωρες απεργίες της ΟΤΟΕ ως διαμαρτυρία για την αύξηση
των νοσηλίων που δημιουργεί κινδύνους στη βιωσιμότητα των ταμείων υγείας των τραπεζοϋπαλ-
λήλων.
15 Ιουλίου. Μετά την εκδήλωση της «αποστασίας» των κυβερνητικών βουλευτών της Ένωσης
Κέντρου, η ΟΤΟΕ, εκπροσωπώντας τους 18.000 εργαζομένους στις τράπεζες, ζητάει την «απο-
κατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητος».
8 Σεπτεμβρίου. Ο Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης, πρώην γεν. γραμματέας του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ,
εκλέγεται αναπληρωτής γεν. γραμματέας της ΟΤΟΕ στο 3ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Ομο-
σπονδίας.
11 Σεπτεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ αγωνίζεται για έναν σύγχρονο οργανισμό υπηρεσίας και συμμετέ-
χει στις ευρύτερες κινητοποιήσεις για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος. Με
αίτημα την αλλαγή του οργανισμού οργανώνει δίωρη στάση των εργαζομένων και απειλεί για
24ωρη απεργία τον επόμενο μήνα.
Σεπτέμβριος. Λόγω της σοβαρής ασθένειας του Γ. Καραπάνου, αναλαμβάνει προεδρεύων του
ΣΥΕΤΕ ο μέχρι τότε α΄ αντιπρόεδρος Ευστάθιος Μίχος.
26 Οκτωβρίου. Καθολική επιτυχία σημειώνει η 24ωρη απεργία των 4 συλλόγων του προσωπικού
ΕΤΕ, με αιτήματα την αλλαγή του οργανισμού υπηρεσίας και τη διευθέτηση των προσωρινοτή-
των. Την ίδια εποχή η ΟΤΟΕ βάζει επιτακτικά το θέμα της εφαρμογής του ενιαίου εβδομαδιαίου
ωραρίου των 39 ωρών σε όλες τις μονάδες των τραπεζών κέντρου και περιφέρειας.
—141—
Δεκέμβριος. Μαζικές κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ με την αποφασιστική συμμετοχή των μελών
του ΣΥΕΤΕ με αιτήματα αύξηση των μισθών 25%, κατοχύρωση της ακεραιότητας των ασφαλι-
1965
στικών ταμείων «από πάσης προσβολής», ενιαίο ωράριο των 39 ωρών την εβδομάδα κ.ά. Στις 8
Δεκεμβρίου οργανώνεται τρίωρη στάση εργασίας σε Αθήνα και Πειραιά, ενώ στις 11 Δεκεμβρί-
ου επιτυχημένη 24ωρη παντραπεζική απεργία σε όλη τη χώρα. Τελικά το μισθολογικό θέμα των
τραπεζοϋπαλλήλων θα παραπεμφθεί στη διαιτησία.
15ο (νόθο) Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά, αποχώρηση της δημοκρατικής αντιπολίτευσης –γεν. γραμματέας στη Γενική
1966 Συνομοσπονδία πάλι ο Φ. Μακρής (1966-1969). Απόφαση για εκλογές, υπηρεσιακή (δεύτερη) κυβέρνηση Ιω. Παρασκευ-
όπουλου (1966-1967). Νέα κρίση στην Κύπρο. Έναρξη ελληνοτουρκικού διαλόγου. Εγκαίνια Πανεπιστημίου Πατρών. Η
Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στις αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες από τον ΟΟΣΑ. Ανεργία και πληθωρισμός στο 5%,
απεργιακή έξαρση. Στη δίκη για τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963 στη Θεσσαλονίκη,
οι πρωταίτιοι αθωώνονται με μικρές ποινές. Ίδρυση, επί διοικήσεως Γ. Μαύρου, του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τρα-
πέζης (ΜΙΕΤ), του οποίου η δράση θα ατονήσει στα χρόνια της δικτατορίας. Μετά την παραίτηση Γ. Μαύρου που επανήλθε
στην πολιτική, διοικητής της ΕΤΕ αναλαμβάνει ο μέχρι τότε υποδιοικητής, προερχόμενος από το προσωπικό, Ιωάννης Π.
Παρασκευόπουλος (1966-1967), που στη συνέχεια τοποθετείται και υπηρεσιακός πρωθυπουργός. Επίσημοι εορτασμοί από
την ΕΤΕ των 125 χρόνων λειτουργίας της.
Συμφωνία των έξι της ΕΟΚ για τις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Διαδηλώσεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ για τους βομβαρδι-
σμούς αμάχων στο Βιετνάμ. «Πολιτιστική Επανάσταση» στην Κίνα.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος προωθεί στην ΟΤΟΕ αίτημα γυναικών μελών για τη δυνατότητα
συνταξιοδότησης των εργαζομένων μητέρων μετά τη συμπλήρωση 15 χρόνων υπηρεσίας, όπως
ισχύει και στο δημόσιο.
21 Μαρτίου. Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νέος τροποποιημένος οργα-

νισμός υπηρεσίας, αποτέλεσμα επίμονων διαπραγματεύσεων με τη Διοίκηση της Τράπεζας και
σκληρών, μακροχρόνιων συνδικαλιστικών αγώνων του ΣΥΕΤΕ.
31 Μαρτίου. Θάνατος, μετά από ανίατη ασθένεια, του προέδρου Γ. Καραπάνου. Υπήρξε ο μο-
ναδικός πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ που πέθανε κατά τη διάρκεια της θητείας του. Στην κηδεία του
την επόμενη μέρα, 1 Απριλίου, εκτός από τη Διοίκηση της Τράπεζας, παρευρίσκονται υπουργοί,
βουλευτές συνδικαλιστικά στελέχη και πλήθος συναδέλφων του.
Μάιος. Δυναμικές κινητοποιήσεις του κλάδου με επικεφαλής την ΟΤΟΕ για το μισθολογικό
μετά την απόφαση του πρωτοβάθμιου Διαιτητικού Δικαστηρίου για αυξήσεις 200 δραχμές «κατά
κεφαλήν». Επιτυχημένες 24ωρες απεργίες στις 3 και 8 Μαΐου, ενώ η εξαγγελθείσα 24ωρη την
επόμενη μέρα, 9 Μαΐου, αναστέλλεται με παρέμβαση του πρωθυπουργού και παραπομπή του
θέματος στο δευτεροβάθμιο Διαιτητικό Δικαστήριο.
6 Μαΐου. Ομόφωνα το Δ.Σ. αποφασίζει να αναλάβει πρόεδρος στον ΣΥΕΤΕ ο μέχρι τότε αντι-
πρόεδρος Ευστάθιος Νικ. Μίχος (1966-1967).
17 Μαΐου. Με πρωτοβουλία 24 εργαζομένων στην Τράπεζα που αγαπούσαν ή ασχολούνταν με τα

γράμματα και τις τέχνες (Μανόλης Λεοντάρης [Λαμπρίδης], Βασίλης Παράσχης, Φώτης Δελη-
βοριάς, Θεόδωρος Μπελέκος, Γιάννης Μυλωνάς, Αντώνιος Τασούλης, Κίμων Συνέσιος, Γιώργος
Γιαγκάκης, Θεοχάρης Μπέρκας, Σπυρίδων Χρυσάνθης κ.ά.) συστήνεται ο Μορφωτικός Όμιλος
Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης, ΜΟΠΕΤ (1966-1967).
Ιούνιος. Η απόφαση του δευτεροβάθμιου Διαιτητικού Δικαστηρίου, που προβλέπει αυξήσεις

15% στο βασικό μισθό μέχρι τις 2,5 χιλιάδες δρχ. και 8% από 2,5 μέχρι 4 χιλιάδες δρχ., κρίνεται
από την ΟΤΟΕ και τον ΣΥΕΤΕ αρκετά ικανοποιητική.
—142—
16-20 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων των τραπεζών
Ελλάδος, Εθνικής, Αγροτικής και ΕΤΒΑ κατά του νομοσχεδίου που προβλέπει κατάλυση της
1966
αυτονομίας των παραπάνω τραπεζών, παραμερισμό των εκλεγμένων διοικήσεών τους, άμεση
εξάρτησή τους από το κράτος και υπαγωγή του προσωπικού τους σε διαφορετικό καθεστώς. Με
συνεχείς απεργίες και στάσεις εργασίας καταφέρνουν να υπερασπίσουν το επάγγελμά τους και να
αποσυρθούν τα επίμαχα άρθρα από το νομοσχέδιο.
5 Αυγούστου. Οι 4 σύλλογοι προσωπικού (ΣΥΕΤΕ, ΣΥΤΑ, Εισπρακτόρων και Βοηθητικού

Προσωπικού) υποβάλλουν στη νέα Διοίκηση της Τράπεζας υπό τον Ιω. Παρασκευόπουλο υπό-
μνημα με 35 σημεία για όλα τα εκκρεμή θέματα.
17 Οκτωβρίου. Ο Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης, μέλος του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ, αναλαμβάνει α΄

αντιπρόεδρος της ΟΤΟΕ, μετά την παραίτηση του Δημ. Μαυροκέφαλου.
Δεκέμβριος. Στα επιτεύγματα του ΣΥΕΤΕ της διετίας 1965-1966 συμπεριλαμβάνονται οι αυξή-
σεις βασικών μισθών, η άρση της προσωρινότητας των προσληφθέντων τη δεκαετία 1943-1953, η
μερική αναμόρφωση του οργανισμού υπηρεσίας, η διετής προώθηση των πτυχιούχων ΑΕΙ, οι προ-
ωθήσεις των ταμειακών, των στρατευθέντων («νεοπολεμιστών») των ν. 751/1948 και 1846/1951 κ.ά.
—143—
Η κοπή της βασιλόπιτας του Συλλόγου από τον διοικητή της ΕΤΕ ήταν ένα «παλαιό έθιμο», καθιερωμένο
από το Μεσοπόλεμο. Στη φωτογραφία στιγμιότυπο από την εκδήλωση της βασιλόπιτας στη λέσχη του ΣΥ-
ΕΤΕ, 9 Ιανουαρίου 1958. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κ. Μελισσαρόπουλος (δεξιά) προσφωνεί τους επίση-
μους καλεσμένους. Διακρίνονται από αριστερά ο υπουργός Εμπορίου Λ. Μπουρνιάς, ο διοικητής της ΕΤΕ
Β. Κυριακόπουλος, ο υπουργός Βιομηχανίας Π. Παπαληγούρας, και ο γεν. γραμματέας του Υπουργείου
Εργασίας Κ. Χρυσανθόπουλος. Εφ. Τραπεζιτική, φ. 180 (275)/Φεβρουάριος 1958.
Από το 1953 και εξής ο ΣΥΕΤΕ, αρκε-

τές φορές σε συνεργασία με την ΟΤΟΕ
αργότερα, αλλά και με άλλα σωματεία
εργαζομένων του δημοσίου και της κοι-
νής ωφέλειας, αντιμετώπισε αποτελεσμα-
τικά τις παρεμβάσεις ή/και απειλές του
κράτους για την αυτοτέλεια και εύρυθμη
λειτουργία των ασφαλιστικών ταμείων, κι-
νητοποιώντας τους εργαζόμενους. Ειδική
έκδοση του ΣΥΕΤΕ για το ασφαλιστικό
το 1960 για ενημέρωση των μελών του.
—144—
Ο Κ. Μελισσαρόπουλος υπήρξε ο
μοναδικός πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ
που δημοσίευσε, το 1961, σύντομο
χρονικό της θητείας του με τον τίτ-
λο Συμβολή εις την ιστορίαν του Συλ-
λόγου Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος
(Χρονικόν διετίας 1956-1957).
Τον Νοέμβριο του 1957, μετά

την παραίτηση του Γ. Αλευρά,
αναλαμβάνει για πρώτη φορά
πρόεδρος στην προσωρινή Διοί-
κηση της ΟΤΟΕ (1957-1958) ο
πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Κωστής
Ν. Μελισσαρόπουλος. Στη Δι-
οίκηση της Ομοσπονδίας συμ-
μετείχαν πάντοτε οι κορυφαίοι
συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ, ενώ
από τη Μεταπολίτευση και εξής
οι περισσότεροι πρόεδροι της
ΟΤΟΕ θα είναι οι πρόεδροι του
ΣΥΕΤΕ.
Ο Γιώργος Παν. Καραπάνος

(1907-1976), εργαζόμενος στην
Τράπεζα από τον Αύγουστο
του 1937, επικεφαλής της «Νέας
Κίνησης» θα αναλάβει το τιμό-
νι του Συλλόγου την κρίσιμη
οκταετία 1958-1966. Κεντρώος,
ικανός, μαχητικός συνδικαλι-
στής, θα συσπειρώσει τα ανα-
νεωτικά, προοδευτικά στοιχεία
στην Τράπεζα και θα παλέψει,
μαζί με τους αριστερούς Σπύρο
Διλιντά και Νώντα Μαυρουλίδη,
για «συναδέλφωση, ενότητα και
συνέχιση της προσπάθειας για το
καλύτερο». Επίσης, θα αναλάβει
πρόεδρος της ΟΤΟΕ μετά την
προσωρινή αποχώρηση του Γιάν-
νη Αλευρά (1959-1961).
Από την κοπή της βασιλόπιτας στη λέσχη του ΣΥΕΤΕ στις 11 Ιανουαρίου 1965. Ο
διοικητής της ΕΤΕ, Γεώργιος Μαύρος συνομιλεί με τον πρόεδρο του ΣΥΕΤΕ Γ. Κα-
ραπάνο.
—145—
Το 1962 και τα επόμενα χρόνια ο Σύλ-

λογος θα συμμετέχει δυναμικά στη
συγκρότηση των «Συνεργαζόμενων Ερ-
γατοϋπαλληλικών Οργανώσεων» του
Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινή-
ματος, που έμειναν στην ιστορία ως
«115 ΣΕΟ» (από το αρχικό αριθμό των
σωματείων). Πρωτοσέλιδα από την εφη-
μερίδα των «115 ΣΕΟ», Ελεύθερα Συν-
δικάτα, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1963.
—146—
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η εποχή της δικτατορίας

1967-1974
Μετά την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών ο ελεύθερος συνδικαλισμός

διώκεται, ενώ τον επόμενο χρόνο θα ακολουθήσουν και απολύσεις αριστερών και δη-
μοκρατικών συνδικαλιστών και υπαλλήλων στην Εθνική Τράπεζα.
Την πρώτη περίοδο παραμένει η εκλεγμένη, λίγες μέρες πριν από την 21η Απριλίου,
ηγεσία του ΣΥΕΤΕ, αλλά το 1969 θα αντικατασταθεί από εκπροσώπους της συντηρη-
τικής παράταξης που αναγκάζονται το επόμενο διάστημα να διαχειριστούν δυναμικά
το καυτό ζήτημα των ασφαλιστικών ταμείων, όταν το καθεστώς απεργάζεται, με τη συ-
ναίνεση της διορισμένης Διοίκησης της ΓΣΕΕ, σχέδιο συγχώνευσης των ασφαλιστικών
οργανισμών που καταργούσε τα υφιστάμενα ειδικά ταμεία. Τελικά, η αποφασιστικότητα
και η ενωμένη αντίδραση 30 εργατικών ομοσπονδιών, με επικεφαλής οργανώσεις από
τον δημόσιο τομέα, τις τράπεζες και τους οικοδόμους (κυριάρχησε το σύνθημα «Κάτω
τα χέρια από τα ταμεία μας») υποχρέωσαν τη χούντα να ανακαλέσει την απόφασή της.
Το 1971 θα αποχωρήσουν οριστικά από το προσκήνιο τα συνδικαλιστικά στελέχη
που είχαν προέλθει από τους προπολεμικούς υπαλλήλους και θα αναλάβει μια νεότερη
γενιά δραστήριων συνδικαλιστών, οι οποίοι στη συνέχεια θα καταφέρουν να συσπει-
ρώσουν τους εργαζομένους να αντιμετωπίσουν και το 1972 επιτυχώς, στο πλαίσιο της
ΟΤΟΕ, τη νέα απειλή για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς (νομοσχέδιο κατάργησης
της αυτονομίας και του αυτοδιοίκητου των ειδικών ταμείων).
Παρά τη σχετικά μικρή συμμετοχή των μελών, την κυρίαρχη τότε αντίληψη του
ΣΥΕΤΕ για σταθερή συνεργασία με τη Διοίκηση της Τράπεζας («αμφίπλευρη κατα-
νόηση») και τη στροφή του στη διοργάνωση εκδηλώσεων αποκλειστικά κοινωνικού-
πολιτιστικού χαρακτήρα, θα επιτευχθούν βελτιώσεις στις αποδοχές του προσωπικού,
κυρίως λόγω της εντυπωσιακής ανάπτυξης της Εθνικής Τράπεζας και της αύξησης της
κερδοφορίας της.
—147—

Καταδίκες δημοκρατικών αξιωματικών στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Την υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιω. Παρασκευόπουλου διαδέ-
χεται η κυβέρνηση Π. Κανελλόπουλου για τη διεξαγωγή εκλογών στις 28 Μαΐου. 21 Απριλίου: Επιβολή στην Ελλάδα της
1967
δικτατορίας των συνταγματαρχών υπό τον Γ. Παπαδόπουλο. Φυλακίσεις, διώξεις και εξορίες διάφορων πολιτικών και δη-
μοκρατικών πολιτών, κατάργηση του ελεύθερου συνδικαλισμού, διάλυση 280 πολιτικών, συνδικαλιστικών, πολιτιστικών,
νεανικών και σπουδαστικών οργανώσεων, κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και των αρχείων τους από την Ασφάλεια.
Κυβέρνηση Κ. Κόλλια. Επιδείνωση των σχέσεων των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, συγκρούσεις σε χωριά. Αποτυχία βασι-
λικού πραξικοπήματος κατά της χούντας των συνταγματαρχών τον Δεκέμβριο. Κυβέρνηση Γ. Παπαδόπουλου (1967-1973).
Ανάπτυξη αντιδικτατορικού αγώνα. Ίδρυση από ομάδα αριστερών στελεχών του συνδικαλιστικού κινήματος του Αντιδι-
κτατορικού Εργατικού Μετώπου (ΑΕΜ), που αργότερα θα συνταχθεί με το ΚΚΕ Εσωτερικού. Ματαίωση του Συνεδρίου της
ΟΤΟΕ -κατάργηση της δημοκρατικής ηγεσίας της και διορισμός προσωρινής Διοίκησης αρεστής στο καθεστώς.
Πόλεμος των έξι ημερών μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών. Σύλληψη και εκτέλεση στη Βολιβία του επαναστάτη πολι-
τικού Τσε Γκεβάρα, συμβόλου της κουβανικής επανάστασης. Η Κίνα προβαίνει σε επιτυχή δοκιμή της βόμβας υδρογόνου.
Εμφύλιος πόλεμος στη Νιγηρία –μεγάλος λιμός στη Μπριάφρα (1967-1970). Τίθεται σε εφαρμογή η συμφωνία συγχώνευ-
σης ΕΟΚ, ΕΚΑΧ και ΕΥΡΑΤΟΜ.
Ιανουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ προωθεί το θέμα της εικοσαετίας των γυναικών συναδέλφων και τα οικο-
νομικά προβλήματα των νέων υπαλλήλων.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος καταγγέλλει τη δίωξη και παραπομπή για απόλυση ως «μη νονιμό-
φρωνος» του γνωστού προοδευτικού συνδικαλιστικού στελέχους Ορέστη Χατζηβασιλείου από
το Φωταέριο, επισημαίνοντας ότι «οι Έλληνες εργαζόμενοι θ’ αντιτάξουν τη δύναμή τους και
θα παλέψουν αλύγιστοι όχι μόνον για τον συνάδελφο… αλλά και για την οριστική κάθαρση του
ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος και την αποκατάσταση της ελευθερίας και της κοινωνικής
δικαιοσύνης στον τόπο που γεννήθηκαν».
10 Μαρτίου. Η Γεν. Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ εκδίδει ψήφισμα συμπαράστασης στον
Κυπριακό λαό και στον ηγέτη του Εθνάρχη Μακάριο.
19 Απριλίου. Από τις εκλογές του ΣΥΕΤΕ, στις 2-3 Απριλίου, αναδεικνύεται νέο (κεντρώο)
σχήμα στον Σύλλογο. Πρόεδρος του Δ.Σ. θα αναλάβει ο Αδαμάντιος Κων. Οθωναίος (1967-
1969), με αντιπροέδρους τους Ευστάθιο Μίχο και Κωνσταντίνο Πουλή (που θα παραιτηθεί στις
7 Ιουλίου) και γεν. γραμματέα τον Παναγιώτη Θεοφανόπουλο. Υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής ο
έφορος Δημήτριος Χαρίτος (1967-69).
21 Απριλίου κ.ε. Μετά την επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος παγώνουν για κάποιο διά-
στημα οι συνδικαλιστικές διεκδικήσεις και αναστέλλεται η έκδοση της Τραπεζιτικής.
Ο Σύλλογος συμβάλλει με ποσά στην οικονομική ενίσχυση των σεισμόπληκτων συναδέλφων

στην Ήπειρο και τη Μακεδονία.
Βασανισμοί από το καθεστώς και θάνατος του βουλευτή της Αριστεράς Γ. Τσαρουχά. Αποτυχημένη απόπειρα κατά του
1968 δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλ. Παναγούλη. Νόθο δημοψήφισμα για το «σύνταγμα» της χούντας. Θάνατος Γ.
Παπανδρέου, στην κηδεία του εκδηλώσεις του αθηναϊκού λαού κατά του καθεστώτος. Διάσπαση του ΚΚΕ, –ίδρυση του
ΚΚΕ Εσωτερικού. Ίδρυση από στελέχη του ΚΚΕ της συνδικαλιστικής-αντιδικτατορικής παράταξης Ενιαία Συνδικαλιστική
Αντιδικτατορική Κίνηση (ΕΣΑΚ). Με το β.δ. 667/1968 επιχειρείται κωδικοποίηση της νομοθεσίας περί επαγγελματικών
σωματείων. Το καθεστώς καθιερώνει την πρωτομαγιά «υποχρεωτική αργία». Συμπλήρωση της προσωρινής Διοίκησης
της ΟΤΟΕ. Αρχές του έτους, μετά την παραίτηση της Διοίκησης Ιω. Παρασκευόπουλου στην ΕΤΕ, τοποθετείται από το
καθεστώς ως διοικητής ο οικονομολόγος Αχιλλέας Ζ. Κομινός (1968-1971).
—148—
Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ 1967-1974
«Γαλλικός Μάης», φοιτητική και νεανική εξέγερση στο Παρίσι και σε άλλες γαλλικές πόλεις. Νεανικές κινητοποιήσεις και
1968 σε άλλες χώρες, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Βραζιλία, Αργεντινή, Ιαπωνία κλπ. Η «Άνοιξη της Πράγας» καταπνίγεται με
την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στην Τσεχοσλοβακία. Αγώνες κατά των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ και
δολοφονία του μαύρου ηγέτη, πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Με αφορμή τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, λαϊκή
και νεανική εξέγερση στο Μεξικό. Διεθνής νομισματική κρίση. Ίδρυση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Εργασίας (World
Confederation of Labour, 1968-2006).
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος ενισχύει τους σεισμοπλήκτους των νησιών Λήμνου και Αγίου Ευ-
στρατίου και ιδιαίτερα στους πληττόμενους συναδέλφους.
Φεβρουάριος-Μάρτιος. Σε εφαρμογή των Θ΄ και Ι΄ συντακτικών πράξεων, απολύονται 59 προ-

οδευτικοί και δημοκρατικοί υπάλληλοι της Τράπεζας με υποδείξεις του καθεστώτος. Ο Σύλλογος
θα επιδιώξει την «επανάκρισή» τους. Μέχρι τις αρχές του επόμενου χρόνου θα οριστικοποιηθεί η
επαναφορά των 28. Στους απολυμένους συγκαταλέγονται αρκετοί συνδικαλιστές (Σπ. Διλιντάς, Γ.
Κέης, Ν. Μανδράκος, Επαμ. Μαυρουλίδης, Κων. Πουλής, Γ. Τσοκόπουλος, Γιάν. Μυλωνάς κ.ά.),
αλλά και προοδευτικά στελέχη της Τράπεζας όπως ο Γ. Μίρκος, ο Εμμ. Κάσδαγλης και ο Εμμ.
Χατζηπέτρος (νομικός σύμβουλος).
6 Απριλίου. Επανεκδίδεται η Τραπεζιτική μετά από έναν ολόκληρο χρόνο σιγής (το προηγούμενο
φύλλο είχε κυκλοφορήσει πριν από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, τον Μάρτιο του
1967). Στη συνέχεια και για περισσότερο από έναν χρόνο θα εκδίδεται κάπως άτακτα.
12 Απριλίου. Στη Γεν. Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ επισημαίνεται η έλλειψη συμμετοχής
των απλών μελών και η απομαζικοποίηση του Συλλόγου (από τα 4.300 μέλη παρόντα στη Γεν.
Συνέλευση λιγότερα από 50).
6 Ιουνίου. Έναρξη λειτουργίας της ιδιόκτητης κλινικής του ΤΥΠΕΤ «Υγείας Μέλαθρον» στην
Αθήνα, στην περιοχή του Πεδίου του Άρεως.
19 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ εναντιώνεται στο πόρισμα επιτροπής της Τράπεζας που μελετά τα
προβλήματα των ασφαλιστικών οργανισμών του προσωπικού και καταθέτει γραπτό υπόμνημα
με τις δικές του απόψεις, υποδεικνύοντας τις πραγματικές αιτίες των ελλειμμάτων των ταμείων.
Δεκέμβριος. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Αδαμάντιος Οθωναίος αναλαμβάνει γεν. γραμματέας

στο προσωρινό Προεδρείο της ΟΤΟΕ, μέχρι τη σύγκληση του Δ΄ Πανελλαδικού Συνεδρίου της.
Στα αιτήματα του Συλλόγου συμπεριλαμβάνονται: προσλήψεις προσωπικού λόγω αύξησης των
εργασιών και των μονάδων της Τράπεζας, προαγωγές και χορήγηση προσαυξήσεων, προστασία
των ασφαλιστικών οργανισμών, οικονομικά κίνητρα για απόδοση, ίση μεταχείριση με τα ισχύ-
οντα για το προσωπικό στην Τράπεζα της Ελλάδος, προστασία της μητρότητας, τήρηση της
εργατικής νομοθεσίας, συμμετοχή των εκπροσώπων των εργαζομένων στα πειθαρχικά συμβούλια
και στις επιτροπές για θέματα προσωπικού.
Η χούντα αποφασίζει την αποχώρηση της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης για να προλάβει την αποπομπή της για
1969 την επιβολή της δικτατορίας. Άρση της προληπτικής λογοκρισίας. Τα καθεστώς μελετά την «εξυγίανση και αναμόρφωση
της κοινωνικής ασφάλισης». Επίσης απομακρύνει από την ηγεσία της ΓΣΕΕ τους παλιούς εργατοπατέρες που δεν είχαν
εργάσιμη προϋπηρεσία –αντικατάσταση του γεν. γραμματέα της ΓΣΕΕ Φ. Μακρή από τον πιο έμπιστο του καθεστώτος Γιαν.
Καμπανέλλη (1969-1970). 4ο Πανελλαδικό Συνέδριο ΟΤΟΕ –πρόεδρος ο Παν. Παπαρροδόπουλος. Ίδρυση από εργατικά
στελέχη της Ένωσης Κέντρου του Δημοκρατικού Εργατικού Κινήματος Ελλάδος (ΔΕΚΕ, 1969-1974). Ο Οργανισμός Απα-
σχολήσεως και Ασφαλίσεως Ανεργίας αντικαθίσταται από τον Οργανισμό Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ). Η
ΕΤΕ διαθέτει στην Ελλάδα 240 μονάδες και προσωπικό 6.719 άτομα.
—149—
Παραίτηση Ντε Γκωλ από την προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας. Βρετανική στρατιωτική επέμβαση στη Β. Ιρλανδία. Ο
1969 Ρ. Νίξον πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο συνταγματάρχης Μ. Καντάφι παίρνει την εξουσία στη Λιβύη. Οι Αμερικανοί αστροναύτες Ν.
Άμστρονγκ και Ε. Ώλντριν πρώτοι άνθρωποι στη Σελήνη.
Ιανουάριος. Η ΟΤΟΕ καταγγέλλει την από 1 Φεβρουαρίου 1966 συλλογική σύμβαση εργασίας
του κλάδου ζητώντας κλιμακωτές αυξήσεις 7-15%. Το καθεστώς με απόφασή του παρατείνει την
ισχύ της παλαιότερης συλλογικής σύμβασης μέχρι 31 Μαρτίου 1969.
Απρίλιος. Μετά τη σύγκληση της Γεν. Συνέλευσης των μελών και το ψήφισμα της Γενικής Συνέ-
λευσης στις 17 Απριλίου, το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ καταθέτει στη Διοίκηση της Τράπεζας νέο υπό-
μνημα «Επί του ασφαλιστικού», απαντώντας στο πόρισμα της επιτροπής της Τράπεζας σχετικά
με τα προβλήματα των ασφαλιστικών ταμείων του προσωπικού (ελλείμματα των ασφαλιστικών
οργανισμών).
Μάιος. Στις αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, στις 11-12 Μαΐου, νικήτρια αναδεικνύεται, απέναντι στο
(κεντροδεξιό) ψηφοδέλτιο του Αδ. Οθωναίου, η συντηρητική συνδικαλιστική παράταξη υπό τον
παλαίμαχο συνδικαλιστή Μελχισεδέκ Τσουδερό, πρόεδρο του ΣΥΕΤΕ την περίοδο 1954-1956.
Ο Μελχής Ιω. Τσουδερός αναλαμβάνει, για δεύτερη θητεία, πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ (1969-
1971), με αντιπροέδρους τους Θεόδωρο Μπελέκο (ο οποίος τον Ιούλιο του 1970 θα αποχωρήσει
λόγω συνταξιοδότησης) και Ζαφείριο Βασιλόπουλο και γεν. γραμματέα τον Δημήτριο Παπαϊω-
άννου. Υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής ο έφορος μορφώσεως και τύπου Παν. Γρηγορόπουλος
(1969-1970). Γενικά στην ηγετική ομάδα του ΣΥΕΤΕ κυριαρχεί η αντίληψη για διατήρηση και
διεύρυνση της συνεργασίας του Συλλόγου με τη Διοίκηση της Τράπεζας.
5 Ιουλίου. Στο 4ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, ο νέος πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Μελχ.
Τσουδερός εκλέγεται γεν. γραμματέας της Ομοσπονδίας.
Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Αποφασιστική η αντίδραση του Συλλόγου, επικεφαλής των συνερ-

γαζόμενων συλλόγων προσωπικού ΕΤΕ και του Συλλόγου Συνταξιούχων ΕΤΕ, στο πλαίσιο
του τραπεζοϋπαλληλικού κινήματος της ΟΤΟΕ, στα σχέδια της χούντας για την ενοποίηση των
ασφαλιστικών οργανισμών. Τότε, από 30 περίπου εργατικές ομοσπονδίες, με επικεφαλής τους
οικοδόμους και τους τραπεζοϋπαλλήλους, σε μεγάλη μαζική συγκέντρωση στην Αθήνα στις 31
Οκτωβρίου, ακούστηκε σθεναρά το σύνθημα «Κάτω τα χέρια από τα ταμεία μας». Μάλιστα στο
φύλλο Οκτωβρίου της Τραπεζιτικής διατυπώθηκε ρητά η θέση όλων των εξεγερμένων: «Αι ασφα-
λιστικαί παροχαί αποτελούν δικαίωμα των εργαζομένων και ουχί φιλανθρωπικήν ενίσχυσιν. Ο αγών διά τα
ασφαλιστικά μας ταμεία συνεχίζεται και εντείνεται…». Ο ΣΥΕΤΕ εκτιμά ότι «η εθνική οικονομία δεν
έλαβεν ακόμη τοιαύτην έκτασιν αναπτύξεως, ώστε να δύναται να εξασφαλίση διά το σύνολον το ανώτατον
όριον των υφισταμένων σήμερον, εις ορισμένους κλάδους, παροχών», επισημαίνοντας ότι οι εργαζόμενοι
στην ΕΤΕ απορρίπτουν την ενοποίηση γιατί «πιστεύουν ότι η ενοποίησις, υπό τας υφισταμένας σήμερον
συνθήκας, ενώ δεν πρόκειται να βελτιώση την θέσιν των ησφαλισμένων του ΙΚΑ, θα επιφέρει πλήγμα κατά
των εργαζομένων εκείνων, οι οποίοι, διά των αγώνων των και των ιδικών των χρημάτων, έχουν επιτύχει
βελτιωμένην ιατροφαρμακευτικήν περίθαλψιν». Ο ενωτικός αυτός αγώνας υποχρέωσε το καθεστώς να
εγκαταλείψει τα πρόχειρα, τυχοδιωκτικά του σχέδια. Την ίδια περίοδο ο Σύλλογος προβάλλει
επιτακτικά το ζήτημα της πρόσληψης προσωπικού λόγω της αύξησης των εργασιών και του αριθ-
μού των μονάδων της Τράπεζας.
Ο ΣΥΕΤΕ, στο πλαίσιο της κοινωνικής του δράσης, «υιοθετεί» το ακριτικό χωριό Μολυβδο-
σκέπαστο στην ελληνοαλβανική μεθόριο του νομού Ιωαννίνων, ενισχύοντάς το οικονομικά με
διάφορους τρόπους.
—150—
Δίκες διαφόρων πολιτών και οργανώσεων που αντιστέκονται στο δικτατορικό καθεστώς. Κλείνει η εφημερίδα Έθνος. Η
1970 ΕΟΚ διακόπτει τις ενταξιακές σχέσεις με την Ελλάδα. Ίδρυση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Απόπειρα δολοφονίας κατά
του Μακαρίου στην Κύπρο. 16ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στους Δελφούς: με τροποποίηση του καταστατικού της καθιερώνεται
ως σημαντικότερο το αξίωμα του προέδρου –πρώτος πρόεδρος ο προηγούμενος γεν. γραμματέας της Γιάν. Κουρμούζης
(1970-1971). Η ανεργία στη χώρα έχει διαμορφωθεί στο 4,2%. Η ΕΤΕ στις 500 μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου από
άποψη καταθέσεων.
«Οστπολιτίκ» του Γερμανού καγκελαρίου Β. Μπράντ. Νέο στρατιωτικό «πραξικόπημα του μνημονίου» στην Τουρκία επι-
βάλλει στρατιωτικό νόμο μέχρι το 1973. Κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ. Αμερικανική εισβολή στην Καμπότζη. Ο
Αλιέντε πρόεδρος στη Χιλή. Θάνατος του Ντε Γκωλ.
Ιανουάριος. Η διοίκηση της ΕΤΕ ξεκινά την έκδοση περιοδικού για το προσωπικό με τον τίτλο
Συνεργασία, που θα κυκλοφορεί μέχρι τον Ιούνιο του 1974.
9 Φεβρουαρίου. Ο Προμηθευτικός και Πιστωτικός Συνεταιρισμός γιορτάζει τα 50 χρόνια δη-

μιουργικής δράσης του στο πρατήριο της οδού Πεσμαζόγλου, παρουσία της Διοίκησης της Τρά-
πεζας, συνδικαλιστικών στελεχών και πολλών συνεταίρων του.
Απρίλιος. Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ προβάλλει το αίτημα της αύξησης των μισθών γύρω στο 10%. Ο
πρόεδρος Μελχ. Τσουδερός αναλαμβάνει και υπεύθυνος ύλης της Τραπεζιτικής (1970-71).
25 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ μαζί με τους άλλους τρεις αδελφούς συλλόγους υπογράφει με τη Διοίκη-
ση της Τράπεζας τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας ισχύος μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1972, στην
οποία προβλέπονται ικανοποιητικές αυξήσεις μισθών, γύρω στο 10,8%, και των επιδομάτων παι-
δικής μέριμνας, στέγασης και εστίασης.
Ιούλιος-Σεπτέμβριος. Για ενημέρωση των μελών δημοσιεύονται στην Τραπεζιτική, σε τρία συνε-
χόμενα φύλλα, ο εν ισχύει Κανονισμός του Ταμείου Συντάξεων κωδικοποιημένος, ο Κανονισμός
του Ταμείου Αυτασφαλείας και ο Ειδικός Κανονισμός Επικουρήσεως.
Οι Διοικήσεις του Συλλόγου αυτή την περίοδο μέχρι το 1974 επενδύουν μέρος της περιουσίας
του σε ομολογίες δανείων οικονομικής ανασυγκρότησης που εκδίδει το καθεστώς. Επίσης, υπο-
γράφουν συλλογικές συμβάσεις με τη Διοίκηση της Τράπεζας με βελτιώσεις στις αποδοχές του
προσωπικού στο πλαίσιο της συνεργασίας με την εργοδοσία («αμφίπλευρη κατανόηση»), ενώ η
Τραπεζιτική αναφέρεται εκτενέστερα σε κοινωνικές εκδηλώσεις (κοπή πρωτοχρονιάτικης πίττας,
συνεστιάσεις, δώρα παιδιών στις γιορτές, ομιλίες-δράσεις υπηρεσιακών παραγόντων, στελεχών
της Τράπεζας και της κυβέρνησης), τεχνικά τραπεζικά και επετειακά-ιστορικά θέματα, προαγω-
γές-τοποθετήσεις στελεχών κλπ.
Θάνατος Γ. Σεφέρη −η κηδεία του μετατρέπεται σε αντιδικτατορική εκδήλωση. Επίσκεψη του ελληνικής καταγωγής αντι-
1971 προέδρου των ΗΠΑ Σπ. Άγκνιου στην Αθήνα για ενίσχυση του καθεστώτος. Απογραφή πληθυσμού στη Ελλάδα: 8.768.641
κάτοικοι. Με τα ν.δ. 795 και 890 καταργείται μεγάλο μέρος της εργατικής νομοθεσίας −το σωματειακό δίκαιο σε νέες
ανελεύθερες βάσεις. Στη ΓΣΕΕ τοποθετούνται πρόεδρος ο Φρ. Δασκαλάκης και γεν. γραμματέας ο Βασ. Ταμβάκης (1971-
1973). 5ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ −επανεκλογή του Παν. Παπαρροδόπουλου στη θέση του προέδρου. Θεσπίζεται
για πρώτη φορά το επιστημονικό επίδομα για τους τραπεζοϋπαλλήλους πτυχιούχους των ΑΕΙ. Μετά την παραίτηση του Αχ.
Κομινού, διοικητής της ΕΤΕ ο οικονομολόγος Χρίστος Γ. Αχής (1971-1974).
Μεγάλη απεργία 2 εκατομμυρίων Βρετανών στα αντεργατικά μέτρα της κυβέρνησης Έντ. Χιθ. Δημιουργία των Ηνωμένων
Αραβικών Εμιράτων. Εμφύλιος στο Πακιστάν και πόλεμος μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Κατάργηση της νομισματικής συμ-
φωνίας του Μπρέτον Γουντς, οι ΗΠΑ υποτιμούν το δολάριο και αναστέλλουν τη μετατρεψιμότητά του σε χρυσό. Εισαγωγή
του δεκαδικού συστήματος στη Μ. Βρετανία. Ίδρυση στο Παρίσι της οργάνωσης «Γιατροί χωρίς σύνορα».
—151—
Ιανουάριος. Για να εξασφαλισθεί η ομαλή εξέλιξη του προσωπικού, ο Σύλλογος προτείνει νέο
οργανισμό υπηρεσίας δημοσιευμένο στην Τραπεζιτική, της οποίας αποκαθίσταται η ομαλή, τακτι-
1971
κή κυκλοφορία. Επίσης ο ΣΥΕΤΕ ενισχύει οικονομικά το ακριτικό χωριό Μολυβδοσκέπαστο
για την αποκατάσταση της συγκοινωνίας του και αποστέλλει εορταστικά δέματα με δώρα στους
μαθητές του δημοτικού σχολείου.
Ιανουάριος. Ίδρυση του Σωματείου Βοηθητικού Προσωπικού Γυναικών Εθνικής Τραπέζης της Ελλά-
δος (καθαρίστριες).
Φεβρουάριος-Μάρτιος. Επίσημος εορτασμός της πεντηκονταετηρίδας του ΣΥΕΤΕ με την έκ-

δοση δύο ειδικών φυλλαδίων, το ένα απευθυνόμενο στο συναλλακτικό κοινό της Τράπεζας (50
χρόνια δημιουργικής προσφοράς) και το άλλο στους εργαζομένους (50 χρόνια συνδικαλιστικής δράσε-
ως). Επίσης, διοργανώνονται σχετικές εκδηλώσεις.
25-26 Απριλίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ (ψήφισαν 2.865 μέλη) την πρώτη θέση κατα-
λαμβάνει η παράταξη «Συνδικαλιστική Ανανέωσις» που συγκροτείται στην πλειονότητά της από
νέους δραστήριους συντηρητικούς συνδικαλιστές. Στις 6 Μαΐου το Δ.Σ. του Συλλόγου συγκρο-
τείται σε σώμα με πρόεδρο τον Αθανάσιο Κ. Γιαννακόπουλο (1971-1972), αντιπροέδρους τους
Αλέκο Ρωσσέτη – Νίκο Μίχο και γεν. γραμματέα τον Νικόλαο Πίσκοπο, ενώ μια γυναίκα συ-
νάδελφος, η Ευθυμία Τριανταφύλλου, αναλαμβάνει τη θέση του ταμία. Επίσης, η Τραπεζιτική
αποκτά διευθυντή σύνταξης το δημοσιογράφο Γιάννη Δ. Σπυριδάκη (1971-77) με υπεύθυνο ύλης
τον έφορο τύπου Δημ. Καραθανάση. Για πρώτη φορά απουσιάζουν από τα κύρια αξιώματα του
ΣΥΕΤΕ οι διορισθέντες προπολεμικά υπάλληλοι συνδικαλιστές. Σύντομα το νέο Συμβούλιο θα
υποβάλει υπόμνημα στην Τράπεζα με αιτήματα την οικονομική ενίσχυση του προσωπικού, την
τροποποίηση του οργανισμού, την αύξηση του επιδόματος παιδικής μέριμνας, την εξομοίωση του
ωραρίου εργαζομένων μεταξύ κέντρου και επαρχιών, την καταβολή των υπερωριών, τη συμμετο-
χή του Συλλόγου στα υπηρεσιακά συμβούλια κ.ά.
6 Ιουλίου. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Αθαν. Γιαννακόπουλος εκλέγεται μέλος του Προεδρείου
του Εκτελεστικού και του Γενικού Συμβουλίου της ΟΤΟΕ στο 5ο Πανελλαδικό Συνέδριο της
Ομοσπονδίας.
Αύγουστος. Ενόψει δημοσιευμάτων που αναφέρονται σε οφειλές του Ταμείου Συντάξεων προσω-
πικού ΕΤΕ, με αφορμή νέο νομοσχέδιο του καθεστώτος «περί κοινωνικών ασφαλίσεων», ο ΣΥΕ-
ΤΕ μέσω της Τραπεζιτικής διακηρύσσει ότι «το Ταμείο μας δεν οφείλει σε κανέναν», υποστηρίζο-
ντας ότι η Πολιτεία δεν κατέβαλε όσα διά του ν. 3662/1957 είχε υποσχεθεί για την αποκατάσταση
της ζημιών που είχε υποστεί το Ταμείο από τη συγχώνευση των τραπεζών ΕΤΕ και Αθηνών, τις
εθελούσιες εξόδους κ.ά., τονίζοντας ότι «Εν ουδεμια περιπτώσει θα επιτρέψωμεν την υφαρπαγήν των
περιουσιακών στοιχείων του ταμείου μας, τα οποία εδημιουργήθησαν με τον ιδρώτα χιλιάδων εργαζομένων
εις την Εθνικήν Τράπεζαν».
—152—
[…] Στις τράπεζες, είναι πολύ περισσότερο θεαματική η πορεία αυξήσεως των κερδών των τραπεζιτών στα
μετά το 1966 χρόνια και, αντίστροφα, ο περιορισμός του μεριδίου των τραπεζικών υπαλλήλων. Ορισμένα
ενδεικτικά στοιχεία γι’ αυτή την πορεία μπορούμε να πάρομε από την «Τραπεζιτική», μηνιαίο όργανο του
συλλόγου των υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος. Στο 318 (412) φύλλο, του Ιουνίου 1972,
στη θέση του κυρίου άρθρου δημοσιεύονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Σύμφωνα μ’ αυτά, η εξέλιξη
των μικτών και των καθαρών κερδών της Εθνικής Τράπεζας παρουσιάζεται έτσι:
Χρόνια Μικτά κέρδη Καθαρά κέρδη

1968 1.740.825.872 366.158.884
1969 1.834.994.193 368.331.986
1970 2.167.328.328 465.756.695
1971 2.618.699.358 669.544.854
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά και τους υπολογισμούς της ίδιας εφημερίδας η μέση ετήσια αύξηση των
μικτών κερδών της Τράπεζας είναι 12,6% και των καθαρών κερδών της 20,7%. Ενώ η μέση ετήσια
αύξηση των αποδοχών του προσωπικού «οφειλόμενη κυρίως εις την πρόσληψιν νέου προσωπικού», όπως
γράφει η εφημερίδα, ήταν στο ίδιο διάστημα 9,7%.
Τα στοιχεία αυτά, παρ’ όλο που αναφέρονται σε μια μόνο Τράπεζα, είναι σημαντικά, γιατί ο κύκλος ερ-
γασιών της ΕΤΕ είναι τεράστιος, αφού στο σύνολο των καταθέσεων στις Τράπεζες, π.χ., το 1968 η ΕΤΕ
αντιπροσώπευε το 55,8%, το 1969 το 60% και το 1970 το 63,2%.
Σύμφωνα με στοιχεία και από μια άλλη υπεύθυνη πηγή, από την Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών
Οργανώσεων Ελλάδος (υπόμνημα Μαρτίου 1972): «Κατά την περίοδον 1966-1971 αι διάφοροι κατηγορίαι
των εργασιών των Τραπεζών εσημείωσαν αύξησιν μέχρι και 300%. Τα κέρδη των Τραπεζών ηυξήθησαν
μέχρι και 400%. Η απασχόλησις εμειώθη κατά 9,5%. Συνεπώς η παραγωγικότης φαίνεται να ηυξήθη κατά
ποσοστόν κατά πολύ ανώτερον του 100%...».
Σχετικά με την αύξηση των αποδοχών των τραπεζικών υπαλλήλων, στο ίδιο διάστημα, στο υπόμνημα
του Μαρτίου 1972 διαβάζομε: «Αι αποδοχαί των τραπεζικών υπαλλήλων διεμορφώθησαν εις τα σημερινά
εν ισχύει επίπεδά των, διά των εν έτει 1970 υπογραφεισών Συλλογικών Συμβάσεων (ΦΕΚ 302/ 4.5.70),
δυνάμει των οποίων εδόθη μία μέση αύξησις κατά 12% περίπου, εις τας από του έτους 1966 ισχυούσας
αποδοχάς, ως αύται είχον καθορισθή διά της υπ’ αριθ. 27/1966 αποφάσεως του Δευτεροβαθμίου Διοικη-
τικού Διαιτητικού Δικαστηρίου Αθηνών».
Εδώ, όπως βλέπομε, η ανισότητα στην κατανομή του εισοδήματος παίρνει απίστευτα πρωτοφανείς
διαστάσεις, προς όφελος του τραπεζικού κεφαλαίου και εις βάρος του προσωπικού των Τραπεζών […]
Μπορεί, μήπως, ν’ αμφιβάλει, βάσιμα, κανείς ότι, ακόμα και ανεξαρτήτως από το αν συμμετέχουν
άμεσα, διά των αντιπροσώπων τους, στη διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής οι εργαζόμενοι, με τους
διεκδικητικούς αγώνες τους, συμβάλλουν θετικά στην πορεία για κοινωνικές βελτιώσεις; Και, ότι η απα-
γόρευση είτε η απουσία, έτσι ή αλλιώς, διεκδικητικών αγώνων των εργαζομένων είναι αρνητικός συντελε-
στής στη χάραξη και στην εφαρμογή μιας σύγχρονης και υγιούς κοινωνικής πολιτικής; Τα ίδια τα στοιχεία
της επίσημης στατιστικής, μας αποδείχνουν ότι σε περιόδους κατά τις οποίες οι διεκδικητικοί αγώνες των
εργαζομένων ήσαν σε πλήρη ανάπτυξη, σημειώθηκε μια βαθμιαία αλλά σταθερή βελτίωση της κοινωνικής
πολιτικής. Και αυτό, όχι εις βάρος της ανοδικής πορείας της οικονομίας, αλλά το αντίθετο, όπως αποδεί-
χνεται επίσης από τα δεδομένα της στατιστικής. Ο ετήσιος μέσος όρος αυξήσεως των ακαθαρίστων επεν-
δύσεων στην τετραετία 1963-66 ήταν 12,7%, σε σταθερές τιμές, σε σχέση με την προηγούμενη τετραετία,
ενώ στην τετραετία 1967-70, ο ετήσιος μέσος όρος αυξήσεως των ακαθαρίστων επενδύσεων ήταν 10,5%
σε σχέση με την τετραετία 1963-66.[…] Και η εξέλιξη του καθαρού εθνικού εισοδήματος, σε σταθερές
τιμές στην τετραετία 1963-66 ήταν +7,4%, ενώ στην τετραετία 1967-70 +6,8% […]. Η συμμετοχή του
Δημοσίου στη συνολική χρηματοδότηση της οικονομίας στην επταετία 1960-66 ήταν 12,1% κατά μέσον
όρο, ενώ στην τετραετία 1967-70, ήταν 10,6%.
—153—
Επειδή δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται το αντίθετο, πως δηλαδή, οι διεκδικητικοί αγώνες, με
τις απεργίες κλπ., έχουν σαν αποτέλεσμα την κάμψη της οικονομικής ανόδου και προκαλούν το χάος κλπ.,
δώσαμε το λόγο στην επίσημη στατιστική. Αφήσαμε στους αριθμούς να δώσουν την απάντηση και στο τε-
λευταίο από τα ερωτήματα αυτού του κεφαλαίου. Και η απάντηση είναι σαφής: Η πάλη των εργαζομένων
για οικονομικές και κοινωνικές βελτιώσεις επιδρά θετικά στη διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής και
στην αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας.
Βασίλης Α. Νεφελούδης
Αποσπάσματα από το βιβλίο του ιστορικού στελέχους της Αριστεράς και του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος
Βασίλη Νεφελούδη (Μουδανιά Μ. Ασίας 1906 – Σούνιο 2004) με τίτλο, Απομυθοποίηση με τη γλώσσα των αριθμών.
Κριτική ανάλυση των οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων στην εικοσαετία 1950-1970, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 1973, σ.
115-116 και 134-135. Στο βιβλίο ο παλαίμαχος αγωνιστής ασκεί κριτική στο καθεστώς της στρατιωτικής δικτατορίας
και με βάση επίσημα στατιστικά στοιχεία της εποχής καταρρίπτει το μύθο της χουντικής προπαγάνδας των πρώτων
χρόνων περί ταχύρυθμης οικονομικής προόδου της χώρας.
Ανάπτυξη του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος. Νέες προσπάθειες της χούντας να ανατρέψει τον Μακάριο στην
1972 Κύπρο. Νέα απειλή για τα ειδικά ασφαλιστικά ταμεία από κυβερνητικό νομοσχέδιο αντιμετωπίζεται επιτυχώς. Η Τράπεζα
Εμπορικής Πίστεως μετονομάζεται σε Τράπεζα Πίστεως. Η ΕΤΕ έχει 281 καταστήματα και απασχολεί 7.991 εργαζομένους.
Οι έξι χώρες της ΕΟΚ συμφωνούν τις διακυμάνσεις των νομισμάτων τους. Επανεκλογή Ρ. Νίξον ως προέδρου των ΗΠΑ, επι-
σκέπτεται Κίνα και ΕΣΣΔ. Αμερικανοσοβιετική συνθήκη κατάργησης των βιολογικών όπλων. Προσέγγιση Κίνας-Ιαπωνίας.
Φεβρουάριος. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου καταθέτει υπόμνημα στον υπουργό Κοι-
νωνικών Υπηρεσιών σχετικά με το Ταμείο Συντάξεων, ζητώντας να ληφθούν μέτρα για την ομαλή
λειτουργία του και επαναλαμβάνοντας εμφατικά ότι «το Ταμείο μας δεν οφείλει σε κανέναν». Την
ίδια εποχή προβάλλει το αίτημα των εργαζομένων μητέρων στην ΕΤΕ για συνταξιοδότηση, όπως
και στο δημόσιο, στα 15 χρόνια υπηρεσίας, από τα 25 που ίσχυε μέχρι τότε.
Μάρτιος-Απρίλιος. Ο ΣΥΕΤΕ καταφεύγει στη διαιτησία διεκδικώντας διάφορα επιδόματα του

προσωπικού. Επίσης εναντιώνεται στην απόφαση της Τράπεζας να προσλάβει 30 εξωϋπηρεσια-
κά στελέχη («αλεξιπτωτιστές») και προβάλλει το αίτημα της πρόσληψης στην ΕΤΕ τέκνων των
εργαζομένων.
26 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ από κοινού με τους άλλους συλλόγους των εργαζομένων στην Τράπεζα
καταγγέλλει τη συλλογική σύμβαση εργασίας, καταφεύγει στη διαιτησία διεκδικώντας αύξηση
μισθών 20% και προσαυξήσεις αντίστοιχες με το προσωπικό της Τράπεζας της Ελλάδος. Η
απόφαση του πρωτοβάθμιου Διαιτητικού Δικαστηρίου τον Ιούλιο θα αποφασίσει αύξηση 18% σε
δύο δόσεις, η οποία αργότερα θα γίνει αποδεκτή και στο δευτεροβάθμιο Διαιτητικό Δικαστήριο,
μετά την έφεση της Διοίκησης της Τράπεζας.
27 Οκτωβρίου. Παραίτηση του προέδρου του ΣΥΕΤΕ Αθ. Γιαννακόπουλου, μετά τη σύγκρου-
σή του με τη Διοίκηση της Τράπεζας αλλά και με την ΟΤΟΕ για τη συνδικαλιστική τακτική.
Αναλαμβάνει πρόεδρος στον Σύλλογο ο Νικόλαος Λ. Πίσκοπος (1972-1975).
9 Νοεμβρίου. Μεγάλη συγκέντρωση του προσωπικού στο Κεντρικό Κατάστημα μετά από κάλε-
σμα του ΣΥΕΤΕ για την υπεράσπιση των ασφαλιστικών ταμείων εξαιτίας νέου νομοσχεδίου του
καθεστώτος «περί αλληλοβοηθητικών ταμείων» που καταργούσε την αυτονομία και το αυτοδιοί-
κητο των ταμείων.
13 Νοεμβρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών εγκρίνει τροποποιήσεις στο καταστατικό του
ΣΥΕΤΕ με βάση την υποχρεωτική προσαρμογή του στις διατάξεις των ν.δ. 795 και 890/1971.
—154—
24 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στην εξαγγελθείσα από την ΟΤΟΕ 24ωρη προειδοποι-
ητική παντραπεζική απεργία στο λεκανοπέδιο Αττικής ενάντια στο ως άνω σχέδιο νομοθετικού
1972
διατάγματος «περί αλληλοβοηθητικών ταμείων», διαλαλώντας: «Απεργούμε διά την υπεράσπισιν και
διαφύλαξιν όλων εκείνων τα οποία έχουν δημιουργηθεί με τον τίμιον ιδρώτα και το τίμιο αίμα το δικό μας,
ως εργαζομένων». Αποφασιστική και δυναμική η κραυγή διαμαρτυρίας των εργαζομένων «Κάτω
τα χέρια από τα ασφαλιστικά μας ταμεία», ενώ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία στο σχετικό φύλλο
της Τραπεζιτικής, που δήλωνε ότι «Η απεργία μας πρέπει να σημειώσει απόλυτον επιτυχίαν». Η
απεργία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, γιατί η χουντική κυβέρνηση, μετά την ενωτική αγωνιστι-
κή στάση των εργαζομένων, απέσυρε το νομοσχέδιο.
Φοιτητική εξέγερση κατά του δικτατορικού καθεστώτος στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Η χούντα καταργεί με νόθο δημο-
1973 ψήφισμα τη βασιλεία. «Πρόεδρος της Δημοκρατίας» ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος που ορίζει και τη (βραχύβια) κυβέρ-
νηση Σπ. Μαρκεζίνη. Μετά τη φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου, την πτώση του Γ. Παπαδόπουλου και την άνοδο στην
εξουσία του νέου δικτάτορα Δ. Ιωαννίδη, συγκροτείται η τελευταία χουντική κυβέρνηση Αδ. Ανδρουτσόπουλου (1973-
1974) και «πρόεδρος της Δημοκρατίας» τοποθετείται ο στρατηγός Φ. Γκιζίκης (1973-1974). Σημαντική άνοδος των τιμών,
ο πληθωρισμός στη χώρα έχει ανέβει στο 5,5%. Λόγω της παγκόσμιας κρίσης, ανακόπτεται η μεταπολεμική οικονομική
άνοδος της χώρας. 17ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον Πειραιά –πρόεδρος ο Παν. Παπαδημητρίου και γεν. γραμματέας ο Βασ.
Ταμβάκης (1973-1974). 6ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –πρόεδρος ξανά ο Παν. Παπαρροδόπουλος.
Πρώτη διεθνής πετρελαϊκή κρίση, ανατίμηση πρώτων υλών και τροφίμων. Κατάρρευση δολαρίου έναντι των άλλων σημα-
ντικών νομισμάτων. Είσοδος της Μ. Βρετανίας, της Ιρλανδίας και της Δανίας στην ΕΟΚ. Πόλεμος Αράβων και Ισραήλ. Τέλος
του πολέμου του Βιετνάμ, αποχώρηση όλων των αμερικανικών στρατευμάτων. Πραξικόπημα στη Χιλή από το στρατηγό
Πινοσέτ, αυτοκτονία του προέδρου Αλιέντε. Διάσκεψη του Ελσίνκι για την ασφάλεια και τη συνεργασία στην Ευρώπη.
Ίδρυση της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (European Trade Unions Confederation, ETUC).
20 Απριλίου. Από τις αρχαιρεσίες στον Σύλλογο (ψήφισαν 3.873 μέλη) αναδεικνύεται νέο συμ-
βούλιο με πρόεδρο τον Νίκο Πίσκοπο, α΄ αντιπρόεδρο τον Στυλιανό Μανέα, β΄ αντιπρόεδρο τη
Ζωή Γεωργακαράκου (πρώτη φορά γυναίκα στο αξίωμα) και γεν. γραμματέα τον Αλέκο Ρωσσέτη.
29 Μαΐου. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Νίκος Πίσκοπος εκλέγεται μέλος του Προεδρείου του
Εκτελεστικού και του Γενικού Συμβουλίου της ΟΤΟΕ στο 6ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Ομο-
σπονδίας.
Ιούνιος. Ο Σύλλογος πρωτοστατεί στις κινήσεις της ΟΤΟΕ να καταγγελθούν συμβάσεις εργασί-
ας και διαιτητικές αποφάσεις του κλάδου και να διεκδικήσει 30% αυξήσεις μισθών στους τραπε-
ζοϋπαλλήλους, διατυπώνοντας ότι είναι «εκτός πάσης αμφιβολίας η ευχέρεια των τραπεζών προς
καταβολήν της ζητουμένης αυξήσεως».
Αύγουστος. Η Διοίκηση της Τράπεζας αποδέχεται το παλαιό αίτημα του Συλλόγου να προσ-
λαμβάνονται με ειδικό διαγωνισμό τέκνα εργαζομένων στην ΕΤΕ. Τα γραφεία του ΣΥΕΤΕ με-
ταφέρονται στην οδό Σοφοκλέους 10 (1ος όροφος), σε κτήριο που παραχωρεί η Τράπεζα. Το ιδι-
όκτητο της οδού Ακαδημίας 60 φιλοξενεί, εκτός από τη Λέσχη και το εστιατόριο, τη συντακτική
ομάδα της Τραπεζιτικής. Ο Σύλλογος επίσης θέτει ξανά στη Διοίκηση το αίτημα κατάργησης της
«ποδιάς» στις γυναίκες εργαζόμενες και αντικατάστασή της με ένα «σύγχρονο ένδυμα».
Σεπτέμβριος. Το Εκτελεστικό της ΟΤΟΕ αποδέχεται την απόφαση του πρωτοβάθμιου Διαιτη-
τικού Δικαστηρίου Αθηνών για τμηματικές αυξήσεις 27% μέσα στο 1973 και 5% από 1.1.1974. Ο
Σύλλογος διαθέτει ποσό 500 χιλ. δραχμών στο ΤΥΠΕΤ για την κατασκευή πισίνας στις παιδικές
κατασκηνώσεις στον Διόνυσο.
Νοέμβριος. Ο Ανδρέας Ζ. Δημητρακόπουλος, πρώην πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ (επί Κατοχής)

και πρόεδρος του Οικοδομικού Συνεταιρισμού την περίοδο 1955-1972 δημοσιεύει το βιβλίο Η
Κηπούπολις Φιλοθέη και ο Οικοδομικός Συνεταιρισμός των εν τη Φιλοθέη Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης.
—155—
Δεκέμβριος. Υπογράφεται από τον ΣΥΕΤΕ, τον Σύλλογο Βοηθητικού Προσωπικού και τον
διοικητή της ΕΤΕ Χρ. Αχή η νέα συλλογική σύμβαση εργασίας. Επίσης, η Κυβέρνηση και η
1973
Διοίκηση της Τράπεζας συμφωνούν με το συνδικαλιστικό αίτημα του ΣΥΕΤΕ, μιας εικοσαετίας
σχεδόν, για εξομοίωση των πάσης φύσεως αποδοχών του προσωπικού με τα ισχύοντα στο προσω-
πικό της Τράπεζας της Ελλάδος, με πλήρη εφαρμογή από τον Ιούλιο του 1974.
Εκδίδεται σε μικρό σχήμα το νέο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ με τις τελευταίες τροποποιήσεις του
1972.
Οργανώνεται από την ΟΤΟΕ για πρώτη φορά τουρνουά ποδοσφαίρου με τη συμμετοχή και της
ομάδας των εργαζομένων στην ΕΤΕ.
Στα επιτεύγματα του Συλλόγου μέσα στο έτος καταλογίζονται ο υπολογισμός των επιδομάτων
στις υπερωρίες, η πρόσληψη τέκνων των εργαζομένων, η χορήγηση τουριστικού επιδόματος, η
ένταξη των υπαλλήλων τεχνικού κλάδου, η αύξηση των οργανικών θέσεων και το επίδομα πολυ-
ετίας 5%.
Πραξικόπημα του χουντικού καθεστώτος της Αθήνας κατά του Μακαρίου, τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η δικτατορία
1974 αντιμέτωπη με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, και κυρίως με την εθνική καταστροφή της χώρας, καταρρέει –αποκατά-
σταση του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα. Βουλευτικές εκλογές μετά από επτάμισι χρόνια. Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας
Κ. Καραμανλή με μεταβατικό πρόεδρο της Δημοκρατίας το στρατηγό Φ. Γκιζίκη. Έξοδος από το στρατιωτικό σκέλος του
ΝΑΤΟ. Νέα κυβέρνηση Κ. Καραμανλή (1974-1977) μετά την εκλογική νίκη του κόμματος της «Νέας Δημοκρατίας» στις 17
Νοεμβρίου. Δημοψήφισμα για το πολιτειακό, επιλογή από το λαό της αβασίλευτης δημοκρατίας. «Τρίτη Ελληνική Δη-
μοκρατία», προσωρινός πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μ. Στασινόπουλος (1974-1975). Επανασύνδεση της Ελλάδας με το
Συμβούλιο της Ευρώπης και την ΕΟΚ. Το ν.δ. 42/13.9.1974 «περί αποκαταστάσεως των συνδικαλιστικών ελευθεριών…»
καταργεί τη χουντική εργατική νομοθεσία. Παύση των οργάνων των συνδικαλιστικών οργανώσεων που είχε τοποθετήσει
η χούντα, διορισμός νέας Διοίκησης στη ΓΣΕΕ –πρόεδρος ο Νικ. Παπαγεωργίου και γεν. γραμματέας ο Χρ. Καρακίτσος
(1974-1981). Ίδρυση του Ανανεωτικού Δημοκρατικού Εργατοϋπαλληλικού Κινήματος (ΑΔΕΚ) προσκείμενου στην Ένωση
Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ). Το έτος κλείνει με τον πληθωρισμό της χώρας στο 27%, ενώ, λόγω τιμαριθμικών αυξήσε-
ων, στα τρία τελευταία χρόνια του στρατιωτικού καθεστώτος η συνολική απώλεια των αποδοχών των εργαζομένων ανήλ-
θε στο 45%. Διοικητής στην ΕΤΕ ο καθηγητής Άγγελος Θ. Αγγελόπουλος (1974-1979). Επαναδραστηριοποίηση του ΜΙΕΤ.
«Επανάσταση των Γαρυφάλλων», αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Πορτογαλία μετά από 48 χρόνια. Παραίτηση του
προέδρου Ρ. Νίξον στις ΗΠΑ λόγω του Σκανδάλου Γουοτεργκέιτ, τον διαδέχεται ο Γκ. Φορντ. Λόγω της εκδηλωμένης παγκό-
σμιας κρίσης, στις αναπτυγμένες οικονομίες παρατηρείται μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 10% και του διεθνούς
εμπορίου κατά 13%.
15 Φεβρουαρίου. Μετά την αποχώρηση του Αλ. Ρωσσέτη, μερική ανασύσταση του Προεδρείου
του ΣΥΕΤΕ και τη θέση του γεν. γραμματέα καταλαμβάνει ο Νικ. Παπουτσής.
Ιούλιος. Την επομένη της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλ-
λόγου με ψήφισμά του καταδικάζει την εισβολή και αποφασίζει να διαθέσει 100 χιλ. δραχμές από
τις εισφορές των μελών ως συμβολική ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας. Επίσης,
μόλις κηρύσσεται η γενική επιστράτευση, διαθέτει συμβολικά 60 χιλ. δραχμές για την ενίσχυση
των Κυπρίων τραπεζικών υπαλλήλων και άλλα ικανά ποσά για την ενίσχυση των θυμάτων του
κυπριακού αγώνα, διακηρύσσοντας: «Στρατιώται εις το μέτωπον ή τα μετόπισθεν, οι υπάλληλοι της
Εθνικής Τραπέζης θα πράξουν, όπως έπραξαν εις όλους τους αγώνας του Έθνους, το καθήκον των έναντι
της πατρίδος και ο εχθρός θα συντριβή».
Αύγουστος. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ στην πρώτη επίσκεψή του στον νέον διοικη-
τή Άγγελο Αγγελόπουλο θέτει το ζήτημα της «κάθαρσης» του προσωπικού, της αποκατάστασης
—156—
των αδικιών και της επαναπρόσληψης όλων των διωχθέντων από το καθεστώς εργαζομένων στην
Τράπεζα. Τους επόμενους μήνες ο Σύλλογος θα συντονίσει σειρά από εράνους στο προσωπικό
1974
για την ενίσχυση των πληγέντων Κυπρίων.
Νοέμβριος. Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ διαφωνεί με την απόφαση της διορισμένης Διοίκησης της
ΟΤΟΕ να αποδεχθεί αύξηση μισθών του κλάδου σε ποσοστό 10-12%. Δηλώνει ότι δεν απο-
δέχεται αύξηση μικρότερη του 17% και ότι θα συγκαλέσει Γενική Συνέλευση των μελών του
για την περαιτέρω στάση του. Επίσης υποβάλλει υπόμνημα στην Τράπεζα με τα εξής αιτήματα:
εκκαθάριση ανωμαλιών της δικτατορίας-αποκατάσταση διωχθέντων, εφαρμογή της εργατικής
νομοθεσίας, τροποποίηση οργανισμού υπηρεσίας, βελτίωση όρων της συλλογικής σύμβασης ερ-
γασίας, ίση μεταχείριση του προσωπικού, ενοποίηση των ασφαλιστικών οργανισμών και κάλυψη
των ελλειμμάτων τους από την Τράπεζα.
Το σήμα του ΣΥΕΤΕ αυτή την περίοδο από σφραγίδα του.
—157—
Τον Ιούνιο του 1968, μετά από μακροχρόνιες προσπάθειες γενιών

εργαζομένων στην Τράπεζα, στελεχών του ΤΥΠΕΤ και συνδικα-
λιστών του ΣΥΕΤΕ, η λειτουργία μιας πρότυπης κλινικής για τους
ασφαλισμένους γίνεται πραγματικότητα. Φωτογραφία του «Υγείας
Μελάθρου» του ΤΥΠΕΤ στην Αθήνα, δίπλα στο πεδίο του Άρε-
ως, στην έναρξη λειτουργίας του. Εφ. Τραπεζιτική, φ. 283 (377)/
20.7.1968.
Τον Οκτώβριο του 1969 ο ΣΥΕΤΕ, σε συνεργασία με τους άλλους συλλόγους εργαζομένων στην Τράπεζα, τον Σύλλογο
των Συνταξιούχων και την ΟΤΟΕ, συμμετέχει στη μεγάλη κινητοποίηση 30 εργατικών ομοσπονδιών κατά των σχεδίων της
χούντας για ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων. Ο ενωτικός αυτός αγώνας υποχρέωσε το καθεστώς να εγκαταλείψει τα
πρόχειρα, τυχοδιωκτικά σχέδιά του. Στις φωτογραφίες τα σχετικά πρωτοσέλιδα της Τραπεζιτικής και η μαζική συγκέντρωση
διαμαρτυρίας των μελών του ΣΥΕΤΕ στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας στις 31.10.1969.
—158—
Τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 1971 ο Σύλλογος γιόρτασε τα 50 χρόνια λειτουργίας του, που δεν μπόρεσε να γιορτάσει τον
Μάιο του 1967 λόγω της επιβολής της δικτατορίας. Διοργάνωσε διάφορες εκδηλώσεις και εξέδωσε δύο σχετικά φυλλάδια.
Στις φωτογραφίες η ανακοίνωση του «Ιωβηλαίου» του ΣΥΕΤΕ, τα δύο φυλλάδια και ένα από τα δημοσιεύματα του τύπου
της εποχής.
—159—
Στην τελευταία σελίδα του φύλλου της Τραπεζιτικής αρ. 284 (378)/1.12.1968, που ανακοινώνεται η πεντηκονταετηρίδα του
Συλλόγου, δημοσιεύεται η απόλυση από τη χούντα 24 δημοκρατικών και αριστερών υπαλλήλων και συνδικαλιστών της
ΕΤΕ, μεταξύ αυτών οι Επ. Μαυρουλίδης, Γ. Κέης, Γ. Μίρκος, Γ. Τσοκόπουλος, Κ. Πουλής κ.ά.
—160—
Τον Νοέμβριο του 1972 ο ΣΥΕΤΕ θα αντιμετωπίσει αποφασιστικά και ενωτικά, στο πλαίσιο της ΟΤΟΕ, νέες απειλές
από το δικτατορικό καθεστώς για τα ασφαλιστικά ταμεία με αφορμή νομοσχέδιο που καταργούσε την αυτοδιοίκηση των
ταμείων. Κάτω από την πίεση της ΟΤΟΕ, που θα εξαγγείλει προειδοποιητική παντραπεζική απεργία για τις 24 Νοεμβρίου,
η χούντα θα αποσύρει το επίδικο νομοσχέδιο. Το πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής (φ. 322 (416)/22.11.1972, που τελικά δεν
κυκλοφόρησε ευρέως), με φωτογραφίες από τη μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας του προσωπικού στο Κεντρικό Κατά-
στημα της ΕΤΕ στις 9 Νοεμβρίου 1972, μετά από κάλεσμα του Συλλόγου.
—161—
Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ που αναδείχθηκε μετά τις αρχαιρεσίες στις 7-8 Απριλίου 1973 με πρόεδρο τον Νικόλαο Πίσκοπο. Στο
Συμβούλιο αυτό έχουμε και την πρώτη γυναίκα (Ζωή Γεωργακαράκου, καθιστή μπροστά, τρίτη από δεξιά) που αναλαμβά-
νει υψηλή θέση στο προεδρείο ως β΄ αντιπρόεδρος. Εφ. Τραπεζιτική, φ. 328 (422)/Απρίλιος 1973.
Αμέσως μετά την πτώση της χούντας, ο ΣΥΕΤΕ θέτει το θέμα της κάθαρσης και αποκατάστασης των αδικιών του προσωπι-
κού της ΕΤΕ από τα όργανα της δικτατορίας, Τραπεζιτική, φ. 344 (437)/Αύγουστος 1974.
—162—
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η πρώτη περίοδος της Μεταπολίτευσης

