ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

1. κατανόηση βασικών βιολογικών διαδικασιών που καθιστούν περίπλοκη την ανθρώπινη ύπαρξη (επιστημονικός / φιλοσοφικός
στόχος)
2 επινόηση αποτελεσματικών μεθόδων για τη διασφάλιση της υγείας + ευημερίας των παιδιών (πρακτικός στόχος)
ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
βιολογία, ψυχολογία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, γλωσσολογία, νευροεπιστήμη
πρόοδος τεχνολογίας + πιο έντονο το ενδιαφέρον για την ευημερία των παιδιών

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΜΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

σύλληψη – έναρξη ενήλικης ζωής: ξεχωριστά εξετάζονται από αναπτυξιολόγους, εφόδια + κίνδυνοι από:
1. προγεννητική αλλά αλληλεξαρτώμενοι 1. φυσικό περιβάλλον
2. βρεφική 1. σωματικός 2. πολιτιστικό περιβάλλον
3. πρώτη παιδική 2. γνωστικός / νοητικός 1. οικογένεια
4. μέση παιδική 3. συναισθηματικός / ψυχολογικός 2. συνομήλικοι
5. εφηβεία 4. κοινωνικός 3. γειτονιά
μεγάλες αλλαγές σε: 4. κοινότητα
1. σώμα θεσμοί
2. τρόπο σκέψης i. σχολείο
3. τρόπο αίσθησης ii. κράτος
4. τρόπος αλληλεπίδρασης με άλλους επιρροή διαφορετικών περιβαλλόντων
+ ριζική αλλαγή περιβάλλοντος

ΚΑΝΟΝΕΣ PREYER ΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (55)

 να βασίζεστε μόνο σε άμεσες παρατηρήσεις
 να αποφεύγετε τις αναφορές «προσώπων που δεν είναι εξειδικευμένα στην επιστημονική παρατήρηση»
 να καταγράφετε αμέσως τις παρατηρήσεις ώστε να μην παραλειφθούν λεπτομέρειες
 να είστε όσο το δυνατόν περισσότερο διακριτικοί , «να παρατηρείτε χωρίς το παιδί να αντιλαμβάνεται τον παρατηρητή»
 να αποφεύγετε κάθε «εκπαίδευση» του μικρού παιδιού με σκοπό να παρατηρήσετε τη «μη αλλοιωμένη νοητική ανάπτυξη»
 αν οι τακτικές παρατηρήσεις διακοπούν για περισσότερες από 1 ημέρες, ένας άλλος παρατηρητής πρέπει να αντικαταστήσει τον
προηγούμενο, και οι παρατηρήσεις του πρέπει να ελεγχθούν ως προς την ακρίβειά τους (παρατηρούσε + κατέγραφε 2-3 φορές την
ημέρα)
 όλα πρέπει να καταγράφονται ακόμα και συμπεριφορές που εκείνη τη στιγμή φαίνονται αδιάφορες

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

1. Πηγές της Ανάπτυξης
1. φύση / βιολογική προδιάθεση / γενετική κληρονομιά
2. ανατροφή / επιδράσεις από πολιτισμικό + κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, κοινότητα, εμπειρίες)
αλληλεπίδραση + αλληλεξάρτηση
2. Πλαστικότητα
βαθμός + συνθήκες υπό τις οποίες η ανάπτυξη είναι δεκτική σε αλλαγές + παρεμβάσεις
1. κρίσιμη περίοδος: βιολογικά / περιβαλλοντικά συμβάντα/εμπειρίες απαιτούνται για ανάπτυξη συμπεριφοράς / ικανότητας
2. ευαίσθητη περίοδος: μια συγκεκριμένη εμπειρία προκαλεί ιδιαίτερη επίδραση
3. Συνέχεια / Ασυνέχεια
(αναπτυξιακό στάδιο: ένα ποιοτικά διακριτό, συνεκτικό σχήμα συμπεριφοράς που εμφανίζεται κατά την πορεία της ανάπτυξης)
1. σταδιακή συσσώρευση μικρών αλλαγών (ποσοτική αλλαγή)
2. διακοπή αναπτυξιακής διαδικασίας από ξαφνικές ασυνεχείς αλλαγές (ποιοτική αλλαγή)
Flavel John: Κριτήρια αναπτυξιακού σταδίου
i. τα στάδια ανάπτυξης διακρίνονται από ποιοτικές αλλαγές
ii. η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο χαρακτηρίζεται από ταυτόχρονες αλλαγές στους περισσότερους τομείς ανάπτυξης του
παιδιού
iii. η αλλαγή από τη μία κατάσταση στην άλλη δεν παίρνει πολύ χρόνο
iv. οι πολυάριθμες αλλαγές σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς δημιουργούν ένα συνεκτικό σχήμα
4. Ατομικές Διαφορές
1. Τα άτομα μεταξύ τους διαφέρουν λόγω: φύσης + ανατροφής
2. Σε ποιο βαθμό τα ατομικά χαρακτηριστικά μένουν σταθερά με την πάροδο του χρόνου;
μέτρια σταθερότητα ατομικών χαρακτηριστικών + εξαρτάται κ από σταθερότητα περιβάλλοντος
 Η ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Τομείς ανάπτυξης που ερευνώνται Ερευνητικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται Βασικά θέματα που εξετάζονται

ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Βασική έρευνα προώθηση επιστημονικής γνώσης
Εφαρμοσμένη έρευνα απάντηση σε πρακτικά ζητήματα βελτίωσης ζωής + εμπειριών των παιδιών
Έρευνα δράσης (με κοινωνική αποστολή) στοιχεία για λήψη αποφάσεων κοινωνικής πολιτικής

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Αντικειμενικότητα συλλογή + ανάλυση δεδομένων ανεπηρέαστα από προκαταλήψεις ερευνητή
Αξιοπιστία συνέπεια ερευνητικών ευρημάτων
 λήψη ίδιων αποτελεσμάτων από τους ερευνητές κάθε φορά που συλλέγουν δεδομένα κάτω από τις
ίδιες συνθήκες
 συμφωνία ανεξάρτητων παρατηρητών στην περιγραφή για τα αποτελέσματα
Δυνατότητα Επανάληψης αν άλλοι ερευνητές δημιουργήσουν ανεξάρτητα τις ίδιες διαδικασίες με τον αρχικό ερευνητή θα
επιτύχουν τα ίδια αποτελέσματα
Εγκυρότητα τα δεδομένα πρέπει να αντανακλούν το υπό μελέτη φαινόμενο

ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (86)

ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
φυσική παρατήρηση παρατήρηση και καταγραφή άμεσος τρόπος για τη οι άνθρωποι ενδέχεται να
(+ εθνογραφία) της συμπεριφοράς των συγκέντρωση αντικειμενικών συμπεριφέρονται διαφορετικά όταν
ανθρώπων στην πορεία της πληροφοριών που αποκαλύπτουν ξέρουν ότι τους παρατηρούν. οι
καθημερινής τους ζωής την πολυπλοκότητα της προσδοκίες μπορεί να διαμορφώνουν τις
συμπεριφοράς παρατηρήσεις. είναι πιθανό να χαθούν
πληροφορίες ή να είναι χρονοβόρα η
ανάλυσή τους.
