ზოგადი მიმოხილვა

ალბანეთის რესპუბლიკა (არწივების ქვეყანას ნიშნავს.)  მდებარეობს ბალკანეთის

ნახევარკუნძულის დასავლეთით, ადრიატიკის ზღვის სანაპიროზე. მისი ფართობი:
28,748 კვ. კმ. ალბანეთი ადმინისტრაციულად იყოფა 12 ოლქად, რომლებიც თავის
მხრივ იყოფა 36 რაიონად, ხოლო რაიონები - 309 კომუნად და 65 ქალაქად. ალბანეთი
ესაზღვრება: ჩრდილო-დასავლეთით მონტენეგროს, სერბეთს ჩრდილო-
აღმოსავლეთით, აღმოსავლეთით ჩრდილოეთ მაკედონიას და საბერძნეთს
სამხრეთით და სამხრეთ-აღმოსავლეთით. მას 2 ზღვაზე აქვს გასასვლელი:
დასავლეთით ადრიატიკის ზღვაზე და სამხრეთ-დასავლეთით იონიის ზღვაზე. 

2020 წლის მომაცემების მიხედვით ალბანეთის მოსახლეობა : 2,845,955 კაცს

შეადგენდა. ბოლო დროინდელი მონაცემების მიხედვით,  ალბანეთის მოსახლეობა
მცირდება, ეს შემცირება კი გამოწვეულია იმით, რომ მას შემდეგ რაც საბჭოთა
კავშირი დაეცა,  ეს პერიოდი გამოირჩეოდა ეკონომიკური მასობრივი ემიგრაციით
ალბანეთიდან საბერძნეთში, იტალიასა და შეერთებულ შტატებში.  ოთხი
ათწლეულის განმავლობაში მთელმა იზოლირებამ სამყაროსგან, ამავდროულად
მისმა დამანგრეველმა ეკონომიკურმა, სოციალურმა და პოლიტიკურმა
მდგომარეობამ გამოიწვია ეს მიგრაციები.  კომუნისტების დროს გარე მიგრაცია
პირდაპირ ფაქტობრივად აკრძალული იყო, ხოლო შიდა მიგრაცია საკმაოდ
შეზღუდული, ამიტომ ეს ახალი მოვლენა იყო.  ამ პერიოდის განმავლობაში, სულ
მცირე, 900 000 ადამიანმა დატოვა ალბანეთი, რომელთაგან დაახლოებით 600,000
დასახლდა საბერძნეთში. 
ალბანეთი თავის ტერიტორიაზე ცნობს ცხრა ეროვნულ ან კულტურულ
უმცირესობას: ბერძენი, მაკედონიელი, მონტენეგროელი, სერბი, ბოშა, ეგვიპტე,
ბოსნია და ბულგარელი ხალხი, ებრაელები. 
ქვეყნის ოფიციალური ენაა ალბანური, რომელზეც საუბრობს ქვეყნის მოსახლეობის
აბსოლუტური უმრავლესობა. ასევე, ალბანეთში მცხოვრები ეთნიკური ჯგუფები
საუბრობენ: სერბულად, მაკედონური, ბოსნიური, ბულგარული, ბოშური .
არ აქვს ოფიციალური რელიგია და, შესაბამისად, ქვეყნის კონსტიტუციით
გარანტირებულია რელიგიის და რწმენის თავისუფლება. კულტურული
თვალსაზრისით, რელიგიური ტოლერანტობა ალბანელების ტრადიციის ერთ-ერთი
ყველაზე მნიშვნელოვანი ღირებულებაა. საყოველთაოდ აღიარებულია, რომ ისინი
ზოგადად აფასებენ მშვიდობიან თანაცხოვრებას ქვეყნის სხვადასხვა რელიგიური
თემის მორწმუნეებს შორის. 2011 წლის აღწერის მონაცემებით, 58,79% -მუსლიმი,
16.99% -ქრისტიანი, 0,02% სხვა რელიგია და (5,49%) მორწმუნე დასახელების გარეშე.
2,5% არარელიგიური იყო, 13,79% არ აცხადებდა თავის რელიგიას.
თანამედროვე ისტორია
ალბანეთმა ოსმალეთის იმპერიისგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1912 წლის 28
ნოემბერს, რასაც თან ახლდა სენატისა და მთავრობის შექმნა/დაკომპლექტება
ვლორას ასამბლეის მიერ 1912 წლის 4 დეკემბერს. მისი სუვერენიტეტი აღიარა
ლონდონის კონფერენციამ. 1913 წლის 29 ივლისს ლონდონის ხელშეკრულებამ
განსაზღვრა ქვეყნისა და მისი მეზობლების საზღვრები და დაქტობრივად ალბანეთი
პირველად გახდა რესპუბლიკა ლონდონის ხელშეკრულებით. 
პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ ალბანეთის ტერიტორიის ოკუპაციას ახდენს იტალიის,
სერებეთისა და საბერძნეთის სამხედრო ძალები. 1920 წლის იანვრის ბოლოს ქვეყანა კვლავ
აცხადებს დამოუკიდებლობას და დედაქალაქი ტირანა ხდება. ხელისუფლებაში მოდის აჰმედ
ზოგუ ჯერ პრეზიდენტის (1925-1928 წწ.), ხოლო შემდეგ მეფის (1928-1939 წწ.) ტიტულით.
მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ალბანეთის ტერიტორია ჯერ ოკუპირებული იყო
იტალიის მიერ (1939-1943 წწ.), ხოლო შემდეგ გერმანიის (1943-1944 წწ.) მიერ. 1944
წლის 29 ნოემბერს ოფიციალურად გათავისუფლდა უნგრეთი გერმანიისგან
ეროვნულ-განმათავისუფლებელმა არმიამ ტირანა გაათავისუფლა ფაშისტური
რეჟიმისაგან, ხოლო 29 ნოემბერს დასრულდა ქვეყნის გათავისუფლებაც.
1946 წელს იწყება შრომის პარტიის ხანგრძლივი მმართველობა. ალბანეთი
