Mukavemet Çozumlü Örnekler II 2021

Prof. Dr.
Ali Haydar KAYHAN

PAÜ Müh. Fak. İnşaat Müh. Böl.
R.C. Hibbeler tarafından yazılan Mechanics of Materials (Pearson Education, 10. Baskı, 2018) ve F.P.
Beer vd. tarafından yazılan Mechanics of Materials (McGraw Hill Education, 8. Baskı, 2020) isimli
kitaplardan faydalanılarak hazırlanmıştır.
Örnek 10-1: C noktasına mesnetlenmiş bir dairesel enkesitli çubuk, yanda
görülen burulma momentleri etkisindedir. A ve B noktalarındaki kayma
gerilmelerini hesaplayınız ve bu noktalardaki birim küp üzerinde gösteriniz.
Çözüm:
A ve B noktalarının bulunduğu kesitlerde kesim yöntemi ile elde edilen
burulma momentlerinin değeri TA ve TB şekilde gösterilmiştir. Kesitin
kutupsal atalet momenti (I0):
  r4    (0.075) 4  −6
I 0 = 2*   = 2*   = 49.7(10 ) m
4
 4   4 
A noktasında kayma gerilmesi değeri (kesit merkezinden cA mesafede):
TAc A −6(103 )(0.05)
A = = −6
= −6.04(106 ) Pa
I0 49.7(10 )
 A = −6.04 MPa
B noktasında kayma gerilmesi değeri (kesit merkezinden r mesafede):
TB r 4(103 )(0.075)
B = = −6
= 6.04(106 ) Pa
I0 49.7(10 )
 B = 6.04 MPa
CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Örnek 10-2: Dış çapı 40 mm ve iç çapı 37 mm olan bakır bir boru, şekildeki
burulma momentleri etkisindedir. Boruda oluşacak maksimum kayma gerilmesi
değerini hesaplayınız
Çözüm:
Tekil burulma momentlerinin etkidiği noktalar arasındaki bölgelerde çubuktaki
burulma momenti değerleri şekil üzerinde verilmiştir. Buna göre çubukta
oluşacak maksimum burulma momenti Tmak=90 Nm olduğu görülmektedir.
Maksimum kayma gerilmesi (kesit merkezinden rd mesafede):
Tmak rd −90000(20)
 mak = = = −26.7 MPa
I0 
(20 − 18.5 )
4 4

Örnek 10-3: Şekilde görülen şaft, oluşmasına izin verilen maksimum
kayma gerilmesinin em=10 MPa olduğu bir malzemeden yapılacaktır.
Dairesel kesite sahip olması istenen şaftın çapını mm olarak belirleyiniz.
Çapın 40 mm seçilmesi durumunda kayma gerilmesinin kesit boyunca
değişimini gösteriniz.
Çözüm:
Şaftın burulma moment diyagramı şekilde verilmiştir. Maksimum
burulma momentinin TDE=-70 Nm olduğu görülmektedir.
Dairesel enkesite sahip şaftın kutupsal atalet momenti:
 d  
4
I0 =   = d
4
2  2  32
İzin verilen maksimum gerilmeye göre uygun çapın hesabı:
TDE c
=   em
I0
70000(d / 2)
 10 → d  32.9 mm
 d 4 / 32
d = 33 mm
d=40 mm seçilmesi durumunda maksimum kayma gerilmesi ve

gerilmenin kesitte, kesit merkezinden itibaren değişimi:
TDE c −70000(20)
 mak = = = −5.57 MPa
I0  (404 ) / 32

Örnek 10-4: Şekilde görülen şaft AB ve CD arasında boru, BC arasında
dairesel bir enkesit kullanılarak imal edilmiştir. Şaft, B ve C noktalarında
serbestçe dönebilecek şekilde mesnetlenmiştir. Boruların iç çapı 20 mm
ve dış çapı 30 mm olup, dairesel bölgede çap 40 mm’dir. Şekildeki
yükleme durumu için A çarkının, D çarkına göre dönme açısı ne olur?
Malzeme için G= 75 000 MPa alınız.
Çözüm:
Her bir bölgede (AB, BC ve CD) burulma ve kesit özelliklerine bağlı

olarak hesaplanacak dönme açılarının toplamı, istenen sonucu
verecektir. AB ve CD bölgeleri hesap değerleri açısından eşdeğerdir.
TL
 AD = 
GI 0
−85000(400) −85000(250)
 AD = 2* +
    Not: Negatif burulma açısı, negatif burulma momenti ile
75000  (154 − 104 )  75000  204  aynı yönde dönmeyi ifade eder. A çarkı, D çarkına göre
2  2 
(dolayısıyla D çarkı da A çarkına göre) saat yönüne ters
 AD = −0.0153 rad yönde dönmüştür.

Örnek 10-5: Şekilde görülen 50 mm çapa sahip dairesel şaft A ve B
noktalarından ankastre olarak mesnetlenmiştir. Verilen yükleme
durumu için AC ve BC bölgelerinde maksimum kayma gerilmesini
hesaplayınız. Malzeme için gerekirse G=75 000 MPa alınız.
Çözüm:
Denge denklemi:
TA + TB − 300 = 0
Uygunluk denklemi (A’nın B’ye göre veya B’nin A’ya göre dönmesi sıfır
olmalıdır):
 A / C + C / B = 0
TAC LAC TCB LCB TA (0.4) −TB (0.8)
+ = + =0
GI 0 GI 0 GI 0 GI 0
TA = 2TB
Mesnet reaksiyonları ve gerilme değerleri:
TA = 200 Nm TB = 100 Nm
TAC c 200000(25)
 AC ,mak = = = 8.15 MPa
I0  (254 ) / 2
TBC c −100000(25)
 CB ,mak = = = −4.07 MPa
I0  (254 ) / 2

Örnek 10-6: AB dairesel ve BC kare enkesite sahip çubuklardan
oluşan bir şaft C noktasından ankastre mesnetlidir. T=2 kNm ise,
şaft üzerinde maksimum kayma gerilmesini ve A noktasının dönme
açısını hesaplayınız. Malzeme için G=75 000 MPa alınız.
Çözüm:
AB ve BC bölgelerinde iç kuvvetler şekilde gösterilmiştir.

AB ve BC bölgelerinde maksimum kayma gerilmesi:
TAB c 2000000(30)
 AB ,mak = = = 47.14 MPa
I0  (304 ) / 2
4.81TBC 4.81(2000000)
 BC ,mak = = = 13.20 MPa
a3 903
A noktasının dönme açısı:
TAB LAB 7.10TBC LBC

A = +
GI 0 a 4G
2000000(600) 7.10(2000000)600
A = +
75000( *30 / 2)
4
904 (75000)
 A = 0.0143 rad

Örnek 10-7: Şekilde görülen d=20 mm çapa sahip dairesel şaft A ve B
noktalarından ankastre olarak mesnetlenmiştir. Verilen yükleme durumu
için CD ve DA bölgelerinde maksimum kayma gerilmesini hesaplayınız.
Çözüm:
Denge denklemi: RA + RB − 300 = 0
Uygunluk denklemi ve mesnet reaksiyonları:
 A / B = C / B + D / C +  A / D = 0
TCB LCB TDC LDC TAD LAD
+ + =0
GI 0 GI 0 GI 0
− RB (0.2) (800 − RB )(1.5) (300 − RB )(0.3)
+ + =0
GI 0 GI 0 GI 0
RB = 645 Nm ve RA = −345 Nm
Kesit tesirleri ve gerilme değerleri:
TCB = −645 Nm , TDC = 155 Nm , TAD = −345 Nm
TDC r 155000(10)
 DC ,mak = = = 98.6 MPa
I0  (104 ) / 2
TDA r −345000(10)
 DA,mak = = = −219.5 MPa
I0  (104 ) / 2

Örnek 11-1: Yanda görülen silindirik hava tankı, p=2 MPa iç basınç etkisindedir.
Tankın iç yarıçapı r=1 m ve et kalınlığı t=0.02 m’dir. Tankın dış yüzeyindeki A
noktasında gerilme bileşenlerini bulunuz.
Çözüm:
İnce kabuk kabulü için et kalınlığı ile ilgili kontrol:
r 1
= = 50  10
t 0.02
Silindir kabukta çembersel normal gerilme:
pr 2(1000)
1 = = = 100 MPa
t 20
Silindir kabukta, silindir ekseni doğrultusunda (boyuna) normal gerilme:
pr 2(1000)
2 = = = 50 MPa
2t 2(20)

Örnek 11-2: Yanda görülen silindirik hava tankının iç yarıçapı r=1.2 m ve et
kalınlığı t=0.08 m’dir. Hava tankı içerisindeki basınç p=16 MPa olduğunda, tankın
yarıçapındaki değişim ne kadar olur? Elastisite modülünü E=180 GPa ve Poisson
oranını =0.32 alınız.
Çözüm:
r 1.2
= = 15  10
t 0.08
Silindir kabukta çembersel normal gerilme:
pr 16(1200)
1 = = = 240 MPa
t 80
Silindir kabukta, silindir ekseni doğrultusunda (boyuna) normal gerilme:
pr 16(1200)
2 = = = 120 MPa
2t 2(80)
Hooke Yasası’na göre uzama oranı:

1 1
= ( 1 −  2 ) = (240 − 0.32 *120)
E 180000
 = 0.00112
Yarıçaptaki değişim:
r =  r = 0.00112 *1200 = 1.344 mm

Örnek 11-3: Küresel bir hava tankının iç çapı d=1.2 m ve et kalınlığı t=0.04 m’dir. Tank,
p=30 MPa iç basınç etkisinde kalırsa yarıçapındaki değişim ne kadar olur? Elastisite
modülünü E=180 GPa ve Poisson oranını =0.32 alınız.
Çözüm:
r 0.6
= = 15  10
t 0.04
Küresel kabukta birbirine dik iki doğrultuda eksenel normal gerilme aynıdır:
pr 30(600)
1 =  2 = = = 225 MPa
2t 2(40)
Hooke Yasası’na göre uzama oranı:
1 1
= ( 1 −  2 ) = (225 − 0.32 * 225)
E 180000
 = 0.00085
Yarıçaptaki değişim:
r =  r = 0.00085* 600 = 0.51 mm