πείραμα εισαγωγή μιας αλλαγής η καλύτερη μέθοδος για τον οι άνθρωποι ενδέχεται να
εμπειρίας μιας ομάδας και έλεγχο αιτιωδών υποθέσεων συμπεριφέρονται διαφορετικά στον
μέτρηση των επιδράσεων χώρο του πειράματος, αλλοιώνοντας την
εγκυρότητα των αποτελεσμάτων
κλινική μέθοδος διατύπωση ερωτήσεων μπορεί να διερευνήσει τον τρόπο επειδή βασίζεται στη λεκτική έκφραση,
προσαρμοσμένων στο άτομο σκέψης του παιδιού για να η μέθοδος είναι ακατάλληλη για πολύ
αποκαλύψει σχήματα μικρά παιδιά
συμπεριφοράς

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ (94)

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
διαχρονικός συγκεντρώνει πληροφορίες μπορεί να αποκαλύψει ακριβός. η μακροχρόνια δέσμευση
για μια ομάδα ανθρώπων υποδείγματα συνέχειας και μπορεί να οδηγήσει σε επιλεκτική
διαχρονικά αλλαγής με την πάροδο του εγκατάλειψη της μελέτης. κίνδυνος
χρόνου σύγχυσης των διαφορών ηλικίας με τις
διαφορές κοόρτης
συγχρονικός συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά λιγότερο χρονοβόρος και ασύνδετα στιγμιότυπα, που απαιτούν
(διαστρωματικός) για ομάδες διαφόρων ακριβός συμπερασμούς για τη διαδικασία της
ηλικιών ταυτόχρονα αλλαγής. αν οι ομάδες διαφέρουν και σε
άλλα εκτός από την ηλικία, κίνδυνος
σύγχυσης των διαφορών ηλικίας με τις
άλλες διαφορές
επάλληλών ομάδων συνδυάζει τη διαχρονική και σχετικοί με την ηλικία τα μειονεκτήματα του διαχρονικού και
τη συγχρονική προσέγγιση, παράγοντες που αλλάζουν του συγχρονικού σχεδιασμού σε πιο
μελετώντας διάφορες μπορούν να διαχωριστούν από περιορισμένη έκταση
συγκυριακές ομάδες τους παράγοντες τους σχετικούς
διαχρονικά με την κοόρτη
μικρογενετικός εστιάζει στην ανάπτυξη σε προσφέρει μια καταγραφή της περιορίζεται σε αλλαγές που
σύντομες περιόδους, αλλαγής, αποκαλύπτοντας τις συμβαίνουν σε σύντομες χρονικές
ιδιαίτερα όταν τα παιδιά διαδικασίες αλλαγής περιόδους
βρίσκονται στα πρόθυρα
μιας αλλαγής
(73) ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΟΝΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣ
ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΟΣ PIAGET ΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
ΜΑΘΗΣΗΣ VYGOTSKY
Freud Erikson Piaget Vygotsky
Τι οι δομές της Προσωπικότη Σχήματα της δομές γνώσης: πολιτισμική γνώση και
αναπτύσσεται; προσωπικότη τα, αίσθηση συμπεριφοράς σχήματα πρακτικές
τας του ταυτότητας
«Αυτού, Εγώ,
Υπερεγώ»
Πηγή της βιολογικές κοινωνικοί μάθηση μέσω των έλλειψη εναρμόνισης κοινωνική αλληλεπίδραση
ανάπτυξης ενορμήσεις και κοινωνικών μεταξύ των εντός της ζώνης επικείμενης
πολιτισμικοί συνεπειών υπαρχόντων σχημάτων ανάπτυξης
παράγοντες: (ανταμοιβές, και των νέων
έργα ή τιμωρίες) εμπειριών:
κρίσεις. εξισορρόπηση
Στόχος της επιβίωση ταυτότητα: κοινωνικά κατάλληλα προσαρμογή με την συμμετοχή σε πολιτισμικές
ανάπτυξης μέσω της πέρασμα από σχήματα αποκατάσταση της δραστηριότητες και
σεξουαλικής τα συμπεριφοράς ισορροπίας μεταξύ πρακτικές
αναπαραγωγή ψυχοκοινωνικ σχημάτων κι
ς. ά στάδια εμπειρίας:
εξισορρόπηση
Κύριοι σωματικός, κοινωνικός, γνωστικός, γνωστικός γνωστικός, κοινωνικός
αναπτυξιακοί συναισθηματικός κοινωνικός
τομείς που
εξετάζονται
Κύριες κλινική πειραματική κλινική φυσική
ερευνητικές
μέθοδοι που
χρησιμοποιούν
ται
Κύριοι διαχρονικός μικρογενετικός διαχρονικός, μικρογενετικός
ερευνητικοί συγχρονικός
σχεδιασμοί
που
χρησιμοποιούν
ται
Ειδικά θέματα σεξουαλικότητα, αυτοαποτελεσματικότ συλλογισμός κι επίλυση προβλημάτων,
και εφαρμογές επιθετικότητα, ταυτότητα ητα, ρόλος του επιστημονική σκέψη εκπαίδευση
φύλου, θεραπείες
τροποποίησης της
συμπεριφοράς
 ΜΕΓΑΛΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ (66) ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
ΗΛΙΚΙΑ FREUD (ΨΥΧΟΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ) ERIKSON (ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ)
1 ΈΤΟΣ Στοματικό στάδιο: Εμπιστοσύνη ή Δυσπιστία:
Το στόμα είναι η εστία απολαυστικών Τα βρέφη μαθαίνουν να εμπιστεύονται ή όχι τους άλλους, για να
αισθήσεων καθώς το βρέφος πιπιλάει και τα φροντίσουν ως προς τις βασικές τους ανάγκες.
δαγκώνει.
2 ΈΤΟΣ Πρωκτικό στάδιο: Αυτονομία ή ντροπή και αμφιβολία:
Ο πρωκτός είναι η εστία απολαυστικών Τα παιδιά μαθαίνουν να ασκούν τη βούλησή τους και να
αισθήσεων καθώς το βρέφος μαθαίνει να αυτοελέγχονται ή γίνονται ανασφαλή και αμφιβάλλουν για το αν
ελέγχει την αφόδευση. μπορούν να κάνουν πράγματα μόνα τους.