1975-1980
Μετά την πτώση της χούντας, οι διωγμένοι από το καθεστώς συνδικαλιστές επανέρχο-
νται στην Τράπεζα, όπου παρατηρείται μια ευρύτερη αναδιάταξη των συνδικαλιστικών
δυνάμεων στο κλίμα ελευθερίας και ανανέωσης της Μεταπολίτευσης.
Στο πρώτο διάστημα κυριαρχούν στον Σύλλογο οι κυβερνητικοί και συντηρητικοί
παράγοντες, μερικοί από τους οποίους είχαν δράσει και στα χρόνια της δικτατορίας.
Από τον Απρίλιο του 1977 θα εκλεγούν συνδικαλιστές που είχαν ξεχωρίσει στους δη-
μοκρατικούς, συνδικαλιστικούς αγώνες της δεκαετίας του ’60 και θα καθοδηγήσουν τον
ΣΥΕΤΕ, για ένα διάστημα και την Ομοσπονδία, στις μεγάλες απεργιακές κινητοποι-
ήσεις για την κατάργηση της αντεργατικής νομοθεσίας (νόμος 330/1976), για την υπο-
γραφή ικανοποιητικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και τη ρύθμιση του ωραρίου
των τραπεζικών, με τη μεγαλύτερη παντραπεζική απεργία για το συνεχές ωράριο, που
διήρκησε 39 ημέρες, κόντρα στους αντιεργατικούς νόμους και την επιστράτευση των
απεργών.
Επίσης, ο Σύλλογος μαζί με την ΟΤΟΕ θα αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις νέες απει-
λές για τα ασφαλιστικά ταμεία και θα παλέψουν ενάντια στη μονόπλευρη λιτότητα, για
δίκαιο φορολογικό σύστημα, ενότητα και πλήρη εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού
κινήματος και την εξασφάλιση κοινωνικού ελέγχου στο τραπεζικό σύστημα της χώρας.
Το 1979 θα γίνει και το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την ενότητα του προσωπικού
με τη συγχώνευση του Συλλόγου Υπαλλήλων της πρώην Τράπεζας Αθηνών (ΣΥΤΑ)
στον ΣΥΕΤΕ.
Η πρώτη μεταπολιτευτική περίοδος μπορεί να χαρακτηριστεί από μια σειρά ευρύ-
τερων θεσμικών και οικονομικών κατακτήσεων των εργαζομένων στην ΕΤΕ, όπως ενι-
αίο ωράριο εργασίας σε κέντρο και περιφέρεια, πενθήμερη εβδομάδα, ενοποίηση όλων
των ταμείων συντάξεων και προνοίας του προσωπικού, αύξηση επιστημονικού επιδόμα-
τος, οργανικών θέσεων, ημερών αδείας, μερικός εκσυγχρονισμός εργασιακών σχέσεων,
ζητήματα των γυναικών και των μητέρων υπαλλήλων, ανάπτυξη ποικίλων πολιτιστικών
παρεμβάσεων κ.ά.
—163—
Νέο Σύνταγμα στη χώρα. Δίκες των πρωταιτίων της χούντας. Διακριτική «αποχουντοποίηση». Εδραίωση του «Αττίλα» στην
Κύπρο, κρίσιμες οι σχέσεις Ελλάδος Τουρκίας. Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κων. Τσάτσος (1975-1980). Νόμος 6/12.2.1975
1975
«περί τρόπου διενεργείας των αρχαιρεσιών» στα εργατοϋπαλληλικά σωματεία που επιβάλλει αναλογική εκπροσώπηση.
18ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Καβάλα. Προσπάθεια τα επόμενα χρόνια εκδημοκρατισμού του συνδικαλιστικού κινήματος
και μείωσης της κρατικής επέμβασης. Ανάπτυξη του εργοστασιακού συνδικαλισμού. Σχετικά χαμηλή η ανεργία στη χώρα
που υπολογίζεται στο 2,53% του εργατικού δυναμικού. Ίδρυση της Αδέσμευτης Συνδικαλιστικής Δημοκρατικής Συνερ-
γασίας (ΑΣΔΗΣ) από συνδικαλιστές προερχόμενους από τη Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας
Εσωτερικού (ΚΚΕ Εσ.) Επίσης, της Πανελλήνιας Αγωνιστικής Συνδικαλιστικής Κίνησης Εργαζομένων (ΠΑΣΚΕ) από εργατικά
στελέχη που πρόσκεινται στο Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) και της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών. Η ΕΤΕ
διαθέτει στη χώρα 305 καταστήματα και προσωπικό 10.246 άτομα.
Οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την Ινδοκίνα μετά την ήττα τους από τους Βιετκόγκ. Διεθνής Διάσκεψη στο Ελσίνκι για την ασφά-
λεια και τη συνεργασία στην Ευρώπη. Δημοκρατία στην Ισπανία. Εμφύλιος στο Λίβανο. 1975 και εξής: Ξεκινά η εποχή
κρίσεων στο ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα (βαθιοί μετασχηματισμοί στην οργάνωση της εργασίας,
ύφεση αγώνων, απομαζικοποίηση σωματείων, υποχώρηση συνδικαλισμού, βαθμιαία μείωση κοινωνικού κράτους).
Φεβρουάριος. Με απόφαση του δευτεροβάθμιου Διοικητικού Δικαστηρίου αυξάνεται το επιστη-

μονικό επίδομα από 5 σε 15% του μισθού. Από την απόφαση αυτή θα προκύψουν αντιπαραθέσεις
στις τράπεζες μεταξύ πτυχιούχων ΑΕΙ («επιστημονικού προσωπικού») και «μη πτυχιούχων» που
στην πορεία θα καταλήξουν στη δημιουργία διασπαστικών αντι-συλλόγων. Ο ΣΥΕΤΕ θα προ-
σπαθήσει να επιλύσει το πρόβλημα διακηρύσσοντας την ανάγκη της ενότητας των εργαζομένων.
1 Μαρτίου. Μετά από χρόνιους συνδικαλιστικούς αγώνες γίνεται αποδεκτό το ενιαίο και συνεχές
ωράριο εργασίας σε όλες τις μονάδες κέντρου και επαρχίας των τραπεζών.
Απρίλιος. Μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις η Τράπεζα αποδέχεται την κατάργηση των οργανι-
κών θέσεων μέχρι και του βαθμού τμηματάρχη Β΄, καθώς και την αύξηση των οργανικών θέσεων
όλων των βαθμών από τον τμηματάρχη Α΄ και πάνω.
1 Μαΐου. Με απόφαση του ΣΥΕΤΕ η εργατική πρωτομαγιά γιορτάζεται στους χώρους δουλειάς
με 15λεπτη στάση εργασίας όλου του προσωπικού.
10 Μαΐου. Ίδρυση του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΕ-
ΠΕΤΕ) από 22 εργαζόμενους πτυχιούχους των ΑΕΙ. Ο ΣΥΕΤΕ μέσα από την Τραπεζιτική σπεύ-
δει να διακηρύξει ότι: «δεν πρέπει να παρασυρθούμε εις τον δρόμον που προσπαθούν να μας οδηγήσουν
όσοι έχουν προσωπικόν και μόνον συμφέρον διά την διάσπασι και την δημιουργία ομάδων των διαφόρων
κατηγοριών Προσωπικού… Πτυχιούχοι και μη πτυχιούχοι είναι αντίθετοι προς πάσαν προσπάθειαν βελτιώ-
σεως της θέσεώς των μεν εις βάρος των δε… Προσοχή λοιπόν. Όλοι ενωμένοι εις την μίαν αδιάσπαστη
ιδιότητά μας. Την ιδιότητα του υπαλλήλου της Εθνικής Τραπέζης».
12 Μαΐου. Μετά την παραίτηση μελών του Προεδρείου του Συλλόγου (30.4.1972), γίνεται με-
ρική ανασύνθεση του Προεδρείου ως εξής: πρόεδρος ο Νικ. Πίσκοπος, αντιπρόεδροι οι Στυλ.
Μανέας και Ζωή Γεωργακαράκου και γεν. γραμματέας ο Κωνσταντίνος Ρουσσάκης. Την ίδια
εποχή ο Παναγιώτης Θεοφανόπουλος εκλέγεται αναπληρωτής γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ.
Ιούνιος. Θεσπίζεται η άδεια 30 ημερών, συνολικά μαζί με την κανονική, για τους φοιτητές των
ΑΕΙ. Επίσης η 6μερη άδεια γάμου.
—164—
Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ 1975-1980
10 Νοεμβρίου. Στη Γενική Συνέλευση των μελών τηρείται ενός λεπτού σιγή για τα θύματα της
δικτατορίας. Επίσης εγκρίνεται η διάθεση 500 χιλ. δραχμών υπέρ του Πολεμικού Ναυτικού.
1975
6-7 Δεκεμβρίου. Οι πρώτες αρχαιρεσίες στον Σύλλογο μετά την πτώση της δικτατορίας, όπου
συμμετέχουν 6 συνδυασμοί (3 προσκείμενοι στη Δεξιά, 2 στο Κέντρο και 1 στην Αριστερά) και
ψηφίζουν 4.712 μέλη. Στις 23 Δεκεμβρίου οι εκλεγμένοι, με αναλογική εκπροσώπηση όλων των
παρατάξεων, συνέρχονται σε σώμα ως εξής: πρόεδρος Παναγιώτης Θεοφανόπουλος (1975-
1976), αντιπρόεδροι Άννα Τσαγκάρη και Δημήτρης Χαρίτος, γεν. γραμματέας Αθανάσιος Γιαν-
νακόπουλος. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ, παλαιός συνδικαλιστής στη Διοίκηση της ΓΣΕΕ και του
ΕΚΑ, θα εκλεγεί και αναπληρωματικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Οργά-
νωσης Εργασίας. Σε λίγες μέρες ο αντιπρόεδρος Δημ. Χαρίτος θα παραιτηθεί, αφού θα εκλεγεί
γεν. γραμματέας στο ΕΚΑ. Τη θέση του β΄ αντιπροέδρου θα καταλάβει ο Αθαν. Γιαννακόπουλος
και γεν. γραμματέας θα αναλάβει ο Θεόδωρος Δημητρόπουλος.
Ένταση στις σχέσεις των δύο συλλόγων των υπαλλήλων, ΣΥΕΤΕ και Συλλόγου Υπαλλήλων πρώ-
ην Τράπεζας Αθηνών (ΣΥΤΑ), εξαιτίας της αποδοχής από την Τράπεζα του αιτήματος του ΣΥΤΑ
οι νεοπροσλαμβανόμενοι υπάλληλοι να μπορούν να επιλέγουν την ένταξή τους στον ΣΥΤΑ και
στα ασφαλιστικά ταμεία του προσωπικού της πρώην Τράπεζας Αθηνών.
Ολοκληρώνεται η επαναφορά στις θέσεις τους όλων των διωχθέντων στη δικτατορία εργαζομένων
στην ΕΤΕ.
Ανοίγματα της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή στις βαλκανικές χώρες. Νέα ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις λόγω αμφι-
1976 σβήτησης από την Τουρκία της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Κρατικοποίηση Εμπορικής Τράπεζας, αστικών συγκοινωνιών
και διυλιστηρίων Νιάρχου. Καθιέρωση της δημοτικής στην εκπαίδευση. Θάνατος σε τροχαίο του βουλευτή Αλ. Παναγούλη.
Θέσπιση του «αντεργατικού» νόμου 330, που θέτει περιορισμούς στις απεργιακές κινητοποιήσεις. Για την αντιμετώπιση
της κυβερνητικής πολιτικής και της στάσης της ηγεσίας της ΓΣΕΕ, με τη συνεργασία των συνδικαλιστικών παρατάξεων
ΑΕΜ, ΕΣΑΚ και ΠΑΣΚΕ συγκροτούνται στον ιδιωτικό τομέα οι Συνεργαζόμενες Αγωνιστικές Δημοκρατικές Εργατοϋπαλ-
ληλικές Οργανώσεις (ΣΑΔΕΟ) και στον δημόσιο οι Συντονιστικές Επιτροπές Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΣΕΔΟ),
1976-1981. Άνοδος του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος –έντονη απεργιακή δραστηριότητα. 7ο Πανελλαδικό Συνέ-
δριο της ΟΤΟΕ, το πρώτο στη Μεταπολίτευση, πρόεδρός της εκλέγεται ο Θεοχάρης Παπαμάργαρης από την Τράπεζα της
Ελλάδος. Ίδρυση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς στο Υπουργείο Εμπορίου.
Επανένωση του Βιετνάμ. Επέμβαση της Συρίας στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου. Δικτατορία Στρατηγού Βιντέλα στην
Αργεντινή. Εξέγερση κατά του απαρτχάιντ στο Σοβέτο της Ν. Αφρικής. Ίδρυση της Εταιρείας Apple Computers στις ΗΠΑ.
Ιανουάριος. Η ηγεσία και οι συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ, συσπειρωμένοι στην ΟΤΟΕ, αντιμετω-
πίζουν αποφασιστικά τη νέα απειλή για την αυτοτέλεια των ασφαλιστικών ταμείων που προέρχεται
από το κατατεθειμένο στη Βουλή νομοσχέδιο «περί διοικήσεως ΝΠΔΔ, οργανισμών κοινωνικών
ασφαλίσεων κλπ.». Τελικά μετά από παρεμβάσεις και διαβουλεύσεις εξαιρέθηκαν από τις δια-
τάξεις του νομοσχεδίου οι ασφαλιστικοί οργανισμοί των εργαζομένων στις τράπεζες. Μετά την
παραίτηση του β΄ αντιπροέδρου του ΣΥΕΤΕ Αθαν. Γιαννακόπουλου στις 19 Ιανουαρίου, στη
θέση του αναλαμβάνει ο Ευστάθιος Λαντζώνης.
12 Φεβρουαρίου. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ Παναγ. Θεοφανόπουλος εκλέγεται γεν.
γραμματέας της ΟΤΟΕ στο 7ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Ομοσπονδίας.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος καταθέτει υπόμνημα στην Τράπεζα με τα άλυτα προβλήματα του

προσωπικού: κάθαρση-ηθική τάξη, ριζική τροποποίηση του οργανισμού, εξυγίανση ασφαλιστι-
κών φορέων προσωπικού, κανονισμός στέγασης, 15ετία γυναικών, υπερωριακή αποζημίωση, πεν-
θήμερη εβδομάδα εργασίας, προσωρινότητες, προαγωγές.
—165—
8 Απριλίου. Για πρώτη φορά η τακτική Γενική Συνέλευση των μελών γίνεται στη Θεσσαλονίκη
με τη συμμετοχή πολλών συναδέλφων. Τον Ιούλιο θα συσταθεί και το Γραφείο Βόρειας Ελλά-
1976
δας του ΣΥΕΤΕ για καλύτερη ενημέρωση και εξυπηρέτηση των εργαζομένων στις μονάδες της
Τράπεζας στη Β. Ελλάδα.
25-26 Μαΐου. Ο Σύλλογος και οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ συμμετέχουν μαζικά στις κινητοποιή-
σεις της ΟΤΟΕ και ολόκληρης της εργατικής τάξης ενάντια στο νομοσχέδιο και στη συνέχεια
αντεργατικό νόμο 330 της κυβέρνησης για τα επαγγελματικά σωματεία. Λόγω διαφορετικής εκτί-
μησης το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει να μη συμμετέχουν οι εργαζόμενοι της Εθνικής στην
παράταση της απεργίας που αποφασίζει η ΟΤΟΕ για την 27η Μαΐου. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ
Παναγ. Θεοφανόπουλος παραιτείται από γεν. γραμματέας στην Ομοσπονδία, όπου κατηγορείται
για «αντικαταστατικές παραβιάσεις» ως εκπρόσωπος του κυβερνητικού συνδικαλισμού. Κρίση
στις σχέσεις ΣΥΕΤΕ-ΟΤΟΕ. Την ίδια εποχή υπογράφεται η ειδική συλλογική σύμβαση ερ-
γασίας για το 1976 μεταξύ ΟΤΟΕ και 13 τραπεζών για τους όρους αμοιβής και εργασίας των
τραπεζοϋπαλλήλων.
Ιούνιος. Λύνεται το παλιό συνδικαλιστικό αίτημα της συνταξιοδότησης μετά από 20 έτη υπηρε-
σίας για τις γυναίκες και με τη συμπλήρωση 15ετίας για τις εργαζόμενες μητέρες.
Ιούνιος. 578 μέλη του ΣΥΕΤΕ ζητούν να συγκληθεί έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών για να
αποδοθεί μομφή στο υπό τον Παν. Θεοφανόπουλο Δ.Σ. του Συλλόγου για τις αποφάσεις του στη
μεγάλη απεργία του Μαΐου και τη λήψη απόφασης για εκλογή νέου οργάνου. Στις 12 Αυγούστου
η Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζει να υποβληθεί πρόταση μομφής κατά του Διοικητικού
Συμβουλίου για αντισυναδελφική-διασπαστική τακτική στον κλάδο.
5 Νοεμβρίου. Μετά την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών, το Πρωτοδικείο Αθηνών
διορίζει προσωρινή Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ, με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Ιατρίδη (1976-1977),
αντιπροέδρους τους Γρηγόριο Αυγουλέα και Χρήστο Λάππα και γεν. γραμματέα τον Ανδρέα
Τσαγκαράκη, για να προετοιμάσει τις εκλογές. Το επόμενο διάστημα η προσωρινή Διοίκηση θα
υποβάλει στην Τράπεζα υπόμνημα με τα εκκρεμή θέματα του προσωπικού (επιδόματα θέσεων
ευθύνης στη Διοίκηση, τροποποίηση οργανισμού υπηρεσίας, προσωρινότητες, μη πτυχιούχοι,
ταμειολογιστές-tellers, υπερωρίες, πολεμιστές των νόμων 751 και 1836 κ.ά.).
13 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος αποφασίζει 24ωρη απεργία των εργαζομένων στο υποκατάστημα

Κολωνακίου και στάση μιας ώρας στο λεκανοπέδιο Αττικής ως διαμαρτυρία για την αυτοκτονία
υπαλλήλου του υποκαταστήματος.
Νοέμβριος. Εκδίδεται από την ΕΤΕ η Επετηρίς Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, η
δεύτερη μετά το 1940, όπου καταγράφονται όλοι οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα κατά κλάδο και
βαθμό μέχρι την 16.11.1976. Τον Ιανουάριο του επόμενου έτους θα διανεμηθεί σε όλο το προ-
σωπικό.
Δεκέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ και τα μέλη του συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ (24ωρη
απεργία στις 18 Δεκεμβρίου αλλά και στάσεις εργασίας) για την ενότητα του κλάδου, να μην
καθιερωθούν 2 κατηγορίες προσωπικού, και για συμπαράσταση στους αγώνες και τις διώξεις των
εργαζομένων στις τράπεζες Εμπορική, Ιονική-Λαϊκή και Αμέρικαν Εξπρές.
Επίσης, με πρωτοβουλία του Συλλόγου συστήνεται επιτροπή μελέτης της ενοποίησης των ασφα-
λιστικών ταμείων του προσωπικού με τη συμμετοχή των προέδρων των συλλόγων ΣΥΕΤΕ,
ΣΥΤΑ και Συνταξιούχων, του ΤΥΠΕΤ, των παλαιών προέδρων του ΣΥΕΤΕ και των συνδικαλι-
στών Επαμ. Μαυρουλίδη και Κων. Πουλή.
Η Διοίκηση της Τράπεζας αποφασίζει την παρακράτηση των ημερομισθίων απεργιών-στάσεων

των εργαζομένων εφαρμόζοντας τον ν. 1933/1951.
—166—
Συμφωνία στη Βιέννη Μακαρίου-Ντενκτάς για το Κυπριακό. Θάνατος του αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Πρόωρες εκλογές
1977 στην Ελλάδα στις 20 Νοεμβρίου. Νέα (έβδομη) κυβέρνηση Κ. Καραμανλή (1977-1980) μετά την εκλογική νίκη του. Το ΠΑ-
ΣΟΚ του Α. Παπανδρέου αξιωματική αντιπολίτευση. Υπογράφεται νέα αμυντική συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ. Αρχαιολογικές
ανακαλύψεις του Μ. Ανδρόνικου στη Βεργίνα. Νόμος 643 για τις συνδικαλιστικές ελευθερίες των δημοσίων υπαλλήλων.
Δοκιμαστική εφαρμογή από 4 Ιουλίου της πενθήμερης εργασίας στις τράπεζες. Η ΕΤΕ διαθέτει ανά τη χώρα 334 μονάδες
και απασχολεί συνολικά 11.141 εργαζόμενους.
Ακυβερνησία και κοινωνική πόλωση στην Τουρκία. Αντιπυρηνικό κίνημα στην Ευρώπη. Κλιμάκωση πολιτικής βίας στην
Ιταλία. Ελεύθερες εκλογές στην Ισπανία μετά από 41 χρόνια δικτατορίας. Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Τζ. Κάρτερ. Ο πρώτος
προσωπικός υπολογιστής επιδεικνύεται στο Σικάγο, ΗΠΑ.
Μάρτιος. Υπογραφή της ειδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας για το 1977 μεταξύ ΟΤΟΕ και
τραπεζών (25 πιστωτικά ιδρύματα) για τους όρους αμοιβής των τραπεζοϋπαλλήλων.
9 Μαρτίου. Δημιουργία της «Ενωτικής Συνδικαλιστικής Κίνησης» από παλιά στελέχη της προ-
δικτατορικής «Νέας Κίνησης» και νεότερους συνδικαλιστές της Ανανεωτικής Αριστεράς.
20-21 Μαρτίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ σύμφωνα με την από 25 Φεβρουαρίου απόφαση της
Γενικής Συνέλευσης των μελών. Ψηφίζουν 5.115 συνάδελφοι και αναδεικνύουν νέο Διοικητικό
Συμβούλιο από την «Ενωτική Συνδικαλιστική Κίνηση».
1 Απριλίου. Συγκροτείται το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος εκλέγεται ο Επαμεινώνδας Κ. Μαυ-

ρουλίδης (1977-1980), με αντιπροέδρους τους Ιωάννη Σταυρακόπουλο και Ανδρέα Καρυωτάκη
και γεν. γραμματέα τον Θεόδωρο Σαλίμπα. Ο Επαμ. Μαυρουλίδης θα αναλάβει και υπεύθυνος
της Τραπεζιτικής (1977-1980). Στις 26 Απριλίου ο Σύλλογος θα υποβάλει στη Διοίκηση της Τρά-
πεζας νέο υπόμνημα με τα χρονίζοντα ζητήματα (ασφαλιστικό, οργανισμός υπηρεσίας, ρύθμιση
πτυχιούχων και μη πτυχιούχων, δελτία ποιότητας, κάθαρση και αποκατάσταση αδικιών επταετίας,
αναδρομικά υπερωριών, συνυπολογισμός επιδόματος ισολογισμού στα δώρα και το επίδομα αδεί-
ας, άδειες και συνθήκες εργασίες, συμμετοχή του συνδικαλισμού σε όργανα της Τράπεζας κ.ά.).
1 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στον ενωτικό εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς, προ-
βάλλοντας τα γενικά αιτήματα των εργαζομένων, όπως κατάργηση των αντεργατικών νόμων, δι-
εύρυνση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, στερέωση της δημοκρατίας, Κύπρος ελεύθερη και
ανεξάρτητη κ.ά.
Ιούνιος. Η Τραπεζιτική μεταφέρει την έδρα της από τη Λέσχη στα γραφεία του Συλλόγου, Πε-
σμαζόγλου 1 και Σοφοκλέους 10-1ος όροφος.
Ιούλιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχοντας στο διάλογο για τα δικαιώματα των εργαζομένων ξεκινάει
μια μεγάλη έρευνα στην Τραπεζιτική για τη «συμμετοχή των εργαζομένων στη διοίκηση των επι-
χειρήσεων».
Ιούλιος-Αύγουστος. Ο Σύλλογος προωθεί για πρώτη φορά το θεσμό των εκλεγμένων εκπρο-
σώπων των υποκαταστημάτων του δικτύου, άτυπα ακόμη, αφού δεν προβλέπεται από το ισχύον
καταστατικό του. Επίσης, με πρωτοβουλία του Δ.Σ. διενεργείται έλεγχος των οικονομικών δια-
χειρίσεων του Συλλόγου από ορκωτό λογιστή για την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 1967 έως 31
Δεκεμβρίου 1975 καθώς και για το έτος 1976.
Αύγουστος. Στη μνήμη του αποθανόντος αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο Σύλλογος συμμετέχει

στη δίωρη στάση εργασίας της ΟΤΟΕ και προσφέρει συμβολικά 50 χιλ. δραχμές στον ειδικό
λογαριασμό για τους πρόσφυγες της Κύπρου.
—167—
25 Αυγούστου. Αγωνιστική κινητοποίηση από τον ΣΥΕΤΕ στο λεκανοπέδιο Αττικής για την
οριστική ρύθμιση της ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων στην ΕΤΕ. Την επόμενη εβδομάδα
1977
οργανώνονται συγκεντρώσεις εργαζομένων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
8 Δεκεμβρίου. Η τρίωρη απεργία που εξαγγέλλει ο ΣΥΕΤΕ στα υποκαταστήματα της Αττικής
στέφεται με καθολική επιτυχία και σχετίζεται με την εναντίωση της πλειονότητας των μελών στις
προσπάθειες να επιβληθεί διορισμένη Διοίκηση στον Σύλλογο με την αιτιολογία ότι η θητεία της
εκλεγμένης λήγει υποχρεωτικά στις 31 Δεκεμβρίου.
30 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ ενάντια στο
άδικο φορολογικό σύστημα που προωθεί η κυβέρνηση. Παλεύει μαζί με την Ομοσπονδία για τον
πλήρη εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την εξασφάλιση κοινωνικού ελέγχου
στο τραπεζικό σύστημα της χώρας. Την ίδια εποχή θέτει στη Διοίκηση το ζήτημα της ιατρικής
περίθαλψης και της σύνταξης των απολυθέντων συναδέλφων με τον εμφυλιακό νόμο 516/1948.
Άνοιγμα της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή σε κεντρώους πολιτικούς: Κ. Μητσοτάκης, Αθ. Κανελλόπουλος και Π. Βαρδινογιάν-
1978 νης γίνονται υπουργοί. Ελληνοτουρκική προσέγγιση: Συνάντηση στο Μοντρέ της Ελβετίας των πρωθυπουργών Ελλάδας
και Τουρκίας, Κ. Καραμανλή και Μπ. Ετζεβίτ. Άνοιγμα της Αθήνας προς τη Μόσχα. Μεγάλος πολύνεκρος σεισμός στη Θεσ-
σαλονίκη. Παρά τη σοβαρή του μείωση, ο πληθωρισμός παραμένει σχετικά υψηλός, στο 12,5%. Η ανεργία γύρω στο 2%
του εργατικού δυναμικού. Το 19ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Καλαμάτα –συμμαχία φιλοκυβερνητικών συνδικαλιστών με
«κατάλοιπα» της δικτατορίας και αποκλεισμός δημοκρατικών ομοσπονδιών και σωματείων. 8ο και 9ο (έκτακτο) Πανελ-
λαδικά Συνέδρια της ΟΤΟΕ –επανεκλογή του Θ. Παπαμάργαρη στη θέση του προέδρου της Ομοσπονδίας. Μεγάλη απεργία
των εργαζομένων στο Νομισματοκοπείο της Τράπεζας της Ελλάδος (Οκτ. 1978-Μάιος 1979). Ίδρυση της Αραβοελληνικής
Τράπεζας (1978-1995). Στον τραπεζικό κλάδο απασχολούνται συνολικά 33.935 άτομα.
Απαγωγή και εκτέλεση του Ιταλού πρωθυπουργού Ά. Μόρο από τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες» στην Ιταλία. Εισβολή του Ισραήλ
στο Λίβανο. Στρατιωτικό πραξικόπημα στο Αφγανιστάν, η αρχή ενός ατελεύτητου εμφύλιου πολέμου. Εξέγερση στο Ιράν
κατά του Σάχη, αιματηρές συγκρούσεις, επιβολή στρατιωτικού νόμου, ίδρυση ισλαμικού κόμματος.
25 Ιανουαρίου. Στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Συλλόγου στη Λέσχη, Ακαδημίας
60, παρουσία του διοικητή Άγγελου Αγγελόπουλου, οργανώνεται έκθεση ζωγραφικής και βιβλίου
με έργα συναδέλφων στο πλαίσιο του εορτασμού των 60 χρόνων του ΣΥΕΤΕ, που δεν πραγμα-
τοποιήθηκε τον προηγούμενο χρόνο.
5-6 Φεβρουαρίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, όπου ψηφίζουν 5.314 από τα 7.213 εγγεγραμμέ-
να μέλη και αναδεικνύεται πάλι νικητής ο συνδυασμός της Ενωτικής Συνδικαλιστικής Κίνησης.
Αρχές Μαρτίου συγκροτείται το νέο Διοικητικό Συμβούλιο με το ίδιο σχήμα που είχε και πριν,
δηλ. πρόεδρος ο Επαμεινώνδας Μαρουλίδης, αντιπρόεδροι οι Ιωάννης Σταυρακόπουλος και
Ανδρέας Καρυωτάκης και γεν. γραμματέας ο Θεόδωρος Σαλίμπας.
Με πρωτοβουλία του Συλλόγου δημιουργείται ανοικτή Επιτροπή Γυναικών, με σκοπό να αξιολο-

γήσει και να επεξεργαστεί λύσεις στα ιδιαίτερα προβλήματα των γυναικών συναδέλφων.
Μέσα από τις σελίδες της Τραπεζιτικής ο Σύλλογος αρχίζει να προβάλει συστηματικά το αίτημα
της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών.
27 Μαρτίου. Ενεργή συμμετοχή του Συλλόγου στην 24ωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ
στο λεκανοπέδιο Αττικής ενάντια «στον προκλητικό εμπαιγμό της εργοδοσίας» σχετικά με τις
αιτούμενες αυξήσεις αποδοχών του κλάδου. Στις 29 Μαρτίου πραγματοποιείται παναθηναϊκή
παντραπεζική συγκέντρωση στη Λέσχη του ΣΥΕΤΕ, όπου κορυφαία στελέχη της ΟΤΟΕ ενημε-
ρώνουν το σώμα για τις θετικές εξελίξεις και την αναστολή της απεργίας για τις 3 και 4 Απριλίου.
—168—
17 Απριλίου. Υπογραφή της ετήσιας ειδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και
τραπεζών (27 τραπεζικά ιδρύματα) για τους όρους εργασίας και αμοιβής όλων των τραπεζοϋπαλ-
1978
λήλων.
12 Μαΐου. Μετά από εσωτερική κρίση στην ΟΤΟΕ και ανασύνθεση του Προεδρείου της, ο
πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης αναλαμβάνει α΄ αντιπρόεδρος της Ομο-
σπονδίας. Λίγες μέρες αργότερα (29 Μαΐου) στο 9ο (έκτακτο) Συνέδριο της ΟΤΟΕ θα εκλεγεί
γεν. γραμματέας της.
Ιούνιος. Ο τ. πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Παν. Θεοφανόπουλος συμμετέχει στο κυβερνητικό Συμ-
βούλιο Κοινωνικής & Οικονομικής Πολιτικής με την ιδιότητα του αναπληρωτή γενικού γραμμα-
τέα της ΓΣΕΕ για διετή θητεία.
20 Ιουνίου. Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ σε συνεργασία με το ΤΥΠΕΤ και την Τράπεζα ενισχύει τους
σεισμοπαθείς συναδέλφους της Θεσσαλονίκης με εισφορές των μελών, χρηματικά βοηθήματα,
διευκολύνσεις στα παιδιά των πληγέντων, εύρεση καταυλισμού προσωρινής εγκατάστασης κ.ά.
16 Αυγούστου. Μετά από πολλές προσπάθειες και συνδικαλιστικούς αγώνες χρόνων, με το νόμο
810/1978 οι κλάδοι συντάξεων και προνοίας του παλαιού Ταμείου Συντάξεων Προσωπικού της
Τράπεζας Αθηνών (ίδρ. 1901) συγχωνεύονται αντίστοιχα με το Ταμείο Συντάξεων Υπαλλήλων
ΕΤΕ (ίδρ. 1867) και το Ταμείο Αυτασφαλείας Προσωπικού ΕΤΕ (ίδρ. 1926). Η ολοκλήρωση
της συγχώνευσης, που χαρακτηρίζεται από τον ΣΥΕΤΕ «μεγάλη κατάκτηση του προσωπικού»,
θα επιτευχθεί τον Μάρτιο του επόμενου έτους, όταν η Τράπεζα θα διαθέσει το απαιτούμενο ποσό
για τα ανοίγματα των ενοποιημένων ταμείων.
Αύγουστος. Ο ΣΥΕΤΕ παρεμβαίνει στο διάλογο για τη θέσπιση νέου, εκσυγχρονισμένου oργα-
νισμού υπηρεσίας στην ΕΤΕ με προτάσεις του που δημοσιεύονται σε ειδικό τεύχος της Τραπεζι-
τικής (φ. 391/Αύγ. 1978).
Οκτώβριος. Ο Σύλλογος αντιδρά σε μια σειρά δημοσιογραφικών δημοσιευμάτων κατά των τρα-
πεζοϋπαλλήλων (τάχα αντιπαραγωγικοί, «υψηλόμισθοι», προνομιούχοι κ.ά.), υπερασπίζοντας τα
κεκτημένα δικαιώματα του κλάδου.
Από τη εποχή αυτή ξεκινούν σε νέα βάση ποικίλες πολιτιστικές παρεμβάσεις του Συλλόγου μετά
την ίδρυση Πολιτιστικής Επιτροπής και την επαναδραστηριοποίηση του Πολιτιστικού Τμήματος
του ΣΥΕΤΕ. Πρώτη επιτυχημένη εκδήλωση στις 9 Οκτωβρίου για τον εθνικό ποιητή Διονύσιο
Σολωμό στο θέατρο Γκλόρια.
Με συνδικαλιστικές πιέσεις επιτυγχάνεται η θέσπιση επιστημονικού επιδόματος 25% επί του βα-
σικού μισθού και 4ετής βαθμολογική προώθηση όλων των υπαλλήλων πτυχιούχων ΑΕΙ.
Ίδρυση από συνδικαλιστές της Αριστεράς (ΚΚΕ) της «Ενιαίας Συνδικαλιστικής Κίνησης Εργα-
ζομένων στην Εθνική Τράπεζα» (Ενιαία σ.κ.).
6 Νοεμβρίου. Με την καθοδήγηση του ΣΥΕΤΕ εκδηλώνεται η επιτυχημένη δίωρη απεργία στα
υποκαταστήματα Αθήνας και Πειραιά με αίτημα την ακεραιότητα της ΕΤΕ και ως αντίδραση για
την «εκχώρηση στο κερδοσκοπικό ιδιωτικό κεφάλαιο τραπεζικής δραστηριότητας». Ο Σύλλογος
υποστηρίζει ότι «Η Τράπεζα ανήκει στον ελληνικό λαό και ασκεί εθνική και κοινωνική πιστωτική
πολιτική».
Ίδρυση του Πανελλήνιου Συνδέσμου μη πτυχιούχων Υπαλλήλων ΕΤΕ, που διεκδικεί βαθμολογική
προώθηση των μη πτυχιούχων.
—169—
Ίδρυση του Συλλόγου Προσωπικού Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΣΥΠΕΚΤΕ), ο οποί-
ος το 2005 θα συγχωνευτεί με τον ΣΥΕΤΕ.
1978
Σύσταση νέου Σωματείου Καθαριστριών στην Τράπεζα (1979-1986).
12 και 15 Δεκεμβρίου. Οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα με επικεφαλής τον ΣΥΕΤΕ συμμετέχουν

αγωνιστικά στην παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ κατά της μονόπλευρης λιτότητας και με αιτή-
ματα οικονομικά και θεσμικά (υπηρεσιακή εξέλιξη, εξομοίωση, φορολογικό, 5θήμερη εργασία
κλπ.). Οι σύλλογοι επιστημονικού προσωπικού των τραπεζών δεν απεργούν.
Υπογράφεται στο Ζάππειο η συνθήκη ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ. Ανοίγματα της Ελλάδας στις αραβικές χώρες. Επί-
1979 σκεψη Κ. Καραμανλή στη Μόσχα και το Πεκίνο. Το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας στον Οδυσσέα Ελύτη. Έργο του Μόρνου
για την ύδρευση της Αθήνας. Ίδρυση του ΙΚΑ-ΤΕΑΜ. Άνοδος του πληθωρισμού που ξεπερνά το 19%. Πρώτες δυναμικές
κινητοποιήσεις των τραπεζοϋπαλλήλων για το συνεχές ωράριο. Πρόεδροι της ΟΤΟΕ διαδοχικά οι Επαμ. Μαυρουλίδης και
Δημ. Χολέβας. Νέος διοικητής της ΕΤΕ ο οικονομολόγος Ευθύμιος Χριστοδούλου (1979-1981).
Δεύτερη διεθνής πετρελαϊκή κρίση. Δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος: Ευρωπαϊκή Νομισματική
Μονάδα (ECU) και Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ). Η Μάργκαρετ Θάτσερ πρωθυπουργός της Μ. Βρετα-
νίας. Πολιτική ένταση στη Τουρκία, επιβολή στρατιωτικού νόμου. Υπογραφή στη Βιέννη της συνθήκης Salt II μεταξύ ΗΠΑ
και ΕΣΣΔ για περιορισμό των στρατηγικών όπλων. Ισλαμική Επανάσταση-Ανατροπή του Σάχη στην Περσία. Πολεμική σύρ-
ραξη μεταξύ Κίνας και Βιετνάμ. Εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Ο Σαντάμ Χουσεΐν πρόεδρος στο Ιράκ. Πρώτο
παγκόσμιο συνέδριο για το κλίμα στη Γενεύη.
Ιανουάριος. Το Δ.Σ. του Συλλόγου αποφασίζει να δημιουργηθεί «Λογαριασμός Αλληλεγγύης

των μελών» (απεργιακό ταμείο).
9 Φεβρουαρίου. Μετά από 26 χρόνια από τη συγχώνευση των τραπεζών Εθνικής και Αθηνών ο
Σύλλογος Υπαλλήλων της τ. Τράπεζας Αθηνών (ΣΥΤΑ) με απόφαση των μελών του συγχωνεύεται
στον ΣΥΕΤΕ.
9 Μαρτίου. Μετά από έντονες αντιπαραθέσεις σε ζητήματα πολιτικής και τακτικής στην Ομο-
σπονδία, αναλαμβάνει πρόεδρος της ΟΤΟΕ ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Επαμ. Μαυρουλίδης (9.3.-
9.10.1979).
17 Μαρτίου. Η Γεν. Συνέλευση των μελών αποφασίζει αύξηση της εισφοράς στον Σύλλογο ώστε
να δημιουργηθεί «Λογαριασμός Αλληλεγγύης Μελών» (απεργιακό ταμείο).
9 Μαΐου. Ύστερα από επίμονες, σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ ΟΤΟΕ, κυβέρνησης και
τραπεζιτών, υπογράφεται η ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας 1979 μεταξύ ΟΤΟΕ και τρα-
πεζών (27 τράπεζες) με την οποία οριστικοποιείται το σύστημα της πενθήμερης εργασίας την
εβδομάδα, η εξομοίωση του προσωπικού των τραπεζών Εθνικής και Αγροτικής Τράπεζας με τα
ισχύοντα στην Τράπεζα της Ελλάδος και αναγνωρίζεται υπηρεσιακή προώθηση 1-2 ετών στους
μη πτυχιούχους.
4-11 Ιουλίου. Πρώτες απεργίες διαρκείας υπό την καθοδήγηση της ΟΤΟΕ ενάντια στην προσπά-
θεια της κυβέρνησης να αλλάξει το συνεχές ωράριο των εργαζομένων στις τράπεζες. Ο ΣΥΕΤΕ
και οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ πρωτοστατούν στον αγώνα με πολύ υψηλά ποσοστά συμμετοχής
στην απεργία. Παρά την επιστράτευση των τραπεζοϋπαλλήλων, στις 11 Ιουλίου, και την αναστολή
της απεργίας διαρκείας, το νέο «διαφορικό» ωράριο καταργείται στην πράξη και η πρωτοφανής
κινητοποίηση και το ενωτικό πνεύμα των απεργών υποχρεώνουν την κυβέρνηση σε υπαναχώρηση.
Εκδηλώσεις συμπαράστασης και αλληλεγγύης από τη FIET, τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών
Συνδικάτων και σωματεία τραπεζοϋπαλλήλων της Ευρώπης.
—170—
9 Αυγούστου. Στην πανεργατική συγκέντρωση της ΟΤΟΕ και των ΣΑΔΕΟ στην Αθήνα, με τη
συμπαράσταση των κορυφαίων οργανώσεων των φοιτητών και σπουδαστών, ΕΦΕΕ και ΕΣΕΕ,
1979
σημειώνονται επεισόδια και συμπλοκές με τα ΜΑΤ, με τραυματισμούς και συλλήψεις δεκάδων
συνδικαλιστών τραπεζοϋπαλλήλων.
13 Αυγούστου. Μετά από ανάπαυλα για διαπραγματεύσεις για την εφαρμογή του παλιού ωραρί-
ου, νέα επιτυχημένη 24ωρή πανελλαδική απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων.
20-21 Σεπτεμβρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην 48ωρη απεργία της ΟΤΟΕ, μετά από τη
νέα αρνητική στάση της κυβέρνησης για το συνεχές ωράριο.
28 Σεπτεμβρίου. Οι τραπεζοϋπάλληλοι σε νέα 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ, στην οποία συμμετέ-
χουν, εκτός από τους συλλόγους των εργαζομένων στις τράπεζες, οι συνεργαζόμενες ομοσπονδίες
ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, Συγκοινωνιών κ.ά.
9 Οκτωβρίου. Διοικητική κρίση στην ΟΤΟΕ. Ο Επαμ. Μαυρουλίδης παραιτείται από πρόεδρος
της ΟΤΟΕ, μαζί με το υπόλοιπο προεδρείο, επειδή η πρότασή του για αναστολή των απεργια-
κών κινητοποιήσεων για ένα περίπου μήνα, μέχρι την εκδίκαση της προσφυγής της ΟΤΟΕ στο
Διεθνές Γραφείο Εργασίας, δεν γίνεται αποδεκτή από την πλειοψηφία του Γενικού Συμβουλίου
της Ομοσπονδίας. Μετά από 10ήμερες διαπραγματεύσεις εκλέγεται νέο προεδρείο της ΟΤΟΕ
υπό τον Δημ. Χολέβα.
24 Δεκεμβρίου. Υπό την καθοδήγηση του νέου Προεδρείου της ΟΤΟΕ ξεκινούν νέες κινητο-
ποιήσεις των τραπεζοϋπαλλήλων για το ωράριο, στους οποίους συμμετέχουν μαζικά τα συνδι-
καλιστικά στελέχη και τα μέλη του Συλλόγου. Η πρώτη 24ωρη απεργία είχε καθολική επιτυχία.
Στα θέματα που επιλύθηκαν μέσα στο έτος με πρωτοβουλίες του Συλλόγου συμπεριλαμβάνονται
ο υπολογισμός του επιστημονικού επιδόματος στις προσαυξήσεις, η προώθηση των μη πτυχιού-
χων, οι προσωρινότητες, οι προαγωγές των ταμειολογιστών (tellers), η προώθηση ενός έτους
στους κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, η οικονομική ενίσχυση των σεισμοπαθών συ-
ναδέλφων της Θεσσαλονίκης, ο συνυπολογισμός προϋπηρεσίας για το επίδομα πολυετίας κ.ά.
Ιδρύεται ο Σύλλογος Δικηγόρων της Εθνικής Τραπέζης.
Παραίτηση Κ. Καραμανλή, κυβέρνηση Γ. Ράλλη (1980-1981). Εκλογή του Κ. Καραμανλή ως προέδρου της Ελληνικής Δη-
1980 μοκρατίας (1980-1985). Επανένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας, ο πληθωρισμός
στη χώρα έχει σκαρφαλώσει στο 24,9%. Πυκνές κινητοποιήσεις των εργαζομένων παρά τον κατακερματισμό του συν-
δικαλιστικού κινήματος και την υποτακτική ηγεσία της ΓΣΕΕ. Νεκροί από αστυνομική βία οι νέοι Ιάκ. Κουμής και Στ. Κα-
νελλοπούλου στην πορεία του Πολυτεχνείου στις 16.11. Με το ν. 1082 διατυπώνεται σαφέστερα ο θεσμός των δώρων
Χριστουγέννων & Πάσχα στους μισθωτούς. Ίδρυση του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Μεγάλος αγώνας των 39
ημερών απεργίας των τραπεζοϋπαλλήλων για το ωράριο. 10ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –για πρώτη φορά εκλέγε-
ται πρόεδρος στην Ομοσπονδία γυναίκα, η Ιωάννα Ζερβάκη, πρόεδρος Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ. Οι πρώτες συνδέσεις των ελληνι-
κών πιστωτικών ιδρυμάτων με το Παγκόσμιο Διατραπεζικό Δίκτυο Τηλεπικοινωνιών SWIFT. Η ΕΤΕ διαθέτει στο εσωτερικό
370 μονάδες, απασχολώντας 11.658 άτομα.
Στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία υπό τον στρατηγό Κ. Εβρέν. Θάνατος του Γ. Τίτο στη Γιουγκοσλαβία. Παγκόσμια
οικονομική ύφεση εξαιτίας της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης (1979) και της αδυναμίας των χωρών του Τρίτου Κόσμου να
ανταποκριθούν στο εξωτερικό χρέος τους. Από την ύφεση πλήττεται και η ελληνική οικονομία. Αποκατάσταση σχέσεων
μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Πόλεμος Ιράν-Ιράκ.
17 Ιανουαρίου-24 Φεβρουαρίου. Αγώνας των 39 ημερών συνεχιζόμενης ηρωικής απεργίας των

τραπεζοϋπαλλήλων, υπό την καθοδήγηση της ΟΤΟΕ, για το ωράριο και την υπογραφή ικανο-
ποιητικής συλλογικής σύμβασης εργασίας. Η μεγαλύτερη κινητοποίηση των τραπεζοϋπαλλήλων
—171—
στα μεταπολεμικά χρόνια με κύρια χαρακτηριστικά την καθολική συμμετοχή, τη συνοχή και το
πείσμα των απεργών. Ο ΣΥΕΤΕ, οι αδελφοί σύλλογοι και οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ αναδεικνύ-
1980
ονται μπροστάρηδες σε όλες τις κινητοποιήσεις (συγκεντρώσεις, πορείες, περιφρούρηση, λοιπές
εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κ.ά.), ενώ τα ποσοστά των απεργών στην Τράπεζα είναι τα μεγαλύτερα
στον κλάδο.
18 Ιανουαρίου. Με δικαστική απόφαση αθωώνονται τα 5 μέλη του Προεδρείου της ΟΤΟΕ

(μεταξύ τους και ο πρόεδρος Επαμ. Μαυρουλίδης) που είχαν παραπεμφθεί σε δίκη με βάση το
ν. 330/1976, μετά από μήνυση ιδιώτη σχετικά με το προσωπικό ασφαλείας στις τράπεζες στις
απεργίες του 1979 για το συνεχές ωράριο.
Ιανουάριος. Ίδρυση στην ΕΤΕ, από συνδικαλιστές προσκείμενους στο ΠΑΣΟΚ, της «Δημο-
κρατικής Συνδικαλιστικής Κίνησης» (ΔΗΣΚ).
14 Φεβρουαρίου. Με τη σύγκλιση ειδικής Γενικής Συνέλευσης των μελών γίνεται προσπάθεια

για τροποποίηση και εκσυγχρονισμό του καταστατικού του Συλλόγου.
Μάρτιος. Μετά από άρνηση των τραπεζών, ως ετήσια ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας με-
ταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών επιβάλλεται η Πράξη του δευτεροβάθμιου Διαιτητικού Δικαστηρίου
Αθηνών που προβλέπει αυξήσεις σε μισθούς και επιδόματα εργαζομένων.
14-15 Μαρτίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ, όπου ψηφίζουν 6.597 από τα 8.337 εγγεγραμμένα
μέλη, νικήτρια αναδεικνύεται η συνδικαλιστική παράταξη «Δημοκρατική Ενότητα Εργαζομένων
στην Εθνική Τράπεζα» (συνεργασία των παρατάξεων ΔΗΣΚ και Ενιαίας σ.κ.).
2 Απριλίου. Συγκροτείται το νέο Διοικητικό Συμβούλιο με την εξής σύνθεση: πρόεδρος η Ιω-
άννα Ζερβάκη (1980-1984), η πρώτη γυναίκα επικεφαλής συνδικαλιστικού φορέα στον κλά-
δο, αντιπρόεδροι οι Ζαχαρίας Τσιμπίδης και Γιώργος Θάνος και γεν. γραμματέας ο Μανόλης
Μαυροφόρος. Από το Δ.Σ. υπεύθυνοι ύλης της Τραπεζιτικής ορίζονται οι Μάκης Βλασσόπουλος
και Γιώργος Δημητρόπουλος (1980-1982). Αναβάθμιση ύλης, περιεχομένου και αισθητικής της
εφημερίδας με την πολύπλευρη ενημέρωση, την τακτικότητα, τη συνέπεια και την εισαγωγή χρώ-
ματος. Η νέα Διοίκηση του Συλλόγου προωθεί ένα αξιόλογο, μαχητικό πρόγραμμα δράσης που
συνδυάζει γενικότερες διεκδικήσεις του εργατικού κινήματος (αυτόματη τιμαριθμική αναπρο-
σαρμογή, φορολογικές ελαφρύνσεις των μισθωτών, κατάργηση αντεργατικής νομοθεσίας, ελεύ-
θερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, εφαρμογή της απλής αναλογικής στις εκλογές των σωματεί-
ων, εθνική ανεξαρτησία, ειρήνη, δημοκρατία και κοινωνική αλλαγή) με τα ειδικότερα ζητήματα
του προσωπικού στην ΕΤΕ (ενοποίηση συλλόγων, ενεργοποίηση όλων των μελών, προάσπιση
οικονομικής αυτοτέλειας των ασφαλιστικών ταμείων, προσλήψεις στην Τράπεζα με δημόσιο δι-
αγωνισμό, σύντμηση χρόνου εξέλιξης, δίκαιες τοποθετήσεις στελεχών, προσωρινότητες, αξιολό-
γηση προσωπικού, δικαιώματα γυναικών, ωράριο και συνθήκες εργασίας, αυξήσεις αποδοχών,
αναπροσαρμογές επιδομάτων κ.ά.).
2 Μαΐου. Στην «Επιτροπή Ειρήνης Τραπεζοϋπαλλήλων», που συγκροτείται αρχικά από εργαζο-
μένους 11 τραπεζών, συμμετέχουν και οι εκπρόσωποι του Συλλόγου.
30 Μαΐου. Στο 10ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, η πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Ιωάννα Ζερ-
βάκη εκλέγεται πρόεδρος στην Ομοσπονδία (Μάιος 1980- Μάιος 1982).
21 Ιουλίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην τρίωρη στάση εργασίας της ΟΤΟΕ στο λεκανοπέδιο
Αττικής για προσλήψεις προσωπικού αλλά και για συμπαράσταση στον αγώνα κατά της αντεργα-
τικής πολιτικής των ξένων τραπεζών.
—172—
4 Σεπτεμβρίου. Η ΟΤΟΕ καταγγέλλει τη συλλογική σύμβαση εργασίας του 1980, διεκδικώ-

ντας αυξήσεις 36,4%, στο ύψος του επίσημου τιμαρίθμου, ουσιαστικές φορολογικές ελαφρύνσεις,
1980
αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών ανά τρίμηνο και επίλυση άλλων «χρονιζόντων
προβλημάτων».
25 Σεπτεμβρίου. Σχεδόν καθολική συμμετοχή επιτυγχάνει η 24ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ, με

αιτήματα προσλήψεις νέου προσωπικού με δημόσιο διαγωνισμό, ασφαλιστική κάλυψη των ημε-
ρών απεργίας, οικονομική ενίσχυση του προσωπικού, μονιμοποίηση συμβασιούχων, αποζημίωση
υπερεργασίας κλπ.
Οκτώβριος. Αναπτύσσεται κοινή δράση των αγωνιστικών συνδικαλιστικών οργανώσεων (16

Ομοσπονδίες) κατά της κυβερνητικής εργατικής πολιτικής, για την καθιέρωση της αυτόματης
τιμαριθμικής αναπροσαρμογή, την κατοχύρωση της ελεύθερης συνδικαλιστικής δράσης και τη
θέσπιση ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος. Στις 20 Οκτωβρίου οργανώνεται παναθηναϊκή
συγκέντρωση με κύριο ομιλητή την πρόεδρο του ΣΥΕΤΕ και της ΟΤΟΕ Ιωάννα Ζερβάκη και
προκηρύσσεται πανελλαδική απεργία με το σύνθημα «Διεκδικούμε το δικαίωμα να ζούμε σαν
άνθρωποι».
31 Οκτωβρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην τρίωρη στάση εργασίας της ΟΤΟΕ για την υπο-
γραφή νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας.
10-11 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις πανελλαδικές απεργιακές κινητοποιήσεις της

ΓΣΕΕ που γίνονται κάτω από την πίεση των αγωνιστικών «16 Ομοσπονδιών», στις οποίες πρω-
τοστατεί η ΟΤΟΕ.
Νοέμβριος. Γίνονται για πρώτη φορά εκλογές για την ανάδειξη Επιτροπών-Αντιπροσώπων των
Καταστημάτων (κύτταρα του συνδικαλισμού), θεσμός που τα επόμενα χρόνια θα αναπτυχθεί,
διευρύνοντας σημαντικά τη συμμετοχή των συναδέλφων στη λήψη αποφάσεων. Επίσης ενεργο-
ποιείται η Επιτροπή Γυναικών του Συλλόγου, λειτουργώντας πλέον σε συστηματική βάση.
Δεκέμβριος. Αρχίζει να ισχύει στην ΕΤΕ ο νέος τροποποιημένος Οργανισμός Υπηρεσίας.
Μέσα στο έτος η Πολιτιστική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ αναπτύσσει πλούσιο έργο. Δημιουργού-
νται οι προϋποθέσεις συγκρότησης νέων τμημάτων, όπως χορωδίας, εικαστικών, φωτογραφίας,
η θεατρική ομάδα και το μουσικό συγκρότημα, που θα αρχίσουν να υλοποιούν προγράμματα
το επόμενο έτος. Επίσης αρχίζει να οργανώνεται η παλιά βιβλιοθήκη του Συλλόγου στη Λέσχη,
η οποία αναδιοργανώνεται, ενώ στον αθλητικό τομέα δημιουργείται η ποδοσφαιρική ομάδα, η
οποία συμμετέχει στο παντραπεζικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου της ΟΤΟΕ, 1980-81.
—173—
Ο διοικητής της ΕΤΕ καθηγητής Άγγελος Αγγελόπου- Πρώτη φορά η Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ
λος και οι υποδιοικητές Παν. Τζαννετάκης και Κυρ. Που- γίνεται στη Θεσσαλονίκη με μεγάλη συμμετοχή μελών,
λάκος υποδέχονται στην αίθουσα Διοικητικού Συμβουλί- κυρίως από τη Β. Ελλάδα, στις 8 Απριλίου 1976. Άποψη
ου της Τράπεζας το πρώτο μετά τη δικτατορία εκλεγμένο της Γενικής Συνέλευσης, στην πρώτη σειρά διακρίνονται
Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ, με πρόεδρο τον Παναγιώτη Θεοφανό- τα μέλη του Προεδρείου του αδελφού Συλλόγου Υπαλλή-
πουλο, Δεκέμβριος 1975. λων πρώην Τράπεζας Αθηνών (ΣΥΤΑ).
Μετά από μακροχρόνιους συνδικαλιστικούς αγώνες του ΣΥΕΤΕ, με το νόμο 810/1978 θεσμοθετείται η συγχώνευση των
Ταμείων Συντάξεων και Αυτασφαλείας του προσωπικού ΕΤΕ και πρώην Τράπεζας Αθηνών. Το σημαντικό αυτό γεγονός για
τους εργαζομένους επισημαίνεται σε πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής, φ. 390/Ιούλιος-Αύγουστος 1978.
—174—
Ο Επαμεινώνδας (Νώντας) Μαυρουλίδης, αριστερό συνδικα-

λιστικό στέλεχος του ΣΥΕΤΕ με πλούσια δράση από τη δε-
καετία του 1960, προσληφθείς με δημόσιο διαγωνισμό στην
Τράπεζα το 1950 και απολυθείς από τη χούντα των συνταγμα-
ταρχών, επανήλθε στην εργασία του μετά την πτώση του καθε-
στώτος. Εκλεγμένος πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ την περίοδο 1977-
1980 ήταν αυτός που ηγήθηκε της ΟΤΟΕ στην πρώτη φάση
του μεγάλου απεργιακού αγώνα για το ωράριο του κλάδου
(Ιούλιος-Οκτώβριος 1979). Από τις ογκώδεις συγκεντρώσεις των τραπεζοϋπαλλήλων
μπροστά στα τότε γραφεία της ΟΤΟΕ, στην οδό Σίνα 16.
Το πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής, φύλλο 399/Ιούνιος-Ιούλιος 1979, που αναφέρεται στον μεγάλο αγώνα του κλάδου για το
συνεχές ωράριο και την προάσπιση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των τραπεζοϋπαλλήλων.
—175—
Κοινή ανακοίνωση των τριών συλλόγων προσωπικού της ΕΤΕ, 11.1.1980, που καλούν όλους τους εργαζομένους στη μεγάλη
απεργία των 39 ημερών (β΄ φάση του αγώνα για το συνεχές ωράριο).
—176—
Φωτογραφίες από την πρώτη φάση της μεγάλης απεργίας της

ΟΤΟΕ για το συνεχές ωράριο, Ιούλιος 1979.
Οι δυναμικές, πολυήμερες κινητοποιήσεις των εργαζο-

μένων στις τράπεζες για το ωράριο είχαν κάνει μεγάλη
εντύπωση σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, ενώ οι
εφημερίδες αφιέρωναν καθημερινά σελίδες ολόκληρες
στο θέμα. Στις φωτογραφίες, γελοιογραφίες στον ημερή-
σιο τύπο της εποχής από τους σπουδαίους, αξέχαστους
γελοιογράφους Γ. Ιωάννου και Γ. Καλαϊτζή.
—177—
Άρθρο για τη μεγάλη απεργία των 39 ημερών του Θεοχάρη Παπαμάργαρη, προέδρου του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τρά-
πεζας της Ελλάδος (ΣΥΤΕ) και προέδρου της ΟΤΟΕ την περίοδο 1976-1979. Εφ. Γνώμη του Σ.Υ.Τ.Ε., β΄ περίοδος, φ. 19/
Δεκ. ’79-Απρ.’80.
Στις 2 Απριλίου 1980 συγκροτείται το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου που προέκυψε από
τις αρχαιρεσίες στις 14-15 Μαρτίου, με πρόεδρο την Ιωάννα Ζερβάκη, την πρώτη
γυναίκα επικεφαλής συνδικαλιστικού φορέα στον κλάδο. Στις 30 Μαΐου, στο 10ο
Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, η Ιωάννα Ζερβάκη θα εκλεγεί και πρόεδρος
της Ομοσπονδίας. Στις φωτογραφίες η Ιωάννα Ζερβάκη και το νεοεκλεγμένο Δ.Σ.
του ΣΥΕΤΕ, όπως δημοσιεύτηκε στην Τραπεζιτική, φ. 407/Μάρτιος-Απρίλιος 1980.
—178—
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Νέες κατακτήσεις
1981-1992
Από το 1980 και εξής θα αναδειχθεί στην ηγεσία του ΣΥΕΤΕ μια νέα δυναμική γενιά
συνδικαλιστών της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς, οι οποίοι, συντονισμένοι στο
γενικότερο πολιτικό πλαίσιο, προβάλλουν ένα αξιόλογο πρόγραμμα δράσης που συν-
δυάζει γενικότερες διεκδικήσεις του εργατικού κινήματος, όπως αυτόματη τιμαριθμική
αναπροσαρμογή, φορολογικές ελαφρύνσεις των μισθωτών, κατάργηση αντεργατικής
νομοθεσίας, ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, εφαρμογή της απλής αναλογικής
στις εκλογές των σωματείων, με τα ειδικότερα ζητήματα του προσωπικού στην ΕΤΕ
(ενοποίηση συλλόγων, ενεργοποίηση όλων των μελών, προάσπιση των ασφαλιστικών
ταμείων, προσλήψεις με δημόσιο διαγωνισμό, σύντμηση χρόνου εξέλιξης, αξιολόγηση
προσωπικού, δικαιώματα γυναικών, ωράριο, συνθήκες εργασίας, αναπροσαρμογές μι-
σθών και επιδομάτων κ.ά.).
Αρχές του 1982 ο Σύλλογος αποκτά νέα ιδιόκτητη στέγη στην οδό Σοφοκλέους
στην Αθήνα, ενώ ο μεγαλειώδης αγώνας των 42 ημερών συνεχούς παντραπεζικής απερ-
γίας της ΟΤΟΕ για το ενιαίο μισθολόγιο των τραπεζοϋπαλλήλων (26 Μαΐου έως 7
Ιουλίου 1982) θα δημιουργήσει ρήγματα στην ηγεσία του, αφού η κυβερνητική συνδικα-
λιστική παράταξη ΠΑΣΚΕ - ΔΗΣΚ θα διαχωρίσει τη θέση της στην απεργία.
Οι σημαντικές θεσμικές αλλαγές που θα δρομολογηθούν τα επόμενα χρόνια, είτε
σε πολιτικό επίπεδο ή στο συνδικαλιστικό, όπως αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρ-
μογή μισθών, εκλογές στα σωματεία με απλή αναλογική, συμμετοχή δύο εκλεγμένων
εκπροσώπων των εργαζομένων στο Δ.Σ. της Τράπεζας, ενοποίηση των ταμείων υγείας,
περιφερειακή οργάνωση-λειτουργία των συνδικαλιστικών «Επιτροπών Καταστημάτων»,
ενοποίηση με τους συλλόγους των φροντιστών, των φυλάκων και των καθαριστριών,
απεργιακό ταμείο, θα αναβαθμίσουν το ρόλο του ΣΥΕΤΕ, ο οποίος δεν θα υποστείλει
την αγωνιστικότητά του για μια «Εθνική Τράπεζα στην υπηρεσία του λαού» και θα συμ-
μετέχει υπό την ΟΤΟΕ στις κινητοποιήσεις του κλάδου, αφενός για την κατάργηση του
άρθρου 4 του ν. 1365/83 και της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου του 1985 που
περιορίζουν τη συνδικαλιστική δράση, αφετέρου για την προάσπιση των ελεύθερων δια-
πραγματεύσεων και την υπογραφή ικανοποιητικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Τέλος, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ο ΣΥΕΤΕ θα παλέψει με συνέπεια δίπλα
στην ΟΤΟΕ για την υπεράσπιση των ασφαλιστικών ταμείων των εργαζομένων, πρωτο-
στατώντας στις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις του κλάδου.
Από την εποχή αυτή, όμως, αρχίζει να παγιώνεται στην εκλεγμένη Διοίκηση του
ΣΥΕΤΕ, όπως και γενικότερα στο ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα, το σχήμα των δύο
μεγάλων συνδικαλιστικών παρατάξεων, οι οποίες απηχούν πολιτικές απόψεις, η μία από
την Κεντροαριστερά (ΠΑΣΟΚ) και η άλλη από τη Δεξιά (Νέα Δημοκρατία). Η έντο-
νη κομματικοποίηση των συνδικάτων θα διογκώσει την άγονη αντιπαράθεση, τη γρα-
φειοκρατία και το συντεχνιασμό, οδηγώντας το προσωπικό σταδιακά στη συντηρητικο-
ποίηση και στη λεγόμενη «αποσυνδικαλιστικοποίηση».

Η Ελλάδα γίνεται επίσημα το δέκατο μέλος της ΕΟΚ. Καθιέρωση της πενθήμερης εργασίας στους εργαζομένους στο δημό-
σιο και στους ΟΤΑ. Ισχυρός σεισμός στην Αθήνα με επίκεντρο τον Κορινθιακό Κόλπο. 20ό έκτακτο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον
1981
Πειραιά –πρόεδρος Χρ. Καρακίτσος, γεν. γραμματέας Μαν. Σαΐτης και 21ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής,
με αποχή όλης της αριστερής αντιπολίτευσης. Νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου, πρώτη κυβέρνηση Α.
Παπανδρέου (1981-1985). Πρόεδρος της Βουλής ο Γ. Αλευράς. Αθώωση στο δικαστήριο των μελών του Προεδρείου της
ΟΤΟΕ για την απεργία των 39 ημερών. Το ΑΕΜ μετονομάζεται σε Ανανεωτικό Εργατικό Μέτωπο. Δημιουργία της Ομο-
σπονδίας Συλλόγων Επιστημονικού Προσωπικού Τραπεζών Ελλάδος (ΟΣΕΠΤΕ). Διοικητής της ΕΤΕ ο καθηγητής Γεώργιος-
Αλέξανδρος Α. Μαγκάκης (1981-1982). Στην απογραφή πληθυσμού η Ελλάδα έχει 9.740.417 πολίτες. Το ποσοστό ανεργίας
σχετικά χαμηλό, στο 4,04% του εργατικού δυναμικού. Στη χώρα λειτουργούν 39 πιστωτικά ιδρύματα απασχολώντας συ-
νολικά 38.594 εργαζομένους. Η ΕΤΕ διαθέτει 376 καταστήματα, με προσωπικό 12.566 άτομα, ενώ στο εξωτερικό διατηρεί
42 μονάδες στις 5 ηπείρους.
Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ρ. Ρήγκαν. Ο νεοφιλελευθερισμός κατακτά την Αμερική ως δόγμα. Πρόεδρος στη Γαλλία ο σοσιαλι-
στής Φρ. Μιτεράν. Επιβολή στρατιωτικού νόμου στην Πολωνία από το στρατηγό Β. Γιαρουζέλσκι –απόφαση για διάλυση
του συνδικάτου «Αλληλεγγύη». Ο Χ. Μουμπάρακ διαδέχεται τον δολοφονηθέντα Α. Σαντάτ στην προεδρία της Αιγύπτου.
Ιανουάριος. Εκδίδεται από τη Διεύθυνση Προσωπικού της ΕΤΕ νέα Επετηρίς Προσωπικού Εθνι-
κής Τραπέζης της Ελλάδος (η τελευταία μέχρι σήμερα) με όλους τους υπηρετούντες εργαζομένους
κατά βαθμό και θέση.
12 Ιανουαρίου. Υπογράφεται η ετήσια ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και
τραπεζών (29 τραπεζικά ιδρύματα) για τους όρους εργασίας και αμοιβής των τραπεζοϋπαλλήλων
(αύξηση αποδοχών 20% σε δύο δόσεις, επίδομα γάμου στις γυναίκες ανεξαρτήτως βαθμού, σύν-
τμηση ενός έτους στη βαθμολογική εξέλιξη, αύξηση κατά 3 μονάδες του επιστημονικού επιδόμα-
τος, ίση υπηρεσιακή εξέλιξη κ.ά.).
14 Φεβρουαρίου. Η έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών εγκρίνει πρόταση του Δ.Σ. του ΣΥΕ-
ΤΕ να αποκτήσει ο Σύλλογος ιδιόκτητα γραφεία στο κέντρο της Αθήνας. Έτσι αγοράζεται ο τρί-
τος όροφος του πρώην κτηρίου Δραγώνα, επιφανείας περίπου 400 τ.μ., στην οδό Σοφοκλέους 15.
23 Φεβρουαρίου. Στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Τμήματος του ΣΥΕΤΕ, ξεκινάει τις δραστηριό-
τητές της η Χορωδία των εργαζομένων στην ΕΤΕ, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της σπουδαί-
ας χορωδού Τερψιχόρης Παπαστεφάνου.
26 Φεβρουαρίου. Το Δ.Σ. του Συλλόγου υποβάλλει υπόμνημα στη Διοίκηση της Τράπεζας με
10 βασικά αιτήματα: υλοποίηση της συμφωνίας ΣΣΕ 1981 για σύντμηση του χρόνου εξέλιξης,
πρόγραμμα προσλήψεων προσωπικού, καταβολή της εργοδοτικής εισφοράς στα ασφαλιστικά
ταμεία για τις μέρες απεργίας, αναγνώριση προϋπηρεσίας, στέγαση προσωπικού, οικονομικά
ζητήματα, κανονισμός συντάξεων, δελτία ποιότητας προσωπικού, βρεφονηπιακοί σταθμοί, φοι-
τητικές και σπουδαστικές άδειες δύο 15μέρων.
14 Απριλίου. 24ωρη απεργία στην Εθνική Τράπεζα και τρίωρη στάση στις άλλες τράπεζες, στο
πλαίσιο της πανελλαδικής κινητοποίησης της ΟΤΟΕ για αιτήματα του κλάδου και πορεία των
τραπεζοϋπαλλήλων προς τη Βουλή.
Απρίλιος. Ο Σύλλογος κυκλοφορεί μέσω της Τραπεζιτικής ειδική έκδοση με «Σχέδιο για την
τροποποίηση του καταστατικού του ΣΥΕΤΕ». Την ίδια εποχή αρχίζει να λειτουργεί το θεατρικό
τμήμα.
—180—
ΝΕΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ 1981-1992
Μάιος. Συστήνεται η ομάδα μπάσκετ του ΣΥΕΤΕ, που συμμετέχει στο πρώτο πρωτάθλημα
μπάσκετ των ελληνικών τραπεζών.
1981
16 Μαΐου. Μετά από εισήγηση του Δ.Σ. και απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών του
ΣΥΕΤΕ θεσπίζεται ο «Κανονισμός Λογαριασμού Αλληλεγγύης των μελών» (απεργιακό ταμείο).
27 Μαΐου. Υπογράφεται η ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΕΤΕ και των συλλόγων
του προσωπικού «Περί των όρων εργασίας και αμοιβής του προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας
της Ελλάδος». Την περίοδο αυτή κλιμακώνονται και οι προσπάθειες του ΣΥΕΤΕ για ενοποίηση
όλων των συλλόγων στην Τράπεζα με το σύνθημα «απέναντι στον ίδιο εργοδότη παλεύουμε μέσα
στο ίδιο σωματείο». Επίσης, για τροποποίηση του καταστατικού του και την εφαρμογή της απλής
αναλογικής στην ανάδειξη των οργάνων του.
2 Ιουλίου. Ο Σύλλογος Βοηθητικού Προσωπικού ΕΤΕ μετονομάζεται σε Σύλλογο Φροντιστών

της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
9 Ιουλίου. Ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει ψήφισμα συμπαράστασης στο λαό της Τουρκίας και κυρίως στους
διωκομένους από το στρατοκρατικό καθεστώς συνδικαλιστές της οργάνωσης Disk.
15 Σεπτεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ κατά της ποινι-
κοποίησης των συνδικαλιστικών αγώνων, όταν δικάζονται οι πρόεδροι των 35 συλλόγων και μέλη
του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΟΤΟΕ για την απεργία των 39 ημερών. Την επόμενη μέρα το
δικαστήριο θα τους αθωώσει όλους.
25-26 Σεπτεμβρίου. Στην πανελλαδική ψηφοφορία των μελών η πρόταση του Διοικητικού Συμ-
βουλίου για το νέο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ, που περιλαμβάνει την απλή αναλογική και την
αποκέντρωση-περιφερειακή οργάνωση του Συλλόγου, λαμβάνει ποσοστό 71,5%, αλλά δεν περ-
νά, λόγω του ότι υπολείπεται του αναγκαίου ποσοστού 75% που προβλέπει η σχετική νομοθεσία.
10 Οκτωβρίου. Μετά από συνδικαλιστική πίεση, η ΕΤΕ χορηγεί σε όλο το προσωπικό οικονο-
μική ενίσχυση με αφορμή τη συμπλήρωση των 140 χρόνων λειτουργίας της.
5 Νοεμβρίου. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ εκτιμώντας το αποτέλεσμα των βουλευτι-

κών εκλογών της 18ης Οκτωβρίου με ανακοίνωσή του σημειώνει: «Η πάλη μας συνεχίζεται από
καλύτερες θέσεις. Νίκησε ο λαός», ενώ η ΟΤΟΕ διαμηνύει ότι «Το εκλογικό αποτέλεσμα αποτε-
λεί νίκη όλων των εργαζομένων και εκφράζει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο».
9 Νοεμβρίου. Αναλαμβάνει υποδιοικητής στην ΕΤΕ ο προερχόμενος από το προσωπικό Γεώρ-

