1

Wieczne pobudzenie.
Seksoholizm w erze
cyfrowej
Robert Weiss
Jennifer P. Schneider

Tłumaczenie, skład,
korekta i edycja
Kacper Mariusz Szymanik

edycja pierwsza
grudzień 2020

2
książki o uzależnieniu seksualnym

www.pornoholizm.pl

3
 Spis treści
Notatka od autorów ............................................................................................... 5

Przedmowa ............................................................................................................ 7

Wprowadzenie. Cyfrowa technologia i nasz wiecznie zmieniający się świat .... 12

Rozdział 1. Seks, technologia i uzależnienie ...................................................... 21

Rozdział 2. Przyjemne oglądanie czy uzależnienie? .......................................... 39

Rozdział 3. Konsekwencje seksu poszły w las ................................................... 61

Rozdział 4. Seksoholizm: równie szanse na uzależnienie dla obu płci .............. 77

Rozdział 5. Uzależnie od miłości i romansu w cyfrowym świecie .................... 85

Rozdział 6. Cyberseksualna wdowa i wdowiec .................................................. 99

Rozdział 7. Dzieci, życie rodzinne i uzależnienie od cyberseksu ..................... 115

Rozdział 8. Od oddalenia do intymności .......................................................... 132

Rozdział 9. Uzyskać pomoc, odzyskać zdrowie ............................................... 147

Rozdział 10. Bycie singlem, a zdrowienie ........................................................ 167

Rozdział 11. Małżeństwo, wieloletnie związki, a zdrowienie .......................... 177

Rozdział 12. Wychodząc poza problem ............................................................ 187

Dodatek. Ćwiczenia dla uzależnionych ............................................................ 194

4
 NOTATKA OD AUTORÓW
To nie jest książka o moralności, wierzeniach kulturowych, normach kulturowych
czy religii. Nie jest napisana po to, by apelować do tych, którzy lubią pornografię
i inne formy cyfrowej seksualności, zarówno okazjonalnie, jak i przez cały czas.
Naszym zadaniem jako specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym i
uzależnieniami nie jest ocenianie ludzkiego zachowania w jakikolwiek sposób.
Zamiast tego napisaliśmy tę książkę, aby pomóc ludziom, których korzystanie z
pornografii, seksualne kontakty i tym podobne nasiliły się do tego stopnia, że
stały się siłą napędową życia kosztem ich osobistych przekonań, moralności i
wyznawanych wartości. Innymi słowy, ta książka jest napisana z myślą o tych,
których krzywdzące lub uzależniające zaangażowanie w pornografię internetową
i seks pozbawiony intymności (za pośrednictwem aplikacji oraz Internetu)
konsekwentnie i uparcie odwraca ich uwagę od większych celów osobistych,
takich jak osiągnięcia naukowe, rozwój zawodowy, wspólnota, rodzina, intymne
relacje i rekreacja. Na tych stronach oferujemy zrozumienie, współczucie,
wskazówki i nadzieję tym, którzy są zbyt zawstydzeni, przestraszeni lub
zażenowani, by sięgnąć po pomoc w inny sposób.

Chociaż istnieje wiele poglądów na temat tego, czy pornografia, seks wirtualny i
przypadkowy/anonimowy seks są „niewłaściwe”, czy „właściwe”, wraz z
wieloma przekonaniami moralnymi, etycznymi i religijnymi na ten temat – celem
tej książki nie jest zdefiniować lub rozwiązać te problemy w jakikolwiek wyraźny
sposób. Autorzy wspierają każdego dorosłego w jego prawie do angażowania się
w jakąkolwiek legalną aktywność seksualną lub doświadczenie, która zapewnia
przyjemność, satysfakcję i spełnienie. Nie uważamy, że my lub ktokolwiek inny
ma prawo osądzać, co kogoś podnieca lub w jaki sposób osoba wykonuje
czynności seksualne, o ile wybory tej osoby nie naruszają wewnętrznych praw i
bezpieczeństwa jej lub innych. Nasza praca nie koncentruje się na tym, co jest
etycznie, religijnie lub politycznie poprawne dla jakiejkolwiek osoby lub całej
kultury. Nie promujemy cenzury ani nie wierzymy, że wszelka pornografia jest
problematyczna lub wyzyskująca, chociaż niektóre z nich z pewnością mogą być
– z pewnością pornografia dziecięca.

5
Naszym głównym celem na tych stronach jest pomoc osobom, które zmagają się
z kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi, zwłaszcza gdy te zachowania są
zależne od technologii, pomagając im zidentyfikować ich problem jako
chroniczne zaburzenie emocjonalne i zrozumieć, że można je doprowadzić do
remisji poprzez właściwą opiekę i kierownictwo – tak jak alkoholizm,
uzależnienie od hazardu lub narkomanię. Krótko mówiąc, chcemy, aby ludzie,
którzy cierpią na uzależnienie seksualne, wiedzieli, że ich problemy seksualne
można rozwiązać bez wstydu, uprzedzeń moralnych lub kulturowych. Staramy
się również oferować wskazówki i wgląd terapeutom oraz innym
profesjonalistom, którzy mogą nie być zaznajomieni z leczeniem uzależnienia
seksualnego. Przede wszystkim chcemy dać uzależnionym od cyberseksu
nadzieję, dając im do zrozumienia, że możliwa jest długoterminowa zmiana i
wyzdrowienie.

6
 PRZEDMOWA
Pod koniec XX wieku, zauważając wzrost problemów seksualnych związanych z
nowo ewoluującymi technologiami, takimi jak komputery osobiste i Internet,
autorzy tej pracy napisali niedrukowaną już książkę zatytułowaną Cybersex
Exposed.1 Ta książka, w tamtym czasie jedyna opublikowana publicznie praca na
ten temat, była czytana i wykorzystywana prawie wyłącznie przez osoby
uzależnione od cyberseksu oraz leczących ich terapeutów, czyli naszą docelową
publiczność. Od tego czasu, w połączeniu z różnymi postępami
technologicznymi, pojawiło się wiele nowych wyzwań dotyczących intymności,
seksualności i związków.
Do 2006 roku technologia posunęła się tak daleko i tak szybko, że poczuliśmy się
zmuszeni do napisania podobnie ukierunkowanej, ale dramatycznie
zaktualizowanej książki zatytułowanej Untangling the Web: Sex, Porn, and
Fantasy Obsession in the Internet Age.2 Untangling the Web szybko zastąpiło
Cybersex Exposed jako aktualną i przydatną książkę dla osób uzależnionych od
seksu w epoce cyfrowej, ich rodzin oraz specjalistów od leczenia uzależnień
seksualnych.
Odplątywanie sieci skupiało się na problemach seksualnych związanych z
technologią tamtej epoki. Znaczna część tej książki była poświęcona pornografii
internetowej – sposobom uzyskiwania do niej dostępu, wykorzystywania i
nadużywania. Zawarliśmy również informacje o obsesyjnym wyszukiwaniu
online partnerów seksualnych oraz miłosnych, gdzie zawiązane relacje rozwijały
się głównie za pośrednictwem czatów, witryn randkowych (Match.com i
eHarmony) oraz witryn przeznaczonym jednorazowym przygodom (Craigslist i
Backpage).
Przez lata zarówno Cybersex Exposed, jak i Untangling the Web dotarły do wielu
osób i pomogły im, a my jesteśmy z tego dumni. To było kiedyś, a czasy się
zmieniły. Z każdym coraz szybszym obrotem technologicznego koła narastał
problem uzależnienia seksualnego związanego z Internetem – z pozoru w tempie
niemal niewyobrażalnym. Na początek Facebook, Twitter, Instagram, Tumblr,

1
Jennifer Schneider i Robert Weiss, Cybersex Exposed: Simple Fantasy or Obsession? (Center City, MN:
Hazelden, 2001).
2
Robert Weiss i Jennifer Schneider, Untangling the Web: Sex, Porn, and Fantasy Obsession in the Digital Age
(Center City, Hazelden, 2006).

7
Snapchat i inne formy mediów społecznościowych „pojawiły się” w ciągu
ostatnich pięciu lat, podobnie jak smartfony, SMS-y/sexting, aplikacje randkowe,
wszechobecna technologia GPS, selfie, czat wideo i nie tylko. Nie trzeba więc
mówić, że nadszedł czas, aby podjąć po raz kolejny temat, jakie wyzwania
związane z intymnością, seksualnością i związkami rzuca cyfrowy świat.
Z początku naiwnie myśleliśmy, że skromna aktualizacja do Untangling the Web
będzie wystarczająca. Przyznaję, myliliśmy się co do tego. Dość szybko w
procesie badań i przepisywania stało się jasne, że „krótka korekta” nie wyczerpie
tematu i potrzebna jest zupełnie nowa książka. Ta nowa książka, przesiąknięta
naszymi przeszłymi doświadczeniami związanymi z leczeniem uzależnień
seksualnych i zaburzeń intymności oraz rosnącym zrozumieniem, w jaki sposób
technologia wpływa na relacje międzyludzkie3, to pozycja, którą właśnie czytasz.
Już w 1998 roku, kiedy napisano Cybersex Exposed, liczba osób, które posiadały
lub miały dostęp do komputerów w domu lub w pracy, gwałtownie rosła,
podobnie jak liczba osób, których dotyczyło nadużywanie cyberseksu. Zdając
sobie z tego sprawę, byliśmy w czołówce naszego fachu. Pomyśleliśmy również,
że jesteśmy całkiem fajni, używając i pomagając zdefiniować świeżo wymyślony
termin „cyberseks”, odnosząc się do niego jako do korzystania z komputerów
domowych i/lub roboczych w celu uzyskania dostępu do pornografii,
przygodnego bądź płatnego seksu. Teraz ta wizja i definicja są po prostu
przestarzałe.
Obecnie wirtualne działania seksualne są wykonywane głównie przy użyciu
przenośnych urządzeń elektronicznych – laptopów, tabletów i smartfonów – a
rodzaje obrazów i czynności, dzięki którym można uzyskać dostęp do seksualnej
i romantycznej przyjemności, są prawie nieograniczone. Co więcej, nowe
technologie tworzące nowe formy doznań seksualnych pojawiają się prawie
codziennie. Seksting, czyli proces wysyłania nagich lub prawie nagich zdjęć
partnerom lub potencjalnym partnerom, jest obecnie powszechny, pornografia
generowana przez użytkowników jest wszechobecna, Facebook ma ponad miliard
aktywnych użytkowników4, a wiele innych portali społecznościowych zyskuje na
popularności. Dzięki modelowi biznesowemu opartemu na reklamach,

3
Robert Weiss i Jennifer Schneider, Closer Together, Further Apart: the Effect of Technolou and the Internet on
Parenting, Work, and Relationships (Carefree, AZ: Gentle Path Press, 2014).
4
Ami Sedghi, "Facebook: 10 Years of Social Networking, in Numbers," The Guardian, accessed May 27, 2014
http:// www.theguardi an.com/news/datablog/2014/feb/04/faceb 00kin-numbers-statistics.

8
początkowo stosowanemu przez gazety, telewizję i radio, prawie wszystkie te
treści są obecnie udostępniane użytkownikom po niewielkich lub zerowych
kosztach. Oznacza to, że prawie każdy może natychmiast i niedrogo uzyskać
dostęp do niekończącego się strumienia treści seksualnych i chętnych partnerów
seksualnych – wszystko po prostu dotykając wrażliwej na dotyk elektronicznej
powierzchni. Nic dziwnego, że dla niektórych osób ten prawie nieograniczony
dostęp do wysoce stymulujących treści i aktywności seksualnych zarówno
przyczynia się, jak i zaostrza uzależnienie cyberseksualne.
Oczywiście bycie seksualnym nie jest problematyczne dla większości ludzi, tak
samo jak picie alkoholu, jedzenie ciastek i hazard nie są dla większości ludzi
problematyczne. Dopóki jednak określone substancje i zachowania mają zdolność
wywoływania głębokiej przyjemności i rozproszenia, niewielki procent ludzi
będzie nadużywał tych przyjemności jako sposobu na uzyskanie zewnętrznej
kontroli nad trudnymi wewnętrznymi emocjami czy doświadczeniami. Ci ludzie
uczą się nadużywania flirtowania i seksu, gier i hazardu, wydawania pieniędzy,
jedzenia lub alkoholu i narkotyków jako sposobu na odłączenie się i odcięcie od
niewygodnych emocji i stresu – ostatecznie uzależniając się od przyjemnej
ucieczki, jaką oferują te doświadczenia. Innymi słowy, osoby te używają
uzależniających substancji bądź zachowań nie dla przyjemności, ale jako sposób
na ucieczkę lub kontrolowanie tego, co czują. Seks i poszukiwanie seksu jako
przyjemnej rozrywki nie jest wyjątkiem w tym procesie.

Uwaga: w tej książce będziemy używać zamiennie terminów „uzależnienie

seksualne”, „kompulsywność seksualna” i „hiperseksualność”. W chwili obecnej
nie ma oficjalnie preferowanego terminu określającego lub opisującego
uzależnienie seksualne, dlatego uważamy, że najlepiej jest uwzględnić cały ten
język w powszechnym użyciu.

Podstawy uzależnienia seksualnego pozostają takie same, niezależnie od

technologii. Osoby uzależnione od seksu zawsze kompulsywnie angażowały się
w swoje problematyczne „zachowania seksualne z wyboru” ze szkodą dla siebie.
Często robią to pomimo wyraźnie powiązanych negatywnych konsekwencji
życiowych. W rezultacie ich dotychczasowe relacje powoli się rozpadają, szkoła
i praca stają się wyzwaniem, tracą zainteresowanie rekreacją, hobby i innymi

9
zajęciami, które kiedyś lubiły. Osoby uzależnione od seksu izolują się, odczuwają
wyniszczający wstyd z powodu swojej aktywności; cierpi na tym ich zdrowie
emocjonalne i fizyczne, czasem trafiają do aresztu i tracą nadzieję. Wiele osób
uzależnionych od seksu obiecuje sobie lub innym, że przestaną angażować się w
swoje kłopotliwe zachowanie, tylko po to, by wkrótce potem znaleźć się z
powrotem w tych samych lub podobnych wzorcach. Jest to „utrata kontroli” lub
„bezsilność” nieodłączna we wszystkich formach uzależnienia. Pod tym
względem wewnętrzne emocjonalne wyzwania związane z uzależnieniem od
seksu są takie same jak zawsze. Fakt, że w dzisiejszym świecie technologia
cyfrowa tak bardzo ułatwia dostęp do treści seksualnych, jest jedynie produktem
ubocznym współczesności. To, co zmieniło się najgłębiej w ostatnich latach, to
sposób i szybkość, z jaką osoby uzależnione od seksu mogą lokalizować i
uzyskiwać dostęp do materiałów oraz partnerów; do rzeczy napędzających ich
nałogi.
Na dalszych stronach opiszemy szczegółowo, co składa się na cyberseks i
uzależnienie. Przyjrzymy się, jak technologia cyfrowa może ułatwiać obsesyjne
wzorce fantazji i zachowań seksualnych. Zbadamy również uzależnienie
cyberseksualne z perspektywy małżonka lub partnera osoby uzależnionej oraz
rodziny osoby uzależnionej. Uwzględniono również materiały dla rodziców
zaniepokojonych zachowaniami seksualnymi swoich dzieci w Internecie, z
których wiele za pośrednictwem technologii celowo lub nieumyślnie uzyskuje
dostęp do nieodpowiednich dla wieku materiałów.
Ta książka jest oparta na faktycznym doświadczeniu klinicznym, badaniach i
interakcjach, jakie mieliśmy z ludźmi szukającymi pomocy. Podkreśliliśmy
konkretne problemy, zmieniliśmy imiona i połączyliśmy opowieści, aby zarówno
podkreślić badany temat, jak i chronić tożsamość zaangażowanych osób. Ale
ogólnie to, co jest napisane, przedstawia ludzi i prawdziwe problemy, z którymi
codziennie spotykamy się w życiu zawodowym.
Jeśli szukasz informacji na temat uzależniających zachowań seksualnych lub
uwolnienia się od nich dla siebie, ukochanej osoby bądź klienta, ta książka jest
dla ciebie. Nie ma znaczenia, czy jesteś w związku czy nie, czy jesteś mężczyzną
czy kobietą, hetero czy homo (bądź kimkolwiek pomiędzy). Jeśli na Twoje życie
negatywnie wpłynęły kompulsywne zachowania seksualne własne lub innej

10
osoby, informacje zawarte w niniejszej publikacji mogą pomóc Ci rozpoznać,
zrozumieć i rozwiązać Twój problem.

11
 WPROWADZENIE
CYFROWA TECHNOLOGIA I NASZ
WIECZNIE ZMIENIAJĄCY SIĘ
ŚWIAT
Kiedy byłam w szkole, pisanie mojej pracy semestralnej zajęło mi dwa dni. Za
każdym razem, gdy popełniałam błąd podczas pisania, naprawianie go trwało
około pięciu minut. A to było po tym, jak spędziłam dwadzieścia lub trzydzieści
godzin w szkolnej bibliotece, przeglądając spis książek. Wczoraj moja wnuczka
zaczęła pracę o 9 rano, a skończyła o 15:00. Jej badania zajęły około
dwudziestu minut, a wszelkie zmiany, które chciała wprowadzić, zajmowały
około pół sekundy. Jako babcia nie wiem, czy kocham technologię cyfrową, ale
na pewno spodobałaby mi się, gdy byłam w liceum.

- Marta, sześćdziesiąt cztery lata, babcia

Kiedy byłem dzieckiem, mój tata pracował za granicą przez trzy miesiące.
Wracał do domu na miesiąc, znikał na trzy; do domu na miesiąc, znowu wyjazd
na trzy. Co tydzień wysyłaliśmy listy tam i z powrotem, ale przez większość
czasu wydawało się, że nie jest on prawdziwą częścią naszej rodziny. Wiem, że
moja mama naprawdę czuła się opuszczona. Dziś służę w siłach zbrojnych za
granicą i dla mnie oraz mojej rodziny jest zupełnie inaczej. Codziennie widuję
się z żoną na Skype. Rozmawiamy o wszystkim za pomocą kamer internetowych i
SMS-ów, tak jakbym był tam z nią. W zeszłym tygodniu zabrała swojego
iPhone'a na mecz baseballowy mojego dziecka i włączyła kamerę internetową.
Obejrzałem całą grę. To było niesamowite. Poszedłem nawet na lody z rodziną,
mimo że jestem tysiące mil stąd.

– Ray, trzydzieści siedem lat, wojskowy

12
Statystyki mówią, że na całym świecie jest grubo ponad dwa miliardy
użytkowników Internetu5. Azja jest liderem z ponad miliardem użytkowników.
Stany Zjednoczone mają ponad 273 mln użytkowników (ponad trzy czwarte
populacji). Najmniej rozwinięty technologicznie kontynent, Afryka, ma nieco
ponad 167 milionów użytkowników Internetu, co stanowi około 15% populacji
tego kontynentu. Jednak liczba afrykańskich użytkowników gwałtownie rośnie,
zwiększając się o 3600% od 2000 roku. Ogólnie rzecz biorąc, ponad jedna trzecia
światowej populacji korzysta z Internetu, a odsetek ten rośnie z każdym dniem.

Osobom aktywnie zaangażowanym w życie online trudno jest pojąć ludzkie

istnienie przed Internetem. Jeśli dużo podróżujesz w celach zawodowych lub dla
przyjemności, niewątpliwie jesteś wdzięczny za to, że smartfony, kamery
internetowe i media społecznościowe zapewniają łatwe i niedrogie sposoby
utrzymywania kontaktu z rodziną, przyjaciółmi, współpracownikami i całym
światem. Technologia cyfrowa jest również niezwykle przydatna, jeśli jesteś w
długoterminowym związku na odległość lub rozwijasz go, ponieważ SMS-y i
kamery internetowe pozwalają na interakcję tak często, jak chcesz i na wiele
takich samych sposobów, jak wtedy, gdy jesteś w tym samym pokoju. Nawet jeśli
jesteś singlem, technologia cyfrowa jest dobrodziejstwem, pozwalającym na
szukanie partnerów i randkowanie przez Internet – nawet na wirtualny seks – z
mniejszym, niż kiedykolwiek skupieniem się na tym, kto gdzie mieszka lub gdzie
pracuje. Dzisiaj ludzie mieszkający w różnych krajach, a nawet na różnych
kontynentach mogą nawiązywać kontakty i zakochiwać się, a zdecydowana
większość ich relacji jest ułatwiona dzięki urządzeniom cyfrowym.

Nie chodzi też tylko o romans. Obecnie natychmiastowy dostęp do najświeższych

wiadomości i innych aktualnych informacji jest praktycznie nieograniczony.
Grupy dyskusyjne online umożliwiają swobodną wymianę pomysłów i wsparcie
tysięcy hobby, zainteresowań i osobistych trosk. Osoby z chorobami
przewlekłymi mogą odciążyć lekarza, przedstawiając wydruki komputerowe
zawierające szczegółowe informacje na temat najnowszych metod leczenia ich

5
„The Internet Big Picture: World Internet Users and Population Stats," Internet World Stats, accessed June 30,
2012, http:// www.internetworldstats.com/stats.htm

13
konkretnego problemu. Co być może najważniejsze, cyfrowe wzajemne
połączenia pozwalają nam być świadkami wydarzeń historycznych, a nawet
uczestniczyć w nich z daleka. Krótko mówiąc, więcej ludzi ma większy dostęp do
większej ilości „życia” niż kiedykolwiek wcześniej. Mogą to wszystko znaleźć
łatwo, natychmiast i zwykle za darmo.

PRZYSPIESZONE TEMPO
Czy kiedykolwiek oglądałeś klasyczny film lub czytałeś dziewiętnastowieczną
powieść i byłeś rozczarowany powolnym tempem akcji? Czy wiesz, że obecne
programy telewizyjne oraz filmy mają więcej krótszych scen, niż te nakręcone
zaledwie kilka lat temu? Gwałtowne zmiany scenerii stały się dla nas normą
rozrywki. Nieubłaganie i nie zdając sobie z tego sprawy, przyzwyczailiśmy się do
znacznie szybszego tempa w książkach, telewizji i na srebrnym ekranie. Dzięki
Internetowi i innym formom technologii cyfrowej to przyspieszające tempo
przeniosło się na prawie każdy aspekt naszego życia. Obecnie po prostu nie mamy
czasu ani cierpliwości, aby na cokolwiek czekać. Chcemy tego, czego chcemy i
chcemy tego teraz, a technologia cyfrowa nam to gwarantuje.

Sto lat temu tempo życia było zupełnie inne. Wizyta u krewnego, który mieszkał
dziesięć mil stąd, była wielką podróżą. Dotarcie na miejsce, wizyta i powrót
wymagały całego weekendu. Dzisiaj to piętnaście minut jazdy. Tydzień czasu
między wysłaniem listu, a uzyskaniem odpowiedzi był kiedyś uważany za szybki.
Dzisiaj e-maile i SMS-y przychodzą natychmiast i można na nie odpowiedzieć w
ciągu kilku sekund. Kiedyś ważne wydarzenia informacyjne docierały do opinii
publicznej po wielu dniach. Na przykład, po tym jak „niezatapialny” Titanic
zderzył się z górą lodową i zatonął na północnym Atlantyku 15 kwietnia 1912
roku, minęło kilka dni, zanim większość ludzi w Stanach Zjednoczonych
dowiedziała się o tragedii. Dla kontrastu, prawie sto lat później, 15 stycznia 2009
roku, kiedy samolot US Airways 1549 wylądował na rzece Hudson w katastrofie
lotniczej, znaczna część świata obserwowała ratowanie pasażerów w Internecie
lub telewizji.

14
 EKSPLOZJA PORNOGRAFII
Oto podstawowy fakt dotyczący rasy ludzkiej: jako gatunek pragniemy stymulacji
i satysfakcji. W rzeczywistości są one częścią głównych popędów, które
zapewniają przetrwanie naszego gatunku. Na przykład, jeśli nie jemy i nie
uprawiamy seksu – co zwykle jest bardzo stymulujące i satysfakcjonujące – nie
przeżywamy. W związku z tym trudno się dziwić, że technologia cyfrowa, bez
względu na jej pierwotny cel, jest czasami dostosowywana oraz wykorzystywana
do zaspokojenia seksualnego. Jednym z bardziej oczywistych tego przejawów jest
pornografia internetowa.

Nikt nie wie dokładnie, ile jest cyfrowej pornografii ani jak często jest oglądana.
Wiarygodne statystyki dotyczące pornografii są trudne do znalezienia, przede
wszystkim dlatego, że wysoce upolityczniony charakter pornografii powoduje, że
różne źródła czasami zniekształcają rzeczywiste liczby. Na przykład przemysł
pornograficzny chwali się, że ma miliardy użytkowników na całym świecie. Takie
postrzeganie pomaga wzmocnić zasadność pornografii i zwiększyć potencjalne
przychody z reklam. Jednocześnie aktywiści przeciwni pornografii również mają
tendencję do cytowania zawyżonych liczb, próbując wskazać na „wszechobecny”
charakter problemu pornografii.

Jasne jest, niezależnie od zniekształceń w rzeczywistych liczbach, że więcej ludzi,

niż kiedykolwiek ma dostęp na wiele sposobów do stale rosnącego wyboru
materiałów o charakterze jednoznacznie seksualnym. Ponadto dostęp do treści
seksualnych nie jest już ograniczony do prywatnych miejsc, takich jak dom lub
biuro danej osoby. Krótko mówiąc, pornografia jest teraz wszechobecna –
dostępna w dowolnym miejscu i czasie, z treścią od pozornie łagodnych
tradycyjnych rysunków typu pin-up po graficzne filmy przedstawiające skrajną
przemoc seksualną, poniżanie i nie tylko. Tak, eksplozja cyfrowego porno
spowodowała, że wiele tradycyjnych źródeł pornografii – księgarnie dla
dorosłych i kina XXX – straciły na popularności, ale samo porno jest bardziej
popularne niż kiedykolwiek.

15
 SEKSUALNA EKSPLORACJA ONLINE
Pornografia to tylko jedno z wielu źródeł pobudzenia seksualnego w Internecie.
Anonimowy, bardzo przystępny cenowo dostęp zapewniany przez komputery,
smartfony i inne urządzenia cyfrowe zachęcił do niemal nieskończonej liczby
eksploracji seksualnych w ciągu ostatnich dwóch dekad. Bez strachu przed
byciem „nakrytym” lub potencjalnego zażenowania podczas bezpośredniej
interakcji, ludzie pytają, rozmawiają i wymieniają informacje na temat seksu oraz
związków w sposób, który nie był możliwy zaledwie dwadzieścia pięć lat temu.
Ponadto ludzie coraz częściej używają technologii cyfrowej jako sposobu na
spotkania i randki oraz do znajdowania przypadkowych, anonimowych lub
opłacanych partnerów seksualnych.

Wiele osób korzysta również z Internetu, aby doświadczyć „wirtualnego seksu”.

Ten pomysł nie jest nowy. W rzeczywistości od dawna jest podstawą science
fiction. Zabawny filmowy przykład pojawia się w filmie Sleeper z 1973 roku, w
którym występuje Woody Allen i Diane Keaton. W filmie „orgazmatron”,
urządzenie przypominające budkę telefoniczną, pomaga użytkownikom uzyskać
podniecenie seksualne poprzez stymulowanie ich mózgów w sposób intensywnie
seksualny. Allen faktycznie potwierdził naukową wykonalność tego pomysłu
przed nakręceniem filmu, więc nie jest zaskakujące, gdy dowiedział się o istnieniu
prawdziwego orgazmatronu, który został przypadkowo odkryty podczas prób
potencjalnego stymulatora rdzenia kręgowego. Urządzenie pozornie działa dość
dobrze, ale kosztuje sporo pieniędzy i wymaga chirurgicznego wprowadzenia
elektrod w okolicach kręgosłupa. Nie trzeba dodawać, że nie jest powszechnie
używany do przyjemnych celów.

Szereg mniej zaawansowanych urządzeń seksualnych jest jednak w

powszechnym użyciu. Na przykład RealTouch stworzył „teledildoniczne”
urządzenie do masturbacji dla mężczyzn, które synchronizuje symulację
genitaliów w czasie rzeczywistym z oglądanym online porno. Pracując w parze z
czynnościami wykonywanymi na ekranie, urządzenie nagrzewa się, nawilża,
pulsuje i ściska. Proces ten może być również zainicjowany z żywym
człowiekiem – ukochaną osobą, pracownikiem seksualnym na kamerkach
internetowych, a nawet przypadkowym nieznajomym – który na końcu stymuluje
16
pokryty czujnikiem pręt, który przesyła sygnały na żywo przez cyfrowy
wszechświat do urządzenia RealTouch. Innymi słowy, ludzie mogą dawać i
otrzymywać wirtualną masturbację oraz seks oralny przez Internet. Inne
urządzenia sterowane cyfrowo mogą być wykorzystywane do sprawiania
przyjemności kobietom w podobny sposób. Bardziej wyrafinowane „rzeczy” są
w drodze.

Istnieje również szeroki wybór wirtualnych gier erotycznych dostępnych na

prawie każdym urządzeniu cyfrowym. W tych grach dla dorosłych uczestnicy
tworzą spersonalizowane awatary fantasy (animowane kopie siebie lub innych),
a następnie używają tych awatarów do udziału w interaktywnych seks eskapadach
online. Przynajmniej jedna firma pracuje nad tym, aby jej gry erotyczne 3D były
kompatybilne z Xbox Kinect, aby użytkownicy mogli „dotykać” awatarów.
Obecnie większość wirtualnych gier erotycznych jest skierowana do
heteroseksualnych mężczyzn, ale są też gry dla gejów, heteroseksualnych kobiet,
lesbijek, osób biseksualnych i społeczności zainteresowanej różnymi fetyszami.
Niektóre gry pozwalają użytkownikom zasadniczo tworzyć własne filmy porno –
wybierając scenariusze erotyczne, kąty kamery, muzykę, rozmiar części ciała i
tym podobne. Cokolwiek cię kręci, możesz to zrobić już teraz online.

Ewoluuje również technologia śledzenia wzroku na ekranie, gdzie małe kamery

śledzą ruchy oczu użytkownika podczas przewijania, czytania i przeglądania stron
internetowych lub dokumentów. Pozornie ta technologia jest przeznaczona do
komunikacji, grania w gry oraz jako sposób na interakcję osób
niepełnosprawnych z technologią i światem w ogóle. Na przykład, gdy
użytkownik czyta dokument i jego oczy wskazują, że dotarł on do dołu strony,
urządzenie wyświetli następną stronę. Śledzenie wzroku pozwala również
urządzeniom cyfrowym zbierać informacje o użytkownikach, śledząc, ile
nanosekund wzrok danej osoby pozostaje na jednej części ekranu w porównaniu
z drugą. Ostatecznie, korzystając z tej technologii, twórcy pornografii będą mogli
dowiedzieć się, co najbardziej podnieca każdą osobę, automatycznie
wykorzystując te informacje do wyświetlania obrazów i filmów, które
odzwierciedlają najgłębsze pragnienia użytkownika. W rzeczywistości nie ma

17
nawet znaczenia, czy dana osoba jest świadoma swoich wzorców pobudzenia,
ponieważ urządzenie cyfrowe będzie o tym wiedziało.
Następnie mamy Muse i iBrain – urządzenia przypominające pałąk, które mierzą
aktywność elektryczną wewnątrz czaszki, pomagając ludziom reagować za
pomocą samych fal mózgowych. Z czasem, używając czytników mózgów, ludzie
będą mogli sterować każdym urządzeniem elektronicznym wyłącznie za pomocą
myśli. Oznacza to, że osoba z porażeniem czterokończynowym może potencjalnie
ponownie chodzić, używając mechanicznych nóg kontrolowanych przez
informacje przesyłane z opaski na głowę. Oczywiście seksualne możliwości są
nieograniczone. Z opaską na głowę i chętnym partnerem, osoby oddzielone
dystansem z powodu pracy lub szkoły (lub zwykłego lenistwa) będą mogły po
prostu pomyśleć o stymulowaniu swojej wyjątkowej osoby i voilà, używając
dowolnej liczby urządzeń erotycznych, te myśli mogą się urzeczywistnić.

Technologia też się na tym nie kończy. KissPhone umożliwia odbieranie

cyfrowych pocałunków w domyśle od żony, chłopaka lub babci. W przypadku
KissPhone osoba na jednym końcu cyfrowego połączenia całuje swój telefon, a
urządzenie to mierzy nacisk warg, temperaturę, ruch itp., a następnie przesyła te
informacje do KissPhone na drugim końcu, który rekonstruuje pocałunek.
Nietrudno wyobrazić sobie dostęp do cyfrowego banku pocałunków gwiazdy
filmowej czy aktorki porno – lub innych rzeczy – za odpowiednią cenę.

Jeśli to nie wystarczy, aby cię pobudzić, wkrótce ludzie będą mogli doświadczyć
całego ciała swojego partnera, a nie tylko ust, w zaawansowanym technicznie
łóżku, ponieważ pościel i bielizna nocna są projektowane ze specjalnych włókien,
które wytwarzają reakcje sensoryczne, pozwalanie ludziom „odczuwać” doznania
związane z bliskością partnera, bez względu na to, jak daleko znajduje się druga
osoba. A jeśli będziesz mniej podniecony fizycznym wyglądem partnera, nie ma
problemu, ponieważ trwają ciężkie prace nad stworzeniem soczewek
kontaktowych, które zmieniają sposób, w jaki ta osoba będzie dla Ciebie
wyglądać.

A co z robotami? Mamy już zaprogramowane roboty do mycia włosów,

podawania herbaty i koszenia trawnika. Jak dużo wody w Wiśle upłynie, zanim

18
Rosie (mówiąca, wyrażająca emocje robotyczna pokojówka z kreskówki
Jetsonowie) zostanie zbudowana naprawdę? A co się stanie, gdy producent Rosie
zdecyduje, że musi wyglądać jak naturalna lalka Barbie, z elastycznymi piersiami
i syntetyczną pochwą? A jeśli robot Rosie, która wygląda jak Barbie, ma
osobowość zaprogramowaną tak, żeby cię uwielbiała, to co? Czy wówczas
zacznie dzwonić w doskonale znanym ci kościele?

Spójrzmy na film Her z 2013 roku, opowieść o Teodorze, samotnym mężczyźnie

w końcowej fazie gorzkiego rozwodu. Czując się przygnębiony, podchodzi do
nowego OSI, pierwszego na świecie sztucznie inteligentnego systemu
operacyjnego. Niemal natychmiast odkrywa, że cieszy go towarzystwo i
osobowość Samanthy, głosu stojącego za jego OSI i zaczyna z nią rozmawiać jak
z drugim człowiekiem. Zanim się zorientował, „zakochali się” ze wzajemnością.
Choć brzmi to absurdalnie, historia miłosna jest niesamowicie fascynująca i
wydaje się całkiem realna dla widza. A rzeczywista wersja tego jest
prawdopodobnie bliższa, niż myślisz.

Naukowiec David Levy, uznany na całym świecie ekspert w dziedzinie sztucznej

inteligencji, przewiduje, że do 2050 roku technologia rozwinie się do punktu, w
którym „ludzie zakochają się w robotach, ludzie będą wchodzić w związki
małżeńskie i uprawiać seks z robotami” wszystko jako „przedłużenie naszych
uczuć i pożądania seksualnego”6. Levy nie jest sam w swoim przekonaniu, że
ludzie mogą i wkrótce będą wchodzić w interakcje ze sztucznymi formami życia
na bardzo realnym poziomie emocjonalnym. W rzeczywistości japońscy
naukowcy wykazali już, że dobrze zaprogramowane roboty terapeutyczne mogą
sprawić, że antyspołeczne dzieci będą się uśmiechać i pozytywnie współdziałać
zarówno z innymi dziećmi, jak i ich opiekunami.7 Czy więc zakochanie się w
atrakcyjnym seksualnie i emocjonalnie robocie jest naprawdę aż tak naciągane?
Uważamy, że nie.

6
David Levy, Love and Sex with Robots: The Evolution of Human-Robot Relationships (New York:
HarperCollins Publishers, 2007), strona 22
7
Tamże, strona 9

19
 POWRÓT DO CODZINNOŚCI
Z pewnością większość technologii cyfrowych nie jest przeznaczona do celów
seksualnych. Tak, wiele z nich jest przystosowanych do seksu, ale w większości
ludzie polegają na technologii cyfrowej w celu komunikowania się, uczenia,
rozrywki, kupowania towarów i interakcji w zdrowy, nieseksualny sposób.
Niestety, niektórzy ludzie mogą zatracić się w niekończącej się przyjemności,
jaką zapewniają cyfrowe technologie seksualne, z czasem tracąc kontrolę i
uzależniając się.

20
 ROZDZIAŁ PIERWSZY
SEKS, TECHNOLOGIA I
UZALEŻNIENIE
Ostatnio rzadko mam czas na zastanawianie się nad swoim poczynaniem, ale
kiedy siedzę wygodnie i oceniam siebie, widzę, że spędzam godzinę po godzinie,
wieczory i weekendy, po prostu siedząc i wpatrując się w porno. Zamiast tak
naprawdę mieć „życie”, straciłem cenne godziny, dni, tygodnie, miesiące, a nawet
lata na izolację i samotność. Przez większość dni nie mogę się doczekać, aż praca
się skończy, żeby wrócić do domu i obejrzeć moją kolekcję porno. Ktokolwiek
mówi, że ten problem nie istnieje, powinien wejść w moje buty na kilka dni.

– Jack, czterdzieści cztery lata, instalator telewizji kablowej

Nie wiem, jak to jest mieć prawdziwy związek, ponieważ wszystko, czego
kiedykolwiek doświadczyłam, to korzystanie z kamerek internetowych i porno

– Kate, dwadzieścia dwa lata, studentka.

Moja narzeczona mnie zdradza, ale się do tego nie przyzna. W ciągu ostatnich
sześciu miesięcy „zaprzyjaźniła się” z grupą mężczyzn na Facebooku, a jej telefon
jest wypełniony sprośnymi wiadomościami, które wysyłała do przypadkowych
facetów. Mówi, że nie robi nic złego, ponieważ nigdy nie spotkałą żadnego z nich
osobiście, a dla niej to tylko zabawa. Ale ja mam inne zdanie. Nie wiem, co robić.

– Franklin, trzydzieści jeden lat, bankier inwestycyjny

21
 CZYM JEST UZALEŻNIENIE SEKSUALNE?
W większości kryteria uzależnienia seksualnego są podobne do każdego innego
uzależnienia, w tym uzależnień od substancji:

1. Ciągła obsesja/zaabsorbowanie wybranym narkotykiem/zachowaniem

2. Utrata kontroli nad użyciem (niemożność zatrzymania)
3. Kontynuacja pomimo bezpośrednio powiązanych negatywnych konsekwencji
życiowych

Obecnie większość ludzi ma pojęcie jak wygląda uzależnienie od alkoholu lub

narkotyków, ponieważ albo sami tego doświadczyli, albo widzieli to u przyjaciela
lub członka rodziny (lub przynajmniej w telewizji). Jednak wielu ludzi ma
trudności ze zrozumieniem koncepcji uzależnienia behawioralnego. Jest to
szczególnie ważne, gdy aktywność jest naturalną, a nawet niezbędną częścią
życia, jak ma to miejsce w przypadku jedzenia i uprawiania seksu.
Główna różnica między zdrowym seksem (lub zdrowym odżywianiem) a seksem
nałogowym (lub nałogowym jedzeniem) polega na tym, że uzależnieni angażują
się w zachowania kompulsywnie jako sposób na „odrętwienie emocjonalne” i
„ucieczkę”, nawet gdy ich wyraźnie wymykające się spod kontroli zachowanie
stwarza poważne problemy w ich życiu – problemy w związkach, kłopoty w pracy
lub w szkole, pogarszający się stan zdrowia fizycznego i emocjonalnego,
zawirowania finansowe, utrata zainteresowania czynnościami, które wcześniej
sprawiały przyjemność, kwestie prawne, problemy rodzinne i inne. W istocie,
jeśli dana osoba kompulsywnie i uporczywie wykorzystuje fantazje seksualne,
treści seksualne bądź aktywność seksualną jako sposób na uspokojenie lub
odcięcie się od stresujących emocji leżących u ich podstaw stanów psychicznych
(trauma z wczesnego życia, depresja/lęk, deficyty przywiązania lub niska
samoocena), osoba ta jest najprawdopodobniej uzależniona od seksu.

22
 JAK TECHNOLOGIA KARMI UZALEŻNIENIE
SEKSUALNE
Im głębiej spojrzymy w świat technologii cyfrowej, tym bardziej oczywiste staje
się, że każdy kto szuka w Internecie wysoce pobudzających treści seksualnych i
chętnych partnerów seksualnych, znajdzie niekończącą się podaż. Z jednej strony
jest to wspaniałe, ponieważ dawny staw gdzie można było znaleźć partnera stał
się teraz wielkim olbrzymim oceanem. Z drugiej strony ten nieograniczony dostęp
może być niezwykle problematyczny dla osób predysponowanych do uzależnień.
W rzeczywistości cyfrowe czynności seksualne są dla większości ludzi
bezproblemowym źródłem chwilowej przyjemności i rozrywki. Jednak ci, którzy
są podatni na uzależnienie, mogą łatwo zagubić się w eskalującym, obsesyjnym,
internetowym poszukiwaniu „więcej, inaczej i lepiej”.

Badania przeprowadzone w latach 80. XX wieku (przed Internetem) sugerują, że

od 3 do 5 procent dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych zmaga się z
uzależniającymi zachowaniami seksualnymi. Przeważnie byli to dorośli
mężczyźni uzależnieni od pornografii na kasetach VHS, romansów, prostytucji,
staromodnego seksu przez telefon i podobnych czynności. W tamtych czasach
przeprowadzono niewiele badań dotyczących kobiet. Nic dziwnego, że odsetek
ten znacznie podskoczył wraz z pojawieniem się komputerów domowych i
Internetu. Dobrze znane badanie przeprowadzone pod koniec lat 90. XX wieku
jako pierwsze to potwierdziło. W tej przełomowej ankiecie Uniwersytetu
Stanforda przyjrzano się zachowaniu ponad 9 000 internautów i okazało się, że
8,5% to osoby uzależnione od seksu8. Zasadniczo badanie wykazało, że dostęp do
Internetu w przybliżeniu podwoił skłonność do uzależnienia seksualnego.

Uznano, że osoby w badaniu Stanford mają problem z uzależniającym seksem w

następujących okolicznościach:
• Opisali uczucie „obsesji” lub „bycia sterowanym” seksualnością online, tak
jakby stało się to „życiowym priorytetem”.

8
A. Cooper, D. E. Putman, L. A. Planchon, and S. C. Boies, "Online Sexual Compulsivity: Getting Tangled in
the Net," Sexual Addiction and Compulsivity 6 (1999): strony 79—104

23
 • Podejmowali wielokrotne, nieudane próby ograniczenia lub
wyeliminowania ich seksualnej aktywności online.
• Wciąż korzystali z Internetu w celach seksualnych pomimo wyraźnie
powiązanych słabych wyników w nauce lub pracy, trudności w związku,
utraty pracy, procesów o molestowanie seksualne, aresztowań, nieudanych
związków lub innych niekorzystnych konsekwencji.

Co ciekawe, dalsza analiza ujawniła, że tylko około jeden procent osób

zakwalifikowanych jako osoby uzależnione od seksu zgłosiło historię
kompulsywnej aktywności seksualnej przed wynalezieniem Internetu. Innymi
słowy, tylko kilka osób zidentyfikowanych jako uzależnione seksualnie miało
problemy z uzależniającymi zachowaniami seksualnymi, zanim pojawił się
Internet. Dla nich Internet stał się po prostu kolejnym sposobem na uzyskanie
dostępu do ich wieloletniej obsesji. W pozostałych przypadkach technologia
cyfrowa doprowadziła lub znacznie ułatwiła rozwój ich uzależniających
zachowań seksualnych.

Nowsze badania wskazują, że ten trend „technologii ułatwiającej uzależnienie od

seksu” wzmacnia się wraz z każdym nowym rozwojem technologii cyfrowej. A
problem nie ogranicza się już do dorosłych mężczyzn. Dzięki technologii
cyfrowej częstotliwość uzależnień seksualnych rośnie również wśród kobiet i
młodzieży obojga płci. Nie ma wątpliwości, że zmiany te są bezpośrednio
związane z łatwym, niedrogim i przeważnie anonimowym dostępem do
pornografii, chętnych partnerów seksualnych i innych wysoce podniecających
czynności seksualnych, które obecnie zapewnia Internet oraz inne formy
technologii cyfrowej. Krótko mówiąc, ponieważ technologia cyfrowa zwiększyła
nasz dostęp do potencjalnie uzależniającej seksualności, specjaliści od zdrowia
psychicznego zauważyli odpowiedni wzrost liczby i różnorodności osób
uzależnionych od wirtualnego seksu. Nic dodać, nic ująć.

PORNOGRAFICZNA PRZYNĘTA
Specjaliście zajmujący się uzależnieniem seksualnym i innymi zaburzeniami
seksualnymi doskonale zdają sobie sprawę, że cyfrowe porno jest liderem, jeśli
chodzi o uzależnienia seksualne napędzane technologią. Nie jest to żadna
24
niespodzianka, biorąc pod uwagę obecną eksplozję porno online. I nie, nie
przesadzamy, kiedy używamy słowa „eksplozja”. Z aktualnych badań wynika, że
12% dzisiejszych witryn internetowych to strony pornograficzne, 25% zapytań
wyszukiwarek dotyczy pornografii, a 35% wszystkich pobrań to obrazy o
charakterze seksualnym9. Wszystkie te liczby znacznie wzrosły w porównaniu z
zaledwie kilkoma latami, głównie dzięki pojawieniu się pornografii generowanej
przez użytkowników (amatorskiej). W rezultacie pornografia każdego rodzaju,
jaką można sobie wyobrazić, jest teraz anonimowo dostępna dla każdego, w
dowolnym czasie, praktycznie na każdym urządzeniu cyfrowym, najczęściej
bezpłatna.

Dla większości ludzi, którzy lubią porno, doświadczenie to może zapewnić szybki
i wygodny sposób na przyjemny finał. Zwykle zdrowi ludzie wykorzystują
pornografię, gdy emocjonalna lub bliska fizyczna relacja jest niedostępna lub
niepożądana albo gdy po prostu szukają przyjemności dla siebie. Niestety,
korzystanie z pornografii może z czasem przekształcić się w uzależnienie,
ostatecznie prowadząc do wstydu, tajemnicy, zaszufladkowania, upokorzenia i
wielu innych negatywnych konsekwencji życiowych.

Ogólnie rzecz biorąc, uzależnienie od pornografii występuje, gdy ktoś traci

kontrolę nad tym, czy będzie oglądać i wykorzystywać pornografię, ile czasu
będzie spędzać na oglądaniu pornografii oraz jakie rodzaje pornografii będzie
oglądać. Badania sugerują, że osoby uzależnione od pornografii spędzają
zazwyczaj co najmniej jedenaście godzin tygodniowo, angażując się w cyfrowe
porno10. Często spędzają dwukrotność albo trzykrotność tego czasu.

Oto historia Steve'a:

Pracuję od dziewiątej do siedemnastej jako likwidator szkód ubezpieczeniowych.
Budzę się wcześnie każdego ranka, aby masturbować się – zacząłem to robić już
jako nastolatek. Zwykle chwytam laptopa, gdy jestem jeszcze w łóżku, otwieram
stronę pornograficzną i masturbuję się do filmów przedstawiających kobiety,

9
Dhawal Damania, „Internet Pornography Statistics” accessed May 28, 2014,
http://thedinfographics.com/2011/12/23/ internet-pornography-statistics
10
Cooper i inni, „Online Sexual Compulsivity: Getting Tangled in the Net”

25
które w jakiś sposób się poniżają lub wykorzystują. Czuję się źle, że podniecają
mnie rzeczy, które wydają się poniżające dla kobiet, ale nie mogę się
powstrzymać. Nie zawsze patrzyłem na te rzeczy, kiedyś myślałem, że to
obrzydliwe, ale teraz nie mogę się od tego trzymać z daleka.
Czasami używam smartfona do oglądania porno, gdy jestem w samochodzie.
Lubię oglądać porno w samochodzie bardziej niż gdziekolwiek indziej, ponieważ
jest to ekscytujące i zabronione, a także odrywa mój umysł od ruchu ulicznego i
wszystkiego innego, co przeszkadza mi w moim życiu. Poza tym, jako część mojej
pracy, często jestem w trasie, więc często oglądam porno. Z tego powodu
dostałem mandaty za chaotyczną jazdę, ale zawsze udawało mi się wyłączyć
telefon, zanim policjant lub ktokolwiek inny złapał mnie na gorącym uczynku.
Wieczorami funduję sobie „obiad i show”, co oznacza pizzę lub chińskie jedzenie
na wynos i kilka godzin porno przesyłanego bezprzewodowo z mojego laptopa na
czterdziestosześciocalowy płaski telewizor w moim salonie. Moim celem jest
zawsze znalezienie idealnego filmu, którego wcześniej nie widziałem. Zwykle
nawet nowy filmik jest lepszy niż naprawdę dobry, który widziałem kilka razy. W
zwykły dzień mogę łatwo stracić trzy lub cztery godziny na masturbację i porno.
Niestety, w zwykły dzień poza interakcjami związanymi z moją pracą i
kupowaniem żywności czy benzyny, nie rozmawiam ani nie wchodzę w interakcje
z żadnym człowiekiem.

– Steve, dwadzieścia dziewięć lat, likwidator szkód ubezpieczeniowych

Historia Steve'a nie jest niezwykła dla uzależnionego od pornografii z

następujących powodów:
• Jego pozornie niekończące się zaangażowanie w pornografię
uniemożliwia mu angażowanie się w jakąkolwiek prawdziwie intymną,
rzeczywistą interakcję.
• Nieustannie poszukuje swojego kolejnego seksualnego „haju”, który
wywołuje intensywność każdego nowego filmu lub po prostu fantazja na
temat tego, co może przynieść każdy nowy film.
• Jego uzależnienie wzrosło do tego stopnia, że jest teraz podniecony
treściami seksualnymi, których oglądanie nie sprawia mu przyjemności.

26
 • Uzasadnia swoje zachowanie kiepskimi wymówkami w stylu „Po prostu
nie mogę się powstrzymać”.
• Jego doświadczenie skupia się na fantazjach o seksie w przyszłości,
polegającym na szukaniu idealnego nowego filmu, a nie na samym seksie.

WIELKA PORNO DEBATA

Obecnie dużo ludzi podnosi alarm z powodu młodych mężczyzn i ich niemal
wszechobecnego wykorzystywania pornografii internetowej. Kiedy kanadyjski
badacz Simon Lajeunesse próbował zbadać wpływ pornografii na młodych
mężczyzn, jego wysiłki zostały zniweczone, ponieważ nie mógł znaleźć żadnych
mężczyzn w wieku studenckim, którzy nie byliby użytkownikami porno, a bez
grupy kontrolnej nie miał możliwości dokonywania porównań. Niezliczeni
rodzice martwią się lub są przerażeni fascynacją swoich synów pornografią
internetową i jej wykorzystywaniem. Więcej niż kilka osób otwarcie mówi o
negatywnych skutkach używania pornografii u młodych mężczyzn.

W swojej książce The Demise of Guys: Why Boys are Struggling and What We
can do about it Phillip Zimbardo pisze: „Od najmłodszych lat faceci są kuszeni
nadmiernym i przeważnie odosobnionym oglądaniem i zaangażowaniem w
pornografię”11. Zimbardo następnie zapewnia, że dzięki całej tej konsumpcji
pornografii mózgi młodych mężczyzn są przeprogramowywane, aby żądać
nierealistycznych poziomów nowości, stymulacji i podniecenia, w wyniku czego
tracą synchronizację z relacjami w prawdziwym świecie. Gary Wilson, twórca
popularnej witryny www.yourbrainonporn.com, twierdzi również, że młodzi
użytkownicy porno płci męskiej mogą tracić zainteresowanie intymnością w
świecie rzeczywistym, a także borykać się z innymi problemami, typowo
związanymi z kompulsywną seksualnością12.

11
Philip Zimbardo and Nikita Duncan. The Demise of Guys: Why Boys Are Struggling and What We Can Do
About It (2012).
12
Gary Wilson, "Why Shouldn't Johnny Watch Porn if He Likes?" Your Brain on Porn, dostęp 21 sierpnia 2014
https://www.yourbrainonporn.com/ybop-articles-on-porn-addiction-porn-induced-problems/you-evolved-to-be-
hooked-on-porn/why-shouldnt-johnny-watch-porn-if-he-likes-2011/

27
Na stronie Wilsona te obawy są poparte historiami młodych mężczyzn, którzy
szczegółowo opisali swoje doświadczenia z używaniem pornografii, mówiąc na
przykład:

• „Zacząłem oglądać porno w wieku około 10 lat, fapować (masturbować

się) w wieku 14 lat. Robiłem to od 2 do 3 razy dziennie przez ostatnie cztery
lata, dopóki nie zdecydowałem się rzucić. Miałem wiele powodów, by
zacząć NoFap (ruch propagujący zaprzestanie oglądania pornografii i
masturbacji podczas oglądania pornografii – przyp. tłum) – dziewczyny,
lęk, depresja. Nie mogłem zrozumieć, dlaczego czułem się tak martwy w
środku”.
• „Miałem dziwne fetysze i nie mogłem liczyć na erekcję podczas zbliżenia,
a nawet masturbacji”.
• „Co było gorsze niż PIED [Porn Induced Erectile Dysfunction – zaburzenia
erekcji wywołane przez pornografię], to odcięcie od rzeczywistości.
Trudno mi było w ogóle się czymkolwiek cieszyć”.

Niewątpliwie młodzi mężczyźni publikujący swoje historie na stronie

internetowej doświadczyli konsekwencji – nie tylko emocjonalnych, ale i
fizycznych – związanych z używaniem pornografii. Pytania, na które nie można
odpowiedzieć bez dalszego dochodzenia, dotyczą tego, czy ci dżentelmeni są
rzeczywiście uzależnieni od pornografii, czy to po prostu
okazjonalni/nieokazjonalni użytkownicy oraz czy wszyscy młodzi mężczyźni,
którzy regularnie mają dostęp do pornografii doświadczają podobnych
konsekwencji. W rzeczywistości jest bardzo mało badań na ten temat, więc nie
wiemy na pewno, co porno online robi z większością młodych mężczyzn, którzy
na nie patrzą. Wiemy jednak, że zaczynają oglądać w bardzo młodym wieku (w
przypadku chłopców średni wiek pierwszego kontaktu z pornografią internetową
wynosi jedenaście lat13) i wiemy, że niektórzy chłopcy są dotknięci tymi obrazami
w negatywny sposób.

13
Zubin Damania „Internet Pornography Statistics”.

28
Najprawdopodobniej większość chłopców, którzy oglądają porno, robi to bez
poważnych problemów. Tak jak większość chłopców, którzy spróbują alkoholu,
nie zostanie w przyszłości alkoholikami. Jednak dzieci, które są podatne na
uzależnienie z powodu genetyki i/lub trudnych okoliczności życiowych, są
zdecydowanie narażone na uzależnienie od pornografii i cyberseksu, podobnie
jak są narażone na ryzyko rozwoju alkoholizmu lub uzależnienia od narkotyków
jeśli zaczną eksperymentować z substancjami potencjalnie uzależniającymi.

Poniżej znajduje się niekompletna lista czynników, które zwiększają podatność

młodego człowieka na uzależnienia wszystkich rodzajów:
• Wcześniejsze uzależnienie członka rodziny
• Historia bycia zaniedbanym
• Historia wykorzystywania emocjonalnego, fizycznego lub seksualnego
• Lęk społeczny
• Depresja
• Zespół deficytu uwagi (ADD)
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
• Historia zachowań okaleczania się (cięcie, oparzenia itp.)
• Zaburzenia odżywiania (objadanie się i przeczyszczanie, anoreksja itp.)
• Zespół Aspergera
• Trudności w uczeniu się
• Skłonność do zachowań o wysokim ryzyku lub intensywności

Oczywiście uzależnienie to nie tylko czynniki podatności. Nawet osoby bez

genetycznych predyspozycji do uzależnienia bądź problemów związanych z
dzieciństwem mogą być zagrożone – zwłaszcza jeśli mają za sobą wczesny
kontakt z substancją bądź zachowaniem. Badania dowodzą tego dość
jednoznacznie w przypadku alkoholizmu i narkomanii, podobnie jak w przypadku
twierdzenia, że im wcześniejszy wiek pierwszego kontaktu z tymi substancjami i
częstsze ich używanie, tym większe prawdopodobieństwo uzależnienia14.

14
Candice Odgers, Avshalom Caspi, Daniel Nagin, Alex Piquero, Wendy Slutske, Barry Milne, Nigel Dickson,
Richie Poulton, and Terrie Moffitt, „Is It Important to Prevent Early Exposure to Drugs and Alcohol among
Adolescents?” Psychological Science 19 (10): strony 1037 - 1044.

29
Wydaje się rozsądne, aby założyć, że prawdopodobnie to samo dotyczy
pornografii, chociaż obecnie nie ma żadnych badań w tym zakresie, ani też
prawdopodobnie nie będzie takich badań w najbliższej przyszłości. W końcu, jak
pisze Gary Wilson: „Po pierwsze, kto znajdzie osoby w odpowiednim wieku,
które nie oglądały porno [do wykorzystania jako grupa kontrolna]? Po drugie, kto
celowo chce narażać dzieci na mocno stymulujące filmy erotyczne, aby zobaczyć,
co dzieje się w ich mózgach lub w jaki sposób zmienia ich reakcję seksualną po
pewnym czasie?”15. Oznacza to, że jedynymi badaniami, na które możemy
realistycznie liczyć, są badania po fakcie dotyczące samodzielnie
zidentyfikowanych dorosłych uzależnionych od pornografii, pytając się ich kiedy
po raz pierwszy zetknęli się z cyfrowym porno, ile oglądali i dlaczego. Nawet te
badania trwają od kilku lat, ponieważ eksplozja pornografii internetowej jest tak
nowym zjawiskiem.