3-6 ΈΤΗ Φαλλικό στάδιο: Πρωτοβουλία ή ενοχή:
Τα παιδιά αναπτύσσουν σεξουαλική Τα παιδιά μαθαίνουν να ξεκινούν μόνα τις δραστηριότητές τους,
περιέργεια και νιώθουν ικανοποίηση όταν νιώθουν ικανοποίηση για όσα καταφέρνουν να κάνουν και
αυνανίζονται. έχουν σεξουαλικές γίνονται αποφασιστικά. Αν δεν τους επιτρέπεται να
φαντασιώσεις για το γονέα του αντίθετου ακολουθήσουν τις πρωτοβουλίες τους, νιώθουν ένοχα για τις
φύλου και αισθάνονται ενοχές για τις απόπειρές τους να γίνουν ανεξάρτητα.
φαντασιώσεις τους.
7- Λανθάνουσα περίοδος: Φιλοπονία ή Κατωτερότητα:
ΠΡΟΕΦΗΒΕΙ Οι σεξουαλικές ενορμήσεις καταπνίγονται. Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ικανά και αποτελεσματικά σε
Α Τα παιδιά προσπαθούν να αποκτήσουν δραστηριότητες στις οποίες δίνουν αξία οι ενήλικες και οι
δεξιότητες στις οποίες δίνουν αξία οι συνομήλικοί τους ή νιώθουν κατώτερα.
ενήλικες.
ΕΦΗΒΕΙΑ Γενετήσιο στάδιο: Ταυτότητα ή σύγχυση του ρόλου:
Οι έφηβοι έχουν τις σεξουαλικές επιθυμίες Οι έφηβοι εδραιώνουν μια αίσθηση προσωπικής ταυτότητας ως
των ενηλίκων και επιδιώκουν να τις μέλη της κοινωνικής τους ομάδας ή παθαίνουν σύγχυση για το
ικανοποιήσουν. ποιοι είναι και τι θέλουν να κάνουν στη ζωή.
ΠΡΩΤΗ Οικειότητα ή απομόνωση:
ΕΝΗΛΙΚΗ Οι νέοι ενήλικες βρίσκουν έναν μόνιμο σύντροφο ή
ΖΩΗ διακινδυνεύουν να μείνουν μόνοι και απομονωμένοι.
ΜΕΣΗ Παραγωγικότητα ή στασιμότητα:
ΗΛΙΚΙΑ Οι ενήλικες πρέπει να είναι παραγωγικοί στη δουλειά τους και
πρόθυμοι να δημιουργήσουν μια επόμενη γενιά ή κινδυνεύουν να
μείνουν στάσιμοι.
ΤΡΙΤΗ Πληρότητα ή απελπισία:
ΗΛΙΚΙΑ Οι άνθρωποι προσπαθούν να κατανοήσουν την προηγούμενη
εμπειρία τους και να βεβαιωθούν ότι η ζωή τους είχε νόημα ή
απελπίζονται για τους στόχους που δεν πέτυχαν και για τη ζωή
τους που πήγε χαμένη.
Sigmund Freud: Νευρολόγος, ιατρική: Ψυχοδυναμική θεωρία  η ψυχική δομή που είναι παρούσα από τη γέννηση και αποτελεί
την κύρια πηγή της ψυχολογικής ενέργειας. Είναι ασυνείδητη, αποζητάει την απόλαυση και απαιτεί να ικανοποιούνται οι
σωματικές ενορμήσεις.
Ψυχοδυναμικές θεωρίες: διερευνούν την επίδραση των καθολικών βιολογικών ενορμήσεων και των εμπειριών ζωής του ατόμου
στην ανάπτυξη και τα αναπτυξιακά στάδια.
Τι αναπτύσσεται; οι δομές της προσωπικότητας του «Αυτού, Εγώ, Υπερεγώ» κατανόηση καθολικών
Πηγή της ανάπτυξης βιολογικές ενορμήσεις αναπτυξιακών διεργασιών &
Διάρκεια της ανάπτυξης τελειώνει στην εφηβεία σταδίων μέσω της διερεύνησης
Στόχος της ανάπτυξης επιβίωση μέσω της σεξουαλικής αναπαραγωγής. ειδικών εμπειριών ζωής
Κύριοι αναπτυξιακοί τομείς που σωματικός, κοινωνικός, συναισθηματικός συγκεκριμένων ατόμων.
εξετάζονται συγκέντρωση δεδομένων
Κύριες ερευνητικές μέθοδοι που κλινική ασθενών με κλινικά δεδομένα
χρησιμοποιούνται από αναμνήσεις & όνειρα.
Κύριοι ερευνητικοί σχεδιασμοί διαχρονικός Θεραπεία: ψυχανάλυση.
που χρησιμοποιούνται Επιρροή από θεωρία Δαρβίνου
Ειδικά θέματα και εφαρμογές σεξουαλικότητα, επιθετικότητα, ταυτότητα για την εξέλιξη
Κάθε ψυχοσεξουαλικό στάδιο συνδέεται με συγκρούσεις μεταξύ επιθυμιών του παιδιού & κοινωνικών υποδείξεων/προσδοκιών.
Ο τρόπος που βιώνουν τα παιδιά τις συγκρούσεις σε κάθε στάδιο καθορίζει τη μετέπειτα προσωπικότητά τους.
1 ΈΤΟΣ Στοματικό στάδιο:
Το στόμα είναι η εστία απολαυστικών αισθήσεων καθώς το βρέφος πιπιλάει και δαγκώνει.
2 ΈΤΟΣ Πρωκτικό στάδιο:
Ο πρωκτός είναι η εστία απολαυστικών αισθήσεων καθώς το βρέφος μαθαίνει να ελέγχει την αφόδευση.
3-6 ΈΤΗ Φαλλικό στάδιο:
Τα παιδιά αναπτύσσουν σεξουαλική περιέργεια και νιώθουν ικανοποίηση όταν αυνανίζονται. έχουν
σεξουαλικές φαντασιώσεις για το γονέα του αντίθετου φύλου και αισθάνονται ενοχές για τις φαντασιώσεις
τους.
7- ΠΡΟΕΦΗΒΕΙΑ Λανθάνουσα περίοδος:
Οι σεξουαλικές ενορμήσεις καταπνίγονται. Τα παιδιά προσπαθούν να αποκτήσουν δεξιότητες στις οποίες
δίνουν αξία οι ενήλικες.
ΕΦΗΒΕΙΑ Γενετήσιο στάδιο:
Οι έφηβοι έχουν τις σεξουαλικές επιθυμίες των ενηλίκων και επιδιώκουν να τις ικανοποιήσουν.
Αυτό Αυτό (αρχέγονο): παρόν κατά τη γέννηση + αποτελείται από βιολογικές ενορμήσεις. λειτουργεί με κριτήριο
την Αρχή της ηδονής, ενδιαφέρεται για την άμεση ικανοποίηση των σωματικών ενορμήσεων. Είναι
ασυνείδητο και παρορμητικό.
