MICHAŁ KUCZEK

PSYCHOLOGIA STRESU (ĆWICZENIA), GRUPA 3, NR. ALBUMU: 385264

Profil pacjenta, badanie narzędziami SRRS,

KOS, PSS-10, CISS i Mini-COPE oraz
interpretacja wyników i zalecenia

Uniwersytet Łódzki, 9 stycznia 2021 r.

Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

SPIS TREŚCI
Profil pacjenta, badanie narzędziami SRRS, KOS, PSS-10, CISS i Mini-COPE oraz
interpretacja wyników i zalecenia............................................................................................1
SPIS TREŚCI................................................................................................................................2
WSTĘP......................................................................................................................................3
OPIS NARZĘDZI...........................................................................................................................3
Skala Oceny Społecznego Reagowania (SRRS - Social Readjustment Rating Scale).......3
Skala Odczuwanego Stresu (PSS-10 - Perceived Stress Scale).........................................3
Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS - Coping inventory for
Stressful Situations)...........................................................................................................4
Kwestionariusz Oceny Stresu (KOS)..................................................................................5
Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-COPE).....................................5
INFORMACJE O OSOBIE BADANEJ...................................................................................................6
WYNIKI PRZELICZONE..................................................................................................................6
INTERPRETACJA WYNIKÓW...........................................................................................................7
SRRS...................................................................................................................................7
PSS-10.................................................................................................................................7
CISS.....................................................................................................................................7
KOS.....................................................................................................................................8
Mini-COPE..........................................................................................................................8
INTERPRETACJA ZBIORCZA ORAZ ZALECENIA....................................................................................8
Zalecenia............................................................................................................................9
BIBLIOGRAFIA..........................................................................................................................11

2
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

WSTĘP
Praca ta przygląda się kilku popularnym w Polsce narzędziom służącym badaniu poziomu
stresu, krótko je opisuje i pokazuje, jak mogą być wykorzystane na prawdziwym przykładzie
pacjenta.

OPIS NARZĘDZI
Skala Oceny Społecznego Reagowania (SRRS - Social Readjustment Rating
Scale)
(Holmes T., Rahe R., 1967)

Charakterystyka metody. Stworzona przez dwóch psychiatrów skala służy

przewidywaniu szansy zachorowania na chorobę w kolejnych latach na podstawie
występujących w ostatnim roku wydarzeń stresujących.

Autorzy. Thomas Holmes and Richard Rahe.

Budowa narzędzia. Narzędzie składa się z dwóch tabel, odpowiednich dla osób
dorosłych oraz młodzieży. W tabeli znajdują się stresujące wydarzenia (43) oraz nadana im
przez autorów narzędzia wartość stresowa.

Sposób obliczania wyników. Dodaj jednostki poziomu stresu znajdujące się przy
właściwym pacjentowi sytuacjom stresowym do siebie. 150–199 jednostek stresu = 37%
ryzyko choroby w ciągu kolejnych 2 lat. 200–299 jednostek stresu = 51% ryzyko choroby w
ciągu kolejnych 2 lat. Ponad 300 jednostek stresu = 79% ryzyko choroby w ciągu kolejnych 2
lat

Skala Odczuwanego Stresu (PSS-10 - Perceived Stress Scale)

(Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. 2008)

Charakterystyka metody. Metoda służąca do oceny subiektywnych odczuć

związanych ze stresem. Wynik metody świadczy o postrzeganej przez jednostce ilości
stresujących sytuacji w ostatnim miesiącu. Zaprojektowane jest do wykorzystania w szybkich
przesiewowych badaniach.

Autorzy: S. Cohen, T. Kamarck i R. Mermelstein; adaptacja: Zygfryd Juczyński i

3
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

Nina Ogińska-Bulik.

Budowa narzędzia. Narzędzie składa się z 10 pytań typu „Jak często w ciągu
ostatniego miesiąca …” na które badany może odpowiedzieć na skali od 0 do 4. 0 – nigdy, 4
– bardzo często.

Sposób obliczania wyników. W pytaniach 4, 5, 7 i 8 odwracamy punktację, czyli

zeru przypisujemy cztery, jedynce trójkę itd. Po odwróceniu punktacji w tych czterech
pytaniach, sumujemy punkty ze wszystkich pytań. Następnie przekształcamy otrzymany
wynik na wynik stenowy wg norm załączonych do narzędzia. (wynik w obszarze stenów 1-4
to wynik niski, 5-6 średni, a 7-10 wysoki)

Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS - Coping

inventory for Stressful Situations)
(Strelau J., Wrześniewski K i in. 2005)

Charakterystyka metody. Metoda krótka, ale dająca więcej informacji niż PSS-10,
zazwyczaj zajmuje 10 minut. Zawiera normy stenowe dla grup w wieku: 16-24 lat, 25-54 lat i
55 – 79 lat oraz dodatkowe normy stenowe dla służby wojskowej.

