3 Sinif Tum Dersler Akilli Bilge Defterim

3.
SINIF
leri
Problemleri
Künye
Copyright
3. Sınıf Tüm Dersler Akıllı Bilge Defterim
kitabının tüm basım ve yayın hakları Kaliteli
Eğitim Yayınları Bas. Yay. Tic. Ltd. Şti.’ne aittir.
Kısmen de olsa alıntı yapılamaz. Metin, soru,
şekil ve grafikler yayınevinin izni olmaksızın
elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir
kayıt sistemi ile çoğaltılamaz, yayınlanamaz.
ISBN: 978-605-2170-23-6
Sertifika No: 34158
Yazar
Turan KARAYILAN
Şerife KARAYILAN
Hazırlayan
Kaliteli Eğitim Yayınları Yayın Kurulu ve
Grafik Servisi
Baskı
Uygun Basın
İstanbul, 2019
Kaliteli Eğitim Yayınları

Kocasinan Merkez Mah. Kuşçu Sk. No: 19/A
Bahçelievler / İSTANBUL
Tel: 0212 515 05 00
Fax: 0212 515 05 00
www.kaliteliegitimyayinlari.com.tr
İstiklal Marşı
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.
Mehmet Âkif ERSOY
Kaliteli Eğitim Yayınları 3

Kitabımızı Tanıyalım
Kazanım ile
ilgili bilge Kazanımlara
notlar Kazanım pekiştirmeye
uygun konu
yönelik etkinlikler
başlıkları
Kazanım Mini
kavratmaya kazanım
MEB
yönelik testleri
müfredatına
etkinlikler
uygun güncel
kazanım
4 Kaliteli Eğitim Yayınları

İçindekiler
MATEMATİK Ünlü Harflerin Özellikleri................................................141
1. Ünite Hece Bilgisi..........................................................................143
Üç Basamaklı Doğal sayılar.........................................9-25 Satır Sonuna Sığmayan Kelimeler................................ 144
Bölüm Değerlendirme Problemleri.................................26 1. Tema Değerlendirme..................................................145
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi................................27-29
Bölüm Değerlendirme Problemleri.................................30 2. Tema
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi.................................31-33 Kelime Bilgisi...................................................................... 147
Bölüm Değerlendirme Problemleri................................ 34 Kelimelerin Sözlük Sırası..................................................149
1. Ünite Değerlendirme..............................................35-36 Eş Anlamlı Kelimeler......................................................... 151
Zıt Anlamlı Kelimeler....................................................... 153
2. Ünite Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler.............................................. 155
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi...............................37-43 2. Tema Değerlendirme...................................................157
Bölüm Değerlendirme Problemleri................................44
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi............................... 45-47 3. Tema
Bölüm Değerlendirme Problemleri.................................48 Anlamlı ve Kurallı Cümle................................................159
Veri Toplama ve Değerlendirme.............................49-53 Olumlu - Olumsuz Cümle.............................................161
Bölüm Değerlendirme Problemleri.................................54 Sebep-Sonuç Cümleleri................................................... 162
2. Ünite Değerlendirme............................................. 55-56 Gerçek ve Hayalî Unsurlar.......................................... 163
Cümlede 5N 1K................................................................164
3. Ünite 3. Tema Değerlendirme.................................................. 165
Doğal Sayılarla Çarpma İşlemi.................................57-67
Doğal Sayılarla Bölme İşlemi.....................................69-77 İsim (Ad) Bilgisi..................................................................167
Bölüm Değerlendirme Problemleri................................. 78 Tekil ve Çoğul İsim, Topluluk İsmi............................... 169
3. Ünite Değerlendirme............................................. 79-80 Somut-Soyut İsim.............................................................. 170
Varlıkların Özelliklerini Belirten Kelimeler................... 171
4. Ünite 4. Tema Değerlendirme..................................................173
Kesirler............................................................................. 81-89
Zaman Ölçme............................................................... 91-95 Nokta (.)..............................................................................175
Bölüm Değerlendirme Problemleri................................. 96 Soru İşareti (?) / Ünlem İşareti (!)..............................176
Paralarımız......................................................................97-98 Virgül (,)..............................................................................177
Tartma.......................................................................... 99-101 Kesme (’) İşareti..................................................................178
Bölüm Değerlendirme Problemleri............................... 102 Kısa Çizgi (-) / Konuşma Çizgisi (–)..........................179
4. Ünite Değerlendirme........................................103-104 Tırnak (“ ”) İşareti / İki Nokta (:)................................. 180
5. Tema Değerlendirme................................................... 181
5. Ünite
Geometrik Cisimler ve Şekiller..............................105-109 6. Tema
Bölüm Değerlendirme Problemleri................................110 Kelimelerin Doğru Yazımı............................................... 183
Geometrik Örüntüler................................................. 111-112 Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler...............................184
Geometride Temel Kavramlar................................ 113-116 6. Tema Değerlendirme...................................................187
Uzamsal İlişkiler...........................................................117-118
5. Ünite Değerlendirme...........................................119-120 7. Tema
Metin Türleri - Metinde Konu ve Başlık.....................189
6. Ünite Metinde Ana Fikir............................................................ 190
Uzunluk Ölçme...........................................................121-125 Hikâye Unsurları................................................................. 191
Bölüm Değerlendirme Problemleri............................... 126 Olayların Oluş Sırası....................................................... 193
Çevre Ölçme..............................................................127-130 Şiir.........................................................................................195
Alan Ölçme................................................................ 131-132 Okuma Kuralları................................................................197
Sıvı Ölçme..................................................................133-134 Yazma ve Konuşma Kuralları.........................................198
6. Ünite Değerlendirme..........................................135-136 Görsel Okuma....................................................................199
Tablo ve Grafik............................................................... 200
Şekil, Sembol ve İşaretler................................................ 201
TÜRKÇE
Özdeyiş............................................................................... 203
1. Tema
Atasözü .............................................................................204
Harf Bilgisi.......................................................................... 139
Deyimler ........................................................................... 205
Ünlü ve Ünsüz Harfler...................................................140
7. Tema Değerlendirme..................................................207

İçindekiler
FEN BİLİMLERİ HAYAT BİLGİSİ
1. Ünite 1. Ünite
Dünya’nın Şekli.................................................................... 211 Güçlü Yönlerim.................................................................267
Dünya’nın Katmanları....................................................... 213 Davranışlarımız Hepimizi Etkiler....................................268
Dünya’nın Yüzeyi...............................................................214 Arkadaşım Ol.....................................................................269
Kroki Çizelim......................................................................270
Hava Katmanı..................................................................... 215 Okulda Sosyal Etkinliklerimiz...........................................271
Karalar ve Sular............................................................... 216 İstek ve İhtiyaçlarımızı Söylerken.................................... 272
1. Ünite Değerlendirme....................................................217 Özenle Kullanalım............................................................273
Mesleğimi Seçiyorum....................................................... 274
2. Ünite 1. Ünite Değerlendirme................................................... 275
Duyu Organlarımız...........................................................219
Duyu Organları ve Görevleri...................................... 220 2. Ünite
Duyu Organlarının Sağlığı..............................................222 Onlar da Çocuktu............................................................ 277
2. Ünite Değerlendirme..................................................223 Komşuluk İlişkilerimiz.........................................................278
Evimizin Krokisi................................................................... 279
Evde Herkesin Bir İşi Var............................................... 280
3. Ünite Evdeki Teknoloji................................................................. 281
Varlıkların Hareket Özellikleri........................................225 Evimizdeki Kaynaklar........................................................282
Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma.................... 227 Planlı Olalım......................................................................283
Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri...........................229 Harcama Yaparken.......................................................... 284
Hareketli Cisimlerin Sebep Olabileceği Tehlikeler... 230 2. Ünite Değerlendirme..................................................285
3. Ünite Değerlendirme.................................................. 231
3. Ünite
Kişisel Bakımımız.................................................................287
4. Ünite Satın Alırken Dikkat Edelim............................................288
Maddeyi Niteleyen Özellikler........................................ 233 Mevsimlere Göre Besleniyorum....................................289
Zararlı Maddeler..............................................................235 Temizlik Her Yerde...........................................................290
Güvenlik Tedbirleri.......................................................... 236 3. Ünite Değerlendirme...................................................291
Maddenin Hâlleri-1...........................................................237
Maddenin Hâlleri-2..........................................................238 4. Ünite
4. Ünite Değerlendirme.................................................239 Trafik İşaret ve Levhaları...............................................293
Trafik Kurallarına Uyalım.............................................. 294
5. Ünite Dikkatli Olalım...................................................................295
Acil Durum........................................................................296
Işığın Görmedeki Rolü......................................................241 Güvenliğim için Önlem Alırım....................................... 297
Işık Kaynakları.................................................................... 242 Güvenli Oyun....................................................................298
Ses Kaynakları...................................................................243 4. Ünite Değerlendirme.................................................299
Çevremizdeki Sesler........................................................244
Uzaktaki Sesler................................................................. 245 5. Ünite
Şiddetli Seslerin Zararları.............................................246 Yönetim Birimleri..............................................................301
5. Ünite Değerlendirme................................................. 247 Yaşasın Cumhuriyet!....................................................... 302
Tarihî Yerler ve Doğal Güzellikler............................. 303
Ülkemi Seviyorum............................................................304
6. Ünite Ortak Kullanıyoruz.......................................................... 305
Canlı ve Cansız Varlıklar.............................................. 249 Birlikte Güçlüyüz.............................................................. 306
Bir Bitkinin Gelişimini Gözlemleyelim.......................... 250 Büyük Lider Atatürk........................................................307
Yakın Çevrem.................................................................... 251 Ülkemize Hizmet Edenler............................................... 308
Çevremizi Temiz Tutalım................................................252 5. Ünite Değerlendirme................................................. 309
Doğal ve Yapay Çevre....................................................253
Doğal Çevrenin Canlılar İçin Önemi.......................... 254 6. Ünite
6. Ünite Değerlendirme..................................................255 Bitki ve Hayvanların Önemi.............................................311
Meyveler ve Sebzeler...................................................... 312
Yönümü Buluyorum......................................................... 313
7. Ünite Doğa ve İnsan....................................................................314
Elektrikli Araç Gereçler................................................... 257 Doğayı Koruyalım.............................................................. 315
Elektrik Kaynakları.............................................................259 Geri Dönüşüm................................................................... 316
Pil Atıkları.......................................................................... 260 6. Ünite Değerlendirme...................................................317
Elektriğin Güvenli Kullanımı........................................... 261
7. Ünite Değerlendirme................................................. 263 Cevap Anahtarı................................................................. 319

MATEMATİK
MATEMATİK

1. Ünite
Üç Basamaklı Doğal Sayılar
Bilge Not
+ =
99 + 1 = 100
Üç rakamdan oluşan ve başında sıfır olmayan doğal sayılara üç basamaklı doğal
sayılar denir.
Aşağıda taban blokları ile modellenmiş sayıları ve okunuşlarını örnekteki gibi yazalım.
134 = .............................................
........ Yüz otuz dört ........ = .............................................
........ = ............................................. ........ = .............................................
Abaküslerle verilen üç basamaklı doğal sayıları ve okunuşlarını yazalım.

Yüzlük Onluk Birlik Yüzlük Onluk Birlik Yüzlük Onluk Birlik
Sayı: ...... Sayı: ...... Sayı: ......

Okunuşu: ........................... Okunuşu: ........................... Okunuşu: ...........................
Kazanım: Üç basamaklı doğal sayıları okur ve yazar. 9
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki doğal sayıların okunuşlarını örnekteki gibi yazalım.
172 : Yüz yetmiş iki 402 :
307 : 522 :
413 : 199 :
627 : 867 :
Aşağıda okunuşları verilen doğal sayıları örnekteki gibi yazalım.

İki yüz kırk üç 243 Yüz dokuz
Altı yüz iki İki yüz yetmiş
Yedi yüz yedi Dokuz yüz dokuz
Yüz doksan Beş yüz on sekiz
Tabloda yüzlük, onluk ve birliklerine göre modellenen doğal sayıları ve okunuş-

larını örnekteki gibi yazalım.
Yüzlük Onluk Birlik Sayı Okunuşu
314 Üç yüz on dört
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

1. Yandaki abaküste gös- 2. 1 onluk, 2 yüzlük, 5 birlik
terilen doğal sayının
okunuşu hangisidir? 5 yüzlük, 4 onluk, 3 birlik
Y O B
A) İki yüz kırk Aşağıdakilerden hangisi yukarıda ve-
B) İki yüz dört rilen doğal sayılardan biri değildir?
C) Dört yüz iki A) 125 B) 215 C) 543
Birer, Onar ve Yüzer Ritmik Sayma
Bilge Not +1 +1 +1 +10 +10 +10
125 - 126 - 127 - 128 125 - 135 - 145 - 155
İleriye Doğru Birer Ritmik Sayma İleriye Doğru Onar Ritmik Sayma
+100 +100 +100

125 - 225 - 325 - 425 İleriye Doğru Yüzer Ritmik Sayma
Aşağıda verilen sayılardan başlayarak ileriye doğru birer ritmik sayalım. Söylediğimiz
sayıları noktalı yerlere yazalım.
97
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
193
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
Aşağıda verilen sayılardan başlayarak ileriye doğru onar ritmik sayalım. Noktalı
yerlere söylediğimiz sayıları yazalım.
60
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
180
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
501
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
Aşağıda verilen sayılardan başlayarak ileriye doğru yüzer ritmik sayalım. Noktalı
yerlere söylediğimiz sayıları yazalım.
100
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
10
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
50
- ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
Kazanım: 1000 içinde herhangi bir sayıdan başlayarak birer, onar ve yüzer ileriye doğru ritmik sayar. 11
Üç Basamaklı Doğal Sayıların Basamak Adları
Bilge Not
Sayılardaki rakamla- 4 7 2 : 4 yüzlük + 7 onluk + 2 birlik
rın yazıldığı yere basamak denir. Üç
basamaklı doğal sayılar birler, onlar Birler basamağı
ve yüzler basamağından oluşur. Onlar basamağı
Yüzler basamağı
Aşağıda verilen doğal sayıların basamak adları ile basamaklarındaki yüzlük, onluk ve
birlik sayılarını Bilge Not’taki gibi yazalım.
125: 309:
847: 652:
Aşağıda okunuşları verilen doğal sayıları ve basamaklarındaki rakamları yazalım.
Yedi yüz on beş: Üç yüz otuz üç:

Birler basamağı : 5 Birler basamağı :
Onlar basamağı : Onlar basamağı :
Yüzler basamağı : Yüzler basamağı :
Yüz sekiz: Beş yüz altmış:

Birler basamağı : Birler basamağı :
Onlar basamağı : Onlar basamağı :
Yüzler basamağı : Yüzler basamağı :
12 Kazanım: Üç basamaklı doğal sayıların basamak adlarını, basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini belirler.
Üç Basamaklı Doğal Sayıların Basamak Değeri
Bilge Not
Doğal sayılarda rakamların bulunduğu basamağa göre aldığı de-
ğere basamak değeri denir. Birler basamağındaki rakamların basamak değeri, ra-
kamın kendisidir.
583: Basamak adı Basamak değeri
Birler basamağı 3
Onlar basamağı 80
Yüzler basamağı 500
Aşağıda verilen doğal sayıların basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini

yazalım.
1 46 415 870 999
304 642 5 00 758
Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıları

örnekteki gibi yazalım.
555 ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5 7 8 6
50 10 0 90
500 100 400 700
Kazanım: Üç basamaklı doğal sayıların basamak adlarını, basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini belirler. 13
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki doğal sayıların basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini ve
sayıların okunuşunu örnekteki gibi yazalım.
812 637
800 10 2
Sekiz yüz on iki
549 301
Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıların

basamak adlarını, sayıyı ve okunuşunu yazalım.
Sayının Okunuşu
Sayı
Basamak Adı Yüzler basamağı
Basamak Değeri 400 10 7
Sayının Okunuşu
Sayı
Basamak Adı
Basamak Değeri 700 0 3

1. Yüzler basamağında 5, birler ba- 2. “Üç yüz on” şeklinde okunan doğal
samağında 2, onlar basamağında 3 sayının onlar basamağındaki rakamın
rakamı olan doğal sayı aşağıdakiler- basamak değeri kaçtır?
den hangisidir? A) 300 B) 10 C) 1
A) 352 B) 523 C) 532
En Yakın Onluğa Yuvarlama
Bilge Not
Sayıları en yakın onluğa yuvarlarken birler basamağına bakarız.
Birler basamağı 5’ten küçük ise kendi onluğuna yuvarlarız. Birler basamağı 5 ya
da 5’ten büyük ise bir sonraki onluğa yuvarlarız.
324 325 326

322 323 327 328
320 321 329 330
Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı onluğu örnekteki gibi boyayalım.
140 420 860 680

134 419 855 672
130 410 850 670
590 720 110 930

583 715 103 921
580 710 100 920
Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa yuvarlayalım.
273 915 509 634
342 719 198 883
176 456 605 402
Aşağıdaki onluklara yuvarlanan en küçük ve en büyük doğal sayıları yazalım.
345
......... 350 354
......... ......... 460 ......... ......... 780 .........
......... 210 ......... ......... 670 ......... ......... 530 .........

Kazanım: En çok üç basamaklı doğal sayıları en yakın onluğa ya da yüzlüğe yuvarlar. 15
En Yakın Yüzlüğe Yuvarlama
Bilge Not
Sayıları en yakın yüzlüğe yuvarlarken onlar basamağına bakarız.
Onlar basamağı 5’ten küçük ise kendi yüzlüğüne yuvarlarız. Onlar basamağı 5
ya da 5’ten büyük ise bir sonraki yüzlüğe yuvarlarız.
340 350 360

320 330 370 380
300 310 390 400
Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı yüzlüğü örnekteki gibi boyayalım.
300 400 800 700

236 352 887 672
200 300 900 600
800 600 500 200

719 552 430 105
700 500 400 100
Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa ve en yakın yüzlüğe yuvarlayarak örnek-

teki gibi yazalım.
En Yakın En Yakın En Yakın En Yakın
Sayı Onluk Yüzlük Sayı Onluk Yüzlük
253 250 300 829
481 608
742 357
545 948
16 Kazanım: En çok üç basamaklı doğal sayıları en yakın onluğa ya da yüzlüğe yuvarlar.
Sayıları Karşılaştırma ve Sıralama
Bilge Not
Doğal sayıları karşılaştırırken büyüktür “ ”, küçüktür “ ”, eşittir > <
=
“ ” sembollerini kullanırız. İki doğal sayıdan basamak sayısı fazla olan sayı diğer
sayıdan büyüktür. Basamak sayıları aynı ise önce sayıların en büyük basamağın-
daki rakamlar karşılaştırılır. Rakamlar eşit ise sırası ile diğer basamaklardaki ra-
kamlar karşılaştırılır.
357 > 289 449 < 461 765 > 760
357 büyüktür 289’dan 449 küçüktür 461’den 765 büyüktür 760’tan
Aşağıdaki sayı çiftlerinden büyük olanı boyayalım. Sayıları büyüktür “>” sembolü
kullanarak örnekteki gibi karşılaştıralım. Okunuşunu yazalım.
85 103 103 > 85 Yüz üç büyüktür seksen beşten

216 198
427 405
653 616
Aşağıdaki sayı çiftlerinden küçük olanı boyayalım. Sayıları küçüktür “<” sembolü
kullanarak karşılaştıralım. Okunuşunu yazalım.
985 897
417 430
528 251
Aşağıdaki noktalı yerlere “<”, “>” ve “=” sembollerinden uygun olanını yazarak
doğal sayıları karşılaştıralım.
638 .... 245 381 .... 524 802 .... 812 430 .... 430
727 .... 772 200 .... 100 955 .... 961 180 .... 109
510 .... 520 606 .... 690 423 .... 347 950 .... 950
Kazanım: 1000’den küçük en çok beş doğal sayıyı karşılaştırır ve sembol kullanarak sıralar. 17
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki doğal sayıları büyükten küçüğe doğru sembol kullanarak sıralayalım.
408 548 581 345 395 567 983 760 560
581 >
w ......... ......... ......... ......... w ......... ......... ......... ......... .........
Aşağıdaki doğal sayıları küçükten büyüğe doğru sembol kullanarak sıralayalım.
847 796 503 642 401 198 415 207 193
w ......... ......... ......... ......... w ......... ......... ......... ......... .........
Aşağıda verilen rakamları kullanarak istenilen doğal sayıları yazalım.
5, 8, 1 4, 0, 6
3 basamaklı en küçük doğal sayı: ....... 3 basamaklı en küçük doğal sayı: .......
3 basamaklı en büyük doğal sayı: ....... 3 basamaklı en büyük doğal sayı: .......
Noktalı yerlere yazılabilecek en büyük ve en küçük doğal sayıları yazalım.

En büyük En küçük En büyük En küçük
355 357
......... < 356 < ......... ......... < 800 < .........
......... < 410 < ......... ......... < 569 < .........

1.
“455, 438, 504, 433” sayılarının bü- 2. 645 > 64A
yükten küçüğe doğru sıralanışı hangi
Yukarıdaki karşılaştırmaya göre A
seçenekte doğru olarak verilmiştir?
yerine aşağıdakilerden hangisi yazı-
A) 504 > 455 > 438 > 433
lamaz?
B) 504 > 438 > 433 > 455
A) 0 B) 4 C) 5
C) 433 < 438 < 455 > 504
Ritmik Saymalar
Bilge Not
Belirli bir kurala göre aynı sayıyı ekleyerek ya da eksilterek ileriye
veya geriye doğru sayma işlemine ritmik sayma denir.
Kutulardaki küplerin sayısını ileriye doğru altışar ritmik sayarak bulalım. Her say-
mada söylediğimiz sayıları noktalı yerlere sırası ile yazalım.
6
...... 12
...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
Kutulardaki küplerin sayısını ileriye doğru yedişer ritmik sayarak bulalım. Her say-
7
...... 14
...... ...... ...... ...... ...... ......
...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
Aşağıdaki sayılardan başlayarak ileriye doğru altışar ve yedişer ritmik sayalım.
24 +6 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
21 +7 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
35 +7 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
48 +6 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........
Kazanım: 100 içinde altışar, yedişer, sekizer ve dokuzar ileriye ritmik sayar. 19
Etkinlik Yapalım
Kutulardaki küplerin sayısını ileriye doğru sekizer ritmik sayarak bulalım. Her say-
8
...... 16
...... ...... ...... ...... ...... ......
...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
Kutulardaki küplerin sayısını ileriye doğru dokuzar ritmik sayarak bulalım. Her
saymada söylediğimiz sayıları noktalı yerlere sırası ile yazalım.
9
...... 18
...... ...... ...... ...... ......
...... ...... ...... ...... ...... ......
1. İleriye doğru sekizer ritmik sayma ya- 2. İleriye doğru 60’a kadar altışar, 70’e
parken 72’den önce söylediğimiz sayı kadar yedişer ritmik sayarken her iki
aşağıdakilerden hangisidir? saymada da söylediğimiz sayı hangi-
A) elli altı sidir?
B) altmış dört A) 35 B) 42 C) 54
C) kırk sekiz
Sayı Örüntüleri
Bilge Not Sayıların belli bir kurala göre dizilmesine sayı örüntüsü denir.
Örüntünün kuralını sayılar arasındaki ilişkiye bakarak bulabiliriz.
Bu kurala göre örüntüyü genişletebilir veya yeni örüntüler oluşturabiliriz.
+6 +6 +6 +6
5 11 17 23 ?
1. Adım 2. Adım 3. Adım 4. Adım 5. Adım
İlk adımı 5 olan sayı örüntüsü, her adımda sayı bir önceki adımdan 6 arttırı-
larak örüntü devam ettirilmiştir.
Buna göre örüntünün 5. adımı 23 + 6 = 29 olur.
Aşağıdaki sayı örüntülerinin kuralını örnekteki gibi yazalım. Örüntüdeki adımlarda

verilmeyen sayıları yazarak örüntüyü genişletelim.
+5 +5
w 4 9 14 19
1. Adım 2. Adım 3. Adım 4. Adım 5. Adım 6. Adım 7. Adım
w 8 11 14 17
1. Adım 2. Adım 3. Adım 4. Adım 5. Adım 6. Adım 7. Adım
w 72 63 54 45
1. Adım 2. Adım 3. Adım 4. Adım 5. Adım 6. Adım
Aşağıda modellenen sayı örüntülerini yazıp bir adım genişletelim.
....... ....... ....... ....... .......
....... ....... ....... .......

Kazanım: Aralarındaki fark sabit olan sayı örüntüsünü genişletir ve oluşturur. 21
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki sayı örüntülerinde verilmeyen sayıları yazalım.
47 55 63 79 87
124 121 118 115 109
218 318 418 718
Aşağıda kuralı verilen sayı örüntülerini oluşturup yazalım.

Kural: 26’dan başlayıp her adımda 4 artan sayı örüntüsü
Kural: 50’den başlayıp her adımda 7 azalan sayı örüntüsü
Kural: 473’ten başlayıp her adımda 10 artan sayı örüntüsü
1. 32 - 29 - 26 - 23 - .... - ? 2.
Yukarıdaki sayı örüntüsünü 2 adım
genişlettiğimizde ? ile gösterilen yere 1. Adım 2. Adım 3. Adım
hangi sayı gelir? Yukarıdaki örüntünün 7. adımında kaç
A) 20 B) 18 C) 17 tane küp vardır?
A) 25 B) 29 C) 30
Tek ve Çift Doğal Sayılar
Bilge Not
Bir çift terlik Bir tek çorap
İkişerli eşlenebilen nesne sayıları çifttir. İkişerli eşlenemeyen ya da ikişerli eşlen-

diğinde bir tane artan nesne sayıları tektir.
Bir doğal sayının birler basamağında 0, 2, 4, 6 ve 8 rakamlarından biri varsa
bu sayı çift doğal sayıdır. Birler basamağında 1, 3, 5, 7 ve 9 rakamlarından
biri olan sayılar ise tek doğal sayılardır.
Aşağıdaki nesneleri ikişerli eşleştirelim. Nesne sayıları tek olanların “T”, çift olanların
“Ç” kutucuğunu işaretleyelim.
T Ç T Ç T Ç
Aşağıdaki doğal sayılardan tek olanları maviye, çift olanları yeşile boyayalım.
13 10 36 50 9 78 11 105
24 317 332 66 418 100 913 5
Aşağıdaki soruların cevaplarını noktalı yerlere yazalım.

w İki basamaklı en küçük tek doğal sayı kaçtır? ............
w Üç basamaklı en büyük çift doğal sayı kaçtır? ............
w İki basamaklı en büyük çift doğal sayı kaçtır? ............
w Üç basamaklı en küçük tek doğal sayı kaçtır? ............
w Rakamları farklı üç basamaklı en büyük çift doğal sayı kaçtır? ............
Kazanım: Tek ve çift doğal sayıları kavrar. 23
Tek ve Çift Doğal Sayıların Toplamı
Bilge Not
+ = İki çift sayının toplamı, çift sayıdır.
2 + 4 = 6
+ = İki tek sayının toplamı, çift sayıdır.

1 + 3 = 4
+ = Tek sayı ile çift sayının toplamı tek sayıdır.

1 + 2 = 3
çift + çift = çift tek + tek = çift tek + çift = tek
Aşağıda onluk taban blokları ile modellenen toplama işlemlerinde toplanan sayıların
ve toplamın tek mi yoksa çift mi olduğunu noktalı yerlere yazalım.
+ = + =
tek
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
+ = + =
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Aşağıdaki toplama işlemlerinin sonuçlarının tek doğal sayı mı yoksa çift doğal sayı
mı olduğunu işlem yapmadan noktalı yerlere örnekteki gibi yazalım.
tek
14 + 7 = ........ 42 + 60 = ........ 711 + 99 = ........
83 + 304 = ........ 108 + 15 = ........ 67 + 207 = ........
18 + 22 = ........ 500 + 500 = ........ 33 + 112 = ........
24 Kazanım: Tek ve çift doğal sayıların toplamlarını model üzerinde inceleyerek toplamların tek mi çift mi olduğunu ifade eder.
Romen Rakamları
Bilge Not Romalılardan kalma, sayıları göstermek için kullanılan rakamlara
karşılık gelen işaretlere Romen (Roma) rakamları adı verilir. 20’ye
kadar olan Romen rakamlarında üç temel sembol vardır.
1 I 5 V 10 X
Romen rakamlarıyla ilgili kurallar şunlardır:
I ve X sembolleri en fazla üç kere yan yana yazılabilir. III 3 XX 20
Bir sembolün sağına kendisinden küçük veya aynı değerde bir sembol yazılırsa
toplanarak okunur. VI 6 VII 7 XIII 13
5+1 5+2 10 + 3
Bir sembolün soluna kendisinden küçük değerde bir sembol yazılırsa çıkarma
işlemi yapılır. IV 4 IX 9
5-1 10 - 1
Aşağıdaki Romen rakamlarının karşılığı olan doğal sayıları yazalım.

I = II = III = IV =
V = VI = VII = VIII =
IX = X = XI = XII =
XIII = XIV = XV = XVI =
XVII = XVIII = XIX = XX =
Aşağıdaki doğal sayıları Romen rakamları ile yazalım.
3 = 7 = 12 = 9=
15 = 14 = 20 = 4=
18 = 13 = 8 = 19 =
Aşağıdaki Romen rakamları ile gösterilen sayılardan bir önce ve bir sonra gelen
sayıları Romen rakamları ile yazalım.
Önce Sonra Önce Sonra Önce Sonra
XIV X IV
XIX VIII XVI

Kazanım: 20’ye kadar olan Romen rakamlarını okur ve yazar. 25
Bölüm Değerlendirme Problemleri
1. 3 birlik, 6 onluk, 4 yüzlükten oluşan sayı hangi yüzlüğe yuvarlanır?
2. “765 > 7A9” karşılaştırmasında A yerine yazılabilecek rakamların toplamı kaçtır?
3. “Üç yüz yetmiş iki” doğal sayısının birler basamağı ve yüzler basamağındaki ra-
kamların yerleri değiştiriliyor. Oluşan yeni sayının basamaklarındaki rakamların
basamak değerleri toplamı kaçtır?
4. 60’a kadar altışar ve 80’e kadar sekizer ileriye doğru ritmik sayarken her iki say-
mada da söylediğimiz sayılar hangileridir?
5. “7, 0, 1” rakamları birer kez kullanılarak üç basamaklı kaç farklı tek doğal sayı
yazılabilir?
6. Üç basamaklı en büyük doğal sayı ile üç basamaklı en küçük doğal sayının toplamı
tek doğal sayı mı, çift doğal sayı mı olur?
7. Birinci adımı 43 olan ve her adımda 7 artan sayı örüntüsünün 6. adımındaki

doğal sayı kaçtır?

Doğal Sayılarla Toplama İşlemi
Bilge Not
Toplama işlemi yaparken toplananları aynı basamaklar alt alta
gelecek şekilde yazarız. Önce birlikleri, sonra onlukları, en son yüzlükleri toplarız.
Birliklerin toplamını birler, onlukların toplamını onlar, yüzlüklerin toplamını yüzler
basamağına yazarız. elde 1
Y O B Y O B 1. 5 + 4 = 9 birlik
3 4 6 2 7 5 2. 7 + 6 = 13 onluk
+ 5 1 2 + 3 6 4 (1 yüzlük + 3 onluk)
8 5 8 6 13 9 3. 2 + 3 + 1 = 6 yüzlük
elde
858 639
Eldesiz Toplama Eldeli Toplama
Aşağıdaki eldesiz toplama işlemlerini yapalım.
321 467 345 602 389

+ 53 + 32 + 53 + 93 + 600
704 671 562 102 891

+ 103 + 222 + 302 + 293 + 108
Aşağıdaki eldeli toplama işlemlerini yapalım.
422 670 237 204 856

+ 39 + 32 + 555 + 346 + 138
279 352 104 538 71 5

+ 456 + 148 + 796 + 273 + 185
Kazanım: En çok üç basamaklı sayılarla eldesiz ve eldeli toplama işlemini yapar. 27

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki toplama işlemlerini yapalım.
242 567 227 636 350

+ 414 + 345 + 688 + 1 09 + 450
421 325 308 269 594

52 225 154 127 260
+ 23 + 37 + 143 + 106 + 1 38
Aşağıdaki kutularda yazılı doğal sayıların toplamını bulalım. Sayıları toplarken

basamakları alt alta yazmaya örnekteki gibi dikkat edelim.
375 47 281 8 609 192 579 186 55

Y O B Y O B Y O B
3 7 5
2 8 1
4 7
+ + +
7 0 3

1. Aşağıdaki toplama işlemlerinden han- 2. 4 onluk 3 birlik
3 yüzlük 5 onluk
gisinin toplamı en büyüktür?
9 birlik 2 yüzlük
A) 345 B) 260 C) 352 Yukarıdaki kutularda çözümlenişi veri-
+ 1 32 + 156 + 98 len doğal sayıların toplamı kaçtır?
A) 502 B) 602 C) 612
Toplanan Sayıların Birbiriyle Toplanma Sırası
Bilge Not 25 48 Üç doğal sayı ile ya-
52
pılan toplama işlemin-
48 25 48
de sayıların birbirleriyle
+ 52 + 52 + 25 toplanma sırasının de-
ğişmesi sonucu değiştir-
125 125 125
mez.
“(25 + 48) + 52” Üç doğal sayı ile yapılan toplama işleminde toplananlardan ikisi
parantez içinde yazılabilir. Bu işlemlerde önce parantez içindeki işlem yapılır.
Aşağıdaki sayıların toplamını renklerine göre kutulara yazarak bulalım.

327 423
108 305
213 + + 156 + +
Aşağıdaki toplama işlemlerini örnekteki gibi önce parentez içindeki sayıları topla-
yarak yapalım.
(12 + 6) + 5 = (5 + 6) + 12 (15 + 5) + 8 = 15 + (8 + 5)
18 + 5 = 11 + 12 ...... + ...... = ...... + ......
23 = 23 ...... = ......
(60 + 10) + 20 = 10 + (60 + 20) 270 + (50 + 90) = 50 + (90 + 270)

...... + ...... = ...... + ...... ...... + ...... = ...... + ......
...... = ...... ...... = ......
Aşağıdaki toplama işlemlerini istediğimiz iki sayıyı parantez içine alarak yapalım.
135 + 127 + 214 = 256 + 123 + 384 =
Kazanım: Üç doğal sayı ile yapılan toplama işleminde sayıların birbirle-

riyle toplanma sırasının değişmesinin sonucu değiştirmediğini gösterir. 29
1. Üç basamaklı en küçük tek doğal sayı ile 9 birlik, 6 onluk, 5 yüzlükten oluşan
doğal sayının toplamı kaçtır?
2. Bir toplama işleminde 1. toplanan 378, 2. toplanan 465 ise toplam kaçtır?
3. Yüzler basamağında 4 rakamı olan en büyük üç basamaklı çift doğal sayı ile 327
doğal sayısının toplamı kaçtır?
4. Bir hatıra ormanı için 245 çınar, 168 çam, 324 meşe fidanı dikiliyor. Toplam kaç
ağaç fidanı dikilmiştir?
5. “2, 0, 5, 6” rakamlarını birer defa kullanarak yazılabilecek en büyük üç basamaklı

tek doğal sayı ile yine aynı rakamlarla yazılabilecek üç basamaklı en küçük çift
doğal sayının toplamı kaçtır?

Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi
Bilge Not Çıkarma işlemi yaparken aynı basa-
Y O B
6 5 8 makları alt alta gelecek şekilde yazarız.
Önce birliklerden birlikleri, sonra on-
- 2 1 3
luklardan onlukları, en son yüzlükler-
4 4 5 den yüzlükleri çıkarırız.
Y O B 1. 4 - 1 = 3 (birliklerin farkı)
6 13 2. 3 onluktan 5 onluk çıkmaz. 1 yüzlük
eksilen 7 3 4 bozarız.
çıkan - 3 5 1 13 - 5 = 8 (onlukların farkı)
fark 3 8 3 3. 6 - 3 = 3 (yüzlüklerin farkı)
Aşağıdaki onluk ve yüzlük bozmayı gerektirmeyen çıkarma işlemlerini yapalım.
745 467 598 923 884

- 302 - 225 - 143 - 610 - 574
638 354 562 756 891

- 421 - 243 - 302 - 213 - 471
Aşağıdaki onluk ve yüzlük bozmayı gerektiren çıkarma işlemlerini yapalım.

4 12
523 448 624 878 930
- 352 - 282 - 575 - 449 - 681
171
433 967 62 1 247 802

- 299 - 528 - 303 - 1 99 - 235
Kazanım: Onluk bozma gerektiren ve gerektirmeyen çıkarma işlemi yapar. 31

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yapalım.
925 780 243 685 975

- 312 - 270 - 75 - 404 - 497
534 485 820 471 900

- 345 - 321 - 563 - 88 - 624
Aşağıda terimleri verilen çıkarma işlemlerini yaparak farkı bulalım.
Eksilen: 584 Y O B Eksilen: 605 Y O B

5 8 4
Çıkan: 78 - 7 8 Çıkan: 234 -
Fark: ? 5 0 6 Fark: ?
Eksilen: 418 Y O B Eksilen: 755 Y O B

Çıkan: 329 - Çıkan: 165 -
Fark: ? Fark: ?

1. Yandaki çıkarma işleminin 640 2. 547 - 354 =
sonucu aşağıdakilerden - 25 1 638 - 492 =
hangisidir? 906 - 781 =
A) 389 B) 390 C) 391 Yukarıdaki çıkarma işlemlerinin sonuç-
larına göre hangisi yanlıştır?
A) > B) <
C) >
Zihinden Çıkarma İşlemi
Bilge Not 1. Örnek: 72 - 30 işlemini zihinden 72 - 30 = 42
yapalım. Önce onlar basağındaki ra- 70 - 30 = 40
kamların basamak değerlerinin farkını buluruz. Sonra 2-0 =2
birliklerin farkını bularak onluk ve birliklerin farkını 40 + 2 = 42
toplarız.
2. Örnek: 500 - 80 işlemini zihinden yapalım. 100’ün 500 - 80 = 420
katı olan bir sayıdan 100’ü çıkarmak daha kolaydır. 80 + 20 = 100
Bunun için 10’un katı olan sayıyı 100’e tamamlarız. 500 - 100 = 400
Sonra yüzlüklerin farkını bularak fazladan çıkardığı- 400 + 20 = 420
mız farka ekleriz.
Aşağıdaki çıkarma işlemlerini Bilge Not’taki 1. örnekten yararlanarak zihinden yapa-

lım.
w 73 - 40 = w 59 - 20 = w 92 - 50 =
w 67 - 50 = w 81 - 60 = w 89 - 20 =
w 88 - 50 = w 77 - 40 = w 94 - 30 =
Aşağıdaki çıkarma işlemlerini Bilge Not’taki 2. örnekten yararlanarak zihinden yapa-

lım.
w 600 - 70 = w 900 - 90 = w 700 - 80 =
w 400 - 30 = w 500 - 60 = w 800 - 70 =
w 300 - 40 = w 200 - 50 = w 900 - 60 =
Kazanım: İki basamaklı sayılardan 10’un katı olan iki basamaklı sayıları, üç basamaklı 100’ün
katı olan doğal sayılardan 10’un katı olan iki basamaklı doğal sayıları zihinden çıkarır. 33
1. Üç basamaklı en büyük çift doğal sayı ile 5 birlik, 3 onluk, 2 yüzlükten oluşan
doğal sayının farkı kaçtır?
2. Bir çıkarma işleminde eksilen 603, çıkan 218 ise fark kaçtır?
3. Demet, 242 sayfalık kitabın 159 sayfasını okudu. Geriye okuması gereken kaç
sayfası kalmıştır?
4. Bir otobüs 900 kilometrelik yolun 352 kilometresini gidiyor. Bu otobüsün gitmesi
gereken kaç kilometrelik yolu kalmıştır?
5. Fatih Bey cebindeki 400 TL’nin 80 TL’si ile bir gömlek alıyor. Fatih Bey’in cebinde
kaç lirası kalmıştır?

1. Ünite Değerlendirme
1. 4. 334 + 149 <
Yukarıdaki toplama işleminin sonucu-
na göre ile gösterilen yere yazı-
labilecek en küçük doğal sayı kaçtır?
A) 482 B) 483 C) 484
Yukarıda taban blokları ile model-
lenmiş doğal sayı için aşağıdaki ifa-
delerden hangisi yanlıştır?
A) Üç basamaklı doğal sayıdır.
5. Aşağıdaki sayılardan hangisinin en
B) “Üç yüz yirmi beş” şeklinde okunur.
yakın olduğu onluk ve en yakın ol-
C) Çift doğal sayıdır.
duğu yüzlük aynıdır?
A) 895 B) 789 C) 652
2. Abaküs ile gösterilen
doğal sayıdan başla-
yıp ileriye doğru yü-
Y O B
zer ritmik sayma yap-
tığımızda 4. söylediğimiz sayı kaçtır? 6. 1. 6.
Adım Adım
A) 702 B) 802 C) 920
54 62 70 78 A
3. “563” doğal sayısının yüzler ve on- 193 189 185 181 B

lar basamağındaki rakamların yerle-
ri değiştiriliyor. Oluşan yeni sayının Yukarıdaki örüntüler genişletildiğinde
yüzler basamağındaki rakamın ba- 6. adımda A ve B yerine yazılacak
samak değeri kaçtır? sayıların toplamı kaç olur?
A) 600 B) 500 C) 60 A) 267 B) 268 C) 269
7. 9.
536 372 505
+ 268 - 1 59 + 387
+ 804 213 882
Y O B Y O B I II III
Abaküslerle gösterilen doğal sayıla- Yukarıdaki işlemlerden hangisi yanlış
rın toplamı için aşağıdaki ifadelerden yapılmıştır?
hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III
A) Üç basamaklı en büyük doğal sa-
yıdır.
B) Çift doğal sayıdır.
C) Tek doğal sayıdır.
10. İleriye doğru dokuzar ritmik sayma
yaparken 54’ten önce hangi sayı
8. VII = Yedi söylenir?
IX = On bir A) 44 B) 45 C) 48
XIX = On dokuz
Tablodaki Romen rakamlarından

okunuşu doğru olanların kutucuğuna
“D”, yanlış olanların kutucuğuna “Y”
11. “2, 7, 3” rakamları birer kez kulla-
yazıldığında tablo hangisi gibi olur?
nılarak yazılabilecek üç basamaklı en
A) D B) D C) D
büyük doğal sayı ve üç basamaklı en
Y Y D
küçük doğal sayının farkı kaçtır?
Y D Y
A) 495 B) 496 C) 497
2. Ünite
Toplamı Tahmin Etme
Bilge Not İki sayının toplamını, sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak tah-
min edebiliriz.
232 + 365 işleminde sayıları en yakın onluklarına yuvarlayarak toplamı tahmin ede-
lim.
En yakın onluk
232 230 232 580
345 + 350 + 345 - 577
580 Tahminî sonuç 577 İşlem sonucu 3 Fark
Sayıların yüzler ve onlar basamağındaki 232 200 + 30
rakamların basamak değerlerini toplaya- 345 + 300 + 40
rak da toplamı tahmin edebiliriz. 500 + 70 = 570
Aşağıdaki sayıların toplamını sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak tahmin edelim.

İşlem sonucu ile karşılaştıralım.
Tahmin İşlem Fark Tahmin İşlem Fark
1 25 462
263 + + - 318 + + -

327 644
419 + + - 145 + + -
Aşağıdaki sayıların toplamını yüzler ve onlar basamağındaki rakamların basamak

değerlerini Bilge Not’taki örneğe göre toplayarak tahmin edelim.
328 ..... + ..... 164 ..... + .....
+ 455 + ..... + ..... + 527 + ..... + .....
..... + ..... = ..... ..... + ..... = .....
659 ..... + ..... 240 ..... + .....
+ 256 + ..... + ..... + 732 + ..... + .....
..... + ..... = ..... ..... + ..... = .....
Kazanım: İki sayının toplamını tahmin eder ve tahminini işlem sonucuyla karşılaştırır. 37
Zihinden Toplama İşlemi
Bilge Not 45 + 33 = 78
Basamak değerlerine göre toplama işlemi
yaparken önce onlukları, sonra birlikleri toplarız. Bulduğu-
40 + 30 5 + 3
muz onluk ve birlikleri birbirine ekleyerek sonucu söyleriz.
70 + 8 = 78
518 + 7 =
Zihinden toplama yaparken sayıları parçalama
518 + 2 + 5 yönteminden de faydalanabiliriz.
520 + 5 = 525
Aşağıdaki toplama işlemlerini basamak değerleri yöntemini kullanarak zihinden ya-
palım.
w 43 + 35 = w 54 + 22 = w 37 + 28 =
w 56 + 35 = w 28 + 36 = w 42 + 18 =
Aşağıdaki toplama işlemlerini parçalama yöntemini kullanarak zihinden yapalım.

w 856 + 9 = w 328 + 7 = w 429 + 6 =
w 537 + 6 = w 253 + 8 = w 646 + 5 =
Aşağıdaki toplama işlemlerini zihinden yapalım.

w 600 + 70 = w 900 + 90 = w 700 + 80 =
w 400 + 30 = w 500 + 60 = w 800 + 70 =
w 300 + 10 = w 200 + 50 = w 100 + 60 =
38 Kazanım: Zihinden toplama işlemi yapar.
Verilmeyen Toplananı Bulma
Bilge Not 328 = 745
417 + ..........
“417 + ? = 745” işlemin-
de verilmeyen toplananı bulmak için top- - 417
lamdan verilen toplananı çıkarırız. 328
163 + 428 = 848
257 + ..........
İkiden fazla toplananı olan toplama işlem-
lerinde verilmeyen toplananı bulmak için 257 848
verilen toplananların toplamını toplamdan + 428 - 685
çıkarırız. 685 163
Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen toplananları çıkarma işlemi yaparak bu-
lalım.
317 ....... 225
+ ....... + 412 + .......
548 873 619
708 ....... 205

+ ....... + 641 + .......
913 850 619
Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen toplananları bulalım.

