ครู แผนกวิชาช่างโยธา กองการศึกษา

โรงเรี ยนทหารช่าง กรมการทหารช่าง

Tel. 092-526-4153
โทร.ทบ. 53183

วิชาป้ อมสนาม และ เครื่ องกีดขวาง

ป้อมสนาม / เครื่องกีดขวาง
ในระดับกองทัพ กองทัพน้ อย กองพลและกรม
รส. 90-7
Field Fortification
 วัตถุประสงค์ ของการศึกษาวิชา ป้อมสนาม
1. ให้ คุ้นเคยกับหลักมูลฐานการสร้ างและการใช้ ป้ อมสนาม
2. ทราบงานดัดแปลงภูมปิ ระเทศในความรับผิดชอบของ ช.
3. ทราบหลักการเลือกทีต่ ้งั และแบบการสร้ างป้ อมสนาม
4. ทราบหลักการปรับปรุ งป้ อมสนามให้ ก้าวหน้ า
5. ทราบคุณสมบัติ ชนิด ขนาดของวัสดุทใี่ ช้ สร้ างป้ อมค่ าย
6. ทราบถึงหลักการ การป้ องกันอาวุธปรมาณู
7. การประมาณการทางการช่ าง
 คาศัพท์ ในวิชา ป้อมสนาม
1. ป้ อม หมายถึง บรรดา อาคาร ที่ก่อสร้ างขึน้ มาเพิม่ เติม
ความแข็งแรงของการตั้งรับ โดยอาศัยสภาพภูมปิ ระเทศ
ตามธรรมชาติ เพือ่ ป้ องกันการกระทาของข้ าศึก
2. ป้ อมค่ าย หมายถึง บรรดาอาคารทีก่ ่ อสร้ างขึน้ มาทุกสิ่ ง
ทุกอย่ าง สร้ างโดยหน่ วยรบ หน่ วยช่ วยรบทุกหน่ วยที่
ยังคงยึดครอง พท. นั้นอยู่ เพือ่ ให้ ปลอดภัยจากอาวุธ
ของ ขศ.
ป้ อมค่ าย มี 2 ประเภท.-
ก. ป้ อม (ค่ าย) ถาวร ข. ป้ อม (ค่ าย) สนาม
3. ป้ อมถาวร หมายถึงบรรดาอาคารป้ อมค่ าย
สิ่ งก่ อสร้ างทุกสิ่ งทุกอย่ าง ที่สร้ างขึน้ ขณะที่ยงั ไม่ มี
การปะทะกับ ขศ. หรือการเข้ าตีของ ขศ. ยังไม่
บังเกิดขึน้ สร้ างด้ วยวัสดุ คงทน แข็งแรง ทนทาน
เช่ น เหล็ก คอนกรีต ไม้ เนือ้ แข็ง
4. ป้ อมสนาม หมายถึง บรรดาอาคารป้อมค่ าย
สิ่ งก่ อสร้ างทุกสิ่ งทุกอย่ าง ที่สร้ างขึน้ ชั่วคราว
ด้ วยวัสดุทมี่ อี ยู่พร้ อมแล้ วเช่ นกระสอบทราย
ลวดหนาม วัสดุแสวงเครื่องในพืน้ ที่ ใช้ เครื่องมือ
ประจากายตัวทหารช่ วยในการสร้ างโดยสร้ างขึน้ เมือ่
เกิดปะทะกับ ขศ. หรือเมือ่ ใกล้ ปะทะกับ ขศ. โดย
หน่ วยทีย่ ดึ พท.นั้นๆ อยู่ไม่ ว่าจะเป็ นคนใด หน่ วยใด
เหล่ าใดมี 2 แบบ คือ แบบเร่ งด่ วน และ แบบประณีต
5. ป้ อมสนามเร่ งด่ วน หมายถึง บรรดาป้ อม
สนามทีส่ ร้ างขึน้ เมื่อเกิดปะทะกับ ขศ.หรือ
เมื่อใกล้ปะทะกับ ขศ.สร้ างด้ วยวัสดุที่หาได้
ในภูมปิ ระเทศเป็ นงานเริ่มต้ นของป้ อมสนาม
แบบประณีต ประกอบด้ วยงาน.-

