1

Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.

Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Indywidualna terapia ruchowa dzieci

z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych
powtórzeń.

Opracowanie: mgr Zyta Czechowska

 2
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

1. Autyzm- jest zaburzeniem, które nadal otacza wiele tajemnic, mimo wysiłków
zmierzających do ich rozwikłania. Jest więc bogatym źródłem hipotez, których
autorzy starają się wyjaśnić lub przynajmniej opisać, na czym polegają
trudności dotkniętego nim dziecka. Dzieje się tak po część i dlatego, że
manifestacje zaburzenia są intrygujące dla obserwatora, który próbuje nadać
im jakieś znaczenie. Z drugiej strony wśród osób, którym postawiono diagnozę
autyzmu, znajdujemy więcej różnic niż podobieństw. Jednoznaczną diagnozę
autyzmu utrudnia fakt, że nie mamy absolutnego kryterium, ani takiej definicji
autyzmu jaka pozwoliłaby stwierdzić jednoznacznie, że dziecko jest lub nie
jest autystyczne.

Przyczyny Autyzmu
Lista domniemanych przyczyn jest długa (por. przegląd Rity Jordan, 1999: Pisula
2000, 2006). Każda diagnoza zawiera w sobie jakąś część założeń teoretycznych,
ponieważ dokonuje pewnego wyboru spośród dostępnych faktów inna daje im
znaczenie w zależności od przyjętych założeń.
Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty
neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych,
potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:

-wiek ojca (od 40 i więcej lat zwiększa ryzyko zachorowania na autyzm),

-zaburzenia metaboliczne dietę pozbawioną tych substancji),
-urazy okołoporodowe,
-uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
-toksoplazmoza (wrodzona),
-dziecięce porażenie mózgowe,
-poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w --okresie niemowlęcym,
 3
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

-alergie i osłabiona sprawność immunologiczna,

-obniżona zdolność do detoksykacji,
-zatrucie rtęcią i metalami ciężkim.

Autyzm dziecięcy:
Rodzice zazwyczaj jako pierwsi zauważają odbiegające od normy zachowania u
ich dzieci. Wprowadzenie leczenia z opóźnieniem może wpłynąć na jego
długoterminowe efekty i dlatego następujące oznaki powinny zostać poddane
ocenie przez specjalistę bez zwlekania:
 Brak gaworzenia przed 12 miesiącem życia.
 Brak gestykulacji (wskazywanie, machanie na pożegnanie itp.)
 Brak wypowiadania słów przed 16 miesiącem życia.
 Nie składa słów w pary w wieku 2 lat.
 Nie reaguje na imię.
 Nawet w pierwszych miesiącach życia nie próbuje odpowiadać na czyjąś
obecność i unika kontaktu wzrokowego.
 Wydaje się obojętne na ludzi, często woli być same.
 Utrata jakichkolwiek umiejętności językowych i zdolności społecznych w
każdym wieku.
 Słaby kontakt wzrokowy z najbliższymi. Nie potrafi również wspólnie z
inną osobą patrzeć na ten sam przedmiot. Nie wskazuje również
przedmiotu, które je zaciekawił. Wskazują przedmioty, tylko wtedy gdy
chcą go otrzymać.
 Obserwuje się brak zabawy opartej na udawaniu. Nie używa przedmiotów,
w taki sposób jakby były czymś innym. Nie potrafi się bawić zabawkami,
brak w zabawie spontaniczności, kreatywności.
 Nie rozumie intencji innych. Nie potrafią ocenić, kiedy ktoś zrobił coś
celowo, a kiedy nie chcący.
 4
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