105 304
276
+ + 291
638 756
439
325
+ 527 + 274
908 875
Kazanım: Bir toplama işleminde verilmeyen toplananı bulur. 39
Basamaklardaki Verilmeyen Rakamlar
Bilge Not 235
2. toplananın onlar basamağında verilmeyen rakamını
+ 1 4
bulmak için işlemi en baştan yapalım.
429
3 ile toplandığında 2 eden sayı 1
235 235 olamaz. “3 ile kaçın toplamı 12 235
+ 4 + 4 eder?” diye düşünürüz. + 194
9 29 9, 3 daha 12 eder. 429
Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen rakamları bulalım.
1 7 382 7 2
+ 6 1 5 + 4 6 +443
742 858 8 1 5
9 242 346
+ 928 + 69 + 2 5
997 7 1 1 603
25 26 174
+ 37 254 252
695 + 40 + 3 5
983 51
1. 531 + = 762 2. Yandaki toplama işlemine 25A
Yukarıdaki toplama işleminde verilme- göre A + B işleminin so- + 3 4 8
yen toplanan kaçtır? nucu kaçtır? 6B0
A) 231 B) 241 C) 331 A) 1 B) 2 C) 3
Toplama İşlemi Gerektiren Problemler
Bilge Not
Problem: Bir sürüde 123 keçi, keçilerden 75 fazla kuzu, kuzular-
dan 128 fazla koyun bulunmaktadır. Bu sürüde toplam kaç hayvan vardır?
Problemi Anlayalım:
123
Sürüde kaç keçi varmış? ........
75
Kuzuların sayısı keçilerden kaç fazlaymış? ........
128
Koyunların sayısı kuzulardan kaç fazlaymış? ........
Problemi Çözelim: 123 + 75 = 198 kuzuların sayısı
198 + 128 = 326 koyunların sayısı
198 + 326 + 123 = 647 toplam hayvan sayısı
Aşağıdaki problemleri Bilge Not’taki gibi soruları cevaplayarak çözelim.

w Bir kazak 89 TL’dir. Pantolonun fiyatı kazaktan 25 TL, montun fiyatı da panto-
londan 175 TL fazladır. Ürünlerin hepsini alan kişi kasiyere kaç lira öder?
Kazak kaç liraymış? ........
Pantolonun fiyatı kazağın fiyatından kaç lira fazlaymış? ........
Montun fiyatı pantolondan kaç lira fazlaymış? ........
Problemi Çözelim:
w Hasan amca, tarladan topladığı domateslerin 457 kilogramını sattı. Geriye 268
kilogram domatesi kaldı. Hasan amca, toplam kaç kilogram domates toplamıştır?
Hasan amca domateslerin kaç kilogramını satmış? ........
Geriye kaç kilogram domates kalmış? ........
Problemi Çözelim:
Kazanım: Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer. 41

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki problemleri çözelim.
w Dedemin çiftliğinde 103 tavuk, 78 horoz, 45 hindi, horozlardan 34 fazla da
kaz vardır. Dedemin çiftliğindeki toplam hayvan sayısı kaçtır?
w Bir uçakta 142 kadın yolcu, 39 çocuk yolcu ve çocuklardan 83 fazla erkek yolcu
vardır. Bu uçaktaki toplam yolcu sayısı kaçtır?
w Bir pastanede sabah 173, öğlen 98 tane ekmek satıldı. Akşam satılan ekmek
sayısı sabah ve öğlen satılan ekmek sayısının toplamı kadardı. Pastanede gün
boyu toplam kaç tane ekmek satılmıştır?

1. Ege’nin kitaplığında 36 masal, 43 hikâ- 2. Enis ve Burcu’nun 5 yıl önceki yaşları
ye kitabı vardır. Mine’nin kitaplığında- toplamı 12’dir.
ki kitap sayısı ise Ege’nin kitaplığındaki Buna göre Enis ve Burcu’nun 4 yıl
toplam kitap sayısından 53 fazladır. sonraki yaşları toplamı kaç olur?
Buna göre Mine’nin kitaplığında kaç A) 22 B) 30 C) 32
kitap vardır?
A) 132 B) 133 C) 134
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki görsellerdeki bilgilerden yararlanarak toplama işlemi gerektiren prob-
lemler kurarak yazalım. Kurduğumuz problemleri çözelim.
L 89 TL
126 T
75 TL
Sena Arda 157 TL

Problem:
Çözüm:
Problem:
Çözüm:

1. Derya 9 yaşındadır. Ablası Derya’dan 2. Zeynep’in boyu 118 santimetredir.
5 yaş büyüktür. Babasının yaşı ise Annesinin boyu Zeynep’ten 43 san-
ikisinin yaşları toplamından 20 faz- timetre daha uzundur.
ladır. Zeynep ile annesinin boy uzunlukları
Derya’nın babası kaç yaşındadır? toplamı kaç santimetredir?
A) 41 B) 42 C) 43 A) 279 B) 269 C) 25
1. Ayça Hanım görsellerdeki ürünleri alıyor. 144
TL L
Bu iki ürün için satıcıya tahminen kaç lira 235 T
ödemiştir?
Not: Tahminî sonuç ile gerçek sonucun farkını bulalım.
2. Bir poşette 36 sarı, 43 mavi bilye vardır. Bu torbadaki toplam bilye sayısı kaçtır?
Not: Toplama işlemini basamak değerleri yöntemini kullanarak zihinden yapalım.
3. Üç toplananlı bir toplama işleminde 1. toplanan 86, 2. toplanan 1. toplanandan

17 fazladır. Toplam 204 olduğuna göre 3. toplanan kaçtır?
4. Sude’nin kumbarasında 172 TL vardı. Dedesinin verdiği harçlıkları da attığında

kumbarasında toplam 227 TL oldu. Dedesi Sude’ye kaç lira vermiştir?
5. Kullanılan tüm oyların geçerli olduğu okul temsilcisi seçiminde Murat 285, Eray
314, Berna ise Murat’tan 43 oy fazla almıştır.
- Seçimde toplam kaç oy kullanılmıştır?
- Kim okul temsilcisi seçilmiştir?

Farkı Tahmin Etme
Bilge Not İki sayının farkını, sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak tahmin
edebiliriz.
332 - 215 işleminde sayıları en yakın onluklarına yuvarlayarak farkı tahmin edelim.
Tahminî sonucu işlem sonucu ile karşılaştıralım.
En yakın onluk
332 330 332 11 7
215 - 220 - 21 5 - 110
1 1 0 Tahminî sonuç 1 1 7 İşlem sonucu 7 Fark
Sayıların yüzler ve onlar basamağındaki 332 300 + 30
rakamların basamak değerlerinin farkını 215 - 200 + 1 0
bularak da farkı tahmin edebiliriz. 1 00 + 20 = 120
Aşağıdaki sayıların farkını sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak tahmin edelim. İşlem
sonucu ile karşılaştıralım.
425 768
213 - - - 444 - - -

967 577
523 - - - 342 - - -
Aşağıdaki çıkarma işlemlerinin sonucunu sayıların yüzler ve onlar basamağındaki

rakamların basamak değerlerinin farkını bularak tahmin edelim.
828 ..... + ..... 58 7 ..... + .....
- 316 - ..... + ..... - 164 - ..... + .....
..... + ..... = ..... ..... + ..... = .....
795 ..... + ..... 945 ..... + .....
- 433 - ..... + ..... - 529 - ..... + .....
..... + ..... = ..... ..... + ..... = .....
Kazanım: Doğal sayılarla yapılan çıkarma işleminin sonucunu tahmin eder, tahminini işlem sonucuyla karşılaştırır. 45
Çıkarma İşlemi Gerektiren Problemler
Bilge Not Problem: Bir bakkal, 217 ekmeğin 94 tanesini sabah 83 tanesini de
öğleden sonra sattı. Kalan ekmekleri fırına geri gönderdi. Bakkal
fırına kaç ekmek geri göndermiştir? Problemi Çözelim:
Problemi Anlayalım: 94 sabah 21 7
217
Bakkalda kaç ekmek varmış? ........ + 83 öğleden sonra - 1 7 7
94
Kaç tanesi sabah satılmış? ........ 177 satılan ek- 40 kalan
83
Kaç tanesi öğleden sonra satılmış? ........ mek sayısı ekmek sayısı

w Metin cebindeki 400 TL’nin 179 TL’siyle ceket 49 TL’siyle gömlek aldı. Metin’in
geriye kaç lirası kalmıştır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim:
Metin’in kaç lirası varmış? ........
Kaç lirası ile ceket almış? ........
Kaç lirası ile gömlek almış? ........
w Gazi Paşa İlkokulunda 223 erkek, erkeklerden 27 eksik kız öğrenci vardır. Gazi
Paşa İlkokulundaki toplam öğrenci sayısı kaçtır?
Okulda kaç erkek öğrenci varmış? ........
Kızların sayısı erkeklerden kaç eksikmiş? ........
w 225 yolcusu olan bir metro durağa geliyor. Durakta metroya 78 kişi biniyor,
metrodan 36 kişi iniyor. Metro, bu duraktan kaç yolcu ile hareket etmiştir?
Metroda kaç yolcu varmış? ........
Durakta metroya kaç yolcu biniyor? ........
Durakta metrodan kaç yolcu iniyor? ........
46 Kazanım: Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.

Etkinlik Yapalım
w Zeynepler bahçeye 127 tane salatalık, salatalıklardan 84 eksik domates fidesi
diktiler. Zeyneplerin bahçeye diktiği toplam fide sayısı kaçtır?
w Bir çiftçi, 928 kg buğdayın 542 kg’ını satıyor. Kalan buğdayın bir kısmını da
değirmende öğüterek un yapıyor. Öğüttüğü buğday sattığı buğdaydan 253 kg
eksik olduğuna göre geriye kaç kilogram buğdayı kalmıştır?
w Görsellerdeki bilgilerden yararlanarak toplama ve çıkarma işlemi gerektiren

problemler kurarak yazalım. Kurduğumuz problemleri çözelim.
Serhat dayı 73 26 8 32
Problem:
Çözüm:
Problem:
Çözüm:

1. 375 litre su alan bir su deposunun 124 litresi doludur. Bu su deposunu doldur-
mak için tahminen kaç litre suya ihtiyaç vardır?
Not: Tahminî sonuç ile gerçek sonucunu karşılaştıralım.
2. 743 ile 356 sayılarının farkını en yakın onluğa yuvarlama yöntemi ile tahmin
ettiğimizde bulduğumuz sayı ile işlemin gerçek sonucu arasındaki fark kaç olur?
3. Aylin, Yiğit ve Selim’in toplam 305 lirası vardır. Selim’in parası 125 TL, Aylin’in
parası ise Selim’in parasından 35 lira eksiktir. Buna göre Yiğit’in kaç lirası vardır?
4. Üç doğal sayının toplamı 645’tir. Toplananlardan biri üç basamaklı en küçük sayı,
diğeri iki basamaklı en büyük sayıdır. Buna göre 3. toplanan kaçtır?
5. Orhan’ın babası elektrik, doğal gaz ve telefon faturaları için toplam 448 TL öde-
me yapıyor. Elektrik faturası için 127, doğal gaz faturası için ise 238 TL ödediğine
göre Orhan’ın babası kaç lira telefon faturası ödemiştir?

Grafik Okuma ve Tablo Oluşturma
Bilge Not
Herhangi bir konuda yapılan araştırma sonuçlarının nesne ve şe-
killerle ifade edilmesine grafik denir. Nesne ve şekil grafiklerinde her bir şekil, bir
veriyi belirtebileceği gibi daha çok sayıda veriyi de belirtebilir. Nesne ve şekil gra-
fiğinde gösterilen bilgilerden yararlanarak sıklık ve çetele tablosu oluşturabiliriz.
Aşağıda 3-A sınıfındaki öğrencilerin en sevdiği çiçek türleri nesne ve şekil grafiği
ile gösterilmiştir. Grafikteki bilgileri kullanarak çetele ve sıklık tabloları oluştura-
lım. Soruları cevaplayalım.
Nesne Grafiği: Sevilen Çiçek Türleri Şekil Grafiği: Sevilen Çiçek Türleri
Çiçek Türleri
Çiçek Türleri Kişi Sayısı
Papatya
Papatya
Lale Lale
Gül Gül Kişi Sayısı
Not: Her nesne 3 çiçeği göstermektedir. Not: Her nesne 3 çiçeği göstermektedir.
Tablo Adı: ............................................. Tablo Adı: .............................................

Çetele Tablosu Sıklık Tablosu
Çiçek Türleri Kişi Sayısı Çiçek Türleri Kişi Sayısı
Papatya
Gül 15
w Papatya seven kişi sayısı kaçtır? ........................

w Lale seven kişi sayısı kaçtır? ........................
w Gül seven kişi sayısı kaçtır? ........................
w En sevilen çiçek türü hangisidir? ........................
w En az sevilen çiçek türü hangisidir? ........................
w Veriler toplam kaç kişiden elde edilmiştir? ........................
Kazanım: Şekil ve nesne grafiğinde gösterilen bilgileri açıklayarak grafikten çetele ve sıklık tablosuna dönüşümler yapar ve yorumlar. 49
Etkinlik Yapalım
Aşağıda bir at çiftliğine bir hafta boyunca gelen çocuk sayısını gösteren nesne
grafiği verilmiştir. Grafikteki bilgileri kullanarak çetele ve sıklık tabloları oluştura-
lım. Soruları cevaplayalım.
Grafik: At Çiftliğine Gelen Çocuk Sayısı
Günler Çocuk Sayısı
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
Not: Her nesne 5 kişiyi göstermektedir.
Tablo: ........................................................ Tablo: ........................................................

..................................................................... .....................................................................
Günler Çocuk Sayısı Günler Çocuk Sayısı
w At çiftliğine gelen çocuk sayısı en az hangi gündür? ........................

w At çiftliğine gelen çocuk sayısı en fazla hangi gündür? ........................
w At çiftliğine gelen çocuk sayısı salı günü, cumartesi gününden kaç eksiktir?
........................
w At çiftliğine hafta içi mi, hafta sonu mu daha çok çocuk gelmiştir? ........................
Grafiklerle İlgili Problemler
Bilge Not
Nesne ve şekil grafikleri ile ilgili soruları cevaplarken her bir nesne
veya her bir şeklin kaç sayıda veriyi temsil ettiğine dikkat etmeliyiz.
Aşağıda bir kütüphaneden hafta boyunca ödünç alınan kitap sayısını gösteren
nesne grafiği verilmiştir. Grafikteki bilgileri kullanarak problemleri çözelim.
Grafik: Ödünç Alınan Kitap Sayısı
Günler Çocuk Sayısı
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar Kapalı
Not: Her nesne 8 kitabı göstermektedir.
w Pazartesi ve perşembe günü toplam kaç kitap ödünç alınmıştır?
w Salı günü, perşembe gününden kaç eksik ödünç kitap alınmıştır?
w Cuma günü kaç kitap daha ödünç alınsaydı cumartesi günü ödünç alınan kitap
sayısına eşit olurdu?
w Hafta içi ödünç alınan kitap sayısı cumartesi günü ödünç alınan kitap sayısından
kaç fazladır?
Kazanım: Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer. 51
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki verilere göre çetele ve sıklık tablosu düzenleyelim.
Grafik: Büfede Satılan Gazete Sayısı
Gazete Sayısı
Günler
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
Not: Her şekil 6 gazeteyi göstermektedir.
w Salı ve perşembe günü toplam kaç gazete satılmıştır?
w Pazartesi ve salı günü satılan gazete sayısının toplamı pazar günü satılan ga-
zete sayısından kaç eksiktir?
w Hafta içi toplam kaç gazete satılmıştır?
w Büfede bir hafta boyunca toplam kaç gazete satılmıştır?
52 Kazanım: Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.
Tabloları Okuma ve Yorumlama
Bilge Not
Tablolar elde edilen verilerin sayısal olarak anlaşılabilir bir şekilde
sunulmasını sağlayan araçlardır. Çetele tablosunda her çizgi bir sayısal veriyi ifade
eder.
Aşağıdaki çetele tablosu 3. sınıf öğrencilerine “En çok görmek istediğiniz turistik
yerler nerelerdir?” sorusu sorularak oluşturulmuştur. Bu verileri kullanarak sıklık
tablosu oluşturalım. Tablolardaki verileri kullanarak noktalı yerleri tamamlayalım.
Çetele Tablosu: Turistik Yerler Sıklık Tablosu: .........................................

Turistik Yerler 3-A 3-B 3-C Turistik Yerler 3-A 3-B 3-C
Pamukkale Pamukkale
Nevşehir Nevşehir
Göbeklitepe Göbeklitepe
Uzun Göl Uzun Göl
w ...... kişi Uzun Göl’ü görmek istiyor.

w ...... kişi Nevşehir görmek istiyor.
w E n çok görmek istenilen yer ..............................’dir.
w N
evşehir’i görmek isteyen kişi sayısı Göbeklitepe’yi görmek isteyen kişi sayısından
..............................dır.
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği yukarıdaki tabloya göre işaretleyelim.
1. Tabloyu oluşturmak için hangi şu- 2. Tabloyu oluşturmak için toplam kaç
beden ankete katılan öğrenci sayısı öğrenciye soru sorulmuştur?
daha fazladır? A) 96 B) 97 C) 98
A) 3-A B) 3-B C) 3-C
Aşağıdaki problemleri verilen grafik ve tablolara göre çözelim.
Aşağıda bir pastanede bir günde satılan poğaça çeşitleri, şekil grafiği ile gösteril-
miştir.
Grafik: Satılan Poğaça Sayısı
Poğaça Sayısı
Poğaça Çeşitleri
Peynirli Zeytinli Kaşarlı Kıymalı Çikolatalı
Not: Her şekil 9 poğaçayı göstermektedir.
w Satılan peynirli ve kaşarlı poğaça sayılarının toplamı kaçtır?
w Satılan çikolatalı poğaça sayısı zeytinli ve kıymalı poğaça sayısı toplamından kaç
fazladır?
Aşağıdaki sıklık tablosunda bir tarlaya dikilen fide türleri ve sayıları verilmiştir.
w Dikilen biber fidesi sayısı, domates fidesi
Tablo: Dikilen Fide Sayıları
sayısından kaç eksiktir?
Fide Türü Fide Sayısı
Domates 236
Biber 175 w Dikilen salatalık ve biber fidesi sayısı topla-
Salatalık 98 mı, domates fidesi sayısından kaç fazladır?

1. 4. 254 1 4
416
+ 6 2 + 363
+ 372
856 51 1
579
Yukarıdaki toplama işleminin sonucu,
+ 48
toplananlar en yakın onluğa yuvar-
727
layarak tahmin ediliyor.
Yukarıdaki toplama işlemlerinde
Buna göre tahminî sonuç ile işlem
, ve yerine yazılacak ra-
sonucu arasındaki fark kaçtır?
kamların toplamı kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3
A) 9 B) 10 C) 11
2.
+ 20 50 80
100 120 A 180
300 B 350 380
400 420 450 C
Yukarıdaki tabloya göre A + B + C

işleminin sonucu kaçtır?
A) 870 B) 920 C) 950 5. Markette bir günde 76 kilogram sarı
mercimek, 145 kilogram yeşil merci-
mek, yeşil mercimekten 87 kilogram
3. + 205 = 627 fazla da kırmızı mercimek satılmıştır.
Yukarıdaki toplamı işleminde veril- Markette bir günde satılan merci-
meyen toplanan kaçtır? mek toplam kaç kilogramdır?
A) 412 B) 422 C) 432 A) 453 B) 454 C) 455
6. 500 + 80 Bir okulda üçüncü sınıflar için düzenle-
- 300 + 50 nen geziye katılan öğrenci sayısı aşağıdaki
200 + 30 = 230 sıklık tablosunda gösterilmiştir.
Yukarıdaki çıkarma işleminde fark, Tablo: Geziye Katılan Öğrenci Sayıları
yüzler ve onlar basamağındaki ra- Erkek
Kız Öğrenci
kamların basamak değerlerine göre Sınıflar Öğrenci
Sayısı
Sayısı
tahmin edilmiştir. 3-A 13 15
Bu işlem aşağıdakilerden hangisi ola- 3-B 16 14
bilir? 3-C 18 16
A) 582 - 325 =
9 ve 10. soruları yukarıdaki tabloya göre
B) 589 - 358 =
cevaplayalım.
C) 850 - 350 =
9. Geziye katılan kız öğrenci sayısı er-

7. Bir sinema salonundaki koltuk sayısı
kek öğrenci sayısından kaç fazladır?
158’dir. Bu salonda film izleyen 53
A) 1 B) 2 C) 3
erkek, 68 kadın ve 14 çocuk seyirci
vardır. Buna göre salondaki boş kol-
tuk sayısı kaçtır?
10. Sıklık tablosunda aşağıdaki bilgiler-
A) 22 B) 23 C) 24
den hangisine ulaşamayız?
A) Geziye katılan toplam öğrenci
8. Aklımdan tuttuğum
sayının 128 eksiğinin sayısına
84 fazlası 213’tür.
Asya B) Geziye hangi şubelerin katıldığına
Asya’nın aklından tuttuğu sayı kaçtır? C) Okulda üçüncü sınıflarda okuyan
A) 257 B) 212 C) 129 öğrenci sayısına
3. Ünite
Çarpma İşleminin Kat Anlamı
Bilge Not Çarpma işlemi, bir doğal sayının kendisiyle tekrarlı toplamının kısa
yoldan yapılmasıdır.
Tekrarlı toplama işlemindeki toplanan sayısı katı

+
ifade eder.
4 + 4 =8 4’ün 2 katı 8 eder.
2 tane 4 = 8’dir. 2 kere 4 = 8 2x4=8
Aşağıdaki tekrarlı toplama işlemlerini yapalım. Örnekteki gibi tabloyu tamamlayalım.
Toplama İşlemi Sözlü İfade Çarpma İşlemi

6 + 6 + 6 + 6 = 24..... 6’nın 4 katı 24’tür. 4 x 6 = 24
5 + 5 + 5 + 5 + 5 = .....
7 + 7 + 7 = .....
4 + 4 + 4 + 4 = .....
9 + 9 + 9 = .....
3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 = .....
8 + 8 + 8 + 8 + 8 = .....
Aşağıda verilen sayıların katlarını çarpma işlemi yaparak örnekteki gibi bulalım.
5’in 3 katı 3 x 5 = 15 eder. 4’ün 7 katı
9’un 5 katı 2’nin 8 katı
7’nin 8 katı 5’in 9 katı
3’ün 6 katı 6’nın 7 katı
8’in 9 katı 9’un 6 katı
Kazanım: Çarpma işleminin kat anlamını açıklar. 57

Çarpım Tablosu Oluşturma
Bilge Not 6 x 7 = 42 6 çarpan
x 7 çarpan
çarpan çarpan çarpım 42 çarpım
Aşağıdaki yüzlük tabloda ileriye doğru altışar sayma yaparken söylediğimiz sayıları
boyayalım. Altışar çarpım tablosu oluşturalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0x6=0 .... x 6 = ....
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1 x6=6 .... x 6 = ....
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
.... x 6 = .... .... x 6 = ....
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
.... x 6 = .... .... x 6 = ....
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
.... x 6 = .... .... x 6 = ....
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 .... x 6 = ....
Aşağıdaki yüzlük tabloda ileriye doğru yedişer sayma yaparken söylediğimiz sayı-
ları boyayalım. Yedişer çarpım tablosu oluşturalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0x7=0 .... x 7 = ....
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1 x7=7 .... x 7 = ....
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
.... x 7 = .... .... x 7 = ....
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
.... x 7 = .... .... x 7 = ....
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
.... x 7 = .... .... x 7 = ....
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 .... x 7 = ....
58 Kazanım: Çarpım tablosunu oluşturur.
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki yüzlük tabloda ileriye doğru sekizer sayma yaparken söylediğimiz sayı-
ları boyayalım. Sekizer çarpım tablosu oluşturalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0x8=0 .... x 8 = ....
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 .... x 8 = .... .... x 8 = ....
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
.... x 8 = .... .... x 8 = ....
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
.... x 8 = .... .... x 8 = ....
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
.... x 8 = .... .... x 8 = ....
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 .... x 8 = ....
Aşağıdaki yüzlük tabloda ileriye doğru dokuzar ve onar sayma yaparken söylediğimiz
sayıları farklı renklere boyayalım. Dokuzar ve onar çarpım tablosu oluşturalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0x9=0 0 x 10 = 0
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 .... x 9 = .... .... x 10 = ....
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
.... x 9 = .... .... x 10 = ....
.... x 9 = .... .... x 10 = ....
Çarpma İşlemi
Bilge Not İki basamaklı bir doğal sayıyla bir basamaklı bir doğal sayının
çarpımını inceleyelim.
12 Önce birlikler çarpılır. 12 Sonra 2. çarpan ile 1.
2x3=6 çarpanın onluğu çarpılır.
x 3 x 3
Sonuç çarpımın birler 3x1=3
6 basamağına yazılır. 36 Sonuç çarpımın onlar
basamağına yazılır.
Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapalım.
21 33 41 10
x 3 x 2 x 2 x 5
43 11 24 22
x 2 x 6 x 2 x 4
201 413 133 100

x 3 x 2 x 2 x 9
212 412 201 103

x 2 x 2 x 4 x 3
Kazanım: İki basamaklı bir doğal sayıyla en çok iki basamaklı bir doğal sayıyı,
60 en çok üç basamaklı bir doğal sayıyla bir basamaklı bir doğal sayıyı çarpar.
Eldeli Çarpma İşlemi
Bilge Not
123 1. 3 x 4 = 12 12’nin 2’sini birler basamağına
yazarız. Elde var 1 onluğumuz.
x 4
2. 4 x 2 = 8 Elde bir daha 8 + 1 = 9 eder.
492 3. 4 x 1 = 4
24 27 13 16
x 3 x 2 x 5 x 4
45 34 19 28
x 2 x 4 x 5 x 3
234 113 238 236

x 3 x 5 x 3 x 2
109 127 122 315

x 3 x 5 x 4 x 2
1. Yandaki çarpma işleminin 56 2. Aşağıdaki çarpma işlemlerinden han-

sonucu aşağıdakilerden x 8 gisinin sonucu yanlıştır?
hangisidir? A) 216 x 4 = 864
A) 438 B) 448 C) 548 B) 325 x 3 = 975
C) 131 x 6 = 686
İki Basamaklı İki Doğal Sayının Çarpımı
Bilge Not 32 x 14 işleminin yapılışını inceleyelim.
1. çarpan 32 Önce 2. çar- 32 Sonra 2. çarpanın onluğu ile
panın birliği 1. çarpan çarpılır. Çarpım ilk
2. çarpan x 14 x 14
ile 1. çarpan çarpımın onlar basamağının
128 çarpılır. 128 altından itibaren yazılarak
+ 32 çarpımlar toplanır.
448
Aşağıdaki sayıların çarpımını örnekteki gibi bulalım.

35 x 16 42 x 17 22 x 15 36 x 27
O B O B O B O B
3 5
x 1 6 x x x
2 1 0
+ 3 5 + + +
5 6 0
24 15 33 42
x 22 x 21 x 22 x 13
14 35 19 39
x 53 x 27 x 45 x 15

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki çarpma işlemlerini yaparak sonuçları ile eşleştirelim.
52 37 48 19
x 19 x 24 x 13 x 26
888 494 988 624
Aşağıdaki çarpma işlemlerini çarpanları alt alta yazarak tekrar yapalım. Sonucu
doğru olanların kutucuğunu yeşile boyayalım.
43 x 21 = 903 25 x 33 = 725 49 x 12 = 588
1. Yandaki çarpma işleminde 16 2. Günde 27 sayfa kitap okuyan Feyza,

kutulara yazılması gereken x 32 15 günde kaç sayfa kitap okur?
rakamların toplamı kaçtır? 2 A) 42
A) 6 B) 7 + 48 B) 405
C) 8 12 C) 495

10 ve 100 ile Kısa Yoldan Çarpma
Bilge Not “19 x 10” işleminin kısa yoldan yapılışını inceleyelim.
19 x 10 = 190 Bir doğal sayıyı 10 ile kısa yoldan çarparken sayının sağına
19 x 1 = 19
bir tane sıfır ekleriz.
3 x 100 = 300 Bir doğal sayıyı 100 ile kısa yoldan çarpmak için ise sayının
sağına iki tane sıfır ekleriz.
3x1=3
Aşağıdaki çarpma işlemlerini kısa yoldan yapalım.

4 x 10 = 17 x 10 = 5 x 100 =
11 x 10 = 9 x 10 = 15 x 10 =
6 x 100 = 98 x 10 = 8 x 100 =
73 x 10 = 2 x 100 = 62 x 10 =
Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapalım. Noktalı yerlere uygun sayıları yazalım.
7 x 1 = .... x 100 = .... 8 x 4 = .... x 10 = ....
9 x 8 = .... x 10 = .... 3 x 3 = .... x 10 = ....
Aşağıdaki çarpma işlemlerinde noktalı yerlere 10 veya 100 doğal sayılarından

uygun olanını yazalım.
4 x ..... = 40 30 x ..... = 300 41 x ..... = 410
54 x ..... = 540 2 x ..... = 200 77 x ..... = 770
3 x ..... = 300 18 x ..... = 180 40 x ..... = 400

64 Kazanım: 10 ve 100 ile kısa yoldan çarpma işlemi yapar.
Çarpanlar İle Çarpım Arasındaki İlişki
Bilge Not 5 x 3 = 15
Çarpma işleminde çarpanlardan biri 1 azaltıldı-
-1 -3
ğında çarpımın değeri diğer çarpan kadar azalır.
4 x 3 = 12
4 x 9 = 36
Çarpma işleminde çarpanlardan biri 1 arttırıldı-
+1 +9
ğında çarpımın değeri diğer çarpan kadar artar.
5 x 9 = 45
Bilge Not’taki örnekten yararlanarak aşağıdaki çarpma işlemlerini 1. çarpanları

birer azaltarak yapalım. Sonucun nasıl değiştiğini bulalım.
9 x 5 = 45 6 x 4 = 24 7 x 3 = 21
-1 -5
8 x 5 = 40
.... .... .... x 4 = .... .... x 3 = ....
.... x 5 = .... .... x 4 = .... .... x 3 = ....
.... x 5 = .... .... x 4 = .... .... x 3 = ....
Bilge Not’taki örnekten yararlanarak aşağıdaki çarpma işlemlerini 1. çarpanları

birer arttırarak yapalım. Sonucun nasıl değiştiğini bulalım.
5 x 4 = 20 3 x 5 = 15 8 x 2 = 16
+1 +4
.... x 4 = .... .... x 5 = .... .... x 2 = ....
.... x 4 = .... .... x 5 = .... .... x 2 = ....
.... x 4 = .... .... x 5 = .... .... x 2 = ....

Kazanım: 5’e kadar (5 dâhil) çarpım tablosundaki sayıları kullanarak çarpma işleminde çarpanlardan
biri bir arttırıldığında veya azaltıldığında çarpma işleminin sonucunun nasıl değiştiğini fark eder. 65
Çarpma İşlemi Gerektiren Problemler
Bilge Not
Problem: Bir kümeste 7 tane horoz, 28 tane tavuk vardır. Civciv-
lerin sayısı ise horoz ve tavuk sayılarının toplamının 4 katıdır. Kümeste kaç tane
civciv vardır?
Kümeste kaç tane horoz varmış? .....7
28
Kümeste kaç tane tavuk varmış? .....
4
Civcivlerin sayısı, horoz ve tavuk sayılarının toplamının kaç katıymış? .....
Problemi Çözelim: 28 tavuk sayısı 35
+ 7 horoz sayısı x 4
35 horoz ve tavuk 140 civciv sayısı
sayılarının toplamı

w 8 katlı bir otelin her katında 27 oda vardır. Bu oteldeki toplam oda sayısı kaçtır?
Otel kaç katlıymış? .....
Her katında kaç oda varmış? .....
w Ömer Bey, toptancıdan her birinde 48 defter bulunan 4 kutu defter aldı.
Defterlerin 63 tanesini sattı. Satılacak kaç defter kalmıştır?
Ömer Bey kaç kutu defter almış? .....
Kutuların her birinde kaç defter varmış? .....
Defterlerin kaç tanesini satmış? .....
66 Kazanım: Biri çarpma işlemi olmak üzere iki işlem gerektiren problemleri çözer.
Etkinlik Yapalım
w Babam pazardan 43 kilogram patates alıyor ve satıcıya 200 TL veriyor. Pa-
tatesin bir kilogramı 4 TL olduğuna göre babam kaç lira para üstü almalıdır?
w Bir tiyatro salonunda 18 sıra ve her sırada 24 koltuk vardır. Bu tiyatroda ya-
pılacak bir tiyatro gösterisi için seyirciler yerlerine oturduktan sonra 145 koltuk
boş kalıyor. Buna göre salonda kaç seyirci vardır?
w Yandaki görsellerde verilen bilgiler- 1 kg = 13 TL

den yararlanarak çarpma işlemi ge-
rektiren bir problem kurarak yazalım.
4 kg
Problemi çözelim.
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim

1. Bir sitede 18 apartman, her bir 2. 17 eksiği 36 olan sayının 9 katı kaçtır?
apartmanda 33 daire vardır. Buna Yukarıdaki problemin çözümü hangi-
göre bu sitedeki toplam daire sayısı sidir?
kaçtır? A) 36 - 17 = 19 B) 36 + 9 = 45
A) 584 B) 594 C) 596 19 x 9 = 171 17 x 45 = 765
C) 36 + 17 = 53
53 x 9 = 477
1. Bir çarpma işleminde 1. çarpan üç basamaklı en küçük tek doğal sayıdır. 2. çarpan
ise en büyük rakam olduğuna göre bu işlemde çarpım kaçtır?
2. Saatte 100 kilometre hızla giden bir araç 8 saatte kaç kilometre yol gider?
3. 4’ün 8 katı, 7 katından kaç fazladır?
4. Seda her gün 17 sayfa okuyarak kitabını bir haftada bitiriyor. Buna göre Seda’nın
okuduğu kitap toplam kaç sayfadır?
5. Hande Hanım aldığı ütünün 75 TL’sini peşin ödüyor. Kalanı 12 eşit taksit yaptırıyor.
Bir taksiti 69 TL olduğuna göre Hande Hanım ütüyü kaç liraya almıştır?
6. Bir markette her birinde 30 yumurta olan 18 koli yumurtanın 283 tanesi satılı-
yor. Markette satılmayan kaç yumurta kalmıştır?

Bölme İşlemi
Bilge Not 65 ÷ 5 işleminin yapılışını inceleyelim.
Birliği aşağıya,
Bölme işlemine diğer işlemlerden farklı olarak en kalan onluğun
65 5
büyük basamaktan başlarız. yanına indiririz.
- 5 13 15 birlikte 3 tane
65 5 6 onluğun içinde
15 5 birlik vardır.
1 tane 5 onluk vardır.
- 5 1 - 15
1 1 onluk kaldı. 00 Kalan yok
Aşağıdaki bölme işlemlerini yapalım.
18 6 27 9 35 7 56 8
- - - -

26 2 48 4 75 5 94 2
- - - -

84 6 36 2 64 4 99 9
- - - -

91 7 72 4 57 3 90 6
- - - -

Kazanım: İki basamaklı doğal sayıları bir basamaklı doğal sayılara böler. 69
Kalanlı Bölme İşlemi
Bilge Not 76 ÷ 6 işleminin yapılışını inceleyelim.
bölünen bölen Bölme işleminde kalan (4) bölenden (6) küçük olduğunda
76 6 işleme devam edilmez. Kalan bölene eşit veya bölenden bü-
yük olamaz.
- 6 12
1 6 bölüm Yandaki bölme işleminde yukarıdan 2 52 5
- 12 sayısını indirdiğimizde oluşan sayı bölenden
0 4 kalan küçüktür. Bu durumda 2 kalan olur. Ancak - 5 10
bölümdeki 1’in yanına bir tane sıfır konulur. 02
Aşağıda bölme işlemlerini yapalım. Verilmeyen terimleri bularak noktalı yerlere

yazalım.
Bölünen: 27 Bölünen: 33
Bölen : 4 - Bölen : 2 -
Bölüm: .... Bölüm: ....
Kalan: .... Kalan: ....

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki bölme işlemlerini yapalım.
87 6 58 4 49 3 35 9
- - - -

92 9 65 7 73 8 54 5
- - - -

75 5 47 3 56 4 65 6
- - - -

87 8 30 3 63 4 41 2
- - - -


1. 51 ÷ 3 = 17 2. Yandaki bölme işlemi- 6
Yukarıdaki bölme işleminde bölüm ne göre kalan en fazla -
hangi sayıdır? kaç olabilir? ?
A) 51 B) 17 C) 3 A) 7 B) 6 C) 5
Kısa Yoldan Bölme İşlemi
Bilge Not
60 ÷ 10 işlemini kısa yoldan yapalım.
60 1 0 Birler basamağı sıfır olan iki basamaklı bir doğal sayıyı 10’a
kısa yoldan bölerken bölünen ve bölenin birler basamağındaki
- 6 6
sıfırlar silinir. Kalan sayılar bölünür.
0
Bir sayının 1’e bölümü o sayının kendisidir.
60 ÷ 10 = 6
Aşağıdaki bölme işlemlerini kısa yoldan yapalım.
40 10 70 10 10 10 30 10
- 4 4 - - -
0
80 ÷ 10 = 20 ÷ 10 = 90 ÷ 10 = 50 ÷ 10 =
Aşağıda sayı doğruları ile modellenmiş bölme işlemlerini örnekteki gibi gösterelim.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
70 ÷ .....
..... 10 = .....
7
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
..... ÷ ..... = .....
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
..... ÷ ..... = .....
72 Kazanım: Birler basamağı sıfır olan iki basamaklı bir doğal sayıyı 10’a kısa yoldan böler.
Bölme İşleminde Terimler Arasındaki İlişki
Bilge Not Annemin verdiği şekerleri 3 arkadaş aramızda eşit olarak pay-
laştık. Her birimize dörder şeker düştü ve 2 şeker arttı.
Yukarıdaki paylaştırma işlemini modelleyelim ve paylaşılan toplam şeker sayısını bulalım.
bölünen bölen
Annenin verdiği Çocuk sayısı
şeker sayısı
- Çocuk başına düşen
(3 x 4) + 2 = 14 Artan şeker sayısı şeker sayısı
(bölen x bölüm) + kalan = bölünen kalan bölüm
Bir bölme işleminde bölen ile bölümün çarpımına kalanı eklendiğimizde bölüneni
buluruz.
Aşağıda modellenen bölme işlemlerinde noktalı yerleri Bilge Not’tan da yararla-

narak dolduralım. Bölünen: .....
Bölen : .....
Bölüm: .....
( ..... x ..... ) + ..... = ..... Kalan: .....
Bölünen: .....
Bölen : .....
Bölüm: .....
( ..... x ..... ) + ..... = ..... Kalan: .....
Aşağıdaki bölme işlemlerinde bölüneni bulalım.
...... 6 ...... 3 ...... 7
- 7 - 12 - 9
0 0 5
...... 4 ...... 5 ...... 3
- 16 - 8 - 21
3 4 1
Kazanım: Bölme işleminde bölünen, bölen, bölüm ve kalan arasındaki ilişkiyi fark eder. 73
Etkinlik Yapalım
Aşağıda bölme işleminin terimleri arasındaki ilişkiyi kullanarak bölüneni bulalım.
Bölünen: ........ Bölünen: ........ Bölünen: ........

Bölen: 2 Bölen: 4 Bölen: 3
Bölüm: 25 Bölüm: 17 Bölüm: 29
Kalan: 3 Kalan: 0 Kalan: 2
Aşağıdaki tabloda bölme işleminin terimleri arasındaki ilişkiyi kullanarak bölme işlemle-
rinin doğruluğunu kontrol edelim. Doğru olanlara “+”, yanlış olanlara “-” koyalım.
Bölünen Bölen Bölüm Kalan Kontrol
11 44
+ 45 4 11 1 x 4 + 1
44 45
95 7 13 5
99 6 16 4
74 3 24 2
68 5 12 3

1. ÷ 6 = 14 2. Yandaki bölme işle- ? 4
Yukarıdaki bölme işleminde bölünen minde ? yerine gelmesi - 13
kaçtır? gereken sayı kaçtır? 3
A) 72 B) 80 C) 84 A) 55 B) 56 C) 57
Bölme İşlemi Gerektiren Problemler
Bilge Not
Problem: Emin, 76 sayfalık kitabın 11 sayfasını okudu. Kalan sayfaları
günde 5 sayfa okuyarak bitirmek istiyor. Buna göre Emin kitabını kaç günde bitirir?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: 65 5
76
Emin’in kitabı kaç sayfaymış? ...... 76 - 5 1 3 günde
11
Kitabın kaç sayfasını okumuş? ...... - 1 1 bitirir.
15
Günde kaç sayfa okuyacakmış? ...... 5 65 kalan sayfası - 1 5
00

w 85 ceviz 5 çocuğa eşit şekilde paylaştırılacak. Her bir çocuğa kaç ceviz düşer?
Toplam kaç ceviz paylaştırılacakmış? ........
Cevizler kaç çocuğa paylaştırılacakmış? ........
w Terzi 43 metre kumaşın 7 metresini satıyor. Kalan kumaş ile elbise dikiyor. Bir
elbise için 4 metre kumaş kullandığına göre terzi kaç elbise dikmiştir?
Terzinin kaç metre kumaşı varmış? ........
Kumaşın kaç metresini satmış? ........
Bir elbise için kaç metre kumaş kullanmış? ........
w Orhan 95 TL’sinin 23 TL’sini harcadı. Geri kalan parası ile tanesi 4 TL olan
defterlerden kaç tane alabilir?
Orhan’ın kaç lirası varmış? ........
Kaç lirasını harcamış? ........
Defterlerin tanesi kaç liraymış? ........
Kazanım: Biri bölme olacak şekilde iki işlem gerektiren problemleri çözer. 75
Etkinlik Yapalım
w Çağan’ın parası Çağrı’nın parasının 6 katıdır. Çağan’ın 96 lirası olduğuna göre
ikisinin paralarının toplamı kaç liradır?
w Murat amca, 96 litre sütü ikişer litrelik şişelere koyup satıyor. Bir şişeyi 7 liraya
sattığına göre sütün tamamından kaç lira elde eder?
w 120 liraya aldığımız ayakkabının 30 lirasını peşin, geriye kalanını 3 taksitte

ödeyeceğiz. Her taksitte kaç lira ödememiz gerekir?
w Bir çiftlikteki tavşan ve horozların ayak sayıları toplamı 74’tür. Bu çiftlikte 21

tane horoz olduğuna göre kaç tane tavşan vardır?
1. Bir apartmanda 64 daire vardır. 2. Bakkal Rasim amca, 78 kg pirinci

Her katında 4 daire olduğuna göre dörder kilogramlık poşetlere koydu-
apartman kaç katlıdır? ğunda kaç kilogram pirinç artar?
A) 13 B) 14 C) 16 A) 1 B) 2 C) 3
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki bilgilerden yararlanarak bölme işlemi gerektiren problemler kurup ya-
zalım. Kurduğumuz problemleri çözelim.
84 sayfa Problem:
3 gün
Çözüm:
Efe
7 TL Problem:
Çözüm:

1. Yapılacak okul gezisine 3-A sınıfın- 2. Marketten aldığımız bir kutu şekeri
dan 31, 3-B sınıfından 26 öğrenci 6 arkadaş eşit olarak paylaştık. Her
katılacaktır. Bu gezi için 3 minibüse birimize 13 şeker düştü. Geriye 4
öğrenciler eşit şekilde bindirilecektir. tane şeker kaldı.
Buna göre her bir minibüse kaç öğ- Paylaşmadan önce kutuda kaç şeker
renci biner? vardı?
A) 19 B) 18 C) 17 A) 78 B) 82 C) 83
1. Bir bölme işleminde kalan 3, bölen 8 ve bölüm 9 ise bölünen kaçtır?
2. Bir çıkarma işleminde eksilen, çıkan ve farkın toplamı 64’tür. Buna göre eksilen
kaçtır?
3. Annem ve babamın yaşları toplamı 86’dır. Babam annemden 4 yaş büyük oldu-
ğuna göre annemin yaşı kaçtır?
4. Bir manav 10 kilogram biberi 50 TL’ye alıp bir kilogramını 7 TL’ye satıyor. Bu
manav bir kilogram biberden kaç lira kazanılır?
5. Kendisi ile toplamı 96 olan sayının 10 katı kaçtır?
6. Nurdan, günde 5 sayfa okuyarak kitabını iki haftada bitiriyor. Nurdan günde 7
sayfa okuyarak kitabını kaç günde bitirir?

1. 4. 5 x 100 20 x 10
-
? 27 TL ..... .....
Çantanın fiyatı tişörtün fiyatının 4 A
katı olduğuna göre çantanın fiyatı Yukarıdaki işlemler zihinden yapıldı-

kaç liradır? ğında A ile gösterilen yere hangi
A) 98 B) 108 C) 110 sayı gelir?
A) 100 B) 300 C) 700
2. x 7 8
7 49
9 72
5. Bir çarpma işleminde çarpanlardan
Yukarıdaki çarpım tablosuna göre
biri bir artınca çarpım diğer çarpanın
+ işleminin sonucu kaçtır?
değeri kadar .................... . Çarpan-
A) 119 B) 120 C) 121
lardan biri bir azalınca çarpım diğer
çarpanın değeri kadar ................... .
Yukarıda ve ile gösterilen
3. Aşağıdaki çarpma işlemle- 32
yere sırası ile aşağıdakilerden hangisi
rinden hangisinin sonucu x 14
yazılmaldır?
yandaki çarpma işleminin
sonucuyla aynıdır?
A) azalır artar
A) 102 B) 47 C) 56
B) artar azalır
x 4 x 9 x 8
C) azalır eksilir
6. Yandaki bölme işle- 9.
3
minde bölünen kaç-
- 27
tır?
2
A) 81 B) 82 C) 83
Sınıf mevcudu 27 olan 3-A sınıfı öğ-
rencileri sinemaya gitmek için arala-
rında 300 TL bilet parası topluyor-
lar. Biletlerin tanesi 12 TL olduğuna
7. Aşağıdaki bölme işlemlerinin hangi-
göre kaç liraya daha ihtiyaçları var-
sinde bölüm daha büyüktür?
dır?
A) 72 4 B) 85 5
A) 23 B) 24 C) 34
- -
C) 96 6
-
10.
Bir çiftlikteki tavuklar ve ineklerin

8. Yandaki bölme işle- 83 7 ayak sayıları toplamı 152’dir.
minde bölüm ile ka- - Çiftlikte 28 tavuk olduğuna göre kaç
lanın farkı kaçtır? inek vardır?
A) 5 B) 6 C) 7 A) 22 B) 23 C) 24
4. Ünite
Bütün, Yarım ve Çeyreği Kesir ile Gösterme
Bilge Not Bir bütünün eş parçalarından birini veya birden fazlasını göste-
ren sayıya kesir sayısı denir.
bütün yarım çeyrek
1 1 1
Birde bir İkide bir Dörtte bir
1 2 4
Elma 2 eş parçaya bölün- Elma 4 eş parçaya bölün-
müş, bir parçası alınmış. müş, bir parçası alınmış.
1 Pay: Elmanın kaç eş parçasının alındığını gösterir.

