1

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Εργασία – Επάγγελμα

Η λέξη επάγγελμα αναφέρεται συγκεκριμένα στη βιοποριστική απασχόληση

κι έχει έτσι πιο περιορισμένο νοηματικό εύρος σε σχέση με την εργασία που
αναφέρεται τόσο στο επάγγελμα όσο και γενικότερα στην καταβολή
σωματικών και πνευματικών δυνάμεων για την παραγωγή επιθυμητού ή
επιβεβλημένου έργου, το οποίο δεν σχετίζεται απαραίτητα με την επίτευξη
οικονομικού κέρδους.  

Το δικαίωμα στην εργασία και στην επαγγελματική αποκατάσταση είναι

θεμελιώδες για κάθε άνθρωπο, κι αυτό σηματοδοτείται κι από την ύπαρξη
ειδικής διάταξης στο Σύνταγμα.
Άρθρο 22. Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος,
που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών
και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού
πληθυσμού.
Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα
ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.

Αντιστοίχως, το δικαίωμα στην εργασία περιλαμβάνεται και

στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (1948):
Άρθρο 23.
1. Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το
επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να
προστατεύεται από την ανεργία.
2. Όλοι, χωρίς καμία διάκριση, έχουν το δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίση
εργασία.
3. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που
να εξασφαλίζει σε αυτόν και την οικογένειά του συνθήκες ζωής άξιες στην
ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η αμοιβή της εργασίας, αν υπάρχει, πρέπει να
συμπληρώνεται με άλλα μέσα κοινωνικής προστασίας.
4. Καθένας έχει το δικαίωμα να ιδρύει μαζί με άλλους συνδικάτα και να
συμμετέχει σε συνδικάτα για την προάσπιση των συμφερόντων του.
Άρθρο 24
Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα,
σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με
πλήρεις αποδοχές.
Άρθρο 25
1. Καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον
ίδιο και στην οικογένεια του υγεία και ευημερία, και ειδικότερα τροφή,
ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη όπως και τις απαραίτητες κοινωνικές
υπηρεσίες. Έχει ακόμα δικαίωμα σε ασφάλιση για την ανεργία, την αρρώστια,
την αναπηρία, τη χηρεία, τη γεροντική ηλικία, όπως και για όλες τις άλλες
περιπτώσεις που στερείται τα μέσα της συντήρησής του, εξαιτίας
περιστάσεων ανεξαρτήτων της θέλησης του.

Η αξία της εργασίας

Η εργασία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα του ατόμου, διότι μόνο μέσω αυτής
καθίσταται εφικτή η επιβίωση, αλλά και η περαιτέρω ανάδειξη του ατόμου,
και άρα η καταξίωση της κοινωνικής του υπόστασης. Ενώ, παράλληλα, η
εργασία συνιστά το μέσο για τη συλλογική ευημερία, καθώς χάρη σε αυτή
 2

επιτυγχάνεται η παραγωγή όλων εκείνων που κρίνονται αναγκαία για την

κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού.
Ειδικότερα:

- Διασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης. Μέσω της εργασίας το άτομο

κατορθώνει αρχικά να εξασφαλίζει τα απαραίτητα για την επιβίωσή του και
σταδιακά προχωρά στο να διασφαλίσει μια αξιοπρεπή διαβίωση∙ αναγκαίο
ζητούμενο, ώστε να είναι σε θέση αφενός να απολαμβάνει τη ζωή του κι
αφετέρου να μπορεί να προσεγγίσει την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς
του.
Το καθημερινό άγχος για την επιβίωση και οι συνεχείς οικονομικές ανάγκες
φθείρουν δραστικά τον άνθρωπο και του αποστερούν τη δυνατότητα να
εκπληρώσει τις πραγματικές του επιθυμίες και να διαμορφώσει τη ζωή του
κατά τρόπο που να του προσφέρει ευτυχία. Προκύπτει, έτσι, η
αδιαπραγμάτευτη ανάγκη να μπορεί μέσω της εργασίας του να διασφαλίζει
επαρκείς οικονομικές απολαβές, με απώτερο στόχο την πλήρη οικονομική του
ανεξαρτησία. Εντούτοις, οι σημερινές συνθήκες έχουν επιφέρει σημαντικές
μειώσεις στους μισθούς, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι να
αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους ανάγκες.
Αν ένας εργαζόμενος -πλήρους απασχόλησης- δεν κατορθώνει με το μισθό του
να καλύπτει πλήρως τις οικονομικές του υποχρεώσεις, τότε, όχι μόνο
παραμένει σε διαρκή ανασφάλεια, αλλά δεν αντλεί από την εργασία του
εκείνη την αίσθηση ικανοποίησης που θα του επιτρέψει να συνεχίσει να την
πραγματοποιεί με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Ζητούμενο, επομένως,
για κάθε άνθρωπο δεν είναι απλώς να έχει εργασία, αλλά να μπορεί μέσω
αυτής να επιτυγχάνει τη διασφάλιση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης.

- Λειτουργεί ως παράγοντας κοινωνικοποίησης. Το επάγγελμα του κάθε

ανθρώπου δεν αποτελεί μόνο ή απλώς ένα μέσο για την εξασφάλιση
οικονομικών εσόδων∙ είναι πολύ περισσότερο κομμάτι της ταυτότητάς του και
επιτρέπει στο άτομο να αποκτά μια σεβαστή και αναγνωρίσιμη θέση στο
κοινωνικό σύνολο.
Το κάθε άτομο έχει επίγνωση πως με το επάγγελμά του προσφέρει κάτι
ουσιαστικό για τους συνανθρώπους του, γνωρίζει πως έχει απέναντί τους
ευθύνη, και μέσω της παράλληλης συνειδητοποίησης πως και το ίδιο
επωφελείται από την επαγγελματική δραστηριότητα των συνανθρώπων του,
διαμορφώνεται και ενισχύεται η κοινωνική του συνείδηση.
Είναι, άρα, η ίδια η επαγγελματική ενασχόληση που επιτρέπει στο άτομο να
αποκτήσει βαθύτερο σεβασμό και εκτίμηση για την προσφορά και την
εργασία των συνανθρώπων του, αφού πλέον αντιλαμβάνεται πληρέστερα τις
απαιτήσεις, την υπευθυνότητα και την κούραση που συνοδεύει κάθε
επαγγελματική δραστηριότητα.

