Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

LỜI NÓI ĐẦU

Giáo trình Cấu tạo nguyên lý động cơ,được biên soạn theo chương trình giảng dạy của
Nhà trường năm 2015. Nội dung của giáo trình đã được biên soạn trên cơ sở kế thừa
những nội dung được giảng dạy ở các trường, kết hợp với những nội dung mới nhằm đáp
ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại
hóa. Giáo trình được biên soạn ngắn gọn, dễ hiểu. Các kiến thức trong toàn bộ giáo trình
có mối quan hệ lôgíc chặt chẽ. Tuy vậy, giáo trình chỉ là một phần trong nội dung của
chuyên ngành đào tạo cho nên người dạy, người học cần tham khảo thêm các giáo trình
có liên quan đối với Mô đun để việc sử dụng giáo trình có hiệu quả hơn.

Khi biên soạn giáo trình, chúng tôi đã cô gắng cập nhật những kiến thức mới có liên
quan đến Mô đun và phù hợp với đối tượng sử dụng cũng như cố gắng những nội dung lý
thuyết với những vấn đề thực tế thường gặp trong bảo dưỡng, sửa chữa và sản xuất.

Trong quá trình sử dụng, tùy theo yêu cầu cụ thể, có thể điều chỉnh số tiết trong mỗi bài
cho phù hợp. Giáo trình chúng tôi biên soạn dựa vào chương trình đào tạo, kết hợp với
thiết bị, mô hình, cơ sở vật chất phù hợp khoa học nhất, giúp cho người học dễ tiếp thu và
rèn luyện kỹ năng đáp ứng được yêu cầu thị trường lao động.

Giáo trình được biên soạn cho đối tượng là sinh viên hệ trung cấp nghề và cao đẳng
nghề hoặc là tài liệu tham khảo cho học sinh trung cấp, công nhân lành nghề 3/7. sau khi
học, đọc xong giáo trình này, có thể tự mình kiểm tra , chẩn đoán, xử lý các hư hỏng.

Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những sai sót. Rất mong
nhận được các ý kiến đóng góp của bạn đọc và các bạn đồng nghiệp để giáo trình được
hoàn chỉnh hơn. Các ý kiến xin được gửi về Tổ bộ môn Công nghệ ô tô- Khoa Cơ khí –
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu.
Bà Rịa – Vũng Tàu, ngày.......tháng...... năm 2015

Biên soạn

--1--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

MỤC LỤC
Trang
Lời nói đầu 1
Mục lục 2
Vị trí, tính chất mô đun 3
Bài 1: Nhiên liệu và dầu bôi trơn 4
Bài 2:Khái quát động cơ đốt trong 14
Bài 3:Nguyên lý hoạt động của động cơ xăng 4 kỳ 26
Bài 4:Nguyên lý hoạt động của động cơ diesel 4 kỳ 35
Bài 5: Nguyên lý hoạt động của động cơ xăng 2 kỳ 40
Bài 6: Nguyên lý hoạt động của động cơ diesel 2 kỳ 44
Bài 8: So sánh động cơ 46
Bài 9 :Nhận dạng động cơ nhiều xi lanh 48
Câu hỏi bài tập 53
Tài liệu tham khảo 54

--2--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

GIÁO TRÌNH CẤU TẠO NGUYÊN LÝ ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG

Mãsố mô đun:MĐ20
I.VỊTRÍ,TÍNHCHẤTCỦAMÔĐUN:
-Vịtrícủamôđun:MôđunđượcbốtríởhọckỳIcủakhóahọc,cóthểbốtrídạysong song
vớicácmôn học,môđunsau:Giáo dụcthểchất,giáo dụcquốc phòng, cơkỹthuật,vật
liệucơkhí, vẽ kỹthuật,ngoạingữ,THnguộicơ bản,THhàncơbản.
-Tínhchấtcủamôđun:môđunchuyênmônnghềbắtbuộc.
II. MỤCTIÊUMÔĐUN:
Họcxongmôđun nàyhọcviênsẽ có khả năng:
Trìnhbàyđượcvaitròvà lịchsửpháttriểncủaôtô.
Phânbiệtđượcchủngloạivàcấutạoôtô.
Phátbiểuđượckháiniệmvềhiệntượng,quátrìnhcácgiaiđoạnmàimòn, cácphương
pháptổchứcvà biệnphápsửachữachitiết.
Nhậndạngđượccácbộphậncủaôtôvà các loạiôtô.
Trìnhbàyđượccác kháiniệmvà cấutạochungcủađộngcơđốttrong.
Phátbiểuđượccácthuậtngữvà đầyđủcácthôngsố kỹ thuậtcủađộngcơ.
Trìnhbàyđượccấutạo,nguyên lýhoạtđộngcủađộngcơmộtxilanhdùngnhiênliệu
xăng,dieselthuộcloạibốnkỳ,haikỳ.
Phântíchđượccác ưunhượcđiểmcủatừngloạiđộngcơ.
Trìnhbàyđượccấutạovà nguyênlý hoạtđộngcủađộngcơnhiềuxi lanh.
Lậpđượcbảngthứtựnổcủađộngcơnhiềuxilanh.
Nhậndạngđượccáccơcấu,hệthốngtrênđộngcơvànhậndạngđúngcácloạiđộng
cơ.
Xácđịnhđượcđiểmchếttrêncủapiston.
Trìnhbày đượcnguyênlý hoạtđộngthựctế củacácloạiđộngcơ.

--3--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Bài 1: Nhiên liệu và dầu bôi trơn

Mục tiêu của bài:

Học xong bài này học viên có khả năng:
- Phát biểu đúng khái niê ̣m, phân loại và cấu tạo chung của đô ̣ng cơ đốt trong
- Giải thích được các các thuâ ̣t ngữ và thống kỹ thuâ ̣t cơ bản của đô ̣ng cơ
- Nhâ ̣n dạng được chủng loại, các cơ cấu và hê ̣ thống của đô ̣ng cơ và xác định được
ĐCTcủa pít tông

1. Tính chất nhiên liệu

Nhiều loại nhiên liệu và vật liệu bôi trơn được sử dụng trên xe ôtô. Một trong số chúng có
chứa những chất rất độc vàdễ cháy và phải được xử lý cẩn thận.
Xin hãy lưu ý rằng nếu những loại nhiên liệu hay vật liệu bôi trơn được sử dụng nhầm
lẫn, nó có thể gây nên hư hỏng nặng đế các chi tiết.
Điều quan trọng là phải nắm được các loại nhiên liệu và vật liệu bôi trơn khác nhau

Nhiên liệu
Nhiên liệu được dùng chủ yếu cho ôtô bao gồm xăng và nhiên liệu diesel (dầu nhẹ), cùng
với cồn,LPG và các loại nhiên liệu khác.
Ở đây, chúng ta sẽ thảo luận hai loại nhiên liệu phổ biến: Xăng và nhiên liệu diesel.
LƯU Ý:
Xăng bị biến chất theo thời gian

1.1. Xăng
Xăng là một hợp chất của Hyđrô Cacbon được sản xuất bằng chưng cất dầu mỏ.
Xăng là chất dễ bay hơi và tạo ra nhiệt lượng lớn.
Xăng cũng thoả mãn những điều kiện để dùng làm nhiên liệu cho ôtô sau đây:

• Không có chất độc hại.

• Có tính chất chống kích nổ cao.
• Giá thành tương đôi thấp.

Vì những lý do đó mà xăng được sử dụng làm nhiên liệu cho động cơ xăng.
CHÚ Ý:
Xăng dễ bay hơi, và sẽ bốc hơi thành một khí dễ cháy ngay khi tiếp xúc với không khí.
Do nó dễ bắt cháy bằng một tia lửa nhỏ và vì vậy rất nguy hiểm, nó phải được sử dụng cẩn
thận
Trị số ốc tan:
Trị số ốc tan là một trong những tiêu chi đại diện cho đặc tính của xăng và đại diện đặc
tính chốngkích nổ.
Xăng với trị số ốc tan cao ít gây nên tiếng gõ cho động cơ hơn so với xăng có trị số ốctan
thấp.
Để tăng trị số ốctan của xe, một số loại xăng có chứa chì, trong khi những loại khác không
có chì.
--4--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Do một số loại động cơ được thiết kế để sử dụng xăng có chì, trong khi một số loại khác
được thiếtkế để sử dụng xăng không chì, cần phải sử dụng đúng loại xăng.

LƯU Ý:
Tiếng gõ được tạo ra do sự chát không bình thường của xăng trong xylanh. Tiếng gõ này
sinh rado hiện tượng gõ liên tục vào thành xylanh, nó làm giảm công suất của động cơ

1.2. Nhiên liệu diesel

Nhiên liệu diesel (đôi khi được gọi là "dầu nhẹ") là hợp chất của Hyđrô Cacbon mà được
chưng cấtsau xăng và dầu hoả mà đã được chưng cất từ dầu mỏ ở nhiệt độ từ 150 đến
3700C. Nhiên liệu diesel được sử dụng chủ yếu để chạy động cơ diesel.

CHÚ Ý:
• Không giống xăng, nhiên liệu diesel cũng có tác dụng bôi trơn.Không được dùng lần
nhiên liệu do nếu xăng được đổ vào động cơ diesel do nhầm lẫn, nó có thể là hư hỏng
bơm cao áp và vòi phun.
• Nhiên liệu diesel được chia thành nhiều loại, chủ yếu dựa vào độ lỏng của nó, do độ
lỏng

--5--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

giảm xuống khi nhiệt độ giảm. Loại nhiên liệu sử dụng phải phụ thuộc vào môi trường
(nhiệt độ) sử dụng.

Trị số cêtan:
Trị số cêtan cho biết khả năng bốc cháy của nhiên liệu diesel.
Trị số cao hớn, khả năng bốc cháy của nhiên liệu sẽ tốt hơn và sẽ có ít tiếng gõ hơn.
Giá trị cêtan nhỏ nhất có thể chấp nhận được của nhiên liệu sử dụng cho động cơ diesel
ôtô cao tốclà khoảng 40 đến 50.

LƯU Ý:
Tiếng gõ diesel sinh ra khi khoảng thời gian trước khi bốc cháy (thời gian cháy trễ) quá
dài,
như khi sử dụng nhiên liệu có trị số cêtan thấp, với nhiệt độ thấp hay tốc độ thấp. Khi
khoảng
thời gian trước khi bốc cháy dài, nhiên liệu còn lại trong xylanh sẽ cháy hay nổ cùng một
lúc, làmcho áp suất tăng lên đột ngột. Điều này tạo ra một tiếng gõ lớn

2. Vật Liệu Bôi Trơn

2.1. Các loại vật liệu bôi trơn
Hầu hết các chất bôi trơn trên ôtô tạo thành từ dầu mỏ và có nhiều loại phụ gia.
Một số loại được làm từ chất tổng hợp.
Phần này sẽ mô tả các loại vật liệu bôi trơn sau:
• Dầu động cơ
• Dầu bánh răng
• Mỡ
• Dầu thuỷ lực
• LLC (nước làm mát có tuổi thọ cao)
• Keo
LƯU Ý:

--6--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Chất bôi trơn được phân loại thành dầu và chất lỏng theo mục đích sử dụng.
+ Dầu: mục đích chính là bôi trơn.
+ Dầu thuỷ lực: Mục đích chính là vận hành các chi tiết của hệ thống bằng áp suất thuỷ
lực

2.2.Dầu động cơ
2.2.1 Mục đích bôi trơn
Dầu động cơ bôi trơn các chi tiết bên trong của độngcơ.
Dầu động cơ có 4 chức năng chính như sau:
 Bôi trơn: Dầu động cơ bôi trơn các bề mặt kim loại tiếp xúc với nhau trong động cơ
bằng cách tạo thành một màng dầu phủ lên chúng, do đó giảm tối thiểu ma sát giữa
các bề mặt kim loại
 Làm mát: Dầu động cơ làm mát bằng các hấp thụ nhiệt từ những khu vực mà không
thể làm mát dễ dàng bằng hệ thống làm mát, như píttông và các bề mặt tiếp xúc với
nhau
 Làm sạch: Dầu động cơ cuốn những cặn bẩn tạo ra do sự cháy và các hạt kim loại vào
trong dầu, và không cho phép chúng bám vào các chi tiết bên trong
 Làm kín: Dầu động cơ tạo thành một màng dầu giữa píttông và xylanh. Nó có tác
dụng giảm đến mức thấp nhất khí cháy lọt ra ngoài