Kesir çizgisi
2 Payda: Elmanın kaç eş parçaya bölündüğünü gösterir.
Aşağıdaki kesir modelleri ile ilgili çalışmaları örneğe göre yapalım.
1 Bütün 2 eş parçaya
...................................................
yarım
................... 2 İkide bir
................... bölünmüş, 1 parçası alınmış.
...................................................
...................................................
................... ................... ...................................................
...................................................
................... ................... ...................................................
...................................................
................... ................... ...................................................
...................................................
................... ................... ...................................................
Kazanım: Bütün, yarım ve çeyrek modellerinin kesir gösterimlerini kullanır. 81

Birim Kesir
Bilge Not Bütünün eş parçalarından bir tanesine birim kesir denir.
1 1 1
İkide bir Altıda bir
2 2 6
Payı 1 olan kesirler birim kesirlerdir.
Aşağıda eş parçalara ayrılmış şekillerin birim kesir kadarını boyayalım. Kesir sayısı
ile gösterelim ve okunuşunu yazalım.
.... .... ....

.... .... ....
.... .... ....

.... .... ....
Aşağıdaki birim kesirleri örnekteki gibi model üzerinde gösterelim.
1 1
5 6
1 1
10 7
Aşağıdaki kesirlerin birim kesrini karşısına yazalım.
5 15 25
9 15 50
7 8 6
18 14 6
82 Kazanım: Bir bütünü eş parçalara ayırarak eş parçalardan her birinin birim kesir olduğunu belirtir.
Pay ve Payda Arasındaki İlişki
Bilge Not Kesir modelinde, bir
2 bütün 6 eş parçaya
Altıda iki bölünmüş ve 2 eş
6
parçası boyanmış.
2 Pay, bütünün kaç eş parçasının alındığını gösterir.

6 Payda, bütünün kaç eşit parçaya bölündüğünü gösterir.
Aşağıdaki kesir modellerini kesirle ifade edelim. Payları ve paydaları arasındaki

ilişkiyi noktalı yerlere uygun sayıları yazarak belirtelim.
Bütün ..... eş parçaya Bütün ..... eş parçaya

bölünmüş. ..... parçası boyanmış. bölünmüş. ..... parçası boyanmış.
Bütün ..... eş parçaya Bütün ..... eş parçaya

bölünmüş. ..... parçası boyanmış. bölünmüş. ..... parçası boyanmış.
Aşağıdaki kesirleri örnekteki gibi kesir modelleri ile gösterelim.
2 5
5 8
7 10
10 12
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki ifadeleri kesir sayısı ile gösterelim, örnekteki gibi modelleyelim.
Bütün 6 eş parçaya bölünmüş, Pay 3

3 eş parçası boyanmış. Payda 6
Bütün 8 eş parçaya bölünmüş, Pay

4 eş parçası boyanmış. Payda


Aşağıdaki kesirlerin okunuşlarını yazalım.

5 6 7
5 7 14
8 12 10
18 14 35
1. Aşağıdaki modellerden hangisinin ke- 2.
sir ifadesi “beşte üç” şeklinde okunur?
A) B) 5
Yukarıdaki modelin kesir ifadesinin
8
olabilmesi için kaç eş parçanın daha
C)
boyanması gerekir?
A) 2 B) 3 C) 4
Kesirleri Sayı Doğrusunda Gösterme
Bilge Not 2
kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
6
Payı paydasından küçük kesirler, sayı doğrusunda ‘‘0 ile 1’’ arasındadır. Bu nedenle
0 ile 1 arası 6 eş parçaya bölünür. Eş parçalardan 2’si alınır.
2
6 0 2 1
6
Aşağıdaki kesirleri Bilge Not’taki örnekten yararlanarak sayı doğrusunda gösterelim.
2
4 0 1
5
8 0 1
4
5 0 1
Aşağıdaki sayı doğrularında harfler ile gösterilen kesirleri yazalım.
A B
A= B=
0 1
C D
C= D=
0 1
E F
E= F=
0 1

Paydası 10 ve 100 Olan Kesirlerin Birim Kesirleri
Bilge Not 5 1 1
kesrinin birim kesri ’dir ve beş tane birim kesirden oluşur.
10 10 10
32 1 1
kesrinin birim kesri ’dir ve otuz iki tane birim kesirden oluşur.
100 100 100
Aşağıda modellenen kesirleri ve birim kesirlerini yazalım.
.... ....
Kesir Birim kesir
.... ....
.... ....
Kesir Birim kesir
.... ....
.... ....
Kesir Birim kesir
.... ....
Aşağıdaki kesirlerin birim kesrini karşısına yazalım.
5 57 3
10 100 10
88 9 46
100 10 100
86 Kazanım: Paydası 10 ve 100 olan kesirlerin birim kesirlerini gösterir.
Bir Çokluğun Birim Kesir Kadarını Bulma
Bilge Not 1
Problem: Annem aldığı 12 yumurtanın ’ini kek yapmak için kul-
3
landı. Annem kek yapmak için kaç yumurta kullanmıştır?
Çözüm: Bir çokluğun birim kesir kadarını bulmak için çokluğun tamamı kesrin pay-
dasına bölünür.
12 3
1 1 1
- 1 2 4 yumurta kullanmıştır.
3 3 3 00
Aşağıdaki problemleri Bilge Not’taki örnekten yararlanarak çözelim.

1
w Serdar 10 misketin ’ini kardeşine verdi. Serdar kardeşine kaç misket vermiştir?
5
1
w Müge 16 şekerin ’ini yedi. Müge kaç şeker yemiştir?
4
1
w Zeynep 15 cevizin ’ini kırdı. Zeynep kaç ceviz kırmıştır?
3
1
w Manav 8 karpuzun ’ini sattı. Manav kaç karpuz satmıştır?
2
Kazanım: Bir çokluğun, belirtilen birim kesir kadarını belirler. 87

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki sayıların belirtilen birim kesir kadarının bulalım.
1 1
w 18’in ’i kaçtır? w 3
2’nin ’i kaçtır?
6 8
1 1
w 4
5’in ’i kaçtır? w 7 2’nin ’i kaçtır?
9 3

1
w Dedem 27 koyunun ’ini sattı. Dedem kaç koyun satmıştır?
9
1
w Cemil 24 TL’nin ’i ile kitap aldı. Cemil kitaba kaç lira vermiştir?
4
1
w Babam 42 yaşındadır. Ablamın yaşı babamın yaşının ’i kadardır. Ablamın yaşı
3
kaçtır?
1
w Merve, 56 sayfalık kitabının ’ini okudu. Geriye okuyacağı kaç sayfa kaldı?
7

Payı Paydasından Küçük Kesirler
Bilge Not 3 Pay 3
Kesrinin payı paydasından küçüktür. 7 > 3
7 Payda 7
Payı paydasından küçük kesirler bir bütünden küçüktür. Bunun için sayı doğrusun-
da ‘ 0 ile 1’’ arasında gösterilir.
Aşağıdaki kesir modellerini boyayarak payı paydasından küçük kesirler oluşturalım.

Oluşturduğumuz kesirleri sayı doğrusu üzerinde gösterelim.
.....
..... 0 1
.....
..... 0 1
.....
..... 0 1
.....
..... 0 1
.....
..... 0 1
Kazanım: Payı paydasından küçük kesirler elde eder. 89

1. Derya ve kardeşi bayramda yirmişer şeker topladılar. Derya şekerlerin yarısını
kardeşi ise çeyreğini yedi. Derya kardeşinden kaç şeker fazla yemiştir?
2. Annem yaptığı böreği 16 eş parçaya ayırdı. Eş parçalardan 5 tanesini yedik. Kaç

eş parça daha yeseydik böreğin yarısını yemiş olurduk?
3. 48 liramın çeyreği ile bir kitap aldım. Aldığım kitap kaç liradır?
1
4. Babam 42 yaşındadır. Benim yaşım babamın yaşının ’inden 4 fazladır. Buna
7
göre benim yaşım kaçtır?
1
5. Aysun Hanım 72 TL’sinin ’i ile bir kilogramı 6 TL olan domatesten kaç kilog-
3
ram alabilir?
1
6. Bir kümesteki hayvanların ’i horoz, diğerleri tavuktur. Kümeste 84 hayvan ol-
6
duğuna göre kümesteki tavuk sayısı kaçtır?

Saati Okuma ve Yazma
Bilge Not
Saati gösteren her iki sayının arasında beşer dakikalık süre vardır.
Öğleden önce 04.05 04:05

yelkovan
akrep +12
Öğleden sonra 16.05 16:05
Okunuşu: Saat dördü beş geçiyor.
Gündüz saat 12’den sonraki zaman dilimi öğleden sonradır. Öğleden sonraki saat-
leri okumak ve yazmak için 12’ye akrebin gösterdiği saati ekleriz.
Aşağıdaki saatlerin okunuşlarını yukarıdaki örnekten yararlanarak noktalı yerlere

yazalım.
Saat ................................ Saat ................................ Saat ................................
Saat ................................ Saat ................................ Saat ................................
Aşağıdaki dijital saatlere göre analog saatlere akrep ve yelkovan çizelim.
13:25 09:50 23:10 08:29

Kazanım: Zamanı dakika ve saat cinsinden söyler, okur ve yazar. 91
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki saatlerin öğleden önce ve öğleden sonra okunuşlarını yazalım.
Öğleden önce : Öğleden önce :

Öğleden sonra : Öğleden sonra :
Öğleden önce : Öğleden önce :

Öğleden sonra : Öğleden sonra :
Aşağıdaki saatleri okunuşları ile eşleştirelim.
Üçü çeyrek geçiyor.

Altı buçuk
Ona çeyrek var.
21:45 Yediye beş var. 16:13
Dördü on üç geçiyor.
Biri otuz beş geçiyor.

1. Aşağıdaki saatlerden hangisi “Dördü 2. İlhan öğleden sonra saat beşe on
yirmi beş geçiyor.” şeklinde okunur? kala kitap okumaya başlıyor.
A) B) Aşağıdaki dijital saatlerden hangisi
İlhan’ın kitap okumaya başladığı saati
C) göstermektedir?
A) 17:10 B) 04:50 C) 16:50

Zaman Ölçme Birimleri Arasındaki İlişki
Bilge Not
Bir gün 24 saattir. Günler birleşerek haftaları, haftalar birleşerek
ayları oluşturur. Bir hafta 7 gündür. Bir yılda 12 ay vardır. 52 hafta bir yıldır. Bir
yılda 365 gün vardır.
1 saat 60 dakikadır.
1 dakika 60 saniyedir.
saniye
Bir dakikalık zamanın geçmesi için saniye ibresinin
saatin kadranı üzerinde bir tam dönüş yapması
gerekir.
Saat ““sa.”,
”, dakika ““dk.”, saniye ise “sn.” şeklinde kısaca gösterilir.
Aşağıdaki soruları cevapları ile eşleştirelim.
Bir yılda kaç mevsim vardır? 60

Bir gün kaç saattir? 12
Bir hafta kaç gündür? 24
Bir saat kaç dakikadır? 4
Bir yıl kaç gündür? 7
Bir dakika kaç saniyedir? 365
Bir yılda kaç hafta vardır? 60
Bir yılda kaç ay vardır? 52
Aşağıdaki soruların cevaplarını işlem yaparak bulalım.

Üç yılda kaç ay vardır? İki yıl kaç gün eder?
5 dakika kaç saniyedir? 35 gün kaç hafta eder?
Kazanım: Zaman ölçme birimleri arasındaki ilişkiyi açıklar. 93

Olayların Oluş Süresi
Bilge Not Bir olayın oluş süresini bulmak için bitiş zamanından başlama za-
manını çıkarırız.
Bitiş saati 19.45
Filmin Filmin Film, 1 saat 30 da-
başlama saati bitiş saati Başlama saati - 18.1 5
kika yani bir buçuk
18:15 19:45 01.30 saat sürmüştür.
Aşağıda kursların öğleden sonraki başlangıç ve bitiş saatlerini yazarak kurs süre-
lerini örnekteki gibi hesaplayalım. Soruları cevaplayalım.
Kursun Adı Başlama Saati Bitiş Saati Süresi
1 7. 1 5
Satranç - 1 6.00
16.00 17.15 01. 1 5 1 saat 15 dakika

.............................. ..............................
Keman
.............................. ..............................
Matematik
.............................. ..............................
Resim
.............................. ..............................
w Süresi en uzun olan kurs hangisidir?

w Süresi en kısa olan kurs hangisidir?
w Hangi kursların süreleri eşittir?
94 Kazanım: Olayların oluş sürelerini karşılaştırır.

Zaman Ölçme Problemleri
Bilge Not Problem: Efe dayı iki yılın 128 günü köyde, diğer günler ise şehir-
deki oğlunun yanında kalmıştır. Efe dayı iki yılda kaç gün oğlunun
yanında kalmıştır?
Efe dayı kaç gün köyde kalmış? 128
...... 365 730
365
Bir yıl kaç gündür? ........ x 2 - 1 28
730 gün iki yıl 602 gün kalmıştır.

w Her hafta bir kitap okuyan Hazal, 5 yılda toplam kaç kitap okur?
Hazal kaç yıl kitap okumuş? ........
Bir yıl kaç haftadır? ........
w Turgut, akşam saat 21.10’da uyumak için odasına gitti. Odasına gittikten 20 da-
kika sonra uyudu ve sabah saat 07.30’da kalktı. Turgut kaç saat uyumuştur?
Turgut saat kaçta odasına gitmiş? ........
Odasına gittikten kaç dakika sonra uyumuş? ........
Saat kaçta uyanmış? ........
w Saat 16.20’de kalkan uçak, 3 saat 30 dakika sonra Paris’e iniyor. Uçak Paris’e
indiğinde saat kaçı gösterir?
Uçak saat kaçta kalkmış? ........
Yolculuk kaç saat kaç dakika sürmüş? ........
Kazanım: Zaman ölçme birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer. 95

1. Nermin her gün 19.50 ile 20.15 saatleri arasında kitap okuyor. Nermin bir haf-
tada toplam kaç dakika kitap okumuş olur?
2. Bir işçi sabah sekiz buçukta işe başlıyor. 12.30’da 1 saat yemek molası veriyor.
Moladan sonra 5 saat daha çalışıyor. Bu işçi günde toplam kaç saat çalışmaktadır?
3. Saat 09.00’da hareket eden bir tren bir sonraki istasyona 8 saat sonra varmıştır.
Ancak bu süre bilette yazan varış saatinden 15 dakika geçtir. Buna göre bilette
varış saati kaç olarak yazılmıştır?
4. Bir otobüs durağından 45 dakikada bir otobüs kalkmaktadır. İlk otobüs 08.30’da
da hareket ettiğine göre 3. otobüs saat kaçta hareket eder?
5. Bir mobilet 5 dakikada 4 kilometre yol gitmektedir. Bu mobilet 3 saatte kaç ki-
lometre yol gider?

Lira - Kuruş Arasındaki İlişki
Bilge Not Fiyatı 1 liradan küçük olan alışverişlerde kuruş (kr.) kullanırız. 1
lira 100 kuruştur.
375 kr.
25 kr. 1 lira 25 kr. 300 kr. + 75 kr.
100 kr. + 25 kr. = 125 kr. 3 lira 75 kr.
Aşağıdaki paraların toplam kaç kuruş olduğunu yazalım. Kuruş cinsinden yazdığı-
mız paraların kaç lira kaç kuruş olduğunu örnekteki gibi belirtelim.
135 kr. = .............................

............ 1 lira 35 kr. ............ = ............................. ............ = .............................
............ = ............................. ............ = ............................. ............ = .............................
Aşağıdaki noktalı yerleri uygun ifadelerle örnekteki gibi tamamlayalım.

w 125 kuruş = 1 lira 25 kuruş w 3 lira 50 kuruş = 350 kuruş
w 225 kuruş = .... lira .... kuruş w 2 lira 10 kuruş = ........ kuruş
Kazanım: Lira ve kuruş ilişkisini gösterir. 97
Paralarımızla İlgili Problemler
Aşağıdaki problemleri soruları cevaplayarak çözelim.
w Selin Hanım, mağazadan 79 TL’ye bluz, 85 TL’ye pantolon aldı. Satıcıya 200
TL verdi. Kaç lira para üstü alır?
Bluzun fiyatı kaç liraymış? .....
Pantolonun fiyatı kaç liraymış? .....
Satıcıya kaç lira vermiş? .....
w Mehmet Bey, 5 tanesini 70 TL’ye aldığı tişörtlerin tanesini 20 TL’ye satıyor.

Buna göre 5 tişörtten kaç lira kâr eder?
Tişörtlerin 5 tanesi kaç liraymış? .....
Bir tişört kaç liraya satılıyormuş? .....
w Didem’in 575 kuruşu var. Fiyatı 8 lira 50 kuruş olan kitabı alması için kaç ku-
ruşa daha ihtiyacı vardır?
Didem’in kaç kuruşu varmış? .....
Kitabın fiyatı kaç kuruşmuş? .....
w Mine, tanesi 150 kr. olan simitlerden 5 tane aldı. Satıcıya 10 TL verdi. Ne
kadar para üstü alır?
Simitlerin tanesi kaç kuruşmuş? .....
Mine kaç tane simit almış? .....
Satıcıya kaç lira vermiş? .....
98 Kazanım: Paralarımızla ilgili problemleri çözer.
Gram ve Kilogram Cinsinden Ölçme
Bilge Not Kütle ölçü birimi kilogramdır. Kısaca kg ile gösterilir. Bir kilogramdan
az kütleler gram birimi ile ölçülür. Gram “g” sembolüyle gösterilir.
1 kilogram = 1000 (bin) gramdır.
1 kg = 500 g + 500 g
6 kg 430 g
Aşağıdaki tabloda verilen ürünlerin kütlelerinin kilogram ya da gramdan hangi-

siyle ölçülebileceğini işaretleyelim.
Kilogram (kg)
Gram (g) 
Aşağıda işaretlenen kütlelere göre verilen ürünlerin kütlelerini örnekteki gibi ya-
zalım.
1 kg 1 kg
500 g 250 g 100 g 50 g
3 kg 350 g 1 kg 1 kg
...........................
1 kg 1 kg
500 g 250 g 100 g 50 g
........................... 1 kg 1 kg
1 kg 1 kg
500 g 250 g 100 g 50 g
........................... 1 kg 1 kg
1 kg 1 kg
500 g 250 g 100 g 50 g
........................... 1 kg 1 kg
Kazanım: Nesneleri gram ve kilogram cinsinden ölçer. 99
Tartma Sonucunu Tahmin Etme
Bilge Not Bir nesne grubunun kütlesini tahmin ederken nesne grubunu
oluşturan nesnelerden bir tanesinin tahminî kütlesi referans alınır.
Bir tane portakalın tahminî kütlesi ile kaç tane portakalın 1 kilogram edeceğini
tahmin edebiliriz.
Aşağıda bir tanesinin tahminî kütlesi verilen ürünlerden belirtilen kütleler kadar
alınacaktır. Bunun için bu ürünlerden tahminî kaç tane alınması gerektiğini örnek-
teki gibi işaretleyelim.
Alışveriş Listesi: 500 g limon, 1 kg domates, 2 kg patlıcan, 1 kg nar, 2 kg elma
70 g
125 g
200 g
250 g
350 g
Aşağıdaki nesnelerin ve varlıkların tahminî kütlelerini yazalım.
.............................. .............................. .............................. ..............................

100 Kazanım: Bir nesnenin kütlesini tahmin eder ve ölçme yaparak tahmininin doğruluğunu kontrol eder.
Kilogram, Gram Problemleri
w Bir manava her birinde 43 kg patates bulunan 12 çuval patates getirildi. Ma-
nav patateslerin 358 kg’ını sattı. Manavda kaç kilogram patates kalmıştır?
Bir çuvalda kaç kilogram patates varmış? .....
Manava kaç çuval patates gelmiş? .....
Manav kaç kilogramını satmış? .....
w Bir pakette 170 gram susam vardır. Fırıncı aldığı 5 paket susamın 610 gramını
kullandığına göre kaç gram susam kalmıştır?
Bir pakette kaç gram susam varmış? .....
Fırıncı kaç paket susam almış? .....
Susamın kaç gramını kullanmış? .....
w Yarım kilogram salça, 4 kg domatesten yapılmaktadır. 10 kg salça yapmak için

kaç kilogram domatese ihtiyaç vardır?
4 kg domatesten kaç kilogram salça
yapılıyormuş? .....
Kaç kilogram salça yapılacakmış? .....
Kazanım: Kilogram ve gramla ilgili problemleri çözer. 101

1. Buse’nin 395 kuruşu var. Fiyatı 1 lira 75 kuruş olan dondurmalardan 2 tane
aldığında kaç kuruşu kalır?
2. Deniz’in kumbarasından 8 tane 25 kuruş, 12 tane 50 kuruş, 15 tane de 10 kuruş

çıktı. Deniz’in fiyatı 10 TL olan kitabı alması için kaç kuruşa daha ihtiyacı vardır?
3. Annem kuru yemişçiden 150 g badem, 250 g fıstık, 175 g fındık ve 75 g kuru
üzüm aldı. Aldığı kuru yemişleri karıştırdı. Karıştırdığı kuru yemişlerin 238 gramını
yedik. Geriye kaç gram kuru yemiş kalmıştır?
4. 52 kg peynir 4 kg’lık kutulara konularak satılacak. Her kutu 48 TL’ye satıldığında
kaç lira elde edilir?
1
5. Bir çiftçi ürettiği 96 kg bezelyenin ’ini sattı. Kalanın yarısını ise çocuklarına
3
gönderdi. Buna göre çiftçinin kaç kilogram bezelyesi kalmıştır?
6. Özlem’in kardeşinin kütlesi Özlem ile annesinin kütlesinin farkı kadardır. Özlem,
kardeşi ve annesinin kütleleri toplamı 98 kg’dır. Kütlesi en fazla olan anne oldu-
ğuna göre annenin kütlesi kaç kilogramdır?

1. 1 3.
Bütün
2 0 1
1 Yukarıdaki sayı doğrusunda hangi
Yarım 7
4 sembol ile gösterilen nokta kesri-
1 10
Çeyrek nin birim kesrini ifade eder?
1 A) B) C)
Tablodaki ifadeler ile kesir gösterimi-
nin yazılı olduğu kutular aynı renge
boyandığında tablo nasıl görünür? 4.
A) B)
C)
................. renkteki balonlar tüm ba-
1
lonları ’i kadardır.
3
Yukarıdaki ifadede noktalı yere aşa-
2. .... ğıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
.... A) Yeşil B) Mavi C) Sarı
Yukarıdaki modele göre noktalı yere

yazılacak kesir için aşağıdakilerden 5. Bir çiftçi pazara götürdüğü 48 kg
1
hangisi yanlıştır? bulgurun ’ini satamadan eve geri
6
A) “Sekizde dört” şeklinde okunur. getiriyor.
B) Bir bütünün 8’e bölünüp 4 eş Buna göre çiftçi kaç kilogram bulgur
parçasının alındığını ifade eder. satmıştır?
C) Kesrin payı paydasından büyüktür. A) 40 B) 42 C) 8
6. Yandaki saat 15 dakika 8. Duru’nun 3 tane 25 kuruşu, 3 tane
geri kalmıştır. 50 kuruşu, 2 tane de 1 lirası var.
Buna göre saati ayar- Buna göre Duru’nun toplam parası
ladığımızda okunuşu aşağıdakilerden ne kadardır?
hangisi gibi olur? A) 450 kuruş
A) Üçü otuz beş geçiyor. B) 4 lira 25 kuruş
B) Dörde çeyrek var. C) 3 lira 75 kuruş
C) Üçü elli geçiyor.
9. 1 kg 1 kg 1 kg
4tl 3tl 6tl
Asu Hanım manavdan 2 kg domates,

1 kg salatalık, yarım kilogram biber
7. Melisa’nın girdiği sınav 15.45’te bitti. alıyor. Satıcıya 20 TL verdiğine göre
Sınav süresi 1 saat 30 dakika ol- kaç lira para üstü alır?
duğuna göre aşağıdaki saatlerden A) 6 B) 7 C) 8
hangisi sınavın başladığı saati gös-
termektedir? 10.
100 g 50 g
A) B)
Yukarıdaki terazinin denge durumu-

C) na göre aynı büyüklükte 5 elmanın
kütlesi kaç gramdır?
A) 725 B) 750 C) 800
5. Ünite
Geometrik Cisimler
Bilge Not
Geometrik cisimler yüz, köşe ve ayrıtların bir araya gelmesiyle
oluşur. Geometrik cisimlerin yüzlerinin birleştiği yere ayrıt, yüzeylerini oluşturan
her bir şekle ise geometrik cismin yüzü denir.
köşe
ayrıt yüz
küp kare karesel bölge

Küpün 6 yüzü vardır. Bütün yüzleri karesel bölgedir. Küpün 8 tane köşesi, 12 tane
ayrıtı vardır.
Aşağıdaki geometrik cisim modellerinin yüzlerini, köşelerini, ayrıtlarını belirtelim.

Noktalı yerleri uygun ifadeler ile tamamlayalım.
.................
w Küpün .... yüzü vardır. Bütün yüzleri ............. bölge-
.................
dir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı vardır.
.................
w Kare prizmanın .... yüzü vardır. .... yüzü karesel böl-

.................
ge, .... yüzü dikdörtgensel bölgedir. .... tane köşesi ve
.................
.... tane ayrıtı vardır.
.................
................. w Dikdörtgen prizmanın .... yüzü vardır. Bütün yüzleri

................. ................ bölgedir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı
................. vardır.
................. w Üçgen prizmanın .... yüzü vardır. .... yüzü üçgensel

................. bölge, .... yüzü dikdörtgensel bölgedir. .... tane köşesi
................. ve .... tane ayrıtı vardır.
Kazanım: Küp, kare prizma, dikdörtgen prizma, üçgen prizma, silindir, koni ve küre modellerinin yüzlerini, köşelerini, ayrıtlarını belirtir. 105
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki geometrik cisimlerin adlarını yazalım. Özelliklerinin yazıldığı kutular ile
eşleştirelim.
3 yüzü vardır. 2 yüzü daire-

sel, 1 yüzü dikdörtgensel böl-
gedir. Köşesi ve ayrıtı yoktur.
.....................
2 yüzü vardır. Bir yüzü dai-

resel bölgedir. Köşesi ve ayrıtı
yoktur.
.....................
Köşesi ve ayrıtı yoktur. 1 yüzü

vardır.
.....................
1. 1 2. Aşağıdaki geometrik cisimlerden han-
2 gisinin yüz sayısı diğerlerinden fazla-
3 dır?
Yukarıdaki geometrik cisimde ayrıt A) B)
kaç numara ile gösterilmiştir?
A) 1 B) 2 C) 3
C)

Küp, Kare Prizma ve Dikdörtgen Prizma
Bilge Not
Küp, kare prizma ve dikdörtgen prizmanın birbirleriyle benzer ve
farklı yönlerini açıklamak için köşe, yüz ve ayrıt özelliklerini karşılaştırırız.
Aşağıdaki tabloda geometrik cisimlerin köşe, yüz ve ayrıt özelliklerini belirtelim.

Noktalı yerlere uygun ifadeleri yazarak benzer ve farklı yönlerini açıklayalım.
Geometrik
Cismin Adı
Köşe Sayısı
Ayrıt Sayısı
Yüz Sayısı
Tüm yüzleri
Yüz Özellikleri
karedir.
Benzer Özellikleri: Hepsinin .... köşesi vardır. Hepsinin .... ayrıtı vardır. Hepsinin .... yüzü
vardır.
Farklı Özellikleri: Küpün tüm yüzleri ....................... bölgedir. Kare prizmanın 2 yüzü
....................... bölge, 4 yüzü ....................... bölgedir. Dikdörtgen prizmanın tüm yüzleri
....................... bölgedir.
Kazanım: Küp, kare prizma ve dikdörtgen prizmanın birbirleriyle benzer ve farklı yönlerini açıklar. 107
Kare, Dikdörtgen ve Üçgen
Bilge Not Cetvel ile verilen ölçülere uygun kare,
dikdörtgen ve üçgen çizimine 0 (sıfır)
köşe noktasını işaretleyerek başlarız.
Geometrik şekillerde komşu olmayan kar-
şılıklı köşeleri birleştiren doğru parçasına
köşegen köşegen denir.
Karenin ve dikdörtgenin iki köşegeni vardır.
Üçgenin köşegeni yoktur.
Aşağıdaki kutulara cetvel kullanarak kare, dikdörtgen ve üçgen çizelim. Çizdiğimiz

şekillerin köşegenlerini belirtelim.
Kare Dikdörtgen Üçgen
108 Kazanım: Cetvel kullanarak kare, dikdörtgen ve üçgeni çizer; kare ve dikdörtgenin köşegenlerini belirler.
Kenar Sayılarına Göre Şekiller
Bilge Not
Geometrik şekiller, kenar sayılarına
göre isimlendirilir. Yandaki trafik işaret levhasının
8 kenarı olduğundan şekle sekizgen denir.
Aşağıdaki geometrik şekillerin kenar sayılarını içlerine yazalım. Geometrik şekilleri

isimleri ve benzediği nesneler ile örnekteki gibi eşleştirelim.
5 dörtgen
yedigen
üçgen
beşgen
sekizgen
altıgen
Kazanım: Şekillerin kenar sayılarına göre isimlendirildiklerini fark eder. 109

1. Buğra matematik dersinde küp modeli yapacaktı. Ayrıt olarak kullanmak için 5
deste sayı çubuğu getirdi. Getirdiği sayı çubuklarını oyun hamuru ile birleştirerek
2 tane küp modeli oluşturdu. Geriye kaç tane sayı çubuğu kalmıştır?
2. 32 kişilik bir izci grubu kamp için gittikleri yerde üçgen prizma şeklinde kamp
çadırları kuruyorlar. Yanlarında getirdikleri 72 çadır demirini çadırlarda ayrıt
olarak kullanıyorlar. Her çadırda eşit sayıda kişi kaldığına göre bir çadırda kaç kişi
kalmaktadır?
3. Dedem altıgen şeklindeki bahçenin her kenarına dokuzar fidan dikiyor. Bir fidanın
fiyatı 18 TL olduğuna göre dedem fidanlar için toplam kaç lira ödemiştir?
4. Sevgi kare prizma şeklindeki bir hediye kutusunu süslemek için 84 tane boncuk
kullanıyor. Sevgi hediye kutusunun her yüzü için eşit sayıda boncuk kullandığına
göre kutunun bir yüzü için kaç boncuk kullanmıştır?

Geometrik Örüntüler
Bilge Not
Camilerde, evlerde, havuzlarda kullanılan
mozaikler, banyo ve mutfaktaki fayanslar günlük hayatta
karşılaştığımız kaplama örüntüsü örnekleridir.
Aşağıdaki geometrik şekiller ile oluşturulan kaplama örüntülerini devam ettirelim.

Kaplama örüntülerini oluşturan geometrik şekilleri belirtilen renklere boyayalım.
Kazanım: Şekil modelleri kullanarak kaplama yapar, yaptığı kaplama örüntüsünü noktalı ya da kareli kâğıt üzerine çizer. 111
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki geometrik şekiller ile oluşturulmuş kaplama örüntülerini bir kurala göre
boyayalım.
Geometrik şekilleri kullanarak kaplama örüntüleri oluşturalım.

1. 2. ?
Yukarıdaki kaplama örüntüsünde han-

Yukarıdaki gibi renkli kâğıtlar ile ya-
gi geometrik şekil kullanılmamıştır?
pılan kaplama örüntüsü devam etti-
A) B)
rildiğinde ? ile gösterilen yere hangi
renk kâğıt yapıştırılmalıdır?
C)
A) yeşil B) kırmızı C) mavi
Nokta
Bilge Not Çevremizde birçok nokta modeli vardır.
Kalemin kâğıtta bıraktığı iz, su damla-
sı, gökyüzündeki yıldızlar, geometrik cisimlerin köşeleri,
çivinin bıraktığı iz birer nokta modelini oluşturur.
A Nokta büyük harfle isimlendirilir.
A noktası
Aşağıdaki noktaları isimlendirelim. Canlılar ve yuvalarına ait noktaları cetvel kul-

lanarak birleştirelim.
Aşağıdaki şekillerin köşelerini nokta ile göstererek isimlendirelim.

T
Kazanım: Noktayı tanır, sembolle gösterir ve isimlendirir. 113

Doğru ve Işın
Bilge Not Başlangıç ve bitiş noktası belli olmayan
çizgi modellerine doğru denir. Tren
rayları, elektrik telleri ve yollar birer
doğru modelidir.
Başlangıç noktası belli olan, bitiş noktası
belli olmayan çizgi modellerine ışın denir.
Minare, çivi, ok ve bir ucu açık kurşun ka-
lem birer ışın modelidir.
Aşağıdaki modellerin altına “doğru”, “ışın” sözcüklerinden uygun olanını yazalım.

Çizgi modeli ile gösterimini işaretleyelim.
.................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... ....................................
114 Kazanım: Doğruyu, ışını ve açıyı tanır.

Açı
Bilge Not Başlangıç noktaları aynı olan iki ışının
açı oluşturduğu açıklığa açı denir.
Akrep ile yelkovan arasındaki açıklık açı
kenar modeli oluşturur.
köşe açı Açının bir köşesi ve iki kenarı vardır. Açı
kenar köşeye verilen harf ile adlandırılır.
Aşağıdaki görsellerin açıya model olan kısımlarını örnekteki gibi çizelim.

1. 2. Açı modeli oluşturmak için aşağıdaki-
1. ............... 2. ............... 3. ............... lerden hangisini kullanabiliriz?
Çizgi modellerine göre noktalı yerlere A) B)
uygun ifadeler yazıldığında sıralama
hangi seçenekteki gibi olur?
C)
A) açı, doğru, ışın
B) ışın, açı, doğru
C) ışın, doğru, açı
Doğru Parçası
Bilge Not Başlangıç ve bitiş noktası belli olan
düz çizgiye doğru parçası denir.
yatay eğik dikey
Konumlarına göre doğru parçaları yatay, dikey ve eğik doğru parçaları şeklinde
adlandırılır.
Aşağıdaki görsellerden doğru parçasına model olabilecekleri işaretleyelim.
Aşağıdaki noktaları cetvel ile birleştirerek doğru parçası modelleri oluşturalım.

Noktalı yerlere “yatay, dikey, eğik” ifadelerinden uygun olanını yazalım.
K
B
C D
A
L
.......... doğru parçası .......... doğru parçası .......... doğru parçası
Aşağıdaki yapıda yatay, dikey ve eğik doğru parçası modellerinin sayısını yazalım.
...... yatay doğru parçası

...... dikey doğru parçası
...... eğik doğru parçası
Kazanım: Doğru parçasını çizgi modelleri ile oluşturur; yatay, dikey ve eğik
116 konumlu doğru parçası modellerine örnekler vererek çizimlerini yapar.
Şekillerin Simetri Doğrusu
Bilge Not Bir şekli iki eş parçaya ayıran doğruya (katlama çizgisine) simetri
doğrusu denir. Şekillerin birden çok simetri doğrusu olabilir.
Simetri doğrusu
(katlama izi)
Aşağıdaki şekillerin simetri doğrularını çizelim. Noktalı yerleri uygun ifadeler ile
tamamlayalım.
w Karenin .... tane simetri doğrusu vardır.

w Karede köşegen ........................ doğrusudur.
w Dikdörtgenin .... tane simetri doğrusu vardır.
w Dikdörtgende ............... simetri doğrusu değildir.
w Dairenin ............... sayıda simetri doğrusu vardır.
Aşağıda verilen şekillerden simetri doğrusu yanlış çizilenleri işaretleyelim.
Kazanım: Şekillerin birden fazla simetri doğrusu olduğunu şekli katlayarak belirler. 117
Simetrik Şekli Simetri Doğrusuna Göre Tamamlama
Bilge Not
Yatay simetri doğrusu Dikey simetri doğrusu
Aşağıda bir parçası verilen simetrik şekilleri, simetri doğrularına göre tamamla-
yalım.
118 Kazanım: Bir parçası verilen simetrik şekli dikey ya da yatay simetri doğrusuna göre tamamlar.
1. • 6 yüzü vardır. 4.
• 8 köşesi vardır.
• 12 ayrıtı vardır.
Yukarıda özellikleri verilen geometrik
cisim hangisi olamaz? Yukarıdaki şekil simetri doğrusuna
A) küp B) kare prizma göre tamamlandığında aşağıdakiler-
C) üçgen prizma den hangisi oluşur?
A) beşgen B) altıgen
2.
C) yedigen
1 2 3
Yağmur defterine çizdiği şekillerden
köşegeni olanları boyayacaktır.
Yağmur’un boyaması gereken şekiller
hangileridir?
A) 2 ve 3 B) 1 ve 3 5. Aşağıdaki kaplama örüntülerinin han-
C) 1, 2 ve 3 gisinde 3 farklı geometrik şekil kulla-
nılmıştır?
3. • Köşesi yoktur. A)
• Ayrıtı yoktur.
• 2 yüzü vardır.
B)
Yukarıda özellikleri verilen geometrik
cisim hangisidir?
A) B) C) C)

6. A D A D 9.
b C B C
a
Yukarıdaki şekilde hangi renk ile çi-

b c
zilen doğru, şeklin simetri doğrusu
Yukarıdaki geometrik şekillerden
değildir?
hangisinde köşelere konulan noktalar
A) kırmızı B) yeşil
doğru isimlendirilmiştir?
C) mavi
A) kare B) dikdörtgen
C) üçgen
10. Başlangıç noktaları aynı olan iki ışının
7. Işını ifade eden çizgi modeli hangi
oluşturduğu açıklık.
seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Işın Açı
B) Doğru Doğru parçası
C)
Yukarıda tanımı yapılan kavrama ait
8. C
kutu boyandığında tablo hangi seçe-
A B
nekteki gibi olur?
D A) B)
Eğik konumlu doğru parçası çizmek

için A noktası ile hangi noktayı çizgi
C)
ile birleştirmeliyiz?
A) C B) D C) B
6. Ünite
Uzunlukları Ölçme
Bilge Not
Karış, kulaç, adım gibi bedensel ölçme araçları ile ip, tel, kalem,
ataş gibi nesneleri tanımlayarak uzunlukları ölçebiliriz.
Aşağıdaki gibi tanımlanmış standart olmayan uzunluk ölçme birimleri ile yapılan
ölçüm sonuçlarını yazalım.
1 metre Yarım metre 10 santimetre 5 santimetre
Tahtanın uzunluğu ..... metredir.
Halının uzunluğu ..... metredir.
Sehpanın uzunluğu ..... santimetredir.
Defterin uzunluğu ..... santimetredir.
Kazanım: Bir metre, yarım metre, 10 cm ve 5 cm için standart olmayan ölçme araçları tanımlar ve bunları kullanarak ölçme yapar. 121
Metre İle Santimetre Arasındaki İlişki
Bilge Not
Standart uzunluk ölçme birimi metredir. Metre kısaca “m” ile gös-
terilir. Metreden küçük uzunlukları santimetre ile ifade ederiz. Santimetre kısaca
“cm” ile gösterilir. 1 metre, 100 santimetredir.
2 m = 200 cm 2 m 15 cm = 215 cm 471 cm = 4 m 71 cm
200 + 15 400 cm = 4 m
Aşağıdaki uzunlukları santimetre cinsinden yazalım.

w 3 m = ..... cm w 6 m = ..... cm w 1 m 25 cm = ..... cm
w 8 m = ..... cm w 3 m 83 cm = ..... cm w 2 m 5 cm = ..... cm
w 9 m = ..... cm w 7 m 15 cm = ..... cm w 5 m 36 cm = ..... cm
Aşağıdaki uzunlukları metre cinsinden yazalım.

w 100 cm = ..... m w 400 cm = ..... m w 200 cm = ..... m
w 900 cm = ..... m w 600 cm = ..... m w 800 cm = ..... m
Aşağıdaki santimetre cinsinden verilmiş olan uzunlukları metre ve santimetre ola-

rak noktalı yerlere yazalım.
w 165 cm = 1 m 65 cm w 226 cm = ...... m ...... cm
w 710 cm = ...... m ...... cm w 505 cm = ...... m ...... cm
w 394 cm = ...... m ...... cm w 468 cm = ...... m ...... cm
Aşağıdaki dönüşümlerden doğru olanların kutucuğuna “D”, yanlış olanların kutu-

cuğuna “Y” yazalım.
3 m = 300 cm 802 cm = 80 m 2 cm
550 cm = 5 m 50 cm 4 m 10 cm = 410 cm
670 cm = 67 m 5 m 5 cm = 505 cm
122 Kazanım: Metre ile santimetre arasındaki ilişkiyi açıklar ve birbiri cinsinden yazar.
Doğru Parçası Çizme
Bilge Not
Doğru parçası çizimleri için cetvelimizi çizim yapacağımız kâğıda
yerleştiririz. Önce cetvelin 0 (sıfır) noktasını işaretleriz. Sonra verilen uzunluğu
gösteren sayıya ait noktayı işaretleriz. Cetvel ile işaretlenen noktaların arasını
çizerek birleştiririz.
3 cm
Aşağıya belirtilen uzunluklarda doğru parçalarını cetvel kullanarak çizelim.
9 cm
5 cm
10 cm
7 cm
12 cm
Aşağıdaki doğru parçalarının uzunluklarını cetvelle ölçerek yazalım.
Kazanım: Cetvel kullanarak uzunluğu verilen bir doğru parçasını çizer. 123
Metre ile Kilometre Arasındaki İlişki
Bilge Not
Şehirler veya ülkeler arasındaki çok uzun mesafeler metre ile ifa-
de edilemez. Uzun mesafelerin ölçümünde metre yerine kilometre birimi kullanılır.
Kilometre kısaca “km” şeklinde gösterilir.
1 kilometre, bin (1000) metredir. 1 km = 1000 (bin) m
Aşağıdaki noktalı yerlere verilen uzunlukları ifade etmek için kullandığımız “kilo-
metre”, “metre” ölçme birimlerinden uygun olanını yazalım.
Sınıfımızın müdür odasına olan uzaklığı .....................................

Okul bahçesindeki bayrak direğinin uzunluğu .....................................
Ülkemizin Karadeniz’e olan kıyı uzunluğu .....................................
Tekirdağ ile Mardin arasındaki uzaklık .....................................
Bir ağacın yüksekliği .....................................
Türkiye ile Almanya arasındaki mesafe .....................................
Aşağıda bir atletizm yarışmasında sporcuların koşacakları mesafeler verilmiştir.

Buna göre sporcuların isimlerini koşacakları mesafeye göre uzundan kısaya doğru
sıralayarak noktalı yerlere yazalım.
10 km 200 m 42 km 800 m 1 km 500 m
Alp Polat Duhan Hüseyin Mehmet
1. ..................... 2. .................... 3. .................... 4. .................... 5. ....................
124 Kazanım: Kilometreyi tanır, kullanım alanlarını belirtir ve kilometre ile metre arasındaki ilişkiyi fark eder.
Uzunluk Ölçme Problemleri
w 5 m 20 cm kumaşın 430 cm’si ile perde dikildi. Geriye kaç santimetre kumaş
kalmıştır?
5 m 20 cm kaç santimetredir? .....
Kumaşın kaç cm’si ile perde dikilmiş? .....
w Her zıplayışta 12 cm ilerleyen bir kurbağa, 1 metre ilerideki arkadaşının yanına

gitmek için 5 zıplayış yaptı. Gideceği kaç santimetre yolu kalmıştır?
Her zıplayışta kaç cm ilerliyormuş? .....
Kaç zıplayış yapmış? .....
1 metre kaç santimetredir? .....
w Oya’nın boyu 1 m 45 cm’dir. Korhan’ın boyu Oya’dan 16 cm daha uzundur.

İkisinin boylarının toplamı kaç santimetredir?
Oya’nın boyu kaç santimetredir? .....
Korhan’ın boyu kaç cm daha uzunmuş? .....
w Kısmet’in bir adımı 42 cm’dir. Kısmet, salonun uzunluğunu 15 adımda ölçüyor.

Buna göre salonun uzunluğu kaç metre kaç santimetredir?
Kısmet’in bir adımı kaç santimetreymiş? .....
Salonun uzunluğunu kaç adımda ölçmüş? .....
Kazanım: Metre ve santimetre birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer. 125

1. Bilge yarım metre uzunluğunda bir kurdele ile halının boyunu 12 kurdele boyun-
da ölçmüştür. Buna göre halının boyu kaç santimetredir?
2. 72 m uzunluğundaki tel, her iki ucundan onar metre kesilerek satılıyor. Kalan tel
4 eş parçaya ayrılıyor. Parçalardan her biri kaç metre olur?
3. 915 km
A B C
Saatte 95 km hızla giden bir araç A şehrinden B şehrine 4 saatte vardığına göre
B şehri ile C şehri arası kaç kilometredir?
4. Bir marangoz, sandalye yapmak için aldığı 6 m uzunluğundaki tahtadan 75 cm

uzunluğunda 5 parça kesti. Geriye kaç santimetre tahta kalmıştır?
1
5. Bir terzi 6 m kumaşın ’i ile elbise dikti. Kalan kumaşın 2 m 25 cm’sini sattı.
3
Geriye kaç santimetre kumaş kalmıştır?

