Community-up

De derde weg voor oplossingen in het sociaal domein

Vraagstukken in het gemeentelijk domein worden steeds complexer. Om deze effectief aan
te vliegen is inbreng van zowel gemeenten als de samenleving nodig. Decennia van
werken vóór de samenleving heeft echter gezorgd voor polarisatie in de relatie tussen
gemeente en samenleving. Steeds vaker zijn gemeenten en hun samenleving tegenover
elkaar komen te staan. Daardoor komen top-down of bottom-up oplossingen tot stand,
waarbij partijen niet op elkaar aangesloten zijn. Er is behoefte aan een andere benadering,
community-up biedt die derde weg.

Top-down bottom-up werken. Daarbij gaat de

Organisaties in het gemeentelijk domein zijn
gewend om top-down te opereren. Op basis
van expertise binnen die organisaties worden
oplossingen ontwikkeld, die vervolgens aan de
samenleving worden aangeboden of opgelegd.
Het probleem daarbij is dat de expertise die in
de samenleving aanwezig is – bijvoorbeeld ten
aanzien van de leefomgeving – niet wordt
benut. Vraagstukken zijn tegenwoordig
dermate complex geworden, dat deze
expertise onontbeerlijk is.
Bottom-up
In een poging om de samenleving actief te
betrekken, wordt steeds vaker ingezet op
samenleving zelf aan de slag en kan haar
expertise effectief inzetten. Nadeel daarbij is
echter dat de expertise die organisaties
meebrengen, niet meer benut wordt. De rol van
organisaties blijft doorgaans beperkt tot
faciliteren van het proces. Als gevolg daarvan
blijven ze naast de bottom-up trajecten met hun
top-down benadering actief, wat in de praktijk
vaak tot fricties leidt.
Community-up
De oplossing zit in het overstappen van óf-óf
naar én-én. De expertise wordt van beide
kanten ingezet. Professionals vanuit betrokken
organisaties en de mensen uit de samenleving
ontwikkelen samen plannen en voeren die ook
samen uit. Dit wordt wel community-up
genoemd. Op basis van gelijkwaardigheid
ontdekken alle partijen in een co-creatieproces
hoe hun perspectieven elkaar versterken en hoe
iedere partij een stukje van de totaalpuzzel kan
invullen.
Veelgehoorde misvattingen
Community-up werken is echt anders dan we
gewend zijn. Veel mensen kijken echter vanuit
hun bestaande manier van werken naar
community-up. Dat leidt vaak tot misvattingen.
Enkele veelgehoorde misvattingen op een rij:
“Community-up is een ander woord voor bottom-
up.”
Nee. Bij community-up zijn “top” en “bottom”
beiden betrokken en ontwikkelen samen
oplossingen. Er ontstaat gezamenlijk
eigenaarschap van projecten waarin iedere
partij een duidelijk omschreven bijdrage levert.
“Community-up betekent dat bewoners een plan
bedenken en de gemeente vervolgens de
portemonnee mag trekken.”
Nee. Bij community-up bedenken alle betrokken
partijen samen een oplossing en zijn samen
verantwoordelijk van begin tot eind. Dus ook
voor het regelen van eventueel budget.
Vaak is de gemeente de partij met de meeste
financiële middelen. Als die via een community-
up proces worden aangewend, dan is dat
omdat de gemeente participeert in het co-
creatieproces en daarin ontdekt hoe hun
middelen kunnen worden ingezet op een manier
die optimaal aansluit bij gemeentelijke
doelstellingen.
“Bij community-up haal je behoeften op bij
bewoners, zodat je ze beter kan helpen.”
Nee. Bij community-up help je geen mensen. Je
laat bewoners en medewerkers van de
gemeente en haar netwerkpartners ontdekken
hoe ze samen oplossingen kunnen ontwikkelen
voor (lastige) vraagstukken in de samenleving.
Bewoners en organisaties verbinden hun
respectievelijke doelstellingen en ontdekken hoe
ze elkaar kunnen versterken.
“Community-up in probleemwijken is niet
realistisch. Van bewoners in lastige omstandig-
heden kan niet worden verwacht dat ze
gezamenlijk een probleem gaan oppakken.”
Nee. De beste manier om uit lastige
omstandigheden te komen is om daar zelf aan
bij te dragen. Daarbij hebben we wereldwijd
keer op keer ervaren dat er een enorme power
in gemeenschappen zit, ook als er sprake is van
lastige omstandigheden. Het is onze overtuiging
dat juist door bewoners buiten het proces te
houden de problematiek blijft bestaan.
Fundamenteel andere manier van werken
Veel processen binnen gemeenten zijn
gebaseerd op debat, terwijl voor co-creatie
dialoog nodig is. Openstaan voor elkaars
ideeën en die verbinden. Dat vereist een
gelijkwaardige opstelling.
Daarnaast zijn veel bestaande processen
gericht op grip houden. Er wordt een koers
uitgezet, waarna alles erop gericht is die koers
vast te houden. Co-creatie vereist loslaten en
ruimte geven voor het op andere manieren
bereiken van gemeenschappelijke doelen.
Sturen wordt indirecter: minder sturen op
concrete output en meer sturen op “heelheid”,
het goed functioneren van het samenspel tussen
alle partijen.
Nieuwe kansen in een complexe wereld
Vraagstukken in het gemeentelijk domein
worden steeds complexer. Om deze effectief
aan te vliegen is inbreng van zowel gemeenten
als de samenleving nodig. In de praktijk sluiten
de systeemwereld van gemeenten en hun
netwerkpartners en de leefwereld van mensen
uit de samenleving niet goed op elkaar aan.
Juist op dit punt biedt community-up nieuwe
kansen. Community-up brengt de systeem-
wereld en de leefwereld weer in verbinding.
Door samen te verkennen hoe een bepaald
vraagstuk kan worden aangevlogen, wordt de
expertise uit beide werelden gebruikt en
samengebracht tot een integrale aanpak
waarin zowel systeempartijen als mensen uit de
samenleving een rol hebben.
Omdat iedereen meedenkt ontstaan
oplossingen waar afzonderlijke partijen nooit
aan gedacht zouden hebben. En omdat
iedereen bijdraagt aan de oplossing voelen
alle betrokkenen zich eigenaar. Dat gevoel van
eigenaarschap is de beste voorspeller voor een
duurzaam effect!
www.seven-senses.nu