Örnek 11-4: Yanda verilen küresel gaz tankı, t=30 mm et kalınlığına sahip iki yarım kürenin
bulonlarla birbirine bağlanması ile imal edilmiştir. Tankın içinde gaz basıncı p=2 MPa ise,
tankın kabuğunda ve bulonlarda oluşacak normal gerilmeleri hesaplayınız. Tankın iç
yarıçapını r=4 m, bir bulonun çapını d=25 mm ve toplam bulon sayısı n=900 alınız.
Çözüm:
Küresel kabukta birbirine dik iki doğrultuda eksenel normal gerilme aynıdır:
pr 2(4000)
1 =  2 = = = 133 MPa
2t 2(30)
Serbest cisim diyagramına göre bir bulona gelen eksenel kuvvet Pb:
Bir bulonda oluşacak normal gerilme:

Örnek 11-5: Yanda görülen r=450 mm iç yarıçapa sahip ahşap tank,
birbirine bulonlarla bağlanan çelik yarı-halka elemanlar ile
oluşturulan halkalarla desteklenmektedir. Çelik halkaların enkesit
alanı Aç=600 mm2 ve aralarındaki mesafe s=300 mm’dir. Tankın iç
basıncı p=14 kPa iken AB halkasındaki normal gerilmeyi bulunuz.
Çelik elemanların birleşiminde kullanılan bulonların çapı db=10 mm
ise, bulonlarda oluşacak normal gerilmeyi hesaplayınız.
Çözüm:
Tanktan alınan 300cm yüksekliğe sahip yarı halkanın serbest cisim

diyagramı ve denge denklemi kullanılarak çelik elemanlara gelen
eksenel yük belirlenebilir.
P = pA = 14(0.3*0.9) = 3.78 kN
F = 0 → 2Fç − P = 0 → Fç = 1.89 kN
AB halkasında normal gerilme (çekme gerilmesi):

 AB = Fç / Aç = 1890 / 600 = 3.15 MPa
Bir birleşimdeki bulonda normal gerilme (çekme gerilmesi):
 b = Fç / Ab = 1890 /( 102 / 4) = 24.05 MPa

Örnek 11-6: Yanda verilen gaz tankı, iki silindirik ve iki yarıküresel kabuğun
bulonlarla birleştirilmesi ile elde edilecektir. Tasarım gaz basıncı p=3 MPa
ise, silindirik ve yarıküresel kabukların et kalınlığını ve silindirik kabukların
birleşmesi için her bir yanda bir metre mesafede kullanılacak bulon sayısını
belirleyiniz. İzin verilen maksimum normal gerilme kabuk için 150 MPa ve
d=25 mm çapa sahip bulonlar için 280 MPa. Tankın iç yarıçapı r=2 m.
Çözüm:
Silindirik ve yarıküresel kabuklar için sırasıyla normal gerilme denklemi ve gerekli et kalınlığı:
pr 3(2000) pr 3(2000)
1 =   em →  150 MPa 1 =  2 =   em →  150 MPa
ts ts 2tk 2tk
ts = 40 mm tk = 20 mm
1m genişlikteki silindir üst parçasının serbest cisim diyagramı kullanılarak bir bulonun taşıyabileceği emniyetli eksenel
yüke (Pb,em) bağlı bulon sayısı ifade edilebilir. Silindir parçasının her bir tarafında nb adet bulon kullanılacağı düşünülürse:
P = pA = 3(1000* 4000) = 12(106 ) N
  F = 0 → P − 2nb Pb ,em = 0 → nb = 6(106 ) / Pb ,em
Bir bulonun taşıyabileceği eksenel kuvvet ve bir metre mesafede her

bir yanda kullanılacak bulon sayısı nb:
Pb ,em =  em Ab = 280*( 252 / 4) = 137500 N

nb = 6(106 ) /137500 = 43.64 = 44

Örnek 11-7: Yanda verilen r=2 m iç yarıçapa sahip gaz tankı, iki silindirik ve
iki yarıküresel kabuğun bulonlarla birleştirilmesi ile elde edilecektir. Tasarım
gaz basıncı p=4 MPa ise, silindirik ve yarıküresel kabukların et kalınlığını ve
bir yarıküresel kabuğun silindirik kısım ile birleşmesi için gerekli bulon
sayısını belirleyiniz. İzin verilen maksimum normal gerilme kabuk için 200
MPa ve d=30 mm çapa sahip bulonlar için 350 MPa.
Çözüm:
Silindirik ve yarıküresel kabuklar için sırasıyla normal gerilme denklemi ve gerekli et kalınlığı:
pr 4(2000) pr 4(2000)
1 =   em →  200 MPa 1 =  2 =   em →  200 MPa
ts ts 2t k 2 t k
ts = 40 mm tk = 20 mm
Yarıküresel parçanın silindirik parçalar ile birleştiği noktadan kesim yapılarak elde edilen parçanın serbest cisim diyagramı
kullanılarak bir bulonun taşıyabileceği emniyetli eksenel kuvvete (Pb,em) bağlı bulon sayısı ifade edilebilir. Bir yarıküresel
parçanın çevresi boyunca silindirik parçalar ile birleşim için toplam nk adet bulon kullanılacağı düşünülürse:
P = pA = 4( * 20002 ) = 50.29(106 ) N
  F = 0 → P − 2(nk / 2) Pb ,em = 0 → nk = 50.29(106 ) / Pb ,em
Bir bulonun emniyetle taşıyabileceği eksenel kuvvet ve bir yarıküresel

parçanın silindirik parçalar ile birleşimi için kullanılacak toplam bulon sayısı nk:
Pb ,em =  em Ab = 350*( 302 / 4) = 247500 N
nb = 50.29(106 ) / 247500 = 203.19 = 204

Örnek 12-1: Şekildeki şaft için burulma momentinin sebep olduğu şekil
değiştirme enerjisini hesaplayınız. Kayma modülünü G=75 GPa alınız.
Çözüm:
Kesit kutupsal atalet momenti:
Kesim yöntemi ile çubuk üzerinde iki bölgede burulma

momentleri T aşağıda görüldüğü gibi elde edilebilir:
Şekil değiştirme enerjisi, iki bölgede burulma momenti için ayrı ayrı hesaplanacak şekil değiştirme enerjilerinin
toplamıdır:

Örnek 12-2: Şekildeki sistemde, AB çubuğu için EAB=200
GPa ve BC çubuğu için EBC=101 GPa verilmiştir. Normal
kuvvetin sebep olduğu gerilmeleri, boy değişimlerini ve
şekil değiştirme enerjisini hesaplayınız.
Çözüm:
Kesim yöntemi ve denge denklemleri ile AB ve BC bölgelerinde

eksenel yükler aşağıda görüldüğü gibi elde edilebilir:
F x =0 ; − N BC − 20 = 0 ; N BC = −20 kN
F x =0 ; − N AB − 20 − 60 = 0 ; N AB = −80 kN
Çubuklarda normal gerilmeler (basınç):

N BC −20000
 BC = = = −4.53 MPa
ABC 4419.64 İki bölgenin şekil değiştirme enerjileri hesaplanıp
toplanarak toplam şekil değiştirme enerjisi elde edilebilir.
N AB −80000
 AB = = = −10.18 MPa Her iki bölgenin kendine ait değerlerinin (N ve mm
AAB 7857.14 birimleri ile uyumlu) kullanıldığına dikkat edilmelidir.
Çubuklarda boy değişimi (kısalma): 2
N 2 L N AB LAB 2
N BC LBC
Ui =  = +
N BC LBC −20000(500) 2 EA 2 E AB AAB 2 EBC ABC
 BC = = = −0.022 mm
EBC ABC 101000(4419.64) (−80000) 2 (1500) (−20000) 2 (500)
Ui = +
N AB LAB −80000(1500) 2(200000)(7857.14] 2(101000)(4419.64)
 AB = = = −0.076 mm
E AB AAB 200000(7857.14) U i = 3278.57 Nmm = 3.28 Nm

Örnek 12-3: Şekildeki sistemde sadece kesme kuvvetinin sebep olduğu toplam şekil
değiştirme enerjisini hesaplayınız. G=80 GPa, A=90000 mm2 ve fs=1.2 alınız.
Çözüm:
Yanda, serbest cisim diyagramı, mesnet reaksiyonları
ve kesit tesirleri diyagramı görülmektedir.
AB ve BC bölgeleri için yanda verilen serbest cisim

diyagramları ile ayrı ayrı kesme kuvveti fonksiyonları
elde edilebilir. Orijin noktaları sırası ile A ve C’dir.
VAB = 25 − 8 z1 (0  z1  2.5)
VCB = −15 (0  z2  2.5)
Toplam şekil değiştirme enerjisi, her iki bölge için hesaplanacak şekil değiştirme enerjilerinin toplamıdır.
f s (25 − 8 z1 ) 2 f s (−15) 2
2.5 2 2.5 2 2.5 2.5
f sVAB f sVCB
Ui = 0
2GA
dz + 
0
2GA
dz = 
0
2GA
dz + 
0
2GA
dz
2.5
f s (625 − 400 z1 + 64 z12 ) fs  z13 
2.5 2.5
f s 225 z12 fs
   225 z2 0
2.5
Ui = dz + dz = 625 z1 − 400 + 64  +
0
2GA 0
2GA 2GA  2 3  0 2GA
387.5 337.5 725 (kN 2 m)

Ui = + Ui =
GA GA GA
Toplam şekil değiştirme enerjisinin sayısal değeri 725 (106 )(103 )(N 2 mm)
Ui = = 100.69 Nmm=0.10 Nm (joule)
(tüm değerler N ve mm cinsinden yazılırsa): (80000)(90000)(N)

Örnek 12-4: Şekildeki sistemde sadece eğilme momentinin sebep olduğu toplam şekil
değiştirme enerjisini hesaplayınız. E=200 GPa ve I=5(108) mm4 alınız.
Çözüm:
Yanda, serbest cisim diyagramı, mesnet reaksiyonları
ve kesit tesirleri diyagramı görülmektedir.
AB ve BC bölgeleri için yanda verilen serbest cisim

diyagramları ile ayrı ayrı moment fonksiyonları elde
edilebilir. Orijin noktaları sırası ile A ve C’dir.
M AB = 25 z1 − 4 z12 (0  z1  2.5)
M CB = 15 z2 (0  z2  2.5)
Toplam şekil değiştirme enerjisi, her iki bölge için hesaplanacak şekil değiştirme enerjilerinin toplamıdır.
(25 z1 − 4 z12 ) 2
2.5 2 2.5 2 2.5 2.5
M AB M CB (15 z2 ) 2
Ui = 
0
2 EI
dz + 
0
2(2 EI )
dz = 
0
2 EI
dz + 
0
2(2 EI )
dz
2.5 2.5
2.5
625 z12 − 200 z13 + 16 z14
2.5
225 z22 1  z13 z14 z15  1  z23 
Ui = 
0
2 EI
dz + 
0
2(2 EI )
dz =
2 EI
625 − 200 + 16  +
 3 4 5  0 4 EI
 225 
 3 0
Ui =
1614.58 1171.88
+ 1100.26 (kN 2 m3 )
Ui =
2 EI 4 EI EI
Toplam şekil değiştirme enerjisinin sayısal değeri 1100.26 (106 )(109 )(N 2 mm3 )
Ui = = 11002.6 Nmm=11.00 Nm (joule)
(tüm değerler N ve mm cinsinden yazılırsa): 2(105 )5(108 )(Nmm 2 )