--7--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

2.2.2. Các phương pháp phân loại mô tả những tính chấtcủa dầu động cơ như sau:
+ Chỉ số SAE:
SAE (Hiệp Hội Kỹ Sư Ôtô) phân loại theo độ nhớt củadầu động cơ
+ Chỉ số :API / ILSAC
(Viện Dầu Mỏ Hoa Kỳ / Uỷ Ban Chứng Nhận và TiêuChuẩn Hoá Bôi Trơn) phân loại
theo chất lượng củadầu động cơ
+ Chỉ số : ACEA
(Association des Constructeurs Europ-ens del'Automobile)
Nó được uỷ quyền bởi Hiệp Hội Dầu Châu Âu
CHÚ Ý:
• Dầu động cơ cho động cơ diesel và xăng là khácnhau. Áp suất nén và áp suất cháy bên
trongđộng cơ diesel rất cao và một lực lớn tác dụng lêncác chi tiết chuyển động quay. Do
đó, dầu độngcơ dùng trong động cơ diesel phải tạo thành mộtmàng dầu rất chắc. Tuy
nhiên, hiện nay một loạidầu cho cả động cơ diesel và xăng đã được sảnxuất.
• Dầu động cơ bị biến chất do ôxy hoá hay nhiệt, vàphải được thay thế định kỳ

2.2.3.Phân loại độ nhớt của dầu theo chỉ số SAE :

Những chỉ số này cho biết nhiệt độ môi trường mà một loại dầu nào đó có thể được sử
dụng.
(Ví dụ "10W-30")
Số này lớn hơn dầu có độ nhớt cao hơn.
Dầu có trị số độ nhớt mô tả trong phạm vi nhu SAE 10W-30 được gọi là dầu "đa cấp".
Nếu chữ số đầu tiên, ví dụ như số 10, thấp, dầu sẽ ít bị đặc lại dưới nhiệt độ thấp. Nếu
chữ số thứ hai,ví dụ như số 30, cao, dầu sẽ ít bị loãng ra dưới nhiệt độ cao. Chữ "W" có
nghĩa là "Winter– Mùađông", cho biết bằng độ nhớt này được áp dụng cho nhiệt độ thấp

--8--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Phân loại theo chất lượng

Phân loại chất lượng dầu API:
Cho biết mức độ của điều kiện lái xe mà dầu có thể chịu được. Đôi với động cơ xăng, dầu
được phâncấp từ SA đến SL, mặc dù dầu SE hay cao hơn được dùng cho ôtô. Cấp dầu SL
là cấp chất lượngcao nhất của dầu*. Đối với động cơ diesel, dầu được phân cấp từ CA đến
CF-4, với CF-4 là cấpchất lượng cao nhất*.
* cho đến tháng 3/2002
Phân loại chất lượng dầu ILSAC:
Ngoài việc vượt qua được tiêu chuẩn API, những loại dầu này đã vượt quá kiểm tra tiêu
hao nhiênliệu ILSAC.
Chúng được phân loại GF-1 và F-2 tuỳ theo tính năng kinh tế nhiên liệu của chúng. GF-2
là cấp caonhất

--9--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

2.3.Dầu bánh răng

Dầu bánh răng có trị số độ nhớt và chất lượng cao để chịu được áp suất cao sinh ra do các
bánh răng ăn khớp với nhau.
Dầu bánh răng được chia theo ứng dụng của chúng, như cho hộp số, vi sai hay hệ thống
lái
thường v.v.
Cũng như dầu động cơ, dầu bánh răng cũng được phân loại theo độ nhớt (phân loại SAE)
và đánh giá chất lượng (phân loại API)
2.4. Mỡ
Mỡ là một chất bôi trơn dạng nửa rắn. Hãy cẩnthận để sử dụng đúng loại
CHÚ Ý:
Mỡ khoáng có ảnh hưởng tiêu cực đến các chitiết bằng cao su, như các cúppen của
xylanh
phanh bánh xe sẽ bị cứng lại. Hãy bôi mỡ gốc xàphòng litium glycon vào các chi tiết cao
su

 Mỡ đa dụng (MP)
Màu mỡ
Vàng nhạt

- Những nơi sử dụng

ƒ Vòng bi bánh xe
--10--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

ƒ Khớp cácđăng
ƒ Hộp cơ cấu lái

 Mỡ vòng bi bánh xe
Màu mỡ
Vàng nhạt
Những nơi sử dụng
Vòng bi bánh xe

2.5. Dầu thuỷ lực

Có vài dầu thuỷ lực được dùng trong ôtô: dầu hộpsố tự động, dầu trợ lực lái, dầu phanh
v.v.
Những loại dầu này có phạm vi ứng dụng rộng rãi,bao gồm truyền công suất, điều khiển
thuỷ lực vàbôi trơn

2.6. ATF (dầu hộp số tự động)

ATF là một loại dầu có chất lượng và độ tinh chếcao, được sử dụng chủ yếu trong hộp số
tự động(A/T). Trên thị trường, 5 loại dầu ATF được sửdụng: D-II, Loại T, T -II, T-III và
T-IV.
LƯU Ý:
• ATF loại "T" , "T- II" và "T- III" đã ngừng sảnxuất sau khi giới thiệu loại "T-IV".
CHÚ Ý:
• Nhiều loại dầu khác nhau được sử dụng tuỳtheo kiểu hộp số. Do đó, trước khi thay
ATF,
chắc chắn rằng hãy tham khảo ký hiệu dầutrên quay thăm hay nút xả dầu, và chươngbôi
trơn trong phần chuẩn bị của hướng dẫnsửa chữa(2/5)

--11--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

2.7. Dầu trợ lực lái

Dầu trợ lực lái đóng vài trò làm dầu thuỷ lực mà tạora áp suất thuỷ lực, cũng như bôi trơn
cho xylanhtrợ lực lái và bơm.
LƯU Ý :
ATF loại DEXRONR® II hay DEXRONR® IIIđược sử dụng do loại này thoả mãn được
nhữngyêu cầu trên

2.8. Dầu phanh

Hệ thống phanh sử dụng nhiều chi tiết bằng cao sunhư cuppen, cao su chắn bụi, ống dẫn
dầu v.v. Vì lýdo đó, dầu phanh được chế tạo từ chất không phảidầu mỏ chủ yếu gồm
glycol với ête và este khôngảnh hưởng đến các chi tiết bằng cao su và kim loại.
Dầu phanh cũng được dùng cho ly hợp dẫn độngthuỷ lực

2.9. Dầu giảm chấn

Dầu giảm chấn là dầu thuỷ lực nằm trong giảmchấn của hệ thống treo, chức năng của nó
là giảmrung động của lò xo. Nó không thể thay thế được.
Nếu có rò rỉ, phải thay thế giảm chấn.
Dầu hệ thống treo
--12--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Dầu hệ thống treo được sử dụng cho hệ thống treođiều khiển độ cao chủ động

2.10. LLC (Nước làm mát có tuổi thọ cao)

- LLC là nước làm mát chủ yếu bao gồm ethylene glycol và được hoà trộn với nước. Nó
phù hợp vìtất cả các lí do. LLC hạ thấp điểm sôi của nước làmmát. LLC bảo vệ hệ thống
làm mát khỏi bị rỉ và ănmòn.
- LLC được hoà trộn với nước, và nồng độ đượcđiều chỉnh phải phù hợp với nhiệt độ bên
ngoài đểtránh đóng băng. Nồng độ LLC cao, nước làm mátsẽ khó đóng băng hơn. Tuy
nhiên, nếu nồng độ
- LLC quá cao, tính năng của nó sẽ bị giảm đi. Haydùng LLC có nồng độ 30 đến 50%.
• LLC phải được thay thế định kỳ, do nó bịgiảm chất lượng trong khi sử dụng.
LƯU Ý:
Tiêu chuẩn cho nồng độ của nước làm mát vànhiệt độ giới hạn đóng băng như sau:
- Nồng độ 30%
- Khoảng -16ºC
- Nồng độ 50%
- Khoảng - 35ºC
-

--13--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

2.11.Keo
Keo là một loại gioăng dạng lỏng dùng để tránh rò rỉ khi được bôi vào những bề mặt lắp
ráp của gioăng các te dầu hay tương tự
Các loại keo
1/Keo làm kín màu đen (Three bond 1280)
- Màu keo làm kín
- Màu đen
- Khu vực sử dụng
- Các te dầu động cơ
- Keo làm kín 1281(Three bond 1281)
Màu keo làm kín
2/Màu đỏ
Khu vực sử dụng : Vỏ hộp số
3/Keo làm kín 1282B(Three bond 1282B)
Màu keo làm kín
Màu đen
Khu vực sử dụng: Nút xả nước
Keo làm kín 1131(Loctite No. 518)(Three bond 1131)
Màu keo làm kín
4/Màu trắng
Khu vực sử dụng:
Khu vực sử dụng: cho hộp số A24#, vỏ hộp số tự động
Keo làm kín 1324(Three bond 1324)
Màu keo làm kín
5/ Màu đỏ
Khu vực sử dụng:
Ren của chi tiết xiết chặt
Keo làm kín 1344(Loctite No. 242)(Three bond1344)
Màu của keo
Xanh lá cây
Khu vực sử dụng: Làm kín các

--14--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Bài 2: Khái quát động cơ đốt trong

Mụctiêucủabài:
Họcxongbàinàyhọcviêncókhảnăng:
- Phátbiểuđúngkháiniệm,phânloạivà cấutạochungcủađộngcơ đốttrong.
- Giảithíchđượccácthuậtngữvà thôngsố kỹthuậtcơ bảncủađộngcơ.
-Nhậndạngđượcchủngloại,cáccơcấuvà hệthốngcủađộngcơ và xácđịnhđược
điểmchếttrêncủapiston.
1.Kháiniệmvề độngcơ đốttrong:
-Động cơlàmộtloạimáycóchứcnăngbiếnđổimộtdạngnănglượng nàođóthành
cơnăng.Tuỳthuộcvàodạngnănglượng ởđầuvàolàđiệnnăng,nhiệtnăng,thuỷnăng,
v.v.ngườita phânloạiđộngcơthànhđộngcơđiện,độngcơnhiệt,độngcơthuỷlực, v.v.
-Động cơđốttrong làmộtloạiđộngcơnhiệt,tứclàloạimáycóchứcnăngbiếnđổi
hoánăng->nhiệtnăng->cơnăng.Cácloạiđộngcơnhiệtphổbiếnhiệnnaykhông được cung
cấpnhiệtnăng từbên ngoàimộtcáchtrựctiếpmàđượccung cấpnhiênliệuđượcđốt
cháyđểtạoranhiệtnăng.Căncứvàovịtríđốtnhiênliệu,ngườitachiacácloạiđộngcơ
nhiệtthànhhainhóm:độngcơ đốttrongvà độngcơ đốtngoài.
-Ởđộngcơđốttrong,nhiênliệuđượcđốtcháytrựctiếptrongkhônggiancôngtác
củađộngcơvàcũngtạiđódiễnraquátrìnhchuyểnhoánhiệtnăngthànhcơnăng.Loại
nhiênliệudùngtrênđộngcơđốttrongphảilàloạinhiênliệucaocấp,sảnphẩmcháycủanó không
cótro,bụihoặcchấtănmònkimloại,thường dùngnhấtlàxăng,dầudieselvànhiên
liệukhíhoálỏng(LPG)
Hầuhếtđộngcơđốttrongdùngtrênôtô,máykéo,tàuhoả,tàuthuỷhiệnnaylà động
cơđốttrongkiểupiston.Ngàynayđộngcơđốttrongkiểupistonlàloạiđộng cơnhiệt
cóhiệusuấtcaonhất,đượcdùngrộngrãivớisốlượnglớnnhất.Vìvậy,thuậtngữ“Độngcơ
đốttrong”đượcdùngvớiýnghĩakháiquátchung chocácloạiđộngcơđốttrong đồngthời
cũngcó ýdùngngắngọnđể chỉđộngcơ đốttrongkiểupiston.

--15--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Hình1.1: Độngcơđốttrong4kỳ mộtxilanh

2.Phânloạiđộngcơ
đốttrong:
Phânloạitheochukỳlàmviệc:
- Độngcơ2kỳ.
- Độngcơ4kỳ.
Phânloạitheosố lượngxy lanh:
- Độngcơmộtxy lanh.
- Độngcơnhiềuxy lanh(Vídụ:2,4,6,8,10,12,16,…xi lanh).
Phânloạitheocáchbốtríxylanh:
- Độngcơcó cácxylanhbốtrí thẳnghàng
- Độngcơ bốtrí xylanhtheokiểuchữ(V)
- Độngcơ hìnhsao.
Phânloạitheocáchnạpkhímớivàoxy lanh:
-
Độngcơkhôngtăngáp:hoàkhíhaykhôngkhíđượcnạpvàoxylanhdochínhpistonđộngcơ
hútvào.
2
-Độngcơtăngáp:khínạpđượcmộtbơmnéntớiápsuấtkhoảng0,5kG/cm vàđẩy vàoxy
lanhkhixupápmở.
Phânloạitheocáchhìnhthành khíhỗnhợp:
-Khíhỗnhợpđượchìnhthànhbênngoàixilanhnhờbộchếhoàkhínhưđộngcơ
xăng,độngcơga.
- Khíhỗnhợphìnhthànhbêntrongxi lanhnhưđộngcơdiesel
 Phânloạitheonhiênliệusửdụng:
- Độngcơxăng.