WSZYSTKIE POZOSTAŁE ELEMENTY

Pornografia jest oczywiście tylko wierzchołkiem góry lodowej seks technologii
(technologii używanej do generowania lub zwiększania przyjemności seksualnej).
W dzisiejszych czasach możliwe jest spotkanie potencjalnego partnera
seksualnego za pomocą aplikacji na smartfony, flirtowanie z tą osobą za pomocą
SMS-ów i komunikatorów, uprawianie seksu z tą osobą za pomocą kamery
internetowej i urządzeń teledildonicznych, a następnie chwalenie się spotkaniem,
publikując relację w mediach społecznościowych. Z koli osoba, z którą przeżyłeś
ten gorący seks, nigdy nie była w tym samym pokoju co Ty, ponieważ cała
interakcja miała miejsce w Internecie. Jak widać, cyfrowa aktywność seksualna
znacznie wykracza poza ramy pornografii.

Zacząłem pobierać i masturbować się do porno oraz rozmawiać z kobietami,

które poznałem online, gdy byłem nastolatkiem. Ostatecznie przeszło to do
nocnego udziału w czatach wideo i wzajemnej masturbacji za pośrednictwem
kamery internetowej. Kilka lat temu, kiedy kupiłem smartfona, wybrałem się w
trasę, wysyłając wiadomości do moich stałych partnerów online i szukając

15
Gary Wilson, "Kids and Porn: It Ain't Your Father's Playboy," Your Brain on Porn, dostęp 2 czerwca 2014
https://www.yourbrainonporn.com/ybop-articles-on-porn-addiction-porn-induced-problems/whats-driving-your-
addiction/kids-and-porn-it-aint-your-fathers-playboy-2010/

30
nowych. Dzięki kilku aplikacjom mogłem poznać kilka kobiet w moim rodzinnym
mieście. Nagle, pomimo braku wcześniejszej epizodów zdrady, spotykałem się z
pobliskimi kobietami na jednorazowy seks. Poszukałem pomocy dopiero wtedy,
gdy moja żona dowiedziała się o moim zachowaniu i zagroziła, że mnie opuści.
Patrząc wstecz, jestem zdumiony ogromną ilością czasu i energii, jaką wkładałem
w aktywność seksualną. Jako nastolatek przeszkadzało mi to w zajęciach
szkolnych. Moja praca domowa albo nie została wykonana, albo została
wykonana słabo, ponieważ spieszyłem się żeby ponownie skorzystać z Internetu.
W dorosłym życiu powodowała emocjonalny dystans, frustrację i
zniecierpliwienie podczas randkowania, a później problemy z żoną i dziećmi.
Wypełniała czas w pracy i pochłaniała zasoby biurowe. Poza tym, czekanie aż
moja żona pójdzie spać, a potem siedzenie przy komputerze do drugiej lub trzeciej
nad ranem najczęściej powodowało, że byłem zmęczony, wyczerpany,
przygnębiony i źle czułem się fizycznie. Nasze małżeńskie życie seksualne
praktycznie nie istniało, a ja obserwowałem, jak moja żona obwinia się, myśląc,
że nie jest już atrakcyjna. Mimo całego szaleństwa wciąż myślę o powrocie do
sieci niemal każdego dnia.
– Hank, czterdzieści dwa lata, analityk systemów

Oto niektóre z najpopularniejszych cyfrowych czynności seksualnych:

• Dołączanie do społeczności seksualnych, które służą różnym interesom.
• Tworzenie profili osobistych (szukanie randek lub seksu) i kontaktowanie
się z innymi ludźmi w Internecie lub w prawdziwym życiu.
• Poznawanie osób o podobnych zainteresowaniach seksualnych – takich jak
fetysze, małżonków chcących zdradzić lub osób starsze szukające romansu
za pośrednictwem czatów, witryn internetowych i aplikacji na smartfony
• Przeglądanie i pobieranie zdjęć lub filmów pornograficznych od ludzi,
komercyjnych witryn pornograficznych, grup dyskusyjnych lub witryn do
przesyłania plików (FTP).
• Wymiana tekstów, e-maili i zdjęć z innymi osobami w celu fantazji
seksualnych/romantycznych, co może prowadzić do masturbacji solo,
wzajemnej masturbacji przez kamerę internetową lub osobistych spotkań
seksualnych.

31
 • Korzystanie z witryn i aplikacji z ogłoszeniami płatnego seksu, szukanie
osób do towarzystwa oraz masażu seksualnego.
• Kupowanie, sprzedawanie lub inna wymiana tradycyjnych produktów z
branży erotycznej, takich jak czasopisma, filmy i zabawki erotyczne.
• Jednoczesna wzajemna aktywność seksualna na prywatnych czatach –
pisanie w tę i z powrotem podczas masturbacji lub masturbacji na czacie
wideo.
• Oglądanie za pomocą kamery internetowej inscenizowanych czynności
seksualnych w czasie rzeczywistym.
• Korzystanie z aplikacji do wyszukiwania przypadkowych lub przygodnych
kontaktów seksualnych.
• Przeglądanie mediów społecznościowych lub serwisów randkowych, aby
przeglądać intymne zdjęcia lub znajdować potencjalnych partnerów
seksualnych.
• Seksting (wysyłanie tekstu i obrazów o charakterze seksualnym) przez
smartfony jako sposób na flirt z aktualnych partnerem lub nowo poznaną
osobą, a nawet po prostu dla seksualnego dreszczyku emocji.
• Używanie teledildonicznych urządzeń do masturbacji, które rozgrzewają,
nawilżają, pulsują i ściskają w połączeniu z czynnościami seksualnymi
odbywającymi się na ekranie, takimi jak filmy porno lub nawet występy na
żywo.
• Granie w wirtualne gry erotyczne, które umożliwiają użytkownikom
tworzenie niestandardowych awatarów fantasy, które są następnie
wykorzystywane do udziału w interaktywnych seks eskapadach online.

Biorąc pod uwagę liczbę i różnorodność obecnie dostępnych cyfrowych

czynności seksualnych, łatwo zrozumieć, dlaczego uzależnienie seksualne stale
się rozwija.

32
 MECHANIZM AAA
Prawie wszyscy współcześni seksoholicy padli ofiarą internetowego mechanizmu
AAA16 – dostępności, przystępności i anonimowości (accessibility, affordability,
anonymity). Aby zrozumieć, jak działa mechanizm AAA, przeczytaj następujące
historie o oglądaniu pornografii i swobodnym seksie trzydzieści lat temu w
porównaniu z dniem dzisiejszym.

Pornografia w 1985 roku: Joe, mieszkaniec Bostonu, chciał pewnego dnia

obejrzeć porno, więc wstał, ubrał się i jechał pociągiem przez prawie pół godziny
do niesławnej „strefy bojowej” miasta, gdzie miały mieścić się księgarnie dla
dorosłych. Tam wydał prawie 100 dolarów na niewielki stos czasopism
wypełnionych ziarnistymi obrazami. Dla Joe było to całkiem sporo pieniędzy –
więcej, niż naprawdę mógł wydać. Poza tym spędził całą podróż, spoglądając
przez ramię, mając nadzieję, że nie zobaczy go przyjaciel, sąsiad ani ktoś z jego
kościoła. W ciągu następnych kilku tygodni Joe lubił oglądać pornografię i
masturbować się do niej, ale gdy obrazy stawały się coraz bardziej znajome,
stracił zainteresowanie. W ciągu miesiąca był z powrotem w pociągu, potajemnie
wrócił do księgarni, gotowy ponownie wydać pieniądze na nową partię
pornografii.
Pornografia w 2015 roku: Joe podniósł smartfon ze stolika nocnego i
wypowiedział słowa „pokaż mi jakieś porno”. Bez jazdy pociągiem, bez
wydawania 100 dolarów i bez znudzenia się widokami, ponieważ Internet
zapewnia nieskończone i stale zmieniające się zasoby. Bez kłopotów, bez
zamieszania, tylko porno, bardzo dziękuję.

Poszukiwanie przygody na jedną noc w 1985 roku: Amy, niezamężna

mieszkanka Minneapolis, pewnego wieczoru czuła się samotna. Mając nadzieję,
że spotka tego jedynego (albo przynajmniej tego na teraz) wzięła prysznic,
ułożyła fryzurę, nałożyła makijaż, spryskała się perfumami i włożyła swoją
obcisłą czarną sukienkę. Potem zeszła na dół ze swojego mieszkania na drugim
piętrze w mroźną zimę w Minnesocie, złapała taksówkę i pojechała na kosztowną

16
Al Cooper „Sexuality and the Internet: Surfing into the New Millennium”. Cyber Psychology & Behavior
(1998): strony 187 - 193.

33
przejażdżkę do baru dla singli po drugiej stronie miasta (nie chcąc, aby
ktokolwiek z jej przyjaciół lub sąsiadów zobaczył ją i zrozumiał co zamierzała).
W klubie kupiła sobie kilka drogich drinków i czekała, aż przyzwoicie
wyglądający mężczyzna okaże zainteresowanie nią. Kilku mężczyzn
zaproponowało jej drinka, ale żaden z nich nie był w jej „typie”. W końcu
przygnębiona opuściła bar i pojechała taksówką do domu.

Poszukiwanie przygody na jedną noc w 2015 roku: Amy pewnego wieczoru

czuła się samotna. Włożyła popcorn do mikrofalówki, jednocześnie wybierając
odpowiednią aplikację na telefonie. Podczas podjadania w szlafroku i kapciach
od razu zauważyła uroczego faceta. Przesunęła jego profil, by wskazać
zainteresowanie, a zanim popcorn z mikrofali był gotowy, wysyłała mu
niedwuznaczną wiadomość. Dwadzieścia minut później dotarł do jej drzwi,
szczęśliwy, mogąc obejrzeć film, poczęstować się popcornem i nie tylko.
Żadnych godzin przygotowań, drogich przejażdżek taksówką czy drogich
drinków, bólu stóp i kostek od stania w szpilkach przez trzy godziny i żadnego
rozczarowania pod koniec nocy.

W rzeczywistości treści i kontakty seksualne są teraz łatwo dostępne dla każdego

po wejściu do Internetu. Bariery, które istniały zaledwie kilka dekad temu, już nie
istnieją. Nie potrzebujesz nawet stacjonarnego komputera. Laptopy, tablety,
czytniki e-booków, smartfony, platformy do gier i wiele innych urządzeń będą ci
dobrze służyć podczas dzisiejszego seksualnego pobudzenia. Nie musisz też być
technologicznym geniuszem, ponieważ urządzenia cyfrowe, strony internetowe i
aplikacje są niezwykle przyjazne dla użytkownika. Pornografia i przypadkowe
kontakty seksualne są teraz dostępne w dowolnym miejscu i czasie dla każdego,
kto jest zainteresowany – przy czym zainteresowanie to zwykle zaspokaja się
niemal natychmiast. To problematyczne dla uzależnionych od seksu.

POZA MECHANIZMEM AAA

Jak widać, dostępność, przystępność cenowa i anonimowość Internetu sprawiają,
że technologia cyfrowa jest bardzo atrakcyjna, zwłaszcza jeśli chodzi o seks. Ale
urok technologii cyfrowej to coś więcej niż tylko trzy litery A.

34
 Interaktywność
Interaktywny charakter Internetu zapewnia użytkownikom zupełnie inne
wrażenia niż pozostałe formy rozrywki. Podczas gdy telewizja, film, radio,
książki i czasopisma są statyczne, Internet nie. Na przykład magazyn
pornograficzny prawdopodobnie zawiera około dwudziestu zdjęć i to wszystko.
Z porno DND dostajesz około godziny akcji i to wszystko. Nie ma znaczenia, czy
jest tylko jedno zdjęcie w magazynie czy jedna scena w filmie, która Cię
podnieca. To wszystko, co masz. Kropka. Jeśli jednak oglądasz porno online,
możesz sortować i zmieniać kolejność obrazów, a czasami, jeśli znajdziesz kogoś
występującego na żywo przez kamerę internetową, możesz nawet kierować akcją
za pośrednictwem czatu na żywo. Internet zapewnia kontrolę nad tym, kogo i co
oglądasz. Dzięki tej interaktywności technologia cyfrowa może utrzymywać
zainteresowanie osoby znacznie dłużej, niż jakiekolwiek poprzednie medium
rozrywkowe, zwłaszcza jeśli chodzi o treści seksualne i romanse.

JAK TECHNOLOGIA CYFROWA ROZWIJA

PORNOHOLIZM
Pomysł, że Internet i powiązane technologie mogą teraz zapewniać niekończący
się, ciągle zmieniający się strumień zseksualizowanych obrazów i doświadczeń,
jest w dużej mierze tym, co karmi uzależnienie od pornografii. Uzależnienie od
pornografii, podobnie jak inne nałogi, jest napędzane w równym stopniu przez
wyczekiwanie zagłębienia się w fantazję, jak i faktyczny akt (w tym przypadku
akt masturbacji oraz orgazm). Dzięki technologii cyfrowej pornografia zmienia
się teraz nieustannie, pozwalając uzależnionemu niemal nieustannie doświadczać
„pogoni za nowym”.

Kompaktowość/przenośność
W przeszłości czasopisma pornograficzne lądowały pod materacem, w garażu lub
w szafie. Płyty DVD i kasety VHS również musiały być przechowywane –
najlepiej w miejscu niedostępnym dla dzieci lub współmałżonka, nie
wspominając o odwiedzinach krewnych czy przyjaciół. Do seksualnych rozmów
telefonicznych potrzebowałeś miejsca prywatnego, co było prawdziwym
problemem, kiedy jedyne co miałeś to telefon stacjonarny. Do prawdziwych

35
seksualnych spotkań na żywo potrzebowałeś pokoju w motelu lub przynajmniej
samochodu z przyzwoitym tylnym siedzeniem. Wszystkie te formy treści i
aktywności seksualnej zajmowały dużo miejsca, przez co trudno je było ukryć.
Obecnie cyfrowe treści i aktywność seksualna nie zajmują więcej miejsca, niż
cyfrowe urządzenie, z którego korzystasz, aby uzyskać do nich dostęp. A jeśli do
pokoju wejdzie niechciany gość, jedno kliknięcie może zakończyć połączenie i
ukryć dowód. Kolekcja porno, która kiedyś zajmowała miejsce w garażu na trzy
samochody, teraz może być przechowywana na pendrive o rozmiarze kciuka lub
w „chmurze”. Tak więc w dzisiejszym świecie uzależnienie seksualne jest o wiele
łatwiejsze do ukrycia i trzymania w tajemnicy.

Bezpieczeństwo
Technologia cyfrowa prawie gwarantuje, że możesz wejść do Internetu i uprawiać
seks cyfrowy bez ryzyka zarażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową,
aresztowania lub ryzyka fizycznego ataku w postaci rabunku, napadu czy gwałtu.
Ponadto ci, którzy są nieśmiali lub społecznie wycofani, mogą stracić swoje
zahamowania za osłoną bezpieczeństwa zapewnianą przez przeważnie
anonimową i mało intymną postać seksu wirtualnego.

Społeczność internetowa (strona pozytywna)

W Internecie prawie każdy może znaleźć społeczność, która podziela jego
osobiste zainteresowania i zachowania. Osoby zainteresowane samochodami
mogą rozmawiać z innymi osobami, które jeżdżą. Osoby chore na raka mogą
dowiedzieć się więcej o tej chorobie, dołączyć do grup wsparcia, których celem
jest pomoc osobom chorym na raka oraz zebrać informacje dotyczące
potencjalnych terapii, które mogą później omówić ze swoim lekarzem. Dla
lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych – zwłaszcza tych, którzy
mogą mieć kłopoty lub czuć się niekomfortowo, spotykając innych o podobnych
upodobaniach w prawdziwym świecie – komputery mogą zapewnić wspierające
środowisko i sposób na przełamanie izolacji. To samo dotyczy osób o
niekonwencjonalnym lub kulturowo obrazoburczym „stylu życia”, takich jak
osoby zainteresowane przebieraniem się podczas stosunku lub seksem opartym
na dominacji.

36
Niektórzy internauci o nietypowych lub niekonwencjonalnych zainteresowaniach
seksualnych, takich jak BDSM, fetysz stóp czy zainteresowanie krągłymi ludźmi,
utworzyli „wirtualne społeczności” wspierające ich seksualne zainteresowania. W
dzisiejszych czasach ludzie, którzy byli marginalizowani przez swoje upodobania
seksualne i które powodowały, że się ukrywali lub po prostu unikali/ignorowali
swoje potrzeby, mogą łatwo znaleźć podobnie myślących innych, którzy
podzielają ich entuzjazm i chcą zaangażować się w stosunek, który faktycznie ich
podnieca.

Społeczność internetowa (strona negatywna)

Niestety, Internet jest również miejscem, w którym osoby mające odbiegające od
normy lub nielegalne zainteresowania seksualne, takie jak pedofilia lub
ekshibicjonizm, mogą je realizować. Przed wejściem do Internetu wiele osób
fantazjowało na temat tych zachowań, ale potencjalne negatywne konsekwencje
powstrzymywały ich lub po prostu nie mieli dostępu do osób, z którymi mogliby
uprawiać ten rodzaj seksu. W Internecie mogą znaleźć innych, którzy będą
wspierać i zachęcać, obniżając tym samym granicę między fantazją, a działaniem.
Ma to duży potencjał do normalizacji szkodliwych/nielegalnych zachowań
seksualnych u osób, które w przeciwnym razie nigdy nie okazałyby
zainteresowania nimi, a skutki mogą być katastrofalne zarówno dla osoby, jak i
jej potencjalnych ofiar. Pod tym względem technologia cyfrowa może czasami
prowadzić nie tylko do uzależnienia seksualnego, ale także do przestępstw
seksualnych.

UZALEŻNIENIE SEKSUALNE KONTRA

PRZESTĘPSTWA SEKSUALNE
Uzależnieni od seksu mężczyźni i kobiety, którzy kompulsywnie angażują się w
jedno lub więcej zachowań seksualnych, kontynuują te zachowania pomimo
znaczących negatywnych konsekwencji i spędzają dużo czasu na myśleniu,
planowaniu oraz angażowaniu się w aktywność seksualną. Z biegiem czasu seks
staje się głównym celem ich życia. Przestępca seksualny może mieć podobne
objawy, ale przestępcy seksualni różnią się tym, że angażują się w czynności
seksualne które naruszają krzywdzą innych, łamią prawo lub jedno i drugie.

37
 • Uzależnienie seksualne ma miejsce w kontekście samotnego aktu
seksualnego lub z w parze z wyrażającą zgodę osobą dorosłą.
• Przestępstwo seksualne obejmuje przymusowe formy seksu – seks z tymi,
którzy tego nie chcą, seks z tymi, którzy nie wiedzą, że to się dzieje
(podglądanie), seks z osobami, które są zbyt młode, by się na to zgodzić (w
tym oglądanie pornografii z udziałem nieletnich), seks z tymi, którzy są
upośledzeni umysłowo i dlatego nie mogą wyrazić zgody oraz seks pod
przymusem.

Uzależnienie od seksu może odebrać lub pogorszyć zdrowie, poczucie własnej

wartości, małżeństwo lub pracę, może bezpośrednio skrzywdzić wiele osób, ale
poszukiwanie lub uprawianie częstego seksu za pełną zgodą zainteresowanych to
nie to samo, co przestępstwo seksualne. Chociaż wielu małżonków lub partnerów
osób uzależnionych od seksu obawia się, że ich dzieci lub rodziny mogą być
zagrożone, ponieważ w domu przebywa seksoholik, rzeczywistość jest taka, iż
niewielu osób uzależnionych od seksu jest również przestępcami seksualnymi.
Ich wybory i czynności seksualne, choć bolesne, problematyczne i destrukcyjne
dla istniejących związków, są zazwyczaj zgodne z prawem.

UZALEŻNIENIA ONLINE DOTYCZĄ NIEKTÓRYCH

OSÓB, ALE SĄ ONE W MNIEJSZOŚCI
Większość ludzi korzysta z technologii cyfrowej w zdrowy sposób, który
poprawia ich życie we wszystkich aspektach, w tym życie seksualne. Tylko
niewielka mniejszość osób korzystających z Internetu, nawet jedynie w celach
seksualnych, cierpi z powodu swoich zachowań związanych z technologią.
Jednak dla tych, którzy walczą, seksualność napędzana technologią może być
równie problematyczna, jak uzależnienie od heroiny, alkoholu, hazardu,
nałogowego objadania się lub kokainy. Ta bolesna rzeczywistość będzie dalej
opisywana, począwszy od następnego rozdziału, który ma pomóc czytelnikom
rozpoznać różnicę między prostym poszukiwaniem przyjemności, a
uzależnieniem seksualnym.

38
 ROZDZIAŁ DRUGI
PRZYJEMNE OGLĄDANIE CZY
UZALEŻNIENIE? ZROZUMIEĆ
RÓŻNICĘ
W moim kościele wierzymy, że każda forma seksu pozamałżeńskiego jest
grzechem, w tym masturbacja i oglądanie porno. Ale co mam zrobić? Mam
dwadzieścia trzy lata i nawet nie randkuję, nie mówiąc już o małżeństwie.
Zapytałem o to pastora, mówiąc mu, że raz lub dwa razy w miesiącu wchodzę do
Internetu, żeby obejrzeć porno i się masturbować. Spojrzał na mnie z głęboką
troską i zasugerował, że mogę być uzależniony od seksu. Jestem? Wydaje mi się,
że musiałbym patrzeć na porno częściej niż raz lub dwa razy w miesiącu, aby być
nałogowcem. Aczkolwiek wierzę, że to, co robię, jest moralnie złe i chciałbym
przestać.
– Paul, dwadzieścia trzy lata, student z religijnej uczelni

Jestem singlem i nie umawiam się na randki, ale co wieczór przeglądam Internet
i oglądam porno. Czasami wchodzę na strony z czatami wideo i skaczę od osoby
do osoby, szukając kogoś, kto będzie się masturbował podczas oglądania. Mimo
bycia hetero, nie obchodzi mnie, czy robi to mężczyzna czy kobieta. Jest coś
naprawdę intensywnego w obserwowani jak ludzie przezywają orgazm. Zwykle,
zanim się zorientuję mija pięć lub sześć godzin. Powtarzam sobie, że pooglądam
tylko przez pół godziny, ale to się nigdy nie zdarza. Nie mogę się powstrzymać i
nigdy nie śpię z tego powodu. Teraz moje oceny naprawdę spadają, ponieważ
wciąż zasypiam na zajęciach, a nawet kiedy nie śpię na zajęciach, rzucam okiem
na porno na moim iPhonie.
– Rick, dwadzieścia jeden lat, student

39
 MÓZG CHCE TEGO, CZEGO CHCE MÓZG
Niemal każdy uważa, że lśniąca taca deserowa wyniesiona na koniec dobrego
posiłku kusi bardzo mocno. Nawet jeśli jesteś najedzona, całe to przepyszne,
wilgotne, lekkie i puszyste ciasto oraz czekolada z pewnością wzbudzą
zainteresowanie. Nasze ciała reagują na oczekiwaną przyjemność deseru, nawet
jeśli nie jesteśmy głodni. Nie tylko słodycze wywołują tę reakcję. Ekspozycja lub
fantazja na temat seksu, romansu, wydatków, hazardu i nie tylko mogą
powodować tymczasowe zmiany chemiczne w mózgu, wywołane
zainteresowaniem i podnieceniem. Nasze źrenice rozszerzają się, nasze tętno
przyspiesza, nasz oddech staje się szybszy i płytszy, a nawet możemy się pocić.
W tym procesie stajemy się również nieco rozmyci intelektualnie, coraz bardziej
skupieni na idei przyjemności. Kiedy to nastąpi, definitywne „nie” zamienia się
w „może”, a ostatecznie w „tak”. Dosłownie tracimy zdolność do podążania za
przemyślanymi decyzjami.

Ta neurochemiczna zmiana jest w rzeczywistości funkcją ewolucji i

„inteligentnego projektu”. Innymi słowy, jedzenie i seksualność są niezbędne do
przetrwania zarówno jednostki, jak i gatunku, ponieważ jeśli nie jemy lub nie
rozmnażamy się, dość szybko wymieramy. Tak więc nasze mózgi są
zaprogramowane tak, abyśmy „doświadczali przyjemności”, kiedy angażujemy
się w te i podobne podtrzymujące życie czynności. Zasadniczo, gdy „obiekt
pożądania” jest w zasięgu naszych zmysłów, nasz mózg uwalnia potok
neurochemikaliów – głównie dopaminy, ale także serotoniny, adrenaliny,
endorfin i kilku innych. Są to elementy poprawiające nastrój i uśmierzające ból w
mózgu. To właśnie ta gwałtowna zmiana chemii mózgu – zapoczątkowana
fantazją i wspierana przez wyostrzenie naszych pięciu zmysłów – sprawia, że
czujemy się podekscytowani i popychani w kierunku tego, co widzimy, wąchamy,
słyszymy, smakujemy, dotykamy i coraz bardziej pożądamy.

Nie musimy nawet faktycznie angażować się w aktywność lub substancję (np.
deser), aby się ekscytować. Sama długotrwała myśl o bardzo przyjemnym
poprzednim doświadczeniu rozpoczyna ten biologiczny proces pobudzenia.
Pamiętamy, jak w przeszłości jedliśmy i delektowaliśmy się ciastem
czekoladowym, więc kiedy widzimy podobną okazję w teraźniejszości, chcemy
40
ją wykorzystać. W rzeczywistości tego pragniemy. Taka jest naturalna kolej
rzeczy.
Nic więc dziwnego, że każdy jest czasami kuszony potencjalnie przyjemną
substancją lub czynnością. Każdy z nas ma różne poziomy samokontroli, które
pomagają nam zdecydować, czy podejść do czegoś kuszącego czy trzymać się od
tego z daleka. Większość z nas jest w stanie pomyśleć przed podjęciem działania,
korzystając z wcześniejszych doświadczeń jako przewodnika. Osoby z silną
kontrolą impulsów mogą obiektywnie zdecydować, czy poszukiwanie
przyjemnego doświadczenia wiąże się z ryzykiem, a jeśli tak, to czy ryzyko jest
tego warte. Na przykład, ktoś rozpoczynający dietę może się zastanowić przed
zanurkowaniem w lodówce: „Czy zjedzenie tego ciasta sprawi, że będę się
później wstydzić i działać przeciwko mojemu celowi, jakim jest utrata wagi?”.
Podobnie, na arenie seksu, zdrowi ludzie mogą obiektywnie zapytać: „Czy ten
flirt lub oglądanie tych zdjęć pornograficznych wpłynie na mój związek w sposób,
którego będę potem żałować?”.

Zdolność do zatrzymania się i rozważenia potencjalnych wyników przed

podjęciem impulsywnego działania jest kluczową miarą zdrowia emocjonalnego.
Jednak nawet zdolność zdrowej osoby do powiedzenia „po prostu nie” może być
czasami zagrożona, w zależności od siły pragnienia i jej obecnego poziomu stresu.
Jeśli zostaniemy zwolnieni z pracy lub doświadczymy jakiejś innej głębokiej
straty osobistej, niektórzy mogą zdecydować się na uspokojenie dodatkowym
martini, papierosem (mimo że rzuciliśmy palenie wiele lat temu), paczką chipsów
lub aktywnością seksualną. Nawet dobre rzeczy mogą nas trochę wyluzować.
Kiedy dostaniemy podwyżkę w pracy lub doświadczymy narodzin naszego
pierwszego wnuka, możemy zignorować niektóre z naszych zwyczajowych
ostrzeżeń podczas świętowania. A w święta możemy przejadać się,
usprawiedliwiając nasze zachowanie szczególną okolicznością.

Zwykle jednak to raczej wada, a nie korzyść nas wyróżnia. Zwykle im bardziej
jesteśmy niespokojni, puści emocjonalnie i zestresowani, tym mniej
prawdopodobne jest, że podejmiemy dobre decyzje. A ludziom, którzy na ogół
mają problemy z tolerowaniem silnych reakcji emocjonalnych – którzy z natury
mają skłonność do niecierpliwości, impulsywności i reaktywności – prawie

41
zawsze trudniej jest nie sięgać po natychmiastową satysfakcję bez uważnego
uprzedniego przemyślenia, zwłaszcza gdy pojawia się pokusa. Jeśli zastanawiasz
się, czy jesteś trochę impulsywny, czy nie masz kontroli, nasza następna sekcja
pomoże ci zbadać zakres wzorców korzystania z wirtualnego seksu od zwykłego
użytkownika po uzależnionego.

OKAZJONALNY, ZAGROŻONY CZY UZALEŻNIONY

UŻYTKOWNIK?
Czytając poniższe opisy i cechy, sprawdź, czy rozpoznajesz w nich siebie lub
ukochaną osobę.
Zwykli użytkownicy
Przypadkowi użytkownicy cyfrowej seksualności to mężczyźni i kobiety, dla
których pornografia internetowa, wirtualne doświadczenia seksualne i cyfrowy
flirt są czasami fascynujące i sprawiające przyjemność. Czasami angażują się w
te przyjemne rozrywki, w zależności od okoliczności ich życia, ale nie do
skrajności. Przypadkowi użytkownicy zazwyczaj uważają te czynności za
przyjemną rozrywkę, sporadyczną formę ucieczki lub relaksu, która ostatecznie
nie jest tak satysfakcjonująca ani znacząca, jak bardziej intymne relacje.
Następujące stwierdzenia są często prawdziwe w przypadku zwykłych
użytkowników cyberseksu:

• Cyberseks jest używany z przerwami i sporadycznie.

• Aktywność jest napędzana ciekawością, nowościami, edukacją lub
rozrywką.
• Częstotliwość używania jest uzależniona od wydarzeń w życiu, takich jak
częstsze używanie w późnym okresie dojrzewania lub poza związkiem.
• Wykorzystanie może tymczasowo wzrosnąć po osobistej stracie lub innej
trudnej zmianie w życiu, zmniejszając się, gdy życie staje się lepsze.
• Nie mają historii głębokiego zaniedbania lub traumy we wczesnym okresie
życia ani rozległej traumy w życiu dorosłym.
• Silne poczucie własnej wartości daje im nieodłączne, konsekwentne
poczucie „bycia w porządku” i „dostatecznie dobrym człowiekiem”. Kiedy

42
 zdarzają się złe rzeczy, nie zwracają się przeciwko sobie, a kiedy zdarzają
się dobre rzeczy, mogą tolerować przyjemność i podniecenie.
• Ich życie to stabilne, długotrwałe przyjaźnie i poczucie przynależności do
określonej społeczności.
• Ich życie to rekreacja i zabawa, chętnie i łatwo pozwalają sobie na relaks.
• Potrafią szukać, znajdować i pozostać uczciwymi w zaangażowanych,
intymnych związkach partnerskich.
• Ich zainteresowanie pornografią i innymi seksualnymi doświadczeniami
online nie utrzymuje się w czasie, ponieważ te doświadczenia wydają się
powtarzalne, dwuwymiarowe i nierealistyczne.
• Nie odczuwają głębokiego wstydu ani nienawiści do samego siebie z
powodu tych czynności.

Użytkownicy z grupy ryzyka

Zagrożeni użytkownicy mogą przechodzić okresy intensywnego zaangażowania
w cyfrową seksualność, czasami wykorzystując ją jako odwrócenie uwagi od
dyskomfortu emocjonalnego i innych problemów życiowych. Użytkownicy ci
mogą mieć okresy przypominające uzależnienie od pornografii i innych czynności
seksualnych związanych z technologią, ale mogą (i zwykle to robią) ograniczać
lub przerywać swoje zachowania, gdy zaczynają odczuwać niekorzystne
konsekwencje lub poprawiają się ich okoliczności życiowe. Cechy zagrożonych
użytkowników cyberseksu mogą obejmować:

• Tworzenie tajemnic – poświęcanie intymności w zamian za „wyglądanie

porządnie”, „bycie właściwym” lub „bycie akceptowanym”.
• Potencjalna historia nadużywania substancji w celach rekreacyjnych i
związane z nimi impulsywne wybory.
• Potencjalna historia nadużywania zewnętrznej stymulacji (wydatki, hazard,
seks i inne zachowania o dużej intensywności) w celu odwrócenia uwagi
od stresu lub skrajnych nastrojów.
• Częste reagowanie na silne emocje związane ze złością, sarkazmem,
obwinianiem i innymi formami uzewnętrznionych uczuć.

43
 • Posiadanie podstawowych relacji, które mogą być burzliwe, trudne,
tłamszące lub pozbawione empatii i zdrowej wrażliwości.
• Unikanie lub denerwowanie się przez osoby, które wyrażają
zaniepokojenie ilością czasu spędzanego na aktywności seksualnej online.
• Bycie narcystycznym, niedostrzeganie swojego udziału w konfliktach i
walka ze zrozumieniem frustracji innych.
• Bycie wrażliwym, branie rzeczy do siebie.

Chociaż niekoniecznie są uzależnieni lub nawet kompulsywni w stosunku do

swoich działań seksualnych, zagrożeni użytkownicy mogą czasami wyglądać
niemal jak osoby uzależnione od seksu – ukrywając charakter i zakres swoich
seksualnych/romantycznych zachowań, ignorując zarówno rzeczywiste, jak i
potencjalne konsekwencje oraz eskalując naturę i zakres ich działalności. Tym,
co odróżnia użytkowników z grupy ryzyka od osób uzależnionych o, jest to, że
użytkownicy mogą samodzielnie powstrzymać swoje zachowania seksualne, a
osoby uzależnione nie. Zagrożony użytkownik zasadniczo zachowuje kontrolę i
wybór, czy angażuje się w wirtualny seks. Z definicji uzależnieni utracili tę
zdolność wyboru.

Użytkownicy uzależnieni
W dzisiejszym świecie osoby uzależnione od seksu to osoby, które kompulsywnie
używają technologii cyfrowej do fantazjowania i zachowań seksualnych,
niezależnie od potencjalnych konsekwencji dla siebie i innych. Tak, wciąż
spotkamy seksoholików, którzy nie polegają na technologii cyfrowej w celu
ułatwienia sobie nałogowych zachowań, ale takich osób jest bardzo niewiele.
Chociaż wielu uzależnionych od seksu na zewnątrz emanuje pewnością siebie i
poczuciem własnej wartości, jest to zwykle maska emocjonalna, która obejmuje
podstawowe problemy, takie jak niska samoocena, wstyd, lęk, depresja i
uważanie się za człowieka bezwartościowego. Nawet jeśli odnoszą niesamowity
sukces na zewnątrz, osoby uzależnione od seksu czują się puste w środku.
Wielokrotnie zwracają się do napędzanych cyfrowo fantazji seksualnych aby
tymczasowo wypełnić tę emocjonalną pustkę. Niestety, nie są w stanie
samodzielnie powstrzymać swoich problematycznych zachowań, nawet jeśli
doświadczają negatywnych konsekwencji lub chęci zmiany.

44
Charakterystyka użytkowników uzależnionych seksualnie może obejmować:
• Prowadzenie podwójnego życia – ukrywanie ważnych informacji na temat
aktywności seksualnej przed rodziną i innymi osobami.
• Historia lub aktualne problemy z lękiem, depresją i powiązanymi
problemami emocjonalnymi.
• Historia nadużywania substancji, zaburzeń odżywiania i innych
kompulsywnych, impulsywnych lub uzależniających zachowań.
• Historia znęcania się, traumy lub zaniedbania w dzieciństwie, których bez
terapii mogą nie uznać, zaakceptować emocjonalnie lub w pełni zrozumieć.
• Historia głębokich dysfunkcji rodzinnych we wczesnym okresie życia, w
tym przemoc, zaniedbanie, uzależnienie lub choroba psychiczna.
• Obawy przed byciem niechcianym lub porzuconym przez całe życie, jeśli
kiedykolwiek będą w pełni szczerzy z bliskimi przyjaciółmi bądź
partnerami.
• Używanie pornografii, przypadkowego seksu lub masturbacji w celu
zastąpienia głęboko intymnych relacji osobistych i wsparcia rówieśników.
• Historia problemów intymnych i obaw związanych z relacjami – łamanie
zobowiązań, krzywdzenie innych, kończenie związków bez wyraźnego
powodu.
• Historia głębokich, nierozwiązanych traum (wojna, przemoc fizyczna,
gwałt itp.)
• Wzorzec odchodzenia lub nieumiejętności utrzymywania relacji, gdy
minęło początkowe zafascynowanie nową osobą.
• Wzór powierzchownego zaangażowania, ale emocjonalnego dystansu w
przyjaźni i innych związkach.
• Brak empatii wobec osób bezpośrednio lub pośrednio dotkniętych
zachowaniami seksualnymi osoby uzależnionej (narcyzm).

ZROZUMIENIE UZALEŻNIONYCH OD
CYBERSEKSU
Ludzie, którzy uzależniają się od wykorzystywania fantazji seksualnych i
aktywności do rozproszenia uwagi oraz uspokojenia się, są w istocie
narkomanami, ale zamiast zażywać uzyskanej w jakiś sposób substancji
45
chemicznej, nauczyli się wykorzystywać swoje wewnętrzne procesy
wytwarzające przyjemność, czyli własną neurochemię. Z biegiem czasu ich
priorytety życiowe zmieniają się na powtarzalne dążenie do przyjemnej
stymulacji poprzez treści i zachowania seksualne. Inni ludzie i doświadczenia
związane ze zdrowym życiem stają się drugorzędne w stosunku do ich
poszukiwań emocjonalnego uniesienia zapewnianego przez seksualne fantazje,
podniecenie i aktywność. Wywołana przez siebie neurochemiczna stymulacja
zapewniana przez godziny oglądania pornografii, grania w wirtualne gry
erotyczne, korzystanie z kamerek, szukanie partnerów seksualnych lub
romantycznych na portalach randkowych, mediach społecznościowych i
aplikacjach staje się ich „narkotykiem z wyboru”.

Osoby uzależnione od cyberseksu kontynuują swoje problematyczne zachowania,

mimo że czują się źle ze sobą i niszczą swoje cele życiowe oraz relacje osobiste.
Czasami próbują kontrolować swój problem, przechodząc od jednego zachowania
do drugiego. Na przykład osoba uzależniona od cyberseksu może przejść od
kompulsywnego oglądania pornografii do poszukiwania partnerów na żywo za
pośrednictwem aplikacji na smartfony. Niestety zmiana rodzaju aktywności
seksualnej nie rozwiązuje problemu. To trochę jak alkoholik, który mając zbyt
wiele problemów z wódką, przesiada się na wino. Nie przestał pić; po prostu
znalazł inny sposób osiągnięcia tego samego. Ludzie w trakcie rekonwalescencji
czasami nazywają to „przestawianiem leżaków na Titanicu”. Widok może być
trochę inny, ale statek nadal tonie.

Jak wspomniano wcześniej, uzależnienie seksualne polega bardziej na

oczekiwaniu na seks, niż na rzeczywistej aktywności seksualnej. Już zanim usiądą
w celu wyszukania pornografii internetowej lub potencjalnych partnerów
seksualnych, osoby uzależnione od seksu są „na haju”, co oznacza, że
oczekiwanie na doświadczenie seksualne pozostawia ich zarówno podnieconymi,
jak i rozproszonymi. Jeśli zmagasz się z tą koncepcją, weź pod uwagę przykład
narkomana, który z gotówką w ręce w końcu znalazł źródło narkotyków, których
tak desperacko pragnie. Czy w drodze do bankomatu, wypłacaniu pieniędzy i
jeździe do domu dealera ta osoba nie jest już „naćpana”? Przecież jego myślenie
jest osłabione i już podejmuje złe decyzje. Im bardziej uzależniony zbliża się do

46
faktycznego używania narkotyków, tym mocniej bije serce, tym mocniej drżą ręce
i tym mniej świadome staje się myślenie osoby. Jednak w tym momencie w
organizmie osoby uzależnionej nie ma narkotyków.

Uzależnienie od wirtualnego seksu działa w podobny sposób. Osoby uzależnione

od seksu znajdują tyle samo intensywności, podniecenia i rozproszenia w
poszukiwaniu kolejnego seksualnego dreszczyku, jak w samym akcie
seksualnym. Intensywne fantazje seksualne wciągają uzależnionych od seksu w
stan emocjonalny, który sprawia, że są stosunkowo niezdolni do dokonywania
lepszych wyborów lub rozważania, jak ich zachowania mogą wpływać na innych.
Jest to ten sam rodzaj stanu emocjonalnego, który odczuwają kompulsywni
hazardziści, gdy siedzą przy stole do gry w kości, a przed nimi leżą żetony
kupione za miesięczne czesne za szkołę ich dziecka. Wiedzą, że nie powinni grać
tymi pieniędzmi, ale może następne rozdanie przyniesie wielką wygraną. Takie
jest oblicze uzależnień behawioralnych.

Osoby uzależnione od seksu podczas leczenia często odnoszą się do tego

intensywnego stanu emocjonalnego jako do „transu” lub „bańki”. Mogą spędzać
godziny, a czasem nawet dni, w tym podniosłym stanie, mając na uwadze cel lub
ideę seksu bez angażowania się w żaden akt seksualny. Jeszcze. Tak więc dla osób
uzależnionych – zarówno od substancji, jak i od zachowań – fantazje i rytuały,
które poprzedzają zachowania związane z zażywaniem/zachowaniem, są równie
atrakcyjne i uzależniające, jak rzeczywiste narkotyki lub zachowania (a może
nawet bardziej). Uwięziony w fantazji i obsesji seksualnej, naładowany
emocjonalnie neurochemiczny haj u seksoholika jest podtrzymywany bądź
zwiększany przez ciągłe wyszukiwanie, oglądanie, pobieranie, czatowanie,
wysyłanie SMS-ów i tym podobnych. Każde nowe zdjęcie, film, gra lub osoba
wysyła wiadomości do mózgu uzależnionego, aby uwolnić więcej dopaminy,
pomagając utrzymać pożądany poziom rozproszenia i podniecenia. Podobnie jak
uzależnieni hazardziści czekający z zapartym tchem na kolejną kartę, osoby
uzależnione od cyberseksu utrzymują się w ciągłym stanie podniecenia przez
wszystkie swoje poszukiwania, oczekiwania i fantazjowanie.

47
Rzeczywistość uzależnienia seksualnego polega na tym, że chorzy mogą spędzać
wiele godzin „na szczycie”, odczuwając intensywne podniecenie emocjonalne
bez fizycznego podniecenia, masturbacji lub orgazmu. Ich obsesyjne
poszukiwanie i fantazja na temat znalezienia idealnego obrazu, wideo lub partnera
seksualnego może ich rozpraszać oraz odrywać od stresujących priorytetów,
związków i zobowiązań życiowych tak samo skutecznie, jak heroina, kokaina lub
inna substancja zmieniająca nastrój. Czasami współmałżonek lub partner osoby
uzależnionej konfrontuje się z uzależnionym: „A co ze mną i naszym związkiem?
Czy nie wiesz, jak twoje oglądanie porno każdego wieczoru wpływa na nas?
Myślałem, że mnie kochasz!”. Niestety, rzeczywistość osób uzależnionych od
cyberseksu polega na tym, że podczas swoich fantazji seksualnych są tak skupieni
na intensywności tego, co robią, że dosłownie nie są w stanie myśleć o niczym
innym. Osoby uzależnione od pornografii mogą korzystać z komputerów,
laptopów, tabletów i smartfonów godzinami, a nawet dniami, często mówiąc do
siebie: „Przestanę za dziesięć minut” lub „Zatrzymam się jak przyjdzie pora na
kolację” lub „Przestanę, kiedy będę musiał położyć dzieci do łóżek”. W
międzyczasie, dziesięć minut przychodzi i odchodzi, obiad stygnie, a sfrustrowani
bliscy poddają się i idą do łóżka sami.

Chociaż ostatecznym rezultatem seksualnych aktów u większości uzależnionych

jest orgazm, nie jest to faktyczny cel. Dla uzależnionych prawdziwym celem jest
emocjonalne odwrócenie uwagi, które zapewnia całe patrzenie, podróżowanie,
kontaktowanie się i pobieranie – nic z tego nie ma nic wspólnego z orgazmem. W
rzeczywistości, gdy pojawia się orgazm, „bańka” znika i rzeczywistość powraca.
W tym momencie narkomanowi przypomina się późna godzina, złożone i
złamane obietnice oraz kolejna noc bez wystarczającej ilości snu.

CZY JESTEM UZALEŻNIONY OD WIRTUALNEGO

SEKSU?
Wykorzystanie technologii cyfrowej do celów seksualnych może się wahać od
zwykłego po uzależniające. Sugerujemy, abyś rozwiązała następujący quiz, w
celu sprawdzenia, czy przekroczyłaś granicę między zwykłym korzystaniem, a
uzależnieniem.

48
 TEST NA UZALEŻNIENIE SEKSUALNE
Poniższy Cybersex Addiction Screening Test (CAST-R) ma na celu pomóc w
ocenie kompulsywnych i/lub uzależniających zachowań seksualnych opartych na
technologii. Test zapewnia pytania, które mogą pomóc w identyfikacji mężczyzn
i kobiet cierpiących z powodu niechcianych zachowań seksualnych.

Zaznacz pod każdym pytaniem TAK/NIE, a następnie policz na ile pytań padła
odpowiedź TAK.

1. Czy zdarza Ci się spędzać coraz więcej czasu w Internecie (w tym na

urządzeniach mobilnych), oglądając porno i/lub angażując się w seksualne
lub romantyczne fantazje, nawet jeśli masz inne rzeczy do zrobienia, które
odkładasz na później?
TAK/NIE
2. Czy obiecałeś/obiecałaś sobie, że przestaniesz przeglądać lub korzystać z
niektórych witryn lub aplikacji erotycznych, a mimo to znów to robisz?
TAK/NIE
3. Czy angażujesz się w skrzętnie skrywane romantyczne bądź seksualne
relacje za pośrednictwem Internetu lub osobiście?
TAK/NIE
4. Czy kolekcjonujesz treści pornograficzne, przechowujesz obrazy i filmy,
kontakty do partnerów seksualnych, romantyczne e-maile albo teksty
związane z dawnymi lub obecnymi partnerami na komputerze bądź w
innym miejscu?
TAK/NIE
5. Czy zdarza Ci się, że często korzystasz z Internetu, aby zobaczyć, kto może
być chętny do uprawiania seksu lub romansowania, nawet jeśli nie masz
czasu lub nie był to Twój jasny zamiar?
TAK/NIE
6. Czy miałeś/miałaś negatywne konsekwencje w pracy, szkole, w związkach
lub w innych ważnych obszarach swojego życia związanych z
korzystaniem przez Ciebie z pornografii bądź innej cyfrowej aktywności
seksualnej?
TAK/NIE

49
7. Czy skupienie się na pornografii i/lub cyfrowym życiu seksualnym
doprowadziło do zmniejszenia koncentracji na przyjaciołach, rodzinie,
zawiązkach wyznaniowych i/lub czasie poświęconym na rekreację?
TAK/NIE
8. Czy Twoje zachowanie seksualne spowodowało, że straciłeś/straciłaś
cokolwiek lub kogoś ważnego dla Ciebie (kariera, szkoła, związki, finanse,
poczucie własnej wartości, zdrowie itp.)?
TAK/NIE
9. Czy kłamiesz lub ukrywasz przed bliskimi osobami swoje oglądanie
pornografii, rodzaj oglądanego porno lub inne cyfrowe czynności
seksualne?
TAK/NIE
10. Czy zdarzyło Ci się ukrywać wykorzystanie pornografii lub inną cyfrową
aktywność seksualną, aby współmałżonek, współpracownik lub członek
rodziny tego nie odkrył?
TAK/NIE
11. Jeśli jesteś w związku, czy twój partner/współmałżonek powiedziałby, że
twoje wykorzystanie pornografii ub inna cyfrowa aktywność seksualna
narusza podstawowe zasady dotyczące związku (czy on lub ona wie o
wszystkim)?
TAK/NIE
12. Czy uważasz, że Twoje zaangażowanie w pornografię internetową i
cyfrową aktywność seksualną koliduje z innymi osobistymi celami, takimi
jak rozwijanie relacji, zdrową intymność, życie rodzinne/wspólnotowe?
TAK/NIE
13. Czy zdarzyło Ci się oglądać materiały seksualne lub angażować się w
czynności seksualne, które są nielegalne?
TAK/NIE
14. Czy słyszałeś skargi, obawy rodziny lub znajomych dotyczące ilości czasu
spędzanego w Internecie na oglądaniu lub rodzaju porno, które oglądasz?
TAK/NIE
15. Czy stajesz się defensywny, zły lub bardzo zawstydzony, gdy zostaniesz
poproszony o przyjrzenie się, poddanie się lub ograniczenie wykorzystania
pornografii lub innych seksualnych kontaktów online?
TAK/NIE
Łączna liczba odpowiedzi „TAK”: …………………………
50
PUNKTACJA:
1 lub 2 odpowiedzi „TAK”: Prawdopodobnie jesteś „zwykłym”
użytkownikiem/użytkowniczką cyfrowego seksu
3 lub 4 odpowiedzi „TAK”: Prawdopodobnie jesteś „zagrożonym”
użytkownikiem/użytkowniczką cyfrowego seksu. W celu monitorowania
potencjalnych problemów ważne jest, abyś rozmawiał z innymi o swoim
zaangażowaniu w cyfrową seksualność.
5 lub więcej odpowiedzi „TAK”: Prawdopodobnie jesteś
uzależniony/uzależniona od cyberseksu i kompulsywnie korzystasz z cyfrowej
technologii seksualnej w sposób, który wymyka się spod kontroli i ma negatywny
wpływ na twoje życie. Najprawdopodobniej profesjonalna pomoc znacznie ułatwi
Ci powrót do zdrowia.

Być może ważniejsze, niż liczba odpowiedzi „tak” które uzyskałaś w teście jest
to, jak bardzo jesteś skłonna być szczerą w tym wszystkim wobec siebie i co
najmniej jednej innej osoby, która jest dla ciebie ważna. Na przykład możesz
spędzać dziesięć lub dwanaście godzin tygodniowo na oglądaniu pornografii
internetowej, ale jeśli twój współmałżonek wie o tym i nie ma nic przeciwko temu
– jeśli nie narusza to twoich zobowiązań osobistych i związkowych – jeśli nie
narusza to ani nie koliduje z twoimi zobowiązaniami osobistymi i związkowym,
wtedy wykorzystanie pornografii może nie być problemem. Innymi słowy, jeśli
żyjesz uczciwie i posiadasz „integralność seksualną” w swoim życiu, ta
integralność może być czynnikiem łagodzącym w kontekście diagnozy
uzależnienia seksualnego. Jeśli jednak spędzasz dziesięć lub dwanaście godzin
tygodniowo, korzystając z pornografii internetowej, ukrywając to przed
współmałżonkiem i innymi ważnymi osobami w Twoim życiu, nie uprawiasz już
seksu ze swoim współmałżonkiem (który jest tym zaniepokojony), to
prawdopodobnie jesteś uzależniona.

Jak widać, istnieje wiele czynników, które mogą, ale nie muszą, doprowadzić do
diagnozy uzależnienia seksualnego. Jako taki, powyższy test jest bardziej
wskazówką, niż ostatecznym werdyktem. Jednak odpowiedź „tak” na pytanie 13,
dotyczące nielegalnej aktywności seksualnej, zawsze stanowi problem, nawet
jeśli nie borykasz się z uzależnieniem. Jeśli odpowiedziałeś/odpowiedziałaś „tak”

51
na to pytanie, bezwzględnie należy zwrócić się o poufną poradę do
profesjonalnego doradcy, który jest biegły w radzeniu sobie z tymi kwestiami.
Robiąc to, pamiętaj, że licencjonowani specjaliści mają różne wymagania
dotyczące zgłaszania nielegalnych zachowań seksualnych, które są różne w
zależności od lokalnego prawa, nawet odnośnie tych, które miały miejsce tylko w
Internecie

UZALEŻNIENIE OD SEKSU: CZY JEST TO

UZASADNIONE ZABURZENIE?
Podręcznik Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych, znany również jako
„DSM”, został opublikowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne
(APA). W Stanach Zjednoczonych DSM był historycznie postrzegany jako
„biblia diagnostyczna” zaburzeń psychiatrycznych. Został opublikowany po raz
pierwszy w 1952 roku i jest w pełni aktualizowany co kilkanaście lat, chociaż w
każdej chwili mogą wystąpić drobne poprawki. Z biegiem lat, gdy zmieniło się
rozumienie różnych zachowań przez psychiatrów, w DSM pojawiło się wiele
dodatków i modyfikacji. Na przykład w 1968 roku homoseksualizm został
wymieniony jako zaburzenie psychiczne. Kilka lat później, w 1973 roku, APA
zmieniło swoje stanowisko – i od tego czasu organizacja ciężko pracowała, aby
stłumić hańbę, jaka do niej przylgnęła po poparciu tej koncepcji. Obecnie
uzależnienie seksualne znajduje się w podobnym stanie.
Wiosną 2013 r. APA opublikowała piątą dużą rewizję DSM (DSM-5). Przed
publikacją organizacja uwzględniła zaburzenie hiperseksualne (inaczej
uzależnienie seksualne) jako oficjalną diagnozę. Znany psychiatra i instruktor
Harvard Medical School dr Martin Kafka przygotował proponowaną diagnozę17
do zbadania przez APA. Czyniąc to, dokonał przeglądu całego zbioru badań
naukowych i literatury epidemiologicznej oraz klinicznej poświęconych
uzależnieniu od seksu, stwierdzając:

Dane przeanalizowane z tych różnych perspektyw teoretycznych są zgodne ze

sformułowaniem, że zaburzenie hiperseksualne to zaburzenie pożądania

17
Martin P. Kafka, „Hypersexual Disorder: A Proposed Diagnosis for DSM-V”, Archives of Sexual Behavior 39
(2010): strony 377-400

52
seksualnego charakteryzujące się zwiększoną częstotliwością i intensywnością
fantazji motywowanych seksualnie, podniecenia, popędów, zachowań w
połączeniu z komponentem impulsywności – niewłaściwym zachowaniem
połączonym z przykrymi konsekwencjami. Zaburzenia hiperseksualne mogą być
związane z podatnością na uczucie przygnębienia i stosowaniem zachowań
seksualnych w odpowiedzi na stres i życiowe porażki związane z takimi afektami.
Zaburzenia hiperseksualne są związane ze zwiększonym czasem angażowania się
w fantazje i zachowania seksualne (zaabsorbowanie seksualne/obsesja
seksualna) i znacznym stopniem upośledzenia woli lub „utraty kontroli”
charakteryzującego się usunięciem hamulców, impulsywnością,
kompulsywnością lub uzależnieniem behawioralnym. [Zaburzeniu
hiperseksualnemu] może towarzyszyć zarówno istotny klinicznie niepokój
osobisty, jak i stany chorobowe18.

Po przejrzeniu dziesięcioleci badań naukowych, analiz i komentarzy dr Kafka

doszedł do wniosku, że uzależnienie seksualne zdecydowanie istnieje. Ponadto
zauważył, że osoby uzależnione od seksu angażują się w swoje uzależniające
fantazje i zachowania jako sposób na złagodzenie emocjonalnego dyskomfortu
wywołanego depresją, lękiem i nierozwiązaną traumą z wczesnego życia.
Wreszcie zauważył, że uzależnienie seksualne zazwyczaj powoduje znaczny stres
i negatywne konsekwencje życiowe. Zasadniczo więc potwierdził to, co od lat
mówią specjaliści od leczenia uzależnień – że istnieją trzy główne elementy
uzależnienia seksualnego:

1. Obsesja seksualna
2. Utrata kontroli
3. Negatywne konsekwencje

O dziwo, APA – w niewytłumaczalny sposób i bez wyjaśnienia – zdecydowało

się zignorować prezentację faktów przez dr Kafkę i wykluczyć zaburzenie
hiperseksualne z DSM-5. Oczywiście powstały teorie, dlaczego APA przyjęła to
trudne do obrony stanowisko. Najmilszym z tych poglądów jest to, że organizacja

18
Tamże

53
uważa, że nie ma jeszcze wystarczających dowodów naukowych na to, że seks
rzeczywiście może stać się uzależnieniem.
Jeśli APA faktycznie wykluczyło uzależnienie seksualne z DSM-5 na podstawie
braku dowodów naukowych, nie będą w stanie zrobić tego dużo dłużej, ponieważ
niedawno pojawiły się nowe i wyczerpujące badania popierające koncepcję
uzależnienie seksualnego jako uzasadnionego zaburzenia. Do tej pory
opublikowano dwa znaczące badania, jedno poświęcone skuteczności
zaproponowanych przez niego kryteriów diagnostycznych, drugie badające
wpływ bodźców seksualnych na mózg (już po odrzuceniu uzasadnienia dr Kafki).

W badaniu terenowym z kryteriami diagnostycznymi19 badacze przebadali 207

pacjentów w klinikach zdrowia psychicznego w całym kraju. Przeprowadzono
testy psychologiczne i wywiady z każdym z badanych, z których każdy szukał
leczenia z powodu zachowań hiperseksualnych, nadużywania substancji lub
innych zaburzeń psychiatrycznych, takich jak depresja lub lęk. Celem badania
było ustalenie, czy osoby, które rozpoczęły leczenie z powodu uzależnienia
seksualnego, zostaną dokładnie zidentyfikowane na podstawie kryteriów
zaburzenia hiperseksualnego oraz upewnienie się, że osoby, które nie rozpoczęły
leczenia, nie zostaną błędnie zidentyfikowane jako hiperseksualne. Badanie
wykazało, że kryteria dr Kafki są rzeczywiście dobrze skonstruowane.
Zaproponowana diagnoza prawidłowo zidentyfikowała 88% osób, które uważają
się za seksoholików. Co ważniejsze, diagnoza była w 93% trafna pod względem
negatywnych skutków. Warto zauważyć, że wiele osób szukających leczenia z
powodu uzależnień zgłosiło również angażowanie się w problematyczną
aktywność seksualną (po zażyciu substancji zmieniających świadomość), a
proponowana diagnoza zidentyfikowała tylko jedną z tych osób jako uzależnioną
seksualnie. W pozostałych przypadkach głównym zaburzeniem było
nadużywanie substancji. Ten poziom dokładności jest właściwie dość wysoki w
porównaniu z większością innych diagnoz psychiatrycznych.