Örnek 12-5: Yandaki sistemde, P kuvvetinin uygulandığı noktada düşey
ötelenmeyi hesaplayınız. Dikdörtgen kiriş kesiti için b=300 mm ve h=400 mm
alınız. Malzeme özellikleri için E=200 GPa ve =0.25 alınız.
Çözüm:
Kesim yöntemi ile çubuk boyunca kesme kuvveti Kesit ve malzeme özellikleri:
ve eğilme momenti fonksiyonu elde edilebilir:
A = 300 x 400 = 120000 mm 2
I = 300(400)3 /12 = 16(108 ) mm 4
E = 200000 MPa
E 200000
G= = = 80000 MPa
2(1 +  ) 2(1 + 0.25)
Kesme kuvveti ve eğilme momentinin şekil Enerjinin korunumu ilkesi gereğince dış kuvvetlerin işi (Ud), iç
değiştirme enerjileri toplanarak şekil değiştirme kuvvetlerin işine eşit olmalıdır. Değerler yerine yazılarak, ilgili
enerjisi yani iç kuvvetlerin işi (Ui) elde edilebilir. noktanın düşey ötelenmesi bulunur (değerler N ve mm birimine
Kesme etkisi için dikdörtgen kesite ait şekil faktörü dönüştürülmüştür):
fs=1.2 alınmıştır.
L L
f sV 2 M2 U d = Ui
Ui =  dz +  dz
0
2 GA 0
2 EI 1 960(kN 2 m) 4266.67(kN 2 m3 )
P = +
(1.2)(−20) 2 (−20 z ) 2
4 4
2 GA EI
Ui =  dz +  dz
2GA 2 EI 1 960(106 )(103 ) 4266.67(106 )(109 )
0 0
(20000N) = +
960 4266.67 2 80000(120000) 200000(16)(108 )
Ui = +
GA EI  = 0.01 + 1.33 = 1.34 mm

Örnek 12-6: Yandaki sistemde, C noktasındaki dönmeyi, sadece eğilme
momentinin etkisini dikkate alarak bulunuz. I=16(10-4) m4, E=200 GPa alınız.
Çözüm:
Yanda görüldüğü gibi serbest cisim diyagramı için mesnet reaksiyonları bulunur.
Daha sonra kesim yöntemi ile AB ve BC bölgeleri için kesit tesiri fonksiyonları
elde edilir. Sadece eğilme momenti fonksiyon olarak elde edilmiştir.
M AB = 5 z M BC = 20
AB ve BC bölgeleri için eğilme momentinin Enerjinin korunumu ilkesi gereğince dış kuvvetlerin işi (Ud), iç
şekil değiştirme enerjileri toplanarak şekil kuvvetlerin işine eşit olmalıdır. Değerler yerine yazılarak, ilgili noktanın
değiştirme enerjisi yani iç kuvvetlerin işi dönmesi bulunur (değerler kN ve m biriminde kullanılmıştır):
(Ui) elde edilebilir.
U d = Ui
4 2 23
M AB M BC 1 866.67(kN 2 m3 )
Ui =  dz +  dz M =
0
2 EI 0
2 EI 2 EI
4 3 1 866.67
Ui = 
(5 z ) 2
dz + 
(20) 2 (20) =
2 EI 2 EI
dz 2 200(106 )16(10−4 )
0 0
266.67 600 866.67  = 2.708(10−4 ) rad

Ui = + =
EI EI EI

Örnek 12-7: Şekildeki kafes sistemde, B noktasının düşey ötelenmesini
enerjinin korunumu ilkesi ile hesaplayınız. AC çubuğunda eksenel gerilmeyi
ve boy değişimini hesaplayınız. Çubuk enkesit alanları A=400 mm2 ve
E=200 GPa alınız.
Çözüm:
B noktasındaki P=100 kN yük için çubuklarda eksenel yükler bulunabilir.
Aşağıda çubuk boyları (L) ile çubuk eksenel yükleri (N) verilmiştir:
Çubuk N (kN) L (m) N2L (kN2m)

AB -100 4 40000 N 2 L 233085.84 kN 2 m
BC 141.4 2.828 56542.92  2EA = 2 EA
AC -141.4 2.828 56542.92
CD 200 2 80000
S 233085.84
B noktasının düşey ötelenmesinin hesabı için dış kuvvetin işi iç
kuvvetlerin işine eşitlenir (birimler N ve mm cinsinden ifade
edilmiştir):
AC çubuğunda eksenel gerilme ve boy değişimi:
1 N 2L
P  B = 
N AC −141400
2 2 EA  AC = = = −353.5 MPa
1 233085.84 (106 )(103 ) AAC 400
100000   B =
2 (2)200000(400) N AC LAC −141400(2828)
 AC = = = −5.0 mm
 B = 29.14 mm E AC AAC 200000(400)

Örnek 12-8: Şekildeki kafes sistemde, B noktasının düşey ötelenmesini
Virtüel İş Yöntemi ile hesaplayınız. Çubuk enkesit alanları A=400 mm2 ve
E=200 GPa alınız.
Çözüm:
Esas yükler ve B noktasındaki virtüel yükleme (bu noktada düşey
ötelenme istendiği için virtüel yükleme düşey alınır) için tüm çubuklarda
eksenel kuvvetler bulunabilir. Aşağıda çubuk boyları (L) ile çubuk eksenel
yükleri esas yükleme (N) ve virtüel yükleme (n) için verilmiştir:
Çubuk n (kN) N (kN) L (m) nNL (kN2m)

AB -1 -100 4 400
nNL 2330.86 kN 2 m
BC 1.414 141.4 2.828 565.43  EA = EA
AC -1.414 -141.4 2.828 565.43
CD 2 200 2 800
S 2330.86
C noktasının düşey ötelenmesi (birimler N ve mm cinsinden ifade edilmiştir):
nNL
1 kN   B = 
EA
2330.86 (106 )(103 )
1000 N   B =
200000(400)
 B = 29.13 mm
Pozitif değer, ötelenmenin virtüel yükleme ile aynı yönde olduğunu gösterir.

Örnek 12-9: Şekildeki kafes sistemde, C noktasının düşey ötelenmesini
Virtüel İş Yöntemi ile hesaplayınız. Çubuk enkesit alanları A=400 mm2 ve
E=200 GPa alınız.
Çözüm:
Esas yükler ve C noktasındaki virtüel yükleme (bu noktada düşey
ötelenme istendiği için virtüel yükleme düşey alınır) için tüm çubuklarda
eksenel kuvvetler bulunabilir. Aşağıda çubuk boyları (L) ile çubuk eksenel
yükleri esas yükleme (N) ve virtüel yükleme (n) için verilmiştir:
Çubuk n (kN) N (kN) L (m) nNL (kN2m)

AB 0 -100 4 0
nNL 965.7 kN 2 m
BC 0 141.4 2.828 0  EA = EA
AC -1.414 -141.4 2.828 565.7
CD 1 200 2 400
S 965.7
C noktasının düşey ötelenmesi (birimler N ve mm cinsinden ifade edilmiştir):
nNL
1 kN   C = 
EA
965.7 (106 )(103 )
1000 N   C =
200000(400)
 C = 12.07 mm
Pozitif değer, ötelenmenin virtüel yükleme ile aynı yönde olduğunu gösterir.

Örnek 12-10: Yandaki sistemde, C noktasında çökme ve dönmeyi, Virtüel İş Yöntemi
ile, sadece eğilme momentinin etkisini dikkate alarak bulunuz. I=20(108) mm4, E=200
GPa alınız.
Çözüm:
Esas yükleme ve ilgili virtüel yüklemeler için serbest cisim diyagramı ile mesnet reaksiyonları bulunur. Daha sonra AB ve BC
bölgeleri için kesit tesiri fonksiyonları elde edilir. Sadece eğilme momenti fonksiyonları elde edilmiştir.
M AB = 5 z M BC = 20 mu , AB = −0.75 z mu , BC = − z m , AB = 0.25 z m , BC = 1
C noktasında çökme (düşey ötelenme): C noktasında dönme:
(5 z )(−0.75 z ) (20)(− z )
4 3 4 3
Mmu Mm (5 z )(0.25 z ) (20)(1)
Wi ,u =   dz =  dz +  dz Wi , =   dz =  dz +  dz
EI 0
EI 0
EI EI 0
EI 0
EI
−3.75 z 2 −20 z −80 90 −170
4 3 4 3
1.25 z 2 20 26.67 60 86.67
Wi ,u =  dz +  dz = − = Wi , =  dz +  dz = + =
0
EI 0
EI EI EI EI 0
EI 0
EI EI EI EI
−170(106 )(109 ) 86.67(106 )(109 )
Wd ,u = Wi ,u → (10 )uC =
3
8
→ uC = −0.42 mm Wd , = Wi , → (10 )C =
6
8
→ C = 2.17(10−4 ) rad
(200000)20(10 ) (200000)20(10 )
Ötelenme, virtüel yükleme ile ters yöndedir. Dönme, virtüel yükleme ile aynı yöndedir.

Örnek 12-11: Yanda görülen kirişte, B noktasının düşey ötelenmesini sadece
eğilme etkisini dikkate alarak Virtüel İş Yöntemi ile bulunuz. I=16(108) mm4,
E=200 GPa alınız.
Çözüm:
Solda esas yükleme ve sağda virtüel yükleme için mesnet reaksiyonları ile AB ve BC parçaları için moment fonksiyonları
aşağıda ayrı ayrı verilmiştir. AB bölgesi için A, BC bölgesi için C noktası orijin olarak seçilmiştir.
M AB = 22 z − 2 z 2 M CB = 14 z + 18 mAB = 3z / 8 mCB = 5 z / 8
B noktasında çökme için virtüel iç iş: B noktasında çökme (düşey ötelenme):
(22 z − z 2 )(3z / 8) (14 z + 18)(5 z / 8)
5 3
Mm
Wi =   dz =  dz +  dz Wd = Wi
EI 0
EI 0
EI
370.66(kN 2 m3 )
5
(66 z / 8 − 3 z / 8)
2 3
(70 z / 8 + 18 / 8)
3 2 Wi =
Wi =  dz +  dz EI
EI EI
0 0 370.66(106 )(109 )
5 3 (10 )uB =
3
→ uB = 1.16 mm
 66 z 3 3z 4   70 z 3 18 z  285.16 85.50 370.66 (200000)16(108 )
Wi =  −  + +  = + =
 24 EI 32 EI 0  24 EI 8 EI 0 EI EI EI Çökme, virtüel yükleme ile aynı yöndedir.