Autorzy: N. S. Endler i J. D. A. Parker; adaptacja: Szczepaniak P., Strelau J. i

Wrześniewski K.

Budowa narzędzia. Składa się z 48 stwierdzeń dotyczących zachowań, jakie ludzie

mogą podejmować w sytuacjach stresujących. Badany określa na skali od 1 (nigdy) do 5
(bardzo często) częstotliwość, z jaką podejmuje dane działanie w sytuacjach stresujących.

Wyniki ujmowane są na trzech skalach: SSZ – styl skoncentrowany na zadaniu; SSE

– styl skoncentrowany na emocjach; SSU – styl skoncentrowany na unikaniu. SSU może
przyjmować dwie formy: ACZ – angażowanie się w czynności zastępcze i PKT –
poszukiwanie kontaktów towarzyskich.

Sposób obliczania wyników. Sumujemy zaznaczone punkty w obrębie stwierdzeń

należących do tych samych skal. Następnie przeliczamy otrzymane sumy na wyniki stenowe
wg załączonych do narzędzia norm.

4
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

Kwestionariusz Oceny Stresu (KOS)

(Włodarczyk D., Wrześniewski K. 2010)

Charakterystyka metody. Metoda oparta na transakcyjnej teorii stresu Lazarusa R. i

Folkman S. Pozwala ocenić jak osoba badana ocenia aktualne sytuacje ją stresujące (wersja
podstawowa kwestionariusza – KOS-A) lub jak osoba zazwyczaj spostrzega sytuacje
stresowe (KOS-B)

Autorzy. Włodarczyk D., Jakubowska-Winecka A. i Wrześniewski K.

Budowa narzędzia. Zawiera 35 przymiotników opisujących sytuacje stresowe (te

same 35 przymiotników występuje zarówno w wersji KOS-A jak i KOS-B). Dla każdego
obecna jest czterostopniowa skala (od 0 – zdecydowanie nie pasują do moich odczuć, do 3 –
zdecydowanie pasują do moich odczuć). Testy KOS-A i KOS-B różnią się jedynie
poleceniem skierowanym do badanego.

Sposób obliczania wyników. Obliczamy wynik wg opisanego w metodzie klucza.

Sumujemy punkty (0-3) przypisane do poszczególnych przymiotników opisujących sytuacje
stresowe w obrębie każdej grupy:

1. zagrożenie,

2. wyzwanie/aktywność,

3. wyzwanie/pasywność,

4. krzywda/strata.

I następnie dzielimy otrzymane sumy przez ilość przymiotników należących do danej grupy.

Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-COPE)

(Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. 2008)

Charakterystyka metody. Test nie zajmuje dużo czasu, najczęściej wykorzystywany

jest to badania dyspozycyjnego radzenia sobie, czyli oceny typowych dla osoby sposobów
reagowania i odczuwania w sytuacjach stresowych.

Autor: Ch. S. Carver; adaptacja: Zygfryd Juczyński i Nina Ogińska-Bulik

Budowa narzędzia. Składa się z 28 stwierdzeń, które należą do 14 strategii

reagowania na stres (2 stwierdzenia na każdą strategię). Badany wybiera odpowiedź spośród:

5
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

„prawie nigdy tak nie postępuję (0), rzadko tak postępuję (1), często tak postępuję (2), i
prawie zawsze tak postępuję (3).

Sposób obliczania wyników. Dodaj do siebie punkty z obu stwierdzeń i podziel

otrzymaną sumę przez dwa. Otrzymany wynik powinien mieścić się w granicy 0-3.

INFORMACJE O OSOBIE BADANEJ

Osoba badana: lat 21, wykształcenie średnie, studiuje filologię hiszpańską. Czynniki
stresogenne: ciągły pośpiech, przytłaczająca ilość zajęć, nieodpowiednie nawyki żywieniowe,
wysokie wymagania wobec siebie.

WYNIKI PRZELICZONE
SRRS (Social Readjustment Rating Scale)
Wydarzenia życiowe Wartość punktowa
Powiększenie się rodziny 39
Zmiany w dochodach finansowych 38
Rozpoczęcie nauki szkolnej 26
Zmiana osobistych nawyków i przyzwyczajeń 24
Zmiana szkoły 20
Zmiana częstości spotkań rodzinnych 15
Zmiana nawyków żywieniowych 15
Boże Narodzenie 12
Urlop 13
Suma 202

PSS-10
Wynik Sten
19 6

CISS
Skala Wynik surowy Steny
SSZ 45 3
SSE 58 8
SSU 58 7
ACZ 30 9
PKT 19 5
1-3: wyniki niskie
4-7: przeciętne
8-10: wysokie

