Ασκήσεις όλων των ενοτήτων ΑΡΧΑΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
1. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο

από τη λέξη στη παρένθεση:
α. Τοῖς ………….. (φύλαξ) οὐ προσήκει ὕπνος.
β. Μὴ τρίβε τὴν ψυχὴν ταῖς …………… .( φροντίς).
γ. Ἐξ …………….. (όνυξ, γεν. εν.) τὸν λέοντα γιγνώσκεις.
δ. Κρίνε τοὺς ἀνθρώπους μὴ ταῖς ………… (ἐσθής), ἀλλὰ τοῖς ἔργοις.
ε. Ἐκ τῶν πτερῶν γιγνώσκει τις τὸν ……………. (όρνις)
στ. Παρὰ τοῖς …………… (Ἄραψ) αἱ κάμηλοι τίμιαί εἰσιν.
ζ. Ὁ ὄνος τῇ …………. (σάλπιγξ) τοὺς ……….. (κήρυξ) μιμεῖται.
η. Έκαστος των …………… (Κύκλωψ) ένα οφθαλμόν έχει.
2. Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.
γεν. ενικού………… γεν. πληθ. …………..
δοτ. ενικού…………. β. ἡ σάλπιγξ δοτ. πληθ……………
α. ὁ πίναξ δοτ. πληθ………….. γεν εν………………..
αιτιατ. πληθ……… δοτ. εν……………….
Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1
1
γεν. εν……………. δοτ. εν………………
γ.ἡ διώρυξ αιτ. πληθ………... δ. ἡ πατρίς κλητ. εν……………..
κλητ. εν……………. αιτ. πληθ……………
ονομ. πληθ………… δοτ. πληθ…………..
3. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών που βρίσκονται

σε παρένθεση.
α) Αἰγύπτιοι προσέπλευσαν σὺν .............................. (ἀσπίς) ποδήρεσιν.

β) Περὶ Συρίας διηγησόμεθα, ὅπου σῖτος πολὺς και πρόβατά ἐστι καὶ
............................... (φοῖνιξ) οἱ καρποφόροι.
γ) Προσεκαλέσαντο τὴν ............................ (γυνή) πρὸς ἄρχοντα.
δ) Οἱ δημαγωγοὶ παρὰ τοῖς δήμοις εἰσὶν ὥσπερ οἱ ........................... (κόλαξ)
παρὰ τοῖς τυράννοις.
ε) Παραγενόμενοι οἱ ............................. (ποιμήν) ἐξέβαλον αὐτάς.
στ) ............................ (ῥήτωρ) πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ

Σοί, Θεοτόκε.
ζ) Ἄγγελοι μετὰ τοῦ ............................ (ἀστήρ) ὁδοιποροῦσι.
η) Τίμα τὸν ............................ (πατήρ) σου καὶ τὴν ............................ (μήτηρ) σου.
4. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.
ὁ κόραξ: …….………..…. (γενική ενικού) /……..…….………. (ονομαστική

πληθυντ.) / (δοτική πληθυντικού) …………………….
ἡ ἐλπίς: …………...……. (δοτική ενικού) /….………. (γενική πληθυντικού)
ὁ γύψ: ………..…….(αιτιατική ενικού) /………….. (αιτιατική πληθυντι-

κού)
2
ὁ πατήρ: …….………… (δοτική ενικού) /…..………… (γενική πληθυντικού)

/ …………………… (δοτική πληθυντικού)
ὁ αὐτοκράτωρ: …………………. (γενική ενικού) /………..………. (δοτ. πλη-

θυντικού)
ὁ ἄξων: ……………… (δοτική ενικού) / ……………. (κλητική ενικού)
ὁ χειμών: ……………. (γενική ενικού) / ………….(αιτιατική πληθυντικού)
τὸ πλῆθος: ………………….. (γενική ενικού) / ……………(δοτική ενι-

κού)/………….…… (ονομαστ. πληθυντ.)
5. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών:
α. Σωκράτης χρῆται τῷ __________ (τὸ παράδειγμα).
β. Σὺ εἶ __________ καὶ ἡμεῖς οὐ τιμῶμεν τοὺς __________ (ὁ κόλαξ).
γ. Οὗτοι ἔπιπτον εἰς τὰς __________ (ἡ φλόξ).
δ. Οἱ __________ ἐμάνθανον τὰ __________ (ὁ παῖς, τὸ μάθημα).
ε. Οἱ Αἰγύπτιοι εἰσέπλευσαν σὺν τοῖς ποδήρεσιν __________ (ἡ ἀσπίς).
στ. Ἐνταῦθά εἰσι __________ καρποφόροι (ὁ φοῖνιξ).
ζ. Προσεκαλέσαντο τὴν __________ πρὸς ἄρχοντα (ἡ γυνή).
η. Ὁ λέων τοῖς __________ δάκνει (ὁ ὀδούς).
θ. Οἱ __________ μάχονται τοῖς __________ (ὁ δράκων, ὁ λέων).
ι. Ἡ τῆς ἑορτῆς φαιδρότης τῇ __________ διαλύεται (ἡ ἔρις).
ια. Ἡ Ἥρα τῇ __________ τῶν ἄλλων θεῶν διαφέρει (ἡ σεμνότης).
ιβ. Ὦ ἀρπακτικέ, __________ διατὶ κατατρώγεις τὸ ἧπαρ τοῦ Προμηθέως (ὁ

γύψ);
3
ιγ. Ἐν τῇ Ξέρξου στρατιᾷ Πέρσαι καὶ __________ καὶ __________ εἰσιν (ὁ

Ἄραψ -ὁ Αἰθίοψ).
ιδ. Ἐν ταῖς __________ αἷμα ῥέει (ἡ φλέψ).
ιε. Περὶ τὰ στέρνα οἱ στρατιῶται τοὺς __________ ἔχουσιν (ὁ θώραξ).
ιστ. Ὁ ἀετὸς ἰσχυροὺς __________ ἔχει (ὁ ὄνυξ).
ιζ. Ὁ διδάσκαλος χρῆται τῷ __________ ἵνα __________ γράφει (ὁ πίναξ - τὸ

γράμμα).
ιη. Θαυμάζω σε διὰ τὴν __________ τοῦ χαρακτῆρος (ἡ πραότης).
ιθ. Τούτου τοῦ __________ ἡ μήτηρ Εὔκλεια λέγεται (ὁ παῖς).
κ. Ἡμεῖς πολλὰς __________ διὰ τὴν σωτηρίαν ἔχομεν (ἡ ἐλπίς).
κα. Ὁ κόραξ καὶ ὁ γύψ __________ εἰσιν (ὁ ὄρνις).
6. Να μεταφερθούν όλες οι κλιτές λέξεις στον άλλον αριθμό:
- Ἐν ταῖς φάραγξι γῦπες καὶ ἱέρακες διαμένουσιν.
………………………………………………………………………… .
- Ὁ παῖς θαυμάζει τὴν τοῦ στρατιώτου ἀσπίδα καὶ τὸν θώρακα.
………………………………………………………………………………… .
- Οὗτός ἐστι φύλαξ τῆς πατρίδος.
…………………………………………………………………………… .
- Ἡ γυνὴ ἐνδύεται τὴν ἐσθῆτα.
………………………………………………………………………… .
- Αὗται αἱ γυναῖκες Ἑλληνίδες εἰσίν.
4
………………………………………………………………………… .
- Ὁ γέρων γράφει ἐπὶ τοῦ τοίχου γίγαντα καὶ λέοντα.
……………………………………………………………………… .
5
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Θεωρητικά στοιχεία
1. Παρατακτική σύνδεση
α. Ασύνδετη παράταξη ή ασύνδετο σχήμα
Είναι ο αρχικός και απλοϊκός τρόπος σύνδεσης όμοιων προτάσεων ή

όρων. Κατ’ αυτόν τα συνδεόμενα μέρη διαδέχονται χωρίς κανένα με-
ταξύ τους σύνδεσμο το ένα το άλλο και χωρίζονται με κόμμα.
β. Παρατακτική σύνδεση ή παράταξη
Είναι η σύνδεση κατά την οποία παρατάσσουμε ισοδύναμες προτάσεις

ή όρους, δηλ. τοποθετούμε το ένα μέρος δίπλα στο άλλο, έτσι που τα
συνδεόμενα μέρη διατηρούν την αυτοτέλεια τους.
Η σύνδεση αυτή διακρίνεται σε συμπλεκτική, διαζευκτική, αντιθετική,

συμπερασματική και αιτιολογική με τους αντίστοιχους η καθεμιά συν-
δέσμους (βλ. παρακάτω)
2. Υποτακτική σύνδεση ή υπόταξη
Είναι η εσωτερική – λογική μορφή σύνδεσης ανόμοιων προτάσεων, κατά

την οποία μια δευτερεύουσα πρόταση υποτάσσεται σε μια άλλη, κύρια ή
δευτερεύουσα, για να τη συμπληρώσει ή να την προσδιορίσει ονοματικά
ή επιρρηματικά. (η υπόταξη επιτρέπει την ελεύθερη σειρά των προτά-
σεων μέσα στο λόγο, ενώ στην παράταξη δεν είναι δυνατό να αντιστρα-
φεί η σειρά τους χωρίς να τροποποιηθεί η σημασία του νοήματος).
Σύνδεσμοι παρατακτικοί:
1. ΢υμπλεκτικοί: τέ, καί, οὔτε, μήτε, οὐδέ, μηδέ.
6
2. Αντιθετικοί: μέν, δέ, ἀλλά, ὅμως, καίτοι, μήν (=όμως), καὶ μὴν, ἀλλά
μήν
3. Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ἤ, ἤτοι, εἴτε, ἐάντε, ἄντε, ἤντε
4. ΢υμπερασματικοί: οὖν, ἄρα, δή, γοῦν, τοίνυν, οὔκουν, οὐκοῦν, τοι-
γάρτοι
5. Αιτιολογικοί: γάρ.
Σύνδεσμοι υποτακτικοί:
1. Ειδικοί: ὅτι, ὡς.
2. Ενδοιαστικοί: μἠ, μἠ οὐ
3. Αιτιολογικοί: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή
4. Σελικοί: ἵνα, ὅπως, ὡς
5. Παραχωρητικοί: εἰ καί, ἂν καί, καί εἰ, καὶ ἄν, οὐδ΄ ἐάν, μηδ΄ ἐάν.
6. Τποθετικοί: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν
7. Χρονικοί: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἄχρι, μέχρι, ἕως, ἔστε, ἠνίκα, πρίν.
Σχηματική αναπαράσταση των τρόπων σύνδεσης
΢ΤΝΔΕ΢Η ΚΑΣΑ ΠΑΡΑΣΑΞΗ
α) κύρια πρόταση + κύρια πρόταση
β) α’ δευτερεύουσα χ είδους + β’ δευτερεύουσα
ίδιου είδους.
΢ΤΝΔΕ΢Η ΚΑΘ’ ΤΠΟΣΑΞΗ
α) κύρια πρόταση + δευτερεύουσα πρόταση
β) δευτερεύουσα πρόταση ψ είδους +
δευτερεύουσα πρόταση άλλου είδους
7
Ασκήσεις
1. Να βρείτε ποιες προτάσεις συνδέονται κατά παράταξη και ποιες

καθ' υπόταξη στις εξής φράσεις:
α) Φαλῖνος ἐγέλασε καὶ εἶπε.
β) Ἡ γῆ πάντα φύει τε καὶ τρέφει.
γ)Ἡγεῖτο μὲν Χειρίσοφος, ὠπισθοφυλάκει δὲ Ξενοφῶν.
δ) Ὁρᾷς, ὦ Ἱππία, ὅτι ἐγὼ ἀληθῆ λέγω.
ε) Κύνας τρέφομεν, ἵνα φυλάττωσι τὰς οἰκίας.
στ) Οὕτω ἰσχυρόν ἐστιν ἡ άλήθεια, ὥστε πάντων ἐπικρατεῖ.
ζ) Εἰ ἄλλως γιγνώσκεις, δίδασκε.
2. Στις παρακάτω φράσεις να εντοπίσετε τις λέξεις που εισάγουν δευ-

τερεύουσες προτάσεις:
α) Ἐξωστράκισαν τὸν Κίμωνα, ἵνα αὐτοῦ μὴ ἀκούσειαν τῆς φωνῆς.