- Ισχυροποιεί και καλλιεργεί τις δεξιότητες του ατόμου. Με τη

συστηματική επαγγελματική δραστηριότητα το άτομο έχει την ευκαιρία να
αξιοποιήσει τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητές του, αλλά και να βιώσει νέες
επαγγελματικές εμπειρίες και απαιτήσεις που το ωθούν να διερευνήσει ακόμη
περισσότερο τις ικανότητές του. Η εργασία, άλλωστε, τείνει να ενισχύει την
εργατικότητα, την ανθεκτικότητα, καθώς και την αντίληψη του ατόμου,
εφόσον δοκιμάζει διαρκώς τις αντοχές του, αλλά και καλείται να επιλύσει
τάχιστα αναπάντεχα προβλήματα και δυσκολίες.
 3

Το σύνολο αυτών των εμπειριών που σχετίζονται με την επαγγελματική

δραστηριότητα επιτρέπουν στο άτομο να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και
εμπιστοσύνη στις νοητικές και σωματικές του δυνατότητες, γεγονός που
ισχυροποιεί το χαρακτήρα του.
Το άτομο, μάλιστα, γίνεται πολύ πιο αποτελεσματικό σε κάθε πτυχή της
καθημερινότητάς του, αφού πλέον αντιλαμβάνεται πολύ καλύτερα τη
σημασία της ορθής αξιοποίησης του χρόνου και βρίσκει τρόπους να τον
εκμεταλλεύεται πληρέστερα. Ο επαγγελματισμός, η συνέπεια και η έγκαιρη
οργάνωση, που του επιτρέπουν να αντεπεξέρχεται στις εργασιακές του
υποχρεώσεις, βρίσκουν εφαρμογή και στις λοιπές δραστηριότητές του. Σαφές
παράδειγμα, ως προς αυτό, αποτελούν οι εργαζόμενες μητέρες, οι οποίες
κατορθώνουν να είναι αποτελεσματικές, όχι μόνο στον επαγγελματικό χώρο,
αλλά και σε ό,τι αφορά τις ποικίλες υποχρεώσεις που καλείται να καλύψει
ένας γονιός.  

- Συναισθηματική ικανοποίηση. Η επαγγελματική ενασχόληση, ιδίως και

κυρίως όταν αυτή αφορά ένα επάγγελμα που βρίσκεται πλησιέστερα στις
προσωπικές επιθυμίες του ατόμου, αποτελεί πηγή ουσιαστικής
συναισθηματικής ικανοποίησης, καθώς καλύπτει την εσωτερική ανάγκη του
ατόμου για δημιουργία και προσφορά. Λειτουργεί, συνάμα, ως στοιχείο
ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης του ατόμου, καθώς του δημιουργεί την αίσθηση
της επίτευξης και της προσωπικής επιτυχίας.
Το άτομο αισθάνεται χρήσιμο, παραγωγικό και ικανό να πραγματοποιήσει
τους προσωπικούς του στόχους, εφόσον έχει πλέον τη δυνατότητα να ρυθμίζει
το ίδιο τη ζωή του και να διαχειρίζεται τα χρήματά του.
Συνάμα, μάλιστα, μέσω της επαγγελματικής ενασχόλησης κατορθώνει να
γνωρίσει πληρέστερα τον ίδιο του τον εαυτό, καθώς διαπιστώνει σταδιακά τις
ελλείψεις του, αλλά και τις δυνατότητές του.

Αίτια αλλοτρίωσης του ατόμου από την εργασία του

Η αδιαμφισβήτητη αξία της εργασίας υπονομεύεται τα τελευταία χρόνια σε
ό,τι αφορά τη δυνατότητα του ατόμου να αντλεί συναισθηματική ικανοποίηση
από την άσκηση του επαγγέλματός του, γεγονός το οποίο σχετίζεται τόσο με
τις επαγγελματικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην εποχή μας, όσο
και με την ποιότητα των επιλογών που συχνά εξαναγκάζεται να κάνει το
άτομο.

- Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας ωθούν συχνά τους νέους ανθρώπους να

επιλέξουν ένα επάγγελμα το οποίο δε σχετίζεται με τις σπουδές και τα
ενδιαφέροντά τους μόνο και μόνο για να μπορέσουν να διασφαλίσουν τα
αναγκαία οικονομικά έσοδα. Το γεγονός, όμως, ότι καλούνται να εργαστούν σ’
έναν χώρο που δεν κινεί το ενδιαφέρον τους ούτε πιθανώς καλύπτει την
εσωτερική τους ανάγκη και έκφραση και δημιουργία, αλλά ούτε και
ανταποκρίνεται στις πραγματικές τους ικανότητες, αφαιρεί από την
επαγγελματική τους ενασχόληση τη ζητούμενη αίσθηση ευχαρίστησης, ώστε
να μπορούν να ασκήσουν για καιρό και με αποτελεσματικότητα το επάγγελμα
αυτό.
Το ίδιο αρνητικό πλαίσιο, άλλωστε, διαμορφώνεται όταν το άτομο, αντί να
επιλέξει το επάγγελμα που πραγματικά το ευχαριστεί, επιλέγει ένα άλλο με
μόνο κριτήριο το οικονομικό κέρδος. Παρά τις ποικίλες δυνατότητες που
προσφέρονται στο άτομο μέσω των αυξημένων οικονομικών εσόδων, δεν
 4

μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι η επαγγελματική ενασχόληση

καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς του, και αν δεν μπορεί να
αντλήσει ικανοποίηση από αυτή την ενασχόληση, καταλήγει να αισθάνεται
παγιδευμένο και απογοητευμένο από τη ζωή του.

- Σε αντίθεση με τις επαγγελματικές δραστηριότητες του παρελθόντος, όπου ο

άνθρωπος είχε την ευκαιρία να αναλάβει τη δημιουργία ενός προϊόντος από
την αρχή μέχρι την ολοκλήρωσή του, στη σύγχρονη εποχή της εξειδίκευσης
και της βιομηχανοποίησης, κάθε υπάλληλος αναλαμβάνει μέρος μόνο της
παραγωγικής διαδικασίας, με αποτέλεσμα να αποξενώνεται από το τελικό
προϊόν, το οποίο δεν αισθάνεται ως δικό του δημιούργημα. Προκύπτει, έτσι,
μια αίσθηση ρουτίνας και μονοτονίας, αφού επί της ουσίας στον κάθε
εργαζόμενο αναλογεί μια συγκεκριμένη -η ίδια πάντα- δραστηριότητα.

- Οι σύγχρονες συνθήκες εργασίας που εξαναγκάζουν το άτομο να εργάζεται

περισσότερες ώρες από το προβλεπόμενο, χωρίς μάλιστα να λαμβάνει
οικονομική ανταμοιβή για τις υπερωρίες αυτές, η απουσία ασφάλισης ή η
ελλιπής ασφάλιση, η διαρκής αίσθηση ανασφάλειας ως προς το αν θα
μπορέσει να διατηρήσει τη θέση του, αλλά και η μείωση του τελικού μισθού,
προκαλούν στο εργαζόμενο άτομο μια έντονα αρνητική διάθεση και μια
διαρκώς αυξανόμενη απογοήτευση.
Η εργασία παύει να γίνεται αντιληπτή ως πηγή ευχαρίστησης και ως
δικαίωμα, και αντικρίζεται ως προνόμιο, για χάρη του οποίου το άτομο
εξαναγκάζεται να δεχτεί ποικίλες παραβιάσεις των εργατικών του
δικαιωμάτων.

