Professional Documents
Culture Documents
İBTİDAİ
İBTİDAİ
CEVAP: “Emsile“ ( )أ ْم ِثلَة, Sülasi Mezidün Fihi Rubainin 3. Babı olan Mufâale ‘
’مفاعلهbabından 2. Mastarın cem-i kılleti olup ,
1.Emsile-i Muhtelife (Çeşitli misaller demektir. İsim olur Fiil olur. 24 sigadır.)
ْث مِنْ ْال َع َر ِب َّي ِة ْال َكلِ َم ِة اَحْ َوا ُل ِب ِه يُعْ َرفُ عِ ْل ٌم َوه َُو
ُ م َغا ْد ااْل ِ َو عْ اَل ِل ااْل ِ َحي
ِ
İğlal ve idğam haysiyetinden olduğu halde Arapça kelimelerin ahvali kendisi
sebebi ile bilinen ilimdir.
CEVAP:
َ َم ْف ُتو ٌح َو َذا- َي ْف َتحْ لَ ْم- َي ْف َتحْ لَمَّا- َي ْف َت ُح َما- َي ْف َت ُح اَل- ْ َي ْف َت َح لَن- ْلِ َي ْف َتح
َف َت َح- َي ْف َت ُح- َف ْتحً ا- َفا ِت ٌح َفه َُو- ك
َي ْف َتحْ اَل- ْ ِا ْف َتح- َت ْف َتحْ اَل- َم ْف َت ٌح- ِم ْف َت ٌح- َف ْت َح ًة- فُ َت ْي ٌح – فِ ْت َح ًة- ٌّ َف ْتحِي- َفتا َّ ٌح- اَ ْف َت ُح- اَ ْف َت َح ُه َما- ِْب ِه َواَ ْفتِح
8.SUAL: ب َ “ َك َذYalan söyledi” fiilinin , fiil-i muzâri nefy-i istikbâli ve te’kîd-i nefy-i
istikbâli nasıl gelir?
ش ْك َرى ِ ش ْك َر َي
ُ - ان ٌ ش ْك َر َي
ُ - ات ُ - ش َك ُر
ُ َو
10.SUAL: َعالِ ٌم/ َعالَّ ٌم, َجا ِه ٌل/ َجهَّا ٌلkelimelerinin sigaları ve manaları nedir ?
CEVAP: “ َعالِ ٌمbilen, bilici” anlamında ism-i fâil , َعالَّ ٌمise “çok bilen, çok bilici”
manasında mübalağalı ism-i fâildir. “ َجا ِه ٌلcahil olan” anlamında ism-i fail , َجهَّا ٌل
“çok cahil olan” anlamında mübalağalı ism-i fâildir.
11.SUAL: َك َس َرfiilinin emr-i hâzırı, nehy-i hâzırı, emr-i ğâibi ve nehy-i ğâibi nasıl
gelir?
CEVAP: ْ َت ْكسِ رْ اَل – ا ِْكسِ ر- ْ لِ َي ْكسِ ر- َي ْكسِ رْ اَل
CEVAP: ٌان – َكا ِتب َ َكا ِتب- ٌ ُك َّتاب- ٌ َو ُك َّتب- َو َك َت َب ٌة- َكا ِت َب ٌة- ان
ِ َكا ِت َب- ُون ٌ َكا ِت َب- َُو َك َواتِب
ِ َكا ِت َب َت- ات
14.SUAL: “Çıktınız sizler cemi hazır erler geçmiş zamanda” fiili ve “Oturursunuz
sizler iki hazır erler şimdiki halde ya gelecek zamanda” fiilini yazınız.
CEVAP: ان َ /خ َرجْ ُت ْم
َتجْ لِ َس ِ
ب َ ,ن َ
ص َر 15.SUAL: َ fiillerinin müzarisini malum ve meçhul olarakن َج َح َ ,ق َت َل َ ,ش ِر َ
çekiniz.
CEVABI:Sülasi mücerredin 2.babından sirafun vezninde mastar olupَب َنا ى ْبن َِي ِبناًا
İğlal ve idğam haysiyetinden olduğu halde arapça kelimelerin ahvali kendisi ile
bilinen ilimdir.