--16--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

- Độngcơdiesel.
- Độngcơkhíga.
- Độngcơdùngnhiênliệuhỗnhợp
 Phânloạitheocáchđốtcháyhỗnhợp:
-Khíhỗnhợpđượcđốtcháybằngtialửađiệncủabuginhưđộngcơxăngvàđộngcơ
-Khíhỗnhợptựbốccháybằngáp suấtvà nhiệtđộcaonhưđộngcơdiesel
 Phânloạitheocáchlàmmátđộngcơ:
- Độngcơlàmmátbằngnước.
- Độngcơlàmmátbằngkhôngkhí
3. Cấutạochungcủađộngcơ đốttrong:
- Sơ đồcấutạochungcủađộngcơ đốttrong:

Hình: Sơđồcấutạochungcủađộngcơđốttrong
- Cáccơcấugồm:
+Cơcấutrụckhuỷuthanhtruyềngồm:piston,xylanh,và thanhtruyền,trụckhuỷu,
bánhđà,nắpxylanh.Cónhiệm vụbiếnchuyểnđộngthẳng củapistonthànhchuyểnđộng
quaytròncủatrụckhuỷu.
+Cơcấuphânphốikhígồm:xupáphút,xupapthải, trụccam,conđội,đũađẩy,bánh
răngtrunggian….Nhiệmvụcủacơcấunày làđóngmởxupápnạpvàthảiđúngthờigian
quiđịnhđểthựchiệnviệcthayđổimôichấtcôngtáctrongxylanh,đểđộngcơlàmviệc
đượcliêntục.

--17--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

- Cáchệ thốngvà cơ cấuphụgồmcó

--18--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

+ Hệthốngnhiênliệu:
Hệthốngnàycónhiệmvụcungcấpnhiênliệuvàtạothành
khíhỗnhợp(nhiênliệuvớikhôngkhí)đảmbảonhiênliệucháytốtchođộng cơhoạtđộng bìnhthường.
HTNLĐCdieselgồmcó:Thùngchứanhiênliệu,bìnhlọc thô,bơmchuyền,bình
lọctinh,bơmcaoáp,vòiphun.

1-Đường dẫn nhiên liệu, 2- Bơm cao áp , 3- Đường ống cao áp,4- Vòi phun,
5- Xilanh động cơ, 6- Miệng hút nhiên liệu, 7- Thùng chứa nhiên liệu , 9- Bầu lọc
tinh, 10- Bơm chuyển nhiên liệu, 11- Bầu lọc thô

HTNLĐCxănggồmcó:Thùngchứanhiênliệu,bơmxăng,bầulọc,bộchếhòa
khí(hayốngphânphốivàkimphunởđộngcơEFI)
+Hệthống làmmát:
Nhiệmvụcủahệthống nàyđảmbảotảnnhiệt từđộngcơra ngoài,đểđộng
cơlàmviệcbìnhthường.Có2cáchlàmmát:làmmátbằng nước,làmmát bằngkhôngkhí.

+Hệthốngbôitrơn:
--19--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí
Nhiệmvụcủahệthốngnàylàđưadầunhờnđếncácbềmặtma
sát. Trongđộngcơ để làmgiảmmasát, tẩysạchcácmặtmasát, làmmát ổtrục

+Hệthốngđánhlửa:
Hệthốngnàybaogồmbộphậntạoradòngđiệncaothế(hàngngànvon)phátratialửamạnhlàmch
áy hổnhợpkhí,hệthốngnàychỉcótrênđộngcơxăng và độngcơga

+Hệthốngkhởiđộng:
Nhiệm vụcủahệthốngnàylàđảmbảochođộngcơkhởihànhđượcnhanhchóng.

--20--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

4.Cácthuậtngữcơ bảncủađộngcơ:
-Điểmchếttrên(ĐCT):Làđiểmứngvớivịtríđỉnhcủapistontrongxylanhkhipiston
xa tâmtrụckhuỷunhất.
-Điểmchếtdưới(ĐCD):Làđiểmứngvớivịtríđỉnhcủapistontrongxylanhkhi
pistongầntâmtrụckhuỷunhất.

-Hànhtrìnhcủapiston(S):LàkhoàngcáchgiữaĐCTvà ĐCD.
S=2R (trongđó:R-Bánkínhtayquaycủatrụckhuỷu)

-Thểtíchbuồngcháy(Vc):Làphầnthểtíchtrongxylanhtạothànhgiữađỉnhpistonvà
nắpmáykhipistonởĐCT.
--21--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí
-Thểtíchlàmviệc(Vs):LàphầnthểtíchtrongxylanhgiớihạnbởiĐCTvà ĐCD.
S..D2
Vs 
4
Trongđó:
+S: Hànhtrìnhpiston
+D:Đường kínhpiston

VD: Neáu moät ñoäng cô coù ñöôøng kính laø 101.6 mm vaø haønh trình laø 76.2 mm,
vaäy theå tích laø:
3,13 * ( 101.6 ) 2
VS  .76.2  957.07 mm 3

-Thểtíchbuồng côngtác(Vh):Làphầnthểtíchtrongxilanh tạothànhgiữađỉnhpiston và

nắpmáykhipistonởĐCD
Vh=Vc+Vs

- Theå Tích Ñoäng Cô.

Baèng toång coäng theå tích caùc xylanh trong ñoäng cô.
Theå tích moät xylanh nhaân vôùi soá xylanh. Ñôn vò cuûa theå tích laø: Meùt khoái
hoặc Lít.

- Thể tích xi lanh động cơ:

Neáu theå tích moät xylanh laø 635 mm3 vaø coù 4 xylanh, vaäy theå tích cuûa ñoäng
cô laø:
635 ´ 4 = 2540 mm3
Neáu moät theå tích xylanh laø 500 cm3 vaø coù 6 xylanh, vaäy dung tích cuûa ñoäng
cô laø:
500 ´ 6 = 3000 cm3
= 3.0 L

--22--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

-Chutrìnhcôngtác:
Mộttậphợpcác quátrìnhkếtiếpnhau(hút, nén,cháy,giãn nởvà
thải)lặplạitheochukỳtrongxilanhđộngcơ,nhờđónhiệttỏaradođốtcháynhiệnliệu
đượcbiếnđổithànhcơnănggọilà chutrìnhcôngtác.
-Kỳ:làmộtphầncủachutrìnhcôngtácxảyrakhipistonchuyểnđộngtừđiểmchết
nàyđếnđiểmchếtkiatrongxylanhcủađộngcơ.
-Độngcơ4kỳ:làđộngcơcóchutrìnhcôngtácđượchòanthànhtrong4hànhtrình
củapistontươngứngvới2vòngquaycủatrụckhuỷu.
Độngcơ2kỳ:làđộngcơcóchutrìnhcôngtácđượchòanthànhtrong2hànhtrình
củapistontươngứngvới1vòngquaycủatrụckhuỷu.
-Hỗnhợpcháyvàkhínạp:Hỗnhợpkhông khívớinhiệnliệugọilàhỗnhợpkhícháy,
khôngkhíhoặchỗnhợpkhícháyđi vàoxi lanhcủađộngcơtrongmộtchutrìnhcôngtácgọi là
khínạp.
-Sảnphẩmcháyđượcthảirakhỏixilanhtrongmộtchutrìnhcôngtáccủađộngcơgọi
làkhíthải.
-Lượngsảnphẩmcháykhông bịđẩyrakhỏixilanh độngcơsauquátrìnhthảikếtthúc gọilà
khísót
-Hỗnhợpcôngtác:Hỗnhợpgiữakhínạpvàkhísótgọilàhỗnhợpcôngtáccủađộng
cơ.

5.Cácthôngsố kỹthuậtcơ bảncủađộngcơ:

a) Tỷsốnén:Làtỷ số giữathểtíchbuồngcôngtácvà thểtíchbuồngcháycủađộngcơ.

--23--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Vh Vc V s
 
Vc Vc
+Độngcơxăngthường: =6–10
+Độngcơ diesel: =16–23
Ñoäng cô naøy coù 8 phaàn theå tích khi piston taïi ñieåm cheát döôùi vaø ñöôïc neùn laïi baèng
moät phaàn theå tích, thì goïi tæ soá neùn laø 8:1.

Tæ Soá Neùn ( Ñoäng cô xaêng )

--24--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
Trường cao đẳng nghề tỉnh bà rịa vũng tàu Khoa cơ khí

Tæ Soá Neùn ( Ñoäng cô diesel )

b) Công:
-Côngchỉthị(Li):làcôngdohỗnhợpkhícháygiãnnởđẩypistonxuốngđiểmchết
dưới.
-Côngtổnhaocơ khí(Lm):là côngmấtmátdotổnhaocơkhínhư:masát,dẫnđộngcơ
cấuphụ,quátrìnhnạpthải.
-Côngcó ích(Le): làcôngcủatrụckhuỷutruyềnra bênngoàidẫnđộngchitiếtkhác.
Le=Li–Lm
c) Ápsuấttrung bình:
- Ápsuấtchỉthịtrungbình(Pi):là côngchỉthịtínhchomộtđơnvị thểtíchxylanh.
Li
P
i
Vh
-Ápsuấttổnthấtcơgiớitrungbình(Pm):làtổnthấtcơkhítínhchomộtđơnvịthể
tíchcôngtácxylanh.
Lm
P m

Vh
-Ápsuấtcó íchtrungbình(Pe):là côngcó íchtínhchomộtđơnvị tổnthấtxylanh.
Le
P e

Vh
d) Côngsuất.
-Côngsuấtchỉthị(Ni):là côngsuấtứngvớicôngchỉthịLi.
Ni=z.f.Li với f
n
60.t
Trongđó:
+Z: là số xylanh;

--25--
Mô dun: Cấu tạo nguyên lý động cơ đốt trong Lư hành nội bộ
 +n: là số vòngquayđộngcơtrong1phút;
+t:là thờigiangiữa2lầnsinhcôngcủađộngcơ;

+f: là số chutrìnhcủa1xy lanhtrong1giây.

-Côngcó ích(Ne):là côngsuấtứngvớicôngcó ích(Le)
Ne=z.f.Le=Me.W
(Trongkỹthuậtngườitathườngxácđịnh(Ne)bằngthửcôngsuấttrêncơsởđomô
men(Me)và tốcđộquay).
e. Coâng suaát cuûa ñoäng cô:
Laø coâng suaát ño ñöôïc treân ñuoâi cuûa truïc khuyûu ñeå keùo maùy coâng taùc vaø
noù ñöôïc tính baèng maõ löïc (HP) hoaëc KW
1 HP = 0,7457 KW =0,75 KW= 0,75 KGm/s
1 KW = 1,34 HP
f) Hiệusuấttiêuthụnhiênliệu.
-GọiGnllà lượngtiêuthụnhiênliệuđođượctrong1đơnvị thờigian.
-Suấttiêuthụnhiênliệulàlượngnhiênliệutiêuthụcho1đơnvịcôngsuấtđộngcơ
trong1đơnvị thờigian.
+Suấttiêuthụnhiênliệuchỉthị (gi):
Gnl
gi 
N
 i

+Suấttiêuthụnhiênliệucó ích(ge):
G nl e
g
N
 e

- Ñoäng cô xaêng ge = 0,21 – 0,25 lít / HP.h

- Ñoäng cô diesel ge = 0,16 – 0,19 lít / HP.h

Gnl
gi 
N
 i

+Suấttiêuthụnhiênliệucó ích(ge):
G nl e
g
N
 e

- Ñoäng cô xaêng ge = 0,21 – 0,25 lít / HP.h

- Ñoäng cô diesel ge = 0,16 – 0,19 lít / HP.h

Kếtluận:Nhưvậycó2thôngsốlà:hiệusuấtcóíchvàsuấttiêuthụnhiênliệucóích
(ge)vàcácđặctrưngchotínhkinhtếcủađộngcơ.Độngcơcótínhkinhtếcàngcao
thì(ge)cànggiảmvà hiệusuấtcó íchcànglớn.

g. Mã lực ( sức ngựa)

• Khaû naêng ñoäng cô thöïc hieän coâng.
• Taïi moät thôøi ñieåm, moät maõ löïc xaáp xæ söùc beàn cuûa moät con ngöïa.