Şekillerin Çevre Uzunlukları
Bilge Not
Bir şeklin veya nesnenin etrafına çevre denir. Çevresini belirlediği-
miz şekillerin çevre uzunluğunu standart olmayan ve standart birimler kullanarak
ölçebiliriz. Şekillerin çevre uzunluğunu ölçerken her bir kenarı sadece bir kere
ölçmeliyiz. Ölçülmeyen kenar bırakmamalıyız.
çevre Kitabın çevresi 10 kalem

uzunluğundadır.
Aşağıdaki noktaları birleştirerek şekillerin çevrelerini belirleyelim.
Aşağıdaki şekillerin çevre uzunluğunu cetvelle ölçerek noktalı yerlere yazalım.
Ç = ..... cm Ç = ..... cm
Ç = ..... cm Ç = ..... cm
Kazanım: Nesnelerin çevrelerini belirler. Şekillerin çevre uzunluğunu standart olmayan ve standart birimler kullanarak ölçer. 127
Şekillerin Çevre Uzunluklarını Hesaplama
Bilge Not
Bir geometrik şeklin çevre uzunluğunu hesaplarken
2 cm 2 cm tüm kenar uzunluklarını toplarız.
2 + 2 + 2 + 2 + 2 = 10 cm
2 cm 2 cm
Ç = 10 cm
2 cm
Aşağıdaki şekillerin çevre uzunluğunun kaç birim olduğunu yazalım.
1 birim
Ç = ..... birim Ç = ..... birim Ç = ..... birim
1 birim
Ç = ..... birim Ç = ..... birim Ç = ..... birim

2 cm 2 cm
4
3 cm cm
5 cm 5 cm 4 cm 6 cm
2 cm
3 cm 2 cm
3 cm 2 cm 4 cm
Ç = ..... cm Ç = ..... cm Ç = ..... cm
128 Kazanım: Şekillerin çevre uzunluğunu hesaplar.
Etkinlik Yapalım
Aşağıda bir kenar uzunluğu verilen karelerin diğer kenar uzunluklarını yazarak
çevre uzunluklarını hesaplayalım.
4 cm
3 cm
2 cm
Ç = ..... cm Ç = ..... cm Ç = ..... cm
Aşağıda bir kısa kenar ve bir uzun kenar uzunluğu verilen dikdörtgenlerin diğer
kenar uzunluklarını yazarak çevre uzunluklarını hesaplayalım.
6 cm
4 cm
3 cm
2 cm
Ç = ..... cm Ç = ..... cm

1. 2. 2 cm 2 cm
3 cm 3 cm
2 cm
Yukarıda iki eş kare ve bir dikdört-

Y
ukarıdaki eş karelerden oluşan şeklin genden oluşan şeklin çevre uzunluğu
cevresi kaç santimetredir? kaç santimetredir?
A) 30 B) 33 B) 36 A) 25 B) 26 B) 28
Çevre Uzunlukları İle İlgili Problemler
w Yalçın, bir kenarının uzunluğu 45 m olan kare şeklindeki parkın etrafında 5
tur yürümüştür. Yalçın toplam kaç metre yürümüş olur?
Parkın bir kenar uzunluğu kaç metreymiş? .....
Yalçın parkın etrafında kaç tur yürümüş? .....
w Uzun kenarı 29 m, kısa kenarı 17 m olan dikdörtgen şeklindeki voleybol saha-

sının çevre uzunluğu kaç metredir?
Sahanın uzun kenarı kaç metreymiş? .....
Sahanın kısa kenarı kaç metreymiş? .....
w Dikdörtgen şeklindeki bir tarlanın kısa kenarı 24 m, uzun kenarı ise kısa ke-
narının 2 katı kadardır. Bu tarlanın çevresine 3 sıra tel çekilecektir. En az kaç
metre tel gereklidir?
Tarlanın kısa kenarı kaç metreymiş? .....
Uzun kenarı kısa kenarının kaç katıymış? .....
Çevresine kaç sıra tel çekilecekmiş? .....
w Tüm kenar uzunlukları eşit olan beşgen şeklindeki arsanın bir kenarının uzun-
luğu 125 metredir. Bu arsanın çevresinin uzunluğu kaç metredir?
Arsanın bir kenar uzunluğu kaç metreymiş? .....
130 Kazanım: Şekillerin çevre uzunlukları ile ilgili problemleri çözer.

Şekillerin Alanını Ölçme
Bilge Not Geometrik şekillerin yüzeyinin büyüklüğüne (kapladığı yüzeye)
alan adı verilir.
Tabletin alanını ölçmek için kaplama birimi olarak
kare şeklindeki kartlar kullanılmıştır.
1 birim
Tabletin yüzü 9 kart büyüklüğünde ölçülmüştür.
Aşağıda taban şekilleri verilen bölümler fayans ile kaplanmıştır. Her bir bölüm için
kaç fayans kullanıldığını noktalı yerlere yazalım.
Ana sınıfı
3-A sınıfı
Müdür odası
Koridor
Öğretmenler odası
Lavabo
w 3-A sınıfının tabanı ..... fayans ile kaplanmış.

w Müdür odasının tabanı ..... fayans ile kaplanmış.
w Ana sınıfının tabanı ..... fayans ile kaplanmış.
w Öğretmenler odasının tabanı ..... fayans ile kaplanmış.
w Lavabonun tabanı ..... fayans ile kaplanmış.
w Koridorun tabanı ..... fayans ile kaplanmış.
Kazanım: Şekillerin alanını standart olmayan uygun malzeme ile kaplar ve ölçer. Bir alanı, stan-
dart olmayan alan ölçme birimleriyle tahmin eder ve birimleri sayarak tahminini kontrol eder. 131
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki şekillerin alanlarının kaç birimkare olduğunu sayarak bulalım.
..... birimkare ..... birimkare ..... birimkare
Aşağıdaki şekillerin alanları verilen büyüklükteki kartlar ile kaplanacaktır. Her şekil
için kaç kart kullanılacağını yazalım. Alanı en büyük olanı işaretleyelim.
..... birim ..... birim ..... birim
Aşağıdaki şekillerin alanının kaç birimkare olduğunu tahmin edelim. Birimkareleri

sayarak tahminimizi kontrol edelim.
Tahminî Alan: ...... birimkare Tahminî Alan: ...... birimkare

Gerçek Alan: ...... birimkare Gerçek Alan: ...... birimkare
Sıvıları Ölçme
Bilge Not
Sıvı maddelerin miktarını tam olarak ölçmek için standart sıvı ölçme
araçlarını kullanırız. Standart sıvı ölçme aracı dereceli kaptır. Standart sıvı ölçme
birimi ise litredir. Litre kısaca “L” sembolü ile gösterilir.
1
1L L 1 litre = 2 yarım litre
2
Yarım litre
Aşağıda verilen tamamı dolu kaplardaki sıvı miktarı yanlarındaki dereceli kaplara
konularak ölçülmüştür. Buna göre kapların kaç litre sıvı aldığını yazalım.
1L 1
L
1
L
1
L
2 2 2
.............. litre .............. litre
1L 1L 1L 1L 1
L
1
L
2 2
.............. litre
Sıvı miktarı 1 litreden az olabilecek kaplara ait kutucukları işaretleyelim.
Aşağıdaki noktalı yerlere uygun sayıları yazalım.

 2 litre = ..... yarım litre  4 yarım litre = ...... litre
 6 yarım litre = ..... litre  3 litre = ..... yarım litre
Kazanım: Standart sıvı ölçme aracı ve birimlerinin gerekliliğini açıklayarak litre veya yarım litre birimleriyle ölçmeler yapar.
Bir kaptaki sıvının miktarını litre ve yarım litre birimleriyle tahmin eder ve ölçme yaparak tahmininin doğruluğunu kontrol eder. 133
Sıvı Ölçme Problemleri
w Bir bidon, yarım litrelik bir su kabı ile 18 seferde dolduruluyor. Bu bidon kaç
litreliktir?
Su kabı kaç litrelikmiş? .....
Bidon kaç seferde doldurulmuş? .....
w Bir varilde bulunan 95 litre sıvı 5 litrelik bidonlara dolduruldu. Kaç tane 5
litrelik bidon kullanılmıştır?
Varilde kaç litre sıvı varmış? .....
Kaç litrelik bidonlara doldurulmuş? .....
w 10 L sütten 2 kg tereyağı elde ediliyor. 5 kg tereyağı için kaç litre süte ihtiyaç vardır?
10 L sütten kaç kg tereyağı elde
ediliyormuş? .....
w Bir büfede 16 litre ayran yarımşar litrelik kaplara doldurarak satılıyor. Bir kap
ayran 3 TL’ye satıldığına göre ayranın tamamının satışından kaç lira elde edilir?
Kaç litre ayran yarımşar litrelik
kaplara doldurulmuş? .....
Bir kap ayran kaç liraya satılıyormuş? .....
134 Kazanım: Litre ile ilgili problemleri çözer.

1. Furkan’
ın bir karışı 10 cm gelmekte- 4. 6 cm
dir. Furkan çalışma masasının yerden 4 cm 6 cm
yüksekliğini 12 karış olarak ölçüyor.
11 cm
Buna göre çalışma masasının yerden
Yukarıdaki şeklin çevresi kaç santi-
yüksekliği 1 metreden kaç santimetre
metredir?
fazladır?
A) 27 B) 28 C) 31
A) 10 B) 20 C) 22
2. ( ) 285 cm = 2 m 85 cm
( ) 5 m = 500 cm
( ) 1 m 5 cm = 150 cm
Yukarıdaki dönüşümlerden doğru
olanların başına “D”, yanlış olanla-
rın başına “Y” yazıldığında hangi şekil
oluşur? 5. 19 cm
A) (D) B) (D) C) (Y)
9 cm
(D) (Y) (D)
(Y) (Y) (D)
3. 6 metre uzunluğundaki çıtadan Merve elindeki tel ile kenar ölçüleri
uçurtma yapmak için her biri 75 cm yukarıdaki gibi olan bir dikdörtgen
uzunluğunda 6 çıta kesiliyor. oluşturuyor.
Geriye kalan çıtanın uzunluğu aşağı- Merve aynı uzunluktaki bir tel ile bir
dakilerden hangisidir? kenar uzunluğu 2 cm olan kareler-
A) 2 m 50 cm B) 1 m 75 cm den en fazla kaç tane yapabilir?
C) 1 m 50 cm A) 6 B) 7 C) 8
6. 9. Bir varilde 76 litre mazot vardır.
Varildeki mazotun 23 litresi traktöre
konuluyor. Bir akaryakıt istasyonun-
da varile 106 litre mazot konulunca
varil tam doluyor.
Yukarıdaki şekli simetri doğrusuna
Buna göre varil kaç litreliktir?
göre tamamladığmızda oluşan şeklin
A) 159 B) 160 C) 162
alanı kaç birimkare olur?
A) 28 B) 30 C) 32
7.
10.
8 cm 8 cm 8 cm
Yukarıdaki şeklin alanı, verilen üçgen
Ferhat bir kenar uzunluğu 8 cm
şeklindeki parçalardan kaç tanesi ile
olan kare şeklindeki üç tane el işi
kaplanabilir?
kağıdını aralarında boşluk olmayacak
A) 24 B) 25 C) 26
şekilde defterine yapıştırarak dikdört-
1
8. Annem 12 L sütün ’ini yarım lit- gen elde ediyor.
6
relik şişelere dolduracaktır. Buna göre dikdörtgenin çevresi kaç
Bunun için en az kaç şişe gereklidir? santimetre olur?
A) 2 B) 3 C) 4 A) 60 B) 64 C) 70
K
E
L
İ
M
E
TÜRKÇE
TÜRKÇE

1. Tema
Harf Bilgisi
Bilge Not
Dildeki bir sesi gösteren ve alfabeyi oluşturan işaretlerden her
birine harf denir. Alfabemizde 29 harf vardır. Alfabemizdeki harfler belli bir sıraya
göre dizilmiştir.
Alfabemizdeki harfleri sırası ile yazalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A, a
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
27 28 29
Aşağıdaki şifrelenmiş kelimeleri yukarıdaki etkinlikten yararlanarak bulalım.
10 18 23 8 19 21 26 22 6 27 8 12 22 1 28 8 11
28 1 21 5 11 16 15 1 23 16 1 27 6 7 1
Aşağıdaki kelimelerin kaç harften oluştuğunu yazalım. Kelimeyi oluşturan harfleri

abece sırasına göre örnekteki gibi dizelim.
Kelime Harf Sayısı Abece Sırası

demir 5 d, e, i, m, r
yağmur
havuç
karton
Kazanım: Harfleri yapısal özelliklerine uygun yazar. 139
Ünlü ve Ünsüz Harfler
Bilge Not Alfabemizdeki harfler söylenişlerine göre ünlüler (sesli harfler)
ve ünsüzler (sessiz harfler) olarak iki gruba ayrılır. Alfabemizdeki
29 harfin 8 tanesi ünlü, 21 tanesi ünsüzdür. “a, e, ı, i, o, ö, u, ü” harfleri ünlü,
geri kalan harfler ünsüzdür.
Aşağıdaki kelimelerin ünlü (sesli) harflerini örnekteki gibi yazalım.

sakız a, ı küpe torba
örümcek mutfak ıstakoz
kalite okul vefalı
Aşağıda karışık olarak verilen harflerle anlamlı kelimeler yazarak ünlü ve ünsüz
harflerini örnekteki gibi belirtelim.
Harfler Kelime Ünlü Harfler Ünsüz Harfler
i, p, l, o, t pilot i, o p, l, t
a, r, m, i, m
r, o, d, t, k, o
ş, o, ö, f, r
i, s, d, e, n, h, m, ü
1. ..... O ..... ..... M ..... 2. Görseli verilen varlığın

Alfabe sırasına göre yukarıda veri- adındaki ünlüler ile aşağı-
len harflerden bir önce ve bir sonra daki kelimelerden hangisi-
gelen harfler yazılacaktır. nin ünlüleri aynıdır?
Buna göre hangi şekillerle gösteri-
len yerlere aynı harfler yazılır? A) köprü B) ördek C) kürek
A) B) C)
Ünlü Harflerin Özellikleri
Bilge Not
Ünlü harfler ağzımızdan çıkış durumuna göre ince ve kalın ol-
mak üzere iki gruba ayrılır.
Ünlü Harfler Kalın Ünlüler İnce Ünlüler

a, e, ı, i, o, ö, u, ü a, ı, o, u e, i, ö, ü
Aşağıdaki varlıkların isimlerini yazarak tabloyu örnekteki gibi tamamlayalım.
Ünsüz Ünlü Kalın İnce

Varlık Kelime
Harfler Harfler Ünlüler Ünlüler
kitap k, t, p i, a a i
Aşağıdaki kelimelerin ünlülerini yazarak örnekteki gibi ortak özelliklerini belirtelim.
 demir e, i ince ünlü  kömür

 yağmur  koyun
 havuç  Ömer
 karton  kıraç
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki kelimelerin sesli harflerini belirleyerek özelliklerine göre tabloda uygun

yerlere örnekteki gibi yazalım.
terlik e, i
w terlik w salı w telefon
w uçak w hediye w mavi
w güzel w barış w yastık
w öğrenci w pilav w kilogram
w Türkiye w balıkçı w limon
Sadece Kalın Ünlülerden

Oluşan Kelimeler
Sadece İnce Ünlülerden
Oluşan Kelimeler terlik
Hem İnce Hem de Kalın Ünlü-

lerden Oluşan Kelimeler
1. a e ı i 2. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin adın-

o ö u ü da hem ince hem de kalın ünlü vardır?
abladaki ince ünlüler boyandığında
T
tablo hangi seçenekteki gibi olur? A) B)
A) B)
C)
C)

Hece Bilgisi
Bilge Not
Ağzımızın bir hareketiyle çıkan ses ya da ses topluluğuna hece
denir. Kelimeleri hecelerine ayırmak için heceler arasında kısa çizgi (-) kullanılır.
Bir kelimenin hece sayısını bulmak için kelimedeki ünlü harfleri saymak yeterlidir.
Türkçe kelimelerde her hecede bir ünlü harf bulunur.
Kelime Ünlü Harfler Hece Sayısı
kiraz i, a 2
Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi hecelerine ayıralım.
w mutluluk mut - lu - luk w doğruluk

w sadakat w yardımsever
w dürüst w sporcular
w şartlar w krallık
Aşağıdaki kelimelerin ünlü harflerini boşluklara, hece sayılarını kutucuklara yaza-

lım.
w seyahat w saatçi
w teneffüs w gram
w kırlangıç w stadyum
w hoşgörülü w kıpırdamadan
1. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hece- 2. Aşağıdakilerden hangisi “Keloğlan”

lerine doğru ayrılmıştır? kelimesinin harf sayısını ve hecelerini
gösteren model olabilir?
A) pa - pat - ya
B) bal - i - na A)
C) yak - ın - lık B)
C)
Satır Sonuna Sığmayan Kelimeler
Bilge Not
Satır sonuna sığmayan kelimeler hecelerinden kısa çizgi (-) ile
bölünür, kalan heceler alt satıra yazılır. Kelimeler, satır sonunda veya satır başında
tek harf kalacak şekilde bölünmez.
Aşağıdaki kelimelerden satır sonunda doğru bölünenlerin altına “doğru”, yanlış

bölünenlerin altına “yanlış” yazalım.
oyun- oyuncak- o- oy-

caklar lar yuncaklar uncaklar
doğru
paz- pazar- pa- pazartes-

artesi tesi zartesi i
oku- o- ok- okulu-

lumuz kulumuz ulumuz muz
Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere gelmesi gereken kelimeleri bulalım. Bu keli-

meleri uygun yerlerinden bölerek yazalım.
w söylerken w sorumluluklarını w arkadaşlarımızın w saygıyla
Farklı düşünen kişileri .............. Duygu ve düşüncelerimizi .......

........... dinlemeliyiz. ......................... söz alarak konuş-
malıyız.
Doğruyu söylemek .................... Evdeki herkes görev ve ...........

.................. güvenini kazanmamızı ........................ zamanında yerine
sağlar. getirmelidir.

1. Tema Değerlendirme
MAHALLE MAÇI
Emin, bakkaldan çok güzel bir top almıştı. To-
puyla bahçede oynamaya başladı. Bir süre sonra
sıkıldı. Tek başına oyun oynamak eğlenceli değildi.
Topunu eline aldı. Eve doğru yürüdü. Merdivenler-
den çıkarken arkadan bir ses:
– Emin, eve mi gidiyorsun? İstersen birlikte
oynayabiliriz, dedi.
Emin sesi duyunca çok mutlu oldu. Gelen, arkadaşı Taha’ydı. Taha’ya:
– İyi ki geldin. Ben de tek başına oynamaktan çok sıkılmıştım, dedi.
Taha ile Emin bahçeye gittiler. Topla oynamaya başladılar. Sonra aralarına Ömer de
katıldı. Oyun çok daha zevkli hâle gelmişti. Bahçe duvarının arkasından Caner:
– Arkadaşlar, aşağı mahalle ile maç yapacağız. Siz de katılır mısınız, dedi.
Birlikte maç yapmak için parka gittiler. Eğlenceli bir maç olmuştu. Emin elinde
topuyla eve giderken çok mutluydu. Çünkü etrafında çok sevdiği arkadaşları vardı.
İlk 4 soruyu okuduğumuz metne göre cevaplayalım.
1. Emin bakkaldan ne almış? 3. Çocuklar mahalle maçı yapmak için

nereye gitmişler?
A) B)
A) Halı sahaya
B) Bahçeye
C) C) Parka
4. Emin eve giderken neden çok mut-

2. B
ahçe duvarının arkasından çocukla- luymuş?
rı maç yapmaya çağıran kimdir?
A) Maçı kazandıkları için
A) Caner B) Ömer B) Topu çok güzel olduğu için
C) Taha C) Etrafında çok sevdiği arkadaşları
olduğu için
5. Seslerin yazıdaki karşılığına 8.
• Beş harflidir.
harf denir. • Hece sayısı ikidir.
Alfabemizde 28 harf vardır. • İlk hecesinde ince, ikinci hecesin-
de kalın ünlü vardır.
Alfabemizdeki harflerin 21’i Yukarıda özellikleri verilen kelime
ünsüz, 8’i ünlüdür. hangisi olabilir?
Tablodaki ifadelerden doğru olan-
lara “D”, yanlış olanlara “Y” yazıla- A) dergi B) limon C) sahip
caktır.
Buna göre tablonun sol sütunu han-
gi seçenekteki gibi olur?
A) D B) D C) Y 9.
Aşağıdaki kelimelerden hangisi hece-
Y D D lerine doğru ayrılmıştır?
D Y D
A) un - ut - kan
6. B) has - tal - ık
S I P
C) ya - yı - ne - vi
Şekiller, üzerlerinde yazılı harfler
alfabe sırasına dizildiğinde sıralama
hangi seçenekteki gibi olur?
10. Kesme işareti satır sonuna geldiğin-
A) B) de kısa çizgi kullanılmaz.
Yukarıdaki bilgiye göre aşağıdakiler-
C) den hangisi yanlış yazılmıştır?
A) Manisa’ B) Ördekle-
7. A
şağıdaki kelimelerden hangisinin nın rin
ünlü sayısı diğerlerinden farklıdır?
C) Ahmet’-
A) bilezik B) plastik in
C) mandal
2. Tema
Kelime Bilgisi
Bilge Not
Tek başına anlamı olan veya tek başına anlamı olmadığı hâlde
cümle içinde görev yapan ses veya ses topluluklarına kelime (sözcük) denir. “Gibi,
ile, ancak, ve, ama, ya da, fakat, için, çünkü, ki, göre, de” gibi kelimelerin tek başına
anlamı yoktur.
Aşağıda verilen heceler ile başlayan ikişer kelime yazalım.
 ka ka
kapı  ye
o  göz
a  pa
Aşağıdaki noktalı yerlere, tek başına anlamı olmayan kelimelerden uygun olanla-
rını yazarak cümleleri tamamlayalım. Cümlelerin kaç kelimeden oluştuğunu ( )
içlerine yazalım.
( ) Karınca ................. çalışkan biriydi. ama
( ) Selin doktor ................. hemşire olmak istiyor. gibi
( ) Bugün pikniğe gidecektik ................. yağmur yağdı. çünkü
( ) Armağan ............... Kadir sinemaya gittiler. veya
( ) Okula gidemedim .................... çok hastaydım. ve
Aşağıda heceleri karışık verilen kelimeleri yazarak anlamları ile eşleştirelim.
je pro • Barınılacak yer
zi ne ha • Karşılıklı konuşma
lük gün • Günü gününe tutulan hatıra, günce
log di ya • Gerçekleştirilmesi istenen tasarı
ba nak rı • Değerli eşya yığını, büyük servet
Kazanım: Harflerin yapısal özelliklerine uygun kelime ve cümleler yazar.

Görselden/görsellerden hareketle bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder. 147
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki görseller ile kelimeleri numara vererek eşleştirelim. Görsellerden ya-

rarlanarak kelimelerin anlamlarını tahmin edelim. Kelimeleri anlamlarına uygun
olarak cümle içinde kullanalım.
1 2 3 4
aş:
Cümlem:
konak:
Cümlem:
kano:
Cümlem:
fıçı:
Cümlem:
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tek 2. “Reçete, muayene, stetoskop” anah-

başına anlamı olmayan bir kelime tar kelimelerinin çağrıştırdığı kelime
vardır? aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Kitaplıktan kendisi için bir kitap aldı. A) okul

B) Fırından güzel kokular geliyordu. B) doktor
C) Çocuk annesini iki eli tutuyor. C) eczacı
Kelimelerin Sözlük Sırası
Bilge Not Kelimelerin anlamını öğrenmek için sözlük kullanırız. Kelimeler
sözlükte alfabetik sıraya göre yazılıdır.
1. 2. 3.
• Sıralama ilk harfe göre yapılır. fare, bayram, pasta bayram, fare, pasta
• İlk harfleri aynı olan kelimeler
bir sonraki harflerine göre soru, sevgi, saygı saygı, sevgi, soru
sıralanır.
Aşağıdaki kelimeleri sözlükte bulunma sırasına göre örnekteki gibi numaralandıralım.
2 çilek yağmur sincap

3 muz kar kedi
1 ayva dolu balık
karpuz dize masa

vişne şiir kalem
erik metin limon
Aşağıda varlıkların isimlerini altlarına yazalım. Yazdığımız isimleri sözlükte bulu-

nuşlarına göre sıralayalım.
........................... ........................... ...........................
........................... ........................... ...........................
........................... ........................... ...........................

Kazanım: Görselden/görsellerden hareketle bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder. 149
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki kelimeleri sözlükte bulunuşlarına göre sıralayalım. Anlamlarını sözlükten

bularak örnekteki gibi yazalım.
w deney 1. deney: Bilimsel bir gerçeği göstermek amacıyla yapılan işlem, tecrübe
w deste 2.
w deri 3.
w kamara 1.
w kanıt 2.
w kadı 3.
w mine 1.
w miskin 2.
w miğfer 3.
1.
Aşağıdaki kelimelerden hangisi söz- 2. gemi, göz, güz, gübre
lükte diğerlerinden önce gelir?
Yukarıdaki kelimelerin sözlük sırasına
A) halat B) hala göre doğru sıralanması için hangi
şekillerle gösterilen kelimelerin yeri
C) hasır değiştirilmelidir?
A) B) C)
Eş Anlamlı Kelimeler
Bilge Not Yazılışları farklı, anlamları aynı veya birbirine çok yakın olan
kelimelere eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler denir.
güz öğrenci
sonbahar talebe
Aşağıda verilen kelimeleri eş anlamlıları ile eşleştirelim. Eşleştirdiğimiz eş anlamlı

kelimeleri örnekteki gibi yazalım.
w hikâye w yaşlı hikâye - öykü
w ak w beyaz
w konuk w öykü
w ihtiyar w cevap
w yanıt w anı
w tutsak w misafir
w hatıra w esir
Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını yazarak cümle içinde kullanalım.

ev konut Dedem konutunda dinleniyor.
mektep
hediye
öğretmen
bayrak
doktor
vazife
Kazanım: Kelimelerin eş anlamlılarını bulur. 151
Etkinlik Yapalım
Aşağıda verilerin kelimelerin eş anlamlılarını noktalı yere yazarak cümleleri ta-

mamlayalım.
 sözcük basit
 Öğretmen ....................... bir soru sordu.
 küçük  Kendisine yeni bir ....................... almış.
 sene  Bu ....................... kış erken geldi.
 al  Topladığımız ....................... elmaları sepete koyduk.
 giysi  Defterine eş anlamlı bir ....................... yazdı.
 kolay  Bahçede ....................... bir kedi miyavlıyordu.
Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını yazalım.
 güç  çabuk
 temiz  isim
 yürek  yurt
 pabuç  sual
 dost  yaş

1. 2. “Baharda doğa yeniden uyandı.” cüm-
yıl vakit yarın lesinde altı çizili kelimenin eş anlamlısı
hangi cümlede vardır?
“Zaman” kelimesinin eş anlamlısı
hangi renk balonun üzerinde yazılı- A) Güz gelince kuşlar göç etti.
dır? B) Ormanlar ülkemizin süsüdür.
C) Hayvanlar da içinde yaşadığımız
A) mavi B) yeşil C) yıl tabiatın bir parçasıdır.
Zıt Anlamlı Kelimeler
Bilge Not Anlamları birbirinin karşıtı (zıddı) olan kelimelere zıt (karşıt)
anlamlı kelimeler denir.
uzun
kısa
Aşağıda verilen kelimeleri zıt anlamlıları ile eşleştirelim. Eşleştirdiğimiz zıt anlamlı
kelimeleri örnekteki gibi yazalım.
w boş w kirli boş - dolu
w şişman w beyaz
w temiz w dolu
w siyah w yumuşak
w sert w kış
w eski w zayıf
w yaz w yeni
Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını yazarak cümle içinde kullanalım.
büyük küçük Yanına küçük bir çanta almıştı.

az
ağır
savaş
ceza
taze
soru
Kazanım: Kelimelerin zıt anlamlılarını bulur. 153
Etkinlik Yapalım
Aşağıda verilerin kelimelerin zıt anlamlılarını uygun noktalı yere yazarak cümleleri
tamamlayalım.
w erken soğuk
w Çok ....................... havalarda dışarı çıkmamalıyız.
w çürük w Üzerindeki ....................... elbiseleri ipe astı.
w tatlı w Senin yüzünden okula ............ kaldık.
w dar w Düşen elmalardan ....................... olanları sepete koyduk.
w sıcak w Menemen için yarım kilo ....................... biber almış.
w kuru w Şehrin ....................... sokaklarında dolaştık.
Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını yazalım.
w ileri w aşağı
w zengin w sabah
w çok w çukur
w cesur w aydınlık
w tembel w şişman
1. A
şağıdaki kelime çiftlerinden hangi- 2. yaşlı küçük
si anlam bakımından diğerlerinden güzel ihtiyar
farklıdır? Tabloda “genç” kelimesinin zıt anlam-
lıları boyandığında tablo nasıl görü-
A) fayda - yarar nür?
B) tür - çeşit
C) kirli - pak A) B)
C)

Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler
Bilge Not
yaz yaz çay çay

Bu yaz çok sıcak olacak. Bir bardak çay içer misin?
Bana mektup yaz. Çay büyük bir nehir ile birleşiyor.
Örneklerdeki gibi yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelere
eş sesli (sesteş) kelimeler denir.
Görsellerle anlamları belirtilen eş sesli kelimeleri birer cümle içinde kullanalım.
gül gül
100
yüz yüz
dal dal
kaz kaz
ekmek ekmek
Kazanım: Eş sesli kelimelerin anlamlarını ayırt eder. 155

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki kelimelerden eş sesli olanları işaretleyelim.
at rüya sarı saç ter
kır gel yaprak toprak top
gemi onlar güzel bulut bağ
kış üzüm dolu ben salı
Aşağıdaki cümlelerde geçen eş sesli kelimelerin altını çizelim. Cümledeki anlamın-

dan farklı olarak birer cümlede kullanalım.
 Annem ocakta yemek pişirdi.
 Bahçedeki yabancı otları yoldu.
 Ahmet sağ kolunu kırmış.
 Masadaki bardak düştü.

1. “Yaşlı” kelimesi aşağıdaki cümlelerin 2. 1- kırmızı .........
hangisinde diğerlerinden farklı an- 2- beyaz .........
lamda kullanılmıştır? 3- siyah .........
Yukarıdaki kelimelerin eş anlamlıları
A) Ayrılırken gözleri yaşlıydı. yazılacaktır.
B) Amcam yaşlıdır ama çok dinçtir. Kaç numaralı kelimelerin eş anlamlı-
C) Yaşlı kadın zor konuşuyordu. ları eş seslidir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3
C) 1, 2 ve 3
...................................
Meryem, sahilde yürüyordu. Kıyıya vuran dalgaların sesini dinliyordu. Güneş,
yavaş yavaş ufukta kaybolmaya başlamıştı. Meryem, batan güneşi izlemek için oturdu.
Ayaklarını denize doğru uzattı. Dalgalarla oynamaya başladı.
Tam bu sırada arkadan biri:
– Güneşin batışını izlemek çok güzel değil mi, diye sordu.
Meryem, bu sesi tanıyordu. Sesin sahibi teyzesinin kızı Aysel’di. Meryem ona:
– Yanıma oturmak ister misin, dedi.
Aysel, Meryem’in yanına oturuverdi. Meryem, Aysel’e:
– Ufuktaki renkler ne kadar güzel! Doğa sanki rengârenk giysilerini üst üste gi-
yiyor, dedi.
Aysel, güneşin batışıyla kızaran ufka baktı. Doğadaki her şey renkle-
riyle bir cümbüş oluşturuyordu. Meryem, Aysel’e elleriyle su sıçratarak:
– Elim sende, dedi.
İki arkadaş doğanın renkleri içerisinde koşmaya başladılar.
1. Meryem sahilde ne dinliyormuş? 3. Aşağıdakilerden hangisi bu metne

ait bir görsel olabilir?
A) Çocukların sesini A) B)
B) Dalgaların sesini
C) Kuşların sesini
C)
2. M
eryem dalgalarla oynarken kim
arkasından seslenmiş? 4. Metne en uygun başlık aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Teyzesi A) Dalgaların Sesi
B) Teyzesinin kızı B) Doğanın Renkleri
C) Annesi C) Tatil
5. “ Düz arazide veya açık denizde gök- 8. “Murat bu işin ustasıdır.”
le yerin birleşir gibi göründüğü yer” Yukarıdaki cümlede “usta” kelimesi
Yukarıda anlamı verilen kelime aşa- yerine aşağıdakilerden hangisi yazı-
ğıdakilerden hangisidir? lırsa tam tersi anlam oluşur?
A) ufuk B) deniz A) acemi B) öğrenci

C) sahil C) yabancı
6. 1 karpuz
9. 1- Arabanın kapısı açık kalmış.
2 2- Çiftçi tavukları satmış.
kavun
3 3- Bahçeye elma fidanı dikti.
kayısı Kaç numaralı cümlede eş sesli keli-
Deren me kullanılmıştır?
Deren, ismi sözlükte diğerlerinden
daha sonra yer alan meyveyi almak A) 1 B) 2 C) 3
için hangi yolu takip etmelidir?
A) 1 B) 2 C) 3
10. ileti - mesaj

icat - buluş
7. “ “Keşke herkes hikâyenin kahramanı sahil - ?
kadar sevecen olsa!” cümlesinde altı Yukarıdaki kelimeler arasındaki an-
çizili kelimenin yerine hangisi kulla- lam ilişkisine göre ? ile gösterilen
nılabilir? yere aşağıdakilerden hangisi yazıl-
malıdır?
A) sevimli
B) şefkatli A) kumsal B) kıyı
C) fedakâr C) dalga
3. Tema
Anlamlı ve Kurallı Cümle
Bilge Not Bir olayı, bir işi, bir duyguyu veya bir düşünceyi tam olarak anlat-
maya yarayan kelime ya da kelime gruplarına cümle (tümce) denir.
İş, oluş ve hareket bildiren kelimelerin cümlenin sonunda olduğu cümleler kurallı
cümledir. Bu kelimelerin sonda olmadığı cümlelere devrik cümle adı verilir.
Annem çiçekleri suladı. Annem suladı çiçekleri.
(Kurallı cümle) (Devrik cümle)
Aşağıdaki kelime veya kelime gruplarından cümle olanların kutucuğunu işaretle-

yelim. Cümle olmayanları uygun kelimeler ile tamamlayarak cümle oluşturalım.
3 Yarın geziye gidiyoruz Hangi okula gidiyorsun
Sabah erkenden uyandım. Sizinle gelmeyi
Kışın buralar güzel olur Okudum
Arkadaşım aniden Bazen beni anlamıyor
Zavallı kediye süt Yeni elbise
Aşağıda noktalı yerlere uygun kelimeleri yazarak anlamlı ve kurallı cümleler oluş-
turalım. Cümle ile belirttiği yargıyı eşleştirelim.
çarptı - özledi - başlamayın - tüketmelisin - seçilebilir - istiyorum
Küçük kız annesini çok ........................... duygu

Yaptığı resim birinci ...........................
istiyorum.
Bu yaz Urfa’ya gitmek ........................... düşünce
Araba bahçe duvarına ...........................
Günde iki litre kadar su ........................... istek
Ben gelmeden oyuna ...........................
haber
Kazanım: Harflerin yapısal özelliklerine uygun kelime ve cümleler yazar. Yazdıklarını düzenler. 159
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki cümlelerden anlamlı ve kurallı olanları işaretleyelim. Devrik cümleleri

kurallı cümleye dönüştürerek tekrar yazalım.
(3) Bugün çok eğlendik.
( ) Göçmen kuşlar gitti uzaklara. Göçmen kuşlar uzaklara gitti.
( ) Bu kitabı arkadaşım aldı bana.
( ) Okula gittim servis ile.
( ) Arabamız bozulunca tamire götürdük.
( ) Dedemleri göreceğiz hafta sonu.
( ) Bizimle gelmiştin sen de.
Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerle anlamlı ve kurallı cümleler oluşturalım.

w programıma - göre - ders - düzenlerim - çantamı
w teyzem - hırka - mavi - bana - ördü
w güldüm - çok - arkadaşımın - fıkraya - anlattığı
w her - fırçalarım - sonra - yemekten - dişlerimi
w kitaplık - aldı - odasına - yeni
1. Aşağıdakilerden hangisi kurallı bir 2. 1- içinde 2- alınan 3- aile

cümle değildir? 4- uymalıyız 5- kararlara
Yukarıdaki kelimelerle anlamlı ve ku-
A) Tiyatroya giderim her fırsatta. rallı cümle oluşturduğumuzda sıra-
B) Annem bana hediye aldı. lama hangisi gibi olur?
C) Okuldan çıkıp kütüphaneye gittik.
A) 3-1-4-2-5 B) 3-1-2-5-4
C) 5-3-1-2-4
Olumlu - Olumsuz Cümle
Bilge Not Bir işin, bir olayın gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini anlatan
cümleler olumlu cümlelerdir. Bir işin, bir olayın gerçekleşmediğini
veya gerçekleşmeyeceğini anlatan cümleler ise olumsuz cümlelerdir.
“-me, -ma” ekleri, “değil” ve “yok” kelimeleri olumlu cümleyi olumsuz yapar.
Olumlu Cümle Olumsuz Cümle
Çağla yemeğini bitirdi. Çağla yemeğini bitirmedi.
Gürkan’ın kardeşi var. Gürkan’ın kardeşi yok.
Aşağıdaki cümlelerin olumlu mu yoksa olumsuz mu olduğunu örnekteki gibi işa-

retleyelim.
Olumlu Olumsuz
3 Başarılı bir öğrenci olmak için çok çalıştım.
Mahallemize artık yeni bina yapılmayacakmış.
Öğretmenimiz sınıfta yok.
Bahçedeki kırmızı yapraklı ağaç çürümüş.
Kurt sürüdeki küçük kuzunun peşinden koştu.
Üç kedi bir fareyi yakalayamadı.
Aşağıdaki kelimelerin olumsuzu ile örnekteki gibi anlamlı ve kurallı cümleler ya-
zalım.
w boyadı boyamadı Yaptığı resmi beğenmediği için boyamadı.

w okudu
w gideceğiz
w var
w oldu
w seviyor
w yapacaklar
Kazanım: Yazma stratejilerini uygular. Yazdıklarını düzenler. 161

Sebep-Sonuç Cümleleri
Bilge Not Bir işin veya olayın nedenini ve sonucunu anlatan cümlelere
sebep-sonuç cümleleri denir. Olaylar ya da durumlar arasında se-
bep-sonuç ilişkisi kurmak amacıyla “için, çünkü, dolayısıyla, bu yüzden, bu nedenle”
gibi ifadeleri kullanırız.
Servisi kaçırdığı için okula geç kaldı.
Sebep: Servisi kaçırdı. Sonuç: Okula geç kaldı.
Aşağıdaki kelime gruplarını sebep ve sonuç oluşturacak şekilde eşleştirelim. “İçin,

çünkü, dolayısıyla, yüzünden, bu nedenle” kelimelerinden uygun olanlarını kulla-
narak sebep-sonuç cümleleri yazalım.
Soğuk su içti çok zayıfladı. Soğuk su içti bu yüzden hasta oldu.

Diyet yaptı içeri giremediler.
Sular kesildiği hasta oldu
Hava soğuktu hemen uyudu.
Kilitli kapı kediyi eve aldı.
Çok yorulduğu banyo yapamadım.
Aşağıdaki görseller arasındaki ilişkiye uygun sebep-sonuç cümleleri yazalım.
162 Kazanım: Görsellerdeki olayları ilişkilendirerek yazı yazar.

Gerçek ve Hayalî Unsurlar
Bilge Not
Gerçek hayatta yaşanması mümkün olan olaylar gerçek unsurlar-
dır. Gerçekleşmesi mümkün olmayan olaylar ise hayalî unsurlardır.
Aylin yeni kalem aldı. Kurşun kalem Aylin’e çok sinirlendi.
Gerçek unsur Hayalî unsur
Aşağıda gerçek unsurların anlatıldığı cümlelerin başına ‘ G’’, hayalî unsurların an-
latıldığı cümlelerin başına ‘ H’ yazalım.
( ) Şule kitaplarını kitaplığa güzelce yerleştirmiş.

( ) Güneş ve rüzgâr arasında bir tartışma çıkmış.
( ) Köpeğimiz bahçede gördüğü yabancı kişilere havladı.
( ) Uçak büyük bir gürültüyle üzerimizden geçti.
( ) Küçük kedi Cemil’i yanına çağırdı.
( ) Keloğlan’ın suya düşen baltasını peri bulmuş.
Metindeki gerçek unsurları ve hayalî unsurları yazalım.
Altın Yumurtlayan Tavuk

Bir köyde yoksul bir çiftçi yaşarmış. Bu çiftçinin güzel bir tavuğu varmış. Yoksul
çiftçi bir gün kümeste altın yumurta bulmuş. Tavuğu artık altın yumurtluyormuş.
Tavuğun sahibi bu altından yumurtaları pazara götürüp satmış. Çiftçi her gün biraz
daha zengin olmaya başlamış.
Çiftçi daha da zengin olmak istemiş. Bu yüzden tavuğu kesmeye karar vermiş.
Tavuk kendisini kesmemesi için yalvarmış. Ama çiftçi tavuğu dinlememiş. Tavuğu kes-
miş ama içinde hiçbir şey yokmuş. Çiftçi hırsı yüzünden altın yumurtlayan tavuğunu
kaybetmiş.
Gerçek Unsurlar:
Hayalî Unsurlar:
Kazanım: Yazma stratejilerini uygular. Yazdıklarını düzenler. 163

Cümlede 5N 1K
Bilge Not
5 N Ne? Nerede? Ne zaman? Nasıl? Neden? (Niçin?)
1 K Kim?
Aşağıdaki cümleler ile ilgili 5N 1K sorularını cevaplarıyla eşleştirelim.
Avcı sabah ormanda kurt görmüş. Merve bahçede neşeyle oyun oynadı.
Kim? sabah Kim? oyun
Ne? ormanda Ne? neşeyle
Nerede? avcı Nerede? bahçede
Ne zaman? kurt Nasıl? Merve
Aşağıda cümlelerle ilgili 5N 1K sorularının cevaplarını yazalım.
w Dedem yazları köyde kalıyor. w Ali susadığı için bakkaldan su aldı.

• Kim? • Kim?
• Nerede? • Niçin?
• Ne zaman? • Ne?
w Polis sessizce eve girdi. w Dün çok şiddetli yağmur yağdı.

• Kim? • Ne?
• Nereye? • Nasıl?
• Nasıl? • Ne zaman?
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime hangi sorunun cevabıdır? İşaretleyelim.
Teyzem bir hastanede çalışıyor. Kim? Nerede? Nasıl?

Sağlığımız için dengeli beslenmeliyiz. Ne? Nasıl? Niçin?
Asya İstanbul’dan yarın gelecek. Nasıl? Ne zaman? Kim?
Deniz çoraplarını dolapta buldu. Kim? Nerede? Ne?
Gece korkunç bir rüya gördüm. Kim? Nerede? Ne?
164 Kazanım: Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar. Metinle ilgili sorular sorar.
RAMAZAN GECELERİ
“Eskiden” diye başlayan cümleleri büyüklerinizden duymuşsunuzdur.
Günümüzde o eskiden yapılan birçok şeyi artık yapmıyoruz. Hatta on-
ların çoğunu unuttuk. Mesela sizler eskiden ramazan gecelerindeki
eğlencelerimizi biliyor musunuz?
Ramazan gecelerinin kültürümüzde önemli bir yeri vardır. Karagöz ve Hacivat
oyunu, meddah gösterisi, köy odalarında oynanan oyunlar gecelerimizi süslerdi.
Meddah gösteri izlediniz mi hiç? Meddah elinde sopası, boynunda mendili ile
sahneye çıkardı. Elindeki sopayı yere vururdu. Seyirciler böylece onu dinlemeye baş-
lardı. Güldürür, eğlendirici hikâyeler anlatırdı. Meddah kılıktan kılığa girerdi. Anadolu
insanından söz ederdi. İnsanları güldürürken bilgilendirirdi.
Karagöz ve Hacivat oyunları da bir başka güzeldi. Perdenin arkasındaki hayalî,
ellerindeki figürleri perdeye yansıtır, onları konuştururdu. Karagöz’ün alaycı, şakacı
konuşmaları, Hacivat’ın ona verdiği cevaplarla oyun akıp giderdi.
Şimdi eski ramazan gecelerinin neden güzel olduğunu anladınız, değil mi?
1. A
şağıdakilerden hangisi eskiden ra- 3. Elindeki figürleri perdeye yansıtarak
mazan gecelerindeki eğlencelerden onları konuşturan kişi kimdir?
biri değildir?
A) Meddah B) Karagöz
A) Meddah gösterisi C) Hayalî
B) Mendil kapmaca
C) Karagöz ve Hacivat oyunları
2. M
eddah, gösterilerinde ne anlatır- 4. M
etne hâkim olan duygu aşağıdaki-
mış? lerden hangisidir?
A) Anadolu insanını A) Özlem B) Şaşkınlık

B) Eski ramazanları C) Sevinç
C) Eğlendirici hikâyeler
5. “Derya, dün sinemaya gitti.” 8.
Aniden karşıma çıktı.
ukarıdaki cümlede hangi şekil ile
Y
gösterilen kelime “Kim?” sorusunun ukarıda cümle ile ilgili aşağıdaki
Y
cevabıdır? ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) B) C) A) Anlamlı ve kurallıdır.
B) Olumlu cümledir.
C) Olumsuz cümledir.
6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi istek

bildirmektedir? 9. “Ağaçlar kesildiği için ......”
Y ukarıdaki kelime grubunu sebep-
A) Kitap okumayı çok seviyorum. sonuç cümlesi olacak şekilde tamam-
B) Biraz daha kalabilseydik. layan ifade hangisidir?
C) Yatmadan önce dişlerini fırçala.
A) yağmurlar yağdı.
B) hayvanlar yuvasız kalmış.
C) şemsiyesini yanına aldı.
7. • Buğra’ya
• aldı
• kırmızı 10. (1) Küçük kuş büyük çınar ağacı-
• babası nın dalına kondu. (2) Çınar ağacı
• bisiklet küçük misafirine “Hoş geldin.” dedi.
(3) Birlikte uzun süre muhabbet et-
ukarıdaki kelimelerle anlamlı ve
Y tiler.
kurallı bir cümle oluşturulduğunda Yukarıdaki paragrafta kaç numaralı
kırmızı kelimesi baştan kaçıncı sırada cümle gerçek hayatta karşılaşılabile-
yer alır? cek bir durumu anlatmaktadır?
A) 2 B) 3 C) 4 A) 1 B) 2 C) 3
4. Tema
İsim (Ad) Bilgisi
Bilge Not Canlı ve cansız varlıkları anlatmaya, tanımlamaya, açıklamaya
yarayan kelimelere isim (ad) denir. İsimler varlıklara verilişlerine
göre özel isim ve tür (cins) isim olmak üzere ikiye ayrılır.
Özel İsim: Tek olan, eşi ve benzeri ol- Cins (tür) İsim: Aynı türden varlıkları
mayan varlıklara verilen isimlerdir. anlatmaya yarayan isimlere denir.
Örnek: Ahmet, İzmir, Suriye, Yeşilırmak, Örnek: kedi, kapı, elma, dağ, mart
Gazi Lisesi
Cümlelerdeki isimleri bulup örnekteki gibi tabloda uygun yerlere yazalım.
w Kedi ağaca çıktı. Hayvan isimleri kedi

w Salı uçakla geliyormuş. Meyve isimleri
w Beyaz gömlek aldım. Bitki isimleri ağaç
w Nisanda erik olur mu? Eşya isimleri
w Kırmızı çiçekleri suladık. Ay isimleri
w Koyunları kamyona yüklediler. Renk isimleri
w Pembe elbiseyi martta aldık. Gün isimleri
w Elmalar cuma yüklenecek. Taşıt isimleri
Aşağıda verilenlerden özel isim olanlar için “Ö”, tür ismi olanlar için “T” yuvar-
lağını boyayalım.
Tekir Ceket Sincap Akdeniz
Ö T Ö T Ö T Ö T
Kivi Şehir Fatma Minnoş
Ö T Ö T Ö T Ö T
Okul Çanta Gece İngilizce
Ö T Ö T Ö T Ö T
Kazanım: Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır. 167
Etkinlik Yapalım
Aşağıda istenen özel isimlere birer örnek yazalım. Yazdığımız özel isimleri yazım
kurallarına dikkat ederek cümle içinde kullanalım.
Şehir ismi Tokat Tokat’tan misafirlerimiz geldi.