เพื่อความอยู่รอด ต้ องอดทน ต้ องพัฒนาไม่

 ก. การถากถางพืน้ ยิง การขุดทีว่ างตัว ที่ต้งั อาวุธ
ข. การขุดที่พกั กาบัง การวางสนามทุ่นระเบิด
ป้ องกันตน
ค. การสร้ างเครื่องกีดขวางลวดหนามต่ างๆ

เพื่อความอยู่รอด ต้ องอดทน ต้ องพัฒนาไม่

6. ป้ อมสนามแบบประณีต หมายถึงบรรดาป้ อม
สนามแบบเร่ งด่ วน ที่ได้ มีการพัฒนาขึน้ มาให้ มีความ
แข็งแรง มัน่ คง ทนทาน ถูกต้ อง ปลอดภัย สามารถ
ให้ การป้ องกัน กระสุ นปื นโหญ่ , ลูกเครื่องยิง (ค.)
บ., ฮ. ของ ขศ., กระแสลม, แสงแดด, ฝุ่ น, ฝน
และความหนาวเย็นได้ ด้วย

เพื่อความอยู่รอด ต้ องอดทน ต้ องพัฒนาไม่

 บังเกอร์ เป็ นงานป้อมสนามแบบประณีต
ทีพ่ ฒ ั นามาจากป้อมสนามแบบเร่ งด่ วน เมื่อ
หน่ วยทหารต้ องอาศัยอยู่ในพืน้ ทีป่ ฏิบตั กิ าร
เป็ นระยะเวลายาวนาน ทหารจึงต้ องพัฒนาทีม่ ั่น
ทีต่ ้งั อาวุธ ให้ มคี วามมั่นคงแข็งแรงสามารถ
ป้ องกันลม ฝน แสงแดด อากาศทีห่ นาวเย็นได้
ป้ องกันการยิงจากปื นใหญ่ ได้ ในระดับหนึ่ง
มี 2 งานคืองานก่อและมูลดิน
 งานมูลดิน หมายถึงเนินดิน หิน ทราย
เศษอิฐ กระสอบทรายทีส่ ู งพอทีจ่ ะให้ การป้ องกัน
ตัวทหารได้ ในท่ านอน ท่ านั่งคุกเข่ า หากใช้
ดิน ทา มูลดิน มูลดินจะต้ องหนาอย่ างน้ อย
90 ซ.ม. สูงอย่ างน้ อย 15 ซ.ม. หรือเท่ ากับ
ความโตศีรษะตัวทหาร
 งานก่ อ เป็ นงานทีส่ ร้ างขึน้ มีลกั ษณะ
คล้ายมูลดินมาก เพราะสร้ างจากวัสดุอย่ าง
เดียวกัน มีความม่ ุงหมายอย่ างเดียวกัน
คือให้ ความปลอดภัยต่ อบุคคลและยทุ โธปกรณ์
ข้ อแตกต่ างของงานก่ อ และมูลดินอยู่ที่ งาน
ก่อต้ องสูง หนากว่ ามูลดิน และต้ องมีการกรุ
ลาดด้ วย
 ป้อมสนามต่ างๆ
1. ทีต่ ้งั อาวุธ หมายถึงป้ อมสนามชนิด
หนึ่งที่เตรียมไว้สาหรับอาวุธพร้ อมด้ วย
พลประจา เพือ่ ให้ สาเร็จภารกิจยิง
การตรวจการณ์ มีการกาบังซ่ อนพราง
เช่ น.-
ก. ทีต่ ้งั ปก. รูปเกือกม้ า
ข. หลมุ ปก. ต่ อสู้ อากาศยาน
ค. ทีต่ ้งั ยิงอาวุธแบบบ่ อ
ที่มั่น/ทีต่ ้งั ยิงปื นกลรูปเกือกม้ า
ทีต่ ้งั อาวุธแบบบ่ อ

