Zaburzenia osobowości

Według DSM-5

Mikołaj Kurtas, Natalia Berlińska, 3e

 OSOBOWOŚĆ

• Utrwalone wzorce rozumienia siebie i otoczenia oraz myślenia o sobie i otoczeniu

• zespół cech, określających zachowanie, myśli i emocje jednostki
• zespół względnie stałych dla danej jednostki cech psychicznych, warunkujących
stałość jej zachowań i postaw
• zespół warunków wewnętrznych jednostki, wyznaczających jej organizację
zachowania, psychiczną tożsamość, kierunki oraz sposoby adaptacji do otoczenia i
jego przekształcania
 OSOBOWOŚĆ
ZALEŻY OD:
1) Temperament — zesp. stałych cech: tempo procesów psychicznych, pobudliwość, siła i szybkość
reagowania
2) Inteligencja
3) Procesy poznawcze — procesy zmierzające do poznania, wiedzy i orientacji (wrażenia,
spostrzeżenia, myślenie i pamięć), interpretacja rzeczywistości oraz kształtowanie postaw
4) Procesy motywacyjne — czynniki pobudzające do działania, czyli motywy i emocje (zakres,
intensywność, adekwatność poziomu emocjonalnego, pobudliwość, reaktywność, uczuciowość)
5) Popędy — zdolność do panowania nad nimi
6) Charakter — zesp. cech, które określają zgodność (lub jej brak) między przekonaniami człowieka i
sposobami realizacji jego dążeń a wymogami społecznymi)
 PODZIAŁ ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI
WEDŁUG DSM-5

• A.     Grupa dziwaczna lub ekscentryczna- obejmuje zaburzenia osobowości

paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe.
• B.     Grupa dramatyczna, emocjonalna, kapryśna- obejmuje zaburzenia osobowości
antyspołeczne, pograniczne, histrioniczne, narcystyczne, bierno-agresywna.
• C.     Grupa lękowa, bojaźliwa- obejmuje zaburzenia osobowości unikające, zależne,
obsesyjno-kompulsyjne.
 ROZPOZNANIE:
• Wywiad od pacjenta dane dotyczące: pracy, nauki, związków z innymi osobami,
konfliktów z prawem, życia seksualnego
• Informacje od rodziny
• Narzędzia samooceny: Wielowymiarowy inwentarz osobowości Minnesota ( MMPI)
Kwestionariusz osobowości Eysencka (EPQ) Kliniczny wieloosiowy inwentarz
Millona (MCMI)
 ROZPOZNANIE

• Według klasyfikacji ICD 10  , aby rozpoznać zaburzenia osobowości musimy

2

wykluczyć, że dany stan nie jest bezpośrednio związany ze znacznym uszkodzeniem

bądź chorobą mózgu, ani z innymi zaburzeniami psychicznymi
• Trzeba pamiętać także, że zaburzenia osobowości diagnozowane są dopiero, gdy
pacjent jest pełnoletni, niektórzy psychiatrzy diagnozują te zaburzenia po 21. roku
życia, argumentując to rozwojem osobowości młodej osoby.
 PRZYCZYNY
Przyczyny zaburzeń osobowości nie są do końca poznane. Podejrzewa się, że odpowiada za nie zbiór różnych
zmiennych. Są nimi np. Czynniki genetyczne. Przyczyniają się one do rozwoju m.in. antyspołecznego
zaburzenia osobowości oraz zaburzenia osobowości typu borderline  .3

Naukowcy wskazują również czynniki społeczne jako te, które mogą mieć wpływ na opisywane zaburzenia.
Brane są pod uwagę zwłaszcza:
• zaniedbania,
• przemoc seksualna i emocjonalna w dzieciństwie,
które mogą przyczyniać się do rozwoju zaburzenia osobowości typu borderline czy histrionicznego.
Zaburzenia osobowości są prawdopodobnie skutkiem oddziaływania niekorzystnych wpływów rodzinnych,
biologicznych, genetycznych i psychospołecznych. Pierwsze symptomy zaburzeń osobowości uwidaczniają się
zwykle w późnym dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym.
Szacuje się, że zaburzenia osobowości mogą dotyczyć od 10 do 20% populacji ogólnej  . Jedne z nich występują
3

częściej u kobiet, inne u mężczyzn. Wszystko zależy od rodzaju choroby.

Paranoiczne zaburzenie osobowości (kod wg ICD-10:F.60.0)
Schizotypowe zaburzenie osobowości (F.21)
Schizoidalne zaburzenie osobowości (F.60.1)
Osobowość histrioniczna (F.60.4)
Osobowość narcystyczna (F.60.8; 301.81)
Osobowość pograniczna (typu borderline; osobowość z
pogranicza; F.60.3)
Antysocjalne zaburzenie osobowości (dyssocjalne zaburzenie
osobowości; F.60.2)
Osobowość bierno-agresywna (F60.- ; nie należy aktualnie do
ICD-10)
Osobowość unikowa (unikająca, lękliwa; F.60.6)
Osobowość zależna (typu zależnego; F.60.7)
Osobowość anankastyczna (wg terminologii angielskiej ; obsesyjno-
kompulsyjne zaburzenie osobowości; F.60.5)