Rzeczone badanie, choć przydatne, nie jest ostateczne w udowodnieniu istnienia

uzależnienia seksualnego. To, czego naprawdę potrzebowaliśmy, to naukowe

19
R. Reid, B. Carpenter, J. Hook, S. Garos, J. Manning, R.Gilliland, T. Fong, „Report of Findings in a DSM-5
Field Trial for Hypersexual Disorder”, The Journal ofSexual Medicine 11 (2012): strony 2868-2877

54
dowody na to, że uzależnienie seksualne wpływa na mózg w taki sam sposób, jak
inne nałogi. W lipcu 2014 roku ten dowód dotarł w postaci szczegółowych badań
fMRI przeprowadzonych przez naukowców z Cambridge University w Wielkiej
Brytanii20. W tym badaniu porównano aktywność mózgu seksoholików z
aktywnością mózgu osób nieuzależnionych od seksu, a także z aktywnością
mózgu osób uzależnionych od narkotyków. Naukowcy odkryli, że kiedy osobom
uzależnionym od seksu pokazywane są pornograficzne obrazy, ich mózgi
„rozświetlają się” w trzech określonych obszarach: brzusznym prążkowiu,
przedniej (grzbietowej) części zakrętu obręczy i ciele migdałowatym – podczas
gdy mózgi osób nieuzależnionych nie wykazywały takiej aktywności. Co więcej,
kiedy mózgi osób uzależnionych od seksu zapalają się, robią to w tych samych
miejscach i w takim samym stopniu, jak mózgi narkomanów, gdy są narażeni na
bodźce związane z narkotykami. Krótko mówiąc, części mózgu odpowiedzialne
za takie rzeczy, jak przewidywanie przyjemności, nastrój, pamięć i podejmowanie
decyzji są aktywowane u osób uzależnionych od seksu dokładnie tak samo, jak u
osób uzależnionych od narkotyków. Inne zmienne w tym badaniu również
wiązały uzależnienie seksualne z innymi formami uzależnienia, chociaż
reaktywność mózgu była zdecydowanie najważniejszą miarą.
Pomimo obecnej niechęci APA do zaakceptowania uzależnienia seksualnego jako
bardzo realnego i wyniszczającego zaburzenia, inne organizacje, w szczególności
American Society of Addiction Medicine (ASAM), opowiedziały się za dużo
bardziej przyszłościowym podejściem. ASAM pisze:

Uzależnienie jest podstawową, przewlekłą chorobą związaną z układem nagrody

w mózgu, motywacją, pamięcią i powiązanymi obwodami. Dysfunkcja w tych
obwodach prowadzi do charakterystycznych przejawów biologicznych,
psychologicznych, społecznych i duchowych. Znajduje to odzwierciedlenie w
indywidualnym patologicznym dążeniu do nagrody i/lub ulgi w wyniku używania
substancji i innych zachowań. [Położono na to szczególny nacisk.]21

20
V. Voon and T. Mole, „Neural Correlates of Sexual Cue Reactivity in Individuals With and Without
Compulsive Sexual Behaviours”, Plos One, 10 (2014): strona 1371
21
„Definition of Addiction”, American Society of Addiction Medicine, dostęp 20 sierpnia 2014,
http://www.asam.org/forthe-public/definition-of-addiction.

55
Omówione powyżej badania, w szczególności ostatnie badanie fMRI, są
znaczącym dowodem na to, że ASAM ma rację, jeśli chodzi o uzależnienia
behawioralne – uznając, że pod wieloma względami nie różnią się one od
uzależnień od substancji.
Czy zatem APA zrobi krok naprzód i dopisze uzależnienie seksualne do DSM-5?
Prawdopodobnie nie. Ale nie będą w stanie ignorować problemu wiecznie. W
rzeczywistości dr Richard Krueger z Columbia University, który rozważał i
ostatecznie odrzucił zaburzenie hiperseksualne nie włączając go do DSM-5,
nazwał badanie fMRI „przełomowym badaniem”22 potwierdzającym pogląd, że
uzależnienie seksualne jest rzeczywiście prawdziwe. Ostatecznie APA będzie
zmuszona zaakceptować rosnące dowody na to, że uzależnienie seksualne jest
prawdziwym, wyniszczającym, możliwym do zdiagnozowania i uleczalnym
zaburzeniem. Do tego czasu nic się nie zmienia, co oznacza, że specjaliści, którzy
diagnozują i leczą uzależnienie seksualne, będą to robić z błogosławieństwem
APA lub bez niego.

DLACZEGO NIE MOGĘ PO PROSTU POWIEDZIEĆ

NIE?
Nie jest niczym niezwykłym, że ludzie, którzy doświadczyli chaosu, zaniedbania,
niestałości, znęcania się i/lub traumy w dzieciństwie (nawet jeśli minimalizują to
doświadczenie dla siebie i innych), mają trudności by dojrzeć emocjonalnie oraz
być gotowym na intymność związków jako dorośli. Nie doświadczyli prawdziwej
opieki, której każde dziecko potrzebuje do prawidłowego rozwoju
emocjonalnego, wcześnie uczą się radzić sobie z bólem emocjonalnym lub
fizycznym. Robią to, wykorzystując odwrócenie uwagi i fantazję w dzieciństwie,
a później nadużywanie substancji lub podniecenie, przyjemne rozrywki, takie jak
hazard, gry online, zakupy bądź cyberseks. Te wzorce „samoleczenia”, chociaż
użyteczne jako narzędzia do unikania emocji/przetrwania, dodatkowo
uniemożliwiają rozwój umiejętności wymaganych do zaspokojenia lub nawet
rozpoznania ich zdrowych potrzeb emocjonalnych w wieku dorosłym. Osoby te

22
Tara Berman, „Sexual Addiction May Be Real After All”, ABC News, dostęp 20 sierpnia 2014,
https://abcnews.go.com/blogs/health/2014/07/11/sexual-addiction-may-be-real-after-all

56
nabierają biegłości w używaniu natychmiastowej gratyfikacji jako środka do
osiągnięcia chwilowej stabilności emocjonalnej i odprężenia.

Jeśli jesteś uzależniona od substancji lub zachowania, prawdopodobnie jesteś

kimś, kto ma trudności z rozpoznaniem, zrozumieniem i radzeniem sobie z
emocjami i reakcjami. Dla ciebie drażliwość, niepokój, stres, zażenowanie, a
nawet radość są czasami przytłaczające. Albo odwrotnie, możesz być kimś, kto
„nie czuje” tak bardzo, jak zwykli ludzie, co oznacza, że nie jesteś smutna kiedy
jest czas na smutek, lub szczęśliwa kiedy jest czas na szczęście. Używanie
narkotyków, alkoholu i zachowań opartych na intensywnych emocjach (hazard,
wydatki, gry wideo, wirtualny seks) jest często najłatwiejszym sposobem
tolerowania tych trudnych stanów emocjonalnych. Klasyczny przykład nieśmiałej
osoby, która po kilku drinkach staje się duchem towarzystwa, jasno pokazuje jak
bodźce zewnętrzne (w tym przypadku alkohol) mogą pomóc radzić sobie z
dyskomfortem emocjonalnym. Potencjalnie uzależniające zachowania
zapewniają podobny mechanizm radzenia sobie.

Oczywiście nie każdy, kto korzysta i lubi cyfrowe odmiany seksu jest
uzależniony. Tak jak są często pijący nieuzależnieni, tak samo występują osoby
często korzystające z wirtualnego seksu, choć nieuzależnione od niego. Jeśli
jesteś zwykłą użytkowniczką, dobrze jest być świadomą swojego użytkowania i
mieć otwarte oczy na potencjalne negatywne konsekwencje. W ten sam sposób,
w jaki nie powinniśmy wracać do domu autem po wypiciu dwóch piw, zwykły
użytkownik cyberseksu nie powinien uprawiać seksu z nieznajomymi bez
zabezpieczenia (bez względu na to, jak bardzo są atrakcyjni). Jeśli należysz do
grupy ryzyka, zawsze powinnaś uważać na to, co robisz seksualnie, pamiętając,
że czasami możesz zachowywać się jak uzależniona – co oznacza, że jesteś
całkowicie zdolna do podejmowania bardzo złych decyzji seksualnych. Wreszcie,
jeśli uważasz, że Rubikon został już dawno przekroczony, należy natychmiast
zwrócić się o pomoc, ponieważ konsekwencje nałogu będą narastać bez
fachowego leczenia.

57
Kiedy byłem dzieckiem, często byłem sam. W rzeczywistości myślę, że w wieku
pięciu lub sześciu lat byłem właściwie tym, co nazywaliśmy dzieckiem z kluczem
na szyi. Każdego dnia po szkole wracałem do domu i miałem wolną rękę do 17:30,
więc badałem każdy zakamarek. Nie minęło dużo czasu, zanim znalazłem
magazyn porno mojego taty. Mogłem wyjść na zewnątrz, aby pobawić się z innymi
dziećmi z sąsiedztwa, jednak zawsze czułem się inny, jakby nie było mowy, żeby
kiedykolwiek chcieli ze mną spędzać czas. Ale miałem porno mojego taty. Wiem
teraz, że nie byłem gotowy na coś tak mocnego, ale czasu już nie cofnę –
oglądałem. Dużo. Było też na co popatrzeć. Tata trzymał całe stosy magazynów
erotycznych, nigdy tylko jeden czy dwa. Kilka lat później, kiedy jako nastolatek
miałem własną kolekcję porno, pobierając zdjęcia i filmy z Internetu, doszedłem
do wniosku „jaki ojciec, taki syn”.
Dziś mam na dysku twardym dziesiątki tysięcy zdjęć pornograficznych. Wstydzę
się tego i wiem, że powstrzymuje mnie to przed randkami i regularnym życiem
seksualnym, ale nie mogę się powstrzymać. Poza tym porno zawsze mi służy. Bez
względu na to, jak źle się czuję, nigdy mnie to nie zawodzi i zawsze kończy się
jakąś przyjemnością i komfortem. Podsumowując, myślę, że jestem dość
uzależniony od tych rzeczy.
– Jeff, trzydzieści cztery lata, ekspedient

Ludzie, którzy kryją w sobie rany emocjonalne, częściej reagują na swoje emocje
niż zastanawiają się nad swoimi decyzjami. Z definicji oznacza to, że są bardziej
impulsywni starając się poczuć lepiej, jednocześnie odrzucając i zaprzeczając
potencjalnym długoterminowym konsekwencjom swoich działań. Podczas gdy
zdrowi ludzie pod wpływem stresu prawdopodobnie biorą głęboki oddech, idą na
spacer lub biegają, biorą długą kąpiel, rozmawiają z przyjacielem, czytają
zajmującą literaturę, a nawet oglądają telewizję. Osoby zranione emocjonalnie,
gdy narażene są na stresujące sytuacje mają tendencję do stymulowania i
rozpraszania uwagi. Jeśli rozproszenie, którego używają, jest skuteczne w
łagodzeniu nieprzyjemnych uczuć, choćby tymczasowo i jednocześnie sprawia
im przyjemność, to zrozumiałe jest, że wracają do tego w kółko.

Przy potencjalnie przyjemnych uzależniających substancjach i czynnościach

zdrowa osoba może powiedzieć: „Zrobiłem to raz i nie wyszło tak dobrze, więc

58
nie ma potrzeby, aby to robić ponownie” lub „Nie, dziękuję, widzę, gdzie to
zmierza i nie chcę się tam znaleźć”. W rzeczywistości większość ludzi, którzy
użyli substancji lub zachowania w sposób, który spowodował lub nawet zagroził
negatywnymi skutkami, rozpozna potencjalną katastrofę i odpowiednio dostosuje
swoje zachowanie. Osoby zranione emocjonalnie często ignorują potencjalne
konsekwencje swoich działań na rzecz nowo odkrytej tymczasowej przyjemnej
ucieczki. Dla nich powtarzalne angażowanie się w czynności uwalniające
dopaminę, takie jak nadużywanie narkotyków, objadanie się niezdrowym
jedzeniem lub angażowanie się w cyberseks, staje się ich sposobem
kontrolowania dyskomfortu emocjonalnego. Z biegiem czasu, gdy wielokrotnie
zatracają się w intensywnie pobudzających uczuciach wywołanych przez te
przyjemne rozrywki, uzależnienie pokazuje swe paskudne oblicze.

ZEWNĘTRZNE PRZEJAWY UZALEŻNIENIA

Wszystkie uzależnienia – od substancji (alkohol, tytoń, leki na receptę, nielegalne
narkotyki) lub zachowania (hazard, zakupy, gry, seks, romans) – charakteryzują
się trzema elementami behawioralnymi, z których wszystkie muszą być obecne,
aby zdefiniować i zdiagnozować uzależnienie.

1. Zaabsorbowanie lub obsesja: osoba spędza duże, często coraz większe ilości
czasu lub pieniędzy na myśleniu, planowaniu lub faktycznym wykonywaniu
danego zachowania.
2. Utrata kontroli nad czynnością: zachowanie stało się kompulsywne i osoba
straciła zdolność do zaprzestania kiedy chce, chociaż może nie przyznać się do
tego przed sobą lub innymi. Osoba mogła bezskutecznie próbować ograniczyć lub
powstrzymać to zachowanie w jednym lub kilku przypadkach.
3. Kontynuacja pomimo negatywnych konsekwencji: Negatywne
konsekwencje mogą obejmować problemy w związku, utratę pracy, problemy
edukacyjne, problemy ze zdrowiem fizycznym lub emocjonalnym, utratę
zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność, problemy
prawne i tym podobne.

Gdy te trzy kryteria są spełnione, osoba najprawdopodobniej cierpi na

uzależnienie od substancji lub zachowania wywołujące przyjemność. Inną
59
typową cechą uzależnienia (choć nie zawsze obecną) jest wzrost tolerancji, co
oznacza, że aby osiągnąć ten sam efekt, potrzeba coraz więcej substancji lub
aktywności. Na przykład, narkomani często używają coraz większych ilości
wybranego przez siebie narkotyku lub przechodzą na „twardszy” narkotyk,
próbując doświadczyć tego samego haju, do którego są przyzwyczajeni. Podobnie
patologiczni hazardziści obstawiają większe kwoty, grają przez dłuższy czas lub
częściej chodzą do kasyna. Osoby uzależnione od fantazji seksualnych i
zachowań opartych na technologii zazwyczaj spędzają więcej czasu
zaangażowani w te czynności bądź szukają coraz bardziej intensywnych,
pobudzających, a czasem niepokojących doświadczeń.

Osoby uzależnione mogą stać się drażliwe, a nawet wręcz wściekłe, jeśli zostaną
poproszone o zaprzestanie swoich uzależniających zachowań. Innymi słowy,
osoby uzależnione zwykle bardzo bronią swojego nałogu, zwłaszcza jeśli
utrzymywali go w sekrecie. Zwykle obwiniają ludzi, którzy próbują im pomóc,
często nazywając przyjaciół i bliskich natrętnymi, pruderyjnymi, dokuczliwymi.
Z powodu ich obsesyjnego związku z czymkolwiek co uzależnia, rzadko są w
stanie zobaczyć lub rozważyć w danej chwili, jak ich zachowanie wpływa na
innych, nawet bliskich. Dla wszystkich uzależnionych związek z ich „wybranym
narkotykiem lub zachowaniem z wyboru” stopniowo staje się o wiele ważniejszy,
niż uczucia lub opinie kogokolwiek innego – przynajmniej do czasu, aż nadejdzie
kryzys.

60
 ROZDZIAŁ TRZECI
KONSEKWENCJE SEKSU POSZŁY
W LAS
Stoję w obliczu potencjalnej separacji i rozwodu z kobietą, którą bardzo kocham
z powodu wielu pozamałżeńskich romansów zainicjowanych za pośrednictwem
aplikacji na smartfony. Zaczęło się naprawdę niewinnie, po prostu „bawiłem się”
i cieszyłem się, że kobiety inne, niż moja żona uważały mnie za atrakcyjnego. Ale
zanim się zorientowałem, widywałem się regularnie z trzema kobietami! Nigdy
nie miałem zamiaru zniszczenia małżeństwa, ale nie byłem w stanie powstrzymać
zachowania, które do tego doprowadziło.
– Pete, trzydzieści siedem lat, mechanik

Jestem uzależniona od pornografii internetowej i kompulsywnej masturbacji. Nie

mogę od tego odejść, chociaż naprawdę tego chcę. Jestem zmęczona życiem w
świecie fantazji i chcę prawdziwego związku z osobą, która się o mnie troszczy.
Ale jedynymi „związkami”, jakie kiedykolwiek miałam, były te internetowe
fantazje i sporadyczne kontakty seksualne dzięki aplikacjom. Szczerze mówiąc,
nie mam pojęcia, jak zainicjować lub kontynuować romantyczny związek z
prawdziwymi ludźmi w prawdziwym świecie. Szczerze mówiąc, czuję się
kompletnie zagubiona w sprawach, które wszyscy inni wydają się intuicyjnie
rozumieć.
– Diana, trzydzieści cztery lata, lekarka

Większość krótkoterminowych, natychmiastowo satysfakcjonujących,

przyjemnych czynności może u niektórych osób przerodzić się w uzależnienie.
Ponadto dostępność, przystępność cenowa, anonimowość i interaktywność
pewnych zachowań związanych z technologią tylko zwiększają ten potencjał.
Wśród tych potencjalnych problemowych obszarów jest aktywność seksualna.
Technologia cyfrowa sprawia, że cyberseks jest natychmiastowo dostępny i
ekscytujący, a przez to mocno uzależniający. Wraz z każdym nowym postępem

61
w technologii cyfrowej staje się to coraz większą rzeczywistością. Niestety, cała
ta eskapistyczna przyjemność seksualna, gdy staje się uzależniająca, prowadzi do
poważnych konsekwencji dla uzależnionych, a także dla ludzi wokół nich.

Typowe konsekwencje uzależnienia seksualnego związanego z technologią

obejmują:
• Izolacja (unikanie randek, rodziny i ogólnie interakcji społecznych).
• Zmniejszona intymność, seksualność i komunikacja z oddanym partnerem
(spowodowane kłamstwami, manipulacją i fizyczną/emocjonalną
niedostępnością).
• Złamane zaufanie do istniejących relacji, czasami prowadzące do separacji
lub rozwodu.
• Zwiększony poziom stresu związany z prowadzeniem skrytego,
podwójnego życia.
• Poczucie wstydu, winy i stres z powodu kłamstw i usprawiedliwień dla
aktywności seksualnej.
• Poczucie wstydu, winy i stresu z powodu nieudanych obietnic zaprzestania
lub zmiany zachowania seksualnego.
• Nieufność, ból i złość u osób bliskich uzależnionemu.
• Potencjalna utrata pracy lub problemy w szkole związane z odreagowaniem
lub spadkiem wydajności.
• Zarażanie się lub rozprzestrzenianie chorób przenoszonych drogą płciową
(STD).
• Ryzyko fizycznego niebezpieczeństwa/przemocy poprzez umawianie na
seks z anonimowymi nieznajomymi.
• Niechciana ciąża (i prawdopodobnie aborcja).
• Partnerzy tracący poczucie własnej wartości, próbujący „dopasować się”
do nierealnych obrazów porno lub kochanków, co nie udaje im się.
• Dzieci nieumyślnie narażone na aktywność seksualną lub pornografię, gdy
wchodzą do pokoju, w którym rodzic oddaje się seksualnej aktywności lub
gdy znajdują treści seksualne na komputerze rodzica (bądź innym
urządzeniu).

62
 • Ignorowanie lub zaniedbanie emocjonalne małżonków, dzieci, innych
członków rodziny i przyjaciół.
• Problemy seksualne u mężczyzn, takie jak zaburzenia erekcji, opóźniony
wytrysk lub niemożność osiągnięcia orgazmu.
• Utrata zainteresowania hobby i innymi zdrowymi czynnościami, takimi jak
ćwiczenia lub spędzanie czasu z przyjaciółmi i rodziną.
• Zaniedbanie samego siebie spowodowane brakiem snu, brakiem ruchu i
kiepskim jedzeniem.
• Problemy finansowe.
• Kwestie prawne, w tym aresztowanie.

PROBLEMY EMOCJONALNE
Przez cały ten czas spędzony w Internecie czułem się przytłoczony poczuciem winy
i wstydem, co prowadziło do izolacji i samotności. Uzależnienie od wirtualnego
seksu było częścią mojego życia, której nie mogłem i nie chciałem dzielić z żoną.
To wbiło między nas klin. Byłem przygnębiony, ponieważ czułem się uwięziony i
nie mogłem się wyrwać z mojej obsesji, a także czułem, że odpycham się od osoby,
do której normalnie bym się zwrócił. To było przerażające.

– James, czterdzieści pięć lat, biznesmen

Uzależnieni od cyberseksu żyją z ciągłym wyzwaniem emocjonalnym, jakim jest

utrzymanie się na powierzchni, prowadząc podwójne życie. Zachowywanie
tajemnic, minimalizowanie, zmienianie sytuacji i okoliczności, aby ukryć prawdę
– w tym rażące kłamstwa na temat prostych rzeczy, takich jak gdzie byli, co robili,
a nawet jak się czują – to stałe elementy aktywnego uzależnienia. Wiele osób
przyznaje, że czuje się tak, jakby prowadzili dwa życia – ukryte, mające miejsce
w cieniu świata obrazów, filmów, awatarów, kamer internetowych, aplikacji
randkowych i drugie, które ma miejsce w prawdziwym świecie pracy oraz
rodziny, przyjaciół. Krótko mówiąc, skupienie się wyłącznie na seksie tworzy
dysocjacyjną wyrwę, która z czasem się pogłębia.

W miarę jak ich aktywność trwa, osoby uzależnione od seksu stają się coraz
bardziej drażliwe, kontrolujące, wycofane i wyczerpane. Zanim szukają pomocy,

63
zwykle wykazują oznaki głębokiego niepokoju, depresji i emocjonalnego
wyczerpania – napędzanego stresem związanym z utrzymywaniem ciągłych
kłamstw w połączeniu ze wstydem, rozpaczą i nienawiścią do samego siebie z
powodu tego, co robią. Poza tym istnieje ciągły i dokuczliwy strach przed
wykryciem. Tak więc, mimo że osoby uzależnione od seksu początkowo
korzystają ze swojej seksualności jako szybki sposób na poprawę humoru, koniec
końców prowadzi to jeszcze gorszego samopoczucia.

PROBLEMY ZWIĄZKOWE
Moje uzależnienie od seksu stworzyło ścianę między moim mężem, a mną.
Unikałam rozmów, żeby nie musieć odpowiadać na żadne pytania o to, co robię i
opowiadałam wszelkiego rodzaju kłamstwa o pracy do późna, podróżach do
pracy i na co wydaję wszystkie pieniądze. Jeśli chodzi o nasz intymny związek,
cały flirt i seks z innymi mężczyznami skutkowały gorszym życiem łóżkowym z
mężem. Stawał się dla mnie mniej interesujący i mniej atrakcyjny po każdej
kolejnej przygodnej nocy. Ostatecznie w ogóle nie rozmawialiśmy – zostały tylko
kłótnie.
– Melissa, pięćdziesiąt lat, profesorka akademicka

Uzależnienie od cyberseksu może mieć niezwykle destrukcyjne konsekwencje dla

osób pozostających w zaangażowanym związku. Obsesja na punkcie zewnętrznej
aktywności seksualnej pozostawia emocjonalną i fizyczną intymność płaską,
pozbawioną znaczenia dla obojga partnerów. Seksualność, uczucie, uczciwość i
więzi cierpią, gdy uzależniony coraz bardziej skupia się na wykonywaniu oraz
ukrywaniu uzależniających doświadczeń seksualnych. Małżonkowie i inne ważne
osoby, często nie wiedząc o problemie, który nagle pojawił się w ich związku,
czasami obwiniają siebie za problemy, oceniając siebie jako seksualnie lub
fizycznie nieodpowiednie.
Sprawę komplikuje fakt, że relacje cyfrowe – spotkania na czacie, seks przed
kamerą internetową, flirtowanie w mediach społecznościowych i wysyłanie
sprośnych wiadomości – są często tłumaczone jako „nieprawdziwa zdrada”,
ponieważ nie odbywają się one osobiście i nie ma „prawdziwego seksu”.
Za pomocą takich stwierdzeń można łatwo zaprzeczyć i wymigać się od
odpowiedzialności:
64
 • Nigdy jej nie spotkałem, więc jak możesz mówić, że zdradzam?
• Nigdy go nie spotkam. Nie znam nawet jego nazwiska.
• Nigdy się nie dotykaliśmy ani nie uprawialiśmy niczego zbliżonego do
„prawdziwego” seksu.
• To tylko zabawna rozrywka, gra, więc o co chodzi?
• Nie wiem nawet, gdzie mieszka.

Niemniej cyfrowe zdrady są dotkliwie bolesne dla małżonka – tak samo jak
„zwykła” zdrada. Mimo to ludzie, którzy angażują się seksualnie za
pośrednictwem technologii cyfrowej, prawie zawsze polegają na wymówce „to
nie jest prawdziwa zdrada” jako część zaprzeczania. Dopiero później, gdy są
zmuszeni poradzić sobie z uczuciami partnera dotyczącymi głębokiej zdrady,
obniżonej samooceny, złości, depresji, dystansu i myśli o zakończeniu związku,
zaczynają rozumieć, że skryta pozamałżeńska aktywność seksualna, która ma
miejsce tylko w Internecie, wciąż jest nie w porządku. Kłamstwo i ukrywanie
sekretu seksualnego przed intymnym, zaangażowanym partnerem kwalifikuje się
jako niewierność bez względu na to, gdzie ma miejsce.

ZAKŁÓCENIE ŻYCIA RODZINNEGO

Z powodu mojego uzależnienia od cyberseksu coraz mniej czasu spędzałem na
zabawie z dziećmi po pracy i w weekendy, a zanim to wszystko się zaczęło, byłem
bardzo aktywnym tatą. Kiedy zacząłem korzystać z internetowych aplikacji do
szukania seksu to zamiast dołączać do rodziny po pracy, korzystałem z aplikacji
lub siedziałem przy laptopie do późnego wieczora, czasami nawet pomijając
kolację. Stopniowo mniej angażowałem się w rozwiązywanie typowych
problemów w domu, zachowanie równowagi w opiece nad dziećmi i pomaganie
im w odrabianiu zadań domowych. Moja żona mówi mi teraz, że czasami martwiła
się, że zostawiła ze mną dzieci, kiedy wychodziła załatwić jakieś sprawy. Tak
bardzo angażowałem się w to, co robię w Internecie, że nigdy ich nie
obserwowałem. Bała się, że ich nie usłyszę, jeśli będą mnie potrzebować.

– Will, trzydzieści pięć lat, prawnik

65
W związkach, gdzie kompulsywna aktywność seksualna stała się priorytetem dla
jednego z partnerów, cierpi na tym życie rodzinne. Podstawowe obowiązki
związane z opieką nad dziećmi i zaangażowanie w życie rodzinne tracą
pierwszeństwo, stając się drugorzędnymi wobec emocjonalnych rozpraszaczy
cyfrowej seksualności. Kiedy małżonek spędza wiele czasu online, rachunki
pozostają niezapłacone, podatki dochodowe oraz te od nieruchomości są
ignorowane, a sprawy domowe spadają na barki nieuzależnionego partnera. Tak
więc, oprócz stwarzania problemów w pierwotnym związku, uzależnienie
seksualne spowodowane technologią ma negatywny wpływ na wszystkie inne
aspekty życia rodzinnego.

Jednym z największych problemów życia rodzinnego jest zazwyczaj bezpośrednie

narażenie małych dzieci na pornografię lub czynności seksualne.
Wiem, że chłopcy znaleźli porno na moim laptopie, a może nawet niektóre zdjęcia,
które wysłały mi kobiety. Kilka miesięcy temu znalazłem na komputerze mojego
jedenastoletniego syna zapisane adresy stron pornograficznych – te same strony
miałem zapisane na własnym komputerze – ale wstydziłem się rozmawiać o tym z
nim lub moją żoną. Po prostu to zignorowałem. I obaj nasi chłopcy przyłapali
mnie gdy oglądałem porno. Mój najmłodszy nawet powiedział mi, żebym „zdjął
te zdjęcia z komputera”, że „to obrzydliwe”. Myślę, że obaj chłopcy stracili do
mnie szacunek.
– Armand, czterdzieści dwa lata, księgowy

Oczywiście, niezależnie od tego, czy dzieci osób uzależnionych od cyberseksu są

bezpośrednio narażone na pornografię lub aktywność seksualną, mogą się
zastanawiać, gdzie ich opiekunowie spędzają tyle czasu i dlaczego nie zajmują się
nimi tak uważnie, jak wcześniej. Niektórzy zastanawiają się, co zrobili źle, tracąc
uwagę mamy lub taty. Innymi słowy, dzieci uzależnionych od seksu są
krzywdzone przez emocjonalną niedostępność, a czasem nawet przez całkowite
zaniedbanie. Co więcej, uzależnienie od seksu często powoduje napięcia i kłótnie
rodzicielskie, które mogą również negatywnie wpływać na dzieci.

66
 NIEDOSTATECZNE DBANIE O SIEBIE
Każdej nocy czekałam, aż mój współlokator w końcu zaśnie, a potem wchodziłam
na strony randkowe i rozmawiałam z różnymi facetami. Czasami nawet
wymykałam się z naszego mieszkania, żeby spotkać się z nimi na seks. Zawsze
mówiłam sobie, po prostu biorę telefon do ręki, aby zobaczyć kto jeszcze nie śpi i
może porozmawiać. Zanim bym się opamiętała, minęłyby trzy lub cztery godziny.
Czasami przestawałam, ponieważ za oknem widać było wschód słońca. W miarę
postępu mojego uzależnienia stawałam się coraz bardziej wyczerpana i z tego
powodu często chorowałam fizycznie. Przestałam chodzić na siłownię i dobrze się
odżywiać, ponieważ te rzeczy wymagały czasu i energii, których już nie
posiadałam. Niemniej jednak całkowicie zignorowałam fakt, że spędzenie całej
nocy na karmieniu nałogu było problemem.

– Amy, dwadzieścia osiem lat, nauczycielka

Wraz z postępem nałogów coraz mniej czasu mamy by zadbać o swoje zdrowie.
Aby uniknąć konfrontacji z zatroskanym małżonkiem lub przyjacielem, osoby
uzależnione od cyberseksu często rezygnują z cennych godzin odpoczynku na
poszukiwanie aktywności seksualnej. Mogą nie spać długo po tym, jak inni pójdą
spać lub wstają w środku nocy, aby włączyć laptopa i zalogować się na ulubioną
witrynę. „Jeszcze tylko kilka minut” zamienia się w godziny spędzone na
poszukiwaniu następnego idealnego zdjęcia lub osoby. Nawet ci, którzy nie śpią
do późna, mogą odkryć, że ich poprzednio zdrowy tryb snu jest coraz bardziej
zakłócany przez lęk i strach wywołany ich nałogiem. Ten brak snu może
prowadzić do chorób, zwiększonego stresu, zmniejszonej produktywności i,
niestety, chęci poprawienia sobie humoru w wiadomy sposób.

Niestety, osoby uzależnione od seksu często zastępują zdrowe dbanie o siebie

odreagowaniem seksualnym. Wizyty lekarskie, wizyty u dentysty, ćwiczenia
fizyczne, przygotowywanie i spożywanie zdrowych posiłków zastępuje kolejna
„randka” z nałogiem. Ponadto czaty internetowe i aplikacje na smartfony tworzą
atmosferę natychmiastowości i intensywności, w której często zapomina się o
konieczności dbania o siebie. Czasami rozwiązanie tego intensywnego stanu
pobudzenia może być zaspokojone jedynie przez spotkania w prawdziwym

67
świecie z przypadkowymi, anonimowymi lub opłacanymi partnerami – z których
niektórzy mogą być niebezpieczni lub zakażeni chorobą przenoszoną drogą
płciową. Chociaż prawdą jest, że nie można dostać choroby przenoszonej drogą
płciową od oglądania pornografii, z czasem znaczny procent uzależnionych
przechodzi z kontaktów wirtualnych na te prawdziwe. W jednym z badań 40
procent osób, które same zidentyfikowały się jako „uzależnione od cyberseksu”,
zgłosiło, że w końcu przeszło na seksualne kontakty z żywym partnerem23.

SEKSUALNA DYSFUNKCJA
Moja wieloletnia dziewczyna i ja studiujemy, ale na oddzielnych uniwersytetach
oddalonych od siebie o około półtorej godziny. Zazwyczaj spędzamy razem
weekendy, wykorzystując dni powszednie do skupienia się na naszej szkole. Nasze
życie seksualne było świetne jeszcze około rok temu i nie jestem pewien, co się
stało. Nie mogłem się doczekać jej wizyt, ponieważ wiedziałem, że pierwszą
rzeczą, jaką zrobimy, będzie wskoczenie do łóżka i kochanie się. Ostatnio mam
trudności z osiągnięciem orgazmu. Udawałem nawet kilka razy, żeby mieć już
spokój. Nie mogę zrozumieć, dlaczego wszystko jest w porządku, kiedy loguję się
na moje ulubione strony porno, ale mam problemy z erekcją gdy przychodzi co do
czego z kobietą. Moja dziewczyna jest niesamowicie seksowna i wcale się nią nie
nudzę. Po prostu nie jestem w stanie stanąć na wysokości zadania, mimo, że
powinienem.
– Mark, dwadzieścia sześć lat, absolwent

W przypadku niektórych osób nadużywanie pornografii internetowej przeszkadza

w rozwijaniu i utrzymywaniu zdrowych związków romantycznych i seksualnych.
W rzeczywistości uzależnienie od pornografii wydaje się prowadzić nie tylko do
problemów emocjonalnych, ale i fizycznych. W powyższym przykładzie Mark
cierpi na opóźniony wytrysk (DE), problem, który występuje częściej niż
większość ludzi zdaje sobie sprawę. Objawy DE obejmują więcej czasu, niż
zwykle, aby osiągnąć orgazm, możliwość osiągnięcia orgazmu tylko poprzez
masturbację i brak możliwości osiągnięcia orgazmu w ogóle. Wielu młodych
mężczyzn początkowo uznaje to za zaletę, ponieważ „wytrzymanie dłużej” jest

23
J. P. Schneider, „Effects of Cybersex Addiction on the Family: Results of a Survey”, Sexual Addiction and
Compulsivity 7 (2000): strony 31-58.

68
ogólnie postrzegane jako oznaka dojrzałości i/lub męskości. Niestety, jak odkrył
Mark i wielu innych, powiedzenie „co za dużo, to niezdrowo” nie wzięło się z
niczego.

Podobnie jak w przypadku wszystkich dysfunkcji seksualnych, istnieje wiele

możliwych przyczyn DE, w tym choroba fizyczna lub upośledzenie, stosowanie
niektórych leków przeciwdepresyjnych, o których wiadomo, że opóźniają, a
czasem nawet eliminują orgazm oraz czynniki wywołujące stres, takie jak
problemy finansowe i brak stabilnego zatrudnienia. Inną, coraz częściej
udokumentowaną przyczyną jest nadużywanie pornografii i kompulsywna
masturbacja. Zaburzenia erekcji wywołane pornografią stają się coraz bardziej
powszechne, szczególnie u młodych mężczyzn. Specjaliści zwracają na to uwagę.
Dobra wiadomość jest taka, że istnieje pomoc dla ludzi takich jak Mark, którzy
poza tym są zdrowi i są w sile wieku. Zatrzymanie oglądania sztucznych bodźców
(porno) i zamiast tego skupienienie się na budowaniu i pielęgnowaniu
prawdziwych relacji międzyludzkich prowadzi do regeneracji mózgu. Wejdź na
stronę www.yourbrainonporn.com, aby dowiedzieć się więcej24.

Wydaje się więc, że napędzane cyfrowo tsunami przystępnej, atrakcyjnej i coraz

bardziej pobudzającej pornografii może prowadzić do różnych form dysfunkcji
seksualnych, zwłaszcza u mężczyzn. Najprawdopodobniej problem ten nie
wynika po prostu z częstotliwości masturbacji i orgazmu poza aktywnością
seksualną w związku; jest to być może bardziej związane z faktem, że generalnie
mężczyzn podniecają nowe bodźce. Mężczyzna, który spędza 75% swojego życia
seksualnego na masturbacji przed pornografią, z czasem prawdopodobnie uzna
swojego długoterminowego partnera za mniej stymulującego seksualnie, niż
ciągła różnorodność nowych i ekscytujących materiałów w jego głowie. Więc to,
co teraz widzimy, to emocjonalne oddalenie z małżonkami i partnerami, które
manifestuje się fizycznie jako dysfunkcja seksualna, czy to DE, czy jego lepiej
znany kuzyn, zaburzenia erekcji (ED).

24
Gary Wilson, „What Experts Tell Guys Suffering from ED”, https://www.yourbrainonporn.com/porn-induced-
sexual-dysfunctions/what-experts-tell-guys-suffering-from-pied-the-good-the-bad/ [dostęp 3 czerwiec 2014]

69
Jak wspomniano w rozdziale pierwszym, co najmniej kilku uzależnionych od
pornografii i cyberseksu w końcu traci kontakt z relacjami w świecie
rzeczywistym. Niektórzy z tych ludzi mogą w rzeczywistości całkowicie stracić
zainteresowanie intymnością w prawdziwym świecie. Weźmy na przykład wyniki
dwóch badań przeprowadzonych w Japonii, jednego przeprowadzonego w 2008
roku, drugiego w 2010 roku na próbie 1500 osób25. Badania wykazały, że w 2010
roku 36,1% ankietowanych mężczyzn w wieku 16-24 nie zamierza podejmować
aktywności seksualnej z inną osobą. Ta liczba była ponad dwukrotnie wyższa od
wyniku badania z 2008 roku (17,5 procent). W przypadku mężczyzn w wieku od
dwudziestu do dwudziestu czterech lat procentowy wzrost był podobny i wzrósł
z 11,8% do 21,5%. Nic dziwnego, że to zmniejszone zainteresowanie spotkaniami
seksualnymi w prawdziwym świecie zbiega się bezpośrednio z boomem
technologicznym, który doprowadził do powstania mediów społecznościowych,
pornografii generowanej przez konsumentów, wbudowanych kamer
internetowych, aplikacji na telefony i tym podobnych.

W innym badaniu, tym, w którym przyglądano się wpływowi uzależnienia

seksualnego związanego z technologią na życie małżeństw lub wieloletnich par,
jedna trzecia osób uzależnionych od cyberseksu stwierdziła, że nie są już
zainteresowani seksem ze swoim partnerem26. Partnerzy (głównie kobiety)
zgłaszali powtarzające się wymówki, takie jak: „Nie jestem w nastroju”, „Jestem
zbyt zmęczony”, „Pracuję zbyt ciężko”, „Dzieci mogą usłyszeć” lub „ Bolą mnie
plecy." Czasami uzależniony od seksu przyznał się, że miał już orgazm tego dnia
i nie chciał ponownie seksu. Nawet gdy pojawiła się iskra seksualna,
nadużywający cyberseksu małżonek był opisywany jako nieobecny, oderwany
emocjonalnie i zainteresowany wyłącznie własną przyjemnością. Ich drugie
połówki zauważyły, że zazwyczaj przeprowadzali większość lub całość inicjacji
seksualnych albo w celu zaspokojenia własnych potrzeb, albo mając nadzieję, że
seksoholik ograniczy swoje internetowe aktywności. Często czuli się winni, że

25
Roger Pulvers, „Reversing Japan's Rising Sex Aversion May Depend on a Rebirth of Hope”, The Japan
Times, https://www.japantimes.co.jp/opinion/2012/04/29/commentary/reversing-japans-rising-sex-aversion-may-
depend-on-a-rebirth-of-hope/ [dostęp 12 września 2020]
26
J. P. Schneider, R. Weiss, C. Samenow, „Is It Really Cheating? Understanding the Emotional Reactions and
Clinical Treatment of Spouses and Partners Affected by Cybersex Infidelity”, Sexual Addiction & Compulsivity
19 (2012): strona 123

70
ich życie łóżkowe się rozpada. W niektórych przypadkach po prostu zgadzali się
na wszystkie propozycję drugiej strony, byleby tylko nie zostać uznanymi za
„nudnych” czy też „mało seksownych”.

PROBLEMY W PRACY
Moja firma daje każdemu laptop i smartfon do pracy wraz z bardzo
szczegółowymi instrukcjami, jak te urządzenia mogą i nie mogą być używane.
„Zero pornografii, zero aplikacji randkowych” znajduje się na początku listy
reguł. Doszedłem do wniosku, że jeżeli nie będę oglądał świństw i nie będę
wymykał się na seks w godzinach pracy, nie będzie ich obchodziło co z tymi
sprzętami robię. Najprawdopodobniej zrozumieją, że byłem samotnym gejem i
miałem swoje potrzeby. Mimo to zdecydowanie marnowałem czas w pracy,
ponieważ chociaż nie spotykałem się z ludźmi na seks, miałem włączone aplikacje
randkowe 24/7 i odpowiadałem facetom oraz umawiałem na randki na tę noc
przez cały dzień roboczy. Po tym, jak dyrektor ds. zasobów ludzkich po raz
pierwszy napisał do mnie, że niewłaściwie używam laptopa, trzymałem wszystko
na telefonie. Okazuje się, że pracownicy techniczni mogliby z łatwością śledzić
wszystko, co przy tym robiłem. Wywalili mnie za drugim razem, kiedy mnie
złapali, chociaż naprawdę potrzebowałem tej pracy.
– Raif, dwadzieścia osiem lat, kierownik sprzedaży

Używanie służbowego sprzętu do konsumowania treści erotycznych często niesie

za sobą przykre konsekwencje, o czyn Raif już się przekonał. Większość firm ma
spisane zasady dotyczące takiego zachowania. Zazwyczaj polityka kadrowa
obejmuje ustne lub pisemne ostrzeżenie za pierwszym wykroczeniem, po którym
następuje natychmiastowe zwolnienie. Niestety, uzależnieni od seksu i miłości,
uzależnieni od dreszczyku emocji związanych z oglądaniem i/lub szukaniem
materiałów erotycznych często usprawiedliwiają użycie sprzętu biurowego do
takich celów, mówiąc sobie: „Nie dowiedzą się, że to ja” lub „Ja rób to tylko
podczas przerw i po godzinach, nigdy w czasie pracy” bądź „Wszyscy to robią”.

We wczesnych latach istnienia Internetu, niektóre tolerancyjne firmy patrzyły na

takie zachowanie z innej strony. Teraz jednak firmy aktywnie zabraniają
używania należących do firmy urządzeń cyfrowych do celów seksualnych i
71
romantycznych – nie tylko w środowisku pracy, ale także wszędzie indziej. Prawo
amerykańskie wyraźnie zezwala pracodawcy na monitorowanie i przeglądanie
cyfrowych interakcji pracownika na sprzęcie firmowym zarówno w miejscu
pracy, jak i poza nim.

Niektóre urządzenia firmowe są dostarczane z oprogramowaniem do

monitorowania aktywności pracownika. Co więcej, komputery osobiste, laptopy,
smartfony i inne urządzenia cyfrowe są teraz rutynowo skanowane pod kątem
niewłaściwego użycia podczas regularnej konserwacji lub aktualizacji.
Pracownicy, którzy nie są w stanie lub nie chcą zmienić swoich
niedopuszczalnych zachowań, spotykają się z poniżeniem, zażenowaniem,
słabymi wynikami pracy, a nawet zwolnieniami.

Niemniej jednak wielu firmom nie udaje się odpowiednio rozwiązać problemów
cyberseksu, gdy stają się one widoczne w miejscu pracy. Tak, w ciągu ostatnich
kilku dziesięcioleci kadrowi i programy pomocy pracownikom zyskały większą
wiedzę na temat problemów z zachowaniem pracowników związanych z
uzależnieniami. Niektóre wdrożyły standardowe i wysoce świadome rozwiązania
problemów, takich jak alkoholizm i nadużywanie narkotyków, począwszy od
edukacji pracowników, a skończywszy na rzeczywistych interwencjach. Dzisiaj
specjaliści HR i EAP rozumieją, że ostrzeżenia i danie linijką po łapach raczej nie
spowodują zmiany zachowania u uzależnionych. Zamiast tego osoby te
potrzebują bezpośredniej i natychmiastowej pomocy, w tym skierowań do
ośrodków leczenia i grup wsparcia Dwunastu Kroków. Niestety, tego typu
podejście i wsparcie rzadko spotykanie jest w miejscu pracy.

Rozważmy przypadek Johna, trzydziestotrzyletniego fizjoterapeuty, który

pracował w klinice rehabilitacyjnej. Po odkryciu, że John ogląda pornografię na
swoim komputerze w pracy, otrzymał pisemne ostrzeżenie, które zawierało
stwierdzenie, że jeśli problem się powtórzy, zostanie zwolniony. Nie było jednak
zaleceń dotyczących dalszej oceny lub leczenia. Gdyby znaleziono Johna
pijącego w pracy, wynik byłby zupełnie inny. Najprawdopodobniej miałby
wybór, czy szukać pomocy (leczenia), czy też odejść z pracy. W tamtej chwili
John trzymał się z daleka od witryn seksualnych na swoim komputerze w pracy,

72
ale poza tym kontynuował swoje życie i zachowania seksualne, jakby nic
problematycznego się nie wydarzyło. Cztery miesiące później jedna z pacjentek
oskarżyła go o dokonywanie subtelnych, ale wyraźnych czynności wkraczających
w sferę seksualną podczas ćwiczeń. Został natychmiast zwolniony, cofnięto mu
licencję na fizjoterapię, a jego firma została uwikłana w kosztowny proces
sądowy.
Gdyby John został natychmiast skierowany do poradni, kiedy jego problem
nadużywania treści seksualnych pojawił się po raz pierwszy w miejscu pracy,
otrzymałby profesjonalną diagnozę i wsparcie. Mogło to zapobiec problemom,
które później wystąpiły, w tym negatywnym konsekwencjom utraty pracy i
pozwolenia na wykonywanie zawodu oraz przykremu zdarzeniu, którego
doświadczyła klientka.

PROBLEMY FINANSOWE
Wydawałam pieniądze na podróżowanie, kupowanie prezentów dla kobiet, z
którymi się spotykałam, płacenie za obiady, przebywanie w motelach, a nawet
rachunki za drugi telefon, byle wszystko zataić. Koniec końców musiałam
powiedzieć na co idą wszystkie pieniądze. Teraz jestem przerażona, że mnie
opuści. Nie jestem pewna, czy jest bardziej wściekła, że ją zdradzałam, czy że
wydawałam na zdrady tak wiele pieniędzy. Poza tym niejednokrotnie korzystałam
z pieniędzy firmowych, aby opłacić obiady i wyjazdy. Żyję więc w ciągłym strachu,
że ktoś dobrze przyjrzy się moim wydatkom w pracy i zostanę zwolniona, mimo,
że naprawdę lubię swoją pracę.

– Lydia, czterdzieści cztery lata, przedstawicielka sprzedaży

W świecie sprzed ery Internetu (analogowym) uzależniony od seksu, który

kompulsywnie zbierał pornografię, mógł kupić setki magazynów i filmów,
wydając przy tym tysiące dolarów. Inne formy swobodnej aktywności seksualnej
były również niezwykle kosztowne. Na przykład od lat 80. do wczesnych 2000
ludzie płacili za „seks przez telefon” po 1,99 dolara za minutę, czasem nabijając
rachunek na tysiące dolarów. W klubach ze striptizem obowiązkowe drinki i
napiwki dla tancerzy – nie wspominając o cenie jednego lub dwóch pokazów
prywatnych – mogą skutkować setkami dolarów wydanymi w jedną noc. Nawet

73
ci bardziej skoncentrowani na romantyzmie, musieli wydać pieniądze, aby opłacić
anonse oraz drogie randki i usługi randkowe.
Wraz z eksplozją technologii cyfrowej swobodny seks i romantyczne relacje są
znacznie tańsze. Pornografia jest teraz prawie nieskończenie dostępna bez
żadnych kosztów, kamery internetowe gwarantują darmowe pokazy, a aplikacje
randkowe są darmowe lub bardzo tanie. Dzisiaj osoby uzależnione od seksu i
miłości mogą karmić nałóg w nieskończoność za niewielką opłatą lub za darmo,
usuwając istotną barierę dla prawie ciągłego poszukiwania intensywności i
ucieczki emocjonalnej.

To powiedziawszy, seks i romans napędzany technologią mogą nadal być drogie,

jeśli nie będziesz uważać na to, co robisz. Spotkania osobiste mogą być dość
kosztowne. Podczas jednego posiedzenia online oglądający porno mogą wydać
setki dolarów na transmisje wideo na żywo, czat seksualny na żywo z modelkami
i wirtualne gry erotyczne. Niektóre strony erotyczne pobierają opłaty za minutę
oprócz miesięcznej lub rocznej opłaty członkowskiej. I nie jest niczym
niezwykłym, że osoby uzależnione od cyberseksu w chwili determinacji anulują
swoje członkostwo i usuwają wszystkie pobrane przez siebie porno i kontakty
seksualne. Oczywiście w ciągu kilku dni ci sami ludzie nagle „odkrywają”, że
wydają jeszcze więcej pieniędzy, aby ponownie się zalogować, tym samym
rozpoczynając cały proces od nowa. Z biegiem czasu osoby uzależnione od
cyberseksu mogą z łatwością wydawać tysiące dolarów miesięcznie na swoje
uzależniające zachowania.

ASPEKTY PRAWNE
Po ukończeniu college'u zaproponowano mi świetną pracę w mieście kilka godzin
drogi od małego miasteczka, w którym dorastałem. Dobrze sobie radziłem i
dostałem szybki awans. Kupiłem nawet własne mieszkanie, co robi mało kto w
moim wieku. Ale nie miałem w pobliżu przyjaciół, w wyniku czego ciągle byłem
samotny. Jako nastolatek odkryłem porno i z perspektywy czasu używałem go
kompulsywnie, kiedy tylko mogłem. Kiedy rodzina była w pobliżu i szkoła, z którą
musiałem się uporać, nie miałem wystarczająco dużo okazji, aby stało się to
problemem. Wchodziłem do Internetu, patrzyłem na zdjęcia przez kilka minut,
masturbowałem się, a potem zajmowałem czymś innym. Teraz, jako dorosły żyjący
74
samotnie, bez przyjaciół i dziewczyny, miałem czas na pełne zaangażowanie się
w pornografię. Na początku były to treści łagodne, ten sam rodzaj rzeczy, na które
patrzyłem jako dziecko. Wychodziłem z pracy, brałem jedzenie, wracałem do
domu i włączałem laptopa. Wkrótce spędzałem cztery lub pięć godzin w nocy na
masturbacji do porno. Z czasem zaczęły mnie podniecać coraz bardziej
ekstremalne rzeczy.
W końcu zacząłem potajemnie gromadzić porno w pliku na komputerze roboczym,
masturbując się podczas przerw na lunch i po godzinach, będąc nadal w biurze.
Nieoczekiwanie pewnego wieczoru współpracownik zauważył mnie i opowiedział
o tym, co widział. Zostałem natychmiast zwolniony, a kiedy technicy przeszukali
mój służbowy komputer, znaleźli kilka nielegalnych zdjęć, które pobrałem, wraz z
kilkoma innymi zdjęciami, które przesłali policji. Teraz jestem bezrobotny i mogę
skończyć w więzieniu jako przestępca seksualny. A najgorsze jest to, że tak
naprawdę nie rozumiem, jak to wszystko się stało. Jednego dnia radziłem sobie
świetnie, patrząc na trochę nieszkodliwego porno, aby się wyluzować, a
następnego dnia uzależniłem się od rzeczy, o których wstydziłem się nawet mówić
i nigdy nie pomyślałem o wykonaniu w prawdziwym życiu.

– Zach, dwadzieścia sześć lat, architekt

Ze względu na naturalną tendencję do eskalacji uzależnienia od seksu niektórzy

mężczyźni i kobiety mogą „znaleźć się” w niekomfortowej sytuacji złamania
obowiązującego prawa – od zatrudniania prostytutek po oglądanie dziecięcej
pornografii. Często, przyłapani na gorącym uczynku, są zszokowani, gdy w końcu
zdają sobie sprawę dokąd doprowadziło ich uzależnienie.

JAK SIĘ ZATRZYMAĆ?

Niestety, prawie wszyscy uzależnieni odkładają szukanie pomocy odnośnie
swoich problematycznych zachowań, dopóki konsekwencje ich nałogu nie staną
się tak poważne, że będą zmuszeni „obudzić się” z pełnym inwentarzem
oczywistych problemów, które stworzyli. Zazwyczaj wybudzają ich z odrętwienia
seksualnego tylko skrajne konsekwencje zewnętrzne. Rzadko reagują na
jakąkolwiek wewnętrzną myśl lub uczucie. Innymi słowy, problemy
emocjonalne, zaniedbanie zdrowia czy rodziny rzadko motywują do zmian.
Zamiast tego większość uzależnionych rozpoznaje swój problem i szuka pomocy

75
dopiero po tym, jak doświadczyli rozpadu związku, utraty pracy, problemów
prawnych lub poważnych trudności finansowych.

76
 ROZDZIAŁ CZWARTY
SEKSOHOLIZM: RÓWNE SZANSE
NA UZALEŻNIENIE DLA
MĘŻCZYN I KOBIET
Spotykam się z mężczyznami za pomocą aplikacji Ashley Madison od ponad
dwóch lat. Ostatnio mój mąż dowiedział się, co robię, chociaż naprawdę nie ma
pojęcia z iloma mężczyznami byłam. Kocham go i nie chcę go stracić, ale
jednocześnie bycie pożądaną przez innego jest takie ekscytujące. To smutne, ale
moje małżeństwo wydaje się naprawdę nieświeże w porównaniu z ekscytacją
związaną z ciągłymi randkami z kimś nowym.

– Marie, dwadzieścia sześć lat, programistka komputerowa

Cyberseks i szukanie w Internecie intensywnego romansu, który na początku był

rodzajem gry, ostatecznie mnie pochłonęło. Doszłam do punktu, w którym samo
zamknięcie oczu na kilka minut wywoływało wszelkiego rodzaju fantazje i zanim
się zorientowałam, z powrotem buszowałam w sieci pogrążona w „transie”. Po
chwili przeglądałam sylwetki i twarze obcych mężczyzn. Dotarłam do miejsca, w
którym nie mogłam nigdzie spojrzeć na mężczyznę, nie myśląc o nim rozebranym
lub bez jakiejkolwiek innej sprośnej myśli, która przyszła mi do głowy.

– Jeannie, czterdzieści jeden lat, projektantka odzieży

W swojej przełomowej książce Don't Call It Love, dr Patrick Carnes zauważył,

że około 3 do 5 procent dorosłej populacji zmagało się z jakąś formą
uzależniających zachowań seksualnych27. W tamtych czasach osobami
uzależnionymi od seksu byli głównie mężczyźni i dlatego mamy niewiele badań
na temat seksoholiczek. Nowsze badania oraz wiele niepotwierdzonych dowodów

27
Patrick Carnes „Don 't Call It Love: Recovery from Sexual Addiction” (New York: Bantam, 1992).

77
wskazują, że problem uzależnienia seksualnego w Internecie zarówno nasila się,
jak i staje się bardziej równomierny wśród mężczyzn i kobiet.

UZALEŻNIENIE KOBIET I CYBERSEKSU

Chociaż wielu uważa, że uzależniający seks jest problemem przede wszystkim
mężczyzn, około dwudziestu pięciu procent uczestników programu dwunastu
kroków to kobiety. Niestety, nie ma jeszcze sformalizowanego procesu
identyfikacji, diagnozowania i leczenia kobiet zmagających się z uzależnieniem
seksualnym. Niedobór ten jest częściowo związany z niepowodzeniem wielu
specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym i uzależnieniami w
rozpoznawaniu subtelności uzależniających i impulsywnych wzorców zachowań
seksualnych u kobiet. Często uzależnienie seksualne u kobiet jest identyfikowane
dopiero po rozpoczęciu leczenia z powodu zaburzeń odżywiania, nadużywania
narkotyków lub innego problemu. Dopiero w trakcie leczenia wychodzi na jaw,
że są kompulsywne seksualnie.

W większości przypadków akty seksualne mężczyzn są jawnie seksualne i łatwo

rozpoznawalne. I odwrotnie, kobiety uzależnione od seksu mają tendencję do
postrzegania swoich zachowań w kategoriach „romansu” i „związków”. W
konsekwencji kobiety, które zmagają się z problematycznymi wzorcami
aktywności seksualnej, częściej podejmują terapię zgłaszając problemy związane
z intymnością lub związkami, niż problem z faktycznym seksem. Objawy typowo
zgłaszane przez kobiety uzależnione od seksu obejmują:
• Historia krótkich, nieudanych związków, w których seks jest główną
więzią.
• Wzorzec powrotu do partnerów, którzy są agresywni, niedostępni
emocjonalnie lub pozostają z nimi, mimo przykrych doświadczeń.
• Dużo swobodnego seksu, ale myślenie o nim jako o drodze do
prawdziwego, intymnego związku.
• Kompulsywna masturbacja do romantycznych fantazji o dawnych lub
potencjalnych partnerach, romantycznych książek, postaci fikcyjnych,
programów telewizyjnych i filmów.