3. 5 ฟุต
2. ที่พกั กาบัง หมายถึงป้ อมสนามชนิดหนึ่งที่ให้
การป้ องกันแก่ ผู้ที่พกั อาศัยอยู่ ให้ รอดพ้ นจากการ
ปฏิบัติการของ ขศ. มีมติ ิ ทีไ่ ม่ แน่ นอนตายตัว
ขึน้ อยู่กบั สภาพแวดล้ อมและความใหญ่ โตของ
เจ้ าของหลุมดังนี.้ -
- กว้าง 60 ซม.
- ความยาว เท่ ากับ ความสู งของเจ้ าของหลุม
- ความลึก 60 ซม. มูลดินห่ างจากขอบหลุม 30 ซม.
- มูลดินสู ง 15 ซม. ฐานมูลดินกว้าง 90 ซม.
เพื่อความอยู่รอด ทีต้่พอกั งอดทน
กาบัง ต้ อ งพั ฒ นาไม่
3. หลมุ บุคคล หมายถึงป้ อมสนามชนิดหนึ่งใช้ เป็ น
ที่มนั่ ขั้นต้ นสาหรับสู้ รบกับ ขศ. ของทหาร
แต่ ละคน ให้ การป้ องกันได้ อย่ างดีเลิศจากการ
ปฏิบัติของ ขศ.
ก. หลุมบุคคลนอนยิงแบบ
เร่ งด่ วน
ข. หลุมบุคคลเดีย่ ว
ค. หลุมบุคคลคู่
3. หลหล
มุ บุม
ุคคล หมายถึ ง ป้ อมสนามชนิ
บุคคลนอนยิงแบบเร่ งด่ วน ด หนึ ่ ง ใช้ เ ป็ น
ที่มนั่ ขั้นต้ นสาหรับต่ อสู้ รบกับ ขศ. ของทหาร
แต่ ละคน ให้ การป้ องกันได้ อย่ างดีเลิศจากการ
ปฏิบัติของ ขศ.
ก. หลุมบุคคลนอนยิงแบเร่ งด่ วน
ข. หลุมบุคคลเดีย่ ว
ค. หลุมบุคคลคู่
หลุมบุคคลเดีย่ วยืนยิง
ข.ศ.

หลุมดักระเบิด
หลมุ บุคคลคู่
 หลมุ บุคคลคู่ยนื ยิง
ข.ศ.
หลมุ บุคคลคู่ยนื ยิง
4. คูทม
ี่ ั่น หมายถึงป้อมสนามชนิดหนึ่ง
ประกอบด้ วยทีต่ ้งั อาวุธ ทีพ่ กั กาบัง หลมุ บุคคล
หลายๆ จุดเชื่อมต่ อกันด้ วย คู หรืออุโมงค์ แนว
หนึ่ง

1. 35 ม.

0. 60 ม.
คูทมี่ นั่
คูที่มนั่
ลาดับความเร่ งด่ วนของงานสร้ างป้อมสนาม
1. ทาการระวังป้ องกันตนเอง
2. กาหนดที่ต้งั อาวุธ
3. ถากถางพืน้ ยิงและการหาระยะยิง
4. วางข่ ายการสื่ อสารและทาการตรวจการณ์
5. ปรับปรุงดัดแปลงที่ต้งั อาวุธ หลุมบุคคล ที่พกั กาบัง
6. วางสนามทุ่นระเบิดเตรียมการทาลายตาบลที่สาคัญ
7. สร้ างเครื่องกีดขวาง
8. เตรียมเส้ นทางการเคลือ่ นที่ เส้ นทางการส่ ง
กาลังบารุง เส้ นทางการส่ งกลับ
9. เตรียมที่มั่นสารอง ทีม่ ั่นเพิม่ เติม
10. เตรียมทีป่ ้ องกันอาวุธเคมี ชีวะ รังสี
11. สร้ างสิ่งลวง
 กระสอบทราย SandBag

* กรอกดินใส่ กระสอบทราย 3 ส่ วนจานวนหนึ่ง

* กรอกดินใส่ กระสอบทราย 2 ส่ วน จานวนหนึ่ง
* กรอกดินใส่ กระสอบทราย 1 ส่ วน จานวนหนึ่ง
 กระสอบทราย SandBag

กระสอบเปล่ า
50ซ.ม. 50ซ.ม.
12.5ซ.ม.
22.5ซ.ม.
22.5ซ.ม.
37.5ซ.ม.
กระสอบใส่ ทราย
22.5ซ.ม. หนัก 65 ปอนด์
 เครื่องกีดขวาง Obstacles
เครื่องกีดขวาง หมายถึงลักษณะสภาพ ภูมิ
ประเทศภูมอิ ากาศใดๆ วัสดุใดๆ ที่มนุษย์ สร้ างขึน้ มาเพือ่
ใช้ ชักนา ชักจูง รั้งหน่ วง หน่ วงเหนี่ยว ขัดขวางการ
เคลือ่ นที่ของ ขศ. ให้ ช้าลงหรือหยุดการเคลือ่ นที่ หรือให้
การเคลือ่ นที่ไปทางอืน่ มี 2 ประเภท คือ เครื่องกีด
ขวางตามธรรมชาติ และเครื่องกีดขวางที่ ประดิษฐ์
ขึน้ มา
รั้วลวดหนามผสม
ลวดหีบเพลง
รั้วลวดสี่ เส้ น
จาหล่ อลวด
 เม่ น