Moät maõ löïc töông ñöông 33000 ft- lb cuûa coâng / phuùt.

Moät ñoäng cô nhoû coù troïng löôïng 500 Pounds, ñeå dôøi ñi 700 Feet trong phuùt thì
caàn maõ löïc laø:

500  700(lb)
 HP   10.6 HP
33.000

h.Thöù töï noå

• Trình töï noå lieân tieáp caùc xylanh.
• Ñöôïc xaùc ñònh bôûi vò trí coå bieân trong söï quan heä laãn nhau.
• Ñöôïc ñuùc treân ñöôøng oáng naïp.
 • Höôùng daãn cho vieäc söûa chöõa chính xaùc.

i. Soá thöù töï xylanh vaø thöù töï ñaùnh löûa

Bài3:Nguyên lý động cơ 4 kỳ
Mụctiêucủabài:
 Họcxongbàinàyhọcviêncó khảnăng:
-Phátbiểuđúngkháiniêmvềđộngcơbốnkỳ,môtảđượccácchitiếttrênsơđồcấu
tạocủađộngcơ,trìnhbàyđúngnguyênlýhoạtđộngcủađộngcơbốnkỳquađồthị
phânphốikhí
-Sosánhđượcưunhựơcđiểmgiữađộngcơ dieselvàđộngcơ xăng
-Xácđịnhđúnghànhtrìnhhoạtđộngthựctếtrênđộngcơ
1.Kháiniệmvề độngcơxăngbốnkỳ:
- Độngcơ4kỳlàđộngcơcóchutrìnhcôngtácđượchòanthànhtrong4hànhtrình
củapistontươngứngvới2vòngquaycủatrụckhuỷu.
2.Độngcơ xăngbốnkỳ:
a) Sơ đồcấutạo:

b) Nguyênlý làmviệc (Theo chu ký lý thuyết)

1) 2) 3) 4)
Hình1.2:Nguyênlý làmviệccủađộngcơxăng4kỳ
1.Kỳnạp 2.Kỳnén 3. Kỳnổ 4.Kỳxả
Kỳhút(kỳnạp):
Pistonchuyểnđộngtừđiểmchếttrênxuốngđiểmchếtdưới.Xupáphútmở,xupáp
xảđóng.Dopistonchuyểnđộngxuốngdưới,thểtíchtrongxylanhtăng,ápsuấttrongxy
lanhgiảm,khíhỗnhợpcháytừbộchếhoàkhítheođường ốnghútquaxupáphútđiềnđầy
vàoxylanhcủađộng cơ.Khi pistonđếnđiểm chếtdưới,xupáphútđóng lại,kếtthúcquá
0 0
trìnhhút.Trụckhuỷu quayđượcnửavòngquaythứnhất(từ0 –180 ).Cuốikỳhút,ápsuất và
nhiệtđộtrongxylanhvàokhoảng:
2
P=(0,7 –0,95)kG/cm
0 0
t =(70 –100) C
Kỳnén:
Piston chuyểnđộngtừđiểmchếtdướiđếnđiểmchếttrên,cả haixu páphútvàxupáp
xảđềuđóngkín.Thểtíchtrongxilanhgiảm,ápsuấttăng,hốnhợpnhiênliệubịnénlạitạo ra áp suấtvà
nhiệtđộkhíhỗnhợpvàokhoảng:
2
P=(10 –15)kG/cm
0 0
t =(300–400) C
0 0
Kỳnày ứngvớitrụckhuỷuquayđượcnửavòngquaythứhai(180 –360 ).
Kỳnổ(cháy–giãnnở-sinhcông):
Cuốikỳnén,lúcnàycảhaixupáphútvàxảvẫnđóngkín.pistonnénkhíhỗnhợp
gầnđếnđiểmchếttrên,bugibậttialửađiện đốtcháyhỗnhợplàmchoápsuấtvànhiệtđộ
trongbuồngcháytănglênđộtngộtvàokhoảng:
2
P=(35 –50) kG/cm
0 0
t =(2000–2500) C
Hỗnhợpkhícháygiãnnởsinhraáplựcđẩypistonchuyển độngtừđiểmchếttrên
xuốngđiểmchếtdướiquathanhtruyền làmquaytrụckhuỷu.Piston chguyểnđộngđếnđiểm
chếtdướikếtthúckỳnổ,áp suấtvà nhiệtđộgiảmxuốngvàokhoảng:
2
P=(3–5) kG/cm
0 0
t =(1000–1200) C
0 0
Trụckhuỷuquayđượcnửavòngquaythứba (360 -540 ).

Söï chaùy trong ñoäng cô thöïc teá ñöôïc thöïc hieän tröôùc luùc piston ñi tôùi ÑCT ôû
haønh trình neùn. Luùc ñoù, truïc khuyûu cuûa ñoäng cô ôû vò trí töông öùng tröôùc ÑCT vaø
ñöôïc goïi laø goùc ñaùnh löûa sôùm, ñoái vôùi caùc ñoäng cô xaêng hieän ñaïi goùc ñaùnh
löûa sôùm thöôøng xeâ dòch trong phaïm vi 20 -35o goùc quay cuûa truïc khuyûu tröôùc ÑCT.
Toaøn boä thôøi gian chaùy trong ñoäng cô ñoát chaùy cöôõng böùc bao goàm 3 giai ñoaïn.
 Giai ñoïan I  : Goïi laø giai ñoaïn chaùy treã
Giai ñoïan chaùy treå keå töø khi bugi baät tia löûa ñieän vaø keát thuùc taïi ñieåm ñöôøng
aùp suaát do chaùy baét ñaàu taùch khoûi ñöôøng aùp suaát do neùn. Ñaây laø giai ñoaïn hình
thaønh caùc trung taâm chaùy ban ñaàu. Khi vöøa baät tia löûa nhieân lieäu chæ chaùy
khoaûng 1,5%.
 Trong giai ñoaïn naøy ngoïn löûa ñöôïc hình thaønh vaø lan traøn ra xung quanh, luùc
naøy löôïng hoãn hôïp tham gia phaûn öùng ít, chöa coù söï bieán ñoåi roõ reät veà aùp suaát
vaø nhieät ñoä.
Thôøi gian chaùy treã phuï thuoäc vaøo tính chaát cuûa nhieân lieäu, chuyeån ñoäng
roái, nhieät ñoä ban ñaàu cuûa hoãn hôïpvaø naêng löôïng cuûa tia löûa ñieän. Nhö vaäy giai
ñoïan naøy chaùy nhanh hay chaäm phuï thuoäc vaøo:
- Nhieät ñoä cuoái quaù trình neùn.
- Naêng löôïng cuûa tia löûa ñieän bugi.
- Tính chaát lí hoùa cuûa moâi chaát coâng taùc vaø tyû soá neùn.
 Giai ñoïan II: Giai ñoïan chaùy chính
Giai ñoïan chaùy chính keå töø khi aùp suaát do chaùy cao hôn aùp suaát do neùn ñeán
luùc aùp suaát trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi. Giai ñoïan naøy maøng löûa lan traøn khaép
theå tích buoàng chaùy, nhieät ñoä vaø aùp suaát taêng cao. Trong giai ñoaïn naøy, quaù trình
oâxy hoùa maõnh lieät, toác ñoä chaùy lôùn, maøng löûa lan traøn nhanh. Khi maøng löûa lan
traøn haàu heát buoàng chaùy, aùp suaát ñaït giaù trò cöïc ñaïi. Nhö vaäy giai ñoïan chaùy
chính phuï thuoäc vaøo:
- Nhieät ñoä thaønh xylanh, tyû soá neùn, caùch boá trí bugi.
- Tính chaát lyù hoùa cuûa nhieân lieäu.
- Chuyeån ñoäng roái cuûa nhieân lieäu.
p
Ñaëc tröng cuûa giai ñoïan chaùy chính laø toác ñoä taêng aùp suaát  . Thoâng soá
naøy phaûn aùnh tính laøm vieäc eâm dòu cuûa ñoäng cô, ñoù laø thoâng soá quan troïng aûnh
p
höôûng tôùi hao moøn vaø tuoåi thoï ñoäng cô. Ñoái vôùi ñoäng cô xaêng  0,11  0,16

2
MN/m .
 Giai ñoïan III: Giai ñoïan chaùy rôùt
Giai ñoan chaùy rôùt ñöôïc baét ñaàu töø luùc aùp suaát trong xylanh ñaït giaù trò cöïc
ñaïi cho ñeán khi nhieät ñoä trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi. Giai ñoïan naøy chaùy phaàn
nhieân lieäu coøn laïi trong buoàng chaùy.
Toác ñoä chaùy giaûm daàn nhöng nhieät ñoä trung bình taêng, aùp suaát giaûm do
nhieân lieäu chaùy khoâng buø laïi söï suït aùp do söï dòch chuyeån ñi xuoáng cuûa piston.
 Quaù trình chaùy rôùt laø quaù trình chaùy treân ñöôøng giaûn nôû neân nhieät ñoä toûa
ra bieán thaønh coâng ít, phaàn lôùn truyeàn cho caùc chi tieát trong buoàng chaùy.
Giai ñoaïn chaùy rôùt daøi hay ngaén phuï thuoäc vaøo möùc ñoä xoaùy loác cuûa khí
cuoái quaù trình chaùy, thaønh phaàn hoån hôïp, goùc ñaùnh löûa sôùm.
Trong ba giai ñoïan caàn phaûi khoáng cheá giai ñoïan chaùy rôùt. Giai ñoïan chaùy
naøy laøm cho caùc chi tieát trong ñoäng cô noùng leân, khoâng coù ích cho ñoäng cô. Ñeå
khoáng cheá giai ñoïan chaùy rôùt caàn:
- Coù heä soá dö löôïng khoâng khí  thích hôïp
- Phaûi taïo ra chuyeån ñoäng roái cuûa hoån hôïp.
- Goùc ñaùnh löûa sôùm phaûi thích hôïp. Khi ñoäng cô laøm vieäc vôùi hoãn
hôïploaõng hoaëc ñaùnh löûa quaù muoän thì seõ laøm cho quaù trình chaùy keát thuùc chaäm
hôn.
Quaù trình chaùy ñöôïc coi laø hoaøn haûo neáu nhieân lieäu chaùy hoaøn toaøn vaø
ñuùng luùc töùc laø nhieät ñoä toûa ra vaø coâng thu ñöôïc lôùn nhöng toác ñoä taêng aùp
khoâng quaù lôùn cho ñoäng cô.
Kỳxả:
Xupápxảmở,xupáphútđóng.Pistonđitừđiểm chếtdướilênđiểm chếttrênđẩy
lượngkhícháyrangoàiquaxupápxả,quađườngốngxảrakhỏiđộngcơ.Cuốikỳxả,áp suấtvà
nhiệtđộvàokhoảng:
2
P=(1,1–1,2)kG/cm
0 0
t =(700–800) C
Đếnđiểmchếttrên,xupápxảđónglại.Trụckhuỷuquayđượcnửavòngquaythứtư
0 0
(540 –720 ).Chutrìnhlàmviệccủađộngcơđượclặplạitừđầu.