- Η οικονομική κρίση, άλλωστε, εντείνει σε τέτοιο βαθμό τη δυσκολία

επιβίωσης στους περισσότερους επαγγελματικούς χώρους, ώστε παρατηρείται
ενίσχυση του ανταγωνιστικού πνεύματος, στο πλαίσιο του οποίου κάθε
εργαζόμενος καλείται να διατηρήσει με κάθε κόστος τη θέση του είτε
δεχόμενος την υποτίμησή του από την εργοδοσία είτε ακόμη και
υπονομεύοντας τους συναδέλφους του, προκειμένου να μην είναι εκείνος που
θα απολυθεί.

Συνέπειες της αλλοτρίωσης του ατόμου από την εργασία του

Το άτομο που δεν αντλεί ικανοποίηση από την εργασία του και δεν λαμβάνει
την αναγκαία οικονομική ανταμοιβή γι’ αυτή, παύει να είναι αποτελεσματικό.
Πολύ περισσότερο, όμως, βιώνει έντονα συναισθήματα άγχους,
απογοήτευσης και δυσαρέσκειας, τα οποία αντανακλώνται τόσο στην
επαγγελματική του επίδοση, όσο και στη συναναστροφή του με τους
υπόλοιπους εργαζόμενους ή τους εξυπηρετούμενους πελάτες. Το άτομο μη
μπορώντας να αισθανθεί πως μέσα από την εργασία του προσφέρει κάτι το
ουσιαστικό, την εκτελεί εντελώς τυπικά, ζημιώνοντας επί της ουσίας όχι μόνο
τον εαυτό του, αλλά κι εκείνους που εξαρτώνται από τη δική του απόδοση.

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ανεργία (συνέπειες, αίτια & τρόποι

αντιμετώπισης)

Σύνταγμα της Ελλάδας

 5

Άρθρο 22: Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος,

που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών
και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού
πληθυσμού.
Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα
ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.

[Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από το 7,7% το 2008 σε 27,3% το

2013, κατά την περίοδο 2009-2013.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Συνέπειες φαινομένου σε ατομικό επίπεδο:

- Η ανεργία επιφέρει την οικονομική εξαθλίωση του ατόμου, καθώς του

στερεί τα έσοδα που του είναι απολύτως αναγκαία για την επιβίωσή του και
για την κάλυψη των πάγιων οικονομικών του υποχρεώσεων.

- Ειδικότερα, η ανεργία των νέων ανθρώπων σημαίνει την παρατεταμένη

οικονομική τους εξάρτηση από την οικογένειά τους. Αδυνατούν, έτσι, οι νέοι
να επιτύχουν την οικονομική αυτονομία που θα τους επιτρέψει να
εκπληρώσουν τους στόχους τους και να βιώσουν τη ζωή τους, όπως
πραγματικά το επιθυμούν.

- Ο νέος αδυνατεί, λοιπόν, να λάβει μιαν αυτόνομη θέση στην κοινωνία·

αδυνατεί να αξιοποιήσει τις γνώσεις και τις δυνατότητές του, και ως εκ τούτου
αδυνατεί να προχωρήσει σε σημαντικά βήματα της ενήλικης ζωής, όπως είναι
η δημιουργία της δικής του οικογένειας ή η εκπλήρωση άλλων προσωπικών
του φιλοδοξιών, αφού δεν έχει τα απαραίτητα οικονομικά έσοδα.

- Η μακροχρόνια ανεργία έχει εξαιρετικά επώδυνες συνέπειες στην

ψυχολογία του ατόμου, διότι ο άνεργος τείνει να εκλαμβάνει το πρόβλημα
αυτό ως προσωπική του αποτυχία. Κλονίζεται, επομένως, η αυτοπεποίθησή
του κι έρχεται αντιμέτωπος με έντονα συναισθήματα άγχους, ανασφάλειας
και κατάθλιψης.

- Τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ο άνεργος μπορούν να τον

καταβάλουν ψυχικά, αλλά και να τον ωθήσουν σε αναποτελεσματικές
συμπεριφορές στην προσπάθειά του να διαχειριστεί το γεγονός ότι ζει σε μια
κοινωνία που του αρνείται τη στοιχειώδη έστω αξιοπρέπεια μιας έντιμης
εργασίας.

- Ο άνεργος, άλλωστε, πέρα από το γεγονός ότι αισθάνεται μειονεκτικά,

αδυνατεί να εκπληρώσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις, γεγονός που
μπορεί να τον οδηγήσει είτε σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές είτε σε
πράξεις βίας προκειμένου να διασφαλίσει τα αναγκαία χρήματα.

- Η ανεργία καθηλώνει το άτομο σε μια κατάσταση στασιμότητας, καθώς του

είναι αδύνατη οποιαδήποτε πορεία εξέλιξης είτε σε προσωπικό επίπεδο
(δημιουργία οικογένειας, επίτευξη συναισθηματικής ευδαιμονίας, πνευματική
καλλιέργεια) είτε σε κοινωνικό επίπεδο (αδυναμία ουσιαστικής συμμετοχής
στα κοινά, διάθεση κοινωνικής απόσυρσης).
 6

- Ο άνεργος εξωθείται στην κοινωνική απομόνωση, αφού η απουσία εσόδων

δεν του επιτρέπει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που απαιτούν χρηματική
δαπάνη. Ενώ, εξίσου αποτρεπτικά για τις κοινωνικές του συναναστροφές
λειτουργεί και ο κλονισμός της συναισθηματικής του κατάστασης.

[Από το σύνολο των ανέργων επτά στους δέκα ανέργους είναι

μακροχρόνιοι άνεργοι, ενώ μόλις το 26% των ανέργων έχει διάρκεια
ανεργίας από ένα μέχρι ένδεκα μήνες.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Συνέπειες φαινομένου σε κοινωνικό επίπεδο:

- Τα αρνητικά συναισθήματα που εύλογα προκαλούνται στους ανέργους

θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή, υπό την έννοια πως πέρα από την
πιθανότητα ακραίων συμπεριφορών ή εγκληματικής δράσης, οι άνεργοι
αισθάνονται περιθωριοποιημένοι, και άρα μειώνεται το ενδιαφέρον τους για
την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας. Ο ανταγωνισμός, η διάθεση
υπονόμευσης του άλλου, η προσφυγή σε αθέμιτα μέσα (ρουσφέτια,
παρανομίες), συνιστούν το κυρίαρχο κλίμα σε μια αγορά εργασίας που δεν
επαρκεί για να καλύψει το σύνολο του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού.

- Η αυξημένη ανεργία καθιστά ανενεργό και αφήνει ανεκμετάλλευτο ένα

σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού, το οποίο έχει ενδεχομένως υψηλά
εργασιακά προσόντα, άρτια κατάρτιση και πολλές δυνατότητες. Το γεγονός
αυτό ζημιώνει το κοινωνικό σύνολο, αφού μειώνεται η παραγωγική δύναμη
του τόπου.

- Η οικονομική δυσπραγία των ανέργων οδηγεί σε πτώση της κατανάλωσης

προϊόντων και ζήτησης υπηρεσιών, με αποτέλεσμα το γενικότερο κλονισμό
της αγοράς. Σε περιπτώσεις, μάλιστα, που το ποσοστό των ανέργων είναι
εξαιρετικά υψηλό, όπως συμβαίνει την παρούσα περίοδο στην Ελλάδα, η
πτώση στην οικονομική απόδοση της αγοράς γίνεται ιδιαίτερα αισθητή και
οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση της ανεργίας λόγω του κλεισίματος ιδιωτικών
επιχειρήσεων και εμπορικών καταστημάτων.