სოციალიზმის გზას დაადგა.
სკკპ XX ყრილობის შემდეგ ალბანეთი პოლიტიკური იზოლაციის გზას დაადგა. 1968
წელს დატოვა ვარშავის პაქტი.
1985 წელს ენვერ ხოჯას გარდაცვალებით დასრულდა მისი თითქმის 40-წლიანი
მმართველობა, და ის გააგრძელა მისმა მემკვიდრე რამიზ ალიამ. მან შეინარჩუნა
კომუნისტური სისტემა, ატარებდა რეფორმებს ეკონომიკის აღორძინების მიზნით,
რომელიც ყოფილი კომუნისტი მოკავშირეების დახმარების შეწყვეტის შემდეგ
სტაბილურად იკლებდა. ამ მიზნით მან დააკანონა უცხოური ფირმების მიერ
ალბანეთში განხორციელებული გარკვეული ინვესტიციები და გააფართოვა
დიპლომატიური ურთიერთობები დასავლეთთან. მაგრამ, 1989 წელს აღმოსავლეთ
ევროპაში კომუნიზმის დაცემით, ალბანეთის საზოგადოების სხვადასხვა ფენა
პოლიტიკურად გააქტიურდა და დაიწყო მთავრობის წინააღმდეგ აგიტაცია. ამ
ზეწოლის საპასუხოდ, ალიამ ალბანეთის მოქალაქეებს საზღვარგარეთ გამგზავრების
უფლება მიანიჭა, შეზღუდა უსაფრთხოების უფლებამოსილება, აღადგინა
რელიგიური თავისუფლება და ეკონომიკისთვის გაატარა თავისუფალი ბაზრის
ზომები. 1990 წლის დეკემბერში ალიამ მხარი დაუჭირა დამოუკიდებელი
პოლიტიკური პარტიების შექმნას, რითაც კომუნისტების ხელისუფლების
ოფიციალური მონოპოლია დასრულდა.
ეკონომიკურმა, სოციალურმა და პოლიტიკურმა არასტაბილურობამ გამოიწვია
რამდენიმე მთავრობის დაცემა და 1992 წლის მარტში გადამწყვეტი საარჩევნო
გამარჯვება მოიპოვა ანტიკომუნისტურმა ოპოზიციამ, რომელსაც დემოკრატიული
პარტია ხელმძღვანელობდა. ალია გადადგა პრეზიდენტის თანამდებობიდან და მის
ნაცვლად დაინიშნა სალი ბერიშა, ალბანეთის პირველი დემოკრატიული ლიდერი
ეპისკოპოს ნოლიის შემდეგ.
1997 წელს ეკონომიკა დაინგრა, როდესაც ბევრმა ალბანელმა დაკარგა დანაზოგი
სხვადასხვა პირამიდის საინვესტიციო სქემებში. გაერთიანებული ერების
ორგანიზაციის სამშვიდობო ჯარები შეიყვანეს სამოქალაქო არეულობის ჩასახშობად,
ხოლო ალბანეთის სოციალისტურმა პარტიამ გაიმარჯვა იმავე წელს მოგვიანებით
ჩატარებულ საკანონმდებლო არჩევნებში.
ძალაუფლება დემოკრატიულ პარტიაში გადავიდა 2005 წლის საკანონმდებლო
არჩევნების შემდეგ და პრემიერ მინისტრად დანიშნა ყოფილი პრეზიდენტი ბერიშა.
იგი მუშაობდა ეკონომიკური და სოციალური ცვლილებების განსახორციელებლად,
ევროკავშირისა და ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში (ნატო)
გაწევრიანების
2008 წელს ალბანეთი ოფიციალურად მიიწვიეს ნატოში გაწევრიანებისთვის და 2009
წლის 1 აპრილს იგი გახდა ალიანსის ოფიციალური წევრი. ბერიშა პრემიერ
მინისტრად დარჩა ივნისში ჩატარებული საკანონმდებლო არჩევნების შემდეგ,
როდესაც დემოკრატებმა სოციალისტები მცირე უპირატესობით დაამარცხეს. მაგრამ
როგორც შემდგომ გაირკვა, არჩევნებზე მოხვდა სხვადასხვა სახის დარღვევები, რამაც
შემდგომ პროტესტი და დემონსტრაციები გამოიწვია. 2012 წელს ბუიარ ნიშანი
აირჩიეს ქვეყნის პრეზიდენტად
2013 წლის 23 ივნისს გაიმართა მერვე საპარლამენტო არჩევნები, რომლებმაც მოიგო
ედი რამამ სოციალისტური პარტიიდან. მისი 33-ე პრემიერ მინისტრობის პერიოდში
ალბანეთმა განახორციელა მრავალი რეფორმა, რომელიც მიმართულია ეკონომიკის
მოდერნიზაციისა და სახელმწიფო ინსტიტუტების დემოკრატიზაციისკენ,
როგორიცაა სასამართლო სისტემა და სამართალდამცავი ორგანოები. გარდა ამისა,
უმუშევრობა სტაბილურად შემცირდააღმოსავლეთ ბლოკის დაშლის შემდეგ,
ალბანეთმა დაიწყო მჭიდრო კავშირის განვითარება დასავლეთ ევროპასთან. 2008
წლის ბუქარესტის სამიტზე ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციამ
(ნატომ) ალბანეთი მიიწვია ალიანსში. 2014 წლის აპრილში ალბანეთი გახდა ნატოს
სრული წევრი. ალბანეთი სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის პირველ ქვეყნებს შორის
იყო, რომელიც შეუერთდა პარტნიორობა მშვიდობის პროგრამას. ალბანეთმა
ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ განცხადება შეიტანა და 2014 წლის ივნისში
გახდა ევროკავშირში გაწევრიანების ოფიციალური კანდიდატი.