 Trudności pojawiają się również wówczas, gdy mają zinterpretować

pragnienia osoby dorosłej (np. ocenić, który przedmiot chce otrzymać,
patrząc na niego).
 Brak zdolności rozróżniania między czynnościami fizycznymi a
umysłowymi. (kłopoty w określeniu, która z osób może nakarmić psa,
trzymającego, czy wyobrażająca sobie psa.
 Nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty według własnego
schematu.
 Nie rozumie pojęcia umysł, nie utożsamia go z myśleniem.
 Jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu.
 Problemy z wnioskowaniem drugiego rzędu, to znaczy nie posiadają
zdolności myślenia o myśleniu innych. (Kasia myśli, że Janek myśli, że
dziś jest niedziela).
 Brak umiejętności rozumienia tego co nie jest bez pośrednim
komunikatem. Nie rozumieją metafor, sarkazmu, mają trudności z
odbiorem pozawerbalnym innych osób.
 Nie uśmiecha się w konkretnej tym uzasadnionej sytuacji. Wybuchy
śmiechu są niczym nie uzasadnione w danej chwili.
 Czasem wydaje się upośledzone słuchowo.
 Brak umiejętności planowania, tym większa gdy zaplanować należy
większość elementów i wykonać większość sekwencji ruchów.
 Powtarzanie słyszanych słów i dźwięków bezpośrednio po ich usłyszeniu
(echolalia). Osłabienie zdolności nawiązania lub podtrzymania rozmowy
pomimo braku zaburzeń mowy; mowa zaburzona (np. powtarzanie pytania
zamiast udzielenia odpowiedzi).
 Potrzeba niezmienności. Rozpacz z powodu zmian; trzymanie się rutyny
lub rytuałów bez określonego celu.
 Brak zabaw twórczych, opartych na wyobraźni. Anormalne intensywne
zajmowanie się jakąś działalnością lub jednym przedmiotem.
 5
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

 Stereotypowość, brak powtarzające się zachowania, brak plastyczności,

elastyczności na zmianę zasad.
 Czasami-duża sprawność w wykonywaniu pewnych czynności, ale nie w
zadaniach, które wymagają zrozumienia społecznego.

2. Metoda stymulowanych, seryjnie powtórzeń ćwiczeń w indywidualnej

terapii ruchowej osób autystycznych.

Terapia ruchowa dzieci autystycznych wykorzystuje metody i założenia dzieci

zdrowych. Niejednokrotnie trudno sklasyfikować, która metoda jest
jednoznacznie przeznaczona tylko dla jednej grupy dzieci upośledzonych lub
choroby, dlatego umiejętność korzystania z różnych metod w zależności od
wskazań świadczy o kompetencjach i doświadczeniu personelu.
Ogólnie metody można podzielić na trzy grupy:
 redukcji nerwowo- mięśniowej,
 treningu oporowego wybranych grup mięśniowych
 i dotyczących postępowania w następstwie amputacji kończyn.
Do terapii dzieci autystycznych najlepszą jest praca opierająca się na redukcji
nerwowo- mięśniowej. Walicki uważa, że najbogatszą dla ośrodka ruchowego
ośrodkowego układu nerwowego jest sygnalizacja powstająca przy
wykonywanym ruchu.
Dlatego celem ćwiczeń jest stworzenie jak największego pola pobudzenia
aferentnego i uzyskania w miejscu uprzednio zniszczonych- nowych połączeń
mięśniowo-nerwowych. Dlatego należy przeprowadzić w tym przypadku
rozciąganie mięśni w celu uzyskania dodatkowych pobudzeń całego układu
priocepcji.
Przez cały czas trwania ćwiczeń terapeuta utrzymuje kontakt słowny z
ćwiczącym, polecając wykonanie kolejnych ćwiczeń i ruchów.
 6
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

W ciągu całego dnia należy powtarzać ćwiczenia kilkanaście razy, w celu

zapewnienia dużej ilości bodźców torujących drogę do pożądanych zmian
fizjologicznych, mających doprowadzić do powstania nowych połączeń w
obrębie analizatora kinetycznego i zmiany ruchu biernego na czynny.