- Η παρατεταμένη ανεργία εξωθεί ένα αξιοσημείωτο ποσοστό των νέων στην

επιλογή της μετανάστευσης, με αποτέλεσμα η χώρα να ζημιώνεται απ’ την
απώλεια εργατικού δυναμικού υψηλής μόρφωσης και κατάρτισης.

- Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας σημαίνουν μεγάλη πτώση στις εισφορές των

ασφαλιστικών ταμείων, αλλά κι επιπλέον επιβάρυνση του κρατικού
προϋπολογισμού προκειμένου να υλοποιηθούν προγράμματα πρόσκαιρης
επαγγελματικής αποκατάστασης μέρους των ανέργων.

- Η αυξημένη ανεργία ανοίγει το δρόμο για την ανερυθρίαστη οικονομική

εκμετάλλευση των νέων, οι οποίοι καλούνται να εργαστούν σε προσωρινές
θέσεις με εξαιρετικά χαμηλές απολαβές, χωρίς ασφάλιση και χωρίς να
γίνονται εν γένει σεβαστά τα εργασιακά τους δικαιώματα.

- Η κοινωνία βιώνει μια περίοδο πνευματικής, καλλιτεχνικής και

επιστημονικής στασιμότητας, καθώς οι νέοι που αποτελούν το πιο δυναμικό
της κομμάτι απομένουν αποκομμένοι απ’ τον εργασιακό βίο, και κατ’
 7

επέκταση εμποδίζονται απ’ το να προσφέρουν το μέγιστο των δυνατοτήτων

τους.
Ας μην λησμονούμε, άλλωστε, πως ένας νέος που βιώνει συνεχή εργασιακή
ανασφάλεια, έρχεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο της ψυχικής
εξουθένωσης. Η περιστασιακή επαγγελματική απασχόληση, η παραβίαση των
εργασιακών δικαιωμάτων, η προοπτική μιας νέας περιόδου ανεργίας,
συνθέτουν ένα πλαίσιο που εκμηδενίζει τις ψυχολογικές αντοχές του νέου
ανθρώπου και τον αποτρέπει απ’ τη δημιουργική και ουσιαστική ενασχόληση
με την επιστήμη του ή τη γενικότερη συμμετοχή σε πνευματικές και
καλλιτεχνικές ασχολίες.

- Οι κοινωνικές ανισότητες που προκαλούνται απ’ την αυξημένη ανεργία

επιφέρουν σημαντικό πλήγμα στη δημοκρατία, αφού η απελπισία των
ανέργων γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κομματικούς σχηματισμούς
ακραίου προσανατολισμού.  

[Κορύφωση στην «εποχή της ανασφάλειας» της εργασίας στην Ευρώπη

και ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι η επισφαλής εργασία, στην οποία
συγκαταλέγεται, μεταξύ των άλλων, και η προσωρινή απασχόληση, η οποία
για τους νέους αποτελεί συγκοινωνούν δοχείο με την ανεργία. Ουσιαστικά
αποτελεί μία «ρευστή εργασιακή συνθήκη», μία συνεχή κατάσταση «εντός
και εκτός» της αγοράς εργασίας, ενώ διαπερνά, επηρεάζει και τελικά
καθορίζει όλες τις διαστάσεις της κοινωνικής ζωής του εργαζομένου.]
Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Αίτια του φαινομένου:

- Ο ελλιπής επαγγελματικός προσανατολισμός των εφήβων έχει ως

αποτέλεσμα τη μαζική διεκδίκηση συγκεκριμένων πανεπιστημιακών σχολών,
και κατόπιν συγκεκριμένων επαγγελμάτων, τη στιγμή που άλλες
επαγγελματικές επιλογές ή επιλογές επαγγελματικής κατάρτισης απομένουν
χωρίς ουσιαστική ζήτηση.

- Παρατηρείται η αδυναμία σύνδεσης της αγοράς εργασίας με το χώρο της

εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι των Λυκείων, αλλά ακόμη και των
Πανεπιστημίων της χώρας, να μην κατέχουν τα επιθυμητά προσόντα και την
αναγκαία κατάρτιση για την απρόσκοπτη επαγγελματική τους
αποκατάστασης. Ενώ σταθερή είναι η ανισορροπία ανάμεσα στις
επιλεγόμενες σπουδές και τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.

- Η εξέλιξη της τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα την αυτοματοποιημένη

εκτέλεση εργασιών που άλλοτε απασχολούσαν ανθρώπινο δυναμικό. Στη
βιομηχανική παραγωγή η χρήση μηχανών έχει υποκαταστήσει πλήθος
χειρωνακτών, όπως άλλωστε και η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει
καταστήσει περιττούς πολλούς υπαλλήλους της άλλοτε ακμάζουσας
γραφειοκρατίας.

- Η βαθιά οικονομική κρίση εξώθησε, όχι μόνο τον ιδιωτικό τομέα, αλλά
ακόμη και το δημόσιο, στη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού είτε με
απολύσεις είτε με πάγωμα των προσλήψεων.
 8

- Η αδράνεια του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα κι ο περιορισμός των νέων

επεκτατικών κινήσεων, λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει επιφέρει μια
οδυνηρή στασιμότητα στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην
απορρόφηση εργαζομένων.

- Καίριο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας παραμένει η απουσία

ανταγωνιστικής παραγωγής σε βιομηχανικά προϊόντα, αλλά και προϊόντα
τεχνολογικής πρωτοπορίας.

- Πολλές παραγωγικές επιχειρήσεις, άλλωστε, επέλεξαν είτε να μεταφέρουν

την έδρα τους σε χώρες όπου το κόστος εργασίας είναι πολύ χαμηλότερο είτε
να μειώσουν το απασχολούμενο προσωπικό προκειμένου να αυξήσουν τα
καθαρά τους κέρδη.

- Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και της κοπιώδους γεωργικής εργασίας

προκάλεσε αφενός την αύξηση του αστικού πληθυσμού κι αφετέρου την
αποδυνάμωση ενός άλλοτε ανθηρού οικονομικού τομέα.

- Οι κρατικοί προγραμματισμοί για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι

συνήθως ευκαιριακοί, χωρίς μακρόχρονη στόχευση και χωρίς ουσιαστικές
παρεμβάσεις στην αναδιάρθρωση των δομών της ελληνικής οικονομίας.

- Οι συχνά άσχημες συνθήκες εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, όπου τα

εργασιακά δικαιώματα σπανίως γίνονται σεβαστά, εξωθούν πολλούς
ανθρώπους στην αναζήτηση της εργασιακής ασφάλειας που παρέχει η
απασχόληση στο δημόσιο.

- Η απουσία επαγγελματισμού και εργασιακού ήθους, όπως κι η απουσία

ουσιαστικής κατάρτισης και εξειδίκευσης είναι παράγοντες που μπορούν να
οδηγήσουν ένα άτομο στη μακρόχρονη ανεργία.