2017 წელს ჩატარდა მერვე საპარლამენტო არჩევნები, საპრეზიდენტო არჩევნების

პარალელურად. საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდა 2017 წლის 19, 20, 27 და 28
აპრილს. მეოთხე ტურში მოქმედი თავმჯდომარე და მაშინდელი პრემიერ მინისტრი,
ილირ მეტა ალბანეთის მერვე პრეზიდენტად აირჩიეს 87 ხმით. 2017 წლის 25 ივნისს
ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნების შედეგი იყო სოციალისტური პარტიის
გამარჯვება ედი რამას ხელმძღვანელობით, რომელმაც არჩევნების ხმების 48,33%
მიიღო. ლულზიმ ბაშამ, დემოკრატიული პარტიის კანდიდატმა და არჩევნების მეორე
კანდიდატმა, ხმების მხოლოდ 28,81% მიიღო.

აღმასრულებელი ხელისუფლება
ალბანეთის სახელმწიფოს მეთაურია არის პრეზიდენტი, რომელიც აირჩევა 5 წელიწადში
ერთხელ ალბანეთის რესპუბლიკის ასამბლეის მიერ და საჭიროებს პარლამენტის
დეპუტატთა სიითი შემადგენლობის ხმების 2/3-ს. ალბანეთის დღევანდელი პრეზიდენტი,
ბუჯარ ნიშანი არჩეულია 2012 წლის 11 ივნისს დეპუტატთა ხმების უმრავლესობით.