Örnek 12-12: Yanda görülen kirişte, A noktasının dönmesini sadece eğilme
momenti etkisini dikkate alarak bulunuz. I=16(108) mm4, E=200 GPa alınız.
Çözüm:
Solda esas yükleme ve sağda virtüel yükleme için mesnet reaksiyonları ile AB ve BC parçaları için moment fonksiyonları
aşağıda ayrı ayrı verilmiştir. AB bölgesi için A, BC bölgesi için C noktası orijin olarak seçilmiştir.
M AB = 22 z − 2 z 2 M CB = 14 z + 18 mAB = z / 8 − 1 mCB = − z / 8
A noktasında dönme için virtüel iç iş: B noktasında çökme (düşey ötelenme):
(22 z − z 2 )( z / 8 − 1) (14 z + 18)(− z / 8)
5 3
Wi =  
Mm
dz =  dz +  dz Wd = Wi
EI 0
EI 0
EI −164.16(kN 2 m3 )
Wi =
(30 z 2 / 8 − z 3 / 8 − 22 z ) (−14 z 2 / 8 − 18 z / 8)
5 3
EI
Wi =  dz +  dz
EI EI −164.16(106 )(109 )
0 0
(10 ) A =
6
8
→  A = −5.14(10−4 ) rad
5 3 (200000)16(10 )
 30 z 3 z4 22 z 2   −14 z 3 18 z 2  164.16
Wi =  − −  + −  =−
 24 EI 32 EI 2 EI  0  24 EI 16 EI  0 EI Dönme, virtüel yükleme ile ters yöndedir.

Örnek 13-1: Şekilde görülen sistemde a-a kesitinde maksimum ve minimum
normal gerilme değerlerini hesaplayınız.
Çözüm:
x=0 noktasındaki yük için kesim yöntemi ile a-a kesitinde iç kuvvetler:
Kesit özellikleri:
A = (200)30 = 6000 mm 2
I = 2003 (30) /12 = 20(106 ) mm 4
Eksenel yük ve eğilme momentinin ortak etkisi altında gerilmeler için denklem:
N M
= + x
A I
Kesit merkezinden 0.1m solda (L) ve sağ kesit sınırında (R) normal gerilmeler:
−100000 10(106 )
L = + (−100) = −66.67 MPa
6000 20(106 )
−100000 10(106 )
R = + (100) = 33.33 MPa
6000 20(106 )

Örnek 13-2: Şekilde görülen sistemde a-a kesitinde basınç gerilmesi
oluşmaması için d ne olmalıdır? Çubuk kesit genişliğini 20 mm alınız.
Çözüm:
Kesim yöntemi ile a-a kesitinde iç kuvvetler:
F = 0 ; N −P=0 ; N=P
M = 0 ;
C M − P(100 − d ) = 0 ; M = P(100 − d )
Kesit özellikleri:
A = (200)20 = 4000 mm 2
I = 2003 (20) /12 = 13.33(106 ) mm 4
Eksenel yük ve eğilme momentinin ortak etkisi altında gerilme için denklem:
N M
=  y
A I
Kesitte basınç gerilmemesi oluşmaması için gerekli d değeri:

P P(100 − d )
0= − (100)
4000 13.33(106 )
0 = 0.00025P − P(750 − 7.5d )10−6
d = 66.67 mm

Örnek 13-3: Şekildeki kirişte, A noktasından 1.5m sağda ve B noktasından
3.0m sağda, kesitte normal gerilme dağılımını belirleyiniz. Dikdörtgen kesitli
kiriş için h=100 mm, A=1800 mm2 ve Ix=2.46(106) mm4 alınız.
Çözüm:
Sistemin kesit tesirleri yanda verilmiştir. A mesnetinden 1.5m sağda N=-6kN
ve Mx=5.51kNm, B mesnetinden 3m sağda N=-6kN ve Mx=-8kNm olduğu
bulunabilir.
A mesnetinden 1.5m sağda gerilme denklemi:
N Mx −6000 5.51(106 )
= + y= + y
A Ix 1800 2.46(106 )
 = −3.33 + 2.24 y (MPa)
B mesnetinden 3.0m sağda gerilme denklemi:

N Mx −6000 −8(106 )
= + y= + y
A Ix 1800 2.46(106 )
 = −3.33 − 3.25 y (MPa)

Örnek 13-4: Dikdörtgen kesitli kolona D noktasından P=200 kN basınç yükü etkimektedir. Kesit
boyutları b=200mm ve h=300mm için A, B, C ve D noktalarında normal gerilmeyi hesaplayınız.
Kesitte normal gerilme dağılımını çiziniz.
Çözüm:
Yükleme sebebi ile kesit merkezinde temsil edilen
kesit tesirleri ve kesit özellikleri:
N = −200 kN A = 60000 mm 2
M x = N (0.15) = 30 kNm I x = 45(107 ) mm 4
M y = N (0.10) = 20 kNm I y = 20(107 ) mm 4
Gerilme denklemi:
N Mx My
= + y− x
A Ix Iy
Tarafsız eksen doğrultusu:
−200000 30(10 ) 6 6
20(10 )
= + y − x  = 0 → y = 1.5 x + 50
60000 45(107 ) 20(107 )
 = −3.333 + 0.067 y − 0.100 x (MPa) tan  = 1.5 →  = 56.31o
A, B, C ve D noktalarında normal gerilmeler Tarafsız eksen üzerinde noktalar:

 A =  (100,150) = −3.25 MPa  = 0 ve x = 0 → y = 50
 B =  (−100,150) = 16.75 MPa  = 0 ve y = 0 → x = −33.33
 C =  (−100, −150) = −3.35 MPa (0,50) ; ( −33.33, 0)
 D =  (100, −150) = −23.35 MPa

Örnek 13-5: T kesitli kolona E noktasından P=80 kN yük etkimektedir. A, B, D, E ve F
noktalarında normal gerilmeyi hesaplayınız. Kesitte normal gerilme dağılımını çiziniz.
Çözüm:
Kesit özellikleri (boyutlar mm) ve yükleme sebebi
ile kesit merkezinde temsil edilen kesit tesirleri:
yO = 44.09 mm N = 80000 N
A = 2200 mm 2 M x = −20.7(105 ) Nmm
I x = 9.17(105 ) mm 4 M y = 24.0(105 ) Nmm
I y = 3.93(105 ) mm 4
Gerilme denklemi:
N Mx My
= + y− x
A Ix Iy
80000 −20.7(105 ) 24.0(105 )
= + y− x
2200 9.17(105 ) 3.93(105 )
 = 36.364 − 2.257 y − 6.107 x (MPa) Tarafsız eksen doğrultusu:
A, B, D, E ve F noktalarında normal gerilmeler  = 0 → y = −2.71x + 16.11
 A =  (10, 44.09) = −124.22 MPa tan  = −2.71 →  = −69.75o
 B =  (−10, 44.09) = −2.08 MPa Tarafsız eksen üzerinde noktalar:
 D =  (30, −25.91) = −88.37 MPa  = 0 ve x = 0 → y = 16.11
 E =  (−30, −25.91) = 278.05 MPa  = 0 ve y = 0 → x = 5.94
 F =  (30, −5.91) = −133.51 MPa (0,16.11) ; (5.94, 0)
Örnek 13-6: Şekilde görülen sistemde, kesitte çekme gerilmesi oluşmaması için
P kuvvetinin yerini belirleyen Y=f(X) fonksiyonunu bulunuz.
Çözüm:
Kesit özellikleri ve kesit merkezinde temsil edilen iç kuvvetler:
A = 13.50(106 ) mm 2 N = −800000 N
I x = 22.78(1012 ) mm 4 M x = 800000Y
I y = 10.13(1012 ) mm 4 M y = −800000 X
Kesitte, (x,y) koordinatına sahip bir noktada, eksenel A(x,y)=A(1500,2250) noktasında çekme gerilmesi oluşmaması
yükün (X,Y) koordinatlarına bağlı normal gerilme için Y=f(X) ilişkisi:
denklemi (gerilmenin birimi MPa):  A  0 olmalıdır.  A = 0 sınır değeri için hesap,
N Mx My
= + y− x  A = −5.93(10−2 ) + 3.51(10−8 )Y (2250) + 7.90(10−8 ) X (1500)
A Ix Iy
 A = 0 için
−800000 800000Y −800000 X
= 6
+ 12
y− x Y = 750.87 − 1.50 X (mm)
13.5(10 ) 22.78(10 ) 10.13(1012 )
 = −5.93(10−2 ) + 3.51(10−8 )Yy + 7.90(10−8 ) Xx

Örnek 13-7: Şekilde görülen sistemde, ABCD düzleminde oluşacak maksimum normal
gerilmeyi hesaplayınız
Çözüm:
Yüklemeden dolayı ABCD düzleminin kesit merkezinde temsil edilen iç kuvvetler
(eksenel kuvvet ile x ve y ekseni etrafında eğilme momentleri) şekilde gösterilmiştir.
Eksenel yükten kaynaklı düzgün yayılı gerilme:
Eğilme momenti etkisi ile oluşacak maksimum

gerilmeler:
Süperpozisyon prensibine göre düzlemde

maksimum gerilme (basınç):

Örnek 13-8: Dikdörtgen kesitli kolona A noktasından P=200 kN basınç yükü etkimektedir. Kesit
boyutları b=200mm ve h=300mm için A, B, C ve D noktalarında normal gerilmeyi hesaplayınız.
Kesitte normal gerilme dağılımını çiziniz.
Çözüm:
Yükleme sebebi ile kesit merkezinde temsil edilen
kesit tesirleri ve kesit özellikleri:
N = −200 kN A = 60000 mm 2
M x = − N (0.15) = −30 kNm I x = 45(107 ) mm 4
M y = N (0.10) = 20 kNm I y = 20(107 ) mm 4
Gerilme denklemi:
N Mx My
= + y− x
A Ix Iy
Tarafsız eksen doğrultusu:
−200000 −30(10 ) 6 6
20(10 )
= + y − x  = 0 → y = −1.5 x − 50
60000 45(107 ) 20(107 )
 = −3.333 − 0.067 y − 0.100 x (MPa) tan  = −1.5 →  = −56.3o
A, B, C ve D noktalarında normal gerilmeler Tarafsız eksen üzerinde noktalar:

 A =  (100,150) = −23.35 MPa  = 0 ve x = 0 → y = −50
 B =  (−100,150) = −3.35 MPa  = 0 ve y = 0 → x = −33.33
 C =  (−100, −150) = 16.75 MPa (0, −50) ; ( −33.33, 0)
 D =  (100, −150) = −3.25 MPa

Örnek 14-1: Şekilde görülen kesite V=20 kN kesme kuvveti etkimektedir. A noktasındaki
kayma gerilmesini hesaplayınız. Gerilmeyi yönlendirilmiş kübik eleman üzerinde
gösteriniz.
Çözüm:
Kesitin atalet momenti :

(200)(340)3 (180)(300)3
I= − = 2.5(108 ) mm 4
12 12
A noktası için statik moment ve kayma gerilmesi:
S x , A = 160(20)(200) = 6.4(105 ) mm3
(20000)6.4(105 )
V * S x, A
A = =
I *t 2.5(108 )(20)
 A = 2.56 MPa

Örnek 14-2: Şekilde görülen ahşap kesit için izin verilen maksimum kayma
gerilmesi em=7 MPa’dır. Kesitin taşıyabileceği maksimum kesme kuvvetini
hesaplayınız.
Çözüm:
Kesitin atalet momenti :
200(200)3 100(100)3
I= − = 125(106 ) mm 4
12 12
Kesme formulü ve taşınabilecek maksimum kesme kuvveti:

Vy S x ,mak
=   em
I xb
Vy (2*100*50*50 + 100*50*75)
7
125(106 )100
Vy = 100000 N

Örnek 14-3: Şekilde görülen kirişte, A mesnetinden 1m sağdaki kesitte
(kesit boyutları mm) kayma gerilmesi (zy) dağılımını belirleyiniz.
Çözüm:
Sistemin kesit tesirleri yanda verilmiştir. A mesnetinden 1m sağda V=2.67kN

olduğu bulunabilir.
Kayma gerilmesi denklemi ve kesit özellikleri:
Vy S x yO = 44.09 mm
 zy =
I xb I x = 9.17(105 ) mm 4
Kesit üzerindeki noktalarda gerilme değerleri:

 A = C = 0
Vy S x 2.67(103 )  (44.09* 20)(44.09 / 2) 
O = =
I xb 9.17(105 )20
 O = 2.83 MPa Kesit kayma gerilmesi dağılımı:
Vy S x 2.67(103 )  (20*60)(15.91) 
B = =
I xb 9.17(105 )60
 B = 0.93 MPa
Vy S x 2.67(103 )  (20*60)(10 + (50 − 44.91)) 
 B' = =
I xb 9.17(105 )20
 B ' = 2.79 MPa

Örnek 14-4: Yanda görülen kesite Vy=10 kN kesme kuvveti etkimektedir (kesit boyutları mm).
Kesitte kayma gerilmesi (zy) dağılımını belirleyiniz.
Çözüm:
Kayma gerilmesi denklemi ve kesit atalet momenti:
Vy S x
 zy = I x = 3.23(106 ) mm 4
I xb
A =D = 0
Vy S x 10(103 )  (20*60*35) + (20* 25*12.5) 
O = = = 7.47 MPa
I xb 3.23(106 )20
Vy S x 10(103 )  20*60*35
 B = C = = = 2.17 MPa
I xb 3.23(106 )60 Kesit kayma gerilmesi (zy) dağılımı:
Vy S x 10(103 )  20*60*35
 B' =  C ' = = = 6.51 MPa
I xb 3.23(106 )20
B ve O noktasında
gerilme hesabı için
statik moment
hesabında dikkate
alınan alanlar:

Örnek 14-5: Yanda görülen boşluklu kesitte (boşluk boyutu 20x20mm) kesite Vy=20kN
kesme kuvveti etkimektedir. Kesitte kayma gerilmesi (zy) dağılımını belirleyiniz.
Çözüm:
Kayma gerilmesi denklemi ve kesit özellikleri:
Vy S x yO = 46.20 mm
 zy =
I xb I x = 3.53(106 ) mm 4

A =D = 0
Vy S x 20(103 )  43.8*60*(43.8 / 2) 
O = = = 5.43 MPa
I xb 3.53(106 )60
Vy S x 20(103 )  2* 20* 20*(16.20) + 20*60*(36.20) 

B = =
I xb 3.53(106 )60
 B = 4.58 MPa
60 Kesitte
 B' =  B = 6.87 MPa kayma
40
gerilmesi
Vy S x 20(103 )  20*60*(46.20 − 10)  (zy) dağılımı:
C = = = 4.10 MPa
I xb 3.53(106 )60
Vy S x 20(103 )  20*60*(46.20 − 10) 

C' = = = 6.15 MPa
I xb 3.53(106 )40

Örnek 14-6: Yanda görülen kesite Ty=30 kN kesme kuvveti etkimektedir (kesit boyutları mm).
Kesitte kayma gerilmesi (zy ve zx) dağılımını belirleyiniz.
Çözüm:
Kayma gerilmesi denklemleri ve kesit atalet momenti:
Ty S x Ty S x*
 zy =  zx = I x = 3.23(106 ) mm 4
I xb I xt f
Kesit üzerindeki noktalarda zy gerilme değerleri:
 zy , A =  zy , D = 0
Ty S x 30(103 )  (20*60*35) + (20* 25*12.5) 

 zy ,O = = = 22.41 MPa
I xb 3.23(106 )20
Ty S x 30(103 )  20*60*35
 zy , B =  zy ,C = = = 6.51 MPa
I xb 3.23(106 )60
Ty S x 30(103 )  20*60*35
 zy , B ' =  zy ,C ' = = = 19.53 MPa
I xb 3.23(106 )20
Kesit üzerindeki noktalarda zx gerilme değerleri:
 zx , A =  zx , F = 0
Ty S x* 30(103 )  20* 20*35

 zx , E =  zy ,G = = = 6.51 MPa
I x tb 3.23(106 )20

Örnek 14-7: Şekilde görülen sistemde C noktasında maksimum kayma
gerilmesini hesaplayınız. Maksimum gerilmeyi yönlendirilmiş kübik eleman
üzerinde gösteriniz.
Çözüm:
Kesim yöntemi ile C noktasında kesme kuvveti :
Kesit özellikleri:
Tarafsız eksende maksimum kayma gerilmesi:

Örnek 14-8: Şekilde görülen kesitte A noktasında kayma akısını
hesaplayınız.
Çözüm:
Tarafsız eksenin kesit tabanından mesafesi ve kesit atalet momenti:
400*30* 215 + 2*(200*30*100)

yO = = 157.5 mm
400*30 + 2* 200*30
I x = 12.03(107 ) mm 4
Başlık ile gövdenin temas ettiği yüzey için kayma akısının hesabı:
Vy S x 75000(30* 200*57.5) N*mm3

q= =
Ix 12.03(107 ) mm 4
q = 215.1 N/mm
q = 215.1 kN/m

Örnek 14-9: Yandaki kirişi imal etmek için 900 N kesme kapasitesine sahip
çiviler 250mm ara ile kullanılacaktır. Görülen iki farklı bağlantı durumu için, kiriş
kesitinde izin verilecek maksimum kesme kuvvetini (Vy) bulunuz.
Çözüm:
Kayma gerilmesi denklemleri ve kesit atalet momenti:
Vy S x Vy S x*
 zy =  zx = I x = 4.12(106 ) mm 4
I xb I xt f
Durum I: Kayma gerilmesinden (zy) dolayı üst (veya alt) başlık ile gövdenin
temas ettiği birim uzunluktaki yatay yüzeyde oluşacak yatay kesme kuvveti
(kayma akısı), çiviler tarafından taşınabilecek kesme kuvvetine eşitlenir.
900 N Vy S x Vy (10*75* 45) mm3

q= = 3.6 ve 3.6 = =
250 mm Ix 4.12(106 ) mm 4
Vy = 439.47 N
Durum II: Kayma gerilmesinden (zx) dolayı üst (veya alt) başlık parçaları ile
gövdenin temas ettiği birim uzunluktaki düşey yüzeyde oluşacak yatay kesme
kuvveti (kayma akısı), çiviler tarafından taşınabilecek kesme kuvvetine
eşitlenir.
Vy S x* Vy (10* 25* 45) mm3 Görüldüğü gibi Durum I ile temsil edilen
900 N
= q ve q = = bağlantı için 439.47 N, Durum II ile temsil
250 mm Ix 4.12(106 ) mm 4 edilen bağlantı için 1317 N, kiriş kesitinde
Vy = 1317 N izin verilecek maksimum kesme kuvvetidir.