İnsan ismi
Ülke ismi
Hayvan ismi
Okul ismi
Kitap ismi
Aşağıda istenen tür isimlere birer örnek yazalım. Yazdığımız tür isimleri yazım
kurallarına dikkat ederek cümle içinde kullanalım.
Eşya ismi halı Turistler el dokuma halıları çok beğendiler.

Meyve ismi
Hayvan ismi
Gün ismi
Ay ismi
Akraba ismi
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kaz” 2. Üniversite Özel isim

kelimesi isim görevinde kullanılmış- Keloğlan Özel isim
tır? Gazete Tür isim
Mars Özel isim
A) Tarlanın her tarafını kazdılar. Yukarıdaki eşleştirmelerden kaç ta-
B) Biraz daha kazınca hazineyi bul- nesi yanlıştır?
dular.
C) Kümesteki kazlara yem verdim. A) 1 B) 2 C) 3
Tekil ve Çoğul İsim, Topluluk İsmi
Bilge Not
İsimler varlıkların sayılarına göre tekil isim, çoğul isim ve toplu-
luk ismi olarak gruplandırılır.
Tekil isim: Aynı türden tek bir varlığı karşılayan isimlerdir. kaşık, çocuk, kuş
Çoğul isim: Aynı türden birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Tekil isimlerin
sonuna “-ler, -lar” ekleri getirilerek çoğul isim yapılır. evler, masalar
Topluluk ismi: Anlamca çokluk belirten tekil isimlerdir. millet, ordu, deste
Aşağıda heceleri karışık verilen tekil isimleri bularak çoğul isim olarak yazıp ör-
nekteki gibi cümle içinde kullanalım.
ba - a - ra arabalar Sokağımızdaki arabaların çoğu beyazdı.

ta - por - kal
ren - ci - öğ
ka - ca - rın
bi - el - se
şi - re - hem
Cümlelerdeki tekil ve çoğul isimlerle topluluk isimlerini belirleyerek tabloda uygun

yerlere örnekteki gibi yazalım.
Cümleler Tekil İsim Çoğul İsim Topluluk İsmi

Çocuk elmaları sepete koydu. çocuk, sepet elmalar
Takım otobüs ile stada geldi.
Manav karpuzları tezgâha dizdi.
Öğretmen sınıfı müzeye götürdü.
Millet sokaklara sığmamıştı.
Ovalara, dağlara bahar geldi.
Ordu, ormanda kamp kurdu.

Somut-Soyut İsim
Bilge Not Varlıkların oluşlarına göre isimler, somut isim ve soyut isim
şeklinde iki gruba ayrılır.
Somut isim: Beş duyudan biri veya bir- Soyut isim: Duyu organlarımız ile al-
kaçı ile algılanan varlıkların isimlerine gılayamadığımız, düşünce yoluyla kabul
denir. edilen varlıkların isimlerine denir.
Örnek: çanta, güneş, tatlı, hava Örnek: rüya, korku, sevgi, fikir
Aşağıda isimleri türüne göre örnekteki gibi işaretleyelim.
3 Somut isim Somut isim Somut isim

su saygı umut
Soyut isim Soyut isim Soyut isim
Somut isim Somut isim Somut isim

heyecan şeker rüzgâr
Somut isim Somut isim Somut isim

yıldız uyku buz
Aşağıdaki soyut isimlerin anlamlarını sözlükten bularak cümle içinde kullanalım.
özlem:
Cümle:
sabır:
Cümle:
kibir
Cümle:
coşku
Cümle:
Varlıkların Özelliklerini Belirten Kelimeler
Bilge Not
iki kuş küçük köpek yeşil kazak yuvarlak sehpa
Varlıkların sayısını, durumunu, rengini, şeklini

bildiren kelimelere varlıkların özelliklerini belirten kelimeler denir.
Aşağıda görselleri verilen varlıkların özelliklerini belirten kelimeleri örnekteki gibi

yazalım.
taze
bayat
bir ekmek
Aşağıda özellikleri verilen varlıkların isimlerini örnekteki gibi yazalım. Yazdığımız

kelimeleri cümle içinde kullanalım.
köpek
w Sevimli ...................... Bahçedeki sevimli köpeği çok sevdik.
w Yaramaz ......................
w Yüksek ......................
w Mavi ......................
w Uzun ......................
w Üç ......................
Kazanım: Yazdıklarını düzenler. 171
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki cümlelerde özelliği belirtilen varlığı işaretleyelim.
w Annem uzun, kırmızı çoraplarımı yıkamış.
w Tabakta büyük, yeşil bir elma vardı.
w Boş bardağı elinden bıraktı.
w Çocuklar yaşlı adama yardım ettiler.
w Kırmızı, iki katlı eve girdi.
1. büyük mavi dalgalı 2. “ Kedi ılık sütü içti.” cümlesinde hangi

kelime varlığın özelliğini belirtmekte-
?
...................... dir?
Belirtilen özelliklere göre ? ile göste-
rilen yere hangisi yazılabilir? A) kedi
B) ılık
A) ağaç B) deniz C) çilek C) sütü
SİHİRLİ SORU
Oyun oynayalım mı?
Sen bebeklerini getir,
Ben mutfak eşyalarını.
İki kanepe arasında,
Kuralım hayalimizdeki evi.
Fiskos masasında karşılıklı oturalım.
Fincan takımımızda çayımızı içelim.
Birbirimize sorular soralım. Oyun oynayalım mı?
Bebek mi ağlıyor? Bilyeler cebimizde, topumuz yanımızda,
Karnı mı acıktı? Altına mı yaptı? Daire, üçgen, kuyu,
Sen bebeğine biberonla süt ver. Bilye oyunları aklımızda.
Ben bebeğimin altını değiştireyim. Yakan top mu oynasak yoksa istop mu?
Hep birlikte top mu koştursak?
Bir daha o sihirli soruyu soralım mı?
Oyun oynayalım mı?
1. Ş air arkadaşından hangi oyuncağını 3. “Daire, üçgen, kuyu” oyunları aşağı-

getirmesini istiyormuş? dakilerden hangisi ile oynanıyormuş?
A) mutfak eşyalarını A) B)
B) bebeklerini
C) bilyelerini C)
2. A
şağıdakilerden hangisi şairin oyna- 4. Şiiri okuduğumuzda bizde oluşan
mak istediği oyunlardan biri değildir? duygu hangisidir?
A) Mendil kapmaca A) Oyun sevgisi

B) Yakan top B) Arkadaş özlemi
C) İstop C) Bahar sevinci
5. “Bahar” kelimesi aşağıdaki cümlelerin 8. düzine takım
hangisinde özel isim olarak kullanıl- ? alay
mıştır?
ukarıdaki tablonun eksik parçası
Y
A) Bahar aylarında yağmur yağar. hangisidir?
B) Bahar, çiçekleri bir vazoya koydu.
C) Buralara bahar erken gelmiş. A) halk B) kutu C) arılar
6. Somut İsim Soyut İsim

9. 1 düz yol
2 hasta çocuk
rüya çam saz dağ 3 beyaz güvercin
ablodaki isimler oluşlarına göre
T
verilen renklere boyandığında tablo ablonun kaç numaralı satırında var-
T
nasıl görünür? lığın durumunu belirten bir kelime
kullanılmıştır?
A)
A) 1 B) 2 C) 3
B)
C) 10. “Dolaptan temiz elbise aldı.” cümle-

sinde varlığın özelliğini belirten keli-
menin yerine zıt anlamlısı kullanıla-
7. Tür isim caktır.
..................... Buna göre özelliği belirtilen varlığa
Çoğul isim ait görsel hangisi olabilir?
oktalı yere yazılabilecek isim aşağı-
N
dakilerden hangisi olabilir? A) B)
A) Ayna C)
B) Köyler
C) Almanlar
5. Tema
Nokta (.)
Bilge Not
Nokta, tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. Noktanın diğer
kullanım amaçları şunlardır:
Sayılardan sonra sıra bildirmek için: 3. sınıf (üçüncü sınıf)
Gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için: 15.02.2020
Bazı kısaltmalarda: Dr. (doktor), Cad. (Cadde)
Dakika ve saati gösteren sayıları ayırmak için: Saat 08.30’da ders başlıyor.
Aşağıdaki cümlelerde gerekli yerlere Bilge Not’tan da yararlanarak nokta (.) ko-
yalım.
w Okul bahçesinde tören yapıldı

w Gece kar yağışında dolayı yollar kapandı
w Atatürk 19 05 1919’da Samsun’a çıktı
w Kurs akşam saat 18 00’de başlıyor
w Davaya Av Tunç Ay bakacak
w Ardalar 5 katta oturuyorlar
w Okulda öğrendiklerimi tekrar edeceğim
Aşağıda verilen kelimelerle anlamlı ve kurallı cümleler kurarak gerekli yerlere

nokta koyalım.
kapanıyor / 12 06 2020’de / okullar Okullar 12.06.2020’de kapanıyor.

kapatmalıyız / öksürürken / ağzımızı
2 / resim / oldu / Ahu / yarışmasında
Ufuk / Dr / ameliyata / girdi
20 00’de / saat / film / başladı
tüketmeliyiz / meyveleri / mevsiminde
15 / çıkmış / baskısı / kitabın
Kazanım: Büyük harf ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. 175

Soru İşareti (?) / Ünlem İşareti (!)
Bilge Not Soru işareti (?) soru anlamı taşıyan kelime veya cümlelerin sonuna
konur. • Nasıl yaptın bunu? • Ne? • Akşam bize gelir misin?
Ünlem işareti (!) korku, sevinç, acı, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna
konur. • Yaşasın, babam geldi! • Yaşasın! Babam geldi.
Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
• Dikkat! Yol çalışması var. • Ey Türk gençliği!
Aşağıdaki cümlelerde ( ) ile belirtilen yerlere nokta, soru işareti ve ünlem işare-
tinden uygun olanını koyalım.
w Kişisel temizliğimizde suyu tasarruflu kullanmalıyız( )

w Yaşasın( ) Sirke gidiyoruz( )
w Evinizde kullandığınız kaynaklar nelerdir( )
w Tüh, üstüme yemek döküldü( )
w Aldığın oyuncağı ne zaman bize göstereceksin( )
w Soruyu nasıl çözeceğimi bilmiyorum( )
w Eyvah, kapıyı kilitlemeyi unuttum( )
Aşağıdaki cümlelerde noktalama işaretleri yanlış kullanılmıştır. Yanlışları düzelte-

rek cümleleri yeniden yazalım.
w Dikkat, köpek var? Dikkat, köpek var!
w Çevrenizdeki tarihî eserler nelerdir.
w Seni göremeyince çok endişelendim?
w Zavallı, baksana üşümüş?
w Neden gelmediğini kimse bilmiyor?
w Dikkat et? Elini yakma!

Virgül (,)
Bilge Not irgül (,) cümlede eş görevli kelime ve kelime gruplarının ara-
V
sına konur. Pazardan elma, biber ve domates almış.
Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. Odasına gitti, yatağa uzandı.
Hitap kelimelerinden sonra konur. Kıymetli Misafirler, Sevgili Çocuklar,
ümlede işi yapan kişiyi belirtmek ve anlam karmaşasını ortadan kaldırmak için
C
kullanılır. Çocuk, kadının elindeki torbaları taşımasına yardım etti.
Aşağıdaki cümlelerde ( ) ile belirtilen yerlere nokta, virgül, soru işareti ve ünlem
işaretinden uygun olanını koyalım.
w Hale( ) Sude ve Taner evin bahçesinde oynuyorlardı( )

w Dükkândan çıktı( ) markete girdi( ) iki ekmek alarak eve gitti( )
w Araba( ) adama çarpmamak için fren yaptı( )
w Kazak( ) mont( ) bot ve eldiveni nereden aldınız( )
w Çocuk( ) Dr( )Kayra Hanım’ın gözlerine baktı( )
w Eyvah( ) yemeğin altını söndürmeyi unuttum( )
w Müdür Bey “Değerli Dinleyiciler( )” diyerek konuşmaya başladı( )
Aşağıda belirtilen virgülün kullanıldığı yerlere örnek olabilecek cümleler yazalım.
w Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.

-
-
w Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.
-
-
w Hitap kelimelerinden sonra konur.
-
-
w Cümlede işi yapan kişiyi belirtmek için kullanılır.
-
-
Kazanım: Büyük harf ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. 177
Kesme (’) İşareti
Bilge Not Kesme işareti (’) özel isimlere getirilen bazı ekleri ayırmak için
konur. Özel isimlere getirilen bazı ekler (-ler, -li, -ci, -siz, -gi)
kesme işareti ile ayrılmaz. Ahmetler, Kayseri’ye taşındı.
Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur. Ablam TRT’de çalışıyor.
Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur. 5’in 3 katı kaç eder?
Belirli tarihleri bildiren ay ve gün adlarını ayırmak için konur. 23 Nisan’da
Tabloda verilen ekleri kesme işareti kullanarak yazalım. Örnekteki gibi cümle için-
de kullanalım.
Kelime Ek Kelimenin Yazımı Cümlem

Nesrin -i Nesrin’i Parkta Nesrin’i gördüm.
Hatay -a
Akdeniz -de
Burcu -nun
TL -si
16.30 -da
18 Mart -ta
Tekir -e
17.05.2011 -de
TBMM -nin
km -sini
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kes- 2. “18 Mart(1)ta Çanakkale(2)ye gide-

me işareti (’) kullanılmalıdır? ceğiz(3)” cümlesinde kaç numaralı
( ) içine diğerlerinden farklı bir nok-
A) Dünyalar kadar işi var. talama işareti konulmalıdır?
B) Mutludan ödünç alabilirsin.
C) Cumaya kadar getirirsin. A) 1 B) 2 C) 3
Kısa Çizgi (-) / Konuşma Çizgisi (–)
Bilge Not Kısa çizgi (-) satıra sığmayan kelimeler he- Terzi aldığı ku-
celerinden bölünürken satır sonuna konur. maş ile elbise dikti.
Heceleri göstermek için de kullanılır.
Konuşma çizgisi (–) yazıda satır başına alınan konuşmaları Nasrettin Hoca:
göstermek için kullanılır. Konuşma çizgisine uzun çizgi de – Et nerede?
denir. – Kedi yedi.
Aşağıdaki metinde ( ) içlerine uygun noktalama işaretlerini yazalım.
Oya( )nın Mendili

Oya( ) sandığın içinde ne olduğunu çok merak ediyordu( ) Bu anneanne( )
sinin çeyiz sandığıydı( ) Anneannesi ona gözü gibi bakardı( ) Eskiyen eşyalar za( )
manla atılırmış( ) Ama anneannesi bu sandığı atmaya kıyamamış( )
( )Oya( ) sence sandığın içinden ne çıkacak( )
Oya, kuzeni Hale( )nin sorusuna cevap verdi( )
( )Kitap olabilir( ) Anneannem okumayı çok severdi( )
Oya sandığı yavaşça açtı( ) İçinde işlemeli( ) rengârenk mendiller vardı( )
Oya içinden birini alıp kokladı( )
( )Anneannemden kalan bu mendili hep saklayacağım( ) dedi( )
1. ( ) Sen de pikniğe gelecek 2. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan nok-

misin( ) talama işaretlerinden hangisinin yeri-
( ) Ben gelemiyorum( )
ne uzun çizgi (konuşma çizgisi) kul-
Yukarıdaki konuşmada ( ) içlerine lanılabilir?
sırasıyla hangi noktalama işaretleri
konulmalıdır? A) Cümleye büyük harfle başlamış.
B) Öğretmen: “Bunu yanlış yazmış-
A) (–) (?) (–) (.) sın.”
B) (-) (?) (-) (.) C) Atatürk planlı ve programlı çalı-
C) (–) (.) (–) (.) şırdı.
Tırnak (“ ”) İşareti / İki Nokta (:)
Bilge Not Cümlede başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan
sözler tırnak (“ ”) içine alınır. Halil Rıfat Paşa’nın “Gidemediğin yer
senin değildir.” sözünü duydunuz mu?
Cümle içerisinde sanat eseri ve kitap adları ve özel olarak belirtilmek istenen
sözler tırnak (“ ”) içine alınır. Kitaplıktan “Çocuk Kalbi” kitabını aldım.
İki nokta (:) kendisiyle ilgili örnek verilecek veya açıklanacak cümlenin sonuna konur.
En sevdiğim oyunlar: Mendil kapmaca, yakan top ve istoptur.
Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
Kadın:
– Eşim evde yok. Sizin geldiğinizi duyunca çok üzülecek, dedi.
Görsellerdeki konuşmaları örnekteki gibi tırnak içinde yazalım.
Kimse beni yenemez. İstikbal göklerdedir.
Tavşan “Kimse beni yenemez.” demiş.
Kurabiye ister misiniz? Futbolu seviyorum.
Ecrin Emre
Aşağıda ( ) ile belirtilen yerlere uygun noktalama işaretleri koyalım.
w Bugün ( )23 Nisan( ) şiirini okuduk( )

w Benim fikrim şudur( ) Herkes kendi evinin önünü süpürsün( )
w Dün gelmeyenler( ) Elfin( ) Miray( ) İshak( ) Yağız( ) Süha ve Orçun( )
w 3-A sınıfında ( )Trafik Kuralları( ) konusu işleniyordu.
w ( )Akıl yaşta değil baştadır( )( ) atasözü yılların verdiği tecrübeye dayanır( )
w Annem( )
( ) Evet kızım( ) Tarihimizde millî birlik ve beraberliğimize örnek çok olay vardır( )
ALO 199
Mahir’in babası salonda telefonla konuşuyordu. Ailedeki herkesin adını ve kimlik
numarasını tek tek konuştuğu kişiye söylüyordu. Babasının görüşmesi sonunda bitmişti.
Mahir merakla:
– Baba kiminle konuştun, diye sordu.
Babası:
– Alo 199 ile konuştum, diye cevap verdi.
Mahir babasının dediğini anlamamıştı. Babasına:
– Alo 199 nedir, diye sordu.
Babası, gülümsedi. Mahir’e:
– Kimliklerimizin yeni kimliklerle değişmesi gerekiyor. Alo 199, Vatandaşlık Etkile-
şim Merkezinin numarası. Nüfus Müdürlüğünde sıra beklememek için onları aradım.
Yarın için bize randevu verdiler, dedi.
Ertesi gün ailece Nüfus Müdürlüğüne gittiler. Mahir kalabalığı görünce çok
şaşırdı. Babası bir makineden numara aldı. Beş dakika sonra bir masaya oturdular.
İnsanlar sıra beklerken onlar işlemlerini yirmi dakikada bitirmişlerdi. Alo 199 sayesinde
zamanlarını boşa harcamamışlardı.

1. Mahir’in babası nerede telefonla ko- 3. “Alo 199” nerenin telefon numara-
nuşuyormuş? sıymış?
A) Mutfakta B) Salonda A) Vatandaşlık Etkileşim Merkezi

C) Bahçede B) Hastane Randevu Merkezi
C) Polis İmdat
2. M
ahir’in babası telefonda konuştuğu
kişiye ne söylüyormuş? 4. Mahirlerin Nüfus Müdürlüğündeki
işlemleri neden kısa sürmüş?
A) Oturdukları evin adresini
B) Randevu alınacak doktorun adını A) Kimse olmadığı için
C) Ailedeki herkesin adını ve kimlik B) Çok fazla çalışan olduğu için
numarasını C) Önceden randevu aldıkları için
5. M
asaya tabak( ) çatal ve bıçakları 8. Heyecanla ablasına sordu( )
yerleştirdi( ) ( ) Ezgi( )nin kardeşi mi ola-
Yukarıdaki cümlede ( ) ile belirtilen cakmış( )
yerlere sırasıyla hangi noktalama ukarıdaki konuşmada ( ) ile belirti-
Y
işaretleri getirilmelidir? len yerlere sırasıyla hangi noktala-
ma işaretleri getirilmelidir?
A) (.) (.) B) (,) (.)
C) (;) (.) A) (:) (–) (‘) (?)
B) (:) (–) (‘) (.)
C) (?) (–) (‘) (.)
6.
Hangi cümlenin sonuna diğerlerin-
den farklı bir noktalama işareti ko- 9. “Satır sonuna sığmayan kelimeleri
nulmalıdır? hecelerinden ayırmak için satır so-
nuna konur.”
A) Halı sahada maç yapacağız Yukarıda açıklanan noktalama işareti
B) Eve mi gitmek istiyorsun hangisidir
C) Kim olduğunu göremedim
A) Uzun çizgi B) Tırnak işareti
C) Kısa çizgi
7. “Yetişin( ) boğuluyorum( )”
Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tır-
( ) ile belirtilen yerlere konulma- nak işareti yanlış kullanılmıştır?
sı gereken noktalama işaretlerinden
biri değildir? A) Çocuklar hep bir ağızdan “Atam
izindeyiz!” diye haykırdılar.
A) ( . ) nokta B) Bu kitabın “yedinci” baskısı çıkmış.
B) ( , ) virgül C) “Kırmızılı Başlıklı” Kız kitabını se-
C) ( ! ) ünlem verim.
6. Tema
Kelimelerin Doğru Yazımı
Bilge Not Bazen bir kelimenin nasıl yazıldığından emin olamayız ya da keli-
menin yazılışını karıştırırız. Böyle durumlarda kelimenin doğru ya-
zılışını bulmak için yazım (imla) kılavuzundan yararlanırız. Yazım kılavuzunda da
kelimeler sözlükte olduğu gibi alfabetik sıraya göre dizilmiştir.
() deynek (3) değnek
Bilge Not’taki örnekten yararlanarak görseldeki varlıkların isimlerinin doğru yazı-

lışlarını işaretleyelim.
( ) eşşek ( ) eşek ( ) yaprak ( ) yarpak ( ) anaktar ( ) anahtar

( ) kibrit ( ) kirbit ( ) herkez ( ) herkes ( ) fasulye ( ) fasülye
( ) tıraş ( ) traş ( ) eczane ( ) ezzane ( ) sürpriz ( ) süpriz
( ) tren ( ) tiren ( ) sovan ( ) soğan ( ) poğça ( ) poğaça
Aşağıdaki yanlış yazılmış kelimelerin doğrularını yazalım.
eşortman şöför
kipri picama
şarz pantalon
şohben pisiklet
eşki meyva
Aşağıdaki yazım yanlışı yapılan kelimelerin doğru yazılışlarını yazalım. Bu kelimeleri

örnekteki gibi cümle içinde kullanalım.
dakka dakika Filmin başlamasına kaç dakika kaldı?

patatez
penbe
yamur
makina
sipor
Kazanım: Yazdıklarını düzenler. 183

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
Bilge Not ümleye büyük harfle başlanır. Göçmen kuşlar sıcak ülkelere
C
göç etti.
Özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır. Vildan ve Elif Ankara’ya gittiler.
illî ve dinî bayramlar ile özel günlerin isimleri büyük harfle başlar. Zafer Bay-
M
ramı, Kurban Bayramı, Öğretmenler Günü
Aşağıda verilen kelimelerden bazıları yanlış yazılmıştır. Yazım yanlışlarını düzelte-

rek anlamlı ve kurallı cümleler yazalım.
merveye / almak / hediye / istiyorum

Merve’ye hediye almak istiyorum.
oynuyorlar / top / bahçede / mert / arka / ve / tuna
günü / anneler / için / yaptı / resim / ayşe
başkentidir / ankara / türkiyenin
bayramında / cumhuriyet / uğur / okudu / şiir
kardeşim / boncuk’a / duru / verdi / süt
1.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bü- 2. “Komşumuz filiz teyze ramazan
yük harflerle ilgili bir yazım yanlışı bayramı için tatlı yapmış.” cümlesinin
vardır? doğru yazımı hangisidir?
A) Komşumuz Filiz teyze ramazan
A) Yazları Antalya’ya çok turist geli- bayramı için tatlı yapmış.
yor. B) Komşumuz Filiz teyze Ramazan
B) Kitabı Yağmur’a verdim. Bayramı için tatlı yapmış.
C) Okulda kızılay haftası için etkinlik C) Komşumuz Filiz Teyze Ramazan
düzenledik. bayramı için tatlı yapmış.
184 Kazanım: Büyük harf ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır.
Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
Bilge Not Kurum ve kuruluş adlarında her kelime büyük harfle başlar. Bu
adlara gelen ekler kesme (’) işareti ile ayrılmaz. Atatürk Lisesi-
ne, Türk Dil Kurumundan
Yer adları ve yer adlarından sonra gelen (dağ, göl vb.) kelimelerin ilk harfi
büyük yazılır. İstanbul Boğazı, Van Gölü
Adres ve adres kısaltmaları büyük harfle başlar. Kümbet Mahallesi Efe Cad.
Belli bir tarihi belirten ay ve gün adları büyük harfle başlar. 23 Nisan 1920 Cuma
Şiirlerin her dizesi büyük harfle başlar.
Aşağıda yazım yanlışı yapılan kurum, yer, adres isimleri ve tarihlerdeki yazım
yanlışlarını düzelterek yeniden yazalım.
marmara üniversitesi tuz gölü

Marmara Üniversitesi
18 mart 1915 ülkü ortaokulu
fırat nehri 14 mayıs pazar
yenişehir mahallesi muş tarım il müdürlüğü
Aşağıdaki kurum isimlerini, yazım yanlışlarını düzelterek kısaltmaları ile yeniden

yazalım.
w millî eğitimi bakanlığı Millî Eğitim Bakanlığı MEB
w türkiye büyük millet meclisi
w Türk hava yolları
w devlet su işleri
w türk standartları enstitüsü
w orta doğu teknik üniversitesi
Kazanım: Büyük harfleri ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. 185
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki yazım yanlışı yapılmış cümleleri örnekteki gibi yazım kurallarına uygun
şekilde yazalım.
Teyzem sağlık bakanlığında çalışıyor.

Teyzem Sağlık Bakanlığında çalışıyor.
24 haziranda nevşehire geziye gideceğiz.
dr kübra hanım ofisini ece mahallesine taşımış.
jalenin arkadaşı marsa gitmek istiyormuş.
Dağcıların ağrı dağı tırmanışı çok zor geçti.
sude aldığı ürünlerde tse damgası olmasına dikkat eder.
müge çamlıyaka ilkokuluna gidiyormuş.
Aşağıdaki şiirde bazı yazım yanlışları yapılmıştır. Yazım kurallarına dikkat ederek
şiiri yeniden yazalım.
üzüm
izmirde sarı kızım,
antepte kara üzüm.
kurusu, tazesi var,
ye de doy iki gözüm.
zilenin pekmeziyim,
ankaranın şırası,
tadıma doyum olmaz
ben de yerli malıyım

HALİM(E) ÇAVUŞ
Anadolu işgal altındaydı. Kastamonulu Halime bu duruma göz yumamazdı. Saç-
larını kazıttı. Erkek kılığına girdi. Halime’nin anası kızının gitmesine razı değildi. Ama
onları dinleyemezdi. Vatan düşmanlardan temizlenmeliydi.
Halime kararını vermişti. Yaşlı anası ve babasıyla helalleşti. Köyünden ayrıldı. Düş-
manlarla savaşan kahramanlarımıza katıldı. Cephelere mühimmat taşımaya başladı.
Cephede onun kadın olduğunu kimse bilmiyordu. Ona herkes Halim Çavuş diyordu.
Halim Çavuş, cephede ayağından vuruldu. Sakat kaldı. O yılmadı. Bir gün İne-
bolu’dan cepheye mühimmat taşıyordu. Islanmasın diye montunu cephanenin üzerine
örtmüştü. Yolda Mustafa Kemal ile karşılaştı. Onun Mustafa Kemal olduğunu bilmi-
yordu. Mustafa Kemal onu görünce:
– Sen üşümüyor musun böyle, diye sordu.
Halim Çavuş:
– Benim üşümem hiç önemi değil. Belki yüz bin kişi kurtulacak. Ben öleceğim de
ne olacak, diye cevap verdi.
O, Anadolu kadınıydı. Yurdumuz düşmanlardan bu kadınların sayesinde kurtul-
muştu.

1. Halime düşmanla mücadele etmek 3. Halim Çavuş neden montunu cep-
için hangisini yapmış? hanenin üzerine örtmüş?
A) Askerî okula yazılmış. A) Hava sıcak olduğu için
B) Saçlarını kazıtarak erkek kılığına B) Düşmandan saklanmak için
girmiş. C) Taşıdığı mühimmatın ıslanmama-
C) Eğitimine devam etmiş. sı için
4.
Metinde Halime Çavuş’un hangi
2.
Halime cephelere ne taşıyormuş? özelliği ön plan çıkmaktadır?
A) Mühimmat A) İleri görüşlülüğü
B) Yemek B) Vatanseverliği
C) Su C) Çalışkanlığı
5. A
şağıdaki cümlelerden hangisinin 8. Canan’ın amcası Akçaköy’de
yazımı doğrudur? yaşıyor.
Murat anneler günü için
A) Bu yıl Selçuk ortaokuluna başla- sürpriz hazırladı.
yacak. Muğla’nın Ege denizine kıyısı
B) Düğünü 30 marta ertelenmiş. var mı?
C) Turistler Alanya Kalesi’ni çok ablodaki cümlelerden doğru yazı-
T
beğendi. lanlara “D”, yanlış yazılanlara “Y”
yazıldığında tablonun sol sütunu
nasıl görünür?
6. D D D
A) B) C)
maydonoz altmış
Y Y D
kahve trafik
Y D D
azımı yanlış olan kelime tablodan
Y
çıkarıldığında tablo nasıl görünür?
A) B) 9.
Hangi seçenekte yazım yanlışı yapıl-
mamıştır?
C) A) Karşıyaka mahallesi
B) Ticaret Bakanlığı
C) 30 Ağustos salı
7. A
şağıdaki cümlelerin hangisinde kı-
saltmaların yazımı ile ilgili bir yazım 10. Tabiyatı korumak herkesin vazifesidir.
yanlışı yapılmıştır? 1 2 3
Yukarıdaki cümlenin kaç numara ile
A) 23 Nisan’da TBMM’yi ziyaret ettik. gösterilen kelimesi yanlış yazılmıştır?
B) Bileti thy’den aldık.
C) SGK’ye prim borucunu ödemiş. A) 1 B) 2 C) 3
7. Tema
Metin Türleri - Metinde Konu ve Başlık
Bilge Not Metinde 3 temel tür vardır.
Bilgilendirici Metin: Herhangi bir konu hakkında bilgi vermek, dü-
şündürmek amacıyla yazılan metinlerdir.
Hikâye Edici Metin: İlgi çekici bir olayın ya da durumun, okuyucuyu içine alacak
şekilde zaman, kişi ve yer gibi unsurlara yer verilerek anlatıldığı metinlerdir.
Şiir: Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, etkileyici bir dil ile di-
zeler (mısralar) hâlinde aktarıldığı metin türüdür.
Bir metinde üzerinde en çok durulan olay, duygu, düşünce veya kavram metnin
konusudur. Metnin konusunu bulmak için “Bu metinde ne anlatılıyor?” sorusuna
yanıt aranır. Metnin başlığı metnin konusu hakkında ipucu verir. Bir metne başlık
koyarken bu başlığın metnin tamamıyla ilgili olmasına dikkat edilmelidir.
Aşağıdaki metinleri okuyarak türünü işaretleyelim. Soruları cevaplayarak metnin

konusunu yazalım ve metne uygun başlık koyalım.
...............................................
Sanat ve bilim eserlerinin saklandığı, halka gösterilmek için sergilendiği yer veya
yapılara müze denir. Geçmişte yaşamış insanların düşünüş, yaşayış, sanat ve inanç
anlayışlarını öğrenmek için kazılar yapılır. Müzelerde sergilenen bu eserler insanlığın
ortak kültür mirasıdır. Müzelerdeki eserlerin iyi korunması gerekir çünkü bunları
gelecek nesillerin de görmesi, öğrenmesi gereklidir. Tarihle ilgili bilgilerimizin geliş-
mesi ve pekişmesi için müzeleri tanımalı, gezmeliyiz.
Bilgilendirici metin Hikâye edici metin Şiir
w Metinde ne anlatılmaktadır?
...............................................
Leyla Hanım pazara gitmeyi çok severdi. Her cuma bu pazara gelerek filesini
doldurmadan önce kalabalığın arasında dolaşırdı. Bir süre böylece pazarlık edenleri
izlerdi. ‘ Üzüm kaça?’’, ‘ Aman, çürük olmasın!’’, ‘‘Yumurtalar taze mi?’’ diye peş peşe
sorular soranları seyretmesi öyle eğlenceli olurdu ki! Hele satıcıların bağırışları! İn-
sanların bu doğallığı çok hoşuna giderdi.
Bilgilendirici metin Hikâye edici metin Şiir
w Metinde ne anlatılmaktadır?
Kazanım: Metin türlerini ayırt eder. Okuduğu metnin içeriğine uygun başlık/başlıklar belirler. Okuduğu metnin konusunu belirler. 189
Metinde Ana Fikir
Bilge Not
Metinde asıl anlatılmak istenen düşünceye yani metnin yazılma
amacına ana fikir (ana düşünce) denir. Ana fikri bulmak için “Bu metinde iletilmek
istenen asıl düşünce nedir?” sorusunun cevabını ararız.
Aşağıdaki metinleri okuyalım. Metnin konusunu ve ana fikrini yazıp metne uygun
başlık koyalım.
...............................................
Doğa, insanların bilinçsiz davranışları yüzünden sürekli zarar görmüştür. Yan-
gınlar, hem ormanlarımızın hem de burada yaşayan hayvanların yok olmasına
sebep olmuştur. Günümüzde insan nüfusu hızla artmakta ve bununla hava, su ve
toprağın kirlenmesi hızlanmaktadır. Böylece doğal ortamlar hızla yok olmaktadır.
Bu nedenle insanları bilinçlendirmek ve kirliliği önlemek çok önemlidir. Yaşadığımız
çevreyi kirletmemeli, kirletenleri uyarmalıyız. Sağlıklı ve temiz bir çevrede yaşamak
için üzerimize düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmeliyiz.
Metnin konusu:
Metnin ana fikri:
...............................................
2017 yılında ülkemizde yapılan Avrupa Ampute Futbol Şampiyonası’nda Ampute
Futbol Millî Takımımız final maçında İngiltere’yi 2-1 yenerek Avrupa şampiyonu
oldu. Bu başarı bedensel engelliliğin bir eksiklik değil sadece farklılık olduğunu
gösterdi bize. Onlar yaşadıkları olumsuzluklara rağmen futboldan vazgeçmediler.
İnançlı ve azimli çalışmalarının sonunda zafere ulaşarak ülkemize büyük bir sevinç
ve gurur yaşattılar. En önemlisi de engelli insanların moralini yükseltip onlara öz
güven aşıladılar. Bu nedenle hepimiz onlara teşekkür etmeliyiz. Ayrıca onların ve
bütün engellilerin farklılıklarına saygılı olmalıyız.
Metnin konusu:
Metnin ana fikri:
190 Kazanım: Okuduğu metnin konusunu belirler. Metnin ana fikri/ana duygusunu belirler.
Hikâye Unsurları
Bilge Not
Gerçek veya tasarlanmış olayları anlatan düzyazı türüne hikâye
(öykü) denir. Bir hikâyedeki olay, ana karakter, yer ve zamana hikâye unsurları adı
verilir.
Aşağıdaki hikâyeleri okuyalım. Soruları cevaplayarak hikâye unsurlarını belirleyelim.
KULE
Emin, mutfakta kâğıt bardaklarla kule yapıyordu. Elinde son bir bardak kal-
mıştı. Son bardağı koyarken elleri titredi. Kulesi yıkılabilirdi. Tedirgin bir şekilde
bardağı kulenin tepesine koydu. Emin, kulesinden birkaç adım geriye çekildi. Kulesi
ayaktaydı. Mutluydu. Evin kedisi Tekir miyavlayarak mutfağa geldi. Tekir, her za-
manki çevikliğiyle kulenin üzerine atladı. Emin, koca bir öğleden sonrasını bu kule
için harcamıştı. Tekir’i kucağına aldı. Onun başını okşadı. Tekir’i okşarken:
– Kuleyi tekrar yapalım mı, dedi.
w Hikâyenin ana karakteri kimdir?
w Olayın yaşandığı yer neresidir?
w Olay ne zaman yaşanmıştır?
w Hikâyede anlatılan olay nedir?
TAVUK ÇORBASI
Kemal, her sabah kapının önüne sokak hayvanları için yiyecek koyardı. Bu
sabah yataktan kalkamadı. Çok hastaydı. Kapıya gelen sokak hayvanları miyavla-
maya, havlamaya başladılar. Kemal, sesleri duyunca güçlükle yatağından kalktı.
Yiyecekleri hazırladı. Kapıyı açtı. Onu gören hayvanlar onun ayakları etrafında
dolanmaya başladılar. Kemal çok kötü öksürüyordu. Bu manzarayı gören karşı
komşusu Leman teyze, Kemal’in yanına geldi. Onu yatağına götürdü. Ona güzel
bir tavuk çorbası pişirdi. Çorbayı içerken Kemal’in gözlerinin içi gülüyordu.
w Hikâyenin ana karakteri kimdir?
w Olayın yaşandığı yer neresidir?
w Olay ne zaman yaşanmıştır?
w Hikâyede anlatılan olay nedir?
Kazanım: Okuduğu metindeki hikâye unsurlarını belirler. 191

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki metnin hikâye unsurlarını yazalım.

KADİR DEDE
Sabahın erken saatleriydi. Güneş yeni yüzünü göstermişti. Bahçede ağaçlardan
ve kuşlardan başka kimse yoktu. Elif tek başına ip atlıyordu. Biraz sonra yanına Hale
geldi. Hale ile oynamaya başladılar. Öğlene doğru bahçe çocuklarla dolmuştu. Herkes
bir köşede oyun oynuyordu.
Kadir dede elinde bir poşetle bahçeye geldi. Çocuklar Kadir dedeyi görünce et-
rafında toplandılar. Kadir dede, çocuklara poşetteki çikolataları dağıttı. Sonra sessizce
karşıdaki huzurevine gitti.
Bahçeyi gören odasının balkonundan çocukları izlemeye başladı. Çocukları izlemek
onu çok mutlu ediyordu.
Kişiler :
Varlıklar :
Yer (Mekân) :
Zaman :
Olay :
Aşağıdaki hikâye unsurlarını kullanarak kısa bir hikâye yazalım.
Kişiler Varlıklar Zaman Yer Olay

Dede, çocuk Elma ağacı, Yaz Köy Elma vermeyen ağacı dede-
serçe nin kesmek istemesi
......................................

Olayların Oluş Sırası
Bilge Not
Bir olayı veya okuduklarımızı anlatırken olayların oluş sırasına dikkat
etmeliyiz. Olayları oluş sırasına göre “ilk önce, önce, sonra, daha sonra, sonunda,
en sonunda” gibi ifadeleri kullanarak ana hatları anlatırız.
Aşağıda karışık olarak verilen cümleleri olayların oluş sırasına göre numaralandı-
ralım. “Önce, sonra, daha sonra, sonunda, en sonunda” gibi ifadelerden uygun
olanını kullanarak yazalım. Yazdığımız metne bir başlık koyalım.
( ) Sesin nereden geldiğini anlamaya çalıştı.
( ) Sesin cama vuran ağaç dallarından geldiğini anladı.
( ) Sesin geldiği yere doğru yavaşça ilerledi.
( ) Derin bir nefes alarak yatağına geri döndü.
( 1 ) Selim tam uyuyacaktı ki ufak bir tıkırtıyla irkildi.
........................................................
Selin tam uyuyacaktı ki ufak bir tıkırtıyla irkildi. Önce
( ) Gece geç saatlere kadar ateşin başında şarkı söylediler.

( ) Çadır kurma işi tamamlanınca kamp ateşi yaktılar.
( ) Uzun bir yürüyüşten sonra kamp alanına geldiler.
( ) Kamp çadırını kuracakları yeri belirlediler.
( ) İki arkadaş yardımlaşarak kamp çadırını kurdular.
........................................................
Kazanım: Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır. Kısa metin yazar. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler. 193
Etkinlik Yapalım
Görsellerdeki kişilere isim vererek olayları oluş sırasına göre anlatan kısa metin
yazalım.
.................................
.................................
Aşağıdaki olayları oluş sırasına göre numaralandıralım.
Babaannem değirmeni ilgiyle incelediğimi gördü. Soru sormamı beklemeden an-

latmaya başladı: “Kızım, bu bir kahve değirmenidir. Gençliğimizde her evde bir
kahve değirmeni vardı.
Annemle babaannemin evine gitmiştik. Mutfaktaki eşyalar arasında isminin kah-

ve değirmeni olduğunu öğrendiğim bir eşya dikkatimi çekti.
O zamanlar kahve pazardan çekirdek şeklinde alınır, evde kavrulur, daha sonra
da bu değirmenlerde elle çekilirdi.” dedi.

Şiir
Bilge Not
Şiir duygu, hayal ve düşüncelerin etkileyici bir dil ile uyumlu biçim-
de anlatıldığı metin türüdür. Şiirin her satırına dize (mısra) denir. Şiir yazan kişiye
ise şair adı verilir. Şiirde anlatılan duygu, düşünce veya kavram şiirin konusudur.
Şiirin bizde uyandırdığı duygu ise ana duygudur.
Aşağıdaki şiiri vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okuyalım. Soruları ce-
vaplayalım.
....................................
Emdiniz arılarım elma çiçeklerini,
Doldurdunuz bahçenin bütün peteklerini
Şimdi, tutun baharın, tutun eteklerini,
Gökte vızıldayarak uçun, uçun arılar.

Beyaz beyaz dallara, çiçeklere kondunuz,
Tepeler çıktınız, ovalara indiniz,
Bir çiçekten emip bir bu ota döndünüz
Haydi, tepemden halka halka geçin arılar.
Böğürtlen içinde altın bir eviniz var,

Odalarınız sarı sarı balla doludur,
Beni de evinize davet edin bu bahar,
Sofranızda bana da bir yer açın arılar.
Ceyhun Atuf KANSU
w Şiirde kaç dize vardır?

w Şiirin şairi kimdir?
w Şiirin başlığı ne olabilir?
w Şiirin konusu nedir?
w Şiirdeki ana duygu nedir?
Kazanım: Metin türlerini tanır. Şiir okur. Şiir yazar. Okuduğu metnin içeriğine uygun başlık/başlıklar belirler. 195
Etkinlik Yapalım
Verilen anahtar kelimeleri kullanarak konusu, ana duygusu belirtilen bir kıtalık
şiir yazalım. Şiirimize uygun bir başlık belirleyelim.
.........................................
Konu Anne
Ana Duygu Anne sevgisi

Anahtar güzel, sevgi, şefkat,
Kelimeler ev, gülmek
Aşağıdaki şiire uygun bir başlık belirleyerek konusunu ve ana duygusunu yazalım.
................................. İşte şuradaki çocuk,

İşte şuradaki çocuk Binmiş sırtına Anka Kuşu’nun,
Almış güneşi evine götürüyor. Keyfine bakın şunun…
Avuç avuç ceplerinde yıldızlar, Haykırıyor dünyaya
Her biri ay kadar... Sevincini çocuk olmanın…
Bülent ÖZCAN
w Şiirin konusu: w Şiirin ana duygusu:
1. Kırlarda papatyalar, 2. Bir kuş olsam

Koşturuyor çocuklar, Uçsam göklere;
Doğa yeniden canlanmış, Sonra bir dala konup,
Hoş geldin ilkbahar. Özgürlüğü şakısam.
Yukarıdaki dörtlüğün konusu nedir? Yukarıdaki dörtlüğün ana duygusu
nedir?
A) Çiçekler B) Canlılar
C) İlkbaharın gelişi A) Hayvan sevgisi
B) Özgürlük özlemi
C) Orman sevgisi
Okuma Kuralları
Bilge Not
Bir metni sesli ve sessiz okurken okuma kurallarına dikkat etmeliyiz.
Okuma kurallarına uygun okursak bizi dinleyenlerin okuduğumuz metni daha iyi
anlamasını sağlarız.
Metni okuma kurallarına dikkat ederek birkaç kez sessiz ve sesli okuyalım. Uygu-
ladığınızı düşündüğünüz kuralın sembolünü, uygulamadığınızı düşündüğünüz
kuralın sembolünü boyayarak kendi okuma becerimizi değerlendirelim.
OTOMOBİLE BİNERKEN
Cem ile Cenk iki kardeşti. O gece ailece misafirlikten dönüyorlardı. Arabaya biner-
ken Cem, Cenk’e bir trafik kuralını hatırlattı:
— Cenk ağabey, hani otomobilin yol tarafındaki kapısından binilmezdi, dedi. Cenk,
kaldırıma doğru yürüdü.
— Tamam. Hatalıyım, özür dilerim, dedi. Bu arada Cem, annesinin yerine, öne, otur-
mak istedi. Annesi:
— Hayır Cem! Senin önde oturman tehlikeli. On yaşını bitirinceye kadar önde otura-
mazsın, dedi.
Çocuklar arkaya, anne ve babaları öne oturdular. Emniyet kemerlerini taktılar. Ara-
ba hareket etti. Bir ara Cem, ağabeyi ile boks yapmak istedi. Cenk, kardeşini uyardı:
— Araçta sürücünün dikkatini dağıtacak hareketler yapmak yasaktır, dedi.
Babaları:
— Sadece o yasak değil Cem. Araçlardan elini, kolunu çıkarmak da yasak. Sonra ya-
nıcı, patlayıcı maddelerle oynamak da yasak, diye ekledi. Cem çekinerek babasına:
— Şey, baba patlayıcı madde dedin de... Sakız da bu yasağa giriyor mu, diye, sordu.
Cem’in bu sorusuna hep birlikte güldüler. (Çocuklar İçin Trafik Eğitim Seti-1)
Heceleme, tekrar ve geri dönüşler yapmadan okudum.