Quaù trình thaûi thaät söï baét ñaàu keå töø khi xuù-paùp thaûi môû cho ñeán khi xuù-paùp
thaûi ñoùng kín vaø ñöôïc chia laøm 3 giai ñoïan:
 Thaûi töï do:
Keå töø khi xuù-paùp thaûi môû cho ñeán khi piston ñeán ñieåm cheát döôùi. Khí thaûi
ñöôïc thaûi töï do ra beân ngoaøi nhôø söï cheânh leäch aùp suaát trong xylanh vaø aùp suaát
treân ñöôøng oáng thaûi. Trong thôøi kyø naøy khoaûng (60 ÷ 70)% khí thaûi ñöôïc thaûi ra
ngoaøi, khí thaûi ñi qua mieäng xupaùp vôùi vaän toác (600 ÷ 700) m/s.
 Thôøi kyø thaûi cöôõng böùc:
 Piston ñi töø ñieåm cheát döôùi ñeán ñieåm cheát treân. Khí thaûi ñöôïc thaûi ra ngoaøi
nhôø söùc ñaåy cuûa piston, khí thaûi ra ngoaøi vôùi vaän toác (200 ÷ 250) m/s.
 Thôøi kyø thaûi theâm:
Ñöôïc tính töø khi piston ôû ñieåm cheát treân ñeán khi xuù-paùp thaûi ñoùng laïi nhaèm
lôïi duïng hieän töôïng quaùn tính cuûa doøng khí thaûi (ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø khoâng
taêng aùp, söï queùt khí ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø taêng aùp).
Caû 3 giai ñoaïn treân tieán haønh trong thôøi gian daøi hôn moät haønh trình cuûa piston.
Chuù yù:
- Neáu xuù-paùp thaûi môû quaù sôùm, coâng thaûi nhoû nhöng coâng giaûn nôû giaûm
nhieàu.
- Neáu xuù-paùp thaûi môû quaù muoän, maëc duø taän duïng ñöôïc moät phaàn coâng
giaõn nôû nhöng coâng ñaåy khí thaûi seõ lôùn vaø thaûi khoâng saïch.
- Thôøi ñieåm môû sôùm xuù-paùp thaûi toát nhaát ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm.
Tóm lại: Trong môt chu kỳ của động cơ xăng 4 thì, trục khuỷu quay 2 vòng, trục cam quay
1 vòng, pít tông lên xuống 4 lần, có một thì nổ sinh công và ba thì tiêu hao công.
3. Nguyên lý làm việc theo chu kỳ thực tế.
Theo chu kỳ lý thuyết ở trên, mỗi thì khởi sự ngay ở tử điểm và chấm dứt cũng ngay tử
điểm. Ví dụ: Thì hút khởi sự ở ĐCT, chất dứt ở ĐCD. Nếu động cơ vận chuyển như thế sẽ mất
đi 30% công suất của nó. Vì vậy, nên người ta phải áp dụng chu kỳ thực tế. Ở chu kỳ thực tế
tuỳ theo loại động cơ chạy chậm hay chạy nhanh mà sự vận chuyển có khác nhau. Điểm khác
nhau cơ bản giữa chu kỳ lý thuyết và chu kỳ thực tế là ở chu kỳ thực tế các thì khởi sự và chấm
dứt có thể trước hoặc sau tử điểm mục đích là cho hoà khí đầy đủ vào xy lanh và khí cháy thoát
hết ra ngoài để nâng cao công suất động cơ. Đối với động cơ có tốc độ trên 2000 vòng/phút ta
thường áp thường dụng chu kỳ sau đây:
3.1.Thì hút:
Xu páp hút mở sớm 5 0 trước ĐCT trong lúc ấy xu báp thoát chưa đóng ta gọi là hai xu báp
cưỡi nhau trong thời gian rất ngắn ấy khí cháy không đủ thời gian dội lại bộ chế hoà khí. Xu
báp hút đóng trễ 40 o trong lúc bít tông khởi sự đi lên. Sự mở sớm đóng trẽ có mục đích làm
cho xy lanh được hoàn toàn đầy đủ hoà khí. Như vậy sức nổ mới mạnh được.
3.2.Thì nén:
Khởi sự khi xu báp hút vừa đòng và chấm dứt khi ta quay còn lối 6 0 nữa đến ĐCT lúc ấy
bougie nẹt lửa. Đó ta gọi là sự đánh lửa sớm.
3.3.Thì nổ giãn:
Hoà khí bị ép nóng sắn, gặp phải tia lửa điện bốc cháy rất nhanh (lối 1/200 giây). Nhiệt độ
và áp suất tăng lên rất mau, bít tông bị đẩy xuống ( đó là thì phát động) làm cho cốt máy và
bánh trớn quay theo. Khi bít tông còn lối 450 nữa mới đến ĐCD thì xu báp mở.
3.4.Thì xả:
Xu báp thoát mở sớm 450, khí cháy tuôn ra ngoài một phần lớn trong lúc bít tông đang
chạy xuống. Bít tông tiếp tục chạy lên khí cháy tiếp tục thoát (nhờ một phần lớn trong khí cháy
thoát lúc bít tông chạy xuống, do đó lúc bít tông chạy lên không bị cản lại bởi sự ổn áp). Xu
báp thoát đóng trễ lối 100 khi bít tông qua khỏi ĐCT để khí cháy có thể ra hết xy lanh.

Huùt Neùn Nổ Xả

Huùt Neùn Nổ Xả
III. ĐỘNG CƠ DIEZEN
 Bài 4: Nguyên lý hoạt động của động cơ diesel 4 kỳ

1. Sơ đồcấutạo:

2. Nguyênlý làmviệc:

a) b) c) d)
Hình1.4:Nguyênlý làmviệccủađộngcơđiêzel4kỳ mộtxilanh
a) Kỳhút(kỳnạp) b)Kỳnén c) Kỳnổ-giãnnở -sinhcông d)Kỳxả
Kỳnạp(kỳhút):
Pistonchuyểnđộngtừđiểmchếttrênxuốngđiểmchếtdưới.Xupáphútmở,xupáp
xảđóng.Dopistonchuyểnđộngxuốngdưới,thểtíchtrongxylanhtăng,ápsuấttrongxy
lanhgiảm.Khôngkhíquabầulọctheo đườngốnghútquaxupáphútđiền đầyvàoxylanh
củađộngcơ.Khipistonđếnđiểmchếtdưới,xupáphútđónglạikếtthúcquátrìnhhút.Trục
0 0
khuỷuquayđượcnửavòngquaythứnhất(từ0 –180 ).Cuốikỳhútápsuấtvànhiệtđộ trongxi
lanhvàokhoảng:
 2
P=(0,8–0,95)kG/cm
0 0
t =(40 –80) C
- Tyû soá neùn cuûa ñoäng cô diesel thoâng thöôøng vöôït quaù trò soá coù lôïi nhaát
  11  12 . Tyû soá neùn cuûa ñoäng cô coù buoàng chaùy thoáng nhaát thöôøng tyû soá neùn
trong khoaûng   13  16 , trong caùc ñoäng cô coù buoàng chaùy ngaên caùch   17  21 .
Trong moät vaøi loaïi ñoäng cô diesel tyû soá neùn coù theå ñaït   27  29 .

Kỳnén:
Piston đitừđiểmchếtdướilênđiểmchếttrên,lúcnàycảhaixupáphútvàxupápxả
đềuđóngkín.Thểtíchtrongxilanhgiảm,ápsuấttănglàmchokhông khíởphíatrênpiston bị nén.
Cuốikỳnén, ápsuấtvà nhiệtđộtrongbuồngcháytănglênrấtcaovàokhoảng:
2
P=(35–55)kG/cm
0 0
t =(450–650) C
0 0
Kỳnày ứngvớigócquaycủatrụckhuỷuởnửavòngquaythứhai(180 –360 ).
Kỳnổ(cháy–giãnnở-sinhcông):
Tronghànhtrìnhnàycủapiston,cảhaixupáphútvàxupápxảđềuđóngkín.Cuối
kỳnén,khipistontớigầnđiểmchếttrên,dầudieseltừvòiphunđượcphunvàobuồng cháy
2
vớiápsuấtcaovàokhoảng(160–210)kG/cm dướidạngsươngmùvàhoàtrộnvớikhông
khínéntạothành hỗnhợpcháy.Khigặpnhiệtđộvàápsuấtcao,hỗnhợpnhiên liệutựbốc cháysinhra
lựcđẩypistonđi xuốngđiểmchếtdưới.Ápsuấtvà nhiệtđộtrongbuồngđốtvào khoảng:
2
P=(70–100)kG/cm
0 0
t =(1600–2000) C
Hỗnhợpkhícháysinhraáplựcđẩypistonchuyểnđộngtừđiểmchếttrênxuóng
điểmchếtdướiquathanhtruyềnlàmquaytrụckhuỷu.Pistonchuyểnđộngxuống điểmchết
dướikếtthúckỳnổ,áp suấtvà nhiệtđộgiảmxuốngvàokhoảng:
2
P=(2–4) kG/cm
0 0
t =(800–1000) C
0 0
Trụckhuỷuquayđượcnửavòngquaythứba (360 –540 ).
Quaù trình chaùy trong ñoäng cô diesel laø quaù trình chaùy khoâng ñoàng nhaát, nhieân
lieäu phun vaøo xylanh cuoái quaù trình neùn vaøo moâi tröôøng khoâng khí neùn coù aùp
suaát cap.
Nhieân lieäu hoøa troän vôùi khoâng khí vaø töï boác chaùy khoâng caàn nguoàn löûa
beân ngoaøi. Döïa vaøo söï bieán thieân aùp suaát vaø nhieät ñoä trong xylanh coù theå chia
quaù trình chaùy trong ñoäng cô diesel laøm boán giai ñoïan:
 a) Giai ñoïan chaùy treã (I):
Laø giai ñoaïn naøy laø giai ñoaïn chuaån bò caùc trung taâm töï chaùy ñaàu tieân.
Keå töø luùc baét ñaàu phun nhieân lieäu cho ñeán khi ñöôøng aùp suaát do chaùy
taùch khoûi ñöôøng aùp suaát do neùn. Khi nhieân lieäu phun vaøo buoàng chaùy, nhôø
chuyeån ñoäng xoaùy loác khoâng khí trong xylanh ñeå xeù nhoû vaø troän ñeàu vôùi
khoâng khí, nhieân lieäu baét ñaàu boác hôi. Giai ñoaïn naøy aùp suaát taêng leân raát chaäm
vì:
- Maát nhieät do quaù trình bay hôi nhieân lieäu.
- Nhöõng trung taâm chaùy ñaàu tieân ñöôïc hình thaønh vôùi toác ñoä chaùy coøn quaù
nhoû. Do ñoù nhieät ñoä vaø aùp suaát trong xylanh taêng leân raát chaäm.
- Löôïng nhieân lieäu phun vaøo trong giai ñoïan naøy chieám khoaûng 30 ? 40 % löôïng
nhieân lieäu cung caáp cho toaøn boä chu trình.
- Raát nhieàu nguoàn löûa ñöôïc hình thaønh cuøng moät luùc ôû nhöõng nôi coù heä soá
dö löôïng khoâng khí  thích hôïp   0,8  0,9 nhöõng nôi ñoù laø voû cuûa chuøm tia
nhieân lieäu.
Thôøi gian chaùy treã seõ aûnh höôûng toaøn boä ñeán quaù trình chaùy. Thôøi gian
chaùy treã daøi hay ngaén phuï thuoäc vaøo :
- Tính chaát cuûa nhieân lieäu.
- Nhieät ñoä vaø aùp suaát khí neùn trong xylanh taïi thôøi ñieåm phun.
- Ñoä phun tôi söông cuûa nhieân lieäu.
- Söï chuyeån ñoäng roái cuûa khoâng khí.
- aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä beà maët buoàng chaùy.
b) Giai ñoaïn chaùy nhanh (II) :
Laø giai ñoaïn phaùt trieån caùc trung taâm boác chaùy vaø lan traøn maøng löûa.
Giai ñoïan naøy keå töø khi ñöôøng aùp suaát do chaùy taùch khoûi ñöôøng aùp suaát do
neùn cho ñeán khi aùp suaát trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi. Quaù trình chaùy trong giai
ñoïan naøy laø söï töï boác chaùy trong toaøn boä theå tích buoàng chaùy ôû nhöõng nôi coù
thaønh phaàn hoãn hôïp thích hôïp   0,8  0,9 vaø lan traøn maøng löûa trong nhöõng
vuøng hoãn hôïpñöôïc chuaån bò.
 Trong giai ñoïan naøy phaàn lôùn nhieân lieäu phun vaøo trong giai ñoïan tröôùc
ñöôïc boác chaùy vì ñaõ• ñöôïc chuaån bò vaø caû moät phaàn nhieân lieäu môùi phun vaøo
ôû giai ñoïan II ñaõ• ñöôïc bay hôi vaø troän kòp thôøi cuõng ñöôïc boác chaùy, neân toác
ñoä boác chaùy taêng leân raát nhanh, toác ñoä toûa nhieät lôùn, nhieät ñoä vaø aùp suaát
taêng nhanh. Nhieät löôïng toûa ra trong giai ñoïan naøy chieám khoaûng 1/3 nhieät löôïng
cung caáp.
Quaù trình phun nhieân lieäu thöôøng keát thuùc trong giai ñoïan naøy. Ñaëc tröng
p
cho giai ñoïan naøy laø toác ñoä taêng aùp suaát trung bình  . Toác ñoä taêng aùp suaát
trung bình phuï thuoäc vaøo :
- Giai ñoaïn chaùy treå.
- Qui luaät phun.
- Thôøi gian chaùy treå caøng daøi thì nhieân lieäu phun vaøo caøng taäp trung ôû giai
p p 2
ñoïan I daãn ñeán taêng. ÔÛ ñoäng cô diesel  0,3  0,6 MN/m . Trò soá naøy lôùn
 