Terapia dzieci autystycznych przebiega inaczej niż u dzieci zdrowych. W celu

zredukowania zahamowania zachowań dzieci autystycznych tworzone są w
ośrodkach terapeutycznych programy wychowawcze i usprawniające. Wszelkie
odziaływania objęte programem zmierzają do usprawniania funkcji
poznawczych, psychoruchowych i motorycznych. W terapii tych dzieci programy
najczęściej uwzględniają następujące zadania:
 nauczanie dziecka samoobsługi,
 rozwijanie ogólnej sprawności manualnej i ruchowej,
 rozwijanie umiejętności porozumiewania się za pomocą mowy, gestów i
innych dostępnych znaków,
 nauczanie elementów czytania i pisania,
 kształtowanie pojęć matematycznych i umiejętności posługiwania się nimi,
 kształtowanie umiejętności wykonywania różnych czynności
indywidualnie i zespołowo,
 wyrabianie zespołowości i samodzielności życiowej.
Programy terapii powinny być konstruowane dla każdego dziecka oddzielnie.
Można je podzielić na kilka obszarów działań w zakresie:
 procesów poznawczych mowy,
 samodzielności,
 dojrzałości społecznej,
 sprawności motorycznej.
W tej metodzie, która jest przedmiotem tego opisu zwrócono uwagę na sprawność
i motoryczność. Z dotychczasowych znanych metod terapii sprawności i motoryki
należy wymienić:
 7
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

 metodę V. Sherborne,
 metodę wzorców ruchowych opracowanych przez brytyjski zespół
naukowców,
 metodę „opcji” Kaufmana,
 metodę wymuszonego kontaktu- holding,
 grupę metod taneczno- muzycznych,
 akustyczno-wibracyjne.

Terapeuta powinien być refleksyjnym i przez cały czas poszukiwać różnorodne

koncepcje i metody, które pomogą dziecku. Najlepsze rezultaty daje
interdyscyplinarność w podejściu do terapii i edukacji.
Skuteczność terapii ruchowej gwarantuje stosowanie szczęściu określonych zasad
postępowania:
 terapeuta powinien doświadczyć możliwie jak najwięcej tego co chce
zaproponować dziecku,
 należy zmieniać rodzaj i częstotliwość działania bodźca, bowiem przy
monotonnej stymulacji dziecko się przyzwyczajać do bodźca i przestaje on
działać pobudzająco na układ nerwowy,
 jeśli to możliwe ćwiczyć boso bez obuwia, w celu wyczucia podłoża i
zwiększenia siły bodźców,
 dążyć do poprawienia uzyskiwanych rezultatów na swoją miarę,
 od pierwszych dni terapii dążyć do samodzielności w wykonaniu zadań(
nadopiekuńczość nie sprzyja postępowi w opanowaniu umiejętności).

Nie jest to gotowa recepta na osiągnięcie sukcesu, ale na pewno go w znacznym

stopniu ułatwi.
Według wielu naukowców aktywność ruchowa jest spiralą życia i lekiem na wiele
naszych dolegliwości.
 8
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Stwierdzono również ścisły związek zaburzeniami mowy, a rozwojem

ruchowym, to znaczy, że im większe opóźnienie ruchowe tym większe zaburzenia
mowy.
Uwarunkowania rozwoju motorycznego człowieka możemy ogólnie podzielić
na :
1. Uwarunkowania genetyczne – odziedziczalność, wytrenowalność.
2. Uwarunkowania środowiskowe – zmienność poszczególnych składników
ludzkiej motoryki, ogólny obraz zachowań ruchowych, zmiany
przystosowawcze.
3. Uwarunkowania morfologiczne – struktura a ruch..
Według M. Dermela i A Skład istnieje kilka zasad, według których odbywa się
rozwój motoryczny człowieka:
 rozwój ruchów przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych,
 rozwój ruchów przebiega według następstwa cefalakandalnego
zstępującego od głowy ku kończynom,
 rozwój ruchów przebiega odśrodkowo, tzn. od osi głównej ciała ku
obwodowi,
 rozwój ruchów przebiega od ruchów symetrycznych do asymetrycznych,
 łatwiejsze i wcześniejsze są ruchy cykliczne, niż acykliczne,
 rozwój motoryczny polega na wiązaniu sfery czuciowej ze sferą ruchową,
 rozwój ruchowy polega na stopniowym opanowywaniu ruchów i
wdrażaniu się do ich kontroli. Z biegiem lat dziecko coraz bardziej panuje
nad sferą motoryczną,
 rozwój ruchów biegnie ku ich interioryzacji, uwewnętrzniania i
intelektualizacji. Spontaniczne reakcje ruchowe dzieci zostają ujarzmione,
 rozwój ruchów odbywa się na zasadzie asocjacji( łączenie elementów w
nowe struktury ruchowe),
 9
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