β) Πρωταγόρας ἐρῷτα, εἰ οὐκ αἰσχύνομαι τἀγαθὰ δεινὰ καλῶν.
γ) Ἐγὼ γὰρ Ἀθηναίους, ὥσπερ καῖ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες λέγουσι, λέγω σοφοὺς
εἶναι.
8
δ) Οὕτως ὠργίσθησαν οἱ βουλευταὶ αὐτοῖς, ὥστε ἔλεγόν τινες τῶν ῥητόρων

ὡς άκρίτους χρὴ τοῖς ἔνδεκα παραδοῦναι.
ε) Ἀνάγκη οὖν, εἰ καὶ μὴ δεινὸς πρὸς τοῦτο πέφυκα, βοηθεῖν τῷ πατρί.
στ) Φοβοῦμαι μὴ πάθωμεν ταῦτα.
ζ) Εἴ εἰσι βωμοί, εἰσὶ καὶ θεοί.
η) Πονηρός ἐστιν οὗτος, διότι καταψεύδεται τῶν προγόνων ὡς ἀχαρίστων.
3. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο:
- Τοῦ __________ τῶν Περσῶν Ἀριαῖος ἡγεῖτο (τὸ στῖφος).
- Τοῦ __________ ὁ βίος μεστὸς πόνων ἐστίν (ὁ ποιμήν).
- Ἐν τῷ __________ τῆς θαλάσσης παντοῖοι ὀργανισμοὶ βιοῦσιν (ὁ πυθμήν).
- Τὰ πλοῖα εἰς τὸν __________ εἰσέπλεον (ὁ λιμήν).
- Οἱ Ἀργεῖοι προσέφερον πολλὰ δῶρα τοῖς __________ (ὁ γείτων).
- Ἐν τῷ __________ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς ἄγαλμα ἦν (ὁ Παρθενών).
- Ἀχιλλεὺς ἐμάχετο τῷ __________ (ὁ Ἕκτωρ).
- Οὗτοι οἱ γέροντες σώας τὰς __________ ἔχουσιν (ἡ φρήν).
- Τοῖς ἀπίστοις __________ μὴ πιστεύετε (ὁ ῥήτωρ).
- Ἡμεῖς ὁρῶμεν τὴν __________ πίπτουσαν (ἡ χιών).
- Οἱ θεοὶ ἀμβροσίᾳ καὶ __________ τρέφονται (τὸ νέκταρ).
4. Να διαγράψετε τον τύπο που είναι λάθος:
Μακεδῶνος – Μακεδόνος τοῖς πατέρσι – τοῖς πατράσι
τοῖς κλητήροις – τοῖς κλητήρσι τοῦ αἰῶνος – τοῦ αἰόνος
τοῦ Θεμιστοκλέους – τοῦ Θεμιστοκλῆ τῷ ξίφι - τῷ ξίφει
τὸν λιμέναν – τὸν λιμένα ὦ ῥῆτορ - ὦ ῥήτωρ
9
5. Να συμπληρωθούν οι καταλήξεις των τριτόκλιτων ουσιαστικών

στις παρακάτω προτάσεις.
- Ἐν τῷ λουτῆρ__ ἀπέθανεν Ἀγαμέμνων, ὁ τῶν Ἑλλήν__ στρατηγός.
- Περσεφόνη τῆς Δήμητρ__ θυγάτηρ ἦν.
- Πείθου τῷ πατρ__ καὶ τῇ μητρ__.
-Πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν πατέρ__ παντοκράτορ__.
- Οἱ ἀστέρ__ αἴθουσιν ἐν τοῖς αἰθερ__.
- Ἥψατο τῆς χειρ__ τῆς κόρης καὶ ἀνέστη.
-Ἡμεῖς ἐσμὲν Ἕλλην__ τὸ γένος.
- Ἐγὼ τιμῶ σε ὦ μῆτερ__.
- Τὰ ἄνθη θάλλουσιν ἐν τοῖς λειμῶ__.
- Οἱ μαθηταὶ ἀναγιγνώσκουσι τὰ τοῦ Σωκράτ__ ἔργα.
10
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΣΙΚΗ΢ ΚΑΙ ΜΕ΢Η΢ ΥΩΝΗ΢
Η υποτακτική εκφράζει γενικά κάτι το επιθυμητό ή προσδοκώμενο (άρ-

νηση μή). Ειδικότερα έχουμε:
1. Βουλητική υποτακτική
Φανερώνει τη βούληση/θέληση του υποκειμένου με τη μορφή της προ-

τροπής ή της αποτροπής – απαγόρευσης και διακρίνεται σε:
α. Προτρεπτική. Βρίσκεται στο α΄ πρόσωπο (πληθυντικού αριθμού). Η

σημασία της επιτείνεται συχνά με τα προτρεπτική μόρια: ἄγε, ἴθι, φέρε,
ἔα, δεῦρο, δεῦτε, ἀλλά.
β. Αποτρεπτική – απαγορευτική. Βρίσκεται στο β΄ ή γ΄ πρόσωπο αορί-

στου και συνοδεύεται από το αρνητικό μόριο μη.
2. Απορηματική υποτακτική
Βρίσκεται στο α΄ πρόσωπο (σπάνια στο γ΄) σε ερωτηματικές μόνο προ-

τάσεις και φανερώνει απορία του υποκειμένου.
Η βουλητική υποτακτική δηλώνει επιθυμία. Όταν, όμως, συγχρόνως με

την επιθυμία εκφράζεται και η προσδοκία να πραγματοποιηθεί αυτή, τότε
σε δευτερεύουσες προτάσεις χρησιμοποιείται αντί της απλής βουλητικής
η υποτακτική του προσδοκωμένου. Η υποτακτική αυτή βρίσκεται στις
τελικές, ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτηματικές απορηματικές, υποθετικές
και παραχωρητικές προτάσεις.
Παναγιώτης Λουπάσης – Φιλόλογος ΢ελίδα 1
11
Ασκήσεις
1. ΢τις παρακάτω προτάσεις να βάλετε το ρήμα που βρίσκεται στην

παρένθεση σε υποτακτική ενεστώτα και αορίστου (όπου υπάρχει):
α) Ἤν τοὺς ἄνδρας .......................... (φονεύω, αόρ.), μεγίστην δίκην δώσετε

(=θα τιμωρηθείτε σκληρά).
β) Ἐπίτηδές σε οὐκ ἤγειρον (=δε σε ξύπνησα), ἵνα τοῦ ὕπνου ..........................

(ἀπολαύω, αόρ.).
γ) Ἐὰν τὰ χρήματα .......................... (δημεύω, αόρ.), καλῶς ποιήσετε.
δ) Ἤν τις τούτων τι .......................... (παραβαίνω, ενεστ.), ζημίαν αυτοῖς

ἐπέθεσαν (=τους επιβάλλουν συνήθως τιμωρία).
ε) Ὅταν .......................... (σπεύδω, ενεστ.) τις αὐτὸς, χὠ (=καὶ ὁ) θεὸς

συνάπτεται (=βοηθάει).
2. Να συμπληρωθούν τα πρόσωπα της υποτακτικής ενεστώτα και αο-

ρίστου που λείπουν από τις παρακάτω στήλες.
α΄ ενικό πιστεύσω ……………… ………………… ……………….
β΄ ενικό …………. ……………… ………………… ………………
γ΄ ενικό …………. ……………… ………………… ……………..
α΄ πληθ. …………. ἀνοίγωμεν ………………… ……………..
β΄ πληθ. ………….. …………….. διώξητε ……………..
γ΄ πληθ. ………….. ……………. ………………. φυλάττωσι(ν)
12
3. Να συμπληρωθούν οι φράσεις με τα επίθετα που δίνονται.
- Ἡ ἀρχὴ τὸ __________ τοῦ παντὸς ἐστι (ὁ ἥμισυς, ἡ ἡμίσεια, τὸ ἥμισυ).
- Ὁ Ἥλιος ἐπὶ __________ ἅρματος τὸν οὐρανὸν διελαύνει (ὁ ταχύς, ἡ

ταχεῖα, τὸ ταχύ).
- Πολλάκις τὸ ὠφέλιμον ἐναντίον ἐστὶ τῷ __________ (ὁ ἡδὺς, ἡ ἡδεῖα, τὸ

ἡδύ).
- Βάδιζε τὴν __________ ὁδόν (ὁ εὐθύς, ἡ εὐθεῖα, τὸ εὐθύ).
- Ἡ χώρα οὐκ ἔχει __________ καὶ __________ ποταμούς (ὁ εὐρύς, ἡ εὐρεῖα,

τὸ εὐρύ - ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ).
13
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Απρόσωπα ρήματα λέγονται όσα απαντούν συνήθως, ή μόνο, στο γ΄ ενι-

κό πρόσωπο και δεν έχουν υποκείμενο όνομα που φανερώνει πρόσωπο ή
πράγμα.
Οι απρόσωπες εκφράσεις ισοδύναμες προς τα απρόσωπα ρήματα, σχη-

ματίζονται:
α. από ένα ουσιαστικό + ἐστί (καιρός ἐστι, ἀνάγκη ἐστί, ἔργον ἐστί)
β. από ένα ουδέτερο επιθέτου + ἐστί (ἄξιόν ἐστι, δίκαιόν ἐστι, δεινόν ἐστι)
γ. από ένα ουδέτερο ρηματικού επιθέτου + ἐστί (βιωτόν εστί, διδακτέον

εστὶ)
δ. από ένα ουδέτερο μετοχής + ἐστί (εἰκός εστί, πρέπον εστί, δέον εστι)
και
ε. από ένα τροπικό επίρρημα + ἔχει (καλῶς ἔχει, ῥαδίως ἔχει, εὖ ἔχει)
Ως υποκείμενο στα απρόσωπα ρήματα και στις απρόσωπες εκφράσεις τί-

θεται συνήθως:
α. άναρθρο απαρέμφατο, ειδικό ή τελικό
π.χ. Κῦρος λέγεται σὺν πολλοῖς δακρύοις ἀποχωρῆσαι
β. ονοματική πρόταση (ειδική, ενδοιαστική, πλάγια ερωτηματική)
π.χ. Ἀρκεῖ ὅτι τῶν ἄλλων καταγελᾷς.
Κίνδυνός ἐστι μὴ μεταβάλωνται καὶ γένωνται μετὰ τῶν πολεμίων.
Ἀπόρως ἡμῖν ἔχει πόθεν τύχοιμεν ἂν σῳτηρίας.
14
Με τα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις συνάπτεται συ-

νήθως ένας προσδιορισμός σε δοτική, που ονομάζεται δοτική προσωπι-
κή ∙ δηλώνει το πρόσωπο, στο οποίο αναφέρεται το ρήμα και από αυτήν
συχνά εννοείται σε αιτιατική το υποκείμενο του εξαρτημένου απαρεμφά-
του.
π.χ. Οὐ ῥάδιον ἦν Ἀλκιβιάδῃ (δοτ. προσ.) σῶσαι τὴν πόλιν.
Ἀλκιβιάδην= υποκείμενο του απαρεμφάτου.
Μερικά από τα πιο συχνά απρόσωπα ρήματα είναι: χρὴ, δεῖ (=πρέπει),
δοκεῖ (φαίνεται καλό), προσήκει (=ταιριάζει), λέγεται, ὁμολογεῖται κ.ά.
Μερικές από τις πιο συχνές απρόσωπες εκφράσεις είναι: δέον ἐστί
(=πρέπει να), καιρός ἐστι ή ὥρα ἐστί (=είναι κατάλληλη στιγμή να), ῥάδιόν
ἐστι (=είναι εύκολο να), εἰκός εστί (= είναι φυσικό / λογικό να) κ.ά.
15
Ασκήσεις
1. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τα απρόσωπα ρήματα

και τις απρόσωπες εκφράσεις και να βρείτε τη δοτική προσωπική (ό-
που υπάρχει).
α. Προσήκει τοῖς πολίταις προθύμως πείθεσθαι τῷ ἄρχοντι.
β. Τοῖς φαύλοις ἐνδέχεται τὰ τυχόντα ποιεῖν.
γ. Ἄξιόν ἐστιν ἡμῖν ἐπαινέσαι τὴν ἀρετὴν τῶν προγόνων.
δ. Καλόν ἐστι τοῖς εὐδαίμοσι τοὺς τάλανας οἰκτίρειν.
ε. Οὐ χρὴ τῶν διδασκαλικῶν λόγων ἀμελεῖν.
στ. Ἀνάγκη ἐστὶν ἡμῖν τὰς πύλας φυλάττειν.
ζ. Χρὴ τοὺς εὐγενεῖς γενναίως φέρειν τὰς συμφοράς.
η. Χαλεπόν ἐστιν ἑαυτὸν γνῶναι.
θ. Δῆλόν ἐστι τὴν οἰκοδομίαν κατὰ σπουδὴν γενέσθαι.
ι. Φόβος ἐστὶ τοῖς γονεῦσι μὴ στερηθῶσι τῶν οἰκειοτάτων γηροτρόφων.
ια. Δῆλόν ἐστιν ὡς ἑκάτεροι διετέθησαν.
ιβ. Ἀναγκαῖόν ἐστι πείθεσθαι τοῖς νόμοις.
ιγ. Χρὴ ἡμ᾵ς τοὺς θεοὺς σέβειν.
ιδ. Δοκεῖ αὐτοῖς τὴν εἰρήνην δέχεσθαι.
ιε. Ἄξιόν ἐστι σὲ ὑμνεῖν.
ιστ. Δεῖ ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς τῶν πραγμάτων ἀκοῦσαι.
ιζ. Καλόν ἐστὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγαθοὺς εἶναι.
ιθ. Προσήκει τοῖς πολίταις πείθεσθαι τοῖς νόμοις.
16
κ. Καιρὸς ἐστὶν ἡμῖν πράττειν τὰ δέοντα.
κα. Ἔξεστιν παντὶ ἀνθρώπῳ ἀγορεύειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ.
κβ. Δεῖ ἡμ᾵ς θεραπεύειν τοὺς θεούς.
κγ. Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν τὰς πύλας.
κδ. Χρὴ ἡμῖν ἐπαινεῖν τοὺς δικαίους ἄνδρας.
κε. Ἀδύνατόν ἐστι φεύγειν πεπρωμένον.
κστ. Καλῶς ἔχει μένειν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ.
κζ. Οὐ προσήκει τοῖς νεανίαις μὴ ἀκούειν τοῖς αὑτῶν διδασκάλοις.
κη. Δοκεῖ ἡμῖν συμμαχίαν λῦσαι.
κθ. Λέγεται Κῦρον εἰσβαλεῖν εἰς τὴν Κιλικίαν.
λ. Νῦν ἔξεστιν ὑμῖν εὐεργέτας φανῆναι.
λα. Οὐ ῥάδιον ἐστὶν τινὰ (=κάποιος) ἀγαθὸν πολίτην γενέσθαι ἄνευ δικαιο-
σύνης.
λβ. Οὐ δοκεῖ μοι ὠφέλιμον τὸν πόλεμον εἶναι.
2. Να μεταφράσετε τις παρακάτω προτάσεις στα αρχαία ελληνικά

χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα απρόσωπα ρήματα ή τις κατάλλη-
λες απρόσωπες εκφράσεις.
1. Πρέπει να λέμε την αλήθεια.
2. Αξίζει να τιμωρείς (=κολάζω) τους άδικους ανθρώπους.
3. Χρειάζεται να φυλάμε (=φυλάττω) την πόλη.
4. Είναι καλό να επιδιώκεις (=διώκω) την ειρήνη.
5. Μας φαίνεται καλό να πειθόμαστε στους νόμους.
17
3. Στις παρακάτω προτάσεις να κάνετε τη σύνταξη των απρόσωπων

ρημάτων και εκφράσεων.
α) Ἔξεστιν ὑμῖν πορεύεσθαι οἴκαδε.
β) Οὐ πρέπον σοί ἐστι μὴ οὐ λέγειν τὰ δίκαια.
γ) Βέλτιόν ἐστι τοῖς Ἕλλησι θνῄσκειν ἤ ἀεὶ τῷ τυράννῳ δουλεύειν.
δ) Ἔδοξεν αὐτῷ ἐπιστολὴν πέμπειν τοῖς Ἀθηναίοις.
ε) Οὐ δυνατόν ἐστιν ὑμῖν φυλάττειν τὴν πόλιν.
στ) Προσήκει ἡμῖν ἅπασι κολάζειν τοὺς προδότας.
ζ) Νῦν οἷόν τέ ἐστιν (=είναι δυνατό) ἡμῖν εὐεργέτας γίγνεσθαι τῶν Θηβαίων.
η) Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν.
θ) Ἔδοξεν Ἀθηναίοις τὸν λιμένα τειχίσαι.
ι) Ἀναγκαῖόν ἐστιν ἡμῖν πράττειν ταῦτα.
ια) Δοκεῖ ἡμῖν κήρυκα τῷ βασιλεῖ πέμπειν.
ιβ) Ἔξεστιν ὑμῖν τὴν πόλιν τὴν ἡμετέραν σῶσαι.
ιγ) Τῷ ῥήτορι ἐγχωρεῖ (= είναι επιτρεπτό) ψευδῆ λέγειν;
4. Να βρείτε τι είδος της σύνταξης (ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία)

υπάρχει στις παρακάτω προτάσεις.
α) Ἀντισθένης ἔλεγεν οὐδένα ἄνθρωπον ἀθάνατον εἶναι.
β) Χρὴ πάντας ἡμ᾵ς τοὺς θεοὺς σέβειν.
γ) Ἐβούλετο μόνος αὐτὸς τοῖς ἄρχουσι ἀγγέλειν τὴν νίκην.
δ) Δυνατόν ἐστιν ὑμῖν λαβόντας ὅπλα εἰς κίνδυνον ἐμβαίνειν.
18
ε) Κρίνω σε συμβουλεύειν τούτοις καλῶς.
στ) Ἀναγκάζεις με δεσπότην τὸν ἐμὸν κτείνειν οὐκ ἐθέλοντα.
ζ) Ὁμολογοῦμεν ἄδικοι εἶναι καὶ πλεονέκται.
η) Οὐ πολλοῦ δέω χάριν ἔχειν (= σχεδόν χρωστώ ευγνωμοσύνη) τῷ

κατηγόρῳ.
5. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμισθούν τα απρόσωπα ρή-

ματα και οι απρόσωπες εκφράσεις, το υποκείμενό τους και το υποκεί-
μενο του απαρεμφάτου.
- Δίκαιόν ἐστι σε βοηθεῖν τῷ ἀνδρί.
- Ἀδύνατόν ἐστι σοι παραμένειν διὰ νόσον.
- Λέγεται Κῦρον τεθνηκέναι.
- Ἔδοξεν Ἀθηναίοις τειχίζειν τὴν πόλιν.
- Προσήκει ὑμῖν, ἄνδρες δικασταί, τιμωρεῖν Ἀγόρατον.
- Ῥᾴδιόν ἐστιν ὑμῖν διαβαίνειν τὸν ποταμόν.
- Ὁμολογεῖται τὴν πόλιν ἡμῶν ἀρχαιοτάτην εἶναι.
- Δυνατόν ἐστίν ὑμῖν ποιεῖν ταῦτα.
6. Να γίνει συντακτική ανάλυση των προτάσεων.
- Δίκαιόν ἐστιν τοῖς Ἕλλησι μὴ δουλεύειν τοῖς βαρβάροις.
- Πρέπει τοῖς ἀνδράσιν εἶναι θαρραλέους.
- Δεῖ ἡμῖν θαυμάζειν τὴν Ὁμήρου ποίησιν.
19
- Σωκράτης ἔλεγε τὴν ἀρετὴν εἶναι διδακτήν.
- Χαλεπόν ἐστιν ἡμῖν εἰκάζειν τὰ μέλλοντα.
- Ἐδόκει αὐτοῖς οὐκ ἀσφαλεῖς εἶναι.
- Ἀνάγκη ἐστίν ἡμῖν πείθεσθαι τοῖς ἄρχουσιν.
- Ἀναγκαίως ἔχει τοὺς πολίτας ἀθροίσασθαι εἰς τὴν ἀγοράν.
-Καιρός ἐστι βουλεύσασθαι περὶ τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων.
- Τοῖς νέοις ἀγαθόν ἐστι τὸ σιγ᾵ν.
- Χρὴ τὸν Σωκράτην πιεῖν τὸ κώνιον.
- Λέγεται τὸν Φίλιππον τελευτῆσαι.
- Τεθρύληται ὅτι Ἀλέξανδρος ἀπέθανε.
- Οὐ συμφέρει τοῖς Ἕλλησι πολεμεῖν ἀλλήλοις.
7. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τους κα-

τάλληλους τύπους υποτακτικής ενεστώτα του ρ. ειμί.
α. Ἐὰν …………. (υποτ. ενεστ., β’ εν.) φιλομαθής, .......... (οριστ. μελλ.,
β’ εν.) πολυμαθής.
β. Εὐλαβοῦ (= να φοβάσαι) τὰς διαβολάς, κἂν ψευδεῖς …………... (υποτ. ε-

νεστ., γ’ πληθ.)
γ. Ἐὰν …………… (υποτ. ενεστ., α΄πληθ.) γενναῖοι, εὖ πράξομεν.
20
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
1. Με οδηγό τις παρενθέσεις να συμπληρώσετε τις προτάσεις.
α. Οἱ Ἀθηναῖοι ἐπίστευον πολλάκις τοῖς …………………(ἄφρων, δοτ. πληθ.)

ῥήτορσι.
β. Τοῖς ………………..(εὐδαίμων, δοτ. πληθ.) πατράσι κάλλιστος κόσμος

ἀγαθοί παῖδές εἰσι.
γ. Οἱ ……………..(ἐλεήμων, ονομ. πληθ.) ἄνδρες σπάνιοί εἰσι.
δ. Τοὺς ……………….(ὑπέρφρων, αιτ. πληθ.) νεανίας ὁ χρόνος ποιήσει

……………..(σώφρων, αιτ. πληθ.).
ε. Οἱ Λακεδαιμόνιοι ………………..(μνήμων, ονομ. πληθ.) τῶν Λυκούργου

θεσμίων ἦσαν.
2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο του επιθέ-

του της παρένθεσης.
α. Στέργομεν τὸν ……………….(ἀληθής) λόγον, τοῖς δὲ ………………. (ψευ-

δής) οὔποτε πιστεύομεν.
β. Φύλαττε τὸ μὲν σῶμα ……………….(ὑγιής) τὴν δὲ ψυχὴν

………………(ευσεβής).
γ. Περικλῆς ἦν γένους …………………..(εὐκλεής).
δ. Οἱ Σωκράτους λόγοι ἦσαν…………………….(πλήρης) ἀπλότητος.
ε. Οἱ ………………….(ἐγκρατής) εἰσὶν ἀγαθοὶ πολῖται καὶ τῇ πατρίδι

……………………….. (λυσιτελής).
21
3. Συμπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλλη-

λο τύπο της αναφορικές αντωνυμίας τίς - τίς - τί, από αυτούς που βρί-
σκονται στο πλαίσιο. Προσδιορίστε πότε πρόκειται για την ερωτημα-
τική αντωνυμία και πότε για την αόριστη:
1. Ἐὰν ............. ὑμῖν εἴπῃ .............., ἐρεῖτε ὅτι ὁ Κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει.
2. Σκεπτέον ἐστὶ ............. κτῆσις δικαία ἐστί.
3. .......... δὲ ἀπὸ τῶν ἵππων πολεμεῖν θαρραλέοι εἰσίν;
4. Ἐβούλετο κατάσκοπόν ............ πέμψαι ἐπὶ Λυδίας καὶ μαθεῖν ............

πράττοι ὁ Ἀσσύριος.
5. .......... οὖν ἕνεκα τοιαῦτα περὶ τούτου λέγεις;
6. Ἐμοὶ τοιαῦτ'............. ἐπέρχεται πρός σε λέγειν οἷάπερ ἐκεῖνος πρὸς τὸν

ἀδελφόν.
τὶ τίς
τὶς τίνες
τινά τι
ἄττα τίνος
4. Να τοποθετήσετε τα επίθετα στις πτώσεις που ζητούνται:
ὁ ἄφρων: δοτ. εν…………………… // δοτ. πληθ………………………..
τὸ εὐῶδες: γεν. εν…………………… // γεν. πληθ……………………….
ὁ συνεχής: κλητ. εν…………………. // κλητ. πληθ……………………..
τὸ ἀγενές: αιτ. εν…………………… //αιτ. πληθ…………………………
ὁ φιλαλήθης: γεν. πληθ…………….. // δοτ. πληθ………………………..
ὁ ἐπιμήκης: δοτ. εν………………….. // κλητ. εν………………………..
22
5. Να συμπληρωθούν οι φράσεις με τα επίθετα που δίνονται:
- Πᾳρέχω τράπεζαν __________ ἐδεσμάτων __________ (ὁ, ἡ πλήρης, τὸ

πλῆρες - ὁ, ἡ πολυτελής, τὸ πολυτελές).
- Οἱ Ἀθηναῖοι μετεῖχον τῶν __________ ἑορτῶν (ὁ, ἡ συνήθης, τὸ σύνηθες).
- Οἱ στρατηγοὶ ἔσονται __________ τῷ δήμῳ (ὁ, ἡ ἐπιεικής, τὸ ἐπιεικές).
- Ὁ ἄρχων ἐβοήθησε τοῖς __________ πολίταις (ὁ, ἡ ἐνδεής, τὸ ἐνδεές).
- Ὁ παῖς ἦν __________ πατρός (ὁ, ἡ ἐπιφανής, τὸ ἐπιφανές).
- Ὁ φιλόσοφος ὠνόμασεν αὐτοὺς __________ (ὁ, ἡ εὐδαίμων, τὸ εὔδαιμον).
- Οἱ ἀγροὶ γέμουσιν __________ ἀνθέων (ὁ, ἡ εὐώδης, τὸ εὐῶδες).
- Νοῦς __________ ἐν σώματι __________ (ὁ, ἡ ὑγιής, τὸ ὑγιές).
- Γλῶσσα λανθάνουσα τὰ __________ λέγει (ὁ, ἡ ἀληθής, τὸ ἀληθές).
6. Να μεταφερθούν οι προτάσεις στον άλλο αριθμό:
- Οἱ διδάσκαλοι τέρπονται τοῖς ἐπιμελέσι μαθηταῖς.
…………………………………………………………………………… .
- Οἱ Κύκλωπες ἦσαν παμμεγέθεις.
………………………………………………………………………………… .
- Οὐ πιστεύω τῇ ψευδεῖ βεβαιώσει.
………………………………………………………………………………… .
- Ὁ σώφρων ἡγεμὼν ἄρχει τῶν νοημόνων ἀνδρῶν.
…………………………………………………………………………………… .
- Ὦ σῶφρον ἄνερ, δεῖξόν μοι τὸ ὀρθόν.
…………………………………………………………………………………… .
23
ΕΝΟΤΗΤΑ 7