hôn ñoäng cô xaêng, do ñoù ñoäng cô diesel laøm vieäc oàn hôn.
Toác ñoä taêng trung bình cuûa aùp suaát khoâng nhöõng chæ phuï thuoäc vaøo thôøi
gian chaùy treã maø coøn phuï thuoäc vaøo vieäc cung caáp nhieân lieäu nhanh hay chaäm,
nhieàu hay ít. Do ñoù, thôøi gian chaùy treã aûnh höôûng raát lôùn, neáu phun nhieân lieäu
quaù sôùm ñoäng cô laøm vieäc seõ khoâng eâm dòu.
c) Giai ñoaïn chaùy chính (III):
Ñöôïc keå töø luùc aùp suaát trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi cho ñeán luùc nhieät ñoä
trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi.
Khí hoãn hôïpcoâng taùc chuû yeáu ñöôïc chaùy trong giai ñoïan naøy. Toác ñoä
giaûm daàn do noàng ñoä oâxy giaûm.
Saûn vaät chaùy taêng leân vaø nhieät ñoä toûa ra trong giai ñoaïn naøy laø lôùn
nhaát.
Nhieät ñoä trong xylanh vaãn tieáp tuïc taêng vaø aùp suaát beân trong xylanh giaûm,
vì söï taêng aùp suaát do chaùy khoâng buø laïi söï giaûm aùp suaát do piston ñi xuoáng. Giai
ñoïan chaùy chính chieám khoaûng 40% ? 50% nhieân lieäu.
Söï taäp trung nhieân lieäu vaø phaûn öùng xaûy ra toát trong quaù trình chaùy coù yù
nghóa quan troïng vì khi ñoù tính eâm dòu cuûa ñoäng cô ñöôïc baûo ñaûm.
Tuy nhieân khoâng theå taäp trung quaù nhieàu nhieân lieäu trong giai ñoïan naøy vì
khi ñoù noàng ñoä oâxy giaûm, saûn vaät chaùy taêng leân, do ñoù quaù trình chaùy naøy
seõ khoù khaên hôn, laøm taêng chaùy rôùt. Ñaëc tröng cho giai ñoaïn naøy laø nhieät ñoä
cöïc ñaïi.
d) Giai ñoaïn chaùy rôùt (IV) :
Laø giai ñoaïn chaùy phaàn hoãn hôïp coâng taùc coøn laïi. Ñöôïc keå töø khi nhieät
ñoä trong xylanh ñaït giaù trò cöïc ñaïi cho ñeán khi keát thuùc quaù trình chaùy, nhieân
lieäu chöa chaùy heát ôû 3 giai ñoïan treân seõ chaùy ôû giai ñoïan naøy. Coù theå xem
ñieåm keát thuùc quaù trình chaùy öùng vôùi heä soá toûa nhieät khoaûng 95 - 97%.
Nhieân lieäu chaùy trong giai ñoïan chaùy rôùt chieám khoaûng 10 - 20%. Toác ñoä
chaùy ôû giai ñoïan naøy raát chaäm do:
- Thieáu oâxy.
- Quaù nhieàu saûn vaät chaùy, nhieät ñoä vaø aùp suaát giaûm xuoáng. Nhö vaäy,
khoáng cheá ñöôïc giai ñoïan chaùy rôùt caøng nhieàu caøng toát, vì chaùy rôùt caøng daøi
seõ aûnh höôûng:
+ Nhieät ñoä khí thaûi taêng.
+ Toån thaát nhieät cho nöôùc laøm maùt taêng.
+ Phuï taûi nhieät cho caùc chi tieát lôùn. Keát quaû laø tính kinh teá cuûa ñoäng cô
giaûm. Ñeå ruùt ngaén thôøi gian chaùy rôùt phaûi hoaøn thieän quaù trình hình thaønh khí
hoãn hôïpbaèng caùch taêng cöôøng vaän ñoäng xoaùy loác, ruùt ngaén hoaëc khoâng cung
caáp nhieân lieäu ôû giai ñoïan III.
Kỳxả:
Ởcuốikỳnổ,tạiđiểmchếtdưới,xupápxảmởvàxupáphútđóng.Piston đitừđiểm
chếtdướilênđiểmchếttrên,khícháycháyđượcđẩyrangoàiquaxupápxảvàđườngống xả ra
khítrời. Khipistontớiđiểmchếttrênkếtthúckỳxả,xupápxả đónglại.Cuốikỳxả,áp suấtvà
nhiệtđộvàokhoảng:
2
P=(1,1–1,2)kG/cm
0 0
t =(600–700) C
0
Trụckhuỷuquayđượcnửavòngquaythứtư(540–720) .Chutrìnhlàmviệccủa
độngcơđượclặplạitừđầu.
Tómlại
:
 -Mộtchutrìnhcôngtáccủađộngcơ4kỳđượchoànthànhsauhaivòngquaycủatrục
khuỷuđộngcơ.
-Trong4kỳhoạtđộng,chỉcó 1kỳsinhcông(kỳnổ)còn3kỳtiêuthụcông.
-Thờiđiểmđánhlửacủabugivàthờiđiểmphundầudieselcủavòiphunđềutrùng
trướcđiểmchếttrên.
-Xupáphútvàxupáp xả đềuphảimởsớmđóngmuộn đểnạpđầyhỗnhợpcháyvàxả
sạchkhícháyra khỏibuồngđốt.
Quaù trình thaûi thaät söï baét ñaàu keå töø khi xuù-paùp thaûi môû cho ñeán khi xuù-
paùp thaûi ñoùng kín vaø ñöôïc chia laøm 3 giai ñoïan:
 Thaûi töï do:
Keå töø khi xuù-paùp thaûi môû cho ñeán khi piston ñeán ñieåm cheát döôùi. Khí thaûi
ñöôïc thaûi töï do ra beân ngoaøi nhôø söï cheânh leäch aùp suaát trong xylanh vaø aùp suaát
treân ñöôøng oáng thaûi. Trong thôøi kyø naøy khoaûng (60 ÷ 70)% khí thaûi ñöôïc thaûi ra
ngoaøi, khí thaûi ñi qua mieäng xupaùp vôùi vaän toác (600 ÷ 700) m/s.
 Thôøi kyø thaûi cöôõng böùc:
Piston ñi töø ñieåm cheát döôùi ñeán ñieåm cheát treân. Khí thaûi ñöôïc thaûi ra ngoaøi
nhôø söùc ñaåy cuûa piston, khí thaûi ra ngoaøi vôùi vaän toác (200 ÷ 250) m/s.
 Thôøi kyø thaûi theâm:
Ñöôïc tính töø khi piston ôû ñieåm cheát treân ñeán khi xuù-paùp thaûi ñoùng laïi nhaèm
lôïi duïng hieän töôïng quaùn tính cuûa doøng khí thaûi (ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø khoâng
taêng aùp, söï queùt khí ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø taêng aùp).
Caû 3 giai ñoaïn treân tieán haønh trong thôøi gian daøi hôn moät haønh trình cuûa
piston.
Chuù yù:
- Neáu xuù-paùp thaûi môû quaù sôùm, coâng thaûi nhoû nhöng coâng giaûn nôû giaûm
nhieàu.
- Neáu xuù-paùp thaûi môû quaù muoän, maëc duø taän duïng ñöôïc moät phaàn coâng
giaõn nôû nhöng coâng ñaåy khí thaûi seõ lôùn vaø thaûi khoâng saïch.
- Thôøi ñieåm môû sôùm xuù-paùp thaûi toát nhaát ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc
nghieäm.
 Đặc điểm kỹ thuật, góc phối khí và góc phun dầu sớm của một số động cơ diesel thông
thường được giới thiệu trên bảng 1.
* Một số nhận xét về nguyên lý làm việc của động cơ bốn kỳ
Qua nguyên lý làm việc của động cơ xăng và động cơ diezel bốn kỳ chúng ta rút ra một số
nhận xét sau:
- Chu trình công tác của động cơ bốn kỳ được hoàn thành sau hai vòng quay của trục
khuỷu.
- Trong bốn kỳ chỉ có một kỳ sinh công (kỳ nổ) còn hai kỳ tiêu thụ công.
- Thời điểm đóng mở các xu páp và thời điểm đánh lửa của nến điện, (thời điểm phun của
vòi phun) đều trùng vào các ĐCT.
Nhưng thực tế để phát huy công suất và giảm mức tiêu hao nhiên liệu thì:
- Xu páp hút và xả đều phải mở sớm và đóng trễ để nạp và thải sạch.

Ví dụ: Xu páp hút mở sớm (mỗi khi piston chưa tới ĐCT và chưa kết thúc quá trình xả)
tính theo góc quay của trục khuỷu từ 15 – 30 0 trước ĐCT xu páp hút đóng muộn nghĩa là
piston đã qua ĐCD sang đầu kỳ nén xu páp hút mới đóng , góc đóng muộn tính theo góc
quay trục khuỷu từ 10 – 300, xu páp xả mở sớm nghĩa là piston chưa tới ĐCD còn ở cuối kỳ
nổ xu páp xả đã mở.
Góc đóng muộn của xu páp xả từ 10 – 200 trước ĐCT
Nếu đánh lửa hoặc vòi phun đều phải đánh lửa sớm hoặc phun sớm, nghĩa là piston chưa
tới ĐCT còn cách ĐCT một góc độ nhất định.

B.THỰCHÀNH
1.Xácđịnhcáchànhtrìnhlàmviệcthựctế củađộngcơxăng4kỳ.
2.Xácđịnhcáchànhtrìnhlàmviệcthựctế củađộngcơdiezel4kỳ.
 Bài5:Nguyên lý làm việc của động cơ xăng 2 kỳ
Mụctiêucủabài:
Họcxongbàinày,họcviêncó khảnăng:
- Phátbiểuđúngkháiniêmvềđộngcơhaikỳ,môtảđượccácchitiếttrênsơđồcấu
tạocủađộngcơ,trìnhbàyđúngnguyênlýhoạtđộngcủađộngcơhaikỳquađồthị
phânphốikhí.
-So sánhđượcưunhựcđiểmgiữađộngcơ bốnkỳ vàhai kỳ.
-Xácđịnhđúnghànhtrìnhhoạtđộngthựctếtrênđộngcơ.
1.Kháiniệmvề độngcơ haikỳ:
-
Độngcơ2kỳlàđộngcơcóchutrìnhcôngtácđượchòanthànhtrong2hànhtrìnhcủapistontươngứngv
ới1vòngquaycủatrụckhuỷu.
2. Độngcơ xănghaikỳ:
2.1. Bộ phận cố định:
Gồm một xylanh đậy lại bởi một nắp quy lát. Trên nắp quy lát có gắn một bao bugi, xy
lanh được gắn trên cạt te thật kín.
2.2. Bộ phận di động:
Pittông di chuyển trong lòng xylanh nối liền với trục khuỷu qua trung gian của thanh
truyền.
2.3. Đặc điểm cấu tạo:
 - Xylanh: Có 3 lỗ, khoảng 8/10 chạy xuống là một lỗ thoát, đối diện lỗ thoát và thấp hơn
một chút là lỗ nạp (lỗ chuyên) làm cho xylanh thông với cạt te, dưới cùng là một lỗ thông với
bộ chế hoà khí. - Pít tông: đối với các động cơ xưa thường có một các biếu trên đầu, công
dụng làm cho hoà khí từ cạt te lên không đi ngang ra lỗ thoát được.
- Cạt te phải nhỏ, thật kín vì pít tông trong lúc chạy xuống sẽ ép hoà khí ở cạt te đưa lên
xylanh.