პრეზიდენტს აქვს კონსტიტუციური და ყველა სხვა კანონის დაცვის გარანტორის უფლება.

შეუძლია იმოქმედოს როგორც ალბანეთის შეიარაღებული ძალების სარდალმა,
განახორციელოს ალბანეთის რესპუბლიკის ასამბლეის მოვალეობა, როდესაც ასამბლეა არ
არის შეკრებილი, დანიშნოს მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე (პრემიერ-მინისტრი).

აღმასრულებელი ხელისუფლება ენიჭება მინისტრთა კაბინეტს. საბჭოს თავმჯდომარეს -

პრემიერ-მინისტრს თანამდებობაზე ნიშნავს ალბანეთის პრეზიდენტი; მინისტრები
ინიშნებიან ალბანეთის პრემიერ-მინისტრის რეკომენდაციით პრეზიდენტის წარდგინების
საფუძველზე. ალბანეთის რესპუბლიკის ასამბლეამ უნდა მისცეს საბოლოო თანხმობა საბჭოს
შემადგენლობის დამტკიცებას. საბჭო პასუხისმგებელია საშინაო და საგარეო პოლიტიკის
განხორციელებაზე . იგი ხელმძღვანელობს და კონტროლს უწევს სამინისტროებსა და სხვა
სახელმწიფო ორგანოებს.

მინისტრთა კაბინეტის წევრები იყოფა შემდეგ წოდებებად:

 პრემიერ-მინისტრი
 ვიცე-პრემიერი
 მინისტრები - მაღალი რანგის მთავრობის წევრები
 მინისტრის მოადგილეები - მინისტრების დამხმარე კონკრეტულ სფეროებსა და
სპეციალიზებულ ოლქებში.
 გენერალური მდივნები - მინისტრების დამხმარე ნაკლებად მნიშვნელოვან
სფეროებში და ზოგჯერ ევალებათ მინისტრთა საბჭოს სხდომებზე დასწრება.

საკანონმდებლო ხელისუფლება
საკანონმდებლო ორგანოს წარმოადგენს ალბანეთის ერთპალატიანი ასამბლეა . მას ჰყავს ორი
მოადგილე. საპარლამენტო არჩევნები იმართება 4 წელიწადში ერთხელ. ასამბლეა შედგება
140 დეპუტატისაგან, რომელთაგან 100 დეპუტატს უშუალოდ ირჩევს ამომრჩეველთა
აბსოლუტური უმრავლესობა და 40 დეპუტატი შეადგენს პროპორციული წესით არჩეული
პარტიული სიებით დაკომპლექტებულ რაოდენობას. ნებისმიერ საარჩევნო ოლქში პარტიებმა
უნდა დააკმაყოფილონ ხმების 3 პროცენტის ბარიერი, ხოლო წინასაარჩევნო კოალიციებმა
ხმების 5 პროცენტის ბარიერი.

ასამბლეას და ასამბლეის სხდომებს ხელმძღვანელობს ასამბლეის პრეზიდენტი (იგივე

სპიკერი). პარლამენტის თავმჯდომარეს ირჩევენ პარლამენტის წევრები. ოფიციალური
ფუნქციაა დებატების კოტროლი, პროცედურების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება, ხმების
შედეგების გამოცხადება, წყვეტს ვინ შეიძლება ისაუბროს და უფლებამოსილია
დისციპლინური პასუხისმგებლობა გაუწიოს წევრებს, რომლებიც არღვევენ პალატის ან
სხდომების პროცედურებს. როდესაც პრეზიდენტი დროებით არ არის ან ვერ ახერხებს
თავისი უფლებამოსილების განხორციელებას, თავმჯდომარე იღებს მის ფუნქციებს.

პარლამენტის მიერ მიღებული ყველა კანონი ქვეყნდება მთავრობის ოფიციალური

ჟურნალის, საშუალებით.