İşitilebilir bir ses tonuyla okudum.
Noktalama işaretlerine dikkat ederek okudum.
Kelimeleri doğru telaffuz ettim.
Parmakla takip etmeden uygun hızda okudum.
Vurgu ve tonlamalara dikkat ettim.
Kazanım: Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. Vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat
ederek okur. Farklı yazı karakterleri ile yazılmış yazıları okur. Okuma stratejilerini uygular. 197
Yazma ve Konuşma Kuralları
Bilge Not
Yazarken harflerin yapısal özelliklerine dikkat etmeliyiz. Yazıları-
mızda kelimeler arasında uygun boşluklar bırakmalı, okunaklı ve düzgün yazmaya
özen göstermeliyiz. Yabancı kelimelerden alınmış kelimelerin Türkçelerini kullanma-
lıyız.
Konuşmalarımızda kelimeleri anlamlarına uygun kullanmalıyız. Nezaket kural-
larına uygun, işitilebilir bir ses tonu ile kelimeleri doğru telaffuz ederek konuşma-
lıyız.
Cümlelerdeki yabancı kelimelerin Türkçe karşılıklarını yandaki kutudan bulalım.

Bulduğumuz kelimeleri kullanarak ve yazım kurallarına dikkat ederek cümleleri
yeniden yazalım.
w Kaplumbağa finiş çizgisine en önce ulaşan hayvan oldu. yıldız

-
w Dosyaları yazara e-mail ile yollamış. iki katlı
-
w Kendilerine deniz kenarında dubleks ev aldılar. varış
-
w Köpeklerin yaptığı şov herkesin hoşuna gitti. gösteri
-
w Oyunculuğu ile artık o bir star olmuştu. e-posta
-
Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bulup yazalım. Kelimeleri anlamlarına

uygun olarak cümle içinde kullanalım.
tahıl:
Cümle:
diyabet:
Cümle:
aşevi:
Cümle:
Kazanım: Harflerin yapısal özelliklerine uygun kelime ve cümleler yazar. Yazdıklarında yabancı dillerden
198 alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır. Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Görsel Okuma
Bilge Not
Resim, fotoğraf, sembol, şekil, işaret, harita, tablo, grafik, karika-
tür vb. ögeleri anlamlandırma ve yorumlama işine görsel okuma denir.
Aşağıda görselleri inceleyelim. Görseller ile ilgili soruları cevaplayalım.
w Görseldeki olay nerede geçiyor?
w Çocuk neden masanın altına girmiş olabilir?
w Bu görselin kullanıldığı bir metnin konusu ne

olabilir?
w Görsel, Atatürk’ün hangi kişilik özelliklerini

anlatmaktadır?
w Bu görselin kullanıldığı bir metnin konusu ne

olabilir?
Aşağıdaki karikatürü inceleyelim. Karikatürde anlatılmak istenilen asıl düşüncenin

ne olduğu kısaca yazalım.
Kazanım: Görsellerle ilgili soruları cevaplar. Görsellerden hareketle okuyacağı

metnin konusunu tahmin eder. Görsellerle okuduğu metnin içeriğini ilişkilendirir. 199
Tablo ve Grafik
Bilge Not
Bir konuda yapılan araştırma sonuçlarının daha iyi anlaşılması ve
diğer sonuçlar ile karşılaştırılması için tablo ve grafiklerden yararlanılır.
Aşağıdaki tabloda 3-E sınıfı öğrencilerinin sevdikleri oyun türleri gösterilmiştir.

Soruları tabloya göre cevaplayalım.
Oyunlar Öğrenci Sayısı w Ö

ğrencilerin en çok hoşlandıkları oyun
Mendil kapmaca 6 hangisidir?
Körebe 9
Yakan top 11 w Ö
ğrencilerin en az hoşlandıkları oyun
Tombik 4 hangisidir?
w Körebe oynamaktan hoşlanan öğrenci sayısı, tombik oynamaktan hoşlanan öğ-

renci sayısından kaç fazladır?
Aşağıdaki grafikte 3-A sınıfı öğrencilerinin sevdikleri kitap türleri gösterilmiştir.

Soruları grafiğe göre cevaplayalım.
Kitap Türleri
Masal
Şiir
Hikâye
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Öğrenci Sayısı
w Şiir türünde kitap okumayı seven kaç öğrenci vardır?
w M
asal türünde kitap okumaktan hoşlanan öğrenci sayısı, hikâye türünde kitap
okumaktan hoşlanan öğrenci sayısından kaç fazladır?
w Tabloya göre öğrencilerin okumaktan en çok hoşlandıkları kitap türü hangisidir?
200 Kazanım: Tablo ve grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
Şekil, Sembol ve İşaretler
Bilge Not
Şekil, sembol ve işaretler insanları uyarır ve bilgilendirir. Bu gör-
sellerin anlamını bilmek, ona göre hareket etmek hayatımızı kolaylaştırdığı gibi can
ve mal güvenliğimiz açısından da çok önemlidir.
Aşağıdaki trafik işaret ve levhalarının anlamlarını yazalım.
............................. ............................. ............................. .............................
............................. ............................. ............................. .............................
Aşağıdaki akıllı işaretler ile anlamlarını numara vererek eşleştirelim.
1- Genel İzleyici Kitlesi
2- Şiddet / Korku
3- 7 Yaş ve Üzeri için
Kazanım: Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını kavrar. 201

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki sembol ve işaretlerin anlamlarını yazalım. Günlük hayatta bu işaret ve

sembollerle karşılaştığımız yerleri örnekteki gibi belirtelim.
Ses
Elektronik eşyalarda

Özdeyiş
Bilge Not
Bir düşünceyi, bir duyguyu kısa ve kesin bir biçimde anlatan, ge-
nellikle kim tarafından söylendiği bilinen özlü sözlere özdeyiş (vecize) denir.
“İstikbal göklerdedir.” (Mustafa Kemal Atatürk)
Atatürk, bu sözü ile havacılığın önemini anlatmak istemiştir.
Aşağıdaki özdeyişleri okuyalım. Bu özdeyişleri, konusu verilen metinlerin hangisin-

de kullanabileceğimizi bulup eşleştirelim.
“Cennet anaların ayakları altındadır.”

Sanatın önemi
(Hz. Muhammed)
“Bana bir harf öğretenin, kırk yıl kölesi

Doğruluk
olurum.” (Hz. Ali)
“Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün

Eğitim
gibi ol.” (Mevlana Celaleddin Rumi)
“Sanatsız kalan bir milletin hayat damarla-

Anne sevgisi
rından biri kopmuş demektir.”
(Mustafa Kemal Atatürk)
Aşağıdaki özdeyişler ile anlatılmak istenilen düşünceyi birkaç cümleyle yazalım.
“En verimli yağmur alın teridir.” (Cenap Şahabettin)
“Öğretmen, yıllar sonra ödülünü alır.” (Mustafa Kemal Atatürk)

Atasözü
Bilge Not
Uzun denemelere ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve hal-
ka mal olmuş, öğüt verici nitelikteki sözlere atasözü denir. Atasözlerini ilk kimin
söylediği belli değildir. Atasözlerindeki kelimelerin yerleri değiştirilip yerine başka
kelimeler kullanılamaz.
Atasözü Anlamı
Ev alma, koşu al: İyi bir komşuya sahip olmak çok önemlidir.
Aşağıdaki atasözleri ile anlamlarını numara vererek eşleştirelim.
1- İşleyen demir ışıldar. 2- Ekmeden biçilmez. 3- Her işin başı sağlık.

4- Bir elin nesi var, iki elin sesi var. 5- Ayağını yorganına göre uzat.
( ) İnsanın yapacağı her şey vücut sağlığına bağlıdır.
( ) Giderini mutlaka gelirine uydurmalısın.
( ) Tembel tembel oturan kimse hantallaşır, iş yapma yeteneğini yitirir, çalışan
kimse gittikçe açılır, daha yararlı işler yapar.
( ) Emek vermeden beklenen bir sonuca erişilmez.
( ) Başarıya ulaşmak için birlik olmak gerek.
Aşağıda kelimeleri karışık verilen atasözlerini örnekteki gibi bulalım. Anlamlarını,

atasözleri ve deyimler sözlüğünden yararlanarak yazalım.
olur / damlaya / göl / damlaya Damlaya damlaya göl olur.

Anlamı:
iken / ağaç / eğilir / yaş

Anlamı:
düdüğü / parayı / çalar / veren

Anlamı:
lafla / peynir / yürümez / gemisi

Anlamı:
204 Kazanım: Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
Deyimler
Bilge Not
Genellikle gerçek anlamından az çok ayrı, ilgi çekici bir anlam taşı-
yan kalıplaşmış söz öbeklerine deyim denir. Deyimleri ilk kimin söylediği belli değildir.
Deyimlerdeki kelimelerin yerleri değiştirilemez ve yerine başka sözcükler yazılamaz.
Deyimler en az iki kelimeden oluşur.
Deyim Anlamı
göze almak: Gelebilecek her türlü zararı ve tehlikeyi önceden kabul etmek
Aşağıdaki deyimlerin anlamlarını sayfanın sonundan bulalım. Deyimleri ve anlam-

larını ilgili olduğu görsellerin altına yazalım.
w Eli ayağına dolaşmak w Küplere binmek w Dile düşmek w Sinek avlamak
Deyim: Deyim:
Anlamı: Anlamı:
Deyim: Deyim:
Anlamı: Anlamı:
w Çok öfkelenmek w Şaşırmak, telaşlanmak

w İşi veya müşterisi olmayıp boş oturmak w Hakkında dedikodu yapılmak
Kazanım: Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır. Görselden/görsellerden hareketle bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder. 205
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki deyimlerin anlamını atasözleri ve deyimler sözlüğünüzden bulup yaza-

lım. Bu deyimleri cümle içinde kullanalım.
Yola koyulmak:
Cümlem:
Çamur atmak:
Cümlem:
Ağırdan almak:
Cümlem:
Ödü patlamak:
Cümlem:
Aşağıdaki tabloyu örneğe uygun işaretleyelim.
Özdeyiş Atasözü Deyim

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. 3
Ağzı kulaklarına varmak
Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
Üzüm üzüme baka baka kararır.
Gözden düşmek
Adalet mülkün temelidir.
1.
Aşağıdaki deyimlerden hangisi “Um- 2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin
duğunu alamamak” anlamındadır? konusu diğerlerinden farklıdır?
A) Eli ayağına dolaşmak A) Kanatsız kuş uçmaz.

B) Ümidi kesmek B) Yalnız taş, duvar olmaz.
C) Eli boş çıkmak C) Birlikten kuvvet doğar.
KAVANOZDAKİ FİDE
Lale, deney yapmayı çok seviyordu. Bugün annesiyle yapacağı deney için alınması
gereken malzemeler vardı. Babasına:
– Deney yapmam için çiçek toprağı, çakıl taşı ve çiçek fidesi alman gerekiyor, dedi.
Lale’nin babası kızının istediklerini almak için dışarı çıktı. Birkaç saat sonra Lale’nin
istedikleriyle eve geldi. Birlikte deneyi yapmak için masaya oturdular.
Lale, cam kavanozun kapağını açtı. Kavanozun dibine iki üç santimetre
yüksekliğinde çakıl taşı yerleştirdi. Sonra üzerine bir miktar toprak koydu.
Babasının aldığı çiçek fidesi toprağa dikkatlice gömdü. Fidesine can suyunu
vermeyi unutmadı. İki gün boyunca açık bıraktığı kavanozun kapağını za-
manı gelince kapattı. Bundan sonra fidesine su vermeyecekti.
Lale, kavanozu gözlemlemeye başladı. Fidenin çektiği su terleme yapıyordu. Bu
da kavanozun içerisinde yağmura neden oluyordu. Fide böylelikle büyümeye devam
ediyordu.
1. Lale, deneyini kiminle yapacakmış? 3. Aşağıdakilerden hangisi deney için

A) Annesiyle B) Babasıyla Lale’nin babasının aldığı malzeme-
C) Arkadaşlarıyla lerden biri değildir?
2. 1- Çiçek fidesi toprağa dikkatlice A) Çiçek toprağı

gömdü. B) Çiçek fidesi
2- Kavanozun dibine iki üç santimetre C) Cam kavanoz
yüksekliğinde çakıl taşı yerleştirdi.
3- Fidesine can suyunu verdi.
4- Üzerine bir miktar toprak koydu. 4. Lale ne zaman kavanozun kapağını
Yukarıdaki olaylar oluş sırasına göre kapatmış?
sıralandığında sıralama hangisi gibi
olur? A) İlk gün
A) 2-1-4-3 B) 2-4-1-3 B) İki hafta sonra
C) 4-2-3-1 C) İki gün sonra
E n çok israf edilen ürünlerden biri 8. Meliyor kuzucuklar
de kâğıttır. Kâğıt genellikle ağaçtan Seviniyor çocuklar
elde edilen bir tüketim malzemesi- Ağaçlar, dallar taktı
dir. Bu nedenle kâğıdın israf edilmesi Bin bir renkli boncuklar.
daha fazla ağacın kesilmesi anlamı- Fazıl Hüsnü Dağlarca
na gelmektedir. Oysa bizler ağaç- Yukarıdaki şiirin konusu ve ana duy-
ların kesilmesini, ormanlarımızın yok gusu hangi seçenekte doğru veril-
olmasını istemeyiz. miştir?
5, 6 ve 7. soruyu metne göre ce-
vaplayalım. Konu Ana duygu
A) Hayvanlar Çocuk sevgisi
5.
Metnin konusu nedir? B) Kış Bahar özlemi
C) İlkbahar Bahar sevinci
A) Ormanların faydaları
B) Kâğıt israfının sonuçları
C) Kâğıdın nasıl elde edildiği 9.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde de-
yim kullanılmıştır?
6.
Metne en uygun başlık aşağıdakiler- A) Attığı top yola düştü.
den hangisi olabilir? B) Köpeği görünce ödü patladı.
C) Elindekini aniden yere fırlattı.
A) Kâğıt İsrafı
B) Ormanlarımız
C) İhtiyaçlarımız
10. “İyi düşünmeden yaptığımız işlerden
7.
Metnin ana fikri nedir? pişman olsak da iş işten geçmiştir.”
anlamına gelen atasözü aşağıdaki-
A) Kâğıt kullanmamalıyız. lerden hangisidir?
B) Kâğıt israfına yol açacak hare-
ketlerden kaçınmalıyız. A) Ateş düştüğü yeri yakar.
C) Ağaçlardan kâğıt olarak yarar- B) Deveden büyük fil var.
lanmamalıyız. C) Atılan ok geri dönmez.
FEN BİLİMLERİ

FEN BİLİMLERİ

1. Ünite
Dünya’nın Şekli
Bilge Not Teknolojinin henüz gelişmemiş olduğu eski zamanlarda insanlar,
Dünya’nın şekliyle ilgili çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir. Dünya’nın
düz bir tepsi gibi olduğuna inananlar olduğu gibi dört filin sırtında duran büyük
bir daire şeklinde olduğunu iddia edenler de olmuştur. Dünya’nın yuvarlak olduğu-
nu söyleyen ilk bilim insanı Pisagor’dur. Macellan adlı kâşif ise Dünya’nın çevresini
dolanan ilk kişidir.
Günümüzde uzaydan çekilen fotoğraflar Dünya’nın şeklinin küreye benzediğini
kanıtlamaktadır.
Dünya’mız alt ve üst kısımlardan hafifçe basık, yanlardan şişkin küre şeklindedir.
Aşağıdaki görsellerden Dünya’nın şekline benzeyenleri işaretleyelim.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazalım.
Dünya’nın şekli bir top ya da portakala benzer.
Ankara’dan havalanan bir uçak, sürekli batıya doğru aynı yönde uçarsa tek-
rar Ankara’ya gelir.
Dünya’mızın şekli alt ve üst kısımlardan şişkin, yanlardan basık yumurtaya
benzer.
Dünya’mızın şekli ile ilgili en doğru bilgiyi uzaydan çekilen fotoğraflardan alırız.
Eski devirdeki insanlar Dünya’nın şekli hakkında yeterli bilgiye sahiptiler.
Kazanım: Dünya’nın şeklinin küreye benzediğinin farkına varır. 211

Etkinlik Yapalım
Aşağıda, eski zamanlarda Dünya’nın şeklinin küreye benzediğini söyleyen bilim in-
sanlarının çalışmaları verilmiştir. Bu çalışmaların hangi bilim insanına ait olduğunu
altların yazalım.
Bir yerden yolculuğa başlayan kişinin İcat ettiği teleskopla gök cisimlerini in-
hep aynı yöne gitmesi hâlinde başla- celeyip Dünya’nın yuvarlak olduğunu
dığı yere varacağını söylemiş ve İspan- ve kendi çevresinde dolandığını söyle-
ya’dan Dünya turuna çıkmıştır. miştir.
Dünya’nın yuvarlak olduğunu düşün- Dünya’nın yuvarlak olduğunu ve Gü-

müş ve dünya haritası çizmiştir. neş’in etrafında dolandığını ileri süren
ilk bilim insanıdır.
Dünya’nın küre şeklinde olduğunu kanıtlayan olayları araştırarak aşağıya yazalım.

Dünya’nın Katmanları
Bilge Not Dünya’mız farklı özelliklere sahip beş katman-
dan oluşur. Bu katmanlardan hava küre, su küre
ve taş küre gözlenebilen katmanlardır. Ateş küre ve ağır küre ise
gözlemlenemeyen katmanlardır.
Ateş küre, magma adı verilen sıcak ve akışkan bir maddeden
oluşur. Yeryüzüne çıkan magmaya lav denir.
Ağır küre, Dünya’nın en iç kısmında bulunan katmandır. Çekirdek olarak da
bilinir.
Aşağıda verilen modelde Dünya’nın ok ile gösterilen katmanlarının adlarını yaza-

lım. Ağır küreyi (çekirdek) sarıya, ateş küreyi kırmızıya, taş küreyi kahverengiye,
su küreyi maviye ve hava küreyi gri renge boyayalım.
............................... ...............................
............................... ............................... ...............................
Kazanım: Dünya’nın şekliyle ilgili model hazırlar. 213

Dünya’nın Yüzeyi
Bilge Not Taş küre, Dünya’nın karalardan oluşan katma-
nıdır. Kara katmanı olarak da bilinir. Taş, toprak
ve kaya gibi maddelerden oluşmuştur. Üzerinde dağlar, tepeler,
ovalar ve çukurlar bulunur.
Su küre, Dünya’daki su kaynaklarından oluşur. Yeryüzünün
büyük bir kısmı sularla kaplıdır. Göl, nehir, deniz, yer altı suları
ve okyanuslar yeryüzündeki suları meydana getirir.
Aşağıdaki görsellerden kara katmanına ait olanların yuvarlağını yeşile, su katma-

nına ait olanların yuvarlağını maviye boyayalım.
Aşağıdaki Dünya haritasını uygun renklerle boyayalım. Noktalı yerleri dolduralım.

 Haritadaki mavi bölgeler Dünya’nın ............. katma-
nıdır.
 Haritadaki kahverengi bölgeler Dünya’nın ...............
katmanıdır.
 Dünya’da .................... kapladığı alan, .................
kapladığı alanlardan fazladır.
214 Kazanım: Dünya’nın yüzeyinde karaların ve suların yer aldığını kavrar.

Hava Katmanı
Bilge Not Dünya’nın etrafını saran gaz kat-
manına hava katmanı denir. Hava
katmanı atmosfer dediğimiz kısımdır. Hava katmanında
canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan
oksijen ve azot gibi gazlar vardır. Rüzgâr, yağmur, kar
ve dolu gibi yağış şekilleri hava kürede gerçekleşir.
Aşağıda verilen doğa olaylarından hava katmanında gerçekleşenleri işaretleyelim.
Noktalı yerleri verilen ifadelerden uygun olanları ile tamamlayalım.
atmosfer gaz oksijen kar yağmur azot
hava küre su küre
 Dünya yüzeyinin etrafını saran gaz katmanına .......................... denir.

 Hava katmanı Dünya’mızı saran .......................... kütlesidir.
 ........................ ve ........................ gibi hava olayları hava katmanında gerçekleşir.
 .........................., .......................... gibi gazlar hava katmanında bulunur.
 Hava katmanına .......................... denir.
Kazanım: Dünya’da etrafımızı saran bir hava katmanının bulunduğunu açıklar. 215
Karalar ve Sular
Bilge Not
Dünya modelini
incelediğimizde Dünya üzerinde sula-
rın karalardan daha fazla yer kapla-
dığı görülür. Dünya’nın yaklaşık %71’ini
yani dörtte üçünü sular, %29’unu
yani dörtte birini karalar oluşturur.
Aşağıdaki boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayalım.

 Dünya’mızın .................. ..................’ü sularla kaplıdır.
 Dünya’mızın .................. ..................’i karalardan oluşmuştur.
 Kıtalar, dağlar, ovalar, taşlar, toprak ve kayalar .................................. oluşturur.
 Okyanus, deniz, göl, akarsu ve yer altı suları ....................................... oluşturur.
 Dünya modeli incelendiğinde Dünya üzerinde suların ..................dan daha fazla
yer kapladığı görülür.
Aşağıda verilen kutucukları Dünya’nın yüzeyinde karalar ve suların kapladığı alanı

gösterecek şekilde boyayalım.
Sular Karalar
216 Kazanım: Dünya yüzeyindeki kara ve suların kapladığı alanları model üzerinde karşılaştırır.
1. Aşağıdaki görsellerden hangisi Dün- 4. Dünya’mızı dıştan saran gaz katma-
ya’nın şekline benzemektedir? nına .................... denir.
A) B) C) Yukarıdaki cümlede noktalı yere aşa-
ğıdaki kelimelerden hangisi yazılma-
lıdır?
2. İnsanların ve birçok canlı-
nın üzerinde yaşadığı kat- A) geoit B) atmosfer
manın adı nedir? C) küre
Elif
Elif Öğretmen’in sorusunu aşağıdaki
5. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın
öğrencilerden hangisi doğru cevap-
kara katmanında bulunur?
lamıştır?
A)
A) su katmanı
B)
hava katmanı
B)
C) kara katmanı
3. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın

C)
şeklinin küreye benzediğinin ispatıdır?
A) Sürekli aynı yöne doğru ve aynı
yükseltide uçan uçağın ilk kalktığı
yere tekrar gelmesi
6. “Çekirdek” hangi katmanın diğer adı-
B) Dünya yüzeyinde suların kapladı-
dır?
ğı alanın karalardan fazla olması
A) Ağır küre B) Ateş küre
C) Dünya’nın birbirinden farklı kat-
C) Hava küre
manlardan oluşması
7. 10. dağ ova toprak
okyanus göl akarsu
Yukarıda verilen görseller sırasıyla Yukarıda verilenlerden kaç tanesi

Dünya’nın hangi katmanlarını oluş- kara katmanında yer alır?
turur? A) 3 B) 4 C) 5
A) su - kara - hava
B) kara - hava - su
11. Aşağıda görselleri verilen olaylar-
C) hava kara - su
dan hangisi hava katmanında ger-
çekleşir?
8. Aşağıda verilen kesir modellerinin
A) B)
hangisinde Dünya yüzeyinde suların
kapladığı alan doğru verilmiştir?
A)
C)
B)
C)
9. Dünya’nın yuvarlak olduğunu söyle-

yen ilk bilim insanı aşağıdakilerden
12.
hangisidir?
A) B)
Yukarıdaki görsellerden hangisinde

Pisagor Macellan
Dünya’nın görülebilir katmanlarının
C)
hepsi bir arada verilmiştir?
A) B) C)
Biruni
2. Ünite
Duyu Organlarımız
Bilge Not
Çevremizdeki varlıkları ve olayları,
varlıkların çeşitli özelliklerini duyu organlarımızla algı-
larız. Beş duyu organımız vardır. Bunlar göz, kulak,
burun, dil ve deridir.
Aşağıdaki görselde oklar ile gösterilen duyu organlarımızın isimlerini yazalım.
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
Görsellerdeki duyu organları ile adlarını eşleştirelim.
göz deri burun kulak dil
Görsellerdeki olayları hangi duyu organlarımızla algılarız? Noktalı yerlere yazalım.
............................ ............................ ............................ ............................ ............................

Kazanım: Duyu organlarının önemini fark eder. 219
Duyu Organları ve Görevleri
Bilge Not Göz: Çevremizdeki varlıkların şeklini, rengini, büyüklüğünü algıla-
mamızı sağlar.
Burun: Koku ve nefes almamızı sağlayan duyu organıdır.
Kulak: Çevremizdeki sesleri algılamamızı sağlayan duyu organıdır.
Dil: Tat almaya ve konuşmaya yarayan duyu organıdır.
Deri: Dokunma duyu organıdır. Varlıkların sıcaklığını, soğukluğu-
nu, sertliğini ve yumuşaklığını derimiz sayesinde algılarız.
Aşağıdaki varlıkların belirtilen özelliklerini algılamamızı sağlayan duyu organları-

mızı bulup cümleleri tamamlayalım.
Elmanın tadını ........................, rengini ........................ ile algılarım.
Gülün kokusunu ........................, rengini ........................ ile algılarım.
Dinlediğim şarkının sesini ........................ ile algılarım.
elevizyondaki izlediğim çizgi filmin görüntüsünü ........................ ile,

T
sesini ........................ ile algılarım.
İçtiğim sütün tadını ........................ ile algılarım.
Yastığın yumuşak olduğunu ........................ ile algılarım.
Kaloriferin sıcak olduğunu ........................ ile algılarım.
220 Kazanım: Duyu organlarının temel görevlerini açıklar.

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki varlıkları hangi duyu organlarımızla algılarız? İşaretleyelim.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” ya-
zalım.
Yediğimiz yiyeceklerin tatlı, acı, tuzlu ya da ekşi olduğunu dilimiz sayesinde
anlarız.
Çevremizdeki varlıkların şeklini, rengini, büyüklüğünü kulağımız sayesinde
algılarız.
Annemizin pişirdiği kekin kokusunu gözümüz sayesinde algılarız.
Gözlerimiz kapalı bile olsa elmanın tadını anlayabiliriz.
Kazanım: Duyu organları arasındaki ilişkiyi açıklar. 221

Duyu Organlarının Sağlığı
Bilge Not
Sağlıklı ve güvenli bir yaşam için duyu or-
ganlarımızın sağlığına özen göstermeliyiz. Bunun için temiz-
liğimize dikkat edip duyu organlarımıza zarar verecek dav-
ranışlardan kaçınmalıyız. Duyu organlarımızla ilgili bir sorun
olduğunda ilgili doktora gitmekten çekinmemeliyiz.
Aşağıdaki noktalı yerleri verilen ifadelerin uygun olanlarıyla tamamlayalım.
deterjan maddeleri banyo ışıktan müzik sivri mikropların
w Ne olduğunu bilmediğimiz .......................... koklamayalım.

w Gözlerimizi aşırı .......................... koruyalım.
w Yüksek sesle .......................... dinlemeyelim.
w Vücudumuzu temiz tutarak derimizin üzerinde .......................... üremesine engel
olalım.
w .......................... uçlu cisimlerle kulağımızı karıştırmayalım.
w Haftada en az iki kez .......................... yapalım.
w .......................... gibi maddelere doğrudan elle temas etmeyelim.
Duyu organlarımızın sağlığı ile ilgili doğru açıklamalara , yanlış açıklamalara

çizelim.
Çıplak gözle güneşe bakmam.

Çok sıcak gıdalar tüketmem.
Çok güçlü ışıkta ders çalışmam.
Başkalarına ait havlu ve mendilleri kullanırım.
Televizyona uzun süre yakından bakmam.
Uzun süre bilgisayarda oyun oynamam.
222 Kazanım: Duyu organlarının sağlığını korumak için yapılması gerekenleri açıklar.
1. Esra kurabiyenin kokusunu alın- 4.
ca hemen mutfağa gitti.
Yukarıdaki ifadeye göre Esra hangi
duyu organını kullanmıştır? Yukarıda verilen görselde çocuk
A) B) C) hangi duyu organını kullanmaktadır?
A) kulak B) göz C) burun
2. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi duyu

organlarımıza yanlış örnek vermiş- 5.
Gürültülü ortamda bu-
tir? lunmayalım. Yüksek ses-
le müzik dinlemeyelim.
A) burun Samet
B) göz Samet’in verdiği bilgiler hangi duyu

organımızın sağlığıyla ilgilidir?
C) kalp
A) göz B) kulak C) deri
3. Aşağıdaki duyu organları eşleştirme-

lerinden hangisi doğrudur? 6.
A)
işitme
B)
görme Yukarıda verilen duyu organların-
dan hangileri birlikte çalışır?
C)
tat alma A) B) C)

7. 10.
Çevremizdeki varlıkları ve olay- Dış dünyaya açılan pen-
ları, algılamamızı ve tanımamızı ceremizdir. Farklı renk-
sağlayan organlara ........... denir. lerde olabilir.
Selin
Yukarıdaki cümlede noktalı yere aşa- Selin’in anlattığı duyu organı aşağı-
ğıdakilerden hangisi yazılmalıdır? dakilerden hangisidir?
A) organ B) duyu organı A) B) C)
C) algılama
8. Derimiz vücudumuzu dış etki-
lerden korur. 11. Burun Koku almamızı sağlar.
Gözlerimiz kapalı da olsa tüm
sesleri duyabiliriz. Kulak Görmemizi sağlar.
Göz sağlığımız için televizyonu Göz İşitmemizi sağlar.
yakından izlemeliyiz.
Duyu organlarımız ve görevleri eş-
Yukarıda verilen cümleleri doğru
leştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi
(D), yanlış (Y) olarak işaretlediği-
oluşur?
mizde boş kutucuklar nasıl görünür?
A) B) C)
A) Y B) D C) Y
D D D
Y Y D
9. Aşağıdaki bilgilerden hangisi deri sağ-

lığımız için yapmamız gerekenlerdendir? 12. Aşağıdaki görsellerden hangisinde
A) Bilgisayar ekranına uzun süre hem duyma hem de görme organı
bakmayalım. kullanılır?
B) Düzenli olarak banyo yapalım. A) B) C)
C) Gürültülü ortamlarda bulun-
mayalım.
3. Ünite
Varlıkların Hareket Özellikleri
Bilge Not
Bir cismin durumunun veya yerinin de-
ğişmesine hareket denir. Canlı varlıklar, kendiliğinden hareket
ederken cansız varlıklar hareket etmek için bir kuvvete gereksi-
nim duyarlar. Varlıkların hareket özellikleri birbirinden farklıdır.
Hızlanma, yavaşlama, dönme, sallanma ve yön değiştirme var-
lıkların hareket özelliklerindendir.
Aşağıda verilen görsellerin altına “hareketli” veya “hareketsiz” ifadelerinden uygun

olanını yazalım.
.......................... .......................... .......................... .......................... ..........................
.......................... .......................... .......................... .......................... ..........................
Aşağıdaki görsele göre tabloyu dolduralım.

Hareketli Varlıklar
Hareketsiz Varlıklar
Kazanım: Hareket eden varlıkları gözlemler ve hareket özelliklerini ifade eder. 225
Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki görselleri inceleyelim. Varlıkların hareketlerine göre “hızlanma, yavaşla-
ma, sallanma, dönme, yön değiştirme” ifadelerinden uygun olanını noktalı yerlere
yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen ifadelerin uygun olanı ile ta-
mamlayalım.
yavaşlama sallanma hızlanma dönme yön değiştirme

w Kediyi gören fare ............................ hareketi yapar.
w Yokuş aşağı kayan kayakçı ............................ hareketi yapar.
w Limana yanaşan gemi ............................ hareketi yapar.
w Dünya kendi etrafında ............................ hareketi yapar.
w Virajlı yolda ilerleyen araba ............................ hareketi yapar.
w Pistten kalkan uçak ............................ hareketi yapar.
w Salıncakta sallanan çocuk ............................ hareketi yapar.
Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma
Bilge Not
İtme ve çekme kuvveti ile varlıkları hareket
ettirebilir, yavaşlatabilir ya da durdurabiliriz. Örneğin; pen-
cereyi kapatırken uyguladığımız kuvvet itme kuvveti, pencereyi
açarken uyguladığımız kuvvet çekme kuvvetidir.
Görsellerde verilen durumlarda itme ya da çekme kuvvetlerinden hangisinin uy-

gulandığını noktalı yerlere yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle tamamlayalım.
kuvvet itme çekerim iterim
w Kapıyı açmak için kendime doğru ............................

w Duran topa vurduğum zaman ............................ kuvveti uygularım.
w Sepetle ekmek alırken sepeti ............................
w Varlıkları iterken ve çekerken ............................ uygularım.
Kazanım: İtme ve çekmenin birer kuvvet olduğunu deneyerek keşfeder. 227

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki öğrencilerin anlattığı oyunlarda uygulanan kuvvet türünü bularak nok-
talı yerlere yazalım.
Okun takılı olduğu yayı gere-

Uyguladığım kuvvet
rim. Sonra oku, gerilen yay-
................. kuvvetidir.
dan hedefe doğru fırlatırım.
Topun kaleye doğru gitmesini Uyguladığım kuvvet

sağlarım. ................. kuvvetidir.
Uçurtma uçururken ipi ken- Uyguladığım kuvvet

dime doğru çekerek koşarım. ................. kuvvetidir.
zalım.
Çocuğun topa vurması çekme hareketidir.
Oltaya takılan balığın sudan çıkarılması çekme hareketidir.
Dolabın kapağını kapatmak itme hareketidir
Fırın fişini prize takmak itme hareketidir.
Arabanın içindeyken kapısının kapatılması çekme hareketidir.
Çantamızı yerden almak itme hareketidir.

Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri
Bilge Not Kuvvet; duran cisimleri hareket ettire-
bilen, hareket eden cisimleri dur-
durabilen, cisimlerin hızını ve yönünü değiştirebilen
bir etkidir. Günlük yaşamda hareketli cisimlere aynı
veya zıt yönde kuvvet uygulayarak onları hızlandı-
rabilir, yavaşlatabilir ya da durdurabiliriz.
Aşağıdaki cümleleri anlam bütünlüğü oluşturacak şekilde numaralandırarak eşleş-

tirelim.
Yavaş hareket eden bir bisikleti
1 kuvvet uygulamak gerekir.
hızlandırmak için
Oyun hamurundan çeşitli figür- aynı yönde kuvvet uygulamamız

2
ler yapılması gerekli.
Otobüsü durdurmak isteyen bisiklet pedalına kuvvet uygula-

3
şoförün mamız gerekir.
Cisimleri hareket ettirebilmek kuvvetin cisimlerde şekil değişik-

4
için liğine örnektir.
Hareket hâlindeki oyuncak ara-

5 frene basması gerekir.
bayı hızlandırmak için
Aşağıdaki tabloda kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerine birer örnek yazalım.
Hızlanma Durdurma
................................. .................................
KUVVETİN
CİSİMLER ÜZERİN-
DEKİ ETKİLERİ
Yön Değiştirme Yavaşlama
................................. .................................
Kazanım: İtme ve çekme kuvvetlerinin hareket eden ve duran cisimler üzerindeki etkilerini gözlemler. 229
Hareketli Cisimlerin Sebep Olabileceği Tehlikeler
Bilge Not
Hareketli cisimler bazı kazalara sebep
olabilirler. Örneğin; mikser, matkap, vantilatör gibi alet-
lere bu aletler çalışırken dokunmamalıyız. Sel, çığ, toprak
kayması fırtına ve deprem gibi olaylar hareketli cisimlerin
neden olduğu doğal afetlerdir.
Aşağıda verilen görsellerden hangilerini hareket hâlindeyken durdurmaya çalış-

mak tehlikelidir? İşaretleyelim.
Sel ve çığ gibi doğal afetlerin sebep olabileceği tehlikeleri yazalım.
.............................................................. ..............................................................
.............................................................. ..............................................................
.............................................................. ..............................................................
......................... .........................
........................ ........................
........................ .......................
....................... .......................
....................... .......................
230 Kazanım: Günlük yaşamda hareketli cisimlerin sebep olabileceği tehlikeleri tartışır.
1. Aşağıdaki görsellerden hangisi ha- 4.
raketli varlıklara örnektir?
A) B) C)
Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın
kendi etrafında yaptığı harekettir?
2. 1 A) hızlanma B) yavaşlama
Top yukarı C) dönme
doğru ........
hareketi
yapar. 5.
2
Top aşağı doğru
........ hareketi yapar.
Arda topu havaya fırlattığında to- Bir dağın zirvesinden aşağı doğru
pun hareketleri ile ilgili noktalı yer- inen kayakçının hareketi aşağıdaki-
lere hangileri yazılmalıdır? lerden hangisidir?
1 2 A) dönme B) sallanma
A) hızlanma yavaşlama C) hızlanma
B) yavaşlama hızlanma
C) hızlanma hızlanma
6. Durgunluğu harekete
veya hareketi durgun
duruma çeviren etkiye
3. Aşağıdaki görsellerin hangisinde sal-
Yağmur ................. denir.
lanma hareketi vardır?
Yağmur’un ifadesindeki noktalı yere
A) B) C)
aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) kuvvet B) hareket
C) hız
7. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin 10. Aşağıdaki görsellerden hangisinde
ifadesi yanlıştır? itme ve çekme kuvveti aynı anda uy-
A) Kuvvet, hareket hâlindeki gulanabilir?
bir cismi hızlandırabilir.
A) B) C)
B) Kuvvet, cisimlerin hare-
ket yönünü değiştirebilir.
C) Kuvvet, hareket hâlindeki 11.

bir cismi yavaşlatamaz.
8. Hangi görseldeki nesneyi hareket

hâlindeyken elle durdurmaya çalış- Yukarıda verilen görsellerden han-
mak tehlikelidir? gisinde uygulanan kuvvet türü di-
A) B) C) ğerlerinden farklıdır?
A) B) C)
9. Aşağıdakilerden hangisi hareketli ci- 12. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin

simlerin sebep olduğu doğal afetler- hareketi tehlikeli bir duruma neden
den değildir? olabilir?
A) B) A) Tam olarak durmadan ula-
şım araçlarından inmem.
B) Hareket hâlindeki bir ta-

şıta binmem.
C)
C) Hareket hâlindeki taşıt dur-
madan ayağa kalkarım.

4. Ünite
Maddeyi Niteleyen Özellikler
Bilge Not Boşlukta yer kaplayan, duyu organlarımızla al-
gılanan canlı ve cansız tüm varlıklara madde denir.
Hava, su, ağaç, tahta, taş birer maddedir. Maddelerin beş duyu
organımızla hissedebileceğimiz temel özellikleri sertlik, yumuşaklık,
esneklik, kırılganlık, renk, koku, tat, pürüzlü ve pürüzsüz olma du-
rumlarıdır.
Verilen görsellerden madde olan varlıkları işaretleyelim.
Aşağıdaki şemalarda belirtilen özellikteki maddelere ikişer örnek yazalım.

SERT YUMUŞAK
oyun
demir
hamuru
ESNEK KIRILGAN
silgi cam
PÜRÜZLÜ PÜRÜZSÜZ
ağaç
cam
kabuğu
Kazanım: Beş duyu organını kullanarak maddeyi niteleyen temel özellikleri açıklar. 233
Etkinlik Yapalım
Aşağıda verilen maddeleri hangi duyu organımızı kullanarak algıladığımızı noktalı
yerlere yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Tabloda bazı nesneler ve bunlara ait nitelikler verilmiştir. Uygun olan nitelikleri
işaretleyelim.
Sert Yumuşak Esnek Kırılgan Pürüzlü Pürüzsüz

Zararlı Maddeler
Bilge Not Bazı maddeleri koklamak, bazı mad-
delere dokunmak ve onları tatmak vü-
cudumuza zarar verebilir. Yapıştırıcı, boya, çamaşır suyu,
deterjan gibi maddelerin kokusu vücudumuz için zararlı
olabilir. Elektrikli aletlerin yıpranmış kablolarına dokunur-
sak elektrik çarpabilir, dolayısıyla hayati tehlike oluşabilir.
Aşağıda verilen görsellerden insan vücuduna zarar verebilecek maddeleri işaret-

leyelim.
Aşağıdaki uyarı işaretlerinin ne anlama geldiklerini araştırıp altlarına yazalım.
........................................... ........................................... ...........................................
........................................... ........................................... ...........................................

Kazanım: Bazı maddelere dokunma, tatma ve koklamanın canlı vücuduna zarar vereceğini tartışır. 235
Güvenlik Tedbirleri
Bilge Not Maddelerin olası zararlı etkile-
rinden korunabilmek için çeşitli
güvenlik tedbirleri almalıyız. Özellikle kimyasal
maddeler içeren temizlik maddelerini kullanma-
dan önce uyarıları dikkate almalıyız. Deney ya-
parken öğretmenimizin bilgisi olmadan kimyasal maddelere dokunmamalıyız.
zalım.
Deney yaparken eldiven giyerim.
Büyüklerime danışmadan kesici aletlere dokunmam.
Temizlik maddelerinin tadına bakarım.
Yanıcı maddelere ateşle yaklaşmam.
Grup hâlinde çalışırken üzerime düşen sorumlulukları yerine getiririm.
Zararlı ve zehirli maddeleri solumamızda sakınca yoktur.
Temizlik maddelerinin kokusuna bakarım.
Açıklamalara uygun güvenlik araçlarının adlarını numaralandırarak eşleştirelim.
1 2 3 4
w Tehlikeli maddelerin derimize temas etmesini önler.

w Başımıza gelebilecek darbelerden bizi korur.
w Tehlikeli maddeleri doğrudan solumamızı engeller.
w Gözlerimizi tehlikeli maddelerden korur.
236 Kazanım: Bireysel olarak veya gruplar hâlinde çalışırken gerekli tedbirleri almada sorumluluk üstlenir.
Maddenin Hâlleri-1
Bilge Not Maddeler doğada katı,
sıvı, gaz olmak üzere üç
hâlde bulunur. Masa, kalem, elma, taş gibi
maddeler katı maddelere, su, süt, zeytinyağı,
benzin gibi maddeler sıvı maddelere, hava, su
buharı, bulut gibi maddeler ise gaz hâlde olan maddelere örnektir.
Aşağıdaki maddeleri katı, sıvı, gaz oluşlarına göre gruplandırarak numaralarını

ilgili bölümlere yazalım.
Katı maddeler
1 2 3
Sıvı maddeler
4 5 6
Gaz maddeler
7 8 9
Aşağıdaki boşlukları verilen ifadelerin uygun olanı ile tamamlayalım.
maddeler katı sıvı gaz
w ............................ doğada üç hâlde bulunur.

w Hava, doğal gaz, bulut, su buharı gibi maddeler ............................ hâldeki mad-
delere örnektir.
w Su, süt, zeytinyağı gibi maddeler ............................ hâldeki maddelere örnektir.
w Taş, toprak, kaya gibi maddeler ............................ maddelere örnektir.
Kazanım: Çevresindeki maddeleri hallerine göre sınıflandırır. 237
Maddenin Hâlleri-2
Bilge Not Katı maddeler maddenin sert hâlidir. Katı maddelerin
belli bir şekli vardır. Sıvı maddelerin belli
bir şekli yoktur, bulunduğu kabın şekli-
ni alır, akışkandır. Gaz
maddelerin belirli bir
şekli yoktur. Bulunduğu
ortamda yayılır.
Aşağıda verilen özelliklerin maddenin hangi hâline ait olduğunu noktalı yerlere
yazalım.
Belirli bir şekli vardır. .............................................................

Bulunduğu kabın şeklini alır. .............................................................
Bulunduğu ortama kolayca yayılır. .............................................................
Akıcıdır. .............................................................
Sıkıştırılamaz. .............................................................
Aşağıdaki kelime gruplarını eşleştirerek anlamlı cümleler oluşturalım.
Gaz maddeler akışkandır.
Sıvı maddeler katı maddelerdir.
Kum, tuz, şeker gibi maddeler gözle görülmez.
Gaz hâldeki maddeler sıkıştırılabilir.
Balonu şişirdiğimizde içinde biriken gazdır.
238 Kazanım: Çevresindeki maddeleri hâllerine göre sınıflandırır.