2.4.Nguyênlý làmviệc:

 Hànhtrìnhthứnhất:(Hình2)
- Trụckhuỷuquaynửavòngquay.
- PistonchuyểnđộngtừĐCD->ĐCT.
- Cửanạp(8):đóng.
- Cửathải(3):đóng
+ Trênxylanh:thểtíchgiảm,ápsuấttăng->nhiệt
độtăngquátrìnhnénbắtđầuxảyra.
+ Dướicatte:thểtíchtăng,ápsuấtgiảmtạorađộ
chênhlệchvớiápsuấtkhítrời.Khicửahút(4)mở
->hỗnhợpkhí(xăng+khôngkhí+dầubôitrơn)
đượcđưavàotừBCHKđiềnđầycatte.
- KhipistonchuyểnđộnggầnĐCT->bugi(1)bậttia
lửađiệnđốtcháyhỗnhợpkhí,sinhraáplực,đẩy pistonxuốngĐCD.
Như vậyởhànhtrìnhnàyxảyra cácquátrình:
 Nạphỗnhợpkhívàoxylanhvà catte.
 Thảikhí.
 Nénhỗnhợp.
 Bắtđầuquátrìnhcháy.
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

 Hànhtrìnhthứhai:(Hình3)
-Trụckhuỷuquaynửavòngquay.
-Doquátrìnhcháynêntrongxylanh:nhiệtđộtăng,
ápsuấttăng sinhraáplựcđẩypistonđitừĐCT->
ĐCD,làmcho:
+ Cửahút(4):đóngkếtthúcquátrìnhhútkhívào
đáycatte.
+ Cửathải(3):mở, khícháyđượcđẩyra ngoài.
+ Cửanạp(8):mở(saucửathải). Dopistonchuyển
độngxuốngĐCD->dướicatte:thểtíchgiảmdần
->áp suấttăng.
Khipistonmởcửanạp,hỗnhợpkhítừcatteđược
đẩyvàonạpđầychoxylanh,đồngthờiđẩykhí
cháyrangoài(mộtphầnhỗnhợpkhínạpbịthất thoátra ngoài).
Như vậyởhànhtrìnhnàyxảyra cácquátrình:
 Vẫncó quátrìnhnạphỗnhợpkhívàocatte.
 Nạphỗnhợpkhívàoxylanh.
 Cháy,giãnnở,sinhcông.
 Thảikhí.
Lưuý: ởđộngcơxănghaikỳquátrìnhbôitrơnđượcthựchiệntheophươngthứcsau:

+ Dầu bôitrơnđưavàođộngcơbôitrơnchocácchitiết,đượchoàtrộndướihaihình thức:

 Phatrựctiếpvàoxăng.
 Tựđộngphatạibộchếhoàkhí.
+ Tỷlệ dầubôitrơntrongxăngkhoảng5%
+ Dầubôitrơncùngcháychungvớikhíhỗnhợptrongxylanh.
Bôi trơn động cơ xăng hai thì
Các chi tiết của động cơ xăng hai thì được bơi trơn bằng cách pha dầu nhờn vào xăng theo
tỷ lệ 5% (100 lít xăng pha 5 lít dầu nhờn ). dầu nhờn được hút theo xăng vào cạt te bôi trơn các
vòng bi trục khuỷu. Vòng bi của thanh truyền và vách xy lanh. Dầu nhờn cũng cháy chung với
khí hỗn hợp trong xy lanh.
Phương pháp bôi trơn này đơn giản, có ưu điểm là các chi tiết máy luôn luôn nhận được dầu
bôi trơn mới. tuy nhiên động cơ thải nhiều khói và hay làm nghẽn ống bô.
Trên một số động cơ hai kỳ, quá trình pha trộn xăng và dầu nhờn được thực hiện tại bộ chế
hòa khí trước khi nạp vào cạt te, nhờ vậy dầu nhờn được “tươi” hơn so với cách pha trước trong
thùng chứa xăng.
c. Ưunhượcđiểmcủađộngcơ xănghaikỳsovớiđộngcơ xăngbốnkỳ:
Ưuđiểm:
- Kếtcấuđơngiản,ítchitiết.
- Bảodưỡng,sửachữađơngiản.
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

-
Độngcơvậnhànhcânbằngvàliêntụcvìcứmộtvòngquaytrụckhuỷu cómộtkỳ
nổsinhcông.
- Khicùngđường kínhxylanh(D),cùnghànhtrìnhpiston(S)vàcùngtốcđộquay
trụckhuỷu (n),vềlýthuyết,côngsuấtđộngcơ2kỳphảigấp2lầncôngsuấtđộng
cơ4kỳ.Thựctế côngsuấtđộngcơ2kỳchỉbằng(1,6–1,8)lầncôngsuấtđộngcơ bốnkỳ.
- Pistonđượclàmmáttốtvìmặtdướiluôntiếpxúcvớikhíhỗnhợpmát.
Nhượcđiểm:
- Tiêuhaonhiênliệunhiềuhơnđộngcơxăngbốnkỳ.
- Tínhkinhtếnhiênliệuthấphơnđộngcơ4kỳbởimộtphầnkhíhỗnhợpbịthoát ra
ngoàitrongquátrìnhquétnạp(gâyônhiễmmôitrường).
- Khôngpháthuyđượctốiđacôngsuất(bịmấtmộtphầncôngsuất)donguyên nhân:
+ Quátrìnhquétvà thảikhí.
+ Pistoncònphảilàmnhiệmvụnénkhíhỗnhợpdướiđáycatte.
- Khíthảicònsótlạitrongxylanhtươngđốinhiềuhơnđộngcơ4kỳ.
- Gócquaytươngứngvớiquátrìnhcháy(hànhtrìnhsinhcông)nhỏhơnsovới
độngcơ4kỳ:
0
+ Độngcơ2kỳ:(100–120) .
0
+ Độngcơ4kỳ:(130–140) .

Bài 6: Nguyên lý hoạt động của động cơ diesel 2 kỳ

1. Khái niê ̣m về đô ̣ng cơ hai kỳ

2. Nguyên lý hoạt động của đô ̣ng cơ diesel 2 kỳ

2.1. Sơ đồ cấu tạo

Hình vẽ giới thiệu kết cấu của động cơ Diesel 2 thì hiệu GM. Bơm nén gió Rots nén và
quét nạp không khí vào xy lanh theo một chiều xuyên qua vong lỗ nạp trên xy lanh. Hai xu páp
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

thoát bố trí trên nắp quy lát cùng mở một lúc cho khí thải thoát ra ngoài. Động cơ này dùng hệ
thống kim bơm liên hợp để phun sương nhiên liệu vào buồng đốt.

b) Nguyênlý làmviệc:
Trongđộngcơ2kỳviệc thảisạchsảnvậtcháyvànạpđầymôichấtmớivàoxilanh
đượcthựchiệntrongkhoảngthờigianmàpistonchuyểnđộngquanhđiểmchếtdưới. Lúcđó
việcthảisạchsảnvậtcháyrakhỏixylanhđượcthựchiệnkhông phảinhờpistonđẩykhíra
ngoàinhưđộngcơ4kỳmànhờkhông khíhoặchòakhí đượcnéntrước tớimộtápsuấtnào
đólàmchứcnăngcủakhíquét.Việcnénkhítrướckhiquétđượcthựchiệnbằngmộtbơm khíquétriêng.
- CửaquétdướicủaxylanhđặttạikhuvựcĐCD,chiềucaocửaquétchiếm10-15%
hànhtrìnhpiston khichuyểndịchtrongxylanh.Pistonthựchiệnviệcđóngmở cửaquétnày.
- Xupápxả đặttrênnắpxy lanh, do trụccamcủacơcấuphânphốikhídẫnđộng.Tỉ số
truyềngiữatrụccamvàtrụckhuỷulà1:1,đảm bảoxupápxảmởmộtlầntrongmỗivòng
quaytrụckhuỷu.
- Bơmkhíquét2,nénkhôngkhívớiáp suấtPk,lớnhơnápsuấtkhítrờivàokhônggian
7.sauđókhôngkhíquétvàoxylanhquétsạchkhíxảraốngthải,đồngthờinạpđầymôi
chấtmớivàoxy lanh.Chutrìnhlàmviệccủađộngcơ diesel2kỳđượcthựchiệnnhưsau:

Để hoàn thành 1 chu trình công tác động cơ Diesel 2 kỳ phải trải qua kỳ như sau

- Kỳ 1 : Piston đi từ ĐCT xuống ĐCD, trong xilanh diễn ra các quá trình : cháy giản nở,
Thải tự do, Quét khí
+ Quá trình cháy – giản nở : Khí cháy có áp suất cao giãn nở đẩy piston đi xuống. Quá
trình này kết thúc khi piston bắt đầu mở cửa thải.
+ Quá trình thải tự do : Từ khi piston đi xuống mở cửa thải cho tới khi bắt đầu mở cửa
quét, khí thải trong xilanh có áp suất cao sẽ qua cửa thải ra ngoài.
+ Quá trình quét khí : Từ khi piston mở cửa quét ( cửa thải vẫn đang mở ) cho đến khi tới
ĐCD, không khí có áp suất cao ( được gọi là khí quét ) từ bơm nén gió tràn vào xilanh qua các
lỗ quét đẩy khí cháy ra ngoài đồng thời nạp không khí mới vào xilanh.
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

- Kỳ 2 : Piston đi từ ĐCD lên ĐCT, trong xilanh diễn ra các quá trình Quét khí, Lọt khí,
Nén khí, cuối kỳ 2 ( trước ĐCT 17º ) nhiên liệu phun vào buồng đốt với áp suất cao.

Bài 7:So sánh động cơ

1. So sánh ưu nhược điểm của động cơ hai kỳ và bốn kỳ.
1.1. Ưu điểm của loại hai thì
- Trongđộngcơhaikỳmộtxy lanh,cứmỗivòngquaytrụckhuỷulàmộtlầnsinhcông.
Trongđóđộngcơ bốnkỳthìhaivòngquaytrụckhuỷu mớiđượcmộtlầnsinhcông.Chonên
nếucùngthểtíchcôngtác,cùngsốlượng xilanh,cùngtốcđộquaythìvềmặtlýthuyếtthì
độngcơhaikỳcócôngsuấtlớngấpđôiđộngcơbốnkỳnhưngthựctếlớnhơn(1,5-1,8) lầnvì
thựchiệnquátrìnhthải,quét,dẫnđộngbơmnén…
- Tốcđộquaycủađộngcơhaikỳđềuhơn, nêncấutạocũngnhưkỹthuậtsửdụngđơn
giảnhơnso vớiđộngcơnbốnkỳ
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

- Đơn giản, ít chi tiết không có cơ cấu phối khí như trục cam, xu páp….
- Gía thành hạ, bảo trì sữa chữa đơn giản.
- Động cơ vận hành cân bằng và liên tục vì cứ mỗi vòng quay trục khuỷu có một thì nổ
sinh công.
1.2. Khuyết điểm của động cơ xăng hai thì
Nếu so sánh một động cơ xăng hai thì với bốn thì có thể tích xy lanh và tốc độ trục khuỷu, ta có
cảm tưởng động cơ xăng hai thì mạnh gấp đôi 4 thì. thực tế không được như vậy, vì:
- Vào cuối thì nổ giản, piston phải mở sớm lỗ thoát nên bị mất đi một phần lực đẩy của khí
cháy. khoảng chạy hữu ích của piston ngắn.
- Khí thải còn sót lại trong xy lanh tương đối nhiều hơn loại 4 thì.
- Khi piston mở cả lỗ nạp 6 lẫn lỗ thốt 4, có một số khí hỗn hợp thất thóat ra ngoài, vì vậy tiêu
hao nhiều xăng hơn động cơ 4 thì.
- Piston còn làm thêm nhiệm vụ ép khí hỗn hợp dưới cạt te gây tiêu hao một phần công suất. vì
các lý do đó nên động cơ xăng hai thì được dùng nhiều cho xe công suất nhỏ
2.Sosánhưu nhượcđiểmgiữađộngcơ dieselvàđộngcơ xăng:
Bảngcácthôngsố đặctrưngcủachutrìnhcôngtác:
TT Cácthôngsố Độngcơ diesel Độngcơxăng
1 Tỷsố nén() 12 –20 (30) 6–12

2 Ápsuấtcuốihànhtrìnhnén(Pc),(bar) 30 -50 7–20

0
3 Nhiệtđộcuốihànhtrìnhnén(Tc),( C) 700-900 400–600
0
4 Nhiệtđộcháycựcđại(Tmax),( C) 1600-2000 2100–2600
5 Ápsuấtcháycựcđại(Pz),bar 50 –100(150) 40 –60
6 Ápsuấtcuốiquátrìnhdãnnở(Pb),bar 2-4 3,5 –5,5
0
7 Nhiệtđộcuốiquátrìnhdãn nở(Tb),( C) 800-1200 1300–1500
8 Suấttiêuhaonhiênliệu(ge),g/kW.h 220-245 300–380
(70%) (100%)

2.1. Ưuđiểm:
- Hiệusuấtđộngcơ diesel lớnhơn1.5lầnso vốđộngcơxăng.
- NhiênliệuDOrẻtiềnhơnso vớixăng
- Suấttiêuhaonhiênliệuriêng(ge):ge(diesel)=180g/m.l.h,ge(xăng)=250g/m.l.h
- NhiênliệuDOkhôngbốccháyởnhiệtđộbìnhthườngnênítnguyhiểm.
- Độngcơ dieselíthưhỏnglặtvặtvìkhôngcó hệ thốngđánhvà hệ thốngchếhòakhí.
2.2.Nhượcđiểm:
- Trọnglượngđộngcơ đốivớicôngsuấtlớnhơn trọnglượngđộngcơxăng.
- Nhữngchitiếtcủahệthốngnhiênliệunhưbơmcaoáp,kimphum….đòihỏiphải
chếtạothậtchínhxácvớidungsai1/100mm.
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

- Tỉsốnénlớnđòihỏivậtliệuchếtạonắpmáyphảilàvậtliệutốt.Vàcácyếutốtrên
độngcơdieselđắttiềnhơnsovớiđộngcơxăng
- Sửachữahệthốngnhiênliệuphảicómáychuyêndùng,dụngcụđắttiềnvàthợ
chuyênmôncao.
- TốcđộđộngcơDieselnhỏhơ độngcơxăng(vì côngsuấtlớn, chitiếtnặng)
- Docó tỷsố néncaonênkhókhởiđộng,đặcbiệtkhinhiệtđộthấp.