γιος Μίρκος (1981-1982).
19 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ με τους άλλους δύο συλλόγους υποβάλλουν στη νέα Διοίκηση της
Τράπεζας μετά την Αλλαγή «Υπόμνημα των εργαζομένων» με ζητήματα που αφορούν την ερ-
γατική νομοθεσία και τον οργανισμό υπηρεσίας, όπως κανονισμός δελτίων ποιότητας, ρύθμιση
εξέλιξης του προσωπικού, ζητήματα εξομοίωσης με την Τράπεζα της Ελλάδος, αποκατάσταση
όσων προήλθαν από μετατάξεις από άλλο κλάδο προσωπικού, εφαρμογή της συλλογικής σύμβα-
σης 1979, στέγαση προσωπικού, άδειες, ίδρυση βρεφονηπιακών σταθμών, υπηρεσιακή προώθηση
γυναικών, αναμόρφωση λογαριασμού προικοδότησης τέκνων κ.ά. Αρκετά από τα αιτήματα θα
επιλυθούν τον επόμενο χρόνο.
23 Νοεμβρίου. Οι εργαζόμενοι και η Διοίκηση της Τράπεζας τιμούν την επέτειο του Πολυτε-
χνείου σε εκδήλωση του Πολιτιστικού Τμήματος του ΣΥΕΤΕ στο θέατρο Γκλόρια, υπό την αιγί-
δα της ΟΤΟΕ, με τη συμμετοχή της ορχήστρας και του θεατρικού τμήματος με κύριο ομιλητή
την πρόεδρο Ιωάννα Ζερβάκη.
—181—
4 Δεκεμβρίου. Το Πολιτιστικό Τμήμα του Συλλόγου τιμά σε ειδική εκδήλωση, παρουσία του
Διοικητικού Συμβουλίου του, του διοικητή της ΕΤΕ και πλήθους κόσμου, τον παλαίμαχο συνά-
1981
δελφο και ποιητή Ροδόλφο Κράους, για ένα διάστημα αντιπρόεδρο του ΣΥΕΤΕ στην Κατοχή,
με ομιλία της Σοφίας Μπακανάκη, μέλους του Συμβουλίου. Τον Δεκέμβριο, επίσης, με αφορμή
τη συμπλήρωση εξήντα πέντε χρόνων δράσης του, ο Σύλλογος εκδίδει σε 12 χιλιάδες αντίτυπα
και προσφέρει στους εργαζομένους κομψή ατζέντα του 1982 («ΣΥΕΤΕ 1917-1982, 65 χρόνια
αγώνα») με φωτογραφίες και κείμενα από τη δράση του, που συμπεριλαμβάνει επίσης ένα μικρό
αφιέρωμα στην Εθνική Αντίσταση, φωτογραφικό υλικό από σύγχρονες κινητοποιήσεις, τη διακή-
ρυξη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας κ.ά.
Με συνδικαλιστική πίεση του Συλλόγου επέρχονται νέες τροποποιήσεις στον οργανισμό υπηρε-
σίας.
Ξεκινούν σημαντικές αλλαγές στην οικονομία, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση της χώρας. Νέα εισοδηματική πολιτική
1982 -μεγάλες αυξήσεις στους βασικούς μισθούς και με πράξη νομοθετικού περιεχομένου καθιερώνεται η αυτόματη τιμαριθ-
μική αναπροσαρμογή και η κανονική άδεια 4 εβδομάδων στους μισθωτούς. Αναγνώριση της εαμικής Εθνικής Αντίστασης.
Καθιέρωση του πολιτικού γάμου. Το μονοτονικό σύστημα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Διορισμός δημοκρατικής
προσωρινής διοίκησης στη ΓΣΕΕ –πρόεδρος ο Ορ. Χατζηβασιλείου και γεν. γραμματέας ο Γ. Ραυτόπουλος (1982-1983). Με
το ν. 1264 «Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών
των εργαζομένων» καταργείται ο ν. 330/1976 και εφαρμόζεται νέο θεσμικό πλαίσιο στα εργασιακά δικαιώματα και το
συνδικαλιστικό κίνημα. Ενίσχυση των κομματικών παρατάξεων στο συνδικαλισμό. 11ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ,
μέσα στη μεγάλη απεργία των 42 ημερών για το ενιαίο μισθολόγιο των τραπεζοϋπαλλήλων –πρόεδρος της Ομοσπονδίας
ο Δημ. Παφίλης. Κατάργηση της Νομισματικής Επιτροπής. Τα επόμενα χρόνια θα δημιουργηθεί το μείζον θέμα των «προ-
βληματικών επιχειρήσεων» και θα αρχίσει η σταδιακή «απελευθέρωση» του ελληνικού πιστωτικού συστήματος. Τον Γ.-Α.
Μαγκάκη στη Διοίκηση της ΕΤΕ διαδέχεται ο οικονομολόγος Στυλιανός Περ. Παναγόπουλος (1982-1989). Η θυγατρική της
ΕΤΕ Τράπεζα Υποθηκών μετονομάζεται σε Εθνική Στεγαστική Τράπεζα.
Θάνατος του Λ. Μπρέζνιεφ στην ΕΣΣΔ, τον διαδέχεται ο Γ. Αντρόπωφ (1982-1984). Ένταση στο παλαιστινιακό: Οι Ισραη-
λινοί καταλαμβάνουν τον Ν. Λίβανο, οι Παλαιστίνιοι εκκενώνουν τη Βηρυτό. Πόλεμος Μ. Βρετανίας και Αργεντινής για τα
νησιά Φόκλαντ. Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας. Οι πρώτες συσκευές ανάγνωσης ψηφιακών
δίσκων.
Ιανουάριος. Στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Επιτροπής ιδρύονται το Φωτογραφικό και το Φυσιο-
λατρικό Τμήμα του Συλλόγου.
5 Φεβρουαρίου. Ο ΣΥΕΤΕ μεταστεγάζεται. Από τα παλιά γραφεία του στην Αθήνα, στην οδό
Πεσμαζόγλου 1, 1ος όροφος, εγκαθίσταται στα νέα ιδιόκτητα γραφεία του, στην οδό Σοφοκλέους
15, 3ος όροφος. Στο ίδιο κτήριο σε έξι ορόφους θα μεταστεγαστούν, από την οδό Σοφοκλέους 2,
οι υπηρεσίες και τα κεντρικά ιατρεία του ΤΥΠΕΤ. Την ίδια εποχή ξεκινά η προετοιμασία της έκ-
δοσης του αξιόλογου περιοδικού του ΣΥΕΤΕ Πολιτιστική (τχ. 1/Ιαν.-Απρ. 1982 – 19/Δεκ. 1989).
2-3 Απριλίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ, όπου ψηφίζουν 7.916 μέλη, η συνδικαλιστική πα-
ράταξη «Δημοκρατική Συνδικαλιστική Κίνηση» (ΔΗΣΚ) αναδεικνύεται πλειοψηφούσα. Στις 22
Απριλίου συγκροτείται το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου ως εξής: πρόεδρος Ιωάννα Ζερβάκη, αντιπρό-
εδροι οι Γιώργος Θάνος και Ιγνάτιος Πλιάκος και γεν. γραμματέας ο Χρήστος Πρωτόπαπας.
Υπεύθυνος από το Δ.Σ. για την Τραπεζιτική ο Γιώργος Δημητρόπουλος (1982-84). Με υπόμνημά
του ο Σύλλογος ζητά από τη Διοίκηση της Τράπεζας «να προχωρήσει ο εκδημοκρατισμός σε
δομές και πρόσωπα για να πετύχει η ΕΤΕ στο νέο της ρόλο».
10 Απριλίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην εκδήλωση που οργανώνει η Διοίκηση της ΕΤΕ στο
Κεντρικό Κατάστημα, με πρωτοβουλία του διοικητή Γ.-Α. Μαγκάκη, για να τιμηθούν οι συνά-
δελφοι που θυσιάστηκαν την Κατοχή «για τα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της
—182—
[…] Ο σημαντικότερος σύλλογος σε ολόκληρη τη διάρκεια της ύπαρξης και δράσης του ελληνικού συνδι-
καλιστικού κινήματος στο χώρο των τραπεζών ήταν, αναμφίβολα, αυτός της Εθνικής Τραπέζης (ΣΥΕΤΕ).
Αποτέλεσε, με τα θετικά και τα αρνητικά του στοιχεία, πρότυπο οργανωτικής δομής αλλά και διεκδικήσε-
ων. Οι υπόλοιποι σύλλογοι έπαιξαν και αυτοί με τη σειρά τους σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των διεκδι-
κητικών αγώνων των εργαζομένων του κλάδου, αλλά το κύριο βάρος έπεφτε τις περισσότερες φορές στον
ΣΥΕΤΕ λόγω του ότι ήταν μακράν ο μεγαλύτερος από την άποψη του αριθμού των μελών και της πανελ-
λαδικής κάλυψης που διέθετε (κοινό στοιχείο με τον ΣΥΑΤΕ που κάλυπτε ακόμη και μικρές κωμοπόλεις
και κεφαλοχώρια). Οι υπόλοιποι σύλλογοι προσωπικού σε ιδιωτικές, αλλά και κρατικές, τράπεζες έθεταν
συχνά στόχους μισθολογικής και ασφαλιστικής εξομοίωσης με την Εθνική. Μόνον ο Σύλλογος Υπαλλήλων
Τραπέζης της Ελλάδος κατάφερνε να πετύχει ιδιαίτερα οφέλη χωρίς να αναφέρεται στις κατακτήσεις της
Εθνικής και αυτό λόγω του ρόλου της Τράπεζας στο οικονομικό και τραπεζικό σύστημα.
Ο Σύλλογος της Εθνικής, εκτός των άλλων, με τη μαζικότητά του μπορούσε και επέβαλλε τη γραμμή
του στην ΟΤΟΕ και συνήθως ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας προέρχεται από την Εθνική. Επίσης αποτελεί
πρότυπο και όσον αφορά τα αρνητικά χαρακτηριστικά της κομματικής παραταξιοποίησης. Στις εκλογές για
την ανάδειξη των μελών των διοικητικών οργάνων του Συλλόγου της Εθνικής παίρνουν μέρος χιλιάδες
υποψήφιοι που συμμετέχουν σε κομματικές παρατάξεις που καλύπτουν ολόκληρο το πολιτικό-ιδεολογικό
φάσμα από την άκρα δεξιά ώς τις παρυφές του αναρχικού χώρου. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι δύσκολη
πλέον η ανάδειξη ανεξάρτητων συνδικαλιστών, που[…] με την ψήφιση του νόμου 1284/1982 ουσιαστικά
αποκλείονται από τις εκλογικές διαδικασίες, και στις περισσότερες συνελεύσεις είτε τους στερείται το δι-
καίωμα λόγου είτε τους δίνεται ο λόγος για ελάχιστα λεπτά της ώρας και αυτά την ώρα που έχει αρχίσει να
διεξάγεται η ψηφοφορία με αποτέλεσμα να ομιλούν ενώπιον ελάχιστων ακροατών […]
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980-90 είχε αρχίσει η μείωση της συμμετοχής των εργαζομένων
στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των συνδικαλιστικών οργανώσεων, κυρίως στο πρωτοβάθμιο επίπεδο
(γενικές συνελεύσεις σωματείων). Αυτή η εξέλιξη λαμβάνει χώρα παράλληλα με τη μείωση των μελών των
πρωτοβάθμιων συνδικάτων στους κλάδους εκείνους όπου η συμμετοχή δεν είναι υποχρεωτική.
Η αποσυνδικαλιστικοποίηση γίνεται αντιληπτή από μια σειρά απαντήσεων σε έρευνες κοινής γνώμης,
που δείχνουν ότι στην πλειοψηφία τους οι εργαζόμενοι είναι λίγο έως καθόλου ενημερωμένοι για τις θέσεις
του δευτεροβάθμιου ή του τριτοβάθμιου συνδικαλιστικού φορέα σχετικά με το ασφαλιστικό και τα υπόλοιπα
εργασιακά προβλήματα, ότι είναι λίγο έως καθόλου ικανοποιημένοι από τη συνδικαλιστική τους εκπροσώ-
πηση. Βλέπουν ότι τα συνδικάτα αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις […]
Ταυτόχρονα, όμως, θεωρούν ότι τα κόμματα είναι, ως προς την προώθηση των συμφερόντων των
εργαζομένων, αναποτελεσματικά σε σχέση με τα συνδικάτα που θεωρούνται πιο ικανοί φορείς. Η αντιφατι-
κότητα αυτή στις απαντήσεις, να θεωρούνται δηλαδή ανικανοποίητοι από τη συγκεκριμένη συνδικαλιστική
εκπροσώπηση αλλά παρ’ όλα αυτά τα συνδικάτα πιο ικανά από τα πολιτικά κόμματα, δείχνει μια άλλη
διάσταση που σχετίζεται με το ότι τα συνδικάτα ακόμη και στη σημερινή κατάστασή τους είναι καταφύγια
για τους εργαζόμενους ενώ τα κόμματα «είναι αλλού».
Το πρόβλημα της αποσυνδικαλιστικοποίησης δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό [...]
Ο συνδικαλισμός των εργαζομένων στις τράπεζες αποτελεί με τη σειρά του ένα κοινωνικό κίνημα,
παρ’ όλες τις ιδιομορφίες του, τις συντεχνιακές λογικές του που επικρατούν συχνά σε αιτήματα, στρατηγι-
κές και τακτικές, παρά τη συχνή πρόσδεσή του σε κυβερνητικά και αντιπολιτευτικά κόμματα και παρατά-
ξεις. Η στράτευση εργαζομένων ως μέλη και στελέχη των συνδικάτων δεν μπορεί να σταματήσει, μολονότι
ενδέχεται να μειώνεται και να γραφειοκρατικοποιείται, καθ’ όσον ότι η συλλογική δράση είναι αναγκαία
ακόμη και με τα στενά «ορθολογικά κίνητρα» […]
Όσο θα υφίσταται η εκμετάλλευση, ο ιεραρχικός έλεγχος από τα πάνω, ο αποκλεισμός των εκπρο-
σώπων των εργαζομένων –ή η μειωμένη συμμετοχή– στα κέντρα λήψης αποφάσεων, και όσο θα υπάρχει
πολιτική δυνατότητα κινητοποίησης ανθρωπίνων δυνάμεων για τη διεκδίκηση ακόμη και των στενότερων
συντεχνιακών οφελών (π.χ. προσλήψεις παιδιών εργαζομένων στην ίδια τράπεζα στην οποία εργάζονται οι
γονείς τους και που έρχονται, ενδεχομένως, σε αντίθεση με τα επικρατούντα στην κοινή γνώμη κριτήρια
περί ισότητας ευκαιριών), τόσο θα εκδηλώνονται κινήσεις για τη διεκδίκηση αυτών των ωφελημάτων.
—183—
Το συνδικαλιστικό κίνημα, τέλος, έβαλε τη σφραγίδα του στις εξελίξεις της μεταπολίτευσης στο βαθμό
που, ανεξάρτητα από όλα τα ελαττώματα, τις ατέλειες και τις εξαρτήσεις του, συνέβαλε στη διαμόρφωση
και στερέωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μπορεί να μην ανέτρεψε τον καπιταλισμό, μπορεί να δυ-
σκολεύεται πλέον να διατηρήσει κεκτημένα με αγώνες δικαιώματα όπως το 8ωρο, οι αξιοπρεπείς συντάξεις
κ.ο.κ. αλλά, τουλάχιστον, συνέβαλε στο να είναι η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία συγκρίσιμη με τα αναπτυγμέ-
να δημοκρατικά καθεστώτα της Ευρώπης και να πληροί τους όρους της «πολυαρχίας» […]
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων στις τράπεζες, παρ’ όλο
που ξεκίνησε το 1974 ως ένα πολλά υποσχόμενο κοινωνικό κίνημα με στόχο να εκφράσει τις ριζοσπαστι-
κές διαθέσεις και διεκδικήσεις ενός μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας που ξεπερνούσε τα στενά
πλαίσια του κλάδου, έχασε μεγάλο μέρος της δυναμικής του με την πρόσδεσή του στα πολιτικά κόμματα,
ιδιαίτερα μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία και την προσπάθεια θεσμικής και πολιτι-
κής ενσωμάτωσής του σε διάφορα «συμμετοχικά» σχήματα διοίκησης παράλληλα με τη διάσπαση, μέσω της
κομματικοποίησης-παραταξιοποίησης, της παραδοσιακής συνοχής και αλληλεγγύης που διέκρινε ιστορικά
τον συγκεκριμένο κλάδο καθώς και με τη γραφειοκρατικοποίηση-συντηρητικοποίηση. Εν τούτοις, επειδή τα
συνδικάτα είναι ζωντανοί οργανισμοί και ανήκουν στα μέλη τους, εναπόκειται στη θέληση των τελευταίων η
αντιστροφή αυτής της πορείας ενσωμάτωσης-κομματικοποίησης-γραφειοκρατικοποίησης-συντηρητικοποίησης.
Θανάσης Τσακίρης
Αποσπάσματα από τη σημαντική, δημοσιευμένη στο διαδίκτυο, διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Σχολή Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών & Δημόσιας Διοίκησης,
του πολιτικού επιστήμονα και μεταφραστή Θανάση Τσακίρη, με τίτλο «Ο συνδικαλισμός των εργαζομένων στις
τράπεζες στην Ελλάδα (1974-1993)», Αθήνα 2006, σ. 216-217, 352, 363-364, 366.
κοινωνικής δικαιοσύνης». Ο διοικητής αποκαλύπτει σχετική αναμνηστική πλάκα με τους εκτελε-

σθέντες, ενώ ομιλητές είναι ο Βασίλης Κωνσταντινόπουλος, μέλος της Διοίκησης του ΣΥΕΤΕ το
1982
1943-44 και η πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ Ιωάννα Ζερβάκη.
22 Απριλίου. Στην έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της ΕΤΕ αποφασίζεται να εκλεγούν
ως εκπρόσωποι των εργαζομένων στο Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας η Ιωάννα Ζερβάκη,
πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ και της ΟΤΟΕ, και ο Γιώργος Ραυτόπουλος, γεν. γραμματέας της ΓΣΕΕ.
Απρίλιος. Με παρεμβάσεις του Συλλόγου επιτυγχάνεται η παροχή επιπλέον αδείας 7 ημερών στους
εργαζομένους σε ανθυγιεινούς χώρους της Τράπεζας και δρομολογείται αντίστοιχο επίδομα. Ξεκι-
νούν οι πρώτες παραστάσεις του Θεατρικού Τμήματος του Συλλόγου με το έργο του Γ. Σκούρτη
«Κομμάτια και θρύψαλα» στο θέατρο Διονύσια. Τα επόμενα χρόνια η θεατρική ομάδα θα παρουσι-
άσει με επιτυχία αξιόλογα έργα και θα αναδείξει ακόμη και επαγγελματίες ηθοποιούς.
1 Μαΐου. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα συμμετέχουν στη μαζική συγκέντρωση της
εργατικής Πρωτομαγιάς οργανωμένη από τη δημοκρατική διοίκηση της ΓΣΕΕ στο πεδίο του Άρε-
ως στην Αθήνα. Την προηγούμενη μέρα, 30 Απριλίου, συμμετείχαν μαζικά στη συμβολική στάση
εργασίας μιας ώρας με εκδηλώσεις στους χώρους δουλειάς.
Μάιος. Ολοκληρώνεται και τυπικά η ένταξη των υπόλοιπων ταμείων υγείας των εργαζομένων (Τα-
μείο Αλληλοβοηθείας Υπαλλήλων ΕΤΕ, Ταμείο Αλληλοβοηθείας Εισπρακτόρων & Κλητήρων
ΕΤΕ και Ταμείο Υγείας & Ασφαλίσεως κατά της ασθενείας των μελών του Συλλόγου Υπαλλήλων
τ. Τραπέζης Αθηνών) στο ΤΥΠΕΤ και αναδιοργανώνεται η κλινική Υγείας Μέλαθρον. Το Δ.Σ. του
ΣΥΕΤΕ ζητάει να εκπροσωπείται ο Σύλλογος στα συμβούλια τοποθετήσεων στελεχών με 2 μέλη
του. Επίσης, να επανέλθουν στην Τράπεζα όλοι όσοι εκδιώχθηκαν ή αναγκάστηκαν σε παραίτηση
επί Επταετίας.
—184—
26 Μαΐου-7 Ιουλίου. Με την καθοδήγηση της ΟΤΟΕ, συγκλονιστικός παντραπεζικός αγώνας 42

ημερών συνεχούς απεργίας για την εφαρμογή σωστού, ανόθευτου ενιαίου μισθολογίου σε όλους
1982
τους τραπεζοϋπαλλήλους, σωστή εφαρμογή της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (ΑΤΑ)
και την υπογραφή της κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας. Παρά τη συνδιαλλακτική στάση
των συνδικαλιστικών στελεχών της κυβερνητικής παράταξης που διοικούσε τον ΣΥΕΤΕ, τα περισ-
σότερα μέλη του τάχθηκαν με τις αποφάσεις της ΟΤΟΕ και πρωτοστάτησαν στον αγώνα. Ένταση
στις σχέσεις ΣΥΕΤΕ και ΟΤΟΕ –παραίτηση της Ιωάννας Ζερβάκη από την ηγεσία της ΟΤΟΕ,
στις 29 Μαΐου εκλέγεται πρόεδρος της Ομοσπονδίας ο Δημήτρης Παφίλης.
2 Ιουλίου. Υπογράφεται ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΕΤΕ και ΣΥΕΤΕ όπου θε-
σμοθετείται αύξηση των οργανικών θέσεων στην Τράπεζα.
Ιούλιος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανελλήνια κινητοποίηση συμπαράστασης στον Παλαιστι-
νιακό Λαό.
Ο παλαίμαχος εαμικός συνδικαλιστής Νίκος Μανδράκος αρχίζει να δημοσιεύει στην Τραπεζιτική

σειρά άρθρων για την Εθνική Αντίσταση στην Τράπεζα.
Αύγουστος. Ο Σύλλογος παρεμβαίνει στο διάλογο με την Τράπεζα για τον νέο οργανισμό υπηρε-
σίας με συγκεκριμένη πρόταση σε ιδιαίτερο φύλλο της Τραπεζιτικής με τίτλο «Σχέδιο νέου Οργα-
νισμού Υπηρεσίας». Υπογράφεται η ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας του 1982 μεταξύ ΟΤΟΕ
και τραπεζών (30 τράπεζες) για την εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου αναδρομικά από 1.1.1982
και της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) στις αποδοχές των τραπεζοϋπαλλήλων.
18 Σεπτεμβρίου. Στη Γενική Συνέλευση των μελών η μομφή για τη στάση της πλειοψηφίας του
Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΥΕΤΕ στη μεγάλη παντραπεζική απεργία για το ενιαίο μισθολόγιο
δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει πλειοψηφία, ενώ το Συμβούλιο αρνείται την πανελλαδική ψηφοφορία
στο θέμα.
Οκτώβριος. Ο ΣΥΕΤΕ ξεκινάει νέα προσπάθεια να τροποποιήσει και εκσυγχρονίσει το κατα-

στατικό του, εφαρμόζοντας την απλή αναλογική στην εκλογή των οργάνων του, την περιφερειακή
οργάνωση και τη θέσπιση εκλεγμένων «Επιτροπών Καταστημάτων». Δημοσίευση του σχεδίου του
νέου καταστατικού στην Τραπεζιτική.
1 Νοεμβρίου. Οι τρεις σύλλογοι προσωπικού τιμούν την Εθνική Αντίσταση. Το μεσημέρι καταθέ-
τουν στεφάνι στην αναμνηστική πλάκα των εκτελεσθέντων συναδέλφων στην Κατοχή που βρίσκεται
στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας. Το απόγευμα διοργανώνουν εκδήλωση μνήμης στο θέα-
τρο Μπροντγουαίη με την παρουσία της Διοίκησης της ΕΤΕ, των αντιστασιακών Μ. Γλέζου και Λ.
Σάντα, παλαιών εργαζομένων στην Τράπεζα και πλήθους συναδέλφων. Εκτός από τους εκπροσώ-
πους των συλλόγων μίλησε ο αντιστασιακός Θεόδ. Ευθυμίου, πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ την περίοδο
1943-44, ενώ ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος απήγγειλε το γνωστό ποίημά του «ΕΑΜ». Η εκδήλωση
συνεχίστηκε με τη Δόμνα Σαμίου και το συγκρότημά της, ένα πολυθέαμα για την Εθνική Αντίστα-
ση που ετοίμασαν οι Δημόσιες Σχέσεις της ΕΤΕ και έκλεισε με αντάρτικα και άλλα τραγούδια της
Αντίστασης εκτελεσμένα από τον Πάνο Τζαβέλα.
Νοέμβριος. Ο Σύλλογος με υπόμνημά του ζητάει από τη Διοίκηση της Τράπεζας να λυθούν τα
εκκρεμή προβλήματα του προσωπικού, όπως εξομοίωση με τα ισχύοντα στο προσωπικό της Τρά-
πεζας της Ελλάδος, θέματα συνθηκών εργασίας, ορισμένα θεσμικά και οικονομικά ζητήματα, εξα-
σφάλιση άδειας 13 πρόσθετων ημερών στους φοιτητές κ.ά.
Δεκέμβριος. Εκδίδεται πάλι ατζέντα του Συλλόγου για το έτος 1983, με χρήσιμες πληροφορίες για
τη δράση του, τα συνδικαλιστικά αιτήματα του κλάδου κ.λπ., που μοιράζεται σε όλο το προσωπικό
της Τράπεζας.
—185—
Νέα συμφωνία παραμονής των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα. Επίσκεψη στην Αθήνα του σοβιετικού πρωθυπουργού
1983 Ν. Τιχόνωφ –υπογραφή 10ετούς συμφωνίας συνεργασίας Ελλάδας-ΕΣΣΔ. Νόμος 1365 για την κοινωνικοποίηση επιχει-
ρήσεων δημόσιου χαρακτήρα που περιορίζει το δικαίωμα της απεργίας στον δημόσιον τομέα και τις τράπεζες (άρθρο 4).
Νόμος 1386 για την εξυγίανση των προβληματικών επιχειρήσεων –ίδρυση του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρή-
σεων. Νόμος ισότητας των δύο φύλων. Ίδρυση του Ενιαίου Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Ψήφιση του πενθημέρου και της
40ωρης εργασίας στη βιομηχανία. Επαναπατρισμός των υπόλοιπων Ελλήνων πολιτικών προσφύγων. Η Ελλάδα αναλαμ-
βάνει για πρώτη φορά την Προεδρία της ΕΟΚ στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Υποτίμηση της δραχμής κατά 15% έναντι
του δολαρίου. 12ο και 13ο (έκτακτα) Πανελλαδικά Συνέδρια της ΟΤΟΕ –πρόεδρος ο Παν. Μανωλάκος. 14ο Πανελλαδικό
Συνέδριο ΟΤΟΕ –πρόεδρος Αλ. Πουλαρίκας. Μετά την παραίτηση του Ορ. Χατζηβασιλείου από τη ΓΣΕΕ λόγω του άρθρου
4, πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας για 5 μήνες ο Γιάν. Παπαμιχαήλ. 22ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα (ξενοδοχείο
«Αστήρ» Βουλιαγμένης), με αποχή της δεξιάς αντιπολίτευσης, το πρώτο μετά το 1946 δημοκρατικό και αντιπροσωπευτικό
συνέδριο, χωρίς τους συντηρητικούς εργατοπατέρες –πρόεδρος ο Γ. Ραυτόπουλος (1983-1989), γεν. γραμματέας Μ. Κω-
στόπουλος (1983-1985). Συνεργασία ΠΑΣΚΕ, ΑΕΜ και ΕΣΑΚ μέχρι 1985. Από την εποχή αυτή όλοι οι πρόεδροι της ΓΣΕΕ θα
προέρχονται από την ΠΑΣΚΕ. Οι απασχολούμενοι στον τραπεζικό κλάδο ανέρχονται σε 41.180 άτομα.
Συνδιάσκεψη της Μαδρίτης για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη. Ανακήρυξη του ψευδοκράτους του Ντενκτάς
στην κατεχόμενη Κύπρο, καταδίκη του από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Κατάργηση του στρατιωτικού καθεστώτος
στην Τουρκία –Κυβέρνηση Τ. Οζάλ. Πρόγραμμα «Πολέμου των άστρων» των ΗΠΑ. Εκλογές στην Αργεντινή μετά από 7
χρόνια δικτατορίας, πρόεδρος ο Ρ. Αλφονσίν.
Ιανουάριος. Με τροποποιήσεις στον κανονισμό του Ταμείου Συντάξεων εγκρίνεται από την Πο-
λιτεία η πλήρης σύνταξη στα 35 χρόνια υπηρεσίας. Την ίδια εποχή ολοκληρώνεται η ένταξη στο
ενιαίο μισθολόγιο όλου του προσωπικού στην Τράπεζα.
11-12 Φεβρουαρίου. Με πανελλαδική ψηφοφορία των μελών επιτυγχάνεται η τροποποίηση του

καταστατικού του ΣΥΕΤΕ, το οποίο συμπληρώνεται, εκσυγχρονίζεται και προσαρμόζεται στις
διατάξεις της νέας νομοθεσίας περί επαγγελματικών σωματείων.
Μάιος. Κυκλοφορεί σε ειδική έκδοση το νέο καταστατικό του Συλλόγου, όπως εγκρίθηκε από
το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών.
Ιούνιος. Μετά τις αρχαιρεσίες στις 28-30 Απριλίου (ψηφίζουν συνολικά 8.205 από τα 10.200
εγγεγραμμένα μέλη), εκλέγεται νέο συμβούλιο και συγκροτείται το Προεδρείο του ΣΥΕΤΕ με
πρόεδρο ξανά την Ιωάννα Ζερβάκη, β΄ αντιπρόεδρο τον Νικόλαο Πίσκοπο (δεν εκλέχτηκε α΄
αντιπρόεδρος) και γενικό γραμματέα τον Αλέκο Καλύβη.
26 Μαΐου-2 Ιουνίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει δραστήρια στην παντραπεζική απεργία της

ΟΤΟΕ για την κατάργηση του άρθρου 4 του ν. 1365, που περιορίζει το δικαίωμα της απεργίας
στις κοινωνικοποιημένες επιχειρήσεις. Με τους αγώνες των εργαζομένων στις τράπεζες και στον
ευρύτερο δημόσιο τομέα το άρθρο 4 σχεδόν θα καταργηθεί στην πράξη.
24 Αυγούστου. Ο Σύλλογος υποβάλλει στον διοικητή της ΕΤΕ Στ. Παναγόπουλο πολυσέλιδο
«Γενικό υπόμνημα αιτημάτων» να μην γίνει η Τράπεζα προβληματική, με την επισήμανση «Είμα-
στε διατεθειμένοι να διεκδικήσουμε με κάθε τρόπο αυτά τα αιτήματα που προβάλλουμε, είμαστε
απόλυτα πεισμένοι για την ορθότητα και τη ρεαλιστικότητά τους…».
9 Σεπτεμβρίου. Στο 14ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ, στο οποίο για πρώτη φορά τα
όργανά του αναδεικνύονται με το σύστημα της απλής αναλογικής, ο Χρήστος Πρωτόπαπας εκλέ-
γεται γενικός γραμματέας στην Ομοσπονδία και ο Μανόλης Μαυροφόρος αντιπρόεδρός της.
Σεπτέμβριος. Το ακριτικό χωριό Μολυβδοσκέπαστο Κόνιτσας, το οποίο είχε «υιοθετήσει» ο

ΣΥΕΤΕ από το 1970, ονομάζει έναν δρόμο του «Οδό Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας».
—186—
6-8 Οκτωβρίου. Εκλογές με τη συμμετοχή όλου του προσωπικού για την ανάδειξη, για πρώτη
φορά, δύο εκπροσώπων των εργαζομένων στο Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας. Εκλέγονται
1983
οι συνάδελφοι, παλαιοί συνδικαλιστές, Ιγνάτιος Πλιάκος και Νικόλαος Πίσκοπος.
Ίδρυση του Σωματείου Φυλάκων της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Ο υψηλός πληθωρισμός στη χώρα συνεχίζεται. Τα χρέη 131 προβληματικών επιχειρήσεων μόνο προς τις τράπεζες ξεπερ-
1984 νούν τα 156 δισ. δραχμές. «Αγορά του αιώνα» για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας. Πρώτη φορά
ψηφίζουν οι νέοι πάνω από 18 ετών, στις Ευρωεκλογές της 17ης Ιουνίου. 15ο (έκτακτο) Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ.
Μερική απελευθέρωση ελληνικού πιστωτικού συστήματος. Ο Γ. Κοσκωτάς αποκτά την Τράπεζα Κρήτης.
Ο Κ. Τσερνιένκο διαδέχεται τον αποθανόντα Γ. Αντρόποφ στην ηγεσία της ΕΣΣΔ. Οι ΗΠΑ αποχωρούν από την UNESCO.
Δολοφονία της Ινδής πρωθυπουργού Ίντιρας Γκάντι. Το μεγαλύτερο, πολύνεκρο δυστύχημα από διαρροή χημικών σε ερ-
γοστάσιο της Union Carbide στο Μομπάλ της Ινδίας. Ανακάλυψη στις ΗΠΑ του ιού του Έιτζ.
6 Φεβρουαρίου. Πραγματοποιείται στη Λέσχη του Συλλόγου η πρώτη συγκέντρωση των συνδι-
καλιστικών Αντιπροσώπων των Καταστημάτων με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 150 ατόμων.
Φεβρουάριος. Με τη συνδρομή του συναδέλφου αρχειονόμου Αλέξανδρου Κράους, από το

Ιστορικό Αρχείο της ΕΤΕ, και μιας μικρής ομάδας συναδέλφων του Πολιτιστικού Τμήματος
(Μίνα Δάλκα, Ζήσιμος Συνοδινός, Στέλλα Κωτσάκη κ.ά.) ξεκινά η επισήμανση και συγκέντρω-
ση του πολύτιμου αρχειακού υλικού του Συλλόγου, που, στα επόμενα χρόνια με τη δουλειά του
Αλέξη Κράους, ο οποίος θα αποσπαστεί στον Σύλλογο, θα αποτελέσει το Ιστορικό Αρχείο του
ΣΥΕΤΕ.
14 Μαρτίου. Αποφασιστική συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 3ωρη στάση που προκηρύσσει η
ΟΤΟΕ για την υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας (αιτήματα: αποκατάσταση εισο-
δήματος, γνήσια αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών, τιμαριθμοποίηση επιδομάτων,
βελτίωση φορολογικού κ.ά.) και ως διαμαρτυρία για την παρελκυστική τακτική των διοικήσεων
των τραπεζών.
4 Απριλίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ που διεκδικεί ου-
σιαστικό διάλογο με τους τραπεζίτες για την υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης του κλάδου.
25 Απριλίου. Μετά τις παραιτήσεις των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου Ιωάννας Ζερβάκη,
Νικολ. Πίσκοπου κ.ά., γίνεται συμπλήρωση και αναδιάταξη του Προεδρείου του ΣΥΕΤΕ με
την εξής σύνθεση: Πρόεδρος: Χρήστος Πρωτόπαπας (1984-1986), α΄ αντιπρόεδρος: Μανόλης
Μαυροφόρος, β΄ αντιπρόεδρος: Σπύρος Καραουλάνης και γεν. γραμματέας: Αλέκος Καλύβης.
Υπεύθυνοι σύνταξης της Τραπεζιτικής από το Δ.Σ. οι Μάκης Βλασσόπουλος και Γιώργος Δημη-
τρόπουλος (1984-86).
17 Μαΐου. Υπογραφή της ειδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας του 1984 μεταξύ ΟΤΟΕ και
τραπεζών (33 τράπεζες), όπου συμφωνούνται, μεταξύ άλλων, εβδομαδιαίο ωράριο 38 ωρών και 20
λεπτών, καθιέρωση επιδόματος και άδειας ανθυγιεινής εργασίας, αναγνώριση προϋπηρεσίας στον
ιδιωτικό τομέα, απορρόφηση από τις τράπεζες δημοσίου τομέα των απολυμένων εργαζομένων
στις ξένες τράπεζες, αναπροσαρμογές διαφόρων επιδομάτων, ένταξη καθαριστριών στο ενιαίο
μισθολόγιο κ.ά.
1 Ιουνίου. Σε εφαρμογή του νέου καταστατικού του Συλλόγου, συγκαλείται στην Αθήνα, στα
γραφεία του ΣΥΕΤΕ, το Α΄ Πανελλαδικό Συμβούλιο με αντιπροσώπους από όλη τη χώρα και
με κεντρικά συνθήματα «Αποκέντρωση και συμμετοχή για δυνατό συνδικαλιστικό κίνημα» και
«Τραπεζικό σύστημα στην υπηρεσία του λαού».
—187—
26 Ιουνίου. Στο πλαίσιο αποφάσεων του ΣΥΕΤΕ, της ΟΤΟΕ και της εφαρμογής της νέας συλ-
λογικής σύμβασης εργασίας του κλάδου, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου εγκρίνει τους
1984
κανονισμούς λειτουργίας των «Νομαρχιακών Παραρτημάτων» και των «Επιτροπών Καταστημά-
των», για την προώθηση της συμμετοχής των συναδέλφων στα θέματα που τους αφορούν.
Ιούλιος. Κυκλοφορεί ειδική έκδοση του Συλλόγου με το νέο καταστατικό του και τους κανονι-
σμούς του Απεργιακού Ταμείου, των Νομαρχιακών Παραρτημάτων και των Επιτροπών Αντιπρο-
σώπων. Συμπεριλαμβάνει επίσης και τον κανονισμό λειτουργίας της Τραπεζιτικής.
Μετά από πιέσεις του ΣΥΕΤΕ η Διοίκηση της Τράπεζας συμφωνεί ο «λογαριασμός προικοδό-
τησης» να εκσυγχρονιστεί, μετονομαζόμενος σε «λογαριασμό αποκατάστασης τέκνων συναδέλ-
φων», και να αφορά τα τέκνα και των δύο φύλων.
Αύγουστος. Δημοσιεύεται σε ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής το σύνολο των προτάσεων «για την
κοινωνικοποίηση των Εμπορικών Τραπεζών του Δημοσίου», που εκπόνησε η Γνωμοδοτική Επι-
τροπή του ν. 1365/1983.
Σεπτέμβριος. Αρχίζει η έκδοση του πολιτιστικού περιοδικού των Δημοσίων Σχέσεων της ΕΤΕ,
κυρίως για το προσωπικό, με τον τίτλο Εμείς, που αργότερα μετονομάστηκε Εμείς και Η Τράπεζα
και κυκλοφορούσε σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι τον Αύγουστο του 2004.
25 Οκτωβρίου. Συγκαλείται το Β΄ Πανελλαδικό Νομαρχιακό Συμβούλιο του ΣΥΕΤΕ με θέμα

«Αγώνας για εκδημοκρατισμό στην Εθνική Τράπεζα».
Νοέμβριος. Η Πολιτιστική Επιτροπή του ΣΥΕΤΕ διοργανώνει εκδήλωση αλληλεγγύης στους

λαούς της Κύπρου, της Τουρκίας και της Λατινικής Αμερικής.
17 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη δίωρη παντραπεζική στάση εργασίας της ΟΤΟΕ
για το καθεστώς των ξένων τραπεζών.
28 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος πρωτοστατεί στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ για την υπογραφή
της κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας του 1985.
Ίδρυση του Συλλόγου Εργαζομένων στην Εθνική Στεγαστική Τράπεζα (ΣΕΕΣΤ, 1984-1998).
Ανακαίνιση του νοσοκομείου Υγείας Μέλαθρον του ΤΥΠΕΤ.
Ο Χρ. Σαρτζετάκης νέος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (1985-1990). Δεύτερη κυβέρνηση Α. Παπανδρέου (1985-
1985 1989). Η Αθήνα πρώτη «πολιτιστική πρωτεύουσα» της Ευρώπης. Μέτρα για τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας,
Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που απαγορεύει αυξήσεις μισθών για 2 χρόνια, δεύτερη υποτίμηση της δραχμής κατά
15% έναντι του δολαρίου, πολιτική λιτότητας –αντιδράσεις των εργαζομένων. Ίδρυση από συνδικαλιστές της Ν.Δ. και
του λοιπού φιλελεύθερου χώρου της Δημοκρατικής Ανεξάρτητης Κίνησης Εργαζομένων (ΔΑΚΕ). Βαθμιαία άνοδος των
συνδικαλιστικών δυνάμεων του δεξιού συντηρητικού χώρου, ενώ τις επόμενες δεκαετίες θα παγιωθεί το σχήμα των δύο
μεγάλων παρατάξεων στο ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα, η μία από το ΠΑΣΟΚ και η άλλη από τη Ν.Δ. Διάσπαση της
ΠΑΣΚΕ-ίδρυση της Σοσιαλιστικής Συνδικαλιστικής Εργατοϋπαλληλικής Κίνησης (ΣΣΕΚ, 1985-1989). Με κυβερνητική πα-
ρέμβαση διάσπαση της ΓΣΕΕ: στην κυβερνητική πρόεδρος ο Γ. Ραυτόπουλος, γεν. γραμματέας ο Γ. Παυλιδάκης· στην άλλη
πλευρά (συμμαχία μέρους της παλαιάς ΠΑΣΚΕ με την ΕΣΑΚ, το ΑΕΜ και τη ΣΣΕΚ) πρόεδρος ο Γιάν. Παπαμιχαήλ, γεν. γραμ-
ματέας ο Μ. Κωστόπουλος. 16ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –εκλέγεται ξανά πρόεδρος ο Αλ. Πουλαρίκας, πλήρης
κομματικοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης της Ομοσπονδίας, ενώ οι εγγεγραμμένοι στη δύναμή της ανέρχονται σε
45.224. Την περίοδο 1985-1987 δεν υπογράφηκαν συλλογικές συμβάσεις εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών λόγω της
Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Το σύνολο του προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας ανέρχεται σε 16.125 εργαζομένους
σε σύνολο 47.893 απασχολούμενων στον τραπεζικό κλάδο.
—188—
Καθιέρωση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των «Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων». Μετά το θάνατο του Κ.
1985 Τσερνιένκο, ο Μ. Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της ΕΣΣΔ (1985-1991). «Πρωτοβουλία των έξι ηγετών» για τον αφοπλισμό,
συνάντηση στο Δελχί και την Αθήνα. Κατάρρευση του ΟΠΕΚ, πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες αυξάνουν την ημερήσια
παραγωγή τους. Λήξη με ήττα της μεγάλης απεργίας (έναν ολόκληρο χρόνο) των ανθρακωρύχων στη Μ. Βρετανία.
Ιανουάριος-Μάρτιος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις μεγάλες απεργίες, τις στάσεις εργασίας και
τις δυναμικές συγκεντρώσεις (48ωρες απεργίες στις 22-23 Ιανουαρίου και 12-13 Φεβρουαρίου,
τριήμερη στις 19-21 Φεβρουαρίου, 24ωρη στις 22 Φεβρουαρίου, τρίωρη στάση στο Λεκανο-
πέδιο 15 Φεβρουαρίου και 4ωρες στάσεις και συγκεντρώσεις στο διάστημα 7-29 Μαρτίου) που
αποφασίζει η ΟΤΟΕ, διαμαρτυρόμενη για την αρνητική στάση των τραπεζών να προσέλθουν σε
διαπραγματεύσεις για τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας του κλάδου.
14-16 Μαρτίου. Εκλογές στον ΣΥΕΤΕ, ψηφίζουν 9.624 συνάδελφοι σε όλη τη χώρα. Αδυναμία
συμφωνίας από τις συνδικαλιστικές παρατάξεις και τους εκλεγμένους για το πρόσωπο του προέ-
δρου.
4-5 Απριλίου. Δυναμική συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη νέα 48ωρη απεργία της ΟΤΟΕ για τη
ΣΣΕ 1985.
13 Ιουνίου. Μετά από τρεις μήνες διαπραγματεύσεων συγκροτείται Διοικητικό Συμβούλιο και
Προεδρείο του ΣΥΕΤΕ με πρόεδρο ξανά τον Χρήστο Πρωτόπαπα, αντιπροέδρους τους Ιγνάτιο
Πλιάκο και Γιώργο Τσιορμπατζή και γεν. γραμματέα τον Αλέκο Καλύβη. Στους υπευθύνους της
Τραπεζιτικής προστίθεται ο Λάμπρος Μαντέλος (1985-86).
28-29 Ιουνίου. Οι πρώτες εκλογές για την ανάδειξη νομαρχιακών συμβούλων και αντιπροσώπων
του ΣΥΕΤΕ στα τοπικά Εργατικά Κέντρα.
Αύγουστος. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου εγκρίνει νέο πρόγραμμα δράσης και απο-
φασίζει ομόφωνα να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για ενοποίηση όλων των συλλόγων εργαζομένων
στην Εθνική Τράπεζα με το σύνθημα «Ένας σύλλογος σε κάθε χώρο δουλειάς, μία ομοσπονδία,
ένα Εργατικό Κέντρο, μία ΓΣΕΕ». Επίσης με ανακοίνωσή του χαιρετίζει τις αποφάσεις των
συλλόγων φροντιστών-φυλάκων και προσωπικού καθαριότητας για την ενοποίησή τους με τον
ΣΥΕΤΕ.
22 Οκτωβρίου και 14 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος και οι εργαζόμενοι στη Τράπεζα συμμετέχουν

στις 24ωρες απεργίες της ΟΤΟΕ διαμαρτυρόμενοι για τα αντιλαϊκά μέτρα της κυβέρνησης και
για τις παρεμβάσεις της στο συνδικαλιστικό κίνημα με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.
24 Οκτωβρίου. Στο 16ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Ομοσπονδίας, τα μέλη του Δ.Σ. του ΣΥ-
ΕΤΕ Νικόλαος Πίσκοπος και Μανώλης Μαυροφόρος εκλέγονται αντίστοιχα αντιπρόεδρος και
γεν. γραμματέας της ΟΤΟΕ.
16 Δεκεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συνάπτει με την Τράπεζα πρόγραμμα ομαδικής ασφάλισης του προ-
σωπικού που καλύπτει όλους τους κινδύνους.
18-21 Δεκεμβρίου. Εκλογές στο προσωπικό για δύο εκπροσώπους των εργαζομένων στο Δι-
οικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας. Προσπάθεια νόθευσης του εκλογικού αποτελέσματος, που
καταγγέλθηκε επίσημα στις 30 Δεκεμβρίου και οι περισσότερες συνδικαλιστικές παρατάξεις
απέδωσαν σε κορυφαία στελέχη της παράταξης ΔΗΣΚ. Παραιτήσεις μελών του Συμβουλίου του
ΣΥΕΤΕ-μεγάλη συνδικαλιστική κρίση.
Έναρξη λειτουργίας του θερέτρου του ΤΥΠΕΤ στη Ραψάνη του Ολύμπου και των ιδιόκτητων
παιδικών κατασκηνώσεών του στη Χαλκιδική.
—189—
Αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975 –μεταφορά εξουσιών από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον Πρωθυπουργό.
1986 Πρώτες προσπάθειες σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας. Συγκρότηση της Επιτροπής Θ. Καρατζά για την αναμόρ-
φωση και τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. 23ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στο ξενοδοχείο «Αστήρ» της
Βουλιαγμένης με τη συμμετοχή μόνον των κυβερνητικών συνδικαλιστών. Μεγάλος σεισμός της Καλαμάτας.
Ένταξη στην ΕΟΚ της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Υπογραφή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης –αλλαγές στη Συνθήκη
της Ρώμης. Στη Σοβιετική Ένωση ξεκινά η πολιτική της Γκλάσνοστ και της Περεστρόικα. Δολοφονία του Σουηδού πρωθυ-
πουργού Ούλ. Πάλμε. Σοβαρό δυστύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας στην ΕΣΣΔ. Σκάνδαλο
Ιράν-Κόντρας της κυβέρνησης Ρ. Ρήγκαν στις ΗΠΑ. Πτώση του δικτάτορα Φ. Μάρκος στις Φιλιππίνες.
Ιανουάριος. Ενοποίηση-ένταξη των συλλόγων φροντιστών και καθαριστριών στον ΣΥΕΤΕ.
Φεβρουάριος. Πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ αναλαμβάνει προσωρινά ο μέχρι τότε β΄ αντιπρόεδρος

Γιώργος Χρ. Τσιορμπατζής.
8 Μαρτίου. Η έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζει για το θέμα της νοθείας την
ανάκληση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και των λοιπών οργάνων του ΣΥΕΤΕ καθώς
και τη διενέργεια νέων αρχαιρεσιών.
Μάρτιος-Απρίλιος. Ο Σύλλογος και οι εργαζόμενοι στη Τράπεζα συμμετέχουν στις απεργίες

που οργανώνει η ΟΤΟΕ κατά της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου.
8-12 Απριλίου. Εκλογές στον ΣΥΕΤΕ. Διάσπαση της κυβερνητικής συνδικαλιστικής παράταξης
σε ΔΗΣΚ και ΠΑΣΚΕ. Συμμετέχουν στην ψηφοφορία 11.541 μέλη από ολόκληρη την Ελλάδα.
Η διοικητική κρίση στον Σύλλογο, που είχε ξεσπάσει τον περασμένο Δεκέμβριο, συνεχίζεται με
την αδυναμία συγκρότησης Προεδρείου.
25 Ιουνίου. Η πολύμηνη διοικητική κρίση του ΣΥΕΤΕ τερματίζεται με τη συγκρότηση Προ-

εδρείου που δεσμεύεται για αγωνιστική αντιμετώπιση της εργοδοτικής και κυβερνητικής επίθε-
σης, αγωνιστική διεκδίκηση βασικών αιτημάτων, ανασυγκρότηση του Συλλόγου και προώθηση
διαδικασιών βάσης, με σεβασμό στην αυτονομία, στις δημοκρατικές λειτουργίες και την ταξική
φυσιογνωμία του συνδικαλιστικού κινήματος. Πρόεδρος: ο Φώτης Δεληβοριάς (1986-1988),
αντιπρόεδροι οι Γιάννης Παναγόπουλος και Παναγιώτης Γιαννόπουλος και γεν. γραμματέας ο
Δημήτρης Κουσελάς. Υπεύθυνος της Τραπεζιτικής ο πρόεδρος Φ. Δεληβοριάς, ενώ συντονιστής
ύλης αναλαμβάνει ο ταμίας του Δ.Σ. Κώστας Κρεμμύδας (1986-88) και στις ανοικτές συντακτι-
κές επιτροπές της εφημερίδας συμμετέχουν διάφοροι συνάδελφοι από όλες τις συνδικαλιστικές
παρατάξεις.
Ιούνιος και Αύγουστος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις 4ωρες στάσεις που εξαγγέλλει η ΟΤΟΕ για
την κατάργηση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου.
4 Αυγούστου. Με ψήφισμά του το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου αντιτίθεται σε εμβόλιμη

τροπολογία σε άσχετο νόμο στη Βουλή, σύμφωνα με την οποία οι εργαζόμενοι και οι κοινωνικοί
φορείς δεν θα εκφέρουν ούτε τη γνώμη τους στις κοινωνικοποιημένες επιχειρήσεις.
Σεπτέμβριος. Ολοκληρώνεται η ριζική ανακαίνιση και αναβάθμιση της Λέσχης και του εστια-
τορίου του Συλλόγου και εκδίδονται νέα δελτία των μελών για τη χρήση του εστιατορίου. Την
εποχή αυτή το Ιστορικό Αρχείο του ΣΥΕΤΕ μεταφέρεται σε κτήριο ιδιοκτησίας του Ταμείου
Συντάξεων, στην οδό Πανεπιστημίου, και διαθέτει χώρο κατάλληλο για καταγραφή, ταξινόμηση
και μελέτη του πρωτογενούς υλικού.
6-8 Οκτωβρίου. Εκλογές για την ανάδειξη δύο εκπροσώπων των εργαζομένων στο Διοικητικό
—190—
Συμβούλιο της Τράπεζας και στη Γνωμοδοτική Επιτροπή του ν. 1365/1983. Εκλέγονται ένας από
την παράταξη ΠΑΣΚΕ (Ιγνάτιος Πλιάκος) και ένας από τη ΔΑΚΕ (Νίκος Πίσκοπος).
1986
23 Οκτωβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ, με τη συμβολή του Ιστορικού του Αρχείου, και ο Σύλλογος Εισ-
πρακτόρων διοργανώνουν στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας εκδήλωση αφιερωμένη στο
μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου 1940, παρουσία των 3 υποδιοικητών της ΕΤΕ και πλήθους κόσμου.
Εκτός από τους προέδρους των δύο συλλόγων, Φ. Δεληβοριά και Μ. Τσακίρη, μίλησαν κορυφαί-
οι αντιστασιακοί συνδικαλιστές του Συλλόγου επί Κατοχής (Λ. Φράγκου, Θ. Ευθυμίου, Ν. Δου-
σαΐτης), ενώ ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος απήγγειλε ποίημά του. Συμμετείχαν επίσης η χορωδία του
Συλλόγου υπό την Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και το Πολυθέαμα της Εθνικής Τράπεζας, ενώ πα-
ρουσιάστηκαν φωτογραφίες της Εθνικής Αντίστασης του Σπ. Μελετζή και βιβλία για την εποχή.
30 Οκτωβρίου. Νέα 24ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ με αιτήματα την οργανωτική αναδιάρθρωση
της Τράπεζας και τον δημοκρατικό εκσυγχρονισμό της.
Νοέμβριος. Τα πρατήρια υφασμάτων & τροφίμων του Συνεταιρισμού μεταφέρονται σε ενοικια-

σμένο χώρο στην οδό Σταδίου.
Το ΤΥΠΕΤ εγκαινιάζει τα προγράμματα ανταλλαγών με αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού,

με βάση τα οποία τα ασφαλισμένα μέλη μπορούν να απολαμβάνουν οικογενειακές διακοπές στο
εξωτερικό.
Άρση της εμπόλεμης κατάστασης της Ελλάδας με την Αλβανία. Ένταση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας με αφορμή την
1987 έξοδο του «Σισμίκ» στο Αιγαίο για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Κρίση στη σχέση εκκλησίας-κράτους λόγω του
νομοσχεδίου για την εκκλησιαστική περιουσία. 17ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –πρόεδρος Θ. Παπαμάργαρης (1987-
1989). Εφαρμογή του ΦΠΑ στις συναλλαγές. Πληθωρισμός 13% και ανεργία 7,4% του εργατικού δυναμικού. Κορύφωση
των απεργιακών κινητοποιήσεων της τριετίας 1985-1987 κατά της περιοριστικής εισοδηματικής πολιτικής της κυβέρνη-
σης: 1,6 εκατ. απεργοί και πάνω από 16,5 εκατ. χαμένες ώρες εργασίας. Στη χώρα λειτουργούν 32 τράπεζες που διαθέτουν
συνολικά 1.311 καταστήματα και απασχολούν 50.491 εργαζομένους. Ειδικά η ΕΤΕ διατηρεί 478 μονάδες με προσωπικό
16.000 ατόμων, ενώ στο εξωτερικό λειτουργούν 54 συνολικά μονάδες της σε 4 ηπείρους.
Συμφωνία ΗΠΑ-ΕΣΣΔ για απόσυρση από την Ευρώπη όλων των πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς. Διεθνής κρίση στη
χρηματιστηριακή αγορά.
15 Ιανουαρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην 24ωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ κατά
της λιτότητας.
Φεβρουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα συμμετέχουν μαζικά στις παντρα-
πεζικές απεργίες που οργανώνει η ΟΤΟΕ ως έντονη διαμαρτυρία για την άρνηση της εργοδοσίας
να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της ειδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας
του κλάδου (5-6, 12-13, 16-18, 26-27 Φεβρουαρίου).
25 Μαΐου. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 70 χρόνια του Συλλόγου, οργανώνεται εκδήλωση
με τη Χορωδία των εργαζομένων στο Θέατρο Παλλάς.
14 Ιουλίου. Μετά από διαδοχικές παραιτήσεις μελών του Προεδρείου της ΟΤΟΕ, ο τέως πρόε-
δρος του ΣΥΕΤΕ Χρήστος Πρωτόπαπας εκλέγεται γεν. γραμματέας της Ομοσπονδίας.
23 Σεπτεμβρίου. Με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ οργανώνεται συγκέντρωση του προσωπικού στο

Κεντρικό Κατάστημα και με επικεφαλής το Δ.Σ. του Συλλόγου οι εργαζόμενοι συνταγμένοι «εισβάλ-
λουν» στο γραφείο του διοικητή Στ. Παναγόπουλου απαιτώντας επίλυση των θεμάτων τους που εκκρε-
μούν καιρό.
—191—
24 Σεπτεμβρίου. Τρίωρη στάση εργασίας του ΣΥΕΤΕ στο λεκανοπέδιο Αττικής για άμεσες και
διαφανείς προσλήψεις νέου προσωπικού, εκδημοκρατισμό των εργασιακών σχέσεων και υλοποί-
1987
ηση των δεσμεύσεων της Διοίκησης της Τράπεζας.
22-23 Οκτωβρίου. Συμμετοχή στη νέα 48ωρη πανελλαδική απεργία για τις συλλογικές συμβάσεις.
30 Οκτωβρίου. Τελικά συγκροτείται νέα Εκτελεστική Γραμματεία στην ΟΤΟΕ με πρόεδρο τον
Θ. Παπαμάργαρη, ενώ ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Φώτης Δεληβοριάς εκλέγεται γεν. γραμματέας
της Ομοσπονδίας, ο Χρήστος Πρωτόπαπας, τ. πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ, εκλέγεται αντιπρόεδρος
και ο Αλέκος Καλύβης αναπλ. γεν. γραμματέας της.
2-4 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος καλεί τα μέλη του σε τριήμερη απεργία ενάντια στην εργοδοσία
που αρνείται τα αιτήματα προσωπικού και την υπογραφή συλλογικής σύμβασης. Επίσης το πρώτο
δεκαήμερο του μηνός, 8-11 Νοεμβρίου, στηρίζει τις ανάλογες κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ.
Μέσα στο έτος επιτεύχθηκαν αυξήσεις σε επιδόματα, όπως παιδικής μέριμνας, βρεφονηπιακού
σταθμού, διαχειριστών ταμείων, εστίασης, μετατάξεις βοηθητικού προσωπικού, ένταξη στον ορ-
γανισμό υπηρεσίας των καθαριστριών κ.ά.
Προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, συνάντηση των πρωθυπουργών των δύο χωρών στο Νταβός της Ελβετίας, επίσκεψη Τ.
1988 Οζάλ στην Αθήνα. Ο πρωθυπουργός Α. Παπανδρέου υποβάλλεται σε εγχείρηση ανοικτής καρδιάς σε νοσοκομείο του Λον-
δίνου. Η Ελλάδα έχει την Προεδρία της ΕΟΚ στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. 24ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στη Γλυφάδα με τη
συμμετοχή πάλι μόνον της ΠΑΣΚΕ –πρόεδρος Γ. Ραυτόπουλος, γεν. γραμματέας Λ. Κανελλόπουλος (1988-1989). Περαιτέ-
ρω κατάργηση πιστωτικών περιορισμών σε διάφορους κλάδους δραστηριοτήτων των ελληνικών τραπεζών. Τραπεζικό
σκάνδαλο Γ. Κοσκωτά. Απεργιακές κινητοποιήσεις σε τράπεζες, δημόσιο, ιδιωτική εκπαίδευση κ.α.
Γαλλία και Γερμανία προτείνουν τη δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος και ενιαίας Κεντρικής Τράπεζας. Πρόεδρος
της Κύπρου ο Γ. Βασιλείου. Η PLO διακηρύσσει αυτόνομο παλαιστινιακό κράτος. Τερματισμός του οκταετούς πολέμου
Ιράν-Ιράκ. Διεθνής Συμφωνία της Βασιλείας: οι τράπεζες όλου του κόσμου διατηρούν υποχρεωτικά αποθεματικά για την
κάλυψη πιστωτικών κινδύνων.
23-28 Φεβρουαρίου. Το Ιστορικό Αρχείο του ΣΥΕΤΕ υπό τον Αλέξ. Κράους διοργανώνει έκ-
θεση με ιστορικά τεκμήρια για τα 70 χρόνια του Συλλόγου στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου
Αθηναίων.
29 Μαρτίου-2 Απριλίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ για την ανάδειξη των συνδικαλιστικών του
οργάνων. Επίσης, για την ανάδειξη δύο εκπροσώπων των εργαζομένων στο Διοικητικό Συμβού-
λιο της Τράπεζας. Ψηφίζουν συνολικά 11.010 συνάδελφοι, αλλά στην πορεία ανακύπτει ασυμφω-
νία των παρατάξεων στη συγκρότηση του Προεδρείου του Συλλόγου.
Απρίλιος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ σε κινητοποιήσεις και στάσεις εργασίας της ΟΤΟΕ για την
υπογραφή κλαδικής σύμβασης με τις τράπεζες.
8 Ιουνίου. Το Δ.Σ. του Συλλόγου καταθέτει στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας τις
θέσεις του για τον δημοκρατικό εκσυγχρονισμό τις ΕΤΕ και τις νέες εργασιακές σχέσεις.
Αρχές Ιουλίου. Μετά από τρίμηνο με συνεχείς άκαρπες συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβου-
λίου συγκροτείται Προεδρείο του ΣΥΕΤΕ από όλες τις συνδικαλιστικές παρατάξεις, εκτός από
την ΠΑΣΚΕ που αρνήθηκε τη συμμετοχή της, και έτσι η θέση του προέδρου έμεινε προσωρινά
κενή. Οι υπόλοιπες καλύπτονται ως εξής: α΄ αντιπρόεδρος Νικόλαος Πίσκοπος, β΄ αντιπρόεδρος
Λευτέρης Ιορδανόπουλος, γεν. γραμματέας Μανόλης Μαυροφόρος.
—192—
Συνδικαλισμός και διαφοροποιήσεις κατά φύλο

[…] Πολλά στοιχεία του εργασιακού κλίματος μεταφέρονται και στο χώρο της συνδικαλιστικής οργάνω-
σης, παρά τις σημαντικές διαφοροποιήσεις του από τον εργασιακό χώρο. Η εγγραφή των εργαζομένων
[στον ΣΥΕΤΕ] είναι σχεδόν αναγκαστική (η εισφορά παρακρατείται από τον μισθό) και η δραστηριοποίηση
είναι εθελοντική. Οι θεσμοθετημένες σχέσεις ιεραρχίας είναι πολύ λιγότερες απ’ ότι μέσα στην Τράπεζα
και οι κοινωνικές σχέσεις, όπως άλλωστε και οι ομαδοποιήσεις, αναπτύσσονται στη βάση των ιδεολογικών
συγκλίσεων και κομματικών εντάξεων.
Η ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών στις δραστηριότητες του συλλόγου είναι πολύ μικρότερη από
την παρουσία τους μέσα στην Τράπεζα. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 1988 για το Δ.Σ. του συλλόγου
η συμμετοχή των γυναικών στα ψηφοδέλτια ήταν πολύ χαμηλότερη από τη συμμετοχή των γυναικών στο
σύλλογο (αριθμός που ταυτίζεται με το προσωπικό της Τράπεζας). Συγκεκριμένα, το 1988, οι γυναίκες
αποτελούσαν το 39,9% του συνόλου των εργαζομένων, ενώ μόνο το 17,3% του συνόλου των υποψηφίων
και 8% των εκλεγμένων στα όργανα του συλλόγου. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζουν δύο αριστερές
παρατάξεις, η ΕΝΙΑΙΑ και η ΕΝΩΤΙΚΗ […]
Στην Αθήνα, η συμμετοχή ήταν μεγαλύτερη από την επαρχία, γεγονός που συμφωνεί με τη διαπί-
στωση ότι οι γυναίκες των επαρχιακών καταστημάτων αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάληψη
θέσεων ευθύνης.
Τέλος, το ποσοστό των εκλεγμένων γυναικών στις είκοσι πέντε θέσεις του διοικητικού συμβουλίου
(Δ.Σ.) ήταν ακόμα χαμηλότερο από την ήδη δυσανάλογη συμμετοχή τους στα ψηφοδέλτια. Αν μάλιστα
απομονωθεί και η ιδιαίτερη μέριμνα των παρατάξεων να εκλέξουν αντιπρόσωπο του κλάδου των καθαρι-
στριών (οι δύο γυναίκες –μέλη του προ του 1988 Δ.Σ. ήταν καθαρίστριες– μία από την ΕΝΙΑΙΑ και
μία από την ΠΑΣΚΕ), τότε η πιθανότητα να εκλεγεί στο Δ.Σ. μία γυναίκα που δεν ήταν καθαρίστρια
καθίστατο σχεδόν ανύπαρκτη.
Η μικρή συμμετοχή των γυναικών στα όργανα του ΣΥΕΤΕ δεν αποτελεί εξαίρεση στον κλάδο.
Στη δευτεροβάθμια συνδικαλιστική παράταξη, την ΟΤΟΕ, η κατάσταση ήταν ακόμα δυσμενέστερη για
τις γυναίκες. Τον Μάιο του 1986 υπήρχε μόνο μία γυναίκα στην 15μελή Εκτελεστική Γραμματεία της
ΟΤΟΕ, ενώ άλλες τέσσερις γυναίκες συμμετείχαν στο 75μελές Γενικό Συμβούλιο. Ο αριθμός μειώθηκε
στις εκλογές του 1989, όταν εκλέχτηκε επίσης μία γυναίκα στην Εκτελεστική Γραμματεία αλλά δύο μόνο
στο Γενικό Συμβούλιο.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν ληφθεί υπόψη το έντονο «ανδρικό» κλίμα που καλ-
λιεργείται στον συνδικαλιστικό χώρο, το οποίο μεταφέρεται κατ’ αρχάς από τον εργασιακό χώρο αλλά
αναπαράγεται στη συνέχεια μέσα στην οργάνωση με δύο κυρίως τρόπους: με το είδος των στόχων που θέτει
και κατά συνέπεια και των αιτημάτων που προωθεί και με τον τρόπο λειτουργίας της ίδια της οργάνωσης.
Και τα δύο αυτά στοιχεία δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των γυναικών, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί
κοινωνικά, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η απουσία τους από τη συνδικαλιστική δράση.
Βασικό στόχο της συνδικαλιστικής οργάνωσης ιστορικά αποτελούσε η περιφρούρηση και η διεύρυνση
του προνομιακού καθεστώτος των τραπεζοϋπαλλήλων. Το επίκεντρο των δραστηριοτήτων του συλλόγου
βρισκόταν σε αιτήματα που είχαν άμεση σχέση με την ανέλιξη στην επαγγελματική ιεραρχία και την αύξη-
ση των αμοιβών και των επιδομάτων. Ο προσανατολισμός αυτός, που κυριάρχησε ως αντίληψη σε όλο το
εργατικό κίνημα τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1970, δεν άφησε μεγάλα περιθώρια για την ανάδειξη
αιτημάτων όπως η ποιότητα της εργασίας, η μείωση του εργάσιμου χρόνου κ.λπ.
Τα ζητήματα της επαγγελματικής εξέλιξης και του ύψους της χρηματικής αμοιβής αποτελούν, σύμφω-
να με τις κοινωνικά αποδεκτές προδιαγραφές, προτεραιότητα των ανδρών. Η διεκδίκηση του οικογενεια-
κού μισθού με αντάλλαγμα την αφοσίωση στους στόχους της Τράπεζας και την ταύτιση με τα συμφέροντά
της αποτέλεσε ιστορικά το ανδρικό μοντέλο εργαζομένου. Στην προσπάθεια ανάπτυξης επαγγελματικής
σταδιοδρομίας και γρήγορης υπηρεσιακής εξέλιξης, θυσιάστηκαν από τους άνδρες εργαζομένους οι υπόλοι-
πες προσωπικές και κοινωνικές υποχρεώσεις και δραστηριότητες, αυτές που συγκροτούν τον «ιδιωτικό»
χώρο, δηλαδή η ενασχόληση με την οικογένεια, το σπίτι και τα παιδιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αιτήματα
όπως η μείωση των ωρών εργασίας, η θεσμοθέτηση της μερικής απασχόλησης, η μικρότερη χρονική δια-
—193—
θεσιμότητα για τις ανάγκες της Τράπεζας και της συνδικαλιστικής οργάνωσης να μην αποτελούν αξίες στο
ανδρικό πρότυπο εργασίας. Η εφαρμογή αυτού του προτύπου ήταν δυνατή με την προϋπόθεση ότι κάποια
άλλα άτομα, συγκεκριμένα οι γυναίκες, θα αναλάμβαναν όλες αυτές τις υποχρεώσεις, θυσιάζοντας με τη
σειρά τους την επαγγελματική σταδιοδρομία τους.
Το ανδρικό πρότυπο εργασίας βασίζεται στον πλήρη διαχωρισμό του χώρου εργασίας από το χώρο του
σπιτιού, με τον ανάλογο καταμερισμό της εργασίας κατά φύλο. Σε αυτό το πλαίσιο η επαγγελματική απα-
σχόληση των γυναικών θεωρείται «εξαίρεση» ή «αναγκαίο κακό» λόγω της οικονομικής κρίσης, αντίληψη
που ενσωματώθηκε στους στόχους και τα βασικά αιτήματα των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Εκτός από το είδος των αιτημάτων του ΣΥΕΤΕ, ασύμβατος με την καθημερινή πρακτική των γυ-
ναικών είναι και ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται η διεκδίκησή τους. Η στενή εξάρτηση των συνδικα-
λιστικών παρατάξεων από τα πολιτικά κόμματα καλλιέργησε το ενδιαφέρον για τις γενικές πολιτικές και
θεωρητικές αναλύσεις, στις οποίες υποβαθμίζεται συστηματικά η ενασχόληση με συγκεκριμένα, πρακτικά
ζητήματα και προβλήματα της καθημερινής ζωής των εργαζομένων μέσα στην Τράπεζα.
«Η εμπειρία μου στο διοικητικό συμβούλιο ήταν τρομερή. Τους ακούς να μιλάνε και νομίζεις ότι είναι
τουλάχιστον ηγέτες χωρών. Έχουν άποψη επί παντός του επιστητού. Για οτιδήποτε συζητηθεί είναι ικανοί
να βγάζουν λόγους, δεν λένε τίποτα απολύτως, ή μάλλον λένε ελάχιστα πράγματα συγκεκριμένα, με μια
φοβερή ικανότητα γενίκευσης… Εγώ σε ελάχιστες συνεδριάσεις μιλούσα... Γιατί αυτά που λέγονταν ήταν
μιας άλλης σφαίρας… Είναι ικανοί να κάθονται οκτώ ώρες και να κάνουν πηγαδάκια και να τσακώνονται
μεταξύ τους με τις διαφορές τις παραταξιακές, τις κομματικές, Αλλά για συγκεκριμένο χαμαλίκι, η προ-
σφορά είναι ελάχιστη».
Τα προαναφερθέντα φανερώνουν ότι η συνδικαλιστική οργάνωση όχι μόνο δεν καταφέρνει να αμβλύ-
νει τις υπάρχουσες στον εργασιακό χώρο διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, αλλά, αντίθετα, φαίνεται να
συμβάλλει σε αυτές, αναπαράγοντας την απουσία των γυναικών από τις λειτουργίες της. Η αποξένωση
των γυναικών από τις συλλογικές δραστηριότητες του συλλόγου εμποδίζει και τις ίδιες να διεκδικήσουν
συλλογικά τη βελτίωση των όρων και των συνθηκών εργασίας τους. Έτσι, ο συνδικαλιστικός χώρος αδυ-
νατεί, εξαιτίας των ίδιων των στόχων του και του τρόπου λειτουργίας του, να εκφράσει τα συμφέροντα μιας
συνεχώς αυξανόμενης κατηγορίας εργαζομένων, των γυναικών, επιδεινώνοντας έτσι τη μειονεκτική θέση
τους μέσα στην Τράπεζα […]
Μαρία Στρατηγάκη
Απόσπασμα από τη διδακτορική διατριβή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Νομικών και Οι-
κονομικών Επιστημών, Τμήμα Νομικής, της παλαιάς συναδέλφου στην ΕΤΕ Μαρίας Στρατηγάκη, καθηγήτριας
σήμερα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και αντιδημάρχου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας στο Δήμο
Αθηναίων (2014-2019), με τίτλο «Τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και καταμερισμός της εργασίας κατά φύλο στο τρα-
πεζικό σύστημα: Η περίπτωση της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος», Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 1992, σ. 134-136.
Ιούλιος. Μετά από τρία χρόνια, υπογράφεται μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών (38 τραπεζικά ιδρύ-
ματα) η κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας.
1988
Αύγουστος. Με αφορμή το τραπεζικό σκάνδαλο Κοσκωτά, ο Σύλλογος ζητάει από την κυβέρνη-
ση διαφάνεια και κάθαρση σε βάθος και να τιμωρηθούν όλοι οι ένοχοι.
9 Σεπτεμβρίου. Ανασυγκρότηση του Προεδρείου του ΣΥΕΤΕ, μετά την αλλαγή στάσης της
ΠΑΣΚΕ. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Μανόλης Μαυροφόρος (1988-1990), με α΄ αντιπρόεδρο
τον Φώτη Δεληβοριά, β΄ αντιπρόεδρο τον Σταύρο Κούκο και γεν. γραμματέα τον Δημήτρη Κου-
σελά. Υπεύθυνος της Τραπεζιτικής ο πρόεδρος Μ. Μαυροφόρος, που υποστηρίζεται από ανοικτή
επιτροπή συνεργατών της εφημερίδας.
Οκτώβριος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην Α΄ Πανελλαδική Συνάντηση Συνδικαλιστικών Πολιτι-

στικών Φορέων.
—194—
Πτώση της δεύτερης κυβέρνησης Α. Παπανδρέου μετά τις εκλογές της 18ης Ιουνίου. Τρίμηνη κυβέρνηση Τζ. Τζαννετάκη,
1989 καύση των φακέλων των πολιτών που διατηρούσαν οι υπηρεσίες Ασφαλείας. Παραπομπή Α. Παπανδρέου στο Ειδικό Δικα-
στήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά. Βραχύβια υπηρεσιακή κυβέρνηση Ι. Γρίβα. Οικουμενική κυβέρνηση Ξ. Ζολώτα (1989-
1990). 25ο (Ενωτικό) Συνέδριο ΓΣΕΕ στο Ν. Φάληρο –πρόεδρος ο Λάμπρος Κανελλόπουλος (1989-1993), γεν. γραμματέας
ο Μ. Κωστόπουλος (1989-1992). Για πρώτη φορά από τον Εμφύλιο σχηματίζεται στη Συνομοσπονδία αιρετή Διοίκηση
αντιπροσωπευτική από όλες τις συνδικαλιστικές παρατάξεις. Διάλυση της ΣΣΕΚ, της οποίας τα περισσότερα μέλη επανα-
κάμπτουν στην ΠΑΣΚΕ. 18ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –πρόεδρος ο Χρ. Πρωτόπαπας (1989-1993). Δολοφονία του
βουλευτή της Ν.Δ. Παύλ. Μπακογιάννη από την οργάνωση «17 Νοέμβρη». Δημιουργία του Διατραπεζικού Συστήματος
Πληρωμών (ΔΙΑ.Σ.). Στην Ελλάδα λειτουργούν συνολικά 40 πιστωτικά ιδρύματα: 31 εμπορικές τράπεζες (12 ελληνικές –
19 ξένες), 8 ειδικά πιστωτικά ιδρύματα και η κεντρική τράπεζα. Διοικητής της ΕΤΕ ο οικονομολόγος Δημήτριος Α. Γερμίδης
(1989-1991). Η συνολική απώλεια για την ΕΤΕ από την εκκαθάριση των προβληματικών επιχειρήσεων ανήλθε σε 154,3
δισ. δραχμές.
Πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Έκ-
θεση Ντελόρ για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) της Ευρώπης. Εξέγερση του ρουμάνικου λαού, εκτέλεση
Τσαουσέσκου. Ο Τζ. Μπους πρόεδρος των ΗΠΑ. Ολοκληρώνεται η αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφ-
γανιστάν. Θάνατος του Ιάπωνα αυτοκράτορα Χιροχίτο. Αιματηρά γεγονότα της Πλατείας Τιεν αν Μεν στο Πεκίνο. Θάνατος
του Α. Χομεϊνί στο Ιράν.
Φεβρουάριος-Μάρτιος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις της

ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ, παντραπεζικές και πανεργατικές, για την υπογραφή ικανοποιητικών συλ-
λογικών συμβάσεων εργασίας, δημοκρατία στις εργασιακές σχέσεις, ισοτιμία και αξιοκρατία.
Απρίλιος. Υπογραφή μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών της ειδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας
του 1989 –αναπροσαρμογή των κλιμακίων του ενιαίου μισθολογίου των τραπεζοϋπαλλήλων.
25 Αυγούστου. Μετά τις παραιτήσεις από την ΟΤΟΕ των Θ. Παπαμάργαρη και Φ. Δεληβοριά,
εκλέγονται στην Ομοσπονδία πρόεδρος ο Χρήστος Πρωτόπαπας και αντιπρόεδρος ο Αλέκος
Καλύβης.
Οκτώβριος. Αναλαμβάνει επιμελητής έκδοσης στην Τραπεζιτική ο Διονύσης Βίτσος (1989-1990).