Örnek 14-10: Şekilde görülen kesitte kesme merkezi O’nun yerini
belirleyiniz. Tüm kenarlar eşit kalınlıktadır.
Çözüm:
Kesit özellikleri:
Kayma akısı hesapları:
Kesme merkezi için e:

Örnek 14-11: Yüksekliği 250 mm ve genişliği 50
mm olan dikdörtgen kesitli çubuklardan oluşan
sistemde C noktasında iç kuvvetlerden oluşan
gerilmeleri ayrı ayrı hesaplayınız ve nihai gerilme
durumunu belirleyiniz.
Çözüm:
Mesnet reaksiyonları denge denklemleri yardımı
ile bulunabilir. Daha sonra kesim yöntemi ile C
noktasında kesit tesirleri şu şekilde elde edilir:
Kesit tesirlerinin sebep olduğu gerilmeler:
N −16450
C = = = −1.32 MPa
A 12500
C = 0
M 32.89(106 )
C = y = (−125) = −63.16 MPa
N = −16.45 kN I 6.51(108 )
V = 21.93 kN
M = 32.89 kNm
Süperpozisyon prensibi uygulanırsa C

noktasında gerilme durumu elde edilir:
 C = −1.32 − 63.16 = −64.5 MPa

Örnek 14-12: Yanda görülen konsol kirişin a-a kesitinde normal
gerilmenin ve kayma gerilmesinin değişimini şekil olarak gösteriniz.
Kesitte, kiriş üzerinde farklı yüksekliklerdeki noktalarda gerilme
durumunu ve bu noktalardaki asal gerilmeleri yönlendirilmiş düzlem
eleman üzerinde gösteriniz.
Çözüm:
Kesitte kayma gerilmesi ve normal gerilmenin değişimi:
Kesitte farklı yüksekliklerdeki noktalarda gerilme durumu:

Örnek 15-1: Şekilde görülen kirişte, elastik eğri denklemini elde ediniz. A noktasında
çökme ve dönmeyi, kiriş ortasında çökme ve dönmeyi bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Öncelikle çubuk için moment fonksiyonu (orijin A noktası seçilsin) elde edilir ve
elastik eğri denkleminin ikinci türevi ile moment fonksiyonu arasındaki ilişki yazılır.
M ( z) = − z 2
EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIv ''( z ) = z 2
Denklem iki kere integre edilerek elastik eğri (çökme) denklemi bulunur.
EIv '( z ) = z 3 / 3 + c1
EIv( z ) = z 4 /12 + c1 z + c2
Sınır koşulları dikkate alınarak integral sabitleri bulunur. B noktasında çökme ve
dönme sıfırdır. A noktası orijin olduğundan B noktası için z=4 olur. Buna göre,
EIv '(4) = 0 → 43 / 3 + c1 = 0 → c1 = −64 / 3
EIv(4) = 0 → 44 /12 + ( −64 / 3) * 4 + c2 = 0 → c2 = 64
Elastik eğri denklemi (çökme) ve türevi (dönme) aşağıdaki şekilde belirlenmiş olur.
v( z ) = ( z 4 /12 − 64 z / 3 + 64) / EI
v '( z ) = ( z 3 / 3 − 64 / 3) / EI
A noktasında çökme ve dönme Kiriş ortasında çökme ve dönme

 A = v(0) = 64 / EI (2) = v(2) = 68 /(3EI ) Not: Pozitif çökme değeri aşağı yönü,
negatif dönme değeri saat yönünün
 A = v '(0) = −64 /(3EI )  (2) = v '(2) = −56 /(3EI )
tersi yönü ifade eder.

Örnek 15-2: Şekilde görülen kirişte, elastik eğri denklemini elde ediniz. Kiriş
ortasında maksimum çökmeyi, A noktasında dönmeyi ve A noktasından 1m sağda
çökme ile dönmeyi bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Öncelikle çubuk için moment fonksiyonu (orijin A noktası) elde edilir ve elastik eğri
denkleminin ikinci türevi ile moment fonksiyonu arasındaki ilişki yazılır.
M ( z ) = −3z 2 + 12 z
EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIv ''( z ) = 3 z 2 − 12 z
Denklem iki kere integre edilerek elastik eğri (çökme) denklemi bulunur.
EIv '( z ) = z 3 − 6 z 2 + c1 ve EIv( z ) = z 4 / 4 − 2 z 3 + c1 z + c2
Sınır koşulları dikkate alınıp integral sabitleri bulunur. A ve B noktasında çökme
sıfırdır. Orijin A noktası olduğundan B noktası için z=4 olur. Buna göre,
EIv(0) = 0 → c2 = 0
EIv(4) = 0 → 44 / 4 − 2(4)3 + c1 4 = 0 → c1 = 16
Elastik eğri denklemi (çökme) ve türevi (dönme) aşağıdaki şekilde belirlenmiş olur.
v '( z ) = ( z 3 − 6 z 2 + 16) / EI
v( z ) = ( z 4 / 4 − 2 z 3 + 16 z ) / EI
Kiriş ortasında maksimum çökme A noktasında dönme
 mak = v(2) = 20 / EI  A = v '(0) = 16 / EI
A noktasından 1m sağda çökme A noktasından 1m sağda dönme Not: Pozitif çökme değeri aşağı yönü, pozitif
(1) = v(1) = 14.25 / EI  (1) = v (1) = 11/ EI
ı dönme değeri saat yönünü ifade eder.

Örnek 15-3: Şekilde görülen hiperstatik kirişte, elastik eğri denklemini elde ediniz. A
noktasında dönmeyi ve A noktasından 1m sağda çökmeyi, kesme kuvvetini ve eğilme
momentini bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Çubuk için yayılı yük ile elastik eğri denkleminin dördüncü türevi arasındaki ilişki yazılır.
EIvıv ( z ) = q → EIv ıv ( z ) = 2
Denklem dört kere integre edilerek elastik eğri (çökme) denklemi bulunur.
EIvıv ( z ) = 2
EIvııı ( z ) = 2 z + c1 Sınır koşulları dikkate alınıp integral sabitleri bulunur. A ve B
noktasında çökme sıfırdır. A noktasında eğilme momenti, B noktasında
EIvıı ( z ) = z 2 + c1 z + c2
ise dönme sıfırdır. Buna göre,
EIvı ( z ) = z 3 / 3 + c1 z 2 / 2 + c2 z + c3
EIv(0) = 0 → c4 = 0 EIv(4) = 0 → 64/3+32/3 c1 + 4c3 = 0
EIv( z ) = z 4 /12 + c1 z 3 / 6 + c2 z 2 / 2 + c3 z + c4
EIvıı (0) = 0 → c2 = 0 EIvı (4) = 0 → 64/3+8c1 + c3 = 0
Elastik eğri denklemi ve türevleri
c1 = −3 ve c3 = 8 / 3
v( z ) = ( z /12 − z / 2 + 8 z / 3) / EI
4 3
vı ( z ) = ( z 3 / 3 − 3 z 2 / 2 + 8 / 3) / EI
vıı ( z ) = ( z 2 − 3 z ) / EI
vııı ( z ) = (2 z − 3) / EI
A’da dönme ve A’dan 1m sağda çökme A’dan 1m sağda eğilme momenti ve kesme kuvveti
 A = vı (0) = 8 /(3EI ) M ( z ) = − EIv ıı ( z ) → M ( z ) = − z 2 + 3 z → M (1) = 2 kNm
v(1) = 9 /(4 EI ) T ( z ) = − EIv ııı ( z ) → T ( z ) = −2 z + 3 → T (1) = 1 kN
Örnek 15-4: Yanda görülen kirişte, elastik eğri denklemi ve türevleri (orijin A noktası)
aşağıdaki şekilde elde edilmiştir. Kirişin A ve B uçlarında kesit tesirleri ile A ve B mesnet
reaksiyonlarını, verilen ifadelerden yararlanarak bulunuz.
Çözüm:
v( z ) = ( z 4 /12 − z 3 / 2 + 8 z / 3) / EI (çökme fonksiyonu)
vı ( z ) = ( z 3 / 3 − 3 z 2 / 2 + 8 / 3) / EI (dönme fonksiyonu)
vıı ( z ) = ( z 2 − 3 z ) / EI
vııı ( z ) = (2 z − 3) / EI
Kesit tesirleri ile elastik eğri ilişkisi ve kesit tesirleri fonksiyonları (diyagramlar yandadır)
M ( z ) = − EIv ıı ( z ) → M ( z ) = − z 2 + 3 z (eğilme momenti fonksiyonu)
T ( z ) = − EIv ııı ( z ) → T ( z ) = −2 z + 3 (kesme kuvveti fonksiyonu)
AB kirişinin A ve B uçlarında kesit tesirleri
M A = M (0) = 0 M B = M (4) = −4 kNm
TA = T (0) = 3 kN TB = T (4) = −5 kN
Kirişin A ve B uçlarındaki kesit tesirleri yardımı ile düğümlerde mesnet reaksiyonları

Örnek 15-5: Yanda görülen hiperstatik kirişte, elastik eğri denklemini ve türevlerini
(orijin A alarak) elde ediniz. Kiriş ortasında çökmeyi, dönmeyi, eğilme momentini ve
kesme kuvvetini bulunuz.
Çözüm:
EIvıv ( z ) = q → EIv ıv ( z ) = 0
EIvıv ( z ) = 0
EIvııı ( z ) = c1 Sınır koşulları dikkate alınıp integral sabitleri bulunur. A ve B noktasında çökme
EIv ( z ) = c1 z + c2
ıı
sıfırdır. A noktasında eğilme momenti 16 kNm (çubuğun A ucundaki işareti
dikkate alınmalıdır), B noktasında ise dönme sıfırdır. Buna göre,
EIvı ( z ) = c1 z 2 / 2 + c2 z + c3
EIv( z ) = c1 z 3 / 6 + c2 z 2 / 2 + c3 z + c4 EIv(0) = 0 → c4 = 0
Elastik eğri denklemi ve türevleri EIvıı ( z ) = − M ( z ) → EIv ıı (0) = −16 → c2 = −16
v( z ) = ( z 3 − 8 z 2 + 16 z ) / EI EIv(4) = 0 → 32/3 c1 + 4c3 = 128
vı ( z ) = (3z 2 − 16 z + 16) / EI EIvı (4) = 0 → 8c1 + c3 = 64

vıı ( z ) = (6 z − 16) / EI c1 = 6 ve c3 = 16
vııı ( z ) = 6 / EI
Kiriş ortasında çökme ve dönme Kiriş ortasında eğilme momenti ve kesme kuvveti
v(2) = 8 / EI M ( z ) = − EIvıı ( z ) → M ( z ) = 16 − 6 z → M (2) = 4 kNm
v '(2) = −4 / EI T ( z ) = − EIv ııı ( z ) → T ( z ) = −6 → T (2) = −6 kN
Örnek 15-6: Yanda görülen hiperstatik kirişte, elastik eğri denklemini ve türevlerini
(orijin A alarak) elde ediniz. A mesnetinden 2m sağda çökmeyi, dönmeyi, eğilme
momentini ve kesme kuvvetini bulunuz.
Çözüm:
EIvıv ( z ) = q → EIvıv ( z ) = 3 z
EIvıv ( z ) = 3z
EIvııı ( z ) = 3z 2 / 2 + c1
EIvıı ( z ) = z 3 / 2 + c1 z + c2
EIvı ( z ) = z 4 / 8 + c1 z 2 / 2 + c2 z + c3 v( z ) = ( z 5 / 40 − 45 z 3 /16 + 175 z 2 /16) / EI
EIv( z ) = z 5 / 40 + c1 z 3 / 6 + c2 z 2 / 2 + c3 z + c4 vı ( z ) = ( z 4 / 8 − 135 z 2 /16 + 175 z / 8) / EI