 rozwój ruchowy wspierany jest najpierw przez proprioreceptory i

tangoreceptory a później przez telereceptory.

Metoda Stymulacji Seryjnych Powtórzeń Ćwiczeń (SSP), która została

opracowana przez prof. dr hab. Zbigniewa Szota, jest jedną z terapii
wywodzących się z grupy dyrektywnych. Podstawowym założeniem na którym,
się bazuje, jest aktywność ruchowa. Pozwala ona na wykształcenie się połączeń
w ośrodkowym układzie nerwowym. Metoda uwzględnia fizjologiczny rozwój
człowieka.
Opierając się na założeniach psychofizycznych, za główny cel prowadzonej
terapii postawiono optymalne pobudzenie mózgu dla uzyskania nowych połączeń
nerwowo-mięśniowych.

Główne zalety wynikające ze stosowania metody Stymulowanych Seryjnych

Powtórzeń:
 stymulacja ruchu – pomoc terapeuty, a czasem nawet jego wymuszenie,
 ćwiczenia fizyczne stosowane seryjnie, umożliwiające intensyfikację
bodźców
 stosowanie w każdych warunkach,
 zastosowanie ciągłych zmian – po pierwszym okresie stają się one
koniecznością,
 dowolny dobór ćwiczeń w zależności od percepcji dziecka,
 uaktywnienie wybranych partii mięśniowych w zależności od
występujących deficytów, w szczególności ruchowych,
 uruchamianie mechanizmów głębokiego czucia mięśni,
 nauczanie umiejętności potrzebnych w życiu codziennym,
 koncentracja uwagi przy samodzielnym wykonywaniu ćwiczeń,
 dążenie do samodzielnego wykonywania ćwiczeń przez dziecko( od
stymulacji do samodzielności).
 10
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Cele terapii:
 Podniesienie liczby bodźców oddziałujących na korę mózgową. Jedną z
wielu zalet tejże terapii jest to, że można stymulować każdą część ciała
osobno, co podniesie różnorodność bodźców oddziałujących na korę
mózgową.
 Odreagowanie napięć i obniżenie poziomu agresji, drzemiącej w dziecku,
które bardzo często przejawia się destruktywnymi zachowaniami.
Ukierunkowana aktywność ruchowa pozwala dziecku rozładować napięcie
nerwowe, które narasta w organizmie. Jednocześnie w czasie terapii
dziecko może wykorzystać napięcie w celu intensyfikacji tempa i rytmu
terapii. Tak prowadzona terapia pozwala na odreagowanie i wyładowanie
napięć przez dziecko.
 Zwiększenie samej wydolności fizycznej dziecka, która jest potrzebna do
jego prawidłowego rozwoju. Podczas terapii dążymy do zwiększenia
autonomii poprzez wykorzystanie przez dziecko umiejętności ruchowych.

Mimo iż program terapii ruchowej oparty został na metodach i założeniach, jakie

wykorzystuje się w pracy z dziećmi zdrowymi, to jednak od samego początku
terapia przeznaczona była dla młodzieży i dzieci ze spektrum autyzmu.

Ćwiczenie 1

Pierwsza seria
powtórzeń
8-15 sek.