λο τύπο της αναφορικής αντωνυμίας ὅς - ἥ - ὅ, από αυτούς που βρί-
σκονται στο πλαίσιο:
οὕς ὅς οἷς αἵ ἅ ἥν οἵ ὅ ὧν
1. Ἐκ τῶν φόρων ............. φέρουσιν οἱ περίοικοι, τέτακται (= έχει καθοριστεί)

μέρος τὸ μὲν πρὸς τοὺς θεοὺς, τὸ δὲ τοῖς συσσιτίοις.
2. Οὐδὲν γὰρ ψεύδεται .............. ὑπέσχετο.
3. Ἄνδρας δ' ἐπέστησαν ............. ἐδόκουν ἐπιτηδειότατοι εἶναι.
4. Ὁρῶ γὰρ ἡμῖν ἀντιπάλους προσιόντες ............. ἡμεῖς οὐ δυνησόμεθα

μάχεσθαι.
5. Ἕτεραι δέ γέ εἰσι τῶν τεχνῶν ............. διὰ λόγου πᾶν περαίνουσιν.
6. Σὺ δὲ ταῦτα πάντα ἔχεις .............. οἱ ἄλλοι οὐκ ἔχουσιν.
7. ............. ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει.
8. Οὗτοι ἔχουσιν ἐν ταῖς ψυχαῖς ............. τότε νίκην ἐκτήσαντο.
9. Ἔπεμψεν πρὸς τὸν Κῦρον εἰπὼν ............ ἦν.
10. Τί ἐστιν ............. ἐπαγγέλλεταί τε καὶ διδάσκει;
24

λο τύπο της αντωνυμίας ὅστις ή ὅσπερ:
1. Καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἱδρυμένοις πείσομαι καὶ ............... (ὅστις) ἄν ἄλλους
τὸ πλῆθος ἱδρύσεται ὁμοφρόνως.
2. Δήλωσον πρὸς ἐμὲ πρὸς .............. (ὅστις) χρῄζεις κομισθῆναι.
3. Ἐγκωμιάζεις τὴν τέχνην αὐτοῦ, ............. (ὅστις, θηλ.) δέ ἐστιν οὐκ

ἀπεκρίνω.
4. Εἰπὲ καὶ Μενεξένῳ ............ (ὅσπερ, ουδ. πληθ.)καὶ ἐμοὶ λέγεις.
5. Τέταρτον ............. (ὅσπερ, ουδ.) μέγιστον, τοὺς μὴ διαφθειρομένους ὑπὸ

τῶν εὐπραγιῶν (= της ευδαιμονίας) φημὶ φρονίμους εἶναι.
3. Να συμπληρωθούν τα κενά στις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο

της αντωνυμίας:
- Ἐπὶ _________ (τίς, αιτ. εν.) στρατεύετε, ὦ νέοι;
- _________ (τί) ζῴα τοῖς κόραξιν ἐπιβουλεύουσιν;
- Μὴ ἀκούετε _________ (τί, αιτ. εν.) λέγει.
- Σὺ μὴ θαύμαζε ἐφ’ _________ (ὅ, δοτ. πληθ.) λέγομεν.
- _________ (τίς, δοτ. πληθ.) οἱ Μακεδόνες ἐπολέμησαν;
- Ἐνταῦθα ἦν κῆπος πλήρης ἀγρίων θηρίων _________ (ὅ, ονομ. πληθ.)

ἐκεῖνος ἐθήρευεν ἐφ’ ἵππου.
- _________ (τίς, ονομ. πληθ.) οὕτω μαίνονται οἵτινες (ὅστις, ονομ. πληθ.) οὐ
βούλονταί σοι φίλοι εἶναι;
- Μέμνησο τῆς εὐεργεσίας _________ (ἥ, γεν. εν.) σὺ ἔτυχες.
25
- Οὐ τιμῶμεν _________ (ὅστις, αιτ. εν.) ὑβρίζει τὴν πατρίδα.
- Φοβοῦ τοὺς θεοὺς _________ (ὅσπερ, ονομ. πληθ.) τιμωροῦσι τοὺς ἀδίκους.
- Κύριος ἀγαπᾷ _________ (ὅς, αιτ. εν.) παιδεύει.
- Ἦλθον ἐκ τῆς πόλεως πρέσβεις _________ (ὅστις, ονομ. πληθ.) ἔλεγον

ταῦτα.
- Κλέαρχος ἔπραξε καὶ ἄλλα _________ (τὶ, αιτ. πληθ.) ἄτοπα.
4. Να διαγράψετε τον τύπο που είναι λάθος:
ᾥτινι - ᾧτινι αἷστισι – αἷτισι
τινά ή ἄττα – τινά ή ἅττα οὕς – οὗς
οὕπερ – οὗπερ τινί ή τῳ - τίνι ή τῳ
ὧσπερ - ὧνπερ ὥντινων - ὧντινων
τινός ή τοῦ - τίνος ή τοῦ ἥνπερ - ἧνπερ
5. Να μεταφερθούν οι προτάσεις στον άλλο αριθμό:
- Ὅστις σοφός ἐστι διδασκέτω τὸν νέον.
……………………………………………………………………….. .
- Οὖτοι ἐπιβουλεύονται οἷστισιν εὐτυχεῖς εἰσιν.
……………………………………………………………………….. .
- Οἵτινες μέμφονται ἡμῶν, ἄδικοί εἰσιν.
……………………………………………………………………….. .
- Ἄνθρωπός τις βαδίζων περιέπεσε ληστῇ
26
……………………………………………………………………….. .
- Λέγε τοῦτο ᾧτινι τρόπῳ βούλει.
……………………………………………………………………….. .
27
ΕΝΟΤΗΤΑ 8
1. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το αντικείμενο.
α. Ἡ τοῦ Θεοῦ φρόνησις πάντων ἐπιμελεῖται.
β. Ἀνθρώπου ψυχὴ τοῦ θείου μετέχει.
γ. Τὸ τῆς πόλεως ἦθος ὁμοιοῦται τοῖς ἄρχουσι.
δ. Στέργε μὲν τὰ παρόντα, ζήτει δὲ τὰ βέλτιστα.
ε.Ἐν ἀρχῇ ὁ Θεὸς ἐποίησε τὴν γῆν.
2. Να υπογραμμίσετε τα αντικείμενα των δίπτωτων ρημάτων στις πα-

ρακάτω προτάσεις.
α. Οἱ Κορίνθιοι χρήματα ᾔτησαν τοὺς Θηβαίους.
β. Οὐκ ἀποκρύψω σε τὴν ἐμὴν οὐσίαν.
γ. Τὰς πόλεις ἐκένωσαν τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν.
δ. Τὴν πόλιν τοῦ δέους ἀπήλλαξαν.
ε. Προμηθεὺς ἔδωκε τοῖς ἀνθρώποις τὸ πῦρ.
στ. Οἱ θεοὶ παρέχουσι πλεῖστα ἀγαθὰ τοῖς ἀνθρώποις.
28
3. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις αιτιατικές στις παρακάτω προ-

τάσεις.
α. Κατέστησεν αὐτοὺς κοινωνοὺς τῆς οὐσίας.
β. Τινές φιλοσόφους θείους προσαγορεύουσι.
γ. Τὰ δάνεια δούλους τοὺς ἐλεύθερους ποιεῖ.
4. Να υπογραμμίσετε τα ονόματα που λειτουργούν ως αντικείμενα και

να προσδιορίσετε την πτώση στην οποία βρίσκονται.
α) Λακεδαιμονίων κατηγόρουν, ὄτι τὴν Καδμείαν κατέλαβον.
β) Δίδωσιν αὐτῷ τὴν χώραν διὰ τὴν εὐργεσίαν ταύτην.
γ) Ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων πολλοῖς ἄν παραδείγμασι χρήσαιτο.
δ) Τῶν μαρτύρων ἀκηκόατε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι.
ε) Κότυς τῷ δωρησαμένῳ τι ἀντεδωρήσατο λέοντα.
στ)Ὁ πατὴρ μοι τὴν τυραννίδα τὴν ἑαυτοῦ κατέλιπεν, οὐ τὴν τύχην.
ζ) Σὺ οὖν τῶν τε εἰρημένων μέμνησο καἰ ἐκεῖνο ἐνθυμοῦ.
5. Να εντοπίσετε τα ρήματα, τα αντικείμενά τους και τα κατηγορού-

μενα των αντικειμένων.
α) Οὐχί δοῦλον ἑαυτὸν ἐκάλει ὁ Ὑπάτιος.
β) Θεσπιὰς και Πλαταιὰς ἀναστάτους πεποιήκασιν (= τις κατέστρεψαν

τελείως).
γ) Ταύτην τὴν ὕβριν ἅπαντες ἄνθρωποι δεινοτάτην ἡγοῦνται.
δ) Ὅθεν οἱ μύες ἐπιλεξάμενοί τινας ἑαυτῶν στρατηγοὺς ἐχειροτόνησαν.
29
ε) Ἰδίας νόμιζε τῶν φίλων τἀς συμφοράς.
στ) Λακεδαιμόνιοι ἀπέδειξαν τοῦτον στρατηγὸν πάντων.
6. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τα αντικείμενα προσέχοντας: α)

αν τα ρήματα είναι αμετάβατα ή μεταβατικά (μονόπτωτα ή δίπτωτα),
β) ποιο είναι το άμεσο και ποιο το έμμεσο αντικείμενο, σε ποια πτώση
βρίσκεται το καθένα και γ) αν υπάρχει κατηγορούμενο του αντικειμέ-
νου.
- Κῦρος ἐπεμελεῖτο τῶν βαρβάρων.
- Συνάχθομαι τοῖς φίλοις.
- Ὁ πάππος τὸν Κῦρον καλὴν στολὴν ἐνέδυσε.
- Λακεδαιμόνιοι καλοῦσι Κάστορα καὶ Πολυδεύκην θεούς.
- Οἱ Θετταλοὶ ἐκώλυον τὸν Ἀγησίλαον τῆς παρόδου.
- Πολυκράτης ἐτυράννει Σάμου.
- Ἐγὼ στρατηγήσω ταύτην τὴν στρατηγίαν.
- Ἰδίας νόμιζε τὰς τῶν φίλων συμφοράς.
- Δαρεῖος ἀπέδειξε τὸν Κῦρον σατράπην.
- Παῖς τῷ δωρησαμένῳ τι ἀντεδωρήσατο ἀστραγάλους.
- Οἱ παῖδες γυμνάζονται καθ’ ἡμέραν.
- Ἀθηναῖοι τὸν Σόλωνα νομοθέτην ὠνόμαζον.
- Εἷλκε Ἀχιλλεὺς Ἕκτορα τῆς ζώνης.
- Μὴ ἀποτρέπῃς με τῆς προσπαθείας.
30
7. Σημειώστε τη σωστή ένδειξη (Σ= σωστό ή Λ=λάθος) διαβάζοντας

προσεκτικά την κάθε φράση.
- Λερναία ὕδρα τὰ βοσκήματα διέφθειρε (ρ. αμετάβατο). Σ Λ
- Πορευόμεθα ἀσφαλῶς ἐπὶ τὴν πατρίδα (ρ. μονόπτωτο). Σ Λ
- Θάσιοι ἤκουσαν τῶν πρέσβεων (αντικείμενο). Σ Λ
- Οἱ ἀγρόται ἐν τοῖς ἀγροῖς διατρίβουσιν (ρ. δίπτωτο) Σ Λ
- Βασιλεὺς αἰτεῖ τὰ ὅπλα ἡμᾶς (ρ. μονόπτωτο). Σ Λ
- Άθηναῖοι προσαγορεύουσι Δία Ὀλύμπιον (αντικείμενο). Σ Λ
- Κήρυξ ἀγγέλλει τοῖς Θηβαίοις τάδε (έμμεσο – άμεσο αντικείμενο). Σ Λ
- Ὁ πατὴρ κατέλιπεν ἡμῖν πολλὰς οἰκίας (αντικείμενο). Σ Λ
- Χρηστοὶ ἄνδρες διδάσκουσι τοὺς νεανίας δικαιοσύνην (αμετάβατο). Σ Λ
- Πολλαὶ καὶ καλαὶ ἐλπίδες σωτηρίας εἰσὶν ἡμῖν (αντικείμενο). Σ Λ
8. Να χαρακτηρισθούν τα ρήματα (μονόπτωτα ή δίπτωτα) των παρα-

κάτω προτάσεων και να γραφεί η πτώση ή οι πτώσεις με τις οποίες
εκφέρονται τα αντικείμενά τους.
- Δαρεῖος ἔπεμψε τριακοσίας ναῦς. ___________ ___________
- Οἱ Ἕλληνες ἐπεβούλευον ταῖς Σάρδεσιν. ___________ ___________
- Ὁ Δᾶτις ἔχειρώσατο τοὺς Ἐρετριεῖς. ___________ ___________
- Ἀπόδοτε τὰ τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι. ___________ ___________
- Κῦρος ἐλπίδων ἐνέπλησε τοὺς Ἕλληνας. ___________ ___________
31
- Ἀλέξανδρος ἐπεκράτησε τῶν πολεμίων. ___________ ___________
- Τι σοι προσενέγκωμεν; ___________ ___________
- Πείσομαι τοῖς θεσμοῖς. ___________ ___________
32
ΕΝΟΣΗΣΑ 9
ΕΠΙΡΡΗΜΑΣΙΚΕ΢ ΜΕΣΟΧΕ΢
*΢υντακτικά οι μετοχές είναι τριών ειδών, επιθετικές ή αναφορικές, κα-