78
 • Wzorzec niewłaściwych relacji seksualnych – z żonatymi mężczyznami,
szefami lub podwładnymi.
• Konsekwentne uprawianie seksu jako sposobu na poczucie miłości,
uznania i bycia pożądaną.
• Branie pieniędzy lub zachęcanie do dawania prezentów w zamian za seks,
ale nie postrzeganie tego jako prostytucji.
• Zwracanie się do prostytucji jako przykrywki dla uzależniających
problemów seksualnych, być może odtworzenie historii wykorzystywania
seksualnego.
• Odwiedzanie nieprzestrzegających etyki zawodowej masażystów i
trenerów osobistych oczekując seksu, ale nieuważanie tego za płacenie za
seks.
• Nadmierne i konsekwentne nadużywanie jedzenia, ćwiczeń i wydawania
pieniędzy, aby „poczuć się lepiej”, gdy są samotne lub bez związku.
• Potajemne realizowanie swoich fetyszy „na boku”.
• Wzorzec poszukiwania emocjonalnego potwierdzenia bycia atrakcyjną
osobą poprzez spotkania online lub osobiście (nowe relacje) będąc w
związku.
• Schemat wykorzystywania przyrostu masy ciała w celu odepchnięcia
potencjalnych partnerów, a następnie utraty wagi i hiperseksualność, gdy z
powrotem są szczupłe.

Sprawy związane z identyfikowaniem, diagnozowaniem i leczeniem kobiet

uzależnionych od seksu są związane z kulturowym uprzedzeniem płciowym
wobec zachowań seksualnych. Mężczyzn, którzy uprawiają dużo seksu, nazywa
się „macho” i „ogierami”. Rzadko kiedy kompulsywnie seksualni mężczyźni są
przedstawiani w mediach jako ludzie cierpiący z powodu głęboko
zakorzenionych, bolesnych problemów psychologicznych – filmy Wstyd i Między
nami seksoholikami są godnymi uwagi i dobrze zrealizowanymi wyjątkami.
Podobnie realistyczne spojrzenie na uzależnienie seksualne kobiet zostało
przedstawione w filmie Nimfomanka – część I z 2013 roku. Kobiety, które nie są
uzależnione, ale mimo to cieszą się aktywnym życiem seksualnym są często
oczerniane kulturowo i określane jako „dziwki” bądź „kurwy”

79
Niestety, dzięki „normom kulturowym” kobiety po prostu nie są tak chętne jak
mężczyźni, aby rozmawiać o swoich problemach z zachowaniami
hiperseksualnymi. Mężczyzna, który uprawia anonimowy seks kilka razy w
tygodniu i używa masturbacji w celu uspokojenia i ucieczki emocjonalnej, może
łatwo zidentyfikować się jako uzależniony od seksu, zwłaszcza jeśli jego
zachowanie seksualne zaczyna mieć poważne konsekwencje. Ponadto dobrze
wyszkolony specjalista prawdopodobnie zidentyfikuje go jako takiego podczas
terapii lub leczenia. I odwrotnie, kobieta, która nieustannie szuka „miłości i
uczucia” u nieznajomych za pośrednictwem czatów, Facebooka lub witryn
randkowych, takich jak Match.com i eHarmony, może uprawiać anonimowy seks
i masturbować się równie często jak mężczyzna, ale prawdopodobnie nie
zidentyfikuje się jako osoba mająca „problem seksualny”. Nie jest też
prawdopodobne, że zostanie tak zdiagnozowana. Niemniej jednak zaburzenie to
występuje u kobiet i jest dla nich równie problematyczne – być może tym bardziej,
że kobiety uzależnione od seksu są na ogół bardziej narażone na gwałt i inne
formy przemocy seksualnej.

Co ciekawe, kompulsywne seksualnie kobiety znacznie częściej, niż mężczyźni

przechodzą od spotkań online do spotkań w świecie rzeczywistym. Badanie
przeprowadzone na osobach uzależnionych od cyberseksu, obu płci, wykazało że
80% ankietowanych kobiet wyraziło chęć przejścia do relacji na żywo, podczas
gdy tylko 30% mężczyzn wyraziło to pragnienie28. Odkrycie to potwierdza
pogląd, że kobiety są bardziej skłonne do przejścia do realizowania nałogowych
czynności „w realu” podczas gdy mężczyznom wystarcza aktywność cyfrowa.

Spędzam około dwudziestu godzin tygodniowo na Facebooku, na czatach i

aplikacjach na smartfony, aby spotkać się z mężczyznami. To czas, który
spędzałam z mężem i dziećmi. Rozmawiam się z mężczyznami online, wysyłam
wiadomości błyskawiczne, piszę, flirtuję i wyobrażam sobie, że są dla mnie
idealnymi partnerami.
Ostatecznie umawiamy się na osobiste spotkanie, zazwyczaj w motelu lub innym
miejscu, gdzie możemy uprawiać seks. Do tego czasu oczywiście jestem już

28
J. P. Schneider, „A Qualitative Study of Cybersex Participants: Gender Differences, Recovery Issues, and
Implications for Therapists”, Sexual Addiction & Compulsivity 7 (2000): strony 249 - 278

80
przywiązana emocjonalnie i to odstrasza mężczyzn. Chcą tylko seksu. Wydaje się,
że nie mogę nawiązać znaczącej relacji z żadnym z nich. Po prostu uprawiamy
seks kilka razy i to koniec. Żadna z relacji nie trwała dłużej niż miesiąc.
Tymczasem jestem całkowicie niedostępna emocjonalnie dla mojego męża, a
nawet wycofałam się z życia moich dzieci. Mam wrażenie, że porzuciłam całą
rodzinę, ale nie mogę przestać. Ciągle wyobrażam sobie, że któregoś dnia któryś
z tych mężczyzn naprawdę mnie pokocha i dystansuję się od bólu, którego
doświadczam za każdym razem, gdy nie wychodzi. Wciąż szukam tej namiętności.
Chcę być kochana przez doskonałego mężczyznę, chociaż wiem, że taka osoba nie
istnieje. Oczywiście uwielbiam seks, ale tak naprawdę pragnę uwagi.
– Janice, lat trzydzieści pięć, kierowniczka public relations

Jak wiele samotnych kobiet, Janice kieruje się fantazją o relacji. Jest to dość
oczywiste w sposobie, w jaki postrzega swoje spotkania w prawdziwym świecie
– jako „związki”, chociaż żadna z nich nie trwała dłużej niż kilka „randek”. W
rzeczywistości jej krótkie romanse to nie tyle związki, ile dłuższe przygody na
jedną noc, które kończą się, gdy mężczyzna z którym się spotyka, zdecyduje się
zakończyć relację.

KOBIETY I PORNO
Historycznie rzecz biorąc, mężczyźni znacznie częściej używali pornografii, niż
kobiety. W badaniu z 2006 roku, w którym wzięło udział 10 000 losowo
wybranych osób w wieku od osiemnastu do czterdziestu dziewięciu lat, 82
procent ankietowanych oglądało magazyny pornograficzne, 84 procent oglądało
filmy pornograficzne, a 34 procent oglądało pornografię w Internecie29. Należy
pamiętać, że to badanie zostało przeprowadzone w 2006 roku – lata temu jeżeli
chodzi o Internet. W tamtych czasach najbardziej znaczącą zmienną do
przewidywania, kto używał pornografii, była płeć. Różnica między płciami była
najbardziej widoczna w Internecie, gdzie 63 procent mężczyzn, ale tylko 13,6
procent kobiet twierdziło, że oglądało pornografię online. Było to znowu w 2006
roku. Dzisiaj liczby prawdopodobnie byłyby dużo, dużo wyższe.

B. Traeen, T. Sorheim Nilsen, and H. Stigum, „Use of Pornography in Traditional Media and on the Internet in
29

Norway”, Journal ofSex Research 43 (2006): strony 245 - 254.

81
Być może „luka płciowa” w tym badaniu była spowodowana naturą dostępnej
pornografii. W końcu dobrze wiadomo, że mężczyźni są bardziej stymulowani
wizualnie, podczas gdy kobiety bardziej pobudzają emocjonalne więzi i relacje
(zarówno prawdziwe, jak i fantazje). Innymi słowy, istnieje większe
prawdopodobieństwo, że mężczyźni podnieci się niekończącym się strumieniem
nagich ciał, podczas gdy kobiety są bardziej pobudzone obecnością (lub
przynajmniej postrzeganą obecnością) emocjonalnej bliskości. W czasie badania
z 2006 roku pornografia zorientowana na kobiety – czyli „pornografia dla
mamusiek” czyli chociażby Pięćdziesiąt twarzy Greya, jej dwie książkowe
kontynuację oraz niezliczona ilość podróbek – jeszcze nie pojawiła się na rynku.

Trylogia Pięćdziesięciu twarzy przedstawia związek między piękną Anastasią

Steele i super-seksownym, ale niespokojnym emocjonalnie miliarderem
Christianem Greyem. Jeśli to brzmi jak romans z niszowego harlekina, nie jest to
zaskakujące. Pod wieloma względami książki dobrze pasują do długiej tradycji
powieści romantycznej, w której naiwne młode cnotki są uwiedzione przez złych
chłopców z innego świata. Jednak w większości powieści romantycznych sceny
seksu są opisane zdawkowo i „grzecznie”, podczas gdy w serii Pięćdziesięciu
twarzy czytelnicy śledzą akcję, w mając opisane wszystko krok po kroku.

Zarówno recenzje czytelników, jak i anegdotyczne dowody sugerują, że

zdecydowana większość kobiecych fanów trylogii Pięćdziesięciu twarzy jest
zachwycona nie tyle graficznym przedstawieniem seksu, co rozwojem
emocjonalnej relacji między dwoma głównymi bohaterami. Podobnym
zjawiskiem, skierowanym do młodszej grupy demograficznej jest równie udana
książka i serial filmowy Zmierzch, z eksploracją seksownych, ale emocjonalnie
wadliwych postaci męskich przedstawionych jako wampiry i wilkołaki zmagające
się z pragnieniem posiadania młodej dziewczyny. Dr Patrick Carnes omawia
podobieństwa między tymi dwoma książkami w swoim popularnym wykładzie
„Fifty Shades of Twilight”.

Oczywiście porno dla mamusiek nie dotyczy wszystkich kobiet. W

rzeczywistości coraz więcej kobiet ogląda i masturbuje się do wysoce
zobiektywizowanej, mocnej pornografii, podobnie jak mężczyźni. Te kobiety

82
doskonale czują się, patrząc na mężczyzn lub kobiety pod kątem ich części ciała
i bardzo dobrze wiedzą, że kiedy są online szukają seksualnego przeżycia solo, a
nie jakiegokolwiek związku. Obecnie jedną trzecią wszystkich oglądających
porno w Internecie stanowią kobiety30, w porównaniu z 14% w 2003 roku31.
Wygląda więc na to, że kobiety korzystają z łatwego, niedrogiego i anonimowego
dostępu do pornografii, który umożliwia im oglądanie kulturowo wstydliwych
materiałów audiowizualnych oraz czytania erotycznych opowiadań w zaciszu
własnego domu.

Ten zwiększony dostęp do wyraźnego, zobiektywizowanego materiału

seksualnego jest dla wielu kobiet powiewem świeżego powietrza, pozwalającym
im odkrywać seksualne fantazje i popędy w sposób, który do niedawna nie istniał.
Niestety, podobnie jak w przypadku mężczyzn, są kobiety które z biegiem czasu
uczą się wykorzystywać uprzedmiotowienie seksualne/romantyczne jako sposób
na ucieczkę od rzeczywistości i odcięcie się od życiowych stresujących
elementów. Dla tych kobiet pornografia może stać się „lekiem z wyboru”,
używanym do samoregulacji i poczucia kontroli nad niewygodnymi stanami
emocjonalnymi. Takie zachowanie może łatwo eskalować do poziomu
uzależnienia seksualnego, ostatecznie skutkując, jak wszystkie nałogi,
poważnymi negatywnymi konsekwencjami życiowymi. W ten kluczowy sposób
zwiększony dostęp kobiet do wysoce zobiektywizowanej, mocnej pornografii i
zainteresowanie nią budzi te same obawy co w przypadku mężczyzn.

PORNOGRAFIA TO CZUBEK GÓRY LODOWEJ

Podobnie jak uzależnieni mężczyźni, seksoholiczki wykorzystują technologię
cyfrową, aby uzyskać dostęp do znacznie więcej, niż tylko pornografii. Wchodzą
w media społecznościowe, by flirtować i zachowywać się seksualnie, wymieniają
sprośne wiadomości, używają aplikacji do „wyszukiwania znajomych”, aby
znaleźć przypadkowych i anonimowych partnerów seksualnych, odwiedzają
strony internetowe w poszukiwaniu płatnego seksu i masażu erotycznego,
urządzają pokazy na erotycznych kamerach internetowych, wzajemnie

30
Damania, „Internet Pornography Statistics”.
31
M.C. Ferree, „Women and the Web: Cybersex Activity and Implications”, Sexual and Relationship Therapy
(2003) 18(3): 385-393

83
masturbują się online, grają w gry wideo dla dorosłych i nie tylko. Krótko
mówiąc, uzależnienie seksualne jest chorobą, która dotyka każdego z jednakową
zaciekłością, powodując negatywne konsekwencje życiowe, obniżoną samoocenę
i głęboki wstyd. Bez względu na płeć, wiek, rasę czy orientację seksualną jeśli
jesteś uzależniony seksualnie, utkniesz w cyklu zachowań, które sieją
spustoszenie twojej stabilności emocjonalnej i fizycznej oraz dobremu
samopoczuciu ludzi wokół ciebie.

84
 ROZDZIAŁ PIĄTY
UZALEŻNIENIE OD MIŁOŚCI I
ROMANSU W CYFROWYM
ŚWIECIE
Nieustannie byłam online – strony randkowe, aplikacje na smartfony by znaleźć
tego jedynego. Szczerze mówiąc, dołączyłam do JDate, mimo że nie jestem
Żydówką. Cokolwiek, aby znaleźć mężczyznę, dzięki któremu będę czuła się
dobrze ze sobą. Ale naprawdę smutne jest to, że prawdopodobnie spotkałam się z
tonami świetnych facetów. Po prostu nudzę się nimi w mniej więcej miesiąc.
Następnie „trzymam ich” jeszcze przez jakiś czas do momentu znalezienia innego,
a potem pozwalam im odejść (jeśli jeszcze mnie nie porzucili). Teraz wydaje się,
że ten cykl może trwać wiecznie.

– Shelly, trzydzieści dwa lata, kierowniczka sklepu

Randkuję, randkuję i randkuję. Ciągle spotykam kobiety w aplikacjach

randkowych. Czasami piszę do jakiejś na serwisie społecznościowym jeżeli
wygląda na atrakcyjną. Za każdym razem, gdy spotykam nową kobietę, myślę, że
to ona. Jestem gotów rzucić wszystko i od razu jej się oświadczyć, ale potem
zaczynam dostrzegać prawdziwą osobę kryjącą się za uroczym uśmiechem i to ją
psuje. Dlaczego jedna z tych kobiet nie może być tak dobra, jak się wydaje, kiedy
ją spotykam i rozmawiam? Zwykle przed czwartą lub piątą randką iskra
fascynacji niknie bezpowrotnie.

– Don, pięćdziesiąt jeden lat, sprzedawca antyków

85
 TWÓJ MÓZG POD WPŁYWEM MIŁOŚCI
Miłość może wydawać się ulotna i nieokreślona, ale tak nie jest. W rzeczywistości
naukowcy całkiem dobrze rozumieją czym jest romantyczna miłość, jak się
zaczyna i jak rozwija się w czasie. Na przykład wiemy, że mózg uwalnia różne
substancje chemiczne na różnych etapach romantycznych związków. W zupełnie
nowym związku „pierwszy przypływ miłości” wywołuje to samo podstawowe
neurochemiczne podniecenie, którego doświadczają uzależnieni od narkotyków i
seksu – głównie poprzez uwalnianie dopaminy. Z biegiem czasu, gdy para się
lepiej poznaje, ta intensywna atrakcja zanika do mniej stymulującego, ale
ostatecznie bardziej znaczącego doznania, spowodowanego głównie
uwolnieniem oksytocyny do mózgu, powodującym uczucie zadowolenia i
satysfakcji.
Uważa się, że te związki neurochemiczne mają na celu sprzyjanie początkowemu
rozwojowi związków, a następnie ułatwiają ludziom pozostanie razem – oba te
czynniki prowadzą do reprodukcji i przetrwania gatunku ludzkiego. Intensywność
dopaminy popycha nas do aktywności seksualnej i płodzenia potomstwa. Później,
po ustąpieniu początkowej ekscytacji, produkcja oksytocyny wzrasta, pomagając
utrwalić nasze poczucie przywiązania.

W POGONI ZA SMOKIEM
Mamy nadzieję, że zauważyłaś następujący fragment w poprzedniej części:
„pierwszy przypływ miłości” wywołuje to samo podstawowe neurochemiczne
podniecenie, które wielokrotnie wykorzystują narkomani i uzależnieni od seksu.
Na bazie tego zdania można zbudować trafne wyobrażenie o tym, o co chodzi w
uzależnieniu od miłości – powtarzalne wywoływanie neurochemicznej gorączki,
który uruchamia się, gdy pierwszy raz spotykamy się i poznajemy potencjalnie
wyjątkową osobę.

Niemal każdy może odnieść się do tego napędzanego dopaminą przypływu

początkowej atrakcyjności i kiełkującego romansu. Ten tymczasowy, ale potężny
haj jest inspiracją dla niezliczonych piosenek, wierszy, powieści, obrazów,
filmów, pocztówek i marzeń. Jest to również imperatyw biologiczny, zachęcający
nas do spotykania się, łączenia w pary i podtrzymywania trwałości rasy ludzkiej.

86
Jednak większość zdrowych ludzi z natury rozumie, że trwałe związki
romantyczne charakteryzują się czymś więcej niż tylko intensywnością
neurochemiczną. W zdrowych związkach prawdziwa intymność rozwija się
etapami, ostatecznie prowadząc do mniej intensywnej, ale nieskończenie głębszej
więzi. Trwałe romantyczne relacje przechodzą od dopaminowego tsunami do
mniej intensywnego, ale równie ważnego, napędzanego oksytocyną etapu
intymnego przywiązania.

Jednakże uzależnieni od miłości bez końca pragną przypływu nowych wrażeń.

Zamiast z czasem być coraz bliżej romantycznego partnera, stają się niespokojni
i niespokojni. Wydaje się, że myślą, iż „miłość” istnieje tylko wtedy, gdy w ich
mózgach gwałtownie przepływa dopamina. W rezultacie nieustannie szukają
kogoś nowego – niezależnie od tego, czy zakończyli związek, w którym już są.
Ostatecznie przekształca się to we wzorzec nieudanych romansów, z których
każdy zaczyna się od pasji i fajerwerków, ale kończy się fiaskiem. Czasami wiele
relacji ma miejsce jednocześnie, a wzloty jednego równoważą upadki drugiego.

Uzależnieni od miłości używają intensywnej romantycznej fantazji w ten sam

sposób i w tym samym celu w jakim seksoholicy używają seksu, a narkomani
zażywają heroinę. Wzorzec intensywnych i dramatycznych, ale ostatecznie
płytkich i pozbawionych sensu relacji staje się emocjonalną podpórką używaną
do ucieczki od stresu, emocjonalnego dyskomfortu, a nawet bólu związanego z
podstawowymi stanami psychicznymi takimi jak depresja, lęk, niska samoocena,
zaburzenia związane z deficytem przywiązania i nierozwiązane traumy z całego
życia. Niestety, osoby uzależnione od miłości, podobnie jak wszyscy inni
uzależnieni wpadają w spiralę niekorzystnych zachowań, które ciągną ich w dół,
zostawiając z uczuciem wstydu i nienawiści do siebie.

Krótko mówiąc, uzależnieni od miłości żyją w chaotycznym świecie desperacji,

w którym romans i seks są przyprawione pułapkami, lękiem oraz bólem.
Obawiając się izolacji i odrzucenia, nieustannie szukają tej jednej wyjątkowej
osoby, która sprawi, że wszystko będzie dobrze. W tym sensie są podobni do
uzależnionych od pornografii, którzy spędzają niezliczone godziny na
poszukiwaniu jednego idealnego zdjęcia lub filmu, który w końcu „zrobi to” za

87
nich. Ponieważ relacje osób uzależnionych od miłości ciągle zawodzą, ich
depresja, lęk i niska samoocena rosną. Tak jak w przypadku wszystkich
uzależnionych, zazwyczaj decydują się na rozwiązanie tych bolesnych uczuć
angażując się w te same destrukcyjne fantazje i zachowania.

OZNAKI I OBJAWY UZALEŻNIENIA OD MIŁOŚCI

Istnieje wiele oznak i symptomów uzależnienia od miłości lub romansów. Oto
kilka z bardziej powszechnych znaków w dzisiejszym wypełnionym technologią
świecie:

• Mylenie intensywnych doświadczeń seksualnych, sextingu, seksu przed

kamerą internetową i seksu na odległość z miłością.
• Mylenie romantycznego zauroczenia (SMS-y, czaty wideo i e-maile) z
miłością.
• Ciągłe poszukiwanie miłości i romansu w witrynach i aplikacjach
randkowych, witrynach i aplikacjach do szybkiego seksu oraz w mediach
społecznościowych.
• Używanie seksu jako sposobu na znalezienie miłości (zgoda na seks przed
kamerą internetową lub seks w rzeczywistości jako sposób na złapanie lub
zatrzymanie partnera) .
• Zakochiwanie się w ludziach poznanych online bez osobistego spotkania.
• Trudności w utrzymywaniu intymnych relacji, gdy nowość i
podekscytowanie minęły lub po osobistym spotkaniu z obiektem
zainteresowania.
• Poczucie oderwania, lęku lub nieszczęścia w związku.
• Uczucie desperacji i samotności, gdy nie jest się w związku.
• Wykorzystywanie seksu – w tym masturbacji do internetowej pornografii,
seksu przed kamerą internetową lub wirtualnych gier erotycznych w celu
maskowania samotności.
• Konsekwentne wybieranie agresywnych lub niedostępnych emocjonalnie
partnerów.
• Dawanie wsparcia emocjonalnego lub finansowego partnerom, którzy
wymagają dużej opieki, ale nie rewanżują się lub nie mogą.

88
 • Wykorzystywanie seksu, pieniędzy, uwodzenia, udawania lub innego
schematu, aby złapać partnera lub nie pozwolić mu odejść.
• Brak ważnych doświadczeń rodzinnych, zawodowych, rekreacyjnych lub
towarzyskich w celu znalezienia, stworzenia lub utrzymania
romantycznego związku.
• Unikanie seksu lub związków zarówno online, jak i na żywo przez długi
czas, próbując „rozwiązać problem”.
• Niemożność opuszczenia niezdrowych lub krzywdzących związków
pomimo obietnic złożonych sobie lub innym.
• Powrót do wcześniej niemożliwych do opanowania lub bolesnych relacji
pomimo obietnic złożonych sobie lub innym.

Nie każda osoba, która zaangażowała się w takie zachowania jest uzależniona od
miłości. Prawie każdy miał w pewnym momencie swój osąd wypaczony przez
trudną osobę lub sytuację. To właśnie wtedy, gdy sytuacje te stają się normą
przeżywaną nieustannie, aż do ingerencji w cele życiowe i codzienne zdrowe
funkcjonowanie, trafnie stawia się diagnozę uzależnienia od miłości.

UZALEŻNIENIE OD MIŁOŚCI, A PŁEĆ

Zazwyczaj to kobiety częściej niż mężczyźni identyfikują się z obsesją
poszukiwania i dążenia do miłości oraz doskonałego związku. Podczas gdy
mężczyźni zwykle koncentrują się na wyszukiwaniu i oglądaniu obrazów
seksualnych lub uczestniczeniu w uprzedmiotowionych aktach seksualnych za
pomocą pornografii internetowej, wirtualnych gier erotycznych i aplikacji
randkowych, kobiety mają tendencję do angażowania się w zachowania online
zorientowane na relacje – szukając emocjonalnego połączenia za pośrednictwem
usług czatu tekstowego i wideo, mediów społecznościowe oraz witryn i aplikacji
randkowych. Nawet jeśli kobiety używają tych samych aplikacji co mężczyźni,
prawdopodobnie będą nazywać je „aplikacjami randkowymi”, a nie „aplikacjami
erotycznymi” czy „aplikacjami do szukania seksu”.

89
Zgadza się, to nie pierwszy raz, kiedy to się zdarzyło, ale tym razem jestem prawie
pewna, że naprawdę zakochałam się w mężczyźnie, którego spotkałam na
Facebooku. Nie spotkaliśmy się jeszcze osobiście, ale jestem zdecydowanie
gotowa, chętna i mogę to zrobić. Mój mąż wie o tym i desperacko chce mnie
powstrzymać oraz uratować nasze małżeństwo. Mimo to chcę go zostawić i
powiedziałam mu to, ale facet, w którym jestem zakochana jeszcze nie zaprosił
mnie na spotkanie, a za każdym razem, gdy o tym wspominam, zmienia temat. Mój
mąż jest na mnie tak zraniony i zły, że powiedział o tym naszym dzieciom, a one
również są na mnie wściekłe. Mam wrażenie, że całe moje życie jest w chaosie, a
jedyny komfort, jaki odczuwam, to czatowanie z „nim”. Co mogę zrobić?

– Ellen, czterdzieści pięć lat, bizneswoman

Oczywiście, uzależnienie od miłości nie jest wyłączną domeną kobiet, podobnie

jak uzależnienie od seksu nie jest wyłączną domeną mężczyzn. Jednak przez
większość czasu wśród męskich uzależnionych od miłości aktywność seksualna
nadal stanowi główny problem.

Prawie straciłem żonę i dzieci z powodu fantazji. Do niedawna co noc spędzałem

od trzech do czterech godzin przy laptopie w piwnicy, intensywnie uprawiając
seks online. Codziennie meldowałem się na moich ulubionych czatach
seksualnych, sprawdzając, kto tam był, flirtując, podrywając kobiety,
wymieniając się zdjęciami i rozmawiając przez wideo. Kupiłem również
subskrypcję na stronie na której mogłem zamawiać „modelki”, które
wykonywałyby seks na żywo w dowolny sposób podczas gdy ja się
masturbowałem. Chociaż nigdy nie zamierzałem pójść dalej, niż te czynności,
coraz bardziej pociągała mnie jedna kobieta o imieniu Cathy, która występowała
na kamerkach pornograficznych.
W ciągu trzech miesięcy wydałem niewiarygodne 3500 dolarów na sesje
komputerowe z Cathy. W tym czasie coraz bardziej oddalałem się od żony i
rodziny oraz znajdowałem kreatywne sposoby na kłamstwo na temat tego na co
wydaję pieniądze. Praca również stała się drugorzędna w stosunku do tego
cyfrowego romansu, ponieważ zacząłem kontaktować się z Cathy wiele razy w

90
ciągu dnia. Właściwie zacząłem czuć się zazdrosny i bałem się, że „związałaby
się” z jakimś innym mężczyzną online.
To doświadczenie stało się bardziej intensywne, gdy zacząłem gonić za
„prawdziwą osobą”, a nie fantazją. Bardzo ciężko pracowałem, aby przekonać
Cathy, żeby wyjawiła mi swoje prawdziwe imię oraz miejsce zamieszkania, a kiedy
w końcu to zrobiła, był to najbardziej podniecający moment w całej naszej
interakcji. Opowiedziała mi nawet całą swoją tragiczną historię życia, która
jeszcze bardziej mnie wciągnęła. W końcu przekonany, że mogę się w niej
zakochać, poprosiłem o osobiste spotkanie na które się zgodziła.
Zarezerwowałem samolot i hotel, powiedziałem żonie, że muszę udać się w
delegację i spakowałem walizki. Dopiero gdy usłyszałem samego siebie, jak
okłamuję moje dzieci na temat tego, dokąd idzie tata, załamałem się i zdałem sobie
sprawę jak bardzo straciłem kontrolę. Zamiast wsiadać do samolotu,
zadzwoniłem od terapeuty prosząc o pomoc

– Jeffrey, trzydzieści sześć lat, projektant ogrodowy

Smutna opowieść Jeffreya ilustruje dynamikę, która leży u podstaw

problemowych wzorców zachowań wielu uzależnionych od miłości mężczyzn,
ponieważ wykorzystywał on swój internetowy związek jako konkurs siły
emocjonalnej, próbując przekonać Cathy, że potrzebuje go na tyle, że mogą
przenieść znajomość do świata rzeczywistego. Im bardziej Cathy na niego liczyła
i go potrzebowała, im bardziej podniecająca stawała się sytuacja dla Jeffreya, tym
więcej czuł „miłości” i tym bardziej chciał się spotkać osobiście. Te kwestie
uzależnienia, potencjalnego porzucenia, władzy, seksu i obsesji często mieszają
się w przypadku seksoholików, którzy desperacko starają się czuć się ważnymi,
chcianymi i potrzebnymi.

Zarówno Ellen, jak i Jeffrey skupili swoje uzależnienie od miłości na jednej

osobie. Osoby uzależnione od miłości obu płci często angażują się w wiele relacji
jednocześnie, zwłaszcza gdy są one całkowicie cyfrowe, utrzymując każdą
interakcję na różnych etapach rozwoju. Pod tym względem osoby uzależnione od
miłości są czasami jak komputer z kilkoma otwartymi i działającymi jednocześnie

91
programami. To pozwala im zwrócić się do napędzanego fantazją rozwiązania, w
zależności od tego jak mocnej ekscytacji dostarcza dana relacja.

TECHNOLOGIA NAPĘDZA UZALEŻNIENIE OD

MIŁOŚCI
Technologia cyfrowa napędza uzależnienie od miłości. Nawet serwisy
społecznościowe mogą być problematyczne dla osób predysponowanych do
miłosnych uzależnień. Coraz częściej osoby uzależnione od miłości opisują sieci
społecznościowe, takie jak Facebook i Instagram, jako główne lokalizacje w
których prowadzą swoje obsesyjne poszukiwania romantycznej intensywności.

Jako gospodyni domowa i matka dwóch małych chłopców jestem dumna z tego,
co robię. Zawsze uważałem, że pozostawanie w domu z dziećmi jest dla mnie
właściwe i nie żałuję tego. Właściwie jestem wdzięczna, że możemy sobie na to
pozwolić. Kiedy urodził się nasz drugi syn, cały dzień siedziałam w domu, nie
mając nikogo z kim mogłabym porozmawiać, tylko z dzieckiem i trzylatkiem, więc
dla pewnej rozrywki zaczęłam wchodzić na Facebooka, aby skontaktować się z
przyjaciółmi z liceum i daleko mieszkającą rodziną. Potem, niespodziewanie,
dostałam zaczepkę i e-maila od faceta, którego nigdy nie spotkałam. Na początku
to zignorowałam, ale potem z ciekawości odpowiedziałam. Zanim się
zorientowałam, rozmawialiśmy na czacie wideo. Był przystojny, przyjacielski i
umiał słuchać – podobało mi się to. W ciągu kilku krótkich tygodni każdego dnia
czekałam, aż mój mąż wyjdzie, abym mogła wrócić do komputera. Te rozmowy
sprawiły, że czułam się najbardziej pełna życia od lat. Zanim się zorientowałam,
byłam głęboko zaangażowana w szereg romansów internetowych, w przypadku
niektórych posunęłam się nawet do seksu przez kamerę internetową. Teraz jestem
całkowicie oderwana od rodzicielstwa i zdystansowałam się od swojego męża.
Straciłam też większość poczucia własnej wartości. Jedyną rzeczą, która wydaje
mi się poprawiać samopoczucie jest szukanie w Internecie tych samych
doświadczeń, które sprawiają, że czuję się tak okropnie. Nie nawiązałem jeszcze
kontaktu z nikim osobiście, ale wiem, że to nadchodzi i strasznie boję się, co się
stanie, kiedy to nastąpi.

– Denise, dwadzieścia siedem lat, gospodyni domowa i matka

92
Smartfony i stosunkowo niedawny rozwój technologiczny zdecydowanie
wpływają na kompulsywne zachowania osób uzależnionych od miłości, ponieważ
strony randkowe, strony pornograficzne, portale społecznościowe, a nawet
wirtualne gry erotyczne są dostępne za pośrednictwem aplikacji, co pozwala na
podsycanie nałogu prawie w każdym miejscu. Smartfony pozwalają ponadto na
sexting, ulubioną formę uruchomienia się niemal każdego współczesnego
uzależnionego od miłości. Aplikacje do szukania seksu są szczególnie
niebezpieczne dla osób uzależnionych od miłości, pozwalając im obsesyjnie
angażować się – w dowolnym miejscu i czasie – w romantyczne relacje.

GDY UZALEŻNIONY OD MIŁOŚCI WPADA W

ZWIĄZEK Z UZALEŻNIONYM OD SEKSU
W swoich wysiłkach, aby przyciągnąć i utrzymać partnera, niektórzy uzależnieni
od miłości skracają drogę do intymności, szybko zgadzając się na seks. Rezultat
często nie jest taki jakiego oczekiwali. Czasami uzależnieni od miłości znajdują
się w „związku” z uzależnionym od seksu, który po prostu wykorzystuje ich
potrzebę bliskości.

Mój mąż Ken i ja poznaliśmy się w Internecie sześć lat temu. Szybko przeszliśmy
do seksu wirtualnego za pośrednictwem kamery internetowej. Zanim spotkaliśmy
się osobiście po sześciu miesiącach znajomości, oboje byliśmy w sobie zakochani.
Zgodziłam się przeprowadzić na drugą połowę kraju, aby być z nim i wkrótce
pobraliśmy się. Niestety, nasze życie seksualne nie spełniło moich oczekiwań. W
rzeczywistości nie przypominało to naszej intymności online. Przez większość
czasu miał problemy z utrzymaniem erekcji, a ja brałam na siebie całą winę,
ponieważ byłam bardzo niedoświadczona i niepewna. Zawsze był „zbyt
zmęczony” na prawdziwy seks i przez długi czas nie wiedziałam dlaczego. Czułam
się samotna, popadałam w paranoję. Mówił mi, żebym częściej inicjowała seks,
ale kiedy to robiłam to często mi odmawiał. Czułam się taki zdezorientowana.

Pewnego dnia przypadkowo weszłam do pokoju Kena, gdy siedział przy

komputerze. Masturbował się przed kamerą internetową, z monitora patrzyła na
niego inna kobieta. Wielka niespodzianka! Okazuje się, że mój nowy mąż przez

93
cały czas uprawiał seks z innymi kobietami przez Internet. Kilka razy stawiałam
mu czoła i zagroziłam, że odejdę. Zawsze obiecał przestać, ale nigdy tego nie
zrobił. Prawdę mówiąc, nigdy bym go nie opuściła – byłam zbyt przerażona, że
znowu mogę być sama. Niedawno „zakochał się” w innej kobiecie z Internetu.
Jeszcze zanim poznał ją osobiście, powiedział mi, że już mnie nie kocha. To mnie
całkowicie zdruzgotało. Dopóki nie dowiedziałem się o jego działaniach,
myślałem że ten mężczyzna jest miłością mojego życia – moim rycerzem w lśniącej
zbroi – pomimo naszych problemów seksualnych.
– Judy, trzydzieści dwa lata, dziennikarka

Judy to kobieta, która poszukując romansu nieświadomie związała się z

uzależnionym od seksu. Chcąc zadowolić Kena, chętnie uprawiała z nim seks
przez kamerę internetową. Założyła, że kiedy już nawiążą prawdziwy związek,
nie będzie potrzebował ani nie chciał cyberseksu i odnajdzie się w prawdziwym,
pełnym bliskości małżeństwie. Tak się nie stało, a Judy opierając się na
rozpaczliwym strachu przed samotnością, umożliwiła Kenowi internetową
obsesję, nie realizując składanych gróźb zostawienia go. Teraz, dzięki terapii, ma
jaśniejszy pogląd na swoją rolę w tym osobistym dramacie.

Pomimo tego, jak się poznaliśmy i jak szybko się do niego przywiązałam, kiedy po
raz pierwszy zobaczyłam go umilającego sobie czas z innymi kobietami w
Internecie, uznałam, że to w stu procentach jego problem i niech się opamięta.
Nie miałam pojęcia jaki był mój udział w całej tej sytuacji. Gdy mnie zostawił
zaczęłam chodzi na spotkania SLAA i co tydzień spotykać się z terapeutą. Czytam
wiele książek o uzależnieniu, współuzależnieniu i uzależnieniu od miłości. Teraz
lepiej rozumiem swoją rolę w wejściu w ten związek i pracuję nad poprawą mojej
samooceny. Mam nadzieję, że jeśli wejdę w inny związek to dokonam lepszego
wyboru.

Jeśli twoje potrzeby emocjonalne powodują, że szukasz romantycznego uczucia

aby poczuć się dobrze i jeśli strach przed porzuceniem utrudnia ci zaufanie do
własnego osądu, jesteś szczególnie podatny na pokusę napędzanego fantazją
cyfrowego romansu. Wiele osób, takich jak Judy, początkowo wchodzi do sieci,
aby spotkać się z potencjalnym partnerem randkowym i zgodzić się na seksting

94
lub seks przez kamerę internetową, chcąc szybciej wejść w związek. Inni ludzie
myląc intensywność seksualną z miłością, szukają w Internecie właśnie seksu,
wierząc, że to sposób na zdobycie miłości. Niestety, gdy dwie osoby spotykają
się przy użyciu technologii cyfrowej, a seks szybko staje się spoiwem które je
trzyma, jest mało prawdopodobne, że uda im się pomyślnie przekształcić związek
cyfrowy w zdrowy związek na żywo.

CZY JESTEM UZALEŻNIONY/UZALEŻNIONA OD

MIŁOŚCI?
Wykorzystanie technologii cyfrowej do celów romantycznych waha się od
okazjonalnego do uzależniającego. Sugerujemy rozwiązanie poniższego testu, a
następnie podliczenie wszystkich odpowiedzi „tak”.

TEST NA UZALEŻNIENIE OD MIŁOŚCI

1. Czy czujesz się obojętny i/lub nieszczęśliwy, gdy jesteś w związku, a

jednocześnie zdesperowany i samotny będąc singlem?
TAK/NIE
2. Czy unikasz związków i/lub seksu przez długi czas, aby „rozwiązać
problem”, który zdajesz się mieć patrząc na ilość nieudanych związków?
TAK/NIE
3. Czy nie jesteś w stanie opuścić niezdrowych lub krzywdzących związków
pomimo wielokrotnych obietnic składanych sobie lub innym?
TAK/NIE
4. Czy utrzymujesz romanse bądź flirtujesz w Internecie będąc już w
związku?
TAK/NIE
5. Czy wielokrotnie wracasz do bycia w związku z nieodpowiednią osobą,
mimo, że wiesz iż tym razem nie będzie inaczej?
TAK/NIE
6. Czy często mylisz seks i/lub romantyczną intensywność w Internecie lub
na żywo z prawdziwą miłością?
TAK/NIE

95
 7. Czy ciągle szukasz nowych partnerów seksualnych i nowego romansu w
Internecie lub na żywo, nawet jeśli już się z kimś spotykasz?
TAK/NIE
8. Czy uważasz bycie singlem za trudne i korzystasz z możliwości cyfrowych
by poradzić sobie z samotnością?
TAK/NIE
9. Czy zazwyczaj wybierasz partnerów, którzy są wykorzystujący i/lub
emocjonalnie obojętni bądź zaniedbujący?
TAK/NIE
10. Czy używasz seksu, uwodzenia i podstępów by zainteresować sobą lub
trzymać dotychczasowego partnera?
TAK/NIE
11. Czy poszukujesz seksu lub romantycznej intensywności w Internecie bądź
na żywo jako sposobu na tolerowanie trudnych doświadczeń lub emocji?
TAK/NIE
12.Czy przegapiłeś ważne doświadczenia rodzinne, zawodowe lub
towarzyskie aby móc skupić się na rozwijaniu swego związku?
TAK/ NIE
13. Czy ukrywasz lub utrzymujesz w tajemnicy pewne aspekty swojego życia
randkowego na żywo lub w Internecie?
TAK/NIE
14.Czy uważasz, że znalezienie odpowiedniego partnera do związku sprawi,
że będziesz czuł się spełniony?
TAK/NIE
15.Czy czujesz, że twoje życie nie ma sensu (albo nigdy nie miało), kiedy nie
jesteś zaangażowany w romantyczny związek na żywo lub w Internecie?
TAK/NIE

Łączna liczba odpowiedzi TAK: ______

PUNKTACJA:
1 lub 2 odpowiedzi „TAK”: prawdopodobnie nie jesteś uzależniony/uzależniona
od miłości.

96
3 lub 4 odpowiedzi „TAK”: jesteś w grupie ryzyka, potencjalnie
uzależniona/uzależniony w przyszłości.
5 lub więcej odpowiedzi „TAK”: prawdopodobnie jesteś
uzależniona/uzależniony od miłości, kompulsywnie wykorzystujesz romans w
sposób wymykający się spod kontroli co negatywnie wpływa na Twoje życie.

CHARAKTER UZALEŻNIAJĄCEJ MIŁOŚCI

Jeśli jesteś uzależniony od miłości, twoje ciągłe poszukiwanie kogoś kto
jednocześnie będzie się tobą opiekował i ciebie potrzebował łączy się z
niekończącymi się romansami, flirtami, związkami opartymi na seksie i długim
szlakiem zranionych uczuć oraz bolesnych konsekwencji. Bez wsparcia i
wskazówek znajdziesz kilka opcji rozwiązania tych trudnych okoliczności, co
finalnie doprowadzi do jeszcze bardziej przykrych konsekwencji.

W przeciwieństwie do zdrowych psychicznie ludzi, którzy szukają związków i

seksu, aby wzbogacić swoje życie, osoby uzależnione od miłości nieustannie
szukają czegoś co zapewni im brakującą stabilność emocjonalną. Podobnie jak
narkomani lub alkoholicy, osoby uzależnione od miłości używają intensywności
– w tym przypadku intensywności rozbudzających emocji oraz seksualnych
doświadczeń – aby „naprawić” siebie. W rezultacie często wybierają na swojego
partnera nieodpowiedniego człowieka. Związek opiera się na tym, „jak bardzo
mnie chcesz”, „czy mnie kiedykolwiek zostawisz” lub „jak intensywne jest nasze
życie seksualne”, a nie na tym, czy ta druga osoba może naprawdę stać się
partnerem, przyjacielem i towarzyszem.

Uzależniające związki miłosne charakteryzują się z czasem niezdrowym

uzależnieniem, poczuciem winy i wykorzystywaniem. Przekonani o braku
wartości osoby uzależnione będą wykorzystywać uwodzenie, kontrolę, poczucie
winy i manipulację, aby przyciągnąć i utrzymać romantycznych partnerów.
Zrozpaczeni tym cyklem nieszczęśliwych, zerwanych związków, niektórzy
uzależnieni od miłości mają okresy „odmawiania sobie”, wierząc, że pozostanie
w samotności lub po prostu uprawianie seksu bez miłości rozwiąże problem.
Kiedy uzależniony od miłości stanie się zmęczony samotnością i będzie gotowy
do ponownego wejścia w związek, stare problemy prędzej czy później powrócą.
97
Oczywiście każdy może popełnić błąd podczas wybierania sobie partnera do
związku, jednak dla osób uzależnionych od miłości ból serca i tęsknota stają się
normą, przeżywaną wciąż na nowo w takiej czy innej formie. Jeśli te problemy
dotyczą ciebie i nie pracujesz aktywnie nad zmianą, jest mało prawdopodobne, że
wyciągniesz wnioski ze swoich błędów i nie popełnisz ich w przyszłości. O wiele
łatwiej jest obwiniać partnerów i kochanków za to, że są „problematyczni”.
Dopiero gdy ból związany z tymi zachowaniami czy sytuacjami stanie się
większy, niż ból i wyzwania związane ze zmianą stylu życia, rozpoczyna się
proces prawdziwego zdrowienia i powrotu do zdrowia.

98
 ROZDZIAŁ SZÓSTY
CYBERSEKSUALNA WDOWA I
WDOWIEC
Wykorzystywanie pornografii przez mojego męża sprawiło, że czułam się
samotna, odizolowana, odrzucona i mniej pożądana jako kobieta. Pornografia
wywiesza na drzwiach tabliczkę z napisem: „Nie jesteś potrzebna. Mogę o siebie
zadbać, dziękuję bardzo”. Groziłam, manipulowałam, próbowałam kontrolować,
płakałam, traktowałam ozięble, krzyczałam, próbowałam zrozumieć, a nawet
zignorować. Ale nic, co robię, nie wydaje się zmieniać stanu rzeczy.

– June, czterdzieści siedem lat, pośredniczka w handlu nieruchomościami

Kiedy nasz związek stał się poważny, Jon i ja zgodziliśmy się, że nie będziemy
zachowywać się jak niektóre znane nam pary homoseksualne. Obiecaliśmy sobie
nawzajem szczerość i uczciwość w naszym życiu seksualnym. Po prostu nigdy nie
przyszło mi do głowy, że nasze definicje wierności i uczciwości będą się różnić.
Nie chcę nawet myśleć, że jest tam i uprawia seks z innymi mężczyznami, ale w
tym momencie moja pewność siebie została tak zniszczona przez jego ciągłe
krążenie po Internecie, że trudno mi uwierzyć, że naprawdę mnie kocha. Skoro
tak bardzo mnie kocha, dlaczego nie śpi do trzeciej nad ranem, rozmawiając z
facetami w swojej aplikacji Grindr? Dlaczego w ogóle ma tę aplikację
zainstalowaną na telefonie?
– Alec, trzydzieści lat, trener osobisty

Wielu współczesnych uzależnionych od seksu i miłości ma w domu atrakcyjnych

i chętnych partnerów seksualnych, którzy ich kochają i nie chcą tylko stosunków
seksualnych, ale także spędzania razem czasu, intymności, emocjonalnej uwagi i
zdrowego wzajemnego wspierania się. Przez większość czasu ci mężczyźni i
kobiety zmagają się ze zrozumieniem obsesji swoich partnerów na punkcie
cyfrowej pornografii, seksu przed kamerą internetową, gier erotycznych w
wirtualnej rzeczywistości, stron z czatami i aplikacjami randkowymi. Nie mogą

99
pojąć, dlaczego ich druga połówka szuka wrażeń poza związkiem gdy oni są tuż
obok.

DOSTRZEGANIE UZALEŻNIENIA OD SEKSU U

MŁŻONKA LUB PARTNERA
Oznaki, że napędzana technologią seksualna i romantyczna aktywność
współmałżonka lub partnera może stanowić problem w twoim związku,
obejmują:
• Są konsekwentnie bardziej zaangażowani w pornograficzne zdjęcia, filmy
lub interakcje seksualne online, niż w fizyczną intymność i seks z tobą.
• Nie chcą rozmawiać ani rozważać zmiany swojego cyfrowego
zaangażowania seksualnego, bez względu na to, jak denerwujący jest to dla
ciebie problem.
• Ich konsekwentną reakcją na twoje zaniepokojenie jest gniew,
zaprzeczanie, obwinianie lub defensywność.
• Trzymają w tajemnicy lub okłamują cię na temat swojej aktywności online.
• Składają ci obietnice dotyczące lub zmiany swoich zachowań, ale nie
dotrzymują tych obietnic.
• Czujesz się lekceważony, mniej ważny i niepotrzebny, ponieważ to co
robią online wydaje się być bardziej priorytetowe niż związek.
• Są obojętni, wydają się ignorować jak ich działania online wpływają na
ciebie.

TRAUMA POWTARZAJĄCEJ SIĘ NIEWIERNOŚCI

Zwykle, dla osób dotkniętych seryjną niewiernością seksualną uzależnionego
małżonka lub partnera, nie sam akt fizyczny jest najbardziej bolesny. To, co
zazwyczaj najbardziej boli, to fakt, że ich zaufanie i wiara w najbliższą osobę
została nadszarpnięta.

100
Oto typowe reakcje na powtarzające się seksualne lub romantyczne zdrady
partnera:
• Niekontrolowanie emocji – nadmierne reakcje emocjonalne, częste zmiany
nastroju, płaczliwość itp
• Nadzwyczajna czujność przejawiająca się jako „praca detektywistyczna”
(sprawdzanie rachunków, portfeli, plików komputerowych, aplikacji na
telefon, historii przeglądarek itp.)
• Obsesja na temat zdrady
• Wysiłki mające na celu uniknięcie myślenia o zdradzie lub dyskutowania
o niej
• Nękające myśli o zdradzie
• Bezsenność bądź koszmary32
• Próby połączenia serii niepowiązanych ze sobą wydarzeń w celu
przewidzenia przyszłej zdrady
• Depresja
• Izolacja
• Kompulsywne wydawanie pieniędzy, jedzenie lub ćwiczenia
• Uzależnienie (substancja bądź zachowanie)
• Używanie seksu, aby utrzymać kogoś blisko siebie
• Poczucie, że zaczyna się wariować

Po części trauma związana z uzależnieniem od seksu wynika z faktu, że podczas

gdy zdradzający najwyraźniej przez cały czas wiedział o swoich zachowaniach
seksualnych i może faktycznie odczuwać ulgę, gdy prawda wyjdzie na jaw,
zdradzony partner jest zwykle niemile zaskoczony. Nawet jeżeli zaczynał coś
podejrzewać, mając wcześniejszą wiedzę na temat niewierności, często jest on
przytłoczony, gdy pozna pełny zakres zachowania osoby uzależnionej.
Odczuwany ból i potwarz ma głębszy wymiar, niż gdyby doświadczyli ich ze
strony obcej osoby. Czy można się zatem dziwić, że partnerzy osób uzależnionych
od seksu, dowiadując się o powtarzających się zdradach ukochanej osoby, często

S. Carnes and M. Lee, „Picking Up the Pieces, Helping Partners and Family Members”, chap 11 in Behavioral
32

Addictions: Criteria, Evidence, and Treatment (Waltham, MA Academic Press, 2014), 270-271

101
doświadczają ostrych objawów stresu charakterystycznych dla zespołu stresu
pourazowego?33

GASLIGHTING POGARSZA SYTUACJĘ

Termin „gaslighting” oznacza formę przemocy psychicznej polegająca na
przedstawianiu ofierze fałszywych informacji przez bliską jej osobę, co
powoduje, że wątpi ona we własne spostrzeżenia, osądy, wspomnienia, a nawet
zdrowie psychiczne. Termin ten wywodzi się ze sztuki teatralnej Gaslight z 1938
roku i dwóch adaptacji filmowych, jednej z 1940 roku i bardziej znanej z 1944
roku z udziałem Charlesa Boyera i Ingrid Bergman. W filmie z 1944 roku postać
Boyera przekonuje swoją żonę (Bergman), że wyobraża sobie takie rzeczy, takie
jak sporadyczne ściemnianie lamp gazowych w domu jako część jego
nieustannych wysiłków, by ukraść pieniądze i klejnoty zmarłej ciotki. Lampy
gasną, ilekroć znajduje się na strychu w poszukiwaniu kosztowności. Z biegiem
czasu jego uporczywe kłamstwa sprawiają, że ona i inni kwestionują jej zdrowie
psychiczne.
Pomimo nieco dziwacznej fabuły Gaslight, odmawianie komuś intuicyjnego
poczucia rzeczywistości jest stosunkowo powszechną formą nadużyć i
manipulacji34. Terapeuci leczący osoby uzależnione od seksu i ich zdradzeni
małżonkowie cały czas słyszą o tego typu sprawach. Zazwyczaj osoby
uzależnione zaprzeczają intuicji i podejrzeniom partnerów przez lata, nieustannie
twierdząc, że nie oszukują; że naprawdę musieli zostać w pracy do północy, że
nie są obojętni ani zdystansowani, a zmartwiony małżonek jest po prostu
paranoikiem, nieufnym i niesprawiedliwym człowiekiem. Niektórzy będą
dewaluować swojego małżonka, aby usprawiedliwić swoje zachowania
seksualne, zarzucając mu przybranie na wadze, postarzenie się bądź cokolwiek
innego. W ten sposób zdradzeni partnerzy mają poczucie, że to oni są problemem.
Z biegiem czasu często tracą wiarę w swoją zdolność do dokładnego postrzegania
rzeczywistości i zaczynają obwiniać siebie za to, co myślą i czują.

B. A. Steffens and R. L. Rennie, „The Traumatic Nature of Disclosure for Wives of Sexual Addicts”, Sexual
33

Addiction & Compulsivity 13 (2006): 247-267.

34
The concept of gaslighting as a part of betrayal trauma has evolved from the clinical work of Omar Minwalla,
Jerry Goodman, and Sylvia Jackson

102
Kłamstwa, jakimi seksoholicy raczą swoich bliskich, są w istocie nieograniczone.
Zwykle są na tyle wiarygodne, że mogłyby być prawdziwe. Kiedy wmawianie
innym gorszej kondycji psychicznej trwa przez wystarczająco długi czas, ofiary
uczą się wątpić i lekceważyć swoje uczucia oraz intuicję oraz wierzyć w kłamstwa
i manipulacyjne mechanizmy obronne uzależnionego. Kiedy tak się dzieje, ofiary
biorą na siebie odpowiedzialność za problemy w swoim związku, mimo że to
uzależniony jest przyczyną zdecydowanej większości tych problemów.
Niestety, nawet osoby zdrowe emocjonalnie są podatne na gaslighting, przede
wszystkim dlatego, że zachodzi ono powoli i stopniowo z upływem czasu. To
trochę jak w bajce, która mówi, że żabę można umieścić w garnku z letnią wodą
i powoli zagotować, a żaba nie wyskoczy. Ponieważ temperatura rośnie
stopniowo, płaz nawet nie zdaje sobie sprawy, że jest w garnku. Jest to psychiczne
znęcanie się, które osoby uzależnione od seksu celowo wyrządzają swoim
małżonkom i partnerom – wszystko po to, aby mogli kontynuować swoje
nałogowe czynności.

JAK MOŻESZ BYĆ NA MNIE ZŁY/ZŁA KIEDY TO

NIE JEST NAWET PRAWDZIWY SEKS?
Uzależnieni rzadko dostrzegają jak traumatyczne jest ich zachowanie i jak ono
odbija się na najbliższych. Beztrosko usprawiedliwiają, minimalizują, stanowczo
zaprzeczają problematycznej naturze swojego zachowania.

Oto kilka stwierdzeń, które osoby uzależnione od cyberseksu często mówią

swoim partnerom.
• Nigdy nawet nie spotkałem go (lub jej) osobiście, więc to nie jest zdrada.
• To twoja wina, że wpadłaś do mojego pokoju, kiedy siedzę przy
komputerze. Zasługuję na trochę prywatności.
• To całkowicie cyfrowy świat. Postacie na ekranie nie są nawet
prawdziwymi ludźmi.
• Seks przed kamerą internetową to to samo, co porno, a każdy przynajmniej
od czasu do czasu ogląda porno.
• Robią to wszyscy mężczyźni (lub kobiety). Angażowanie się w odrobinę
fantazji online jest całkowicie normalne.

103
 • Mój tata trzymał w szafie stos magazynów Playboya, a mama nigdy na to
nie narzekała, więc dlaczego tak się przejmujesz moją kolekcją porno?
• Nie jesteś mężczyzną (lub kobietą), więc nie możesz tego zrozumieć.
Nigdy nie będę mieć z nim (lub nią) kontaktu osobiście, więc o co chodzi?
• To jest w całości fantazja, gra. Nie znam ich nazwisk ani nic o ich życiu.
• Bawię się tylko z ludźmi, którzy są tysiące mil stąd, więc to nie jest tak, że
mam romans.
• Nie uprawiałem prawdziwego seksu z żadną inną osobą.
• Jak możesz mówić, że zdradzam, skoro nigdy nie dotknąłem innej osoby
seksualnie?

Prawda jest taka, że większość seksoholików i seksoholiczek rozwija

„przekonanie”, że cyfrowa aktywność seksualna w jakiś sposób nie liczy się jako
zdrada, co zaprzecza temu, jak zazwyczaj czują się ich małżonkowie i partnerzy.
Próbując zrozumieć reakcje emocjonalne osób dotkniętych niewiernością
seksualną spowodowaną technologią, stworzyliśmy ankietę internetową, a
następnie przeanalizowaliśmy odpowiedzi dwudziestu dziewięciu kobiet i pięciu
mężczyzn, którzy byli partnerami osoby uzależnionej od seksu. W ramach ankiety
poprosiliśmy zdradzonych partnerów o opisanie, w jaki sposób zachowania osoby
uzależnionej wpłynęły na nich emocjonalnie, intelektualnie, fizycznie i
duchowo35. Nic dziwnego, że prawie wszyscy respondenci twierdzili, że działania
online ich partnera były równie bolesne i konsekwentne, jak fizyczne zdrady.
Najczęstszymi dolegliwościami były utrata zaufania, utrata poczucia własnej
wartości, stres i niepokój wywołane skumulowanym efektem
kłamstwa/gaslightingu i osłabienie relacji seksualnej.

Utrata zaufania
Kilka lat temu partnerzy uzależnionych od cyberseksu mogli dowiedzieć się
prawie wszystkiego, co robił uzależniony, sprawdzając historię przeglądarki na
komputerze uzależnionego. W dzisiejszych czasach, w przypadku smartfonów i
innych urządzeń cyfrowych, znacznie trudniej jest wiedzieć, co się naprawdę
dzieje. Po pierwsze, większość tych urządzeń nie przechowuje tego samego typu

35
Schneider, Weiss, and Samenow, „Is It Really Cheating?”

104
„historii” co komputery, więc jest mniej do wyszukania. Ponadto wiele aplikacji
zostało zaprojektowanych, aby pomóc oszustom ukrywać ślady – ukrywać ikony,
automatycznie usuwać wiadomości itp. W rezultacie partnerzy osób
uzależnionych cyberseksu mają trudności z ustaleniem, czy dowiedzieli się całej
prawdy o działaniach chorego. Było to łatwo widoczne w naszej ankiecie,
ponieważ mniej, niż jedna trzecia zdradzonych partnerów powiedziała, że są
przekonani o poznaniu całej prawdy. Poniżej znajduje się próbka tego, co
powiedzieli nam zdradzeni małżonkowie:

Nie mogę mu ufać, a teraz walczę z zaufaniem innym ludziom w moim życiu. Chcę
być zła, ale czuję się zraniona. Jestem załamana, czasami przygnębiona,
sfrustrowana i zdezorientowana.