Przerwa 30 sek.

Druga seria
powtórzeń
8-15 sek.
 11
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Przerwa 30 sek.

Trzecia seria
powtórzeń
8-15 sek.

Koniec lub więcej Przerwa między ćwiczeniem 1 a 2 , to około 1-2

minut.
Ćwiczenie 2

Pierwsza seria
powtórzeń
8-15 sek.

Przerwa 30 sek.

Druga seria
powtórzeń
8-15 sek.

Przerwa 30 sek.

Trzecia seria
powtórzeń
8-15 sek.

Koniec lub więcej Przerwa między ćwiczeniem 2 a 3 , to około 1-

2 minut.
 12
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Ćwiczenie 3

Pierwsza seria
powtórzeń
8-15 sek.

Przerwa 30 sek.

Druga seria
powtórzeń
8-15 sek.

Przerwa 30 sek.

Trzecia seria
powtórzeń
8-15 sek.

Koniec lub więcej Przerwa między ćwiczeniem 3 a 4 około 1-2 minut.

……………………………

Większa liczba powtórzeń…..

Rysunek: Metoda seryjnych powtórzeń ćwiczeń dla dzieci autystycznych według Z. Szota(Szot,1997 )

Stosując tę metodę zwrócić uwagę na osobowość terapeuty, egzekwowanie

właściwego tempa ćwiczeń, od którego zależy odpowiednia siła bodźca jak
również konsekwencja, stanowczość w działaniu i zaangażowanie w to co się
 13
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

czyni. Słabe bodźce tak zwane podprogowe nie wywołują reakcji fizjologicznych
– dlatego między innymi postuluje się konieczność stymulacji i intensyfikacji
ćwiczeń . od tych czynników zależy sukces terapeuty.
Cechą kontrowersyjną tej metody jest tzw. forma ścisła ruchu, nie pozwalająca na
dowolność wykonywania ćwiczeń. Jest ona nużąca nawet dla zdrowego dziecka.
Trudność sprawia też przekonanie terapeutów do skuteczności tej metody,
odpowiedni dobór ćwiczeń.
Dyskusyjność tej metody polega również na mało precyzyjnym sposobie
określania sprawności fizycznej, bowiem dostępne znane metody mierzenia tego
parametru obejmują tylko dzieci zdrowe.
Po raz pierwszy w Polsce terapię ruchową dla dzieci autystycznych wprowadzono
w Ośrodku Gdańskim w 1991 roku, aby w kolejnych latach 1991- 2005 stosując
metodę stymulowanych seryjnych powtórzeń ćwiczeń dokonać wszechstronnej
weryfikacji rezultatów. W wyniku zastosowania te metody, dzieci autystyczne
opanowały szereg umiejętności w zakresie czynności lokomocyjnych, ćwiczeń
skocznych, rzutnych, równoważnych i zwinnościowych.
Zmiany ruchowe dzieci autystycznych, u których zastosowano metodę
stymulowanych seryjnych, powtórzeń ćwiczeń.
Poniższa tabela przedstawia wyniki zmian. Postęp zmian uwidocznił się w
ruchach lokomocyjnych takich jak:
 chód,
 wejścia,
 zejścia,
 bieg,
 jazda na rowerze,
 są one również wyrazem koordynacji wzrokowo- ruchowej,
 pokonywanie toru przeszkód.
Zwiększyły się również umiejętności opanowania czynności utylitarnych jak:
 obroty wokół podłużnej osi ciała,
 samodzielne otwieranie drzwi,
 zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie,
 wyjście z pociągu.
 14
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Zastosowanie tych wszystkich czynności w codziennym funkcjonowaniu

jest znaczącym ułatwieniem funkcjonowania dziecka, szczególnie w
rodzinie.
Z ćwiczeń rzutnych wymienić należy opanowanie umiejętności wrzucania
woreczków gimnastycznych do kosza i podnoszenia ich z połogi, jako
wstęp do innych czynności np. podnoszenie różnych przedmiotów z dołu
do góry, dźwiganie, przenoszenie, chwyt i podanie.
Z innych ważnych grup ćwiczeń wymienić należy umiejętność utrzymania
równowagi: chody na określonej wysokości i zmniejszonej płaszczyźnie
podparcia, samodzielne pokonywanie toru przeszkód jak również
zwiększenie casu koncentracji na wykonywanym zadaniu.