َ ِ ْاالِ ْخت َِرضُ َع ِن ْال َخ َط ِء فِى ْاالِ ْغالَ ِل و ْاالİğlal ve idgamdaki hatadan
CEVABI:دغ ِام
kaçınmaktır.
CEVABI:TEKSİR Çokluk demektir . Fiil fail ve meful olmak üzere 3 yerde olur.
9.SUAL:TEKELLÜF NE DEMEKTİR
CEVABI: َما َي َت َج َاو ُز فِعْ ُل ْال َفاعِ ِل اِلى ْال َم ْفعُو ُل ِب ِه Failin fiili mefulü bihe geçen fiildir.
CEVABI: َمالَ ْم َي َت َج َاو ْز فِعْ ُل ْال َفاعِ ِل اِلى ْال َم ْفعُو ُل ِب ِه َب ْل َو َق َع فِى َن ْفسِ ِه
Failin fiili mefulu bihe geçmeyip muhakkak failin kendi nefsinde vaki olan
şeydir.
CEVABI: Aynel fiilinde veya lamel fiilinde hurufu halktan birisi olması şartıyla
aynel fiilinin mazide ve müzaride meftuh olmasıdır.
İfal babı: efale yüfilü ifalendir. mevzünü: ekrame yükrimü ikramendir. alameti:
evveline hemze ziyadesiyle mazisinin 4 harfli olmasıdır. binası: çok kere
müteaddi bazı kere lazım içindir.
CEVABI: Manası ben camı kırdım camda kırıldı derken bu misalde kesertü olan
müteaddi fiilin cama taalluk etmesi ve cam dada kırılma eserinin meydana
gelmesidir. Kırılmanın meydana gelmesi ve camında bunu kabul etmesi
mutavaaddır.
Fevale Havgale,
Feyale Beydara,
Feavele Cehvera,
Feayele Asyera,
Fealele Celbebe,
FEALEE SELGA,
CEVABI:3 kısımdır
CEVABI: ْس فى ُم َقا َبل ِة ْالفا َ ِء ِ والالَ ِم َحرْ فُ َو ْالع َىي
َ ْن و َوه َُو اَلَّ ِزى لَي
َ مِنْ ُحرُوفِ ْال ِعلَّ ِة َو ْال َه
ُمْزةُ َوال َّتضْ عِيف
Fael fiili, aynel fiili ve lamel fiili mukabilinde illet harfi, hemze ve şedde
bulunmayandır.
CEVABI َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ فِى ُم َقا َبل ِة الالَ ِم ِه َحرْ فُ مِنْ ُحرُوفِ ْال ِعلَّ ِة
CEVABI: ْال ِعلَّ ِة َحرْ فُ مِنْ ُحرُوفِ َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ فِى ُم َقا َبل ِة َع ْي ِن ِه
َ َوه َُو اَلَّ ِزى َي ُكنُ اَ َحا ُد ُحرُوفِ ِه ْاالَصْ لِ َّي ِة َه
CEVABI: مْز ًة
CEVABI: ب َو ْال ِب َنا ِء ُ َوهُوُ عِ ْل ٌم ي ُْغ َرفُ ِب ِه اَحْ َوا ُل ْال َكلِ َمة ِْال َع َر ِب َّي ِة مِنْ َحي
ِ ْث ْا
ِ ال ْغ َرا
İğrab ve bina haysiyetinden olduğu halde arapça kelimlerin ahvali kendisi ile
bilinen ilimdir.
CEVABI: ب َو ْا ِلب َنا ِء ِ ال ْخت َِرضُ َع ِن ْال َخ َط ِء فِى ْا
ِ ال ْغ َرا ِ ْا
CEVABI: Amil lafzi ve manevi olmak üzere 2 kısımdır. Amili lafzide kendi
arasında semai ve kıyasi olmak üzere 2 kısma ayrılır.
CEVABI: Amili Kiyasi 9 dur. Mutlak fiil, ism-i fail,ism-i meful,sıfat-ı müşebbehe
,ism-i tafdil, mastar ismi muzaf isimi mübhem’üt-tam ve mana fiil
CEVABI: 2 dir. Mübteda ve haberi rafi eden, nevasıp ve cavazımdan hali olan fiili
müzariyi rafi edendir
ِ ت اَ ْل َم ْو
CEVABI:ت َّ اَعْ ُب ُد هَلْلَا ِ َت َعلَى َح
CEVABI: Fiili müzariyi nasb edenler en, len, key, izen dir.
