3.

GİYSİLERE UYGULANAN MODEL ÖZELLİKLERİ VE DİKİŞLER

GİYSİLERE UYGULANAN MODEL ÖZELLİKLERİ VE DİKİŞLER
 Üst Dikişler/Baskı dikişleri (Topstitch)

Dikişleri ön plana çıkarma, takviye etme, dikiş paylarını yatırma, dikiş hatlarını bastırma ve süsleme
amacıyla giysilere uygulanan dikişlerdir. Bu dikişlerde, giysinin dış kumaşıyla aynı veya kontrast oluşturan
başka renk (örneğin kotlarda kavuniçi renkte) iplikler kullanılır.

Üstten Çift Sıralı Dikiş: Dikiş birleştirme hattının her iki yanında, ona paralel
olarak üstten dikilen dikiştir. Çift iğneli düz dikiş veya zincir dikiş makinelerinde
yapılır. Örme giysilerde reçme makinesi ile yapılabilir.
Kumaş tersinden 1,5 cm pay bırakılarak birleştirilir; birleştirilen parçaların payları
iki yana açılarak ütülenir. Sonra kumaşın yüzünden, birleştirme dikişinin iki
yanından makineye çekilir.
Çıma Dikişi: Bitmiş bir dikiş hattına paralel olarak giysinin yüzeyine uygulanan bir sıra düz dikiştir. Çıma
dikişi kenardan 1-1,5 mm içerden dikilir. Genellikle süsleme amacıyla uygulanmaktadır. Kemer, manşet,
yaka ve astarlı robaların bitirme işleminde; şerit geçirme, bağlama veya bant takma, patlet ve birit gibi giysi
parçalarında bitirme dikişi olarak uygulanır.
Gaze Dikişi: Üstten süs veya bastırma amacıyla yapılan geniş aralıklı dikişlerin tümüne verilen isimdir.
Genellikle bitmiş bir dikiş hattına paralel olarak kenardan 5-7 mm içerden giysinin yüzeyine uygulanır.
Eyer Dikişi: Dikiş boyu ve dikiş aralıklarının 3 mm veya daha fazla olduğu, seri halinde oluşturulmuş dikiş
dizisidir. Bu dikiş türü elle üst dikiş yapmada, yakaların veya klapaların kenarını vurgulamada, yaka, cep ve kol
ağızlarında dekoratif dikiş olarak kullanılır.
 Punteriz Dikişi

Punteriz makinelerinde yapılan ve cep ağızlarında, kemer köprülerinde, pat uçlarında kullanılan bir tür kısa
zikzak dikişidir. Bu dikişte iplikler yığın halinde yan yana dikilerek dikilen kısmı sağlamlaştırır.
 Bant (Şerit)

Dokuma, örme veya telalardan kesilen ince tekstil şeritleridir; çeşitli amaçlar
için kullanılabilir.
Yaka oyuntusu, kol ucu ve etek ucuna temiz bir görüntü vermek
Dikişleri kapatarak giyim konforu sağlamak
Dikişi takviye etmek
Giysiyi süslemek
Makineye bant yerleştirme aparatı takılarak giysinin kumaş kenarlarına veya
orta kısmına uygulanabilir.

Yaka bandı Kol ucu ve etek ucu bantları Yaka üstünde dekoratif bant
Dekoratif çift katlı bant İlik cepte bant
 Pervaz

Giysilerde belli dikiş pozisyonlarına uygun şekilde kesilen

ve takviye amacıyla telalı olarak kullanılan, yumuşak ince
kumaş parçasıdır.
Pervaz; ihtiyaç duyulması halinde veya modele bağlı
olarak giysilerin ön parçalarına (ceket ve mantolarda
olduğu gibi), yırtmaçlara, kol açıklıklarına ve yakaya
uygulanır.
Kenar pervazını kenar kaplama biyesinden ayıran en önemli fark, telalı işlenmesi ve üst kumaşın iç ya da
dış kısmına iliştirilmesidir. Kenar kaplama biyesi ise kumaş kenarının her iki yüzeyini sarar ve genellikle
astarlı kumaşlarda uygulanır.
Erkek ceketinin iç kısmı: Pervaz, astar ve biyeyle kenar temizleme uygulamaları.
 Biye

Giysinin kendi kumaşından, kontrast oluşturan bir kumaştan, astardan veya başka malzemeden kesilen ve
kumaş kenarının üstüne geçirilen ince şeritlerdir. Makineye takılan biye aparatı vasıtasıyla giysiye uygulanır.

Biyenin kullanım amaçları:

Kumaşın kesilmiş kenarlarındaki ipliklerin sökülmesini önlemek
Dikiş paylarını temizlemek
Yaka, kol ağzı veya cep kenarlarına temiz ve dekoratif bir görünüm
vermek
Dikişleri kapatmak
Giysiyi süslemek
En çok kullanılan biye çeşitleri verev biye ve örme biyedir.