Εγώ Εγώ: αναδύεται κατά την πρώτη παιδική ηλικία και είναι το ορθολογικό συστατικό στοιχείο της
προσωπικότητας. ελέγχει το Αυτό και την ικανότητα ρύθμισης της συμπεριφοράς. Λειτουργεί με την Αρχή
της πραγματικότητας (πως οι σωματικές ενορμήσει μπορούν να ικανοποιηθούν λαμβάνοντας υπόψη την
πραγματικότητα). Είναι ο διάμεσος των απαιτήσεων του Αυτό και του κοινωνικού κόσμου, που συχνά
συγκρούονται.
Υπερεγώ Υπερεγώ: εμφανίζεται τελευταίο και εξασφαλίζει ότι το άτομο συμπεριφέρεται με τρόπους ηθικά
αποδεκτούς. Γύρω στα 5 τα παιδιά εσωτερικεύουν τους κανόνες και τις νουθεσίες των ενηλίκων που
καταλήγουν στη δημιουργία του Υπερεγώ. Αναλαμβάνει τις λειτουργίες που μέχρι τότε επιτελούνταν από
τους γονείς. Παρακολουθεί το Εγώ, του δίνει εντολές, το κρίνει, το απειλεί με τιμωρίες. Η εμφάνισή του μαζί
με τα συναφή συναισθήματα της ντροπής + ενοχής είναι θεμελιώδεις ικανότητες των παιδιών να ρυθμίσουν
τη συμπεριφορά τους σύμφωνα με την προσωπική τους αίσθηση για το σωστό και το λάθος.
Σπάνια βρίσκονται σε τέλεια ισορροπία. Ο διαρκής αγώνας μεταξύ τους είναι η κινητήριος δύναμη της αναπτυξιακής αλλαγής =
ανάπτυξη του Εγώ.
Erik Erikson: τέχνη, ανθρωπολογία, διδασκαλία: Ψυχοδυναμική θεωρία. Βασίστηκε στον Φρόϋντ, αλλά διαφοροποιήθηκε από
αυτόν.
Ψυχοδυναμικές θεωρίες: διερευνούν την επίδραση των καθολικών βιολογικών ενορμήσεων και των εμπειριών ζωής του ατόμου
στην ανάπτυξη και τα αναπτυξιακά στάδια.
Τι αναπτύσσεται; Προσωπικότητα, αίσθηση ταυτότητας
Πηγή της ανάπτυξης κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες: έργα ή κρίσεις.
Διάρκεια ανάπτυξης Η αναπτυξιακή διαδικασία είναι συνεχής σε όλη τη διάρκεια της ζωής και δεν τελειώνει στην εφηβεία
Στόχος της ανάπτυξης Αναζήτηση ταυτότητας: πέρασμα από τα ψυχοκοινωνικά στάδια
Κύριοι αναπτυξιακοί σωματικός, κοινωνικός, συναισθηματικός
τομείς που εξετάζονται
Κύριες ερευνητικές κλινική
μέθοδοι που
χρησιμοποιούνται
Κύριοι ερευνητικοί διαχρονικός
σχεδιασμοί που
χρησιμοποιούνται
Ειδικά θέματα και σεξουαλικότητα, επιθετικότητα, ταυτότητα
εφαρμογές
ΗΛΙΚΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ  ΕΡΓΟ  ΚΡΙΣΕΙΣ (πηγές σύγκρουσει εντός του ατόμου). Το άτομο
πρέπει κάπως να επιλύσει τη σύγκρουση ή να ολοκληρώσει το έργο για να περάσει στο επόμενο στάδιο.
Η λύση κλίνει είτε προς τη θετική είτε προς την αρνητική πλευρά.
1 ΈΤΟΣ Εμπιστοσύνη ή Δυσπιστία:
Τα βρέφη μαθαίνουν να εμπιστεύονται ή όχι τους άλλους, για να τα φροντίσουν ως προς τις βασικές
τους ανάγκες.
2 ΈΤΟΣ Αυτονομία ή ντροπή και αμφιβολία:
Τα παιδιά μαθαίνουν να ασκούν τη βούλησή τους και να αυτοελέγχονται ή γίνονται ανασφαλή και
αμφιβάλλουν για το αν μπορούν να κάνουν πράγματα μόνα τους.
3-6 ΈΤΗ Πρωτοβουλία ή ενοχή:
Τα παιδιά μαθαίνουν να ξεκινούν μόνα τις δραστηριότητές τους, νιώθουν ικανοποίηση για όσα
καταφέρνουν να κάνουν και γίνονται αποφασιστικά. Αν δεν τους επιτρέπεται να ακολουθήσουν τις
πρωτοβουλίες τους, νιώθουν ένοχα για τις απόπειρές τους να γίνουν ανεξάρτητα.
7- ΠΡΟΕΦΗΒΕΙΑ Φιλοπονία ή Κατωτερότητα:
Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ικανά και αποτελεσματικά σε δραστηριότητες στις οποίες δίνουν αξία οι
ενήλικες και οι συνομήλικοί τους ή νιώθουν κατώτερα.
ΕΦΗΒΕΙΑ Ταυτότητα ή σύγχυση του ρόλου:
Οι έφηβοι εδραιώνουν μια αίσθηση προσωπικής ταυτότητας ως μέλη της κοινωνικής τους ομάδας ή
παθαίνουν σύγχυση για το ποιοι είναι και τι θέλουν να κάνουν στη ζωή.
ΠΡΩΤΗ Οικειότητα ή απομόνωση:
ΕΝΗΛΙΚΗ ΖΩΗ Οι νέοι ενήλικες βρίσκουν έναν μόνιμο σύντροφο ή διακινδυνεύουν να μείνουν μόνοι και
απομονωμένοι.
ΜΕΣΗ ΗΛΙΚΙΑ Παραγωγικότητα ή στασιμότητα:
Οι ενήλικες πρέπει να είναι παραγωγικοί στη δουλειά τους και πρόθυμοι να δημιουργήσουν μια
επόμενη γενιά ή κινδυνεύουν να μείνουν στάσιμοι.
ΤΡΙΤΗ Πληρότητα ή απελπισία:
ΗΛΙΚΙΑ Οι άνθρωποι προσπαθούν να κατανοήσουν την προηγούμενη εμπειρία τους και να βεβαιωθούν ότι η
ζωή τους είχε νόημα ή απελπίζονται για τους στόχους που δεν πέτυχαν και για τη ζωή τους που πήγε
χαμένη.
Ο κύκλος της ζωής ενός ατόμου εκτυλίσσεται στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου πολιτισμού. Ενώ η σωματική ωρίμανση παρέχει το
γενικό χρονοδιάγραμμα σύμφωνα με το οποίο αναπτύσσονται τα συστατικά της προσωπικότητας, ο πολιτισμός μας παρέχει τα
πλαίσια εντός των οποίων καλούμαστε να λύσουμε τις κρίσεις και τα εργαλεία με τα οποία μπορούμε να το κάνουμε.
ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: Εστιάζουν στην ανάπτυξη ως αποτέλεσμα μάθησης και στις αλλαγές της συμπεριφοράς
ως αποτέλεσμα της δημιουργίας συνειρμών μεταξύ της συμπεριφοράς και των συνεπειών της.
Τι αναπτύσσεται; Σχήματα της συμπεριφοράς
Πηγή της ανάπτυξης μάθηση μέσω των κοινωνικών συνεπειών (ανταμοιβές, τιμωρίες)
Στόχος της ανάπτυξης κοινωνικά κατάλληλα σχήματα συμπεριφοράς
Κύριοι αναπτυξιακοί τομείς που εξετάζονται γνωστικός, κοινωνικός
Κύριες ερευνητικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται πειραματική
Κύριοι ερευνητικοί σχεδιασμοί που χρησιμοποιούνται μικρογενετικός
Ειδικά θέματα και εφαρμογές αυτοαποτελεσματικότητα, ρόλος του φύλου, θεραπείες τροποποίησης της
συμπεριφοράς
Η μάθηση εμπλέκει την αλλαγή της συμπεριφοράς με βάση τη σύνδεση της συμπεριφοράς αυτής με τις συνέπειές της ευνοϊκές ή
δυσμενείς, καθώς αλλάζουν την πιθανότητα να εμφανίσει το παιδί μια συμπεριφορά.
Τεχνική τροποποίησης της συμπεριφοράς για την αποσύνδεση των συμπεριφορών από τις περιβαλλοντικές τους συνέπειες, οι οποίες
διατηρούν τις πρώτες.
John B. Watson B. F. Skinner Albert Bamdura
πρωταρχικός ο ρόλος της μάθησης στην ανθρώπινη θεωρία για συντελεστική εξαρτημένη παρατήρηση + μίμηση προτύπου
ανάπτυξη και ασημαντότητα άλλων παραγόντων. μάθηση. ασαφής η χρονική στιγμή αυτοαποτελεσματικότητα:
εμφάνισης της τελικής μορφής με πεποιθήσεις των ανθρώπων για
ξεχωριστή ενότητα και πληρότητα την ικανότητά τους να
σχεδιασμού αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά
το περιβάλλον.
ΚΟΝΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ PIAGET
Κονστρουκτιβιστική θεωρία: η γνωστική ανάπτυξη είναι το αποτέλεσμα της ενεργητικής οικοδόμησης της πραγματικότητας από τα
παιδιά, βάσει των εμπειριών τους στον κόσμο.
Η απόκτηση της γνώσης είναι μια δημιουργική εφευρετική διαδικασία και όχι διαδικασία ανακάλυψης γεγονότων και αληθειών. Τα
παιδιά οικοδομούν σταδιακά υψηλότερα επίπεδα γνώσης, ενώ προσπαθούν ενεργά να ελέγξουν το περιβάλλον τους.
Κάποιες παραλλαγές στο περιβάλλον μπορούν να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν την ανάπτυξη, όλα, όμως, τα παιδιά περνούν από
τα ίδια βασικά αναπτυξιακά στάδια. Οι διαδικασίες της αναπτυξιακής αλλαγής είναι καθολικές και ίδιες.
Θεμελιώδης μονάδα της γνωστικής λειτουργίας είναι τα σχήμα, μια νοητική δομή που παρέχει ένα υπόδειγμα για την κατανόηση του
κόσμου.
Με τον καιρό, καθώς τα παιδιά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, αλλάζουν / ενισχύουν / μεταβάλλουν τα σχήματά τους μέσω
της προσαρμογής, η οποία περιλαμβάνει τις διεργασίες της αφομοίωσης & συμμόρφωσης.
Στην αφομοίωση τα άτομα ενσωματώνουν τις καινούριες εμπειρίες στα ήδη υπάρχοντα σχήματά τους ενισχύοντάς τα.
Στη συμμόρφωση τα άτομα τροποποιούν ένα σχήμα για να μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στις παλιές όσο και στις νέες εμπειρίες.
Τα παιδιά επενεργούν στον κόσμο καθώς προσπαθούν να εναρμονίσουν τις νέες εμπειρίες τους με τα ήδη υπάρχοντα σχήματα.
Η έλλειψη εναρμόνισης οδηγεί σε αστάθεια ή ανισορροπία, η οποία διορθώνεται με την αφομοίωση και τη συμμόρφωση.
Η παλινδρομική διαδικασία της αναζήτησης από το παιδί εναρμόνισης των υπαρχόντων σχημάτων και των νέων εμπειριών
δημιουργεί νέα ισορροπία στην κατανόηση του παιδιού, την εξισορρόπηση.
Εξισορρόπηση είναι η βασική πηγή της ανάπτυξης που συνίσταται στη διαδικασία επίτευξης ισορροπίας ανάμεσα στο πως
καταλάβαινε τον κόσμο ως τώρα το παιδί και στις νέες εμπειρίες του.
Ωστόσο, η νέα ισορροπία διαταράσσεται από νέες ανισορροπίες, μέσα από τη βιολογική ωρίμανση και συσσώρευση νέων εμπειριών /
γνώσεων, οι οποίες απαιτούν προσαρμογή υψηλότερου και περιεκτικότερου επιπέδου.
Τι αναπτύσσεται; δομές γνώσης: σχήματα
Πηγή της ανάπτυξης έλλειψη εναρμόνισης μεταξύ των υπαρχόντων σχημάτων και των νέων
εμπειριών: εξισορρόπηση
Στόχος της ανάπτυξης προσαρμογή με την αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ σχημάτων κι
εμπειρίας: εξισορρόπηση
Κύριοι αναπτυξιακοί τομείς που εξετάζονται γνωστικός
Κύριες ερευνητικές μέθοδοι που κλινική
χρησιμοποιούνται
Κύριοι ερευνητικοί σχεδιασμοί που διαχρονικός, συγχρονικός
χρησιμοποιούνται
Ειδικά θέματα και εφαρμογές συλλογισμός κι επιστημονική σκέψη
 ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΥΠΟΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ PIAGET (232)
ΗΛΙΚΙ ΣΤΑΔΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΟΣΤΑΔΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Α Ο
0-2 αισθητηριοκινητική τα επιτεύγματα των βρεφών συνίστανται 1: 0-11/2 άσκηση αντανακλαστικών
ς νόησης κυρίως στο συντονισμό της αισθητηριακής μήνας σχημάτων: ακούσια
τους αντίληψης με απλές κινητικές αναζήτηση, πιπίλισμα,
συμπεριφορές. καθώς προχωρούν διαμέσου δραγμός, κοίταγμα.