KOS
Podskala Wynik przeliczony
Zagrożenie 2,8
Wyzwanie-aktywność 1,5
Wyzwanie-pasywność 2,2
Krzywda/strata 0,5

6
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek
Mini-COPE
Strategie Wyniki przeliczone
Aktywne radzenie sobie 1,5
Planowanie 2
Pozytywne przewartościowanie 1,5
Akceptacja 2
Poczucie humoru 2,5
Zwrot ku religii 0
Poszukiwanie wsparcia emocjonalnego 2
Poszukiwanie wsparcia instrumentalnego 2
Zajmowanie się czymś innym 3
Zaprzeczanie 1,5
Wyładowanie 2
Zażywanie substancji psychoaktywnych 1,5
Zaprzestanie działań 0,5
Obwinianie siebie 2,5

INTERPRETACJA WYNIKÓW
SRRS
Otrzymana suma punktów stresowych wskazuje na podwyższone ryzyko
zachorowania na chorobę w kolejnych dwóch latach. Biorąc pod uwagę to, że poziomy
procentowe w metodzie zostały przez autorów podane po wyciągnięciu średniej z grupy,
której punkty stresowe mieściły się w przedziale 200-299, możemy założyć, że ryzyko
naszego pacjenta jest nieco niższe niż 51%.

Zaznaczenie przez pacjenta zmiany nawyków żywieniowych wśród stresorów, w

kontekście wspomnianych w wywiadzie złych nawyków żywieniowych, sugeruje, że byłą to
zmiana na gorsze. Wcześniej, prawdopodobnie w domu rodzinnym serwowano różnorodne,
zdrowe jedzenie o regularnych porach. Teraz, pacjent prawdopodobnie żywi się o
nieregularnych porach tym co najłatwiej przyrządzić lub w restauracjach typu fast-food.

PSS-10
Otrzymany wynik stenowy na poziomie 6 wskazuje na średni poziom subiektywnie
doświadczanego stresu w ostatnim miesiącu.

CISS
Wyniki w skalach SSE i SSU wyraźnie wyższe niż w skali SSZ. Ponieważ sytuacje

7
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

stresujące pacjenta leżą pod kontrolą pacjenta, styl radzenia sobie ze stresem jest zatem
nieadaptacyjny. Wysoki wynik ACZ, czyli wykonywanie wielu czynności zastępczych
prawdopodobnie dodatkowo nasila stres. Lepiej byłoby, gdyby pacjent wykonywał więcej
konkretnych zadań zmniejszających ilość stresujących bodźców.

KOS
Ponieważ nie jest jasne czy pacjent badany był testem KOS-A czy KOS-B, zakładam
na podstawie opisu pacjenta, że badającego interesowało dyspozycyjne podejście pacjenta do
stresu i w badaniu wykorzystał polecenie właściwe testowi KOS-B („Zwykle sytuacja
stresowa jest dla mnie…”).

Charakter doznawanych stresorów oraz wysokie wyniki w podskali

wyzwania/pasywności sugerują nieadaptacyjne podejście do stresu. Wysoki wynik w skali
zagrożenia natomiast potwierdza to, że pacjentowi bardzo zależy na osiągnięciach, na
ukończeniu studiów itd. – obawia się, że coś pójdzie nie tak.

Mini-COPE
Wysokie wyniki w ponad połowie badanych testem strategii (w ośmiu z czternastu)
wskazują dużą elastyczność w doborze strategii radzenia sobie ze stresem.

Jednak bardzo wysoki wynik w strategii „zajmowanie się czymś innym” ponownie
potwierdza w znacznej części nieadaptacyjne podejście do radzenia sobie ze stresem.

Wynik powyżej zera dla strategii „zażywanie substancji psychoaktywnych” jest

niepokojący, szczególnie biorąc pod uwagę wiek pacjenta.

Wysokie wyniki w strategiach „planowanie” oraz „obwinianie siebie” sugerują, że

pacjent rozumie wartość planowania, ale ma problemy z realizacją zaplanowanych działań,
przez co obwinia się za brak konsekwencji.

INTERPRETACJA ZBIORCZA ORAZ ZALECENIA

Najlepszą praktyką byłoby przeprowadzenie, zaraz po wykonaniu badań metodami
testowymi, ponownego wywiadu, aby upewnić się, że to co mogą sugerować pojedyncze
testy lub kombinacja wyników z różnych testów, ma odzwierciedlenie w doświadczeniach

8
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

pacjenta. Ponieważ nie mam możliwości skontaktowania się z pacjentem, moja interpretacja i
zalecenia mogą nie być idealnie do jego sytuacji dopasowane.