vıı ( z ) = ( z 3 / 2 − 135 z / 8 + 175 / 8) / EI
Sınır koşulları dikkate alınıp integral sabitleri
bulunur. A noktasında çökme ve dönme, B vııı ( z ) = (3z 2 / 2 − 135 / 8) / EI
noktasında çökme ve eğilme momenti sıfırdır.
Buna göre, A mesnetinden 2m sağda çökme ve dönme
EIv(0) = 0 → c4 = 0 v(2) = 441/(20 EI )
v '(2) = 12 / EI
EIvı (0) = 0 → c3 = 0
EIvıı (5) = 0 → 125/2 + 5c1 + c2 = 0 A mesnetinden 2m sağda eğilme momenti ve kesme kuvveti
EIv(5) = 0 → 3125/40 + 125c1 / 6 + 25c2 / 2 = 0 M ( z ) = − EIvıı ( z ) → M (2) = 63 / 8 kNm
c1 = −135 / 8 ve c2 = 175 / 8 T ( z ) = − EIv ııı ( z ) → T (2) = 87 / 8 kN
Örnek 15-7: Yandaki kirişte, elastik eğri denklemi ile türevlerini bulunuz. A ve B
noktasında dönmeyi, C noktasında dönmeyi ve çökmeyi bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Kiriş mesnet reaksiyonları yanda verilmiştir. AB (orijin A) ve BC (orijin A)
bölgeleri için moment fonksiyonları ve elastik eğri ile ilişkisi şu şekilde bulunur:
M AB ( z ) = 13z − 4 z 2 EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIv ııAB ( z ) = 4 z 2 − 13 z
M BC ( z ) = 6 z − 36 EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIvBC
ıı
( z ) = −6 z + 36
Denklemler iki kere integre edilerek elastik eğri (çökme) denklemleri bulunur.
EIvıAB ( z ) = 4 z 3 / 3 − 13z 2 / 2 + c1
ı
EIvBC ( z ) = −3z 2 + 36 z + c3
EIv AB ( z ) = z 4 / 3 − 13z 3 / 6 + c1 z + c2 EIvBC ( z ) = − z 3 + 18 z 2 + c3 z + c4
Sınır ve uygunluk koşulları dikkate alınarak integral sabitleri bulunur. A ve B
noktasında çökme sıfırdır. B noktasında iki bölge için elde edilen denklemler
yardımı ile ayrı ayrı hesaplanacak dönme değerleri birbirine eşittir.
EIv AB (0) = 0 → c2 = 0 EIvıAB (4) = EIvBC
ı
(4) → c3 = −304 / 3
EIv AB (4) = 0 → c1 = 40 / 3 EIvBC (4) = 0 → c4 = 544 / 3
AB ve BC bölgelerinde çökme ve dönme fonksiyonları A ve B noktasında dönme, C noktasında dönme ve çökme

v ( z ) = (4 z / 3 − 13z / 2 + 40 / 3) / EI
ı 3 2
C = vBC (6) = 16 /(3EI )
AB
 A = vıAB (0) = 40 /(3EI )
v AB ( z ) = ( z 4 / 3 − 13z 3 / 6 + 40 z / 3) / EI
 B = vıAB (4) = vBC
ı
(4) = −16 /(3EI ) C = vBC
ı
(6) = 20 /(3EI )
ı
vBC ( z ) = (−3z 2 + 36 z − 304 / 3) / EI
vBC ( z ) = (− z 3 + 18 z 2 − 304 z / 3 + 544 / 3) / EI Not: Pozitif çökme değeri aşağı yönü, pozitif dönme değeri
saat yönünü ifade eder.

Örnek 15-8: Yanda görülen kirişte, elastik eğri denklemi ile türevlerini bulunuz.
B noktasında çökmeyi, A ve C noktalarında dönmeyi bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Kiriş mesnet reaksiyonları yanda verilmiştir. AB (orijin A) ve BC (orijin B)
bölgeleri için moment fonksiyonları ve elastik eğri ile ilişkisi şu şekilde bulunur:
M AB ( z ) = 20 z − z 2 EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIv ııAB ( z ) = z 2 − 20 z
M BC ( z ) = −8 z + 64 EIv ''( z ) = − M ( z ) → EIvBC
ıı
( z ) = 8 z − 64
Denklemler iki kere integre edilerek elastik eğri (çökme) denklemleri bulunur.
EIvıAB ( z ) = z 3 / 3 − 10 z 2 + c1
ı
EIvBC ( z ) = 4 z 2 − 64 z + c3
EIv AB ( z ) = z 4 /12 − 10 z 3 / 3 + c1 z + c2 EIvBC ( z ) = 4 z 3 / 3 − 32 z 2 + c3 z + c4
Sınır ve uygunluk koşulları dikkate alınarak integral sabitleri bulunur. A ve C
noktasında çökme sıfırdır. B noktasında iki bölge için elde edilen denklemler
yardımı ile ayrı ayrı hesaplanacak çökme ve dönme değerleri birbirine eşittir.
EIv AB (0) = c2 EIv AB (4) = −192 + 4c1 + c2 EIvıAB (4) = −416 / 3 + c1
v AB (0) = 0 v AB (4) = vBC (0)
EIvBC (0) = c4 EIvBC (6) = −864 + 6c3 + c4 ı
EIvBC (0) = c3
vBC (6) = 0 vıAB (4) = vBC
ı
(0)
İntegral sabitleri: c1 = 188.8 , c2 = 0 , c3 = 50.13 , c4 = 563.2
AB ve BC bölgelerinde çökme ve dönme fonksiyonları B noktasında çökme, A ve C noktalarında dönme
vıAB ( z ) = ( z 3 / 3 − 10 z 2 + 188.8) / EI  B = vBC (0) = 563.2 / EI
v AB ( z ) = ( z /12 − 10 z / 3 + 188.8 z ) / EI
4 3
 A = vıAB (0) = 188.8 / EI Not: Pozitif çökme değeri aşağı

ı
vBC ( z ) = (4 z 2 − 64 z + 50.13) / EI
C = v (6) = −189.87 / EI
ı yönü, pozitif dönme değeri saat
vBC ( z ) = (4 z 3 / 3 − 32 z 2 + 50.13z + 563.2) / EI
BC
yönünü ifade eder.

Örnek 15-9: Yandaki kiriş boyunca elastik eğri denklemini ve türevlerini bulunuz.
Çözüm:
Elastik eğrinin AB (orijin A noktası) ve BC (orijin B noktası) bölgeleri için denklemi
ile bu bölgelerdeki yayılı yük arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir.
EIvıv ( z ) = q → EIvıvAB ( z ) = 8 ve ıv
EIvBC ( z) = 0
Denklemler dört kere integre edilerek iki elastik eğri denklemine ulaşılabilir.
EIvıııAB ( z ) = 8 z + c1 ııı
EIvBC ( z ) = c5
EIvııAB ( z ) = 4 z 2 + c1 z + c2 ıı
EIvBC ( z ) = c5 z + c6
EIvıAB ( z ) = 4 z 3 / 3 + c1 z 2 / 2 + c2 z + c3 ı
EIvBC ( z ) = c5 z 2 / 2 + c6 z + c7
EIv AB ( z ) = z 4 / 3 + c1 z 3 / 6 + c2 z 2 / 2 + c3 z + c4 EIvBC ( z ) = c5 z 3 / 6 + c6 z 2 / 2 + c7 z + c8
Sınır ve uygunluk koşulları yardımıyla integral sabitleri bulunur. AB ve BC bölgeleri için elastik eğri denklemi ve türevleri
vııAB (0) = 0 → c2 = 0 vıııAB ( z ) = (8 z − 21/ 2) / EI
v AB (0) = 0 → c4 = 0 c1 = −21/ 2
vııAB ( z ) = (4 z 2 − 21z / 2) / EI
v AB (3) = 0 → 3c1 / 2 + c3 = −9 c2 = 0
vıAB ( z ) = (4 z 3 / 3 − 21z 2 / 4 + 27 / 4) / EI
c3 = 27 / 4
vBC (0) = 0 → c8 = 0 v AB ( z ) = ( z 4 / 3 − 21z 3 /12 + 27 z / 4) / EI
c4 = 0
ıı
vBC (3) = 0 → 3c5 + c6 = 0
c5 = −3 / 2 ııı
vBC ( z ) = (−3 / 2) / EI
vBC (3) = 0 → 3c5 / 2 + 3c6 / 2 + c7 = 0
c6 = 9 / 2 ıı
vBC ( z ) = (−3 z / 2 + 9 / 2) / EI
vııAB (3) = vBC
ıı
(0) → 3c1 − c6 = −36 c7 = −9 / 2 ı
vBC ( z ) = (−3 z 2 / 4 + 9 z / 2 − 9 / 2) / EI
vıAB (3) = vBC
ı
(0) → 9c1 / 2 + c3 − c7 = −36 c8 = 0
vBC ( z ) = (−3 z 3 /12 + 9 z 2 / 4 − 9 z / 2) / EI

Örnek 15-10: Yandaki kirişin elastik eğri denklemi ve türevleri aşağıda verilmiştir.
AB ve BC bölgelerinin ortasında çökmeyi, eğilme momentini ve kesme kuvvetini,
A, B ve C noktalarında dönmeyi ve mesnet reaksiyonlarını bulunuz.
Çözüm:
AB ve BC bölgeleri için elastik eğri denklemi ve türevleri
vıııAB ( z ) = (8 z − 21/ 2) / EI ııı
vBC ( z ) = (−3 / 2) / EI
vııAB ( z ) = (4 z 2 − 21z / 2) / EI ıı
vBC ( z ) = (−3 z / 2 + 9 / 2) / EI
vıAB ( z ) = (4 z 3 / 3 − 21z 2 / 4 + 27 / 4) / EI ı
vBC ( z ) = (−3 z 2 / 4 + 9 z / 2 − 9 / 2) / EI
v AB ( z ) = ( z 4 / 3 − 21z 3 /12 + 27 z / 4) / EI vBC ( z ) = (−3 z 3 /12 + 9 z 2 / 4 − 9 z / 2) / EI
AB ve BC bölgelerinin ortasında çökme, eğilme momenti ve kesme kuvveti A, B ve C noktalarında dönme
 AB (1.5) = v AB (1.5) = 5.91/ EI  BC (1.5) = vBC (1.5) = −2.53 / EI  A = vıAB (0) = 6.75 / EI
M AB (1.5) = − EIvııAB (1.5) = 6.75 kNm M BC (1.5) = − EIvBC
ıı
(1.5) = −2.25 kNm  B = vıAB (3) = vBC
ı
(0) = −4.50 / EI
TAB (1.5) = − EIvıııAB (1.5) = −1.50 kN TBC (1.5) = − EIvBC
ııı
(1.5) = 1.50 kN C = vBC
ı
(3) = 2.25 / EI
AB ve BC bölgelerinin uç noktalarında eğilme momenti ve kesme kuvveti ile mesnet reaksiyonları
M AB (0) = − EIvııAB (0) = 0 M BC (0) = − EIvBC
ıı
(0) = −4.50 kNm
TAB (0) = − EIvıııAB (0) = 10.50 kN TBC (0) = − EIvBC
ııı
(0) = 1.50 kN Not: Pozitif çökme değeri aşağı
M AB (3) = − EIv (3) = −4.50 kNm
ıı
AB M BC (3) = − EIv (3) = 0
ıı
BC
yönü, pozitif dönme değeri saat
yönünü ifade eder.
TAB (3) = − EIvıııAB (3) = −13.50 kN TBC (3) = − EIvBC
ııı
(3) = 1.50 kN