τηγορηματικές και επιρρηματικές.
Επιρρηματικές χαρακτηρίζονται οι μετοχές που μας δίνουν μια επιρρη-

ματική σχέση. Αυτές είναι: χρονικές, αιτιολογικές, υποθετικές, εναντι-
ωματικές, τελικές και τροπικές.
Όλες, εκτός από τις τροπικές ισοδυναμούν, αντικαθιστούν και μεταφρά-

ζονται με κάποιο είδος δευτερεύουσας πρότασης. Όταν λοιπόν, εμείς έ-
χουμε να χαρακτηρίσουμε μια επιρρηματική μετοχή φέρνουμε κοντά τη
μετοχή με το ρήμα και προσπαθούμε να καταλάβουμε το είδος της δευτε-
ρεύουσας πρότασης που η μετοχή έχει αντικαταστήσει. Πέρα από το ρήμα
που παίζει τον πρώτο ρόλο για το χαρακτηρισμό μιας μετοχής αρκετά μας
βοηθάνε και ορισμένα τυπικά χαρακτηριστικά.
Αυτά είναι:
(α) Οι μετοχές σε χρόνο ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ είναι κατά πάσα πιθανότητα ΣΡΟΠΙ-

ΚΕ΢.
(β) Οι μετοχές σε χρόνο ΑΟΡΙ΢ΣΟ είναι κατά πάσα πιθανότητα ΧΡΟΝΙ-

ΚΕ΢ ή ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΚΕ΢.
γ) Οι μετοχές σε χρόνο ΜΕΛΛΟΝΣΑ είναι ΣΕΛΙΚΕ΢.
(δ) Όταν μια μετοχή έχει κοντά της κάποιο χρονικό επίρρημα θα είναι κα-
τά πάσα πιθανότητα ΧΡΟΝΙΚΗ.
(ε) Οι ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΚΕ΢ μετοχές όταν δηλώνουν πραγματική αιτιολογία συ-

χνά εκφέρονται με τα ἅτε, οἷον, οἷα + ΜΣΧ ενώ όταν δηλώνουν υποκειμε-
33
νική αιτιολογία εκφέρονται με το ὡς + ΜΣΧ. Όταν η αιτιολογία είναι ψευ-

δής η αιτιολογική μετοχή εκφέρεται με το ὥσπερ + ΜΣΧ.
(στ) Όταν μια μετοχή έχει κοντά της το καίτοι ή το καίπερ ή το καὶ θα
εξετάζουμε μήπως είναι ΕΝΑΝΣΙΩΜΑΣΙΚΗ.
*ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΛΤΣΗ: Κανονικά μια μετοχή έχει ως υποκείμενό της το

υποκείμενο, το αντικείμενο ή μια δοτική προσωπική του ρήματος. ΢’ αυτή
την περίπτωση η μετοχή χαρακτηρίζεται συνημμένη. Διαφορετικά, όταν η
μετοχή βρίσκεται σε γενική πτώση, δεν αναφέρεται σε κανέναν όρο του
ρήματος και ονομάζεται ΑΠΟΛΤΣΗ. Οι απόλυτες μετοχές ως προς το εί-
δος τους είναι επιρρηματικές.
34
Ασκήσεις
1. ΢τις επόμενες προτάσεις να βρείτε το είδος της συνημμένης επιρρη-

ματικής μετοχής:
α. Ἦλθον ὀλίγα ἔχοντες χρήματα.
β. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πορευσόμενοι εἰς Κόρινθον.
γ. Ξενοφῶν συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς ἔλεξε τοιάδε.
δ. Ταῦτα δράσας συμμάχους ἕξεις (=θα έχεις) θεούς.
ε. Τὸ δίκαιον ἔχοντες σύμμαχον ἐνίκων (=νικούσαν)
στ. Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν.
ζ. Ἀριστείδης δίκαιος ὢν ἐτιμᾶτο ὑπὸ τοῦ πλήθους.
2. ΢τις επόμενες προτάσεις να βρείτε το είδος της μετοχής και το ρήμα

από το οποίο εξαρτάται.
α. Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν.
β. Οὐκ αἰσχύνεται ταῦτα λέγων.
γ. Ἡ ψυχὴ ἄρχεται ἀπολείπουσα τὸ σῶμα.
δ. Οἱ κύκνοι οὐ κάμνουσι (=κουράζονται) μαχόμενοι τοῖς ἀετοῖς.
ε. Οἶδα (=γνωρίζω) τοὺς θεοὺς ἀθανάτους ὄντας.
στ. Μέμνημαι (=θυμάμαι) τοιαῦτα ἀκούσας σου.
35
3. Να αναγνωρίσετε το είδος των επιρρηματικών μετοχών στις παρα-

κάτω προτάσεις.
α. Οὐ δυνάμενοι τούτων τυχεῖν ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτούς.
β. Τοῦτο λέξων ἔρχομαι.
γ. Λῃζόμενοι ζῶσι.
δ.Ταῦτα ποιοῦντες, τὰ δίκαια ψηφιεῖσθε. (= θα αποφασίσετε δίκαια).
ε. Δρυός πεσούσης πᾶς ἀνήρ ξυλεύεται.
στ. Ἅμα ταῦτα εἰπὼν ἀνέστη.
ζ. Οἱ Κερκυραῖοι ὡς νενικηκότες τρόπαιον ἔστησαν.
η. Πορεύεται ἐς Δελφοὺς χρησόμενος τῷ χρηστηρίῳ.
θ. Οὗτος ταῦτα εἰπὼν ἐκαθέζετο.
ι.Ἦλθεν ἔχων ναῦς ὀλίγας.
ια.Συμβουλεύω σοι καίπερ νεότερος ὤν.
ιβ.Χαλεπῶς ἐπορεύοντο οἷα δὴ ἐν νυκτὶ καὶ ἐν φόβῳ ἀπιόντες.
4. Να βρείτε πώς χρησιμοποιείται η μετοχή στα παρακάτω παραδείγ-

ματα (ως κατηγορούμενο, επιθετικός, κατηγορηματικός ή επιρρημα-
τικός προσδιορισμός).
α) Ἀδικεῖ Σωκράτης οὕς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεοὺς οὐ νομίζων.
β) Οἱ νῦν ὄντες ἄνθρωποι δίκαιοί εἰσιν.
γ) Ἀγησίλαος πατρικὸς ἡμῖν φίλος τυγχάνει ὤν.
δ) Οὗτος ῥᾳδίως ἐλεχθήσεται ψευδόμενος.
36
ε) Εἰς Δελφοὺς χρησόμενος (= για να ζητήσει χρησμό) τῷ χρηστηρίῳ (=από

το μαντείο) πορεύεται.
στ) Ἦλθεν ἐξ Ἀθηνῶν Θυμοχάρης ἔχων ναῦς ὀλίγας.
ζ) Ἐλέησον ἡμᾶς, ὁ αἴρων τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου.
η) Ὀρόνταν προσεκύνησαν, καίπερ γιγνώσκοντες ὅτι ἐπὶ θάνατον ἄγοιτο.
5. Να βρείτε τις συνημμένες και απόλυτες επιρρηματικές μετοχές των

παρακάτω παραδειγμάτων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
α) Οὔσης δὲ στενῆς τῆς εἰσόδου οἱ Αθηναῖοι ἵππους τε ἐβδομήκοντα

ἀπολλύουσι (=εξοντώνουν) καὶ τῶν ὁπλιτῶν οὐ πολλούς.
β) Ἦλθον ὀλίγα ἔχοντες χρήματα.
γ) Τῶν γὰρ ἄλλων ἡσυχίαν ἀγόντων (= αδρανούντων) ἀναστὰς αὐτῶν

κατηγόρουν.
δ) Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων.
6. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις κατηγορηματικές μετοχές των

παρακάτω παραδειγμάτων (είδος, υποκείμενο, συντακτική θέση, ρή-
μα εξάρτησης).
α) καπνὸς ἀναφερόμενος (= ὑψούμενος) ἑωρᾶτο.
β) οὐκ ᾔδεσαν (= δεν γνώριζαν) Κῦρον τεθνηκότα.
γ) αἰσχύνομαι ταῦτα λέγων.
δ) θεὸν οὐ λήξομέν ποτε προστάτην ἔχοντες.
ε) ἄρξομαι διδάσκων ἐκ τῶν θείων.
37
στ) ἐγγὺς τῆς θύρας βαδίζοντές εἰσι.
ζ) ἤκουον δῃουμένην τὴν χώραν.
7. ΢τις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τις επιρρηματικές μετοχές και

να τις χαρακτηρίσετε (αιτιολ., χρον., … συνημμένη, απόλυτη).
- Συμβουλεύω σοι καίπερ νεώτερος ὤν.
- Τοῦτο λέξων ἔρχομαι.
- Οὗτος ταῦτα εἰπὼν ἐκαθέζετο.
- Πολλοὶ ὄντες ἐνίκησαν.
- Ἀρταξέρξου βασιλεύοντος ταῦτα ἐγένοντο.
- Οἱ Θηβαῖοι ἐπορεύοντο καίοντες οἰκίας.
- Τούτων οὕτως ἐχόντων βούλομαι ὑμῖν συμβουλεύειν.
- Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τοῦ ὄρους οὐδενὸς κωλύοντος.
- Ὁ Νικίας ταῦτα φοβούμενος ἔστειλεν ἐπιστολήν.
- Ὀλίγοι ὄντες πολλοὺς ἐνίκησαν.
- Ταῦτα ποιοῦντες τὰ δίκαια ψηφίζεσθε.
- Ἀρταξέρξης πείθεται καὶ συλλαμβάνει Κῦρον φονεύσων.
- Ἦλθεν ἐξ Ἀθηνῶν Θυμοχάρης ἔχων ναῦς ὀλίγας.
- Οὐκ ἄν ἦλθον δεῦρο ὑμῶν μὴ κελευσάντων.
- Τὸ δίκαιον ἔχοντες σύμμαχον ἐνίκων.
38
8. ΢τις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τις κατηγορηματικές μετοχές

κι αν αναφέρονται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος
από το οποίο εξαρτώνται.
- Ὁ μὲν πρεσβύτερος παρὼν ἐτύγχανεν.
- Ἀδικεῖτε, πολέμου ἄρχοντες καὶ σπονδὰς λύοντες.
- Ἄρξομαι ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς λέγων.
- Μέμνημαι καὶ τοῦτο σου λέγοντος.
- Ἀπηγγέλθη Φίλιππον Ἡραῖον τεῖχος πολιορκῶν.
- Ἡμεῖς ἀδύνατοι ὁρῶμεν ὄντες.
- Ἀδικοῦντα Φίλιππον ἐξήλεγξα.
- Ἤκουσε Κῦρον ἐν Κιλικίᾳ ὄντα.
- Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμᾶς φαίνεται.
- Οὐδένα οἶδα μισοῦντα τοὺς ἐπαινοῦντας.
- Πειρασόμεθα ἐλέγχοντες.
- Ἀποδείξω τοῦτον μάρτυρας ψευδεῖς παρεχόμενον.
- Τοῦτο οὐκ αἰσχύνομαι λέγων.
9. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές (επιθετικές, κατηγορη-

ματικές, επιρρηματικές):
- Ἥδομαι ὑφ’ ὑμῶν τιμώμενος.
- Ξέρξης εἶδεν ἀρτεμισίαν μαχομένην.
- Ἀγησίλαος προσέττατεν αὐτοῖς τοῖς ἄρχουσι πείθεσθαι.
39
- Ὁ λέγων τοῦτο ψεύδεται.
- Ἦλθεν οὗτος κλέψων τὰ ἐρίφια.
- Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν.
- Ἦλθεν τρέχων ἐκ Μαραθῶνος.
- Ἀδικίαν ἐπράξατε λύσαντες τὰς σπονδὰς.
- Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων.
- Οὐκ αἰσχύνομαι μανθάνων καίτοι γέρων ὤν.
- Κλέαρχος πέμπων ἄγγελον ἔλεγεν θαρρεῖν.
- Διωκόμενοι ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐπορευόμεθα διὰ τοῦ πεδίου.
- Αἰσχύνομαι οὐ βοηθήσας.
- Θηβαῖοι λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐστράτευσαν ἐπὶ Πλάταιαν.
- Ἐγώ εἰμι αἴτιος τῶν ὑπὸ τῶν Μήδων ποιουμένων.
- Εἰσήλθετε ὑμεῖς καίπερ οὐκ ἐπιτρέποντος τοῦ νόμου.
- Οἱ Λακεδαιμόνιοι οὐκ ἐπαύσαντο τὰς πόλεις πολιορκοῦντες.
- Ἦλθον κρυφίως κλέψοντες τὸν ἵππον.
- Ἐβούλετο ἐντυχεῖν τοῖς γεγραφόσιν.
- Ἥρπαζον οἱ Πέρσαι ὡς ἤδη πάντα νικῶντες.
40
ΕΝΟΤΗΤΑ 11
1. Να βάλετε τα ρήματα στον κατάλληλο τύπο της προστακτικής που