Zaufanie zostało rozbite w niewyobrażalny sposób.

Myślę, że pełne odzyskanie straconego zaufania jest niemożliwe. Ufam mu coraz

bardziej, jak w miarę upływu czasu jego zachowanie pokrywa się z tym co mówi.
Teraz moje motto to „Ufaj, ale weryfikuj”.

Utrata poczucia własnej wartości

Trudno nie brać tego do siebie, gdy wydaje się, że partner przestał się interesować
tobą w sposób seksualny lub porównuje twoje ciało do wysoce wyidealizowanego
porno znalezionego w Internecie. Bez wątpienia obawy przed „stawaniem czoła”
partnerom cyfrowym mogą być niewiarygodnie szkodliwe dla poczucia własnej
wartości, wiary w siebie i sposobu postrzegania siebie. W naszej ankiecie
zdradzeni małżonkowie powiedzieli:

Wymarzony seks nie pozostawia praktycznie nic do życzenia w porównaniu ze zbyt

ludzkim i pełnym skaz małżonkiem.

Teraz czuję się nieatrakcyjna i brzydka. Zawsze się zastanawiam, co jest ze mną
nie tak, że musi cały czas być online. Nie mogę spać ani się skoncentrować.
Brakuje mi szczęścia życiowego i cały czas martwię się i boję.

105
Kiedy zamyka oczy, kiedy jesteśmy razem, o czym myśli? Kobiecie z filmu? Czy
jest zadowolony z mojego ciała? Czy on się mnie brzydzi?

Stres i lęk wywołany kłamstwami oraz gaslightingiem

Zazwyczaj osoby uzależnione od seksu kłamią na temat tego, co robią, ukrywając
swoje zachowanie za mało prawdopodobnymi opowieściami. Niemniej, oczekują
jednak, że ich małżonek uwierzy w to co mówią. Jak od dawna wiemy z pracy z
maltretowanymi dziećmi, bycie zmuszanym do poczucia się źle, kiedy masz rację,
jest solidną podstawą stresu i niepokoju. Niestety, po ujawnieniu zachowania
uzależnionego i obietnicy zaprzestania działania z jego strony, problematyczne
zachowania zwykle trwają nadal, często przykryte kłamstwem i tajemniczością.
Nawet gdy te zachowania się kończą, trzeba sobie poradzić z ujawnioną ich skalą.
Uzależnieni od seksu są znani z przyznawania się do części tego co zrobili.
Później, kiedy wydobywa się więcej informacji na temat ich przeszłości,
zdradzony partner ponownie przeżywa traumę – nie tyle ze względu na zdradę,
co ze względu na nieustanne kłamanie. Ciągłe zamartwianie się tym, czego
jeszcze nie słyszałeś/słyszałaś, może być niezwykle stresujące. W naszym
badaniu zdradzeni małżonkowie powiedzieli:

Kłamstwa, które powiedział mi na temat swojego miejsca pobytu, patrząc mi

prosto w oczy, bolały gorzej niż jego niekontrolowane zachowanie seksualne.

Jak mogłem mu ufać lub wierzyć, skoro ciągle mnie okłamywał, nawet gdy
złapałem go na gorącym uczynku? Potem obwiniał mnie i zawstydzał, mówił, że
jestem „zbyt pruderyjny”. Próbował wzbudzić we mnie poczucie winy i często mu
się to udawało.

Zaprzeczenie mojej rzeczywistości sprawiło, że uwierzyłem, iż zwariowałam.

Zaczęłam przesadzać ze szpiegowaniem, próbami kontrolowania nałogu i
myśleniem, że jeśli tylko dowiem się wszystkiego, to mogłabym to powstrzymać.
Spowodowało to całkowitą erozję mojej samooceny, własnych granic i poczucia
własnej wartości.

106
 Pogorszenie życia seksualnego
Problemy małżeńskie występują wśród par, gdy jeden z partnerów jest
uzależniony od seksu lub miłości. W niektórych przypadkach problemy wynikają
ze zmniejszonego zainteresowania seksem z tym samym starym partnerem. W
innych to przede wszystkim zdradzony małżonek traci zainteresowanie, ponieważ
czuje się niepewnie – niechciany lub nieatrakcyjny. W niektórych przypadkach
żaden z partnerów nie chce seksu z drugim. W rzeczywistości nasze badanie
wykazało, że obie strony miały ochotę na seks tylko w około 30% przypadków.

Co ciekawe, kilku zdradzonych małżonków zgłosiło własne romanse

pozamałżeńskie, w które zaangażowali się by wzmocnić swoją samoocenę lub
dokonać zemsty. Inni donosili, że angażowali się w czynności seksualne, których
nie lubili lub nawet uważali za niesmaczne, wszystko po to, aby „zaspokoić” i
„odzyskać” intymną uwagę uzależnionego. W naszej ankiecie zdradzeni
małżonkowie powiedzieli:

Czasami „odbierałem od niego seks”, ponieważ czułem, że jest mi to winien. Ale

w zasadzie każdy seks, który miał miejsce, był niezadowalający i powodował, że
czułem się zły, niechciany, nieatrakcyjny i wykorzystany. Teraz nic nie czuję, kiedy
uprawiamy seks. Nie mogę już z nim osiągnąć orgazmu. Zawsze się boję, że
jakakolwiek uwaga seksualna, którą mi poświęca, jest spowodowana oglądaniem
pornografii lub seksualną rozmową z kimś online. Trudno jest po prostu cieszyć
się z nim tu i teraz.

Początkowo uprawiałyśmy seks częściej, niż kiedykolwiek – desperacko

próbowałam się wykazać. Potem seks z nią przyprawił mnie o mdłości.
Dostawałam mocne zdjęcia tego, co robiła i czego pragnęła, a potem byłam
odpychana i czułam się źle. Kiedyś postrzegałam seks jako bardzo intymny wyraz
miłości. Zawsze uprawiałyśmy dużo seksu i czułyśmy, że jesteśmy blisko.
Ponieważ jednak moja żona nie była po tej samej stronie, nie mogę już oczekiwać
bliskości czy intymności.

Teraz zdaję sobie sprawę, że wiele rzeczy, które lubił i o co prosił, kiedy się
kochaliśmy to odtworzenia zdjęć, które oglądał w sieci. Nie jest już w stanie
107
zagwarantować mi prawdziwej intymności. Obiektywizuje mnie, inne kobiety i
dziewczyny na ulicy. Kiedy wychodzimy, to tak, jakby jego głowa miała
wbudowany radar wpatrując się w każdą przechodzącą obok kobietę. Kiedy
jesteśmy razem w łóżku, fantazjuje o kobietach, które widział w Internecie, i
wyobraża sobie, że uprawia seks z jedną z nich. Wiem, że tak jest, czuję to.
Zostałam upokorzona, wykorzystana, zdradzona, okłamana i wprowadzona w
błąd. Czuję się obrzydzona, kiedy mnie dotyka. Początkowo próbowałam
kontynuować z nim seks. W rzeczywistości starałam się być bardziej otwartą,
konkurować z dziewczynami występującymi w filmach pornograficznych, ale nie
mogłam tego robić przez dłuższy czas. Teraz całkowicie przestaliśmy uprawiać
seks.

JEŚLI TO SEKRET, TO JEST TO ZDRADA

Jedną z rzeczy, które nasza ankieta wyraźnie pokazała, było to, że jeśli chodzi o
negatywne skutki niewierności seksualnej, nie ma różnicy czy zdrada „dokonała
się” w formie fizycznej czy cyfrowej. Każda skryta aktywność seksualna jest
podkopaniem zaufania w monogamicznym związku. Kłamliwa i emocjonalna
niedostępność nałogowca, który „tylko” angażuje się w pornografię i masturbację,
wpływa na zdradzonego partnera tak samo, jak wtedy gdy uzależniony ma romans
w prawdziwym świecie. Bez względu na wszystko wdowy i wdowcy, z którymi
rozmawialiśmy, czuli się zdradzeni, zdewaluowani, oszukani, „mali” i porzuceni
– tak samo jak w przypadku prawdziwego romansu. Oto kilka refleksji, którymi
podzielili się z nami mężczyźni i kobiety:

Miał romanse, chociaż nie fizyczne. W jego głowie siedział ktoś inny, a to bolało
dokładnie tak samo jakby rzeczywiście miał z kimś fizyczny romans. Co więcej, w
pewnym sensie czuję, że zdrada emocjonalna jest gorsza, niż wskoczenie komuś
do łóżka. Mój mąż może w każdej chwili mieć „romans” bez wychodzenia z domu
i spotkania z innym człowiekiem.

Może nie zakażę się od niego chorobą przenoszoną drogą płciową, ale nie dostaję
też niczego innego!

108
Mój mąż używa energii seksualnej, którą powinien spożytkować ze mną. Osoba
na drugim końcu tego komputera żyje i uczestniczy z nim w czynności seksualnej.
Robią to razem i wzajemnie sobie odpowiadają. Angażowanie się w interaktywne
spotkanie seksualne oznacza, że uprawiasz seks z inną osobą, a to jest zdrada.

Spośród ankietowanych przez nas osób, 40 procent stwierdziło, że ich partner

uzależniony od cyberseksu również dopuścił się przynajmniej jednego przypadku
zdrady fizycznej. Osoby te miały więc porównanie co do intensywności
doświadczanych nieprzyjemności. Ogólnie rzecz biorąc, doświadczyli tego
samego poziomu i kalibru bólu.

Mój mąż zdradził mnie na żywo i nie czuję się inaczej! „Bezpieczne” zdradzanie
online jest dla mnie równie brudne i paskudne, jak zdradzanie „w prawdziwym
życiu”.

A MOŻE WIĘCEJ SEKSU W DOMU?

Bez pełnego zrozumienia eskapistycznej natury uzależnienia seksualnego, łatwo
byłoby założyć, że kompulsywna aktywność seksualna oznacza po prostu, że
osoba ta nie otrzymuje wystarczającej ilości „dobrego kochania” w domu. To
błędne założenie sprawia, że większości bliskich osób trudniej jest sięgnąć po
pomoc w obawie, że zostaną oskarżeni lub osądzeni za „niezadowolenie go (lub
jej)”. Wciąż istnieje powszechne przekonanie społeczne, że dużo naprawdę
dobrego seksu w domu powstrzyma małżonka przed zdradzaniem. Jednak po
prostu tak nie jest. W rzeczywistości urok zakazanego owocu z nieznanym
partnerem może z łatwością pokonać nawet nadmiar seksu w domu.

Próbując zapanować nad sytuacją wymykającą się spod kontroli, zdradzeni

partnerzy czasami próbują zwiększyć częstotliwość stosunków w swoim związku
lub zgadzają się na udział w czynnościach seksualnych, które uznają za
niewygodne lub nawet krzywdzące. To jest bardzo podobne do partnerów
alkoholików i narkomanów, którzy uciekają się do picia i używania z
uzależnionym, próbując „nadążyć”, a zatem pozostać w kontakcie (z potrzebami
chorego – przyp. tłum.). To po prostu nie działa, ponieważ nie o to chodzi w
uzależnieniu.
109
Niektórzy partnerzy uzależnionych od seksu faktycznie próbują przyłączyć się do
uzależnionych w działaniach cyberseksualnych. Zwykle odkrywają, że ich
zaangażowanie nie przeszkadza uzależnionemu w kontynuowaniu swojego
problematycznego zachowania.

Mój mąż jest pastorem, który przez rok przebywał za granicą. Rozmawialiśmy
codziennie, ale nigdy seksualnie. Pewnego dnia przyznał mi się, że był
zaangażowany w działania cyberseksualne z innymi kobietami w Internecie.
Powiedział, że to nie ma z nami nic wspólnego i że nie wpłynęło to na jego
odczucia do mnie. Ale czułam się zdradzona. Dlaczego nie poprosił mnie o
cyberseks? Domyślałam się, że to dlatego, że uważał, iż jestem zbyt staroświecka,
więc powiedziałam mu, że jestem gotowa spróbować z nim. Nie czułam się z tym
dobrze, ale pomyślałam, że mogę go „uratować”. Rozpoczęliśmy związek
seksualny na odległość online. Ku mojemu przerażeniu nigdy nie zrezygnował z
anonimowych partnerów. Zamiast tego wrzucił mnie do „worka” wszystkich
internetowych kurew. Kiedy wrócił, kontynuował swe internetowe wybryki, mimo
ponownego bycia obok siebie. Wciąż jesteśmy razem, ale jego działania online
naprawdę nas rozdzieliły.
– Kim, pięćdziesiąt dwa lata, gospodyni domowa

Próby rozwiązania problemu uzależnienia od wirtualnego seksu poprzez

dostarczanie bardziej realnego świata lub nawet samych cyfrowych czynności
seksualnych ze strony partnera są zwykle nieskuteczne i krótkotrwałe. Typową
reakcją osób, które podejmowały się czynności seksualnych wywołujących
dyskomfort, tylko dla zadowolenia drugiej strony, jest poczucie winy i złość.

RADZENIE SOBIE ZE ZDRADĄ

Partnerzy uzależnionych od seksu mogą odczuwać wstyd, złość, zwątpienie,
utratę poczucia własnej wartości, obwiniać się, popaść w depresję i doświadczyć
pogorszenia życia seksualnego. Następnie prawdopodobnie podejmą działania,
które mogą obejmować ciągłą pracę detektywistyczną, targowanie się z chorym i
próbę kontrolowania jego zachowania.

110
Emocjonalne reakcje na kłamstwa i zachowania nałogowca mogą wahać się od
uczucia wyniszczenia oraz wściekłości po poczucie zdrady i porzucenia. Czasami
zachowania oszukanego partnera są opisywane jako współzależność lub
współuzależnienie Na przykład w naszej ankiecie wielu partnerów zgłosiło
sprawdzenie komputera, smartfona i innych urządzeń osoby uzależnionej z
powodu swoich podejrzeń. Ta skłonność do węszenia została zinterpretowana
jako niezdrowa chęć kontrolowania uzależnionego. Zamiast tego, te działania
reprezentują próbę poczucia się bezpiecznie w niebezpiecznym środowisku,
potrzebę poznania przez partnera bardziej szczegółowych informacji w celu
zrozumienia przeszłości i uniknięcia bólu w przyszłości oraz potrzebę poczucia,
że posiada się nad całą sytuacją jakąś kontrolę.

Ostatnio specjaliści zaczęli zdawać sobie sprawę, że odkrycie seksualnej lub

romantycznej zdrady przez wieloletniego partnera zazwyczaj wywołuje głęboką
i nawracającą formę urazu psychicznego, ponieważ zerwane zaufanie w związku
może doprowadzić zdradzonego partnera do uczuć podobnych do tych, których
doświadcza się podczas utraty ważnej pracy, dziecka lub domu36. Późniejsze
zachowania partnerów, którzy doświadczają tej relacyjnej zdrady, są zgodne z
całkowicie normalną reakcją na traumę – zwłaszcza gdy dochodzi do
powtarzającej się nieuczciwości partnera seksualnego, który często zaprzecza
troskom małżonka, jego przeczuciom i instynktom. Czasami emocje i reakcje
zdradzonego współmałżonka wydają się i wyglądają na trochę szalone, mimo, że
są całkiem normalne gdy się je analizuje w kontekście37. Te emocje i reakcje mogą
obejmować:
• Poczucie, że nie jesteś osobą wartościową ani kochaną
• Wątpienie we własną atrakcyjność seksualną
• Zaniedbanie własnych potrzeb i pragnień, skupiając się na potrzebach i
pragnieniach innych
• Zaprzeczanie powadze problemów w twoim życiu
• Poczucie odpowiedzialności za czyjeś zachowanie

36
Barbara Steffens and Marsha Means, „Your Sexually Addicted Spouse: How Partners Can Hope and Heal”,
(Far Hills, NJ: New Horizons Press, 2009).
37
Schneider, Weiss, and Samenow op. cit.

111
 • Ustalanie granic lub porozumień, ale nieprzestrzeganie określonych
konsekwencji; na przykład zapowiedź zakończenia związku, jeżeli sytuacja
się powtórzy, ale niespełnienie swojej groźby
• Akceptowanie uwagi seksualnej jako substytutu bliskości w relacjach
• Wymyślanie wymówek dla zachowania osoby uzależnionej
• Utajnianie zachowania osoby uzależnionej
• Nieskonfrontowanie się z uzależnionym z obawy przed porzuceniem
• Zbyt długie przebywanie w szkodliwych sytuacjach
• Angażowanie się w „pracę detektywistyczną” w celu poznania i tym
samym kontrolowania wszystkiego, co się dzieje
• Płaczliwość bez wyraźnego powodu
• Huśtawki nastrojów bez wyraźnego powodu

PARTNERZY POWINNI O SIEBIE ZADBAĆ

Zazwyczaj partnerzy osób uzależnionych od seksu stracili zaufanie nie tylko do
swojego uzależnionego partnera, ale także do siebie. Często byli tak mocno
zaangażowani w swój związek, że kiedy mieli wybór między wiarą we własne
instynkty, a wiarą w kłamstwo powiedziane im przez uzależnionego, wybierali
kłamstwo. Dlatego partnerzy osób uzależnionych od seksu i miłości są często
ostatnimi, którzy dowiadują się o zachowaniu chorego, nawet jeśli po drodze było
wiele przesłanek. W związku z tym zdradzeni partnerzy i związek jako całość
prawie zawsze odnoszą korzyści, gdy priorytetowo traktują pracę nad sobą.

Chociaż wielu partnerów słusznie uważa, że nie stworzyli problemu i faktycznie

padli ofiarą, nadal można osiągnąć znaczną poprawę samopoczucia szukając
pomocy dla siebie. Odwiedzenie grup samopomocy i terapeutów może skutkować
poprawą poczucia własnej wartości, mniejszą reaktywnością i zwiększoną
gotowością do ponownego kontaktu z uzależnionym. Ta praca pomaga również
zdradzonym ludziom nauczyć się ufać własnym spostrzeżeniom i osądom,
wzmacniając ich w ten sposób. Kiedy nauczą się polegać na swoich przeczuciach,
które informują ich, że coś jest nie tak, jest bardziej prawdopodobne, że
następnym razem zaufają intuicji, nie dając się wykorzystać.

112
Dla partnerów ważnym aspektem leczenia zdrady seksualnej jest nauczenie się
zwracania uwagi na własne reakcje. Kiedy ufają sobie, używając własnych
przeczuć jako przewodnika w swoich reakcjach, świat nie wydaje się już tak
nieprzewidywalny. Czują większą kontrolę nad swoim światem i mają mniejszą
potrzebę kontrolowania innych. Będą również w lepszej pozycji do dokonywania
wyborów dotyczących swojego życia, w tym tego, czy chcą pozostać w związku
(jak decyduje się większość zdradzonych partnerów osób uzależnionych od
seksu). W jednym z badań poproszono partnerów wychodzących z uzależnienia
seksualnego, aby opisali, dlaczego zdecydowali się pozostać w związku i co
spowodowałoby ich odejście38.

Oto kilka powodów, dlaczego niektórzy zdecydowali się pozostać w związku.

• Wartość związku – przekonanie, że możemy przez to przejść, a związek
ogólnie jest tego wart.
• Rozważania praktyczne – finanse bądź dzieci.
• Zaangażowanie osoby uzależnionej w zmianę – była aktywna w grupach
Dwunastu Kroków i poddawał się poważnej terapii.
• Nadzieja lub wiara – przekonanie, że nadchodzi lepsze małżeństwo.
• Poczucie/przekonanie, że łączy nas o wiele więcej niż ta tragedia – dzieci,
przyjaciele, rodzina, dom itp.
• Zdrowa niechęć do rezygnacji lub zmiany aktualnie „urządzonego” życia
domowego

A oto okoliczności, które skłoniłyby partnerów do odejścia ze związku:

• Nawrót uzależnienia podczas trwania leczenia
• Nieuczciwość – odkrycie, że uzależniony znowu kłamie
• Zaprzestanie pracy na rzecz zdrowienia przez osobę uzależnioną

38
M. D. Corley, J. P. Schneider, and J. N. Hook, „Partner Reactions to Disclosure of Relapse by Self-Identified
Sexual Addicts”, Sexual Addiction & Compulsivity 19 (2012): 265-283

113
Niezależnie od tego, czy partnerzy zdecydują się pozostać w związku z
uzależnionym od seksu czy też go zakończyć, nauczenie się słuchania swoich
przeczuć i zaufanie sobie jest warunkiem wstępnym do dalszego życia jako pewna
siebie osoba. W dalszej części tej książki opiszemy, jak pary mogą
współpracować, aby odbudować zaufanie i poprawić swoje relacje. W następnym
rozdziale zobaczymy, jak te problemy mogą wpływać na całe rodziny.

114
 ROZDZIAŁ SIÓDMY
DZIECI, ŻYCIE RODZINNE I
UZALEŻNIENIE OD CYBERSEKSU
Kiedy dowiedziałam się, że moja mama spotyka się z innymi ludźmi, poczułam się
naprawdę zdezorientowana. Pomyślałam: „Dlaczego wyszła za mąż za mojego
tatę, skoro chce mieć wszystkie te romanse?”. Wtedy zaczęłam się martwić co
stanie się z naszą rodziną. Nie mogłam zrozumieć, dlaczego mój tata został z nią,
ale też nie chciałam, żeby odszedł. W jednej chwili byłam naprawdę zła na moją
mamę, a w następnej byłam naprawdę zła na tatę, że to znosił. Potem złościłam
się na samą siebie, bez wyraźnego powodu. Przez większość czasu nie wiem, co
czuć i po prostu chcę się schować w swoim pokoju za zamkniętymi drzwiami, więc
nie muszę się z tym mierzyć ani nawet o tym myśleć.
– Mariah, trzynaście lat

Wielokrotnie krzyczałam na swojego męża z powodu jego uzależnienia od porno,

nawet grożąc, że go opuszczę i wielokrotnie mu powtarzałam, że nasi synowie
dowiedzą się co robi. Tak też się stało. Mają odpowiednio piętnaście, dziesięć i
osiem lat, ale wszyscy znaleźli jego zbiór porno na laptopie i wiem, że dwaj
najstarsi zaczęli samodzielnie szukać porno. W przypadku najstarszego syna to
całkiem zrozumiałe, ale dla dziesięciolatka zdecydowanie za wcześnie. Nawet nie
osiągnął dojrzałości płciowej. A co z moim maleństwem? Jeśli jego starsi bracia
się tym zajmują, nie jest daleko w tyle. Najbardziej martwię się o mojego
najstarszego syna. Spędza prawie tyle samo czasu zamknięty w swoim pokoju, ile
jego tata w swoim gabinecie. Jego oceny spadają, a teraz mówi, że nie chce w tym
roku uprawiać sportu. Wydaje się, że nie mogę zmusić męża do zaprzestania
oglądania, a mówienie synom, że nie powinni tego oglądać słabo do nich trafia w
momencie gdy ich tata robi to cały czas.

– Portia, trzydzieści dziewięć lat, artystka

115
Zacząłem oglądać porno i masturbować się kilka lat temu. Na początku bardziej
zainteresowały mnie dziewczyny w szkole, ale teraz w ogóle nie robią na mnie
wrażenia. Martwię się, że moje życie seksualne się skończyło, zanim jeszcze się
zaczęło. No wiesz, mam dopiero piętnaście lat i nadal jestem prawiczkiem. Kilka
tygodni temu wyszedłem na podwójną randkę z przyjacielem i jedyne o czym
wówczas myślałem to: „Kiedy ta randka skończy się, abym mógł wrócić do domu
do laptopa?”.
– Dashiell, piętnaście lat

Uzależnienie od seksu i miłości wpływa na dzieci w dwojaki sposób. Po pierwsze,

aktywne uzależnienie u rodzica zmienia dynamikę rodziny w sposób, który
powoduje traumę i zamęt w życiu dzieci. Po drugie, kompulsja seksualna u
dziecka może zakłócić jego rozwój, prowadząc do problemów w szkole i w domu,
rozpadu przyjaźni, utraty zainteresowania romantycznymi interakcjami w
prawdziwym świecie i nie tylko. W tym rozdziale przedstawiono młodych ludzi i
uzależnienie seksualne, zaczynając od negatywnych skutków wywołanych przez
hiperseksualną aktywność rodziców, a kończąc na problemach, które pojawiają
się, gdy dzieci i nastolatki same kompulsywnie uprawiają seks.

KIEDY MAMA LUB TATA SĄ UZALEŻNIENI

Główny opiekun uzależniony od seksu, narkotyków, jedzenia, hazardu,
wydatków lub czegokolwiek innego nie traktuje swojej rodziny jako głównego
życiowego priorytetu. Uzależnienie, bez względu na formę, prawie zawsze ma
pierwszeństwo przed wszystkim innym w życiu, włącznie z rodziną. Jeśli
uzależniony od cyberseksu ojciec będzie musiał wybierać między wzajemną
masturbacją przed kamera internetową, a pomaganiem synowi w odrabianiu lekcji
z matematyki, syreni śpiew z jego laptopa prawdopodobnie zwycięży. Jeśli
uzależniona od romansu matka robi zakupy z córką i aplikacja do randkowania
pokazuje nowego potencjalnego partnera, wycieczka na zakupy prawie na pewno
zostanie przerwana. Bez względu na kiepskie wyjaśnienia, przekaz, który dziecko
otrzymuje, jest jasny: „Nie jesteś zbytnio ważny”.
Seksualne bądź romantyczne uruchomienia się wymagają skupienia z dala od
aktywnego i zaangażowanego rodzicielstwa. Tak, wielu rodziców uzależnionych
od seksu i miłości będzie przynajmniej postępować zgodnie z wytycznymi bycia
116
mamą lub tatą, ale robić to bez emocjonalnego zaangażowania, które pomaga
dzieciom poczuć więź i przywiązanie. Czasami małżonkowie chorych stają się
również mniej troskliwi i zdrowo przywiązani do rodziny, dzięki zaabsorbowaniu
seksualnemu i romantycznemu partnera. Poza tym nie jest niczym niezwykłym,
że związki zdziesiątkowane przez uzależnienie od seksu lub miłości kończą się
rozwodem. Oczywiście w dzisiejszych czasach rozwód jest znacznie bardziej
powszechny, a zatem znacznie mniej stygmatyzujący niż kiedyś, ale to nie
znaczy, że nie jest nadal bardzo traumatyczny dla dzieci. W najlepszym
przypadku te dzieci tracą obecność rodzica w domu oraz siłę i emocjonalny
komfort „jednolitego frontu”, jeśli chodzi o decyzje rodzicielskie. A nawet jeśli
małżeństwo przetrwa, dzieci nadal cierpią – będąc świadkami kłótni i głębokich
konfliktów emocjonalnych oraz żyjąc zestresowani w domu.

KIEDY DZIECI ODKRYJĄ „KOLEKCJĘ” RODZICÓW

W niektórych przypadkach dzieci faktycznie napotykają i oglądają pornografię,
dwuznaczne wiadomości, romantyczne profile, zseksualizowane sesje czatu i inne
materiały na laptopie, smartfonie lub innym urządzeniu cyfrowym rodziców. Czy
dzieci naprawdę chcą wiedzieć, że jedno z ich rodziców ogląda pornografię lub
zdradza drugiego rodzica? Co gorsza, dzieci – które generalnie nie szanują
prywatności – mają tendencję do podchodzenia do uzależnionego od cyberseksu
rodzica, który masturbuje się do pornografii lub uprawia seks przed kamerą
internetową. To koszmar dla wszystkich obecnych w danym pomieszczeniu.

Jeśli osoba dorosła w domu jest mocno zaangażowana w cyberseks, po prostu

nierealistyczne jest oczekiwanie, że dzieci i nastolatki nie dowiedzą się o tym,
chcą dowiedzieć się więcej na ten temat i sami uzyskać dostęp do seksualnych
materiałów online. Niewiele jest rzeczy, które uzależnieni rodzice mogą z tym
zrobić, dopóki nie zajmą się własnymi problemami z seksualnością. Podobnie jak
napomnienia rodzica, który jest aktywnym alkoholikiem, by nie pił, mogą trafić
w próżnię, tak wykłady na temat zła związanego z oglądaniem pornografii
prawdopodobnie zostaną zignorowane jeśli zostaną wygłoszone przez rodzica
namiętnie oglądającego te materiały w sieci. Rodzic z czynnym nałogiem po
prostu nie jest wiarygodny, a jedynym sposobem, w jaki może ją zdobyć, jest
przyznanie się, że ma problem i poszukać pomocy. Oznacza to, że pierwszym
117
krokiem do posiadania zdrowej, nieuzależnionej rodziny jest aktywne
rozwiązywanie własnych problemów przez rodziców.

Około rok temu odkryłem, że mój ojciec jest uzależniony od seksu. Myślę, że to był
problem przez długi czas, ale nie wiedziałem o tym, dopóki nie pożyczyłem jego
iPhone'a i nie znalazłem na nim różnego rodzaju paskudnych rzeczy. A teraz
odkryłem, że nie został po prostu zwolniony z pracy; został zwolniony, ponieważ
oglądał porno na komputerze należącym do firmy. Wydaje mi się, że miał kilka
ostrzeżeń na ten temat, ale nie słuchał, a teraz jest bez pracy, a my jesteśmy
kompletnie spłukani. Poza tym boję się, że ja też będę uzależniony od seksu. Mam
dziewczynę i dużo myślę o seksie. Teraz nie wiem, czy w ogóle chcę ją pocałować,
ponieważ jeśli zacznę, mogę stoczyć się na samo dno i zrujnować wszystko, tak
jak mój tata. Jestem naprawdę zdezorientowany, naprawdę zły na oboje rodziców
i nie wiem, co robić.
– Roberto, dwanaście lat

Nic dziwnego, że po odkryciu kolekcji porno ojca, romansu matki w Internecie

lub masturbacji któregokolwiek z rodziców przy komputerze, dziecko
doświadcza wielu emocjonalnych zawirowań. W zależności od wieku dziecka
emocje te mogą obejmować:

• Uraz psychiczny
• Szok z powodu zachowania rodzica
• Martwienie się, co to oznacza dla relacji rodziców i przyszłości rodziny
• Zamieszanie i nierozumienie, prawdopodobnie połączone z
zainteresowaniem i podnieceniem
• Zawstydzenie z powodu konieczności zmierzenia się z faktem, że rodzic
jest seksualny
• Gniew, że jeden rodzic zdradza drugiego
• Poczucie straty, że mama lub tata nie są wyidealizowaną osobą, jak mogło
myśleć dziecko
• Obawia się, że małżeństwo się skończy i jeden rodzic odejdzie
• Poczucie, że jest się powiernikiem ważnego rodzinnego sekretu

118
 • Ciekawość, aby dowiedzieć się więcej o tym, co jest dostępne w Internecie

Ważne jest, aby dzieci nie były same ze swoimi zagmatwanymi myślami i
uczuciami. Absolutnie muszą dać ujście emocjom, w którym mogą otwarcie i
uczciwie omówić to, co napotkali i czego teraz doświadczają – bez wstydu,
zażenowania czy strachu przed oceną.

ROZMOWA Z DZIEĆMI O UZALEŻNIENIU

RODZICA
Kiedy w rodzinie jest kryzys, a szczegóły tego problemu są nieznane ich
dzieciom, rodzice nie są zobowiązani do wyjaśniania im wszystkich szczegółów.
Jednak nawet bardzo małe dzieci są bardzo wrażliwe zarówno na nastroje
rodziców, jak i na interakcje. W rodzinach, w których dzieci są zbyt małe, aby
zrozumieć szczegóły problemów swoich rodziców, potrzebne jest bardziej ogólne
podejście (ale mimo to należy przeprowadzić rozmowę). Mówiąc ogólne rzeczy
takie jak: „Mama i tata są na siebie bardzo źli, ale to nie twoja wina, oboje bardzo
cię kochamy i robimy co w naszej mocy. Masz jakieś pytania?” rodzic zawsze
dokonuje lepszego wyboru, niż nie mówiąc nic. Bardziej szkodliwe dla dziecka
jest usłyszenie takich rzeczy, jak „To są problemy mamy i taty, a nie twoje” lub
jeszcze gorzej „Wszystko jest w porządku, nie martw się”, gdy najwyraźniej nic
nie jest w porządku. Rozmowa z dziećmi w każdym wieku o emocjach i
uzależniających problemach ich rodziców jest sytuacją wynikającą z decyzji i
aktualnych możliwości (najlepiej zweryfikowanych przez rodzinnego terapeutę).
Nawet starsze dzieci oraz nastolatkowie nie muszą słyszeć konkretnych
szczegółów związanych z uzależnieniami, niewiernością i seksualnością
dorosłych rodziców.

Ogólna zasada dotycząca tego, co powiedzieć nieświadomym dzieciom to

przyznać, że jest problem oraz zapewnić je, że to nie ich wina i dać im do
zrozumienia, że będziesz je informować na bieżąco, a także odpowiesz na
wszelkie pytania. W ten sposób dzieci, które odczuwają napięcia w rodzinie i
słyszą sprzeczki, mogą lepiej tolerować sytuację przy mniejszym strachu i
izolacji.

119
Dzieci uzależnionych od seksu, które nieumyślnie dowiedziały się o seksualnych
lub romantycznych czynnościach rodziców, również potrzebują potwierdzenia
swoich uczuć – jakie by one nie były – oraz wyjaśnień od obojga opiekunów.
Dzieci, które odkryły problem, być może z powodu zbliżającego się rozwodu lub
ciągłych kłótni rodzicielskich, potrzebują i zasługują na to samo uzasadnienie
oraz wyjaśnienie. We wszystkich przypadkach wszelkie informacje udzielane
dziecku muszą być dostosowane do wieku i udostępniane wyłącznie dla dobra
dziecka, nigdy w celu wyładowania na złości związanej z niewiernością partnera.
Więcej o rozmowie z dziećmi można przeczytać w dwóch ostatnio wydanych
książkach: Disclosing Secrets: An Addict's Guide to When, to Who, and How to
Reveal oraz Surviving Disclosure: A Partner’s Guide for Healing the Betrayal of
Intimate Trust.

Typowe pytania zadawane przez dzieci w obliczu uzależnienia seksualnego

rodzica obejmują:
• Dzieci w wieku przedszkolnym mogą chcieć wiedzieć: czy jestem
normalny? Czy ktoś zrobił coś złego, patrząc na to? Co się ze mną stanie,
jeśli się rozwiedziesz?
• Nastolatki chcą wiedzieć: jak mogłeś to zrobić mamie/tacie/rodzinie? Jak
się to odnosi do mnie? Jeśli ty to robisz, czy ja też to zrobię w przyszłości?
• Dzieci w każdym wieku chcą wiedzieć, że rodzice poradzą sobie z sytuacją,
że te kwestie zostaną omówione i przepracowane, a nie zamiecione pod
dywan.

Bez względu na wszystko, oboje rodziców muszą zrozumieć, że jest to szkodliwe

dla dzieci, gdy jedno z nich próbuje zawrzeć sojusz z dzieckiem przeciwko
drugiemu lub gdy którykolwiek z rodziców zmienia dziecko w powiernika.
Usłyszenie wszystkich szczegółów dotyczących sytuacji jest dla dziecka
niezwykle destrukcyjne. Z natury dzieciom brakuje dojrzałości emocjonalnej aby
zrozumieć problem i nie powinny być w tego typu sytuację wpędzane przez
nikogo, zwłaszcza rodziców. Jest nawet nazwa dla tego rodzaju zachowania:
ukryte kazirodztwo. Tak, ukryte kazirodztwo może być równie szkodliwe jak
jawne.

120
 DZIECI, A ZMIANA NORM KULTUROWYCH
Kiedyś rodzice byli przerażeni, że telewizja może zniszczyć umysły młodych
ludzi lub wywołać gwałtowne zachowania. Dorośli widzieli, jak ich dzieci
marnują godziny przed telewizorem (czas, który poprzednie pokolenia spędzały
na świeżym powietrzu, czytając książki lub angażując się w inne zabawne lub
produktywne zajęcia) i naturalnie martwili się o skutki, jakie może to nieść.
Odbyły się nawet przesłuchania w Kongresie w tej sprawie, wielu rodziców i
opiekunów dzieci starało się wprowadzić drastyczne ograniczenia, a nawet
całkowicie wyeliminować telewizję. Rock’n’roll wywołał podobną reakcję. Ale
podczas gdy wielu dorosłych tamtych czasów krzyczało: „Świat się wali”, młodzi
ludzie po prostu dostosowali się do zmieniających się czasów. Zamiast stać się
bezmyślnymi zombie, zintegrowali telewizję i muzykę rockową ze swoim życiem
w zdrowy, afirmujący sposób. Jasne, kilku z nich przesadziło i doświadczyło w
rezultacie negatywnych konsekwencji, ale w większości były to dzieci, które i tak
były skazane – przez genetykę i czynniki środowiskowe – na gorszy start w życiu.
Telewizja i muzyka rockowa stanowiły dla tego po prostu nowe ujście.

Dziś obserwujemy podobne zjawisko w Internecie. Wielu dorosłych obawia się

długoterminowych skutków pozornego zaangażowania dzieci w korzystanie z
urządzeń cyfrowych przez całą dobę. Oczywiście, podobnie jak w przypadku
poprzednich pokoleń, lęki te są zniekształcane przez osobiste doświadczenia i
wpływ kultury, miejsca i czasu. Innymi słowy, większość dorosłych jest
przychylna metodom wychowywania dzieci, których oni sami doświadczyli. Ich
opinie opierają się bardziej na strachu przed nieznanym, niż na faktach.

Nic dziwnego, że te obawy związane z technologią są zwykle spotęgowane, jeśli

chodzi o aktywność seksualną. Mimo że większość dorosłych była w okresie
dorastania nieco seksualna (lub przynajmniej ciekawa seksualnie), wydaje się, że
ich dzieci nie powinny. W związku z tym cyfrowe porno, sexting, szukanie
partnera na jedną noc i inne cyfrowe zachowania seksualne często powodują
poważną konsternację wśród dorosłych. Jednak dzieci po prostu eksperymentują
z seksem, jak zawsze; robią to po prostu w nowych miejscach z nieco innymi
obyczajami społecznymi. W związku z tym rodzice muszą zrozumieć, że chociaż
nastolatka pstrykająca sobie zdjęcie topless i dająca je swojemu chłopakowi
121
szokowałaby wszystkich dwadzieścia lat temu, dziś dzięki łatwości, z jaką może
się to zdarzyć, takie zachowanie jest stosunkowo powszechne. Niekoniecznie
oznacza problem emocjonalny lub psychologiczny. Tak, nie jest to przejaw
przemyślanej decyzji, ale od kiedy oczekujemy, że dorastający będą zawsze
podejmować dobre decyzje?

Krótko mówiąc, zdecydowana większość nastolatków, którzy eksperymentują z

cyfrową seksualnością, nie jest uzależniona od seksu. Normy kulturowe się
zmieniają, a my się dostosowujemy. To ludzka ewolucja kulturowa. Jeśli chodzi
o uzależnienie i treści seksualne online, prawda jest taka, że nastolatki w naturalny
sposób eksperymentują z fantazjami i zachowaniami seksualnymi. W dzisiejszym
świecie takie eksperymentowanie jest zwykle ułatwione dzięki technologii
cyfrowej. Czasami dzieci robią to w problematyczny sposób, co ma negatywne
konsekwencje. Nie znaczy to jednak, że są uzależnieni. W rzeczywistości
większość młodych ludzi jest w stanie eksperymentować z pornografią, czatami
wideo, aplikacjami randkowymi bez popadania w kompulsję.

DZIECI I CYFROWA SEKSUALNOŚĆ

Kiedyś, jeśli dziecko chciało oglądać pornografię musiało włożyć dużo wysiłku
w jej zdobycie. Aby zobaczyć nagie zdjęcia, ten dzieciak lub jeden z jego
przyjaciół musiałby zlokalizować i ukradkiem zwędzić magazyn swojego ojca lub
starszego brata, ukraść Playboya z lokalnej stacji benzynowej lub znaleźć jakieś
porzucone pismo w śmietniku. Możliwości były ograniczone, a dzieciaki zwykle
oglądały w ukryciu jakiekolwiek seksowne zdjęcie znalazły. W rezultacie
zaledwie dwadzieścia pięć lat temu prawdopodobieństwo, że nastolatek z
przedmieścia uzależnił się od pornografii, było mniej więcej takie same, jak
prawdopodobieństwo, że ten sam dzieciak uzależnił się od heroiny - bliskie zeru.
Brak dostępu zapobiegał uzależnieniu.

Te dni już dawno minęły. W erze cyfrowej mocna pornografia jest szeroko i
natychmiastowo dostępna dla każdego, kto jej szuka. Jeśli więc nastolatek jest
ciekawy seksu – a większość z nich jest – wystarczy, że znajdzie stronę
pornograficzną, kliknij przycisk z napisem „Tak, mam osiemnaście lat”, a on lub
ona zostaje wpuszczona do środka. Nie ma potrzeby pokazywać dowodu
122
tożsamości aby potwierdzić wiek, nie ma też potrzeby pożyczania karty
debetowej rodzica, ponieważ obecnie większość pornografii jest dostępna
bezpłatnie.

W zależności od twojego punktu widzenia może to być niepokojące lub nie. Jeśli
jesteś szesnastoletnim chłopcem w ferworze dorastania, może to brzmieć dobrze
„Dziękuję ci, Internecie!”. Ale jeśli jesteś rodzicem tego samego młodego
mężczyzny, może to nie być takie wspaniałe. Zwłaszcza jeśli ogląda porno kilka
godzin w ciągu nocy, nie odrabia lekcji i traci zainteresowanie randkami w
prawdziwym życiu. A jeśli ten opis brzmi jak uzależnienie od porno, to powinno.
Chociaż chcielibyśmy myśleć, że dzieci nie mogą być uzależnionymi od
cyberseksu, rzeczywistość bywa brutalna. W końcu dzisiejsze dzieci mają taki
sam dostęp do wysoce stymulujących obrazów seksualnych, aktywności i
potencjalnych partnerów jak ich rodzice. Podobnie jak ich rodzice, niektórzy z
nich są podatni na uzależnienia.
W większości uzależnienie od pornografii rozwija się u młodych ludzi w taki sam
sposób, jak inne uzależnienia – głównie u dzieci z grup ryzyka, które są wrażliwe
z powodu genetyki bądź przemocy emocjonalnej we wczesnym okresie życia,
przemocy fizycznej, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania i dysfunkcji
rodziny. Podobnie jak dorośli uzależnieni, te dzieci uczą się nadużywania
pornografii jako sposobu na otępienie, tymczasowo unikając w ten sposób stresu,
dyskomfortu emocjonalnego i bólu związanych z podstawowymi stanami
psychicznymi, takimi jak depresja, lęk, nierozwiązana trauma i niska samoocena.

POZA PORNO
Nastolatki mają do czynienia z czymś więcej niż tylko „prostym porno”. Inne
pokusy seksualne napędzane cyfrowo obejmują sexting, używanie kamer
internetowych do wzajemnej masturbacji, korzystanie z witryn randkowych i
aplikacji randkowych, grają w wirtualne gry erotyczne, kupują i używają zabawki
erotyczne itd. W rzeczywistości każdy cyfrowy produkt o zabarwieniu
erotycznym dostępny dla osoby dorosłej jest również dostępna dla dziecka.

Opiszę teraz przypadek Magdaleny, 16 letniej licealistki, która regularnie loguje

się do aplikacji Skout i Tinder. Na swoim profilu na Tinderze kłamie, mówiąc, że
123
jest 20 letnią studentką lokalnego uniwersytetu i szuka przygód seksualnych.
Wymienia czynności seksualne, które lubi wykonywać i ma zdjęcia, które to
potwierdzają. Od ponad roku spotyka się co najmniej raz w tygodniu po szkole z
facetami w każdym wieku, by uprawiać seks. Mężczyźni, których spotyka, często
dają jej prezenty lub pieniądze, dzięki czemu czuje się wyjątkowo. Pomimo
podjęcia środków ostrożności, musiała odwiedzać bezpłatną klinikę trzy razy w
ciągu ostatniego roku w związku z chorobą przenoszoną drogą płciową. Do tej
pory jej rodzice nie są świadomi jej nielegalnej aktywności seksualnej, ponieważ
powiedziała im, że jest na grupie badawczej późnym popołudniem.
Magdalena znalazła sposób, by poczuć, że zwraca na siebie uwagę i miłość, której
brakuje w domu. Znajduje ich poprzez fizyczne kontakty z losowymi
mężczyznami. Mężczyznom wydaje się, że jest lubiącą zabawę studentką, która
po prostu korzysta z życia. Chociaż wiele wrażliwych emocjonalnie dzieci
poszukało w przeszłości seksualności dorosłych jako sposobu poczucia więzi lub
wartości, obecna technologia sprawia, że znalezienie seksu, ukrywanie tego w
tajemnicy, a następnie po prostu dryfowanie od spotkania do spotkania jest o
wiele łatwiejsze i szybsze.

WYKRYWANIE UZALEŻNIENIA SEKSUALNEGO U

DZIECI
Niestety, nie mamy uzasadnionej diagnozy opartej na kryteriach uzależnienia
seksualnego u dzieci i młodzieży. Ale to nie znaczy, że problematyczne
zachowania seksualne nie występują u dzieci. Nie ma tygodnia, w którym autorzy
tej książki nie otrzymują przynajmniej kilku telefonów lub e-maili od osób
szukających leczenia dla nastolatków, którzy zachowują się seksualnie w sposób
wykorzystujący lub kompulsywny. Ta ostatnia kwestia – wykorzystywanie lub
kompulsja – to różnica między zdrowym zachowaniem, a zaburzeniem
zachowania. Typowe oznaki ostrzegawcze, że nastolatek może doświadczać
problemów związanych z kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi,
obejmują:
• Wykazanie braku empatii wobec innych osób zaangażowanych
bezpośrednio lub pośrednio w zachowania seksualne dziecka

124
 • Oglądanie lub masturbowanie się do pornografii lub czatów online przez
wiele godzin w dzień lub w nocy
• Zmniejszone zainteresowanie nauką lub pogarszające się wyniki w szkole
i na zajęciach pozalekcyjnych
• Zmniejszone zainteresowanie i zmniejszona zdolność nawiązywania
kontaktów towarzyskich z rówieśnikami, często objawia się to utratą
przyjaciół
• Nadmierne zainteresowanie lub całkowity brak zainteresowania typowym,
nastoletnim randkowaniem
• Tajne korzystanie z komputera i smartfona – usuwanie historii
przeglądarki, ustawianie hasła na urządzeniach itp.
• Okłamywanie rodziców lub innych osób na temat natury lub ilości
czynności seksualnych lub romantycznych
• Agresja seksualna, kazirodztwo lub związki nieodpowiednie dla wieku
• Ogólna tajemnica, na przykład spędzanie dużej ilości czasu samemu w
pokoju z zamkniętymi drzwiami
• Palenie papierosów, zażywanie alkoholu lub narkotyków
• Zachowania seksualne obejmujące używanie alkoholu lub innych
narkotyków
• Niewyjaśnione wahania nastroju
• Słabe dbanie o siebie, w tym brak ćwiczeń, pryszniców lub pielęgnacji

Weźmy pod uwagę Alexa, szesnastoletniego licealistę, który zaczął oglądać

internetowe porno gdy miał dziesięć lat. Alex każdego wieczoru zamykał się w
swoim pokoju, spędzając codziennie od dwóch do trzech godzin na oglądaniu
porno. Jego oceny spadły, ponieważ rzadko odrabia wiele prac domowych lub
przygotowuje się do egzaminów. Dziewczyny, które kiedyś były nim
zainteresowane, teraz zostawiają go w spokoju. W szkole onanizuje się w łazience
do filmów zapisanych na swoim iPadzie. Po szkole wymyka się, by spotkać się z
nieznajomymi w celu anonimowego seksu. Przez większość czasu albo go nie
wpuszczają, albo wyrzucają po krótkim czasie, ale on nadal wychodzi. W ciągu
ostatnich sześciu miesięcy dyrektorzy szkół wielokrotnie sugerowali jego
rodzicom, że ma problem z alkoholem lub narkotykami, niewiele podejrzewając

125
jaka jest prawdziwa przyczyna. Chłopak zaczął spotykać się z terapeutą miesiąc
temu po tym, jak jego matka przeszukała jego komputer, znalazła część z tysięcy
zdjęć i filmów, które pobrał oraz skonfrontowała go z tym odkryciem. Jak dotąd
Alex jest odporny na zmiany, chociaż akceptuje fakt, że jego życie uległo
degeneracji do tego stopnia, że nie ma już przyjaciół i będzie miał szczęście, jeśli
dostanie się na studia.

KONSEKWENCJE UZALEŻNIENIA SEKSUALNEGO

W MŁODYM WIEKU
Kiedy nastolatki angażują się w zachowania seksualne kompulsywnie i
uzależniająco, ich rozwój społeczny, emocjonalny i psychologiczny może zostać
zahamowany. Te dzieci mają tendencję do pomijania ważnych etapów rozwoju
dorastania, w wyniku czego jako dorośli mogą mieć trudności z randkami,
rozwijaniem relacji i tworzeniem prawdziwej intymności. Nie trzeba dodawać, że
nastoletni uzależnieni od seksu również cierpią z powodu wielu takich samych
konsekwencji, jak dorośli seksoholicy:
• Izolacja społeczna, samotność
• Depresja
• Niepokój
• Problemy w relacjach z dziewczętami/chłopcami, rodzicami,
nauczycielami i innymi dorosłymi
• Spadające wyniki w szkole
• Godziny, czasem dni, stracone przez fantazje seksualne, oglądanie
pornografii, masturbację i inne zachowania seksualne
• Fizyczne uszkodzenie narządów płciowych spowodowane nadmierną
masturbacją
• Używanie/nadużywanie/uzależnienie od narkotyków i alkoholu w
połączeniu z aktami seksualnymi
• Choroby przenoszone drogą płciową
• Ryzyko związane z anonimowym seksem

126
 INNE NIEBEZPIECZEŃSTWA ONLINE
W przypadku młodzieży problemy napędzane cyfrowo nie ograniczają się do
uzależnienia od pornografii i innych form uzależnienia seksualnego. Młodzi
ludzie muszą także radzić sobie z cyberprzemocą, sextingiem, obsesją na punkcie
mediów społecznościowych i niebezpiecznymi nieznajomymi.

Cyberprzemoc: to celowe, powtarzające się i wrogie wykorzystanie technologii

cyfrowej do wyrządzania krzywdy innym ludziom. Ta nowa forma tortur w
dzieciństwie jest prawie zawsze wykonywana przez inne dzieci za pośrednictwem
SMS-ów i mediów społecznościowych, co bardzo utrudnia jej monitorowanie i
utrzymanie w ryzach. Skutki mogą być katastrofalne. W 2010 roku piętnastoletnia
dziewczyna z Massachusetts, Phoebe Prince, powiesiła się po tym jak wielu
uczniów jej liceum przez prawie trzy miesiące ja zastraszało i poniżało w mediach
społecznościowych39. Od tego czasu miało miejsce wiele innych samobójstw
spowodowanych dokuczaniem w sieci. A to tylko incydenty, o których słyszymy!
Nikt nie wie, ile dzieci po prostu cierpi w milczeniu.
Sexting: teraz, gdy komputery i smartfony mają wbudowane aparaty cyfrowe i
kamery internetowe, niezwykle łatwo jest impulsywnie zrobić prowokujące selfie
i wysłać je innej osobie. Niestety, po wysłaniu tego obrazu dziecko traci nad nim
wszelką kontrolę; odbiorca może zachować je jako prywatne, przekazać innym
lub opublikować w Internecie do publicznego wglądu. W przypadku nastolatków
nagie zdjęcia na nowo definiują co to znaczy mieć burzliwe rozstanie, gdyż
zranieni ex partnerzy mogą chcieć odegrać się w ten sposób – upubliczniając takie
fotografie.
Obsesja na punkcie mediów społecznościowych: zarówno dzieci, jak i dorośli
są podatni na obsesję na punkcie mediów społecznościowych, gdzie liczba
znajomych lub obserwujących, których masz, jest symbolem statusu, a sposoby,
w jakie reagują lub ignorują Twoje pięknie stworzone posty i urocze selfie,
korelują bezpośrednio z rosnącym i zanikającym poczucie własnej wartości.
Osoby z obsesją na punkcie mediów społecznościowych często wolą omijać

39
Emily Bazelon, „What Really Happened to Phoebe Prince?”, Slate, dostęp 6 czerwca 2014,
https://slate.com/human-interest/2010/07/what-really-happened-to-phoebe-prince-the-untold-story-of-her-
suicide-and-the-role-of-the-kids-who-have-been-criminally-charged-for-it-1.html

127
relacje w świecie rzeczywistym, odpoczynek i zaangażowanie społeczne aby móc
poświęcić się życiu online.
Niebezpieczni nieznajomi: zdecydowana większość interakcji online jest
łagodna, podobnie jak zdecydowana większość interakcji w świecie
rzeczywistym jest łagodna. To powiedziawszy, w cyfrowych cieniach czai się co
najmniej kilku niesmacznych ludzi. Zazwyczaj szukają dzieci, które wydają się
podatne na uwodzenie, głównie nastolatków, którzy publikują seksualnie
prowokujące zdjęcia lub filmy przedstawiające siebie lub innych. Jak więc często
narażeni są na niebezpieczeństwo? Badania pokazują, że mniej więcej jedno na
dwadzieścia pięć dzieci doświadczyło seksualnego nagabywania w sieci, podczas
którego osoba przynajmniej zasugerowała spotkanie w prawdziwym świecie40.
Zwykle kontakt odbywa się za pośrednictwem mediów społecznościowych lub
forów dyskusyjnych przeznaczonych dla ludzi młodych bądź często przez nich
odwiedzanych, takich jak Facebook, Skout, Chatroulette, Omegle, Tumblr,
Snapchat i Instagram. Ciągle pojawiają się nowe miejsca, w których można to
robić – za każdym razem, gdy dzieci zdecydują, że jakaś inna strona jest
popularnym miejscem.
To dużo powodów do zmartwień, a rodzice mogą pomyśleć, że najlepszym
sposobem ochrony dzieci jest całkowite pozostawienie bez dostępu do Internetu.
To nie działa! Nawet jeśli zabierzesz laptopa i smartfona swoim dzieciom, mogą
one uzyskać dostęp do Internetu w szkole, w bibliotece, na urządzeniach
znajomych lub kupionych w tajemnicy. Czy naprawdę chcesz pozbawić swoje
dzieci ich najważniejszego miejsca spotkań towarzyskich?

40
J. Wolak, D. Finkelhor, K. Mitchell, and M. Ybarra, „Online Predators and Their Victims: Myths, Realities,
and Implications for Prevention and Treatment”, American Psychologist (2008) 63: 111-28

128
 JAK CHRONIĆ SWOJE DZIECI?
Oto kilka sugestii, które pomogą Ci chronić swoje dzieci przed uzależnieniami w
których rozwoju technologia odgrywa kluczową rolę:

• Ogranicz prywatność, nalegając, aby urządzenia cyfrowe były używane

tylko we wspólnych obszarach domu.
• Monitoruj korzystanie przez dziecko z Internetu, sprawdzając zakładki
komputera, historię odwiedzanych witryn internetowych i pamięci
podręcznej.
• Zainstaluj oprogramowanie filtrujące i monitorujące, które zapobiega
dostępowi do nieodpowiednich treści i dostarcza rodzicom informacji o
czasie spędzonym w Internecie, odwiedzanych witrynach internetowych i
osobach, z którymi nieletni się kontaktował. To oprogramowanie można
zainstalować na komputerach, laptopach, tabletach, smartfonach i prawie
każdym innym urządzeniu cyfrowym.
• Ustaw limity czasowe korzystania z urządzeń cyfrowych związane z
wynikami w szkole i wykonywaniem obowiązków domowych.
• Rozważ skorzystanie z usługodawcy internetowego, który jest
„zorientowany na rodzinę” i blokuje dostęp do materiałów
nieodpowiednich seksualnie. Możesz zapytać swojego dostawcę o kontrolę
rodzicielską. Pamiętaj jednak, że nawet najlepsi z tych dostawców nie są w
stanie zablokować wszystkiego.
• Poradź swojemu dziecku, aby nigdy nikomu nie ujawniało, bez Twojej
zgody, swojego imienia i nazwiska, adresu, numeru telefonu, szkoły ani
żadnych innych informacji, które ułatwiłyby odnalezienie go.
• Poinformuj swoje dzieci, że nigdy nie wolno „spotykać się” z przyjacielem
poznanym przez Internet bez twojej zgody i nadzoru.
• Porozmawiaj z dziećmi o ich aktywności w Internecie. Zachęć ich, aby
informowali cię o wszystkich sytuacjach online, które sprawiły, że poczuły
się niekomfortowo.
• Dowiedz się więcej o urządzeniach cyfrowych, z których korzystają twoje
dzieci, abyś mógł lepiej monitorować ich aktywność.

129
 • Poczytaj o serwisach społecznościowych, które odwiedzają i publikują
twoje dzieci, abyś mógł lepiej monitorować ich działania.
• Jeśli uważasz, że Twoje dziecko jest wykorzystywane seksualnie lub ktoś
próbuje wykorzystać Twoje dziecko, zgłoś to policji, FBI i CyberTipline
(www.cybertipline.com lub 800-843-5678).