Rodzaje Zmiany ruchowe

ćwiczeń
Lokomocyjne  samodzielny chód na całych stopach,
 wykonanie obrotów wokół podłużnej linii ciała,
 wejście i zejście w górę i w dół po schodach,
 bieganie po domu i wokół Sali,
 przejście po krzesłach i zeskoki z różnych wysokości,
 kopanie piłki, kopanie piłki z woleja,
 jazda na rowerze,
 pokonywanie różnych przeszkód, samodzielne wejście na
drabinkę,
 samodzielny zjazd na sankach z górki,
 sprawne wychodzenie z pociągu,
 celowe stawianie stóp w dowolnym miejscu,
 wykonanie kroku odstawno-dostawnego,
 chody po pochylni.
Skoczne  seryjne skoki na batucie, zeskoki na obydwie nogi,
 samodzielne przeskoki obunóż przez ławeczkę i
przeszkody.
Rzutne  wrzucanie woreczków do kosza i podnoszenie ich z
podłoża,
 rzut i chwyt dużej piłki, górne podanie piłki do partnera,
 odbicie piłki o ścianę i chwyt.
Równoważne  przejście do równoważni stabilnej i wahliwej,
 obroty na końcu równoważni,
 przejście po murku o różnych wysokościach,( 10-30 cm),
 postawy równoważne na jednej nodze,( ok. 2-3 sek.).
 15
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Zwinnościowe  umiejętność wykonania przewrotu w przód,

 próba wykonania stania na ramionach( asekuracja),
 stanie na głowie z oparciem.
Różne  próba kozłowania piłki,, wyklaskiwanie rytmu „chłopcy,
dziewczęta”,
 zwiększenie czasu koncentracji na wykonaniu ćwiczeń,
 samodzielne pokonywanie torów przeszkód ( różne stopnie
trudności),
 pedałowanie na cykloergometrze,
 samodzielne otwieranie drzwi,
 podnoszenie przedmiotów z podłoża,
 zapinanie pasa w samochodzie.
Uwagę skupiono przede wszystkim na opanowaniu zadań dotyczących motoryki
dużej.

W latach 1992-2000, wykonano szereg badań, z których wynikało, że

terapia metodą SSP, przyczyniła się do rozwoju motoryki dużej.
Przykładem tego rozwoju było opanowanie przez dzieci autystyczne
rożnego rodzaju umiejętności pozwalających na lepsze funkcjonowanie w
najbliższym otoczeniu, m, in. chód, pedałowanie ba stabilnym rowerze,
jazda na rowerze, pokonywanie przeszkód, wychodzenie z pociągu ,
zapinanie pasów w samochodzie itp.
Nie analizowano wówczas poszczególnych zdolności motorycznych,
które kształtują się pod wpływem ćwiczeń, gdyż chodziło w nich o
stwierdzenie czy w ogóle taki związek istnieje.

Zestaw ćwiczeń zastosowanych w terapii ruchowej.

Ćwiczenia usystematyzowano w 8 grupach w kolejności: lokomocyjne,
skoczne, równoważne, zwinnościowe, rzutne, kopne, koncentracji i inne.