სასამართლო ხელისუფლება

ალბანეთი მიჰყვება სამოქალაქო სამართლის ტრადიციას, რომელიც ემყარება საფრანგეთის

სამართლის სისტემას. მას აქვს სამსართულიანი, დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემა,
რომელიც რეგულირდება კონსტიტუციითა და პარლამენტის მიერ ამოქმედებული ეროვნული
კანონმდებლობით. ალბანეთის სასამართლო განყოფილება იყოფა სამ მთავარ ინსტიტუტად;
"უმაღლესი სასამართლოები", რომელშიც შედის უზენაესი სასამართლო და საკონსტიტუციო
სასამართლო "შუალედური სასამართლოები", როგორიცაა სააპელაციო სასამართლოები,
სააპელაციო სასამართლო სერიოზული დანაშაულებისათვის და ადმინისტრაციული სააპელაციო
სასამართლო, ასევე "პირველი ინსტანციის სასამართლოები", როგორიცაა რაიონული
სასამართლოები და პირველი ინსტანციის სასამართლო სერიოზული დანაშაულებისათვის
( სასამართლო და კრიმინალისთვის.
პირველი ინსტანციის სასამართლოები

რაიონულ სასამართლოებს, რომლებსაც აქვთ პირველი იურისდიქცია როგორც სისხლის

სამართლის (მძიმე დანაშაულის გამოკლებით), ასევე სამოქალაქო (ადმინისტრაციული
დავების გამოკლებით) საქმეებზე. მათი ტერიტორიული იურისდიქცია ვრცელდება
შესაბამის ოლქებზე.

სერიოზული დანაშაულების პირველი ინსტანციის სასამართლო განიხილავს სერიოზულ

დანაშაულებებს და აქვს ტერიტორიული იურისდიქცია ალბანეთის რესპუბლიკის მთელ
ტერიტორიაზე.

პირველი ინსტანციის სასამართლოში არის 6 სასამართლო, რომლებიც განიხილავენ

ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებას, თითოეული პასუხისმგებელია შესაბამის ოლქზე.
შუალედური სასამართლოები

სააპელაციო სასამართლოები, რომლებსაც შეუძლიათ განიხილონ ქვედა სასამართლოების

გადაწყვეტილებები როგორც სისხლის სამართლის (მძიმე დანაშაულების გამოკლებით),
ასევე სამოქალაქო (ადმინისტრაციული დავების გამოკლებით) საქმეებზე. მათი
ტერიტორიული იურისდიქცია ვრცელდება ალბანეთის პრეზიდენტის მიერ განსაზღვრულ
მოცემულ ადგილებში.

სერიოზული დანაშაულების სააპელაციო სასამართლო, რომელიც განიხილავს სერიოზული

დანაშაულების საჩივრებს და აქვს ტერიტორიული იურისდიქცია ალბანეთის რესპუბლიკის
მთელ ტერიტორიაზე.

სააპელაციო ადმინისტრაციული სასამართლო, რომელიც განიხილავს ადმინისტრაციული

სამართალწარმოების დავების საჩივრებს და აქვს ტერიტორიული იურისდიქცია ალბანეთის
რესპუბლიკის მთელ ტერიტორიაზე.

უმაღლესი სასამართლოები

ალბანეთის უზენაესი სასამართლო, განიხილავს საჩივრებს სამოქალაქო პალატის,

სასჯელაღსრულების პალატისა და ადმინისტრაციული პალატის მეშვეობით. უზენაესი
სასამართლო არის უმაღლესი სააპელაციო სასამართლო ალბანეთში; მისი მოსმენები ღიაა და
განაჩენები საჯაროდ ქვეყნდება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც დაცულია ბრალდებულის
კონფიდენციალურობა. იგი შედგება ჩვიდმეტი მოსამართლისგან, როგორიცაა უზენაესი
სასამართლოს პრეზიდენტი და უზენაესი სასამართლოს თექვსმეტი წევრი. მოსამართლეები
აირჩევიან და ინიშნებიან 10 წელზე მეტი გამოცდილებით იერარქიულად მაღლა მდგომი
მოსაამართეებისგან ან გამოჩენილი ადვოკატებისგან, რომლებიც თავიანთ საქმიანობას 15 წელზე
მეტი ხნის განმავლობაში ასრულებდნენ. წევრებს შეუძლიათ იმუშაონ 9 წლის ვადით,
განმეორებით დანიშვნის უფლების გარეშე. ალბანეთის საკონსტიტუციო სასამართლო
განმარტავს კონსტიტუციას და განიხილავს საქმეებს ადამიანის უფლებების სავარაუდო
ბოროტად გამოყენების შესახებ.ალბანეთის სასამართლოს არ გააჩნია ნაფიც მსაჯულთა
ინსტიტუტი