กว้างด้ านหน้ า 100 ม. ลึก 50 ม. วาง 150 ตัว

จตุรมุขเหล็ก Steel Tetrahedrons.
คอนกรีตจัตุรมุข Concrete Tetrahedrons.
จัตุรมุข Tretrahedrons.
คอนกรีตทรงกระบอก Concrete Cylinder
คอนกรีตทรงกระบอก Concrete Cylinder

4 ฟุต

3 ฟุต
คอนกรีตลูกบาศก์ หลา Concrete Cubes
 ท่ ุนระเบิดสั งหาร และกับระเบิด

ทุ่นระเบิด กับระเบิด
เป็ นเครื่องกีดขวางที่มปี ระสิ ทธิภาพมากที่สุด
วางได้ ง่าย พกพาสะดวก สามารถใช้ ได้ ทุกสภาพพืน้ ที่
 กับระเบิด Booby Trap.

คือการนาทุ่นระเบิดหรือวัตถุระเบิดมาดัดแปลง
เพือ่ ให้ เกิดการระเบิดต่ อเป้ าหมายที่ได้ วางแผนไว้
 ลวดสะดุด Trip wire.

โดยใช้ เชื้อประทุไฟฟ้าประกอบวงจร เมือ่ มีการ

ดึงหรือตัดลวด จะเกิดการระเบิดทันที
ความชัน
ถนนดีอากาศดีความชัน
60 - 70 องศา นับว่ าได้ ผล
ถ้ าพืน้ เปี ยก มีต้นไม้ เตีย้ ๆหรือ
ต้ นไม้ เล็กๆ พืน้ โปรยด้ วยก้ อน
หิน ความชัน ไม่ ควรน้ อยกว่ า
45 องศา ความยาวของลาด
ชันไม่ เกิน 12 เมตร
คูและลาธาร
คูและลาธาร ควร
กว้ างอย่ างน้ อย 4.5 ม.
ผนังด้ านเราสูง 1.50 ม.
ถ้ าคูหรือลาธารตืน้
และแคบเกินไป อาจ
ลอกหรือขุดได้
พืน้ น้า
หากพืน้ ท้ องนา้ และ
ทางเข้ ามีความมัน่ คง
ลานา้ ควรกว้าง 15 ม. ลึก
1. 80 ม. แนวลานา้ ยาว
7.50 ม. หากพืน้ ท้ องนา้
เป็ นดินอ่ อนอาจลดเกณฑ์
นีล้ งได้ บ้าง
ที่ล่มุ และหนองบึง
ถ้ าพืน้ ท้ องนา้ เป็ นดิน
อ่ อน คนย่าลงไปจะจมใน
หล่ มอย่ างน้ อย 10 - 15 ซ.ม.
ความลึกของนา้ อย่ างน้ อย
75 ซ.ม. ก็เพียงพอ หาก
บริเวณพืน้ ที่มีต้นไม้ เล็กๆ อยู่
ข้ าศึกอาจนาต้ นไม้ มาใช้ รอง
พืน้ เพือ่ การข้ ามได้
ลวดหีบเพลง
ใช้ ลวดหีบเพลง วาง
ขนานกับเส้ นทางการ
เคลือ่ นที่อย่ างน้ อย 11 ม.
ใช้ ลวดหนามมาตรฐาน
ชนิดต่ าง ๆ วางให้ มีความ
ลึก 75 - 100 ม.
คูสามเหลีย่ ม
หน้ าตัดปากคูกว้ าง 4
ม. คูลกึ 1.50 ม.
ผนังด้ านฝ่ ายเรามี
ความชัน 4 ต่ อ 1
สร้ างมูลดินหน้ าหรือ
ใช้ หมอนวิบาก วางหน้ าคู