Ćwiczenia lokomocyjne
– pełzanie i chód na czworakach
– przetaczanie wokół podłużnej osi ciała (z leżenia przodem, bokiem i tyłem )
– siady proste z rękami na kolanach
– siady proste podparte, siady klęczne i klęki
– stawianie stóp w określonym miejscu
– chody w przód na całych stopach z pomocą i samodzielnie
– chody w przód na palcach z pomocą i samodzielnie
– chody o bosych stopach po kamieniach lub macie korekcyjnej
 16
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

– chody w tył z pomocą i samodzielnie

– chody w bok ( z pomocą), krok odstawno – dostawny
– obroty wokół podłużnej osi ciała ( w lewo, prawo)
– chód z tzw. omijaniem przeszkód (slalomy)
– chód po różnego rodzajach przeszkodach (krzesełka, kamienie, belki, drewno
itp.)
– chody po linii prostej i w ograniczonej przestrzeni pomiędzy dwoma liniami
– zmiany pozycji z niskiej do półwysokiej i wysokiej
– zmiany pozycji z wysokiej do niskiej (do chodu na czworakach)
– zmiany pozycji z leżenia tyłem do siadu prostego i skulonego
– szybkie chody, szybkie obroty
– próba biegu, bieg dookoła, na określonym dystansie (tzw. bieg wahadłowy)
– wejścia i zejścia po jednym stopniu (dostawianie stopy)
– wejścia i zejścia po schodach z pomocą poręczy
– wejścia i zejścia po schodach samodzielnie
– pokonywanie przeszkód (przejścia przez ławeczki, beczki itp.)
– wyjście z pociągu, wejście do autobusu, samochodu, tramwaju
– chód po pochylni
– zjazd na sankach w dół
– wejścia po stromym stoku (do 450) przy pomocy liny
– próba ślizgania po lodzie, zjazdy w dół po śniegu
– jazda na rowerze trójkołowym.
Ćwiczenia skoczne
– próba podskoku w górę w miejscu
– próba przeskoku obunóż przez przeszkodę (laska gimnastyczna)
– próba przeskoku obunóż przez przeszkodę – poszerzenie przeszkody, np. dwie
linie, dwie laski itp.
– zeskoki w dół z różnych wysokości (np. schody)
– skoki obunóż na odległość, podskoki jednonóż
– seryjne podskoki obunóż w przód
– wieloskoki (z nogi na nogę)
– podskoki przy pomocy skakanki
– podskoki obunóż z ćwierć i półobrotem
– seryjne podskoki na małym batuciku
Ćwiczenia równoważne
– przejścia po linii, chody na palcach
– przejścia po szerokiej części ławeczki ( z pomocą i samodzielnie)
 17
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

– przejście po wąskiej części ławeczki (z pomocą i samodzielnie)

– przejścia po równoważni o różnej wysokości (od 15 – 30 cm z pomocą)
– przejścia po równoważni wahliwej
– przejścia po kole wahliwym
– wytrzymanie krótkotrwałe wspięcia na palcach (od 2-10 sekund)
– postawy równoważne na jednej nodze (ok. 2-3 sekund)
– obroty na końcu równoważni
– przejścia po murku i krawężniku o różnych szerokościach
Ćwiczenia zwinnościowe
– z leżenia tyłem – skulenia
– z przysiadu podpartego, umiejętność wykonania przetoczenia w tył na plecy z
nogami ugiętymi
– z przysiadu podpartego umiejętność wykonania przetoczenia w tył na plecy o
nogach – wyprostowanych złączonych lub w rozkroku.
– z leżenia przerzutnego poprzez ugięcie w biodrach i stawach kolanowych
przejście do przysiadu podpartego
– z przysiadu podpartego, odbiciem, próba oderwania nóg od podłoża (tzw.
wierzganie konika)
– próba wykonania stania na głowie z oparciem (asekuracja – pomoc)
– próba wykonania stania na ramionach (asekuracja przed upadkiem głowę)
Ćwiczenia rzutne (duża i mała motoryka)
– nauka uchwytu woreczka gimnastycznego
– próba wypchnięcia na odległość woreczka gimnastycznego
– wrzuty woreczka gimnastycznego do pudełka z góry w dół
– wrzuty woreczka gimnastycznego do pudełka (stopniowe zwiększanie
odległości)
– podnoszenie woreczków z podłoża
– zrzucanie woreczków z wysokości poprzez wejście po szczeblach drabinki
– nauka chwytu piłki dużej (np. siatkowej)
– nauka chwytu piłki mniejszej (np. ręcznej)
– toczenie piłki po podłożu (forma zabawowa i ścisła)
– rzuty piłki jednorącz i oburącz na odległość
– chwyt i podanie do partnera
– próba kozłowania piłki (odbicie od podłoża)
– rzut piłką do celu
– uderzenie piłki ręką (tzw. serwowanie lub uderzanie w celu odbicia się piłki
od podłoża)
 18
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