21.SUAL: Ahiri harfi illetli olduğu halde ahirine merfu zamiri bitişmeyen
müzarinin iğrabı nedir?
CEVABI:Vav,fe,sümme,hatta,ev,imma,em,la,bel,lakin.
MAKSUD SUALLERİ
1.SUAL:Maksûd kitabının musannıfı kimdir ? Hangi ilimden bahseder ve tarifi
nedir?
CEVAP: İmamı Azam Ebu Hanife Hazretleri’dir. İlmi sarftan bahseder. İlmi Sarfın
Tarifi : ْث ااْل ِ ْغاَل ِل َوااْل ِ ْد َغ ِام ْال َكلِ َم ِة ْال َع َر ِب َّي ِة اَحْ َوا ُل يُعْ َرفُ ِب ِه َوه َُو عِ ْل ٌم
ُ مِنْ َحي
CEVAP: Fiiler iki kısımdır. Asli olur, zü ziyade olur. Asli iki kısımdır. Sülasi olur.
Rubai olur. Sülasi 6 kısımdır. Fethun zammun, fethun kesrun, fetheten, kesrun
fethun, zammun zammun , kesraten. Rubai bir kısımdır. fağlale dahrace. Zü
ziyade iki kısımdır. Sülasi mezid ve Rubai meziddir. Sülasi mezid üç kısımdır.
Rubai , hümasi ve südasidir. Rubai üç kısımdır. İfal, tefil, mufaale. Hümasi beş
kısımdır. İnfial, iftial, ifılal, tefeuul, tefaul. Südasi altı kısımdır. İstifal,
ifııal,ifıvval,ifıılal, ifınlal,ifınla. Rubai mezid üç kısımdır. Tefağlele , tedahrece,
ifanlele ihranceme,ifalelle iksearra .
CEVAP: Asli fiiller yani bütün harfleri aslından olan fiiller demektir. 2 kısımdır:
Sülasi ve Rubai.
Zû-ziyade fiiller yani kendisinde ziyade harf bulunan fiiller demektir.2 kısımdır:
Sülasi mezid ve Rubai mezid.
CEVAP: 3.babtan olan fiilin aynel veya lamel fiilinde hurufu halktan birinin
bulunması şarttır. ا بى- بى ياmüstesna. Hurufu halk harfleri – ح – خ – ع – غ – ه
ءharfleridir.
Hemze-i Vasıllar:
1. ٌ ِابْن.
2. ِا ْب َن ٌم
3. ِا ْب َن ٌة
4. ِمْر ٌء
َ ا
5. ٌِام َْرأَة
ِ ا ِْث َني
6. ْن
ِ ا ِْث َن َتي
7. ْن
8. اِسْ ٌم
ٌ ْاِس
9. ت
2. Mütekellimin hemzesi
3. Ceminin hemzesi
4. İstifhamın hemzesi
CEVAP:
Manası : Şu eteyne harflerinden birinin mazi üzerine zaid olması şartıyla olan
fiile fiili müzari denir.
11. SUAL: Emr-i hâzırın nereden yapıldığı ve nasıl yapıldığını izah ediniz.
CEVAP: Emri hazır fiili muzarinin mufret müzekker muhatabından yapılır. İlk
olarak muzaraat harfi ( )تhazf olunur. Muzaraat harfinin sakin ile başlamak
mümkün olmadığından dolayı evveline bir Hemze-i vasıl getirilir.
Cemi müennes nunu mustesna. Cemi müennes nunu cezim halindede cezmin
gayrisindede sabittir.
CEVAP: ِا َّد َّث َر – ا َِّثا َق َلkelimelerinin asılları ' َتد ََّث َر – َت َثا َق َلdir. ( )تharfi kendilerinden
sonraki harfe idgam olunur. Yani birincisinde ( )ت, dala ikincisindede te , seye
idgam olunur.Sonra sakin ile başlamak mümkün olmadığından dolayı evveline
Hemzei vasıl dahil edilir.
