PSYCHOLOGIA ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI

T. Millon, R. Davis „Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie”

Rozdział 1. Zaburzenia osobowości: współczesne koncepcje oraz ich źródła

w ujęciach klasycznych

• Osobowość- złożony wzorzec głęboko zakorzenionych cech psychicznych, przejawiających się

automatycznie w niemal każdej sferze funkcjonowania psychologicznego
• Charakter- cechy nabywane w trakcie wychowania
• Temperament- podstawowa biologiczna predyspozycja do przejawiania określonych zachowań

Model Wieloosiowy
Błędna koncepcja: osobowość a model medyczny

• Osobowość- złożone interakcje cech; układ immunologiczny determinujący całościową kondycję

psychiczną

-Norma vs. Patologia

• Normalność- konformizm wobec zachowań i obyczajów typowych dla danej grupy odniesienia
• Patologia- rzadko występujące, nieodpowiednie/ nieznane zachowanie dla danej grupy
odniesienia
• Jest to kontinuum, nie można ustawiać granicy
• Patologiczne aspekty zaburzeń osobowości:
1) stabilność, brak elastyczności jednostki w sytuacji stresowej
2) Niezdolność do elastycznej adaptacji
3) Powtarzanie się owych patologicznych zachowań

Ewolucja myśli naukowej

• Nadznaczenie teorii- wykraczania teorii ponad bezpośrednie doświadczenie

1. Podejście Biologiczne
• Czynniki dystalne- kod genetyczny, czynniki socjobiologiczne, płeć
• Czynniki proksymalne:
Temperament- suma dziedzicznych czynników natury biologicznej, działają przez całe życie
Konstytucja- całościowy plan/filozofia, np. Koncepcja typów budowy ciała, anatomia mózgu

- modele neurobiologiczne

* Cloninger- teoria współzależności występująca między 3 rodzajami genetyczno-

neurobiologicznych predyspozycji do przejawiania
pewnych cech
• Poszukiwanie nowych bodźców= obniżona
aktywność podstawowa systemu
dopaminergicznego
• Unikanie szkody= podwyższony poziom
aktywności systemu serotoninergicznego
• Zależność od nagród= obniżona aktywność
podstawowa systemu noradrenergicznego
* Siever i Davis- model psychobiologiczny
• Organizacja poznawcza/percepcyjna
• Impulsywność/agresja
• Niestabilność afektywna, lęk/ zahamowanie
• Dziedziczenie- najbardziej dystalny czynnik wpływający na osobowość
• Najsilniejsze dowody dziedziczne w przypadku antyspołecznych oraz schizotypowych zaburzeń
osobowości

2. Podejście Psychodynamiczne

- model topograficzny (Freud, Brener)

• Świadomość, przedświadomość, nieświadomość
- fazy rozwoju psychoseksualnego
- Model strukturalny (Freud)
• Zasada przyjemności-ID, rzeczywistości-EGO, moralności-SUPEREGO
• Konflikty potrzeb
- mechanizmy obronne
- Zaburzenia charakteru
• Charakter- nawykowy sposób zaspakajania przez ego wymagań stawianych przez superego, id i
otoczenie
• Charakter oralny= osobowość zależna
• Charakter analny= osobowość kompulsyjna
• Charakter falliczno-narcystyczny= osobowość narcystyczna
• Charakter narcystyczno-libidalny= osobowość narcystyczna
• Charakter impulsywny= osobowość antyspołeczna
• Charakter fobiczny= osobowość unikająca
• Charakter masochistyczny= osobowość autodestrukcyjna
• Charakter histeryczny, erotyczny= osobowość histrioniczna
- relacje z obiektem
• Świat zewnętrzny znany dzięki wewnętrznym reprezentacjom
• Interpersonalna treść tych reprezentacji
• Tożsamość ego- poczucie „ja”
• Kernberg- psychologia superego

Rozdział 3. Współczesne podejście

Podejście interpersonalne
• Osobowość najlepiej opisywać w kategoriach społecznego wytworu- wyniku interakcji z
ważnymi osobami
• Indywidualność to iluzja powstała w wyniku presji zachodniej kultury

- historia
• Hary Sullivan- twórca podejścia interpersonalnego, kontra do podejścia medycznego i
analitycznego
• Pewne formy zaburzeń psychicznych są wytwarzane i wzmacniane przez nieprzystosowawcze
wzorce interakcji i komunikacji społecznej
• Timothy Leary- uważał, że osobowość należy ujmować w kategoriach poziomów
1) publiczna komunikacja
2) Świadomy opis
3) Prywatna symbolizacja
4) Niewyrażona nieświadomość
5) Wartości

- kolisty model interpersonalny (Leary)

• Skrzyżowanie 2 wymiarów : dominacji i afiliacji
• Wycinki koła obok siebie- spokrewnione
• Wycinki koła naprzeciw siebie- przeciwieństwa

- komplementarność
• Każde interpersonalne posunięcie ma pośrednio na celu wykluczenie reakcji, które nie zapewniają
nam potwierdzenia; dopuszcza reakcje, które podtrzymują naszą autoprezentację
• Jeśli każda ze stron skutecznie kontroluje zakres okazywanych reakcji, dochodzi do wzajemnego
zaspokojenia potrzeb uczestników interakcji (np. Dominacja szuka uległości)

- norma i patologia
• Samospełniająca się przepowiednia, czasem jest to korzystne ale w wypadku zaburzeń
osobowości prowadzi to do błędnego koła
• Eskalacja transakcyjna- (nasilanie własnej patologii) osoba sztywna, kontroluje ludzi, którzy się
odsuwają, a wtedy ta osoba jeszcze bardziej osacza
• Osoby „normalne” dostosowują swoje zachowania do wymogów sytuacji, otoczenia

- ustrukturalizowana analiza zachowania społecznego (Benjamin)

Podejścia poznawcze

- style poznawcze
• Gdy zniekształcenia poznawcze układają się w jakiś wzorzec, można je nazwać stylem
poznawczym

- terapia poznawcza i teści poznawcze (Beck)

• Badanie schematów wyjaśnia zachowania
• Schematy pośredniczą w przetwarzaniu informacji na każdym etapie
• Ekonomia poznawcza może wpływać na zniekształcanie
• Kluczowe przekonania, myśli automatyczne- kształtują doświadczenia oraz zachowanie