Bài 8: Nhận dạngđộngcơnhiềuxilanh

Mụctiêucủabài:
Họcxongbàinàyhọcviêncó khảnăng:
-Trìnhbàyđúngkháiniệmvềđộngcơnhiềuxylanh,môtảđượckếtcấucủatrục
khuỷuđộngcơvàlậpđượcbảngthứtựnổcủađộngcơ nhiềuxy lanh
-Xácđịnhđúngnguyênlý hoạtđộngcủacácxylanhtrênđộngcơ.
1. Khái niệm về động cơ nhiều xi lanh
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

Động cơ bốn kỳ, một xylanh thì chỉ có 1 hành trình sinh công sau mỗi hai vòng quay trục
khuỷu. Động cơ phân phối công suất chỉ có ¼ của thời gian chạy của nó. Đây là hành trình sinh
công, còn các hành trình khác thì piston không sinh công.
Động cơ ô tô nhiều xylanh, công suất cung cấp đồng đều hơn. Chúng có 3 xylanh hoặc
nhiều xylanh hơn. Nhìn chung động cơ nhiều xy lanh hơn, nó chạy đều hơn. Với 6 xylanh hoặc
nhiều xylanh hơn (hình vẽ trên), các xung lực công suất tiếp theo lẫn nhau quá kề nhau đến nỗi
chúng lẫn lên nhau. Việc sinh công suất đồng đều hơn, kết quả là động cơ chạy tốt hơn.
Qua nguyên lý làm việc của động cơ bốn kỳ một xi lanh ta thất một chu trình làm việc của
động cơ bốn kỳ phải thực hiện bốn hành trình của pít tông ứng với 2 vòng quay của trục
khuỷu. Trong bốn hành trình chỉ có một kỳ sinh công, còn ba kỳ tiêu hao công suất nên mô
men xoắn của động cơ không ổn định, động cơ làm việc rung động mạnh. Không thể thiết kế
được động cơ một xi lanh công suất lớn. Để đảm bảo công suất của động cơ theo yêu cầu của
phụ tải, người ta phải chế tạo động cơ có nhiều xi lanh. Khi chế tạo trục khuỷu động cơ nhiều
xi lanh phải tính toán sao cho hai vòng quay của trục khuỷu, tất cả các xi lanh đều sinh công
một lần. Thời điểm bắt đầu sinh công của các xi lanh không được trùng nhau và phải cách đều
nhau trong 2 vòng quay hoặc một vòng quay để động cơ làm việc ổn định. Góc lệch công tác
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

của trục khuỷu (khoảng cách giữa thời điểm bắt đầu sinh công của 2 xi lanh sinh công liền nhau
được xác định như sau:
(360 0. )
K=
i
Trong đó:  hệ số kỳ của động cơ (  =1 động cơ 2 kỳ,  = 2 động cơ bốn kỳ), i là số xi lanh
của động cơ.

2. Nguyên lý hoạt động của động cơ nhiều xi lanh

2.1. Động cơ bốn xi lanh
2.1.1. Sơ đồ kết cấu trục khuỷu

2.1.2. Bảng thứ tự nổ.

Trục khuỷu của động cơ bốn kỳ bốn xi lanh có các cổ thanh truyền nằm trong một mặt
phẳng, cổ 1 và 4 cách cổ 2 và 3 một góc 180 0, khi trục khuỷu quay pít tông của cổ 1 và 4 đi lên
ĐCT thì pít tông của cổ 2 và 3 đi xuống ĐCD. Do kết cấu của trục khuỷu như vậy, thứ tự nổ
của xi lanh là 1-3-4-2 hay 1-2-4-3 và khi động cơ làm việc, trục khuỷu quay ổn định và động cơ
ít rung động . để nghiên cứu sự làm việc của động cơ bốn kỳ, bốn xi lanh ta thành lập bảng thứ
tự của nó. Thứ tự nổ của động cơ là 1-3-4-2 góc lệch công tác của động cơ là:
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

Qua bảng thứ tự nổ trên ta thấy nửa vòng quay thứ nhất của trục khuỷu (0 0 – 1800) pít tông
của xi lanh số 1 đi từ ĐCT xuống ĐCD thực hiện kỳ nổ. Cùng thời gian pít tông của xi lanh số
4 cũng đi từ ĐCT xuống ĐCD nhưng thực hiện kỳ hút, pít tông của xi lanh số 2 và số 3 đi từ
ĐCD lên ĐCT nhưng xi lanh số 2 thực hiện kỳ xả còn xi lanh số 3 thực hiện kỳ nén.
Sau 2 vòng quay trục khuỷu cả 4 xi lanh đều thực hiện sinh công một lần và trong mỗi xi
lanh đều thực hiện đủ bốn quá trình: hút, nén, nổ, xả.
2.2. Động cơ sáu xi lanh
2.2.1. Sơ đồ kết cấu trục khuỷu
Trục khuỷu có 6 cổ thanh truyền, được bố trí lệch nhau 120 0 và theo thứ tự cổ 1 và 6 hướng
lên trên, cổ 2 và 5 hướng sang bên trái, cổ 3 và 4 hướng sang bên phải (nếu nhìn từ đầu trục
khuỷu lại) ta có sơ đồ bố trí các cổ thanh truyền như sau:
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

2.2.2. Bảng thứ tự nổ của động cơ.

Ta lập bảng thứ tự nổ cho động cơ với thứ tự làm việc là 1-5-3 –6–2-4
Góc lệch công tác của động cơ bốn kỳ, sáu xi lanh là:K=(360.2)/6=1200
Ta xét nửa vòng quay thứ nhất của trục khuỷu từ 00 – 1800. Trong xi lanh thứ nhất pít tông
chuyển động từ ĐCT đến ĐCD và thực hiện kỳ nổ. Pít tông của xi lanh 6 cũng chuyển động từ
ĐCT đến ĐCD nhưng ở kỳ nạp.
Trong xi lanh 2 và 5 pít tông chuyển động hết 2/3 hành trình lên ĐCT sau đó chuyển động
1/3 hành trình xuống ĐCD. Xi lanh 2 kết thúc kỳ xả và bắt đầu kỳ hút, xi lanh 5 kết thúc kỳ nén
và bắt đầu sang kỳ sinh công.
Nửa Xilanhsố
Góc
vòng
quay 1 2 3 4 5 6
quay
0
Nạp Nổ
60 Thải Nén
1 Nổ Nạp
120
180 Nén Thải
240 Nạp Nổ
2 300 Thải Nén
360 Nổ Nạp
420 Nén Thải
3 480 Nạp Nổ
540 Thải Nén Nạp
600 Nổ
4 660 Nén Thải
Nạp Nổ
720 Thải Nén
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

Trong xi lanh 3 và 4 piston chuyển động hết 1/3 hành trình xuống ĐCD và tiếp tục 2/3 hành
trình lên, xi lanh 3 kết thúc kỳ nạp và sang kỳ nén, xi lanh 4 kết thúc kỳ nổ và sang kỳ xả
Trong ba nửa vòng quay tiếp theo của trục khuỷu, ở mỗi xi lanh đều thực hiện các kỳ: hút,
nén, nổ, xả. Khi trục khuỷu quay hết nửa vòng quay thứ 4, thì tất cả các xi lanh đều hoàn thành
một chu trình công tác của động cơ.
Nếu trục khuỷu tiếp tục quay thì tất cả các kỳ đều thực hiện lặp lại theo thứ tự trong các xi
lanh.
2.3. Động cơ tám xi lanh
23.1. Sơ đồ kết cấu trục khuỷu
Trong động cơ 8 xi lanh bố trí hình chữ V các xi lanh được sắp xếp thành hai dãy mỗi dãy 4
xi lanh, tâm của các xi lanh đi qua tâm trục khuỷu. Đường tâm của 2 dãy xi lanh đặt lệch nhau
một góc 900.
Trục khuỷu có bốn cổ thanh truyền, mỗi cổ thanh truyền được lắp hai thanh truyền, các cổ
thanh truyền được sắp xếp từng đôi vào hai mặt phẳng vuông góc và có một đôi tạo thành một
góc 1800. nếu nhìn từ phía đầu trục khuỷu ta thấy sắp xếp như sau:
- Cổ 1 và 4 là một đôi -1 ở phía trên 4 ở phía dưới;
- cổ 2 và 3 là một đôi - 2ở bên phải 3 ở bên trái.
Ở mỗi hàng xi lanh, các pít tông chuyển động ngược chiều nhau và tới các điểm chết cùng
một lúc.

Khi đặt hai hàng xi lanh lệch nhau 90 0 thì pít tông của một xi lanh nằm ở một điểm chết
nào đấy thì pít tông ở xi lan bên cạnh (cùng cổ thanh truyền) sẽ ở điểm giữa trên đường đi của
mình. Vì vậy các kỳ xảy ra ở dãy xi lanh bên phải sẽ lệch ¼ vòng quay so với các ky của dãy xi
lanh bên trái.
 Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

2.3.2. Bảng thứ tự nổ của động cơ.

Ta lập bảng thứ tự nổ cho động cơ với thứ tự làm việc là 1-5-4-2-6-3-7-8
Động cơ 4 kỳ 8 xi lanh bố trí hai dãy hình chữ V có bảng thư tự nổ với thư tự làm việc là:
Góclệch công tác củađộng cơ là:
K=(360.2)/8=900
Ở hàng xi lanh bên phải thứ tự chuyển tiếp các kỳ như sau:
Ở nửa vòng quay thứ nhất của trụckhuỷu trong xi lanh 1 pít tông chuyển động từ ĐCT thực
hiện kỳ nổ, còn ở xi lanh 4pít tông chuyển động từ ĐCD đến ĐCT thực hiện kỳ nén.
Trong xi lanh số 2, thoạt đầu pít tông chuyển động xuống phía dưới ½ hành trình (xuất
phát từ điểmgiữa hành trình) xuống ĐCD, sau đó lại dịch chuyển tiếp ½ hành trình từ ĐCD,đi
lên kết thúc quá trình hút và bắt đầu quá trình nén.
Trong xi lanh số 3, pít tông xuất phát từ điểm giữa hành trình chuyển động lên ĐCT, khi
đến ĐCTpít tông lại chuyển động tiếp xuống ½ hành trình nữa để kết thúc quá trình thực hiện
một phần quá trình hút.
Đối với hàng xi lanh bên trái thứ tự chuyển tiếp các kỳ cũng tương tự như nhóm xi lanh
bên phải nhưng lệch đi một góc 900 (ứng với ¼ góc quay của trục khuỷu).

Nửa
Góc
vòng Xi lanh số

quay quay 1 2 3 4 5 6 7 8

0
Thứ Hút Xả Nén Nổ
90 Nổ Nén Hút Xả
nhất
180
Nén Hút Nổ Xả
Thứ 270
Xả Nổ Nén Hút
hai 360
Nổ Nén Xả Hút
Thứ 450
Hút Xả Nổ Nén
ba 540
Xả Nổ Hút Nén
Thứ 630
Nén Hút Xả Nổ
tư 720 Hút Xả Nén Nổ
Trườngcaođẳngnghề tỉnh br-vt Khoa cơ khí

CÂUHỎIÔNTẬP

1.Nêu kháiniệm,cấutạovà phânloạiđộngcơ đốttrong?

2.Trìnhbàynguyênlý làmviệccủađộngcơxăng4kỳ1xi lanh?
3.Trìnhbàynguyênlý làmviệccủađộngcơđiêzel4kỳ1xi lanh?
4.Trìnhbàynguyênlý làmviệccủađộngcơxăng2kỳ?
5.Sosánhsựgiốngnhauvà khácnhaugiữađộngcơxăng4kỳvà độngcơđiêzel4kỳ?
6.Sosánhsựgiốngnhauvà khácnhaugiữađộngcơxăng4kỳvà độngcơxăng2kỳ?
7.Trìnhbàycáckháiniệmvà thuậtngữcơ bảnthườngdùngchođộngcơ đốttrong?
8.Lậpbảngthứtựnổcủađộngcơ4kỳ4xilanh,4kỳ6xilanhxếphìnhchữV,4kỳ8xi lanhxếphìnhchữV?
9.Trìnhbàytínhnăngkỹthuậtvà cácchỉtiêuchínhcủađộngcơ đốttrong?