Obraz pacjenta przedstawia jego w znacznej części nieadaptacyjne podejście do

radzenia sobie ze stresem oraz średnie nasilenie stresu w ostatnich miesiącach. Otrzymane
wyniki pokazują, że styl radzenia sobie ze stresem nie jest jednoznacznie zdefiniowany u
pacjenta. Choć wydaje się on być bardziej nastawiony na emocje (CISS), natomiast w
kwestionariuszu Mini-COPE widzimy, że pacjent podejmuje także aktywne działanie, aby
zaradzić sytuacji jak np. planowanie lub szukanie pomocy instrumentalnej. Przydatne w
takich sytuacjach byłoby dalsze kontynuowanie wywiadu, omówienie wyników wspólnie z
pacjentem.

Warto zaznaczyć wagę używania wielu metod do badania pacjenta. Gdybyśmy wśród
naszych metod nie wykorzystali testu Mini-COPE, moglibyśmy stwierdzić, że najlepszym
rozwiązaniem dla pacjenta byłoby zaplanowanie swojego czasu. Jednak uwzględnienie
dodatkowej metody pozwala nam lepiej zrozumieć jego sytuację. Wysoki wynik w strategii
„planowanie” wskazuje, że problem raczej tkwi w realizacji zaplanowanych działań, niż w
samym planowaniu.

Możliwe jest, że pacjent, aby zapomnieć o stresie oddaje się rozrywce, być może robi
to późnymi wieczorami, co rozregulowuje rytm dobowy i utrudnia wstanie z łóżka o
odpowiedniej porze. Co znowu sprawia, że poranki przebiegają w pośpiechu ponownie
natężając odczuwany stres.

Ogólne wysokie ambicje pacjenta zarówno w sferze ekonomicznej, naukowej jak i

zdrowotnej sprawiają, że doświadcza on dość często stresu. Prawdopodobnie doświadczałby
on mniej stresu, gdyby nie odkładał tego co ważne na później. Być może potrzebne jest także
ograniczenie ilości dodatkowych zajęć, przynajmniej do czasu gdy pacjent wytworzy nawyki,
rutynę pomagającą mu wykonywać właściwe zadania o właściwej porze.

Zalecenia
1. Odłożyć rozrywkę na czas, w którym wszystkie zaplanowane działania i codzienne
obowiązki są wykonane.

2. Znaleźć alternatywę dla obranej teraz ścieżki kariery. W żadnym wypadku nie

9
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

oznacza to rezygnacji, pozwala jedynie podejść do życia z większym spokojem i

umiejętnością powiedzenia „nie”. Dużo łatwiej prowadzić produktywne rozmowy
mając możliwość powiedzenia „nie” gdy coś nie jest zgodne z naszymi wartościami
lub celami. Łatwiej negocjować także ze samym sobą – jeśli mamy alternatywną
ścieżkę kariery, nie zapracujemy się na śmierć, nie będziemy skłonni do nadużyć
tylko po to, aby osiągnąć sukces.

3. Znaleźć sposób na przywrócenie dobrych nawyków żywieniowych w nowym

środowisku w jakim znalazł się pacjent. Być może dobrym rozwiązaniem byłoby
przygotowanie posiłków dwa razy w tygodniu na pozostałe dni i trzymanie ich w
lodówce gotowych do odgrzania. Ograniczy to czas potrzebny na przygotowanie
posiłku w sytuacji stresującej lub takiej w której po prostu pacjent nie ma czasu na
gotowanie, co z kolei zmniejszy pokusę korzystania z restauracji typu fast-food.

4. Odsunąć lub zerwać kontakt z bodźcami wyzwalającymi korzystanie z substancji

psychoaktywnych, szczególnie alkoholu. Ograniczenie kontaktów z ludźmi, którzy
mogą takie zachowania promować lub do nich zachęcać.

5. Zachęta do dalszego korzystania z poczucia humoru jako strategii radzenia sobie ze

stresem. Oczywiście z uwagą, aby kogoś nie skrzywdzić nie odpowiednim żartem.

6. Zachęta do zastanowienia się, czy wszystkie zajęcia dodatkowe w których pacjent

bierze udział go rzeczywiście interesują i czy chce w nich brać udział. Jeśli wśród
tych zajęć nie ma żadnych zajęć sportowych, zachęta to wymiany któryś właśnie na
aktywność fizyczną.

10
Prowokacje służące zbadaniu poziomu rozwoju dziecka Michał Kuczek

BIBLIOGRAFIA
Holmes TH, Rahe RH (1967). The Social Readjustment Rating Scale. J Psychosom Res. 11
(2): 213–8. doi:10.1016/0022-3999(67)90010-4

Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (2008). Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze

stresem. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Strelau J., Jaworowska A.,Wrześniewski K, Szczepaniak P. (2005). CISS - Kwestionariusz

Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych PTP.

Włodarczyk D., Wrześniewski K. (2010). Kwestionariusz Oceny Stresu (KOS). Przegląd

Psychologiczny, 53 (4), 479–496.

11