δηλώνεται στην παρένθεση:
α) Σὺ πρῶτος ἐν τῇ οἰκείᾳ σου ................................ (ἔχω, ενεστώτας)

δημοκρατίαν.
β) .................................. (εἰμί, β΄ ενικό) φιλαλήθης, ὦ φίλε, καὶ μὴ πολλὰ

............................ (λέγω, ενεστώτας, β΄ πληθυντικό) ἀλλα καλά.
γ) .............................. (εἰμί, β΄ πληθυντικό) ἐγκρατεῖς καὶ μεδὲν ἄγαν

............................ (πράτττω, β΄ πληθυντικό , ενεστώτας).
δ) ............................... (προσέχω, γ΄ ενικό, ενεστώτας), Περίκλεις, ἐλευθέρων

μέλλεις ἄρχειν καὶ Ἑλλήνων καὶ Ἀθηναίων.
ε) ............................. (ἐξετάζω, β΄ πληθυντικό, αόριστος) τὰ ἔργα τῶν θεῶν.
στ) ........................... (ἅπτω =ανάβω, β΄ ενικό, ενεστώτας), παῖ λύχνον.
2. Να αναγνωρίσετε το χρόνο των ρημάτων που βρίσκονται στην

προστακτική και να κάνετε χρονική αντικατάσταση.
α) Ταῦτα μὲν εὐχέσθω τοῖς θεοῖς.
β) Λογιζέσθω ὅτι περὶ νόμου μέλλει τὴν ψῆφον φέρειν.
γ) Εἴ τίς τι προσθεῖναι (=να προσθέσει) βούλεται, πείσας ὑμᾶς

προσγραψάτω.
δ) Τῶν ἐπιχειρημάτων ἀκούσατε καὶ ταῦτα ψηφίσασθαι.
ε) Ἄν τίς ποτέ τι τοιοῦτον δρῶν ἀναφανῇ, ὡς ἀνίατον τοῦτον ὄντα ὁ δικαστὴς

οἰέσθω.
41
3. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κα-

τάλληλο τύπο προστακτικής.
α. Τὰ τέκνα μὴ …………….(ἐρίζω, ενεστ.) τοῖς γονευσι.
β. Οἱ μὲν γέροντες ……………(λέγω, ενεστ.), οἱ δὲ νέοι ………………..

(ἀκούω, ενεστ.).
γ. Φίλους ἔχων σύ ……………….(νομίζω, ενεστ.) θησαυροὺς ἔχειν.
δ. Ὑμεῖς ……………..(φεύγω, ενεστ.) ἡδονὴν φέρουσαν ὕστερον βλάβην.
4. Να μεταφέρετε στους άλλους χρόνους της προστακτικής τις επόμε-

νες προτάσεις.
α. Φύλαξόν με ἀπὸ παγίδος.
β. Ὁ ἱκέτης τοὺς θεοὺς θεραπευέτω.
γ. Πέμψον πρέσβεις εἰς Ἀθήνας.
5. Να βάλετε τα ρήματα στον κατάλληλο τύπο της Προστακτικής:
- Μὴ πολλὰ __________ (λέγω, ενεστ.) , ὦ φίλε, ἀλλὰ καλά.
- __________ (προσέχω, γ΄ ενικό ενεστ.), ὦ ἆρχον, ἐλευθέρων μέλλεις ἄρχεις

καὶ Ἑλλήνων __________ (ἐξετάζω, β΄ πληθ. αορ.) τὰ ἔργα τοῦ θεοῦ.
- Μηδὲν ἄγαν __________ (πράττω, β΄ πληθ. ενεστ.) , ὦ νέοι.
- __________ (θαυμάζω, β΄ εν. αορίστου) καὶ τοὺς τὴν φιλαργυρίαν φεύγο-

ντας.
42
- Μὴ γέλωτα προπετῆ __________ (στέργω, β΄ εν. ενεστ.).
- Μηδεὶς __________ (διδάσκω, γ΄ εν. ενεστ.) ὡς πρέπει ἡμᾶς βουλεύεσθαι.
- __________ (ἅπτω, β΄ εν. ενεστ.) παῖ λύχνον.
- Ὦ στρατηγέ, τοῦ σοῦ στρατεύματος __________ (φροντίζω, αόρ.).
- Οἱ λόγοι οὗτοι οὕτως __________ (ἔχω, γ΄πληθ. ενεστ.).
- Ἄνδρες Ἕλληνες, ὑμεῖς __________ (ἄγω, ενεστ.) καὶ τὰ δίκαια __________

(πράττω, αόρ.).
6. Να βρείτε τι εκφράζει η προστακτική στις παρακάτω προτάσεις (α-

παγόρευση, προσταγή, ευχή, προτροπή):
- Μὴ πράττε ταῦτα.
- Χαίρετε!
- Φέρετέ μοι αὐτὸν ὧδε.
- Ὑγιαίνετε!
- Παύσατε πῦρ!
- Ἄκουε τοῦ διδασκάλου ὦ παῖ.
- Ἄκουσον μὲν πάταξον δέ.
- Σῷσον, Κύριε, τὸν λαὸν σου.
-Ἔνδον σκάπτε.
- Θεὸν σέβου, γονέας τίμα.
- Ἀνὴρ ἀχάριστος μὴ νομιζέσθω φίλος.
43
ΕΝΟΤΗΤΑ 12
1. Να γράψετε το ίδιο πρόσωπο του ίδιου χρόνου στην προστακτική.
ἤκουσας λούουσι
ἀνεγράψατε ἀναβλέπεις
διαλύετε κεκρύφασι
διαπεφύλαχε διεβούλευσαν
διδάσκεις κατακαίει
2. Να διαγράψετε τον τύπο της Προστακτικής που είναι λάθος:
λυσόντων – λυόντων σπεύσετε – σπεύσατε
ἑρμήνευσον - ἑρμηνεῦσον ἄρξατε - ἄρξετε
βραβευόντωσαν – βραβευέτωσαν φλέγετε – φλέγατε
ἱδρυκὼς ἔστε - ἱδρυκότες ἔστε παιδευσέτω – παιδευσάτω
κεκρυφυῖα ἴσθι – κεκρυφυῖαι ἴσθι φυλαξέτωσαν – φυλαξάτωσαν
τρεψάτο – τραψάτω ληξέτω – ληξάτω
χάραττε – χάραξε νόμισε – νόμιζε
ἴσθι - ἔσθε γεγραφὼς ἴσθω – γεγραφὼς ἔστω
44
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
1. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος

στην Υποτακτική μέσης φωνής:
- Τί __________ (πράττομαι, αόρ., α΄ πληθ.).
- Ἐὰν __________ ἡ πόλις, οἱ πολῖται εὐτυχοῦσιν (αὐξομαι, ενεστ.).
- Παρασκευάζομαι, ἵνα __________ τοὺς φίλους (δέχομαι, αόρ.).
- Ἐὰν ὁ ἄρχων τῷ λόγῳ __________, καλῶς διοικεῖ (πείθομαι, ενεστ.).
- __________ (α΄ πληθ.) τοῖς θεοῖς, ἵνα καλῶς βαίνῃ ἡ ἐκστρατεία (θύομαι,
αόρ.).
- __________ (α΄ πληθ.) ἀγαθοὶ πολῖται εἶναι, ὦ συμπολῖται (βούλομαι, ε-

νεστ.).
- Ὁ διδάσκαλος εὐτυχὴς ἐστι, ἐὰν οἱ μαθηταὶ ὀρθῶς __________

(ἀποκρίνομαι, ενεστ.).
- Ὁ ὀκνηρὸς προφάσεις εὑρίσκει, ἵνα __________ τὰ δέοντα ποιῆσαι

(ἀναβάλλομαι, ενεστ.).
- __________ (α΄ πληθ.) τοὺς πολεμίους, ὦ συμπολῖται (ἀμύνομαι, ενεστ.).
- Οὗτοι άκούουσι τῶν ἀσμάτων, ἵνα __________ τῇ μουσικῇ (τέρπομαι, ε-

νεστ.).
- Οἱ ἀκοντισταὶ βάλλουσι τοῖς ἀκοντίοις, ἵνα __________ τοὺς πολεμίους

(τρέπομαι, ενεστ.).
- Πέρσαι παρασκευάζονται, ἵνα __________ ἐπὶ τοὺς ἕλληνας (στρατεύομαι,

αόρ.).
45
2. Να γραφούν τα ρήματα στην ίδια έγκλιση, στον ίδιο χρόνο, στο ίδιο
πρόσωπο αλλά στον άλλο αριθμό:
ἁρπάζωμαι
κολάσησθε
δεδιδαγμένος ᾖς
διαπορευσώμεθα
ὑβρισμένος ὦ
δικάζητε
ψηφίσησθε
μνημονεύωνται
καταρρίπτῃ
ταράττωνται
δανείζητε
παιδεύσησθε
3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο

της υποτακτικής του ρήματος που δίνεται σε παρένθεση.
α) Πλοῖα ὑμῖν πάρεστιν, ὥστε ὅποι ἂν…………………(βούλομαι, ενεστ.)

ἐξαίφνης αν επιπλέοιτε.
β) Υποδήματα υποδουνται (=φορούν), όπως μη (κωλύομαι, ενεστ.) πορεύε-

σθαι.
γ) Εάν τους πρέσβεις Αγησιλάου…………………(δέχομαι, αορ.) τους συμμά-

χους προδώσετε.
δ) Δέδοικα (=φοβούμαι ) μη ουτος την αλήθειαν

………………….(αποκρύπτω,αορ.).
46
ε) Βελτίους τους παιδας ποιήσετε, αν τας ψυχάς αυτων δεόντως

……………………….(παρασκευάζομαι,αορ.).
47
ΕΝΟΤΗΤΑ 14
1. Να βρείτε τους κύριους όρους και τους προσδιορισμούς στις παρα-

κάτω προτάσεις και να χαρακτηρίσετε τους προσδιορισμούς (ονομα-
τικοί ή επιρρηματικοί).
α. Κῦρος, ὁ βασιλεύς, ἐμάχετο Δαρείῳ.
β. Μιμηταὶ τῶν προγόνων βουλόμεθα γενέσθαι.
γ. Ἡ Πάραλος ἔπλευσε εἰς τὰς Ἀθῆνας βοηθήσουσα.
δ. Ὀλίγοι τῶν ἀνθρώπων σοφοί εἰσι.
ε. Λέγω ὑμῖν πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.
στ. Τούτων αἴτιος Σωκράτης ἐστί.
ζ. Πολλοὶ ἀπέθανον λιμῷ.
η. Οἱ ἱατροὶ ὠφέλιμοι τοῖς ἀνθρώποις εἰσί.
θ. Χαίρω ὅτι εὐδοκιμεῖς.
ι. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν.
ια. Θεραπεύσει σε ὁ κοινὸς ἱατρός, χρόνος.
ιβ. Οὐ καταισχυνῶ (=δεν θα ντροπιάσω) ὅπλα τὰ ἱερά.
ιγ. Κῦρος ὡρμᾶτο ἀπὸ Σάρδεων ἐπὶ Μίλητον.
ιδ. Τῇ πρώτῃ ἡμερᾳ ἀφίκοντο εἰς Σάμον.
48
2. Να εντοπίσετε στις παρακάτω προτάσεις τους ονοματικούς προσδι-

ορισμούς και να τους χαρακτηρίσετε (ομοιόπτωτοι ή ετερόπτωτοι).
α. Θουκυδίδης Ἀθηναῖος συνέγραψε τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ

τῶν Ἀθηναίων.
β. Ὁ Ἀσωπὸς δύο μὲν παῖδας εἶχεν, εἴκοσι δὲ θυγατέρας.
γ. Ἡρακλῆς ἱδρύσατο βωμὸν Πέλοπος.
δ. Οἰκίαν ἐκτήσατο δύο ταλάντων.
ε. Ἀφικόμεθα εἰς τὴν νῆσον τῶν Φαιάκων, τὴν Σχερίαν.
49
ΕΝΟΤΗΤΑ 15
1. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τους ομοιόπτωτους προσδιορι-

σμούς που υπάρχουν στα επόμενα παραδείγματα:
α) Σόλων ὁ νομοθέτης καὶ ποιητὴς εἰς Αἴγυπτον ἔπλευσε καὶ πολλὰς ἄλλας
χώρας περιηγήσατο.
β) Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεὺς τοὺς στρατηγοὺς συνεκάλεσε, Παρμενίωνα,

Κλεῖτον καὶ Φιλώταν.
γ) Δερκυλίδας ἔλαβε (=κατέλαβε) Κεβρῆνα, χωρίον (=τοποθεσία) ἰσχυρόν.
δ) Ἀλκιβιάδης τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα, τάς Ἀθήνας, ἠδίκησε.
ε) Τὸν ἐν Μαραθῶνι νικητήν, τὸν Μιλτιάδην, χρήμασιν οἱ Ἀθηναῖοι