Verev biye: Kumaşa uygun malzemeden verev olarak kesilmiş ve katlanmış biye şeritleridir.
Örme biye: Esneklik sağlaması için ince örme kumaşın eninden kesilerek hazırlanan biye şeritleridir.
 Pens (Dart)

Düz bir kumaş parçasını göğüs, bel ve basen gibi bedenin kıvrımlı bölgelerine oturtmak veya model özelliği
oluşturmak amacıyla, kama şeklinde kumaşın giysi yüzeyinden alınıp ters tarafa katlanarak dikilmesi ile yapılan
daraltma uygulamasıdır.
İki çeşit pens uygulaması vardır:
1. Tek uçlu pens
2. Çift uçlu pens

Pensin etkisini belirleyen unsurlar:

1. Pensin uzunluğu: Tek uçlu penslerde kumaş kenarı ile pens ucunun arası ve çift uçlu penslerde pensin iki
ucunun arası ölçülerek bulunur.
2. Pensin derinliği: Tek uçlu penslerde kumaş kenarından ve çift uçlu penslerde en derin bölgeden ölçülür.
Pens derinliği tecrübe ile elde edilen değerlere göre ya da hesaplanarak belirlenir.
İki uçlu pens: önden ve arkadan görünüm.
Pensin kullanım amacı ve uygulama yerleri:
Kumaşı göğüs üzerinde forma sokmak için herhangi bir çevre noktasından göğüs ucuna doğru ön parçada
Kumaşı bele oturtmak için arka parçada, elbiselerde yanlarda
Kumaşa üst omuz üzerinde form vermek ve omuz küreği üzerindeki gerilimi azaltmak için arka yaka oyuntusu
veya arka omuz dikişinde
Kumaşa bel bölgesinde form vermek ve kalçalar üzerinde rahatlık sağlamak için pantolon ve eteğin ön ve
arka parçalarında
Dirsek hareketine serbestlik kazandırmak için kolun dirsek kısmında, dirsek hizasındaki yan dikişten veya kol
ucundan dirseğe doğru
 Büzgü (gather)

Giysinin bazı parçalarına veya belirli bölgelerine bolluk vermek amacıyla yapılan sık, küçük kıvrımlardır.
Hem fonksiyonel hem de dekoratif amaçlarla kullanılabilen büzgü, giysiye değişik şekillerde uygulanabilir:
Elde, kumaşın kendi iplikleri çekilerek
Düz dikiş makinesinde masura gerginliği azaltılarak oluşturulan dikişte masura ipliği çekilerek
Lastik dikilerek
Giysi içerisine verev şerit dikilerek oluşturulan kanallardan lastik geçirilerek
Kordon geçirilerek
Kordonla büzgü örnekleri
Lastikle büzgü örnekleri
 Pili (Pleat)

Giysinin belirli bölgelerine bolluk vermek veya giysiyi süslemek amacıyla kumaşın fazlalığının kendi üstünde
kıvırıp bir alt tabaka oluşturulması ile elde edilir.
Pili uygulama yerleri ve kullanım amacı:
Bluzda veya cekette omuz üstüne dolgunluk vermek
Dar elbise veya eteklerin ön ortasında, arka ortasında veya yanlarında, çevreyi arttırarak yürüme kolaylığı
sağlamak
Gömleklerde kol ile manşet arasındaki ölçü farkını dengelemek
Pantolonda bel ile kalça çevresi arasındaki ölçü farkını dengelemek
Üst giyimde, aşırı zorlamalarda açılmak suretiyle hareket serbestliği sağlamak
Astarlı giysilerde astarın çekme olasılığına karşı önlem olarak (emniyet pilileri)
Giysilerde uygulanan pili çeşidine göre dikim işlemi farklılık gösterir. Pili kumaşın kendi renginde iplikle kısmi
olarak veya tamamen içten dikilir. Diğer bir alternatif pilinin dikilmeden serbest şekilde başlangıçta dikişle
tutturulmasıdır.
Dekoratif pili örnekleri
 Plise

Giysi tasarım özelliğine göre önceden belirli boy ve ende panolarda veya kesilmemiş kumaş halinde
hazırlanan ve fikse edilen ince, birbirine paralel kat, kıvrım veya oluklardır. Özel plise makinelerinde yapılır.
 Nervür (pintuck)

Giysi üzerinde kabarık bir süs oluşturmak üzere 1-2 mm genişliğinde dikilen ince pili.
 Fırfır/ Farbela (Ruffle/frill)

Dekoratif amaçla, giysinin çeşitli bölgelerine büzgü yapılarak uygulanan tek veya çift kat kumaş şeritleri.
 Volan

Giysilerin yaka, etek ucu, kol ve bel kısımlarına, kendi kumaşından

veya farklı bir kumaştan, genellikle daireden kesilmiş parçanın
dikilmesiyle yapılan süslemedir.

Daire kesimli volan hazırlama

 Yırtmaç (vent/slit)

Giyside hareket özgürlüğü sağlamak ya da model uygulamak için istenilen kısma verilen uzunca açıklık.
 Gode

Genellikle elbise ve eteklerin uçlarında oluşturulan bir veya daha

fazla açıklığa eklenen kumaş parçasıdır. Çoğunlukla dekoratif amaçlı
olarak uygulanmakla birlikte eklendiği bölgeye hacim vererek giyene
hareket kolaylığı da sağlar.
Aşağıdaki giysileri inceleyelim.