NIESIENIE POMOCY DZIECIOM ZAZNAJOMIONYM

Z CYBERSEKSEM
Co się stanie jeśli odkryjesz, że Twój syn lub córka są już aktywnie zaangażowani
w czynności seksualne online, takie jak pornografia, seks przed kamerą
internetową i sexting? Na początku może nie być jasne, czy istnieje rzeczywisty
problem, a jeśli istnieje to jak poważny jest. Innymi słowy, czy jest to czynność
okazjonalna, czy też Twoje dziecko spędza codziennie wiele godzin w Internecie?
Szczerze mówiąc, określenie zakresu aktywności online dziecka może być trudne,
ponieważ dzieci, zwłaszcza nastolatki, często skrywają swoje zachowanie.
Dlatego poza pytaniem ich bezpośrednio o ich aktywność przy komputerze,
sprawdź dodatkowo co dzieje się w ich życiu:
• Czy ich wyniki w szkole spadły, czy też utrzymują swoje oceny?
• Czy nadal zajmują się zwykłymi pozaszkolnymi zajęciami sportowymi i
towarzyskimi, czy też zrezygnowali?
• Czy stają się kapryśni, przygnębieni i niespokojni?
• Czy stali się bardziej tajemniczy w kwestii tego, gdzie i jak spędzają czas?
• Czy odmawiają ci wglądu w swoje cyfrowe życie?

Niemal zawsze najlepszą drogą do zrozumienia życia seksualnego nastolatka jest

rozmowa z nim poprowadzona w nieoceniający sposób. Największym
wyzwaniem dla wielu rodziców podczas rozmowy tego typu jest nie reagować
przesadnie w obliczu strachu lub dyskomfortu związanego z cyfrową aktywnością
dziecka. Czasami rodzice stają się nadmiernie źli, karzący, lekceważący lub
niespokojni po dowiedzeniu się o aktywności seksualnej dziecka. Najlepiej będzie
przepracować swoje uczucia dotyczące tych problemów, zanim porozmawiają z
dzieckiem, ponieważ reakcje oparte na strachu i złości mają tendencję do
odpychania potencjalnie wartościowych momentów rozwoju rodziny.

130
Jest duża różnica między powiedzeniem: „Dziś rano zauważyłem jakieś porno na
twoim komputerze i czuję się nieswojo”, a powiedzeniem: „O mój Boże, nie mogę
uwierzyć, że patrzysz na te okropne bzdury. Możesz zapomnieć o jeżdżeniu
samochodem w tym miesiącu i w tej chwili zabieramy cię do terapeuty”.

Uwaga: bardzo ważne jest, aby dzieci miały wartościowe, podparte wiedzą
medyczną i dostosowane do wieku informacje na temat ich własnego rozwoju
fizycznego i seksualnego. Im lepiej poinformowane jest dziecko, tym mniejsze
jest prawdopodobieństwo, że zobaczenie niewłaściwego obrazu lub aktywność
seksualna rodzica przyniesie długotrwałe szkody. Co najważniejsze, dzieci muszą
czuć, że mogą rozmawiać o sprawach seksualnych bez wstydu, zażenowania czy
osądu. Dzieci muszą mieć poczucie, że mogą porozmawiać o wszystkim z
rodzicem lub przynajmniej profesjonalnym doradcą.

Nie możemy wystarczająco mocno podkreślić, jak ważne jest, aby rodzice
przeanalizowali własne reakcje na pornografię i cokolwiek innego, na co ich
dziecko patrzy lub robi seksualnie, omawiając ten problem z innymi rodzicami
lub terapeutą przed rozmową z dzieckiem. Uczyniwszy to, rodzic powinien
następnie spróbować poznać zakres i cel wykorzystywania pornografii przez
dziecko. Jeśli zachowanie wydaje się ekstremalne lub jest wykorzystywane jako
mechanizm ucieczki, unikania problemów, rozsądnie może być skorzystanie z
pomocy specjalisty. Rodzice powinni jednak zachować ostrożność przy wyborze
terapeuty, ponieważ bardzo niewielu jest przeszkolonych w leczeniu seksualności
nastolatków. Rozważ wejście na www.aasect.org, stronę internetową American
Association of Sexuality Educators, Counselors and Therapists. Znajdziesz tam
wyczerpująco opisane kroki, które należy podjąć.

131
 ROZDZIAŁ ÓSMY
OD ODDALENIA DO INTYMNOŚCI:
PROCES ZDROWIENIA
Od lat stawiam seks na pierwszym miejscu, mimo że nie uprawiałem go zbytnio.
Zamiast tego oglądałem oraz masturbowałem się do pornografii, angażowałem
się we wzajemną masturbację przed kamerą internetową i grałem w gry erotyczne
w wirtualnej rzeczywistości. Kilka razy zacząłem spotykać się w prawdziwym
życiu, zwykle z bardzo miłymi kobietami, które szukały długotrwałego związku.
Jedna z nich bardzo mi się spodobała. Podobał mi się sposób, w jaki mnie
rozśmieszała. Ale tak naprawdę nigdy z nią nie byłem „tam”. Zawsze myślałem o
późniejszym połączeniu się z Internetem, po naszej randce. Nawet na randkach z
nią, które kończyły się seksem, pędziłem do domu i masturbowałem się do porno.
W końcu ze mną zerwała. Właściwie to uważała takie zachowanie za zdradę i w
pewnym sensie miała rację. W końcu po prostu przestałem randkować, ponieważ
wydawało się, że to do niczego nie prowadzi. Pewnego dnia obudziłem się mając
trzydzieści pięć lat, nie będąc na randce od kilku lat, z poczuciem samotności i
przygnębienia. Rozmawiałem o depresji z przyjacielem (jedynym, który mi został),
a on zaproponował wizytę u psychiatry. Na szczęście ten lekarz wiedział
wystarczająco dużo o uzależnieniu od seksu, aby domyślić się, co naprawdę się ze
mną dzieje. Skierował mnie do specjalisty, a ten terapeuta pracował ze mną i
pomógł mi odzyskać zdrową seksualność. Od dzisiaj jestem trzeźwy od sześciu
miesięcy i moja depresja ustąpiła. Nie jestem jeszcze gotowy na randki, ale myślę,
że przyjdzie na nie właściwy czas.

– Jerry, trzydzieści sześć lat, kierownik biura

Jestem żoną i matką trójki dzieci, a także uzależnioną od seksu i miłości. Brzmi
dziwnie nazywanie siebie uzależnioną, ale tak jest. Myślę, że zawsze szukałam
mężczyzny, który mógłby mnie „naprawić” i sprawić, żebym czuła się dobrze ze
sobą. Po ślubie z Willem trzymałam to w ryzach, myśląc, że nawet jeśli namiętność

132
minęła, byłam zamężna i tak już jest. Potem moja najmłodsza córka poszła do
szkoły i nie miałam czym zajmować czasu. Will zarabia dużo pieniędzy, więc nie
musiałam pracować (za co byłam swoją drogą wdzięczna) i co za tym idzie
starałam się wypełnić sobie czas w domu. Niestety wiązało się to z korzystaniem
z Internetu oraz flirtowaniem z mężczyznami w mediach społecznościowych oraz
portalach randkowych. Skorzystałam kilka razy z kamerki internetowej, nigdy nie
spotkałam się na żywo, więc nie uważałam tego za zdradę. Potem odkryłam
aplikacje do „wyszukiwania znajomych”. Tak pewnie czują się narkomani, gdy
odkrywają crack. W przeciwieństwie do stron internetowych, w tych aplikacjach
funkcja GPS znajduje facetów najbliżej mnie, więc po co siadać przed kamerką
internetową, skoro fajny mężczyzna mieszka tuż za rogiem? Pod koniec
pierwszego roku spotkałam się prawdopodobnie z setką meżczyn, a tempo rosło.
Gdy mijał dzień, a ja nie uprawiałam seksu z nikim, poza moim mężem, byłam
niesamowicie zirytowana i niemiła w stosunku do innych. Rujnowałam swoje
małżeństwo i wiedziałam o tym, ale nie mogłam przestać. Wreszcie Will
dowiedział się, co robię. Zagroził, że mnie opuści, jeśli nie pójdę na odwyk.
Poszłam więc na odwyk, a teraz jestem na terapii niestacjonarnej, uczęszczam
także na spotkania grupy dwunastu kroków. Zachowanie trzeźwości seksualnej
jest naprawdę trudne, czasami po prostu chcę się poddać, ale nie ulegam temu
pragnieniu, a moje życie stopniowo ulega poprawie.

– Moira, trzydzieści dziewięć lat, żona i matka

KROKI W KIERUNKU ZDROWIENIA

Osoby, które zmagają się z technologią cyfrową, kompulsywnymi fantazjami i
zachowaniami seksualnymi lub romantycznymi, potrzebują pomocy, aby
powstrzymać te zachowania. Uzależnieni nie są w stanie samodzielnie zmienić
swojego zachowania. Sama natura uzależnienia implikuje rodzaj
zniekształconego myślenia; dlatego osoba z problemem potrzebuje zarówno
wglądu, jak i pociągnięcia do odpowiedzialności, które może zapewnić tylko
osoba z zewnątrz. Oświadczenia typu: „Przysięgam, że nigdy więcej nie będę
oglądać pornografii online” lub „Dopóki żyję, nigdy nie użyję aplikacji do
randkowania” albo „Skończyły się moje dni seksualnego wykorzystywania
kamerki internetowej”, nie wystarczą. Gdy seksoholik staje przed wyzwaniem

133
emocjonalnym lub psychologicznym, najczęściej ucieka w stronę nałogu.
Bez pomocy z zewnątrz pokusa ucieczki emocjonalnej oraz oderwania od
rzeczywistości przez podniecenie seksualne/romantyczne jest po prostu zbyt
wielka. Wszelkie obietnice, które złożyłeś sobie i innym, przepadną. Jednak
zmiany mogą się pojawić i mieć miejsce, jeśli będziesz pracować nad sobą w
prosty, uczciwy i otwarty sposób.

Oto pierwsze kroki w kierunku zmiany:

1. Znajdź profesjonalnego terapeutę przeszkolonego w leczeniu
uzależnień i zaburzeń seksualnych. Wykwalifikowany, certyfikowany
specjalista ds. leczenia uzależnień od seksu może pomóc ci lepiej
zrozumieć przedstawione przez ciebie problemy, wyjaśni przez co
przechodziłeś/przechodziłaś, co cię czeka w przyszłości i jak z tym
walczyć. Może skierować Cię na ścieżkę prowadzącą do długoterminowej
zmiany zachowania, odpowiedzialności i życia w zdrowiu seksualnym.
Więcej wskazówek dotyczących znalezienia „odpowiedniego” terapeuty
dla siebie znajdziesz w następnym rozdziale.
2. Znajdź grupę wsparcia. Uzależnieni od cyberseksu, podobnie jak inni
uzależnieni, radzą sobie najlepiej gdy są częścią zdrowiejącej społeczności.
Najczęściej chorzy, którzy mają na to środki, będą uczęszczać (oprócz
terapii) na spotkania grup Dwunastu Kroków, takich jak SAA, SA, SCA,
SRA oraz SLAA41. Istnieją również grupy wsparcia oparte na wierze i
grupy Smart Recovery dla uzależnionych seksualnie. Każda grupa
wsparcia ma nieco inny ton i podejście, więc możesz chcieć sprawdzić
kilka z nich, aby zobaczyć, który program najlepiej Ci odpowiada. W
następnym rozdziale znajdziesz również wskazówki, jak znaleźć
„właściwą” grupę wsparcia.
3. Znajdź odpowiedzialnego partnera kontrolującego. Jest to ktoś, kto
będzie sprawdzał wypełnianie przez ciebie rozmaitych zobowiązań.
Najczęściej będzie to twój terapeuta lub sponsor z grupy Dwunastu
Kroków. Zadaniem twojego partnera kontrolującego jest pomaganie ci
osobiście lub telefonicznie w momencie trudności oraz określenie, jakie są

41
Sex Addicts Anonymous, Sexaholics Anonymous, Sexual Compulsives Anonymous, Sexual Recovery
Anonymous, Sex and Love Addicts Anonymous.

134
 twe zobowiązania i jak możesz je najlepiej wykonać. Wykorzystanie tej
osoby jest istotnym krokiem w kierunku pokonania uzależnienia. Najlepiej
jest znaleźć neutralną osobę, kogoś, kto jest zaznajomiony z uzależnieniem
seksualnym i ma wiedzę na temat wymaganego postępowania. Przez
większość czasu twoim partnerem kontrolującym będzie osoba, która
boryka się z problemami podobnymi do twoich. Chociaż początkowo
rozmawianie z inną osobą o swoim zachowaniu może wydawać się
krępujące i głupie, pamiętaj, że jeśli naprawdę masz problem, potrzebujesz
pomocy innych, aby wyzdrowieć.
4. Wyrzuć cały materiał fizyczny związany z nałogiem. Jeśli twoim
problemem jest pornografia, wyrzuć wszystkie książki, czasopisma, płyty
DVD i pamięci przenośne zawierające opowiadania lub obrazy
pornograficzne, a także wszelkie powiązane akcesoria, takie jak zabawki
erotyczne czy lubrykanty. Wrzuć wszystko do publicznego śmietnika co
najmniej kilometr od twojego domu. Zadzwoń do swojego partnera
kontrolującego, aby zgłosić, że to zrobiłeś i zobowiązać się, że nie kupisz
ani nie zdobędziesz w inny sposób żadnych nowych materiałów służących
do podsycania uzależnienia. Obiecaj, że jeśli będziesz mieć „chwilę
słabości” skontaktujesz się z nim przed podjęciem jakiegokolwiek
działania w tym kierunku.
5. Przejrzyj pliki na komputerze oraz smartfonie, będąc pod opieką
partnera kontrolującego. Usuń wszystkie pobrane pliki i e-maile ze
zdjęciami lub załącznikami związanymi ze sferą erotyczną. Na przykład,
jeśli twoim problemem jest pornografia online, wyszukaj pliki .gif, .tif,
.jpeg, .wmv, .mpg, .mpeg, .mp4, .avi i .mov. Usuń wszystkie informacje
kontaktowe (e-maile, nicki z aplikacji, adresy kamer internetowych i
numery telefonów) dawnych partnerów seksualnych. Usuń wszystkie
zakładki w przeglądarce związane z twoją chorobą. Usuń wszelkie konta
na portalach używanych w celach seksualnych lub romantycznych. Usuń
wszystkie swoje opisy lub zdjęcia, które wykorzystałeś/wykorzystałaś w
aplikacjach służących do umawiania się na seks. Skasuj także te aplikacje.
W telefonie usuń wszystkie wiadomości noszące znamiona sextingu.
Partner kontrolujący musi być w pobliżu, aby mieć pewność, że nie
będziesz chcieć po raz ostatni „nacieszyć się” tymi materiałami. Nie ma

135
 potrzeby otwierania plików, by zobaczyć co to jest – po prostu je usuń. Jeśli
to możliwe, wyłącz kamery internetowe w urządzeniach cyfrowych.
6. Anuluj wszelkie subskrypcje premium w witrynach internetowych,
aplikacjach bądź tradycyjnych sklepach, które odgrywały znaczącą
rolę w rozwoju choroby. Możesz również zastrzec kartę płatniczą, której
użyłeś do opłacenia tych usług, aby mieć pewność, że żadna usługa nie
zostanie przedłużona na kolejny miesiąc. Jeśli nie chcesz zastrzegać karty,
zadzwoń do swojego banku i powiedz, że ją zgubiłeś. Obsługa wyśle nową
kartę z nowym numerem, a efekt będzie taki sam.
7. Trzymaj się z dala od „szarej strefy”. Jest to podobne do zalecenia, aby
alkoholik nie przesiadywał w barach. Jest takie stare powiedzenie: dopóty
dzban wodę nosi, dopóki mu się ucho nie urwie. Więc jeśli jesteś
uzależniony od seksu, nie oglądaj filmów z oceną R, NC-17 lub bez żadnej
klasyfikacji, nie zostawiaj katalogu z nową bielizną Victoria's Secret na
stoliku do kawy i zaprzestań chodzenia na cotygodniowy masaż (nawet ten
nieseksualny). Zostaw te rzeczy osobom, które nie mają problemów ze
sferą seksualną. Pracując nad zmianą, będziesz musiał znaleźć inne,
zdrowsze hobby i zajęcia, które będą zarówno zajmować twój czas i
oferować zdrowe przyjemności.
8. Ustaw komputer domowy lub służbowy tak, aby inni ludzie widzieli, co
robisz online. Podczas podróży zobowiązuj się do używania laptopa,
smartfona i innych urządzeń z dostępem do Internetu tylko w miejscach
publicznych. W pracy łącz się z Internetem tylko w godzinach pracy, nie
spóźniaj się do pracy i unikaj samotności w biurze. Gdziekolwiek jesteś,
zobowiąż się do meldowania się swojemu partnerowi kontrolującemu
zarówno przed, jak i po przejściu do trybu online.
9. Otocz się fotografiami ważnych dla ciebie osób. Umieść zdjęcia
małżonka/partnera i dzieci wokół komputera w pracy i domu. Używaj ich
również jako tła pulpitu na laptopie, smartfonie i innych urządzeniach
przenośnych. Możesz także użyć ich głosów lub piosenki, która ci o nich
przypomina jako dzwonka. Te drobne przypomnienia o tym, dlaczego
postanowiłeś/postanowiłaś skończyć ze swoimi zachowaniami mogą być
bardzo silnym czynnikiem motywującym.

136
 10. Kup i zainstaluj oprogramowanie filtrujące/blokujące. Jeśli
zamierzasz ponownie korzystać z Internetu i telefonu – a dla większości
ludzi te rzeczy są „niezbędne” zarówno do pracy, jak i do zdrowej
socjalizacji – potraktuj ten punkt jako absolutnie konieczny. Chociaż przy
odpowiednim wysiłku każde oprogramowanie może zostać pokonane,
przynajmniej da ci trochę czasu na zastanowienie się nad swoim
postępowaniem.

PROGRAMY BLOKUJĄCE NIECHCIANE TREŚCI

Na szczęście istnieje wiele programów filtrujących, dedykowanych „kontroli
rodzicielskiej”, które osoby uzależnione od seksu i miłości mogą używać do
ochrony przed ich cyfrowymi pokusami. Jak nazwa wskazuje, większość z tych
programów została początkowo opracowana w celu ochrony dzieci przed
nieodpowiednimi treściami i kontaktami, ale można je łatwo dostosować do
potrzeb seksoholików i seksoholiczek.

Kupując oprogramowanie ochronne, osoby uzależnione od seksu powinny wziąć

pod uwagę następujące kwestie:
1. Konfigurowalne filtrowanie i blokowanie. Prawie wszystkie te produkty
mają wstępnie ustawione poziomy filtrowania zaczynając od ustawień
odpowiednich dla małych dzieci po poziomy odpowiednie dla dorosłych,
którzy chcą trzymać się z dala od określonych typów witryn/aplikacji. Te
lepsze oferują konfigurowalne filtrowanie, z możliwością tworzenia
własnych list witryn, które na ustawieniach automatycznych byłyby
odblokowane lub zablokowane.
2. Dodatkowe funkcje filtrowania i blokowania. Oprócz filtrowania i
blokowania witryn, większość produktów oferuje kilka dodatkowych
funkcji, w tym:
• Filtrowanie i blokowanie wyszukiwania online
• Blokowanie aplikacji
• Blokowanie mediów społecznościowych
• Blokowanie wiadomości błyskawicznych/czatów

137
 • Blokowanie przesyłania plików (zapobieganie wysyłaniu i/lub odbieraniu
zdjęć, filmów itp.)
• Filtrowanie gier wideo
• Blokowanie wulgaryzmów
Oczywiście niektóre z tych opcji są ważniejsze, niż inne. Oprogramowanie
zawierające wszystkie te elementy jest jednak najlepsze, ponieważ nawet gry
wideo mogą zawierać nieodpowiednie treści erotyczne.

3. Funkcje rejestrowania i raportowania (kontrolowanie). Idealnie

byłoby, gdyby oprogramowanie ochronne monitorowało aktywność online
zdrowiejącego chorego i dostarczało partnerowi kontrolującemu raporty
dotyczące korzystania z sieci, wraz z alertami w czasie rzeczywistym, jeśli
uzależniony używa lub nawet próbuje używać swojego urządzenia
cyfrowego w zabroniony sposób. Dostępne funkcje nagrywania i
raportowania mogą obejmować:

• Odwiedzone strony internetowe

• Wyszukiwania online
• Sieć społecznościowa
• Nazwy użytkownika i hasła
• Czat
• E-mail
• Pokazywanie zrzutów ekranu

Idealnie byłoby, gdyby raportowanie było dostępne dla partnerów kontrolujących

na odległość (dostępne przez ich własny komputer lub telefon) w regularnych
odstępach czasu, na żądanie oraz za pośrednictwem alertów w czasie
rzeczywistym.

4. Łatwość obsługi. Oprogramowanie powinno być łatwe w instalacji i

dostosowywaniu. Użytkownicy powinni mieć możliwość globalnej
konfiguracji oprogramowania, ustanawiając takie samy zasady blokady na
wszystkich urządzeniach uzależnionego jednocześnie, zamiast zajmować

138
 się każdym urządzeniem z osobna. Najlepsze oprogramowanie oferuje
bezpłatną pomoc techniczną przez e-mail, telefon, a nawet czat na żywo.
5. Kompatybilność. Nie wszystkie programy działają na każdym urządzeniu
cyfrowym. W rzeczywistości wiele z nich jest dość ograniczonych i dlatego
nie są zalecane dla osób uzależnionych od seksu i miłości, które zwykle
mają sporą ilość urządzeń nadających się do użycia w wiadomym celu.
Ważne jest, aby przed zakupem upewnić się, że produkt działa na
określonych urządzeniach. Ważne jest również, aby zobaczyć, ile urządzeń
obejmuje licencja. Idealnie byłoby gdyby jedna licencja obejmowała
możliwość użycia na wszystkich urządzeniach chorego.

Obecnie najlepszymi programami do filtrowania i kontrolowania są Net Nanny,

Norton Family Premier i WebWatcher. Corocznie aktualizowane recenzje
oprogramowania filtrującego i odpowiedzialnego za oprogramowanie można
znaleźć na stronie internetowej Sexual Recovery Institute.

Niestety żadne oprogramowanie ochronne nie gwarantuje zachowania trzeźwości.

Nawet najlepsze programy nie są niezawodne. W rzeczywistości obeznany z
technologią uzależniony może w końcu znaleźć sposób na obejście prawie
każdego programu ochronnego. W związku z tym produktów tych nie należy
traktować jako środków egzekwujących powrót do zdrowia. Zamiast tego
powinny być postrzegane jako pomocne narzędzie, które może wesprzeć w
zachowaniu trzeźwości i odbudować zaufanie do współmałżonka lub partnera. W
najgorszym przypadku przyzwoity program filtrujący i partner kontrolujący może
spowodować, że osoba uzależniona od seksu lub miłości zatrzyma się i pomyśli,
zanim obejdzie oprogramowanie i podejmie zabronione działania.

NATYCHMIASTOWE ZERWANIE Z NAŁOGIEM

Niektóre osoby uzależnione od seksu i miłości muszą odpocząć od technologii
cyfrowej. Dla tych ludzi pewne urządzenia cyfrowe stwarzają zbyt silną pokusę,
która nieuchronnie prowadzi ich do działania, muszą trzymać się od nich z daleka,
dopóki nie okiełznają podstaw procesu zdrowienia. Osoby, które muszą
tymczasowo powstrzymać się od korzystania z Internetu i aplikacji na smartfony,
mogą kupić staroświecki telefon komórkowy (bez dostępu do sieci), który
139
pozwala im pozostać w kontakcie z przyjaciółmi i rodziną bez możliwości
oglądania pornografii. Większość z tych telefonów nadal umożliwia wysyłanie
SMS-ów, ale nie pozwala na wysyłanie ani odbieranie załączników, dzięki czemu
pozostaniesz ze swoimi najbliższymi w kontakcie bez możliwości otrzymania
niestosownego zdjęcia przez MMS.

Nie trzeba dodawać, że całkowite odcięcie się od cyfrowej interaktywności, nawet

na krótki okres, może być wyjątkowo frustrującym doświadczeniem dla każdego,
kto przywykł do kontaktu po naciśnięciu jednego przycisku. Wielu uzależnionych
wpada w złość lub staje się defensywna, gdy sugeruje się im okres abstynencji
cyfrowej. Czasami próbują ponownie połączyć się z Internetem, aby udowodnić,
że potrafią się kontrolować, co – jak można się domyślić – prędzej czy później
kończy się złamaniem abstynencji.

Chociaż naprawdę czułem się oddany trzymaniu się z dala od moich

problematycznych obszarów, bardzo łatwo było wejść na stronę pornograficzną
„tylko po to, by zobaczyć, czy są jakieś nowe filmy”. Wydawało mi się, że mam
nieskończone uzasadnione powody, by być online. Nie mogłem się przed tym
powstrzymać. Przez jakiś czas musiałem używać innego telefonu, zabrać
komputer z domu i przekazać go mojemu partnerowi kontrolującemu. Tylko w ten
sposób mogłem zagwarantować, że się nie uruchomię. Było to naprawdę trudne i
czułem się jak dziecko pozbawione swoich ulubionych zabawek, ale to naprawdę
pomogło mi w wyzdrowieniu.
– Richard, dwadzieścia pięć lat, DJ

ZDEFINIOWANIE I TRZYMANIE SIĘ

DŁUGOTERMINOWEJ ZMIANY (TRZEŹWOŚĆ
CYBERSEKSUALNA)
Podczas gdy samo przeczytanie tej książki jest dobrym krokiem w kierunku
zmiany, utrzymanie tempa wymaga zakasania rękawów i podjęcia pracy.
Podstawą tej pracy jest plan zdrowienia. Oznacza to, że musisz stworzyć
ostateczną definicję zachowań, które zamierzasz zatrzymać. Jednym z terminów

140
określających nieangażowanie się w takie zachowania, gdy zostaną zdefiniowane,
jest „trzeźwość seksualna”.
Osoby rozpoczynające leczenie lub programy Dwunastu Kroków zazwyczaj nie
mają pojęcia, co naprawdę oznacza lub co pociąga za sobą trzeźwość seksualna.
To zamieszanie kontrastuje podczas porównania z prawie każdym alkoholikiem
czy narkomanem, który mniej więcej wie, że bycie trzeźwym wymaga całkowitej
abstynencji od alkoholu lub nielegalnych narkotyków. Nic dziwnego, że
najczęściej zadawanym pytaniem przez nowicjuszy w walce z uzależnieniem jest:
„Czy kiedykolwiek będę w stanie prowadzić zdrowe, regularne życie seksualne,
czy też będę musiał na zawsze zrezygnować z seksu?” Po tym pytaniu zwykle
następuje stwierdzenie typu: „Jeśli muszę na stałe zrezygnować z seksu, możesz
zapomnieć o moim leczeniu”.
Na szczęście, w przeciwieństwie do trzeźwości w przypadku alkoholizmu i
narkomanii, trzeźwość seksualna nie jest definiowana przez ciągłą abstynencję.
Zamiast całkowitej abstynencji, osoby uzależnione od seksu i miłości, pracując
we współpracy ze specjalistą od leczenia uzależnień od seksu lub ich sponsorem
z grupy Dwunastu Kroków, określają konkretne zachowania seksualne i
romantyczne, które powodują u nich poważne problemy. Następnie zgadzają się
w pisemnej umowie o trzeźwość seksualną, aby całkowicie powstrzymać się od
tych czynności, jednocześnie angażując się w nieproblematyczne zachowania
seksualne i romantyczne tylko w umiarkowany oraz odpowiedni sposób. Leczenie
uzależnień od seksu i miłości odnosi się do trzeźwości w podobny sposób, w jaki
traktuje się je w przypadku zaburzeń odżywiania – to kolejny obszar, w którym
trzeźwość nie oznacza trwałego powstrzymania się danej czynności.

PRZERWA
Chociaż abstynencja nie jest celem długoterminowym, czasami – szczególnie na
wczesnym etapie procesu leczenia – krótki okres abstynencji od aktywności
seksualnej jest zarówno pomocny, jak i zalecany. Ten okres całkowitej
abstynencji jest sugerowany, ponieważ większość osób uzależnionych, które
dopiero zaczynają leczenie, doświadcza trudności próbując odróżnić zachowania
zdrowe od niezdrowych. Ten krótki przerwy może również pomóc
uzależnionemu rozwinąć pewne podstawowe umiejętności radzenia sobie, które
można wykorzystać do rozpoznawania i zwalczania emocjonalnych wyzwalaczy
141
oraz okoliczności zewnętrznych, które prowokują do powrotu do nałogu. Co
więcej, kiedy osoby uzależnione od seksu walczą o uniknięcie swoich
„automatycznych” wyborów seksualnych, uzyskują bardzo potrzebny wgląd w
pełny zakres ich dawnej zależności od seksu w celu emocjonalnego rozproszenia
i stabilizacji.

DWA SŁOWA O MASTURBACJI

Jedną potencjalnie problematyczną szarą strefą dla wielu dochodzących do siebie
uzależnionych jest masturbacja. Dla uzależnionych od pornografii i osób
kompulsywnie się masturbujących sprawa jest jasna – masturbacja z pornografią
lub bez musi całkowicie zniknąć. Dla innych uzależnionych rozwiązanie może
być mniej oczywiste. Dla niektórych masturbacja może być integralną częścią
cyklu nałogowego – bezpośrednio karmiąc fantazje, które wytwarzają „haj”
uzależnienia seksualnego lub romantycznego, służąc w ten sposób jako brama do
świata niechcianych zachowań. Dla tych ludzi masturbacja może być
ryzykownym, ale wciąż trzeźwym zachowaniem lub pierwszym krokiem do
piekła. W przypadku innych uzależnionych od seksu niekompulsywna
masturbacja może faktycznie wspomóc proces leczenia, zachęcając do
odpowiedniej intymności i przyczyniając się do lepszego zdrowia seksualnego
oraz dobrego samopoczucia.

W ten sam sposób, w jaki detoks od narkotyków jest pierwszym krokiem na

szukających pomocy heroinistów, jak czasowa abstynencja seksualna jest
wymagana w przypadku seksoholików. Pomaga przerwać utrwalone od dawna
kompulsywne wzorce zachowań, podczas gdy chory rozwija umiejętności
społeczne, nowe mechanizmy radzenia sobie z emocjami. Zasadniczo lekarze
zajmujący się uzależnieniami seksualnymi zachęcają do tego krótkiego okresu
całkowitej abstynencji seksualnej – zwykle trzydziestu, sześćdziesięciu lub
dziewięćdziesięciu dni – nie po to, aby zaprzeczać potrzebom uzależnionych, ale
by uświadomili sobie, że istnieją inne i lepsze sposoby zaspokojenia swoich
potrzeb. W rzeczywistości pokonanie uzależnienia nie skupia się na ignorowaniu
swojej seksualności – skupia się na wprowadzeniu zdrowej seksualności.

142
 PLAN TRZEŹWOŚCI SEKSUALNEJ
Jeśli trzeźwość seksualna nie wymaga całkowitej abstynencji seksualnej to z
czym się ona wiąże? Ogólnie rzecz biorąc, aby osiągnąć trzeźwość, osoba
uzależniona od seksu musi zdefiniować zachowania, które nie naruszają ani nie
niszczą jej pewności siebie, życia rodzinnego i relacji. Najlepiej jest to robić we
współpracy z doświadczonym terapeutą uzależnień seksualnych, sponsorem z
grupy Dwunastu Kroków lub partnerem kontrolującym. Uzależniony następnie
zobowiązuje się angażować się tylko w zachowania seksualne, które są
dozwolone w granicach tego z góry określonego planu (umowa może być pisemna
dla podkreślenia wagi). Dopóki zachowanie osoby uzależnionej mieści się w jego
konkretnie określonych granicach, jednostka jest seksualnie trzeźwa. Ważne jest,
aby te plany zostały spisane i jasno definiowały zachowania uzależnionego, które
mają zostać wyeliminowane.

W głowie wiedziałem, co muszę zmienić i jak muszę to zmienić. Ale jakoś zawsze
się oszukiwałem i wracałem do tego punktu wyjścia. W danej chwili byłem w
stanie sobie wytłumaczyć, że dane zachowanie jest w porządku, mimo, że
wcześniej taka aktywność nie skończyła się dla mnie dobrze. Dopiero gdy
spisałem, co muszę zmienić i zobowiązałem się do tego przed inną osobą,
znalazłem jasność i poczucie odpowiedzialności za swoją trzeźwość.

– Manny, czterdzieści trzy lata, pracownik fabryki

Podstawą planowania wychodzenia z uzależnienia od seksu jest zestaw celów

unikalnych dla osoby chorej. Pisząc szczegółowy plan trzeźwości seksualnej,
najpierw wymienisz wszystkie powody, dla których chcesz wprowadzić zmiany
w swoim zachowaniu. Następnie, po ustaleniu osobistych celów, stworzysz plan
granic, który dotyczy twoich konkretnych uzależniających fantazji i zachowań.
Przejdź do rozdziału „Dodatek” aby ukończyć swój plan granic seksualnych.
Napisanie planu granic seksualnych nie jest łatwe. Niektórzy będą wzdrygać się
na myśl o nałożeniu pisemnych ograniczeń na ich życie seksualne lub miłosne.
Niektórzy powiedzą, że plan granic może stanąć na drodze spontaniczności lub
intymności. Niektóre z tych kroków mogą nawet wydawać się wymyślone lub
trywialne. Pamiętaj, że nauka tolerowania dyskomfortu związanego ze zmianą

143
jest główną częścią trzeźwego szlaku. Celem jest życie w zdrowiu bez wstydu, a
nowe pomysły – nawet te niewygodne – mogą ci posłużyć lepiej, niż praktyki na
których wcześniej polegałeś/polegałaś. Skoro do tej pory sprawdzone metody
zawiodły, warto spróbować czegoś nowego – pozornie niewygodne metody mogą
zaprocentować w przyszłości.

SKUTKI ODSTAWIENIA
Podczas odstawiania narkotyków przez pewien czas wielu narkomanów napotyka
różne objawy odstawienia, zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Podobnie osoby
nadużywające seksualnych i romantycznych fantazji doświadczają negatywnych
konsekwencji (głównie emocjonalnych), gdy przerywają lub zmieniają swoje od
dawna praktykowane wzorce zachowań. Oczywiście to doświadczenie różni się
w zależności od osoby. Jeśli rozpoznasz u siebie objawy odstawienia,
porozmawiaj o nich z innymi – terapeutą, sponsorem lub członkiem programu
Dwunastu Kroków, przyjaciółmi, członkami rodziny, którzy rozumieją przez co
przechodzisz. Twój dyskomfort jest normalny, ale jeśli doświadczasz go w
skrajnym stopniu, należy jak najszybciej skontaktować się z profesjonalnym
terapeutą.

Niektóre z bardziej powszechnych objawów odstawienia obejmują:

• Tęsknota i pragnienie połączenia z Internetem: w przypadku większości
uzależnionych historia ich uruchamiania się od dawna maskowała
podstawowe stany psychologiczne, takie jak depresja, lęk, niska
samoocena i nierozwiązana trauma. Bez ciągłego seksu lub romantycznej
intensywności, stany te mogą teraz objawiać się jako nieznośna samotność,
niedostatek, złość, strach lub nieszczęście. Możesz tęsknić za jakimś
związkiem, którego się obawiasz, że nigdy nie będziesz mieć lub czujesz,
że brakuje czegoś, czego nigdy nie możesz znaleźć ani zlokalizować. Te
uczucia są normalne i należy się ich spodziewać. Opłakujesz utratę
adaptacyjnego mechanizmu radzenia sobie. Jeśli jednak unikasz
codziennych obowiązków, takich jak praca lub inne zobowiązania,
zaniedbujesz się albo faktycznie masz myśli lub plany samobójcze,
konieczna będzie profesjonalna pomoc.

144
• Drażliwość: typowym efektem odstawienia jest wywołanie dużej
drażliwości i złości z powodu problemów, które dla innych są normalne
bądź niespecjalnie irytujące. Tak jak niektóre emocje wcześniej
maskowane przez obsesje seksualne manifestują się jako depresja, inne
mogą teraz wyrażać się jako złość lub frustracja. Jeśli potrafisz tolerować
te uczucia bez krzyczenia na swojego szefa lub kopania kota, możesz się
wiele nauczyć. Często zdarza się, że ludzie, którzy uruchamiają się
seksualnie, unikają pewnych typów konfrontacji i ukrywają swoje gniewne
uczucia „zalewając” jest fizyczną przyjemnością. Dowiedz się, co
wywołuje gniew i jak sobie z nim radzić, to pierwszy krok w kierunku
lepszego dbania o siebie i lepszych relacji. Ludzie na odwyku nie zawsze
będą do rany przyłóż, ale ważne jest, by w końcu przeżywali tę kaskadę
emocji na trzeźwo, bez seksualnego otępienia.
• Miesiąc miodowy: na pierwszych etapach zmiany możesz stracić wszelką
ochotę na seksualne akty. To tak jakby seksoholizm zniknął z twojego
życia! Możesz być zaintrygowana wglądem, jaki zyskujesz,
podekscytowana, że w końcu znalazłaś możliwe rozwiązanie swoich
długoterminowych problemów lub nadal zszokowana kryzysem, który
spowodował, że w pierwszej kolejności przeanalizowałaś swoje
zachowanie. Chociaż ta przerwa może być darem i okazją do zdobycia
wiedzy, wsparcia i wskazówek, może również być myląca, ponieważ chęć
uruchomienia z pewnością powróci silniejsza niż kiedykolwiek. Jeśli się
tego nie przewiduje, łatwo jest pomyśleć, że coś poszło nie tak, podczas
gdy w rzeczywistości powrót tych uczuć jest bardzo normalną częścią
procesu. Wyleczenie się nie oznacza, że chęć na aktywność seksualną nagle
zniknie. Oznacza to, że te uczucia mogą z czasem osłabnąć, gdy nauczysz
się, jak zareagować w zdrowy sposób.
• Zamiana: nie jest niczym niezwykłym, że osoby z historiami zachowań
seksualnych zmieniają swoje kompulsje, to znaczy rozwijają uzależnienia
krzyżowe lub współistniejące. Na przykład często zdarza się, że
mężczyzna, który przestaje się masturbować oglądając pornografię,
zaczyna kompulsywnie jeść i szybko przybiera na wadze. Inni mogą
powrócić do nałogów pozostawionych dawno temu, takich jak palenie
papierosów lub używanie marihuany.
145
 BENEFITY TRZEŹWEGO ŻYCIA
Okiełznanie swojej kompulsywnej seksualności może sprzyjać ponownemu
odkryciu siebie. Czas spędzony wcześniej na obsesyjnym podróżowaniu po sieci,
flirtowaniu, sextingu, porno, seksie przed kamerą internetową i tym podobnym
może teraz zostać przeznaczony na zaangażowanie w życie rodzinne,
kreatywność, zdrowy wypoczynek i pracę. Czas stracony wcześniej na szukanie
najgorętszych filmów lub partnerów online może teraz zostać poświęcony hobby,
dbaniu o siebie i nawiązywaniu kontaktów z bliskimi.

Jeśli jesteś w związku małżeńskim lub konkubinacie, twoje zdrowienie przyniesie

ci głębsze zrozumienie potrzeb i pragnień zarówno twoich, jak i twojego partnera,
jednocześnie zachęcając cię do stania się osobą bardziej wrażliwą i intymną w
swoim związku. Jeśli nie jesteś w związku, możesz zacząć budować prawdziwą
samoocenę, dokonując zdrowych wyborów dotyczących wierności, randek i
romantycznych relacji, a także opracowując jaśniejsze definicje zdrowej
seksualności.

W procesie zdrowienia uczciwość, prawość, samoświadomość i głębokie

pragnienie bycia poznanym powoli zastępują sekrety, izolację i
powierzchowność. Proces podejmowany aktywnie i ze szczerą motywacją,
oferuje pogłębiający się poziom dojrzałości i nadzieję na prawdziwie, pełne
miłości relacje. Wysiłki podjęte teraz w celu zmiany przyniosą z czasem duże
zyski – o ile praca nad sobą będzie wykonywana uczciwie i sumiennie.

146
 ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY
UZYSKAĆ POMOC, ODZYSKAĆ
ZDROWIE
Kiedy po raz pierwszy zacząłem chodzić do grupy wsparcia Men's Commitment
in Marriage w moim kościele, starałem się znaleźć odwagę, by po prostu zdobyć
kilka numerów telefonów od innych facetów. A potem, dzwonienie do ludzi będąc
w potrzebie i proszenie o pomoc wydawało się zadaniem niemożliwym do
zrealizowania. Wreszcie, znalezienie jednej osoby – mojego partnera
kontrolującego – który naprawdę wiedział wszystko o mnie i moim problemie,
zrobiło ogromną różnicę. Dało mi to kogoś, kto był bardziej zaawansowany w
procesie zdrowienia ode mnie, mogłem go poprosić o wskazówki. Mając go po
swojej stronie, zacząłem czuć, że ktoś jest przy mnie 24/7. Więc kiedy chęć do
uruchomienia pojawiła się w środku nocy lub w jakiś samotny weekend, zawsze
mogłem do niego zadzwonić, a on był tam, gotowy pomóc. Nieraz ten prosty
telefon utrzymywał mnie w trzeźwości seksualnej.

– Larry, czterdzieści cztery lata, technik laboratoryjny

Kiedy pierwszy raz poszłam na terapię uzależnienia od seksu i miłości, moja

terapeutka zasugerowała, abym uczestniczyła w spotkaniach grupy Dwunastu
Kroków, aby uzyskać zewnętrzne wsparcie. Na początku chodziłam na spotkania
SAA, ponieważ w moim mieście było ich bardzo dużo do wyboru. Przez większość
czasu byłam jedyną kobietą w pokoju i czułam się nieswojo, dzieląc się i mówiąc
szczerze. W końcu powiedziałam terapeutce, że czuję się ograniczona na tych
spotkaniach. Uśmiechnęła się i zasugerowała, żebym spróbowała innego
programu – SLAA – mówiąc mi, że znajdę tam o wiele więcej kobiet w porównaniu
do SAA. Miała rację. Nie wiem, jak to jest w innych miejscach, ale tam gdzie
mieszkam, SLAA jest zdecydowanie najbardziej przyjaznym programem dla
kobiet. Teraz mam terapeutkę, sponsorkę i świetną grupę wspierających kobiet,
które borykają się z podobnymi problemami. Przez cały czas dzwonimy do siebie,
a kiedy jedno z nas ma kryzys, reszta gromadzi się wokół niej. Utrzymanie

147
trzeźwości jest teraz znacznie łatwiejsze, kiedy nie próbuję tego wszystkiego robić
sama.

– Rhea, dwadzieścia siedem lat, przedstawicielka handlowa

Każdy, kto spędził trochę czasu na wychodzeniu z nałogu, wie że pierwsze kroki
w kierunku wyzdrowienia obejmują uznanie potrzeby pomocy, poproszenie o
pomoc i akceptację formy tej pomocy. Tak więc, niezależnie od tego, czy jesteś
izolującym się użytkownikiem pornografii czy ekstrawertykiem, który
jednocześnie prowadzi wiele pozamałżeńskich romansów, droga do zmiany
najlepiej nie jest wybierana sama. Chociaż wiele elementów okiełznania
uzależnienia od cyberseksu i pornografii obejmuje samotność i autorefleksję, nic
nie zastąpi wglądu i odpowiedzialności, jakie zapewnia interakcja z innymi
ludźmi, zwłaszcza jeśli osoby te mają wiedzę na temat uzależnienia od seksu i
miłości.

Jak wspomniano w rozdziale ósmym, małżonkowie zazwyczaj nie są najlepszymi

osobami, do których można się zwrócić jako główne źródło początkowego
wsparcia. Stawiane przed nimi wyzwania były zbyt osobiste. W związku z tym,
rzadko są w stanie obiektywnie podchodzić do nowych zobowiązań, w efekcie
nie są dobrym źródłem bezstronnego, nieoceniającego wsparcia. Prawdopodobnie
chcesz przebaczenia od swojego partnera, ale lepiej najpierw zwrócić się o pomoc
w inną stronę, ponieważ czyny są ważniejsze od pustych słów. To
powiedziawszy, małżonkowie mają prawo wiedzieć o twoich planach trzeźwości
i twoich ciągłych wysiłkach na rzecz powrotu do zdrowia. Jeśli proszą o
informacje, należy uszanować tę prośbę, ale czasami najlepiej jest to zrobić mając
w zanadrzu fachowe wsparcie.

Nawet wieloletni, dobrzy przyjaciele nie są najlepszymi ludźmi do których można

zwrócić się o pomoc i wskazówki, których potrzebujesz w procesie leczenia. W
końcu niektórzy z tych przyjaciół mogą przede wszystkim wspierać twoje
nałogowe zachowanie.

148
Nawet po stracie pracy, którą bardzo lubiłem (z powodu używania służbowego
sprzętu w celach seksualnych) trudno było namówić moich przyjaciół do
poważnego potraktowania tego problemu. Patrząc teraz wstecz, widzę, że
potrzebowałem kogoś kto skonfrontowałby mnie z moim myśleniem i pomógł
przestać się uruchamiać, ale moi przyjaciele zawsze gratulowali mi bycia takim
„playboyem”.
– Ross, dwadzieścia siedem lat, makler inwestycyjny

Zazwyczaj osoby, które są w stanie najlepiej udzielić wsparcia i przydatnych

wskazówek, to osoby z podobnymi problemami, które również znajdują się w
trakcie leczenia. Tych ludzi można znaleźć w grupach terapeutycznych, na
grupach Dwunastu Kroków oraz w opartych na wierze grupach wsparcia
skupionych na uzależnieniu od seksu i miłości. Terapia indywidualna również
może być niezwykle pomocna, szczególnie na wczesnych etapach procesu
leczenia, kiedy pracujesz nad zrozumieniem swoich problemów i opracowaniem
planu trzeźwości seksualnej. Ostatecznie jednak osoby uzależnione od seksu i
miłości potrzebują wsparcia i autorefleksji zapewnianej przez innych
zdrowiejących uzależnionych. Poza tym posiadanie podręcznej listy osób
wspierających zdrowienie jest niezbędna, gdy czujesz impuls do działania,
potrzebujesz natychmiastowej pomocy lub po prostu chcesz wyładować swoje
frustracje.

Zdrowe miejsca, w których można znaleźć pomoc obejmują:

• Indywidualną psychoterapię ukierunkowaną na uzależnienie seksualne
• Grupy terapeutyczne skoncentrowane na uzależnieniu od seksu
• Grupy Dwunastu Kroków dla osób uzależnionych od seksu
• Grupy wsparcia oparte na wierze skoncentrowane na uzależnieniu od seksu
• Partner kontrolujący, który orientuje się w tematyce uzależnień
seksualnych (najlepiej inna osoba zdrowiejąca)
• Leczenie stacjonarne lub niestacjonarne dla seksoholików
• Trwałe relacje z osobami, które cię wspierają, które wiedzą wszystko o
twoich zachowaniach seksualnych i są w pobliżu za każdym razem, gdy
potrzebujesz pomocy

149
Twoje zobowiązanie do wyzdrowienia musi obejmować przynajmniej:
• Angażowanie innych osób, które zmagały się z podobnym problemem w
przeszłości
• Opracowanie pisemnego planu granic seksualnych
• Posiadanie osoby lub grupy, przed którą jesteś
odpowiedzialny/odpowiedzialna

ROZPOCZĘCIE TERAPII
Rozpoczęcie terapii ze specjalistą od leczenia uzależnień jest jednym z
najbardziej pomocnych kroków, jakie możesz podjąć w dowolnym momencie
procesu leczenia. Miejsce terapii zapewnia bezpieczne miejsce do omówienia
swoich uczuć i wyzwań przed którymi stoisz. Ponadto wykwalifikowany
terapeuta może służyć zarówno jako partner kontrolujący, jak i obiektywny
przewodnik, pomagając ci z czasem zrozumieć dlaczego oraz jak zaczęłaś
angażować się w uzależniające zachowania seksualne lub romantyczne.

Niestety, znalezienie odpowiedniego terapeuty nie zawsze jest łatwe. W

przeszłości często stosowano błędne diagnozy psychiatryczne do klasyfikowania
zachowań impulsywnych i uzależniających seksualnie. Niestety, nadal ma to
miejsce obecnie. W rzeczywistości niektórym terapeutom, którzy nie są
przeszkoleni w radzeniu sobie z uzależnieniem seksualnym, jest stosunkowo
łatwo błędnie zidentyfikować problem jako zaburzenie nastroju, takie jak silny
lęk lub depresja. Dzieje się tak zazwyczaj, gdy lekarz nie zdaje sobie sprawy, że
te współistniejące zaburzenia są związane z kompulsywnymi zachowaniami
seksualnymi lub romantycznymi i być może ze stresem związanym z próbą
ukrycia tych zachowań. W rzeczywistości zaburzenia nastroju są znacznie
częstsze, niż uzależnienie od seksu i miłości, a terapeuci są dobrze wyszkoleni w
ich rozpoznawaniu i diagnozowaniu. Dlatego te towarzyszące objawy są często
mylone jako główny problem uzależnionego. Nawet jeśli specjalista rozpozna
nasilenie niekontrolowanego zachowania seksualnego pacjenta, może on łatwo
zostać błędnie zdiagnozowany jako cierpiący na zaburzenia dwubiegunowe,
obsesyjno-kompulsywne, uogólniony lęk lub dysocjacyjne zaburzenie
tożsamości. Wszystkie mogą przejawiać się w elementach kompulsywnego seksu,
nawet jeśli te zaburzenia psychiczne nie są podstawowym stanem dla większości
150
osób uzależnionych. W rzeczywistości, problemy nastroju zwykle ustępują
samoistnie, gdy osoba uzależniona od seksu osiąga i utrzymuje odrobinę
seksualnej lub romantycznej trzeźwości.

Ponadto, nasz obecny brak jasnej, klinicznej, opartej na kryteriach

psychiatrycznej diagnozy zachowań hiperseksualnych pozostawił otwarte drzwi
niektórym specjalistom zajmującym się zdrowiem psychicznym i uzależnieniami
do używania określenia „uzależniony od seksu” w celu promowania programów
leczenia, które są bardziej skoncentrowane na moralności, wartościach
kulturowych lub religijnych, niż wartościach czysto klinicznych. Często
wyrządzają więcej szkody niż pożytku, nazywając ludzi poszukujących wglądu
lub pomocy w kwestiach niepatologicznych, takich jak fetysze lub pociąg do tej
samej płci, jako uzależnionych seksualnie. Niestety, tendencja niektórych
moralizujących klinicystów do angażowania zdrowych ludzi w terapie oparte na
z góry ustalonych wartościach i poglądach, daje złą sławę prawdziwej dziedzinie
leczenia uzależnień od seksu i miłości. Dodatkowo wprowadza zamieszanie oraz
trudności w diagnozowaniu i tak mało przejrzystego problemu.

Innym częstym problemem, na który napotykają osoby szukające pomocy w

nałogowych zachowaniach seksualnych, jest skrzyżowanie ścieżek z terapeutami
„pozytywnie seksualnymi”, którzy są bardziej zaangażowani na umożliwianiu
choremu kontunuowania niechcianych zachowań, niż na realnej pomocy. Dla
osoby uzależnionej od seksu lub miłości nie jest pomocne, aby profesjonalista
oferował rady typu: „Może jesteś dla siebie zbyt surowa” lub „Powinieneś się po
prostu rozluźnić i pozwolić sobie na chwilę zapomnienia” lub „Tak właśnie robią
dorośli”, kiedy usłyszany przed chwilą opis czynności jasno wskazuje, że są
kompulsywne i konsekwentnie powodują niepokój oraz negatywne
konsekwencje. Chociaż może to być skuteczne podejście terapeutyczne dla osób
z innymi rodzajami problemów seksualnych, takich jak nieakceptacja fetyszu lub
homoseksualizmu, ta dobrze przemyślana rada jest zupełnie niewłaściwym
podejściem dla osób, których życie jest coraz bardziej zakłócane, pogarszane i
niszczone przez kompulsywne wzorce zachowań seksualnych albo
romantycznych.

151
Terapeuta, do którego poszedłem, nie widział problemu w moich seksualnych
zachowaniach. Po prostu uważał mnie za samotnego mężczyznę ze zdrowym
apetytem seksualnym. Pomimo moich narzekań na stracony czas, straconą
energię, straconą koncentrację i straconą pracę (ponieważ ciągle używałem
mojego służbowego laptopa i telefonu w niepoprawny sposób), upierał się, że nie
powinienem być dla siebie tak surowy, że zmagam się z „integracją mojej
seksualności” i że kiedy zaakceptuję siebie, poczuję się lepiej z moimi fantazjami
i zachowaniami. W końcu, po kilku miesiącach, gdy moje zachowanie i depresja
tylko się pogorszyły, poszedłem do kogoś innego. Na szczęście ten drugi terapeuta
rozumiał uzależnienie seksualne i zacząłem podążać właściwą ścieżką.

– Carl, trzydzieści trzy lata, farmaceuta

Jeśli znajdziesz się w podobnej sytuacji do Carla z powyższego przykładu,

porozmawiaj ze swoim terapeutą, a jeśli nie chce lub nie może ci właściwie
pomóc, poszukaj kogoś, kto zna się na rzeczy – najlepiej terapeuty
specjalizującego się w uzależnieniach seksualnych.

LOKALIZOWANIE WYKWALIFIKOWANYCH
TERAPEUTÓW
Ponieważ istnieje wiele różnych typów profesjonalistów, wybór właściwego
może być mylący. Do podstawowych wyborów należą psychiatra, psycholog,
psychoterapeuta ogólny (zarówno świecki, jak i pastoralny), licencjonowany
pracownik socjalny, terapeuta uzależnień oraz terapeuta małżeński i rodzinny.
Przy wyborze specjalisty ważniejsze, niż stopień naukowy i tytuł zawodowy danej
osoby jest to, aby doradca którego bierzesz pod uwagę, posiadał pewną wiedzę i
przeszkolenie w zakresie uzależnienia seksualnego lub przynajmniej rozumiał
ogólnie zaburzenia związane z uzależnieniami.
Pamiętaj, że osoba, którą wybierzesz na swojego terapeutę, nigdy nie powinna
być przyjacielem, sąsiadem ani członkiem rodziny. Pomimo ich potencjalnych
dobrych intencji i ofert bezpłatnej lub niedrogiej pomocy nawiązywanie relacji
zawodowej z kimś, kogo już znają jest wysoce problematyczne i nieetyczne. Nie
jest również dobrym pomysłem barter lub handel towarami lub innymi usługami

152
w zamian za terapię. Najlepiej jest spotkać się z kimś, kogo jeszcze nie znasz i
zapłacić za leczenie gotówką, pakietem ubezpieczeniowym lub ich kombinacją.

Często dobrym sposobem na znalezienie wykwalifikowanego specjalisty od

leczenia uzależnień jest poproszenie o polecenie takowego na spotkaniach grupy
wsparcia. Prawie zawsze, słuchając i spędzając czas z innymi osobami
uzależnionymi od seksu i miłości, można poczuć co na nich działa. Większość z
przyjemnością opowie o swoich doświadczeniach z terapią – przeszłych i
obecnych, dobrych i złych – oraz udzieli sugestii.

Innym doskonałym źródłem skierowań jest Society for the Advancement of

Sexual Health (www.sash.net). SASH prowadzi listę specjalistów posiadających
wiedzę na temat uzależnienia seksualnego, uporządkowaną według stanów. W
szczególności poszukaj terapeutów kompetentnych w leczeniu uzależnień od
seksu i miłości, w szczególności z oznaczeniem „CSAT”. Możesz je zlokalizować
według obszaru geograficznego za pośrednictwem strony internetowej
sexhelp.com. Wiele znanych w całym kraju ośrodków leczenia odwykowego i
alkoholowego prowadzi również listy terapeutów przeszkolonych w zakresie
zaburzeń seksualnych i leczenia uzależnień seksualnych. Te ośrodki
terapeutyczne mogą podać nazwiska doświadczonych terapeutów w twojej
społeczności, podobnie jak centra społecznościowe w większości obszarów
miejskich w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Wiele większych korporacji i większość związków zawodowych oferuje

pracownikom dostęp do programu pomocy. Doradcy EAP często przechodzą
szkolenie w zakresie uzależnień, choć rzadko mają wiedzę na temat
seksoholizmu. Jeśli masz ubezpieczenie zdrowotne, sprawdź jego szczegóły aby
zobaczyć, jakie diagnozy są objęte i z jakich terapeutów możesz skorzystać.
Niestety większość planów ubezpieczeniowych nie obejmuje leczenia problemów
seksualnych. Niemniej jednak wiele osób zajmujących się uzależnieniem od
seksu i miłości zmaga się również z depresją, lękiem i innymi problemami
psychologicznymi, które są objęte ubezpieczeniem, dzięki czemu uzależnieni
seksualnie często proszą i otrzymują wsparcie z zakresu tych obszarów,
jednocześnie lecząc się z powodu uzależnienia.

153
 OCENA POTENCJALNEGO TERAPEUTY
Przed rozpoczęciem długoterminowej terapii dobrze jest upewnić się, że
konkretny specjalista jest odpowiednim terapeutą dla ciebie. Zwróć uwagę na to,
jak czujesz się po spotkaniu z nim. Czy czujesz się zrozumiany? Czy uważasz, że
ta osoba ma wiedzę, która może ci pomóc? Czy czujesz, że terapeuta jest
autentyczny spotykając się z tobą? Czy terapeuta poświęca czas, aby naprawdę
cię wysłuchać, czy też wydaje się bardziej zainteresowany słyszeniem swojego
głosu? Najważniejsze: Czy miałaś poczucie, że terapeuta byłby skłonny
skonfrontować cię z niechcianymi zachowaniami i czynnościami, czy też
martwisz się, że terapeuta może pozwolić ci na odwrócenie uwagi lub popełnienie
poważnych błędów bez konieczności zmierzenia się z własnymi słabościami?
Leczenie uzależnień znacznie różni się od tradycyjnej terapii i powinieneś być
pewien, że potencjalny terapeuta usłyszy twoje konkretne obawy i może pomóc
ci w powrocie do zdrowia. Aby określić, czy terapeuta jest w stanie poradzić sobie
z twoimi problemami, możesz ocenić jego doświadczenie i postawy, zadając
pytania dotyczące uzależnienia. Należy także czuć się komfortowo, omawiając
długość czasu, jaki może zająć twoje leczenie, częstotliwość sesji i opłaty jakich
terapeuta spodziewa się otrzymać. Pamiętaj, że pierwsze spotkanie w żaden
sposób nie zobowiązuje cię do kontynuowania współpracy z tym konkretnym
specjalistą. Możesz chcieć przeprowadzić wywiad z kilkoma, zanim zdecydujesz,
która osoba najlepiej spełni twoje potrzeby.