των 6 υποσταδίων αυτής της περιόδου, τα 2: 11/2 μήνας – πρωτογενείς κυκλικές
βρέφη αρχίζουν να αναγνωρίζουν την ύπαρξη 4ος μήνας αντιδράσεις: επανάληψη
ενός κόσμου πέρα από αυτά τα ίδια και να πράξεων που είναι ευχάριστες
αλληλεπιδρούν μαζί του με εκούσιο τρόπο καθαυτές.
Διαφοροποίηση: πράξεις πιο
συντονισμένες + ευέλικτες για
τροποποίηση ως αντίδραση σε
περιβαλλοντικές παραλλαγές.
Ενσωμάτωση: συντονισμός
διαφορετικών πράξεων σε νέα
σχήματα συμπεριοφοράς.
2-6 προλειτουργικής τα μικρά παιδιά μπορούν να αναπαραστήσουν 3: 4ος – 8ος δευτερογενείς κυκλικές
ετών νόησης την πραγματικότητα στον εαυτό τους με τη μήνας αντιδράσεις: αναδυόμενη
χρήση συμβόλων, που περιλαμβάνουν νοερές επίγνωση των επιδράσεων που
εικόνες, λέξεις και χειρονομίες. όμως τα έχουν οι πράξεις του βρέφους
παιδιά συνήθως αποτυγχάνουν να διακρίνουν στο περιβάλλον. επέκταση
τη δική τους οπτική γωνία από των άλλων, δράσης/ενεργειών που
παγιδεύονται εύκολα από τα επιφανειακά παράγει/ουν ενδιαφέρουσες
χαρακτηριστικά και συχνά συγχέουν τις αλλαγές στο περιβάλλον
αιτιώδεις σχέσεις
6-12 συγκεκριμένων καθώς φτάνουν στη μέση παιδική ηλικία, τα 4: 8ο – 12ος συντονισμός δευτερογενών
νοητικών παιδιά καθίστανται ικανά για νοητικές μήνας κυκλικών αντιδράσεων:
λειτουργιών λειτουργίες, εσωτερικευμένες συνδυασμός σχημάτων για την
πράξεις/ενέργειες που εντάσσονται σε ένα επίτευξη ενός επιθυμητού
(λογικό) σύστημα λογικής. η λειτουργική αποτελέσματος.
σκέψη/νόηση (συγκεκριμένες νοητικές πρώιμη/πρώτη μορφή
λειτουργίες) τους επιτρέπει να συνδυάζουν, επίλυσης προβλημάτων
να διαχωρίζουν, να ταξινομούν και να 5: 12ος – 18ος τριτογενείς κυκλικές
μετασχηματίζουν αντικείμενα και μήνας αντιδράσεις: εμπρόθετη/
πράξεις/ενέργειες νοερά/νοητικά. αυτές οι σκόπιμη εναλλαγή/παραλλαγή
λειτουργίες θεωρούνται συγκεκριμένες επειδή μέσων για την επίλυση
επιτελούνται όταν τα αντικείμενα και τα προβλημάτων. πειραματισμός
γεγονότα που έχει στο νου του το παιδί είναι για να διαπιστωθεί ποιες θα
παρόντα είναι οι συνέπειες
12-19 τυπικών νοητικών στην εφηβεία το αναπτυσσόμενο άτομο 6: 18ος – 24ος απαρχές συμβολικής
λειτουργιών αποκτά την ικανότητα να σκέφτεται μήνας αναπαράστασης: εικόνες και
συστηματικά όλες τις λογικές σχέσεις ενός λέξεις παίρνουν τη θέση
προβλήματος. οι έφηβοι επιδεικνύουν ζωηρό οικείων/γνωστών
ενδιαφέρον για αφηρημένες ιδέες και για την αντικειμένων. επινόηση νέων
ίδια τη διαδικασία της σκέψης μέσων για την επίλυση
προβλημάτων μέσω
συμβολικών συνδυασμών
 ΣΤΑΔΙΑ PIAGET ΓΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΠΡΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΝΟΗΣΗ (398 / 553 / 718)
ΗΛΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΚΙΑ ΔΙΟ
0-2 αισθ το κυριότερο επίτευγμα των
ητηρι παιδιών είναι ο συντονισμός
οκιν της αισθητηριακής
ητική αντίληψης με απλές
ς κινητικές συμπεριφορές. όσο
νόησ προχωρούν δια μέσου των 6
ης υποσταδίων της περιόδου
αυτής τα βρέφη καταλήγουν
να αναγνωρίζουν την ύπαρξη
ενός κόσμου πέρα από τον
εαυτό τους και αρχίζουν να
αλληλεπιδρούν με αυτόν με
εκούσιο/σκόπιμο τρόπο.
2-6 προλ τα μικρά παιδιά μπορούν να
ειτου αναπαραστήσουν την
ργική πραγματικότητα στον εαυτό
ς τους μέσω της χρήσης
νόησ συμβόλων, στα οποία
ης περιλαμβάνονται οι νοερές
εικόνες, οι λέξεις και οι
χειρονομίες. τα αντικείμενα
και τα γεγονότα δεν
χρειάζεται πια να είναι
παρόντα για να τα σκεφτούν
τα παιδιά, αλλά συχνά τα
τελευταία αποτυγχάνουν να
διακρίνουν τη δική τους
οπτική γωνία από την οπτική
γωνία των άλλων,
παρασύρονται εύκολα από
επιφανειακά φαινόμενα και
συχνά συγχέουν τις αιτιώδεις
σχέσεις
6-12 συγκ καθώς φτάνουν στη μέση
εκριμ παιδική ηλικία, τα παιδιά
ένων καθίστανται ικανά για
νοητι νοητικές λειτουργίες,
κών εσωτερικευμένες
λειτο πράξεις/ενέργειες που
υργι εντάσσονται σε ένα (λογικό)
ών σύστημα λογικής. η
λειτουργική σκέψη/νόηση
(συγκεκριμένες νοητικές
λειτουργίες) τους επιτρέπει
να συνδυάζουν, να
διαχωρίζουν, να ταξινομούν
και να μετασχηματίζουν
αντικείμενα και
πράξεις/ενέργειες
νοερά/νοητικά. αυτές οι
λειτουργίες θεωρούνται
συγκεκριμένες επειδή
επιτελούνται/πραγματώνοντ
αι όταν τα αντικείμενα και
τα γεγονότα που έχει στο νου
του το παιδί είναι παρόντα
12- τυπικ στην εφηβεία το
19 ών αναπτυσσόμενο άτομο
νοητι αποκτά την ικανότητα να
κών σκέφτεται συστηματικά όλες
λειτο τις λογικές σχέσεις ενός
υργι προβλήματος. οι έφηβοι
ών επιδεικνύουν ζωηρό
ενδιαφέρον για αφηρημένες
ιδέες και για την ίδια τη
διαδικασία της σκέψης
υποστάδιο 1: 0-11/2 μήνας
άσκηση αντανακλαστικών σχημάτων: ακούσια αναζήτηση, πιπίλισμα, δραγμός, κοίταγμα
υποστάδιο 2: 11/2 μήνας – 4ος μήνας
πρωτογενείς κυκλικές αντιδράσεις: επανάληψη πράξεων που είναι ευχάριστες καθαυτές
υποστάδιο 3:
δευτερογενείς κυκλικές αντιδράσεις: αναδυόμενη επίγνωση των επιδράσεων που έχουν οι πράξεις του βρέφους
στο περιβάλλον. επέκταση δράσης/ενεργειών που παράγει/ουν ενδιαφέρουσες αλλαγές στο περιβάλλον
υποστάδιο 4: 4ος – 8ος
συντονισμός δευτερογενών κυκλικών αντιδράσεων: συνδυασμός σχημάτων για την επίτευξη ενός επιθυμητού
αποτελέσματος. πρώιμη/πρώτη μορφή επίλυσης προβλημάτων
υποστάδιο 5: 8ο – 12ος μήνας
τριτογενείς κυκλικές αντιδράσεις: εμπρόθετη/ σκόπιμη εναλλαγή/παραλλαγή μέσων για την επίλυση
προβλημάτων. πειραματισμός για να διαπιστωθεί ποιες θα είναι οι συνέπειες
υποστάδιο 6: 18ος – 24ος μήνας
απαρχές συμβολικής αναπαράστασης: εικόνες και λέξεις παίρνουν τη θέση οικείων/γνωστών αντικειμένων.
