derskonum.com 11.

SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI SOHBET ÜNİTESİ DERSNOTLARI PDF

Hazırlayan: Mustafa Şahin

ÜNİTE/ PDF İÇERİĞİ

1-Sohbet Nedir ? Önemli Kavramlar
2-Sohbet Türünün Özellikleri
4-Sohbet Türünün Türk Edebiyatındaki Gelişimi
5-Sohbet ile Diğer Türlerin Karşılaştırması

1-Sohbet Nedir ? Önemli Kavramlar

Bir yazarın seçtiği bir konuyla ilgili kendine özgü görüş ve düşüncelerini fazla derinleştirmeden
karşısındakilerle konuşuyormuş gibi anlattığı yazı türüne “sohbet (söyleşi)” denir.
Bir diğer deyişle güncel bir konuda yazarın okuyucuyla konuşuyormuş gibi samimi ve anlaşılır bir
dille yazdığı, her türlü özentiden uzak yazılara sohbet denir.
Sohbetle İlgili Kavramlar
Sohbet: Dostça, arkadaşça konuşarak hoş bir vakit geçirme, söyleşi,
yârenlik, hasbihâl.
Söyleşi: Arkadaşça, dostça karşılıklı konuşma, hasbihâl, sohbet anlamına
gelirken bu kavramın edebiyattaki anlamı: Bir bilim veya sanat konusunu,
konuşmayı andıran biçimde inceleyerek anlatan edebiyat türüdür.
Musahabe: Konuşma, görüşme, söyleşi. Sohbet yazılarına eskiden
“musahabe” denirdi.
Hoşsohbet: Güzel ve tatlı konuşan kimse.
Nükte: İnce anlamlı, düşündürücü ve şakalı söz, espri.
Nüktedan: Nükteli ve ince anlamlı konuşarak karşısındakini düşündüren
kimse.
2-Sohbet Türünün Özellikleri
 Gazete ve dergilerde yayımlanan öğretici metin türüdür.
 Giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşur.
 Öğretici metin olmasından dolayı dil göndergesel işlevde
kullanılır.
 Sohbet yazılarında konuşma senli benli bir anlatım yolu seçilir.
 Konu sınırlaması yoktur herhangi bir konu hakkında sohbet
yazısı yazılabilir.
 Sohbet türü yazılarda herkesi ilgilendiren konular seçilir.
 Yazarın amacı okuyucuyla samimi diyaloglar kurarak sadece
düşüncelerini açıklamaktır.
 Bu yazı türünde yazar, ele aldığı konuyu derinlemesine incelemez, bilimsel bir ispatı da amaçlamaz.
 Yazar deyimlerden, atasözlerinden, hatıralardan, halk fıkralarından, nüktelerden, özlü sözlerden çokça
yararlanır.
 Akıcı, içten, sade ve anlaşılır bir dil kullanılır.
 Cümleler, konuşma üslubundadır ve genellikle devriktir.
 Anılardan,gözlemlerden,atasözlerinden,fıkralardan,deyimlerden yararlanılır.
 Yazar karşısında biri varmış gibi sorular sorar, cevaplar verir, düşüncelerini günlük konuşma dili içtenliği
içerisinde açıklar.
 Konu uzatılmaz,sadece konuya dikkat çekilir,anlatılanlara inanılması için bir gayret ortaya konmaz.
 Amaç, okuyucuyu konu üzerinde düşünmeye davet etmektir.
 Bu yazılar gazete ve dergilerde yayımlanabildiği gibi yazar bu yazıları ayrıca bir kitap olarak da basabilir.
 Yazar sohbet türünde genellikle kişisel düşüncelerini anlatır, bu yüzden de sohbet türü öznel bir anlatıma
sahiptir.
 Başta söyleşmeye bağlı anlatım olmak üzere açıklayıcı ve öğretici anlatım kullanılır.
4-Sohbet Türünün Türk Edebiyatındaki Gelişimi
*Gazete ve dergi yazısı olması nedeniyle edebiyatımızda
gazetelerin varlığı ile ortaya çıkmıştır.
*İlk örnekleri de Tanzimat ve özellikle Servetifünun
döneminde verilir. Sohbet türünün samimi havası ve bu türün
okuyucuyla kurduğu sıcak iletişimden dolayı pek çok
yazarımız bu yazı türünde örnekler vermiştir. Bu
yazarlarımızdan bir kısmı ise bu yazılarını bir kitapta
toplayarak yayınlamıştır.
*Türk edebiyatında özellikle Servet-i Fünûn Dönemi’nde
görülmeye başlanan bu türün Ahmet Rasim ilk kaliteli
örneklerini vermiştir. Sanatçının “Ramazan Sohbetleri” adlı
eseri sohbet türündeki yazılarını topladığı bir eseridir.
*Bu tür Servetifünun döneminden sonra hem yayın
organlarının artması hem de teknolojinin gelişimine paralel
olarak asıl gelişimini Cumhuriyet edebiyatında sağlamıştır.
*Ahmet Rasim, Şevket Rado, Melih Cevdet Anday, Suut Kemal Yetkin ve Nurullah Ataç gibi isimler bu
türün başarılı örneklerini vermiştir. Ayrıca Cenap Şahabettin, Refik Halit Karay, Hasan Ali Yücel, Attila
İlhan gibi yazarlarımız da bu türde eserler vermişlerdir.

Kaynaklar:
derskonum.com
onedebiyat.net
11.Sınıf Edebiyat Kitapları

HAZIRLAYAN: Mustafa Şahin EDEBİYAT