ἐζημίωσαν (=τιμώρησαν με χρηματικό πρόστιμο).
στ) Ἀναξαγόρας, ὁ φιλόσοφος Περικλέα, τὸν στρατηγὸν ἐπαίδευσεν.
ζ) Οἱ Ἕλληνες ἀποπέμπουσι τὸν ἡγεμόνα δῶρα δόντες, ἵππον καὶ ξίφος.
η) Μεγίστου κακοῦ ἀπηλλάγησαν οἱ παῖδες, πονηρίας.
θ) Κῦρος ἔστησε τό ἅρμα πρὸ τῆς φάλαγγος μέσης.
ι) Ἀρίων, ὁ κιθαρῳδὸς παρὰ Περιάνδρῳ διέτριψε.
ια) Φύσεως κακῆς σημεῖόν ἐστιν ὁ φθόνος.
ιβ) Αἱ Σειρῆνες τοὺς ναύτας ἔφθειρον ἡδέσι λόγοις.
ιγ) Σοφοῦ ἀνδρός ἐστι μὴ τοῖς λόγοις πιστεύειν, ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων τὸν
σαφῆ φίλον καὶ τὸν ψευδῆ κρίνειν.
ιδ) Δημοσθένης καὶ Ἰσοκράτης ἐνδοξότατοι καὶ δεινότατοι ῥήτορες ἦσαν.
50
2. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τους ομοιόπτωτους ονοματι-

κούς προσδιορισμούς των παρακάτω προτάσεων.
- Ἁλέξανδρος, ὁ βασιλεὺς, ὠνομάσθη μέγας.
- Μόνοι οἱ θεοὶ ἄνευ λύπης διάγουσιν.
- Βασιλεύει ἐν Ἅδῃ ὁ ἀδελφὸς τοῦ Διὸς, Πλούτων.
- Τὸν Μιλήσιον λῃστήν, Θεόπομπον, Λύσανδρος εἰς Λακεδαίμονα ἔπεμψεν.
-Ὅμηρος, ὁ ποιητής, Ἕλλην ἦν.
- Λυκοῦργος λιτότητα ἠξίου παρὰ πάντων Λακεδαιμονίων.
- Ὁ μέλας ζωμὸς τροφὴν τοῖς Λακεδαιμονίοις παρεῖχε.
- Ἀστυάγης Κῦρον, τὸν τῆς θυγατρὸς υἱόν, καλῷ ἱματίῳ ἐνέδυσεν.
- Οἱ ἐχθροὶ κατέκαυσαν τὰς ναῦς ἐρήμους.
-Κατέλαβον τὴν Ἀλεξάνδρειαν, πόλιν μεγάλην καὶ πολυάνθρωπον.
- Κῦρος ἐπὶ τὸν ἀδελφὸν, Ἀρταξέρξην, ἐπορεύετο.
- Βραχεῖα ἡδονὴ τίκτει μακρὰν λύπην.
- Περικλῆς ἐγένετο μαθητὴς τούτων, Ἀναξαγόρου καὶ Δάμωνος.
- Μιλτιάδης ὁ στρατηγὸς υἱὸς σκυτοτόμου ἦν.
- Ὁ κοινὸς ἱατρὸς θεραπεύσει σε, χρόνος.
- Δημοσθένης, ὁ ρήτωρ, καὶ Πλάτων, ὁ φιλόσοφος, Ἀθηναῖοι ἦν.
- Ἄλκηστις μόνη ἠθέλησεν ὑπὲρ τοῦ αὑτῆς ἀνδρὸς ἀποθανεῖν.
- Ἐμάχοντο μεγάλῃ τῇ προθυμίᾳ.
- Ὁ ὀπλίτης φέρει ὀξύτατον ξίφος.
51
3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τους κατάλληλους

τύπους της ευκτικής:
α) Κῦρος ἔλεγεν ὅτι ἡ ὁδὸς ............................ πρὸς βασιλέα μέγαν εἰς

Βαβυλὼνα. (εἰμί, μελλ.).
β) Ἑπεί (=όταν) δὲ ἦν πρὸς (=κοντά) τοῖς ἀγγέλοις, ἀνηρώτα τί ........................

. (βούλομαι, γ' πληθ. εν.)
γ) Ἐν ᾧ δὲ ὡπλίζοντο, ἧκον λέγοντες οἱ προπεφθέντες σκοποὶ (=ανιχνευτές)

ὅτι οὐχ ἱππεῖς εἰσιν ἀλλ' ὑποζύγια ............................ .
(νέμομαι= βόσκω, ενεστ.)
δ) Ἐφοβεῖτο μὴ οὐ δύναιτο ἐκ τῆς χώρας ἐξελθεῖν τῆς βασιλέως,

ἀλλ'.............................. πάντοθεν ὑπὸ τινων ἀποριῶν (=δυσκολιών).
(εἴργομαι=εμποδίζομαι, ενεσ.)
ε) Ἡμῖν, ὤ ἄνδρες στρατηγοὶ καὶ λοχαγοὶ, ἔδοξε (= κρίναμε σωαστό) καὶ

ὑμᾶς παρακαλέσαι (=να προσκαλέσουμε), ὅπως ................................ εἴ τι
δυναίμεθα ἀγαθόν. (βουλεύομαι, α'πληθ. αόρ)
52
ΕΝΟΤΗΤΑ 16
1. Να αναγνωρίσετε γραμματικά τον τύπο της προστακτικής στις πα-

ρακάτω προτάσεις.
α. Βουλεύου μὲν βραδέως, ἐπιτέλει δὲ ταχέως τὰ δόξαντα.
β. Παῦσαι πολλάκις μοι λέγων τὸν αὐτὸν λόγον.
γ. Ἀλλ’ ἐμοί, ὦ Σώκρατες, πείθου καὶ μὴ ἄλλως ποίει.
δ. Ψηφίσασθε, ὦ Ἀθηναῖοι, εἰρήνην ἀντὶ πολέμου.
2. Να βάλετε τα ρήματα της προστακτικής στο ίδιο πρόσωπο αλλά

στον άλλο αριθμό.
α. Πείθου τῷ πατρὶ καὶ τῇ μητρὶ καὶ τοῖς φίλοις τοῖς ἀγαθοῖς.
β. Σῶσαι τὴν πόλιν ἀπὸ τῶν κινδύνων.
γ. Γίγνου φιλοπροσήγορος τῷ τρόπῳ.
δ. Πείθεσθε τοῖς οἴκοι ἄρχουσι.
ε. Παρασκευάσασθε πάντα ἃ δεῖ πρὸς πόλεμον.
3. Να βρείτε στα επόμενα παραδείγματα τους ετερόπτωτους προσδιο-

ρισμούς, την πτώση στην οποία εκφέρονται και τη σημασία τους.
1) Τοῦτο μαρτυρεῖ ὁ λόγος τῶν ποιητῶν.
2) Αἱ πηγαὶ τῶν ποταμῶν ἐν τοῖς ὄρεσίν εἰσιν.
53
3) Λύσανδρος παρέπλει εἰς Λάμψακον, σύμμαχον τῶν Ἀθηναίων.
4) Ἱππεῖς ὠφέλιμοι τῷ στρατεύματί εἰσιν.
5) Πολλοὶ τῶν μάντεων τυφλοὶ ἦσαν.
6) Ὁ Περικλέους πατὴρ νικητὴς τῶν Περσῶν ἐγένετο ἐν Μυκάλῃ.
7) Οἱ ναῦται τοῦ πλοίου κομίζουσιν ὑφάσματα μετάξης καὶ ἀγγεῖα πηλοῦ.
8) Κῦρος ἦν καλὸς (= ωραίος) τὸ εἶδος (= ως προς την εμφάνιση) καὶ

φιλάνθρωπος τὴν ψυχήν.
9) Σωκράτης εὐπειθὴς (= υπάκουος) τοῖς ἄρχουσιν ἦν.
10) Ἡ γυμναστικὴ ἐστὶ λαμπρὰ ἄθλησις τοῦ σώματος καὶ τοῦ πνεύματος.
11) Ὀρέστης φίλος καὶ σύμμαχος τῷ Πυλάδῃ ἦν.
12) Εἰσὶ ὲν τῇ οἰκίᾳ πολλοὶ πίθοι (=πιθάρια) οἶνου.
13) Οἱ στρατιῶται ἐκίνησαν λίθον μεγάλου βάρους.
14) Πωλοῦσιν ἐν τῇ ἀγορᾷ σῖτον χιλίων δραχμῶν.
15) Ἀρταξέρξης ἦν πρεσβύτερος Κύρου.
16)Ἡ τῶν ἐναρέτων ὁμιλία ἄσκησις ἀρετῆς ἐστιν.
17) Ἐπανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεώς ἐστιν.
18) Αἱ τῶν πολιτῶν στάσεις (= εμφύλιες διαμάχες) τὰς πόλεις φθείρουσιν.
19) Οἰ Λακεδαιμόνιοι μᾶλλον τὰ ἔργα τῶν στρατηγῶν ἤ τοὺς λόγους τῶν

φιλοσόφων ἐθαύμαζον.
20) Μέγιστος πλοῦτος τῆς πόλεως ἄνδρες οἰκοῦντες ἀγαθοί.
21) Ἐπικίνδυνόν ἐστι λύειν (= να καταλύουμε) τὴν τάξιν τῶν νόμων·

φυλάττουσι γὰρ τὴν ἀσφάλειαν τῶν πολιτῶν.
22) Ὀδυσσεὺς πολλῶν ἀνθρώπων ἄστη (= πόλεις) εἶδεν.
54
23) Ἐρωτηθεὶς ὁ Διογένης τί τῶν θηρίων κάκιστα δάκνει (= δαγκώνει) ἔφη·

τῶν μὲν ἀγρίων συκοφάντης, τῶν δὲ ἡμέρων κόλαξ.
4. Να μετατρέψετε τα ρήματα στον κατάλληλο τύπο Προστακτικής

ενεστώτα, αορίστου και παρακειμένου μέσης φωνής, στο β΄ ενικό
πρόσωπο:
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείμενος
διαπράττομαι …………….. ……………… ………………….
βλάπτομαι …………….. ……………... ………………….
στρατεύομαι ……………... ………………. ………………….
διδάσκομαι ………………. ……………….. ………………….
5. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο Προστακτικής:
- Ὦ νεανία, τοὺς πρεσβυτέρους __________ (σέβομαι, β΄ εν. ενεστ.).
- Οὗτος τὸ δίκαιον __________ (ψηφίζομαι, αόρ.).
- Χρόνου __________ (φείδομαι, β΄ εν. ενεστ.).
- __________ (τοξεύομαι, γ΄ πλ. αορ.) οἱ πολέμιοι.
- __________ (δέχομαι, β΄ εν. αορ.) τὸν ἐμὸν λόγον, ὦ παῖ.
- __________ (φροντίζομαι, β΄ εν. ενεστ.) ἡ πατρίς.
- Μὴ __________ (χαρίζομαι, β΄ πληθ. ενεστ.) τοῖς προδόταις, ὦ κριταί.
- __________ (διαπράττομαι, γ΄ εν. παρκμ.) ἡ εἰρήνη.
- __________ (βούλομαι, β΄ εν. ενεστ.) ἀεὶ ἀγαθὸς εἶναι.
55
- Μὴ ὑμεῖς __________ (ὁδύρομαι, ενεστ.) ἀλλὰ __________ (κομίζομαι, ε-

νεστ.) τὰ οἰκεῖα καὶ φεύγετε.
- Ὑμεῖς __________ (στρατεύομαι, αόρ.) ἐπὶ τοὺς πολεμίους.
- Ἄνδρες Ἕλληνες, ὑμεῖς τοῖς βαρβάροις __________ (ἀντιτάττομαι, αόρ.).
56
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Α΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 17
Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους εμπρόθετους επιρρηματι-

κούς προσδιορισμούς και να δηλώσετε τη σημασία τους.
1. Ἐβουλεύοντο περὶ τῆς σωτηρίας.

2. Μακάριοι εἰσὶν οἱ πολεμήσαντες ὑπὲρ τῆς πατρίδος.
3. Οἱ ἐχθροὶ ἀπεχώρησαν διὰ θαλάσσης.
4. Ἐτελεύτησεν ἐκ τοῦ τραύματος.
5. Ἀλέξανδρος ἐξεστράτευσεν εἰς Ἀσίαν.
6. Πολλοὶ ἔπραξαν παρὰ τὰς ἐντολάς.
7. Δι’ αἵματος ὁ Δράκων τοὺς νόμους ἔγραψεν.
8. Πολλοὶ τῶν ρητόρων ἐκ Σικελίας ἦλθον.
9. Ὁ στρατὸς ἔτι ἐν ταῖς Ἀθήναις ἦν.
10. Οἱ γεωργοὶ πολλὰ ἐπιτηδεύουσιν (= έχουν πολλές ασχολίες) πρὸ
τοῦ χειμῶνος.
11. Οἱ πρέσβεις ἀπεχώρησαν διὰ τάχους.
12. Οἱ πολῖται παιδεύονται πρὸς ἀνδρείαν.
13. Εἰσῆλθον εἰς τὴν Θήβαν σὺν ὅπλοις.
57
1. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.
ὁ κόραξ: …………………..…. (γενική ενικού) /…….…….………. (ονομαστική πληθυντ.)