Τρόποι αντιμετώπισης:

Η πλήρης αντιμετώπιση της ανεργίας είναι σαφώς μια δυσεπίτευκτη

επιδίωξη, υπάρχουν ωστόσο σχεδιασμοί και ενέργειες που μπορούν να
μειώσουν την έκταση του φαινομένου.

- Ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι η ορθότερη συσχέτιση του

εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Μέσω του
έγκαιρου και αποτελεσματικού επαγγελματικού προσανατολισμού θα
μπορούσε να αποφευχθεί ο συνωστισμός των νέων σε σχολές και
επαγγελματικές επιλογές που έχουν ήδη πληθώρα αποφοίτων και
εργαζομένων.

- Επιθυμητή είναι και η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, ώστε οι νέοι

να αποκτούν την κατάλληλη εκείνη κατάρτιση που θα τους επιτρέψει την
ταχύτερη επαγγελματική αποκατάσταση, και μάλιστα σε επαγγελματικούς
χώρους που συνιστούν πιο παραγωγικές επιλογές.

- Συνάμα, θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για τη συνεχή κατάρτιση των

ανέργων, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν μια
 9

διαφορετική εργασιακή αποκατάσταση χάρη στις νέες τους δεξιότητες και

γνώσεις.

- Ως μακροπρόθεσμη σκέψη θα πρέπει να τεθεί η ανάπτυξη της

ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, ο εκσυγχρονισμός των δομών της
ελληνικής παραγωγής και φυσικά η ενίσχυση των επενδύσεων σε νέους ή ήδη
υπάρχοντες οικονομικούς κλάδους, προκειμένου να υπάρξει αύξηση των
θέσεων εργασίας.

[Η ελληνική οικονομία μπορεί να μετατοπιστεί σε υψηλότερο ΑΕΠ

και χαμηλότερη ανεργία χωρίς να υπάρχει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο
αγαθών και υπηρεσιών εφόσον: πρώτον, σε βραχυχρόνια διάρκεια μειωθούν
οι τιμές των εγχώριων προϊόντων (αύξηση ανταγωνιστικότητας τιμής)
προκειμένου να αντισταθμιστούν οι εισαγωγές που θα είναι αυξημένες στο
επιθυμητό υψηλότερο επίπεδο του προϊόντος (επομένως και στο υψηλότερο
επίπεδο εγχώριας ζήτησης και απασχόλησης) και δεύτερον, σε
μεσοακροχρόνια διάρκεια βελτιωθεί με ένα επενδυτικό πρόγραμμα
τεχνολογικής-παραγωγικής ανασυγκρότησης η διαρθρωτική
ανταγωνιστικότητα. Επομένως, το σημείο εκκίνησης μίας
αναπτυξιακής/οικονομικής πολιτικής οφείλει να είναι η αύξηση και η
αξιοποίηση της συνολικής ζήτησης, εγχώριας και εξωτερικής, η οποία θα
θέσει σε λειτουργία το αχρησιμοποίητο παραγωγικό δυναμικό της χώρας που
θα αυξήσει την παραγωγή και την απασχόληση. Σε αντίθετη περίπτωση, η
ελληνική οικονομία θα διέλθει από μακρά περίοδο στασιμότητας.] Ινστιτούτο
Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Στοιχεία για τη νεανική απασχόληση από το Ινστιτούτο Εργασίας:

- Με βασικό επιχείρημα ότι για την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας,

απαιτείται η διευκόλυνση της ένταξής τους στην αγορά εργασίας, πολλές
χώρες - έχοντας υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση - έχουν θεσπίσει
χαμηλότερους κατώτατους μισθούς για τους νέους, με αποτέλεσμα αυτή η
κατηγορία των εργαζομένων να αποτελεί τον κύριο πυρήνα ενός συνεχώς
αυξανόμενου εργατικού δυναμικού, το οποίο είναι εξαιρετικά ευέλικτο και
χαμηλά αμειβόμενο.

- Νομιμοποιούν και γενικεύουν μορφές ευέλικτης, ανειδίκευτης και

ανασφάλιστης εργασίας, οι οποίες υλοποιούνται μέσω δήθεν πρακτικής
εκπαίδευσης (π.χ. voucher) ή μαθητείας και στην ουσία υποκρύπτουν την
παροχή φθηνής και χωρίς δικαιώματα εργασίας.

- Δημιουργούν και νομιμοποιούν διακρίσεις σε βάρος της εργασίας των νέων

δημιουργώντας μια ειδική κατηγορία μισθωτών, των νέων με μισθούς
μειωμένους τουλάχιστον κατά 30%.

- Προκαλούν μέσω της «διαρροής εγκεφάλων», της μετανάστευσης των νέων

επιστημόνων και της καθιέρωσης της περιστασιακής – υποαμειβόμενης -
προσωρινού χαρακτήρα και επισφαλούς απασχόλησης, μια πραγματική
αφαίμαξη του εργατικού δυναμικού από τα πιο παραγωγικά του τμήματα.
 10

- Απαξιώνουν γνώσεις, ικανότητες, δεξιότητες που αποκτήθηκαν από τους

νέους με τα χρήματα του ελληνικού λαού μέσα στα σχολεία και τα
πανεπιστήμια.
- Εκπαιδεύουν μια ολόκληρη νέα γενιά σε εργασία χωρίς δικαιώματα και
τελικά να καθίστανται «ωφελούμενοι» προγραμμάτων και όχι εργαζόμενοι με
δικαιώματα αξιοπρεπούς μισθού και ανθρώπινων συνθηκών εργασίας.

- Το ποσοστό ανεργίας στους νέους ηλικίας 15-24 ετών προσεγγίζει το 56,7%

και είναι το μεγαλύτερο της Ε.Ε.

- Πρόσφατα (2012) θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά ο διαφοροποιημένος

μειωμένος μισθός για τους νέους κάτω των 25 ετών. Με το νόμο 4046/12
ψηφίστηκε η μείωση του βασικού μισθού κατά 22% (ο κατώτατος μισθός
διαμορφώνεται πλέον στα 586,08€) και για τους εργαζόμενους κάτω των 25
ετών μείωση κατά 32%, δηλαδή 510,95€. Εφόσον αφαιρεθούν από το ποσό
αυτό οι ασφαλιστικές και φορολογικές κρατήσεις του εργαζόμενου, ο καθαρός
μηνιαίος μισθός είναι 476,35€ και για τον εργαζόμενο κάτω των 25 ετών
είναι 426,64€, για 8ωρη απασχόληση.

- Οι εξελίξεις αυτές σε συνδυασμό και με την σημαντική αύξηση της ανεργίας

καθώς και της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανασφάλειας, έχουν σοβαρές
αρνητικές συνέπειες ως προς την ανεξαρτησία των νέων, τη μετάβαση τους
στην ενήλικη ζωή, την ψυχική και πνευματική τους υγεία, ενώ ελλοχεύουν
κίνδυνοι κοινωνικού αποκλεισμού και κοινωνικής αποξένωσης τους.