Oto kilka przykładowych pytań, które należy zadać potencjalnemu terapeucie:

• Czy rozumiesz uzależnienie od seksu i miłości?
• Czy kiedykolwiek leczyłeś osobę uzależnioną od seksu lub miłości?
• Jakie jest twoje doświadczenie z uzależnieniem od seksu, ogólnie z
kompulsywnymi zachowaniami, z innymi nałogami?
• Czy polecasz swoim klientom udział w spotkaniach Dwunastu Kroków?
• Jak dobrze znasz świat aplikacji erotycznych, nadużywanie pornografii
online i powiązane technologie?
• Czy znasz pojęcia, których nauczają Anonimowi Alkoholicy i programy
pokrewne?

154
 • Czy czujesz się komfortowo i znasz sposoby leczenia problemów
seksualnych?
• Jak będziesz wspierać moją seksualną i romantyczną trzeźwość?
• Jakbyś mi pomógł, gdybym się uruchomiła?
• Czy masz doświadczenie z klientami homoseksualnymi, biseksualnymi lub
transpłciowymi? (jeśli dotyczy)
• W jaki sposób ustosunkujesz się do moich przekonań religijnych? Czy będą
one przeszkodą? (jeśli dotyczy)

WYBORY TERAPEUTYCZNE
Podczas gdy wielu terapeutów woli pracować z klientem indywidualnie,
preferowaną metodą leczenia większości zachowań uzależniających jest terapia
grupowa. Na ogół specjalista pracuje z grupą od sześciu do dziesięciu
uzależnionych. Grupa pozwala pacjentom dostrzec, że ich problem nie jest
wyjątkowy, co pomaga zmniejszyć wstyd związany z czynnościami seksualnymi.
Formuła grupowa jest również idealna do konfrontacji z zaprzeczaniem i
racjonalizacjami powszechnymi wśród osób uzależnionych. Takie konfrontacje
są niezbędne nie tylko dla chorego, ale też dla osób postronnych, pomagając
wszystkim obecnym dowiedzieć się jak zaprzeczanie, minimalizacja,
usprawiedliwianie i racjonalizacja podtrzymują uzależniające zachowania.
Uzależnieni są również w stanie dowiedzieć się, co działa, a co nie, w oparciu o
doświadczenie, siłę i nadzieję innych członków.

Jeśli w Twojej okolicy nie ma grupy zajmującej się terapią uzależnień

seksualnych, jako uzupełnienie terapii indywidualnej można wykorzystać wiele
aspektów grup wsparcia dla uzależnień seksualnych. W rzeczywistości wizyta u
terapeuty podczas aktywnego uczestnictwa w jednej lub kilku grupach sprawdza
się u większości ludzi.

Uzależnieni przeżywający ciężki kryzys emocjonalny lub życiowy związany z ich

seksualnymi bądź romantycznymi wybrykami albo którzy nie są w stanie przestać
uruchamiać się pomimo profesjonalnej pomocy i aktywnego udziału w grupie
wsparcia, mogą wymagać intensywnego leczenia niestacjonarnego lub nawet

155
pobytu w ośrodku. Te bardziej rygorystyczne warunki leczenia oferują wyższy
poziom opieki, niż w przypadku standardowej terapii niestacjonarnej i grup
wsparcia, z programami przeznaczonymi dla osób uzależnionych, które oprócz
uzależnienia zmagają się z głęboką depresją, lękiem i poważnymi kryzysami
życiowymi.
W prawie wszystkich przypadkach najlepszym pierwszym krokiem do uzyskania
pomocy jest spotkanie w cztery oczy z dobrze wyszkolonym specjalistą od
leczenia uzależnień seksualnych. On lub ona może wtedy poprowadzić cię przez
twój osobisty proces zdrowienia.

TERAPIA DLA PAR

Pary, które niedawno odkryły, że jeden z partnerów jest uzależniony od seksu
bądź miłości albo że ich partner dopuścił się niewierności i zdrady, potrzebują
specjalnego rodzaju wsparcia. Najmniej pomocny jest specjalista, który
wprowadza w plan leczenia pogląd polegający na odejściu od zdradzającego
partnera. Ci terapeuci po prostu nie rozumieją, że partnerzy zmagający się ze
zdradą – nawet obejmującą rozległe obszary – często nie chcą z tego powodu
kończyć związku. Najczęściej są w szoku. Szukając poradnictwa, niezwykle
ważne jest, aby wybrać osobę która będzie gotowa pomóc ci osiągnąć twoje cele
– jako jednostka i jako para – jakiekolwiek by one nie były. Znajdź kogoś, kto jest
zdolny cię wysłuchać. Bez oceniania i bez odgórnego zakładania scenariuszy.

Czasami uzależniony, na początku bardzo chętny do znalezienia przebaczenia,

potrzebuje pomocy terapeuty, aby powstrzymać niepokój i strach przed
porzuceniem. W przeciwnym razie zraniony i zły zdradzony partner będzie musiał
uspokoić i ukoić lęki uzależnionego, co nie jest zdrowe dla obu stron.
Jednocześnie wnikliwy terapeuta może pomóc zdradzonemu partnerowi
zakomunikować swoje uczucia zranienia, straty i złości. W ten i na wiele innych
sposobów odpowiedni specjalista może pomóc parze w opracowaniu wczesnych
etapów leczenia, kierując uzależnionego w kierunku wymaganej struktury i
pomocy oraz zachęcając zainteresowanych do uczenia się o problemach,
zapewniając przy tym wsparcie, gdy będą czuć złość i ból emocjonalny. Terapeuta
może również kierować procesem ujawniania, pomagając zmniejszyć szok, gdy
wszystkie seksualne sekrety wyjdą na jaw.
156
Na początku terapia dla par umożliwiła mi dostęp do prawd o naszym związku,
które przez tak długi czas były ukrywane. Chociaż nienawidziłam tego słuchać,
musiałam wiedzieć wszystko, o czym kłamał mój mąż, a proces ujawnienia był
niezbędny. Pomogło mi to przestać obwiniać siebie tak bardzo i pozwoliło mi
dostrzec, jaki problem miał, zanim mnie spotkał. Później w trakcie terapii, kiedy
nie byłam już taka wściekła, zaczęłam badać jak zamknęłam się dla niego i dla
siebie, jak powoli akceptowałem życie z kimś, kogo tam nie było emocjonalnie i
ile mnie to kosztowało. Myślę, że obecność mojego męża na sesjach
terapeutycznych i wysłuchanie mojej wersji historii naprawdę pomogło. To
pomogło nam obojgu nauczyć się, co robić inaczej, jeśli mamy iść razem naprzód.

– Alice, pięćdziesiąt siedem lat, żona leczącego się seksoholika

Terapeuta par spotyka się z obiema stronami jednocześnie. Czasami terapeuta

spotyka się również indywidualnie lub – rzadziej i zwykle mniej skutecznie –
tylko z jedną osobą. Bez względu na wszystko, kiedy masz do czynienia z tak
wrażliwymi problemami, najlepiej poszukać terapeuty, który jest dogłębnie
zorientowany w leczeniu uzależnienia od seksu i miłości, a także ma
doświadczenie w udzielaniu pomocy parom borykającym się z tym zaburzeniem.
Najlepiej jest też współpracować z profesjonalistą, który nie lubi skrywania
żadnych tajemnic. Specjalista, który zataja pewnie informacje przed jedną ze
stron, źle rokuje na przyszłość. Chociaż zatrzymywanie niektórych informacji
może być skuteczne, dopóki nie przyjdzie właściwy czas na ich ujawienie, dobry
terapeuta nie obiecuje długoterminowego zachowania jakichkolwiek tajemnic.

GRUPY WSPARCIA OPARTE O DWANAŚCIE

KROKÓW
Grupy Dwunastu Kroków są jednymi z najbardziej przydatnych, łatwo
dostępnych, niedrogich i łatwych w użyciu narzędzi do leczenia uzależnień.
Programy te pomogły milionom ludzi wyjść dzień po dniu z tak różnych nałogów,
jak alkoholizm, narkomania, kompulsywny hazard, kompulsywne wydawanie
pieniędzy, zaburzenia odżywiania oraz uzależnienie od seksu i miłości. Spotkania
Dwunastu Kroków – z których wszystkie opierają się na wypróbowanych przez
lata naukach Anonimowych Alkoholików – oferują wzajemne wspieranie się

157
przez uzależnionych, redukcję wstydu i wskazówki, a także stały model nadziei
oraz zmiany.

Dostępne są liczne programy dwunastu kroków dla uzależnienia od seksu i

miłości. Anonimowi Seksoholicy (SA), Anonimowi Uzależnieni Seksualnie
(SAA), Anonimowi Kompulsywni Seksualnie (SCA), Anonimowi Uzależnieni
od Seksu i Miłości (SLAA) oraz Anonimowi Zdrowiejący Seksualne (SRA) to
ogólnokrajowe programy dla osób uzależnionych od seksu. SLAA to najlepszy
program dla osób uzależnionych od miłości. Niektóre spotkania są otwarte dla
każdego, kto chce w nich uczestniczyć, podczas gdy inne (określane jako
„spotkania zamknięte”) są otwarte tylko dla tych, którzy identyfikują się jako
uzależnieni. Czasami istnieją odrębne spotkania z podziałem na płeć bądź
orientację. Przed przybyciem najlepiej jest zasięgnąć większej ilości informacji
dzwoniąc na numer lokalnej grupy.

Chociaż nie wszystkie odpowiedzi na temat seksualnego zdrowienia i

uzależniających zachowań romantycznych można znaleźć na spotkaniach
Dwunastu Kroków, zasady przyjęte w programach tych grup oraz społeczność i
wsparcie, jakim dzielą się uczestnicy spotkań, są nieocenione. Na spotkaniach
poproś o numery telefonów osób, które chcą wesprzeć cię podczas twojej drogi.
Zaangażuj się w tę społeczność, nawiązując przyjaźnie i służąc innym
uczestnikom programu.

PYTANIA I ODPOWIEDZI DOTYCZĄCE GRUP

DWUNASTU KROKÓW
Pomimo przydatności programów Dwunastu Kroków, niektórzy uzależnieni
sprzeciwiają się uczestnictwu. Niezależnie od powodu takiej postawy (strach
przed byciem zauważonym, wstyd, poleganie na stereotypach dotyczących takich
grup) wielu chorych wolałoby samodzielnie pokonać uzależnienie, a nie chodzić
na spotkania grupy. Niestety, samotność jest właśnie tym, co wpędziło ich w
kłopoty. Dla wielu uzależnionych samo dotarcie na pierwsze spotkanie jest
najtrudniejszą częścią. Zwykle wynika to z niepokoju i braku dokładnych

158
informacji. Aby rozwiązać ten problem, poniżej przedstawiamy odpowiedzi na
najczęściej zadawane pytania.

P) Martwię się, że mogę zostać tam zauważony, a następnie być obgadywany w

związku z uczestnictwem. Jak bardzo prywatne są takie spotkania?
O) Paradoksalnie ci sami ludzie, którzy obawiają się pójść na spotkanie grupy
Dwunastu Kroków, nie mają oporów przed wstawieniem swojego nagiego
zdjęcia do Internetu. Chociaż prawdą jest, że spotkania nie są objęte tym
samym poziomem poufności, co grupa terapeutyczna, wszyscy uczestnicy
programu Dwunastu Kroków są zobowiązani do zachowania anonimowości
jako części własnego procesu uzdrawiania. Wiele spotkań jest „zamkniętych”,
co oznacza, że są one dostępne tylko dla osób identyfikujących się z
problemem, a to zapewnia dodatkową warstwę bezpieczeństwa. W prawie
każdym przypadku korzyści płynące z uczestnictwa w spotkaniu znacznie
przewyższają możliwe negatywne konsekwencje. Pamiętaj, ludzie, którzy cię
tam widzą, także pragną zachować anonimowość.
P) Nie chcę publicznie mówić o sobie. Czy zmuszą mnie do tego?
O) Poza przedstawieniem się tylko imieniem, udział w spotkaniach Dwunastu
Kroków jest całkowicie dobrowolny. Nikt nie zmusi Cię do rozmowy o
czymkolwiek, czego nie chcesz ujawnić.
P) Słyszałam, że na te spotkania przychodzi wielu dziwaków i przestępców
seksualnych. Czy to prawda? Moje problemy tak naprawdę nikogo poza mną
nie skrzywdziły i nie sądzę, żebym czuła się komfortowo w towarzystwie
bandy przestępców seksualnych.
O) Szeroka grupa ludzi uczestniczy w spotkaniach dotyczących leczenia
uzależnień od seksu i miłości. Możesz tam spotkać tych, którzy znaleźli się
tam na skutek wyroku sądowego, a także tych, którzy przyszli tam z własnej
woli. Wierz lub nie wierz, ale jest coś, co można zyskać, słuchając historii na
spotkaniach. Na koniec każdego spotkania możesz zdecydować, kogo
chciałbyś lepiej poznać i czyj przykład chcesz naśladować.
P) Słyszałem, że w tych spotkaniach duży nacisk kładzie się na religię. Nie czuję
się dobrze z tym całym Bogiem i na pewno nie chcę zamieniać moich
problemów seksualnych na zaangażowanie w sektę. O co chodzi z tym?

159
O) Grupy Dwunastu Kroków zdecydowanie nie są sektami. Jednak używają
wyrażeń takich jak „siła wyższa” i „moc większa, niż my sami”, aby pomóc
uzależnionym uwierzyć w coś, co wykracza poza ich najlepszy sposób
myślenia. Używa się również słowa „Bóg”, po którym zwykle następuje
sformułowanie „jakkolwiek go pojmujemy”, tworząc dużą swobodę dla tych,
którzy czują niechęć to związków wyznaniowych. Odniesienie do „Boga” w
Dwunastu Krokach nie jest w żaden sposób skierowane do określonej religii
lub systemu wierzeń.
P) Słyszałam, że na tych spotkaniach więcej ludzi szuka kogoś na seks, niż realnie
znajduje rozwiązanie problemu. Czy to prawda?
O) Jeśli twoim celem jest znalezienie seksu, prawdopodobnie już wiesz, że
możesz go znaleźć praktycznie wszędzie. Jeśli pójdziesz na spotkanie
Dwunastu Kroków, szukając wsparcia ludzi, którzy mają długie okresy
trzeźwości seksualnej – ludzi, którzy mogą i będą ci pomagać – znajdziesz ich.
Jeśli pójdziesz na spotkanie nastawiona na przerwanie swojej abstynencji,
możesz przekonać kogoś do seksu z tobą. Generalnie jednak spotkania są
bezpiecznymi miejscami. To powiedziawszy, zawsze najlepiej jest spotykać
się z nowymi członkami tylko publicznie, przebywając w miejscach spotkań
lub być może w kawiarni. Najlepiej również unikać zbyt szybkiego
angażowania się w relację z jedną osobą, ponieważ intensywne relacje są
często cechą uzależnienia seksualnego bądź romantycznego.
P) Kim jest sponsor i jak go wybrać?
O) Sponsorzy są osobistymi przewodnikami w procesie zdrowienia i zachowaniu
trzeźwości, zwykle nie są przyjaciółmi, a już na pewno nie kochankami.
Zazwyczaj sponsor to osoba tej samej płci, która odniosła znaczący sukces w
walce z uzależnieniem. Powinien być aktywny na spotkaniach zdrowienia i
przepracować Dwanaście Kroków. Ponadto osobista sytuacja sponsora
powinna w pewnym stopniu odpowiadać twojej własnej, tak aby mógł on
pomóc w prowadzeniu cię bardziej indywidualnie. Na przykład, jeśli jesteś w
związku małżeńskim z dziećmi, preferowany może być sponsor, który jest
również żonaty i ma dziećmi. Jeśli jesteś nosicielem wirusa HIV, pomocne
może być posiadanie sponsora zakażonego wirusem HIV. Wybierając
sponsora, słuchaj różnych ludzi na spotkaniach, aż usłyszysz kogoś, kto
rezonuje z tobą. Kiedy taka osoba będzie w twoim zasięgu, podejdź do niej i

160
 zapytaj: „Czy możesz zostać sponsorem, a jeśli tak, czy chciałbyś napić się
kawy i posłuchać mojej historii?”. To najlepszy sposób na rozpoczęcie. Jeśli
ta osoba odpowie „nie”, nie bierz tego do siebie ani nie poddawaj się; po prostu
zapytaj kogoś innego.

GRUPY WSPARCIA OPARTE NA WIERZE

Grupy Dwunastu Kroków to programy duchowe, ale nie religijne. Dla ludzi, dla
których ważna jest określona religia, istnieje wiele opartych na wierze materiałów
i strategii zdrowienia. Można ich używać w połączeniu lub oddzielnie od terapii
indywidualnej, terapii grupowej i programów Dwunastu Kroków. Programy
Dwunastu Kroków są kompatybilne z każdą religią. Na szczęście istnieje wiele
dobrze skonstruowanych i dobrze zarządzanych grup odwykowych opartych na
wierze dla osób uzależnionych od cyfrowego seksu i porno. Najlepsze z tych
programów koncentrują się na redukcji wstydu, wzajemnemu wsparciu,
odpowiedzialności i nadziei.
Nie zalecamy programów opartych na wierze, które próbują zmienić zachowanie
osoby uzależnionej poprzez zawstydzenie osoby lub przez naleganie, aby
modlitwa lub studium duchowe, a nawet posługa sama w sobie, „rozwiązała”
problem i wyeliminowała uruchamianie się. Na szczęście wiele dzisiejszych
programów opartych na wierze nie potęguje wstydu, opiera się na
odpowiedzialności i wsparciu, uznając, że osoby uzależnione od seksu nie są
ludźmi „moralnie zepsutymi”, którym brakuje siły woli potrzebnej do
kontrolowania ich seksualnych i romantycznych zachowań, ale osobami
mającymi do czynienia z poważnymi problemami emocjonalnymi oraz bólem
psychicznym, który potrzebuje empatycznego wsparcia i wskazówek.

SZUKANIE POMOCY POZA TERENAMI

ZURBANIZOWANYMI
Życie w wielkim mieście oferuje wiele okazji zarówno do seksualnego
odreagowania, jak i do zdrowienia. W większości dużych obszarów miejskich do
wyboru jest wielu terapeutów, a także szereg spotkań Dwunastu Kroków i innych
spotkań samopomocy. Chociaż ludzie mieszkający poza obszarami miejskimi
mają zazwyczaj takie same możliwości do uruchomienia się – w końcu

161
technologia cyfrowa jest wszędzie – mogą mieć znacznie mniej środków na
leczenie. Nie oznacza to jednak, że pomoc jest niedostępna dla osób
mieszkających na mniej zaludnionych obszarach. W rzeczywistości te same
technologie cyfrowe, które pomagają karmić nałóg, mogą być sprzymierzeńcem
podczas zdrowienia.

Oto kilka przydatnych sugestii dla osób mieszkających na przedmieściach lub na

wsi:
• Dołącz do internetowej grupy wsparcia. Większość grup opartych o
zasady Dwunastu Kroków oferuje także spotkania online. Oferują
wsparcie na odległość i sponsoring przez telefon, e-mail lub kamerę
internetową. Wiele osób zdrowiejących uczestniczy w regularnych
cotygodniowych czatach online, zyskując siłę i wsparcie od ludzi z całego
świata. Wiele programów Dwunastu Kroków publikuje także biuletyny i
inne materiały do czytania, które są dostępne online.
• Weź udział w wydarzeniu poświęconym zdrowieniu. Wiele programów
Dwunastu Kroków organizuje coroczne konwencje i konferencje w
różnych częściach Stanów Zjednoczonych i na całym świecie. Są to
wspaniałe możliwości nawiązania kontaktu z innymi, którzy wychodzą z
uzależnienia od seksu i miłości.
• Weź udział w terapii online. Niektórzy terapeuci chętnie doradzają
klientom przez telefon, e-mail lub za pomocą kamer internetowych. Tych
specjalistów zwykle łatwo znaleźć w Internecie.
• Przeczytaj literaturę dotyczącą samopomocy i zdrowienia. Wiele
materiałów do czytania poświęconych uzależnieniu od seksu jest
dostępnych w księgarniach i bibliotekach internetowych. Większość tych
materiałów można pobrać na czytnik ebooków lub smartfon. Ponadto
grupy zajmujące się seksoholizmem udostępniają bezpłatnie wiele
materiałów programowych w Internecie.
• Pobierz aplikację dla uzależnionych. Istnieje wiele aplikacji na
smartfony zaprojektowanych, aby pomóc osobom, które chcą pokonać
swoje uzależnienie (jedną z nich jest Rewire Companion, przeznaczona dla
uzależnionych od pornografii – przyp. tłum.). Niektóre z tych aplikacji
koncentrują się na uzależnieniu od cyberseksu, chociaż większość z nich
162
 to ogólne aplikacje związane z nałogami, które zapewniają wsparcie
społeczności oraz pomocne materiały. Istnieją mobilne wyszukiwarki
spotkań grup Dwunastu Kroków. Przy użyciu systemu GPS możemy
zlokalizować najbliższą grupę.
• Kup i zainstaluj oprogramowanie filtrujące. Programy te, szczegółowo
omówione w rozdziale ósmym, mają na celu uniemożliwienie dostępu do
stron internetowych i aplikacji powodujących problemy oraz
poinformowanie partnera kontrolującego o niewłaściwym korzystaniu z
urządzenia cyfrowego. Oprogramowanie to jest stosunkowo niedrogie i
można je w dużym stopniu dostosować do użytku przez osoby uzależnione
od seksu i miłości, więc nie ma powodu, aby ich nie używać.

NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY PROWADZĄCE DO

ZMIANY
Jak powie ci każda osoba lecząca swe kompulsywne lub uzależniające
zachowanie, klucze do prawdziwej zmiany zachowania są dość proste:

• Akceptacja swojego problemu

• Motywacja do zmiany
• Gotowość do bycia uczciwym wobec innych i przyjęcie pomocy z ich
strony
• Znalezienie i bycie uczciwym wobec partnera kontrolującego

Ci, którzy są naprawdę zaangażowani w zmianę swoich zachowań seksualnych,

będą postępować zgodnie z czasami irytującymi bądź nieznanymi rytuałami,
zmagać się z niekomfortowymi sytuacjami, eksperymentować z niewygodnymi,
trudnymi uczuciami i informować o intymnych rzeczach ludzi, których ledwo
znają – wszystko dlatego, że nie chcą kontynuować swojego nałogu.
Doświadczenie negatywnych konsekwencji w różnych sferach życia sprawia, że
dana osoba ma największa szanse na okiełznanie swego uzależnienia i
długoterminową zmianę.
Z kolei jeśli szukasz pomocy, aby po prostu uspokoić zdenerwowanego partnera,
dostosować się do nakazu sądowego lub wściekłego szefa albo by
powierzchownie poczuć się lepiej – karmiąc nałóg w ukryciu – prawdopodobnie
163
odkryjesz, że staje się to trudniejsze i trudniej jest prowadzić podwójne życie,
wiedząc jak bardzo niszczycielskie to zachowanie. W pewnym momencie albo
będziesz musiała w pełni zaangażować się w powrót do zdrowia albo w pełni
poświęcić się uzależnieniu, krzywdząc przy tym najbliższych. Osoby, które
zeszły z „właściwej” ścieżki mogą z niej zawrócić, gdy doświadczą negatywnych
konsekwencji. Wówczas mają szansę na pełne zaangażowanie się w zdrowienie.

WPADKA KONTRA NAWRÓT

Podobnie jak w przypadku wszystkich nałogów, „wpadki” i „nawroty” są
powszechne i należy się ich spodziewać na wczesnych etapach leczenia. Ważne
jest, aby odróżnić wpadkę od nawrotu. Wpadka to krótki, w większości
niezamierzony powrót do uzależnienia. Czasami niespodziewany czynnik
wywołujący stres lub źle skonstruowany plan trzeźwości doprowadzi do
potknięcia. Skutki wpadki mogą zostać opanowane poprzez natychmiastowe,
uczciwe ujawnienie zdarzenia, a następnie poprawienie swojego planu trzeźwości
seksualnej. Jeśli jesteś w związku, wpadka to coś, o czym musisz powiedzieć
współmałżonkowi lub partnerowi, aby uniknąć tworzenia nowych tajemnic.
Musisz opowiedzieć o tej historii bez względu na koszty. Najpierw jednak
porozmawiaj o tym z terapeutą, sponsorem lub przyjacielem grupy wsparcia, aby
uwolnić się od wstydu.

Do nawrotu dochodzi, gdy osoba uzależniona od seksu lub miłości nie chce być
szczera co do wpadek oraz zaczyna ukrywać i usprawiedliwiać swoje zachowanie,
przygotowując w ten sposób grunt pod coraz częstsze wpadki. Ukryte lub ciągłe
potknięcia, kłamstwa, izolacja i powrót do sekretnego życia seksualnego lub
romantycznego mogą definiować nawrót.

W ciągu pierwszych kilku miesięcy procesu zdrowienia brałem udział w terapii,

uczestniczyłem w wielu spotkaniach grup Dwunastu Kroków i regularnie
pracowałem nad poznawaniem i radzeniem sobie z moim problemem. Zacząłem
się modlić i medytować oraz otworzyłem się na trzeźwe życie. Powoli zacząłem
traktować moje dawne zachowania seksualne jako symptom trudnego okresu w
moim życiu, który teraz się kończy. Kiedy jednak przekroczyłem
dziewięciomiesięczny okres trzeźwości, stopniowo stawałem się mniej poważny co
164
do niektórych wcześniejszych zobowiązań, takich jak dbanie o aktualność moich
filtrów internetowych i meldowanie się u sponsora. Zacząłem pomijać terapię i
chodzić na mniej spotkań grup wsparcia.
Pewnej soboty, kiedy czułem się przytłoczony tygodniem pracy, pomyślałem:
„Powinienem dziś po prostu odpocząć i poświęcić trochę czasu dla siebie.
Zasługuję na to”. Więc zasnąłem zamiast iść na spotkanie grupy. Potem, kiedy
moja żona poszła do sklepu spożywczego, przyszło mi do głowy, że mogę pobrać
aplikację i ją otworzyć – tylko po to, żeby zobaczyć jak dobrze sobie radzę.
Zamierzałem tylko sprawdzić, kto jest zalogowany, a następnie natychmiast się
wylogować, aby udowodnić sobie, że mam teraz wszystko pod kontrolą.
Oczywiście w ciągu kilku minut umówiłem się na spotkanie online z zupełnie
obcym człowiekiem. Potem byłem zszokowany tym, jak łatwo i szybko wracam do
moich poprzednich zachowań. Zdałem sobie wtedy sprawę, że jeśli nie będę
konsekwentnie i dokładnie przestrzegał planu, który został mi zasugerowany, nie
wyzdrowieję i nie pozostanę trzeźwy.

– Robert, czterdzieści jeden lat, inżynier chemik

Historia Roberta pokazuje, że odniesienie pewnego sukcesu w pracy nad

problemami z uzależnieniem może prowadzić do potknięcia, jeśli przekonasz
siebie, że rozwiązałeś problem lub nawet całkowicie się wyleczyłeś. Nie zaczął
otwarcie szukać seksu, chociaż omawiając rzeczoną sytuację na terapii,
przypomniał sobie, że był nieco podekscytowany byciem sam w domu i
poczuciem bycia uprzywilejowanym do pobrania i otwarcia aplikacji.

Znaki ostrzegawcze dotyczące wpadek i nawrotów

• Zbytnia pewność siebie: „Szło naprawdę dobrze przez kilka miesięcy.

Może problem jest już rozwiązany. Nie potrzebuję już terapeuty”.
• Izolacja: „Poradzę sobie sama. Nie muszę być w ciągłym kontakcie z moją
grupą zdrowienia lub wsparcia i nie muszę co tydzień chodzić na te głupie
spotkania”.

165
 • Obwinianie innych: „Gdyby mój chłopak nie znalazł pracy, która
zajmowała mu tyle czasu, nie czułabym się tak samotna i kuszona przez
innych mężczyzn”.
• Wymyślanie wymówek i szykowanie się na „skok w bok”: „Mógłbym
opuścić miejsce pracy tak jak cała reszta, ale myślę że nic mi się nie stanie.
Zostanę sam na dłużej i dokończę projekt”.
• Minimalizowanie powrotu do problematycznych sytuacji: „To już nie
tak, że rozmawiam z innymi kobietami. Patrzę tylko na kilka zdjęć. Poza
tym każdy facet patrzy od czasu do czasu”.
• Ignorowanie lub dewaluowanie informacji zwrotnych od innych:
„Moja grupa Dwunastu Kroków po prostu chce mnie kontrolować. To tylko
banda seksualnie stłumionych nieudaczników. Sam radzę sobie dobrze”.
• Czuję się ofiarą braku pełnej wolności seksualnej: „Każdy inny facet
może oglądać porno tyle, ile chce. Nie rozumiem, dlaczego miałbym się
tego pozbawiać. Po co to wszystko?”.
• Ignorowanie wcześniej uzgodnionych wytycznych: „Ten plan
trzeźwości nie ma sensu, kiedy podróżuję. Tak naprawdę powinien
obowiązywać tylko wtedy, gdy jestem w domu”.
• Poczucie bycia uprawnioną do powrotu do wcześniej
problematycznych zachowań: „Zobacz, jak ciężko pracowałam w biurze
i podczas terapii. Co to za różnica, gdy obejrzę kilka raz na jakiś czas? To
nie tak, że mam przyzwoity związek . Zasługuję na coś przyjemnego”.
• Wykorzystywanie ciężkiej pracy nad sobą, aby usprawiedliwić
seksualne odreagowanie: „Nie jestem idealna. Mam prawo raz na jakiś
czas się potknąć. Nie muszę być świętsza od papieża”.

Jeśli zdarzy ci się wpadka lub nawrót choroby, natychmiast skontaktuj się ze
swoim sponsorem, osobą z grupy wsparcia lub zadzwoń do terapeuty. Nawiązałaś
relacje z tymi ludźmi, aby mogli wspierać Cię w codziennym leczeniu i rzucić ci
koło ratunkowe, jeśli ponownie popadniesz w nałóg. Nadszedł czas, aby
skorzystać z tego wsparcia. Poproś o pomoc! Uratujesz samą siebie.

166
 ROZDZIAŁ DZIESIĄTY
BYCIE SINGLEM, A ZDROWIENIE:
KWESTIA RANDKOWANIA
Po dziesięciu latach aktywnego uzależnienia od seksu dochodzę do siebie. Mam
dwadzieścia siedem lat i nie mam jak rozładować napięcia seksualnego. Co
powinienem zrobić? Nie chcę żyć jak ksiądz w celibacie przez resztę mojego życia,
ale nie wiem jak umawiać się na randki ani uprawiać seks, gdy nie muszę
korzystać ze smartfona, komputera czy być kompulsywnym. Nie mam pojęcia, jak
rozmawiać z kobietą twarzą w twarz, ponieważ wszystko, co kiedykolwiek
robiłem, to oglądanie porno, rozmawianie o seksie przez kamery internetowe i
jednorazowe przygody po paru SMS-ach. Ze wszystkimi kobietami, z którymi
uprawiałem seks, niezależnie czy online czy na żywo, nigdy nawet nie podałem
swojego prawdziwego imienia. Nie chcę być sam na zawsze, ale boję się, że jeśli
spróbuję umówić się na randkę to zagwarantuję sobie nawrót lub się
skompromituję.
– Dion, dwadzieścia siedem lat, kierowca ciężarówki

Czuję się, jakbym była na setkach, może nawet tysiącach randek. Ale czy to
naprawdę randki? Patrząc wstecz, to były bardziej wyprawy myśliwskie, w
których śledzę faceta i uwodzę go – by uczynić go moim – myśląc że znalezienie
konkretnego mężczyzny naprawi moje życie i zakończy problemy. Spędziłam
prawie całe życie, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, martwiąc się jak zdobędę
następnego faceta, który byłby idealny, aby zastąpić aktualnego (który po
spotkaniu na żywo wcale takim ideałem nie był). Chociaż mam duże
doświadczenie w randkowaniu, myślę, że robię to całkowicie źle. Nie mam
pojęcia, jak robić to powoli, jak normalna dziewczyna, ani jak być emocjonalnie
blisko. Czy mężczyźni w ogóle tego chcą?

– Celia, trzydzieści dwa lata, właścicielka sklepu

167
Jedną z największych obaw wyrażanych przez samotne osoby rozpoczynające
leczenie uzależnienia od seksu i miłości jest: „Jak będzie wyglądać reszta mojego
życia?” Martwią się, że nigdy więcej nie będą uprawiać seksu, że nigdy nie będą
w stanie randkować i że są skazani na życie w uzależnieniu lub izolacji. Na
szczęście tak nie jest. Zdrowienie polega na nauce umawiania się na randki i
prowadzeniu życia seksualnego w zdrowy sposób. W związku z tym nie ma
powodu, aby trzeźwi seksoholicy czy seksoholiczki mieli powstrzymywać się
przed randkowaniem. Jedynym prawdziwym ograniczeniem jest to, że
dochodzący do zdrowia uzależniony musi trzymać się z dala od kompulsywnych
zachowań seksualnych i romantycznych, które powodowały negatywne
konsekwencje życiowe.

CZY JESTEŚ GOTOWY NA ZDROWE

RANDKOWANIE?
Zdrowienie nie oznacza unikania randek, romansów lub zdrowej ekspresji
seksualnej. Zwykle po pierwszych sześciu do dziewięciu miesięcy aktywnej pracy
nad swoimi problemami jesteś gotowy do przemyślenia i planowania zdrowych
randek bądź uprawiania seksu. Najbezpieczniejszym sposobem rozpoczęcia tego
procesu jest skontaktowanie się z osobami, które cię znają i pociągną cię do
odpowiedzialności, omawiając z nimi swoje myśli, uczucia i pragnienia związane
z randkami. Osoby te mogą ci pomóc w opracowaniu pisemnego planu
randkowego, który, podobnie jak plan dotyczący granic seksualnych, zawiera
szczegółowe wytyczne, które chronią twoją trzeźwość – określając jak i gdzie
spotykać się z ludźmi oraz jak długo należy się spotykać zanim pójdzie się do
łóżka. Po ustaleniu tych granic istnieje większe prawdopodobieństwo, że
dokonasz zdrowych i odpowiednich wyborów seksualnych czy tych dotyczących
relacji.

Chociaż każdy plan randkowy jest inny, tak jak każdy plan trzeźwości seksualnej
jest inny, odpowiednio dobrane zasady powinny skierować cię na ścieżkę
prowadzącą do emocjonalnej intymności, a nie powrotu do intensywnych,
naładowanych seksualnie zachowań.

168
Dążenie do zdrowego romansu i seksualności może być skomplikowanym oraz
niedoskonałym procesem. Miejmy nadzieję, że zanim zaczniesz randkować,
rozwiniesz kompetentną sieć wsparcia – grupę ludzi, którzy będą przy tobie stać
oraz cię wspierać w trudnych decyzjach. W przeciwnym wypadku należałoby
odłożyć randkowanie na później. W rzeczywistości należy najpierw wycofać się
z randek i popracować nad budowaniem zdrowej sieci wsparcia. Pomocne może
być rozważenie budowania swojej sieci zdrowego wsparcia (zdrowych przyjaźni)
jako praktyki budowania później zdrowych romantycznych relacji.

Dobra wiadomość jest taka, że zdrowe, zrównoważone życie seksualne i

romantyczne dla osób uzależnionych od seksu obejmuje zarówno uczucia, jak i
seksualność. Różnica w stosunku do poprzedniego życia w uzależnieniu polega
na tym, że te nowe, zdrowsze zachowania obejmują coś więcej, niż tylko
fizyczność.

NIGDZIE SIĘ NIE ŚPIESZ

We wczesnych etapach leczenia większość uzależnionych nie ma pojęcia jak
stworzyć i utrzymać rodzaj zdrowej intymności, która jest potrzebna do trwałego
związku. Niemniej jednak wielu zdrowiejących ludzi popełnia błąd polegający na
ucieczce i próbie znalezienia długoterminowego partnera w chwili, gdy przestaną
się uruchamiać. Często ich natychmiastowe poszukiwanie partnera staje się
sposobem na uniknięcie wyzwań emocjonalnych, podobnie jak ich zachowania
polegające oddawaniu się nałogowi.

Nawet jeśli małżeństwo lub inna forma zobowiązania na całe życie jest dla ciebie
ostatecznym celem, najlepiej nie oczekiwać tego – a nawet tego szukać – od razu,
gdy zaczniesz randkować. Najprawdopodobniej po prostu nie masz umiejętności
potrzebnych do tego, by to się odbyło w zdrowy sposób. Zwykle lepiej jest żyć z
randki na randkę, bez nadmiernego angażowania się w jakąkolwiek interakcję.
Jeśli wszystko pójdzie dobrze i nadal będziesz się z kimś spotykać, to świetnie.
Jeśli z czasem zbudujesz intymną relację z tą osobą, to jest jeszcze lepiej. Ale jeśli
druga osoba nie jest dla Ciebie odpowiednia lub nie jesteś dla niej odpowiedni,
nie ma potrzeby brania tego do siebie. Po prostu potraktuj tę sytuację jako
ćwiczenie, dzięki czemu zyskasz lepsze obycie w towarzystwie właściwej osoby.
169
 PODSTAWOWE WYTYCZNE DOTYCZĄCE
RANDKOWANIA ORAZ UPRAWIANIA SEKSU
PODCZAS ZDROWIENIA
Większość samotnych osób w trakcie wychodzenia z uzależnienia seksualnego
chce w końcu ponownie nawiązać kontakty seksualne i romantyczne z innymi.
Jeśli jesteś wśród nich, istnieją trzy niezawodne zasady, od których zależą
przyszłe zdrowe randki i seksualność:
1. Musisz poznać osobę, zanim zaczniesz z nią uprawiać seks, a porządne
poznanie kogoś często zajmuje kilka miesięcy.
2. Seks (lub intensywność romantyczna) nie może być głównym celem
twoich spotkań. Celem jest dobra zabawa, a nie seks.
3. Jeśli przebywanie z konkretną osobą sprawia, że czujesz się źle –
zawstydzony, wykorzystany, zmanipulowany lub zignorowany – przed, w
trakcie, po randce lub seksie, to jest to przesłanka do zaprzestania dalszego
rozwoju relacji, niezależnie od tego jak bardzo atrakcyjna jest druga osoba.

Te trzy proste zasady dostarczają podstawowych wskazówek, jak uniknąć

powrotu do aktywnego uzależnienia poprzez randkowanie. Przestrzegając tych
zasad, możesz z czasem spodziewać się znaczących zmian w swoim
romantycznym i seksualnym zachowaniu. Ponadto, te wskazówki powinny
stanowić podstawę twojego spisanego planu randkowania w trzeźwości.

FETYSZE, ORIENTACJA I TOŻSAMOŚĆ

SEKSUALNA, A UZALEŻNIENIE
Pragnienie lub angażowanie się w aktywność homoseksualną lub biseksualną,
BDSM, przebieranie w skóry lub jakikolwiek inny „styl życia seksualnego” nie
oznacza, że jesteś uzależniony od seksu, nawet jeśli nie podoba ci się, że te rzeczy
cię podniecają. Co więcej, próba wyeliminowania części twojego wzorca
podniecenia (kto lub co cię podnieca) poprzez poszukiwanie leczenia
seksoholizmu nie zadziała, a często można sobie w ten sposób zaszkodzić. Innymi
słowy, kto i co cię pociąga, nie jest związane z uzależnieniem seksualnym.
Zamiast tego te aspekty seksualności są mniej lub bardziej stałymi częściami tego,
kim jesteś. W związku z tym współczesna terapia oparta na badaniach zachęca
170
ludzi niezadowolonych ze swojego wzorca podniecenia do poszukiwania terapii,
która pomoże im zaakceptować i zintegrować (zamiast zaprzeczać i próbować
zmienić) ich wzorce pobudzenia.

Nie oznacza to w żaden sposób, że nie ma osób uzależnionych od seksu, które są

również fetyszystami bądź homo czy biseksualni. Są. Chodzi o to, że niechciana
orientacja/pociąg seksualny, a uzależnienie seksualne to zupełnie inne kwestie.
Jeśli zmagasz się zarówno z niechcianymi elementami wzorca seksualnego, jak i
uzależnieniem seksualnym, prawdopodobnie będziesz potrzebować
dopasowanych, przemyślanych terapii, które pomogą ci rozróżnić te problemy w
użyteczny sposób. W takich przypadkach ty i twój specjalista macie do
wykonania następujące zadania:

1) Dowiedzenie się wszystkiego, co możesz o swoich wzorcach pobudzenia;

2) Odkrycie, co jest dla ciebie zdrowe, a co nie;
3) Znalezienie sposobów, w jakie możesz zdrowo zintegrować wzorce
pobudzenia ze swoim życiem;
4) Jasne zdefiniowanie i wyeliminowanie wzorców zachowań seksualnych,
które są patologiczne i szkodliwe. Celem jest uzyskanie prawdziwego
obrazu tego, co jest niezdrowe w porównaniu z tym, co jest po prostu
niechciane, jednocześnie pomagając ci przejść do nieuzależniającej
seksualności, która jest zgodna z twoimi osobistymi przekonaniami.

Okiełznanie swojego seksoholizmu pozwala na różnorodną ekspresję seksualną i

romantyczną. Wyzdrowienie nie polega na ustaleniu, co osoba chora może
wyrugować ze swojego życia seksualnego, a na pewno nie chodzi o powrót do
życia, które wiedli przed szukaniem pomocy. Zamiast tego, powrót do zdrowia
jest podróżą prowadzącą do nowego życia, w którym osoby uzależnione powoli
odzyskują godność i szacunek dla siebie, utracony w świecie aktywnego
uzależnienia. Dla niektórych uzależnionych jest to całkowicie nowa koncepcja.

Ostatnia uwaga: jeśli rzeczywiście jesteś uzależniony od seksu i chcesz zmienić

swe życie, oznacza to, że zobiektywizowane, pozbawione głębszych relacji,
skryte i kompulsywne formy aktywności seksualnej nie mogą już być częścią

171
twojego życia. Ten rozdział należy skończyć i zamknąć. To powiedziawszy, o ile
sposób, w jaki wyrażasz swoje nowo rozwijające się seksualne ja, nie narusza
podstawowych zasad zdrowienia – brak negatywnych konsekwencji życiowych,
brak nowych tajemnic, nienadużywanie, niewywoływanie wstydu i
nieangażowanie się w działania bez przymusu – istnieje duża szanse, że te
zachowania również nie będą utrudniać twojego leczenia. A jeśli tak się stanie,
może być potrzebne więcej pracy, samokontroli i nowych kroków
terapeutycznych. Dobra wiadomość jest taka, że zawsze jest szansa na kolejny
krok, jeśli chodzi o zdrową seksualność człowieka i rozwój emocjonalny.

ZDROWE RANDKI Z WYKORZYSTANIEM

TECHNOLOGII CYFROWEJ
Nikogo nie zdziwi stwierdzenie, że spotykanie się i randkowanie w XXI wieku
jest często ułatwiane przez technologię cyfrową. Dla tych, którzy są gotowi
zacząć szukać zdrowego związku, technologia cyfrowa zapewnia wiele
możliwości i zachęcamy do korzystania z niej – nawet jeśli technologia cyfrowa
również napędzała twoje uzależnienie. Musisz tylko postępować ostrożnie,
dysponując zdrowym planem randkowym. Aby stworzyć swój plan randkowy,
przejdź do odpowiedniego ćwiczenia, które znajduje się pod koniec książki.
Poniżej znajduje się kilka wskazówek, które pomogą ci odnaleźć się w
randkowym świecie z wykorzystaniem współczesnej technologii.

• Chociaż wiele serwisów społecznościowych, serwisów randkowych i

aplikacji na smartfony nie jest specjalnie zorientowanych na seks, to jawne
treści seksualne można znaleźć praktycznie wszędzie (przy odrobinie
wysiłku). Jeśli korzystasz z mediów społecznościowych lub witryn i
aplikacji randkowych, aby znaleźć erotyczne obrazy lub dołączyć do
anonimowego seksu, unikaj ich.
• Niektóre serwisy i aplikacje randkowe są specjalnie przeznaczone dla osób
samotnych, podczas gdy inne otwarcie oferują opcje dla osób w niezbyt
szczęśliwych małżeństwach. W rzeczywistości niektóre witryny i aplikacje
są przeznaczone specjalnie dla osób pozostających w związkach, które
szukają czegoś „na boku”. Należy unikać takich witryn, ponieważ

172
 zachęcają one do nieintymnych interakcji seksualnych, a właśnie tego
starasz się unikać.
• Zanim skontaktujesz się z kimś lub odpowiesz, przeczytaj opis na profilu
tej osoby, aby zobaczyć czego szuka. Jeśli ktoś wymienia opcję „randki i
możliwy długotrwały związek”, to dobrze. Jeśli jako swój cel podają „seks
anonimowy”, trzymaj się z daleka.
• Połącz się z Internetem z obecnym na miejscu przyjacielem, aby nie być
sam podczas przeglądania witryn randkowych.

BEZPIECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM

Nie jest tajemnicą, że technologia cyfrowa jest domem dla wielu nikczemnych
ludzi, z których wielu korzysta z mediów społecznościowych, witryn randkowych
i aplikacji na smartfony w poszukiwaniu potencjalnych ofiar. Zasadniczo ci ludzie
polegają na fakcie, że oferując tylko słowa, zdjęcia i być może krótki film lub
dwa, osoba postronna pełna nadziei lub potrzebująca kontaktu emocjonalnego
może łatwo zaangażować się w zseksualizowane lub romantyczne wyobrażenie i
„zakochać się” w kimś, mimo że jest to praktycznie obca osoba.

Witryny oraz aplikacje randkowe umożliwiają interakcję z dwoma typami osób o

nieczystych intencjach: chcą wykorzystać drugą stronę seksualnie albo
finansowo. Ten pierwszy typ romansuje ze swoimi potencjalnymi ofiarami
poprzez telefony i wiadomości tekstowe, w których udają idealnego partnera
ofiary. Zwykle są rozważni, uważni i schlebiają swojej ofierze. Tworząc zawiłą
sieć kłamstw na temat siebie i swoich uczuć, budują zaufanie i emocjonalną
zależność drugiej strony. Następnie, gdy ich ofiara połknie haczyk, przekonują
daną osobę, aby spotkała się z nimi w ich domu lub w jakimś odległym miejscu,
gdzie zostanie wykorzystana seksualnie.

Naciągacze również poświęcają dużo czasu i wysiłku na budowanie zaufania. Po

tym, jak ktoś się w nich zakochuje, kontynuują cyfrowy romans, do momentu aż
„nagle” potrzebują pieniędzy, które może zapewnić tylko ofiara. Żerują na
naturalnym instynkcie tej osoby, aby pomóc ukochanej osobie w potrzebie.
Oszuści często twierdzą, że podróżują do obcego kraju w interesach lub z misją
charytatywną i nagle znajdują się w sytuacji zagrożenia zdrowia – potrzebują
173
środków na przykład na pilny zabieg medyczny, który opłacić można jedynie
gotówką. W tym momencie ofiara proszona jest o przelanie dużej sumy pieniędzy,
ponieważ z jakiegoś powodu pieniądze będące na koncie oszusta są niedostępne.
Innym powszechnym oszustwem jest czarująca cudzoziemka, która desperacko
chce cię odwiedzić, ale potrzebuje pieniędzy, aby zapłacić za bilet lotniczy lub
wizę. Wysyłasz pieniądze, ale twoja ukochana nigdy się nie pojawia.

Istnieje wiele rzeczy, które możesz zrobić, aby trzymać się z dala od takich osób.
Oto najważniejsze czynności:

• Zaufaj instynktowi. Jeśli czujesz się nieswojo, coś jest nie tak. Kropka.
Opuść dane miejsce. Nie ma znaczenia, jak czarująca i atrakcyjna jest druga
osoba; jeśli sytuacja wydaje się „nieaktualna”, prawdopodobnie tak jest.
Pamiętaj, że pod żadnym pozorem nie jesteś zobowiązany do
kontynuowania randki lub cyfrowej rozmowy.
• Najpierw spotykaj się publicznie. Jeśli poznałeś kogoś online, twoje
pierwsze spotkania na żywo powinny odbywać się w przestrzeni
publicznej, takiej jak kawiarnia lub centrum handlowe. Powinieneś
przyjechać na miejsce na własną rękę i zaplanować samodzielne wyjście.
W ten sposób jest mniej prawdopodobne, że zostaniesz uwięziony w
czyimś samochodzie podczas przedwczesnej gry wstępnej lub wywieziony
do miejsca, gdzie nie chciałbyś się znaleźć.
• Powiedz komuś gdzie idziesz. Upewnij się, że bliski przyjaciel lub członek
rodziny wie, z kim się spotykasz, kiedy, gdzie i jak długo. Daj tej osobie
znać, że dotarłaś na umówione miejsce. Nie jest też czymś niezwykłym –
dopóki nie jest niegrzeczne – poproszenie kogoś o bycie w pobliżu i raz na
jakiś czas rzucenie okiem na ciebie.
• Płać za siebie w restauracji. Z początku obie osoby powinny zapłacić za
siebie. Jeśli ktoś poznany w sieci chce pieniędzy lub prezentów, odejdź. Ta
osoba cię nie kocha ani nawet o ciebie nie troszczy. Jeśli zacznie prosić o
pieniądze, powinny zadzwonić dzwonki alarmowe. A kiedy dzwoni alarm,
czas wyjść. Jeśli czujesz, że emocje przeważają nad twoimi instynktami,
zapytaj terapeuty, sponsora lub zdrowiejącego przyjaciela co myśli o tej
sytuacji.

174
 Bez względu na wszystko, jeżeli jesteś ofiarą osoby poznanej w Internecie,
musisz zgłosić nadużycie. Oprócz skontaktowania się z lokalnymi władzami,
rozważ skorzystanie z jednej lub kilku z licznych stron internetowych
zaprojektowanych, aby pomóc osobom, które padły ofiarą przemocy, takich jak
www.haltabuse.org i www.romancescams.org.

ZNALEZIENIE WŁAŚCIWEJ OSOBY

Dobrą wiadomością jest to, że ludzie o nieczystych intencjach stanowią niewielką
mniejszość wśród społeczności na portalach randkowych. Zdecydowana
większość osób używających technologii cyfrowych to dobrzy ludzie, którzy chcą
znaleźć odpowiednią osobę. Chociaż randkowanie online wymaga ostrożności,
korzystanie z technologii cyfrowej do spotkań i randek jest dla wielu przełomem.
Niezależnie od tego, czego szukasz – długoterminowego partnera lub po prostu
kogoś, z kim spędzisz wolny czas, podczas gdy nadal pracujesz nad swoimi
wzorcami uzależnienia – są pewne rzeczy, które możesz zrobić, aby zwiększyć
swoje szanse na sukces:

• Bądź szczery. Jeśli masz pięćdziesiąt pięć lat, nie próbuj udawać, że masz
trzydzieści pięć. Jeśli opublikujesz zdjęcie, upewnij się, że jest to aktualne
zdjęcie, które faktycznie przedstawia twój wygląd. Tylko zdjęcia twarzy!
Nie mów, że jesteś lekarzem, jeśli nie jesteś. Nie mów, że szukasz
poważnego związku, jeśli wszystko, czego szukasz to kilka
przypadkowych randek „treningowych”.
• Określ, czego szukasz i odpowiednio zawęź wyszukiwanie.
Witryny/aplikacje randkowe online pozwalają na zawężenie poszukiwań
na różne sposoby, wyszukując osoby, które prawdopodobnie będą dla
ciebie atrakcyjne, na podstawie takich informacji, jak lokalizacja, stosunek
do papierosów czy alkoholu, wykształcenie i zatrudnienie. Wybierz od
trzech do pięciu kryteriów niezwiązanych z wyglądem, które są dla ciebie
ważne i przeprowadź wyszukiwanie w oparciu o te wytyczne. Po
wykonaniu tej czynności możesz spojrzeć na zdjęcia osób, z którymi masz
coś wspólnego, aby zobaczyć, które z nich uważasz za atrakcyjne fizycznie.

175
 • Wybierz odpowiednią stronę/aplikację randkową. Istnieją witryny i
aplikacje dla każdego. Na przykład, jeśli szukasz długoterminowego
związku, pomyśl o witrynie takiej jak eHarmony.com lub Match.com. Jeśli
jesteś Żydem i chcesz poznać innych Żydów, rozważ JDate.com. Jeśli
jesteś czarny i chcesz poznać innych Afroamerykanów, wypróbuj
BlackPeopleMeet.com.

Pamiętaj, że im bardziej jesteś szczery, jeśli chodzi o swój wygląd, to, co masz do
zaoferowania i czego szukasz, tym większe prawdopodobieństwo, że znajdziesz
wymarzony związek. Wady, które tak skrupulatnie znajdujesz w sobie, mogą
przynieść radość i zabawę komuś innemu. Dopóki przestrzegasz podstawowych
zasad bezpieczeństwa i trzeźwości, nie ma powodu, dla którego nie możesz
znaleźć partnera, jakiego szukasz – czy to na całe życie, czy do nieco bardziej
swobodnej formy związku.

176
 ROZDZIAŁ JEDENASTY
MAŁŻEŃSTWO, WIELOLETNIE
ZWIĄZKI, A ZDROWIENIE:
ODBUDOWANIE WIĘZI
Pewnego dnia pożyczyłem telefon mojej żony i zobaczyłem kilka aplikacji, których
nie rozpoznałem. Kliknąłem na jedną, aby dowiedzieć się, co to jest i prawie się
przewróciłem. Była to aplikacja do randkowania, jedna z trzech, z których
korzystała. Miała różnego rodzaju wiadomości nie tylko od mężczyzn, ale i kobiet.
To było szalone. Nie miałem pojęcia, co robiła, kiedy byłem w pracy. Potem
opowiedziała szczerze o związkach i romansach, więc byłem pewien, że nasz
związek się skończy. Minął rok i nadal jesteśmy razem. Nie jest idealnie, ale ona
robi to, co musi zrobić, a ja robię rzeczy, które muszę zrobić, żeby o siebie zadbać
i myślę, że damy radę. Nasz związek nigdy nie będzie taki, jak przedtem, zanim
dowiedziałem się o jej uzależnieniu od miłości, ale może to nie jest taka zła rzecz.

– Joseph, trzydzieści trzy lata, technik komputerowy

Mój mąż siedział do późna w nocy, po tym jak kładłam się spać, prawie każdego
wieczoru. Powiedział mi, że gra w gry wideo ze swoimi przyjaciółmi. Okazało się,
że mieliśmy w głowie zupełnie inny rodzaj gier i przyjaciół. O jego zdradzie
dowiedziałam się dopiero, gdy pewnego wieczoru wstałam, aby pójść do łazienki
i zobaczyłam, że masturbuje się przed kamerą internetową z inną kobietą. To było
okropne. Skończyło się wielką kłótnią i powiedziałam mu, żeby wyszedł. Kiedy się
uspokoiłam, zgodziliśmy się na specjalistyczną pomoc, zanim podejmę
jakiekolwiek ważne decyzje. Na szczęście nasz terapeuta wiedział o uzależnieniu
od wirtualnego seksu. Teraz mój mąż wraca do zdrowia i robi to, co powinien.
Nie ufam mu jeszcze całkowicie, ale w mojej grupie wsparcia wszyscy mówią mi,

177
że to normalne, że jeśli nadal będzie szczery w tym, co robi (a czego nie robi),
moja nieufność i złość z czasem znikną .

– Lisa, dwadzieścia osiem lat, asystentka profesora

ODBUDOWANIE NADSZARPNIĘTEGO ZAUFANIA

Większość osób uzależnionych od seksu i miłości kłamała, tuszowała,
manipulowała i ukrywała swoje sekretne życie. Nic dziwnego, że ich bliscy czują
się zdradzeni i oszukani, a zaufanie drugiej osobie jest trudne, jeśli nie
niemożliwe. Badania wykazały, że nawet jeśli zdrowiejący uzależniony
przestrzega ścisłego programu, często mija rok lub dłużej, zanim zdradzony
partner przestaje mieć wątpliwości co do działań osoby uzależnionej. Sprawę
komplikuje fakt, że osoby uzależnione od seksu, podobnie jak narkomani i
alkoholicy, borykają się z nawrotami (czasami wielokrotnymi). Kiedy tak się
dzieje, przetrwanie i rozwój związku staje się znacznie trudniejsze, chociaż nadal
możliwe jest wyzdrowienie, odbudowa zaufania i ustanowienie nowej
emocjonalnej intymności.

Badanie z 2012 roku, w którym wzięło udział dziewięćdziesięciu dwóch

partnerów zdrowiejących seksoholików, którzy przynajmniej raz doświadczyli
nawrotu bądź wpadki, pochyliło się nad zbadaniem co czują partnerzy na
początku uczenia się o mechanizmach uzależnienia oraz powodach, dla których
zdradzeni decydują się zostać bądź opuścić związek42. Istotnym odkryciem było
to, że zdradzeni partnerzy zwykle dowiadywali się o potknięciach i nawrotach
choroby samodzielnie, a nie od uzależnionego. Ponad połowa zdradzonych
partnerów stwierdziła, że ich związek pogorszył się, gdy dowiedzieli się o wpadce
lub nawrocie. Jednak istniała znacząca różnica w ich reakcji na odkrycie i
ujawnienie prawdy: ci partnerzy, którzy odkryli uruchamianie się zanim
uzależniony powiedział o tym, prawie zawsze opisywali pogorszenie jakości
relacji. Przez większość czasu uczciwość ze strony uzależnionego była ważnym
czynnikiem decydującym o tym, że zdradzony partner chce kontynuować
związek. Kiedy zdradzeni partnerzy zostali poproszeni o wymienienie powodów
dla których mogą odejść ze związku w przyszłości, zgodnie z oczekiwaniami

42
Corley, Schneider and Hook, „Partner Reactions to Disclosure of Relapse by Self-Identified Sexual Addicts”.

178
najczęstszą przyczyną był kolejny nawrót choroby. Powodem numer dwa była
nieuczciwość. Wygląda więc na to, że najlepszym sposobem postępowania dla
uzależnionego, który chce uratować swój związek, jest bycie uczciwym.
Przestawienie się z nałogowych zachowań seksualnych na bycie nałogowo
szczerym wymaga wysiłku, ale opłaca się.