επινόηση νέων μέσων για την επίλυση προβλημάτων μέσω συμβολικών συνδυασμών
επικέντρωση: η τάση εστίασης στην επικρατέστερη πτυχή οποιουδήποτε πράγματος το οποίο προσπαθεί να
σκεφτεί κάποιος. Σημαντική εκδήλωση της επικέντρωσης είναι ο εγωκεντρισμός, η εξέταση του κόσμουμόνο από
την οπτική γωνία του ίδιου του ατόμου.
 Τα παιδιά επιδίδονται σε συλλογικούς μονολόγους αντί για διαλόγους, όταν βρίσκονται μαζί
 Τα παιδιά δυσκολεύονται να λάβουν υπόψη τους τι γνωρίζει ο ακροατής, ώστε να επικοινωνήσουν
αποτελεσματικά.
 Τα παιδιά δεν συνυπολογίζουν το ύψος και το πλάτος των δοχείων για να συγκρίνουν τον όγκο τους.
 Τα παιδιά συγχέουν τις ομάδες και τις υποομάδες. Δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα, αν υπάρχουν
περισσότερες ξύλινες χάντρες ή περισσότερες καφέ σε ένα σύνολο με ξύλινες χάντρες.
Σύγχυση μεταξύ του φαίνεσθαι και του είναι:
 Τα παιδιά φέρονται σαν να πιστεύουν ότι μια αποκριάτικη μάσκα αλλάζει πράγματι την ταυτότητα του
προσώπου που τη φοράει.
 Τα παιδιά μπορεί να πιστεύουν ότι ένα ίσιο μπαστούνι που βυθίζεται ως τη μέση στο νερό λυγίζει
πραγματικά.
Παραιτιώδης συλλογισμός: χαρακτηρίζεται από παράλογη σκέψη και αδιαφορία για τις σχέσεις αιτίου-αιτιατού
 Ένα παιδί μπορεί να πιστεύει ότι το νεκροταφείο αποτελεί αιτία θανάτου, αφού εκεί έχουν ταφεί οι
πεθαμένοι άνθρωποι
Μια ηθική ηθικού συλλογισμού που θεωρεί ότι η ηθική επιβάλλεται από έξω, χωρίς να λαμβάνει υπόψη
τις προθέσεις.
Νέα γνωρίσματα της σκέψης:
Αποκέντρωση: Τα παιδιά μπορούν να παρατηρήσουν και να εξετάσουν περισσότερες από μία ιδιότητες ενός
αντικειμένου την ίδια στιγμή και να σχηματίζουν κατηγορίες σύμφωνα με πολλαπλά κριτήρια.
Διατήρηση: Τα παιδιά κατανοούν ότι ορισμένες ιδιότητες ενός αντικειμένου θα παραμείνουν ίδιες ακόμη και αν
άλλες, επιφανειακές ιδιότητες αλλοιώνονται. Ξέρουν ότι αν αδειάσουν το υγρό από ένα ψηλό και λεπτό ποτήρι
σε ένα κοντό, χοντρό ποτήρι, η ποσότητα παραμένει ίδια.
Λογική αναγκαιότητα: Τα παιδιά έχουν αποκτήσει την πεποίθηση ότι είναι λογικά αναγκαίο ορισμένες ιδιότητες
να διατηρούνται παρά τις αλλαγές στην εμφάνιση.
Ταυτότητα: Τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι αν τίποτα δεν έχει προστεθεί ή αφαιρεθεί, η ποσότητα παραμένει
ίδια.
Αντιστάθμιση: Τα παιδιά μπορούν να συγκρίνουν νοητικά τις αλλαγές σε δύο πλευρές ενός προβλήματος και να
δουν πως η μία αντισταθμίζει την άλλη.
Αντιστρεψιμότητα: Τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι ορισμένες ενέργειες μπορούν να αναιρέσουν ή να
αντιστρέψουν τα αποτελέσματα άλλων.
Περιορισμός του εγωκεντρισμού:
 Τα παιδιά μπορούν να επικοινωνήσουν πιο αποτελεσματικά για αντικείμενα που δεν μπορεί να δει ένας
ακροατής
 Τα παιδιά μπορούν να σκέφτονται σχετικά με το πώς τα αντιλαμβάνονται οι άλλοι.
 Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι ένα άτομο μπορεί να νιώθει κάτι και να ενεργεί αντίθετα με αυτό που νιώθει.
Αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις:
 Τα παιδιά μπορούν να ρυθμίζουν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους με κανόνες και αρχίζουν να παίζουν
παιχνίδια που διέπονται από κανόνες.
 Τα παιδιά συνυπολογίζουν τις προθέσεις όταν κρίνουν τη συμπεριφορά και πιστεύουν ότι η τιμωρία πρέπει
να είναι ανάλογη με το αδίκημα.
Συλλογισμός με τυπικές νοητικές λειτουργίες, στον οποίο κάθε επιμέρους σύνδεσμος σε μια αλυσίδα
συλλογισμού σχετίζεται με το πρόβλημα στο σύνολό του.
 Οι έφηβοι λύνουν το πρόβλημα του «συνδυασμού των χημικών ουσιών» ελέγχοντας συστηματικά όλους
τους πιθανούς συνδυασμούς.