1. Aşağıdaki maddelerden hangisi sert 4. çamaşır suyu
olarak nitelendirilir? tuz ruhu
A) B) C) süt
bıçak
Yukarıda verilen maddelerden han-
gileri vücudumuza zarar verebilir?
A) B) C)
2. Maddelerin pürüzlü ya da pürüzsüz
olma durumlarını hangi duyu orga- 5.
Belirli bir şekli yoktur.
nımızla anlarız?
Aslı
A) B) C)
Akıcıdır.
Ela
Sıkıştırılabilir.
İrem
Yukarıdaki öğrencilerden hangisi sıvı
3. ceviz yumuşak maddelerin özellikleri hakkında yan-
lış bilgi vermiştir?
balon sert A) Aslı B) Ela C) İrem
cam kırılgan 6. I. süt katı

Verilen maddelerin doğru eşleştiril- II. mercimek katı
mesi aşağıdakilerden hangisidir? III. bulut gaz
A) B) C) Yukarıdaki eşleştirmelerden hangileri
doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
7. Aşağıdaki maddelerden hangisi do- 10.
ğada katı, sıvı ve gaz hâlde buluna-
bilir?
Yukarıda verilen uyarı işaretinin an-
A) B) C)
lamı nedir?
A) patlayıcı madde
B) yanıcı madde
C) zararlı madde
8. Su
Hava
Ses 11. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi de-
Yukarıdakilerden hangileri madde- ney yaparken uymamız gereken ku-
dir? rallara doğru örnek vermiştir?
A) B) C) A) Deney yapacağım mad-
denin tadına bakarım.
B) Deney yapacağım mad-

deleri koklarım.
9. Aşağıdaki maddelerden hangisinin
C) Deney yapmadan önce
belli bir şekli yoktur?
eldiven ve koruyucu
A) maske takarım.
B)
12. Aşağıdakilerden hangisi gözle göre-

C)
mediğimiz maddelerden biridir?
A) su B) hava C) süt
5. Ünite
Işığın Görmedeki Rolü
Bilge Not Görme olayının gerçekleşmesi
için varlıkların bir ışık tarafından
aydınlatılması ve bu varlıklardan gözümüze ışık
gelmesi gerekir. Karanlık ortamda görme olayı ger-
çekleşmez. Dünya’nın aydınlatma, yaşam ve enerji
kaynağı Güneş’tir.
Işık ve görme arasındaki ilişkiyi ifade eden açıklamaları görselleri numaralandırarak

eşleştirelim.
1. Deniz fenerleri, karanlıkta çevreyi aydınlatarak deniz taşıtlarını kullanan kaptan-

ların önlerini görmelerine yardımcı olur.
2. Gece yolculuk yaparken araç sürücüleri araçlarının farlarını açarlar.
3. Maden işçileri yer altında çalışırken baretlerine lamba takarlar.
4. Dünya’mızın aydınlanma kaynağı Güneş’tir.
5. Gece çalışma odamız yeterince aydınlık olmazsa ders çalışamayız.
6. Sokak lambaları gece sokakta rahatça yürüyebilmemizi sağlar.
Kazanım: Gözlemleri sonucunda görme olayının gerçekleşmesi için ışığın gerekli olduğu sonucunu çıkarır. 241
Işık Kaynakları
Bilge Not
Etrafına ışık yayan ve aydınlatan cisimlere
Etrafına ışık yayan ve aydınlatan cisimlere ışık kay-
nağı denir. Kendiliğinden ışık yayan Güneş, yıl-
dız, şimşek, ateş böceği gibi varlıklar doğal ışık
kaynaklarıdır. İnsanlar tarafından üretilen ampul,
florasan, gaz lambası, mum ve meşale yapay ışık
kaynağıdır.
Aşağıda verilen görsellerden doğal ışık kaynağı olanların altına “doğal”, yapay ışık
kaynağı olanların altına “yapay” yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

En büyük ışık kaynağı Güneş’tir.
Ay, ışık kaynağı değildir.
Yapay ışık kaynakları insanlar tarafından yapılmıştır.
Mum, doğal ışık kaynağıdır.
Ay Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır.
242 Kazanım: Çevresindeki ışık kaynaklarını doğal ve yapay ışık kaynakları şeklinde sınıflandırır.
Ses Kaynakları
Bilge Not
Ses titreşim sonucu oluşur. Her sesin bir
kaynağı vardır. Ses dalgalar hâlinde ve her yöne yayılır.
Etrafa yayılan bu sesleri işitme duyu organımız olan ku-
lağımızla işitiriz. Her ses insan kulağı tarafından işitilmez.
Sesin işitilebilmesi için yeterli şiddette olması gerekir.
Aşağıda verilen görsellerden ses kaynağı olanları işaretleyelim.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara , yanlış olanlara çizelim.
Her sesin bir kaynağı vardır.

Ses titreşim sonucu oluşur.
Karıncanın hareketinin sesini duyabiliriz.
Ses dalgalar hâlinde yayılır.
Şiddeti az olan sesleri duyabiliriz.
Etrafa yayılan sesleri işitme duyu organımızla duyarız.
Kazanım: Her sesin bir kaynağı olduğu ve sesin her yöne yayıldığı sonucunu çıkarır. 243
Çevremizdeki Sesler
Bilge Not Kendiliğinden ses üreten varlıklar doğal ses
kaynağıdır. Yağmur, rüzgâr, insanlar, hay-
dır. Yağmur, rüzgâr, insanlar, hay-
vanlar doğal ses kaynaklarıdır. Yapay ses kaynakları, in-
sanlar tarafından icat edilmiştir. Çalar saat, zil, telefon,
ulaşım araçları, makineler yapay ses kaynaklarıdır. Ku-
dır. Ku-
lağa gelen ses yeterli şiddette ise duyabiliriz, değilse
duyamayız.
Aşağıda görsellerden doğal ses kaynağı olanların altına “doğal”, yapay ses kaynağı
olanların altına “yapay” yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Aşağıda verilen görsellerden insan kulağının duyamayacağı sesleri işaretleyelim.
244 Kazanım: Çevresindeki ses kaynaklarını doğal ve yapay ses kaynakları şeklinde sınıflandırır.
Uzaktaki Sesler
Bilge Not
Ses üreten bir varlıktan
uzaklaştığımızda duyduğumuz sesin şiddeti
azalır. Ses üreten bir varlığa yaklaştığımızda
duyduğumuz sesin şiddeti artar.
Aşağıdaki çocukların isimlerini, ses kaynağına uzaklıklarına ve yakınlıklarına göre

sesi en çok duyandan sesi en az duyana doğru sıralayalım.
Ayşe Selim Harun

Sıralama: ....................... , ....................... , .......................
Yusuf Ahmet Samet

Sıralama: ....................... , ....................... , .......................

Tren istasyonuna yaklaşan trenin sesi istasyonda bekleyen yolcular tarafın-
dan daha şiddetli duyulur.
Konsere giden izleyiciler nerede otururlarsa otursunlar müziğin sesini du-
yarlar.
Kaynağından uzaklaşan sesin şiddeti artar.
Bando takımı bulunduğunuz yerden uzaklaştıkça müzik aletlerinden gelen
sesin şiddeti azalır.
İnsan kulağı çevredeki bütün sesleri duyabilir.
Kazanım: Ses şiddetiyle uzaklık arasındaki ilişkiyi açıklar. 245

Şiddetli Seslerin Zararları
Bilge Not
Şiddetli sesler işitme kaybına sebep olabi-

lir. Gürültülü ortamlarda bulunmak kulak
sağlığını olumsuz etkiler.
Aşağıda verilen mekânların hangisinde uzun süre bulunmak kulak sağlığımızı

olumsuz etkiler? İşaretleyelim.
Şiddetli sesler, insan sağlığına zarar verir.

Gürültülü ortamlar insanlarda strese sebep olur.
Yağmur sesini dinlemek işitme organımıza zarar verir.
İş makinelerini kulaklık olmadan kullanmak işitme kaybına neden olabilir.
Doğal ses kaynakları kulak sağlığımızı olumsuz etkiler.
İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan, hoşa gitmeyen seslere ses kirliliği denir.
246 Kazanım: Şiddetli seslerin işitme kaybına sebep olabileceğini ifade eder.
1. 4.
gaz lambası meşale el feneri
ateş böceği mum güneş
Yukarıdaki tabloda yapay ışık kay-

naklarını boyarsak tablo nasıl görü-
Arda’nın bulunduğu ortamda görme
nür?
olayını gerçekleştirip kitap okuyabil-
A)
mesi için hangi kaynağı kullanması
gerekir?
B)
A) Isı B) Ses C) Işık
C)
2.
5. Aşağıdakilerden hangisi yapay ses

kaynağıdır?
Yukarıdaki görsellerin ortak özelliği
A) B) C)
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Doğal ışık kaynaklarıdır.
B) Yapay ışık kaynaklarıdır.
C) Doğal ses kaynaklarıdır. 6. İşitme organımız olan kulağın duya-
bildiği titreşime ............... denir.
3. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? Yukarıdaki açıklamayı en uygun ta-
A) Güneş, en büyük ışık kaynağıdır. mamlayan kelime aşağıdakilerden
B) Ay, doğal ışık kaynağıdır. hangisidir?
C) Mum, yapay ışık kaynağıdır. A) ses B) şiddet C) gürültü

7. Aşağıdaki varlıklardan hangisinin se- 10. I. Şiddetli sesler insan sağlığına
sini duyamayız? zarar verir.
A) B) C) II. Uçak pistinde çalışanlar kulaklık
kullanmalıdır.
III. Yüksek sesle müzik dinlemek işit-
meye zarar vermez.
8. rüzgâr doğal Yukarıdaki ifadelerden hangileri
doğrudur?
yağmur yapay
A) I ve II B) II ve III C) I ve III
otomobil doğal
11. Aşağıdaki ortamların hangisinde ses
Verilen seslerin kaynağına göre dalgaları yayılmaz?
doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden A) B) C)
hangisidir?
A) B) C)
12. Bir otomobil yaklaşıyor
mu, uzaklaşıyor mu na-
sıl anlarız?
Sevinç Öğretmen’in sorusuna hangi
öğrenci doğru cevap vermiştir?
9. Aşağıdaki durumların hangisinde A) Otomobil yaklaştıkça ses
şiddeti azalır.
duyulan sesin şiddeti artar?
A) Uçağın gökyüzünde görünmez B) Otomobil uzaklaştıkça
ses şiddeti artar.
olması
B) Trenin istasyondan uzaklaşması C) Otomobil yaklaştıkça ses
şiddeti artar.
C) Koyun sürüsünün yaklaşması
6. Ünite
Canlı ve Cansız Varlıklar
Bilge Not Çevremizdeki varlıkların özelliklerine
bakarak onları canlı ve cansız olarak
sınıflandırabiliriz. Bitkiler, hayvanlar ve insanlar canlı
varlıklardır. Canlı varlıklar hareket eder, beslenir, başka
varlıklar meydana getirebilir. Hava, su ve ev gibi var-
lıklar cansız varlıklardır.
Görseldeki varlıklardan canlı olanların altına “canlı”, cansız olanlara “cansız” ya-
zalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Canlı ve cansız varlıklara ait özelliklerin numaralarını yazarak tabloyu dolduralım.
1. Hareket edebilirler. 6. Solunum yapamazlar.

2. Beslenemezler. 7. Çevreden gelen uyarılara tepki verirler.
3. Büyür, gelişir, çoğalırlar. 8. Boşaltım yapamazlar.
4. Beslenirler. 9. Çevreden gelen uyarılara tepki vermezler.
5. Solunum yaparlar. 10. Hareket edemezler.
Canlı Varlıklar Cansız Varlıklar

............................................. .............................................
Kazanım: Çevresindeki örnekleri kullanarak varlıkları canlı ve cansız olarak sınıflandırır. 249
Bir Bitkinin Gelişimini Gözlemleyelim
Bilge Not Bitkiler zamanla büyür ve geli-
şir. Bazı bitkiler çiçeklidir. Bitki to-
hum oluşturur. Tohum çimlenir. Çimlenme sonu-
cu oluşan genç bitkiye fidan denir. Bitkiler belirli
aralıklarla sulanmalıdır. Bitkilerin ışık ve havaya
ihtiyacı vardır.
Elmanın yaşam döngüsüne ait görsellerin numaralarını açıklamalara yazarak eş-

leştirelim.
3
2
1
4
5
6
Bitki belirli bir büyüklüğe ulaştığında çiçek açar.

Tohum zamanla gelişerek meyve oluşturur.
Bitki tohum oluşturur. Elma çekirdeği elma tohumudur.
Tohum çimlenir, kendine benzer bitki oluşturmaya hazırdır, fidan oluşur.
Fidan zamanla yetişkin bitki olur.
Tohum hava alan sıcak bir ortama ekilmeli ve sulanmalıdır.
250 Kazanım: Bir bitkinin yaşam döngüsüne ait gözlem sonuçlarını sunar.
Yakın Çevrem
Bilge Not
Canlıların yaşadığı yerler ve
bu yerlerdeki varlıkların tama-
mı çevreyi oluşturur. Bir insanın
yaşadığı çevreyi tanıyabilmesi,
günlük hayatını kolaylaştırır.
Aşağıda yaşam alanlarımıza yakın görseller verilmiştir. Açıklamalarla görselleri

numaralarını yazarak eşleştirelim.
1. Barınırım, ihtiyaçlarımı karşılarım.

2. Arkadaşlarımla birlikte eğitim görürüm.
3. Arkadaşlarımla birlikte oyun oynarım.
4. Ailemle birlikte alışveriş yaparım.
5. Hasta olduğum zaman, tedavi görmek için giderim.
6. Doktorun verdiği ilaçları almak için giderim.
7. Ulaşım ihtiyaçlarımı karşılamak için kullanırım.
8. Taze sebze ve meyve almak için ailemle giderim.
Kazanım: Yaşadığı çevreyi tanır. 251

Çevremizi Temiz Tutalım
Bilge Not Yaşadığımız çevreyi temiz tut-
malı ve korumalıyız. Yediğimiz
yiyeceklerin atıklarını yere atmamalıyız. Hepi-
miz çevremizin temizliği konusunda sorumlu-
luklarımızı yerine getirmeliyiz.
Aşağıda verilen alanların korunması için neler yapabiliriz? Noktalı yerlere yazalım.
............................................... ............................................... ...............................................

............................................... ............................................... ...............................................
............................................... ............................................... ...............................................

............................................... ............................................... ...............................................

Çöpleri çöp kutusuna atarım.
Sınıfımı ve okulumu temiz tutarım.
Bitki ve hayvanları korurum.
Yemek atıklarımı denize atarım.
252 Kazanım: Yaşadığı çevrenin temizliğinde aktif görev alır.

Doğal ve Yapay Çevre
Bilge Not İnsanlar tarafından yapılmış çev-
relere yapay çevre; insan elinin
değmediği, doğada kendiliğinden oluşan çevreye
ise doğal çevre denir.
Aşağıdaki görsellerin altına doğal ya da yapay çevreden hangisine ait olduğunu

yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Yapay çevre insanların ilgi, istek ve ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulur. Biz de

yapay bir çevre tasarlayalım. Tasarladığımız çevreyi çizelim.
Kazanım: Doğal ve yapay çevre arasındaki farkları açıklar. Yapay bir çevre tasarlar. 253
Doğal Çevrenin Canlılar İçin Önemi
Bilge Not Doğal çevre canlı varlıkların
yaşam alanıdır. Bu yüzden do-
ğal çevrenin korunması gerekir. Yer kabuğunun
değişim sürecinde oluşan ve görülmeye değer
varlıklara doğal anıt denir. Devlet tarafından ko-
rumaya alınan alanlara millî park denir.
Yabani hayvanların göç alanları ve yolları koruma altına alınmalıdır.

Çöpler geri dönüşüme atılmalıdır.
Doğal anıtlar geçmiş hakkında bilgi verir.
Millî parklar korunmaya alınmış, doğal ve yapay yapılardır.
Ormanlar tarım arazisine dönüştürülmelidir.
Doğal çevreyi korumak hayvanlara zarar verir.
Görsellerdeki doğaya zarar veren durumların çözüm yollarını noktalı yerlere ya-
zalım.
............................................... ............................................... ...............................................

............................................... ............................................... ...............................................
............................................... ............................................... ...............................................
............................................... ............................................... ...............................................
254 Kazanım: Doğal çevrenin canlılar için öneminin farkına varır. Doğal çevreyi korumak için araştırma yaparak çözümler önerir.
1. Aşağıdaki varlıklardan hangisi canlı- 4. Aşağıdaki görsellerden hangisi bitki-
dır? lerin yaşam döngüsüne ait değildir?
A) B) C) A) B)
C)
2.
5. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin

ifadesi doğrudur?
A) Bitkiler de diğer canlı-
Yukarıdaki varlıklardan kaç tanesi lar gibi toprak, su, Gü-
neş’e ihtiyaç duyar.
cansızdır?
A) 4 B) 5 C) 6 B) Bütün sebzeler yeşil
renklidir.
C) Bütün bitkiler meyve

verir.
3.  Hareket edebilir.
 Büyür, gelişir, çoğalır.
 Solunum yapar. 6. Canlı ve cansız varlıklarla yaşadı-
Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisini ğımız ortama ........... denir.
anlatmaktadır? Yukarıdaki ifadeyi tamamlayan en

A) Cansız varlıkları uygun kelime aşağıdakilerden han-
B) Canlı varlıkları gisidir?
C) Hareketsiz varlıkları A) bitki B) çevre C) canlı
7. Aşağıdakilerden hangisinin yaşam 10. dağ
alanı diğerlerinden farklıdır? deniz
A) B) C) park
yürüyüş yolu
Yukarıda verilenlerden hangileri ya-
pay çevreye örnektir?
8. Aşağıdakilerden hangisi çevremizi te- A) B) C)
miz tutmaya doğru örnek değildir?
11. Aşağıdaki görsellerden hangisi bir
A) B) C)
millî parka ait olabilir?
A)
9. Aşağıdaki görsellerden hangisi doğal B)

çevreye örnektir?
A)
C)
B) 12. Aşağıdakilerden hangisi doğal çevreyi

korumak için uygun bir çözüm değildir?
A) Çöpler geri dönüşüme atılmalı.
B) Rüzgâr enerjisi gibi doğal enerji
C)
kaynakları kullanılmalı.
C) Plansız şehirleşmeye devam edil-
meli.
7. Ünite
Elektrikli Araç Gereçler
Bilge Not
Elektrik, teknolojinin gelişmesinde
ve yaşantımızın kolaylaşmasında etkili olan bir icattır.
Günlük hayatımızda yararlandığımız pek çok alet ve
araç elektrikle çalışır.
Aşağıdaki araç gereçlerden elektrikle çalışanları işaretleyelim.
Aşağıdaki elektrikle çalışan alet ve araçların günlük yaşantımızda hangi alanlarda

kullanıldığını noktalı yerlere yazalım.
................................. ................................. ................................. .................................
................................. ................................. ................................. .................................
Kazanım: Elektrikli araç-gereçlere yakın çevresinden örnekler vererek elektriğin günlük yaşamdaki önemini açıklar. 257
Etkinlik Yapalım
Aşağıda günlük yaşamımızda kullandığımız araç gereçler verilmiştir. Bu araçlar
olmasaydı hayatımız nasıl etkilenirdi? Noktalı yerlere yazalım.
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................

Ev araç gereçlerinin hepsi elektrikle çalışır.
Elektrik bir enerji türüdür.
Kullanmadığımız elektrikli aletlerin fişini çekmeliyiz.
Elektrik enerjisi sınırsızdır.
Elektrikli araç gereçler sadece işitme ve aydınlatmada kullanılır.
Televizyonu izlemiyorsak kapatmalıyız.

Elektrik Kaynakları
Bilge Not
Elektrikli araçları çalıştırırken farklı elektrik

kaynakları kullanırız. Elektrikli araç gereçlerin
ihtiyaç duyduğu elektrik kaynakları pil, şehir
elektriği, akü ve bataryadır.
Aşağıdaki araç gereçlerin şehir elektriği, pil, batarya ya da aküden hangisiyle

çalıştığını noktalı yerlere yazalım.
........................ ........................ ........................ ........................ ........................
........................ ........................ ........................ ........................ ........................
Aşağıdaki cümleleri uygun kelimeleri yazarak tamamlayalım.
akü pil batarya elektrik şehir elektriği
w El feneri, cep radyosu, bazı oyuncaklar ............................ ile çalışır.

w Evimizdeki buzdolabı, televizyon, fırın gibi cihazlar ............................ ile çalışır.
w ............................ taşıtlar için gerekli olan ............................ enerjisini sağlar.
w Cep telefonu, dizüstü bilgisayar gibi araçlar ............................ ile çalışır.
Kazanım: Elektrikli araç-gereçleri kullandığı elektrik kaynaklarına göre sınıflandırır. 259

Pil Atıkları
Bilge Not
Elektriği tükenmiş pillerin çevreye
atılması zararlıdır. Atık pillerin içindeki bazı mad-
deler insan sağlığına zarar verebilir. Atık piller
ayrı bir yerde biriktirilmeli, geri dönüşüm kutula-
rına atılmalıdır.
Atık piller aşağıdaki görsellerin hangilerine zarar verebilir? İşaretleyelim.
Atık pillerin insan sağlığına zararı yoktur.

Atık piller bazı hastalıklara sebep olabilir.
Ömrü tükenmiş piller evde ayrı bir yerde biriktirilmelidir.
Şarj edilebilir piller kullanarak atık pil sayısı azaltılabilir.
Pillerin içindeki maddeler toprak ve suyu kirletir.
Pilleri yakmak tehlikelidir.
Pilleri içini açıp inceleyebiliriz.
260 Kazanım: Pil atıklarının çevreye vereceği zararları ve bu konuda yapılması gerekenleri tartışır.
Elektriğin Güvenli Kullanımı
Bilge Not Elektrik, dikkatli kullanılmadığında
ciddi tehlikeler ortaya çıkarabilen bir
enerjidir. Elektrik prizlerine ıslak elle dokunmamalı; ça-
tal, bıçak, çivi, vida gibi cisimler sokmamalıyız. Açık kablo
ve prizlere dokunmamalıyız. Elektrikli araçları kullanırken
kullanım kılavuzlarını okumalıyız.
Aşağıdaki görselleri inceleyelim. Görsellerdeki durumların hangi tehlikelere neden

olabileceğini noktalı yerlere yazalım.
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
................................. .................................
Kazanım: Elektriğin güvenli kullanılmasına özen gösterir. 261

Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki cümleleri verilen kelimelerin uygun olanlarıyla tamamlayalım.
kullanma kılavuzuna elektrikli fişini güvenlik

yetkili kişilere prize hasarlı

w Televizyonun ............................ sürekli prizde bırakmayalım.
w Elektrikli araçları ............................ ............................ uygun şekilde kullanalım.
w ............................ kabloları kullanmayalım.
w ............................ araçlar dikkatli kullanılmadığında yaralanmalara neden olur.
w Islak elle ............................ dokunmayalım.
w Prizlere ............................ kapağı taktıralım.
w Bozulan elektrikli cihazların tamirini ............................ yaptıralım.

Elektrikli araç gereçler dikkatli kullanılmadığında yangına, can ve mal kaybına
neden olabilir.
Şehir elektriği ile çalışan araçların suyla temas etmesi elektrik çarpmasına
sebep olabilir.
Her elektrikli araç gerecin kullanım şekli aynıdır.
Küçük çocukları elektriğin olumsuz etkilerinden korumak için prizlerin üstü
kapatılmalıdır.
Yerinden çıkmış prizlere dokunmanın sakıncası yoktur.
Bir elektrik prizine birkaç elektrikli aracın fişi takılabilir.
Bozulan elektrikli araçları kendimiz tamir edebiliriz.
Elektrikli araç gereçler kullanmadan önce kullanma kılavuzlarını okumalıyız.

1. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin 4. Aşağıdaki cihazlardan hangisi farklı
ifadesi doğrudur? bir enerjiyle çalışır?
A) Elektrik bir enerji türü- A) B) C)
dür.
B) Çevremizdeki bütün alet
ve cihazlar elektrikle ça-
lışır.
C) Elektriğin olmaması gün- 5. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
lük yaşamımızı etkilemez.
dur?
A) Pille çalışan elektrikli araç gereç-
2. Aşağıdakilerden hangisi şehir elektri- ler sadece ihtiyaç duyulduğunda
ği ile çalışır? kullanılmalıdır.
A) B) C) B) El feneri gündüz de yakılabilir.
C) Şehir elektriğini ne kadar çok kul-
lanırsak faturamız o kadar azalır.
3. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisin-
de elektrikli araç gerecin kullanım
alanı yanlış verilmiştir? 6. Elektriği tükenmiş ................ çöpe
A) atıldığında hava, su ve toprak kir-
aydınlatma
lenerek canlıların yaşamı olumsuz
B) etkilenir.
haberleşme
Noktalı yere aşağıdakilerden hangisi
C) yazılmalıdır?
ısınma
A) araç B) pil C) yiyecek

7. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin 10. Aşağıdaki görsellerden hangisi tehli-
davranışı doğrudur? keli bir durumu anlatır?
A) Elektriği biten pilleri, A) B)
okullardaki atık pil top-
lama noktalarına atarım.
B)
Elektriği biten pilleri top- C)
rağa gömerim.
C)
Evimizdeki pilleri çöpe
atarım.
11. Aşağıdaki elektrikli araçlardan han-

8. İçinde pil olmayan el feneri ça-
gisi batarya ile çalışır?
lışmaz.
A) B) C)
Bulaşık makinesi akü ile çalışır.
Otomobildeki farlar, akü ile ça-
lışır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğ-
12. Aşağıdakilerden hangisi yapıldığında
rudur?
elektrik kazalarının gerçekleşme ihti-
A) B) C)
mali azalır?
A) Bozulan elektrikli araçları kendi-
9. Aşağıdakilerden hangisi elektriğin
miz tamir ettiğimizde
yanlış kullanımı sonucu ortaya çıka-
B) Yerinden çıkmış prizlere dokun-
bilecek tehlikelerdendir?
duğumuzda
A) B) C)
C) Elektrikli araç gereçlerin kulla-
nım kılavuzlarını okuduğumuzda
HAYAT BİLGİSİ
HAYAT BİLGİSİ
1. Ünite
Güçlü Yönlerim
Bilge Not
Bütün insanlar fiziksel ve duygusal özellikleri, ilgi ve ye-
tenekleri bakımından birbirinden farklıdır. Başarılı olduğumuz
yönlerimiz güçlü yönlerimizdir. Güçlenmesi gereken yönleri-
mizi verimli ve planlı çalışarak güçlendirebiliriz.
Aşağıdaki faaliyetlerden yapmaktan hoşlandıklarımızı işaretleyelim.
Zayıf yönlerimizi çalışarak güçlendirebiliriz.

İlgi ve yeteneklerimiz birbirinden farklıdır.
Güçlendirilmesi gereken yönlerimizi saklamalıyız.
Yetenekler doğuştandır, geliştirilemez.
Verimli ve planlı çalışmak güçlenmesi gereken yönlerimizi geliştirir.
Başarılı olduğumuz yönlerimiz güçlü yönlerimizdir.
Birbirimizin farklı özelliklerine saygı duymalıyız.
Kazanım: Güçlü yönlerini ve güçlendirmesi gereken yönlerini fark eder. 267

Davranışlarımız Hepimizi Etkiler
Bilge Not
Davranışlarımız bizi ve arkadaşlarımızla olan
ilişkilerimizi olumlu ya da olumsuz şekilde etkiler. Arkadaşları-
mızın olumlu davranışları bizi mutlu eder. Olumlu davranışlar
güven duygusunu geliştirir, birbirimize olan sevgi ve saygımızı
artırarak ilişkilerimizin güçlenmesini sağlar.
Aşağıdaki davranışlarımız karşısında arkadaşlarımızın ve çevremizdeki insanların

neler hissedebileceklerini altlarına yazalım.
w Arkadaşlarımın sırlarını herkesle paylaşırım.
w Yardıma ihtiyacı olan arkadaşıma yardım ederim.
w Arkadaşlarımın fiziksel özellikleriyle alay ederim.
w Toplu taşıma araçlarında hamilelere, engellilere ve yaşlılara yer veririm.
w Oyunu kaybettiğim zaman kavga ederim.
Aşağıdaki cümleleri uygun ifadelerle tamamlayalım.
w Başıma gelen kötü bir olayı anlatırken arkadaşım gülerse ..........................

w Arkadaşım bir başarımdan dolayı beni tebrik ederse ..........................
w Arkadaşım neden üzgün olduğumu öğrenmeye çalışırsa bu beni ..........................
w Arkadaşlarım beni oyuna almazsa ..........................
268 Kazanım: Davranışlarının kendisini ve arkadaşlarını nasıl etkilediğini fark eder.
Arkadaşım Ol
Bilge Not
Arkadaşlarımız, ailemizden sonra bize
en yakın kişilerdir. Arkadaşlık bağlarının güçlenmesi ve
korunması için arkadaşlar arasında tarafsız olma, yar-
dımseverlik ve saygı gibi değerlerin olması gerekir.
Arkadaşlarımızda olmasını istediğimiz özelliklerin bulunduğu kutuları yeşile, olma-

sını istemediğimiz özelliklerin kutularını kırmızıya boyayalım.
tarafsızlık saygı sorumsuzluk taraf tutma öfke
duyarsızlık iyi niyet güvenilirlik yalancılık hoşgörü
şiddet kıskançlık kabalık şakacılık dayanışma
sorumluluk duyarlılık yardımseverlik kibarlık bencillik
Sınıfımızdan en yakın iki arkadaşımızı seçelim. Bu arkadaşlarımızda yukarıda verilen

özelliklerden hangilerinin bulunduğunu yazalım.
Kazanım: Arkadaşlık sürecinde dikkat edilmesi gereken hususları kavrar. 269

Kroki Çizelim
Bilge Not
Bir yerin üstten (kuş bakışı) gö-
rünümünün kabataslak çizilmesine kroki denir.
Krokiler genelde bir yeri tarif etmek için kulla-
nılır. Krokide mesafeler tahminîdir. Kroki günlük
hayatımızda bize kolaylık sağlar.
Cümlelerdeki noktalı yerleri krokiye göre tamamlayalım.
sol sağ w 3 -D sınıfının sağ tarafında

3-A 3-B öğretmenler odası ........................... vardır.
w K ütüphanenin karşısında
........................... bulunmaktadır.
w 3 -B sınıfının sol tarafında
kütüphane
........................... sınıfı vardır.

tuvalet
w Ö ğretmenler odasının sol

kız
tarafında ........................... sınıfı

vardır.
tuvalet
erkek
müdür w 3 -D sınıfı ........................... ve

3-C 3-D
odası ........................... arasındadır.
Aşağıdaki alana sınıfımızın krokisini çizelim. Kendi oturduğumuz sırayı boyayalım.
270 Kazanım: Sınıfının ve okulunun krokisini çizer.

Okulda Sosyal Etkinliklerimiz
Bilge Not
Okul bizim eğitim öğretim gördüğümüz, bizi sosyal ve kültürel
yönden geliştiren ikinci evimizdir. Okul sayesinde
bilgilerimiz artar, yeteneklerimiz gelişir. Okulda
çeşitli sosyal etkinliklere katılırız. Bu etkinliklerle
ihtiyacı olanlara yardım eder, toplumsal dayanış-
maya katkıda bulunuruz.
Aşağıdakilerden hangileri okulda yapılan sosyal etkinliklerdendir? İşaretleyelim.
Sosyal faaliyetler çevremizdeki insanlarla iyi ilişkiler kurmamızı sağlar.

Okullarda yardım amaçlı kermesler yapılır.
Bir arada yaşayan insanlar yardımlaşarak mutlu olurlar.
Okulda sosyal etkinliklere katılmak derslerimizi olumsuz etkiler.
Biz de kendi okulumuzda katıldığımız etkinlikleri yazalım.
Kazanım: Okulun bireysel ve toplumsal katkılarını fark eder. 271

İstek ve İhtiyaçlarımızı Söylerken
Bilge Not Okulumuzla ilgili istek ve ihtiyaçlarımızı yazılı olarak ifade etmek
için dilekçe yazıp ilgili kişilere ulaştırırız. Okuldaki dilek
kutularına da okulla ilgili isteklerimizi yazıp atabiliriz. Dilekçe yazarken
amacımızı, ilgili kişi ya da kurumu açıkça belirtmeli, yazım kuralları-
na uymalıyız. Sınıfımızda sınıf başkanı seçimine katılabiliriz. Okulda
düşüncelerimizi arkadaşlarımızla paylaşabilir, sorunlarımızı öğret-
menlerimize anlatıp onlardan yardım isteyebiliriz.
Aşağıdaki öğrencilerin ifadelerinden doğru olanları işaretleyelim.
İstek ve ihtiyaçlarımı öğretmenime sözlü olarak ifade ederim.
Sözlü ifadelerimde nezaket ifadelerini kullanırım.
İstek ve ihtiyaçlarımı yazılı olarak belirtirken dilekçe yazar veya dilek

kutusunu kullanırım.
İstek ve ihtiyaçlarımı belirtmek için sınıf başkanlığı seçimine katılırım.
İhtiyaçlarım karşılanmazsa kabalaşabilirim.
Dilek kutusuna şakalarımı yazıp atabilirim.
Aşağıdaki dilek kutusuna okulumuzla ilgili istek ve ihtiyaçlarımızı yazalım.
272 Kazanım: Okula ilişkin istek ve ihtiyaçlarını okul ortamında demokratik yollarla ifade eder.
Özenle Kullanalım
Bilge Not
Okulumuzda elektrik, su, doğal gaz
ve ders araç gereçleri gibi kaynaklardan yararlanırız.
Bu kaynakları kullanırken dikkatli, tutumlu ve bilinçli
olmalıyız. Okulumuzda kaynak israfını önlemek için so-
rumluluk alabilir, kampanyalar düzenleyebiliriz.
Aşağıda görselleri verilen okul kaynaklarını bilinçli kullanmak için neler yapabile-
ceğimizi noktalı yerlere yazalım.
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Aşağıdaki boşlukları verilen kelimelerden uygun olanları ile tamamlayalım.
bilinçli gereksiz muslukları elektrik
sloganlar su ekonomisine
w ............................ yanan lambaları kapatmalıyız.
w Açık unutulmuş ............................ kapatarak su tasarrufu sağlayabiliriz.
w ............................, doğal gaz gibi kaynakların eksikliğinde ısınma ve aydınlanma
sorunu yaşarız.
w ............................ ve temizlik maddelerinin tükenmesi durumunda sağlık sorun-
ları yaşayabiliriz.
w Kaynakları ............................ kullanmak ülke ............................ katkı sağlar.
w Kaynakların özenli kullanımı için ............................ hazırlayıp okulda uygun yer-
lere asabiliriz.
Kazanım: Okul kaynaklarının etkili ve verimli kullanımına yönelik özgün önerilerde bulunur. 273
Mesleğimi Seçiyorum
Bilge Not
Hayatımızı sürdürebilmek için
yaptığımız işe meslek denir. Meslekler toplumun
ihtiyaçlarını karşılamak için vardır. Gelecekte ya-
pacağımız mesleği düşünürken ilgi ve yetenekleri-
mizi göz önünde bulundurmalıyız.
Aşağıda görselleri verilen meslekleri özellikleriyle numaralandırarak eşleştirelim.
1. Öğrencilerle birlikte ders işler, onlara yeni bilgiler öğretirim.

2. Toprağı işleyip ürünler yetiştiririm.
3. İnsanların hastalıklarını belirler, onları tedavi ederim.
4. Bozulan makine veya araçları tamir ederim.
5. Suçluları yakalarım, güvenliğinizi sağlarım.
6. Giysilerinizi diker, gerektiğinde tamir ederim.
7. Binaları yapar, onarırım.
8. Hasta hayvanları tedavi ederim.
Büyüyünce hangi mesleği yapmak istiyorsunuz? Nedenleriyle yazalım.
274 Kazanım: İlgi duyduğu meslekleri ve özelliklerini araştırır.

1. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi güç- 4.

kıskançlık tarafsızlık dürüstlük
lü olduğu bir yönünü söylemiştir?
A) öfke güven dayanışma
Güzel resim yapıyorum. Tabloda iyi bir arkadaşta olması ge-
reken özelliklerin kutuları boyanırsa
B) tablo nasıl görünür?
Karanlıktan korkuyorum.
A) B)
C) Duygularımı ifade eder- C)

ken utanıyorum.
5. Aşağıdakilerden hangisi okulun bize

2. Aşağıdaki davranışlardan hangisi ar- kazandırdıklarından biri değildir?
kadaşlık ilişkilerini olumsuz etkiler? A) Kulüp çalışmalarında öz güveni-
A) Yardıma ihtiyacı olan arkadaşı- miz artar.
ma yardım ederim. B) Belirli gün ve haftalarda görev
B) Arkadaşlarımın sırlarını herkesle alarak toplumsal olaylara karşı
paylaşırım. duyarlılığımız artar.
C) Arkadaşlarımı incitmeden görüş- C) Arkadaşlarımızla olan ilişkilerimiz
lerimi söylerim. olumsuz etkilenir.
6. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi kro-

kiyle ilgili doğru bilgi vermiştir?
3. Dürüstlük A) Ülkelerin krokisi çizilebi-
Saygı lir.
Dış görünüş
B) Kroki çizilirken ölçüm ya-
Arkadaş seçiminde yukarıdakilerden pılması gerekir.
hangisine önem vermek yanlış bir
tutumdur? C) Krokiler kuş bakışı görü-
A) B) C) nüşün kâğıda çizilmesidir.
7. Aşağıdakilerden hangisi okullarda 10. I. Yanan lambaları kapatırım.
yapılan sosyal etkinliklerdendir? II. Açık unutulmuş muslukları kapa-
A) B) tırım.
III. Sınıf eşyalarını gereksiz kullanan
arkadaşlarımı uyarırım.
Yukarıdaki davranışlardan hangileri
C) doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I, II ve III
11. Aşağıdaki mesleklerden hangisi sağlık

8. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin alanında görev yapar?
davranışı okulda yapılacak bir yar- A)
dımlaşma ve dayanışma faaliyetine
örnektir?
A) Santranç turnuvasına
katılıyorum. B)
B) Okul gezisine katılıyo-

rum.
C)
C) Kırtasiye malzemesi ihti-
yacı olan arkadaşım için
yardım kampanyası dü-
zenliyorum.
12. Aşağıdaki meslekler ve özellikleriyle

9. Okuldaki istek ve ihtiyaçlarımızı okul ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlış-
yönetimine nasıl iletebiliriz? tır?
A) Dilekçe yazarak A) öğretmen - eğitim
B) Temizlik görevlilerine söyleyerek B) eczacı - sağlık
C) Ailemize söyleyerek C) terzi - ulaşım
2. Ünite
Onlar da Çocuktu
Bilge Not
Dedemiz, babaannemiz, anneannemiz, annemiz, babamız da bir
zamanlar bizim gibi çocuktu. Aile büyüklerimizin de
bizler gibi oynadıkları oyunlar vardı. Topaç çevirme,
bilye oyunu, körebe, çelik çomak ve saklambaç bü-
yüklerimizin oynadığı oyunlardandır. Bu oyunlardan
bazılarını bugün biz de arkadaşlarımızla oynarız.
Görsellerdeki oyun ve oyuncaklardan, aile büyüklerimizin çocukluk yıllarına ait

olabilecekleri işaretleyelim.
Aşağıdaki soruları aile büyüklerimize sorarak verdikleri cevapları yazalım.
w Çocukken en sevdiğiniz oyun hangisiydi? Bu oyunu nasıl oynardınız?
w Çocukken giydiğiniz kıyafetler ile şimdiki kıyafetler arasındaki farklılıklar nelerdir?
w Çocukken hangi oyuncaklarla oynardınız?
Kazanım: Aile büyüklerinin çocukluk dönemlerinin özellikleri ve kendi çocukluk döneminin özelliklerini karşılaştırır. 277
Komşuluk İlişkilerimiz
Bilge Not
Komşularımız ailemizden sonraki en
yakın sosyal çevremizdir. Komşularımız hayatı paylaştı-
ğımız insanlardır. Komşularımızla mutlu günlerimizde ve
zor günlerimizde dayanışma içinde olmalıyız.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına , yanlış olanların başına çi-

zelim.
Komşularımıza karşı hoşgörülü olalım.
İyi bir komşu kötü günlerimizde yanımızda olur.
Yüksek sesle müzik dinlemek, komşularımızı rahatsız etmez.
Bayramlarda ve özel günlerde komşularımızı ziyaret edelim.
Komşularımızdan ödünç aldığımız eşyaları işimiz bittikten sonra geri verelim.
Komşularımızın zillerini çalıp kaçalım.
İyi bir komşu kimseyle konuşmaz.
“Komşu komşunun külüne muhtaçtır.” atasözünü kendi komşuluk ilişkilerimizi de

göz önüne alarak açıklayalım.
278 Kazanım: Komşuluk ilişkilerinin ailesi ve kendisi açısından önemine örnek verir.
Evimizin Krokisi
Bilge Not
Kroki, bir yerin kuş ba-
kışı görünümünün ölçüsüz olarak kâğıda çi-
zilmesidir.
Evimizi kroki çizerek tarif edebilir, böyle-
ce adresimizin kolayca bulunmasını sağlarız.
Günlük hayatımızda krokiyi sıklıkla kullanırız.
Aşağıdaki açıklamalara göre krokiyi tamamlayalım.

Kuzey
Çiçek Sokak
Lale Sokak
Batı Doğu
w Evim okulun batısındadır. Güney
w Evimin kuzeyinde market vardır. ................ .................... ................
w Okul evimin doğusundadır.
w Okul evim ile parkın arasındadır. ATATÜRK CADDESİ
w Parkın kuzeyinde sağlık ocağı
Sümbül Sokak
............. Sokak
vardır.
w Marketin doğusunda cami vardır.
w Okul ile parkın arasında Erguvan Evim
.................... ................
Sokak vardır.
Evimizin yakın çevresini gösteren bir kroki çizelim.
Evim
Kazanım: Evinin bulunduğu yerin krokisini çizer. 279

Evde Herkesin Bir İşi Var
Bilge Not
Evimizde görev ve sorumluluklarımız
vardır. Evde üstlendiğimiz görevleri eksiksiz yapmalı, so-
rumluluklarımızı yerine getirmeliyiz. Aile içinde yapılan iş
bölümüne katılmalıyız. Odamızı temiz ve düzenli tutmak,
oyuncaklarımızı toplamak ve kişisel eşyalarımızı özenli kul-
lanmak önemli sorumluluklarımızdır.
Ailemizdeki görev dağılımını göz önüne alarak görsellerdeki işleri hangi aile bire-
yimizin yaptığını noktalı yerlere yazalım.
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
Aşağıdaki cümleleri verilen ifadelerden uygun olanları ile tamamlayalım.
mutlu görev sorumluluklarımız paylaşımı sofra kurmaya
w Hayatımızın her alanında olduğu gibi evde de ............................ ve

............................ vardır.
w Aile içinde görev ............................ yapmalıyız.
w Sorumluluklarımızı yerine getirmek aile bireylerini ............................ eder.
w Çocuklar boş zamanlarında ............................ yardım ederek aile bireylerine yar-
dımcı olur.
280 Kazanım: Evde üzerine düşen görev sorumlulukları yerine getirir.
Evdeki Teknoloji
Bilge Not
Evimizde kullandığımız alet ve teknolojik
ürünler hayatımızı kolaylaştırır. Ev işleri-
ni daha hızlı ve kolay yapmamızı sağlar.
Böylece aile bireyleri birbirlerine daha çok
zaman ayırır.
Görsellerdeki araç ve aletleri özellikleri ile numaralandırarak eşleştirelim.
1. Islak saçlarımızı kurutmak için kullanılır.

2. Kırışık kıyafetleri düzeltmeye yarar.
3. Kirli çamaşırlarımızı yıkamak için kullanılır.
4. Yiyeceklerin bozulmadan saklanması için kullanılır.
5. Yemekleri pişirmek için kullanılır.
6. Isıtmada kullanılan, yakıtı düzenli ve ayarlı biçimde yakan araçtır.
7. Çivi çakmaya yarar.
8. Vidaları söküp takmaya yarar.
Kazanım: Evde kullanılan alet ve teknolojik ürünlerin hayatımıza olan katkılarına örnek verir. 281
Evimizdeki Kaynaklar
Bilge Not
Evimizde elektrik, su ve doğal gaz
gibi kaynaklar kullanırız. Bu kaynakların bilinçsiz kulla-
nımı hem aile bütçemizi hem de ülke ekonomisini olum-
suz etkiler. Kaynakları bilinçli kullanmak için gereken
özeni göstermeli, israftan kaçınmalıyız.
Yandaki tabloda Elif’in ailesinin evle-

rinde kullandıkları kaynakların bir aylık
Elektrik 80 TL
faturaları verilmiştir. Aşağıdaki soruları
tabloya göre yanıtlayalım.
Su 50 TL
Doğal
160 TL
Gaz
w Elif’in ailesi en fazla hangi faturaya ödeme yapmıştır?
w Elif’in ailesi en az bütçeyi hangi fatura için ayırmıştır?
w Doğal gaz faturasının fazla olmasının sebepleri neler olabilir?
w Elif’in ailesi en çok hangi kaynağı kullanırken tasarruflu davranmıştır?
Evimizdeki ihtiyaç fazlası gıdaları nasıl değerlendirmeliyiz? Yazalım.
282 Kazanım: Evdeki kaynakların etkili ve verimli kullanımına yönelik özgün önerilerde bulunur.
Planlı Olalım
Bilge Not
Planlı olmak hayatımızı kolaylaştırır. Zamanı doğ-
ru ve etkili kullanmak hayatta başarılı olmak için
önemlidir. Planlı çalışmanın başarıya etkisinin en bü-
yük örneği, cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Ke-
mal Atatürk’tür.
Gün içinde yaptıklarımızı oluş sırasına göre sıralayarak şifreyi bulalım.
I N P L M
A L A N
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Planlı yaşamanın hayatımıza sağladığı yararları yazalım.
Kazanım: Planlı olmanın kişisel yaşamına olan katkılarına örnekler verir. 283
Harcama Yaparken
Bilge Not Yaşamımızı sürdürebilmemiz için ge-
rekli olan şeyler ihtiyaçlarımızdır. Beslen-
me, barınma ve giyinme temel ihtiyaçlarımızdandır. Karşı-
landığında bizi mutlu eden ama karşılanması hayati önem
taşımayan şeyler ise istektir. İhtiyaçlarımızı isteklerimizden
önce karşılamalıyız. İsteklerimizin karşılanması konusunda aile bireylerimize ısrarcı
olmamalıyız. İstek ve ihtiyaçlarımızı karşılamak için para biriktirmeliyiz.
Aşağıdaki tablolara temel ihtiyaçlarımızı ve isteklerimizi yazalım.
Temel İhtiyaçlarım İsteklerim
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların kutusunu yeşile, yanlış olanların kutusunu

kırmızıya boyayalım.
Ailemden, öncelikle ihtiyaçlarımın karşılanmasını isterim.
Aile bütçemi korumak için gereksiz harcamalardan kaçınırım.
İsteklerimi belirlerken aile bütçesini düşünmem.
Önce temel ihtiyaçlarımı sonra da isteklerimi karşılarım.
Temel ihtiyaçlarımı karşılamazsam hasta olabilirim.
İsteklerimi karşılamak için para biriktirmeliyim.
Pahalı oyuncaklar satın almak ailemin bütçesini olumsuz etkileyebilir.
Boş yere para harcamaya özen gösteririm.