Το Ταμείο Υγείας ξεκινάει την έκδοση του μηνιαίου περιοδικού του Τα Νέα του ΤΥΠΕΤ.
Μέσα στο έτος ο Σύλλογος παρενέβη σε θέματα προσωπικού και στο μείζον ζήτημα του εκσυγχρο-
νισμού της ΕΤΕ. Επίσης με τη δράση του απέτρεψε την εφαρμογή αντεργατικών σχεδίων, συνέβα-
λε στην κατάργηση του «Κουτσονόμου» (άρση απορρήτου), στη θεσμοθέτηση κοινοβουλευτικής
επιτροπής για τον έλεγχο της λειτουργίας των ΔΕΚΟ, των τραπεζών και του δημόσιου τομέα, ενώ
στα ειδικά ξεχωρίζουν η ένταξη των καθαριστριών στο ΤΥΠΕΤ και τα ζητήματα των αδειών.
Νίκη του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές της 8ης Απριλίου. Κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη (1990-1993) και
1990 Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κ. Καραμανλής (1990-1995). Υπογραφή νέας αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας-ΗΠΑ για το
καθεστώς των αμερικανικών βάσεων. Οικονομική ύφεση, υψηλός πληθωρισμός στη χώρα, γύρω στο 25% και ανεργία
7% του εργατικού δυναμικού. Εφαρμογή νεοφιλελεύθερων δογμάτων −νέα πολιτική λιτότητας και μεγάλο απεργιακό
κύμα με θέματα αιχμής το ασφαλιστικό και τις ιδιωτικοποιήσεις. Καθολική αντίδραση εκπαιδευτικών και νεολαίας στο
πολυνομοσχέδιο για την παιδεία (τον επόμενο χρόνο θα δολοφονηθεί σε σχολικό συγκρότημα της Πάτρας ο καθηγητής
Νίκος Τεμπονέρας). Ο ν. 1876 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις τερματίζει το καθεστώς της υποχρεωτικής
διαιτησίας. 26ο (καταστατικό) Συνέδριο της ΓΣΕΕ στο Ν. Φάληρο. Δυναμικές και μαζικές κινητοποιήσεις των τραπεζοϋ-
παλλήλων για την κατάργηση της ΑΤΑ, την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας και το ασφαλιστικό. 19ο (έκτακτο)
και 20ό (καταστατικό) Πανελλαδικά Συνέδρια της ΟΤΟΕ. Ίδρυση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΟΤΟΕ (ΙΝΕ/ΟΤΟΕ). Ίδρυση
των τραπεζών Interbank, Ευρωεπενδυτική και Δωρική. Σύνολο απασχολούμενων στις ελληνικές τράπεζες 51.144 άτομα.
Η ΕΤΕ διαθέτει 486 μονάδες στην Ελλάδα και 63 στο εξωτερικό, ενώ το προσωπικό της ανέρχεται σε 15.058 εργαζομένους.
—195—
Η Μ. Βρετανία συνδέεται με το Μηχανισμό Ευρωπαϊκών Ισοτιμιών. Ενοποίηση των δύο Γερμανιών. Με την υπογραφή της
1990 Συνθήκης Σένγκεν στο Λουξεμβούργο καταργούνται οι συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΟΚ. Ίδρυση
στη Φραγκφούρτη από πιστωτικά ιδρύματα 11 δυτικοευρωπαϊκών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τραπεζικής Ιστορίας.
(European Association for Banking History). Ξεκινά η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης με την ανεξαρτητοποίηση της Αρ-
μενίας, της Λευκορωσίας και της Λιθουανίας. Εισβολή του Ιράκ στο Κουβέϊτ -πρώτος Πόλεμος του Κόλπου (1990-1991).
16 Ιανουαρίου. Ο Σύλλογος εξαγγέλλει στάση εργασίας των εργαζομένων για το θέμα του ελέγ-
χου και της πώλησης της Τράπεζας Χίου.
25 Ιανουαρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην 24ωρη απεργία της ΓΣΕΕ με αιτήματα τη νομοθε-
τική κατοχύρωση της ΑΤΑ, τη φορολογική μεταρρύθμιση, τροποποίηση της νομοθεσίας για τις
συλλογικές διαπραγματεύσεις κ.λπ.
Ιανουάριος. Επανενοποίηση της συνδικαλιστικής παράταξης του ΠΑΣΟΚ στην ΕΤΕ με το

σχήμα της ΠΑΣΚΕ.
13-17 Μαρτίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, ψηφίζουν 10.364 συνάδελφοι. Πρόεδρος του ΣΥΕ-
ΤΕ αναδεικνύεται ο Δημήτρης Κουσελάς (1990-1994), αντιπρόεδροι οι Μανόλης Μαυροφόρος
και Σταύρος Κούκος και γεν. γραμματέας ο Μάκης Τριανταφυλλίδης. Υπεύθυνος της Τραπεζιτικής
ο πρόεδρος Δημ. Κουσελάς με τη συμβολή ανοικτής επιτροπής συνεργατών και μελών του Δ.Σ.
Μάρτιος. Υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας του έτους 1990 μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπε-
ζών που καθορίζει νέα κλιμάκια στο ενιαίο μισθολόγιο των τραπεζοϋπαλλήλων.
Ιούνιος. Για ενημέρωση των συναδέλφων κυκλοφορεί ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής αφιερωμένο
ολόκληρο στο ασφαλιστικό, συνταγμένο από διαπαραταξιακή επιτροπή του Συλλόγου.
10-29 Σεπτεμβρίου. Η ηγεσία και τα μέλη του ΣΥΕΤΕ αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του μεγά-
λου αγώνα (διήμερες και τριήμερες επαναλαμβανόμενες απεργίες), που συντονίζει η ΟΤΟΕ, για
το ασφαλιστικό νομοσχέδιο και την υπεράσπιση των ταμείων. Στις συγκρούσεις μεταξύ απερ-
γών τραπεζοϋπαλλήλων και των ΜΑΤ έξω από την Τράπεζα της Ελλάδος συλλαμβάνονται τρεις
απεργοί.
24 Οκτωβρίου. Μετά από ανασύνθεση του Προεδρείου της ΟΤΟΕ συνδικαλιστές από τον ΣΥ-
ΕΤΕ κατέχουν τις θέσεις προέδρου (Χρ. Πρωτόπαπας), γεν. γραμματέα (Αλ. Καλύβης, 1990-
1995), αναπλ. γραμματέα (Χρ. Παπαδόπουλος) και γραμματέα εργασιακών/διεθνών σχέσεων
(Αρ. Λάκκας).
Νοέμβριος. Κυκλοφορεί ειδική έκδοση της Τραπεζιτικής για την «Εκπαίδευση Προσωπικού»,
που είναι εισήγηση της Επιτροπής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Επιμόρφωσης Προσωπικού
της ΕΤΕ.
5-6 Δεκεμβρίου. Νέα απεργία του κλάδου για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο.
Αθώωση του πρώην πρωθυπουργού Α. Παπανδρέου από το Ειδικό Δικαστήριο στην υπόθεση Κοσκωτά. Εκκίνηση της προ-
1992 σπάθειας σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή για την ένταξη στην ΟΝΕ –σκληρή εισοδηματική πολιτι-
κή, πάγωμα μισθών στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, αντιδράσεις των εργαζομένων. Συγκρούσεις απεργών της
ΕΑΣ με την αστυνομία που αντιδρούν στην ιδιωτικοποίηση των συγκοινωνιών. Ο «αντιασφαλιστικός» ν. 2084 (νόμος Σι-
ούφα) προκαλεί μεγάλη αναστάτωση και μαζικές απεργίες των εργαζομένων. Συνάντηση στο Νταβός των πρωθυπουργών
Ελλάδας και Τουρκίας. 27ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα –γεν. γραμματέας ο Γ. Θεωνάς (1992-1994). Έναρξη λειτουργίας
του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (Ο.ΜΕ.Δ.). Με το ν. 2076 νέο θεσμικό πλαίσιο στο ελληνικό τραπεζικό σύστη-
μα (ενσωμάτωση κοινοτικής νομοθεσίας). Στο τιμόνι της ΕΤΕ από το προηγούμενο έτος ο νομικός και τραπεζίτης Μιχάλης
—196—
Δημ. Βρανόπουλος (1991-1993). Πώληση από την ΕΤΕ της πρώην Τράπεζας Επαγγελματικής Πίστης, μετονομαζόμενης από
1992 το προηγούμενο έτος «Τράπεζα Αθηνών», σε κορεάτες επενδυτές (Hanwha Bank).
Η ανατροπή του Μ. Γκορμπατσόφ και η διάλυση της ΕΣΣΔ τον προηγούμενο χρόνο πυροδοτούν κοσμοϊστορικές αλλαγές
στην Ανατολική Ευρώπη. Υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ για τη δημιουργία της Οικονομικής και Νομισματικής
Ένωσης της Ευρώπης (ΟΝΕ). Η Βρετανία και η Ιταλία εγκαταλείπουν τον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών. Υποτί-
μηση νομισμάτων Ισπανίας και Πορτογαλίας. Συνάντηση Τζ. Μπους και Μπ. Γιέλτσιν στο Καμπ Ντέιβιντ, επίσημο τέλος του
Ψυχρού Πολέμου (1945-1992). Αρχίζει η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας με την ανεξαρτησία της Κροατίας, της Σλοβενίας, της
Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Εξέγερση και συμπλοκές στο Λος Άντζελες για τις φυλετικές διακρίσεις.
Φεβρουάριος. Η εφημερίδα του Συλλόγου Τραπεζιτική αρχίζει να αραιώνει την τακτική της, συ-
νήθως μηνιαία, έκδοση και τον Μάρτιο συναντάμε λανθασμένη αρίθμηση του τεύχους (Ανάδειξη
υποψηφίων από την Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή) που θα συνεχιστεί και σε όλα τα επόμενα.
10-12 Μαρτίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις παντραπεζικές απεργίες της ΟΤΟΕ για την κατα-
στρατήγηση των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων.
16 Μαρτίου. Η συνδικαλιστική παράταξη που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ στο εξής θα εμφανίζεται
με την ονομασία «Δημοκρατική Συνδικαλιστική Ενότητα» (ΔΗΣΥΕ).
31 Μαρτίου-4 Απριλίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ ψηφίζουν 10.000 από τα 12.624 εγγε-
γραμμένα μέλη και επανεκλέγεται πρόεδρος ο Δημ. Κουσελάς με αντιπροέδρους τους Στ. Κού-
κο και Μαν. Μαυροφόρο και γεν. γραμματέα τον Ζώη Πεππέ.
Ιούνιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις στάσεις εργασίας που οργανώνει η ΟΤΟΕ για την υπο-
γραφή αξιοπρεπούς κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, για το ασφαλιστικό και κατά «της
πολιτικής των μηδενικών αυξήσεων». Συγκροτείται η Γραμματεία Τύπου και Επικοινωνίας με τη
συμμετοχή εκπροσώπων όλων των παρατάξεων. Την αρχισυνταξία της Τραπεζιτικής αναλαμβάνει
ο γραμματέας τύπου και εκδόσεων του Συλλόγου Γιάννης Παναγόπουλος (1992-1998), ενώ προσ-
λαμβάνεται ως ειδικός συνεργάτης ο δημοσιογράφος Χρήστος Μέγας.
27 Αυγούστου-19 Σεπτεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα συμμετέχουν

μαζικά στις μεγάλες πολυήμερες επαναλαμβανόμενες απεργίες του κλάδου που οργανώνει η
ΟΤΟΕ, και ορισμένες από κοινού με τη ΓΣΕΕ, για το ασφαλιστικό.
Οκτώβριος. Με το ν. 2084/1992 για την «αναμόρφωση της κοινωνικής ασφάλισης» (νόμος Δ. Σι-
ούφα) το Ταμείο Αυτασφαλείας δέχεται σημαντικό πλήγμα, αφού επιβάλλεται πλαφόν στο ποσό
που δικαιούνται οι ασφαλισμένοι, αυξάνεται η εισφορά τους και καταργείται η εργοδοτική εισφο-
ρά για τους εργαζόμενους που προσλήφθηκαν από το 1993 και εξής, οι οποίοι εντάσσονται στον
δημόσιο ενιαίο ασφαλιστικό φορέα.
Δεκέμβριος. Υπογράφεται πρακτικό συμφωνίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών, αφού τα δύο μέρη
δεν καταλήγουν σε κοινό κείμενο για την κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας.
—197—
Συνδικαλιστικά αρχεία και συνδικαλιστική ιστορία:

Ο Σύλλογος των Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΣΥΕΤΕ)
Η μορφή αυτής της παρουσίασης έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρόκειται για την περιγραφή μιας
διαδικασίας διάσωσης αρχείων που συνοδεύεται από κάποιες σκέψεις, ενώ περιλαμβάνει και ένα συνοπτικό
χρονικό του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας (ΣΥΕΤΕ) από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα.
Αν και μια πρώτη, προφορική παρουσίαση του συνδικαλιστικού αρχείου του ΣΥΕΤΕ πραγματοποιήθηκε
την άνοιξη του 1988, στο πλαίσιο του προγράμματος παρουσιάσεων της Εταιρείας Μελέτης του Νεώτερου
Ελληνισμού (ΕΜΝΕ) «Μνήμων», εδώ είναι η πρώτη φορά που αναλύεται γραπτώς με πιο ολοκληρωμένο
τρόπο η ιστορική διαδρομή του Συλλόγου, συνδυασμένη με την παρουσίαση των αρχείων του.
Όπως κάθε αρχειονόμος γνωρίζει, η συμπληρωματικότητα των πηγών στην οικονομική και κοινωνική
ιστορία είναι δεδομένη. Η ιστορία των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε αυτές είναι, σε τελευταία
ανάλυση, η ίδια ιστορία. Η έρευνα συνεπώς και των δύο αυτών πηγών και του ιδιαίτερου χαρακτήρα τους
είναι παράγοντας μείζονος σημασίας. Για τον ίδιο λόγο τα προβλήματα των πηγών επηρεάζουν ανάλογα
τον τύπο των ερευνών που μπορούμε να πραγματοποιήσουμε. Έτσι τα αρχεία των επιχειρήσεων στη Γαλ-
λία −και βέβαια ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα− εμφανίζουν εντυπωσιακά κενά. Όπως ξέρουμε, οι
επιχειρηματίες (που ας μην ξεχνάμε δεν δουλεύουν για τους ιστορικούς ή τους αρχειονόμους) προτιμούν
να κρατάνε επτασφράγιστα τα μυστικά τους. Έτσι, στο τέλος της δεκαετίας του ’70, ακριβώς πριν εκδη-
λωθεί η σημερινή μόδα για την ιστορία των επιχειρήσεων, οι Γάλλοι ιστορικοί επισήμαιναν την εξαιρετικά
περιορισμένη ιστορική τεκμηρίωση. Η τεκμηρίωση αυτή έφτανε σε κάποιες περιπτώσεις, όπως π.χ. για την
περίοδο του Μεσοπολέμου, να έχει απλά δειγματοληπτικό χαρακτήρα. Αλλά δεν ήταν μόνο τα αφεντικά
που δεν ήθελαν να βγουν στο φως τα μυστικά τους. Οι εργαζόμενοι, μέσα σε έναν κόσμο που δικαίως θε-
ωρούσαν εχθρικό, κράτησαν και αυτοί για πολλά χρόνια τις συνήθειες της παρανομίας που κληρονόμησαν
από τους σκληρούς κοινωνικούς αγώνες του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, με αποτέλεσμα τα αρ-
χεία των μεγάλων γαλλικών συνδικαλιστικών συνομοσπονδιών, όπως η CGT και η CFDT, να είναι μέχρι
πρόσφατα ελάχιστα προσβάσιμα και ακόμα λιγότερο εκμεταλλεύσιμα. Ας σημειωθεί ότι το πρόβλημα αυτό
παραμένει παρά την έκδοση, και επανέκδοση τελευταία, ενός Οδηγού των πηγών της κοινωνικής ιστορίας
της Γαλλίας.
Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα
αρχεία, και ιδιαίτερα τα οικονομικά και συνδικαλιστικά αρχεία, ήταν συχνά περιορισμένα ή και ανύπαρκτα,
ενώ όσα είχαν διασωθεί συνήθως έπασχαν από κακή οργάνωση. Εξαίρεση αποτελούσαν τα αρχεία του
τραπεζικού τομέα και ειδικά της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΕΤΕ), θεσμού ιδιωτικού με ημιδημόσιο
χαρακτήρα.
Έτσι και οι συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ, που είναι και το παλαιότερο και σημαντικότερο σωματείο του
τραπεζικού κλάδου, εργαζόμενοι στην πιο μεγάλη και πιο παλαιά τράπεζα της χώρας, έχαιραν όχι μόνο
ενός εξαιρετικού επαγγελματικού καθεστώτος, ως προς την εργασιακή σταθερότητα, αλλά και μιας ισχυρής
εσωτερικής διοικητικής οργάνωσης και επαγγελματικής κουλτούρας που συνέβαλλε, σε επίπεδο Συλλόγου,
στη διατήρηση ενός προσεγμένου αρχείου. Ένα αρχείο που με συνέχεια και συνέπεια εξακολουθεί να υπάρ-
χει, στο μεγαλύτερο μέρος του, από το 1917 μέχρι σήμερα. Όμως το αρχείο αυτό δεν είχε αποτελέσει ποτέ
αντικείμενο ερευνών των πανεπιστημιακών ερευνητών και αυτή η διαπίστωση ισχύει σε μεγάλο βαθμό για
το σύνολο της ιστορικής τεκμηρίωσης του συνδικαλισμού στην Ελλάδα. Έτσι, ενώ η ιστορική βιβλιογρα-
φία σχετικά με το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα είναι αρκετά πλούσια −και εμπλουτίζεται συνεχώς−, οι
αναφορές στα ελληνικά συνδικαλιστικά αρχεία είναι περιορισμένες. Εάν υπάρχει κάποια πρωτοτυπία στο
δικό μας εγχείρημα, είναι η προσπάθεια να καλύψουμε αυτό το κενό.
—198—
Οι αρχές της αρχειακής εργασίας

Στην παρούσα εργασία προσπάθησα να συνδυάσω τόσο τις ακαδημαϊκές μου σπουδές όσο και την επαγγελ-
ματική μου εμπειρία ως αρχειονόμος. Πρόκειται για τις ακαδημαϊκές σπουδές μου στο Τμήμα Ιστορίας του
Πανεπιστημίου της Grenoble και στη συνέχεια στο Διεθνές Τεχνικό Σεμινάριο Αρχείων της Σχολής των
Αρχειονόμων του Παρισιού, όσο και τη μακρόχρονη επαγγελματική μου εμπειρία στο Ιστορικό Αρχείο της
Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΙΑ/ΕΤΕ) και στα συνδικαλιστικά αρχεία των εργαζομένων της ΕΤΕ,
αρχεία που εντόπισα και συγκέντρωσα με προσωπική φροντίδα μετά το 1984.
Αξίζει κατ’ αρχάς να γίνει μνεία στο γεγονός ότι η Επιτροπή Ιστορίας της ΕΤΕ, στην οποία ανέφερα
την ύπαρξη των ιστορικών αρχείων του ΣΥΕΤΕ, ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την πρόταση που της υπέβα-
λα για τη διάσωση και οργάνωσή τους και έδωσε έτσι τη δυνατότητα να πραγματοποιηθεί η συγκέντρωση
του αρχειακού υλικού. Ωστόσο το εγχείρημα αυτό δεν θα μπορούσε ποτέ να ολοκληρωθεί πρακτικά χωρίς
την υλικοτεχνική υποστήριξη του ίδιου του Συλλόγου που ευαισθητοποιήθηκε άμεσα για τη διάσωση και
την αξιοποίηση της ιστορικής του τεκμηρίωσης, η οποία, σημειωτέον, ήταν η πρώτη (ή μία από τις πρώτες)
διασωστικές επιχειρήσεις στον τομέα του συνδικαλισμού στη χώρα μας.
Για να δώσω μια πληρέστερη εικόνα αυτής της δουλειάς, θα ήθελα να προσθέσω ότι ο αρχειονόμος-
τεκμηριωτής του συνδικαλισμού θα πρέπει να λειτουργεί τόσο ως επίμονος «ποντικός αρχείου» όσο και
ως ιστορικός που μπορεί να συνδυάσει τις πιο πάνω πειθαρχίες με την άνεση της προσωπικής επαφής και
τη φαντασία του δημοσιογράφου. Στην περίπτωσή μου έπρεπε ταυτόχρονα να αναλάβω τη δημιουργία και
το συντονισμό μιας ειδικής μονάδας, η οποία να καταφέρει, όπως και τα κατάφερε, να φέρει σε πέρας ένα
σύνθετο και δύσκολο έργο.
Στην επεξεργασία και οργάνωση των αρχείων του ΣΥΕΤΕ εφαρμόσαμε τέσσερις αρχές:
1) Δεν διαχωρίσαμε, όπως αυτό συμβαίνει συχνά, τα παλαιά αρχεία (ιστορικά) από τα πιο πρόσφατα.
Δημιουργήσαμε έτσι ένα σύνολο τεκμηρίων και ταυτόχρονα προετοιμάσαμε «σήμερα» ένα σύστημα οργά-
νωσης για τα αυριανά αρχεία, αρχεία που συχνά βρίσκονται σε κίνδυνο. Κίνδυνος που απορρέει από τη
μειωμένη επιμέλεια που συχνά δείχνουν τα συνδικαλιστικά σωματεία αναφορικά με τη διατήρηση αρχείων
σε φυσική μορφή σε συνδυασμό με την προοδευτική, αλλά όχι πάντα καλά οργανωμένη, αντικατάστασή
τους από ηλεκτρονικά, τα οποία όμως παρουσιάζουν άλλα ειδικότερα προβλήματα διαχείρισης.
2) Εφαρμόσαμε μια επιχείρηση «σκούπα», χωρίς δηλαδή να προχωρήσουμε σε απολύτως καμία κα-
ταστροφή τεκμηρίων, ακόμη και των πιο ταπεινών, διότι ο αρχειονόμος οφείλει να διασώσει τεκμήρια,
αντικείμενα ενδιαφέροντος και σκέψης για όλες τις ειδικότητες των ερευνητών. Στοχεύσαμε αρχικά στην
αναδιάταξη του αρχείου στο σύνολό του, επιχειρώντας παράλληλα να επισημάνουμε με ακρίβεια τα υπάρ-
χοντα κενά. Δυστυχώς −ή ευτυχώς− οι καταστροφές των αρχειακών τεκμηρίων περιορίζονταν ιδίως στη
σειρά «Εισερχόμενα-Εξερχόμενα» και για μια περίοδο πάνω από 40 χρόνια, από το 1917 έως το 1960.
Αυτή η καταστροφή συντελέστηκε, σύμφωνα με την έρευνά μας, κατά τη μεταφορά της έδρας του Συλλό-
γου, το 1981-1982, από το γνωστό τότε κύκλωμα των ανακυκλωτών του παλιού χαρτιού. Το πιο γνωστό
παράδειγμα των δραστηριοτήτων αυτού του κυκλώματος μάς δόθηκε την επαύριον της καταστροφής των
περίφημων «φακέλων» της Ελληνικής Αστυνομίας, εκ των οποίων αρκετοί βρέθηκαν στην αγορά των πα-
λαιοπωλών στο Μοναστηράκι της Αθήνας. Αυτή η απώλεια καθιστά ακόμα πιο πολύτιμη την ταπεινή σειρά
των βιβλίων του Πρωτοκόλλου, μοναδικό πλέον μάρτυρα των τεκμηρίων που καταστράφηκαν. Προσθέτω
ότι αυτή η επιλογή για τη συνέχεια και τη διάσωση του συνόλου των τεκμηρίων μάς ώθησε να φροντίσουμε
ιδιαίτερα τα τεκμήρια των συνδικαλιστικών οργανώσεων που ενοποιήθηκαν με τον ΣΥΕΤΕ όπως:
- ο Σύλλογος Εργαζομένων Γυναικών στην ΕΤΕ, 1924-1939,
- ο Σύλλογος των Υπαλλήλων της Τραπέζης Αθηνών, 1934-1979,
- ο Σύλλογος Εισπρακτόρων-Κλητήρων της ΕΤΕ, 1918-1986 και
- ο Σύλλογος του Προσωπικού Καθαριότητας της ΕΤΕ, 1970-1986.
Ιδιαίτερη φροντίδα καταβάλαμε για τη διάσωση του περιεχομένου της Βιβλιοθήκης του ΣΥΕΤΕ, η
οποία, ενώ περιέχει πάνω από 4.000 τόμους (σύμφωνα με τον κατάλογο της Βιβλιοθήκης), δεν περιλαμβά-
—199—
νει πολλούς συνδικαλιστικούς τίτλους. Οι τίτλοι είναι κυρίως νομικοί, οικονομικοί και τραπεζικοί, καθώς
η Βιβλιοθήκη του Συλλόγου είχε ως πρότυπο τη Βιβλιοθήκη της Διοίκησης της Τράπεζας. Περιλαμβάνει,
ωστόσο, ικανό αριθμό τίτλων λογοτεχνίας και ποικίλων παλαιών εφημερίδων και περιοδικών, ελληνικών
και ξενόγλωσσων, όπως λ.χ. Ο Ρωμηός, η Εργασία, ο Οικονομολόγος, η Οικονομική Επετηρίς
της Ελλάδος, το Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών, το αγγλικό Τhe Sfere και τα
γαλλικά L’Illustration και Le Petit Illustré. Η βιβλιοθήκη, ευτυχώς, δεν λειτουργεί εδώ και 10 περίπου
χρόνια! Λέγω «ευτυχώς», γιατί όλοι αυτοί οι τόμοι απέκτησαν τα τελευταία χρόνια αρκετή αξία και αποτε-
λούν πλέον αντικείμενο πιθανής λείας σε περίπτωση ελλιπούς διαχείρισης και λειτουργίας της.
3) Έρευνα τεκμηρίων εκτός αρχείου. α) Συλλογή φωτογραφικών τεκμηρίων ή γραπτών παλαιών
συνδικαλιστών. β) Συλλογή προφορικών μαρτυριών παλαιών συνδικαλιστών που μεταφέρουν το ιδιαίτερο
κλίμα κάθε εποχής, όπως και πληροφορίες συχνά πολύ αξιόλογες για γεγονότα που δεν αναφέρονται στα
γραπτά τεκμήρια. γ) Περαιτέρω έρευνες σε άλλα συνδικαλιστικά αρχεία του τραπεζικού τομέα, όπως για
παράδειγμα στα αρχεία του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος (ΣΥΤΕ) ή της Ομο-
σπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ) κ.ά.
4) Έρευνα επί του συνόλου των οργανώσεων που σύστησαν κατά καιρούς οι εργαζόμενοι στην Εθνική
Τράπεζα. Η επιλογή αυτή μας οδήγησε στην ανακάλυψη ενός μικρού αρχείου που ανήκει στον Συνεταιρι-
σμό του προσωπικού της Ε.Τ.Ε., ο οποίος ιδρύθηκε το 1917, τον ίδιο χρόνο με την ίδρυση του Συλλόγου
των Υπαλλήλων, από τους ίδιους συνδικαλιστές. Επίσης, εντοπίσαμε το σημαντικό, και πολύ πιο εκτετα-
μένο, αρχείο του Ταμείου Υγείας του Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης (ΤΥΠΕΤ), το οποίο εφέτος κλείνει
60 χρόνια ύπαρξης, 1930-1990. Αυτοί οι δύο θεσμοί είναι αυτοδιαχειριζόμενοι, με Διοικητικά Συμβούλια
εκλεγμένα, και αποτελούν πολύτιμα παραδείγματα αλληλεγγύης των εργαζομένων, κληρονομιά του κοι-
νωνικού ευρωπαϊκού κινήματος του 19ου αιώνα.
ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΣΥΕΤΕ

Για να συμπληρώσουμε τη συνολική εικόνα του αρχείου που συγκεντρώσαμε, του οποίου το βάρος ανέρχε-
ται σε 3 περίπου τόνους και το μήκος του σε ράφια 200 γραμμικών μέτρων, δίνουμε το γενικό διάγραμμα
του αρχείου του ΣΥΕΤΕ και στη συνέχεια ένα παράδειγμα καταγραφής της αρχειακής σειράς που αφορά
τα Βιβλία Πρακτικών των συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου.
1. ΣΥΕΤΕ (Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1917-1987)

Ι. Καταστατικά
ΙΙ. Πρακτικά Διοικητικού Συμβουλίου
ΙΙΙ. Πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων μελών
ΙV. Αλληλογραφία
Α) Εισερχόμενη
Β) Εξερχόμενη
V. Ανακοινώσεις
VΙ. Πρωτόκολλα
VΙΙ. Βιβλία μελών
VΙΙΙ. Εφημερίδα Τραπεζιτική (1934- )
ΙΧ. Λογιστικά
Χ. Διάφορα.
2. ΣΕΚΕΤΕ (Σύλλογος Εισπρακτόρων-Κλητήρων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1919-1986)

ΙΙΙ. Πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων μελών.
—200—
3. ΣΕΓ (Σύλλογος των εν τη Τραπέζη Εργαζομένων Γυναικών, 1924-1939)

Ι. Πρακτικά Διοικητικού Συμβουλίου.
4. ΣΥΤΑ (Σύλλογος των Υπαλλήλων της Τραπέζης Αθηνών, 1934-1979)

ΙΙΙ. Πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων μελών
ΙV. Αλληλογραφία
V. Ανακοινώσεις
VΙ. Λογιστικά
VΙΙ. Πρωτόκολλα
VΙΙΙ. Βιβλία μελών
ΙΧ. Διάφορα.
5. ΣΠΚ (Σύλλογος του Προσωπικού Καθαριότητας, 1970-1986)

ΙΙΙ. Πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων μελών.
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΝ

ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ
Πρακτικά Διοικητικού Συμβουλίου, 1917-1981

1. Βιβλίο 1. Πρακτικά Δ.Σ. 23/5/1917 – 17/7/1919
(Περιέχει επίσης τα Πρακτικά της Προσωρινής Επιτροπής και τα Πρακτικά των πρώτων Γενικών Συνελεύ-
σεων των μελών).
2. Βιβλίο 2. Πρακτικά Δ.Σ. 1/8/1919 – 28/9/1920
3. » 3. » λείπει
4. » 4. » 28/2/1922 – 30/8/1923
5. » 5. » 5/9/1923 – 7/8/1924
6. » 6. » 14/8/1924 – 14/10/1927
7. » 7. » 14/10/1927 – 3/12/1929
8. » 8. » 31/12/1929 – 10/4/1933
9. » 9. » 13/4/1933 – 18/3/1937
10. » 10. » 19/3/1937 – 18/3/1942
11. » 11. » 20/3/1942 – 16/9/1943
12. » 12. » 16/9/1943 – 31/10/1945
13. » 13. » 31/10/1945 – 7/7/1948
14. » 14. » 9/7/1948 – 28/6/1950
15. » 15. » 28/6/1950 – 17/7/1953
16. » 16. » 22/7/1953 – 23/9/1957
17. » 17. » 30/9/1957 – 22/2/1961
18. » 1. » 4/4/1961 – 9/4/1969
19. » 2. » 22/5/1969 – 29/12/1971
20. » 3. » 5/1/1972 – 10/5/1973
21. » 4. » 10/5/1973 – 4/10/1974
22. » 5. » 4/10/1974 – 23/3/1976
23. » 6. » 23/3/1976 – 30/8/1976
24. » 7. » 2/9/1976 – 25/2/1977
—201—
25. » 8. » 25/2/1977 – 27/2/1978

26. » 9. » 27/2/1978 – 1/12/1978
27. » 10. » 1/12/1978 – 19/5/1981.

Μετά από αυτή την ημερομηνία, τα πρακτικά των συνεδριάσεων συνεχίζονται με τη μορφή πολυγρα-
φημένων απομαγνητοφωνημένων συζητήσεων, ένα αντίτυπο για κάθε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμ-
βουλίου, χωρίς υπογραφές, όπως το ορίζει ο νόμος. Αλλά σε ποιον συνδικαλισμό αναφερόμαστε;
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ

Ο συνδικαλισμός και οι συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ την περίοδο του Μεσοπολέμου δεν είχαν και πολλά
κοινά χαρακτηριστικά με τις λοιπές αντίστοιχες οργανώσεις του εργατικού κινήματος. Από κοινωνικό-
οικονομική άποψη οι υπάλληλοι, απολαμβάνοντας μια σειρά από επαγγελματικά προνόμια, ανήκαν και
ανήκουν στη μεσαία τάξη. Αυτό το γεγονός τους έκανε ίσως λιγότερο αγωνιστικούς «στο δρόμο», αλλά
συχνά πιο αποτελεσματικούς στη διαπραγμάτευση των διεκδικήσεών τους με τους εργοδότες τους.
Ο ΣΥΕΤΕ ιδρύθηκε το 1917, κατά τη διάρκεια δηλαδή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε μία περίοδο
έντονης δραστηριότητας του ελληνικού εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος που θα οδηγήσει, ανάμεσα
στα άλλα, και στην ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) έναν χρόνο αργό-
τερα. Αν και σε αντίθεση με τη ΓΣΕΕ, που η ίδρυσή της μπορεί να ειδωθεί ως προσπάθεια από μέρους
των Βενιζελικών να πλαισιώσουν, εάν όχι να εκμεταλλευτούν πολιτικά, ένα κοινωνικό κίνημα υπερβολικά
δραστήριο, η ίδρυση του ΣΥΕΤΕ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πρωτοβουλία ενός νεαρού και φιλόδο-
ξου τραπεζικού στελέχους της εποχής, του Αλεξάνδρου Κοριζή. (Αυτή η τελευταία πληροφορία οφείλεται
σε προσωπική μαρτυρία της κ. Τούλας Αποστολοπούλου, μιας πρωτοπόρου συνδικαλίστριας, εργαζομένης
στην ΕΤΕ).
Έχει ενδιαφέρον ότι στη συνέχεια ο Αλ. Κοριζής που ήταν ήδη στέλεχος στην Τράπεζα, διορίστηκε
υποδιοικητής και κατόπιν διοικητής της ΕΤΕ, έγινε υπουργός Υγείας και κατόπιν πρωθυπουργός της χώ-
ρας, μετά το θάνατο του Μεταξά, για να αυτοκτονήσει τελικά, μετά τη γερμανική εισβολή και το σπάσιμο
του μετώπου, στις 18 Απριλίου 1941.
Ο τρόπος δημιουργίας του ΣΥΕΤΕ ίσως να βοηθάει να καταλάβουμε γιατί αποκαλείται σύλλογος και
όχι σωματείο, ονομασία που χρησιμοποιούνταν συνήθως για τις εργατικές οργανώσεις, και από το γεγονός
ότι κατά την πρώτη περίοδο εκλεγόμενοι είναι μόνο στελέχη της Τράπεζας, δίνοντάς του έτσι έναν χαρα-
κτήρα λέσχης στελεχών.
Μπορούμε στην περίπτωση αυτή να μιλήσουμε για κορπορατισμό; Η ερώτηση τίθεται αυτόματα, αλλά
η απάντηση πρέπει να είναι προσεκτική. Σημειώνουμε ότι τα κεκτημένα των στελεχών γρήγορα γενικεύ-
ονταν προς το υπόλοιπο προσωπικό. Εν πάση περιπτώσει, τα στελέχη της ΕΤΕ φρόντισαν να κρατούν
απόσταση από το υπόλοιπο προσωπικό, προσηλωμένοι στην επαγγελματική ιεραρχία, και βέβαια απέναντι
στους εργάτες και τη Γενική Συνομοσπονδία τους, γεγονός που μαρτυρούν και οι σχετικές συζητήσεις στις
συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου εκείνης της εποχής.
Το νομοταγές πνεύμα του λευκού κολάρου συνεχίζει να χαρακτηρίζει τη λειτουργία του ΣΥΕΤΕ
ακόμα και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η ηγεσία του συνεχίζει να απαρτίζεται από υψηλόβαθμα
στελέχη που έχουν πρόσβαση στη Διοίκηση της Τράπεζας.
Για να συμπληρώσουμε την εικόνα δίνουμε μερικά στοιχεία σχετικά με το μέγεθος του προσωπικού
της ΕΤΕ: Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα αριθμούσαν μερικές εκα-
τοντάδες. Πράγματι, το καταστατικό του Συνεταιρισμού το 1917 φέρει 198 υπογραφές. Η Επετηρίδα
του προσωπικού του 1940, η πρώτη του είδους της που εκδόθηκε επί Διοικήσεως Α. Κοριζή, καταγράφει
3.000 περίπου άτομα συνολικά για όλες τις κατηγορίες εργαζομένων. Κατά την Κατοχή οι μαρτυρίες που
συγκεντρώσαμε, γραπτές και προφορικές, αναφέρουν περίπου 1.000 «διασωστικές» προσλήψεις, που δεν
—202—
θα ακυρωθούν μετά την Απελευθέρωση. Εκτιμούμε ότι το σύνολο του προσωπικού ανέρχεται σε 5.000
άτομα περίπου στις αρχές του 1950, εποχή κατά την οποίαν πραγματοποιείται η συγχώνευση με την Τρά-
πεζα Αθηνών και παρατηρείται μαζική αποχώρηση στελεχών της ΕΤΕ, ενώ η τελευταία Επετηρίδα του
προσωπικού της ΕΤΕ το 1981 περιλαμβάνει 8.000 άτομα.
Σημειώνουμε ότι για να περιορίσει τις διαρροές, το καταστατικό του Ταμείου Υγείας προβλέπει, από
την δεκαετία του 1930, την υποχρέωση των νέων εργαζομένων να γραφτούν στον ΣΥΕΤΕ ή στους άλλους
συλλόγους, για να έχουν το δικαίωμα να ασφαλιστούν στο ΤΥΠΕΤ. Επίσης, για ένα μεγάλο χρονικό δι-
άστημα μετά τη συγχώνευση με την Τράπεζα Αθηνών το 1953, παρατηρείται το αρνητικό για την ενότητα
των εργαζομένων φαινόμενο ύπαρξης δύο συλλόγων (σωματείων) υπαλλήλων (ΣΥΕΤΕ και ΣΥΤΑ), που
θα λήξει το 1979.
Θα επιχειρήσω παρακάτω να παρουσιάσω τους σταθμούς της πορείας του ΣΥΕΤΕ, υπογραμμίζοντας
την ιδιαίτερη αξία των γραπτών και προφορικών πηγών που συγκέντρωσα στο αρχείο του.
1. Ίδρυση, Μεσοπόλεμος
Όπως ήδη αναφέραμε, ο Σύλλογος ιδρύθηκε την άνοιξη του 1917 με πρωτοβουλία ενός στελέχους δυναμι-
κού και φιλόδοξου, του Αλέξανδρου Κοριζή, τον οποίο βρίσκουμε και πάλι στο τέλος του ιδίου χρόνου, ως
ιδρυτή μαζί με άλλους, του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού της ΕΤΕ. Στη συνέχεια Βενιζελικοί και αντι-
Βενιζελικοί έρχονται σε αντιπαράθεση μέσα στον ΣΥΕΤΕ. Υπογραμμίζουμε και πάλι ότι συν τω χρόνω τα
κεκτημένα των στελεχών της Τράπεζας που διευθύνουν τον Σύλλογο τείνουν να γενικεύονται και προς τις
άλλες κατηγορίες του προσωπικού. Η Διοίκηση της Τράπεζας, που πάντα φροντίζει για την επιρροή της
στο Σύλλογο, καταφέρνει να επιβάλει, τη δεκαετία του 1930, έναν προσωπάρχη ως πρόεδρο του ΣΥΕΤΕ.
Παράλληλα, ένας ικανός αριθμός των υψηλών και ανώτατων στελεχών της ΕΤΕ αναλαμβάνει την ευθύ-
νη διαχείρισης των νέων τραπεζών στα τέλη της δεκαετίας του 1920, δηλαδή της Τράπεζας της Ελλάδος,
της Εθνικής Κτηματικής και της Αγροτικής. Είναι μία χρυσή εποχή για τις τραπεζικές σταδιοδρομίες.
Όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας, σημειώνουμε ότι στην Αθήνα, και πολύ περισσότερο στην επαρχία, η
ημέρα του υπαλλήλου είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στην τραπεζική εργασία και εκτός της μεσημβρινής
διακοπής (2-5μ.μ.), το ωράριο συνεχίζεται μέχρι τις 8 ή και 10 το βράδυ!
Το καθεστώς του δικτάτορα Μεταξά δεν φαίνεται να πλήττει τη λειτουργία του ΣΥΕΤΕ, αντιθέτως
μάλιστα, ανώτατα στελέχη της Τράπεζας αναλαμβάνουν πολιτικές θέσεις, εξαιρετικό παράδειγμα ο Αλ.
Κοριζής, ο οποίος αναδεικνύεται υπουργός Υγείας και κατόπιν πρωθυπουργός.
Το πατερναλιστικό πνεύμα της ΕΤΕ προς το προσωπικό της, που έρχεται να επιβραβεύσει το κατά
κανόνα νομοταγές πνεύμα των υπαλλήλων της, συμβάλλει στην περαιτέρω βελτίωση και κατοχύρωση της
προνομιακής τους θέσης σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες εργαζομένων στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανο-
μένων και των δημοσίων υπαλλήλων. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:
α) Τη σημαντική χρηματοδότηση από την Τράπεζα του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού των υπαλλήλων
από το 1917 και μετά.
β) Tη γενναιόδωρη χρηματοδότηση του ΤΥΠΕΤ από την ίδρυσή του, το 1930, την ίδια ώρα που το
προσωπικό συμμετέχει στα έξοδα του Ταμείου μόνο με το 1,6% του μισθού του, όπως προκύπτει από τον
Απολογισμό του 1936. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργία του ΤΥΠΕΤ προηγείται αυτής του ΙΚΑ,
που ιδρύεται το 1934. Από τότε ξεκινούν και τα προβλήματα των ειδικών ασφαλιστικών ταμείων, αφού το
κράτος και το ΙΚΑ, αναζητώντας διαρκώς οικονομικούς πόρους, συχνά επιδιώκουν την ενσωμάτωση των
«ευγενών» ταμείων. Το θέμα αυτό αναφέρεται συχνά στα πρακτικά του Δ.Σ. του ΤΥΠΕΤ όπως και του
ΣΥΕΤΕ, με πλούσια ειδησεογραφία στην εφημερίδα του Συλλόγου, την Τραπεζιτική.
γ) Την πρωτοβουλία και τη χρηματοδότηση από την ΕΤΕ του Οικοδομικού Συνεταιρισμού των υπαλ-
λήλων, τη δεκαετία του 1930, που κατέληξε στην αγορά ενός μεγάλου μέρους του όμορφου προαστίου
Φιλοθέη. Πρόκειται για πρώην ιδιοκτησία της Ένωσης Ελλήνων της Αιγύπτου, που είχαν ήδη προχωρή-
σει στο σχεδιασμό του οικισμού, με το όνομα Νέα Αλεξάνδρεια. Βέβαια η Φιλοθέη ήταν τότε μια απομα-
—203—
κρυσμένη και μάλλον ερημική περιοχή. Στόχος ωστόσο ήταν η κοινωνική άνοδος των υπαλλήλων που θα
μπορούσαν να κατοικήσουν σε ευρύχωρες κατοικίες, κατασκευασμένες με τη βοήθεια του Συνεταιρισμού.
Ας σημειωθεί ότι στους δρόμους του συνοικισμού βρίσκονταν δίπλα-δίπλα, η βίλα του φοβερού προσωπάρ-
χη Παπαδάκη με εκείνη του κομμουνιστή αντιστασιακού Κώστα Χαύτα, που έγινε σημαίνον στέλεχος του
ΣΥΕΤΕ στην Κατοχή.
δ) Μπορούμε ακόμα να προσθέσουμε την οικονομική στήριξη της Διοίκησης στη Λέσχη του Συλλό-
γου, που ιδρύθηκε το 1932 και διέθετε αίθουσα χορού, εστιατόριο, βιβλιοθήκη και σχολή ξένων γλωσσών
καθώς και στην Ένωση Φιλάθλων των υπαλλήλων (ΕΦΕΤ), που ιδρύθηκε λίγο νωρίτερα, το 1926.
ε) Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε και το Ταμείο Συντάξεων των υπαλλήλων, το οποίο ήδη από τον 19ο
αιώνα είχε ιδρυθεί και χρηματοδοτηθεί από την Τράπεζα με σημαντικές βελτιώσεις κατά τον Μεσοπόλεμο.
2. Πόλεμος της Αλβανίας-Κατοχή-Αντίσταση

Η εθνική και πατριωτική ορμή του 1940 εναντίον της επίθεσης του Μουσολίνι συνεπήρε και το προσωπικό
της ΕΤΕ. Η εφημερίδα του Συλλόγου Τραπεζιτική αναφέρεται διά μακρών στον πόλεμο της Αλβανίας,
ενώ μέσα στο αρχείο του ΣΥΕΤΕ βρέθηκε ειδικός τόμος του 1946 αφιερωμένος στους ηρωικούς συνα-
δέλφους που θυσιάστηκαν στο μέτωπο της Αλβανίας και στην Κατοχή. Σε αρθρογραφία της εφημερίδας
παρουσιάζεται η δράση και τα υλικά μέσα του ΤΥΠΕΤ που προσφέρθηκαν για τη θεραπεία των τραυματι-
ών πολέμου και την αποστολή φαρμάκων στο μέτωπο. Η ΕΤΕ παράλληλα μετατρέπει δύο ξενοδοχεία στο
Λουτράκι για να χρησιμοποιηθούν ως νοσοκομεία πολέμου και παραδίδει τη διαχείρισή τους στο ΤΥΠΕΤ.
Η οργάνωση της Αντίστασης στον κατακτητή φαίνεται να είναι η πιο ένδοξη στιγμή του ΣΥΕΤΕ
και παράλληλα η ευκαιρία για μια πλήρη ανανέωση των συνδικαλιστικών ηθών και εθίμων. Πράγματι, το
1942 πραγματοποιείται η εκλογή νέου Δ.Σ. μέσα σε ένα κλίμα ρήξης με την παράδοση. Ένας πυρήνας
ακτιβιστών υπαλλήλων, εκ των οποίων ο ανιψιός του διοικητή Ιω. Δροσόπουλου, ο Λευτέρης Φράγκου,
μέλος, σύμφωνα με δική του μαρτυρία, του ΚΚΕ, ασκεί ισχυρή κριτική κατά της απερχόμενης συνδικαλι-
στικής ηγεσίας, λόγω της πείνας και των αυξανόμενων επαγγελματικών προβλημάτων, εν μέσω πολέμου
και Κατοχής (Πηγές, η εφημερίδα Τραπεζιτική και τα βιβλία πρακτικών των συνεδριάσεων του Δ.Σ.
και των Γ.Σ.). Παράλληλα, ξεκινά μια σημαντική ανανέωση των ηλικιακών τάξεων και των νοοτροπιών
μέσα στο Σύλλογο, ο οποίος αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα για τα επαγγελματικά προβλήματα, ενώ
δίνει προτεραιότητα στο αγωνιστικό πνεύμα και την αντιστασιακή δράση κατά των κατοχικών δυνάμεων
(βλ. Εργατικό ΕΑΜ). Την ίδια εποχή παίρνει μέρος στην ίδρυση της Επιτροπής Συνεργασίας Τραπεζοϋ-
παλληλικών Οργανώσεων (ΕΣΤΟ), η οποία συγκεντρώνει το σύνολο των συνδικαλιστικών οργανώσεων
του προσωπικού των τραπεζών υπό την αιγίδα του ΕΑΜ. Αυτή η δευτεροβάθμια συνδικαλιστική δομή θα
υπηρετήσει, στο μέτρο του δυνατού, σε όλη τη χώρα τους σκοπούς της Αντίστασης.
Η εφημερίδα Τραπεζιτική, της οποίας τα φύλλα για τη σχετική περίοδο διεσώθησαν, διαθέτει μαρτυ-
ρίες γι’ αυτή τη συνδικαλιστική και πατριωτική δραστηριότητα. Υπογραμμίζουμε την αλλαγή περιεχομένου
του φύλλου, που μέχρι τότε ήταν αφιερωμένο αυστηρά στην οικονομική και επαγγελματική πληροφόρηση.
Σημειώνουμε, επίσης, την παρουσία μέσα στα πρακτικά του Δ.Σ. μιας μελέτης για την αύξηση των τιμών
της αγοράς, που πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη διεκδίκηση αύξησης των μισθών. Ο ετήσιος απολογισμός
της Διοικητικής Επιτροπής του ΣΥΕΤΕ του 1942 μαρτυρεί για αυτή την έντονη δραστηριότητα, που
καταλήγει σε επιτυχία σε πολλά σημεία.
Ο προστατευτικός πατερναλισμός της Διοίκησης της Τράπεζας, σε συνδυασμό με την έντονη συνδικα-
λιστική δραστηριότητα του προσωπικού, είχαν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν θύματα από το προσωπικό
της Εθνικής κατά τη διάρκεια του φοβερού χειμώνα του 1941-42. Από την άλλη μεριά, τα ανανεωμένα
Δ.Σ. παραμένουν μέχρι το τέλος της κατοχικής περιόδου με συχνές αλλαγές των μελών τους, επειδή
γρήγορα στοχοποιούνταν από τις διωκτικές δυνάμεις Κατοχής. Την ίδια εποχή οι γυναίκες υπάλληλοι, των
οποίων ο σύλλογος φαίνεται να έχει ενοποιηθεί με το ΣΥΕΤΕ το 1939, επιδεικνύουν έντονη αντιστασιακή
δραστηριότητα.
—204—
Μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της Αντίστασης εναντίον των κατοχικών αρχών, που μοιάζει να
έχει διατηρηθεί ζωντανή στη μνήμη των επιζώντων, υπήρξε η περίφημη «Μάχη των χρεογράφων». Στην
περίπτωση αυτή ο Σύλλογος υποστήριξε δυναμικά και με κάθε τρόπο την Τράπεζα, κινητοποιώντας τους
υπαλλήλους ώστε να παρεμποδίσουν με τα ίδια τους τα σώματα τις δυνάμεις Κατοχής, όταν προσπάθησαν
να αφαιρέσουν το πολύτιμο Χαρτοφυλάκιο Αξιών της Εθνικής Τράπεζας.
3. Απελευθέρωση και Εμφύλιος

Μετά την απελευθέρωση οι αντιστασιακοί συνδικαλιστές στην Ελλάδα διώκονται συστηματικά. Οι διώξεις
αυτές συχνά οδηγούν σε απόλυση, αλλά μπορεί να φτάσουν και στην εκτέλεση από τα έκτακτα Στρατοδικεία
της εποχής. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου οι οικογένειες των
διωκόμενων αντιστασιακών βοηθούνται από τη Διοίκηση της Τράπεζας με χρηματικά βοηθήματα. Αυτή η
δραστηριότητα, την οποία καθοδηγούν ανεπισήμως ορισμένα μέλη της Διοίκησης, γίνεται στόχος εντονό-
τατης επίθεσης εναντίον του ιδίου του διοικητή της Τράπεζας εκ μέρους του νεοεκλεγμένου τότε προέδρου
του ΣΥΕΤΕ.
Πράγματι, φαίνεται ότι η ηγεσία του Συλλόγου, έφθασε στο σημείο να κατηγορήσει τον διοικητή Γ.
Πεσμαζόγλου ως φιλοκομμουνιστή, γιατί είχε συναινέσει στην οικονομική ενίσχυση προς τις οικογένειες
των πολιτικών κρατουμένων υπαλλήλων της ΕΤΕ (Πηγές: προφορικές μαρτυρίες, πρακτικά του Δ.Σ.,
ανακοινώσεις του ΣΥΕΤΕ). Παρά τις ακραίες πολιτικές του πεποιθήσεις, που του στοίχησαν τελικά τη
θέση του στο τέλος του Εμφυλίου, ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ δεν έπαψε να ασκεί τη συνδικαλιστική του
δραστηριότητα για την προστασία των επαγγελματικών κεκτημένων των συναδέλφων.
4. Δεκαετία 1950-60: Η μεγάλη πορεία

Στα μέσα της δεκαετίας του ’50, ο συνδικαλισμός στην Εθνική Τράπεζα βρίσκεται μπροστά σε νέα προβλή-
ματα αλλά και σε καινούριες προοπτικές. Ενώ το νομοταγές πνεύμα και ο παραδοσιακός τρόπος σκέψης
των συνδικαλιστικών στελεχών φαίνεται ότι έχει και πάλι επικρατήσει, μια ομάδα νέων σχετικά υπαλλή-
λων (μεταξύ 25-45 ετών), συχνά προερχόμενοι από τον αντιστασιακό χώρο και τη μετριοπαθή Αριστερά,
που συγκεντρώθηκε λόγω «τυχαίων» διοικητικών μέτρων στο Υποκατάστημα της οδού Μητροπόλεως,
ιδρύουν τη «Νέα Κίνηση». Αντίθετα από τους παραδοσιακούς εκλογικούς συνδικαλιστικούς συνδυασμούς,
που χαρακτηρίζονταν από την προσωπικότητα του επικεφαλής υποψηφίου, οι νέοι αυτοί συνδικαλιστές
συγκροτούν ένα δημιουργικό επιτελείο και επιλέγουν ως επικεφαλής ένα ανώτατο τραπεζικό στέλεχος που
συμφωνεί με την ανανέωση (ψηφοδέλτιο Γ. Καραπάνου). Καταφέρνουν έτσι να κερδίσουν το προεδρείο
του Συλλόγου και να το κρατήσουν μέχρι το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967. Σημειώνουμε πως οι
συνδικαλιστές αυτοί, που είχαν ταυτόχρονα την ιδιότητα του τραπεζικού στελέχους και του συνδικαλιστή,
εξελίχθησαν χάρη στο ήθος και τις ικανότητές τους σε πραγματικά υποδείγματα, τόσο στον συνδικαλιστικό
όσο και στον τραπεζικό χώρο. Ορισμένοι από αυτούς στη συνέχεια έκαναν σταδιοδρομία στο συνδικαλισμό,
αν και οι περισσότεροι έγιναν υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη.
Η ανανέωση αυτή του συνδικαλισμού στον τραπεζικό χώρο κατέληξε, επίσης, στη δημιουργία της
Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ) το 1955. Η ΟΤΟΕ έπαιξε στη συ-
νέχεια έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο δημοκρατικό συνδικαλιστικό κίνημα, στα χρόνια μετά τη λήξη του
Εμφυλίου. Ανάμεσα στους πρωτεργάτες για τη δημιουργία της ΟΤΟΕ ήταν και ο Γιάννης Αλευράς,
πρώην Πρόεδρος της Βουλής κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος υπήρξε συνδικα-
λιστικό στέλεχος της Τραπέζης Ελλάδος, που σήμερα κατέχει ικανό μέρος των αρχείων της Ομοσπονδίας.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα του προσωπικού της ΕΤΕ αυτής της περιόδου υπήρξε η συγχώνευση
της Εθνικής με την Τράπεζα Αθηνών το 1953. Η συγχώνευση αυτή, που πραγματοποιήθηκε από την
τότε Κυβέρνηση Παπάγου, αφορούσε δύο εντελώς διαφορετικά τραπεζικά ιδρύματα. Η Εθνική, η πιο
μεγάλη σε μέγεθος τράπεζα, είχε ήδη καθεστώς ημιδημόσιου πιστωτικού ιδρύματος και επαγγελματικές
παραδόσεις ισχυρές. Αντίθετα η Τράπεζα Αθηνών, αρκετά μικρότερη, είχε περισσότερα χαρακτηριστικά
—205—
ιδιωτικής επιχείρησης. Στο επίπεδο του προσωπικού, η συγχώνευση είχε σαν αποτέλεσμα ισχυρές εντάσεις.
Το επαγγελματικό καθεστώς των νεοαφιχθέντων της Αθηνών ήταν κατώτερο εκείνου των υπαλλήλων της
ΕΤΕ. Έτσι, ικανός αριθμός στελεχών της Εθνικής ωθήθηκε στη συνταξιοδότηση, για να δημιουργηθεί
χώρος για τα στελέχη της Τραπέζης Αθηνών, των οποίων η νοοτροπία υπήρξε εναρμονισμένη με τις θε-
λήσεις της Διοίκησης.
Ο ανταγωνισμός για τις υψηλότερες θέσεις έγινε τότε πολύ σκληρός. Ο τότε πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ
έχασε τις εκλογές και εξεδιώχθη, επειδή είχε κάνει σύνθημα της εκλογικής του καμπάνιας την άρνηση
της συγχώνευσης των τραπεζών. Επιπλέον, η Διοίκηση, η οποία προερχόταν από την Τράπεζα Αθηνών,
επιδίωξε, μέσα στο πλαίσιο της ενιαίας πλέον Τράπεζας, την ύπαρξη δύο Ταμείων Υγείας του προσωπικού
και, για ευνόητους λόγους, την ύπαρξη δύο συλλόγων υπαλλήλων. Η κατάσταση αυτή παρέμεινε μέχρι το
1979, οπότε οι σύλλογοι και κατόπιν τα ταμεία υγείας συγχωνεύθηκαν, όπως και τα αρχεία τους. Μόνοι
μάρτυρες σήμερα πλέον της συγχώνευσης, είναι οι σύλλογοι των συνταξιούχων που παραμένουν.
5. Δικτατορία 1967-1974
Το στρατιωτικό πραξικόπημα του Απριλίου του 1967 επιφέρει δραστικές αλλαγές στην πολιτική και κοινω-
νική ζωή του τόπου. Πολλοί δημοκράτες κλείνονται στις φυλακές ή στέλνονται στα ξερονήσια, ενώ άλλοι
θα συλληφθούν και θα βασανιστούν αργότερα επειδή αντιστάθηκαν στο αυταρχικό καθεστώς.
Στο χώρο του ΣΥΕΤΕ η πιο δραστήρια ομάδα των συνδικαλιστών διώκεται άμεσα, όπως π.χ. ο
Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης, ιδρυτικό μέλος της «Νέας Κίνησης» και γραμματέας, σχεδόν μόνιμος της
ΟΤΟΕ, από την ίδρυσή της. Τα 50 χρόνια του ΣΥΕΤΕ θα εορτασθούν πάντως, με δύο χρόνια καθυστέ-
ρηση, ιδίως με άρθρα στην εφημερίδα Τραπεζιτική και με μία διπλή μπροσούρα που τυπώθηκε με τη
φροντίδα παλαιών δημοκρατών συνδικαλιστών, οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο θέλησαν να προβάλουν τον
συνδικαλιστικό θεσμό.
Μετά το 1970 σημειώνουμε την εμφάνιση και την άνοδο μιας νέας γενιάς συνδικαλιστών, ιδίως της
δεξιάς, εκ των οποίων ο Νικόλαος Πίσκοπος βρίσκεται επικεφαλής των ψηφοδελτίων που συγκεντρώνουν
κατά μέσον όρο το 35% των ψήφων. Η σταθερότητα αυτή πρέπει να θεωρηθεί ως επιτυχία στη συνέχεια,
λόγω των επιθέσεων που δέχθηκε από τους αντιπάλους του για την αρχική συνδικαλιστική δραστηριότητά
του κατά την περίοδο της δικτατορίας.
6. Μεταπολίτευση
Η πτώση της χούντας είχε ως επακόλουθο την επιστροφή των διωχθέντων. Δύο χρόνια αργότερα θα
αναδειχθούν πλειοψηφία στον ΣΥΕΤΕ και ο Επ. Μαυρουλίδης θα εκλεγεί πρόεδρος του Συλλόγου και
λίγο αργότερα της ΟΤΟΕ. Οι ιδεολογικοπολιτικές ομαδοποιήσεις αντικαθιστούν πλέον τους επικεφαλής
των συνδικαλιστικών ψηφοδελτίων. Ένα από τα προβλήματα που πρέπει κανείς να συγκρατήσει κατά την
περίοδο αυτή είναι και η ίδρυση του «Συλλόγου Πτυχιούχων», που υποστηρίχτηκε από τη Διοίκηση της
Τράπεζας με σκοπό να συγκεντρώσει σε ξεχωριστό σύλλογο όσους κατείχαν πανεπιστημιακό τίτλο. Αυτή η
προσπάθεια, μπορούσε να καταλήξει στο χωρισμό των υπαλλήλων σε δύο κατηγορίες, εκ των οποίων η μία
θα έβλεπε να εκμηδενίζονται οι δυνατότητες επαγγελματικής της εξέλιξης. Τελικά αυτή η ιδέα της δημιουρ-
γίας ενός σπορείου στελεχών, αντίθετη στη συνδικαλιστική παράδοση αλλά και στις μέχρι τότε πρακτικές
της Διοίκησης της Τράπεζας, δεν ευοδώθηκε. Παρ’ όλα αυτά ο Σύλλογος Πτυχιούχων υπάρχει πάντα,
όπως επίσης υπάρχει ακόμη ένας σύλλογος μικρότερος που φέρει το όνομα «Σύλλογος μη Πτυχιούχων».
Η δεκαετία του 1970 τελειώνει με τη μεγαλύτερη απεργία που έκαναν μέχρι τότε οι υπάλληλοι της
Εθνικής Τράπεζας, απεργία διαρκείας 40 ημερών για το ωράριο, στο πλαίσιο του μεγάλου αγώνα της
ΟΤΟΕ και εναντίον του τότε Υπουργού Οικονομίας, Κ. Μητσοτάκη. Η επιτυχής έκβαση αυτής της απερ-
γίας απέδωσε, μεταξύ άλλων, το συνεχές ωράριο και το δικαίωμα στο Σαββατοκύριακο, το οποίο γενικεύ-
θηκε από τότε σχεδόν σε όλους τους εργαζόμενους.
Το παράδειγμα του συνδικαλισμού των τραπεζών, που γενικεύθηκε στη συνέχεια στο σύνολο των εργα-
—206—
ζομένων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, είναι ενδεικτικό του πρωτοποριακού του ρόλου. Παρά την
επιτυχία της απεργίας, εσωτερικές συνδικαλιστικές αντιπαραθέσεις θα οδηγήσουν σε αλλαγές συσχετισμών
στο ΣΥΕΤΕ και ο Επ. Μαυρουλίδης θα αποσυρθεί βαθειά απογοητευμένος.
Κατά την επόμενη περίοδο οι απεργίες του προσωπικού των τραπεζών, οι οποίες μέχρι τότε υπήρξαν
σπάνιες και αντικείμενα μεγάλης ανησυχίας για τις κυβερνήσεις, θα γίνουν πιο συχνές αλλά ίσως λιγότερο
αποτελεσματικές.
7. Η δεκαετία του 1980

Στο πλαίσιο της νέας γενιάς των συνδικαλιστών αριστερών και σοσιαλιστικών τάσεων, για πρώτη φορά μία
γυναικεία προσωπικότητα, η Ιωάννα Ζερβάκη, προωθείται από τον σοσιαλιστικό χώρο στην προεδρία του
Συλλόγου και λίγο αργότερα της ΟΤΟΕ.
Ο ελληνικός συνδικαλισμός αποκτά νέο νομικό πλαίσιο, ενώ γίνεται προφανές ότι επωφελείται από
την εύνοια της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Οι αποσπασμένοι συνδικαλιστές του ΣΥΕΤΕ πολλα-
πλασιάζονται από 3 σε 23 άτομα και παράλληλα ο Σύλλογος, λόγω των νέων οικονομικών δυνατοτήτων,
εγκαθίσταται σε νέα ιδιόκτητα γραφεία σύγχρονα και ευρύχωρα. Περίπου την ίδια εποχή, με τον εορτασμό
των 70 ετών από την ίδρυσή του, ο ΣΥΕΤΕ θα γιορτάσει το 1988 και τη συγχώνευση όλων των συνδι-
καλιστικών οργανώσεων του προσωπικού της Τράπεζας (προσωπικό καθαρισμού, κλητήρες, υπάλληλοι).
Ο σημερινός Σύλλογος δεν έχει πια καμιά σχέση με την κλειστή λέσχη των τραπεζικών στελεχών
του Μεσοπολέμου. Εξελίχθηκε σε «μαζική οργάνωση», αναντικατάστατο μέλος της ΟΤΟΕ, η οποία έχει
προσχωρήσει πλέον στη ΓΣΕΕ. Κατά την εξέλιξή του ο ΣΥΕΤΕ έχασε ίσως ορισμένα χαρακτηριστικά
του αρχικού ελιτισμού του, δηλαδή το υψηλό πολιτιστικό, διοικητικό και επαγγελματικό επίπεδο κάποιων
συνδικαλιστών, που επηρεάζονται τώρα πια ισχυρά, από την κομματική πολιτική. Συγκεντρώνει πλέον το
μεγαλύτερο μέρος από τους 17.000 μισθωτούς της Εθνικής Τράπεζας, γεγονός που τον καθιστά σήμερα
το ισχυρότερο σωματείο του τραπεζικού τομέα των 45.000 εργαζομένων.
Αλέξανδρος Κράους
Ο Αλέξανδρος Κράους ήταν ο πρώτος αρχειονόμος που οργάνωσε το Ιστορικό Αρχείο του ΣΥΕΤΕ από τα μέσα
της δεκαετίας του 1980 και εξής. Το κείμενό του αποτελεί απόδοση από τα γαλλικά σχετικής ανακοίνωσής του, με
τον τίτλο «Archives syndicales et histoire syndicale. Le cas du Syndicat des Employés de la Banque Nationale de
Grèce (SYETE)», που δημοσιεύτηκε στον συλλογικό τόμο Association Interdisciplinaire Franco-Hellenique, L’entreprise
en Grèce et en Europe XIXe-XXe siècles, Αθήνα 1991, σ. 227-239.
Tο σήμα του ΣΥΕΤΕ αυτή την περίοδο.
—207—
Η νικηφόρα απεργία της ΟΤΟΕ για το ενιαίο μισθολόγιο των τραπεζοϋπαλλήλων υπήρξε η μεγαλύτερη απεργία του κλάδου
και διήρκησε 42 συνεχείς ημέρες, από τις 26 Μαΐου έως τις 7 Ιουλίου του 1982. Στην απεργία αυτή δημιουργήθηκε κρίση
στον ΣΥΕΤΕ, γιατί μέρος της Διοίκησής του (στελέχη της συνδικαλιστικής παράταξης ΔΗΣΚ-ΠΑΣΚΕ) είχε διαφορετική
άποψη για την τακτική του αγώνα. Φωτογραφίες από τις μαζικές και μαχητικές συγκεντρώσεις-διαδηλώσεις μπροστά από
τα γραφεία της ΟΤΟΕ, στην οδό Σίνα 16.
—208—
Εφημερίδα και ανακοίνωση της Επιτροπής Αγώνα Απεργών Από ανακοίνωση του ΣΥΕΤΕ μετά την απεργία, 23.7.1982.
Εθνικής Τράπεζας, Ιούνιος-Ιούλιος 1982.
Την περίοδο αυτή οι Γενικές Συνελεύσεις των μελών του Συλλόγου διακρίνονται για την εντυπωσιακή μαζικότητά τους.
Στις φωτογραφίες στιγμιότυπα από τη Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας,
22.1.1983.
—210—
Φωτογραφίες από συνεδρίαση των μελών του Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ στο νέο κτήριο της οδού Σοφοκλέ-
ους, 6.8.1983, και το οργανόγραμμα του Συλλόγου την ίδια περίπου εποχή.
Από τη Μεταπολίτευση και ύστερα στον κλάδο των τραπεζοϋπαλ-

λήλων κυριάρχησε η προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ συνδικαλιστική
παράταξη ΔΗΣΚ-ΠΑΣΚΕ, από τα ηγετικά στελέχη της οποί-
ας προήλθαν και οι περισσότεροι πρόεδροι του ΣΥΕΤΕ και της
ΟΤΟΕ. Στη σύγχρονη φωτογραφία ο Χρήστος Πρωτόπαπας, γεν-
νημένος στα Χανιά το 1956 και προσληφθείς στην ΕΤΕ το 1978,
ανήλθε όλη τη συνδικαλιστική «ιεραρχία» και σταδιοδρόμησε
στην πολιτική. Πρόεδρος διαδοχικά του ΣΥΕΤΕ (1984-1986),
της ΟΤΟΕ (1989-1993) και της ΓΣΕΕ (1993-1996), στη συνέχεια
εκλεγμένος κατ’ επανάληψη βουλευτής την περίοδο 1996-2012, δια-
τέλεσε υφυπουργός και υπουργός στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ
την περίοδο 1996-2004, παραμένοντας μέχρι σήμερα ενεργός.
Το προεδρείο του ΣΥΕΤΕ τον Ιούλιο του 1984. Διακρίνονται από αριστερά οι: Γ. Δημητρόπου-
λος (ταμίας), Μαν. Μαυροφόρος (α΄ αντιπρόεδρος), Χρ. Πρωτόπαπας (πρόεδρος), Αλ. Καλύβης (γεν.
γραμματέας) και Σπ. Καραουλάνης (β΄ αντιπρόεδρος).
Στιγμιότυπο από συνάντηση συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ, των Επιτροπών Καταστημάτων, στα γραφεία
του ΣΥΕΤΕ, Φεβρουάριος 1984.
—212—
Την τελευταία πενταετία του 1980, μετά από μια

περίοδο κρίσης στον ΣΥΕΤΕ και τη διάσπαση της
κυβερνητικής συνδικαλιστικής παράταξης, αναδεί-
χθηκαν διαδοχικά πρόεδροι του Συλλόγου δύο
παλαιοί συνδικαλιστές της Αριστεράς με πλούσιο
ιστορικό συνέπειας και αγώνων στον κλάδο, οι Φώ-
της Δεληβοριάς (1986-1988) και Μανόλης Μαυρο-
φόρος (1988-1990).
Αφίσες από τους διεκδικητικούς αγώνες

του ΣΥΕΤΕ της εποχής.
Από την τρίωρη στάση, τη συμβολική «κατάληψη» του Κεντρικού Καταστήματος από το προσωπικό και τον ΣΥΕΤΕ
και την «εισβολή» στο γραφείο του διοικητή Στ. Παναγόπουλου με σκοπό η Διοίκηση της Τράπεζας να υλοποιήσει τις
δεσμεύσεις της απέναντι στους εργαζομένους, 24.9.1987. Στο κέντρο με την ντουντούκα ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Φώτης
Δεληβοριάς. Φωτογραφία Θεόδωρου Τζαννετάκου.
Διαδήλωση και πορεία προς τη Βουλή, 4.11.1987. Στιγμιότυπο από την τριήμερη απεργία του ΣΥΕΤΕ, 2-4.11.1987 για την
υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας. Διακρίνονται στο κέντρο ο γεν. γραμματέας του Συλλόγου Δ. Κουσελάς και
δεξιά δίπλα του ο πρόεδρος Φ. Δεληβοριάς. Φωτογραφία Θεόδωρου Τζαννετάκου.
Τον Φεβρουάριο-Μάρτιο 1989 ο ΣΥΕΤΕ συμμετείχε ενεργά στις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ και της
ΓΣΕΕ για την υπογραφή ικανοποιητικών συμβάσεων εργασίας, δημοκρατία στις εργασιακές σχέσεις, ισοτιμία και αξιοκρα-
τία. Φωτογραφία από την απεργία της ΟΤΟΕ στις 15.3.1989. Φωτογραφία Θεόδωρου Τζαννετάκου.
Ο Δημήτρης Κουσελάς, προσληφθείς στην ΕΤΕ το 1981, συνδικαλιστής της

ΔΗΣΚ-ΠΑΣΚΕ, πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ (1990-1993) και της ΟΤΟΕ (1993-2004),
ακολούθησε κι αυτός, όπως ο Χρ. Πρωτόπαπας, πολιτική καριέρα. Την περίοδο
2004-2011 ήταν βουλευτής Μεσσηνίας του ΠΑΣΟΚ, ενώ το διάστημα 2010-2011
ανέλαβε υφυπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Γιώργου Α. Παπανδρέου.
—214—
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Διασφάλιση-επέκταση των εργασιακών κατακτήσεων