 Διαμορφώνοντας προσωπική ταυτότητα, οι έφηβοι λαμβάνουν υπόψη τους πως κρίνουν τους άλλους, πως
τους κρίνουν οι άλλοι, πως κρίνουν τη διαδικασία κρίσης των άλλων και πως όλα αυτά αντιστοιχούν στις
κοινωνικές κατηγορίες που υπάρχουν στον πολιτισμό τους.
Εφαρμογή της σκέψης με τυπικές νοητικές λειτουργίες σε πληθώρα προβλημάτων της ζωής.
 Οι έφηβοι σκέπτονται την πολιτική και το νόμο ως αφηρημένες αρχές, και είναι ικανοί να δουν τις
ευεργετικές μάλλον και όχι μόνον τις τιμωρητικές πλευρές του νόμου.
 Οι έφηβοι ενδιαφέρονται για τις οικουμενικές ηθικές αρχές και είναι επικριτικοί στην υποκρισία των
ενηλίκων.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ LEV VYGOTSKY
Τι αναπτύσσεται; πολιτισμική γνώση και πρακτικές
Πηγή της ανάπτυξης κοινωνική αλληλεπίδραση εντός της ζώνης επικείμενης ανάπτυξης
Στόχος της ανάπτυξης συμμετοχή σε πολιτισμικές δραστηριότητες και πρακτικές
Κύριοι αναπτυξιακοί τομείς που εξετάζονται γνωστικός, κοινωνικός
Κύριες ερευνητικές μέθοδοι που φυσική
χρησιμοποιούνται
Κύριοι ερευνητικοί σχεδιασμοί που μικρογενετικός
χρησιμοποιούνται
Ειδικά θέματα και εφαρμογές επίλυση προβλημάτων, εκπαίδευση
Δίνει έμφαση στην επίδραση του πολιτισμού στην ανάπτυξη.
Η φύση και η ανατροφή διαμορφώνουν την ανάπτυξη όχι με άμεση αλλά με την έμμεση αλληλεπίδρασή τους μέσω του
πολιτισμού.
Μέσω του πολιτισμού αλληλεπιδρούν βιολογικοί & περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης: Η απόσταση μεταξύ αυτού που μπορούν να πραγματοποιήσουν ανεξάρτητα τα παιδιά και αυτού που
μπορούν να πραγματοποιήσουν όταν αλληλεπιδρούν με άλλους πιο ικανούς από τα ίδια.
οδηγεί πιο πέρα από την ήδη υπάρχουσα ικανότητα του παιδιού, χρησιμοποιώντας ως βάση και συμπληρώνοντας τις δυνατότητες
που έχει.

ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Διατυπώνονται από την εποχή
του Δαρβίνου. Εξηγούν την
ανθρώπινη συμπεριφορά
ανάλογα με το πώς συμβάλλει
στην επιβίωση των ειδών και
εξετάζουν πως το εξελικτικό
παρελθόν του ανθρώπου
επηρεάζει την ατομική
ανάπτυξη.. Άτομα με
χαρακτηριστικά που ευνοούν
την επιβίωση σε συγκεκριμένο
περιβάλλον έχουν μεγαλύτερες
πιθανότητες να αναπαραχθούν
και να μεταβιβάσουν τα
χαρακτηριστικά αυτά στους
απογόνους τους.
Ηθολογία: Διεπιστημονική
επιστήμη που ξεκίνησε από
ζωολογία και μελετά τη
συμπεριφορά των διαφόρων
ειδών στο περιβάλλον τους.
Μελετά τα
βιολογικά & εξελικτικά
θεμέλια της συμπεριφοράς.
Εξετάζει τις προσαρμοστικές
συμπεριφορές των νεαρών
ατόμων και τις συμπεριφορές
που προκαλούν σε άλλους και
αναρωτιούνται πως οι 2 τύποι
συμπεριφορών συμβάλλουν
στην επιβίωση.
Καμία θεωρία δεν είναι τόσο περιεκτική, ώστε να δίνει μια πλήρη εικόνα των πολυσύνθετων εκφάνσεων της ανθρώπινης ανάπτυξης.
Ωστόσο, προσφέρουν τη διατύπωση μιας υπόθεσης / πιθανής εξήγησης με αρκετή ακρίβεια, ώστε να μπορούν να αποδειχθούν
αληθείς ή ψευδείς.
Υπόθεση: πιθανή εξήγηση βασισμένη στη θεωρία, η οποία είναι αρκετά ακριβής, ώστε να μπορεί να αποδειχθεί αληθής ή ψευδής.
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
ΘΕΩΡΙΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΑΣΙΑΣ ΤΩΝ Esther Thelen
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Εξετάζουν τη γνωστική Αντιλαμβάνονται την Εξετάζουν τη μεροληψία η
ανάπτυξη (τρόπο ροής των ανάπτυξη ως σύνθετα σύνολα οποία οφείλεται σε
πληροφοριών) ως προς την αποτελούμενα από μέρη και συγκεκριμένο πολιτισμικό
ικανότητα των παιδιών διερευνούν πως τα σύνολα υπόβαθρο και ενδέχεται να
να επεξεργάζονται αυτά και τα μέρη τους διέπουν τις παραδοσιακές
να αποθηκεύουν οργανώνονται θεωρίες της ανάπτυξης.
να οργανώνουν αλληλεπιδρούν Διερευνούν τις σχέσεις ισχύος
να διαχειρίζονται αλλάζουν μεταξύ των ομάδων και την
πληροφορίες με όλο και πιο με το πέρασμα του χρόνου επίδραση που έχουν στην
αποτελεσματικούς τρόπους. ανάπτυξη
το φύλο
η φυλή
η εθνότητα
η κοινωνικοοικονομική τάξη
Λειτουργικό ΘΕΩΡΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ
Λογισμικό ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
νοητικής λειτουργίας Εξετάζει πως τα νέα σύνθετα
συστήματα συμπεριφοράς
αναπτύσσονται από την
αλληλεπίδραση λιγότερο
σύνθετων μερών.
ΘΕΩΡΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
Εστιάζει στην οργάνωση και
τις αλληλεπιδράσεις των
πολλαπλών περιβαλλοντικών
πλαισίων εντός των οποίων
αναπτύσσονται τα παιδιά.
Uri Bronfenbrenner:
ομόκεντροι κύκλοι.
1. εσωτερικό σύστημα /
μικροσύστημα: οικία,
σχολείο, συνομήλικοι
2. μεσοσύστημα:
σύνδεση χώρων
μικροσυστήματος
3. εξωσύστημα:
επηρεάζουν αλλά δεν
περιλαμβάνουν το παιδί
4. μακροσύστημα:
αξίες, ήθη, έθιμα, πόροι,
κίνδυνοι του ευρύτερου
πολιτισμού που
διαμορφώνουν όσα
συμβαίνουν στους χώρους
των εγκιβωτισμένων
συστημάτων.