- Η Ελλάδα δεν έχει μετακινηθεί στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας, ώστε να
παράγει πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες (έντασης γνώσης/τεχνολογίας).
Έτσι ουσιαστικά υπάρχει περιορισμένη ζήτηση για πτυχιούχους και όχι
υπερπροσφορά πτυχιούχων.

- Η όλη κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι δεν υφίσταται κανένα

δίχτυ ελάχιστης κοινωνικής προστασίας (η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης),
το οποίο να διασφαλίζει ένα ανεκτό όριο διαβίωσης, που θα προσδιορίζεται
από τις βασικές ανάγκες.

- Σε γενικές γραμμές, στην Ελλάδα, οι νέοι δεν τυγχάνουν ειδικών και

στοχευμένων πολιτικών καταπολέμησης της ανεργίας. Τα προβλεπόμενα
επιδόματα ανεργίας έχουν οριζόντιο χαρακτήρα ανεξαρτήτου ηλικίας, ενώ και
το τακτικό επίδομα ανεργίας μειώθηκε από 430,75 ευρώ (9/2008) σε 360
ευρώ (3/2012).

[Στη χώρα μας, η εμμονή στην άσκηση πολιτικών συνεχούς σκληρής

νεοφιλελεύθερης λιτότητας, στην επιβολή αυστηρής δημοσιονομικής
πειθαρχίας και στην εφαρμογή των λεγόμενων διαρθρωτικών
μεταρρυθμίσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας που επιβλήθηκαν από
την Τρόικα, εμφανέστατα και αποδεδειγμένα όπως δείχνουν μια σειρά από
μελέτες, δεν έχουν επιφέρει αποτελέσματα στην προώθηση της ανάπτυξης,
της δημιουργίας απασχόλησης και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των
εργαζομένων.
 11

Αντίθετα οι πολιτικές που μειώνουν τους μισθούς / εισοδήματα των

εργαζομένων, καθιερώνουν την ανεξέλεγκτη εργοδοτική ευελιξία στην αγορά
εργασίας και διαβρώνουν το κανονικό πρότυπο της σταθερής, πλήρους και με
αξιοπρεπείς όρους απασχόλησης ενισχύουν, οξύνουν και αναπαράγουν τις
κοινωνικές ανισότητες.] Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Επάγγελμα - εργασία - Κριτήριο αξιολόγησης με απαντήσεις στα Νέα

Ελληνικά σύμφωνα με το νέο σύστημα συνεξέτασης Γλώσσας και
Λογοτεχνίας
ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΣΩΣΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΚΑΙ

ΚΑΡΙΕΡΑΣ

Από τις πιο σημαντικές επιλογές, αν όχι οι πιο σημαντικές, της ζωής μας είναι
αυτές που αφορούν το επάγγελμα και την καριέρα μας. Δυστυχώς, αυτές τις
επιλογές είμαστε αναγκασμένοι να τις κάνουμε σε ηλικία που δεν διαθέτουμε
την ωριμότητα, δηλαδή τη γνώση, την εμπειρία, αλλά και την αυτογνωσία που
απαιτούν. Ταυτόχρονα, το ζήτημα αυτό γίνεται ακόμη πιο σοβαρό αν λάβουμε
υπόψη μας ότι,
συνήθως, είναι δύσκολο να διορθώσουμε την επιλογή που έχουμε κάνει όταν
αντιληφθούμε ότι ήταν λάθος, διότι οι δυνατότητες είναι περιορισμένες και η
επένδυση σε χρόνο και σε άλλα που έχουμε ήδη κάνει κοστίζει αρκετά.

Για να ορίσουμε σωστά το πρόβλημα στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει

να σκεφτούμε όσο γίνεται πιο αναλυτικά το τι αξίζει για εμάς από ένα
επάγγελμα ή μια καριέρα. Βασικά ερωτήματα που μπορούμε να θέσουμε εδώ
είναι: Ποιες ανάγκες μου θα ήθελα να ικανοποιεί το επάγγελμα ή η καριέρα
μου; Για ποιους λόγους θα ήμουν πλήρως ευχαριστημένος από το επάγγελμα
ή την καριέρα μου; Ασφαλώς, όλοι είμαστε υποχρεωμένοι να εργαστούμε για
το εισόδημα, το οποίο προσδιορίζει την ποιότητα της προσωπικής μας ζωής
και αυτής όσων εξαρτώνται οικονομικά από εμάς, αφού μέσω των
χρημάτων ικανοποιούμε αρκετές ανάγκες μας. Όμως, η εργασία μας μπορεί
να ικανοποιεί ή να μην ικανοποιεί και άλλες ανάγκες μας που συνδέονται
με την καλή ζωή, όπως την ανάγκη για σιγουριά, για ανεξαρτησία,
για ελευθερία πρωτοβουλιών, για κοινωνική αναγνώριση, για
αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό, για ελεύθερο χρόνο, για ψυχική γαλήνη και
ηρεμία, για δημιουργία και πρόκληση, για επίτευξη αποτελεσμάτων, για
συνεχή μάθηση και ανάπτυξη, για εξουσία, για άσκηση δύναμης ή επιρροής
σε άλλους, για κοινωνική προσφορά και αλτρουισμό, για επαφή και σχέσεις
με άλλους ανθρώπους και πιθανόν άλλες πολλές.
 12

Ένα δεύτερο ερώτημα που πρέπει να απαντήσει κανείς, το ίδιο σοβαρά όπως

και το προηγούμενο, είναι το τι είδους εργασία μάς αρέσει - θα έλεγα, ακόμη
καλύτερα, μας παθιάζει- να κάνουμε. Αυτό το ερώτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο
για δύο πολύ σημαντικούς λόγους. Πρώτον, διότι η
εργασία και η καριέρα μας, αν αφαιρέσουμε τον χρόνο του ύπνου μας, είναι
περίπου η μισή μας ζωή. Συνεπώς, το να κάνουμε μια εργασία, που το
περιεχόμενο της θα μας κάνει να εργαζόμαστε ευχάριστα και να
το απολαμβάνουμε, αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο για να ζήσουμε
όπως θέλουμε. Το κινέζικο ρητό που υποστηρίζει ότι «αν κάνεις τη δουλειά
σου χόμπι, είναι σαν να μη δουλεύεις ποτέ στη ζωή σου» έχει μια μεγάλη
δόση αλήθειας. Δεύτερος ουσιαστικός λόγος είναι το γεγονός ότι,
αν επιλέξουμε να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί ή μας παθιάζει, έχουμε
τη διάθεση να το κάνουμε πολύ καλά και συνεπώς να διακριθούμε,
να αναγνωριστούμε και να ανταμειφθούμε ανάλογα.