Zdrowiejący seksoholicy muszą zdać sobie sprawę, że ich pierwotne zaufanie w

związku już dawno minęło i nigdy nie można go odzyskać. Uzależniony zniszczył
to swoim zachowaniem. Oznacza to, że uzależniony nie jest już równorzędnym
partnerem w związku. Aby odzyskać równowagę, chory musi zbudować i zdobyć
nowy fundament zaufania. Jest to klucz do przetrwania związku, a takie zaufanie
należy zdobyć będąc rygorystycznie uczciwym.

WSKAZÓWKI DLA ZDROWIEJĄCEGO

Osoby uzależnione od seksu lub miłości, które mają nadzieję naprawić sytuację
w swoim związku, muszą wcześnie rozpoznać, że słusznie przebywają w „budzie
dla psa”. Zwykle wyjście z budy tj. odkupienie swoich win wiąże się z
następującymi zachowaniami i postawami:

• Słuchanie i refleksja zamiast reagowania

• Słuchanie o bolesnej przeszłości
• Wyzbycie się postawy defensywnej
• Okazywanie wdzięczności i pokory
• Niezakładanie, że twój partner zobaczy twój punkt widzenia lub zrozumie
• Nieoczekiwanie „gwizdki z nieba” za spełnienie minimalnych wymagań
dotyczących relacji
• Znalezienie zdrowiejących osób, które zaspokoją twoje zdrowe potrzeby i
zwolnienie partnera z obowiązku ich spełniania

179
Oto kilka konkretnych rzeczy, które możesz zrobić, jako osoba uzależniona od
seksu, aby odbudować zaufanie i zdrową intymność w swoim związku:

• Wykazuj rygorystyczną uczciwość wobec wszystkich bliskich, zarówno w

małych, jak i dużych sprawach
• Pracuj nad większą empatią i wglądem w ból, który zadałeś swojemu
partnerowi bądź bliskim
• Daj swojemu partnerowi czas na odbudowę zaufania, pozwalając mu
odczuwać złość i nieufność bez oczekiwania natychmiastowego
„wybaczenia wszystkiego”
• Unikanie przeprosin, dawania prezentów w nadziei na wybaczenie i
usprawiedliwianie przeszłych zachowań oraz zrozumienie, że zwykłe
przyznanie się do tego, co zrobiłaś i nie powtarzanie tego jest
skuteczniejsze niż tysiące prób „przeproszenia”
• Spędzanie czasu ze swoim partnerem na robieniu rzeczy, które lubi (kino,
pokaz sztuki, mecz baseballowy czy cokolwiek innego) pokazuje, że wciąż
ci na nim zależy.
• Ustalenie i utrzymywanie stabilnego, spójnego planu dbania o siebie
• Przestrzeganie wytycznych planu powrotu do zdrowia i długoterminowej
zmiany zachowania

PORADY DLA ZDRADZONEGO PARTNERA

Ciężar uratowania zniszczonego związku nie spoczywa wyłącznie na
uzależnionym od seksu lub miłości. Zdradzony współmałżonek również musi się
postarać, aby spróbować zrozumieć, jaką część (jeśli w ogóle) odegrał w utracie
zaufania w związku. Jeśli jesteś zdradzonym partnerem seksoholika, oto kilka
kroków, które możesz rozważyć:

• Pozwól sobie na złość i zranienie – zasługujesz na to!

• Zdobądź wiedzę na temat uzależnienia – czytaj, uczęszczaj na zajęcia,
chodź na grupy wsparcia
• Zaangażuj się w dbanie o siebie i swoje zdrowie
• Znajdź w sobie chęć, by z czasem wybaczyć i pozwolić na odbudowanie
zaufania

180
 • Pracuj nad tym, by mniej osądzać i krytykować, okazując większą
gotowość do uznania swoich przewinień w sytuacjach kryzysowych dla
związku

KILKA SŁÓW O RYGORYSTYCZNEJ UCZCIWOŚCI

Najlepszym antidotum na dawne życie pełne sekretów i nieuczciwości jest obecne
życie w pełnej uczciwości we wszystkich dziedzinach, małych i dużych. Potrzeba
wielu dni, tygodni, miesięcy konsekwencji w tym względzie, aby przezwyciężyć
nieufność, którą stworzono na skutek nałogowych wybryków. Proste rzeczy mają
duże znaczenie, gdy próbuje się przywrócić zaufanie. Na przykład jeśli spóźnisz
się, choćby trochę, zadzwoń lub wyślij SMS-a do partnera, aby go o tym
poinformować. Jeśli zgodzisz się kupić mleko w drodze do domu, ale zapomnisz,
lepiej przyznać, że zapomniałeś, niż wymyślić jakąś wymówkę. Jeśli musisz
korzystać z komputera w domu, lepiej mieć go w głównym pokoju, niż siedzieć
za zamkniętymi drzwiami, oczekując, że twój partner „po prostu Ci zaufa” i
uwierzy, że nie dzieje się nic niewłaściwego. Przede wszystkim pozwól swojemu
partnerowi na zainstalowanie oprogramowania filtrującego i kontrolującego na
twoim komputerze, laptopie, tablecie, smartfonie i innych urządzeniach
cyfrowych z których korzystasz. To nie tylko pomoże ci zachować trzeźwość, ale
także odbudować zaufanie w związku.

Odzyskanie zaufania do męża było procesem stopniowym. Na starcie był bardzo

wiarygodny. Nie spóźniał się, zawsze odbierał telefon kiedy dzwoniłam. Zawsze
informował mnie o jakichkolwiek zmianach. Siedział i cierpliwie mnie słuchał,
gdy musiałam wyładować swoją złość i niezadowolenie, nie próbując się bronić.
Przez długi czas nie łamach tych postanowień bez względu na okoliczności. Zajęło
mi to około roku, ale myślę, że nie potrzebuję już całej tej kontroli. Jeżeli się
spóźni, nie musi mnie o tym uprzednio informować. Nie siedzę już w domu jak na
szpilkach i nie zastanawiam się gdzie on jest jeśli spóźnia się pięć minut.

– Nancy, czterdzieści lat, żona zdrowiejącego seksoholika

181
Krótko mówiąc, ważne jest, aby partnerzy uzależnionych od seksu zobaczyli, że
wychodzący z uzależnienia jest w pełni zaangażowany, chodzi na spotkania grup
wsparcia, terapię, rozwija duchowość, uczciwość, odpowiedzialność i
konsekwentne przestrzeganie bezpiecznego, nieuzależniającego korzystania z
cyfrowych technologii. Pełna uczciwość daje zdradzonemu partnerowi nadzieję i
gwarancję, że uzależniony w pełni poważnie potraktował swoją chorobę, a także
chce porzucić problematyczne zachowania z przeszłości.

UNIKANIE SZYBKICH ROZWIĄZAŃ

Niektóre pary, które chcą przywrócić intymność w swoich związkach, mogą
wpaść na pomysł by skierować się w kierunku intensywności, zarówno seksualnej
i romantycznej. To jest dość normalna reakcja. Niestety, podczas gdy
intensywność seksualna i romantyczna może w danej chwili być przyjemna, a
także zapewnić każdemu partnerowi pewną dozę otuchy, używanie jej jako środka
łagodzącego trudne uczucia niesie ze sobą ryzyko, że odwróci uwagę od
głębszych, ważniejszych problemów.
O wiele zdrowsze, choć zwykle mniej komfortowe, jest tymczasowe oziębienie
relacji. Wiąże się to z wzajemnym uzgodnieniem by powstrzymać się od
namiętności i odkładać wszelkie długoterminowe decyzje (takie jak rozstanie lub
trwała zmiana miejsca zamieszkania), dopóki nie będzie więcej jasności w jakim
kierunku to wszystko zmierzać. Ważne jest, aby poświęcić trochę czasu – zwykle
od trzydziestu do dziewięćdziesięciu dni – aby opłakać przeszłość, dowiedzieć się
więcej o uzależnieniach i uzależniających wzorcach zachowań oraz pracować nad
uczciwymi sposobami komunikacji czy leczenia poprzez grupy wsparcia,
poradnictwo dla par i indywidualne terapie. Po tym okresie maksymalnego
skupienia się na problemie można zakładać, iż ważne decyzje dotyczące związku
będą podejmowane bardziej rozważnie.

EMPATIA
Proces leczenia wymaga od każdego partnera większej empatii dla drugiego.
Empatia to zdolność odczuwania i wyobrażenia sobie tego, przez co przechodzi
ktoś inny, nawet jeżeli dana sytuacja jest zupełnie obca. Chodzenie na konsultacje
dla par i uczestnictwo w spotkaniach grup wsparcia ułatwi ten proces. Czasami

182
uzależniony może łatwiej wczuć się w ból, gdy słyszy historię wypowiedzianą
przez partnera innego seksoholika, niż gdy słyszy podobne słowa od swojej
drugiej połówki. Ostatecznie, kiedy zdradzeni partnerzy czują, że ich ból jest
zrozumiany, są bardziej skłonni uwierzyć, że uzależniony nie skrzywdzi ich
ponownie.

Podobnie partnerzy osób uzależnionych od seksu często koncentrują się na

własnej krzywdzie, zdradzie i zranionej samoocenie, obwiniając za wszystko
chorego. Zrozumiałe jest, że nie dostrzegają, iż rezygnacja z uruchamiania się jest
prawdziwą stratą, którą każdy z osobna musi przepracować. Są wściekli i
oceniający, postrzegając seksoholika jako jedynego sprawcę bałaganu, a siebie
jako niewinne ofiary. Często zwiększa to poczucie wstydu i niskiej samooceny u
uzależnionego. Terapia, ćwiczenia wzajemnego słuchania, odgrywanie ról w
sesjach terapeutycznych oraz słuchanie innych, kiedy opowiadają swoje historie,
mogą pomóc w budowaniu empatii i złagodnieniu osądu zdradzonego partnera.

Jestem pielęgniarką na oddziale intensywnej terapii, a moja praca stała się

jeszcze bardziej wymagająca po awansie na główną pielęgniarkę oddziału
kardiologicznego. Mniej więcej w tym samym czasie Paul, mój mąż od dwudziestu
pięciu lat, przeszedł na emeryturę i zainteresował się surfowaniem po sieci na
swoim laptopie. W połowie lat 90. miał kilka romansów, o których się
dowiedziałam. Rozpoczął wówczas leczenie swego seksoholizmu. Od tamtej pory
był trzeźwy, wierny i naprawdę myślałam, że to wszystko przeszliśmy. Pewnego
razu siedział do późna przy swoim komputerze. Po kilku miesiącach wydawało
się, że stracił zainteresowanie seksem ze mną. Na początku winiłam za to mój
nowy harmonogram pracy i fakt, że byłam bardzo zmęczona. W końcu jednak
przyznał, że oglądał porno i uprawiał seks przed kamerą internetową z kobietami,
które poznał online.
Natychmiast wrócił na spotkania grup wsparcia opartych o program Dwunastu
Kroków, ustalił zasady korzystania ze smartfona i komputera oraz poprosił mnie
o instalację odpowiedniego oprogramowania blokującego na wszystkich
cyfrowych urządzeniach. Początkowo byłam wściekła, ale później zdałam sobie
sprawę, że niektóre z naszych problemów małżeńskich były moją winą. Ponieważ
byłam zajęta pracą, Paul czuł się niepotrzebny i niedoceniany, co nie było dobre

183
dla naszego małżeństwa. Zaczęliśmy razem chodzić na konsultacje i
zobowiązaliśmy się do codziennego rozmawiania ze sobą, a także cotygodniowych
randek i spędzania więcej czasu razem w wolne dni. Z tego powodu nasz związek
ewoluował i faktycznie zbudowaliśmy taki poziom intymności, jakiego nigdy
wcześniej nie mieliśmy.
– Jessie, pięćdziesiąt lat, pielęgniarka

Doświadczenie Jessie i Paula nie jest niczym niezwykłym. Wiele par negatywnie
dotkniętych uzależnieniem seksualnym ma możliwość, poprzez wysiłek i ciężką
pracę, nie tylko pozostać razem, ale także zbudować silniejszy, szczęśliwszy i
bardziej uczuciowy związek niż przedtem. Jeśli ty i twój partner jesteście gotowi
na taki wysiłek, dacie radę tego dokonać.

PODJĘCIE KROKÓW W CELU URATOWANIA

ZWIĄZKU
Nie wszyscy zdrowiejący uzależnieni od seksu bądź miłości są singlami. Wielu z
nich jest po ślubie bądź w wieloletnim związku, który mocno ucierpiał z powodu
nałogowych czynności. Jeżeli to was dotyczy, to twój partner powinien nauczyć
się nie tylko dbać o siebie, ale także o cały związek. Poniższe kroki mogą okazać
się pomocne dla par chcących odbudować relację gdy minie pierwszy etap
wściekłości, obwiniania się czy bólu (zwykle po 6-9 miesiącach).

„Randkujcie” ze sobą od czasu do czasu. W dzisiejszym niezwykle zabieganym

życiu łatwo jest zaliczyć wpadkę mając ku temu choćby małą okazję.
Rozkojarzenie spowodowane obowiązkami w pracy, zajmowaniem się domem,
dziećmi, spotkaniami z przyjaciółmi może łatwo wziąć górę. Badania
potwierdziły, iż ważne jest, by pary spędzały ze sobą wolny czas nie będąc zajęte
niczym innym. To szczególnie ważne podczas leczenie bólu wywołanego
nałogiem. Jakkolwiek tworzenie zawczasu dokładnych planów na weekend może
nie być szczególnie romantyczne, tak trzymanie się go ułatwia cały proces. Celem
jest prawdziwe randkowanie – które można przerwać jedynie z ważnego powodu
– aby się bawić i wyluzować, z lub bez seksu. Obojętnie czy będzie to wypad na

184
plażę lub wyjście na miasto, obu stronom należy się odpoczynek od codziennego
stresu, jeżeli chcą doświadczyć poprawy zdrowia oraz intymności.

Słuchajcie siebie nawzajem. Jednym ze sposobów zacieśnienia wzięci jest

słuchanie. Uczucie się bardziej efektywnych metod słuchania drugiej strony.
Polecam ćwiczyć piętnaście do dwudziestu minut dziennie, kiedy reszta
obowiązków danego dna zostanie wypełniona. Ty i twój partner siadacie
naprzeciwko siebie. Macie po pięć minut na wygadanie się – mówcie wszystko,
co wam leży na sercu. Druga strona ma się wówczas nie odzywać i tylko słuchać.
Kolejne pięć lub dziesięć minut to wzajemna dyskusja na temat usłyszanych
wypowiedzi. Wykonywanie tego ćwiczenia dwa-trzy razy w tygodniu realnie
zwiększa bliskość i intymność w związku.

Wspólnie wykonujcie rozmaite czynności. Pary poważnie podchodzące do

zdrowienia powinny znaleźć czas na czynności, które podobają się obu stronom.
Spacerowanie, pielęgnowanie ogrodu, gry sportowe, chodzenie do muzeum,
zakupy w antykwariacie to propozycje zajęć, które angażują oboje
zainteresowanych. Wszystko wychodzące poza codzienną rutynę skutkuje
zacieśnieniem więzi, z czym nie może się równać nawet najlepsza terapia.

Praktykujcie nieseksualne dotykanie się i przytulanie. Wielu ludzi mających

problem ze swoim miłosnym bądź seksualnym zachowaniem dorastało w
domach, gdzie intymności oraz dotyku było bardzo mało bądź wręcz przeciwnie
– byli nimi przytłoczeni. Aby dać sobie z tym radę, pary powinny nauczyć się
bliskości fizycznej niezorientowanej na seks. Trzymanie się za ręce, przytulanie,
masaże, obejmowanie ramieniem, całowanie buduje poczucie bycia ważnym dla
drugiej osoby, czego nie da się wyrazić słowami.

(Od)Budujcie miłość. Para dążąca do przebaczenia i wyzdrowienia powinna

skupić się na okazywaniu sobie uczucia. To niekoniecznie oznacza uprawianie
seksu. Chodzi bardziej o czynnościach, które pokazują innym, że są kochani i
doceniani. Listy, kartki, kwiatki, nieoczekiwane komplementy, prezenty – to
wszystko buduje intymność. Tego typu czynności najlepiej jest podejmować na

185
zaawansowanym etapie zdrowienia, ponieważ na samym początku może to zostać
odebrane jako desperacka próba odkupienia swych win.

186
 ROZDZIAŁ DWUNASTY
WYCHODZĄC POZA PROBLEM
Zaakceptowałem, że nadużywam pornografii w taki sam sposób, w jaki inni ludzie
nadużywają narkotyków lub uprawiają hazard. Wiele razy próbowałem samemu
przestać, ale przerwa trwała maksymalnie tydzień bądź dwa. Teraz szukam
pomocy, ponieważ moje uzależnienie zagroziło mojemu małżeństwu i życiu
rodzinnemu, a także mojej karierze. Zacząłem od wizyty u terapeutki, która
wypytywała mnie o mój niepokój, czyli o to, co myślałem. Była na tyle sprytna, by
zdać sobie sprawę, że niepokój, o którym mówiłem, był bardziej objawem niż
podstawowym problemem i że moim prawdziwym problemem było to, że mój
mechanizm radzenia sobie – oglądanie pornografii – wymknął się spod kontroli,
powodując rozmaite problemy. Skierowała mnie do specjalisty od uzależnień
seksualnych, gdzie podjąłem leczenie, które obejmowało sesje indywidualne, sesje
grupowe z innymi pornoholikami oraz chodzenie na spotkania grup opartych o
program Dwunastu Kroków. Od ponad dwóch lat trzymam się z dala od
pornografii czy innych form seksualności online i czuję się świetnie. Moje
małżeństwo jest silniejsze niż kiedykolwiek; jestem bardziej „zespolony” z innymi
aspektami mojego życia.
– Dave, czterdzieści osiem lat, dziennikarz

Problemy cyberseksualne nie wynikają tylko z posiadania komputera lub

smartfona. Teraz widzę, że miałam problemy z fantazjami seksualnymi i
romantycznymi na długo przed odkryciem Internetu i aplikacji randkowych. Kiedy
połączyłam się z Internetem miałam dostęp do największego baru dla singli na
całym świecie i mogłam tam iść, kiedy tylko chciałam, czując się absolutnie
bezpiecznie. W świecie cyfrowym łatwo było podejść do ludzi, którymi byłam
zainteresowana i odejść od tych, którzy mnie nie interesowali. Gdy ktoś mnie
odrzucił, nie miało to większego znaczenia, ponieważ nie byli „prawdziwi” i tam
była zawsze inna opcja. Problem polegał na tym, że zapomniałam o swoim
prawdziwym życiu. Urok i emocje związane z romansami online były silniejsze,
niż potrzeba chodzenia do pracy, płacenia czynszu, kupowania artykułów

187
spożywczych i dbania o siebie. Z biegiem czasu moje życie stopniowo się
rozpadało, aż zostałam całkowicie sama i zdesperowana. W końcu moje
rodzeństwo wkroczyło i zmusiło mnie do szukania pomocy. Tak się cieszę, że to
zrobili. Teraz mam pracę, którą lubię i ładne mieszkanie, a nawet zaczęłam
randkować. Nie spotkałam jeszcze odpowiedniego mężczyzny, ale nie mam z tym
problemu. Prawdopodobnie nie jestem jeszcze gotowa na poważny związek, ale
pewnego dnia będę, dzięki mojemu zdrowieniu.
– Anna, trzydzieści siedem lat, logopedka

Leczenie polega na czymś więcej, niż po prostu powstrzymaniu

problematycznego zachowania. Słowo „powrót do zdrowia” jest używane w
leczeniu uzależnień, ponieważ sugeruje, że twoje poczucie własnej wartości,
życia i kreatywności są pielęgnowane oraz kultywowane. Chociaż „działania”
procesu zdrowienia omówione w kilku ostatnich rozdziałach są narzędziami,
które wprowadzają i pomagają utrzymać zmiany, należy zrobić więcej, aby
zapewnić trwałe szczęście i spokój ducha. Prawdziwe, długotrwałe zdrowienie
następuje poprzez zaangażowanie w praktykę dbania o siebie oraz uczenie się, jak
znajdować zdrowe przyjemności, dzięki którym życie jest warte zachodu, a także
jak cieszyć się nimi.

ZNACZENIE SAMODZIELNEGO DBANIA O SIEBIE

Osoby z uzależnieniami często mają trudności z poświęceniem czasu na zadbanie
o siebie, a nawet z uznaniem, że powinny to robić. Na przykład, osoby
uzależnione od seksu i miłości zwykle koncentrują się na intensywności, a nie na
uspokajaniu i dbaniu o siebie. Nie mogąc uspokoić się długoterminowymi,
znaczącymi osiągnięciami życiowymi, takimi jak obserwowanie wzrostu ogrodu
lub rozwijanie intymności w bliskim partnerstwie, ci ludzie wypłukują
intensywność z zewnętrznych wydarzeń i doświadczeń w celu rozproszenia i
dysocjacji. To jest istota ich problemu.

Osoby uzależnione od seksu wykorzystują seksualne i/lub romantyczne fantazje

oraz zachowania, aby uniknąć uczucia pustki i wewnętrznego dyskomfortu. Kiedy
dochodzą do siebie, uczucia te muszą zostać złagodzone poprzez dbanie o siebie.
Tak więc, długotrwałe leczenie obejmuje naukę „nic nie robienia” przez pewien
188
czas, a także znajdowanie i rozwijanie zdrowych hobby czy zainteresowań. Ta
część procesu może być tak obca dla zdrowiejących nałogowców, że ostatecznie
jest najtrudniejszą częścią powrotu do zdrowia.

ZADANIA PIELĘGNACYJNE DLA UZALEŻNIONYCH

Nawiązuj nieseksualne znajomości. Osoby uzależnione od seksu, które są
aktywne w swoim nałogu, często nie zajmują się niczym innym, co wykracza
poza uzależniające zachowania. Zaabsorbowanie ich seksualnym lub
romantycznym życiem uniemożliwia im uświadomienie sobie samotności lub
izolacji, które w innym przypadku mogłyby odczuwać. Nawet jeśli są aktywni
społecznie i wydają się być blisko innych, czują się oddzieleni swoimi sekretami
oraz wszechogarniającą naturą swoich zachowań. Ci, którzy są świadomi
problematyczności swoich czynności, często czują się zbyt zawstydzeni, aby
porozmawiać o tym z przyjaciółmi i innymi wspierającymi ludźmi. Zamiast tego
pozostają odizolowani i nieszczęśliwi.
Izolacja jest cechą charakterystyczną choroby emocjonalnej. Każda lecząca się
osoba potrzebuje, oprócz partnerów i członków najbliższej rodziny, innych ludzi
z którymi może omówić bolesne chwile i straty. Dlatego zachęca się do udziału
w terapii grupowej, programach zdrowienia Dwunastu Kroków i innych grupach
wsparcia. Chociaż na początku omawianie takich obaw może być krępujące,
wsparcie i akceptacja, które wiąże się z docieraniem do bezpiecznych ludzi, mogą
znacznie przeważyć nad jakimkolwiek dyskomfortem.

Medytuj. Od dawna propagowana przez grupy religijne i programy Dwunastu

Kroków regularna medytacja pomoże wytworzyć w sobie więcej spokoju i
wyciszenia. Jeśli celem jest odejście od intensywności i pobudzenia jako źródła
rozproszenia, praca nad stworzeniem wewnętrznego spokoju jest mądrym
krokiem. Najłatwiej zacząć od lekcji lub znalezienia dobrej książki o medytacji.
Sugerowane książki obejmują Mindfulness in Plain English autorstwa Bhante
Henepola Gunaratana, Wherever You Go, There You Are autorstwa Jona Kabat-
Zinna oraz anonimowo napisane Answers in the Heart: Daily Meditations for Men
and Women Recovering from Sexual Addiction.

189
Dbaj o kondycję fizyczną. Ci, którzy intensywnie dążą do natychmiastowej
satysfakcji poprzez seks, zwykle zaniedbują swoje zdrowie fizyczne i stosują
kilka zdrowych metod, aby zmniejszyć codzienne czynniki wywołujące stres. Z
tego powodu programy leczenia uzależnień zazwyczaj uwzględniają ćwiczenia
fizyczne jako ważny element pracy. Osiągnięcie równowagi życiowej oznacza
zwrócenie uwagi na zdrowie emocjonalne, duchowe i fizyczne. Oprócz
wszystkich korzyści płynących z aktywności fizycznej i utraty wagi, ćwiczenia
wywołują wiele takich samych zmian neurochemicznych w mózgu, które są
wytwarzane przez uzależniające zachowania – odreagowanie seksualne i
kompulsywne romanse – tylko w znacznie zdrowszy sposób. Nawet najprostsza
rutyna, taka jak chodzenie, stosowana konsekwentnie i z zaangażowaniem,
znacznie zwiększy poczucie spokoju i zadowolenia.

Znajdź równowagę. Presja naszego współczesnego świata ułatwia każdemu

wytrącenie się z równowagi. W szczególności dotyczy to osób, które korzystały
z seksualnych/miłosnych aktywności, aby odciąć się od całego świata. Z biegiem
czasu zbyt wiele uwagi poświęca się uzależniającym zachowaniom, a zbyt mało
przyjaciołom, romantycznym partnerom, rodzinie, dzieciom lub obowiązkom
zawodowym. Życie zamienia się w gorączkową próbę ugaszenia pożarów i
nadgonienia zobowiązań, które zostały zignorowane na rzecz uruchamiania się.
Przez większość czasu życie jest przeżywane „będąc przytłoczonym”.
Czując przytłoczenie, osoba uzależniona chętnie sięgała po dobrze znane sobie
rozwiązanie. Jednak zdrowym rozwiązaniem dla osób uzależnionych w okresie
rekonwalescencji jest ustalenie odpowiednich priorytetów oraz granic dla
zobowiązań zawodowych, dbania o siebie i relacji osobistych. Ustal plan
maksymalnej liczby godzin, które będziesz przepracowywać w każdym tygodniu,
i nadaj priorytet zobowiązaniom związanym z rodziną, przyjaciółmi i czasem dla
siebie. Pomoże ci to w osiągnięciu i utrzymaniu równowagi oraz poczucia
kontroli nad swoim życiem.

Spędzaj czas na łonie natury. Poczucie izolacji i samotności jest często

wszechobecne u osób nadużywających seksu i romansu. Czasami osoby
uzależnione od cyberseksu czuły się samotne przez całe życie. Mocnym
sposobem na uświadomienie sobie, że nie jesteś sam, ale raczej częścią rozległego

190
wszechświata jest spędzenie czasu na łonie natury. Na zewnątrz urzeczywistnia
się wzajemne powiązanie życia. Na przykład wizyta w Mount St. Helens w
północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych jasno pokazuje zarówno
zniszczenia, jakie może nieść erupcja wulkanu, jak i możliwą regenerację.
Wycieczka do Wielkiego Kanionu pokazuje, jak po wielu latach woda może
wyrzeźbić ogromną szczelinę w litej skale. Spacer po pobliskim lesie ilustruje jak
ptaki polegają na drzewach, na których budują swoje gniazda, na robakach,
którymi karmią swoje potomstwo i na partnerze, który wysiaduje jaja. Każda
wycieczka na pustynię pokazuje nam, że współzależność, a nie izolacja, jest
regułą natury. To bardzo pomocna dla zdrowiejących osób zasada, która pomaga
im to zobaczyć, przyswoić i zastosować w praktyce.

Doskwiera ci samotność? Adoptuj zwierzaka. Badania medyczne wykazały, że

starsze osoby ze zwierzętami są szczęśliwsze, zdrowsze i żyją dłużej niż osoby,
które nie dzielą życia ze zwierzętami. Wielu ludzi poproszonych o podanie
przykładu bezwarunkowej miłości od razu myśli o tym jak pies lub kot kocha
swojego właściciela. Rzeczywiście, zwierzęta domowe mogą niezmiernie
poprawić życie swoich właścicieli. Posiadanie psa, kota lub innego przyjaznego
zwierzęcia, które wita cię przy drzwiach po powrocie z pracy, dotrzymuje ci
towarzystwa podczas czytania, oglądania telewizji lub zachęca do wyjścia z domu
na spacer może uratować od przejścia ze stanu „samotności” do „osamotnienia”,
szczególnie osoby, które mieszkają same. Co więcej, dbanie o fizyczne i
emocjonalne potrzeby innej żywej istoty uczy innego podejścia do życia, niż tylko
martwienia się o siebie.

Angażuj się w hobby, sport, gry i „dobrą zabawę”. Mocno angażując się w
program Dwunastu Kroków, sesje terapeutyczne, pracę, spędzanie czasu z
dziećmi i inne wcześniej zaniedbywane zajęcia, łatwo zapomnieć lub unikać
rekreacji. Kiedy życie staje się wymagające i złożone, poświęcanie czasu na
podróże, hobby, sport i inne „nieproduktywne” zajęcia może wydawać się głupie.
Jednak ładowanie baterii za pomocą dobrej zabawy wpisuje się w niezbędne
dbanie o siebie, które gwarantuje gotowość i odniesienie sukcesu w pracy,
związkach i innych aspektach życia. Kluczem do produktywnego i zdrowego

191
psychicznie stylu życia jest włączenie zabawy i rekreacji w dawce niezbędnej do
utrzymania równowagi w życiu.

Stwórz „dom” w domu. Kiedy seksualne i romantyczne fantazje oraz

zachowania są twoim głównym priorytetem w życiu, nie ma miejsca na skupienie
się na tworzeniu ciepłego i zachęcającego życia domowego. Chociaż osoby
uzależnione od seksu wykorzystują intensywność swoich zachowań jako sposób
na zignorowanie swoich emocjonalnych lub „wewnętrznych” ja, ignorują również
swoje otoczenie zewnętrzne. W trakcie zdrowienia poświęć trochę czasu na
założenie ogrodu, pomalowanie pokoju gościnnego, zakup kwiatów lub
przestawienie mebli. Proste działania mające na celu ulepszenie domu oraz
cotygodniowe działania w celu utrzymania takowego stanu odzwierciedlają
ważne zobowiązanie do dbania o siebie, co z kolei stale przypomina o
pozytywnych zmianach jakie może przynieść trzeźwość.

OSTATNIE SŁOWA
Podczas gdy dla niektórych osób aktywność seksualna i romans zapewniają
ścieżkę do przyjemności, zabawy i zdrowej stymulacji, jest wielu, którzy
kompulsywnie stosują te czynności, odkrywając z czasem, że te normalnie
zdrowe rozrywki są destrukcyjne dla ich przekonań, poczucia własnej wartości i
relacji. Tak, większość osób, które uważają seks technologię za problematyczną
z jakiegokolwiek powodu, jest w stanie po prostu jej uniknąć, trzymając z dala od
ich życia osobistego i związków. Są jednak osoby, które tracą możliwość wyboru,
kiedy, a nawet czy będą używać technologii cyfrowej w celach seksualnych bądź
romantycznych. Dla tych osób i ich bliskich angażowanie się w oglądanie
obrazów, filmów, czytanie historii, korzystanie z czatów tekstowych i wideo,
wirtualny seks, serwisy randkowe, media społecznościowe i aplikacje do
randkowania wywołują zamieszanie, dystans i poczucie beznadziejności, które
może wydawać się nierozwiązywalne.
Ta książka omawia konsekwencje uzależnienia od seksu i miłości oraz opisuje
kroki, jakie mogą podjąć osoby uwikłane w kompulsywną seksualność bądź
romans, aby odzyskać zdrowe życie. W ten sposób staraliśmy się nieść
informacje, a przede wszystkim nadzieję tym, którzy stracili część swojego życia
i ducha z powodu problemu izolacji i samotności. Podobnie jak nadużywający
192
bądź uzależnieni od substancji, ludzie znajdujący się w sieci uzależnień
seksualnych bądź romantycznych, których przyczyną są technologie, mogą czuć
się bezradni, bez żadnych perspektyw na poprawę sytuacji. Jeśli jesteś wśród tych
ludzi to głowa do góry, ponieważ czytając tę książkę poczyniłeś/poczyniłaś
właśnie pierwszy krok w celu okiełznania swego uzależnienia.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat dziesiątki tysięcy osób uzależnionych od
seksu znalazło pomoc i wsparcie w zdrowieniu, wykonując opisane tutaj kroki,
rozpoznając swój problem, udając się do doświadczonego terapeuty, angażując
się w grupy samopomocy, ustanawiając odpowiednie granice, odbudowując
relacje i przywracając równowagę w swoim życiu. Na początek wystarczy chęć
bycia uczciwym, poproszenie o pomoc i stopniowe zdrowienie.

Życzymy wszystkiego najlepszego na trzeźwym szlaku.

193
 DODATEK
ĆWICZENIA DLA
UZALEŻNIONYCH
PLAN TRZEŹWOŚCI SEKSUALNEJ
Oto kilka typowych celów, które leżą u podstaw planu trzeźwości seksualnej.
Twoje cele mogą (i prawdopodobnie będą) różnić się w sposób odzwierciedlający
własne wartości i okoliczności.

1. Nie chcę mieć tajemnic przed małżonkiem.

2. Chcę mieć prawdziwy związek z prawdziwą osobą, a nie tylko fantazjami
online, które miałem.
3. Chcę z powrotem odzyskać siebie.
4. Chcę być „obecny” w prawdziwym świecie, zamiast żyć w połowie w
rzeczywistości, a w połowie w świecie wirtualnym.
5. Chcę odzyskać zaufanie u partnera i nie chcę ponownie naginać jego
zaufania.
6. Nie chcę więcej oglądać pornografii.
7. Chcę rozwinąć zdrową, bezpośrednią relację seksualną z moim
kochankiem.

Twoje cele posłużą jako ogólne wskazówki dotyczące trzeźwości seksualnej. Gdy
zostaną zdefiniowane, możesz ich użyć, aby stworzyć rzeczywisty plan granic
seksualnych.
Niektóre plany trzeźwości seksualnej zaczynają się od prostych stwierdzeń, takich
jak „Zakaz oglądania zdjęć lub filmów o charakterze seksualnym” lub „Zakaz
łączenia się z Internetem i korzystania ze smartfona w jakimkolwiek celu poza
komunikacją z rodziną lub w celach służbowych” albo „Jestem trzeźwy, o ile nie
płacę za seks w jakiejkolwiek formie.”. Ważne jest tutaj, aby po prostu zacząć od
czegoś, a następnie odpowiadać za swój plan, dzieląc się nim z neutralną osobą,
która jest w pełni zaznajomiona z twoją seksualną i romantyczną historią oraz

194
problemami. Jednak z biegiem czasu większość ludzi stwierdza, że potrzebuje
bardziej rozbudowanego zestawu wskazówek, które pomogą im sterować
leczeniem. Poniżej znajduje się opis takiego planu, a następnie przykładowy
schemat.

Część pierwsza: wewnętrzna granica

Wewnętrzna granica to podstawowa definicja trzeźwości seksualnej, obejmująca
konkretne i specyficzne zachowania (a nie myśli czy fantazje), które osoba
uzależniona chce powstrzymać. W tej granicy są najbardziej szkodliwe i
kłopotliwe czynności. Jeśli uzależnieni zaangażują się w którekolwiek z tych
zachowań to zaliczyli wpadkę i będą musieli ponownie zaznaczyć w kalendarzu
swój pierwszy trzeźwy dzień, analizując przy tym, co doprowadziło do tej
sytuacji. Zachowania z tego zakresu różnią się w zależności od osoby, w
zależności czy ktoś jest singlem, po ślubie, hetero, homo itp. Typowe zachowania
z granicy wewnętrznej obejmują:

1. Otwieranie przeglądarki z zamiarem oglądania pornografii

2. Korzystanie z aplikacji do lokalizowania partnerów seksualnych
3. Uprawianie seksu przed kamerą internetową
4. Płatny seks (w tym zmysłowe masaże)
5. Zapraszanie byłego partnera na seks
6. Poszukiwanie jakiegokolwiek seksu lub romansu poza głównym
związkiem

Część druga: środkowa granica

Środkowa granica dotyczy znaków ostrzegawczych i ryzykownych sytuacji, które
mogą prowadzić uzależnionych z powrotem do ich zachowań na granicy
wewnętrznej. Ta granica zawiera listę ludzi, miejsc i doświadczeń, które mogą
skłonić uzależnionego do uruchomienia się. Elementy te są unikalne dla każdej
osoby. Na tej liście znajdują się rzeczy pośrednio związane z uruchomieniem,
które mogą jednak wywołać chęć powrotu do nałogu. Zasadniczo wszystko, co
może sprawić, że uzależniony od seksu będzie chciał odciąć się od rzeczywistości,
a tym samym powrócić do zachowań z wewnętrznej granicy, należy do środkowej
granicy. Niektóre typowe elementy środkowej części obejmują:

195
 1. Przepracowanie
2. Buszowanie po sieci w samotności
3. Korzystanie z mediów społecznościowych w tajemnicy
4. Wyłączenie oprogramowania do filtrowania/kontrolowania
5. Ponowna instalacja aplikacji randkowych/nastawionych na jednorazowy
seks
6. Kłócenie się ze współmałżonkiem, drugą połówką, szefem itp.
7. Pominięcie terapii lub spotkania grupy wsparcia
8. Kłamstwo
9. Niewłaściwe dbanie o siebie (brak snu, słabe odżywianie, brak ćwiczeń
itp.)
10. Nadmierne martwienie się o finanse
11. Podróżowanie w pojedynkę
12. Spędzanie czasu w pojedynkę bez uprzedniego zaplanowania rzeczy do
zrobienia

Część trzecia: zewnętrzna granica

Zewnętrzna granica oferuje wizję poprawy życia i pozytywnych rzeczy, które
nadejdą. Zawiera listę zdrowych czynności wraz z czynnościami, które prowadzą
do realizacji celów życiowych, nadziei i marzeń. Pozycje na tej liście mogą być
natychmiastowe i konkretne, takie jak „praca w domu” albo „spędzanie więcej
czasu z dziećmi” lub długoterminowe i mniej namacalne, takie jak „zaczynanie
rozumienia moich celów zawodowych” czy „posiadanie lepszej relacji z
małżonkiem”. Lista powinna odzwierciedlać zdrowe połączenie pracy,
zdrowienia i zabawy. Jeśli na liście znajduje się chodzenie na spotkania grupy
wsparcia trzy razy w tygodniu, codzienne ćwiczenia i raz w tygodniu spotykanie
z terapeutą, to należy również wymienić spędzanie czasu z przyjaciółmi,
chodzenie do kina i angażowanie się w hobby. Te zdrowe przyjemności są
zajęciami, które seksoholicy zastępują intensywnością uruchomień. Niektóre
typowe działania na granicy zewnętrznej obejmują:

1. Spędzanie więcej czasu z dziećmi

2. Dołączenie do grupy pisarskiej
3. Codzienne ćwiczenia

196
 4. Badanie lekarskie lub dentystyczne
5. Codzienne pisanie dziennika i medytacje
6. Praca nie więcej niż osiem godzin dziennie
7. Utrzymywanie czystości w domu
8. Znalezienie nowego hobby, najlepiej takiego, którym można cieszyć się
wraz z rodziną i przyjaciółmi

PRZYKŁADOWY PLAN TRZEŹWOŚCI

Plany trzeźwości uzależnionych od seksu i miłości różni się w zależności od
potrzeb oraz okoliczności życiowych danej osoby. Należy pamiętać, że samotna
23 letnia uzależniona od seksu kobieta będzie miała zupełnie inny plan niż 55
letni żonaty mężczyzna z trójką dzieci. Mamy nadzieję, że poniższy przykładowy
plan pomoże ci w stworzeniu własnego planu granic. Niektóre z zawartych w nim
informacji mogą wydawać się zbędne, ale dokładniejsze i szczegółowe określenie
zasad jest bardziej pomocne niż niejasne. Przed wdrożeniem planu należy zawsze
przejrzeć go z co najmniej jedną inną osobą – terapeutą, sponsorem z grupy
Dwunastu Kroków lub partnerem kontrolującym – nie należy go później zmieniać
bez konsultacji z osobą, która pomogła ci go ułożyć.

Partnerzy i małżonkowie nie są odpowiednimi osobami do których można

zwrócić się o pomoc w opracowaniu planu trzeźwości seksualnej, chociaż mają
pełne prawo przeczytać go, gdy zostanie ukończony. Dla małżonków omawiane
kwestie są zbyt osobiste i drażliwe, aby mogli być obiektywni i naprawdę
pomocni. Zamiast tego najlepszą osobą, która pomoże Ci w ustaleniu planu, jest
osoba, która ma wiedzę na temat uzależnienia od seksu i miłości, jest obiektywna
i gotowa do postawienia się tobie – osoba, która nie boi się twojego gniewu ani
zranienia twoich uczuć. Są to ludzie tacy jak wyszkoleni terapeuci uzależnień
seksualnych, liderzy opartych na wierze grup zajmujących się trzeźwością
seksualną i sponsorzy Dwunastu Kroków.

197
 CELE
1. Nie chcę nigdy więcej oglądać pornografii ani uprawiać seksu przed
kamerą internetową.
2. Nie chcę mieć tajemnic przed małżonkiem.
3. Chcę mieć zdrowe relacje ze swoim współmałżonkiem i wyeliminować
fantazyjne relacje online, które miałem.
4. Chcę z powrotem czuć się sobą.
5. Chcę być „obecny” w prawdziwym świecie dla mojej rodziny, zamiast
nieustannie myśleć o moim „życiu online”.
6. Chcę odzyskać zaufanie współmałżonka i nie chcę ponownie testować
granicy tego zaufania.
7. Chcę rozwinąć przyjemny i satysfakcjonujący związek seksualny z moim
współmałżonkiem.

GRANICA WEWNĘTRZNA (SEDNO SPRAWY)

1. Nie oglądaj pornografii w jakiejkolwiek formie
2. Nie korzystaj z czatów (tekstowych lub wideo)
3. Nie uprawiaj seksu (online lub na żywo) z nikim innym niż swój partner
4. Zakaz wysyłania SMS-ów, e-maili oraz uprawiania sextingu z byłymi lub
potencjalnymi partnerami romantycznymi/seksualnymi
5. Nie masturbuj się w pojedynkę

ŚRODKOWA GRANICA (ZNAKI OSTRZEGAWCZE)

1. Przeglądanie Internetu w samotności
2. Pozostawanie do późna w pracy
3. Odwiedzanie sklepu z aplikacjami w samotności
4. Zachowywanie tajemnic
5. Brak odpowiedzi na telefony
6. Cały weekend bez planów
7. Spieranie się z szefem (lub kimkolwiek innym)
8. Niechodzenie na spotkania grupy wsparcia
9. Brak wystarczającej ilości snu
10. Pomijanie posiłków

198
 ZEWNĘTRZNE GRANICE (ZDROWE DZIAŁANIA
WSPOMAGAJĄCE ZDROWIENIE)
1. Uczestniczenie w spotkaniach grup Dwunastu Kroków trzy razy w
tygodniu
2. Powrót do kościoła
3. Trenowanie z dzieckiem gry w piłkę nożną
4. Zapomnienie o zamartwianiu się chorobami przenoszonymi drogą płciową
5. Punktualność
6. Regularne ćwiczenia
7. Dołączenie do firmowej drużyny softballowej
8. Cieszenie się zdrowiem i stabilnością finansową
9. Prowadzenie dziennika i codzienne medytacje

TWÓJ PLAN TRZEŹWOŚCI SEKSUALNEJ

Teraz masz już wszystko, aby stworzyć swój własny plan trzeźwości seksualnej.
Możesz wykorzystać przestrzeń podaną poniżej lub wykonać go na oddzielnej
kartce papieru lub urządzeniu cyfrowym. Gdy będzie gotowy, przejrzyj ten plan
ze swoim partnerem kontrolującym. Będziecie musieli zatwierdzić go wspólnie i
podpisać, pokazując twoje zaangażowanie w jego przestrzeganie oraz
zaangażowanie partnera kontrolującego w udzielanie pomocy. Data podpisania
planu jest datą pierwszego dnia trzeźwości. Każdy dzień, w którym nie angażujesz
się w zachowanie z granicy wewnętrznej zaliczany jest na poczet dni trzeźwych.
Po podpisaniu planu nie można wprowadzać w nim zmian bez wcześniejszego
omówienia z partnerem kontrolującym. Pamiętaj, najlepiej jest, jeśli twoim
partnerem kontrolującym będzie terapeuta specjalizujący się w uzależnieniach
seksualnych bądź sponsor z grupy opartej na zasadach Dwunastu Kroków.

199
 MOJE CELE
(ogólne zasady i założenie mojego planu trzeźwości seksualnej)

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

MOJA WEWNĘTRZNA GRANICA

(zachowania seksualne, które chcę wyeliminować)

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

200
 MOJA ŚRODKOWA GRANICA
(znaki ostrzegawcze oraz potencjalnie niebezpieczne sytuacje)

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

7. …………………………………………………………………………..

8. …………………………………………………………………………..

9. …………………………………………………………………………..

10. …………………………………………………………………………..

11. …………………………………………………………………………..

12. …………………………………………………………………………..

201
 MOJA ZEWNĘTRZNA GRANICA
(pozytywne nagrody oraz sposoby na utrzymywanie się w ramach granic)

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

7. …………………………………………………………………………..

8. …………………………………………………………………………..

9. …………………………………………………………………………..

10. …………………………………………………………………………..

11. …………………………………………………………………………..

12. …………………………………………………………………………..

Mój podpis: ………………………………………………………………….

Podpis partnera kontrolującego: ……………………………………….........

Data:………………………………………………………………………….

202
 KILKA WSKAZÓWEK ODNOŚNIE PLANU
TRZEŹWOŚCI SEKSUALNEJ
1. Pamiętaj, że plan trzeźwości ma na celu pociągnięcie cię do
odpowiedzialności za swoje zobowiązania, szczególnie w obliczu trudnych
okoliczności. Jeśli nie masz jasno określonych granic w swoim planie
zdrowienia, jesteś podatna na podjęcie nieprzemyślanej decyzji. Nie trzeba
dodawać, iż większość z nich nie sprzyja seksualnej lub romantycznej
trzeźwości.
2. Pamiętaj, że plany granic mogą być elastyczne w dłuższym okresie czasu.
Zdrowiejący ludzie często spędzają miesiąc lub dwa z określonym
zestawem granic, a następnie zastanawiają się, czy potrzebują korekty.
Jednak zmiana planu trzeźwości nie jest czymś, co należy robić
samodzielnie; wprowadzanie zmian wymaga zaangażowania osoby, która
w pełni rozumie twoje problemy i ich kontekst (twojego partnera
kontrolującego). Zmiany planu granic nigdy nie powinny być dokonywane
tylko dlatego, że pojawia się jakaś szczególna sytuacja i w tej chwili
decydujesz, że nadszedł czas, aby dokonać zmiany. Nie nazywa się to
zmianą planu tylko uruchomieniem.
3. Jeśli chcesz usprawiedliwić kontynuację określonego zachowania, nawet
jeśli w głębi duszy wiesz, że nie jest to właściwe i nie służy już zdrowemu
celowi, prawie zawsze możesz znaleźć kogoś, kto cię poprze i zgodzi się,
że „nie było to nic wielkiego”. Należy pamiętać, że celem stworzenia planu
granic nie jest usprawiedliwienie lub racjonalizowanie wcześniejszych
zachowań (lub ich tłumaczenie); celem jest zaprzestanie działania.
4. Jeśli jesteś w związku, zastanów się, jak nowe granice wpłyną na
współmałżonka lub drugą połówkę. Na przykład okres całkowitej
abstynencji może znacząco wpłynąć na partnera. Twój partner może już
czuć się odrzucony przez ciebie seksualnie. Porozmawiaj z nim na temat
swojej decyzji o okresie całkowitej abstynencji i długości tego okresu. Jeśli
twój partner nie jest zadowolony z twojej decyzji, oboje powinniście
omówić ją z terapeutą par posiadającym wiedzę na temat uzależnienia
seksualnego.

203
 OPRACOWYWANIE PLANU RANDKOWEGO
Przejrzenie przykładowych planów randkowych może pomóc w nauce nowych,
zdrowszych nawyków poznawania nowych osób. Poniższy plan nie będzie
odzwierciedlał potrzeb wszystkich, ponieważ jest napisany dla osoby, której
głównym wzorcem były aplikacje do szukania anonimowego seksu. Niemniej
jednak, jako typowy przykład, może pomóc w opracowaniu własnego planu
randkowego. Nie powinieneś samodzielnie opracowywać poniższych zasad.
Zamiast tego pracuj z terapeutą, sponsorem lub wspierającymi, zdrowiejącymi
przyjaciółmi. Co więcej, nie powinieneś zmieniać tego planu bez uprzedniej
konsultacji z osobą lub osobami, które pomogły ci go skonstruować.

Przykładowy plan randkowy

1. Nie będę uprawiać seksu wcześniej, niż przed trzema randkami.
2. Nie będę uprawiać seksu przez pierwsze trzy tygodnie poznawania kogoś
nowego.
3. Na miejsce pierwszego spotkania wybiorę miejsce publiczne.
4. Nie umawiam się z nikim, kogo nie przedstawiłbym znajomym.
5. Nie umawiam się z nikim, kto jest w związku z kimś innym.
6. Nie umawiam się z nikim, kto aktywnie używa twardych narkotyków.

Celem planu randkowego jest pomoc w nauczeniu się, jak poznać osobę, zanim
zostaniesz seksualnie lub głęboko zauroczony. Wspiera to twój rozwój osobisty,
ponieważ zaczynasz opierać swoje seksualne i romantyczne wybory nie tylko na
tym, czy dana osoba jest ekscytująca, ale także na tym, czy coś ci się podoba w
jej osobowości. Jeśli jesteś uzależniony od seksu, przemyślany plan randkowy
pomoże xi ograniczyć początkowy impuls, zanim lepiej poznasz drugą osobę.
Jeśli jesteś uzależniony od miłości, plan randkowy może stłumić początkowy
impuls, by się zakochać przed lepszym poznaniem danej osoby.

Część randkowa nie jest taka trudna. Wychodzę na kawę z dżentelmenem i patrzę,
jak się dogadujemy. Jeśli dobrze się z nim rozmawia i jest uroczy, to następnym
razem obejrzymy film albo zjemy obiad. Kiedy zaczynam z nimi rozmawiać – mam
na myśli prawdziwie zaangażowaną rozmowę – chęć przespania się z nimi gdzieś
się ulatnia. Większość wydaje się w porządku do momentu, aż zaczną mówić.
204
Zdaję sobie sprawę, że nie mają wiele do powiedzenia. A może mają dużo do
powiedzenia, ale nic co by mnie interesowało.
Ponieważ mój plan randkowy stanowi, że przed seksem powinienem odbyć trzy
randki, stwierdzam, że po prostu nie uprawiam go tak często. Podczas zdrowienia
odkryłem, że naprawdę muszę być pobudzony przez to, co ma do powiedzenia
dany mężczyzna, zanim zacznę uprawiać seks. Wiem, że to zabawne, ale nigdy
wcześniej o tym nie wiedziałem. Kiedy uprawiałem anonimowy seks, nikt nic nie
mówił, wszystko odbywało się w ciszy. Nic dziwnego, że nigdy nie udało mi się
nawiązać bliższej relacji.
– Mark, trzydzieści jeden lat, barman

Teraz jesteś gotowa do stworzenia własnego planu randkowego. Możesz

wykorzystać przestrzeń poniżej lub spisać go na kartce papieru albo urządzeniu
elektronicznym. Pamiętaj o swoich celach rozwoju osobistego, a także o swojej
przeszłości. Po ukończeniu planu omów go ze swoim partnerem kontrolującym.
Będziecie musieli zatwierdzić go razem, a następnie podpisać, co pokaże twoje
zaangażowanie w jego przestrzeganie oraz zaangażowanie partnera
kontrolującego w udzielanie pomocy.

205
Mój osobisty plan randkowy:

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

7. …………………………………………………………………………..

8. …………………………………………………………………………..

9. …………………………………………………………………………..

10. …………………………………………………………………………..

11. …………………………………………………………………………..

12. …………………………………………………………………………..

Mój podpis:………………………………………………………………………

Podpis partnera kontrolującego:…………………………………………………

Data:……………………………………………………………………………...

206
 ZAAWANSOWANY PLAN RANDKOWY
Jeśli starasz się sformułować plan randkowy, ćwiczeniem, które może okazać się
pomocne, jest ustalenie znaków ostrzegawczych – czerwonych, żółtych i
zielonych. Te znaczniki mają pomóc ci zobaczyć, kto jest dobrą partią, a kto na
pewno cię rozczaruje. Rozsądnie jest przejrzeć tę listę z kimś –
najprawdopodobniej z terapeutą lub sponsorem – kto może pomóc ci ocenić, czy
twoje oczekiwania są rozsądne i czy stawiasz zbyt wysokie czy zbyt niskie
wymagania.

Czerwone światło: są to cechy charakteru, które są dla mnie nie do przyjęcia u

potencjalnego partnera. Przestałbym spotykać się z osobą, która:

1. Jest aktywną alkoholiczką, narkomanką, uzależnioną od seksu lub miłości.

2. Wciąż pozostaje w romantycznym związku z kimś innym.
3. Nadal mieszka z byłym po rozstaniu.
4. Okłamuje mnie.
5. Nie odpowiada ma moje telefony, SMS-y lub e-maile.
6. Jest bezrobotna, jej jedynym źródłem dochodu jest cotygodniowy zasiłek.

Żółte światło: są to cechy charakteru mogące stanowić problem, a zauważam je

u kogoś z kim się spotykam. Będę ostrożny, jeśli on lub ona:

1. Mówi o sobie więcej niż słucha.

2. Niedawno zakończył(a) wieloletni związek.
3. Zdaje się dzwonić do mnie tylko wtedy, gdy czegoś chce lub potrzebuje.
4. Nie sprawia, że czuję się bezpieczny lub doceniany, kiedy jesteśmy razem.
5. Sprawia, że to ja zajmuję się wszystkimi planami i kontaktami
towarzyskimi.
6. Nie oferuje podzielenia rachunku za wspólne wydatki (np. jedzenie w
restauracji).
7. Wydaje się niezainteresowana(y) przedstawieniem mnie swoim znajomym.
8. Nie chce planować z wyprzedzeniem i często zmienia harmonogram
spotkań lub anuluje nasze plany.

207
Zielone światło: są to cechy charakteru, które naprawdę lubię i uważam za
atrakcyjne u potencjalnego partnera. Byłbym zachęcony do dalszego umawiania
się z osobą, która:

1. Próbuje dowiedzieć się, co się ze mną dzieje i jak mi idzie.

2. Oferuje pomoc w sprawach, które robię.
3. Zaskakuje mnie zabawnymi lub miłymi doświadczeniami.
4. Ma ciekawe hobby i wykazuje własne poczucie kreatywności.
5. Podziela moje zainteresowania.
6. Oddzwania, odpisuje na SMS-y i e-maile w rozsądnym czasie i stawia się
w umówionym miejscu o umówionej godzinie.

Wypisując pozytywne i negatywne sygnały odnośnie znajomości, dajesz sobie

lepszą okazję do obiektywnej refleksji, gdy jesteś podekscytowany spotkaniem z
kimś nowym. Posiadanie solidnego planu randkowego i jasno nakreślonych
zasad, na których możesz polegać, zmniejsza prawdopodobieństwo, że stracisz
kontrolę nad sobą pod wpływem chwili lub zaangażujesz się w bolesne bądź
uzależniające relacje.
Podczas gdy osoby nieuzależnione mogą mieć zdrowy rozsądek, aby intuicyjnie
rozpoznawać potencjalne problemy i reagować na nie w zdrowy sposób, osoby
uzależnione od seksu potrzebują racjonalnych, dobrze zdefiniowanych
wytycznych, aby utrzymać się w zdrowej rzeczywistości. Chociaż te podstawowe
granice mogą wydawać się oczywiste i zbyt uproszczone, mogą pomóc w
pomyślnym ustanowieniu i utrzymaniu zrównoważonych relacji oraz
prawdziwego uczucia. Z biegiem czasu, gdy twoje romantyczne relacje stają się
bardziej selektywne i mniej przygodne, zaczniesz lepiej rozumieć, kogo wybrać
jako partnera, odruchowo dokonując zdrowszych i bezpieczniejszych wyborów
dotyczących ludzi, z którymi się spotykasz. Jednak do tego momentu tworzenie i
dostosowywanie planu pomoże ci znaleźć oraz pozostać na ścieżce zdrowych
randek.
Teraz jesteś gotowy do stworzenia własnego planu randkowego. Możesz
wykorzystać udostępnioną tutaj przestrzeń lub spisać go na kartce papieru bądź w
urządzeniu elektronicznym.

208
CZERWONE ŚWIATŁO: ZAKOŃCZ ZNAJOMOŚĆ TERAZ!
1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

ŻÓŁTE ŚWIATŁO: KONTYNUUJ Z ZACHOWANIEM

OSTROŻNOŚCI
1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..

ZIELONE ŚWIATŁO: KONTYNUUJ BEZ OBAW

1. …………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………..

5. …………………………………………………………………………..

6. …………………………………………………………………………..
209
książki o uzależnieniu seksualnym

www.pornoholizm.pl

210