– odbicie piłki o ścianę i chwyt

– seryjne odbijanie piłki w górę (np. siatkowej)
Ćwiczenia kopne
– kopanie piłki dużej w przód z miejsca
– kopanie piłki dużej w przód z marszu
– kopanie piłki do celu
Ćwiczenia koncentracji
– w siadzie na krześle skupienie uwagi przez 10 do 15 sekund na obrazie
telewizyjnym
– w siadzie na krześle skupienie uwagi z dłońmi położonymi na kolanach
– te same ćwiczenia ze stopniowym wydłużaniem czasu skupienia uwagi na
obrazie telewizyjnym
– chody (poruszanie się) z woreczkiem na głowie
– chody z dwoma woreczkami umieszczonymi na barkach
– chód z woreczkiem położonym na grzbiecie wyciągniętej dłoni
– próba podskoku z woreczkiem uniesionym na głowie
– podawanie ręki do przywitania z równoczesnym skierowaniem wzroku na
osobie witającej
Różne
– próba wyklaskiwania rytmu
– pedałowanie na cykloergometrze
– samodzielne otwieranie drzwi, zapinanie pasów bezpieczeństwa w
samochodzie
– próba zwisu na drabince (chwyt)
– próba chwytu liny
– ćwiczenia oswajające z wodą, ochlapywanie
– próba utrzymania się na wodzie (ćwiczenia wypornościowe)
– wspólne zabawy (np. „chłopcy, dziewczęta dalej spieszcie się…”)
– próba wspólnych zabaw przy akompaniamencie
– ćwiczenia koordynacyjne tzw. „pajacyk” (na raz podskok do rozkroku z
klaśnięciem dłońmi – nad głową, na dwa – podskokiem nogi złączyć z
ramionami w dół)
– próba huśtania, wykonywanie przysiadów, wznosów i opustów nóg z leżenia
tyłem
– biegi i chody w terenie o zróżnicowanej konfiguracji (z terapeutą lub
opiekunem)
 19
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

– biegi i chody w terenie po oznaczonej trasie (z terapeutą lub opiekunem)

– uczestnictwo w zabawach ruchowych ze śpiewem i tańcem.
 20
Indywidualna terapia ruchowa dzieci z Autyzmem.
Metoda stymulowanych, seryjnych powtórzeń.

Bibliografia:

1. Błeszyński, J, Błeszyński, L. (2005).Wybrane metody wykorzystywane w

pracy z dzieckiem autystycznym. W: J.J. Błeszyński (red), Terapie
wspomagające rozwój osób z autyzmem. (s. 187- 200). Kraków: Oficyna
Wydawnicza „Impuls”.
2. Bożek, L. M. (2005). Metoda Knillów z elementami stymulacji
polisensorycznej w terapii dzieci autystycznych. W: J.J. Błeszyński (red),
Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem. (s. 105- 126). Kraków:
Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
4. Jaklewicz, H. (1993). Autyzm wczesnodziecięcy. Diagnoza, przebieg,
leczenie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
5. Szot, Z. (2006). Wykorzystanie metody stymulowanych seryjnych powtórzeń
ćwiczeń w indywidualnej terapii dzieci autystycznych. Gdańsk: Wydawnictwo
Uczelniane Akademii Wychowania i Sportu w Gdańsku.