284 Kazanım: İstek ve ihtiyaçlarını karşılarken kendisinin ve ailesinin bütçesini korumaya özen gösterir.
1. Dedesiyle röportaj yapan Ahmet’in 4. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin

dedesine aşağıdaki sorulardan han- ifadesi doğrudur?
gisini sorması doğru olmaz? A) Kroki belirli bir ölçüye
A) Çocukluğunuzda hangi göre çizilir.
oyuncaklarla oynardınız?
B) Kroki çizebilmemiz için
B) Çocukluğunuzda bay- pusulamız olmalıdır.
ramlar nasıl kutlanırdı?
C) Krokilerde kabataslak
C) Çocukken hangi bilgisayar çizim yapılır.
oyunlarını oynardınız?
5. Yemek yapmak
2. Komşuluk ilişkileriyle ilgili aşağıdaki Çiçekleri sulamak
ifadelerden hangisi doğrudur? Sofrayı kurmak
A) Komşularımızla sadece mutluluk- Oyuncakları toplamak
larımızı paylaşırız.
B) Yüksek sesle müzik dinlemek, kom- Yukarıda verilenlerden hangisi ço-
şumuzu rahatsız etmez. cukların yapabileceği görev ve so-
C) İyi bir komşu hoşgörülü olmalı- rumluluklardan olamaz?
dır. A) B) C)
3. binanın 6. Aşağıdakilerden hangisi evde kullan-

cami park okul
rengi
dığımız teknolojik araçlardan değildir?
A) B)
Bir kroki üzerinde yukarıda verilen-
lerden hangilerini kullanırsak evimizi
daha kolay tarif etmiş oluruz? C)
A) B)
C)
7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi evimiz- 10. Aşağıdakilerden hangisi temel ihti-
deki kaynakları verimli kullanmaya yaçlarımızdandır?
örnektir? A) B)
A) Tabağıma yiyebileceğim kadar ye-
mek alırım.
B) Dişlerimi fırçalarken musluğu ka- C)
patmam.
C) Bilgisayarımı her zaman fişte ta-
kılı bırakırım.
8. Yiyeceklerin uzun
süre bozulmadan
korunmasını sağlar. 11. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış-
Giysilerin kırışıklık- tır?
larını düzeltir. A) İşlerimizi öncelik sırasına koyarak
yapmalıyız.
Vidaları söküp tak-
B) Planlı olmak amacımıza kısa sü-
maya yarar.
rede ulaşmamızı sağlar.
Yukarıdaki alet ve teknolojik ürünler C) Uyku, beslenme, oyun ve ders
ile hayatımıza katkılarının doğru eş- sürelerimizi iyi planlamamız ba-
leştirilişi aşağıdakilerden hangisidir? şarımızı azaltır.
A) B) C)
9.
Planlı yaşarsak ......................
12. Aşağıdakilerden hangisi evimizde
Yukarıdaki cümleyi tamamlayan en uy- kullandığımız teknolojik araçların ya-
gun ifade aşağıdakilerden hangisidir? rarlarından değildir?
A) çabuk yoruluruz. A) Zamandan tasarruf sağlar.
B) başarımız artar. B) Daha çabuk yoruluruz.
C) kendimize güvenimiz azalır. C) Hayatımızı kolaylaştırır.
3. Ünite
Kişisel Bakımımız
Bilge Not
Sağlıklı bir hayat sürdürebilmek için kişisel
bakım ve temizliğimize dikkat etmeliyiz. Kişisel
bakımımızı yaparken su ve elektrik gibi kaynak-
ları verimli kullanmalıyız. Suyu boşa akıtmamalı,
kullanmadığımız elektrikli eşyaların fişini çekmeli,
gündüz hava açıksa lambaları yakmamalıyız.
Aşağıdaki görsellerden kişisel bakım ile ilgili olanları işaretleyelim.
Aşağıdaki öğrencilerin cümlelerini uygun ifadelerle tamamlayalım.
Tuvalette suyu boşa .............. Diş fırçamı ve tırnak makası-

.......................... mı kimseyle ..............
Banyo yaparken suyu uzun

Düzenli banyo ...........................
süre açık ...................................
Diş macunu, sabun gibi te- Kişisel bakımımı yaparken kay-

mizlik maddelerini gereğinden nakları ........................... kulla-
fazla ...................... nırım.
Kazanım: Kişisel bakımını yaparken kaynakları verimli kullanır. 287
Satın Alırken Dikkat Edelim
Bilge Not Yiyecek ve içecek satın alırken
bilinçli olmalıyız. Paketli gıdaların
üzerindeki son kullanma tarihlerine ve gıda içe-
riklerine dikkat etmeliyiz. Meyve ile sebze satın
alırken aldıklarımızın renklerine ve kokularına bak-
malıyız. Aldığımız ürünlerin hem kaliteli hem de uygun fiyatlı ol-
masına özen göstermeliyiz. Alışveriş yaptığımız yerlerin temizliğinden emin olmalıyız.
Bilinçli tüketicinin yapacağı davranışların kutularını işaretleyelim.
Reklamlarda gördüğüm her şeyi alırım.
Alışveriş yaparken bilinçli tercihler yaparım.
Ürünün bozuk olup olmadığını anlamak için paketinin sağlamlığına ve son

kullanma tarihine bakarım.
Alışveriş yaparken ucuz olan ürünleri tercih ederim.
Satın aldığım ürün bozuk çıkarsa ürünü değiştirme veya iade etme hakkımı
kullanırım.
Alışverişten önce ihtiyaç listesi hazırlarım.
Açıkta satılan yiyecek ve içeceklerin sağlığımıza zararlı olduğunu arkadaşları-

ma anlatırım.
Alışveriş yaparken yiyeceklerin içindeki katkı maddelerini incelerim.
Ailemizdeki bilinçli tüketici davranışlarını aşağıya yazalım.
288 Kazanım: Yiyecek ve içecekler satın alınırken bilinçli tüketici davranışları gösterir.
Mevsimlere Göre Besleniyorum
Bilge Not Sağlığımızı korumak için mevsiminde
yetişen meyve ve sebzeleri tercih etme-
liyiz. Mevsiminde yenen meyve ve sebzeler hem daha
sağlıklı hem de daha lezzetlidir. Yeterli ve dengeli
beslenmenin sağlığımız için gerekliliğini unutmamalı,
yemek seçmekten kaçınmalıyız.
Görsellerdeki sebze ve meyvelerin kutucuklarını mevsimine uygun renge boyaya-

lım. (Yaz , Kış )
Dengeli beslenme ile ilgili ifadelerden doğru olanlara , yanlış olanlara

çizelim.
Aşırı beslenen bireyler obezite gibi çeşitli hastalıklara yakalanabilir.

Diyabet hastaları şekerli besinleri tüketebilirler.
Günde sadece bir kez yemek yemeliyiz.
Sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeğini zamanında yemeliyiz.
Her besinden yeteri kadar yemeliyiz.
Kazanım: Sağlığını korumak için mevsimlere özgü yiyeceklerle yeterli ve dengeli beslenir. 289
Temizlik Her Yerde
Bilge Not
Hastane, okul, park, tuvalet, piknik alanları ve
alışveriş merkezleri gibi ortak kullanım alanlarının temizliği insan
sağlığı açısından çok önemlidir. Temizlik ve hijyen kurallarına uymak
hem kendi sağlığımızı hem de çevremizdeki insanların sağlığını korur.
Aşağıda görselleri verilen ortak kullanım alanlarını nasıl kullanmamız gerektiğini

noktalı yerlere yazalım.
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Aşağıdaki boşlukları verilen uygun ifadelerle tamamlayalım.
ortak kullanım temiz hijyen mikroplar
Tuvaletleri ...................... kul- Düzenli banyo yapmak

lanalım. ................... sağlar.
Başkalarıyla kullandığımız Temizlik kurallarına uymazsak

alanlara .................................... ............................... hızla yayılır,
alanı denir. insanlara bulaşabilir.
290 Kazanım: Kendisinin ve toplumun sağlığını korumak için ortak kullanım alanlarında temizlik ve hijyen kurallarına uyar.
1. Aşağıdaki görsellerden hangisi kişisel 4. Aşağıdaki çocuklardan hangisinin bi-

bakımımızla ilgilidir? linçli bir tüketici olduğu söylenebilir?
A) B) A) Alışveriş listeme öncelik-
le isteklerimi yazarım.
B) Reklamlarda gördüğüm
C) her şeyi alırım.
C) Bütçeme göre alışveriş

yaparım.
2. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin 5. Açıkta satılan yiyecekleri satın

ifadesi yanlıştır
yanlıştır? almak sağlıklıdır.
A) Duş alırken uzun süre Yiyecek ve içeceklerin son kul-
suyu açık bırakmam. lanma tarihine bakmalıyız.
Satın aldığımız bir ürün bozuk
B) Kişisel bakım eşyalarımı çıktığında ürünü değiştirmek hak-
kimseyle paylaşmam. kımızdır.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğ-
C) Dişlerimi günde bir kez rudur?
fırçalarım. A) B) C)
6.
3. Aşağıda görselleri verilen kişisel ba-
kımların hangisini tek başımıza yapa-
mayız? I II III IV
A) B) C)
Yukarıda verilen meyve ve sebzeler-
den hangisi kış mevsiminde yetişir?
A) I ve II B) III ve IV C) I ve III
7. Mevsiminde yetişen meyve 10. Aşağıdaki görsellerden hangisi ortak
ve sebzeler daha ............. kullanım alanı değildir?
A) B)
Yukarıdaki cümleyi tamamlayan doğ-
ru ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) zararlıdır. C)
B) yararlıdır.
C) pahalıdır.
11. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi or-

tak kullanım alanları ile ilgili doğru
8. Aşağıdakilerden hangisi yanlış bes- bilgi vermiştir?
lenmiş görünmektedir? A)
Ortak kullanım alanla-
A) B)
rını nasıl bulmak istiyor-
sak öyle bırakmalıyız.
B) Temiz olan ortamda

C) daha çok hasta oluruz.
C) Ortak kullanılan yerler

kişisel kullanılan alanlara
göre daha az kirlenir.
9. Sağlıklı büyümek için aşağıdaki besin-

lerden hangilerini tüketmeliyiz? 12. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
A) B) dur?
A) Çok sık asitli içecekler tüketebili-
riz.
B) Günde bir kez yemek yememiz
C) yeterlidir.
C) Kahvaltı yapmadan okula gitme-
meliyiz.
4. Ünite
Trafik İşaret ve Levhaları
Bilge Not
Trafikte can ve mal güvenliğimizi korumak için yayaların ve
sürücülerin trafik işaret ve levhalarına
dikkat etmeleri gerekir. Trafik işaret
ve levhaları renk, şekil ve anlamları
bakımından birbirinden farklıdır.
Aşağıda görselleri verilen trafik levhalarının anlamlarını altlarına yazalım.
...................................... ...................................... ......................................
...................................... ...................................... ......................................
Aşağıdaki öğrencilerin cümlelerini verilen ifadelerden uygun olanları ile tamam-

layalım.
trafik işaret ve levhalara sürücülerin kaldırımları
Yürürken .............................. kullanalım.
.............................. dikkatini dağıtacak hareketlerden kaçınmalıyız.
.............................. kurallarına uymak hepimizin sorumluluğudur.
Okul yolunda karşımıza çıkan ........................................ mutlaka uymalıyız.

Kazanım: Trafik işaret ve levhalarını tanır. 293
Trafik Kurallarına Uyalım
Bilge Not
Yayalar ile sürücüler trafik kurallarını
öğrenmeli ve trafik kurallarına uymalılardır. Emniyet
kemeri kazalarda meydana gelebilecek yaralanmaları
önleyen bir güvenlik aracıdır. Kazaların çoğu trafikte
kurallara uyulmaması sonucu gerçekleşmektedir.
Aşağıdaki görsellerden trafik kurallarına uygun olmayanları işaretleyelim. Uyul-

ması gereken kuralları konuşma balonlarına yazalım.
Uyulması gereken trafik kuralları!
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
294 Kazanım: Trafik kurallarına uymanın gerekliliğine örnekler verir.
Dikkatli Olalım
Bilge Not
Evde, okulda ve hayatımızın birçok alanında
kazalarla karşılaşabiliriz. Bu kazalar yaralanma ve can kayıpları-
na neden olabilir. Kazaların nedeni genellikle dikkatsizlik, önlem
almamak ve bilinçsiz davranışlardır.
Aşağıda görselleri verilen kazaların olmaması için alabileceğimiz önlemleri noktalı

yerlere yazalım.
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Kesici ve delici aletlerle oyun oynayabiliriz.
Teneffüslerde merdivenlerden koşmadan inmeliyiz.
Ateşle oyun oynamamalıyız.
Islak elle prizlere dokunmamalıyız.
Balkon ve pencerelerden aşağı sarkmamalıyız.

Kazanım: Yakın çevresinde meydana gelebilecek kazaları önlemek için alınması gereken tedbirleri açıklar. 295
Acil Durum
Bilge Not
Hiç beklemediğimiz bir anda tehlikeli bir
durumla karşılaştığımızda sakin olmalıyız. Acil yardım tele-
fonlarını ezberlemeli ve hangi durumda onlardan yardım
isteyebileceğimizi öğrenmeliyiz. Çevremizde güvenliğimizi
tehdit eden insanlara karşı dikkatli ve bilinçli olmalıyız. Ta-
nımadığımız insanlardan uzak durmalıyız.
Aşağıdaki acil durum numaralarını hangi durumlarda aramamız gerektiğini noktalı

yerlere yazalım.
110 155 112

......................................... ......................................... .........................................
......................................... ......................................... .........................................
......................................... ......................................... .........................................
Aşağıdaki öğrencilerin ifadelerinden doğru olanların balonunu boyayalım.
Tanımadığım insanlardan uzak dururum.
Beni rahatsız eden bir durumla karşılaştığım-

da bu durumu hemen aileme anlatırım.
Yabancı kişilerin araçlarına binerim.
Tanımadığım insanlardan gelen tekliflere “hayır” derim.

296 Kazanım: Acil bir durumda ne yapacağını ve kimlerden yardım isteyebileceğini açıklar.
Güvenliğim için Önlem Alırım
Bilge Not
Günlük yaşantımızda güvenliğimizi tehdit
eden durumlarla karşılaşabiliriz. Böyle durumlarda aile-
mizden, öğretmenimizden, tanıdığımız kişilerden ve güvenlik
görevlilerinden yardım istemeliyiz. Ailemize ait bilgileri ta-
nımadığımız kişilerle paylaşmamalıyız.
Aşağıda verilen tehlikeli durumlarla karşılaştığımızda nasıl davranmamız gerekti-

ğini noktalı yerlere yazalım.
Okula giderken veya okuldan

dönerken tanımadığımız kişiler Tanımadığımız kişiler bizi evi-
bizimle ısrarla konuşmak isterse ne ya da arabasına çağırırsa
..................................................................... .....................................................................
..................................................................... .....................................................................
Okula giderken biri bizi tehdit Tanımadığımız biri bizden para

ederse isterse
..................................................................... .....................................................................
..................................................................... .....................................................................
Deprem de güvenliğimizi tehdit eden bir doğal afettir. Bu doğal afetin zararla-
rından korunmak için alınması gereken önlemleri işaretleyelim.
Deprem planı yapmalı ve deprem çantası hazırlamalıyız.
Sarsıntı sırasında merdivenlere koşmalıyız.
Deprem bittiğinde açık alanlarda beklemeliyiz.
Kazanım: Günlük yaşamında güvenliğini tehdit edecek bir durumla karşılaştığında neler yapabileceğine örnek verir. 297
Güvenli Oyun
Bilge Not Güvenliğimiz için oyunlarımızı güvenli alan-
larda oynamalıyız. Trafiğe kapalı yerler,
parklar ve bahçeler güvenli oyun alanlarıdır. Parklardaki pas-
lı, bozuk ve kırık oyun araçlarını kullanmamalıyız. Bisiklet,
kaykay, paten gibi araçları kullanırken kask, dizlik, dirseklik gibi
koruyucu eşyalar takmalı ve bu araçları hızlı kullanmamalıyız.
Aşağıdaki oyun araçlarının güvenli kullanımı için dikkat edilmesi gerekenleri noktalı
yerlere yazalım.
......................................... ......................................... .........................................

......................................... ......................................... .........................................
......................................... ......................................... .........................................

......................................... ......................................... .........................................
Aşağıdaki yarım bırakılmış cümleleri uygun ifadelerle numaralandırarak eşleştirelim.
w Bisikletimizi çok hızlı 1. güvenli oyun alanları seçmeliyiz.
w Boyumuza uygun bisiklete 2. binmeliyiz.
w Oyun oynamak için 3. kullanmamalıyız.
w Paten, kaykay kullanırken 4. dizlik ve dirseklik takmalıyız.
w Bisiklet kullanırken ellerimizi 5. gidondan çekmemeliyiz.

298 Kazanım: Oyun alanlarındaki araçları güvenli bir şekilde kullanır.
1. Aşağıdaki trafik ışıklarından hangisi 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış-

yayalara yanlış bilgi vermektedir? tır?
A) Ben yandığımda durma- A) Her zaman kaldırımlarda yürü-
lısın. meliyiz.
B) Bisikletimizle aşırı hız yapmama-
B) Ben yandığımda hızlan- lıyız.
malısın. C) Hareket hâlindeki araçların ara-
sından karşıya geçmeliyiz.
C) Ben yandığımda geçme-
lisin.
5. Aşağıdaki görsellerden hangisinde
trafik kurallarına uyulmamıştır?
2. Aşağıdakilerden hangisi yaya yolunu A) B)
gösterir?
A) B)
C)
C)
3. Yandaki trafik levhasının 6. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi ev

anlamını hangi öğrenci kazalarının nedenlerinden birine doğ-
doğru söylemiştir? ru örnek vermiştir?
A) A)
okul geçidi sakin olmak
B) B)
hastane bilinçli olmak
C) C)
durak dikkatsiz olmak
7. 10. Aşağıdakilerden hangisi güvenli oyun
alanıdır?
A)
Yukarıdaki durumla karşılaştığımızda

ilk arayacağımız acil numara hangisi B)
olmalıdır?
A) 155 B) 110 C) 112
C)
8. Acil durum araçları ile telefon nu-

maraları eşleştirmelerinden hangisi
yanlıştır? 11. Aşağıdakilerden hangisi oyun araç-
A) 155 larını güvenli kullanmaktadır?
A) B)
B) 112
C)
C) 122
12. Aşağıdaki durumların hangisinde bi-

nanın üst katına çıkarak yardım iste-
meliyiz?
9. Aşağıdakilerden hangisi zor bir du- A) B)
rumla karşılaştığımızda yardım iste-
yebileceğimiz kişilerden değildir?
A) ailemiz C)
B) öğretmenimiz
C) tanımadığımız kişiler
5. Ünite
Yönetim Birimleri
Bilge Not Toplumu kanun ve kurallara göre yöne-
ten idarelere yönetim birimi denir. İldeki yö-
netim birimi valilik, yöneticisi ise validir. İlçedeki yönetim birimi
kaymakamlık, yöneticisi ise kaymakamdır. İl, ilçe ve kasabalar-
da yönetim birimi belediyedir ve belediyenin başında belediye
başkanı bulunur. Köylerdeki yönetim birimi muhtarlık, yöneticisi ise muhtardır.
Aşağıdaki yönetim birimlerinin yöneticisini ve görevlerini araştırıp yazalım.
Yönetici :
Görevleri :
Yönetici :
Görevleri :
Yönetici :
Görevleri :
Yönetici :
Görevleri :
Kazanım: Yakın çevresinde bulunan yönetim birimlerini ve yöneticilerini tanır. 301

Yaşasın Cumhuriyet!
Bilge Not Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk, Kur-
tuluş Savaşı’nı zaferle sonuçlandırıp 29
Ekim 1923’te cumhuriyeti ilan ederek ülkemizi bağımsızlığa
kavuşturmuştur. Cumhuriyetin ilanı ile ülkemiz yerleşme ve
seyahat özgürlüğü, eğitim hakkı, kadınlara seçme ve seçil-
me hakkı gibi birçok hakka kavuşmuştur.
Cumhuriyetin getirdiği yenilikleri yazalım.
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Aşağıdaki cümleleri verilen ifadelerin uygun olanlarıyla tamamlayalım.
Mustafa Kemal Atatürk 29 Ekim 1923
Türkiye Cumhuriyeti Devleti hak ve özgürlüğe
w Cumhuriyet .....................................’te ilan edildi.

w ...................................................... ilk cumhurbaşkanı seçildi.
w Türk milleti cumhuriyetin ilanı ile pek çok ................................................. kavuştu.
w Devletimizin adı .............................................................’dir.
302 Kazanım: Ülkemizin yönetim şeklini açıklar.
Tarihî Yerler ve Doğal Güzellikler
Bilge Not Uzun zaman önce meydana getirilmiş, tarihî değeri olan ya-
pılara tarihî eser denir. Ülkemiz pek çok medeniyete ev sahipliği
yaptığından tarihî eserler açısından zengin bir yer-
dir. Saraylar, kaleler, camiler, çeşmeler ve köprüler
ülkemizin hemen her ilinde rastlayabileceğimiz tarihî
yapılardır. Ülkemiz doğal güzellikler bakımından da
oldukça zengindir. Peribacaları, göller, ormanlar ve
şelaleler ülkemizde yer alan doğal güzelliklerdendir.
Aşağıdaki görselleri verilen tarihî yerlerin ve doğal güzelliklerin isimlerini ve ne-

rede bulunduklarını yazalım.
................................... ................................... ................................... ...................................

................................... ................................... ................................... ...................................
................................... ................................... ................................... ...................................

................................... ................................... ................................... ...................................
Yaşadığımız çevredeki tarihî eserleri ve doğal güzellikleri araştırıp yazalım.
Kazanım: Yakın çevresinde yer alan tarihi, doğal ve turistik yerlerin özelliklerini tanıtır. 303
Ülkemi Seviyorum
Bilge Not
Ülkemize karşı sorumluluklarımız var-
dır. Vatansever biri olarak ortak değerlerimizi korumalı
ve onlara sahip çıkmalıyız. Okuyarak, çalışarak, araştı-
rarak kendimizi geliştirmeli, vatanımız için faydalı işler
yapmalıyız.
Aşağıdaki ifadelerden ailemize karşı sorumluluklarımızın kutusunu maviye, ülkemi-

ze karşı sorumluluklarımızın kutusunu kırmızıya boyayalım.
Büyüdüğüm zaman seçim-

Derslerime düzenli çalışırım.
lerde oy kullanacağım.
Yasalara ve kurallara uya- Aileme ev işlerinde yardımcı

rım. olurum.
Ülkemizin daha çok gelişme-

20 yaşıma geldiğim zaman si için zamanı gelince vergi-
askere gideceğim. mi vereceğim.
Yalnızca kendimizi düşünmeliyiz.

Vatanımızı çok sevmeliyiz.
Vatani görevden kaçmalıyız.
Hiç kimseyi ayırmadan milletimizi sevmeliyiz.
Sorumluluklarımızın bilincinde olmalıyız.
Evimiz gibi ülkemizin de yuvamız olduğunu unutmamalıyız.
304 Kazanım: Ülkesinin gelişmesi ile kendi görev ve sorumluluklarını yerine getirmesi arasındaki ilişkiyi kurar.
Ortak Kullanıyoruz
Bilge Not Başka insanlarla kullandığımız alanlara or-
tak kullanım alanları denir. Okullar, spor
salonları, parklar, hastaneler, piknik alanları, ormanlar,
kütüphaneler, toplu taşıma araçları, otobüs durakları ortak
kullanım alanlarıdır. Bu alanları temiz kullanmalı, buralar-
daki araçlara zarar vermemeli ve zarar verenleri uygun bir şekilde uyarmalıyız.
Görsellerdeki ortak kullanım alanlarını nasıl kullanmamız gerektiğini noktalı yer-

lere yazalım.
.......................................... .......................................... ..........................................

.......................................... .......................................... ..........................................
.......................................... .......................................... ..........................................

.......................................... .......................................... ..........................................
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların kutusunu yeşile boyayalım.
Çocuk parklarındaki araçları özenli kullanırım.
Kütüphaneden aldığım kitapları yıpratma-

dan okurum ve zamanında geri veririm.
Spor salonundaki bazı eşyaları eve götürürüm.
Ortak kullanım alanlarına zarar verenleri uyarırım.

Kazanım: Ortak kullanım alanlarını ve araçlarını korur. 305
Birlikte Güçlüyüz
Bilge Not Ülkemizin büyümesi, kalkınması ve güç-
lenmesi için millet olarak birlik ve bera-
berlik içinde olmalıyız. Ülkemize daha iyi bir yaşam sürmek,
eğitim görmek ya da ülkesindeki tehlikelerden korunmak
amacıyla göç etmiş insanlar vardır. Bu insanlara ülkemize
uyum sağlamaları için yardımcı olmalıyız.
Aşağıdaki görsellerden millî birlik ve beraberlikle ilgili olanları işaretleyelim.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların balonlarını kırmızıya boyayalım.
Ülkemizde farklı kültürlere sahip insanlar vardır.
Ülkemize göç etmiş insanlar, kültür farklılığı nedeniyle hiçbir zorlukla karşılaşmaz.
Göç ederek ülkemize sığınmaya çalışan insanlara mülteci denir.
İhtiyaç sahiplerine yardım kampanyası düzenleyebiliriz.
Millî birlik ve beraberliğin temelinde dayanışma ve fedakârlık vardır.
306 Kazanım: Milli birlik ve beraberliğin toplum hayatına katkılarını araştırır.

Büyük Lider Atatürk
Bilge Not
Mustafa Kemal Atatürk bütün dün-
yanın saygı ile andığı büyük bir liderdir. Vatanına ve
milletine olan sevgisi, cesur, kararlı, çalışkan olması,
planlı ve düzenli çalışması, ileri görüşlülüğü en belir-
gin kişilik özellikleri arasında yer alır.
Aşağıdaki kutulara Atatürk’ün kişilik özelliklerini yazalım.
................................. ................................. .................................
................................. .................................
................................. ................................. .................................
Aşağıda verilen Atatürk’ün sözlerinin onun hangi kişilik özelliğini yansıttığını noktalı
yerlere yazalım.
Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı Hayatta en hakiki mürşit bilimdir,

zamanda ahlaklısını severim. fendir.
.......................................................................... ..........................................................................
Türk kuvvet ve zekâsının yeneme-

Geldikleri gibi giderler.
yeceği zorluk yoktur.
.......................................................................... ..........................................................................
Öğretmenler, yeni nesil sizlerin

Türk, övün, çalış, güven!
eseri olacaktır.
.......................................................................... ..........................................................................
Kazanım: Atatürk’ün kişilik özelliklerini araştırır. 307
Ülkemize Hizmet Edenler
Bilge Not Ülkemizin gelişmesinde emeği olan, ülkemize çe-
şitli alanlarda hizmet etmiş pek çok bilim insanı,
sanatçı vardır. Bu insanların ortak özellikleri çalışkan ve başarılı
olmaları ile ülkelerini çok sevmeleridir. Biz de bu insanların çalışma-
larını örnek almalı, onlar gibi ülkemize hizmet etmeyi amaçlamalıyız.
Aşağıda ülkemize hizmet etmiş bazı önemli kişiler verilmiştir. Bu kişilerin yaptıkları
hizmetleri araştırarak kısaca yazalım.
Mehmet Akif Ersoy:
Naim Süleymanoğlu:
Vecihi Hürkuş:
Nene Hatun:
Zihni Derin:
308 Kazanım: Yaptığı çalışmalarda ülkemize katkıda bulunmuş kişileri araştırır.

1. 4. Cumhuriyet 29 Ekim 1923’te ilan

Kaymakam İlçeyi yönetir.
edildi.
Mustafa Kemal Atatürk ilk cum-
Muhtar İli yönetir.
hurbaşkanı seçildi.
Cumhuriyet yönetiminde halkın
Vali Mahalle veya söz hakkı yoktur.
köyü yönetir.
Yöneticilerle görevleri eşleştirildiğin- Yukarıda cumhuriyet ile ilgili verilen
de aşağıdakilerden hangisi oluşur? bilgilerden hangileri doğrudur?
A) B) C) A) B) C)
5. Aşağıdaki görsellerden hangisi tarihî

2. Hangi öğrenci belediyelere ait gö- mekânlarımıza örnektir?
revlere yanlış örnek vermiştir? A) B)
A) Çevre temizliğinin yapıl-
ması
C)
B) Park ve bahçelerin dü-
zenlenmesi
C) Mahalledeki ihtiyaç sa- 6. Ülkemizde bulunan tarihî mekân gör-

hiplerinin belirlenmesi selleri ve isimleri hangi seçenekte
yanlış eşleştirilmiştir?
3. Cumhuriyetin ilanından
sonra kadınlar milletvekili, A) Kız kulesi
belediye başkanı, muhtar
olma hakkı kazandı.
Esra Öğretmen’in verdiği bilgilere B) Ayasofya
göre cumhuriyetin ilanı ile kadınlar
hangi hakkı elde etmiştir?
A) Seyahat hakkı B) Eğitim hakkı C) Nemrut
C) Seçme ve seçilme hakkı Harabeleri
7. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizdeki 10. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin ifa-
doğal güzelliklerdendir? desi yanlıştır
yanlıştır?
A) B) A) Sınıfımızdaki mülteci
arkadaşlarıma yardım
ederim.
C)
İhtiyaç sahipleri için yar-
B) dım kampanyası düzen-
lerim.
C) Sınıfımdaki farklı ülkeler-

den gelen arkadaşlarımı
8. Aşağıdakilerden hangisi ülkemize karşı oyuna almam.
sorumluluklarımızdan değildir?
A) 11.
Sanatsız kalan bir toplumun
vergi vermek
hayat damarlarından biri kop-
muş demektir.
B)
askere gitmek Mustafa Kemal Atatürk’ün bu sözle-
ri onun hangi kişisel özelliğini ortaya
C) koymaktadır?
seyahat etmek A) Vatanseverliği
B) Çalışkan olması
C) Sanatsever olması
9. “................... ortak kullanım alanıdır. 12.

İstiklal Marşı’mızın
Bu yüzden herkes tarafından temiz şairidir.
kullanılmalıdır.”
Bu cümlede noktalı yere hangisi ya- Yukarıda sözü edilen kişi aşağıdaki-
zılabilir? lerden hangisidir?
A) okul A) Mehmet Akif Ersoy
B) odamız B) Zeki Üngör
C) bisiklet C) Mustafa Kemal Atatürk
6. Ünite
Bitki ve Hayvanların Önemi
Bilge Not
Canlıların yaşaması için su, besin ve
oksijene ihtiyacı vardır. Bitkiler ve hayvanlar yaşamımızda
önemli bir yer tutar. Besinlerimizi bitkilerden ve hay-
vanlardan elde ederiz. Bitkilerin yok olması demek dün-
yadaki insan ve hayvan yaşamının yok olması demektir.
Hayvanların varlığı ise doğal hayat için çok önemlidir.
Aşağıda görselleri verilen besinleri tablodaki uygun yerlere yazalım.
Hayvanlardan Elde Edilen Besinler Bitkilerden Elde Edilen Besinler
Aşağıdaki hayvanlardan nasıl faydalandığımızı noktalı yerlere yazalım.
........................... ........................... ........................... ........................... ...........................
Kazanım: İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar. 311

Meyveler ve Sebzeler
Bilge Not Meyve ve sebzelerin yetişmesi için uy-
gun koşulların oluşması gerekir. Meyve
ve sebzelerin suya, güneşe ve toprağa ihtiyacı vardır.
Hepsinin ihtiyaç duyduğu ısı ve su miktarı farklıdır. Soğuk
hava ile aşırı sıcaklar, sebze ve meyvelerin yetişmesini
olumsuz etkiler.
Aşağıda verilen sebze ve meyvelerin nerede yetiştiğini araştırarak tabloda işaret-
leyelim.
Ağaçta yetişen
sebze ve mey-
veler
Toprak altında
yetişen sebze ve
meyveler
Toprak üstünde
yetişen sebze ve
meyveler
Aşağıdaki sebze ve meyvelerin nasıl yetiştirildiğini araştırarak noktalı yerlere ya-

zalım.
312 Kazanım: Meyve ve sebzelerin yetişme koşullarını araştırır.

Yönümü Buluyorum
Bilge Not
Bir yerin konumunu yönlerden ya-
rarlanarak bulur ya da tarif ederiz. Yön bulmamızı
sağlayan alete pusula denir. Karınca yuvaları, ağaç
ve kayaların yosun tutan tarafları, Kutup Yıldızı ve
Güneş, yönümüzü bulmamıza yardımcı olur.
Aşağıdaki görsellerle ilgili açıklamalarda yer alan boşlukları tamamlayalım.
Pusulayı düz bir yere koyduğumuzda pusulanın ibresindeki

renkli uç daima ........................... gösterir.
Güneş’in doğduğu tarafa sağ kolumuzu uzatırsak sağ ko-

lumuz ..........................., sol kolumuz ..........................., ön
tarafımız ..........................., arka tarafımız ...........................
gösterir.
Güneşli bir günde öğle vakti güneş tam tepede iken dikilen
bir çubuğun gölgesinin bulunduğu taraf ...........................
gösterir.
Kutup yıldızı ........................... gösterir.
Karıncalar, yuvalarının ağzını ..................... doğru yapar.
Ağaç ve kayaların yosun tutan tarafı ........................... yö-

nünü gösterir.
Kazanım: Doğadan yararlanarak yönlerini bulur. 313

Doğa ve İnsan
Bilge Not İnsanların yaşadığı çevreye olumlu
ya da olumuz birçok etkileri vardır.
Bu etkilerden olumsuz olanları çevreye zarar verir.
Doğal dengenin bozulmasına, bazı hayvanların nesli-
nin tükenmesine neden olur. İnsanların sokakta yaşa-
yan hayvanlara barınak yaparak yiyecek sağlamaları
ise insanların doğaya olumlu etkilerindendir.
Aşağıdaki ifadelerden insanların doğaya olumlu etkilerine , olumsuz etkilerine

çizelim.
Çöplerin çöp kutularına atılması
Sanayi atıklarının çevreye bırakılması
Sokakta yaşayan hayvanlara barınak yapılması
Geri dönüşüm kutularının uygun yerlere konulması
Yeni tarım alanlarının açılması için ağaçların kesilmesi
Ağaç dikilmesi, çevrenin temiz tutulması
Fabrika bacalarından çıkan zehirli gazların havayı kirletmesi
Evsel atıkların ve sanayi atıklarının doğa için tehlikelerini araştıralım, bununla ilgili
çözüm yollarını yazalım.
314 Kazanım: İnsanların doğal unsurlar üzerindeki etkisine yakın çevreden örnekler verir.
Doğayı Koruyalım
Bilge Not Geleceğimiz için doğayı ve çevreyi korumalı-
yız. Çöpleri çöp kutusuna atmak, ormanları
korumak, ağaçlara zarar vermemek, denizleri kirletmemek,
hayvanları korumak ve enerji tasarrufu yapmak doğanın ko-
runması için çok önemlidir. Bu konuda üzerimize düşen so-
rumlulukları yerine getirmeliyiz.
Temiz bir çevre için yapılması gerekenlere ait ifadelerin kutularını işaretleyelim.
Evde, okulda, sokakta her zaman çöplerimi çöp kutusuna atarım.
Parktaki çiçekleri koparır, evime götürürüm.
Ağaçları korurum, ağaçlandırma çalışmalarında gönüllü çalışırım.
Çevrenin korunması ile ilgili kuruluşları araştırırım.
Oyuncaklarımdan çıkardığım tükenmiş pilleri atık pil toplama kutularına atarım.
Çevre ile ilgili sivil toplum örgütlerinin çalışmalarına katılırım.
Okuldaki kaynakları verimli kullanırım.
Su israfından kaçınırım.
Doğal bir yaşam alanı olan ormanların korunması ve çoğaltılması için sizce neler
yapılmalıdır? Yazalım.
Kazanım: Doğayı ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır. 315

Geri Dönüşüm
Bilge Not
Doğayı korumanın bir yolu da geri dö-
nüşüme katkı sağlamaktır. Cam, kâğıt, plastik ve metal
geri dönüştürülerek tekrar imalat sürecine kazandırılabilen
atıklardır. Bu atıkları ayrı biriktirmeli, uygun atık kutularına
atmalıyız. Böylece hem çevremizin güzel görünmesini sağlar
hem de doğal kaynakları korumuş oluruz.
Aşağıda verilen görsellerden geri dönüşümü yapılan ürünleri işaretleyelim.
Aşağıda geri dönüşümün faydalarını doğru açıklayan ifadeleri işaretleyelim.
Ülke ekonomisine katkı sağlar.
Atık çöp miktarı azalır.
Geri dönüşüm sayesinde daha az kaynak kullanılır.
Çevre kirliliği azalır, doğal kaynaklarımız korunur.
Kullanılmış kâğıtların geri dönüşümü sayesinde daha az ağaç kesilir.
316 Kazanım: Geri dönüşümün kendisine ve yaşadığı çevreye olan katkılarına örnekler verir.
1. süt 4.
yumurta
et Ahmet sağ kolunu Güneş’in doğdu-

ğu yöne doğru uzattığında Ahmet’in
Yukarıdaki hayvanlarla bu hayvan- sol kolu hangi yönü gösterir?
lardan elde ettiğimiz ürün eşleştir- A) kuzey B) batı
melerinden hangisi yanlıştır? C) doğu
A) B) C)
5.
Aşağıdaki öğrencilerden hangisi pu-

2. Akdeniz Bölgesi’nin kışın ılık ve sula ile ilgili doğru bilgi vermiştir?
yağışlı olan ikliminde yetişir. C vi- A) Pusulanın renkli ucu ku-
tamini deposudur.
zeyi gösterir.
Yukarıda anlatılan meyve aşağıdaki- B) Pusula doğal yön bulma

lerden hangisidir? yöntemidir.
A) B) C)
C) Pusula her zaman doğ-
ru bilgi vermez.
6.
3. Aşağıdakilerden hangisi besin olarak

kullandığımız kısmı toprak altında
yetişen sebzelerdendir? Yukarıdakilerden hangileri doğal yön
A) B) C) bulma yöntemlerindendir?
A) B)
C)
7. Aşağıdakilerden hangisi nesli tüken- 10. Aşağıdakilerden hangisi doğa için
mekte olan hayvanlardan biridir? çalışan sivil toplum örgütlerinden
A) B) değildir?
A) B)
C)
C)
8. Aşağıdakilerden hangisi insanların 11. Aşağıdakilerden hangisinin geri dö-

doğa için yaptığı olumlu katkılardan- nüşümü vardır?
dır? A) B) C)
A) ağaç dikmek
B) fabrika yapmak
C) evlenmek
12.
9. Aşağıdakilerden hangisi çevre kirlili-
ğine neden olan bir davranıştır?
A)
Yukarıdaki tabloda doğaya zarar

B) veren atıkların kutularını boyarsak
aşağıdakilerden hangisi oluşur?
A) B)
C)
C)

Cevap Anahtarı
MATEMATİK
Mini Test Mini Test Mini Test
1 2 1 2 1 2
Sayfa 10 B A Sayfa 42 A B Sayfa 76 C B
Sayfa 14 C B Sayfa 43 C A Sayfa 77 A B
Sayfa 18 A C Sayfa 53 B A Sayfa 84 B A
Sayfa 20 B B Sayfa 61 B C Sayfa 92 A C
Sayfa 22 C B Sayfa 63 C B Sayfa 106 C A
Sayfa 28 A B Sayfa 67 B C Sayfa 112 B B
Sayfa 32 A C Sayfa 71 B C Sayfa 115 C A
Sayfa 40 A B Sayfa 74 C A Sayfa 129 A B
Ünite Değerlendirme
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1. Ünite C B A C A A B B C B A
2. Ünite B C B A A B B A B C
3. Ünite B A C B B C A A B C
4. Ünite B C A B A C A B A B
5. Ünite C A B A C B B A C C
6. Ünite B A C A B C A C A B
TÜRKÇE
Mini Test Mini Test Mini Test

1 2 1 2 1 2
Sayfa 140 C B Sayfa 154 C A Sayfa 179 A B
Sayfa 142 B C Sayfa 156 A C Sayfa 184 C B
Sayfa 143 A B Sayfa 160 A B Sayfa 196 C B
Sayfa 148 A B Sayfa 168 C A Sayfa 206 C A
Sayfa 150 B C Sayfa 172 B B
Sayfa 152 B C Sayfa 178 B C
Cevap Anahtarı
Tema Değerlendirme
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1. Tema B A C C A B A B C C
2. Tema B B A B A C B A C B
3. Tema B C C A A B B C B A
4. Tema B A C A B C B A B B
5. Tema B C A C B B A A C C
6. Tema B A C B C A B A B A
7. Tema A B C C B A B C B C
FEN BİLİMLERİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1. Ünite B C A B A A A B A A A C
2. Ünite C C B B B A B B B A A B
3. Ünite A B C C C A C A C A B C
4. Ünite C B A C C C A A B C C B
5. Ünite C A B C C A C B C A A C
6. Ünite A A B C A B C C A B C C
7. Ünite A A B C A B A B B A A C
HAYAT BİLGİSİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1. Ünite A B C B C C A C A C C C
2. Ünite C C B C C C A B B C C B
3. Ünite A C A C A C B A B C A C
4. Ünite B B A C C C B C C B B A
5. Ünite B C C A C C A C A C C A
6. Ünite A B C B A B A A B B B A

3 Sinif Tum Dersler Akilli Bilge Defterim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3 Sinif Tum Dersler Akilli Bilge Defterim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

3.

Kaliteli Eğitim Yayınları

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Mehmet Âkif ERSOY

Kaliteli Eğitim Yayınları 3

4 Kaliteli Eğitim Yayınları

Kaliteli Eğitim Yayınları 5

6 Kaliteli Eğitim Yayınları

Kaliteli Eğitim Yayınları

........ = ............................................. ........ = .............................................

Abaküslerle verilen üç basamaklı doğal sayıları ve okunuşlarını yazalım.

Sayı: ...... Sayı: ...... Sayı: ......

Aşağıda okunuşları verilen doğal sayıları örnekteki gibi yazalım.

Tabloda yüzlük, onluk ve birliklerine göre modellenen doğal sayıları ve okunuş-

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

+100 +100 +100

Aşağıda okunuşları verilen doğal sayıları ve basamaklarındaki rakamları yazalım.

Yedi yüz on beş: Üç yüz otuz üç:

Yüz sekiz: Beş yüz altmış:

Aşağıda verilen doğal sayıların basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini

304 642 5 00 758

Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıları

Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıların

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

324 325 326

Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı onluğu örnekteki gibi boyayalım.

140 420 860 680

590 720 110 930

Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa yuvarlayalım.

273 915 509 634

342 719 198 883

176 456 605 402

Aşağıdaki onluklara yuvarlanan en küçük ve en büyük doğal sayıları yazalım.

......... 210 ......... ......... 670 ......... ......... 530 .........

340 350 360

Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı yüzlüğü örnekteki gibi boyayalım.

300 400 800 700

800 600 500 200

Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa ve en yakın yüzlüğe yuvarlayarak örnek-

253 250 300 829

85 103 103 > 85 Yüz üç büyüktür seksen beşten

408 548 581 345 395 567 983 760 560

Aşağıdaki doğal sayıları küçükten büyüğe doğru sembol kullanarak sıralayalım.

847 796 503 642 401 198 415 207 193

w ......... ......... ......... ......... w ......... ......... ......... ......... .........

Aşağıda verilen rakamları kullanarak istenilen doğal sayıları yazalım.

Noktalı yerlere yazılabilecek en büyük ve en küçük doğal sayıları yazalım.

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......

...... ...... ...... ...... ...... ...... ......

Aşağıdaki sayılardan başlayarak ileriye doğru altışar ve yedişer ritmik sayalım.

24 +6 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........

21 +7 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........

35 +7 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........

48 +6 - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - ......... - .........

...... ...... ...... ...... ...... ...... ......

...... ...... ...... ...... ...... ......

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki sayı örüntülerinin kuralını örnekteki gibi yazalım. Örüntüdeki adımlarda

Aşağıda modellenen sayı örüntülerini yazıp bir adım genişletelim.

....... ....... ....... ....... .......

....... ....... ....... .......

Aşağıda okunuşları verilen doğal sayıları ve basamaklarındaki rakamları yazalım.

Aşağıda verilen doğal sayıların basamaklarındaki rakamların basamak değerlerini

Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıları

Aşağıda basamaklarındaki rakamların basamak değerleri verilen doğal sayıların

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı onluğu örnekteki gibi boyayalım.

Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa yuvarlayalım.

Aşağıdaki onluklara yuvarlanan en küçük ve en büyük doğal sayıları yazalım.

Aşağıdaki doğal sayıların yuvarlandığı yüzlüğü örnekteki gibi boyayalım.

Aşağıdaki doğal sayıları en yakın onluğa ve en yakın yüzlüğe yuvarlayarak örnek-

Aşağıdaki doğal sayıları küçükten büyüğe doğru sembol kullanarak sıralayalım.

Noktalı yerlere yazılabilecek en büyük ve en küçük doğal sayıları yazalım.

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki sayılardan başlayarak ileriye doğru altışar ve yedişer ritmik sayalım.

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki sayı örüntülerinin kuralını örnekteki gibi yazalım. Örüntüdeki adımlarda

Aşağıda modellenen sayı örüntülerini yazıp bir adım genişletelim.

Aşağıdaki Romen rakamlarının karşılığı olan doğal sayıları yazalım.

2. “765 > 7A9” karşılaştırmasında A yerine yazılabilecek rakamların toplamı kaçtır?

7. Birinci adımı 43 olan ve her adımda 7 artan sayı örüntüsünün 6. adımındaki

Aşağıdaki eldesiz toplama işlemlerini yapalım.

Aşağıdaki eldeli toplama işlemlerini yapalım.

Aşağıdaki kutularda yazılı doğal sayıların toplamını bulalım. Sayıları toplarken

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki sayıların toplamını renklerine göre kutulara yazarak bulalım.

5. “2, 0, 5, 6” rakamlarını birer defa kullanarak yazılabilecek en büyük üç basamaklı

Aşağıdaki onluk ve yüzlük bozmayı gerektirmeyen çıkarma işlemlerini yapalım.

Aşağıdaki onluk ve yüzlük bozmayı gerektiren çıkarma işlemlerini yapalım.

Aşağıda terimleri verilen çıkarma işlemlerini yaparak farkı bulalım.

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.

Aşağıdaki çıkarma işlemlerini Bilge Not’taki 1. örnekten yararlanarak zihinden yapa-

Aşağıdaki çıkarma işlemlerini Bilge Not’taki 2. örnekten yararlanarak zihinden yapa-

Aşağıdaki sayıların toplamını sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak tahmin edelim.

Aşağıdaki sayıların toplamını yüzler ve onlar basamağındaki rakamların basamak

Aşağıdaki toplama işlemlerini parçalama yöntemini kullanarak zihinden yapalım.

Aşağıdaki toplama işlemlerini zihinden yapalım.

Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen toplananları bulalım.

Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen rakamları bulalım.

Aşağıdaki problemleri Bilge Not’taki gibi soruları cevaplayarak çözelim.

Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.