Ένα τρίτο ερώτημα για τη σωστή επιλογή του επαγγέλματος μας είναι να

εντοπίσουμε το τι μπορούμε -με βάση τις κλίσεις, τις ικανότητες να κάνουμε
πολύ καλά. Για παράδειγμα, εγώ, επειδή είμαι τσαπατσούλης, δεν θα
μπορούσα ποτέ να γίνω καλός λογιστής ή, επειδή δεν έχω καλό «αυτί», δεν
θα μπορούσα να γίνω άριστος διερμηνέας. Για να απαντήσουμε σε όλα τα
προηγούμενα ερωτήματα, απαιτείται αυτογνωσία, κατανόηση των αναγκών
και του χαρακτήρα μας, των αξιών μας, των ισχυρών και ασθενών στοιχείων
μας, των δυνατοτήτων, των αδυναμιών μας και των κλίσεων μας. Αυτό, για να
το επιτύχουμε, χρειάζεται να αφιερώσουμε αρκετόν χρόνο
στον αυτοστοχασμό. Επίσης, γι' αυτή την τόσο σημαντική στιγμή της ζωής
μας, μπορούμε και οφείλουμε να ζητήσουμε βοήθεια από αυτούς που μας
γνωρίζουν καλά, αλλά και από ειδικούς, συνήθως ψυχομέτρες, που διαθέτουν
διαγνωστικά εργαλεία (π.χ. τεστ προσωπικότητας και ικανοτήτων), τα οποία
τούς επιτρέπουν να μας ενισχύσουν την αυτογνωσία και να μας βοηθήσουν
να
προσεγγίσουμε καλύτερα τα παραπάνω ερωτήματα […]

Δημήτρης Μπουραντάς, Επί σκηνής χωρίς πρόβα, Εκδόσεις Πατάκη, 2010

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Α1] Ποια είναι, κατά την άποψη του συγγραφέα, η βασική

προϋπόθεση προκειμένου κάποιος να επιλέξει ορθά το μελλοντικό του
επάγγελμα;
Να απαντήσετε σε μια παράγραφο 60 λέξεων.
(Μονάδες 15)

A2]. Να συντάξετε την περίληψη της πρώτης παραγράφου σε 40-50 λέξεις.

(Μονάδες 15)

Β1] Να προσδιορίσετε το είδος της σύνταξης στην παρακάτω φράση

του κειμένου και να την τρέψετε στο άλλο είδος. «Αυτό, για να το
επιτύχουμε, χρειάζεται να αφιερώσουμε αρκετό χρόνο στον αυτοστοχασμό.»
(Μονάδες 10)
 13

Β2] Να βρείτε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του
κειμένου.
(Μονάδες 10)

Β3] Να βρείτε από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του
κειμένου: Αναγκασμένοι, αναλυτικά , αναγνώριση , διάθεση ,αυτοστοχασμό.
(Μονάδες 10)

Γ] Ως τελειόφοιτος μαθητής του Λυκείου, προβληματίζεσαι ιδιαίτερα για την

επιλογή του επαγγέλματός σου. Αποφασίζεις έτσι, να γράψεις μια επιστολή
στον φίλο σου που ζει στο εξωτερικό και μοιράζεσαι μαζί του τις σκέψεις σου
για τη σοβαρότητα αυτής της επιλογής αλλά και τα κριτήρια που θεωρείς ότι
πρέπει να λάβεις υπόψη σου πριν πάρεις αυτήν την απόφαση. (250-300
λέξεις).
(Μονάδες 40)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

MΕΝΗΣ KΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ - ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

O Αναστάσης είναι ένας νέος που ζει στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του
1950, ο οποίος νιώθει ξεκομμένος από την οικογένεια και τον κοινωνικό του
περίγυρο. Σε αυτό το απόσπασμα από Τα μηχανάκια, την πρώτη συλλογή
διηγημάτων του μεταπολεμικού πεζογράφου Μένη Κουμανταρέα, ο
Αναστάσης αποφασίζει να ψάξει για δουλειά.

Την άλλη μέρα ξύπνησε πρωί, ελαφρύς σαν πούπουλο. Πλύθηκε, ντύθηκε,

άρπαξε μια φέτα βουτυρωμένο ψωμί και χύθηκε στους δρόμους. Περπάτησε
με το κεφάλι ψηλά, χαμογέλασε στο φούρναρη που τον καλημέρισε κι έστειλε
στον κουρέα του ένα φιλικό χαιρετισμό - γρήγορα
θα τον είχε πάλι πελάτη. Βάδισε κάμποσο, ώσπου βγήκε στη λεωφόρο.
Τα δέντρα εκεί πρασίνιζαν, κουρεμένα και φυτεμένα με τάξη πάνω
στο πεζοδρόμιο, κρατώντας το ένα τον ώμο τ' αλλουνού, σαν
στοιχισμένοι μαθητές την ώρα της γυμναστικής. Χάρηκε που ο δρόμος στις
γωνιές δεν είχε αποθηκέψει σκουπίδια. Φαντάστηκε τους σκουπιδιάρηδες
άγγελους να δροσίζουν το πρόσωπο της πολιτείας με φρέσκο ποτιστικό νερό.
Το φως της μέρας ήταν πεντακάθαρο, λες και το είχαν αλλάξει
σήμερα. Περνούσε πάνω στο μάγουλο του δρόμου σαν ακονισμένο ξυράφι.
Τ' αυτοκίνητα φαρδιά, με καλογυαλισμένα φτερά και συντηρημένες
λαμαρίνες, κυλούσαν πάνω στην άσφαλτο χωρίς να την πληγώνουν. Κι
ο τροχαίος στη μέση του δρόμου με την κολλαρισμένη στολή του, το
κράνος του που φεγγοβολούσε, φαινόταν να πιάνει τ' αυτοκίνητα από
μιαν αόρατη κλωστή. Ως κι οι κοπέλες ήταν διαφορετικές σήμερα, ξυπνημένες
θαρρείς από ύπνο θανάτου που τις είχε σκεπάσει με καινούριο πρόσωπο. Τ'
αγόρια είχαν παντελόνια στην τρίχα κι έναν αέρα αυτοπεποίθησης. Άλλοι
κρατούσαν την τσάντα του σχολείου, κι άλλοι τα σύνεργα της δουλειάς, οι
εργάτες το κολατσό τους τυλιγμένο σε μια πετσέτα. Κι οι γέροι είχαν έναν
τρόπο να τον κοιτάζουν λες κι ακόμα θυμόντουσαν πως
είχαν περάσει από νέοι. Ο Αναστάσης πήδησε σ' ένα λεωφορείο. Χαμογέλασε
στον εισπράχτορα που του έκοψε εισιτήριο και του έδωσε μια θέση που
 14