1993-2008
Μετά από προετοιμασία δύο περίπου χρόνων, το 1995 ξεκινά ο θεσμός των επιχειρησι-
ακών συμβάσεων με την υπογραφή της πρώτης Επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης
Εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ και Διοίκησης της Τράπεζας, η οποία θα επισφραγίσει και
θα επεκτείνει τις μέχρι τότε μισθολογικές και θεσμικές κατακτήσεις των εργαζομένων,
συμπληρώνοντας και διευρύνοντας όσες είχαν διασφαλιστεί με την κλαδική συλλογική
σύμβαση εργασίας 1994-1995.
Τα επόμενα χρόνια, ο Σύλλογος θα δώσει βάρος στη σύναψη ικανοποιητικών επι-
χειρησιακών συμβάσεων, με νέα οφέλη για το προσωπικό, θα επιδιώξει τη συμμετοχή
του σε μια σειρά επιτροπές της Τράπεζας (όπως επενδύσεων, οργανωτικών-λειτουρ-
γικών αναδιαρθρώσεων, εισαγωγής νέων τεχνολογιών, νέων συστημάτων εξοπλισμού,
νέων συστημάτων διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, αξιολόγησης, εκπαίδευσης) και θα
εμπλακεί στον δημόσιο διάλογο για το μέλλον του τραπεζικού συστήματος, με γενικό-
τερο στόχο τη διατήρηση του κοινωνικού ρόλου και του αναπτυξιακού χαρακτήρα της
Εθνικής Τράπεζας ως μεγάλης, σύγχρονης, ανταγωνιστικής περιφερειακής τράπεζας,
στυλοβάτη της ελληνικής οικονομίας.
Το 2001, μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις θεσπίζεται νέος, σύγχρονος κανονισμός
εργασίας στην ΕΤΕ, που αυξάνει τις οργανικές θέσεις, επικαιροποιεί, συμπληρώνει και
διασφαλίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων, κατοχυρώνοντας την εργασιακή σχέση
απέναντι στην απόλυση, ενώ το 2003, εξαιτίας της τραπεζικής επέκτασης και λίγο πριν
ξεκινήσει η Διοίκηση της ΕΤΕ τα προγράμματα μαζικών εθελούσιων εξόδων του προ-
σωπικού, το σωματείο αριθμεί περί τις 13 χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, που υπήρξε και
η οροφή στη μακρόχρονη ιστορία του.
Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Εθνική Τράπεζα θα βρεθούν πάλι στην πρώτη
γραμμή των νέων αγώνων για την προάσπιση των ασφαλιστικών ταμείων και θα συμμε-
τέχουν ενεργά στις κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ για τη δημιουργία ενιαίου ασφαλιστικού
φορέα όλων των εργαζομένων στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Ο Σύλλογος θα στηρίξει ενεργά τη διεκδίκηση της ΟΤΟΕ για μείωση του χρόνου
εργασίας, από 38 ώρες και 20 λεπτά εβδομαδιαίως σε 37 ώρες, χωρίς μείωση αποδο-
χών, που επιτεύχθηκε με την κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας 2002-2003.
Επίσης θα πρωτοστατήσει σε όλους τους αγώνες για την προάσπιση του θεσμού των
κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας, που αποτελούν τη βάση των εργασιακών
δικαιωμάτων των εργαζομένων στην ΕΤΕ, ακυρώνοντας σχέδια μέρους των τραπεζιτών
για την κατάργησή τους.
Τέλος, θα αντιταχθεί στην πολιτική της Διοίκησης της Τράπεζας για μαζικές εθε-
λούσιες εξόδους προσωπικού, επισημαίνοντας έγκαιρα τον κίνδυνο για τα ασφαλιστικά
ταμεία των εργαζομένων και απαιτώντας την πλήρη κάλυψη του σχετικού κόστους από
την Τράπεζα.
—215—
Πολιτική ένταση από την πώληση της ΑΓΕΤ. Το σκοπιανό δημιουργεί προβλήματα στο εσωτερικό της κυβέρνησης Κ.
Μητσοτάκη. Μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου, τρίτη κυβέρνηση Α. Παπανδρέου (1993-1996).
1993
Αύξηση του ελλείμματος του δημοσίου. Η ανεργία στο 9,7% του εργατικού δυναμικού. Ίδρυση του Ινστιτούτου Εργασίας
της ΓΣΕΕ. Προώθηση της ιδέας του Κοινωνικού Συμβολαίου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Τα επόμενα χρόνια κυριαρ-
χούν στο συνδικαλισμό η πολιτική της συναίνεσης και της κοινωνικής ειρήνης, οι διετείς συλλογικές συμβάσεις εργασίας
και η απομαζικοποίηση των πρωτοβάθμιων σωματείων του ιδιωτικού τομέα, ως αποτελέσματα της ραγδαίας ανάπτυξης
των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής, της γενικότερης απορρύθμισης της οικονομίας, της αποβιομηχάνισης, της
συρρίκνωσης-διάλυσης παραγωγικών μονάδων και κλάδων, της αύξησης της ανεργίας, της αδήλωτης εργασίας των οικο-
νομικών μεταναστών και της σταδιακής επιβολής ελαστικών μορφών εργασίας. Μεγάλες αναδιαρθρώσεις στο ελληνικό
πιστωτικό σύστημα με στόχο την εξυγίανση των χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών, την ανάπτυξη νέων εργασιών,
την αύξηση της κερδοφορίας και την επέκτασή τους στις βαλκανικές και παρευξείνιες αναπτυσσόμενες χώρες. Διοικητής
της ΕΤΕ ο Γεώργιος Τρύφ. Μίρκος (1993-1996), παλαιό ανώτατο στέλεχος, υποδιοικητής την περίοδο 1981-82 και εργαζό-
μενος στην Τράπεζα από το 1946. Πρόεδρος της ΓΣΕΕ ο μέχρι τότε πρόεδρος της ΟΤΟΕ Χρήστος Πρωτόπαπας (1993-1996).
22ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –πρόεδρος ο Δημ. Κουσελάς (1993-2004).
Επίσημη έναρξη της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Η Φραγκφούρτη έδρα του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ινστιτούτου και
της υπό ίδρυση Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αναδιοργάνωση του Συστήματος Ευρωπαϊκών Ισοτιμιών για να αντιμε-
τωπιστεί η κερδοσκοπία. Πόλεμος της Βοσνίας. Ο Μπ. Κλίντον πρόεδρος των ΗΠΑ. Η ΠΓΔΜ μέλος του ΟΗΕ. Διαχωρισμός
της Τσεχοσλοβακίας σε δύο ανεξάρτητα κράτη, Τσεχία και Σλοβακία.
18 Μαρτίου. Οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ συμμετέχουν με τον Σύλλογό τους, υπό την ηγεσία της
ΓΣΕΕ και της ΟΤΟΕ, στην πανεργατική απεργία για την υπογραφή γενικής και κλαδικής συλ-
λογικής σύμβασης εργασίας.
2 Απριλίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην τρίωρη στάση των εργαζομένων της χώρας μαζί με
όλους τους εργαζόμενους των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για «μια Ευρώπη χωρίς
φτώχεια, ανεργία, ρατσισμό και ξενοφοβία».
Μάιος. Ο Σύλλογος συμμετέχει ενεργά στις κινητοποιήσεις του κλάδου για την υπογραφή της
συλλογικής σύμβασης εργασίας.
18 Ιουνίου. Υπογραφή της κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπε-
ζών που προβλέπει αυξήσεις, από 1 Μαρτίου 3% και από 1 Ιουλίου 12%, στα κλιμάκια του ενιαίου
μισθολογίου.
18-19 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ οργανώνει διημερίδα με θέμα «Σύγχρονες εργασιακές σχέσεις, βασι-
κή προϋπόθεση για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της ΕΤΕ – Στρατηγική ανάπτυξης της
ΕΤΕ», όπου συμμετέχουν συνδικαλιστές, νομικοί, πολιτικοί και ανώτατα στελέχη της Τράπεζας
(τα πρακτικά δημοσιεύτηκαν σε ειδική έκδοση του ΣΥΕΤΕ).
Ιούλιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις κινητοποιήσεις του κλάδου διαμαρτυρόμενος για τις λη-
στείες που θέτουν σε κίνδυνο τους εργαζομένους, τις συλλήψεις συνδικαλιστών και την εκποίηση
δημόσιας περιουσίας.
27 Ιουλίου. Καθοριστική η συμμετοχή του Συλλόγου στην 24ωρη απεργία που κηρύσσει η
ΟΤΟΕ στις τράπεζες του δημόσιου τομέα με αφορμή νομοσχέδιο που προβλέπει εκποίηση των
δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών με το σύνθημα «Η εθνική περιουσία δεν πωλείται». Ο
ΣΥΕΤΕ προβάλλει επίσης την αντίθεσή του στην πώληση της Εθνικής Στεγαστικής Τράπεζας,
θυγατρικής της ΕΤΕ, που προωθεί η Διοίκηση Μ. Βρανόπουλου.
Οκτώβριος. Ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Δημήτρης Κουσελάς εκλέγεται πρόεδρος της ΟΤΟΕ και
ο Αλέκος Καλύβης γεν. γραμματέας της.
—216—
ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ-ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΩΝ 1993-2008
Δολοφονία, από την οργάνωση «17 Νοέμβρη», του πρώην διοικητή της ΕΤΕ Μιχ. Βρανόπουλου. Μερική απελευθέρωση της
1994 καταναλωτικής πίστης. Πώληση του νεωρίου της Σύρου −αντίδραση των εργαζομένων. Νόμος 2224 «ρύθμιση θεμάτων
εργασίας, συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων…». Η ΕΟΚ μετονομάζεται σε Ευρωπαϊκή
Ένωση, η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία της στο πρώτο εξάμηνο του έτους. Ίδρυση της ελληνικής Οικονομικής και
Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) με πρότυπο την ευρωπαϊκή. Γεν. γραμματέας στη ΓΣΕΕ ο Γ. Μαυρίκος (1994-1998). Διάσπαση
της ΔΑΚΕ. Η Ομοσπονδία Συνταξιούχων Τραπεζικών Υπαλλήλων μετονομάζεται σε Ομοσπονδία Συνταξιουχικών Τραπεζι-
κών Οργανώσεων (ΟΣΤΟΕ). Το προσωπικό της ΕΤΕ αριθμεί 14.579 εργαζομένους.
Εξέγερση των Ζαπατίστας στο Μεξικό. Ο Σ. Μπερλουσκόνι κερδίζει στις ιταλικές εκλογές. ΗΠΑ, Καναδάς και Μεξικό σχη-
ματίζουν το «Σύμφωνο Ελεύθερων Εμπορικών Συναλλαγών Β. Αμερικής» (NAFTA). Γενοκτονία στη Ρουάντα. Ο Γ. Αραφάτ
πρώτος πρόεδρος του Παλαιστινιακού Κράτους. Τέλος του Απαρτχάιντ στην Ν. Αφρική −πρόεδρος ο Ν. Μαντέλα.
Φεβρουάριος. Εκδίδεται για πρώτη φορά από τον Σύλλογο, σε ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής,
το Τετράδιο Εργασιακών Σχέσεων στην Ε.Τ.Ε., με επιμέλεια των Μαν. Καυκαλά και Γιώργ. Γιαννα-
κόπουλου, όπου περιγράφονται αναλυτικά όλα τα δικαιώματα των εργαζομένων στην Τράπεζα.
15-19 Μαρτίου. Στις εκλογές του Συλλόγου συμμετέχουν 9.255 μέλη από τα 11.871 εγγεγραμμέ-
να. Αναδεικνύεται πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ ο Σταύρος Αναστ. Κούκος (1994-2006), α΄ αντιπρόε-
δρος ο Μάκης Τριανταφυλλίδης, β΄ αντιπρόεδρος ο Γιάννης Παναγόπουλος και γεν. γραμματέας
ο Ανέστης Πίσχινας.
Μάιος. Υπογράφεται διετής (1994-1995) κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ
και τραπεζών, η οποία καθορίζει νέα κλιμάκια στο ενιαίο μισθολόγιο με πλήρη ενσωμάτωση της
ΑΤΑ, σύσταση επιτροπής κοινωνικού διαλόγου, υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων, θεσμοθέ-
τηση παρατηρητηρίου απασχόλησης, διασφάλιση εργασιακών δικαιωμάτων κλπ.
29 Ιουνίου. Το Δ.Σ. του Συλλόγου καταθέτει στον διοικητή Γ. Μίρκο «Υπόμνημα για σύναψη
επιχειρησιακής συμφωνίας», στο πλαίσιο της νέας κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας που
δίνει «τη δυνατότητα στους συλλόγους και στις διοικήσεις (των τραπεζών) να συζητήσουν και να
λύσουν οποιαδήποτε θέματα απασχολούν τις επιμέρους τράπεζες».
14 Δεκεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην 24ωρη απεργία που οργανώνει η ΟΤΟΕ και η
ΓΣΕΕ ενάντια στην κυβερνητική πολιτική, για την προάσπιση των ταμείων (ασφαλιστικό και
επικουρικό), αλλά και το φορολογικό.
21 Δεκεμβρίου. Ειδική εκδήλωση οργανωμένη από τον ΣΥΕΤΕ στο Μέγαρο Μελά για τα «60
χρόνια της Τραπεζιτικής, 1934-1994». Δεκέμβριος 1994-Ιανουάριος 1995: Έκθεση παλαιών
επιλεγμένων φύλλων της Τραπεζιτικής και πλήθους ντοκουμέντων με την ιστορική διαδρομή του
Συλλόγου, προετοιμασία-παρουσίαση σχετικού πολυθεάματος της ΕΤΕ, που ετοίμασαν οι Αλ.
Κράους, Ν. Δημολίτσας και Ζ. Συνοδινός. Στην εκδήλωση εκτός από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες
των συλλόγων, της ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ, παρευρίσκονται εκπρόσωποι της Διοίκησης της ΕΤΕ,
παλαιοί συνδικαλιστές και πλήθος συναδέλφων, ενώ κεντρικός ομιλητής είναι ο διευθυντής του
Διεθνούς Ινστιτούτου Εργατικής Ιστορίας του Άμστερνταμ J. Kloosterman.
Την ίδια εποχή, μετά από πολύχρονες διαπραγματεύσεις με τη Διοίκηση της Τράπεζας, σχετικά
με την τροποποίηση του καταστατικού του Ταμείου Αυτασφαλείας Προσωπικού ΕΤΕ, επιτυγχά-
νεται η καταβολή της προκαταβολής του 50% στους δικαιούμενους εφάπαξ εργαζομένους ασφα-
λισμένους που έχουν συμπληρώσει 20 χρόνια υπηρεσίας. Η τροποποίηση «δε διαταράσσει την
οικονομική ευρωστία του Ταμείου και σε καμιά περίπτωση δε θίγει τα αποθεματικά του».
Η Τραπεζιτική χάνει την τακτική περιοδικότητά της. Στο εξής θα εκδίδεται 4-5 φορές το χρόνο με
συγκεκριμένα θέματα (ετήσιος απολογισμός Δ.Σ., αρχαιρεσίες-εκλογικά αποτελέσματα, ομιλία
προέδρου του ΣΥΕΤΕ στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας, ανάλυση θεσμικών
ζητημάτων κ.ά.).
—217—
Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας ο Κ. Στεφανόπουλος (1995-2005). 28ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στον «Αστέρα» Βουλιαγ-
1995 μένης. 23ο Πανελλαδικό (καταστατικό) Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Πληθωρισμός στη χώρα 8,9% και ανεργία 10% του εργατικού
δυναμικού. Πλήρης απελευθέρωση του ελληνικού πιστωτικού συστήματος. Θέσπιση συστήματος άυλων τίτλων.
Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση της Αυστρίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού
Εμπορίου (WTO) στη θέση της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT). Δολοφονία του Ισραηλινού πρωθυπουρ-
γού Γ. Ράμπιν. Πρόεδρος της Γαλλίας ο Ζ. Σιράκ. Γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις συμμετέχουν, για πρώτη φορά μετά τον
Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εκτός Γερμανίας, στον πόλεμο της Βοσνίας. Σφαγή στη Σεμπρένιτσα. Συμφωνία του Ντέιτον, ΗΠΑ:
τέλος του πολέμου στη Βοσνία. Κατάρρευση της ιστορικής Τράπεζας Barings στη Μ. Βρετανία.
18 Ιανουαρίου. Συμμετοχή των εργαζομένων της ΕΤΕ στην παντραπεζική στάση εργασίας της
ΟΤΟΕ για την ασφάλεια των εργαζομένων μέσα στις τράπεζες.
Απρίλιος. Ο ΣΥΕΤΕ σε ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής προβάλλει το πλαίσιο διεκδικήσεων στη
διαπραγμάτευση της πρώτης επιχειρησιακής σύμβασης με τη Διοίκηση της Τράπεζας. Επίσης,
τον επόμενο μήνα, σε άλλο φύλλο της Τραπεζιτικής θα δημοσιευτεί το νέο «Σύστημα Αξιολόγησης
και Ανάπτυξης Προσωπικού».
Ιούνιος. Ο Σύλλογος καλεί τα μέλη του να συμβάλουν στην αποκατάσταση και λειτουργία του
Σχολείου για παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Κοζάνη, που είχε πληγεί από τον πρόσφατο μεγάλο
σεισμό του Μαΐου. Επίσης, ανοίγει λογαριασμό για τους σεισμοπαθείς του Αιγίου, καλώντας τα
μέλη του να συνδράμουν.
Ιούλιος. Με ειδική έκδοση της Τραπεζιτικής ο Σύλλογος ανακοινώνει στα μέλη του ειδικές προ-
σφορές σε ξενοδοχεία που έχουν συμφωνήσει μαζί του για τις καλοκαιρινές διακοπές.
1 Σεπτεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην τρίωρη στάση εργασίας της ΟΤΟΕ για το κλείσι-
μο των επιχειρήσεων και τις μαζικές απολύσεις.
4 Νοεμβρίου. Στις αρχαιρεσίες της ΟΤΟΕ, εκτός από την επανεκλογή του προέδρου Δ. Κουσε-
λά, εκλέγονται από τον ΣΥΕΤΕ οι Ζώης Πεππές (γραμματέας επιτροπής εργασιακών σχέσεων)
και Γιάννης Παναγόπουλος (γραμματέας επιτροπής τύπου).
29 Δεκεμβρίου. Υπογραφή της πρώτης επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας του

έτους 1995 μεταξύ ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ: εφάπαξ οικονομική ενίσχυση προσωπικού (bonus), ένταξη
εισπρακτόρων στον κύριο ταμειακό κλάδο, σύσταση αμοιβαίου κεφαλαίου ενίσχυσης των εργα-
ζομένων, νέο σύστημα αξιολόγησης προσωπικού κ.ά.
Παραίτηση πρωθυπουργού Α. Παπανδρέου, κυβέρνηση Κ. Σημίτη. Κρίση των Ιμίων. Θάνατος Α. Παπανδρέου. Νίκη του
1996 ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου, νέα κυβέρνηση Κ. Σημίτη (1996-2000). Βαθμιαία ανάκαμψη της ελληνικής
οικονομίας. Θέσπιση για τους χαμηλοσυνταξιούχους του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΚΑΣ,
1996-2019). Διεύρυνση των χρηματοπιστωτικών εργασιών και τάση μεγαλύτερης συγκέντρωσης και ενοποίησης των τρα-
πεζικών ιδρυμάτων της χώρας. Πρόεδρος στη ΓΣΕΕ ο Χρ. Πολυζωγόπουλος (1996-2006). Ίδρυση από τη ΓΣΕΕ του Αρχείου
Ιστορίας των Συνδικάτων (ΑΡ.ΙΣΤΟ.Σ.), προκειμένου να συγκεντρωθούν τα ιστορικά αρχεία του εργατικού κινήματος και
να διατηρηθεί η συνδικαλιστική μνήμη. Διοικητής της ΕΤΕ ο νομικός και πολιτικός Θεόδωρος Β. Καρατζάς (1996-2004).
Λήξη της πολιορκίας του Σεράγιεβου (1992-1996). Το ΔΝΤ δανείζει τη Ρωσία για να προβεί σε οικονομικές μεταρρυθμί-
σεις. Ο Ρ. Πρόντι πρωθυπουργός της Ιταλίας. Οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν Καμπούλ.
Απελευθέρωση αγορών και κίνησης κεφαλαίων, διεθνοποίηση τραπεζικού ανταγωνισμού, παγκοσμιοποίηση της αγοράς
χρηματοπιστωτικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Ιανουάριος. Σε ειδική έκδοση της Τραπεζιτικής δημοσιεύονται «Οδηγίες καλής χρήσεως» του
νέου Συστήματος Αξιολόγησης και Ανάπτυξης Προσωπικού ΕΤΕ (επιστ. υποστήριξη Βάνα Γεωργα-
κοπούλου).
—218—
17 Φεβρουαρίου. Ανακαίνιση της Λέσχης του Συλλόγου με την οικονομική συμβολή της ΕΤΕ.
Επίσημη επίσκεψη της Διοίκησης της Τράπεζας, με επικεφαλής τον διοικητή Γ. Μίρκο, στο χώρο
1996
της Λέσχης.
22 Φεβρουαρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ και των εργαζομένων στην Τράπεζα στην 24ωρη
απεργία της ΟΤΟΕ για την υπογραφή της νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας.
11-16 Μαρτίου. Στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου συμμετέχουν 10.761 μέλη από τα 12.635 εγ-
γεγραμμένα. Επανεκλέγεται πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ ο Στ. Κούκος με α΄ αντιπρόεδρο τον Γιάν.
Παναγόπουλο, β΄ αντιπρόεδρο τον Μάκη Κάτσικα και γεν. γραμματέα τον Ανέστη Πίσχινα.
Απρίλιος. Υπογραφή ετήσιας κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τρα-
πεζών (19 πιστωτικά ιδρύματα): αναπροσαρμογή κλιμακίων ενιαίου μισθολογίου, αύξηση ημερών
αδείας, κοινωνικός διάλογος κ.ά.
19 Σεπτεμβρίου. Υπογραφή της ετήσιας επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ

ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ: εφάπαξ οικονομική ενίσχυση προσωπικού (bonus), νέο σχέδιο οργανισμού
υπηρεσίας, νέος κανονισμός προσωπικού Ασφαλείας, διεύρυνση επιδόματος βαθμού κλπ.
17 Δεκεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην τρίωρη παντραπεζική στάση εργασίας της ΟΤΟΕ
για τις συλλογικές συμβάσεις και το ασφαλιστικό.
Υπογραφή του Συμφώνου Εμπιστοσύνης των κοινωνικών εταίρων. 24ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Έκθεση καθ. Ιω.
1997 Σπράου για το Ασφαλιστικό. Νόμος 3601, νέο πλαίσιο στην τραπεζική νομοθεσία –πλήρης θεσμική ανεξαρτησία της Τρά-
πεζας της Ελλάδος. Συγχώνευση τραπεζών Ευρωεπενδυτικής και Interbank, μετονομασία της Ευρωεπενδυτικής Τράπεζας
σε EFG Eurobank A.E. Εξαγορά του ελληνικού δικτύου της Chase Manhattan από την Τράπεζα Πειραιώς. Απορρόφηση της
Εθνικής Στεγαστικής Τράπεζας από την Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΚΤΕ).
Δεύτερη θητεία του Μπ. Κλίντον στον Λευκό Οίκο. Ο Τόνι Μπλαιρ πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας. Μεγάλη κρίση των
ασιατικών αγορών. Το Χονγκ Κονγκ αποδίδεται στην Κίνα. Ίδρυση του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών
Όπλων. Διεθνής διάσκεψη για το περιβάλλον στο Κιότο της Ιαπωνίας.
23 Ιανουαρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανελλαδική απεργία της ΟΤΟΕ και της ΟΤΟΕ
για το φορολογικό σύστημα.
Απρίλιος. Υπογραφή της διετούς (1997-98) κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ
ΟΤΟΕ και τραπεζών με οικονομικές αυξήσεις με την αναμόρφωση του ενιαίου μισθολογίου,
αύξηση διαφόρων επιδομάτων (τοκετού, βρεφονηπιακό, κατασκηνωτικό), βαθμολογική, υπό προ-
ϋποθέσεις, προώθηση των συνδικαλιστών κ.ά.
26 Μαΐου. Εκδήλωση στην Αθήνα, στο Ξενοδοχείο Novotel, για τα 80 χρόνια του ΣΥΕΤΕ
με τίτλο: «80 χρόνια αγώνων-δημιουργίας-κατακτήσεων», παρουσία κορυφαίων συνδικαλιστικών
στελεχών, της Διοίκησης της ΕΤΕ και πλήθους συναδέλφων, με ομιλία του ιστορικού Δημ. Λιβιε-
ράτου, προβολή του πολυθεάματος για την Τραπεζιτική του 1995 και εκτέλεση μουσικών έργων
από τη χορωδία του Συλλόγου υπό τη διεύθυνση της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου.
Ιούλιος. Για πλήρη ενημέρωση των συναδέλφων ο ΣΥΕΤΕ δημοσιεύει ειδική έκδοση της Τραπε-
ζιτικής με θέμα Τετράδιο Κοινωνικής Ασφάλισης στην Εθνική Τράπεζα (επιμ. Μανώλης Καυκαλάς).
2 Σεπτεμβρίου. Υπογραφή της επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ

και ΕΤΕ έτους 1997: οικονομικές διευκολύνσεις αγοράς από το προσωπικό νέων ομολογιών
της ΕΤΕ, άμεσα ρευστοποιήσιμων, αύξηση επιδομάτων ευθύνης, βαθμού κ.ά., προκαταβολή του
μισού εφάπαξ της εργαζόμενους μετά τη συμπλήρωση 18 ετών υπηρεσίας, ομαδοποίηση ειδικών
επιδομάτων, θέματα προσλήψεων κ.ά.
—219—
18 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος και οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ συμμετέχουν στην 24ωρη απεργία
της ΓΣΕΕ για το 35ωρο και το ασφαλιστικό.
1997
Δεκέμβριος. Ξεκινά η ετήσια έκδοση ημερολογίων του Συλλόγου, τα περισσότερα από τα
οποία, για 12 περίπου χρόνια, επιμελήθηκε ο Κώστας Ζαρόκωστας. Για το πρώτο, του έτους
1998 με θέμα «Ο μαγικός κόσμος του Ευγένιου Σπαθάρη», ο ΣΥΕΤΕ διοργανώνει εκδήλωση
στο Μέγαρο Μελά με την παρουσία του μεγάλου λαϊκού καλλιτέχνη.
Στο πλαίσιο του «έτους κατά του ρατσισμού», ο ΣΥΕΤΕ διοργανώνει σειρά δράσεων και ανάλο-
γων εκδηλώσεων.
Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες στις νέες κατασκηνώσεις του ΤΥΠΕΤ στη Σάνη Χαλκιδικής.
Το ΤΥΠΕΤ πρωτοστατεί στην ίδρυση της Ομοσπονδίας Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων Υγείας

στην Ελλάδα (ΟΑΤΥΕ). Επίσης συμμετέχει στη Διεθνή Ένωση Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων
Υγείας.
Θάνατος Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ένταξη της δραχμής στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) του Ευρω-
1998 παϊκού Νομισματικού Συστήματος και ταυτόχρονη υποτίμησή της κατά 14% έναντι των ευρωπαϊκών νομισμάτων και του
δολαρίου ΗΠΑ. Αρχίζει η προετοιμασία για την ένταξη στην Ευρωζώνη. Η ανεργία ανέρχεται στο 11,4% του εργατικού
δυναμικού. 29ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Καβάλα. Υπογραφή από τη ΓΣΕΕ της Εθνικής ΣΣΕ –για την επιτυχία του εθνικού
στόχου, την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, συμφωνείται η συγκράτηση των αμοιβών στα επίπεδα του πληθωρισμού. Γενικός
Γραμματέας στη ΓΣΕΕ ο Γιάν. Μανώλης (1998-2004). 25ο Πανελλαδικό Συνέδριο (έκτακτο) της ΟΤΟΕ. Εντείνονται οι συγ-
χωνεύσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η ΕΤΕ απορροφά τη θυγατρική της, Εθνική Κτηματική Τράπεζα. Η Τράπεζα
Πειραιώς εξαγοράζει την Τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης. Αντιδράσεις της ΟΤΟΕ στις εξαγγελίες πώλησης της Ιονικής. Η
ΕΤΕ διαθέτει στην Ελλάδα 610 μονάδες με 15.984 εργαζομένους, ενώ στο εξωτερικό, σε Ευρώπη, Αμερική, Αφρική και
Αυστραλία, διατηρεί 96 συνολικά μονάδες. Την εποχή αυτή προσλαμβάνει τις πρώτες δεκάδες «ενοικιαζόμενου προσω-
πικού».
Καθορισμός των πρώτων 11 χωρών που θα συμμετέχουν στη «ζώνη του ευρώ». Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τρά-
πεζας με έδρα τη Φραγκφούρτη –Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (Ευρωσύστημα). Καγκελάριος της Γερμανίας
ο Γκ. Σρέντερ (1998-2005). Στάση πληρωμών της Ρωσίας, υποτίμηση του ρουβλίου. Η ασιατική κρίση επηρεάζει όλα τα
χρηματιστήρια του κόσμου. Πτώση του ιαπωνικού γιέν. Μεγάλος Αφρικανικός Πόλεμος του Κονγκό (1998-2003). Πτώση
του Σουχάρτο στην Ινδονησία. Συμφωνία της Ρώμης, ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Ίδρυση της Εταιρείας
Google.
22 Ιανουαρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην απεργία της ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ για τους οργα-
νισμούς υπηρεσίας, τα εργασιακά δικαιώματα και το φορολογικό νομοσχέδιο. Επίσης, στη νέα
24ωρη στις 27 Ιανουαρίου.
16-21 Μαρτίου. Αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, ψηφίζουν 10.017 από τα 11.913 εγγεγραμμένα μέλη.
Επανεκλογή του Στ. Κούκου στη θέση του προέδρου του ΣΥΕΤΕ, αντιπρόεδροι οι Γιάν. Πανα-
γόπουλος και Γιώργος Γιαννακόπουλος. Στη θέση του γεν. γραμματέα ο Αν. Πίσχινας. Αρχισυ-
ντάκτης της Τραπεζιτικής αναλαμβάνει ο Γιάννης Μυκωνιάτης.
9-10 Απριλίου. Συμμετοχή Συλλόγου και εργαζομένων της ΕΤΕ στην 48ωρη απεργία της
ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ για τις ιδιωτικοποιήσεις, τις συγχωνεύσεις και την προστασία της απα-
σχόλησης.
Μάιος-Ιούνιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στις απεργίες, πορείες και λοιπές κινητοποιήσεις των
εργαζομένων στο χώρο των τραπεζών κατά της απόφασης της κυβέρνησης να πωληθεί η Ιονική
Τράπεζα.
—220—
27 Οκτωβρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στη δίωρη παντραπεζική στάση εργασίας για την
αιματηρή ληστεία σε τραπεζικό υποκατάστημα.
1998
3 Νοεμβρίου. Υπογραφή διετούς επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΣΥΕ-
ΤΕ και ΕΤΕ, 1998-1999: δυνατότητα αγοράς από το προσωπικό μετατρέψιμων ομολογιών ΕΤΕ
σε συμφέρουσα τιμή, πρόσθετες αμοιβές-bonus, αύξηση ποσοστιαίων και ποσοτικών επιδομά-
των, βελτίωση όρων χορήγησης στεγαστικών και ατομικών δανείων στο προσωπικό, στήριξη του
ΤΥΠΕΤ, οικονομικές ενισχύσεις εργαζομένων και μελών οικογενειών ΑΜΕΑ, ισότιμη εξέλιξη
στελεχών Δικτύου με αυτά της Διοίκησης, ένταξη των εργαζομένων στην απορροφημένη Εθνική
Κτηματική Τράπεζα.
14 Δεκεμβρίου. Εκδήλωση του Συλλόγου στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής με την παρουσία-
ση του ημερολογίου του ΣΥΕΤΕ του 1999 «Το όραμα του Ρήγα, 200 χρόνια από το θάνατό του».
15 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ για το φορολογικό
και την ανεργία.
Αναδιάρθρωση και ανακαίνιση των γραφείων του ΣΥΕΤΕ στην οδό Σοφοκλέους 15, 3ος όροφος.
Τα Σωματεία, τα Συνδικάτα, οι Εργατικές Οργανώσεις γενικά, όπως αναφέρονται, αποτελούν τις νόμιμες
εκπροσωπήσεις της εργατικής τάξης και όλων των υπαλλήλων φυσικά. Γενικά των μισθωτών.
Δεν μπορεί κανείς να φανταστεί μια σύγχρονη κοινωνία και μάλιστα μια που να λέει ότι θέλει να λει-
τουργεί δημοκρατικά, χωρίς συνδικάτα. Αποτελούν πλέον, από πολλά χρόνια, απαραίτητους θεσμούς στην
λειτουργία της Οικονομίας. Αλλά θα μπορούσαμε να πούμε και της κοινωνίας γενικά.
Πολλές φορές φαίνεται ότι τα Σωματεία δεν λειτουργούν κανονικά. Δεν έχουν μαζική συμμετοχή.
Οι εργαζόμενοι δεν συμμετέχουν ενεργά. Οι ηγεσίες είναι γραφειοκρατικοποιημένες. Και όμως αρκεί η
παραμικρή κρίση, που μπορεί να είναι κλαδική ή γενική, για να ξαναδεί κανείς τις χιλιάδες-χιλιάδων ερ-
γαζομένων να βρίσκονται ακόμα μια φορά πίσω από τα πανώ τους, να διαδηλώνουν τις διεκδικήσεις και
τα αιτήματά τους. Απατάται οποιοσδήποτε νομίζει, και την έπαθαν σ’ αυτό πολλές «έξυπνες» κυβερνήσεις,
ότι μπορεί να περάσει ό,τι θέλει αντεργατικό, αντικοινωνικό αφού τα συνδικάτα «κοιμούνται». Από τη μια
μέρα στην άλλη αυτοί οι οργανισμοί, που φαίνονται να χαμοζωούν, μαζικοποιούνται, οι εργαζόμενοι συγκε-
ντρώνονται γύρω τους, δίνουν τις μάχες για τη συντήρησή τους.
Είναι φυσικό άλλωστε. Πρόκειται για την ταξική τους υπόσταση. Τα συνδικάτα, οποιασδήποτε κατευ-
θύνσεως, οπωσδήποτε είναι υποχρεωμένα να υπερασπίσουν την εργατική τάξη. Είναι ταξικοί οργανισμοί
οι οποίοι υπάρχουν και εμφανίζονται με πάταγο όταν κάποιοι πάνε να αφαιρέσουν κεκτημένα με αγώνες
πολλών χρόνων. Πολλοί αναλυτές, καπιταλιστικών οργανισμών, έχουν προσπαθήσει πολλές φορές με
σοβαροφάνεια να αποδείξουν ότι σήμερα δεν υπάρχει πλέον εργατική τάξη. Αρκεί βέβαια μια απεργία, μια
μεγάλη διαδήλωση για να καταλάβει κανείς την μάταια προσπάθεια θεωρητικοποιήσεως επιφαινομένων.
Η εργατική τάξη είναι πάντα εκεί και με νέα χαρακτηριστικά, αν θέλετε, σήμερα από ό,τι πριν από 100
χρόνια, αλλά με την ίδια θέση στην παραγωγή. Η παρουσία της κάτω από τα οποιαδήποτε συνδικάτα κάνει
Κράτος και καπιταλιστική τάξη να αναδιπλώνονται και να προσπαθούν να βρουν μεθόδους διαφορετικής
αποπροσανατολίσεως και εν πολλοίς εξαπατήσεως.
Μόνο ακραία δικτατορικά καθεστώτα τόλμησαν να διαλύσουν τα συνδικάτα. Τις περισσότερες φορές
η καπιταλιστική τάξη, η εξουσία, όπως κάθε φορά εκφράζεται, τα Κόμματα εξουσίας, προσπαθούν να υπο-
τάξουν, να πειθαρχήσουν την δραστηριότητα των συνδικάτων. Στην Ελλάδα είδαμε και βλέπουμε όλες τις
μορφές μιας τέτοιας δραστηριότητας […]
Σε εποχές όπου λειτουργεί η αστική δημοκρατία, όπως είναι σήμερα, προσπαθεί η εκάστοτε εξουσία
να εξασκεί τον έλεγχό της έμμεσα. Χρησιμοποιούνται: η πειθαρχία των συνδικαλιστικών παρατάξεων στα
κόμματα, ώστε να περνάει η αναγκαία γραμμή με σχετικά ομαλό τρόπο. Αποτελεί μια πάγια μέθοδο η μετα-
—221—
τροπή επίσης σε κοινωνικό εταίρο ο οποίος συζητάει «λογικά». Είναι κι αυτό μια τακτική. Όμως μόλις τα
συνδικάτα δείχνουν μιαν ανεξαρτησία και πιέζουν, αρχίζουν τη συκοφαντία «εργατοπατέρες», «τα ρετιρέ»,
«οι τεμπέληδες», συντεχνίες, επανέρχεται η «λογική της τραγιάσκας», κ.λπ. κ.λπ.
Σε πολλές περιπτώσεις στις περιόδους ανωμαλίας, αλλά και Δημοκρατίας, έχει χρησιμοποιηθεί ευ-
ρύτατα η δικαστική μέθοδος για την αλλαγή διοικήσεων, κατάργηση συνεδρίων, διορισμό προσωρινών
διοικήσεων για διεξαγωγή επόμενου Συνεδρίου, συνέλευσης, εκλογών, κ.λπ. [...]
Στην σημερινή περίοδο έχουμε, και όσο είναι δυνατόν να υπάρχει με το υφιστάμενο καθεστώς, ελεύθε-
ρο συνδικαλισμό στις Κρατικές Υπηρεσίες, τις Δημόσιες Επιχειρήσεις και γενικά τον Δημόσιο Τομέα. Με
όλες τις πιέσεις που μπορεί να υπάρχουν. Όμως γενικά είναι αποδεκτή η αντιπροσωπευτικότητα του Σωμα-
τείου. Στον Ιδιωτικό Τομέα τα πράγματα δυσκολεύουν. Οι εργοδότες δεν επιθυμούν τον συνδικαλισμό […]
Η λειτουργία των σωματείων γίνεται ακόμα δυσκολότερη σε περιόδους αντικειμενικών δυσκολιών.
Όπως όταν υπάρχει Ανεργία, Λιτότητα, ύπαρξη μεγάλου εφεδρικού στρατού ανέργων. Το κράτος συντάσ-
σεται με τους εργοδότες στην εφαρμογή σκληρών προγραμμάτων και άτεγκτης οικονομικής πολιτικής, η
οποία φυσικά στρέφεται κατά των εργαζομένων […]
Ακόμα όμως μια φορά θα προσθέσουμε την αναγκαιότητα ύπαρξης των εργατικών συνδικαλιστικών
οργανώσεων. Ακόμα και σε περιπτώσεις που υποτίθεται «εργατικά κόμματα» και «παρατάξεις» βρίσκονται
στην κυβέρνηση. Κανείς δεν μπορεί να αφήνεται στην καλή διάθεση και την καλή πίστη ατόμων που μπο-
ρεί στο παρελθόν να έχουν να επιδείξουν αγώνες. Είναι ζήτημα καθεστώτος, μηχανισμών. Αλλά και του
εκφυλισμού των στελεχών όταν αλλάζουν καρέκλα και γίνονται «υπεύθυνοι» κυβερνήτες. Υπάρχουν πολλά
τα αρνητικά παραδείγματα. Τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει την εργατική οργάνωση, το σωματείο, το
συνδικάτο. Μέσα απ’ αυτούς τους οργανισμούς έχει δυνατότητα κάθε φορά να εκφραστεί η εργατική τάξη.
Να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις. Να προασπίσει την ύπαρξή της. Τίποτε δεν μπορεί να τα αντικαταστήσει,
τουλάχιστον στο ορατό μέλλον. Το ρόλο των απλών ανθρώπων της δουλειάς, της «βάσης» όπως υπογραμ-
μίζεται, αυτών που εκλέγουν τις διοικήσεις και αλλάζουν τους συσχετισμούς.
Δημήτρης Λιβιεράτος
Αποσπάσματα από την εισαγωγή του ιστορικού του εργατικού κινήματος Δημήτρη Λιβιεράτου (γεν. 1927), στο
βιβλίο του Τα Συνέδρια της Γ.Σ.Ε.Ε., εκδόσεις Προσκήνιο Άγγελος Σιδεράτος, Αθήνα 1997, σ. 9-12.
—222—
Εκρηκτική η κατάσταση στην παιδεία –ο νόμος Αρσένη καταψηφίζεται με διαδηλώσεις στους δρόμους. Παράδοση από
1999 την ελληνική κυβέρνηση του Κούρδου ηγέτη Αμντ. Οτσαλάν στην Τουρκία. Επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ Μπ. Κλίντον
στην Αθήνα. Φονικός σεισμός 5,9 Ρίχτερ στην Αττική –αρκετοί νεκροί στο εργοστάσιο της Ρικομέξ, που κατέρρευσε. Κλι-
μακώνονται οι εξαγορές και συγχωνεύσεις των ελληνικών τραπεζών. Μεταξύ αυτών, η Τράπεζα EFG Eurobank απορροφά
τις τράπεζες Αθηνών (πρώην Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστεως) και Κρήτης. Μετά από την εντυπωσιακή άνοδο της ελλη-
νικής χρηματαγοράς αρχίζει η πτώση του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Ίδρυση από το ΚΚΕ και την ΕΣΑΚ στον συνδικαλιστικό
χώρο του Πανεργατικού Αγωνιστικού Μετώπου (ΠΑΜΕ) που αμφισβητεί την πολιτική και τις πρακτικές της ΓΣΕΕ. Σταδιακή
άνοδος της ανεργίας την προηγούμενη δεκαετία –από 7,8% το 1991, φθάνει στο 11,3% το 1999.
Κλιμάκωση των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στη Σερβία. Δημιουργία του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος (ευρώ), το οποίο
γίνεται επίσημο νόμισμα 11 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία,
Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Φινλανδία). Καθορισμός των ισοτιμιών μετατροπής των εθνικών νομισμάτων σε
ευρώ. Φινλανδία και Τουρκία αναγνωρίζονται υποψήφιες χώρες για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ούγ. Τσάβες πρόε-
δρος (1999-2013) της Βενεζουέλας. Μεγάλες, βίαιες διαδηλώσεις στο Σιάτλ των ΗΠΑ κατά της πολιτικής του Παγκόσμιου
Οργανισμού Εμπορίου.
Ιανουάριος. Κυκλοφορεί ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής με θέμα Κατευθύνσεις-πλαίσιο διαλόγου για
τον νέο Οργανισμό Υπηρεσίας της ΕΤΕ και ο ρόλος του ΣΥΕΤΕ (επιμ. Γιώργος Γιαννακόπουλος –
Βάνα Γεωργακοπούλου).
14 Ιουλίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ στο νομό Θεσσαλονίκης
για τα εργασιακά δικαιώματα, την κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και την αναβάθμιση των
εργαζομένων στο δίκτυο.
23 Ιουλίου. Συμμετοχή στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ στο νομό Αττικής για την κλαδική
συλλογική σύμβαση εργασίας.
Σεπτέμβριος. Ο Σύλλογος εκφράζει έμπρακτα την αλληλεγγύη του στον δοκιμαζόμενο σερβικό
λαό ενισχύοντας οικονομικά τις δράσεις του ελληνικού τμήματος των «Γιατρών χωρίς Σύνορα»
στο αντίστοιχο ανθρωπιστικό του έργο. Επίσης, οργανώνει αιμοδοσία του προσωπικού της ΕΤΕ
για τις ανάγκες του πληττόμενου τουρκικού πληθυσμού από τον καταστροφικό σεισμό του κα-
λοκαιριού.
2 Νοεμβρίου. Η πλειοψηφία των μελών, μετά από πανελλαδική μυστική ψηφοφορία στις 18-23
Οκτωβρίου, αποφασίζει νέες τροποποιήσεις (κυρίως την τριετή θητεία του Δ.Σ.) και κωδικοποί-
ηση στο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ.
Δεκέμβριος. Ο Σύλλογος συμβάλλει στη βοήθεια των σεισμοπαθών συναδέλφων από τον πολύ-
νεκρο καταστροφικό σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου στην Αττική.
Εκδίδεται το Ημερολόγιο 2000 του ΣΥΕΤΕ με θέμα «ένα ημερολόγιο “με νιάτα …απ’ τα πα-
λιά”».
Υπογράφεται διετής, 1999-2000, κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τρα-
πεζών: αύξηση βασικών κλιμακίων ενιαίου μισθολογίου, πιλοτική εφαρμογή 35ωρου για 6 μήνες
σε επιλεγμένες μονάδες, βελτίωση όρων στεγαστικών δανείων, αυξήσεις δραχμικών επιδομάτων
κλπ.
Ο ΣΥΕΤΕ παλεύει για μια μεγάλη, σύγχρονη, ανταγωνιστική και δημόσια Εθνική Τράπεζα. Επί-
σης διεκδικεί συμμετοχή σε μια σειρά επιτροπές της ΕΤΕ, όπως επενδύσεων, οργανωτικών-λει-
τουργικών αναδιαρθρώσεων, εισαγωγής νέων τεχνολογιών και νέων εργασιών, νέων συστημάτων
εξοπλισμού, εκπαίδευσης κ.ά.
Ανακαίνιση, αναβάθμιση και αναδιοργάνωση των ιατρείων του ΤΥΠΕΤ και της κλινικής Υγείας
Μέλαθρον. Αγορά και επέκταση των εγκαταστάσεων στην οδό Θερειανού 6. Κατασκευή και
λειτουργία των κατασκηνώσεων στη Λούτσα Πρεβέζης.
—223—
Τρίτη κυβέρνηση Κ. Σημίτη (2000-2004). Δεύτερη θητεία του Κ. Στεφανόπουλου (2000-2005) στην Προεδρία της Δημο-
2000 κρατίας. Ξεκινούν ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΚΟ –αντιδράσεις των συνδικάτων. Η ελληνική οικονομία σε σταθερή αναπτυ-
ξιακή τροχιά –ο πληθωρισμός έχει πέσει στο 2,9%. Υπογράφεται η συμφωνία για την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. 26ο
Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Μεγάλα ποσά από τα επενδυμένα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων χάνονται
στο Χρηματιστήριο. Απελευθέρωση και πλήρης διεθνοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Απορρόφηση της
Ιονικής από την Alpha Τράπεζα Πίστεως, η οποία μετονομάζεται σε Alpha Bank, και των τραπεζών Μακεδονίας-Θράκης
και Χίου από την Τράπεζα Πειραιώς. Η EFG Eurobank μετά την απορρόφηση της Τράπεζας Εργασίας μετονομάζεται σε EFG
Eurobank Ergasias ΑΕ. Το δίκτυο της ΕΤΕ στην Ελλάδα αποτελείται από 606 καταστήματα με προσωπικό 15.432 εργαζό-
μενους, ενώ στο εξωτερικό από 328 μονάδες, εγκατεστημένες σε 18 χώρες, σε 4 ηπείρους, με 5.415 απασχολουμένους.
Πρόεδρος της Ρωσίας ο Βλ. Πούτιν (2000-2008). Στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, αμφισβητούμενη νίκη του Ρεπου-
μπλικάνου υποψήφιου Τζ. Μπους έναντι του Δημοκρατικού Α. Γκορ. Πτώση του Σλ. Μιλόσεβιτς στη Σερβία. Αποχώρηση
στρατευμάτων του Ισραήλ από τον Ν. Λίβανο. Ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπερνά τα 6 δισ. κατοίκους στη γη. Διεθνείς
διαδηλώσεις στην Πράγα κατά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η Διεθνής Οργάνωση
Εργαζομένων FIET (Fédération Internationale des Employés, Techniciens et Cardes, ίδρ. 1904) συγχωνεύεται με άλλες
εργατικές ενώσεις και συγκροτούν τη Διεθνή Ένωση UNI. Σχηματισμός της UNI Europa για την Ευρώπη, που συμπεριλαμ-
βάνει και τους εργαζόμενους στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Ιανουάριος. Εκδίδεται σε φυλλάδιο το νέο τροποποιημένο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ, που εγκρί-
θηκε με πανελλαδική ψηφοφορία των μελών τον προηγούμενο Οκτώβριο.
Φεβρουάριος. Στο πλαίσιο της συγκράτησης των λειτουργικών εξόδων της ΕΤΕ, ολοκληρώνε-
ται πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου 403 στελεχών της.
8-16 Μαρτίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, ψηφίζουν 9.401 από τα 11.335 εγγεγραμμένα μέλη.
Επανεκλέγεται πρόεδρος ο Στ. Κούκος, με αντιπροέδρους τους Γιώργο Γιαννακόπουλο – Γιάν-
νη Μυκωνιάτη και γεν. γραμματέα τον Ανέστη Πίσχινα. Την αρχισυνταξία της Τραπεζιτικής ανα-
λαμβάνει η αναπλ. γεν. γραμματέας Λίλα Δημητριάδου (2000-2007).
14 Μαρτίου. Το Ταμείο Υγείας του προσωπικού (ΤΥΠΕΤ) γιορτάζει τα 70 χρόνια από την
ίδρυσή του.
27 Ιουλίου. Υπογραφή νέας διετούς επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ

ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ, 2000-2001: προεγγραφή και δυνατότητα αγοράς από το προσωπικό νέων
μετοχών της θυγατρικής «Αστήρ» ΑΞΕ σε συμφέρουσα τιμή, αύξηση 15 ποσοστικοποιημένων
επιδομάτων, bonus χρήσης 2000, βαθμολογική εξέλιξη, εντάξεις εργαζομένων του βοηθητικού
προσωπικού, αύξηση πλαφόν στεγαστικών δανείων των υπαλλήλων, προσλήψεις προσωπικού κ.ά.
22 Σεπτεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη παντραπεζική απεργία για το 35ωρο και
την ανεργία.
9-10 Οκτωβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην 48ωρη απεργία της ΟΤΟΕ με αιχμές το 35ωρο
και το ασφαλιστικό (ενιαίο ταμείο τραπεζοϋπαλλήλων).
Οκτώβριος. Παύει να λειτουργεί ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Υπαλλήλων ΕΤΕ-ΕΤΒΑ-

ΕΚΤΕ, ο οποίος είχε συσταθεί το 1917 με πρωτοβουλία κορυφαίων συνδικαλιστών του ΣΥΕΤΕ.
Νοέμβριος. Για τη σωστή πληροφόρηση των εργαζομένων στην Τράπεζα, ο ΣΥΕΤΕ δημοσιεύει
νέο, ενημερωμένο Τετράδιο Εργασιακών Σχέσεων (επιμ. Λίλα Δημητριάδου).
Επαναλειτουργία του Φυσιολατρικού Τμήματος του ΣΥΕΤΕ, το οποίο για πάνω από μια δεκαε-
τία θα διοργανώνει τις «πολιτιστικές διαδρομές» του (πεζοπορίες, εκδρομές-περιηγήσεις συναδέλ-
φων σε όλη τη χώρα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, πολιτιστικούς χώρους κλπ.).
7 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος και τα μέλη του συμμετέχουν στην 24ωρη πανεργατική απεργία της
ΓΣΕΕ για το ασφαλιστικό.
Δεκέμβριος. Το νέο Ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ, του έτους 2001, έχει τον τίτλο «Αποχαιρετισμός
στη δραχμή».
—224—
Το καινούργιο στοιχείο σήμερα [στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία] είναι ότι από όλους τους συντελεστές
της παραγωγής, η ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό συνεχώς μειώνεται. Κι αυτό διότι σχετικά δεν παράγουν
όσα κοστίζουν. Οι άνθρωποι δεν δημιουργήθηκαν για τον καπιταλισμό […]
Νομίζω όμως πως αυτό που πρέπει να βρούμε είναι ένας τρόπος να μοιραζόμαστε τον πλούτο που
παράγεται από έναν συρρικνούμενο αριθμό ατόμων τα οποία στο μέλλον θα είναι πράγματι λίγα. Υπάρ-
χουν δύο τρόποι. Ο πρώτος, η καθιερωμένη μέθοδος του παρελθόντος, συνίστατο στον προσπορισμό του
επιούσιου με την εργασία, με την πληρωμή του μεροκάματου ή του μισθού ως αντάλλαγμα της εργασίας
των ανθρώπων. Για όσους δεν ήταν ικανοί προς εργασία προβλεπόταν κάποια μεταφορά εισοδήματος που
αφαιρείτο από τα άτομα τα οποία δημιουργούσαν εισόδημα και εδίδετο στα άτομα που παρέμειναν έξω από
την αγορά εργασίας. Σήμερα έχει κατά πολύ αυξηθεί ο αριθμός των μη εργατών και όσων δεν έχουν εισό-
δημα. Επομένως, αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση όπου πρέπει να βρούμε νέες μεθόδους αναδιανομής του
εθνικού και παγκόσμιου πλούτου. Πρέπει επίσης να μεριμνήσουμε για ορισμένα άτομα που στο παρελθόν
θα μπορούσαν να κερδίσουν το δικό τους εισόδημα στην αγορά εργασίας. Είναι το σοβαρότερο πρόβλημα
που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Δεν είναι ζήτημα αύξησης της παραγωγής, πρόβλημα που έχουμε λύσει επι-
τυχώς. Η πραγματική δυσκολία έγκειται στην αναδιανομή του πλούτου. Η μόνη αποτελεσματική μέθοδος
που γνωρίζουμε είναι η αναδιανομή διά του κράτους και των δημοσίων αρχών. Κι αυτός είναι ο λόγος που
νομίζω ότι το κράτος-έθνος είναι αναγκαίο.
Οι οικονομικές του λειτουργίες είναι ίσως λιγότερες σε σχέση με το παρελθόν, αλλά οι αναδιανεμη-
τικές του είναι περισσότερο σημαντικές από πότε άλλοτε. Δεν ισχυρίζομαι ότι το κράτος θα πρέπει να
επιτελεί τις λειτουργίες αυτές υπό την παρούσα τους μορφή, αλλά θα πρέπει να υπάρχει κάποιου είδους
δημόσια αρχή, η οποία θα μπορεί να διασφαλίζει την αναδιανομή αυτή [...]
Η διανομή του πλούτου γίνεται δραματικά πιο άνιση. Όταν λέω δραματικά, εννοώ ότι ένας πολύ
μικρός αριθμός προσώπων, συχνά ορισμένα μόνο άτομα, πλουτίζουν με τρόπο που δεν έχει προηγούμενο,
τουλάχιστον από την εποχή της φεουδαρχικής κοινωνίας [… ]
Από παγκόσμια άποψη, ο πλούτος που βρίσκεται στα χέρια του 1% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι
τεράστιος. Δεν είναι σαφές το πώς όλα αυτά θα επηρεάσουν την πολιτική [...]
Η ανασφάλεια ως προς την απασχόληση αποτελεί μια νέα στρατηγική και τακτική για την αύξηση των
κερδών, μειώνοντας όσο περισσότερο γίνεται την εξάρτηση από την ανθρώπινη εργασία και πληρώνοντας
λιγότερα. Στη σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία, ο μόνος συντελεστής της παραγωγής που η παραγω-
γικότητά του δεν μπορεί εύκολα να αυξηθεί, και του οποίου το κόστος δεν μπορεί εύκολα να συμπιεστεί,
είναι ο ανθρώπινος. Επομένως, ασκείται τεράστια πίεση για την εξάλειψη του ανθρώπινου συντελεστή
από την παραγωγική διαδικασία. Κι αυτό θα ίσχυε είτε υπήρχε είτε δεν υπήρχε παγκόσμιος ανταγωνισμός.
Πρόκειται περισσότερο για πρόσχημα με το οποίο δικαιώνεται σήμερα η διαδικασία αυτή. Μόλις πρόσφατα,
κάποια αγγλική τράπεζα αποφάσισε να χρεώνει τους πελάτες της κάθε φορά που πήγαιναν στα υποκατα-
στήματά της για δοσοληψίες στα ταμεία της. Κι αυτό διότι στην ουσία δεν θέλει πελάτες στα ταμεία. Θέλει
να κλείσει υποκαταστήματα κι ο κόσμος να κάνει όλες τις δοσοληψίες του διαμέσου των Αυτόματων Τα-
μειακών Μηχανών (ΑΤΜ): με λίγα λόγια, η τράπεζα θέλει να λειτουργεί χωρίς τραπεζικούς υπαλλήλους.
Πρόκειται για σιδερένιο νόμο της καπιταλιστικής παραγωγής κι όχι του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Εάν ο
αυτοματισμός είναι δυνατός, τότε οι τράπεζες θα μειώσουν το προσωπικό τους ανεξάρτητα από οποιονδή-
ποτε ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουν […]
Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να κάνουμε αυτές τις διακρίσεις. Όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία πως
θα είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα του 21ου αιώνα. Σήμερα, τείνουμε να θεωρούμε ως δεδομένο το
γεγονός ότι δεν χρειαζόμαστε καμιά από τις παραδοσιακές παρωθήσεις που στο παρελθόν όχι μόνο διασφά-
λιζαν τη συνοχή των ανθρώπινων κοινωνιών, αλλά κινούσαν και την οικονομία, όπως η οικογένεια ή η αξία
της εργασίας. Ο Adam Smith θεωρούσε ως κίνητρο για την οικονομία της ελεύθερης αγοράς όχι μόνο την
υποτιθέμενη ψυχολογική ανάγκη ανταλλαγής αγαθών, της αγοράς και πώλησης, αλλά επίσης την τυπική
ροπή του ανθρώπου προς εργασία και την εκούσια αναβολή άμεσης απόλαυσης των καρπών της εργασίας
του. Χωρίς μια τέτοια στάση, πολλές πτυχές της αγοράς δεν θα μπορούσαν καθόλου να λειτουργήσουν […]
—225—
Σήμερα, στην εποχή της ελεύθερης αγοράς, κερδίζει έδαφος η ιδέα ότι όλες αυτές οι παλιές παρωθή-
σεις δεν είναι πλέον σημαντικές, ότι μπορούν να πεταχτούν στην άκρη χωρίς συνέπειες, κι ότι η διαχείριση
της οικονομίας μπορεί να γίνει άνετα χωρίς τη χρήση τους. Η αφοσίωση των εργαζομένων ή της διοίκη-
σης στην εταιρεία τους θεωρείται πως δεν ασκεί καμιά επίδραση. Πιστεύεται ότι είναι εύκολα δυνατόν οι
επιτυχίες της επιχείρησης να συνυπάρχουν με τη διαρκή ανασφάλεια και τη συνεχή αλλαγή προσωπικού.
Η τάση αυτή έχει κι άλλα χαρακτηριστικά. Λαμβάνεται ως παραδοχή ότι οι άνθρωποι δεν είναι πλέον
διατεθειμένοι να αναμένουν για την ανταμοιβή των κόπων της δουλειάς τους ή της επιχείρησής τους, κι
απαιτούν άμεση απόλαυση των αγαθών. Κανείς πλέον δεν επενδύει στο να φτιάξει μια νέα επιχείρηση η
οποία θα λειτουργήσει το νωρίτερο σε δέκα χρόνια και η οποία θα αρχίσει να αποφέρει κέρδη μετά από
άλλα δέκα. Η μόνη λογική επένδυσης που θεωρείται σήμερα έγκυρη είναι η συμμετοχή σε κάτι που θα
αποφέρει άμεσα κέρδη. Πράγματι, είναι πολύ πιο συνηθισμένη η αγορά εταιρειών που ήδη λειτουργούν,
παρά η δημιουργία νέων. Σ’ αυτές τις ένδοξες ημέρες του διεθνούς κερδοσκοπικού κεφαλαίου, οι άνθρωποι
δεν μετρούν το αποτέλεσμα των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων στο τέλος της δεκαετίας, ούτε καν
στο τέλος του έτους. Η επιτυχία μιας επένδυσης υπολογίζεται καθημερινά, ίσως μάλιστα από ώρα σε ώρα.
Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι: για πόσο ακόμη μπορεί ο καπιταλισμός να λειτουργεί με αυτό το συγκεκριμένο
modus operandi; Είναι δύσκολο προσωπικά να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, μια και προέρχομαι από άλλη
γενιά. Για πολλούς από εμάς, η ιδέα να ζούμε σε ανασφάλεια, χωρίς να ξέρουμε τι τέξεται η επαύριος, μάς
είναι εντελώς ξένη και τρομακτική. Ίσως η μελλοντική γενιά να είναι σε θέση να προσαρμοστεί στο σύστη-
μα αυτό και να το θεωρήσει μάλιστα φυσιολογικό, αλλά εάν τα καταφέρει, θα πρέπει να καταβάλει υψηλό
τίμημα: τεράστιο στρες και φοβερή ένταση. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ως προς αυτό. Δεν είναι σαφές όμως
αν αυτό μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα […]
Τείνω να πιστεύω, ότι όλη αυτή η ειδωλολατρία των αξιών της αγοράς δεν θα διαρκέσει. Πρόκειται
για ένα σύστημα που λειτουργεί θαυμάσια για ορισμένους τύπους δραστηριοτήτων, όπως η κερδοσκοπία
ή η βιομηχανία της ψυχαγωγίας, αλλά εάν εξετάσουμε τις επιτυχείς περιπτώσεις εκβιομηχάνισης χωρών
κατά τα τελευταία χρόνια του αιώνα (Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα), θα δούμε ότι κάθε άλλο παρά βασίστηκαν
στην κατάργηση των δεσμών μεταξύ εταιρείας και εργατών. Πράγματι, πιστεύω ότι όσο οι άνθρωποι είναι
χρήσιμοι και δεν έχουν τελείως εξαλειφθεί από την παραγωγική διαδικασία, θα είναι σχεδόν αδύνατο να
εξαλειφθεί η σημασία της ικανοποίησης που νιώθουν και των κινήτρων που τους παρωθούν, και κατά συνέ-
πεια και τα συλλογικά τους αισθήματα, όπως η αφοσίωση προς την οικογένεια, την κοινότητα, την εταιρεία
και το κράτος. […]
Εάν ο κόσμος δεν τρέφει κάποιο ιδανικό για έναν καλύτερο κόσμο, τότε κάτι έχει χάσει. Εάν το
μόνο ιδανικό για άνδρες και γυναίκες είναι η επιδίωξη της προσωπικής ευτυχίας με την απόκτηση υλικών
αγαθών, τότε η ανθρωπότητα δεν είναι παρά ένα έλασσον είδος […] υπάρχει κάτι άλλο, πιο σημαντικό,
πέρα από την απόκτηση πλούτου και φήμης. Η επιθυμία αυτή ενδέχεται να είναι, ή όχι, εγγενές στοιχείο
της ανθρώπινης φύσης, αλλά οπωσδήποτε ήταν ιστορικό φαινόμενο από τον 18ο αιώνα και μετέπειτα, όταν
η ανθρωπότητα άρχισε να κατανοεί πως υπάρχει η δυνατότητα βελτίωσης και χειραφέτησης του κόσμου.
Το πρόβλημα δεν είναι να θέλεις έναν καλύτερο κόσμο, αλλά να πιστεύεις στην ουτοπία ενός τέτοιου
κόσμου […]
Eric J. Hobsbawm
Επιλεγμένα αποσπάσματα από σκέψεις του σπουδαίου Βρετανού ιστορικού E. Hobsbawm (1917-2012) για τα προ-
βλήματα του σύγχρονου κόσμου, έτσι όπως εκτέθηκαν μέσα από μακρά συζήτησή του με τον Ιταλό Antonio Polito
και συμπεριλήφθηκαν σε έκδοση το 1999. Το κείμενο προέρχεται από την ελληνική έκδοση Eric J. Hobsbawm,
Στους ορίζοντες του 21ου αιώνα, μετά την εποχή των άκρων, συνομιλία με τον Antonio Polito, μετάφραση από τα αγγλικά
Βασίλης Καπετανγιάννης, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2000, σ. 106-109, 148-152, 203-204.
—226—
Νέα αναθεώρηση του Συντάγματος για την ακώλυτη συμμετοχή της χώρας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ένταξη της
2001 Ελλάδας ως δωδέκατης χώρας μέλους στη ζώνη του ευρώ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συμμετοχή στο Ευρωσύστημα. Η
πρόταση του υπουργού Τ. Γιαννίτση για το ασφαλιστικό πυροδοτεί αντιδράσεις και κινητοποιήσεις των εργαζομένων. 30ό
Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Απογραφή πληθυσμού: 10.939.771 κάτοικοι. Επίσκεψη στην Ελλάδα του Πάπα Ιωάννη
Παύλου Β΄. Έναρξη λειτουργίας του νέου διεθνούς αεροδρομίου της Αθήνας «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Σπάτα. Συγχώ-
νευση της ΕΤΒΑ με την Τράπεζα Πειραιώς. Προσπάθειες συγχώνευσης ΕΤΕ και Alpha Bank. Γιορτάζονται από την ΕΤΕ τα
160 χρόνια λειτουργίας της.
Παγκόσμια ύφεση. Ευρωπαϊκή Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ρωσοκινεζική συμφωνία συ-
νεργασίας. Οικονομική κρίση στην Τουρκία. Διεθνείς διαδηλώσεις στη Γένοβα κατά της παγκοσμιοποίησης. Αεροπορική
επίθεση στους «δίδυμους πύργους» της Ν. Υόρκης, οι ΗΠΑ ξεκινούν τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», στρατιωτική
επέμβαση στο Αφγανιστάν. Αντιπολεμικές διαδηλώσεις στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Χρεοκοπία της Αργεντι-
νής. Η Κίνα γίνεται μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Α΄ Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε
της Βραζιλίας.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος Εισπρακτόρων ΕΤΕ (ίδρ. 1945) μετονομάζεται σε Σύλλογο Εργαζο-

μένων στην Εθνική Τράπεζα Ταμειακών-Τεχνικών και κλάδου Ασφάλειας (ΣΥΤΑΤΕ).
Από την περίοδο αυτή σημειώνεται περαιτέρω μείωση της συχνότητας έκδοσης της Τραπεζιτικής,
της οποίας εκδίδονται πλέον 3-4 φύλλα το χρόνο.
Φεβρουάριος. Με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ διακινείται σε όλους τους χώρους εργασίας στην
Τράπεζα για υπογραφή από τους εργαζομένους «Υπόμνημα διαμαρτυρίας, διεκδίκησης και προ-
ειδοποίησης» προς την κυβέρνηση για την υπεράσπιση του Ταμείου Αυτασφαλείας, ενάντια στις
γενικές σχεδιαζόμενες αλλαγές στο Ταμείο εις βάρος των ασφαλισμένων του.
12-13 Μαρτίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη 48ωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ για την
υπογραφή κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας και το ασφαλιστικό.
Μάρτιος. Στο πλαίσιο της επιχειρησιακής σύμβασης εργασίας καταρτίζεται νέος, σύγχρονος
«Κανονισμός Εργασίας» στην Τράπεζα, ο οποίος γίνεται αποδεκτός από τον ΣΥΕΤΕ και παρου-
σιάζεται σε ειδική έκδοση της Τραπεζιτικής (επιμ. Γ. Γιαννακόπουλος).
26 Απριλίου. Νέα μεγάλη απεργία, 24ωρη, για την υπογραφή κλαδικής συλλογικής σύμβασης
εργασίας και το ασφαλιστικό, που συνοδεύτηκε από μαζικό συλλαλητήριο, με σημαντική τη συμ-
βολή του ΣΥΕΤΕ.
17-18 Μαΐου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στη νέα 48ωρη απεργία της ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ για τις
συλλογικές συμβάσεις και το ασφαλιστικό.
Καλοκαίρι. Η Διοίκηση της Τράπεζας προχωράει σε εθελούσια έξοδο 250 εργαζομένων που
έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Ο ΣΥΕΤΕ επιδιώκει από την ΕΤΕ ανάλογα ωφε-
λήματα για τα ασφαλιστικά ταμεία ώστε μελλοντικά να μην παρουσιάσουν ελλείμματα.
Νοέμβριος. Με την υποστήριξη του ΙΝΕ/ΟΤΟΕ ο Σύλλογος εκσυγχρονίζει τις δομές του στην
έγκυρη και άμεση ενημέρωση των μελών του και αποκτά την πρώτη ιστοσελίδα του.
Δεκέμβριος. Εκδίδεται το ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ, του έτους 2002, με θέμα: «Από τη Δραχ-
μή… στο Ευρώ».
Το ευρώ επίσημο νόμισμα της Ελλάδας. Παράλληλη κυκλοφορία δραχμών μέχρι 28.2.2002. 1999-2002: Εξαιτίας της
2002 χρηματιστηριακής φούσκας, τα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων χάνουν περίπου 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τις
επενδύσεις των αποθεματικών τους σε μετοχές-ομόλογα. Νόμος 3029 για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής
ασφάλισης (νόμος Ρέππα) −σύσταση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ).
31ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Νέες μαζικές κινητοποιήσεις των εργατοϋπαλλήλων για το ασφαλιστικό. Μεγάλα αντι-
πολεμικά συλλαλητήρια σε πολλές πόλεις της χώρας. Ναυαγεί η συγχώνευση ΕΤΕ και Alpha Bank. Η ΕΤΕ απορροφά τη
θυγατρική της, Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΕΒΑ).
—227—
Αντικατάσταση των εθνικών νομισμάτων και χαρτονομισμάτων των 12 χωρών της Ευρωζώνης με το ευρώ. Ανάκαμψη
2002 της ρωσικής οικονομίας. Υπογραφή στη Μόσχα Αμερικανορωσικής συμφωνίας για τη μείωση των εξοπλισμών. Μεγάλες
πλημμύρες στην Κ. Ευρώπη. Ξεκινά η δίκη του Σλ. Μιλόσεβιτς στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στη Χάγη. Ένταξη των
χωρών της Α. Ευρώπης στο ΝΑΤΟ. Τέλος εμφυλίου πολέμου της Αγκόλα (1975-2002). Νέες αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε
αρκετά μέρη του κόσμου. Υπογραφή του διεθνούς πρωτοκόλλου του Κιότο για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ιανουάριος. Με στόχο να καταλάβουν τα παιδιά την έννοια και τη λειτουργία του συνδικαλισμού,
ο Σύλλογος εκδίδει ένα μικρό εικονογραφημένο βιβλίο με τίτλο Εργασία και συνδικαλισμός που
περιλαμβάνει λιτά, κατατοπιστικά κείμενα και ερωτηματολόγιο της συναδέλφου Γιολάντας Χα-
τζή, με εικονογράφηση του Σόλη Μπαρκή, για τα παιδιά των εργαζομένων στην Τράπεζα ηλικίας
6-14 ετών.
19 Απριλίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ για την υπογραφή κλα-
δικής συλλογικής σύμβασης εργασίας. Επίσης στην 48ωρη παντραπεζική απεργία, στις 8 και 9
Μαΐου, για το ίδιο θέμα.
Μάιος. Υπογράφεται μεταξύ ΟΤΟΕ και εκπροσώπων των τραπεζών η νέα κλαδική συλλογική
σύμβαση εργασίας των τραπεζοϋπαλλήλων για την περίοδο 2002-2003, που καθιερώνει το ωρά-
ριο εβδομαδιαίας εργασίας στις 37 ώρες από 1.9.2002.
12-14 Ιουνίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στις επαναλαμβανόμενες 24ωρες απεργίες της ΟΤΟΕ
για το ασφαλιστικό.
Ιούνιος. Τροποποιείται και συμπληρώνεται ο «Κανονισμός Εργασίας» στην Τράπεζα.
Ιούλιος. Μετά από μακροχρόνιους αγώνες του ΣΥΕΤΕ, με διάταξη του ν. 3029/2002 το Ταμείο
Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας μετατρέπεται σε ΝΠΙΔ και συνεχίζει να καταβά-
λει την εφάπαξ παροχή στους ασφαλισμένους του χωρίς το πλαφόν που όριζε ο «αντιασφαλιστι-
κός» νόμος 2084/1992.
Καλοκαίρι. Με αφορμή την εθελουσία έξοδο 700 περίπου εργαζομένων στην Τράπεζα που είχαν
θεμελιωμένο δικαίωμα σύνταξης, ο Σύλλογος απαιτεί να καταβληθούν από την Τράπεζα όλες οι
διαφορές (ανοίγματα) που θα προκύψουν στα ασφαλιστικά ταμεία του προσωπικού.
28 Νοεμβρίου. Υπογραφή διετούς επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΣΥ-

ΕΤΕ και ΕΤΕ, 2002-2003: εφάπαξ οικονομική ενίσχυση προσωπικού (bonus), αύξηση επιδο-
μάτων, βελτίωση στους όρους παροχής ατομικών και στεγαστικών δανείων στο προσωπικό κλπ.
Θεσπίζεται κανονισμός πρόσθετων αμοιβών για το Δίκτυο των υποκαταστημάτων της ΕΤE.
Δεκέμβριος. Ο ΣΥΕΤΕ κυκλοφορεί το Ημερολόγιο του 2003 με θέμα «Τα περιοδικά των παι-
δικών μας χρόνων».
Η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ίδρυση του Ελληνικού
2003 Κοινωνικού Φόρουμ. 27ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Ανάκαμψη της κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών και στα-
διακή επέκτασή τους στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης. Οι 22 ελληνικές τράπεζες διατηρούν συνολικά 2.876 καταστήματα και
απασχολούν 53.809 εργαζομένους, ενώ οι 20 ξένες τράπεζες στη χώρα λειτουργούν συνολικά 205 καταστήματα, απασχο-
λώντας 4.851 εργαζομένους. Η EFG Eurobank Ergasias απορροφά την Τράπεζα Unitbank και η Τράπεζα Πειραιώς την ΕΤΒΑ.
Στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ και των δυνάμεων της «Συμμαχίας» στο Ιράκ, κατάληψη της χώρας, πτώση και σύλλη-
ψη του Σ. Χουσεΐν. Μαζικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο σοσιαλιστής Λ. Λούλα πρόεδρος της
Βραζιλίας (2003-2011). Δεκαεννιά χρόνια από την αποχώρησή τους, οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην UNESCO. Διαδηλώσεις του
Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ στη συνάντηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στο Κανκούν του Μεξικού.
—228—
16 Μαΐου. Μετά τις αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, στις 12-19 Μαρτίου (ψήφισαν 9.576 από τα 12.800
εγγεγραμμένα μέλη), συγκροτείται το νέο Διοικητικό Συμβούλιο με πρόεδρο ξανά τον Στ. Κού-
2003
κο, αντιπροέδρους τους Γιάννη Μυκωνιάτη και Μάκη Τριανταφυλλίδη και γεν. γραμματέα τον
Ανέστη Πίσχινα. Πολιτική του ΣΥΕΤΕ παραμένει η διατήρηση του κοινωνικού ρόλου και χα-
ρακτήρα της ΕΤΕ, ως μεγάλης, σύγχρονης, ανταγωνιστικής περιφερειακής τράπεζας, στυλοβάτη
της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα ο Σύλλογος αντιστέκεται σθεναρά σε σχεδιασμούς της
Διοίκησης της ΕΤΕ που οδηγούν στην υποβάθμισή της και υπονομεύουν «την απασχόληση και
το επαγγελματικό μέλλον των εργαζομένων».
Καλοκαίρι. Το Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ αντιτίθεται στην απόφαση της Διοίκησης της Τράπεζας να
διατεθεί το 11% του μετοχικού κεφαλαίου που κατείχε έως τότε το δημόσιο σε λίγους «θεσμι-
κούς» επενδυτές. Τελικά το παραπάνω ποσοστό θα διατεθεί «με ευρεία διασπορά», παραμένοντας
ακόμη σημαντικός ο ρόλος των ασφαλιστικών ταμείων στη σύνθεση του μετοχικού κεφαλαίου
της ΕΤΕ.
Οκτώβριος. Συμφωνούνται και επικυρώνονται νέες τροποποιήσεις-συμπληρώσεις στον «Κανο-

νισμό Εργασίας».
Δεκέμβριος. Εκδίδεται το Ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ για το 2004 με θέμα «Ολυμπιακοί Αγώνες-
Αφίσα με μήνυμα Ολυμπισμού».
Μετά τη νίκη της Ν.Δ. στις βουλευτικές εκλογές της 7ης Μαρτίου, πρώτη κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή (2004-2007). Επι-
2004 τυχής διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. 32ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Έναρξη λειτουργίας του Κέν-
τρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ. Γεν. Γραμματέας στη ΓΣΕΕ ο Κώστ. Πουπάκης (2004-2009).
Πρόεδρος της ΟΤΟΕ ο Δημ. Τσουκαλάς (2004-2006). Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Θ. Καρατζά, διοικητής-πρόεδρος και,
στη συνέχεια, διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕ ο Τάκης Αράπογλου (2004-2009) με αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο τον
Γιάννη Πεχλιβανίδη (2004-2009). Ο Όμιλος της ΕΤΕ απασχολεί στην Ελλάδα 13.470 εργαζόμενους (στην Εθνική Τράπεζα
12.702 άτομα) και αντίστοιχα σε 12 χώρες στο εξωτερικό 5.719 (σύνολο 19.189 άτομα). Επίσης, το 10% περίπου των απα-
σχολουμένων στην ΕΤΕ αποτελείται από ενοικιαζόμενους ή εποχικούς και «εκπαιδευόμενους» εργαζομένους.
Ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας. Μεγάλη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την είσοδο δέκα κρατών με πάνω από
75 εκατομμύρια κατοίκους (Εσθονία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και
Τσεχία). Συμφωνία της Ρώμης για την καθιέρωση Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Οι Ελληνοκύπριοι απορρίπτουν το σχέδιο του
Κ. Ανάν για την Κύπρο. Θάνατος του Παλαιστίνιου ηγέτη Γ. Αραφάτ. Στο Ιράκ παραδίδεται η εξουσία σε εκλεγμένη πολιτική
κυβέρνηση Ιρακινών. Ξεσπά η «Πορτοκαλί Επανάσταση» στην Ουκρανία. Πολύνεκρος σεισμός και παλιρροϊκό κύμα (τσου-
νάμι) στον Ινδικό Ωκεανό πλήττει κυρίως Κεϋλάνη, Ν. Ινδία και Ταϊλάνδη. Δ΄ Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στη Βομβάη.
14 Ιανουαρίου. Σε εφαρμογή του ν. 3029/2002 επικυρώνεται από την Πολιτεία ο νέος κανονι-
σμός του Ταμείου Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας, το οποίο θα λειτουργεί στο
εξής ως ΝΠΙΔ. Μετά από πολύχρονους αγώνες αίρεται το πλαφόν του εφάπαξ και αυξάνεται το
καταβαλλόμενο ποσό στους δικαιούχους ασφαλισμένους, ενώ οι συνταξιοδοτηθέντες την περίο-
δο 1993-2003 δικαιούνται συμπληρωματικό ποσό.
23 Μαρτίου. Μετά την εκλογή του στο ελληνικό κοινοβούλιο ο Δημ. Κουσελάς παραιτείται από
πρόεδρος της ΟΤΟΕ και τη θέση του παίρνει ο Δημ. Τσουκαλάς, ενώ οργανωτικός γραμματέας
στην Ομοσπονδία εκλέγεται ο πρόεδρος Δ.Σ. του ΣΥΕΤΕ Στ. Κούκος.
31 Μαρτίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανεργατική απεργία της ΓΣΕΕ για την εθνική συλ-
λογική σύμβαση εργασίας.
1 και 11 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα λαμβάνουν μέρος στις παντραπε-
ζικές 24ωρες απεργίες της ΟΤΟΕ (στις 11 Ιουνίου και της ΓΣΕΕ) για τις συλλογικές συμβάσεις
εργασίας.
—229—
Μάιος. Αναδιοργάνωση και αναβάθμιση της ιστοσελίδας του ΣΥΕΤΕ με τη συνεργασία της
εταιρείας του ΟΤΕ Otenet.
2004
30 Ιουνίου. Υπογράφεται μεταξύ ΟΤΟΕ και εκπροσώπων των τραπεζών η κλαδική συλλογική
σύμβαση εργασίας των τραπεζοϋπαλλήλων των ετών 2004-2005. Προβλέπονται αυξήσεις στα
κλιμάκια του ενιαίου μισθολογίου και σε ορισμένα επιδόματα, οικονομική ενίσχυση από τις τρά-
πεζες των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της Ομοσπονδίας και των ερευνητικών προγραμμάτων
του ΙΝΕ/ΟΤΟΕ κ.ά.
Σεπτέμβριος. Αντίδραση του ΣΥΕΤΕ στην επιχειρούμενη από τη Διοίκηση της Τράπεζας εθε-
λουσία έξοδο περίπου 1.900 εργαζομένων. Απαραίτητη προϋπόθεση για τον Σύλλογο παραμένει
η κάλυψη του κόστους των ασφαλιστικών ταμείων από την Τράπεζα.
1 Νοεμβρίου. Ο Σύλλογος προκηρύσσει 24ωρη απεργία για τη συρρίκνωση του δικτύου, την
εντατικοποίηση της δουλειάς και την αποδυνάμωση των ασφαλιστικών ταμείων μετά τη μεγάλη
εθελουσία που ολοκλήρωσε η Τράπεζα, ζητώντας προσλήψεις προσωπικού και υπογραφή ικανο-
ποιητικής επιχειρησιακής σύμβασης για το 2004.
15 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανελλαδική 2ωρη στάση εργασίας της ΓΣΕΕ
για το ασφαλιστικό.
24 Δεκεμβρίου. Υπογραφή της ετήσιας επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ

ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ: τροποποιήσεις στον «Κανονισμό Εργασίας», εφάπαξ οικονομική ενίσχυση
προσωπικού (bonus), αναδιαμόρφωση-αύξηση-επέκταση επιδομάτων, περαιτέρω βελτίωση των
όρων δανειοδότησης του προσωπικού, ειδικά επιδόματα, θεσμοθέτηση της πρόσληψης στην
ΕΤΕ ενός τέκνου των θανόντων εν ενεργεία υπαλλήλων της, αναγνώριση προϋπηρεσίας προσω-
πικού από τη θυγατρική ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ, ένταξη στο ενιαίο μισθολόγιο καθαριστριών και φυλά-
κων, οικονομική ενίσχυση εργαζομένων ΑΜΕΑ, άδειες που αφορούν την οικογενειακή ζωή κ.ά.
Ο Σύλλογος συμβάλλει στις πρώτες διαδικασίες συγκρότησης του Ευρωπαϊκού Εργασιακού

Συμβουλίου.
Κυκλοφορεί το ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ για το έτος 2005 με θέμα «Ελλάδα η χώρα των ονεί-
ρων… μέσα από τουριστικές αφίσες Ελλήνων ζωγράφων».
Ο ΣΥΤΑΤΕ μετονομάζεται σε Σύλλογο Εργαζομένων στην Εθνική Τράπεζα.
Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κάρολος Παπούλιας (2005-2015). Η ελληνική οικονομία εμφανίζει υψηλούς ρυθμούς ανά-
2005 πτυξης με ανοδική την κερδοφορία των τραπεζών. Κινητοποιήσεις στις τράπεζες για το ασφαλιστικό. Ο ν. 3371 για θέματα
κεφαλαιαγοράς συμπεριλαμβάνει διατάξεις για το «Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων». Μετά από 66 χρόνια
λειτουργίας σιγά η ελληνική υπηρεσία του BBC. Η οργανωτική πολυδιάσπαση και η απομαζικοποίηση του εργατικού κι-
νήματος συνεχίζεται: Σύμφωνα με το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ στη χώρα λειτουργούν 180 δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις
και πάνω από 3.700 πρωτοβάθμια σωματεία. Μόνο ένας στους 3 εργαζομένους είναι εγγεγραμμένος σε συνδικαλιστικό
σωματείο. Επίσης, ενώ στον δημόσιο τομέα και στις τράπεζες οι συνδικαλισμένοι ξεπερνούν το 90%, στον ιδιωτικό τομέα
φθάνουν μέχρι το 25%.
Εγκατάλειψη του Ευρωπαϊκού Συντάγματος μετά τα αρνητικά δημοψηφίσματα σε Γαλλία και Ολλανδία. Καγκελάριος της
Γερμανίας η Ά. Μέρκελ. Ο Μ. Αμπάς πρόεδρος του παλαιστινιακού κράτους. Δεύτερη θητεία του προέδρου Τζ. Μπους στις
ΗΠΑ. Μεγάλες καταστροφές με πολλά θύματα από τον Τυφώνα «Κατρίνα» στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ.
31 Ιανουαρίου. Νέος κύκλος αγώνων για την προάσπιση των ασφαλιστκών μας ταμείων. Ο Σύλ-
λογος και οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ συμμετέχουν στην 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ για το ασφα-
λιστικό (ενιαίο Ταμείο Τραπεζοϋπαλλήλων).
—230—
Φεβρουάριος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις 24ωρες παντραπεζικές απεργίες της ΟΤΟΕ για
το ασφαλιστικό. Ο Σύλλογος αγωνίζεται για να καλύψει η Τράπεζα το οργανικό έλλειμμα του
2005
Ταμείου Συντάξεων προσωπικού ΕΤΕ, ύψους 25 εκ. ευρώ, που προκλήθηκε από την απόφαση
της Διοίκησης της Τράπεζας να προβεί σε εθελουσία έξοδο 1.900 περίπου εργαζομένων το προ-
ηγούμενο έτος.
24 Φεβρουαρίου. Εορτασμός των 75 χρόνων από την ίδρυση του Ταμείου Υγείας (ΤΥΠΕΤ).
21 Απριλίου. Ο Σύλλογος Προσωπικού Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΣΥΠΕ-

ΚΤΕ) συγχωνεύεται με τον ΣΥΕΤΕ.
Ιούνιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει σε όλες τις 48ωρες κυλιόμενες απεργίες της ΟΤΟΕ για το ασφα-
λιστικό.
26 Ιουλίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ για εργασιακά
ζητήματα.
16 Αυγούστου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη παντραπεζική απεργία της ΟΤΟΕ για τα
ασφαλιστικά ταμεία και το ΤΕΑΠΕΤΕ (Επικουρικό).
20 Οκτωβρίου. Εορτασμός στο Μέγαρο Μουσικής των 50 χρόνων από την ίδρυση της Ομο-
σπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδας (ΟΤΟΕ). Έκδοση από την Ομοσπονδία,
με κείμενα και επιμέλεια του διευθυντή της ΟΤΟΕ Χρήστου Καστορίνη και συνεργασία του
Αλέξη Κράους, του αναμνηστικού λευκώματος, 1955-2005, 50 χρόνια ΟΤΟΕ.
Δεκέμβριος. Με την αποφασιστική στάση του ΣΥΕΤΕ υπογράφεται διετής επιχειρησιακή συλ-
λογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ, 2005-2006: τροποποιήσεις στον «Κανο-
νισμό Εργασίας», αύξηση επιδομάτων και θέσπιση νέων, θέματα συνδυασμού εργασιακής και
οικογενειακής ζωής, βελτίωση των όρων παροχής ατομικών δανείων στο προσωπικό, οικονομική
ενίσχυση εργαζομένων των οποίων τα τέκνα εισήλθαν σε ελληνικά ΑΕΙ και ΤΕΙ, αύξηση ημερών
φοιτητικής αδείας από 14 σε 17, εκπτώσεις σε ασφαλιστικά προϊόντα της Εθνικής Ασφαλιστι-
κής, δυνατότητα ένταξης εισπρακτόρων στον κλάδο κύριου προσωπικού μετά 8ετή απασχόληση
σε καθήκοντα λογιστικού, αναγνώριση προϋπηρεσίας εργαζομένων στη θυγατρική της ΕΚΤΕ
«Στεγαστική ΑΕΕ» και σε μονάδες εξωτερικού της ΕΚΤΕ, εκτός έδρας δαπάνες, θέματα ισότη-
τας ευκαιριών των δύο φύλλων. Ο ΣΥΕΤΕ έχει 10.885 μέλη.
Εκδίδεται το νέο ημερολόγιο του Συλλόγου για το έτος 2006 με θέμα «Η εργασία και ο ανθρώ-
πινος μόχθος πηγή έμπνευσης των Ελλήνων ζωγράφων».
Η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο του κυβερνητικού σχεδιασμού για
2006 αποκρατικοποιήσεις διατίθεται σε ιδιώτες μερίδιο των μετοχών του ελληνικού δημοσίου από την Αγροτική Τράπεζα και το
Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, καθώς και το σύνολο της κρατικής συμμετοχής στην Εμπορική Τράπεζα, η οποία εξαγοράζεται
από τη γαλλική Crédit Agricole. Η Proton Επενδυτική Τράπεζα απορροφά την Ωμέγα Τράπεζα. Μετά την παραίτηση του
Χρ. Πολυζωγόπουλου, πρόεδρος της ΓΣΕΕ ο συνδικαλιστής τραπεζοϋπάλληλος της ΕΤΕ Γιάννης Παναγόπουλος (2006-σή-
μερα). 28ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ –πρόεδρος εκλέγεται ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Στ. Κούκος (2006-σήμερα). Ο
Όμιλος της ΕΤΕ, από τους κορυφαίους χρηματοπιστωτικούς παράγοντες της ευρύτερης Νοτιανατολικής Ευρώπης, διαθέ-
τει 1.425 καταστήματα (557 στην Ελλάδα και 868 στο εξωτερικό, σε 13 χώρες), ενώ απασχολεί στην Τράπεζα 13.185 άτομα
στην Ελλάδα και συνολικά (στο εσωτερικό και το εξωτερικό) 31.622 εργαζομένους.
Το Μαυροβούνιο ανεξάρτητο κράτος. Στρατιωτική εισβολή του Ισραήλ στον Ν. Λίβανο για να συντρίψει την παλαιστινιακή
Χεζμπολάχ. Εκτέλεση στο Ιράκ του Σ. Χουσεΐν. Με τη συγχώνευση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Εργασίας (ιδρ. 1920)
και της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ελεύθερων Συνδικάτων (ιδρ. 1949) συστήνεται η Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων
(International Trade Unions Confederation, ITUC) με έδρα τις Βρυξέλες.
—231—
Φεβρουάριος. Για την έγκυρη ενημέρωση των εργαζομένων στην Τράπεζα ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει
νέο Βιβλίο Εργασιακών Σχέσεων.
2006
7-14 Απριλίου. Στις αρχαιρεσίες του ΣΥΕΤΕ ψηφίζουν 8.961 από τα 11.047 εγγεγραμμένα μέλη
του. Το ίδιο διάστημα, εκτός από τη συμμετοχή για την ανάδειξη αντιπροσώπων στην ΟΤΟΕ
και το ΕΚΑ, όλοι οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα Διοικητικά
Συμβούλια της Τράπεζας και του Ταμείου Αυτασφαλείας. Στο νέο Δ.Σ. του Συλλόγου και στο
Προεδρείο, που συγκροτείται τελικά στις 5 Ιουνίου, αναλαμβάνει ξανά πρόεδρος ο Σταύρος
Κούκος, με αντιπροέδρους τους Γιάν. Μυκωνιάτη και Θύμιο Παπαγιάννη και γεν. γραμματέα τον
Ανέστη Πίσχινα.
10 Μαΐου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΟΤΟΕ για την υπο-
γραφή κλαδικής σύμβασης.
Σεπτέμβριος. Το Δ.Σ. καταθέτει τρίχρονο «Πρόγραμμα δράσης ΣΥΕΤΕ» που κυκλοφορεί σε

ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής. Την ίδια περίοδο καταγγέλλει τη Διοίκηση Αράπογλου ότι προχω-
ρά σε «κρυφή» εθελουσία, διώχνοντας 250-300 άτομα, χωρίς να καταβάλλει η Τράπεζα το κόστος
των αποχωρησάντων στα ασφαλιστικά ταμεία του προσωπικού και ότι προσλαμβάνει ανώτερα
στελέχη από την αγορά.
19 Δεκεμβρίου. Μετά την εκλογή του Στ. Κούκου στη θέση του προέδρου της ΟΤΟΕ γίνεται
αναδιάρθρωση του προεδρείου του ΣΥΕΤΕ. Αναναλαμβάνει πρόεδρος ο Γιώργος Γιαννακό-
πουλος (2006-2014), με αντιπροέδρους τους Γιάννη Μυκονιάτη και Θύμιο Παπαγιάννη και γεν.
γραμματέα τον Γιώργο Μότσιο.
22 Δεκεμβρίου. Υπογραφή μεταξύ ΟΤΟΕ και εκπροσώπων των τραπεζών της κλαδικής συλλο-
γικής σύμβασης εργασίας των τραπεζοϋπαλλήλων για την περίοδο 2006-2007.
Κυκλοφορεί το Ημερολόγιο του 2007 του ΣΥΕΤΕ με θέμα «Το ανθρώπινο τοπίο της ελληνικής
υπαίθρου, φωτογραφικό οδοιπορικό».
Υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρωσίας για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλε-
2007 ξανδρούπολης. 33ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα. Μετά τη νίκη της Ν. Δημοκρατίας στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου,
δεύτερη κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή (2007-2009). Πληθωρισμός στο 3%.
Πρόεδρος της Γαλλίας ο Ν. Σαρκοζί (2007-2012). Ο Γκ. Μπράουν πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας. Η Βουλγαρία και η
Ρουμανία εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σλοβενία γίνεται η 13η χώρα της ζώνης του ευρώ. Υπογραφή της συν-
θήκη της Λισαβόνας από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο δείκτης Dow Jones στο Χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης
ξεπερνά τις 14.000 μονάδες (τα επόμενα χρόνια της κρίσης μέχρι το 2013 θα γνωρίσει μεγάλη πτώση). Μεγάλη πιστωτική
κρίση στις ΗΠΑ που ξεκινά από την κατάρρευση της αγοράς τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλι-
σης (subprime loans) και μεταδίδεται στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
25 Ιουνίου. 24ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ για την προάσπιση του κανονισμού εργασίας, του ΤΥ-
ΠΕΤ και των εργασιακών δικαιωμάτων.
Καλοκαίρι. Η Διοίκηση της Τράπεζας διακόπτει την ασφάλιση των προσληφθέντων από την
1.1.2005 κ.ε. υπαλλήλων στο υφιστάμενο από το 1949 Επικουρικό Ταμείο του προσωπικού (Λο-
γαριασμός Επικούρησης Προσωπικού ΕΤΕ) και τους ασφαλίζει στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ με βάση τον
αντιασφαλιστικό νόμο 3371/2005, μειώνοντας έτσι τη μελλοντική επικουρική σύνταξή τους κατά
10 ποσοστιαίες μονάδες. Ο ΣΥΕΤΕ διαμαρτύρεται έντονα και καταθέτει σχετική αγωγή κατά
της Διοίκησης της Τράπεζας, επισημαίνοντας ότι «ο Λογαριασμός Επικούρησης είναι εγγυημέ-
νων παροχών και όχι εγγυημένων εισφορών».
—232—
22 Νοεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην πανελλαδική παντραπεζική τρίωρη στάση εργασίας

της ΟΤΟΕ ως διαμαρτυρία για την κυβερνητική τροπολογία στη Βουλή που εντάσσει υποχρεω-
2007
τικά στο ΕΤΑΤ τους ασφαλισμένους της τ. Τράπεζας Πίστεως απαλλάσσοντας από οικονομικές
υποχρεώσεις την Alpha Bank.
4 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος διοργανώνει ειδική ημερίδα για το Λογαριασμό Επικούρησης με τη

συμμετοχή, εκτός από τους προέδρους των Συλλόγων ΣΥΕΤΕ, ΣΥΤΑΤΕ, ΣΣΕΤΕ, της ΟΤΟΕ
και της ΓΣΕΕ, ειδικών επιστημονικών συνεργατών και έγκριτων νομικών, όπως ο Γιώργος Ρωμα-
νιάς, επιστημ. συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ και ο Τάσος Πετρόπουλος, εργατολόγος-
νομικός σύμβουλος του ΣΥΕΤΕ. Επίσης συμβάλλουν οι συνάδελφοι βουλευτές Δ. Κουσελάς και
Φ. Σαχινίδης καθώς και ο Χρ. Πρωτόπαπας, τ. υπουργός. Όλοι τελικά θα συμφωνήσουν ότι ο
Λογαριασμός Επικούρησης είναι «εγγυημένων παροχών».
Δεκέμβριος. Υπογραφή διετούς επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ

και ΕΤΕ, 2007-2008: τροποποιήσεις στον «Κανονισμό Εργασίας», αύξηση και ομαδοποίηση
επιδομάτων, θέσπιση νέων και επέκταση ειδικών επιδομάτων, βελτίωση παροχών που σχετίζονται
με το συνδυασμό εργασιακής και οικογενειακής ζωής, περαιτέρω βελτίωση των όρων δανεισμού
του προσωπικού, αύξηση οργανικών θέσεων των τμηματαρχών Α΄ από 1.300 σε 1.400, αύξηση
οργανικών θέσεων υπομηχανικών και τεχν. βοηθών, εξασφάλιση απασχόλησης στην Τράπεζα των
εργαζομένων του πρώην Πιστωτικού Συνεταιρισμού των υπαλλήλων.
Κυκλοφορεί το Ημερολόγιο 2008 του Συλλόγου, αφιερωμένο στη μακρόχρονη πλούσια δράση
του με θέμα «90 χρόνια αγώνες και κατακτήσεις ΣΥΕΤΕ».
Την περίοδο 2000-2007, ο ΣΥΕΤΕ, τα συνδικαλιστικά στελέχη και τα μέλη του αγωνίζονται
και πετυχαίνουν νέες κατακτήσεις (37 ώρες δουλειάς, κατοχύρωση του θεσμού των επιχειρησια-
κών συμβάσεων, υπογραφή νέου κανονισμού εργασίας, ειδικοί κανονισμοί κ.ά.) και αντιστέκονται
αποτελεσματικά στην προσπάθεια κατάργησης από την εργοδοσία του θεσμού των κλαδικών
συμβάσεων εργασίας.
Η μεγαλύτερη μεταπολεμικά διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση της σύγχρονης, παγκοσμιοποιημένης πλέον, οικονομίας
2008 επηρεάζει την Ελλάδα. Δημοσιονομικός εκτροχιασμός. Κάθετη πτώση του ρυθμού ανάπτυξης. Νέα συνταγματική ανα-
θεώρηση. Κεφαλαιακή ενίσχυση και παροχή εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου προς τα πιστωτικά ιδρύματα ύψους 28
δισ. ευρώ. Επεισόδια και αμφισβήτηση της ηγεσίας της ΓΣΕΕ στην πρωτομαγιάτική εκδήλωση. Ταραχές και επεισόδια στη
χώρα τον Δεκέμβριο, μετά το θάνατο του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αλ. Γρηγορόπουλου. Η ανεργία φθάνει στο 7,9% του
εργατικού δυναμικού. Γενική απεργία ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ. Ίδρυση από το ΠΑΜΕ του «Σωματείου εργαζομένων χρηματοπιστωτι-
κών και συναφών επιχειρήσεων Νομού Αττικής».
Η Κύπρος και η Μάλτα υιοθετούν το ευρώ. Το Κόσσοβο κηρύσσει την ανεξαρτησία του από τη Σερβία. Εκατοντάδες χιλιά-
δες τα θύματα από τον κυκλώνα Ναργκίς στη Βιρμανία και τον καταστροφικό σεισμό στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας.
Πόλεμος της Γεωργίας. Οικονομική κρίση στην Ουγγαρία. Σημαντική πτώση του δείκτη Dow Jones στο Χρηματιστήριο της
Ν. Υόρκης. Δραστικά μέτρα της κυβέρνησης των ΗΠΑ μετά την πτώχευση των τραπεζικών κολοσσών Lehman Brothers
και Merrill Lynch για να αντιμετωπιστεί η πιστωτική κρίση («Σχέδιο Paulson») με γενναία ενίσχυση των τραπεζών. Βομ-
βαρδισμοί της Λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ. Ίδρυση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργαζομένων (World Organization
of Workers, WOW).
15 Μαΐου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΟΤΟΕ για τη διασφά-
λιση του θεσμού της κλαδικής σύμβασης και για την έναρξη διαπραγματεύσεων υπογραφής της
για το έτος 2008. Την επόμενη μέρα, 16 Μαΐου, ο ΣΥΕΤΕ μαζί με την ΟΤΟΕ προχωρούν σε
συμβολική κατάληψη του καταστήματος Σταδίου 38 της ΕΤΕ, προβάλλοντας το σχετικό αίτημα.
2 Ιουνίου. Νέα επιτυχημένη 24ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ στο πλαίσιο του γενικότερου αγώνα
της ΟΤΟΕ για την υπεράσπιση των κλαδικών διαπραγματεύσεων που κατοχυρώνουν το ενιαίο
—233—
μισθολόγιο, το ωράριο και τα κοινωνικά επιδόματα των τραπεζοϋπαλλήλων. Οι απεργιακές αυτές

κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν σε τουριστικές και μεγάλες πόλεις της χώρας σε τράπεζες που οι
2008
Διοικήσεις τους αρνούνταν την υπογραφή της κλαδικής σύμβασης. Στην ΕΤΕ εξαγγέλλονται
απεργίες, στις 10 Ιουνίου σε Ρόδο και Κέρκυρα, στις 13 Ιουνίου σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα και
στις 20 Ιουνίου στη Λάρισα και το Ηράκλειο.
Ιούνιος. Ο ΣΥΕΤΕ συμπαρίσταται στους πληττόμενους από τον καταστροφικό σεισμό συναδέλ-
φους των Νομών Αχαΐας και Ηλείας και διεκδικεί από την Τράπεζα οικονομική τους ενίσχυση.
1 Αυγούστου. Επειδή λόγω της πολιτικής της Διοίκησης της Τράπεζας (εθελούσιες έξοδοι,
απασχόληση ενοικιαζομένων, προσλήψεις συμβούλων, ένταξη των νεώτερων υπαλλήλων στο ΙΚΑ-
ΕΤΕΑΜ) για πρώτη φορά κινδυνεύουν να μην καταβληθούν οι επικουρικές συντάξεις στους συν-
ταξιούχους, ο ΣΥΕΤΕ προκηρύσσει τρίωρη παναττική στάση εργασίας του προσωπικού στις πρω-
ινές ώρες, διακηρύσσοντας ότι «ο Λογαριασμός Επικούρησης είναι λογαριασμός εγγυημένων
παροχών και όχι εγγυημένων εισφορών». Την ίδια μέρα, με βάση το ν. 3655/2008, το Ταμείο
Συντάξεων Προσωπικού ΕΤΕ (ιδρύθηκε το 1867) εντάσσεται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
12 Σεπτεμβρίου. Μετά από την άρνηση των εργοδοτών να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις με

την ΟΤΟΕ για τη σύνταξη ετήσιας κλαδικής σύμβασης, μετά την προσφυγή της Ομοσπονδίας
στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (Ο.ΜΕ.Δ.) θεσπίζεται, με διαιτητική απόφαση
του Ο.ΜΕ.Δ., η νέα κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας 2008.
18 Σεπτεμβρίου. Με το σύνθημα «Όχι στο ξεπούλημα της Εθνικής Ασφαλιστικής, ενός σημαντι-
κού πυλώνα της Εθνικής Τράπεζας», ο ΣΥΕΤΕ καλεί τα μέλη του να συμμετέχουν, μαζί με τους
εργαζομένους της Εθνικής Ασφαλιστικής, σε 3ωρη πανελλαδική στάση εργασίας, ενάντια στο
σχέδιο της Διοίκησης της ΕΤΕ να αναζητήσει στρατηγικό επενδυτή της θυγατρικής της.
1 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος στηρίζει τις αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων των εργαζομένων
στις Διευθύνσεις Οργάνωσης και Πληροφορικής της ΕΤΕ για 24ωρη απεργία, ώστε να αντιμετω-
πιστούν τα προβλήματά τους από τη μεταστέγασή τους στον Γέρακα Αττικής.
9-10 Δεκεμβρίου. 48ωρη απεργία του ΣΥΕΤΕ για προσλήψεις προσωπικού και όχι συμβούλων,
αξιοποίηση των στελεχών της Τράπεζας, σεβασμό στην κλαδική σύμβαση εργασίας, ενίσχυση
του ΤΥΠΕΤ, κατάργηση των stock options και προάσπιση της αξιοπιστίας της ΕΤΕ.
18 Δεκεμβρίου. Με φροντίδα του ΣΥΕΤΕ, βάσει ειδικού άρθρου της επιχειρησιακής σύμβασης
του 2005-2006, εντάσσονται στο κύριο προσωπικό 472 εισπράκτορες που ασκούσαν ειδικά κα-
θήκοντα ή τα αντίστοιχα του λογιστικού, ταμειακού και διαχειριστικού προσωπικού τα τελευταία
8 χρόνια.
19 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος καλεί όλους τους εργαζομένους στην ΕΤΕ να συμμετέχουν στο
συλλαλητήριο έξω από τη Βουλή, που οργανώνουν οι ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ «κατά του άδικου,
αντιαναπτυξιακού και αντικοινωνικού πρϋπολογισμού».
Δεκέμβριος. Το Ημερολόγιο 2009 του ΣΥΕΤΕ έχει θέμα το «Ταξίδι …στην αφίσα του Ελλη-
νικού Κινηματογράφου».
Στο εξής στην Τραπεζιτική δεν αναγράφεται συντακτική επιτροπή, παρά μόνον ο εκάστοτε πρόε-
δρος του ΣΥΕΤΕ ως υπεύθυνος κατά το νόμο.
—234—
Αναμνηστική φωτογραφία του Προεδρείου του ΣΥΕΤΕ με τη Διοίκηση της ΕΤΕ μετά την υπογραφή της πρώτης επιχει-
ρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας, 29.12.1995. Διακρίνονται από αριστερά ο ταμίας του Συλλόγου Δ. Πολίτης, ο
α΄ αντιπρόεδρος Μ. Τριανταφυλλίδης, ο β΄ αντιπρόεδρος Γ. Παναγόπουλος, ο υποδιοικητής Κ. Σταμούλης, ο διοικητής Γ.
Μίρκος, ο πρόεδρος Σ. Κούκος, ο διευθυντής προσωπικού Χ. Αγορίτσας, ο γ. γραμματέας Α. Πίσχινας, ο νομικός σύμ-
βουλος του Συλλόγου Τ. Πετρόπουλος και η γραμματέας Οργανωτικού Λ. Δημητριάδου. Ο διοικητής της ΕΤΕ Γεώργιος
Μίρκος, προερχόμενος από το προσωπικό, συνέβαλε σε σημαντικές ρυθμίσεις υπέρ των ασφαλιστικών οργανισμών των
εργαζομένων.
Η πρώτη σελίδα από Υπόμνημα του ΣΥΕΤΕ προς τη Διοίκηση της ΕΤΕ για την υπογραφή επιχειρησιακής συλλογικής
σύμβασης εργασίας, 29.6.1994. Το πλαίσιο διεκδικήσεων στην επιχειρησιακή σύμβαση δημοσιεύθηκε στην Τραπεζιτική
φ. 581/Απρίλιος 1995.
Ειδικές εκδόσεις της Τραπεζιτικής που αφορούν μια σειρά θεσμικών παρεμβάσεων του ΣΥΕΤΕ σε θέματα των εργαζομένων.
—236—
Στις 21 Δεκεμβρίου 1994 ο ΣΥΕΤΕ σε ειδική εκδήλωση στο Μέγαρο Μελά τίμησε τα 60 χρόνια της έγκυρης εφημερίδας
του, της Τραπεζιτικής, με έκθεση ντοκουμέντων και ομιλίες, ενώ στις 26 Μαΐου 1997 θα γιορτάσει σε ειδική τελετή στο ξενο-
δοχείο Novotel στην Αθήνα τα 80 χρόνια του.
Τον Δεκέμβριο του 2007 ο ΣΥΕΤΕ ετοίμασε το Ημερολόγιο του 2008 αφιερωμένο στα «90 χρόνια αγώνες και κατακτήσεις»
του (έρευνα-επιλογή θεμάτων, Ζ. Συνοδινός, Α. Κράους).
Από τους νέους αγώνες για το ασφαλιστικό.
Ο Γιάννης Παναγόπουλος, σημερινός πρόεδρος

της ΓΣΕΕ από το 2006, προσληφθείς στην Εθνική
Τράπεζα το 1974, παλαιό, έμπειρο στέλεχος της
ΔΗΣΚ-ΠΑΣΚΕ-ΔΗΣΥΕ, μετράει σήμερα περί-
που 40 χρόνια συνδικαλιστικής δράσης. Εκλεγμένο
μέλος του Δ.Σ. από το 1982, αντιπρόεδρος (1986-
88, 1994-2000) και γραμματέας τύπου (1992-1998)
του ΣΥΕΤΕ, υπήρξε παράλληλα αντιπρόσωπος των
εργαζομένων στο Δ.Σ. της Τράπεζας την περίοδο
1998-2012. Χρημάτισε, επίσης, μέλος της Εκτελε-
στικής Γραμματείας (1987-1989) και γραμματέας
τύπου (1991-1993, 1995-1998) της ΟΤΟΕ καθώς
και γραμματέας τύπου (1998-2004) και οργανωτικός
γραμματέας (2004-2006) της ΓΣΕΕ.
—238—
ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Αγώνες μέσα στην Κρίση

2009-2017
Μέσα στο γενικότερο κλίμα ύφεσης, παρατεταμένης κρίσης της χώρας, δραστικών τρα-
πεζικών αναδιαρθρώσεων, συγχωνεύσεων και εξαγορών, και υπό το βάρος της υψηλής
ανεργίας, του τεράστιου χρέους και των επιλογών των ξένων πιστωτών, με τις οποίες
μπαίνουν στο στόχαστρο όλες σχεδόν οι κατακτήσεις εκατό χρόνων αγώνων και θυσιών
των εργαζομένων, ο ΣΥΕΤΕ, σε στενή συνεργασία με την ΟΤΟΕ και τη ΓΣΕΕ, συμ-
μετέχει ενεργά στους αγώνες για την κατοχύρωση του κομβικού θεσμού των συλλογι-
κών διαπραγματεύσεων, για τη διασφάλιση της απασχόλησης, των εργασιακών και των
ασφαλιστικών δικαιωμάτων.
Στη δύσκολη αυτή περίοδο ο Σύλλογος δίνει συχνά μάχες για την αντιμετώπιση
των δραματικών συνεπειών της κρίσης, των ανακεφαλαιοποιήσεων και των κεφαλαιακών
ελέγχων της Τράπεζας, αλλά και της ασύμμετρης ιδιωτικοποίησης, του αφελληνισμού
και της συρρίκνωσής της. Με τις νέες επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας, ο ΣΥΕΤΕ
προσπαθεί να διατηρήσει την πλειονότητα των κεκτημένων δικαιωμάτων των εργαζομέ-
νων στην Τράπεζα, ενώ μετά την απορρόφηση από την ΕΤΕ θυγατρικών της εταιρειών
(Κεφαλαίου, Εθνοκάρτα, Εθνοdata) αλλά και άλλων τραπεζών (Probank, FBB, Συνε-
ταιριστικών Λέσβου, Πελοποννήσου) πρωτοστάτησε για να ενταχθούν οι εργαζόμενοί
τους με ικανοποιητικούς όρους και να διασφαλιστεί η απασχόλησή τους.
Σήμερα ο ΣΥΕΤΕ παλεύει για τα δικαιώματα όλων των εργαζομένων στην Εθνική
Τράπεζα. Παρεμβαίνει, συστηματικά και τεκμηριωμένα, στους νέους σχεδιασμούς, στα
οργανογράμματα και στους ειδικούς κανονισμούς της Τράπεζας, στα προβλήματα του
δικτύου αλλά και στις θυγατρικές, με τη σύσταση του πρώτου στην Ελλάδα Ευρωπαϊ-
κού Συμβουλίου εργαζομένων του Ομίλου, και προασπίζει σθεναρά τις πολύχρονες
κατακτήσεις του κλάδου, την αυτοδυναμία των ασφαλιστικών μας ταμείων, αλλά και τη
δημοκρατική λειτουργία και την αυτονομία του συνδικαλιστικού κινήματος.
—239—
Η Ελλάδα αναλαμβάνει για ένα έτος την Προεδρία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη
(ΟΑΣΕ). Νίκη του ΠΑΣΟΚ στις πρόωρες εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, κυβέρνηση Γ.Α. Παπανδρέου (2009-2011). Βαθιά κρίση
2009
στην Ελλάδα, που παρουσιάζει υψηλό ετήσιο έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού και τεράστιο δημόσιο χρέος. Η χώρα
χάνει την πρόσβασή της στις διεθνείς χρηματαγορές. Κάθετη πτώση στην κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών, ο πλη-
θωρισμός σε νέο χαμηλό επίπεδο 1,3%. 29ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Γεν. Γραμματέας στη ΓΣΕΕ ο Γ. Τσαλικάκης
(2009-2010). Πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΤΕ ο καθηγητής Βασίλης Ράπανος (2009-2012) και διευθύνων σύμβουλος ο Απόστολος
Ταμβακάκης (2009-2012). Το προσωπικό της Εθνικής Τράπεζας στην Ελλάδα ανέρχεται σε 12.534 άτομα.
Ενώ οι ΗΠΑ ξεπερνούν πλέον την οικονομική κρίση, η διεθνής ύφεση συνεχίζεται. Ξεκινάει η σοβαρή κρίση των χωρών
της Ευρωζώνης: Ελλάδας, Ισπανίας Ιρλανδίας Πορτογαλίας, Κύπρου. Η Σλοβακία εντάσσεται στην Ευρωζώνη. Τίθεται σε
ισχύ στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Συνθήκη της Λισαβόνας. Αλβανία και Κροατία γίνονται μέλη του ΝΑΤΟ. Πρόεδρος των ΗΠΑ
ο Μπ. Ομπάμα. Ανάκαμψη στις αναδυόμενες-αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η Κίνα αναδεικνύεται σε τρίτη πιο ανεπτυγμένη
οικονομία του κόσμου. Τέλος του εμφυλίου πολέμου (1983-2009) στη Σρι Λάνκα. Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στην
Κοπεγχάγη για το κλίμα. Έναρξη εμφυλίου στη Σομαλία.
2 Απριλίου. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα συμμετέχουν στην 24ωρη πανελλαδι-
κή απεργία που οργανώνουν η ΓΣΕΕ, η ΑΔΕΔΥ, η ΟΤΟΕ και άλλοι συνδικαλιστικοί και μα-
ζικοί φορείς ως διαμαρτυρία κατά των αντεργατικών και αντιαναπτυξιακών πολιτικών που εφαρ-
μόζει η κυβέρνηση: κατάργηση του κοινωνικού κράτους, ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων,
ουσιαστική κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων, μείωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων κ.ά.
6-11 Απριλίου. Αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, ψηφίζουν 8.018 από τα 10.331 εγγεγραμμένα μέλη.
Το ίδιο διάστημα εκτός από τη συμμετοχή για την ανάδειξη αντιπροσώπων στην ΟΤΟΕ και το
ΕΚΑ, όλοι οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα Διοικητικά Συμβού-
λια της Τράπεζας και του Ταμείου Αυτασφαλείας. Στον ΣΥΕΤΕ επανεκλέγεται το ίδιο σχήμα:
πρόεδρος ο Γ. Γιαννακόπουλος, αντιπρόεδροι οι Γιάννης Μυκωνιάτης και Θύμιος Παπαγιάννης
και γεν. γραμματέας ο Γιώργος Μότσιος.
29 Ιουνίου. Ο ΣΥΕΤΕ πρωτοστατεί στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΟΤΟΕ με αίτημα
την υπογραφή ικανοποιητικής κλαδικής σύμβασης εργασίας. Στο διεκδικητικό του πρόγραμμα
συμπεριλαμβάνονται: προσλήψεις λογιστικού προσωπικού, αξιοποίηση των στελεχών της Τράπε-
ζας και των σπουδών-γνώσεων των εργαζομένων, δίκαιη διανομή του bonus, σεβασμός κλαδικών
και επιχειρησιακών συμβάσεων, οικονομική ενίσχυση του ΤΥΠΕΤ, εκπαίδευση προσωπικού κ.ά.
20 Αυγούστου. Αποφασιστική συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη νέα 24ωρη πανελλαδική απεργία για
την κλαδική σύμβαση εργασίας.
29 Σεπτεμβρίου. Πάλι με πρωτοβουλία της ΟΤΟΕ και με διαιτητική απόφαση του Οργανισμού
Μεσολάβησης και Διαιτησίας (Ο.ΜΕ.Δ.) θεσπίζεται η νέα ετήσια κλαδική συλλογική σύμβαση
εργασίας που προβλέπει συνολικές αυξήσεις μισθών 5,5%, αύξηση των κοινωνικών επιδομάτων
και του επιδόματος πολυετίας, ενίσχυση επιμορφωτικών, πολιτιστικών και αθλητικών δράσεων
της Ομοσπονδίας κ.ά.
Δεκέμβριος. Κυκλοφορεί το Ημερολόγιο 2010 του ΣΥΕΤΕ με θέμα «Μια φορά κι ένα καιρό…
το παιδικό βιβλίο στην Ελλάδα».
—240—
ΑΓΩΝΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ 2009-2017
Επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στη Ελλάδα. Οικονομική αστάθεια, αβεβαιότητα, ύφεση και υψηλή ανεργία στο
2010 13,9%. Συνεχείς υποβαθμίσεις στην πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας. Προσφυγή της στο Μηχανισμό Στήριξης από
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Υπογραφή Α΄ Μνημονίου
–χορήγηση οικονομικής βοήθειας 120 δισ. ευρώ. Πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθεροποίησης και διαρθρωτικών μεταρ-
ρυθμίσεων. Ίδρυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με σκοπό τη διατήρηση της σταθερότητας του ελλη-
νικού τραπεζικού συστήματος με την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Μεγάλη εκροή
καταθέσεων από το ελληνικό πιστωτικό σύστημα ύψους 40 δισ. ευρώ. Αυστηρά μέτρα λιτότητας, έντονες αντιδράσεις του
συνδικαλιστικού κινήματος. Δεύτερη θητεία του Κάρ. Παπούλια στην Προεδρία της Δημοκρατίας (2010-2015). 34ο Συνέ-
δριο της ΓΣΕΕ στη Χαλκιδική –επανεκλογή του προέδρου Γ. Παναγόπουλου, γεν. γραμματέας ο Ευ. Μπουζούλας (2010-
2011). Στις κινητοποιήσεις κατά της λιτότητας στην Αθήνα τρεις τραπεζοϋπάλληλοι χάνουν τη ζωή τους σε πυρπολημένο
τραπεζικό κατάστημα. Επίσης εκδηλώνονται έντονη αμφισβήτηση στη ΓΣΕΕ και τραμπουκισμοί κατά του προέδρου της.
Κατοχύρωση του 13ου και 14ου μισθού στη νέα Εθνική ΣΣΕ μεταξύ ΓΣΕΕ και ΣΕΒ που επικυρώνεται με το ν. 3845/2010.
Μεγάλος, πολύνεκρος και καταστροφικός σεισμός στην Αϊτή. Ο Ντ. Κάμερον πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας. Υπογραφή
στην Πράγα νέας ρωσοαμερικανικής συνθήκης για τη μείωση των πυρηνικών τους όπλων. Ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμεί-
ου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ESFF). Περιοριστική πολιτική και μέτρα λιτότητας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Η Ιρλανδία σε τριετές πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Διεθνής διάσκεψη του ΟΗΕ στο Κανκούν του
Μεξικού για την κλιματική αλλαγή.
24 Φεβρουαρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ κατά
των αντεργατικών και αντιαναπτυξιακών πολιτικών της κυβέρνησης με το γενικό σύνθημα «Οι
άνθρωποι και οι ανάγκες τους πάνω από τις αγορές».
Μάρτιος. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην τρίωρη στάση εργασίας, στις 5 Μαρτίου, και στην
24ωρη πανελλαδική απεργία στις 11 Μαρτίου κατά των αντεργατικών μέτρων που εφαρμόζει η
κυβέρνηση.
5, 6 και 20 Μαΐου. Μαζική συμμετοχή των μελών του ΣΥΕΤΕ στις 24ωρες πανελλαδικές απερ-
γίες της ΓΣΕΕ κατά των αντεργατικών και αντιαναπτυξιακών πολιτικών της κυβέρνησης κατ’
επιταγή της «τρόικας» των πιστωτών.
29 Ιουνίου και 8 Ιουλίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις 24ωρες πανελλαδικές απεργίες για την
ίδια αιτία.
Σεπτέμβριος. Για να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι στην Τράπεζα όλα τα δικαιώματά τους, ο ΣΥΕ-
ΤΕ δημοσιεύει σε ειδικό φύλλο της Τραπεζιτικής το νέο, ενημερωμένο Βιβλίο Εργασιακών Σχέσεων
(επιμ. Γ. Μυκωνιάτης, Γ. Μότσιος, Γ. Αρβανίτης, Ν. Κήπος, Φ. Βασιλάκος, Α. Πολίτης, Γ. Δαμί-
γος, Θ. Ντεκουμές).
Νοέμβριος. Σε κλίμα ύφεσης και αμφισβήτησης των συλλογικών συμβάσεων και των εργασιακών
και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων υπογράφεται καθυστερημένα, λόγω της οικονο-
μικής αβεβαιότητας της κρίσης χρέους και της χρηματιστηριακής κρίσης, η ετήσια επιχειρησια-
κή συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ του έτους 2009: κατοχύρωση θεσμού
συλλογικών συμβάσεων και κατακτήσεων των εργαζομένων, περιγραφή θέσεων εργασίας και εσω-
τερική προκήρυξη των θέσεων περιφερειακών διευθυντών, ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών των
δανείων του προσωπικού και των συνταξιούχων ΕΤΕ, εκπαίδευση και επιμόρφωση προσωπικού,
άδειες ασθενείας παιδιού, ένταξη εργαζομένων από την πρώην θυγατρική «Εθνική Ακινήτων»
στον κανονισμό εργασίας προσωπικού ΕΤΕ.
25 Νοεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη παναττική στάση των εργαζομένων κατά του μνη-
μονίου.
—241—
Δεκέμβριος. Ο Σύλλογος συμμετέχει στις κινητοποιήσεις της ΓΣΕΕ κατά των αντεργατικών και
αντιασφαλιστικών μέτρων της κυβέρνησης που υπαγορεύουν οι ξένοι πιστωτές. Στάσεις εργασίας
2010
στις 2 και 8 Δεκεμβρίου και 48ωρη πανελλαδική απεργία στις 14 και 15 Δεκεμβρίου. Επίσης,
στάση εργασίας στις 22 Δεκεμβρίου.
Το νέο Ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ, του έτους 2011, έχει τον τίτλο «Κανείς δεν είναι ποτέ αρκετά
μεγάλος για Παιχνίδια».
Ανασχηματισμός κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, απεργίες και πολιτική κρίση. Τα νοσοκομεία του ΙΚΑ εντάσσονται το ΕΣΥ
2011 –ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ). Κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον τραπεζίτη Λ.
Παπαδήμο (2011-2012), μετά τη συμφωνία των δύο μεγάλων κομμάτων στις 6 Νοεμβρίου. Συμμετοχή των ελληνικών
τραπεζών στη μείωση του δημόσιου χρέους μέσω του PSI. Πτώση της αξίας των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Μεγάλες ζημιές στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, όπου συνεχίζεται αμείωτη η εκροή καταθέσεων. Διαμόρφωση θεσμι-
κού πλαισίου για την εξυγίανση των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Αποτυχία της συγχώνευσης των Τραπεζών Alpha
και Eurobank. Γεν. Γραμματέας της ΓΣΕΕ ο Νικ. Κιουτσούκης (2011-έως σήμερα). Ο πληθυσμός της Ελλάδας φθάνει στα
10.816.286 κατοίκους. Το Δημόσιο Χρέος ανέρχεται σε 355,7 δισ. ευρώ, σε ποσοστό 170,6% του ΑΕΠ της χώρας. Μείωση
της απασχόλησης στις τράπεζες: από 63.342 το 2009, έχουν μειωθεί το 2011 σε 56.042 εργαζομένους. Το προσωπικό του
Ομίλου της ΕΤΕ στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11.640 εργαζομένους. Στο εξωτερικό οι εργαζόμενοι στον Όμιλο ανέρχονται σε
20.226 και απασχολούνται σε 1.135 μονάδες σε 11 χώρες.
Η κρίση χρέους στην Ευρώπη κλιμακώνεται. Η Πορτογαλία σε πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Ένταξη
της Εσθονίας στην Ευρωζώνη. Ο Ν. Αναστασιάδης πρόεδρος της Κύπρου, μετά την πτώση του Δ. Χριστόφια. Εξεγέρσεις
στις χώρες της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής («Αραβική Άνοιξη»). Οι Αμερικανοί σκοτώνουν στο Πακιστάν τον Μπιν Λά-
ντεν, ηγέτη της οργάνωσης Αλ Κάιντα. Πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη,
παρέμβαση δυνάμεων ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, πτώση και θάνατος του Μ. Καντάφι. Εξέγερση και εμφύλιος πόλεμος στη Συρία.
Αποχώρηση των στρατευμάτων των ΗΠΑ και της «Συμμαχίας» από το Ιράκ. Η Ντ. Ρούσεφ πρόεδρος της Βραζιλίας (2011-
2016). Η Ρωσία μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Διεθνής συμφωνία για την κλιματική αλλαγή στο Ντέρμπαν
της Ν. Αφρικής. Συνέλευση των κινημάτων του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ στο Ντακάρ. Κίνημα «Occupy Wall Street»
στις ΗΠΑ.
15 Φεβρουαρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συμμετέχει στην παναττική στάση εργασίας κατά της εφαρμο-
ζόμενης αντεργατικής και αντιλαϊκής πολιτικής της κυβέρνησης και στην 24ωρη πανελλαδική
απεργία στις 23 Φεβρουαρίου.
12 Μαρτίου. Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μελών του ΣΥΕΤΕ τροποποιείται ο
Λογαριασμός Αλληλεγγύης Μελών (Απεργιακό Ταμείο), κυρίως ως προς τη διάρθρωση της μη-
νιαίας εισφοράς των εργαζομένων.
11 Μαΐου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην 24ωρη γενική απεργία της ΓΣΕΕ κατά της αντεργα-
τικής και αντιλαϊκής πολιτικής της κυβέρνησης.
9 και 15 Ιουνίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις 24ωρες πανελλαδικές απεργίες της ΓΣΕΕ για
την ίδια αιτία.
28-29 Ιουνίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει σε νέα 48ωρη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ και της
ΟΤΟΕ.
19 και 20 Οκτωβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ δίνει το παρών και στη νέα 48ωρη πανελλαδική απεργία της
ΓΣΕΕ.
1 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΟΤΟΕ.
Δεκέμβριος. Κυκλοφορεί το Ημερολόγιο του 2012 του Συλλόγου με θέμα «Η λαϊκή επιγραφή
στη Ελλάδα».
Συνεχής αφαίμαξη του ΣΥΕΤΕ, τα εγγεγραμμένα μέλη του υπολογίζονται σε 9.651 συνολικά.
—242—
[…] η είσοδός μας στην ΟΝΕ επιδείνωσε τα προβλήματα που είχε το παραγωγικό μοντέλο της ελληνικής
οικονομίας, επέτρεψε τη διατήρηση ενός υψηλού καταναλωτικού προτύπου, κυρίως με δανεισμό αφού τα
επιτόκια ήταν χαμηλά, και προώθησε την αύξηση των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων και τη
δυνατότητα των ξένων τραπεζών να δανείζουν στην ελληνική αγορά. Αυτό επέτρεψε στο ελληνικό Δη-
μόσιο να δανείζεται με ομόλογα τα οποία είχαν χαμηλή απόδοση –αφού είχαν το επιτόκιο των ομολόγων
των ευρωπαϊκών κρατών– και μάλιστα να επιδοθεί σε έναν δανεισμό ο οποίος ήταν βιώσιμος, δεδομένου
ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας ήταν χαμηλότερος από το επιτόκιο του δημόσιου δανει-
σμού. Το ελληνικό κράτος μπόρεσε έτσι να χρηματοδοτήσει το κοινωνικό κράτος με ποσοστό δαπανών στο
ΑΕΠ, το οποίο ήταν ακριβώς στον μέσο όρο των κρατών-μελών της ΕΕ. Το σκέλος όμως των εσόδων
υπολειπόταν περίπου στο 6% του ΑΕΠ, λόγω μιας γενικευμένης φοροασυλίας και στους ελεύθερους
επαγγελματίες αλλά και σε αυτούς που ήταν οι φυσικοί σύμμαχοι των πολιτικών που υιοθετούσαν αυτήν
την πολιτική, δηλαδή τμημάτων του μεγάλου κεφαλαίου. Η φοροασυλία αυτή επέτρεψε να γίνουν πολιτικά
αποδεκτές μεταρρυθμίσεις προς μια νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, οι οποίες δεν θα ήταν εφικτές σε συνθή-
κες ισοσκελισμένου προϋπολογισμού […]
[…] το καπιταλιστικά θεμιτό κεφάλαιο δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσει τη ζήτηση εκείνη που ήταν
απαραίτητη, ώστε να διατηρηθεί η ανεργία σε πολιτικά αποδεκτά επίπεδα. Άρα λοιπόν έπρεπε το κράτος
να δημιουργήσει έναν δημόσιο τομέα ο οποίος θα απορροφούσε το πλεονάζον εργατικό δυναμικό. Αλλά με
το ελληνικό πολιτικό σύστημα και τους κρατικούς θεσμούς να είναι αυτοί που είναι, η πρόσληψη στο Δη-
μόσιο έγινε με τρόπο πελατειακό και διεφθαρμένο. Υπήρχε μάλιστα και η ιδιαιτερότητα ότι προχωρήσαμε
σε έναν εκδημοκρατισμό της διαφθοράς. Ενώ μάλιστα σε άλλες χώρες –που υπάρχει και εκεί διαφθορά–
αυτή περιορίζεται στα υψηλά πολιτικά επίπεδα, στην Ελλάδα, εκτός από τα υψηλά επίπεδα, η διαφθορά
προχώρησε στο μικροκοινωνικό επίπεδο του τοπικού εφόρου, του υπαλλήλου της Πολεοδομίας κλπ. Αυτό
είχε ως αποτέλεσμα, ενώ οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ να είναι περίπου ίδιες με εκείνες των
άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών –το value for money, or
bang for the buck, που λένε οι Αγγλοσάξονες– να είναι εξαιρετικά χαμηλή.
Στο χώρο της αγοράς εργασίας υπήρχε επίσης ένας ιδιότυπος κατατεμαχισμός (labour market
segmentation). Στον δημόσιο τομέα υπήρχαν εργαζόμενοι δύο ταχυτήτων: οι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι
αφενός και οι συμβασιούχοι αφετέρου, οι οποίοι αμείβονταν χαμηλά, χωρίς εργασιακή ασφάλεια και με-
γαλύτερη ένταση εργασίας. Στον ιδιωτικό τομέα υπήρχε ένα κάτω τμήμα, ιδιαίτερα στον αγροτικό, κατα-
σκευαστικό και οικιακό τομέα, με ανασφάλιστη «μαύρη» εργασία, κυρίως μεταναστών με ή χωρίς χαρτιά.
Μετά το ξέσπασμα της κρίσης, το κομμάτι αυτό της αγοράς εργασίας ήταν αυτό που επλήγη πιο βαριά και
που έφερε στην επιφάνεια τον ρατσισμό της ελληνικής κοινωνίας, ο οποίος ήταν πάντοτε εκεί, αλλά τώρα
βγήκε ανοιχτά στη φόρα.
Ο εργατικός συνδικαλισμός από την άλλη μεριά είχε μια ιδιαιτερότητα. Το γεγονός ότι οι συλλογικές
συμβάσεις εργασίας επεκτείνονταν σε ολόκληρο τον κλάδο, ανεξάρτητα από το εάν οι επιχειρήσεις και οι
εργαζόμενοί τους ανήκαν στο εργοδοτικό ή εργατικό σωματείο που είχαν υπογράψει τις συλλογικές συμβά-
σεις, επέτρεπε αφενός μεν στους εργαζόμενους να καρπωθούν τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων,
αλλά αφετέρου δεν δημιουργούσε κανένα κίνητρο στον εργαζόμενο να συνδικαλισθεί, γεγονός που κατέλη-
ξε σε ένα συνδικαλιστικό κίνημα που δεν ήταν καθόλου μαχητικό. Τον καιρό της κρίσης, με την απειλή της
ανεργίας, αυτή η έλλειψη μαχητικότητας έγινε ιδιαίτερα αντιληπτή.
Το ενδιαφέρον είναι ότι το σύστημα εξακολουθούσε να είναι βιώσιμο με τους ρυθμούς μεγέθυνσης που
είχε η ελληνική οικονομία. Όταν ξέσπασε η κρίση, η οικονομία έμοιαζε με εκείνους τους χαρακτήρες των
κινουμένων σχεδίων που εξακολουθούν να περπατούν στον αέρα αφού έχουν περάσει την άκρη του γκρε-
μού, έως ότου κοιτάξουν κάτω, οπότε διαπιστώνουν ότι περπατούν στο κενό. Ξαφνικά τα κεφάλαια των
ξένων τραπεζών επαναπατρίστηκαν, οι καταθέσεις εγκατέλειψαν τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα έμεινε
ξεκρέμαστο. Ξαφνικά, και ενώ για αρκετά χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ η διαφορά των
αποδόσεων των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου ήταν ελάχιστες μονάδες βάσης πάνω από τις αποδόσεις
των γερμανικών Bunds, δημιουργήθηκε θέμα φερεγγυότητας του ελληνικού κράτους και της δυνατότητάς
—243—
του να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος. Ξαφνικά η τιμή των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου στη δευ-
τερογενή αγορά ομολόγων έπεσε δραστικά και το τεκμαρτό επιτόκιο αυξήθηκε, με αποτέλεσμα το ελληνικό
Δημόσιο να μην μπορεί να δανειστεί με βιώσιμο επιτόκιο […]
Η κρίση δεν ήταν βεβαίως μόνο ελληνική. Κι άλλες χώρες –γνωστές πλέον με το άθλιο αρκτικόλεξο
PIGS ή PIIGS (Portugal, Italy, Ireland, Greece, Spain)– είχαν αντίστοιχα προβλήματα. Η Ελλάδα όμως
στοχοποιήθηκε περισσότερο από τις άλλες. Ο λόγος είναι ότι από τις χώρες αυτές η Ελλάδα αφενός μεν
ήταν μικρή σε μέγεθος –και συνεπώς μια κατάρρευσή της θα είχε μικρότερες συνέπειες για την ευρωπαϊκή
οικονομία και πολιτικά είχε μικρή δύναμη να υπερασπιστεί τον εαυτό της– αλλά κυρίως διότι το πάθημά
της ταίριαζε γάντι στο κυρίαρχο αφήγημα. Κάποιες από τις άλλες χώρες ήταν τα poster boys του συστή-
ματος. Η Ισπανία είχε χαμηλότερη αναλογία δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ από ό,τι η Γερμανία και δεν
είχε πρόβλημα με πρωτογενή ελλείμματα. Η Ιρλανδία ήταν η χώρα που είχε εφαρμόσει ευλαβικά όλες τις
νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Οι δικοί μας δημόσιοι λειτουργοί μάλιστα συχνά-πυκνά τραπέζωναν Ιρ-
λανδούς δημόσιους υπαλλήλους στην Ελλάδα, ώστε να τους αποκαλύψουν το μυστικό της επιτυχίας τους.
Αν κάτι πήγε λάθος σε αυτές τις χώρες, ήταν ότι πίστεψαν περισσότερο από όσο έπρεπε στο ευαγγέλιο
της απορρύθμισης και άφησαν το τραπεζικό τους σύστημα με πλημμελή εποπτεία να δημιουργήσει μια χρη-
ματοπιστωτική φούσκα. Δεν τιμωρείς όμως τους καλούς μαθητές επειδή το παράκαναν. Το σφάλμα τους
ήταν ότι παραήταν καλοί καπιταλιστές. Η Ελλάδα από την άλλη ταίριαζε απόλυτα στο ιδεολογικό πρότυπο
του συνήθους ύποπτου, παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία και τα οικονομικά δεδομένα, που επέτρεπαν στις
«αγορές» να επενδύουν σε ελληνικά ομόλογα και τους οίκους αξιολόγησης να δίνουν καλό βαθμό στη χώρα,
ήταν εκεί για όποιον ήθελε να τα δει.
Παρά ταύτα, ακόμα και σε εκείνη την περίοδο που ξέσπασε η κρίση και η Ελλάδα μιλούσε για το
περίφημο πιστόλι στο τραπέζι, ξέχασε ότι είχε ένα μεγαλύτερο όπλο στη διάθεσή της: τα ομόλογά της σε
μεγάλο βαθμό ήταν στα χέρια των ευρωπαϊκών και κυρίως γερμανικών τραπεζών και θα μπορούσε τότε
να ζητήσει την αναδιάρθρωσή τους. Η Γερμανία, όμως, αφού ζήτησε από τους φορολογούμενούς της
τεράστια ποσά για να ξελασπώσει τις τράπεζές της, στη συνέχεια –ως δήθεν ένδειξη αλληλεγγύης προς τη
δοκιμαζόμενη Ελλάδα– ανέλαβε αυτή, μαζί με την υπόλοιπη ΕΕ, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, τα ελληνικά
ομόλογα, απαλλάσσοντας τις τράπεζές της από το βάρος των επικίνδυνων ομολόγων. Έτσι, ενώ στην
πραγματικότητα διέσωζε τις δικές της τράπεζες, προσποιήθηκε ότι βοηθούσε τους Έλληνες, και αν στο
τέλος η Ελλάδα χρεοκοπούσε, θα έφταιγαν οι κακοί Έλληνες, ενώ οι Γερμανοί έκαναν ό,τι μπορούσαν για
να τη σώσουν. Φυσικά κρατικοί και διεθνείς φορείς είχαν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να εξασφαλίσουν
την αποπληρωμή του χρέους από ό,τι ιδιωτικές τράπεζες. Αλλά ακόμη και τότε η βοήθεια ήταν με επαχθέ-
στατους όρους […]
Από την άλλη μεριά, η κρίση των ελληνικών ομολόγων δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα
στην Ελλάδα, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των ομολόγων εκτός δημόσιου διεθνούς τομέα είχαν
πλέον παραμείνει στα χέρια των ελληνικών τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που είχαν σχεδόν
υποχρεωθεί από το ελληνικό κράτος να τα διακρατήσουν. Η πτώση της τιμής των ομολόγων του ελληνικού
Δημοσίου δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα στα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών και των ταμείων,
με αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να χρειαστεί να βρει και άλλα χρήματα για να κεφαλαιοποιήσει τις
τράπεζες και να σώσει τα ασφαλιστικά ταμεία από την κατάρρευση.
Ήταν όμως προφανές ότι η λύση που δόθηκε δεν ήταν βιώσιμη […] στην πραγματικότητα η δυνατό-
τητα της ελληνικής κυβέρνησης να δανείζεται από τις αγορές είχε παύσει να υφίσταται. Με το τεκμαρτό
επιτόκιο –τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά– να είναι διψήφιο, καμία κυβέρ-
νηση δεν μπορούσε να δανειστεί. Οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να είχαν λύσει το πρόβλημα της Ελλάδας
με μια μερική διαγραφή του χρέους και μια αναπτυξιακή πολιτική. Αλλά κάτι τέτοιο δεν ήταν και πολιτικά
εφικτό. Διότι, αν και το μέγεθος της Ελλάδας επέτρεπε μια τέτοια λύση χωρίς να δοκιμαστεί η ευρωπαϊκή
οικονομία, η επέκταση αυτής της λύσης στις μεγάλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, δεν ήταν εφικτή.
Εξάλλου οι Γερμανοί συντηρητικοί πολιτικοί είχαν «τρομπάρει» το εκλογικό τους σώμα με το πόσο κακοί
είναι οι Έλληνες και ότι δεν αξίζει να τους σώσουμε, ενώ η γερμανική εργατική τάξη είχε ήδη περάσει από
—244—
τη «δίαιτα Μέρκελ» με την καθήλωση των μισθών και δεν θα μπορούσε να δεχτεί ένα ελληνικό bail out
ακόμα και αν αυτό μακροπρόθεσμα θα ήταν προς το συμφέρον τους.
Στην Ελλάδα είχαμε μια κυβέρνηση η οποία ήταν μεν εξαιρετικά εφεκτική στους ξένους και υποσχό-
ταν να εφαρμόσει όλες τις προτεινόμενες διαρθρωτικές αλλαγές και την πολιτική της εξαντλητικής λιτό-
τητας· από την άλλη δεν εφάρμοζε αυτές τις μεταρρυθμίσεις διότι η ίδια είχε δημιουργήσει την κατάσταση
εναντίον της οποίας στρεφόταν τώρα η τρόικα. Αυτό που και η τρόικα και η ελληνική κυβέρνηση αρνιόνταν
να δουν ήταν ότι η εφαρμογή όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων υπέρ της δημιουργίας μιας οικονομίας
ανοιχτής στην επιχειρηματικότητα θα επέτεινε και θα βάθαινε την κρίση. Ο αγώνας κατά των συντεχνιών,
κατά των φαρμακοποιών π.χ., θα ισχυροποιούσε την ολιγοπωλιακή δομή της ελληνικής οικονομίας αντί να
δημιουργήσει υγιή ανταγωνισμό. Η μεγαλύτερη «ευελιξία στην αγορά εργασίας» με την αποξήλωση του συ-
στήματος των εργασιακών σχέσεων, τη μείωση των αποζημιώσεων για απόλυση, τη μείωση του κατώτατου
μισθού κ.ά., αντί να τονώσει την οικονομία, θα βάθαινε την κρίση και θα εκτίναζε την ανεργία, μειώνοντας
το ΑΕΠ και επιτείνοντας την κρίση του χρέους. Θα είχαμε –όπως και έγινε– ένα σπιράλ προς τα κάτω,
που θα μείωνε το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας και το επίπεδο των φορολογικών εσόδων […]
Η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη άποψη υποτίθεται ότι δίνει τις υπεύθυνες λύσεις για τη σωτηρία της
ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο Paul Thomsen μπορεί να κουνά απειλητικά το δάκτυλο για
να μας νουθετήσει, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η βασική επιστημολογική αρχή της θεωρίας τους είναι
το αβυσσαλέο μίσος προς τους φορείς της μισθωτής εργασίας. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι
μια πρόβα τζενεράλε γι’ αυτό που η ευρωπαϊκή αστική τάξη θέλει να εφαρμόσει στις εργατικές τάξεις των
ευρωπαϊκών χωρών, για να γυρίσει το ρολόι πριν από τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, όπου τα εκατομμύ-
ρια των νεκρών και το αντίπαλο δέος της Σοβιετικής Ένωσης την υποχρέωσε να κάνει παραχωρήσεις τις
οποίες τώρα θεωρεί ότι έφτασε η ώρα να πάρει πίσω.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου προβαλλόταν η άποψη ότι η ελεύθερη αγορά και η δημοκρατία
πάνε χέρι-χέρι. Αυτό που γίνεται σήμερα φανερό είναι ότι τα προτεινόμενα μέτρα δεν μπορούν να εφαρ-
μοστούν χωρίς αυταρχισμό, ο οποίος ολοένα και ενισχύεται στην ελληνική κοινωνία, ενώ η φτώχεια και η
εξαθλίωση στρέφουν τμήματα του εκλογικού σώματος και της κοινωνίας σε ολοκληρωτικές ατραπούς και
στο ξενοφοβικό μίσος […].
Νίκος Θεοχαράκης
Αποσπάσματα από κείμενο του καθηγητή Νίκου Θεοχαράκη του 2012, με τίτλο «Οι επιδράσεις της παγκόσμιας
κρίσης του 2008 στην Ελλάδα», στην έκδοση Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Δέσποινα Παπαδημητρίου, Ζήσιμος
Συνοδινός (επιμ.), Νεολαία και οικονομικές κρίσεις στην Ελλάδα, 1929 και 2008, ΕΜΙΑΝ-Πάντειο Πανεπιστήμιο, εκ-
δόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016, σ. 229-236, 238.
Νέος Μηχανισμός Στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τους ίδιους δανειστές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κε-
2012 ντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) με το «κούρεμα» 50% του δημόσιου χρέους μέσω του PSI και την παροχή
νέας χρηματοδοτικής βοήθειας 130 δισ. ευρώ (Β΄ μνημόνιο). Παραίτηση πρωθυπουργού Λ. Παπαδήμου. Μετά τις διπλές
εκλογές (6.5. και 17.6.) σχηματίζεται τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας (Ν. Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ) του Α.
Σαμαρά (2012-2013). Εξασφάλιση ρευστότητας και κεφαλαίων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μέσω της Ευρωπαϊκής
Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωσυστήματος. Ο πληθωρισμός πέφτει στο 0,8%. Η ανεργία εκτινάσσεται, από 8% του
εργατικού δυναμικού της χώρας το 2007, στο 26,2%. Δυναμικές κινητοποιήσεις των εργαζομένων. 30ό Πανελλαδικό Συνέ-
δριο ΟΤΟΕ. Πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΤΕ ο καθηγητής Γιώργος Ζανιάς (2012-2015) και διευθύνων σύμβουλος το τραπεζικό στέ-
λεχος Αλέξανδρος Τουρκολιάς (2012-2015). Δημόσια πρόταση για συγχώνευση Εθνικής Τράπεζας και Eurobank Ergasias.
Εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας από την Alpha Bank και της Γενικής από την Τράπεζα Πειραιώς. Επίσης, η Τράπεζα
Πειραιώς αποκτάει την Αγροτική Τράπεζα και τις μονάδες στην Ελλάδα των κυπριακών τραπεζών Ελληνική, Κύπρου και
Cyprus Popular καθώς και τις εγχώριες δραστηριότητες της Millenium.
—245—
Βαθαίνει η ύφεση στην Ευρωζώνη. Άσκηση περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής στις χώρες της Ευρώπης και υπο-
2012 βάθμιση της πιστοληπτικής τους ικανότητας, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Σε ισχύ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός
Σταθερότητας (ESM). Η Ισπανία λαμβάνει βοήθεια από την Ε.Ε. για τη στήριξη του τραπεζικού της συστήματος. Οικονο-
μική-χρηματοπιστωτική κρίση στην Κύπρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ, η Τουρκία και αραβικές χώρες στηρίζουν την
Αντιπολίτευση κατά του προέδρου Μπ. Αλ Άσαντ στον κλιμακούμενο πόλεμο της Συρίας, ξεκινούν κύματα προσφύγων
σε γειτονικές χώρες. Εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη. Πρόεδρος της Ρωσίας, για τρίτη θητεία, ο Βλ. Πούτιν. Πρόεδρος της
Γαλλίας ο Φρ. Ολάντ. Πρόεδρος της Αιγύπτου ο Μ. Μόρσι. Αίτημα της Σερβίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Φεβρουάριος. Ο Σύλλογος και οι εργαζόμενοι στην Εθνική Τράπεζα συμμετέχουν ενεργά

στις εργατικές κινητοποιήσεις του μηνός που κηρύσσουν από κοινού η ΓΣΕΕ, η ΑΔΕΔΥ και η
ΟΤΟΕ κατά της αντικοινωνικής και αντιαναπτυξιακής πολιτικής της κυβέρνησης και της τρόικας,
τη διασφάλιση των μισθών και των θέσεων εργασίας, την προάσπιση των συλλογικών διαπραγμα-
τεύσεων κ.ά.: στις 7 Φεβρουαρίου στην 24ωρη πανελλαδική απεργία των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ,
στις 10 και 11 Φεβρουαρίου στην 48ωρη απεργία των ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΟΤΟΕ και στις 29
Φεβρουαρίου στην τρίωρη παναττική στάση εργασίας.
20 Μαρτίου. Ο ΣΥΕΤΕ παραχωρεί για χρήση το πλήρες και πλούσιο ιστορικό του αρχείο στην
Υποδιεύθυνση Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας «προκειμένου να αξιοποιείται ευχερέ-
στερα από ενδιαφερόμενους μελετητές, αλλά και να διαφυλάσσεται υπό τις καλύτερες δυνατές
συνθήκες και τεχνικές συντήρησης».
2-7 Απριλίου. Αρχαιρεσίες στον Σύλλογο, ψηφίζουν 7.132 από τα 9.208 εγγεγραμμένα μέλη.
Το ίδιο διάστημα εκτός από τη συμμετοχή για την ανάδειξη αντιπροσώπων στην ΟΤΟΕ και το
ΕΚΑ, όλοι οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα Διοικητικά Συμβού-
λια της Τράπεζας και του Ταμείου Αυτασφαλείας.
12 Μαΐου. Συγκροτείται το Προεδρείο του ΣΥΕΤΕ μετά τις εκλογές. Πρόεδρος του Διοικητι-
κού Συμβουλίου εκλέγεται ξανά ο Γ. Γιαννακόπουλος, α΄ αντιπρόεδρος ο Γιάννης Πούπκος, β΄
αντιπρόεδρος η Έφη Χαλιού και γεν. γραμματέας ο Ευθύμιος Κάτσικας.
30 Ιουλίου. Μαζική συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ και των μελών του στην 24ωρη πανελλαδική απερ-
γία της ΟΤΟΕ για τη λειτουργία των τραπεζών, υπέρ της ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας,
για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας στον κλάδο και την υπεράσπιση μισθών και συντάξεων.
24 Αυγούστου. Υπογράφεται τριετής επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΣΥ-

ΕΤΕ και ΕΤΕ για το διάστημα 2012-2015. Η διαπραγμάτευση κινείται γύρω από το κεντρικό
θέμα: τον «επαναπροσδιορισμό του μισθολογικού κόστους της Τράπεζας», λόγω των εξαιρετι-
κά δυσμενών οικονομικών εξελίξεων της χώρας και των δυσκολιών του ελληνικού πιστωτικού
συστήματος. Επισημαίνεται η ανάγκη για περιστολή του λειτουργικού κόστους, βελτίωση των
λειτουργικών αποτελεσμάτων της Τράπεζας και ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων της. Μέσα σε αυτό
το κλίμα, για πρώτη φορά στη μακρόχρονη πορεία του ΣΥΕΤΕ, συμφωνούνται μειώσεις μηνι-
αίων αποδοχών του προσωπικού αναλόγως του ύψους των (μόνον των μισθών πάνω από 1.800
ευρώ) με τον όρο ότι το ποσό της μείωσης θα διατηρηθεί ως αρνητική διαφορά και στη λήξη της
σύμβασης θα εξετασθεί το ενδεχόμενο κατάργησης της αρνητικής διαφοράς. Επίσης, παύση της
χρηματικής ενίσχυσης από την Τράπεζα του Αμοιβαίου Συλλογικού Κεφαλαίου. Σε αντίβαρο
συμφωνούνται οικονομική ενίσχυση του ΤΥΠΕΤ μέχρι 500 χιλ. ευρώ ανά τρίμηνο, διευκολύν-
σεις στα δάνεια προσωπικού και διασφάλιση της απασχόλησης του προσωπικού.
26 Σεπτεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ, της
ΑΔΕΔΥ, της ΟΤΟΕ κ.ά., για την προάσπιση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Οκτώβριος-Νοέμβριος. Ο Σύλλογος, με κύριο σύνθημα «Πρώτα η κοινωνία μετά οι αριθμοί»,
—246—
λαμβάνει μέρος σε όλες τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στο διάστημα αυτό κατά της οικο-
νομικής πολιτικής της κυβέρνησης και των δανειστών: στις 9 Οκτωβρίου στην τρίωρη παναττική
2012
στάση εργασίας των ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΟΤΟΕ, επίσης, στις 18 Οκτωβρίου στην 24ωρη πανελ-
λαδική απεργία των ίδιων φορέων, στις 24-25 Οκτωβρίου, 6-7 Νοεμβρίου και 14 και 19 Νοεμ-
βρίου στις πανελλαδικές απεργίες και στάσεις εργασίας για την προάσπιση του δικαιώματος της
εργασίας, των ελεύθερων διαπραγματεύσεων, των ασφαλιστικών μας ταμείων κλπ.
30 Νοεμβρίου. Ίδρυση του Συλλόγου Δανειζόμενου Προσωπικού Τραπεζικού Τομέα (ΣΥ.ΔΑ.Π.Τ.Τ.).
14 Δεκεμβρίου. Υπογραφή συμπληρωματικής σύμβασης στην τριετή επιχειρησιακή συλλογική

σύμβαση εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ για το διάστημα 2012-2015, που αφορά μικρή αύ-
ξηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων του προσωπικού.
19 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην τρίωρη πανελλαδική στάση εργασίας ενάντια στην
πολιτική της λιτότητας και για ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα.
Δεκέμβριος. Το Ημερολόγιο ΣΥΕΤΕ του έτους 2013 έχει θέμα «Ραδιόφωνο, ταξίδι στον πολι-
τισμό και τη φαντασία».
Ανασχηματισμός της κυβέρνησης Α. Σαμαρά (2013-2014), με τη συμμετοχή των κομμάτων Ν. Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ. Πο-
2013 λύχρονη καταδίκη για διαφθορά του τ. υπουργού Α. Τζοχατζόπουλου. Δολοφονία του αντιφασίστα μουσικού Παύλου Φύσ-
σα από μέλος της Χρυσής Αυγής. Νέα οροφή στην ανεργία που φθάνει στο 27,8% του εργατικού δυναμικού της χώρας. 35ο
Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αλεξανδρούπολη. Στο πλαίσιο του β΄ μνημονίου ο Οργανισμός Εργατικής Εστίας και ο Οργανισμός
Εργατικής Κατοικίας συγχωνεύονται στον ΟΑΕΔ. Ακυρώνεται η προγραμματισθείσα συγχώνευση Εθνικής Τράπεζας και
Eurobank Ergasias. Οι τράπεζες FBB-Πρώτη Επιχειρηματική και Probank τίθενται σε εκκαθάριση και απορροφώνται από
την Εθνική, της οποίας το προσωπικό στην Ελλάδα αυξάνεται στα 12.275 άτομα. Απορρόφηση της Νέας Proton Τράπεζας
και του Νέου Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου από την Eurobank Ergasias. Αξιολόγηση των ελληνικών συστημικών τραπεζών
και ανακεφαλαιοποίησή τους.
Εφαρμόζεται το Δημοσιονομικό Σύμφωνο των χωρών της Ε.Ε. Ένταξη της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κύπρος σε
πρόγραμμα, κούρεμα των μεγάλων καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Δεύτερη θητεία του Μπ. Ομπάμα στον Λευκό
Οίκο. Ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος κλιμακώνεται. Θάνατος Ούγ. Τσάβες, Μ. Θάτσερ και Ν. Μαντέλα. Πρόεδρος του Ιράν ο
μετριοπαθής Χ. Ρουχανί. Πολιτική κρίση στην Αίγυπτο, πτώση του Μ. Μόρσι. Νίκες της εξτρεμιστικής ισλαμικής στρατιω-
τικής οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε» (ISIS) σε πολεμικές συγκρούσεις στο Ιράκ και στη Συρία.
Εξέγερση Ουκρανίας. Η Ά. Μέρκελ για τρίτη φορά καγκελάριος της Γερμανίας.
Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Ο ΣΥΕΤΕ λαμβάνει μέρος στις απεργιακές κινητοποιήσεις της