1.Lazım fiilin evveline hemze ziyadesi ile ifal babına nakil etmekle ,
19.SUAL: İfteale’nin fail fiili ile alakalı hususları birer misalle izah ediniz.
İftealenin fail fiilinde د – ذ – زharflerinden birisi olursa İftealenin tesi , dal olur.
Misal ِا َّد َم َع
CEVAP: Adedi 3 harf üzerine zaid ve kendisinde şu harflerden bir harf olduğu
halde bir kelime bulduğun zaman muhakkak o harfin zaid olduğuna hükmet.
ْك َر َم اَ – َك ُر َم
Kelime için o harfsiz bir mana olmadığı takdirde zaid diye hukmedemezsin.
1.Tadiye ()اكرمته
3.Vicdan ()ابخلته
5.İzalet ()اشكيته
2.Sual ( )استخبر
4.İtikad ( ) استكرمته
CEVAP: و – ى – اharfleridir.
CEVAP: Sahih , ecvef , nakıs , misal , lefifi makrun - lefifi mefruk , muzaaf ve
mehmüzdür.
Bir cinsten olan iki harften birincisi harekeli ikincisi sakin olursa izhar lazımdır.
Yani idgam mümtenidir. Misal , مددنgibi.
Bir cinsten olan iki harf sakın olarak kelimede vaki olsa ikincisi harekelenir ve
ikincisi birincisine idgam edilir. Misal , لم يمدgibi.
27.SUAL: “Medde” birinci babdan, “Ferra” ise ikinci babdan gelen kelimelerdir?
Emr-i hazırlarında kaçar vecih vardır?
ْ لم يم َد – لم يم ِد – لم يم ُد – لم
CEVAP: 1. Ve 5. Bablarda 4 vecih vardır. يمدد
CEVAP: Hemze sakin olduğu zaman halı üzere terk edilmesine caizdir ,
kalbedilmeside.
Hemze sakin olup makabli meftuh olursa elife , mazmum olursa vava ,
meksur olursa yeye kalbolunur.
Hemze harekeli olup makabli sakın olursa hemzeyi halı üzere terk
etmekle caizdir , harekesini makabline vermekte caizdir.
CEVAP: وsakin makabli meksur olursa , وharfi ىharfine kalbolunur.Misal قِي َل
aslında قُ ِو َلidi. 'وın kesresinden önce , 'قın zammesi ağır geldiğinden , 'قın
zammesini hazf ettik. وharfi illet müteharrik 'وın harekesini قharfine verdik. Ve
kaide gereğince ' وı 'ىe kalbettik. قبلoldu.
30.SUAL: 7.iğlal kaidesini misali ile beraber açıklayınız.
CEVAP: Bir kelimede وve ىiçtima edip , birincisi sakin ikincisi harekeli
olduğunda وharfi ىharfine kalb olunur.’ىnin binası sahih olsun için birincinin
makabli kesralanır. 'ىde ىharfine idgam olunur. Misal , مرميaslında مرمويidi.
CEVAP: مكيلaslında مكيولidi. ىnin harekesini sahih sakin olan كe verdik, iki
sakin ictima etti.
ىharfini hazfettik. Giden ىharfine delalet etmesi için, كin zammesini kesreye
tebdil ettik, ve 4. Kaideyi uygulayarak وharfini ىharfine kalbettik.
CEVAP:
ُغ ْف َرانٌ -خِرْ َمانٌ -لَيَّانٌ ُ -ب ْش َرى ِ -ذ ْك َرى َ -دعْ َوى ُ -ك ْد َرة ِ -ن ْشدَ ةٌ َ -رحْ َم ٌة ُ -
ش ْغ ٌل -فِسْ ٌق َ -ق ْت ٌل
د َِرا َي ٌة َ -ز َها َدةٌ -س َُؤا ٌل -صِ َرافٌ َ -ز َهابٌ َ -س ِر َق ٌة َ -غلَ َب ٌة -هُداً -صِ َغ ٌر َ -حن ٌِق َ -طلَبٌ -
َن َز َوانٌ
َمحْ ِم َدةٌ َ -مسْ َعا ٌة َ -مرْ ِج ٌع َ -م ْد َخ ٌل -صُحْ َب ٌة َ -و ِجيفٌ َ -قبُو ٌل ُ -د ُخو ٌل