περίσσευε. Απ' το παράθυρο τα σπίτια, με τα σεντόνια γεμάτα ύπνο ακόμα,

έφευγαν προς τα πίσω. Ο ήλιος τα τίναζε με τις άταχτες
αχτίδες του. Ένα μικρό αγόρι φάνηκε να κυνηγά το λεωφορείο. Όχι για νατο
προφτάσει στη στάση, μα για να πηδήξει στον προφυλακτήρα.
Όταν κατόρθωσε να το φτάσει και να κρεμαστεί, ο εισπράχτορας
σηκώθηκε από τη θέση του και του χτύπησε θυμωμένα το τζάμι. «Μπρος, δίνε
του».
Το παιδί έμεινε για λίγο κοιτάζοντας τον εισπράχτορα. Τα χέρια του ήταν πολύ
λιγνά, το πρόσωπό του χλομό, κρατιόταν με κόπο. Έπειτα έβγαλε στον
εισπράχτορα τη γλώσσα του. Την ίδια στιγμή, τρομαγμένο, άφησε τα
χέρια του να ξεφύγουν και πήδησε χάμω. Ο Αναστάσης είδε το αγόρι
να χάνεται στη στροφή του δρόμου. Είχε ακόμα μπρος στα μάτια του τα χέρια
του, λιγνά, που πάλευαν να κρατηθούν. Κατέβηκε στην επόμεν στάση.
Περπάτησε κοιτάζοντας τα σπίτια και τους αριθμούς. Ύστερα στάθηκε
μπροστά σε μια είσοδο μεγάρου. Διάβασε μια ταμπέλα με
κεφαλαία ξεθωριασμένα: ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Δίστασε, έπειτα
προχώρησε, μπήκε κι άρχισε ν' ανεβαίνει τις σκάλες. Ήταν ατέλειωτες να τις
ανεβεί κανείς, μα του άρεσαν. Του άρεσε καθετί που ψήλωνε, που τον
ανέβαζε. Όπως τα γράμματα στην αρχή μιας ταινίας.Έφτασε στο έβδομο
πάτωμα, έψαξε, ρώτησε, τέλος χτύπησε μια πόρτα. Επειδή δεν πήρε
απάντηση, άνοιξε και γλίστρησε αθόρυβα στο εσωτερικό. Στο βάθος της
κάμαρης μια κοπέλα έγραφε στη γραφομηχανή. Ούτε που σήκωσε τα μάτια
της πάνω του. Έγραφε σαν υπνωτισμένη. Χρειάστηκε να πάει να σταθεί πολύ
κοντά της για να τόνε δει. Είχε δυο μάτια κλουβισμένα σε χοντρούς φακούς,
που έμοιαζαν ν' αποστειρώνουν το
φως. Σαν δυο ψάρια μέσα στη γυάλα τους. Ύστερα η μηχανή
έπαψε απότομα. «Μια στιγμή παρακαλώ». Άνοιξε την πόρτα του
διπλανού γραφείου και χώθηκε μέσα. Ξαναγύρισε σχεδόν αμέσως και του
είπε με την ίδια απαράλλαχτη φωνή, που έμοιαζε τυπωμένη σε
κορδέλα μαγνητοφώνου. «Περιμένετε παρακαλώ. Ο κύριος Διευθυντής
είναι απησχολημένος». Ξανάπιασε το γράψιμο. Τα μάτια της δεν
κοίταζαν καθόλου τα πλήκτρα. Ήταν από τις τυφλές δακτυλογράφους. Ο
θόρυβος
της μηχανής είχε αποκτήσει τώρα μιαν ένταση και μια πυκνότητα, σα
να στριφογύριζε κανένα ελικόπτερο πάνω από το κεφάλι του
Αναστάση. Άθελά του χαμήλωσε για να προστατευθεί. Έπεσε σε μια
καρέκλα. Προσπάθησε να κρατηθεί ακίνητος, μα κάθε φορά που η κοπέλα
πατούσε
κανένα πλήκτρο δυνατότερα, τα πόδια του έφευγαν προς τα μπρος, σα να τα
βαρούσε κανένας γιατρός με σφυράκι. Ήθελε να τη διακόψει, να της πει πως
δεν πείραζε που ο Διευθυντής ήταν απασχολημένος, και ότι θα μπορούσε να
ξαναπεράσει. Κι αύριο μέρα ήταν. Μα δεν έβρισκε τρόπο να
της μιλήσει. Επειδή δεν μπορούσε να μιλά, να κάθεται ακίνητος, να περιμένει,
σηκώθηκε και πήγε στο παράθυρο. Ήταν ένα στενό, δυτικό παράθυρο.
Έσκυψε να δει κάτω και ζαλίστηκε. Τον χώριζαν από το έδαφος εφτά ψηλά,
θεόρατα πατώματα. Ο αστυφύλακας της τροχαίας ήταν μια τελεία. Το κράνος
βουλιαγμένο κάτω από τον ήλιο, οι κλωστές στα χέρια του σπασμένες.
Ξαφνικά τον Αναστάση τον έπιασε το στομάχι του. Σταύρωσε τα χέρια του
γύρω στη μέση κι έσκυψε το κεφάλι. Τα πλήκτρα της μηχανής δούλευαν σε
ρυθμό πολυβόλου. Αμέσως ύστερα, ο γνώριμος πονοκέφαλος σφίχτηκε γύρω
 15

στο κεφάλι του σαν αρραβώνας. Άφησε το στομάχι του κι έπιασε το κεφάλι

του. Μα ο πόνος, επιδέξιος ξιφομάχος, τον χτυπούσε ύπουλα στο αφύλαχτο
μέρος. Κοίταξε με αγωνία την κοπέλα. Έγραφε ίσια, μονοκόμματη, με τα
κλουβισμένα μάτια της σκλαβωμένα πάνω στο χαρτί. Μόνο ο κύλινδρος της
μηχανής μετατοπιζόταν ολοένα κι αριστερότερα έχοντας μια τάση να τρυπήσει
τον τοίχο και να περάσει στο γραφείο του διευθυντή. Ο Αναστάσης
έκανε μερικά βήματα πίσω, κι ήρθε να στηριχθεί πάνω στην πόρτα. Για
μερικά δευτερόλεπτα έμεινε εκεί με το πρόσωπο τσαλακωμένο, τα
χέρια κλεισμένα σε γροθιές. Ύστερα έκανε απότομη στροφή, άνοιξε την
πόρτα
κι, αφήνοντάς την ορθάνοιχτη, πετάχτηκε έξω.

Μ. Κουμανταρέας, Τα μηχανάκια, Κέδρος

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Α1. Με ποια διάθεση ξύπνησε το πρωί ο Αναστάσης και πώς την αποδίδει ο
συγγραφέας; Να δώσετε την απάντησή σας σε μια παράγραφο 60-70 λέξεων.
 (Μονάδες 15)

Α2. Να εντοπίσετε το χρόνο και τον τόπο που εκτυλίσσεται η ιστορία.

(Μονάδες 15)

Β1. Να εντοπίσετε ένα σημείο του κειμένου στο οποίο υπάρχει αφήγηση και
άλλο ένα στο οποίο χρησιμοποιείται η περιγραφή.
 (Μονάδες 10)

B2. Βρείτε 5 τουλάχιστον παρομοιώσεις του κειμένου και σχολιάστε

τη σημασία τους.
(Μονάδες 10)

B3. Να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου.

 (Μονάδες 10)

Γ. Ο Αναστάσης είναι άνεργος και αναζητά εργασία. Πώς πιστεύετε ότι θα

ένιωθε αν κατάφερνε να προσληφθεί; Να περιγράψετε τα συναισθήματα και
τις αντιδράσεις του ύστερα από μια τέτοια εξέλιξη σε μια παράγραφο 100-150
λέξεων.
 (Μονάδες 40)