ΟΤΟΕ και της ΓΣΕΕ ενάντια στην αντεργατική, αντικοινωνική και αντιαναπτυξιακή πολιτική
της κυβέρνησης και της τρόικας των πιστωτών. Επίσης κατά της σχεδιαζόμενης πώλησης του
Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου.
14 Φεβρουαρίου. Λήξη της προηγούμενης κλαδικής συλλογικής ρύθμισης ΟΤΟΕ-τραπεζών

μετά από παρέμβαση του μνημονιακού νομοθέτη.
20 Φεβρουαρίου. Συμμετοχή του Συλλόγου στην 24ωρη γενική απεργία των ΓΣΕΕ και ΑΔΕ-
ΔΥ κατά των μνημονίων, ενώ η ΟΤΟΕ διεκδικεί νέα κλαδική σύμβαση εργασίας.
9 Απριλίου. Με αφορμή την απαγόρευση συμμετοχής ιδιωτών και ασφαλιστικών ταμείων στη
νέα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ, ο Σύλλογος με δελτίο τύπου καταγγέλλει το «σχέδιο
αρπαγής» της Τράπεζας, με στόχο τον πλήρη έλεγχο της εθνικής οικονομίας και την απαξίωση
της περιουσίας ασφαλιστικών ταμείων και παλαιών μετόχων. Επίσης με νέο δελτίο τύπου, στις 26
Απριλίου, προτείνει να προτιμηθούν τα ασφαλιστικά ταμεία στη διάθεση των μετοχών.
—247—
Σε έναν κόσμο που αλλάζει, η οργανωμένη εργασία δεν μπορεί παρά να αλλάζει και αυτή. Στις αρχές του
21ου αιώνα και ως επακόλουθο των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται στην οικονομία και την κοινωνία
τις τελευταίες δεκαετίες τα ευρωπαϊκά συνδικάτα αλλάζουν, είναι υποχρεωμένα να αλλάξουν, γιατί δεν
υπάρχουν πια οι όροι στους οποίους στηρίχθηκαν επί δεκαετίες οι δομές, οι πολιτικές και οι πρακτικές
τους: Γιατί η κοινωνική τους βάση μετασχηματίζεται· γιατί σήμερα η εργασία δεν ενώνει μόνο, αλλά και
διαιρεί· γιατί η εργασιακή, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα αποκόπτει τις προσβάσεις των ατόμων
σε συλλογικές μορφές έκφρασης και δεν οδηγεί με έναν αυτόματο, αυθόρμητο τρόπο τους εργαζόμενους
στις συνδικαλιστικές οργανώσεις· γιατί η θεσμική θέση και η λειτουργία των συνδικάτων ως ισότιμων
«κοινωνικών εταίρων» αμφισβητείται και αποδυναμώνεται· γιατί το συνδικαλιστικό κίνημα δεν μπορεί πια,
παραμένοντας υπό αυτές τις συνθήκες το ίδιο, ούτε να συνεχίσει τις επιτυχίες του, ούτε να διασφαλίσει
μακροπρόθεσμα την επιβίωσή του.
Η αλλαγή, όμως, αυτή δεν έχει ακόμα σαφή κατεύθυνση και τα συνδικάτα βρίσκονται σήμερα σε μια
μετέωρη κατάσταση. Από τη μια, η μείωση της συνδικαλιστικής συμμετοχής και η αμφισβήτηση, από την
επικρατούσα άποψη, της θεσμικής τους θέσης, με τις συνέπειες που έχουν για την επιρροή, τη διαπραγ-
ματευτική δύναμη, αλλά και τα οικονομικά τους, καθιστούν φανερό ότι δεν μπορούν πια να συνεχίσουν να
υπάρχουν και να πορεύονται με τον ίδιο τρόπο του παρελθόντος. Από την άλλη, δεν έχουν αποσαφηνίσει
ακόμα τα ίδια ποιος μπορεί, ποιος πρέπει, αλλά και ποιος θέλουν να είναι ο ρόλος τους μέσα στο νέο οικο-
νομικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, που συνεχίζει και αυτό να βρίσκεται σήμερα υπό διαμόρφωση,
καθώς και το πώς, με ποιες δικές τους κινήσεις, μπορεί ο ρόλος αυτός να διασφαλισθεί και να διευρυνθεί.
Η μετέωρη αυτή κατάσταση ορίζει και το πλαίσιο της σημερινής κρίσης του συνδικαλιστικού κινήματος,
που δεν έχει να κάνει μόνο με εξωγενείς παράγοντες, με τις αλλαγές τις οποίες περιγράψαμε, αλλά και με
δικές του υποκειμενικές αδυναμίες, που σε ένα μεγάλο βαθμό, όπως έχουμε δει, οφείλονται στην ίδια του
την επιτυχία (θεσμοποίηση), και που εμποδίζουν σήμερα εσωτερικά τις δυνατότητές του να αντιδράσει, να
ανταποκριθεί δηλαδή με επιτυχία στις σύγχρονες προκλήσεις. Μια πολύπλευρη κρίση, προσανατολισμού,
στρατηγικής και πρακτικών, αλλά, ταυτόχρονα, μια κρίση που δεν είναι πρωτόγνωρη για το συνδικαλιστικό
κίνημα. Πρόκειται για μια κρίση αναπροσαρμογής και αναπροσανατολισμού που και άλλοτε αντιμετώπισαν
τα συνδικάτα, καθώς ως μαζικές οργανώσεις μελών, που παγιώνουν αντιλήψεις, συμπεριφορές, νοοτροπί-
ες, αλλά και ενδογενή συμφέροντα, είναι κατά κάποιο τρόπο επόμενο να αντιδρούν με κάποια, μικρότερη
ή μεγαλύτερη, χρονική υστέρηση σε μεγάλες εξωτερικές μεταβολές και προκλήσεις. Η ιστορική εμπειρία
δείχνει ότι τα συνδικάτα έχουν παρακολουθήσει μέχρι σήμερα με επιτυχία όλες τις μεγάλες μεταμορφώσεις
του καπιταλισμού, καταφέρνοντας μέσα από τη δική τους αναπροσαρμογή –συχνά μέσα και από έντονες
εσωτερικές διαμάχες, συγκρούσεις, αλλά και διασπάσεις– να βρίσκουν απαντήσεις στις κάθε φορά νέες
προκλήσεις και να διασφαλίζουν όχι μόνο την επιβίωση της οργάνωσης, αλλά και τον αποφασιστικό ρόλο
της στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Όντας οργανώσεις που έχουν τις ρίζες τους στον πυρήνα των κοινω-
νικών διεργασιών, επηρεάζονται, ασφαλώς, καθοριστικά από εξωτερικούς παράγοντες και δεν μπορούν,
λειτουργώντας βολονταριστικά, να αγνοήσουν και να αποτραβηχτούν από το πεδίο των δυσκολιών και των
προβλημάτων που τους θέτει η πραγματικότητα. Από την άλλη μεριά, όμως, έχουν αποδείξει ότι έχουν
δυνατότητες επιλογών και ότι είναι σε θέση να δίνουν στρατηγικές απαντήσεις στις εξωτερικές προκλήσεις,
ότι δεν είναι μια απλή αντανάκλαση των όσων συμβαίνουν στο περιβάλλον τους, όπως αντιμετωπίζονται σε
κάποιες λιγότερο ή περισσότερο ντετερμινιστικές προσεγγίσεις, αλλά συλλογικά και δυναμικά υποκείμενα
που μπορούν, συνεκτιμώντας τα εξωτερικά δεδομένα, να αποφασίζουν και να σχεδιάζουν, να αλλάζουν με
τη συνειδητή δράση τους το περιβάλλον μέσα στο οποίο δρουν και να καθορίζουν και τα ίδια το μέλλον
τους. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ούτε ότι η σημερινή κρίση δεν έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ούτε ότι
μπορεί να θεωρηθεί αυτονόητο πως το συνδικαλιστικό κίνημα θα καταφέρει να την υπερβεί με την ίδια
επιτυχία, και πως αυτή δεν μπορεί να εξελιχθεί σε μια κρίση επιβίωσης. Σημαίνει, όμως, ότι οι μελλοντικές
προοπτικές του εξαρτώνται, σε ένα μεγάλο τουλάχιστον βαθμό, από το ίδιο, από τις δικές του επιλογές και
αποφάσεις, από τις απαντήσεις που θα δώσει ως αυτόνομο υποκείμενο στις εξωτερικές προκλήσεις που
αντιμετωπίζει. Οι σημερινές μεγάλες εξωτερικές προκλήσεις συνυφαίνονται, έτσι, για τα συνδικάτα και
—248—
με μεγάλες εσωτερικές προκλήσεις, που έχουν να κάνουν όχι μόνο με τον τρόπο που αυτά κατανοούν τις
συντελούμενες στο εξωτερικό περιβάλλον τους αλλαγές, αλλά και με την αυτοκατανόησή τους. [...]
Στην πραγματικότητα ο λόγος περί αποδιάρθρωσης της εργατικής τάξης αντιπαραθέτει τη μυθική
εικόνα μιας «χρυσής εποχής» της εργατικής τάξης, με μια εξίσου μη στηριγμένη στα πράγματα εικόνα της
σημερινής εργατικής τάξης. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε, από τη μια πλευρά, μια εργατική τάξη του παρελθό-
ντος που εμφανίζεται ομοιογενής, ενωμένη, αλληλέγγυα, μαχητική και πολιτικοποιημένη, παραγνωρίζο-
ντας έτσι:
α) Ότι η ιστορία της εργατικής τάξης, από την άποψη της εσωτερικής κοινωνικής της δομής, ήταν πάντα
μια ιστορία διαρκών αλλαγών, ως αποτέλεσμα των κλαδικών μετατοπίσεων και ανακατατάξεων, της δημι-
ουργίας νέων επαγγελμάτων, της αλλαγής των μορφών οργάνωσης της εργασίας και της εισαγωγής νέων
τεχνολογιών, των εργοδοτικών στρατηγικών που μέσω διαφόρων τρόπων διαιρούν συνεχώς τους μισθω-
τούς εργαζόμενους, οξύνοντας εκ νέου τον μεταξύ τους ανταγωνισμό.
β) Ότι η οργανωμένη εργασία αποτελούσε πάντα ένα, μικρότερο ή μεγαλύτερο, μέρος του συνόλου της μι-
σθωτής εργασίας, και ότι κατά εποχές διαφορετικές ομάδες της, που πρωταγωνιστούσαν στους κοινωνικούς
αγώνες, συσπείρωναν τον κόσμο της εργασίας γύρω από τα συμφέροντά τους, τα οποία και προέβαλαν ως
γενικά συμφέροντα της εργατικής τάξης.
γ) Ότι η ενότητα και η αλληλεγγύη της εργατικής τάξης δεν ήταν ποτέ η φυσική συνέχεια μιας προϋπάρ-
χουσας ομοιογένειας της αντίληψης των συμφερόντων, του τρόπου ζωής και του κοινωνικού περιβάλλοντος
των εργαζομένων, έστω και αν αυτά ήταν περισσότερο ομοιογενή από όσο σήμερα, αλλά, αντίθετα, το
αποτέλεσμα μιας πάντα δύσκολης και επίμονης προσπάθειας των οργανώσεών τους. Το αποτέλεσμα όχι
απλά και μόνο της εμπειρίας των καθημερινών αγώνων, αλλά πολυσύνθετων εσωτερικών διαλογικών
διαδικασιών της οργάνωσης, μέσω των οποίων τα ατομικά και επιμέρους συμφέροντα επανακαθορίζονται
για να συγκροτηθούν σε κοινό συμφέρον, και οι οποίες, υπό την επιρροή των μεταβαλλόμενων εξωτερικών
συνθηκών, που καθιστούν άλλοτε ευκολότερη και άλλοτε δυσκολότερη την αναγνώριση από τους εργαζό-
μενους της κοινότητας των συμφερόντων τους και τη συλλογικοποίησή τους, συντίθεται και αποσυντίθεται
διαρκώς.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε μια περιγραφή της σημερινής εργατικής τάξης, στην οποία μεγαλο-
ποιείται υπέρμετρα η αναμφισβήτητη παρουσία φαινομένων διαίρεσης, εξατομίκευσης, και αποπολιτικο-
ποίησης […] Διογκώνονται έτσι και υπερεκτιμώνται οι τάσεις αποβιομηχάνισης και τριτογενοποίησης της
οικονομίας, της διαφοροποίησης των μορφών απασχόλησης και του χαρακτήρα της εργασίας, της υποκει-
μενοποίησης και της εξατομίκευσης της εργασιακής διαδικασίας, υποστασιοποιείται και γενικεύεται ένας
τύπος «εργαζόμενου της γνώσης» που υποτίθεται ότι βρίσκεται πέραν της σχέσης κεφαλαίου και εργασίας,
υπερτονίζεται η πολλαπλότητα των τρόπων ζωής και αναγορεύονται οι τρόποι ζωής ορισμένων επιμέρους
στρωμάτων σε τρόπους ζωής που προσιδιάζουν και ακολουθούνται από όλους τους εργαζόμενους, δίνεται
ιδιαίτερη έμφαση στις τάσεις αποσυλλογικοποίησης, στις απώλειες μελών των συνδικάτων, στην αδυναμία
τους να αντιδράσουν κλπ.
Την ίδια στιγμή παραγνωρίζεται ή αποσιωπάται ότι η βιομηχανία παραμένει η κινητήρια δύναμη των
οικονομιών των αναπτυγμένων χωρών και ότι η μείωση της βιομηχανικής απασχόλησης δεν είναι τόσο
θεαματική όσο συνήθως παρουσιάζεται, ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων εξακολουθεί να εργά-
ζεται υπό καθεστώς καταναγκασμού και αυστηρών ελέγχων και ότι οι συνθήκες εργασίας και οι αμοιβές
των εργατών και των υπαλλήλων τείνουν να εξομοιώνονται. Ότι ακόμα και για τους υψηλά ειδικευμένους
υπαλλήλους, οι τάσεις εξατομίκευσης και ανάπτυξης ατομικιστικών-εγωιστικών συμπεριφορών έχουν όρια
που τίθενται από τη συνειδητοποίηση της πραγματικής τους κατάστασης μέσα στην επιχείρηση, η οποία δεν
παύει να προσδιορίζεται από τη σχέση μισθωτής εργασίας και κεφαλαίου, και ότι σε ένα περιβάλλον γρή-
γορων τεχνολογικών ανακατατάξεων και έλλειψης μέτρων προστασίας της εργασίας, που δημιουργούν οι
τάσεις απορύθμισης των εργασιακών σχέσεων, ενισχύονται οι φόβοι της ανεργίας ή της απώλειας της «προ-
νομιακής» θέσης εργασίας και καθίσταται περισσότερο ορατή η ομοιότητα της μισθωτής κατάστασης. Ότι,
τελικά, παρά τις τάσεις εξατομίκευσης και αποσυλλογικοποίησης, ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων
—249—
εξακολουθεί να οργανώνεται στα συνδικάτα, τα οποία, όπως έχουμε επισημάνει, παραμένουν η μεγαλύτερη
και καλύτερα οργανωμένη δύναμη που αντιστέκεται στις πολιτικές απορρύθμισης, ιδιωτικοποίησης και
συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους.
Αν, ωστόσο, εξακολουθούμε να ζούμε σε μια ταξική, καπιταλιστική κοινωνία, αν η εργατική τάξη
συνεχίζει να υπάρχει και ένα μεγάλο μέρος της να οργανώνεται στα συνδικάτα, αν η μεγάλη πλειοψηφία
των εργαζομένων πιστεύει στην αναγκαιότητα των συλλογικών οργανώσεών τους, και οι γενεσιουργές
τους αιτίες παραμένουν επίκαιρες και περισσότερο ισχυρές από κάθε άλλη φορά, αυτό δεν σημαίνει, όπως
είδαμε, ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα και ότι η ύπαρξη και το μέλλον των συνδικάτων είναι από μόνα τους
εγγυημένα. Αντίθετα, από τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι επιχειρηματικές στρατηγικές τεχνο-
λογικής αναδιάρθρωσης της παραγωγικής διαδικασίας, η μεγαλύτερη κινητικότητα του κεφαλαίου σε πα-
γκόσμιο επίπεδο, η μετατόπιση του κοινωνικού συσχετισμού δυνάμεων σε βάρος της εργασίας, η κυριαρχία
της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και η επάνοδος σε λειτουργίες ενός πιο «καθαρού» καπιταλισμού, έχουν
διαμορφώσει συνθήκες που οδηγούν στην υπονόμευση της συνοχής της κοινωνικής βάσης των συνδικάτων
και γενικότερα των μελών της κοινωνίας, στην υποχώρηση σημαντικών πλευρών του ρόλου του κράτους
και την υποβάθμιση της πολιτικής, στην εμπορευματοποίηση και απορρύθμιση της κοινωνικής ζωής και τη
συστηματική καλλιέργεια της λογικής του ατομικισμού, του ανταγωνισμού της ατομικής αποδοτικότητας,
στη διεύρυνση και όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, στην αμφισβήτηση των κοινωνι-
κών κατακτήσεων και δικαιωμάτων, και στη συρρίκνωση της έννοιας της δημοκρατίας. Συνθήκες μέσα στις
οποίες εξαπλώνεται η απογοήτευση και η αποπολιτικοποίηση, και μέσα στις οποίες οι συλλογικές μορφές
έκφρασης, μεταξύ των οποίων και τα συνδικάτα, οδηγούνται σε κρίση.
Στο πλαίσιο της αντιφατικής αυτής κατάστασης, η οποία, από τη μια καθιστά πιο επιτακτική από ό,τι σε
άλλες εποχές την κοινωνική ανάγκη ύπαρξης ισχυρών οργανώσεων των εργαζομένων, που θα προασπίζουν
αποτελεσματικά τα απειλούμενα συλλογικά συμφέροντα τους, τις κατακτήσεις και τα δικαιώματα τους, και
που, από την άλλη, ταυτόχρονα, καταστρέφει τα θεμέλια στα οποία αυτές στηρίζονται, τη συλλογικότητα
και την αλληλεγγύη, τίθεται σήμερα το ζήτημα της υπέρβασης της κρίσης του συνδικαλιστικού κινήματος
και του μέλλοντός του.
Στο βαθμό που θεωρούμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι μόνο θύματα των συνθηκών, αλλά και δρώντα
υποκείμενα, και ότι τα συνδικάτα είναι ενώσεις ζωντανών ανθρώπων που έχουν την δυνατότητα, συνεκτι-
μώντας αντικειμενικά δεδομένα, να σχεδιάζουν, να παίρνουν αποφάσεις και να αλλάζουν με τη συνειδητή
δράση τους το περιβάλλον τους, το ζήτημα αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ερώτημα τι κάνουν μέσα
στις συνθήκες αυτές τα ίδια τα συνδικάτα, τι στόχους και τι σκοπούς θέτουν, και με ποιες επιλογές επιδι-
ώκουν να τους επιτύχουν.
Νίκος Παλαιολόγος
Αποσπάσματα από τη σημαντική μελέτη του Νίκου Παλαιολόγου, Εργασία και συνδικάτα στον 21ο αιώνα, Ινστιτούτο
Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, Αθήνα 2006, σ. 271-271, 357-361.
29 Απριλίου. Ο ΣΥΕΤΕ οργανώνει παναττική στάση εργασίας του προσωπικού για την ανακε-
φαλαιοποίηση της ΕΤΕ. Επίσης συμμετέχει στη στάση εργασίας-διαμαρτυρία για το αυταρχικό
2013
κλείσιμο της ΕΡΤ από την κυβέρνηση.
Μάιος. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στις παντραπεζικές κινητοποιήσεις της ΟΤΟΕ για την υπογρα-
φή της κλαδικής σύμβασης εργασίας και της αντεργατικής κυβερνητικής πολιτικής.
14 Μαΐου. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις δυόμιση μηνών υπογράφεται η κλαδική συλλο-
γική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΟΤΟΕ και τραπεζών 2013-2015 για τους όρους αμοιβής και την
προστασία της εργασίας και των θεσμών στον τραπεζοϋπαλληλικό χώρο.
30 Μαΐου. Λόγω των δυσμενών διεθνών και εσωτερικών οικονομικών εξελίξεων, της μεγάλης κρί-
—250—
σης του εγχώριου πιστωτικού συστήματος, με την επιδείνωση των αποτελεσμάτων των τραπεζών,
την κατακόρυφη μείωση των εσόδων τους, την αύξηση των επισφαλειών και την ανάγκη μείωσης
2013
λειτουργικών εξόδων και μισθολογικού κόστους, υπογράφεται, μεταξύ Συλλόγου και ΕΤΕ,
συμπληρωματική-τροποποιητική σύμβαση στην ήδη υπάρχουσα τριετή επιχειρησιακή συλλογι-
κή σύμβαση εργασίας 2012-2015. Σε αυτή συμφωνείται περαιτέρω μείωση αποδοχών, και κάτω
από τα 1.800 ευρώ, έναντι της διασφάλισης της απασχόλησης του προσωπικού και της δέσμευσης
της Τράπεζας «να μην προχωρήσει σε μονομερή καταγγελία συμβάσεων εργασίας των υπαλλή-
λων που ανήκουν στο τακτικό προσωπικό της».
13 Ιουνίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανελλαδική 24ωρη απεργία της ΓΣΕΕ για το αυταρ-
χικό κλείσιμο της ΕΡΤ.
16 Ιουλίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στις απεργίες κατά της κυβερνητικής αντεργατικής πολιτι-
κής που κηρύσσουν η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ.
Σεπτέμβριος. Συμφωνούνται και επικυρώνονται νέες τροποποιήσεις στον «Κανονισμό Εργασί-

ας» της Τράπεζας.
22 Οκτωβρίου. Υπογράφεται μεταξύ ΣΥΕΤΕ και Διοίκησης της Τράπεζας ειδική επιχειρησια-
κή συλλογική σύμβαση εργασίας για την περίοδο 2013-2015. Συμφωνείται δοκιμαστική, κατά
παρέκκλιση του κανονισμού εργασίας, επιλεκτική τοποθέτηση 45 στελεχών, τμηματαρχών Β΄
και υποτμηματαρχών, πτυχιούχων ΑΕΙ, σε θέσεις ευθύνης 2ου και 3ου κλιμακίου Διεύθυνσης
Διοίκησης.
Οκτώβριος. Ο Σύλλογος ιδρύει ειδική Γραμματεία Αλληλεγγύης για τη στήριξη δράσεων αλλη-
λεγγύης σε διάφορους κλάδους των εργαζομένων, των προσφύγων κ.ά.
6 Νοεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη πανελλαδική απεργία των ΓΣΕΕ και ΑΔΕ-
ΔΥ κατά της πολιτικής της κυβέρνησης και της τρόικας.
Δεκέμβριος. Η ΕΤΕ υλοποιεί εκτεταμένο πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου του προσωπικού που
ανέρχεται τελικά σε 2.510 εργαζόμενους.
Μέσα στο έτος ο Σύλλογος συμμετείχε σε κινητοποιήσεις και συμπαραστάθηκε στον αγώνα άλ-
λων κλάδων εργαζομένων, όπως στους συλληφθέντες υπαλλήλους του υπουργείου Εργασίας, τους
επιταγμένους εκπαιδευτικούς, τους ναυτεργάτες, τους εργαζομένους στο ΜΕΤΡΟ, τους απερ-
γούς στην Ελληνική Χαλυβουργία κ.ά.
Για υπεύθυνη και ολοκληρωμένη ενημέρωση των εργαζομένων, ο ΣΥΕΤΕ εκδίδει ειδικό έντυπο
και ηλεκτρονικό «Ασφαλιστικό Οδηγό 2013» (επιμ. Τάσος Καζαντζής κ.ά.).
Νέος κανονισμός του Ταμείου Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας που επικυρώνεται
από την Πολιτεία με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας.
Κυκλοφορεί το Ημερολόγιο 2014 του ΣΥΕΤΕ με το θέμα «Λόγος και Φως».
Λόγω εθελούσιας εξόδου η μείωση της δύναμης του ΣΥΕΤΕ συνεχίζεται· τα μέλη του υπολογί-
ζονται πλέον στους 8.887 εργαζομένους.
Η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το πρώτο εξάμηνο του έτους. Δεύτερος
2014 ανασχηματισμός της κυβέρνησης Α. Σαμαρά. Ο πληθυσμός της Ελλάδας ανέρχεται σε 10.992.589 κατοίκους. Μικρή πτώση
της ανεργίας στο 26,1% του εργατικού δυναμικού. Ολοκλήρωση της άσκησης προσομοίωσης καταστάσεων κρίσης (stress
tests) και νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Συρ-
ρίκνωση του εργατικού δυναμικού στις τράπεζες της χώρας: την περίοδο 2011-2014 οι εθελούσιες αποχωρήσεις ανήλθαν
—251—
σε 12.050 εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων και 1.100 απασχολούμενων στα αλλοδαπά πιστωτικά ιδρύματα τα οποία
2014 διέκοψαν τη λειτουργία τους στην Ελλάδα.
Η Λεττονία εντάσσεται στην Ευρωζώνη. Ο Μ. Ρέντσι πρωθυπουργός της Ιταλίας. Εξέγερση στην Ουκρανία. Διεθνής κρίση
της Κριμαίας, προσάρτησή της στη Ρωσία, συγκρούσεις στην Α. Ουκρανία, επιβολή κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ στη Ρω-
σία. Αντίποινα της Ρωσίας. Μονομερής ανακήρυξη «Χαλιφάτου» στη Συρία και το Ιράκ από την εξτρεμιστική ισλαμική
στρατιωτική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε» (ISIS). Μαίνονται οι εμφύλιοι πόλεμοι σε Συρία και
Λιβύη. Έναρξη λειτουργίας του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού από την ΕΚΤ για τις ευρωπαϊκές τράπεζες (SSM). Αίτημα της
Αλβανίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
11 Φεβρουαρίου. Υπογράφεται μεταξύ Συλλόγου και ΕΤΕ ειδική επιχειρησιακή σύμβαση ερ-
γασίας για την οικονομική στήριξη του προσωπικού. Αφορά κυρίως διευκολύνσεις στους όρους
δανειοδότησης του προσωπικού (μείωση επιτοκίου των νέων στεγαστικών δανείων, επιμήκυνση
διάρκειας παλαιοτέρων, βελτίωση των όρων των ατομικών δανείων, δυνατότητα συγκέντρωσης
ληξιπρόθεσμων οφειλών).
25 Φεβρουαρίου. Υπογραφή ειδικής επιχειρησιακής σύμβασης εργασίας μεταξύ ΣΥΕΤΕ και

Διοίκησης της ΕΤΕ για την πλήρη ένταξη (προϋπηρεσία, βαθμολογική προώθηση κλπ.) των ερ-
γαζομένων στις πρώην τράπεζες FBB και Probank, οι οποίες είχαν απορροφηθεί από την Εθνική
τον προηγούμενο χρόνο, στους κλάδους κύριου και τεχνικού προσωπικού της ΕΤΕ, αναδρομικά
από τον Μάιο και Ιούλιο του 2013 αντίστοιχα και οικονομικά από 1.1.2014.
Μάρτιος. Στο πλαίσιο του κοινωνικού έργου της Γραμματείας Αλληλεγγύης του ΣΥΕΤΕ ενισχύεται
ο μη κερδοσκοπικός Οργανισμός Ειδικής Μέριμνας και Προστασίας Μητέρας και Παιδιού «Κιβω-
τός του Κόσμου» και το Κέντρο Προσωρινής Διαμονής Αιτούντων Άσυλο Αλλοδαπών Λαυρίου.
9 Απριλίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην 24ωρη πανελλαδική απεργία των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ

κατά της αντιαναπτυξιακής και αντεργατικής οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης.
20 Σεπτεμβρίου. Συγκαλείται έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών του ΣΥΕΤΕ για να αντιμε-
τωπιστούν προβλήματα λειτουργίας του Συλλόγου και αξιοπιστίας του προέδρου του Γ. Γιαννα-
κόπουλου, που σχετίζεται με προσλήψεις τέκνων συνδικαλιστών.
7 Οκτωβρίου. Με απόφαση του Δ.Σ. συγκροτείται αντιπροσωπευτικό-μεταβατικό Προεδρείο

στον ΣΥΕΤΕ (πρόεδρος Γιώργος Αρβανίτης, α΄ αντιπρόεδρος Γιάννης Πούπκος και γεν. γραμ-
ματέας Θύμιος Παπαγιάννης) το οποίο αποφασίζει για τη σύγκληση έκτακτης εκλογοαπολογι-
στικής Γενικής Συνέλευσης των μελών στις 8 Νοεμβρίου και διενέργεια εκλογών.
27 Νοεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη απεργία της ΓΣΕΕ κατά των «κυβερνητι-
κών αδιέξοδων οικονομικών πολιτικών που συντηρούν τον εργασιακό μεσαίωνα».
8-13 Δεκεμβρίου. Αρχαιρεσίες στον ΣΥΕΤΕ, συμμετέχουν 5.819 από τα 7.837 εγγεγραμμένα
μέλη. Το ίδιο διάστημα εκτός από τη συμμετοχή για την ανάδειξη αντιπροσώπων στην ΟΤΟΕ
και το ΕΚΑ, όλοι οι εργαζόμενοι στην ΕΤΕ εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα Διοικητικά
Συμβούλια της Τράπεζας και του Ταμείου Αυτασφαλείας. Στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο και
στο Προεδρείο, που συγκροτείται τελικά στις 25 Φεβρουαρίου 2015, αναλαμβάνει πρόεδρος
ο Γιώργος Αρβανίτης (2014-2018), με αντιπροέδρους τους Γιάννη Πούπκο και Κωνσταντίνο
Παπακωνσταντίνου, και γεν. γραμματέα τον Θύμιο Παπαγιάννη.
18 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος παρεμβαίνει στην Τράπεζα για τη διασφάλιση της αξιοκρατίας, της
διαφάνειας και των ίσων ευκαιριών στη στελέχωση μονάδων της Διοίκησης.
Δεκέμβριος. Το Ημερολόγιο ΣΥΕΤΕ του έτους 2015 έχει θέμα «Ιστορικά κτήρια της Εθνικής
Τράπεζας».
—252—
Μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, κυβέρνηση της Αριστεράς με πρωθυπουργό τον
2015 Αλ. Τσίπρα, με τη συνεργασία των κομμάτων ΣΥΡΙΖΑ και Ανεξάρτητοι Έλληνες. Νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέ-
γεται από τη Βουλή ο Πρ. Παυλόπουλος. Διαπραγματεύσεις της νέας κυβέρνησης για νέα οικονομική συμφωνία με τους
δανειστές. Δημοψήφισμα για τη δανειακή συμφωνία. Τραπεζική αργία (28.6.-19.7.2015) και επιβολή ελεγχόμενης εκροής
κεφαλαίων από τις τράπεζες (capital controls). Νέα δανειστική συμφωνία («σκληρό μνημόνιο») με τους δανειστές που
εγκρίνεται από τη Βουλή. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου, Προέδρου του Αρείου Πάγου (πρώτη γυναί-
κα πρωθυπουργός στην Ελλάδα), διεξάγει τις πρόωρες εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου που κερδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεύτερη
κυβέρνηση της Αριστεράς υπό τον Αλ. Τσίπρα, σε συνεργασία με το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων. 31ο Πανελλαδικό
Συνέδριο της ΟΤΟΕ. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν απομείνει 5 (ΕΤΕ, Πειραιώς, Eurobank, Alpha Bank, Αττικής), με 2.399
καταστήματα και 43.749 εργαζόμενους συνολικά, ενώ πριν την κρίση, το 2008, λειτουργούσαν 19 τράπεζες με 3.755 κα-
ταστήματα και 60.810 εργαζομένους. Η ΕΤΕ απορροφά τις δύο θυγατρικές της, Εθνοdata και Εθνική Κεφαλαίου. Ο Όμιλος
της ΕΤΕ διαθέτει συνολικά 1.713 μονάδες στην Ελλάδα και το εξωτερικό (τα καταστήματα της ΕΤΕ στη χώρα ανέρχονται σε
(526), ενώ απασχολεί 34.766 εργαζομένους (στην Ελλάδα 10.470). Πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΤΕ η καθηγήτρια Λούκα Κατσέλη
(2015-2016) και διευθύνων σύμβουλος το τραπεζικό στέλεχος Λεωνίδας Φραγκιαδάκης (2015-2018).
Ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση με 1 εκ. μετανάστες από εμπόλεμες ζώνες, κυρίως από τη Συρία. Η Λιθουανία γίνεται το 19ο
μέλος της Ζώνης του Ευρώ. Η ΕΚΤ ξεκινά πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» του ευρώ. Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής για την κυκλική οικονομία (χαμηλή ρύπανση-βιώσιμη ανάπτυξη). Αποκατάσταση σχέσεων ΗΠΑ και Κούβας.
Ο Ντ. Κάμερον πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας σε δεύτερη θητεία. Συμφωνία ΗΠΑ, Ρωσίας, ΕΕ, δυτικών δυνάμεων με
Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Μεγάλος πολύνεκρος σεισμός στο Νεπάλ. Συμφωνία του Παρισιού στην παγκόσμια
διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Η Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων (International Trade Unions Confederation,
ITUC) εκπροσωπεί 181 εκ. εργαζόμενους από 333 εργατικές ενώσεις που προέρχονται από 163 χώρες. Το Παγκόσμιο Κοι-
νωνικό Φόρουμ στην Τύνιδα. «Μανιφέστο του Παρισιού» της ETUC για τα εργασιακά δικαιώματα, τη δημοκρατία και την
αλληλεγγύη στην Ευρώπη.
Μάρτιος. Στο πλαίσιο της κοινωνικής παρέμβασης του Συλλόγου, η Γραμματεία Αλληλεγγύης
του ΣΥΕΤΕ συνδράμει τον μη κερδοσκοπικό Οργανισμό «Κιβωτός του Κόσμου» δωρίζοντας
παιχνίδια στα 400 παιδιά που φιλοξενεί.
Ιούλιος. Νέα δράση της Γραμματείας Αλληλεγγύης του ΣΥΕΤΕ με την παροχή ειδών πρώτης
ανάγκης στους άστεγους μετανάστες στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα.
Οκτώβριος. Ο ΣΥΕΤΕ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για το προσφυγικό ζήτημα με ψήφισμα αλ-

ληλεγγύης στους πρόσφυγες, κάλεσμα προς τα μέλη του να συνδράμουν οικονομικά με συγκέ-
ντρωση χρηματικού ποσού, προσφορά ειδών πρώτης ανάγκης και άλλες δράσεις συμπαράστασης
και βοήθειας.
12 Νοεμβρίου και 3 Δεκεμβρίου. Συμμετέχει στις δύο 24ωρες πανελλαδικές-πανεργατικές

απεργίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ κατά των αντεργατικών νόμων και των μνημονίων.
Δεκέμβριος. Εκδίδεται το Ημερολόγιο του Συλλόγου για το 2016 με θέμα «Η προσφυγιά τότε
και τώρα».
Ο ΣΥΕΤΕ διαθέτει 7.845 μέλη.
Επίσκεψη στην Αθήνα του προέδρου των ΗΠΑ Μπ. Ομπάμα. Θεσμοθέτηση δημοσιονομικών παρεμβάσεων: φορολογική
2016 και ασφαλιστική μεταρρύθμιση («αντιασφαλιστικός» νόμος 4387/2016), καθιέρωση αυτόματου μηχανισμού δημοσιονο-
μικής προσαρμογής. Ανακοπή της ύφεσης, οριακή αύξηση του ΑΕΠ 0,3%. Μικρή μείωση της ανεργίας στο 23,1% του ερ-
γατικού δυναμικού. Αρνητικός πληθωρισμός, χαμηλή ζήτηση. Ραγδαία πτώση των εισοδημάτων των Ελλήνων στα χρόνια
της κρίσης: το διαθέσιμο εισόδημα από τα 43,7 δισ. ευρώ το 2008, έπεσε στα 29,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2016. Επίσης, η
συρρίκνωση εργασιών του τραπεζικού τομέα έφθασε στο 29%, τα καταστήματα των τραπεζών από 4.079 το 2009 μειώ-
θηκαν σε 2.343 τον Ιούνιο του 2016 (μείωση 42,5%), ενώ οι απασχολούμενοι από 65.682 έμειναν 46.615. Το 36ο Συνέδριο
—253—
της ΓΣΕΕ διεξάγεται στη Ρόδο. Αναλαμβάνει πρόεδρος Δ.Σ. στην ΕΤΕ ο πρώην υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος,
2016 οικονομολόγος Παναγιώτης-Αριστείδης Θωμόπουλος (2016-2017).
Τρομοκρατικές επιθέσεις Ισλαμιστών σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις με θύματα αθώους πολίτες. Πτώση της Ντ. Ρούσεφ
στη Βραζιλία –η χώρα σε κρίση. Θάνατος Φ. Κάστρο στην Κούβα. Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα στην
Τουρκία, εκτεταμένες διώξεις στο στρατό, τη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη και τα πανεπιστήμια –ενίσχυση της εξου-
σίας του Τ. Ερντογάν. Ο δισεκατομμυριούχος Ντ. Τραμπ των Ρεπουμπλικάνων εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ. Στην Ιταλία
τον πρωθυπουργό Μ. Ρέντσι διαδέχεται ο Π. Τζεντιλόνι. Η συντηρητική Τερέζα Μέι πρωθυπουργός στο Ηνωμένο Βασί-
λειο. Στη Συρία το Χαλέπι εγκαταλείπεται από τους Τζιχαντιστές. Σημαντική μείωση των φτωχών στις αναπτυσσόμενες
χώρες. Επιβράδυνση της ανάπτυξης στις προηγμένες οικονομίες –αύξηση της οικονομικής ανισότητας μεταξύ πλουσίων
και φτωχών σε όλο τον πλανήτη την τελευταία 25ετία: οι 8 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου (οι 6 στις ΗΠΑ) κατέχουν
πλούτο όσο τα 3,6 δισ. ανθρώπων που αποτελούν το φτωχότερο 50% του πληθυσμού της γης. Λόγω της παγκόσμιας κρί-
σης του 2008, οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι της Ευρώπης έχουν μειωθεί από 8.570 σε 6.648. Το Παγκόσμιο
Κοινωνικό Φόρουμ στο Μόντρεαλ. Η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογι-
κό Οργανισμό τα έτη 2015 και 2016 υπήρξαν τα θερμότερα από το 1850 και εξής.
16 Ιανουαρίου. Ενεργή συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ, μαζί με τους υπόλοιπους συλλόγους και την
ΟΤΟΕ, στο συλλαλητήριο της ΓΣΕΕ ενάντια στο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο.
4 Φεβρουαρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην πανελλαδική πανεργατική απεργία που προκή-
ρυξαν ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ κατά του ασφαλιστικού νομοσχεδίου και των αντεργατικών νόμων.
15 Φεβρουαρίου. Συμφωνία ΣΥΕΤΕ και Διοίκησης της Τράπεζας για την ισότιμη ένταξη όλου
του προσωπικού της πρώην Εθνοdata, θυγατρικής εταιρείας της ΕΤΕ που είχε απορροφηθεί από
την Τράπεζα τον προηγούμενο χρόνο, και της πρώην Εταιρείας ΕΘΝΟΠΛΑΝ, που είχε απορ-
ροφήσει παλαιότερα η Εθνοdata, στον κανονισμό και τις συλλογικές συμβάσεις που ισχύουν στην
Εθνική, αναδρομικά μάλιστα από 1.10.2015.
9 Μαρτίου. Ο ΣΥΕΤΕ, μαζί τα σωματεία των εργαζομένων στις τράπεζες και την ΟΤΟΕ, συμ-
μετέχει στο νέο πανεργατικό συλλαλητήριο της ΓΣΕΕ για το αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο.
16 Μαρτίου. Υπογράφεται τριετής (2016-2018) κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ

ΟΤΟΕ και τραπεζών, στην οποία γίνεται προσπάθεια να διασφαλισθούν κατακτήσεις και δικαιώ-
ματα αγώνων δεκαετιών των τραπεζοϋπαλλήλων.
Απρίλιος. Στο πλαίσιο της κοινωνικής του προσφοράς ο ΣΥΕΤΕ συνδράμει τον μη κερδοσκοπι-
κό οργανισμό «Κιβωτός του Κόσμου» και τη δομή Φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο στο Λαύριο,
δωρίζοντας παιχνίδια στα παιδιά, καθώς και το Κοινωνικό Φαρμακείο του Δήμου Ελληνικού-
Αργυρούπολης, προσφέροντας φάρμακα για τους δοκιμαζόμενους πρόσφυγες.
6-7 Μαΐου. Συμμετοχή του Συλλόγου στη 48ωρη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ και της
ΟΤΟΕ ενάντια στο νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό και το φορολογικό.
Ιούνιος. Μετά από συντονισμένη δράση του ΣΥΕΤΕ, η Γεν. Γραμματεία Εσόδων του Υπουργεί-
ου Οικονομικών αποδέχεται να μην πληρωθεί φόρος στα καταβεβλημένα ποσά από το λογαρια-
σμό αποκατάστασης τέκνων συναδέλφων.
30 Ιουνίου. Υπογράφεται η νέα επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας των ετών 2016-2019
(λήξη 31.3.2019) μεταξύ ΣΥΕΤΕ και Διοίκησης της ΕΤΕ, στην οποία συμπεριλαμβάνονται με-
ταξύ άλλων: εξέταση, στο τέλος του 2017 και το 2018, της σταδιακής αποκατάστασης των μισθών,
λαμβανομένων υπόψη των επιδόσεων της ΕΤΕ, κατάργηση μειώσεων σε χαμηλόμισθους μέχρι
1.692 ευρώ, προστασία της απασχόλησης, βελτίωση όρων δανείων προσωπικού, επιβράβευση
—254—
ενήμερων δανειοληπτών, εκπαιδευτικές άδειες, αύξηση φοιτητικής αδείας από 17 σε 20 ημέρες,

ειδικές άδειες κοινωνικού χαρακτήρα, επέκτασή τους σε ειδικές κατηγορίες εργαζομένων, οικο-
2016
νομική στήριξη του ΤΥΠΕΤ σε ετήσια βάση μέχρι 2.350.000 ευρώ κ.ά.
25 Ιουλίου. Συμφωνία μεταξύ Συλλόγου και Διοίκησης της Τράπεζας για την υπαγωγή του προ-
σωπικού της πρώην θυγατρικής «Εθνικής Κεφαλαίου», η οποία είχε απορροφηθεί από την ΕΤΕ
το 2014, στο τακτικό προσωπικό, αναδρομικά από 23.12.2014.
27 Ιουλίου. Υπογραφή παραρτήματος στην επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας της πε-
ριόδου 2016-2019 μεταξύ ΣΥΕΤΕ και ΕΤΕ με αποκλειστικό θέμα τα δάνεια του προσωπικού.
Συμφωνούνται αύξηση ορίου ατομικών δανείων (6 μηνιαίοι μισθοί, έως 15 χιλ. ευρώ), επιβρά-
βευση ενήμερων δανειστών σε ατομικά, καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, βελτίωση όρων
στεγαστικών δανείων, ρύθμιση και αναδιάρθρωση ληξιπρόθεσμων οφειλών εργαζομένων και συ-
νταξιούχων κλπ.
28 Σεπτεμβρίου. Υπογράφεται μεταξύ ΣΥΕΤΕ και Τράπεζας ειδική συμφωνία σχετικά με το

προσωπικό ασφαλείας για κάλυψη των αναγκών της ΕΤΕ και του κοινωνικού συνόλου κατά τη
διάρκεια των απεργιών του 2016.
14 Οκτωβρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην 24ωρη απεργία της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ «ενά-
ντια στις αντεργατικές, αντικοινωνικές και αντιαναπτυξιακές πολιτικές της κυβέρνησης και της
τρόικας».
8 Δεκεμβρίου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στη νέα πανελλαδική απεργία που προκηρύσσει η
ΓΣΕΕ ενάντια στις μνημονιακές πολιτικές.
Δεκέμβριος. Νέα μεγάλη εθελουσία έξοδος περίπου 1.200 εργαζομένων και στελεχών από την
Εθνική Τράπεζα. Επίσης, από τα προηγούμενα χρόνια έχει επέλθει σημαντική μείωση των εργα-
σιών εξωτερικού. Η ΕΤΕ διαθέτει στο εξωτερικό, μαζί με τις θυγατρικές της, μόνο 239 μονάδες
σε 7 χώρες όπου απασχολεί πλέον 3.158 άτομα.
Θάνατος Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Καταστροφικές πυρκαγιές το καλοκαίρι σε Αττική και νησιά και φονικές πλημμύρες
2017 στη Δ. Αττική τον Νοέμβριο. Νομική αναγνώριση της αλλαγής ταυτότητας φύλου. Επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Τ.
Ερντογάν στην Αθήνα. Ολοκληρώθηκαν οι αξιολογήσεις της ελληνικού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής με
συμφωνία για ενδεχόμενα πρόσθετα μέτρα το 2019 και 2020. Σταδιακή βελτίωση της ελληνικής οικονομίας: ο τουρισμός
σε ιστορικό ρεκόρ, πρωτογενές πλεόνασμα και απόδοση «κοινωνικού μερίσματος» σε ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού,
μικρή μείωση της ανεργίας και αύξηση 1% του ΑΕΠ για πρώτη φορά μετά το 2007. Υπογραφή νέας (ετήσιας) Εθνικής
Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτών με κύρια χαρακτηριστικά την παράταση ισχύος θεσμικών
όρων της προηγούμενης χρονιάς και τη δημιουργία συμπληρωματικού συστήματος ασφάλισης (Εθνικό Ταμείο Επαγγελ-
ματικής Ασφάλισης). Οι συστημικές τράπεζες, με πρώτη τη Eurobank, αρχίζουν να πωλούν το χαρτοφυλάκιό τους των
μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η αναδιάρθρωση των τραπεζών βαθαίνει. Στον χρηματοπιστωτικό χώρο απασχολούνται
συνολικά 40.388 εργαζόμενοι, ενώ πλέον η ΕΤΕ διαθέτει στην Ελλάδα 485 μονάδες και απασχολεί 9.770 εργαζομένους.
Η περιορισμένη ρευστότητα, η ψηφιακή τεχνολογία, οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες, η εξωτερίκευση παραδοσια-
κών τραπεζικών εργασιών και οι ηλεκτρονικές συναλλαγές απειλούν σοβαρά το μέλλον της απασχόλησης στον τραπεζικό
κλάδο. Μετά την παραίτηση του Π. Θωμόπουλου, νέος πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΤΕ το τραπεζικό στέλεχος Κώστας Μιχαηλίδης.
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ ανατρέπει σχεδόν ολόκληρη την εσωτερική και εξωτερική πολιτική του προκα-
τόχου του προς υπερσυντηρητική κατεύθυνση. Συνεχίζονται τα τρομοκρατικά χτυπήματα ισλαμιστών σε διάφορα μέρη
του κόσμου, με το προσφυγικό να εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα, ενώ σημειώνονται πολύνεκρες συγκρούσεις σε όλα
τα ανοικτά μέτωπα (Αφγανιστάν, Πακιστάν, Ιράκ, Συρία, Λιβύη, Παλαιστίνη, Υεμένη, Σομαλία κ.α.). Με τη συνδρομή της
Ρωσίας, ο ISIS ηττάται στη Συρία οριστικά, οι πρόσφυγες από τη Συρία ξεπερνούν τα 5 εκατομμύρια. Λιμός στο Ν. Σου-
δάν για πάνω από 5 εκ. ανθρώπους, ενώ κατά τον ΟΗΕ ανθρωπιστική βοήθεια χρειάζονται ακόμη 20 εκατομμύρια σε
Υεμένη, Σομαλία και Β.Α. Νιγηρία. Επισημοποίηση της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
—255—
(Brexit). Με αλλαγές στο Σύνταγμα και δημοψήφισμα στην Τουρκία αποδίδονται έκτακτες εξουσίες στον πρόεδρο Ερντο-
2017 γάν. Ναυάγιο στην προσπάθεια λύσης του Κυπριακού στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Το δημοψήφισμα για αυτονομία
της Καταλονίας και η αντίδραση της ισπανικής κυβέρνησης προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε Ισπανία και Ευρώπη.
Αιματηρές αντικυβερνητικές εκδηλώσεις στη Βενεζουέλα. Κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ και Β. Κορέας εξαιτίας του πυραυλικού
προγράμματος της τελευταίας. Διαρροή των Paradise Papers, εκατομμυρίων εγγράφων που αφορούν τεράστια επενδυμέ-
να ιδιωτικά κεφάλαια που αποφεύγουν τη φορολόγησή τους. Αναθέρμανση της παλαιστινιακής κρίσης από την απόφαση
του προέδρου Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του Ισραήλ. Ο κεντρώος Εμμ. Μακρόν ανακηρύσσεται
25ος πρόεδρος της Γαλλίας. Επανεκλογή, για τέταρτη φορά, της Άγγ. Μέρκελ στην καγκελαρία της Γερμανίας. Νέα διεθνής
σύνοδος στο Παρίσι για το κλίμα με την επίσημη απουσία των ΗΠΑ. Υπογραφή νέας συμφωνίας από 122 χώρες του ΟΗΕ για
την κατάργηση των πυρηνικών όπλων.
Ιανουάριος. Ο Σύλλογος κυκλοφορεί το Ημερολόγιο του έτους 2017 αφιερωμένο στους πολύ-
χρονους αγώνες και στις συνδικαλιστικές κατακτήσεις του με τον τίτλο «ΣΥΕΤΕ 1917-2017, ένας
αιώνας αγώνες» που ετοιμάστηκε με φροντίδα του Ζ. Συνοδινού.
26 Ιανουαρίου. Ο ΣΥΕΤΕ γιορτάζει τα 100 χρόνια δράσης του με μια μεγάλη πολιτιστική εκδή-
λωση για τα μέλη του στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»· μια μουσική, καλλιτεχνική
βραδιά με έργα του Μίκη Θεοδωράκη που τραγούδησαν οι: Ράνια Αντωνοπούλου, Μανώλης
Μητσιάς, Δημήτρης Μπάσης και Μιλτιάδης Πασχαλίδης, με τη συμμετοχή της μικτής χορωδίας
του Δήμου Βόλβης Θεσσαλονίκης.
7 Απριλίου. Ο Σύλλογος οργανώνει 24ωρη πανελλαδική απεργιακή κινητοποίηση των εργα-

ζομένων στην ΕΤΕ για την τήρηση του κανονισμού εργασίας προτείνοντας στη Διοίκηση να
εγκαταλείψει τη ρουσφετολογική και αδιαφανή πολιτική προσλήψεων και τοποθετήσεων σε ορ-
γανικές θέσεις συνεργατών και συμβούλων, στερώντας θέσεις και προοπτικές από άξια στελέχη
της Τράπεζας.
17 Μαΐου. Συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ στην 24ωρη γενική απεργία της ΓΣΕΕ για την ανατροπή των
νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών, «που ξανακόβουν συντάξεις, καταργούν κοινωνικά επι-
δόματα και μειώνουν το αφορολόγητο, οδηγώντας σε πλήρη αποδόμηση του κοινωνικού κρά-
τους».
29-30 Μαΐου. Με ενέργειες του Συλλόγου οργανώνεται στην Αθήνα η πρώτη συνεδρίαση του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εργαζομένων (ΕΣΕ), το οποίο συγκροτείται σύμφωνα με το νόμο
4052/2012 και την Οδηγία 2009/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αποτελεί όργανο
των εργαζομένων που συμβάλλει στην «αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων μας για πλη-
ροφόρηση, διαβούλευση και διάλογο». Στο ΕΣΕ, του οποίου πρόεδρος εκλέχτηκε ομόφωνα
ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Γιώργος Αρβανίτης, συμμετέχουν εκπρόσωποι από την Ελλάδα, την
Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
7 Ιουνίου. Επειδή σύμφωνα με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο δεν προβλέπονται εκπρόσωποι των ερ-
γαζομένων στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΕ, ο ΣΥΕΤΕ, μαζί με τους άλλους συλλόγους ερ-
γαζομένων στην Τράπεζα, καταθέτει πρόταση να κατοχυρωθεί η εκπροσώπηση των εργαζομένων
στο Διοικητικό Συμβούλιο με σχετική πρόβλεψη στον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης της
Τράπεζας. Μετά την αποδοχή της πρότασης, ο Στ. Κούκος, πρώην πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ και
νυν πρόεδρος της ΟΤΟΕ, συμμετέχει πλέον υπό τον νέο του ρόλο ως παρατηρητής (observer)
εκπρόσωπος των εργαζομένων της Τράπεζας.
Ιούλιος. Μετά από συνδικαλιστικές πιέσεις του ΣΥΕΤΕ θεσμοθετείται από την Τράπεζα «Ενιαί-
ος Κανονισμός Εξειδικευμένου Προσωπικού».
21 Σεπτεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ προκηρύσσει 24ωρη πανελλαδική απεργία των εργαζομένων στην

ΕΤΕ για την προάσπιση του Λογαριασμού Επικούρησης (ΛΕΠΕΤΕ) και του ΤΥΠΕΤ από
την πολιτική της Διοίκησης της Τράπεζας που έχει εξαγγείλει τη διακοπή της συμφωνημένης
συμμετοχής της. Ο Σύλλογος σε συνεργασία με τους άλλους συλλόγους του προσωπικού και τον
—256—
[…] ορίσαμε το συνδικαλιστικό κίνημα ως τη μαζική, σε έναν ορισμένο βαθμό ενωτική, αξιακά
φορτισμένη κίνηση θεσμοποιημένων ή άτυπων επαγγελματικών οργανώσεων που συναρθρώνουν
διαφορετικούς και ενίοτε αντιφατικούς οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς ρόλους, προς
την κατεύθυνση της υπεράσπισης των συλλογικών συμφερόντων των μελών τους.
Από αυτήν την άποψη τα συνδικάτα είναι σύνθετα συλλογικά υποκείμενα που αναλαμβάνουν συλλο-
γικές δράσεις, οι οποίες εκτείνονται από τη σύμβαση έως την παρεμπόδιση και τη σύγκρουση, με αβέβαιες
πάντα εκβάσεις, καθοριζόμενες σε έναν βαθμό από τον συνολικό συσχετισμό δυνάμεων κεφαλαίου-εργα-
σίας, αλλά και από τις εκάστοτε επιλογές του κράτους και των εργοδοτών. Το αν επικρατεί, όμως, ή αν
επιτελείται αποτελεσματικά ο οικονομικός, ο πολιτικός ή ο κοινωνικός τους ρόλος έχει να κάνει με τους
ιδεολογικοπολιτικούς συσχετισμούς στο εσωτερικό του κινήματος, οι οποίοι, με τη σειρά τους, διαμορφώ-
νονται σε αλληλεπίδραση τόσο με το περιβάλλον, την κουλτούρα και την ιστορική κληρονομιά ενός χώρου,
ενός κλάδου ή μιας οικονομίας, όσο και με την ικανότητα ηγετικών ομάδων να συναρθρώνουν συνεκτικά
και με σαφήνεια τον προγραμματικό λόγο με την πρακτική τους […]
Αυτή η εγγενής συνθετότητα της ταυτότητας, η «τρισθενής» υπόστασή της, καθώς και οι διαρκείς
μετασχηματισμοί της εργατικής ταυτότητας εν γένει, όχι μόνο δεν πρέπει να αποθαρρύνουν τη μελέτη και
την «πρακτική εξάσκηση» του ταξικού συνδικαλισμού, αλλά αντίθετα μας καλούν να σκεφτούμε κορυφαίες
διανοητικές στιγμές του ίδιου του εργατικού κινήματος και φυσικά του μαρξισμού, υπό ένα νέο πρίσμα. Αν
στο τέλος του 20ού αιώνα διαφάνηκε ότι ο μόνος ρόλος που απομένει για το συνδικαλιστικό κίνημα είναι η
αγοραία λειτουργία του ως θεσμού ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω της καλύτερης προσαρμογής
του εργατικού δυναμικού που εκπροσωπεί, η σημερινή απληστία του κεφαλαίου θέτει αυτόν τον ρόλο υπό
αίρεση.
Η νομοθετικά πλέον κατοχυρωμένη παραβίαση των συλλογικών διαπραγματεύσεων από το κεφάλαιο
και το κράτος, και η δραστική υπονόμευση της συλλογικής ρύθμισης (όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε
ολόκληρη την Ευρώπη) με στόχο τη μείωση του «εργατικού κόστους» δείχνουν τις άγριες διαθέσεις της
καπιταλιστικής αγοράς, που θέλει και μπορεί να απαιτήσει να αυτορρυθμίζεται, χωρίς τις ενοχλητικές και
«στρεβλωτικές» παρεμβολές των συνδικάτων, των κοινωνικών υπηρεσιών ή άλλων πυλωρών της προσφο-
ράς εργασίας. Αν λοιπόν η μία κορυφή του τριγώνου (αγορά)1 αρχίζει και γίνεται δυσπρόσιτη για το συνδι-
καλιστικό κίνημα, ίσως είναι ευκαιρία να ξαναδεί τις επιλογές του σε σχέση με τους υπόλοιπους ρόλους του:
ως οργάνου της τάξης του, ως παράγοντα κοινωνικής αλλαγής, ως ξίφους δικαιοσύνης…
Γιώργος Μπιθυμήτρης
1 Για τον συγγραφέα, τις άλλες δύο κορυφές του σχηματικού τριγώνου αποτελούν η (κοινωνική) τάξη και η κοινωνία.
Απόσπασμα από το βιβλίο του πολιτικού επιστήμονα Γιώργου Μπιθυμήτρη, διδάκτορα του Τμήματος Κοινωνικής
Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Αγορά, τάξη, κοινωνία: Αναζητώντας την ταυτότητα του συνδικαλιστικού κινήμα-
τος, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2017, σ. 228-229.
Σύλλογο Συνταξιούχων ΕΤΕ οργανώνει μεγάλη συγκέντρωση των εργαζομένων και συνταξιού-
χων ασφαλισμένων μπροστά από το Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας. Στο τέλος επιδίδεται
2017
ψήφισμα των συγκεντρωθέντων στον διευθύνοντα σύμβουλο της Τράπεζας.
13 Οκτωβρίου. Νέα 24ωρη πανελλαδική απεργία στην ΕΤΕ για την προστασία του ΛΕΠΕΤΕ,
με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ και των άλλων συλλόγων προσωπικού και μαζική κινητοποίηση ερ-
γαζομένων και συνταξιούχων στην Αθήνα, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, μπροστά στο Κεντρικό
Κατάστημα της Τράπεζας.
18 και 20 Οκτωβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ συντονίζει 24ωρες απεργίες και κινητοποιήσεις για τον ΛΕ-
ΠΕΤΕ των εργαζομένων στην επαρχία. Στις 18 Οκτωβρίου στο Νομό Λάρισας και στις 20
Οκτωβρίου στο Νομό Αχαΐας.
—257—
Οκτώβριος. Περαιτέρω μείωση της δύναμης του ΣΥΕΤΕ, τα μέλη του πλέον ανέρχονται σε
6.944.
2017
Νοέμβριος. Με συνεχείς παραστάσεις, διαβήματα και πιέσεις στη Διοίκηση της Τράπεζας, το
Δ.Σ. του Συλλόγου επιδιώκει λύση στο ζήτημα του ΛΕΠΕΤΕ, διακηρύσσοντας ότι «θα υπερασπι-
στεί με όλα τα μέσα τον ΛΕΠΕΤΕ, τον κανονισμό εργασίας, τους θεσμούς και την ταυτότητα της Εθνικής
Τράπεζας».
4-15 Δεκεμβρίου. Ο ΣΥΕΤΕ διοργανώνει στο Μέγαρο Μελά της Εθνικής Τράπεζας μεγάλη έκ-
θεση για τα 100 χρόνια του με διάφορα ντοκουμέντα από το πλούσιο ιστορικό του αρχείο και με
τον τίτλο «Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας, 1917-2017, ένας αιώνας αγώνες». Την έκθεση
επιμελείται ο ιστορικός-αρχειονόμος Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, πρώην προϊστάμενος στο Ιστορι-
κό Αρχείο της ΕΤΕ, σε συνεργασία με τον Αλέξη Κράους, πρώην αρχειονόμο του Ιστορικού
Αρχείου του ΣΥΕΤΕ. Στις 7 Δεκεμβρίου γίνονται τα επίσημα εγκαίνια της Έκθεσης με ομιλίες
του προέδρου Γ. Αρβανίτη, του γεν. γραμματέα Θ. Παπαγιάννη και των ιστορικών Ζ. Συνοδινού,
Αλ. Κράους και Ακρίτα Καλούση. Στην εκδήλωση επίσης επιδόθηκαν αναμνηστικές πλακέτες σε
όλους τους παλαιούς επιζώντες προέδρους του ΣΥΕΤΕ από το 1972 και εξής.
14 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος συμμετέχει στην 24ωρη πανελλαδική απεργία της ΓΣΕΕ και της
ΑΔΕΔΥ ενάντια στη φτώχεια, τους φόρους, τη μείωση μισθών και συντάξεων, την ανεργία, καθώς
και για την προστασία του απεργιακού δικαιώματος, του ΛΕΠΕΤΕ και του ΤΥΠΕΤ.
Δεκέμβριος. Εκδίδεται το Ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ για το 2018 με θέμα «Η Ελλάδα άνωθεν».
Η οικονομία της πληροφορίας έρχεται για δεύτερη φορά, μετά την εμφάνιση και τις εφαρμογές των ηλε-
κτρονικών υπολογιστών (πρώτος ψηφιακός μετασχηματισμός), να αναμορφώσει πλήρως τη βιομηχανία
μαζικής παραγωγής, η οποία στηρίχθηκε στις οικονομίες κλίμακας.
Ο δεύτερος ψηφιακός μετασχηματισμός, με την ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και
των εφαρμογών της, αναμένεται ότι θα αναδιατάξει οριστικά, ριζικά και σε κάθε επίπεδο όχι μόνο την οργά-
νωση της παραγωγής, της κοινωνικής διανομής και της εργασίας, αλλά πιθανώς και την ίδια τη φύση τους.
Οι βασικές μεταβολές που απορρέουν από τον δεύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό περιλαμβάνουν
μεταβολές στις διαδικασίες παραγωγής και στα δίκτυα διανομής προϊόντων και υπηρεσιών, με ταυτόχρονη
επιτάχυνση της διεθνοποίησής τους, αλλά στον τρόπο οργάνωσης των αγορών και των επιχειρήσεων, με
αξιοποίηση ευρύτατων τοπικών και διεθνών διεπιχειρησιακών δικτυώσεων.
Παρατηρούνται ήδη και αναμένονται περαιτέρω μεταβολές στην εταιρική κουλτούρα, στα κριτήρια και
τα πεδία πραγματοποίησης επενδύσεων, στις απαιτήσεις σε γνώσεις και δεξιότητες. Επίσης, στον τρόπο
κοινωνικής οργάνωσης και διανομής, με αυξημένο κίνδυνο έντασης των πολώσεων και των ανισοτήτων
ανάμεσα σε χώρες, κλάδους, κατηγορίες εργαζομένων και γενικότερα του πληθυσμού.
Παράλληλα, ανακύπτουν και άλλα σύνθετα ζητήματα, ηθικά, νομικά, οικονομικά, οικολογικά,
σεβασμού της προσωπικής ζωής και προστασίας των προσωπικών δεδομένων, αλλά και ασφάλειας και
εμπιστευτικότητας πληροφοριών και δεδομένων απέναντι στο κυβερνο-έγκλημα.
Έτσι καθίσταται σαφές ότι η ψηφιοποίηση μεταμορφώνει ήδη με εντεινόμενους ρυθμούς και σε μεγάλο
βάθος τον κόσμο της εργασίας. Οι μεταβολές αυτές επηρεάζουν όλο το φάσμα της οργάνωσης, ρύθμισης και
λειτουργίας των αγορών εργασίας. […]
Σε ό,τι αφορά ειδικά τους εργαζόμενους στις τράπεζες, η ψηφιοποίηση επαναπροσδιορίζει

και θα επαναπροσδιορίσει περαιτέρω τα πρότυπα επιχειρησιακής οργάνωσης και παροχής υπηρε-
σιών, αλλά και τα εργασιακά καθήκοντα σε ένα μεγάλο εύρος θέσεων εργασίας.
Ο ποιοτικός αντίκτυπος αυτών των μεταβολών στην απασχόληση εκτιμάται ότι θα είναι μεγα-
λύτερος από το όποιο αρνητικό αποτέλεσμα της τάσης κατάργησης θέσεων εργασίας εξαιτίας των
εφαρμογών νέας τεχνολογίας αυτών καθεαυτών, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. […]
—258—
Αν και με γνώμονα τη μείωση του κόστους ο εκσυγχρονισμός και η αλλαγή στρατηγικής

εμφανίζονται μεσοπρόθεσμα ως «μονόδρομος» για τις τράπεζες, υπάρχουν ακόμα ανασταλτικοί
παράγοντες, όπως η ανταπόκριση της πελατείας, αλλά και τα υψηλά κόστη απόκτησης και χρήσης
των νέων τεχνολογικών εφαρμογών.
Συνεπώς, δε θα ήταν υπερβολικό να εκτιμήσουμε ότι η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών αυ-
τών καθεαυτών δεν απειλεί άμεσα να εκτοπίσει το μεγαλύτερο μέρος, ή έστω μεγάλες ομάδες
εργαζομένων στις τράπεζες. Θα αλλάξει όμως, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, συγκεκριμένα
καθήκοντα των θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο της προσωποποιημένης εξυπηρέτησης, αλλά και της
δημιουργίας συγκριτικών πλεονεκτημάτων έναντι του ανταγωνισμού, οι θέσεις αυτές θα χρειαστεί
τελικά να ενσωματώσουν άλλα, νέα και πιο απαιτητικά εργασιακά καθήκοντα, συνακόλουθα και τις
απαραίτητες δεξιότητες.
Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τη γενικότερη εικόνα του Τραπεζικού Συστήματος στην Ελλάδα,
εκτιμάμε ότι σήμερα η απασχόληση στις ελληνικές τράπεζες κινδυνεύει πρώτιστα από τους κινδύνους
που αντιμετωπίζουν οι ίδιες οι τράπεζες. […]
Η δημιουργία σύγχρονων συγκριτικών πλεονεκτημάτων διατρέχει το σύνολο της ανάπτυξης του Αν-
θρώπινου Δυναμικού, που θα υποστηρίξει τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Έτσι, παρ’ ότι επηρεάζονται
συγκεκριμένα καθήκοντα θέσεων εργασίας ή και ολόκληρες θέσεις εργασίας στην ψηφιακή εποχή των
τραπεζών, εντούτοις το Ανθρώπινο Δυναμικό παραμένει η κυρίαρχη παραγωγική δύναμη της τράπεζας.
Αυτό, με τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α. Οι τράπεζες θα πρέπει να καλύψουν έγκαιρα και συστηματικά το κενό μεταξύ των υφιστάμενων και των
μελλοντικών απαιτήσεων σε δεξιότητες του υφιστάμενου Ανθρώπινου Δυναμικού, χωρίς αποκλεισμούς
και διακρίσεις.
β. Οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν από κοινού με τους φορείς εκπροσώπησης των εργαζομένων
στην περιγραφή των εργασιακών καθηκόντων και στη σύνδεσή τους με τα απαιτούμενα επαγγελματικά
προσόντα.
γ. Ο θεσμικός ρόλος του φορέα εκπροσώπησης των εργαζομένων θα πρέπει να συμπεριλάβει ολοκληρωμέ-
νες δράσεις ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού για τους εργαζόμενους στις τράπεζες (ανάλυση αναγκών,
προγράμματα απόκτησης νέων δεξιοτήτων κ.τ.λ.) εστιασμένα στην ψηφιακή μετάβαση, με προτεραιότητα
στους εργαζόμενους μεσαίων και χαμηλών προσόντων.
Η διαμόρφωση ενός αρχικού «χάρτη ικανοτήτων» (competence map) αποτελεί για τις τράπεζες και
τους φορείς εκπροσώπησης εργαζομένων μια ενδεδειγμένη διαδικασία με την παράλληλη ανάληψη των
αντίστοιχων πρωτοβουλιών. Σε αυτό θα συμβάλει καθοριστικά μια συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργα-
ζομένων για ένα Πλαίσιο Ανάπτυξης των νέων επαγγελματικών δεξιοτήτων του κλάδου.
Οι προκλήσεις είναι τεράστιες, καθώς το χάσμα μεταξύ πραγματικότητας και νομικού και κανο-
νιστικού πλαισίου διευρύνεται, αφού ο ψηφιακός μετασχηματισμός προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς. Αυτό
εντείνει τις αρνητικές συνέπειες τόσο για τον ίδιο τον εργαζόμενο, όσο και για το κοινωνικοασφαλιστικό
σύστημα και τις υπόλοιπες εργασιακές ρυθμίσεις και τους εργασιακούς θεσμούς, που, όπως φαίνεται, είχαν
σχεδιαστεί για να ρυθμίζουν μόνο την αγορά εργασίας μιας άλλης εποχής.
Προκειμένου να διαμορφώσουμε προτάσεις μέτρων και να σχεδιάσουμε την κατάλληλη
πολιτική για μία ομαλή μετάβαση όλων στη νέα εποχή, απαιτείται μια ευρεία συζήτηση που να
προετοιμάσει την κατάλληλη ανταπόκριση της πολιτικής, του νομικού και του κανονιστικού
πλαισίου, στις απαιτήσεις της επερχόμενης νέας εποχής. Ο λόγος είναι ότι, πέρα από τις επι-
χειρήσεις και τους εργαζόμενους, τα εγχώρια εκπαιδευτικά συστήματα, οι κυβερνήσεις και οι
νομοθέτες έχουν εξίσου το καθήκον να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις. […]
Προς αυτή την κατεύθυνση και πέρα από τα όσα επισημάνθηκαν στα προηγούμενα, οι
εκπρόσωποι των εργαζομένων σε επίπεδο Ε.Ε. ήδη επεξεργάζονται και προτάσσουν ορισμένες
βασικές θέσεις για τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή.
—259—
■ Διασφάλιση ευπρεπούς εργασίας και αντίστοιχα κατάλληλων εργασιακών συνθηκών για

όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από την τυπική μορφή της σύμβασής τους. Ο μελλοντικός
κόσμος της εργασίας πρέπει να διέπεται από Διαφάνεια, Ισότητα ευκαιριών και Λογοδοσία. Οι ψηφιακοί
αυτοματισμοί πρέπει να υποστηρίζουν και όχι να εκτοπίζουν την εργασία. Οι νέες τεχνολογίες, οι εταιρείες
και οι όλοι εμπλεκόμενοι φορείς πρέπει να θέτουν το συμφέρον του πλανήτη και των λαών πάνω από τα
συμφέροντα των ολίγων.
■ Συλλογική συμφωνία για τη δημιουργία δομών στήριξης των εργαζομένων σε επαπειλού-
μενες θέσεις εργασίας.
■ Διασφάλιση των κοινωνικών και θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων, που με τις νέες
μορφές απασχόλησης απειλούνται με εξατομίκευση, περιθωριοποίηση και απομόνωση. Είναι αδιανόητο οι
κίνδυνοι της αγοράς να μετατίθενται στους «ευέλικτους εργαζόμενους» της νέας εποχής και μάλιστα χωρίς
αυτοί να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη προστασία του εισοδήματος, σε άδειες, σύνταξη, οικογενειακά
δικαιώματα και παροχές, αλλά και σε κατάλληλη συλλογική εκπροσώπηση και διαπραγμάτευση.
■ Διασφάλιση του δικαιώματος και της de facto πρόσβασης στην κοινωνική ασφάλιση σε
όλους τους εργαζόμενους. Να εκσυγχρονιστούν τα συστήματα Κ.Α. ώστε όλοι οι εργαζόμενοι και με
οποιαδήποτε μορφή απασχόλησης, να έχουν δικαίωμα στην Κ.Α. και οι εταιρείες που τους χρησιμοποιούν
να επιβαρύνονται ανάλογα.
■ Διασφάλιση καθολικής πρόσβασης των εργαζομένων με οποιαδήποτε μορφή σύμβασης
στη διά βίου μάθηση. Όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αυτήν σε τακτική βάση, με ευθύνη των επιχει-
ρήσεων. Επιπλέον, πρέπει σε κάθε χώρα να δημιουργηθεί Εθνικό Ταμείο Εκπαίδευσης Επιμόρ-
φωσης, χρηματοδοτούμενο με εισφορές των εργοδοτών. Το Ταμείο θα καλύπτει και κάθε τυχόν απώλεια
εισοδήματος των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης. Αντίστοιχο Ταμείο θα μπορούσαν να
ιδρύσουν, με συλλογική συμφωνία, και επιμέρους κλάδοι, όπως ο κλάδος των τραπεζών.
■ Διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων για πρόσβαση και προστασία των προσω-
πικών τους δεδομένων.
■ Αναζήτηση και επέκταση του πεδίου ευθύνης μιας εταιρείας, τόσο στην ίδια όσο και σε
ολόκληρη την (τοπική ή και παγκόσμια) αλυσίδα των επιμέρους προμηθευτών της. Οι εταιρείες
θα πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνες και να λογοδοτούν για κάθε πράξη ή παράλειψη που εντοπίζεται στο
εύρος αυτό. Η συνεργατική εργασία (crowdworking) και γενικότερα η εργασία σε πλατφόρμες online πρέπει
να ρυθμιστούν.
■ Προτεραιότητα στη διασφάλιση της ευημερίας. Πρέπει κατ’ αρχήν να ξεπεραστεί το ΑΕΠ
ως μέτρο της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης μιας χώρας και να υιοθετηθεί ένας καταλληλότερος,
πολυδιάστατος δείκτης. Ο δείκτης «Καλύτερης Διαβίωσης» του ΟΟΣΑ αποτελεί μια ενδιαφέρουσα βάση
εκκίνησης.
■ Μέτρα ανταπόκρισης στις προκλήσεις και καινοτομίες στα συνδικάτα. Πρέπει να συγκρο-
τηθούν ψηφιακά συνδικάτα, με νέες μορφές οργάνωσης, με νέες δομές, με διεθνείς, εθνικές και τοπικές
διασυνδέσεις και μεθόδους συνεργασίας, καθώς και με νέες εξουσιοδοτήσεις, που να καλύπτουν όλες τις
μορφές απασχόλησης, προκειμένου τα συνδικάτα να αυξήσουν την επιρροή τους σε τοπικό, κλαδικό, εθνικό
και υπερεθνικό επίπεδο.
■ Στις νέες διαφαινόμενες μορφές ψηφιακής παραγωγικής διασύνδεσης, οι διεπιχειρησιακές
συμβάσεις (ιδιαίτερα οι κλαδικές, εθνικές και υπερεθνικές), με επεκτασιμότητα και γενική ισχύ, ως
ελάχιστες διασφαλίσεις δικαιωμάτων, αλλά και ως βήμα κοινωνικού διαλόγου, εμφανίζονται καταλληλό-
τερες για τη ρύθμιση των όρων αμοιβής και εργασίας και τη διασφάλιση συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού,
σε σχέση με τις επιχειρησιακές.
■ Οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν πρόσβαση και έλεγχο στα προσωπικά τους δεδομένα.
■ Για όλες τις μορφές επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, οι εργοδότες οφείλουν να συμ-
μορφώνονται με συγκεκριμένες ασφαλιστικές δικλείδες. Ιδιαίτερα με την έγκαιρη και σαφή πληροφό-
ρηση εργαζομένων και εκπροσώπων τους πριν την εισαγωγή πληροφοριακών συστημάτων και εφαρμογών
—260—
παρακολούθησης των δραστηριοτήτων τους, με κατάλληλη διαβούλευση, όταν προκύπτουν κίνδυνοι για τα
προσωπικά δεδομένα και το σεβασμό της προσωπικότητάς τους, με διαβούλευση με την αρμόδια εθνική
αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων, κ.ά.
■ Εφαρμογή της αρχής της ελαχιστοποίησης των τηρούμενων δεδομένων για τους εργαζό-
μενους, με αναζήτηση μόνο «των κατάλληλων δεδομένων για τον κατάλληλο σκοπό και μόνο γι’ αυτόν, για
περιορισμένο διάστημα». Οι εργοδότες θα πρέπει μάλιστα να αποδεικνύουν τη συμμόρφωσή τους.
■ Διαφάνεια στην επεξεργασία των προσωπικών και των υπηρεσιακών δεδομένων και εργα-
ζομένων.
■ Δικαίωμα των εργαζομένων να ζητήσουν εξηγήσεις και την πηγή των πληροφοριών, κάθε
φορά που η επιχείρηση λαμβάνει αποφάσεις με βάση εσωτερικά ή εξωτερικά προσωπικά δεδομένα τους
(λ.χ. σε σχέση με την πιθανολογούμενη κατάσταση της υγείας τους).
■ Εξαίρεση των βιομετρικών δεδομένων και όσων ταυτοποιούν-στοχοποιούν ατομικά τον
εργαζόμενο από κάθε επεξεργασία. Στις ειδικές περιπτώσεις που αυτή είναι απόλυτα απαραίτητη, η
επεξεργασία τους να γίνεται με αποδεδειγμένα αναγνωρισμένες επιστημονικές μεθόδους και σε συνθήκες
απόλυτης εμπιστευτικότητας.
■ Χρήση εξοπλισμού που αποκαλύπτει τη θέση και τις κινήσεις του εργαζόμενου μόνο υπό
αυστηρές προϋποθέσεις, σε κάθε περίπτωση όχι με σκοπό την παρακολούθηση των κινήσεών του.
■ Συγκρότηση διεπιστημονικής εταιρικής ομάδας για την παρακολούθηση και τον έλεγχο
της διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, με τη συμμετοχή και εκπροσώ-
πων τους.
■ Υλοποίηση όλων των παραπάνω αρχών μέσα από συλλογικές συμβάσεις.
Ινστιτούτου Εργασίας της Ομοσπονδίας

Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΙΝΕ/ΟΤΟΕ)
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα (συμπεράσματα) από την πρόσφατη έκδοση του Ινστιτούτου Εργασίας της Ομο-
σπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΙΝΕ/ΟΤΟΕ), Νέες τεχνολογίες στις τράπεζες και επιπτώσεις
στην απασχόληση, που συνέταξαν οι Ξενοφών Κοντιάδης, Κώστας Δ. Παπαδημητρίου, Βασιλική Γεωργακοπούλου
και Δημήτρης Στεφανίδης (υπεύθυνη έκδοσης, Βασιλική Βογιατζοπούλου), Αθήνα 2018, σ. 104, 106-112.
—261—
Φωτογραφίες από τη συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ και των εργαζομένων της Εθνικής στις μαζικές κινητοποιήσεις ολόκληρης της
εργατικής τάξης κατά των μνημονίων το 2009 στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Φωτογραφία από τη συμμετοχή του ΣΥΕΤΕ και των εργαζομένων της Εθνικής στις μαζικές κινητοποιήσεις ολόκληρης της
εργατικής τάξης κατά των μνημονίων, Αθήνα 2010.
Φωτογραφίες από τη μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας εργαζομένων και συνταξιούχων της ΕΤΕ για την προάσπιση του
Λογαριασμού Επικουρήσεως (ΛΕΠΕΤΕ), που οργανώθηκε από τον ΣΥΕΤΕ, τον Σύλλογο Συνταξιούχων ΕΤΕ και τους
άλλους συλλόγους προσωπικού στις 21 Σεπτεμβρίου 2017, μπροστά από το Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας. Στο βήμα
ο πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Γιώργος Αρβανίτης.
—263—
Το πρωτοσέλιδο της Τραπεζιτικής αρ. 656/Μάρτιος 2017, με αφιέρωμα στα 100 χρόνια του ΣΥΕΤΕ.
Το Ημερολόγιο του ΣΥΕΤΕ για το έτος 2017, με τίτλο «Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας, 1917-2017,
ένας αιώνας αγώνες», που ετοιμάστηκε με φροντίδα του Ζ. Συνοδινού.
ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Πλούσια κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα
1. Διαρκής αγώνας για την προστασία των ασφαλιστικών δικαιωμάτων

των εργαζομένων
Ο ΣΥΕΤΕ στη μακρόχρονη πορεία του αναδείχθηκε αποφασιστικός παράγοντας στη
διαμόρφωση του προστατευτικού πλέγματος των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργα-
ζομένων στην Εθνική Τράπεζα. Αφενός λαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τη σύσταση των
ασφαλιστικών οργανισμών του προσωπικού, όπως τα Ταμεία Αυτασφαλείας και Υγείας
και ο Ειδικός Λογαριασμός Επικουρήσεως, αφετέρου παρεμβαίνοντας με προτάσεις,
μελέτες και υπομνήματα για βελτίωση των παροχών τους ή κινητοποιώντας το σύνολο
των εργαζομένων για την προάσπισή τους, αφού με τη συνετή διαχείριση των ίδιων των
ασφαλισμένων τα Ταμεία αυτά παρέχουν μέχρι σήμερα υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε
εργαζομένους και συνταξιούχους της Εθνικής Τράπεζας.
2. Κοινωνική δράση και αλληλεγγύη

Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του ο ΣΥΕΤΕ ως σωματείο εργαζομένων, εκτός
από την ανάπτυξη της συναδελφικότητας, της συνοχής και της αλληλεγγύης μεταξύ των
μελών του, με διάφορες πρωτοβουλίες του στην κοινωνική οικονομία, στις κοινωνικές
ασφαλίσεις, αλλά και σε ατομικό επίπεδο με απευθείας οικονομικές ενισχύσεις εργαζο-
μένων, πρωτοστάτησε σε πανελλήνιους εράνους για εθνικά και κοινωνικά ζητήματα στη
δεκαετία του 1930 και στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο.
Στα σκληρά χρόνια της Κατοχής κράτησε συσπειρωμένο το προσωπικό και ανέ-
πτυξε σημαντική δράση για «να μην πεινάσει ούτε ένας συνάδελφος», ενισχύοντας
αποφασιστικά, και σε στενή συνεργασία με τον Συνεταιρισμό, τα πιο αδύναμα μέλη
του και τις οικογένειές τους.
Στα μεταπολεμικά χρόνια συνέβαλε πάλι σε κοινωνικές και εθνικές εκδηλώσεις συ-
μπαράστασης και αλληλεγγύης σε πληττόμενους από φυσικές και λοιπές καταστροφές,
ενώ έδωσε πάντοτε το παρών σε όλα τα εθνικά προσκλητήρια και υπεράσπισε τα δικαι-
ώματα αδυνάμων, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό.
3. Πολιτισμός – Αθλητισμός
Ο ΣΥΕΤΕ έχει να επιδείξει σημαντικό έργο στους τομείς του πολιτισμού, του αθλητι-
σμού και της οικολογίας. Ίσως είναι το μοναδικό εργατικό σωματείο το οποίο έχει συ-
νεχή παρουσία στα πολιτιστικά δρώμενα επί έναν αιώνα, λόγω της ανώτερης μόρφωσης
των μελών και, κυρίως, εξαιτίας της κληρονομημένης παράδοσης των ιδρυτών του, να
ασχολείται, εκτός από την προαγωγή των επαγγελματικών συμφερόντων, εξίσου με την
πνευματική ανάπτυξη και την ψυχαγωγία των μελών του.
—265—
Η δημιουργία της Λέσχης του Συλλόγου, η συγκρότηση δανειστικής βιβλιοθήκης

για τα μέλη καθώς και η λειτουργία εντευκτηρίου για ποικίλες κοινωνικές, επιμορ-
φωτικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ή οι (πρώιμες για την υπόλοιπη
ελληνική κοινωνία) φυσιολατρικές και οικολογικές αναζητήσεις του προσωπικού τού
προσέδιδαν ακόμη μεγαλύτερο κύρος.
Διακρίνουμε μια πλούσια δράση την εποχή του Μεσοπολέμου, μέχρι και στην
Κατοχή, για να περιορισθεί σημαντικά τη μεταπολεμική περίοδο λόγω των γενικό-
τερων συνθηκών της χώρας. Τη δεκαετία του 1960 παρατηρείται αναζωογόνηση των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων του ΣΥΕΤΕ, που διακόπτεται στη δικτατορία, για να
γνωρίσουν εντυπωσιακή άνθιση από τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης μέχρι σή-
μερα.
4. Η εφημερίδα Τραπεζιτική του ΣΥΕΤΕ, 1934-σήμερα

Η εφημερίδα Τραπεζιτική του ΣΥΕΤΕ αποτελεί ένα από τα εγκυρότερα και μακροβιό-
τερα εργατικά-συνδικαλιστικά φύλλα, αφού εκδίδεται σχεδόν ανελλιπώς από τον Οκτώ-
βριο του 1934 μέχρι σήμερα, με μια αναγκαστική διακοπή μεταξύ των ετών 1942 και
1945 λόγω των γεγονότων της εποχής.
Με αρθρογραφία υψηλού επιπέδου και ευρύτητα θεμάτων, αποτελεί σημαντική πηγή
όχι μόνον για τη δράση του ΣΥΕΤΕ και την ιστορία του ελληνικού τραπεζικού συν-
δικαλιστικού κινήματος, αλλά για την εξέλιξη του ελληνικού πιστωτικού συστήματος
γενικότερα.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Α΄ περίοδος
• 1934 – 1940, τεύχη 1-78
• 1941 – 1942, τεύχη 79-94.
Β΄ περίοδος
• 1945 – 1955, τεύχη 1(95)-157(252)
• 1956 – 1966, τεύχη 158(253)-278(372)
• 1967 – 1974, τεύχη 279(373)-348
• 1975 – 1980, τεύχη 349-415
• 1981 – 1992, τεύχη 416-568
• 1993 – 2008, τεύχη 569-637
• 2009 – 2017, τεύχη 638-656
• 2018 – 2019, τεύχη 657-660.
Την Α΄ περίοδο, μέχρι το 1941, κυκλοφορούσαν τακτικά δύο διαφορετικά φύλλα

με τον ίδιο αριθμό, το «Συλλογικόν Δελτίον» και η «Οικονομολογική & Τραπεζική
Έκδοσις», ενώ κατά τα έτη 1937-1938 εκδόθηκαν και ειδικά τεύχη της Τραπεζιτικής
ως «Τριμηνιαία Επιστημονική Έκδοσις». Επίσης, την περίοδο Νοέμβριος 1949 έως
Σεπτέμβριος 1950 κυκλοφόρησε πάλι δεύτερο φύλλο της Τραπεζιτικής με τον υπότιτλο
«Δεκαπενθήμερος Οικονομολογική και Τραπεζιτική Επιθεώρησις». Τα τελευταία χρό-
νια, λόγω και της ηλεκτρονικής πληροφόρησης υποχώρησε αισθητά η τακτικότητα του
φύλλου.
—266—
ΠΛΟΥΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Το 2017-2018, μετά από δική μας πρόταση και υποκίνηση, με φροντίδα του Συλ-
λόγου ψηφιοποιήθηκαν όλα τα σωζόμενα φύλλα της ιστορικής εφημερίδας και σήμε-
ρα είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΣΥΕΤΕ.

5. Η Βιβλιοθήκη του ΣΥΕΤΕ
Η Βιβλιοθήκη του ΣΥΕΤΕ άρχισε να συγκροτείται με την ίδρυση του Συλλόγου
στο πρότυπο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Τράπεζας, με σκοπό όχι μόνον την «πνευ-
ματική αναψυχή» των μελών, αλλά και την υπεύθυνη επαγγελματική τους ενημέρωση.
Λειτούργησε ως δανειστική, απέκτησε πολλούς και σπάνιους τίτλους βιβλίων (αρκετοί
υπήρξαν προσφορά της Τράπεζας, στελεχών της, συνδικαλιστών, απλών συναδέλφων
ή άλλων φορέων) και μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γνώρισε σημα-
ντική άνθιση. Βαθμιαία περιορίστηκε ο ρόλος της και οι εκάστοτε προσπάθειες ανα-
συγκρότησης και εμπλουτισμού της με νέες αγορές, στα 1960 και 1970, απέδωσαν
περιορισμένα αποτελέσματα.
Η τελευταία (ανεπιτυχής) κίνηση για την επαναλειτουργία της σημειώθηκε στις αρ-
χές της δεκαετίας του 1980. Σήμερα ένα τμήμα των βιβλίων της έχει παραδοθεί στη
Βιβλιοθήκη του Ιστορικού Αρχείου της ΕΤΕ και το υπόλοιπο φιλοξενείται στη Λέσχη
του Συλλόγου.
Το δελτίο μελέτης που συμπλήρωναν τα μέλη,

όταν χρησιμοποιούσαν τη Βιβλιοθήκη του Συλ-
λόγου το Μεσοπόλεμο.
Το πρώτο φύλλο της Τραπεζιτικής (Συλλογικόν Δελτίον), Οκτώβριος

1934, με το πρωτοσέλιδο αφιερωμένο στο θέμα των κοινωνικών ασφα-
λίσεων.
ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Το Ταμείο Αυτασφαλείας Προσωπικού Εθνικής Τραπέ-

ζης συστάθηκε το 1926 μετά από σχετικό υπόμνημα-αί-
τημα του ΣΥΕΤΕ και σε συμφωνία με τον συνδιοικητή
της ΕΤΕ Ιω. Δροσόπουλο.
Το Ταμείο Συντάξεων του προσωπικού της ΕΤΕ ιδρύθηκε το

1867 με πρωτοβουλία του πρώτου διοικητή της Γ. Σταύρου
και αποτέλεσε ένα από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα
στην Ελλάδα μέχρι την υποχρεωτική ένταξή του, το 2008,
στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Ο ΣΥΕΤΕ και οι εργαζόμενοι στην Τρά-
πεζα έχουν δώσει σκληρούς μακροχρόνιους αγώνες για την
αυτονομία και την εύρυθμη λειτουργία του.
Το Ταμείο Υγείας Προσωπικού Εθνι-

κής Τραπέζης (ΤΥΠΕΤ) ιδρύθηκε το
1930 με πρωτοβουλία συνδικαλιστών
του ΣΥΕΤΕ και ανώτερων στελεχών
της Τράπεζας ως αυτοδιοικούμενος από
τους ασφαλισμένους του οργανισμός. Με
εκλεγμένη από τα μέλη του Διοίκηση και
διαρκείς αγώνες των εργαζομένων, έχει
Ο πρώτος πρόεδρος του Δ.Σ. του ΤΥ- αναδειχθεί ως κορυφαίος κοινωνικός θε-
ΠΕΤ, Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, 1930- σμός υπηρεσιών υγείας και φαρμακευτι-
1934. κής περίθαλψης στη χώρα μας.
—268—
ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Ο Ειδικός Λογαριασμός Επικουρήσεως Προσωπικού ΕΤΕ (ΛΕΠΕΤΕ) συστάθηκε το 1949 μετά από συνδικαλιστικές
πιέσεις του ΣΥΕΤΕ με σκοπό την επικούρηση των εργαζομένων-μελών «εξελθόντων και εξερχομένων της υπηρεσίας της
Τραπέζης…». Σήμερα εργαζόμενοι και συνταξιούχοι της ΕΤΕ, με επικεφαλής τα σωματεία τους, δίνουν μάχες να διατηρη-
θεί ο αρχικός χαρακτήρας του ως ειδικός έντοκος λογαριασμός εγγυημένων παροχών. Στην εικόνα η πρώτη δημοσίευση
του «Ειδικού Οργανισμού Επικουρήσεως» στην Τραπεζιτική φ. 70 (164)/24.12.1949.
Φωτογραφία της δεκαετίας του 1980 από τις μαχητικές κινητοποιήσεις του ΣΥΕΤΕ και της ΟΤΟΕ για την προάσπιση των
κοινωνικών κατακτήσεων των εργαζομένων.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Η «Επιτροπή Αλληλεγγύης Μαχομένου Συναδέλφου» συστάθηκε από τον ΣΥΕΤΕ ακριβώς στην έναρξη του Ελληνοϊταλι-
κού Πολέμου με σκοπό την αλληλεγγύη και την οικονομική ενίσχυση των στρατευμένων συναδέλφων και των οικογενειών
τους. Στην αρχή της Κατοχής θα μετονομαστεί σε «Επιτροπή Αλληλεγγύης Συναδέλφων Πληγέντων εις τον Πόλεμον». Η
σχετική σελίδα της Τραπεζιτικής, φ. 81/Μάρτιος 1941, αναφέρεται στο έργο της Επιτροπής, ενώ στην εικόνα παρουσιάζεται
η βάπτιση από τον ΣΥΕΤΕ τέκνων πεσόντων συναδέλφων με το συμβολικό όνομα Νικηφόρος.
Αφίσες από διάφορες πρωτοβουλίες-δράσεις κοινωνικής παρέμβασης και αλληλεγγύης του ΣΥΕΤΕ.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Από τις πρόσφατες δράσεις αλληλεγγύης του ΣΥΕΤΕ, Απρίλιος 2016. Μέλη
των προεδρείων του ΣΥΕΤΕ και του ΤΥΠΕΤ παραδίδουν δωρεά παιχνιδιών
Συμπαράσταση του ΣΥΕΤΕ στους σεισμοπαθείς από για 400 παιδιά του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού Ειδικής Μέριμνας και
τον μεγάλο σεισμό του Αιγίου τον Ιούνιο του 1995. Προστασίας Μητέρας και Παιδιού «Κιβωτός του Κόσμου».
Το εξώφυλλο από το Ημερολόγιο του 2016 του Συλ-

λόγου, αφιερωμένο στο φαινόμενο της προσφυγιάς.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η Τραπεζιτική, καθ’ όλη τη μακρόχρονη πορεία της, φιλοξενούσε συχνά σελίδες για το βιβλίο και τον πολιτισμό. Στην εικό-
να η σχετική ρουμπρίκα από την πρώτη περίοδο λειτουργίας της (1934-1942).
Η φυσιολατρία, η ορειβασία και ο οικολο-

γικός τουρισμός αναπτύχθηκε νωρίς από τα
μέλη και υποστηρίχθηκε σταθερά από τον
Σύλλογο. Στη φωτογραφία από την Τραπε-
ζιτική, Ιούλιος 1935, διακρίνονται πάνω στο
πλοίο «Κεφαλληνία» μερικοί από τους 150
συμμετέχοντες, μέλη, φίλοι και προσωπικό-
τητες, σε οργανωμένη από τον ΣΥΕΤΕ εκ-
δρομή στις Σποράδες, 15-16.6.1935.
Ανακοίνωση στην Τραπεζιτική για συμμετοχή των μελών

του ΣΥΕΤΕ σε οργανωμένη εκδρομή για την παρακολού-
θηση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο Βερολίνο.
Στη Μεταπολίτευση, ιδιαίτερα μετά το 1979-80, άνθισε ένα πολύπλευρο και δυναμικό πολιτιστικό κίνημα στον ΣΥΕΤΕ. Αφίσες από
διάφορες εκδηλώσεις των πολιτιστικών τμημάτων του ΣΥΕΤΕ στις δεκαετίες 1980 και 1990.
—273—
Στις 4.12.1981 το Πολιτιστικό Τμήμα του Συλλόγου τίμησε, σε ειδική

εκδήλωση στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας, τον παλαίμαχο
συνάδελφο, αντιστασιακό και ποιητή Ροδόλφο Κράους (1887-1983),
για ένα διάστημα αντιπρόεδρο του ΣΥΕΤΕ στην Κατοχή. Στη φωτο-
γραφία ο τιμώμενος με την πρόεδρο του Συλλόγου Ιωάννα Ζερβάκη
και την κεντρική ομιλήτρια της εκδήλωσης Σοφία Μπακανάκη, μέλος
του Συμβουλίου. Φωτογραφία Θεόδωρος Τζαννετάκος.
Από την πρώτη παράσταση του Θεατρικού Τμήματος του ΣΥΕΤΕ με

το έργο του Γ. Σκούρτη «Κομμάτια και θρύψαλα» στο Θέατρο Διονύ-
σια, Απρίλιος 1982.
Φωτογραφία από την εκδήλωση των τριών συλλόγων

(υπαλλήλων-εισπρακτόρων-φροντιστών και καθαριστρι-
ών) για την Εθνική Αντίσταση. Στη φωτογραφία δια-
κρίνονται η πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ Ιωάννα Ζερβάκη, ο
ποιητής Γιάννης Ρίτσος και ο αντιστασιακός Μανόλης
Γλέζος, 1.11.1982.
Αφίσα από την τρίτη παράσταση του Θεατρικού Τμήμα-

τος του ΣΥΕΤΕ με το έργο του Ντάριο Φο «Η Ισαβέλλα,
τρεις καραβέλες κι ένας παραμυθάς» στο Θέατρο Βρετά-
νια, Μάιος 1985.
Μουσική εκδήλωση του ΣΥΕΤΕ με την αξέχαστη Αρλέτα στο Μέγαρο Μελά της ΕΤΕ, 14.11.1996. Φωτογραφίες Θεόδωρος Τζαννετάκος.
Από μουσική εκδήλωση της χορωδίας των εργαζομένων, υπό τη διεύθυνση της αξέχαστης σπουδαίας μαέστρου ΤερψιχόρηςΠαπαστεφάνου,
Ξενοδοχείο Χίλτον, Απρίλιος 1996. Φωτογραφία Θεόδωρος Τζαννετάκος.
—275—
Το περιοδικό Πολιτιστική του ΣΥΕΤΕ (1982-1989) με την ποιότητά του αναδείχθηκε σε σημαντικό έντυπο της εποχής του,
ξεπερνώντας σε εμβέλεια το χώρο της ΕΤΕ, που δυστυχώς δεν απέκτησε επιγόνους. Στις εικόνες τα εξώφυλλα του πρώτου
και του τελευταίου τεύχους, αλλά και του μοναδικού τεύχους που προσπάθησε να εκδώσει ανεξάρτητα η τελευταία εκδοτική
του ομάδα με τον συμβολικό τίτλο Μεταπολιτιστική.
Από τις πολιτιστικές δράσεις του ΣΥΕΤΕ τη δεκαετία του 2000.
—276—
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Από τους σκοπευτικούς αγώνες της ΕΦΕΤ (Ένωσης Φιλάθλων Εθνικής Τράπεζας, ίδρ. 1926) στις 26-29.10.1939. Διακρί-
νεται στο μέσον ο πρόεδρος της Σκοπευτικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Φρ. Μαυρομάτης με νικητές σκοπευτές και μέλη
επιτροπών των αγώνων. Εφ. Τραπεζιτική, φ. 62/Οκτώβριος 1939.
Από παιδικούς αγώνες στο σκάκι στις κατασκηνώσεις του ΤΥΠΕΤ στον Διόνυσο, δεκαετία του 1980.
Η ποδοσφαιρική ομάδα του ΣΥΕΤΕ το 1984.

Η ομάδα μπάσκετ του ΣΥΕΤΕ το 1989. Φωτογραφία Θεόδωρος Τζαννετάκος.
Η ποδοσφαιρική ομάδα του ΣΥΕΤΕ στον τελικό του παντραπεζικού

πρωταθλήματος της ΟΤΟΕ αντιμέτωπη με την ομάδα του Συλλόγου της
Εμπορικής Τράπεζας, Γήπεδο Παναθηναϊκού, 13.6.1990. Φωτογραφία
Θεόδωρος Τζαννετάκος.
Αφίσα για τον ποδοσφαιρικό τελικό

αγώνα του πρωταθλήματος του ΣΥΕΤΕ,
1.6.2000.
—278—
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΙΚΗΣ
ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΙΚΗΣ
—279—
ΕΡΕΥΝΕΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΕΤΕ

ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ
—280—
ΕΡΕΥΝΕΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΕΤΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ
—281—
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ
1917-2017, ένας αιώνας αγώνες
4-15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2017,
ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΕΛΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, ΑΘΗΝΑ
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια δράσης, αγώνων, κοινωνικής παρέμβα-
σης και προσφοράς του, ο ΣΥΕΤΕ διοργάνωσε μεγάλη έκθεση ιστορικών ντοκουμέ-
ντων και φωτογραφικού υλικού, κυρίως από το πλούσιο αρχείο του, στο Μέγαρο Μελά
της Εθνικής Τράπεζας την περίοδο 4-15 Δεκεμβρίου 2017.
Η ιστορική έρευνα, η σύνταξη των κειμένων, ο σχεδιασμός, η επιστημονική οργάνω-
ση και η επιμέλεια της έκθεσης έγιναν από τον ιστορικό-αρχειονόμο Ζήσιμο Χ. Συνο-
δινό, πρώην προϊστάμενο στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, σε συνεργασία
με τον αρχειονόμο Αλέξη Κράους, πρώην υπεύθυνο του Αρχείου του ΣΥΕΤΕ.
Στα εγκαίνια της έκθεσης, την Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου 2017, προσήλθαν παλαιά και
νεότερα συνδικαλιστικά στελέχη από την ΕΤΕ, εκπρόσωποι της ΟΤΟΕ, της ΓΣΕΕ,
των συλλόγων των τραπεζοϋπαλλήλων και πλήθος συναδέλφων. Μίλησαν ο πρόεδρος
και ο γεν. γραμματέας του Συλλόγου, Γιώργος Αρβανίτης και Θύμιος Παπαγιάννης, και
οι ιστορικοί-ερευνητές Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, Αλέξης Κράους και Ακρίτας Καλούσης.
Στο τέλος της εκδήλωσης απονεμήθηκαν τιμητικές πλακέτες σε όλους τους παλαι-
ότερους εν ζωή προέδρους του Συλλόγου, από το 1971 κ.ε., Θανάση Γιαννακόπουλο,
Νίκο Πίσκοπο, Νώντα Μαυρουλίδη, Ιωάννα Ζερβάκη, Χρήστο Πρωτόπαπα, Γιώργο
Τσιορμπατζή, Φώτη Δεληβοριά, Μανόλη Μαυροφόρο, Δημήτρη Κουσελά, Σταύρο
Κούκο και Γιώργο Γιαννακόπουλο.
Η αφίσα της Έκθεσης

Σελίδα από το τρίπτυχο της Έκθεσης
—286—
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ
Φωτογραφίες από τα εγκαίνια της Έκθεσης, 7.12.2017. Στο βήμα οι ομιλητές, Γ. Αρβανίτης, πρόεδρος του ΣΥΕΤΕ, Ζήσιμος Χ. Συ-
νοδινός, Αλέξης Κράους και Ακρίτας Καλούσης.
Άποψη του Μεγάρου Μελά με το κοινό της εκδήλωσης.
—287—
Φωτογραφίες από την Έκθεση.
—288—
ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ, 1917 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Α/Α ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1 Θεμιστοκλής Κανάρης 1917
2 Δημήτριος Καρατζάς 1918-1919
3 Δημήτριος Νομικός 1919 Πρώτη, σύντομη, θητεία
4 Παναγιώτης Κουτσαλέξης 1919 Πρώτη, σύντομη, θητεία
5 Νικόλαος Σημαντήρας 1919 Σύντομη θητεία
6 Κωνσταντίνος Μαλαματιανός 1919 Πρώτη, σύντομη, θητεία
7 Παναγιώτης Κουτσαλέξης 1919 Δεύτερη, σύντομη, θητεία
8 Κωνσταντίνος Οικονομίδης 1920 Σύντομη θητεία
9 Δημήτριος Νομικός 1920-1923 Δεύτερη θητεία
10 Ανδρέας Παπαδημητρίου 1923-1924 Πρώτη θητεία
11 Σπυρίδων Δυοβουνιώτης 1924-1925
12 Ανδρέας Παπαδημητρίου 1925-1927 Δεύτερη θητεία
13 Κωνσταντίνος Βλάχος 1928
14 Μιχαήλ Μαυρομιχάλης 1928-1930
15 Θεόδωρος Πλούμος 1930 Πρώτη θητεία
16 Δημήτριος Πετυχάκης 1930-1932
17 Θεόδωρος Πλούμος 1932 Δεύτερη θητεία
18 Θωμάς Θεμενάκης 1932-1933
19 Θεόδωρος Πλούμος 1933-1934 Τρίτη θητεία
20 Κωνσταντίνος Μαλαματιανός 1934-1936 Δεύτερη θητεία
21 Νικόλαος Δρεπανόπουλος 1936
22 Ηλίας Κουμετάκης 1936-1937 Αντιπρόεδρος, εκτελών χρέη

προέδρου
23 Ιωάννης Καπέτης 1937
24 Παναγιώτης Λυκιαρδόπουλος 1937-1940
25 Αλέξανδρος Μαυρομμάτης 1940-1942
26 Κωνσταντίνος Τσαλίκης 1942
27 Ανδρέας Δημητρακόπουλος 1942
—289—
Α/Α/ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

28 Κωνσταντίνος Χαύτας 1942-1943 Για σύντομο διάστημα, τέλος
του 1942 έως τις αρχές του 1943
29 Θεόδωρος Ευθυμίου 1943-1944
30 Σπυρίδων Βασιλόπουλος 1944
31 Ιωάννης Παπαλέτσος 1944-1945
32 Κωνσταντίνος Αποστολόπουλος 1945-1949
33 Κωνσταντίνος Τζώτζης 1949-1950
34 Ιωάννης Παπαλέτσος 1950 Πρόεδρος προσωρινής Διοικητικής

Επιτροπής
35 Μιχαήλ Δρεπανόπουλος 1950-1951 Πρώτη θητεία
36 Γεώργιος Κώστης 1951-1954
37 Μιχαήλ Δρεπανόπουλος 1954 Δεύτερη θητεία
38 Μελχισεδέκ Τσουδερός 1954-1956 Αρχικά διορισμένης προσωρινής Διοι-

κητικής Επιτροπής, από το 1955 εκλεγ-
μένος, πρώτη θητεία
39 Κωστής Μελισσαρόπουλος 1956-1958
40 Γεώργιος Καραπάνος 1958-1966
41 Ευστάθιος Μίχος 1966-1967 Αντιπρόεδρος, προεδρεύων μετά το θά-

νατο του Γιώργου Καραπάνου
42 Αδαμάντιος Οθωναίος 1967-1969
43 Μελχισεδέκ Τσουδερός 1969-1971 Δεύτερη θητεία
44 Αθανάσιος Γιαννακόπουλος 1971-1972
45 Νικόλαος Πίσκοπος 1972-1975
46 Παναγιώτης Θεοφανόπουλος 1975-1976
47 Κωνσταντίνος Ιατρίδης 1976-1977 Πρόεδρος διορισμένης Διοίκησης από

το Πρωτοδικείο Αθηνών
48 Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης 1977-1980
49 Ιωάννα Ζερβάκη 1980-1984
50 Χρήστος Πρωτόπαπας 1984-1986
51 Γιώργος Τσιορμπατζής 1986
52 Φώτης Δεληβοριάς 1986-1988
—290—
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ
Α/Α/ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

53 Μανόλης Μαυροφόρος 1988-1990
54 Δημήτρης Κουσελάς 1990-1994
55 Σταύρος Κούκος 1994-2006
56 Γιώργος Γιαννακόπουλος 2006-2014
57 Γιώργος Αρβανίτης 2014-2018
58 Γιώργος Μότσιος 2018-σήμερα
—291—
ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΣΥΕΤΕ 1917-1951
Θεμιστοκλής Κανάρης Δημήτριος Καρατζάς Δημήτριος Νομικός Ανδρέας Παπαδημητρίου Σπυρίδων Δυοβουνιώτης
1917 1918-1919 1919, 1920-1923 1923-1924, 1925-1927 1924-1925
Κων/νος Βλάχος Μιχαήλ Μαυρομιχάλης Θεόδωρος Πλούμος Δημήτριος Πετυχάκης Θωμάς Θεμενάκης
1928 1928-1930 1930, 1932, 1933-1934 1930-1932 1932-1933
Κωνσταντίνος Μαλαματιανός Νικόλαος Δρεπανόπουλος Ηλίας Κουμετάκης Ιωάννης Καπέτης Παναγιώτης Λυκιαρδόπουλος
1919, 1934-1936 1936 1936-1937 1937 1937-1940
Αλέξανδρος Μαυρομμάτης Κων/νος Τσαλίκης Ανδρέας Δημητρακόπουλος Κων/νος Χαύτας Θεόδωρος Ευθυμίου
1940-1942 1942 1942 1942-1943 1943-1944
Σπυρίδων Βασιλόπουλος Ιωάννης Παπαλέτσος Κων/νος Αποστολόπουλος Κων/νος Τζώτζης Μιχαήλ Δρεπανόπουλος
1944 1944-1945, 1950 1945-1949 1949-1950 1950-1951, 1954
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΟΥ ΣΥΕΤΕ
ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΣΥΕΤΕ 1951 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Γεώργιος Κώστης Μελχισεδέκ Τσουδερός Κωστής Μελισσαρόπουλος Γεώργιος Καραπάνος Ευστάθιος Μίχος
1951-1954 1954-1956, 1969-1971 1956-1958 1958-1966 1966-1967
Αδαμάντιος Οθωναίος Αθανάσιος Γιαννακόπουλος Νίκος Πίσκοπος Παναγιώτης Θεοφανόπουλος Κων/νος Ιατρίδης
1967-1969 1971-1972 1972-1975 1975-1976 1976-1977
Επαμεινώνδας Μαυρουλίδης Ιωάννα Ζερβάκη Χρήστος Πρωτόπαπας Γιώργος Τσιορμπατζής Φώτης Δεληβοριάς
1977-1980 1980-1984 1984-1986 1986 1986-1988
Μανόλης Μαυροφόρος Δημήτρης Κουσελάς Σταύρος Κούκος Γιώργος Γιαννακόπουλος Γιώργος Αρβανίτης
1988-1990 1990-1994 1994-2006 2006-2014 2014-2018
Γιώργος Μότσιος
Δεν εμφανίζονται όσοι άσκησαν το αξίωμα για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα
2018 έως σήμερα
την πρώτη περίοδο (βλ. Ιστορικό Χρονολόγιο).
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Ιστορικό Αρχείο Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Ι.Α./Σ.Υ.Ε.Τ.Ε.
• Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Ι.Α./Ε.Τ.Ε.
• Εφημ. Τραπεζιτική, όργανο του Σ.Υ.Ε.Τ.Ε., 1934-1942, 1945-2019
• Πολυθέαμα «60 Χρόνια Τραπεζιτική» (επιμέλεια: Νίκος Δημολίτσας, έρευνα–επιλογή αρχειακού-ιστορικού

υλικού: Αλέξανδρος Κράους, Νίκος Παντελάκης, Ζήσιμος Συνοδινός, μουσική επιμέλεια: Δόμνα Σαμίου),
Αθήνα 1994
• Έκθεση με θέμα «60 Χρόνια Τραπεζιτική» (επιμελητές: Μαρία Αλεξίου, Αλέξανδρος Κράους, Ζήσιμος Συ-
νοδινός), Αθήνα, Μέγαρο Μελά της Ε.Τ.Ε., Δεκέμβριος 1994 - Ιανουάριος 1995
• Έκθεση με θέμα «Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας, 1917-2017, ένας αιώνας αγώνες» (έρευνα, κείμενα,
επιστημονική οργάνωση, σχεδιασμός, Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, συνεργάτης Αλέξης Κράους), Μέγαρο Μελά
Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα. Διάρκεια έκθεσης 4-15 Δεκεμβρίου 2017, εγκαίνια Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου 2017.
• Αβδελά, Έφη, Δημόσιοι υπάλληλοι γένους θηλυκού. Καταμερισμός της εργασίας κατά φύλα στον δημόσιο τομέα, 1908-
1955, Αθήνα 1990
• Αβδελά, Έφη, «Η μισθωτή εργασία ως προνομιακό πεδίο για τη συγκρότηση κοινωνικών κινημάτων στο Με-
σοπόλεμο», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 8/Νοέμβριος 1996, σ. 83-99
• Αγγελόπουλος, Άγγελος Θ., Οικονομικά. Άρθρα και μελέτες 1946-1967, 2 τόμοι, Αθήνα 1974
• Αλεξάτος, Γιώργος Ν., Ιστορικό λεξικό του ελληνικού εργατικού κινήματος, Αθήνα 2008
• Αλιβιζάτος, Νίκος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974: όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Αθήνα 1983
• Αναστασιάδης, Α. – Ν. Μαραντζίδης – Χ. Κεραμοπούλου – Β. Τατάλας (επιμ.), Το εργατικό-συνδικαλιστικό
κίνημα της Θεσσαλονίκης, Η ιστορική φυσιογνωμία του, Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1997
• Αντωνοπούλου, Σοφία Ν., Σύγχρονος καπιταλισμός και παγκοσμιοποίηση, Αθήνα 2008
• Αυγουστίδης, Άγγελος, Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα κατά τη δεκαετία του ’40 και τα περιθώρια της πολιτικής,
Αθήνα 1999
• Βαλέτας, Κώστας, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα, 1875-1905, Μελέτη, Αθήνα χ.χ. [1987]
• Βαξεβάνογλου, Αλίκη, Οι Έλληνες κεφαλαιούχοι 1900-1940. Κοινωνική και οικονομική προσέγγιση, Αθήνα 1994
• Βενέζης, Ηλίας, Χρονικόν της Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1955
• Βερναρδάκης, Χριστόφορος – Γιάννης Μαυρής, Κόμματα και κοινωνικές συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα:
οι προϋποθέσεις της μεταπολίτευσης, Αθήνα 1991
• Βούλγαρης, Γιάννης, Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, 1974-1990: Σταθερή δημοκρατία σημαδεμένη από τη μεταπο-
λεμική ιστορία, Αθήνα 2001
• Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων, Φωτογραφίζοντας… τις Μνήμες και
την Ιστορία του Εργατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, Αθήνα 2001
• Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, 100 χρόνια, 1918-2018. Τα συνδικάτα ήταν, είναι και θα είναι εδώ.
Ιστορικό Λεύκωμα, Αθήνα 2018
• Γκίκας, Αναστάσης Ι., Ρήξη και ενσωμάτωση. Συμβολή στην Ιστορία του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος του
Μεσοπολέμου (1918-1936), Αθήνα 2010
• Geary, Dick, Το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα (1848-1939), Θεσσαλονίκη 1988
• Γουναράκης, Πέτρος Ν., Σελίδες τινες επί της επεμβάσεως των κυβερνήσεων Κατοχής εις τα της Εθνικής Τραπέζης
της Ελλάδος, Αθήνα 1945
• Δημητρακόπουλος, Ανδρέας Ζ., Η Κηπούπολις Φιλοθέη και ο Οικοδομικός Συνεταιρισμός των εν Φιλοθέη Υπαλ-
λήλων Εθνικής Τραπέζης, Φιλοθέη 1973
• [Διεθνές Γραφείο Εργασίας] International Labour Office, The Future of Work Centenary Initiative, Issue Note
Series 1-4, 2016 (στο διαδίκτυο).
• [Διεθνές Γραφείο Εργασίας] International Labour Office - Global Commision on the Future of Work, Work
for a brighter Future, 2019 (στο διαδίκτυο).
• Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος-Τμήμα Προσωπικού, Επετηρίς του Προσωπικού της Εθνικής Τραπέζης της Ελλά-
δος, Ιούλιος 1940, Αθήνα 1940
—295—
• Ελεφάντης, Άγγελος Γ., Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης. ΚΚΕ και αστισμός στο Μεσοπόλεμο, Αθήνα 1976
• Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα το 2011 και το 2012, Αθήνα, Ιανουάριος 2013
• Ευσταθόπουλος, Γιάννης, Από την κοινωνική ευθύνη στην κοινωνική χρησιμότητα των τραπεζών, ΙΝΕ-ΟΤΟΕ,
Αθήνα 2009
• Ζαβιτζιάνος, Κωνσταντίνος Γ., Η Διοίκησις της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος κατά τα έτη 1941 και 1942, Αθήνα
1945
• Ζαμπαρλούκου, Στέλλα, «Συνδικαλιστικό κίνημα και κρατικός παρεμβατισμός στη μεταπολιτευτική Ελλά-
δα», στο Χρ. Λυριντζής – Ηλ. Νικολακόπουλος – Δ. Σωτηρόπουλος (επιμ.), Κοινωνία και πολιτική: όψεις της
Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, Αθήνα 1996, σ. 91-118
• Θεοδώρου, Θ. Ε., Στοιχεία για την εργατική τάξη της Ελλάδος, Αθήνα 1975
• Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Εργασία και πολιτική: Συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα 1974-
2004. 10ο Επιστημονικό Συνέδριο, Πάντειο Πανεπιστήμιο 18-21 Μαΐου 2005, Αθήνα 2007
• Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Η ελληνική οικονομία. Ετήσια έκθεση 2017, Αθήνα, Μάρτιος 2017
• Ινστιτούτο Εργασίας ΟΤΟΕ, Ο.Τ.Ο.Ε. Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος. Δομή, ρόλος και
παρέμβαση στον τραπεζικό κλάδο στην Ελλάδα (υπεύθυνος έκδοσης: Αριστοτέλης Λάκκας, γεν. επιμέλεια: Ζήσι-
μος Χ. Συνοδινός), Αθήνα 1998 (δίγλωσσο, ελληνικά-αγγλικά)
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών (συλλογικό), τόμος ΙΕ΄: Νεώτερος Ελληνισμός από το
1913 ώς το 1941, Αθήνα 1978, και τόμος ΙΣΤ΄: Σύγχρονος Ελληνισμός από το 1941 έως και το τέλος του αιώνα,
Αθήνα 2000
• Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Ιστορικό Χρονολόγιο 1841-
2006, (συγγραφή: Γεράσιμος Νοταράς, Νίκος Παντελάκης, Ζήσιμος Χ. Συνοδινός), Αθήνα 2008
• Ιωακίμογλου, Ηλίας, Μισθοί, κέρδη και απασχόληση στις τράπεζες. Μια εμπειρική ανάλυση, ΙΝΕ-ΟΤΟΕ, Αθήνα
2009
• Ιωακίμογλου, Ηλίας, Το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών στις τράπεζες, ΙΝΕ-ΟΤΟΕ, Αθήνα 2009
• Ιωάννου, Χρήστος Α., Μισθωτή απασχόληση και συνδικαλισμός στην Ελλάδα, Αθήνα 1989
• Καζάκος, Πάνος, «Η οικονομική πολιτική και φιλοσοφία στη μεταπολεμική Ελλάδα 1950-2000» στο συλ-
λογικό, Πολιτικοί προσανατολισμοί του Νέου Ελληνισμού, έκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινο-
βουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Αθήνα 2011, σ. 103-134
• Εφημ. Καθημερινή, Ιστορικό Λεύκωμα, 1960-1991, 32 ετήσιοι τόμοι, Αθήνα 1997-1999
• ΚΚΕ, Τομεακή Επιτροπή Χρηματοπιστωτικού της Κ.Ο. Αττικής, Η δράση των κομμουνιστών στις τράπεζες την
περίοδο της Κατοχής, Αθήνα 2015
• ΚΚΕ, Τομεακή Επιτροπή Χρηματοπιστωτικού της Κ.Ο. Αττικής, Το συνδικαλιστικό κίνημα στις τράπεζες την
δεκαετία του ’30 και η δράση των κομμουνιστών, Αθήνα 2016
• Καλογιαννίδης, Δημήτρης, «Το Εθνικό Εργατικό Απελευθερωτικό Μέτωπο: Η δράση του στην κατεχόμενη
πρωτεύουσα 1941-1944», Αθήνα 2014, αδημοσίευτη μεταπτυχιακή εργασία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμή-
μα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας
• Καλούσης, Ακρίτας, Η δράση του Συλλόγου των Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας (ΣΥΕΤΕ) την περίοδο της Κατο-
χής-Αντίστασης και την περίοδο των Δεκεμβριανών, έκδοση της Ανεξάρτητης Αριστερής Κίνησης Εργαζομένων
Εθνικής Τράπεζας «Πρόταση Προοπτικής», Αθήνα 2018
• Καμπαγιάννης, Θανάσης, Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα 1918-1926. Οι απεργίες, τα συνέδρια της
ΓΣΕΕ και η οργανική σύνδεση με το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ, Αθήνα-Λευκωσία 2007
• Κάππος, Κώστας, Κοινωνικοπολιτικά ζητήματα του εργατικού κινήματος, Αθήνα 21987
• Κασιμάτη, Κούλα (επιμ.), Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα στο τέλος του 20ού αιώνα, Αθήνα 1997
• Καστοριάδης, Κορνήλιος, Η πείρα του εργατικού κινήματος, τόμ. Α΄: «Πώς ν΄αγωνιστούμε», τόμ. Β΄: «Προλε-
ταριάτο και οργάνωση», Αθήνα 1984
• Καστορίνης, Χρήστος, 1974-2019, Συλλογικές συμβάσεις στον τραπεζικό κλάδο, έκδοση Τραπεζικός
Αγών, Αθήνα 2019
• Κατσανέβας, Θεόδωρος Κ., Το σύγχρονο συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, Αθήνα 1981
• Κατσορίδας, Δημήτρης Α., Βασικοί σταθμοί του εργατικού-συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα 1870-2001,
Αθήνα 2008
• Κλαδάς, Σωκρ. Γ., Η εργατική μας πολιτική και νομοθεσία. Ιστορία-ανάλυσις-κριτική, Αθήνα 1945
• Κοντιάδης, Ξενοφών − Κώστας Δ. Παπαδημητρίου − Βασιλική Γεωργακοπούλου − Δημήτρης Στεφανίδης,
Νέες τεχνολογίες στις τράπεζες και επιπτώσεις στην απασχόληση, ΙΝΕ-ΟΤΟΕ, Αθήνα 2018
—296—
• Κορδάτος, Γιάνης, Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, Αθήνα 1931, Αθήνα 21956
• Κορώνης, Σπύρος, Η εργατική πολιτική των ετών 1909-1918, Αθήνα 1944
• Κουζής, Γιάννης, Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος. Αποκλίσεις και συγκλίσεις με τον
ευρωπαϊκό χώρο, Αθήνα 2007
• Κουκουλές, Γιώργος Φ., Για μια ιστορία του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος. Εισαγωγή στην παιδαγωγική της
ιστορικής έρευνας, Αθήνα [1983]
• Κουκουλές, Γιώργος Φ., Ελληνικά συνδικάτα: οικονομική αυτοδυναμία και εξάρτηση, 1938-1984. Συμβολή στη διε-
ρεύνηση της υπόθεσης ανυπαρξίας ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, Αθήνα 1984
• Κουκουλές, Γιώργος Φ. – Βασίλης Τζαννετάκος, Συνδικαλιστικό κίνημα 1981-1986: Η μεγάλη ευκαιρία που
χάθηκε, Αθήνα 1986
• Κουκουλές, Γιώργος, Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και οι ξένες επεμβάσεις (1944-1948), Αθήνα 1995
• Κουκουλές, Γιώργος, Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και ο μύθος του Σισύφου (1964-1966), Αθήνα 2000
• Koumandaraki, Anna – Athanasios Tsakiris, «Gender and precarity in crisis-ridden Greece», στο Jörg
Nowak, Madhumita Dutta, Peter Brike (επιμ.), Worker’s Movements and Strikes in the Twenty-First Century: A
Global Perspective, Λονδίνο 2018, σ. 273-288
• Κράους, Αλέξης, «70 χρόνια Συνεταιρισμός, 1917-1987. Ιστορική αναδρομή με μερικές χρονολογίες», Το
σίγμα, περιοδική εκδοση του Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων ΕΤΕ-ΕΚΤΕ-ΕΤΒΑ, τχ. 1/χ.χ. [1988], σ. 23-24
• Κράους, Αλέξης, «Εξήντα χρόνια Τραπεζιτικής, 1934-1994», εφ. Τραπεζιτική του ΣΥΕΤΕ, φ. 580/Φεβρ. 1995,
σ. 7-9
• Κράους, Αλέξης, «Στοιχεία για την ιστορία του τραπεζικού συνδικαλισμού, 40 χρόνια ΟΤΟΕ», εφ. Τραπεζι-
τική του ΣΥΕΤΕ, φ. 582/Δεκ. 1995, σ. 8-9
• Kraus, Alexis, «Archives syndicales et histoire syndicale. Le cas du Syndicat des employés de la Banque
Nationale de Grèce (SYETE)». Ανακοίνωση στο Συνέδριο με θέμα L’entreprise en Grèce et en Europe XIXe-
XXe siècles, Αθήνα 1991, Association Interdisciplinaire Franco-Hellenique, 1992, σ. 227-239
• Κρεμμύδας, Κωνσταντίνος, «Συνδικαλιστικό κίνημα και τράπεζες στην Ελλάδα», 1917-1949. Η περίπτωση
της Εθνικής Τράπεζας», Memoire pour le D.E.A., Université de Paris I-Panthéon Sorbonne, Παρίσι 1988
• Κρεμμύδας, Κώστας, «Ο σκληρός Οχτώβρης (1940-1945)», περ. Η Τράπεζα και το προσωπικό της, τχ. 3/Δεκ.
1994, σ. 44-50
• Κρεμμύδας, Κώστας, «Μορφωτικός Όμιλος Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (Μ.Ο.Π.Ε.Τ.).
Τριάντα χρόνια από ένα ημιτελές εγχείρημα», περ. Εμείς και η Τράπεζα, της ΕΤΕ, τχ. 9/Ιούν. 1997, σ. 22-27
• Κρητικός, Μιχ. Ν. – Ιω. Λ. Ζάρρας, Εργατική και κοινωνική νομοθεσία, Αθήνα 1929
• Κωστής, Κώστας Π., Συνεργασία και ανταγωνισμός: τα 70 χρόνια της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, Αθήνα 1997
• Κωστής, Κώστας, Ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1914-1940, Αθήνα 2003
• Κωστής, Κώστας, «Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας». Η διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους 18ος-21ος
αιώνας, Αθήνα 2013
• Κωτσονόπουλος, Λουδοβίκος – Δέσποινα Παπαδημητρίου – Ζήσιμος Συνοδινός (επιμ.), Νεολαία και οικονο-
μικές κρίσεις στην Ελλάδα 1929 και 2008, Αθήνα 2016
• Λεονταρίτης, Γιώργος Β., Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, Αθήνα 1978
• Λεονταρίτης, Γιώργος, «Το ελληνικό εργατικό κίνημα και το αστικό κράτος 1910-1920», στο Οδυσσέας
Δημητρακόπουλος – Θάνος Βερέμης (επιμ.), Μελετήματα γύρω από τον Βενιζέλο και την εποχή του, Αθήνα 1980,
σ. 49-83
• Λιάκος, Αντώνης, Εργασία και πολιτική στην Ελλάδα του μεσοπολέμου· το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και η ανάδυση
των κοινωνικών θεσμών, Αθήνα 1993
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Το ελληνικό εργατικό κίνημα 1918-1923, Αθήνα 1976
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1923-1927). Επαναστατικές εξαγγελίες, Αθήνα 1985
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1927-31). Από την καταφρόνια μια καινούργια αυγή,
Αθήνα 1987
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1932-36), Αθήνα 1994
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Τα Συνέδρια της Γ.Σ.Ε.Ε., Αθήνα 1998
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Η εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα (1890-1999), Αθήνα 1999
• Λιβιεράτος, Δημήτρης, Μεγάλες ώρες της εργατικής τάξης. ΕΚΑ 1910-1916, ΕΕΑΜ 1941, ΕΡΓΑΣ 1945, Αθήνα
2006
—297—
• Λινάρδος-Ρυλμόν, Πέτρος, Εργατικές αμοιβές και συσσώρευση κεφαλαίου στη μεταπολεμική Ελλάδα, Αθήνα 1992
• Luxembourg, Rosa, Μαζική απεργία, κόμμα, συνδικάτα, Αθήνα 1979
• Λυκογιάννης, Αθανάσιος, (επιμ.), Κερδώα Αθηνά. Χρονικό της Τραπέζης της Ελλάδος 1928-2003, Αθήνα 2004
• Μαριόλης, Δημήτρης, Η αδύνατη ταξική ανακωχή. Η πολιτική του ΕΑΜ στα Υπουργεία Οικονομικών, Εργασίας και
στα συνδικάτα μέχρι τα Δεκεμβριανά, Αθήνα 2015
• Μαρξ, Καρλ, Μισθός, τιμή, κέρδος, Αθήνα 1977
• Μαρξ, Καρλ, Μισθωτή εργασία και κεφάλαιο, Αθήνα 1976
• Μαυρίκος, Γιώργος Εμμ., Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα (1918-1948): Δυο γραμμές σε διαρκή αντιπαράθεση,
Αθήνα 2001
• Μαυρογορδάτος, Γιώργος, Μεταξύ Πιτυοκάμπτη και Προκρούστη. Οι επαγγελματικές οργανώσεις στη σημερινή
Ελλάδα, Αθήνα 1988
• Méda, Dominique, The future of the work: The meaning and value of work in Europe, ILO Research Paper no. 18,
ILO [ΔΓΕ], Οκτ. 2016
• Μελισσαρόπουλος, Κωστής, Συμβολή εις την ιστορίαν του Συλλόγου Υπαλλήλων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
(Χρονικόν διετίας 1956-1957), Αθήνα 1961
• Meynaud, Jean, – Π. Μερλόπουλος – Γ. Νοταράς, Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, 1946-1965, Αθήνα 2002
• Μίρκος, Γεώργιος Τρ., Κράτος, Τράπεζα, Βιομηχανία. Από την ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα
2010
• Μοσκώφ, Κωστής, Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης: Η διαμόρφωση της εθνικής και
κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, Αθήνα 1985
• Μοσχονάς, Ανδρέας, Ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, Αθήνα 2003
• Μπαμπάς, Στέλιος, Εργασία και κοινωνικές σχέσεις. Βήματα στη μεταβιομηχανική κοινωνία, Αθήνα 1990
• Μπαστουνόπουλος, Νικόλαος, «Από την ιστορίαν του Συλλόγου μας (1917-1935)», εφ. Τραπεζιτική του ΣΥΕ-
ΤΕ, φ. 15/Δεκέμβριος 1935, σ. 1 και φ. 16/Ιανουάριος 1935, σ. 4
• Μπεναρόγιας, Αβραάμ, Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου, Αθήνα 1986
• Μπενέκη, Ελένη – Αργυρώ Αγγελοπούλου, Φιλοθέη Αττικής, άρωμα πικροδάφνης, Αθήνα 2002
• Μπιθυμήτρης, Γιώργος, Αγορά, τάξη, κοινωνία: Αναζητώντας την ταυτότητα του συνδικαλιστικού κινήματος,
Αθήνα 2017
• Μπιθυμήτρης, Γιώργος – Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, «Μετασχηματισμοί του ελληνικού συνδικαλιστικού
κινήματος από τη μεταπολίτευση μέχρι την κρίση: συνέχειες και ρήξεις», περ. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής
Επιστήμης, τόμ. 44, αρ. 1/ Ιανουάριος 2018, σ. 99-122
• Ναξάκης, Χάρης − Μιχάλης Χλέτσος (επιμ.), Το μέλλον της εργασίας (συλλογικό), Αθήνα 2005
• Νεφελούδης, Βασίλης, Απομυθοποίηση με τη γλώσσα των αριθμών. Κριτική ανάλυση των οικονομικών και κοινωνι-
κών εξελίξεων στην εικοσαετία 1950-1970, Αθήνα 1973
• Νεφελούδης, Βασίλης, Σημαντικές στιγμές στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, Αθήνα χ.χ. [1975;]
• Νικόλης, Δημήτρης Κ., Ιστορική πορεία του ελληνικού έθνους. Η Εθνική Αντίσταση και η μεταδεκεμβριανή Ελλάδα
(1941-1982), β΄ έκδοση εμπλουτισμένη, τόμ. ΣΤ΄, Αθήνα 1990
• Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (Ο.Τ.Ο.Ε.), Γραμματεία Διεθνών Σχέσεων, Οι
εργαζόμενοι του χρηματοπιστωτικού τομέα μπροστά στο 2000. Η διεθνής διάσταση…, Αθήνα 1991
• Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (Ο.Τ.Ο.Ε.), 1955-2005, 50 χρόνια ΟΤΟΕ (κείμενα-
επιμέλεια ύλης-συντονισμός: Χρήστος Καστορίνης, συνεργασία: Αλέξης Κράους), Αθήνα 2005
• Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (Ο.Τ.Ο.Ε.), Γραμματεία Εργασιακών Σχέσεων,
Κωδικοποίηση βασικών διατάξεων των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ΟΤΟΕ-Τραπεζών, Αθήνα 2006
• Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (Ο.Τ.Ο.Ε.), Οι εργασιακές σχέσεις στις τράπεζες. Το
παρόν και το μέλλον, με σχέδιο και όραμα, χωρίς διακρίσεις, Αθήνα, Ιούνιος 2015
• Ο σκιτσογράφος Ηλίας Κουμετάκης. Κείμενα: Αρχέλαος, Κ. Μητρόπουλος, Δ. Πόρτολος, Ο. Δημητρακόπου
λος, Δ. Δασκαλόπουλος, Αθήνα, εκδ. Άγρα-ΕΛΙΑ, 1998
• Παγουλάτος, Γιώργος, Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, 1940-2000, Αθήνα 2006
• Παλαιολόγος, Νίκος, Εργασία και συνδικάτα στον 21ο αιώνα, ΙΝΕ ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, Αθήνα 2006
• Πανελλήνιον Ηρώον Πεσόντων 1940-1944, τόμος Α΄, τεύχος Α΄, Αθήνα 21946
• Παντελάκης, Νίκος Σ., Αλέξανδρος Ν. Διομήδης (1874-1950). Ένας αυθεντικός εκπρόσωπος της αστικής τάξης,
Αθήνα 2018
—298—
• Παπαϊωάννου, Γιάννης, «Σύνθεση, ταυτότητα, κατανομή και κοινωνική θέσητων υπαλλήλων της Ε.Τ.Ε. [Εθνι-
κής Τράπεζας της Ελλάδος], περίοδος 1981-1997», αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή στο Πάντειο Πανεπι-
στήμιο, Τμήμα Κοινωνιολογίας/Τομέας Νεοελληνικής Κοινωνίας, Αθήνα 2001
• Παπανικολόπουλος, Δημήτρης, «Η συνδικαλιστική δυναμική 2010-2015», Ενημέρωση, μηνιαία έκδοση του
ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, τχ. 232/Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016 («Το απεργιακό φαινόμενο στην Ελλάδα 2010-2015»),
σ. 2-12
• Πετυχάκης, Μιχαήλ Ε., Νομοθεσία περί σωματείων κωδικοποιημένη, Αθήνα 1975
• Πιζάνιας, Πέτρος, Μισθοί και εισοδήματα στην Ελλάδα (1842-1923). Το παράδειγμα των υπαλλήλων της Εθνικής
Τράπεζας, Αθήνα 1985
• Πορφυρογένης, Μιλτιάδης Ν., Η σύμβαση εργασίας, Αθήνα 1945
• Πουλαντζάς, Νίκος Α., Οι κοινωνικές τάξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό, Αθήνα 1980
• Ραυτόπουλος, Γιώργος Α., Κάποτε τα συνδικάτα, Αθήνα 2011
• Σακελλαρόπουλος, Θεόδωρος – Χαρ. Οικονόμου – Χρ. Σκαμνάκης – Μαρίνα Αγγελάκη (επιμ.), Κοινωνική
Πολιτική, Αθήνα 2018
• Σακελλαρόπουλος, Σπύρος, Η Ελλάδα στη Μεταπολίτευση: Πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, 1974-1988, Αθήνα
2001
• Σεραφείμ, Λευτέρης Σπ., Σωματειακό δίκαιο, Αθήνα 1983
• Σεφέρης, Κώστας, Ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα, 1860-1975, Αθήνα 1975
• Σεφεριάδης, Σεραφείμ, «Διεκδικητικό κίνημα και πολιτική: ο ελληνικός συνδικαλισμός πριν από τη δικτατο-
ρία», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 12/ Νοέμβριος 1998, σ. 5-34
• Στασινόπουλος, Επ. Κ., Η Ιστορία της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, 1841-1966, Αθήνα 1966
• Στεφανάτος, Γεράσιμος, «Η άνοδος της πάλης της εργατικής τάξης στη δεκαετία 1956-1966», περ. Ελληνική
Αριστερά, Απρ.-Μάιος 1966, σ. 72-82
• Στρατηγάκη, Μαρία, «Τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και καταμερισμός κατά φύλλο στο τραπεζικό σύστημα:
Η περίπτωση της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος», αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή στο Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Νομικής/Τομέας Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης, Δεκέμ-
βριος 1992
• Σύλλογος Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης, 50 χρόνια δημιουργικής προσφοράς, Αθήνα 1971
• Σύλλογος Υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης, 50 χρόνια συνδικαλιστικής δράσεως, Αθήνα 1971
• Συνοδινός, Ζήσιμος Χ., «Η μάχη των χρεογράφων (Οκτώβριος 1943). Κορυφαία αντιστασιακή πράξη των
εργαζομένων στην Εθνική Τράπεζα», Αρχειοτάξιο, περιοδική έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής
Ιστορίας, τχ. 9/Μάιος 2007, σ. 134-160
• Συνοδινός, Ζήσιμος Χ. (έρευνα-εισαγωγή-σχολιασμός), «Ημερολόγιον Συμβάντων» Κεντρικού Καταστήματος της
Τράπεζας Αθηνών 1943-1945. Ένα σπάνιο ντοκουμέντο της Κατοχής, Αθήνα 2014
• Συνοδινός, Ζήσιμος Χ., Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Διαρκής προσφορά στην ελληνική κοινωνία, Ιστορικό Αρχείο
Eurobank, Αθήνα 2016
• Συνοδινός, Ζήσιμος Χ., «Οι τραπεζικοί και το συνδικαλιστικό αντιστασιακό κίνημα 1941-1944», Αρχειοτάξιο,
περιοδική έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, τχ. 20/Δεκέμβριος 2018, σ. 160-184
• Τράπεζα της Ελλάδος (Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών), Τα πρώτα πενήντα χρόνια της Τραπέζης της Ελλάδος
1928-1978, Αθήνα 1978
• Τσακίρης, Θανάσης, «Ο συνδικαλισμός των εργαζομένων στις τράπεζες στην Ελλάδα (1974-1993)», διδακτο-
ρική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης, Αθήνα
2006, δημοσιευμένη στο διαδίκτυο
• Τσακίρης, Θανάσης, «Κράτος-κόμμα-συνδικάτα: Μεταξύ ενσωμάτωσης και αμφισβήτησης», στο Μιχάλης
Σπουρδαλάκης (επιμ.), Κοινωνική αλλαγή στη σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα 2004, σ. 177-240
• Τσακίρης, Θανάσης, «Η αντιπαράθεση κομματικού και αυτόνομου συνδικαλισμού στο χώρο των τραπεζών
κατά τη διάρκεια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας (1974-2000)», στο Γ. Κοντογιώργης, Κ. Λάβδας, Μ. Μεν-
δινού & Δ. Χρυσοχόου (επιμ.), Τριάντα χρόνια δημοκρατίας: Το πολιτικό σύστημα της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρα-
τίας 1974-2004, Αθήνα 2004, τόμ. Β΄, σ. 9-58
• Τσακίρης, Θανάσης, «Σχέσεις μεταξύ πολιτικών κομμάτων και συνδικαλιστικών παρατάξεων: Η περίπτωση
των συλλόγων εργαζομένων σε κρατικές τράπεζες», στο Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Εργασία και πολιτική:
Συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα 1974-2004. 10ο Επιστημονικό Συνέδριο, Αθήνα 2007,
σ. 152-176
—299—
• Τσουκαλάς, Κωνσταντίνος, Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα, Αθήνα 1987
• Φακιολάς, Ροσέτος Ε., Ο εργατικός συνδικαλισμός στην Ελλάδα. Οικονομική ανάλυση των βασικών δραστηριοτήτων
– Οργανωτικά προβλήματα – Θέματα συνδικαλιστικής πολιτικής, Αθήνα 1978
• Φίλιππα, Χριστίνα Ν., Οδωνύμια Φιλοθέης. Η ιστορία καθ’ οδόν, Φιλοθέη-Ψυχικό 2016
• Φλάισερ, Χάγκεν, Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944, 2 τόμοι, Αθήνα
1989, 1995
• Φόστερ, Ουΐλλιαμ, Ιστορία του παγκόσμιου συνδικαλιστικού κινήματος, 1764-1955, Αθήνα, τόμ. Α΄ (1956) και τόμ.
Β΄ (1959)
• Φράγκου, Λευτέρης, «Οι υπάλληλοι της Εθνικής Τράπεζας στην Αντίσταση», περ. Εθνική Αντίσταση, Συλλο-
γή 30ή/ Φεβρουάριος 1982, σ. 70-75
• Φράγκου, Λευτέρης, «Σκόρπιες θύμησες απ’ την παλιότερη δραστηριότητα του Συνεταιρισμού με την ευ-
καιρία της συμπλήρωσης των 70 χρόνων του», Το σίγμα, περιοδική εκδοση του Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων
ΕΤΕ-ΕΚΤΕ-ΕΤΒΑ, τχ. 1/χ.χ. [1988], σ. 25-26
• Χατζηβασιλείου, Ορέστης, Συνδικαλισμός και κοινωνική αντίδραση (1947-1987), Αθήνα 1987
• Χατζηιωσήφ, Χρήστος κ.ά. (επιστημονική επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, 8 τόμοι (μέχρι το 1952),
Αθήνα 2005-2009. Βλ. ειδικότερα, Κώστας Φουντανόπουλος, «Μισθωτή εργασία», τ. Α1: 1900-1922 οι απαρ-
χές, Αθήνα 2001, σ. 87-121 και «Εργασία και εργατικό κίνημα στην Ελλάδα», τ. Β1: 1922-1940 ο Μεσοπόλεμος,
Αθήνα 2002, σ. 295-335. Κωστής Καρπόζηλος, «Συνδικάτα και πολιτική στην Ελλάδα του Εμφυλίου», τ. Δ1:
1945-1952 Ανασυγκρότηση-Εμφύλιος-Παλινόρθωση, Αθήνα 2009, σ. 63-103
• Hobsbawm, Eric J., Στους ορίζοντες του 21ου αιώνα μετά την εποχή των άκρων, συνομιλία με τον Antonio Polito,
Αθήνα 2000.
—300—
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ «ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛ-
ΛΗΛΩΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
(ΣΥΕΤΕ) 1917-2017» ΤΟΥ ΖΗΣΙΜΟΥ Χ. ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ
ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ ΤΟΥ 2020 ΣΕ
500 ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΕΚΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΤΥΠΩΘΗΚΕ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ Α.Ε.
ΣΕ ΧΑΡΤΙ VELVET 120 ΓΡΑΜ. ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΗΘΗ-
ΚΕ ΣΤΟΥΣ Η. ΜΠΟΥΝΤΑΣ & Π. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Ο.Ε.

Z. SYNODINOS, Syete 1917-2017

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Z. SYNODINOS, Syete 1917-2017

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 1917-2017

Ο τραπεζικός συνδικαλισμός μέσα από την πορεία

Έρευνα – συγγραφή – επιμέλεια

Επεξεργασία εικόνων αρχείου, σελιδοποίηση, εξώφυλλο:

© Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, 2019

Τα εργατικά συνδικάτα προσφέρουν καλή υπηρεσία σαν κέντρα αντίστασης ενάντια

Η ίδρυση και η πρώτη περίοδος

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1917-1929

Ιούλιος. Πρώτη εκτύπωση του καταστατικού του ΣΥΕΤΕ σε ειδική έκδοση.

Μάιος-Ιούνιος. Με αποφάσεις του Γενικού Συμβουλίου της ΕΤΕ αναδιαμορφώνεται ο Οργανισμός

Νοέμβριος. Η πρώτη προσπάθεια ενιαίας συνδικαλιστικής έκφρασης των τραπεζοϋπαλλήλων απο-

27 Αυγούστου. Νέα εκλεγμένη Διοίκηση στον ΣΥΕΤΕ. Πρόεδρος: Παναγιώτης Κουτσαλέξης,

4 Νοεμβρίου. Νέα Διοικητική Επιτροπή. Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Μαλαματιανός, αντιπρόε-

Σκέψεις επί της οργανώσεως της εργαζομένης αστικής τάξεως

Με παρεμβάσεις του ΣΥΕΤΕ καθιερώνονται τα τακτικά επιδόματα παιδιού, ταμειακό-διαχειριστι-

Αναδιαμόρφωση των δράσεων του Συλλόγου. Λειτουργούν οι εξής επιμελητείες: επαγγελματικών

Την κυβέρνηση Δ. Γούναρη διαδέχονται οι βραχύβιες κυβερνήσεις Ν. Στράτου, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Ν. Τριανταφυλλάκου

10 Σεπτεμβρίου. Εγκρίνεται από το Πρωτοδικείο Αθηνών το νέο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ, το

Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Ο Σύλλογος συμμετέχει στον έρανο υπέρ των Μικρασιατών προσφύγων.

21 Ιουνίου. Συγκροτείται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Ανδρέα Δ. Παπαδημητρίου

16 Φεβρουαρίου. Επανεκλέγονται πρόεδρος και αντιπρόεδρος του Συλλόγου αντίστοιχα ο Ανδρ.

Αύγουστος. Ίδρυση του Συλλόγου Γραφέων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.

Δημοσιεύεται σε νέα έκδοση το τροποποιημένο, από το 1922, ισχύον καταστατικό.

10 Φεβρουαρίου. Αρκετοί εργαζόμενοι του κατώτερου προσωπικού (γραφείς-δακτυλογράφοι) ζη-

15 Δεκεμβρίου. Με αφορμή την προσπάθεια του καθεστώτος Θ. Πάγκαλου να απομακρύνει τον

3 Δεκεμβρίου. Ψηφίζεται από τη Διοικητική Επιτροπή ο «Οργανισμός Σχολών ξένων γλωσσών»

Το πρακτικό ίδρυσης, 20.5.1917, και η πρώτη Διοίκηση του ΣΥ-

Το πρώτο σήμα του ΣΥΕΤΕ από σφραγίδα του.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1930-1939

Μάρτιος. Πριν ακόμη το κράτος δημιουργήσει οργανισμό κοινωνικών ασφαλίσεων, με πρωτοβου-

13 Σεπτεμβρίου. Συγκροτείται νέα Διοικητική Επιτροπή με πρόεδρο τον Δημήτριο Πετυχάκη

16 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος αναλαμβάνει «αρωγός» στους διενεργηθέντες δημόσιους εράνους

20 Φεβρουαρίου. Η Γενική Συνέλευση των μελών αποφασίζει να μπορούν να εγγράφονται στον

Νέες τροπολογίες, επί το δημοκρατικότερο, στο καταστατικό του ΣΥΕΤΕ.

Ιούλιος. Νέα αποτυχημένη προσπάθεια δημιουργίας δευτεροβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης

Μάρτιος-Απρίλιος. Αντίδραση του ΣΥΕΤΕ στις εκκαθαρίσεις βενιζελικών και δημοκρατικών

Μάιος. Η Κοινότητα της Νέας Αλεξάνδρειας μετονομάζεται σε Κοινότητα Φιλοθέης.

Ιούλιος. Νέα ενωτική προσπάθεια για τη δημιουργία δευτεροβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνω-

Σεπτέμβριος-Οκτώβριος. Πρώτες συζητήσεις και προβληματισμοί στον Σύλλογο σχετικά με την

Ίδρυση του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού των Υπαλλήλων της Τραπέζης Αθηνών.

Ο πανίσχυρος διοικητής της ΕΤΕ (1928-1939) Ιωάννης Δροσό-

Ο Ηλίας Γ. Κουμετάκης (1889-1979), γνωστός στο ευρύ κοινό ως

Ο τυπωμένος κανονισμός λειτουργίας του

Το 1938 ο Σύλλογος αποκτά πλέον ιδιόκτητη στέγη για τις ποικίλες

Ο Πόλεμος, η Κατοχή και η Αντιστασιακή Εποποιία

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1940-1944

Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Μετά τη Γενική Συνέλευση των μελών στις 29 Ιανουαρίου παρατηρεί-

Αρχές Δεκεμβρίου. Με πρωτοβουλία του ΣΥΕΤΕ, οι σύλλογοι των τραπεζοϋπαλλήλων διοργανώ-

10 Δεκεμβρίου. Ο Σύλλογος Εισπρακτόρων και Κλητήρων μετονομάζεται σε Σύλλογο Βοηθητικού

Οκτώβριος. Διακόπτεται η έκδοση της Τραπεζιτικής μέχρι το 1945.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Επιτροπή Συνεργασίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων

Εν Αθήναις τη 25 Ιανουαρίου 1943

Ιανουάριος. Τίθεται σε εφαρμογή από την Τράπεζα ο νέος οργανισμός υπηρεσίας.

Αύγουστος. Ο αντεργατικός νόμος 522/22.8.1943 «Περί συστάσεως Ανωτάτου Συμβουλίου Συν-

16 Σεπτεμβρίου. Η Διοίκηση του ΣΥΕΤΕ αποφασίζει ομόφωνα να εγγραφεί ο Σύλλογος στη

Οκτώβριος–Νοέμβριος 1943. Ο κατοχικός υπουργός Οικονομικών Έκτωρ Τσιρονίκος προτείνει

Η «ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ»

Δημοσιευμένη μελέτη για τη «μάχη των χρεογράφων» στο πε-

ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

σύνθεσή της. Σύμβουλοι οι: Εμμ. Παναγιωτόπουλος, Μαρία Παπαδοπούλου, Ν. Σταματόπουλος,

ΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