ἡ ἐλπίς: ……………...……. (δοτική ενικού) /….……………………. (δοτική πληθυντικού)
ὁ γύψ: ……………..……. (αιτιατική ενικού) /…………………….. (γενική πληθυντικού)
ὁ ἀστήρ: ………………...….…… (αιτιατική ενικού)
ὁ πατήρ: ………………… (δοτική ενικού) /…………...………… (γενική πληθυντικού)
ὁ αὐτοκράτωρ: ………………. (κλητ. ενικού) /………………………. (δοτ. πληθυντικού)
ὁ ἄξων: ………………… (δοτική ενικού)
ὁ χειμών: ……………….. (αιτιατική πληθυντικού)
ὁ λιμήν: …………………. (γενική ενικού)
τὸ πλῆθος: …………….. (δοτική ενικού)/……………. (ονομαστ. πληθυντ.)
2. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε επίθετο.
ὁ βαθύς: ………………. (γενική ενικού) /……………………. (ονομαστ. πληθ.)

ἡ βαρεῖα: …………………… (δοτική ενικού) /……………………. (αιτιατ. πληθ.)
ὁ ἀληθής: ……………………. (αιτιατ. ενικού) /………………………. (δοτική πληθ.)
τὸ ἐπιμελές: ……………….. (κλητική ενικού) / ……..……….… (ονομ. πληθ.)
ὁ σώφρων: …………….. (δοτική ενικού) / ………………… (γεν. πληθ.)
3. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα, όπου χρειάζεται, τοποθετώντας τα

ρήματα στους υπόλοιπους χρόνους (στο ίδιο πρόσωπο, αριθμό και έγκλιση).
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλων Αόριστος Παρακείμενος Τπερσυντέλικος

πρεσβεύῃς
ἐπράττομεν
πείσοιεν
γραψάτω
δεδιωγμένοι ἦτε
πορεύοισθε
παύσονται
κρύψηται
58
4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα, όπου χρειάζεται, τοποθετώντας τα

ρήματα στις υπόλοιπες εγκλίσεις του χρόνου στον οποίο βρίσκονται.
ΟΡΙ΢ΣΙΚΗ ΤΠΟΣΑΚΣΙΚΗ ΕΤΚΣΙΚΗ ΠΡΟ΢ΣΑΚΣΙΚΗ

διώξομεν
πράξωσι(ν)
παιδεύοιμι
κηρύξατε
κρύπτεσθε
στρατεύσηται
γράψαιτο
γυμνάζου
59
1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω προτάσεις το είδος του ρήμα-

τος (αμετάβατο ή μεταβατικό). Τα μεταβατικά να αναγνωρίσετε αν
είναι μονόπτωτα ή δίπτωτα και να εντοπίσετε τα αντικείμενα τους
και τις πτώσεις στις οποίες βρίσκονται.
- Λακεδαιμόνιοι ἀπέθανον ἐν Θερμοπύλαις.

- Διηγήσομαι ὑμῖν μῦθον.
- Ἀλέξανδρος ἐπεκράτησε τῶν πολεμίων.
- Θάσιοι ἤκουσαν τῶν πρέσβεων
- Σωκράτης διδάσκει τοὺς νεανίας τὴν ἀρετὴν.
- Προμηθεὺς ἔδωκε τοῖς ἀνθρώποις πῦρ.
- Κῦρος ἐλπίδων ἐνέπλησε τοὺς Ἕλληνας.
- Οἱ Θετταλοὶ ἐκώλυον τὸν Ἀγησίλαον τῆς παρόδου.
- Πορευόμεθα ἀσφαλῶς ἐπὶ τὴν πατρίδα.
2. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τα απρόσωπα ρήματα

και τις απρόσωπες εκφράσεις, το υποκείμενό τους και τη δοτική προ-
σωπική (όπου υπάρχει).
- Χρὴ ἡμᾶς τοὺς θεοὺς σέβειν.

- Δοκεῖ αὐτοῖς τὴν εἰρήνην δέχεσθαι.
- Ἄξιόν ἐστι σὲ ὑμνεῖν.
- Δεῖ ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς τῶν πραγμάτων ἀκοῦσαι.
- Καλόν ἐστὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγαθοὺς εἶναι.
- Προσήκει τοῖς πολίταις πείθεσθαι τοῖς νόμοις.
- Καιρὸς ἐστὶν ἡμῖν πράττειν τὰ δέοντα.
- Ἔξεστιν παντὶ ἀνθρώπῳ ἀγορεύειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ.
- Δεῖ ἡμᾶς θεραπεύειν τοὺς θεούς.
- Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν τὰς πύλας.
- Ἀδύνατόν ἐστι φεύγειν πεπρωμένον.
- Καλῶς ἔχει μένειν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ.
60
3. Να αναγνωρίσετε το είδος της μετοχής στις παρακάτω προτά-

σεις (επιθετική, κατηγορηματική, επιρρηματική).
- Μακάριοι εἰσὶ οἱ πιστεύοντες εἰς ἐμέ.

- Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.
- Οὗτος τοσαῦτα εἰπὼν ἀπῆλθεν.
- Ἔρχομαι λέξων τοῦτο.
- Ὀ φεύγων πόνους φεύγει τιμάς.
- Χαίρω λέγων τὴν ἀλήθειαν.
- Ἐλυποῦντο ἡττηθέντες.
- Ἦλθεν ἔχων ὀλίγας ναῦς.
- Οὗτος ἐπιβουλεύων ἡμᾶς φαίνεται.
- Οἱ Θηβαῖοι ἐπορεύοντο καίοντες οἰκίας.
61

Ασκήσεις όλων των ενοτήτων ΑΡΧΑΙΑ Β&#39; ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ασκήσεις όλων των ενοτήτων ΑΡΧΑΙΑ Β&#39; ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α – Β΄ ΓΥΜΝΑ΢ΙΟΥ

1. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο

α. Τοῖς ………….. (φύλαξ) οὐ προσήκει ὕπνος.

β. Μὴ τρίβε τὴν ψυχὴν ταῖς …………… .( φροντίς).

γ. Ἐξ …………….. (όνυξ, γεν. εν.) τὸν λέοντα γιγνώσκεις.

δ. Κρίνε τοὺς ἀνθρώπους μὴ ταῖς ………… (ἐσθής), ἀλλὰ τοῖς ἔργοις.

ε. Ἐκ τῶν πτερῶν γιγνώσκει τις τὸν ……………. (όρνις)

στ. Παρὰ τοῖς …………… (Ἄραψ) αἱ κάμηλοι τίμιαί εἰσιν.

ζ. Ὁ ὄνος τῇ …………. (σάλπιγξ) τοὺς ……….. (κήρυξ) μιμεῖται.

η. Έκαστος των …………… (Κύκλωψ) ένα οφθαλμόν έχει.

2. Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.

γεν. ενικού………… γεν. πληθ. …………..

δοτ. ενικού…………. β. ἡ σάλπιγξ δοτ. πληθ……………

α. ὁ πίναξ δοτ. πληθ………….. γεν εν………………..

αιτιατ. πληθ……… δοτ. εν……………….

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 1

γεν. εν……………. δοτ. εν………………

γ.ἡ διώρυξ αιτ. πληθ………... δ. ἡ πατρίς κλητ. εν……………..

κλητ. εν……………. αιτ. πληθ……………

ονομ. πληθ………… δοτ. πληθ…………..

3. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών που βρίσκονται

α) Αἰγύπτιοι προσέπλευσαν σὺν .............................. (ἀσπίς) ποδήρεσιν.

στ) ............................ (ῥήτωρ) πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ

ζ) Ἄγγελοι μετὰ τοῦ ............................ (ἀστήρ) ὁδοιποροῦσι.

4. Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό.

ὁ κόραξ: …….………..…. (γενική ενικού) /……..…….………. (ονομαστική

ἡ ἐλπίς: …………...……. (δοτική ενικού) /….………. (γενική πληθυντικού)

ὁ γύψ: ………..…….(αιτιατική ενικού) /………….. (αιτιατική πληθυντι-

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 2

ὁ πατήρ: …….………… (δοτική ενικού) /…..………… (γενική πληθυντικού)

ὁ αὐτοκράτωρ: …………………. (γενική ενικού) /………..………. (δοτ. πλη-

ὁ ἄξων: ……………… (δοτική ενικού) / ……………. (κλητική ενικού)

ὁ χειμών: ……………. (γενική ενικού) / ………….(αιτιατική πληθυντικού)

τὸ πλῆθος: ………………….. (γενική ενικού) / ……………(δοτική ενι-

5. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών:

α. Σωκράτης χρῆται τῷ __________ (τὸ παράδειγμα).

β. Σὺ εἶ __________ καὶ ἡμεῖς οὐ τιμῶμεν τοὺς __________ (ὁ κόλαξ).

γ. Οὗτοι ἔπιπτον εἰς τὰς __________ (ἡ φλόξ).

δ. Οἱ __________ ἐμάνθανον τὰ __________ (ὁ παῖς, τὸ μάθημα).

ε. Οἱ Αἰγύπτιοι εἰσέπλευσαν σὺν τοῖς ποδήρεσιν __________ (ἡ ἀσπίς).

στ. Ἐνταῦθά εἰσι __________ καρποφόροι (ὁ φοῖνιξ).

ζ. Προσεκαλέσαντο τὴν __________ πρὸς ἄρχοντα (ἡ γυνή).

η. Ὁ λέων τοῖς __________ δάκνει (ὁ ὀδούς).

θ. Οἱ __________ μάχονται τοῖς __________ (ὁ δράκων, ὁ λέων).

ι. Ἡ τῆς ἑορτῆς φαιδρότης τῇ __________ διαλύεται (ἡ ἔρις).

ια. Ἡ Ἥρα τῇ __________ τῶν ἄλλων θεῶν διαφέρει (ἡ σεμνότης).

ιβ. Ὦ ἀρπακτικέ, __________ διατὶ κατατρώγεις τὸ ἧπαρ τοῦ Προμηθέως (ὁ

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 3

ιγ. Ἐν τῇ Ξέρξου στρατιᾷ Πέρσαι καὶ __________ καὶ __________ εἰσιν (ὁ

ιδ. Ἐν ταῖς __________ αἷμα ῥέει (ἡ φλέψ).

ιε. Περὶ τὰ στέρνα οἱ στρατιῶται τοὺς __________ ἔχουσιν (ὁ θώραξ).

ιστ. Ὁ ἀετὸς ἰσχυροὺς __________ ἔχει (ὁ ὄνυξ).

ιζ. Ὁ διδάσκαλος χρῆται τῷ __________ ἵνα __________ γράφει (ὁ πίναξ - τὸ

ιη. Θαυμάζω σε διὰ τὴν __________ τοῦ χαρακτῆρος (ἡ πραότης).

ιθ. Τούτου τοῦ __________ ἡ μήτηρ Εὔκλεια λέγεται (ὁ παῖς).

κ. Ἡμεῖς πολλὰς __________ διὰ τὴν σωτηρίαν ἔχομεν (ἡ ἐλπίς).

κα. Ὁ κόραξ καὶ ὁ γύψ __________ εἰσιν (ὁ ὄρνις).

6. Να μεταφερθούν όλες οι κλιτές λέξεις στον άλλον αριθμό:

- Ἐν ταῖς φάραγξι γῦπες καὶ ἱέρακες διαμένουσιν.

- Ὁ παῖς θαυμάζει τὴν τοῦ στρατιώτου ἀσπίδα καὶ τὸν θώρακα.

- Οὗτός ἐστι φύλαξ τῆς πατρίδος.

- Ἡ γυνὴ ἐνδύεται τὴν ἐσθῆτα.

- Αὗται αἱ γυναῖκες Ἑλληνίδες εἰσίν.

Παναγιώτης Λουπάσης - Φιλόλογος ΢ελίδα 4

Ασκήσεις όλων των ενοτήτων ΑΡΧΑΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ασκήσεις όλων των ενοτήτων ΑΡΧΑΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

β. Σὺ εἶ καὶ ἡμεῖς οὐ τιμῶμεν τοὺς (ὁ κόλαξ).

δ. Οἱ ἐμάνθανον τὰ (ὁ παῖς, τὸ μάθημα).

θ. Οἱ μάχονται τοῖς (ὁ δράκων, ὁ λέων).

ιγ. Ἐν τῇ Ξέρξου στρατιᾷ Πέρσαι καὶ καὶ εἰσιν (ὁ

ιζ. Ὁ διδάσκαλος χρῆται τῷ ἵνα γράφει (ὁ πίναξ - τὸ

- Ἐν τῷ λουτῆρ ἀπέθανεν Ἀγαμέμνων, ὁ τῶν Ἑλλήν στρατηγός.

- Πείθου τῷ πατρ καὶ τῇ μητρ.

-Πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν πατέρ παντοκράτορ.

- Οἱ ἀστέρ αἴθουσιν ἐν τοῖς αἰθερ.