Örnek 15-11: Yandaki kirişte, A ve C noktasında dönmeyi ve B noktasında çökmeyi, fiktif
kiriş yöntemini kullanarak bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Mesnet reaksiyonları bulunup, moment diyagramı çizilir. Eğrilik diyagramı (M/EI) elde
edilir. Yanda, reaksiyonlar, moment diyagramı ve eğrilik diyagramı verilmiştir.
Gerçek sistemden elde edilen eğrilik diyagramı fiktif sisteme yük olarak etkitilir. Pozitif
moment değeri, aşağıya doğru yükleme olarak kabul edilecektir. Fiktif sistemin çözümü
ile herhangi bir noktada elde edilen çubuk kesme kuvveti ve moment değeri, gerçek
sistemde sırası ile o noktadaki eğimi (dönmeyi) ve çökmeyi (ötelenmeyi) verecektir.
Fiktif sistemde bağ kuvvetleri (EI değerleri sadeleştirme için gösterilmemiştir):

 M = 0 ; 10C − 52(4) / 2*(8 / 3) − 10*6*7 − 42*6 / 2*6 = 0 ; C = 145.33 / EI
A y y
  F = 0 ; A +145.33 − 52* 4 / 2 − (52 + 10) / 2*6 = 0 ; A = 144.67 / EI

y y
A ve C noktasında dönme: B noktasında çökme:
144.67 144.67
TA = → A = 144.67 52* 4* 4 440
EI EI  M B = 0 ; M B = EI 4 − 2EI *3 = EI
−145.33 −145.33 440
TC = → C = B =
EI EI EI
Not: Pozitif dönme saat yönünü, pozitif çökme aşağı yönü ifade etmektedir.

Örnek 15-12: Yandaki kirişte, B ve D noktasında dönmeyi, A noktasında
çökme ve dönmeyi, fiktif kiriş yöntemini kullanarak bulunuz.
Çözüm:
Yanda, moment diyagramı ve eğrilik diyagramı, fiktif sistem ve sisteme
etkitilen yükleme verilmiştir. Pozitif eğrilik aşağı yönlü yük olarak alınmıştır.
BC ve CD parçalarının eğrilik rijitliği, diğer parçaların iki katıdır (2EI).
Fiktif sistemde By ve Dy bağ kuvvetleri

12 / EI * 2.4 18 / EI *7.2 12 / EI * 2.4
M B = 0 ; 12 Dy +
2
(11.2) −
2
(6) +
2
(0.8) = 0
Dy = 18 / EI ve By = 18 / EI
B ve D noktasında dönme (B ve D ucunda çubuk kesit tesirleri ile uyumlu)
18 18
TB = → B =
EI EI
−18 −18
TD = → D =
EI EI
A noktasında çökme ve dönme (A ucunda çubuk kesit tesirleri ile uyumlu),
AB parçası için toplam düşey yük ve toplam momentin sıfır olması
gereğinden hesaplanabilir.
−18 −18
TA = → A =
EI EI
18 18
MA = → A =
EI EI

Örnek 15-13: Yandaki kirişte, A noktasında dönmeyi, B noktasında çökme ve dönmeyi,
fiktif kiriş yöntemini kullanarak bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Yanda, mesnet reaksiyonları, moment diyagramı ve eğrilik diyagramı verilmiştir. Fiktif
sisteme, gerçek sistemden elde edilen eğrilik diyagramı yük olarak etkitilir. Pozitif
moment değeri, aşağıya doğru yükleme olarak kabul edilecektir.
Fiktif sistemde bağ kuvvetleri:

16*1.33 32* 2.67 32* 4 8 37.39
M A = 0 ; 8C y +
2 EI
*7.56 −
2 EI
* 4.89 −
2 EI 3
* = 0 ; Cy =
EI
37.39 16*1.33 32* 2.67 32* 4 58.69
 F = 0 ; Ay+ + − − = 0 ; Ay =
EI 2 EI 2 EI 2 EI EI
B noktasında kesit tesirleri:
32* 4 4 58.69 149.43
 M B = 0 ; M B + 2EI * 3 − EI * 4 = 0 ; M B = EI
32 4 58.69 5.31
  F = 0 ; − TB − * + = 0 ; TB = −
EI 2 EI EI
B noktasında çökme ve dönme: A noktasında dönme (A ucunda kesme

kuvveti ile uyumlu):
149.43 149.43
MB = → B =
EI EI 58.69 58.69
TA = → A =
−5.31 −5.31 EI EI
TB = → B =
EI EI

Örnek 15-14: Yandaki kirişte, B noktasında mafsal bulunmaktadır. B noktasında
çökmeyi, B noktasının hemen sağında dönmeyi ve BC bölgesinin ortasında
çökmeyi fiktif kiriş yöntemini kullanarak bulunuz. EI sabit alınız.
Çözüm:
Yanda, mesnet reaksiyonları, moment diyagramı ve eğrilik diyagramı verilmiştir.
Fiktif sisteme, gerçek sistemden elde edilen eğrilik diyagramı yük olarak etkitilir.
Pozitif moment değeri, aşağıya doğru yükleme olarak kabul edilecektir.
Fiktif sistemde BC parçası için denge denklemleri ve B ucunda kesit tesirleri:

24*6 288
M = 0 ; EI * 2
*4 − MB = 0 ; MB =
EI
24*6 72
 F = 0 ; + TB = 0 ; TB = −
EI * 2 EI
B noktasında çökme ve B noktasının hemen sağında dönme:
M B = 288 / EI →  B = 288 / EI TB = −72 / EI →  B = −72 / EI
BC bölgesinin ortasında kesit tesirleri:
12 3 12 3 90
 M = 0 ; EI *3* 2 + EI * 2 * 2 − M = 0 ; M = EI
12 12 3 54
 F = 0 ; *3 + * + T = 0 ; T = −
EI EI 2 EI
BC bölgesinin ortasında çökme ve dönme:
M = 90 / EI →  = 90 / EI T = −54 / EI →  = −54 / EI

Örnek 15-15: Yandaki sistemde, şaftın C noktasındaki dönmeyi,
moment-alan teoremi ile bulunuz.
Çözüm:
Yanda şaft için elde edilen eğrilik diyagramı verilmiştir.
Sistem simetrik olduğundan maksimum çökmenin olacağı D

noktasında eğim de sıfır olacaktır. O halde, C noktasından elastik
eğriye çizilen teğet ile D noktasından elastik eğriye çizilen teğet
arasındaki açı, aynı zamanda C noktasındaki eğimi (dönmeyi)
verecektir.
Pozitif değer, C’nin D’ye göre dönmesinin saat yönünün tersine

olduğunu ifade eder.
 PL  L 1  PL PL  L 36 PL
2
C = C / D =  +  −  =
 8 EI  4 2  4 EI 8 EI  4 64 EI

Örnek 15-16: Yandaki sistemde, kirişin C noktasındaki dönmeyi, moment-
alan teoremi ile bulunuz. E=200 GPa ve I=17(106) mm4 alınız.
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı (pozitif işaretlidir) ve elastik eğri yanda verilmiştir.
Görüldüğü gibi, C’deki eğim yani dönme, A’nın dönmesinden, C’nin A’ya göre
dönmesi çıkarılarak bulunmalıdır.
C =  A − C / A
A açısı çok küçük olduğundan, LAB yarıçaplı bir çemberde A açısına karşılık
gelen yayın uzunluğu olduğu kabul edilen tB/A’nın, bu açıya eşit olduğu
varsayılabilir.
 A = t B / A LAB
C’nin A’ya göre dönmesi ve tB/A değeri şu şekilde hesaplanabilir:
1  8  8 (kNm 2 )
C / A = 2  =
2  EI  EI
1  24  6  1  24  4  320 (kNm3 )
tB / A =  6  2 +  +  2   =
2  EI  3  2  EI  3  EI
C noktasında eğim:
320 8 32 (kNm 2 )
C = − = C = 0.00941 rad
8 EI EI EI
Örnek 15-17: Yandaki sistemde, kirişin C noktasındaki çökmesini, moment-
alan teoremi ile bulunuz.
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı (pozitif işaretlidir) ve elastik eğri yanda verilmiştir.
C noktasında çökmenin (vC) bulunması için öncelikle tA/B ve tC/B değerlerinin

bulunması gerekir. Daha sonra v’ değeri bulunmalıdır.
L/2
v ' = tA/ B = tA/ B / 2 vC = v ' − tC / B
L
Moment alan teoremi ile tA/B ve tC/B değerleri hesaplanabilir.
M 0 L  L  M 0 L2
tA/ B =  =
2 EI  3  6 EI
M 0 L  L  M 0 L2
tC / B =  =
8 EI  6  48 EI
C noktasında çökme:
tA/ B M 0 L2 M 0 L2 M 0 L2
vC = − tC / B = − =
2 12 EI 48 EI 16 EI

Örnek 15-18: Yanda verilen kirişin C noktasındaki çökmeyi, moment-
alan teoremini kullanarak bulunuz. E=200 GPa, I=50(106) mm4 alınız.
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı (negatif işaretlidir) ve elastik eğri yanda

verilmiştir.
C noktasında çökmenin (C) bulunması için öncelikle tB/A ve tC/A

değerlerinin bulunması gerekir. Daha sonra ’ değeri bulunmalıdır.
 ' = t B / A (8 / 4) = 2(t B / A )  C = tC / A −  '
Moment alan teoremi ile tC/A ve tB/A değerleri hesaplanabilir.
−100  8  1600 kNm3

tC / A =  4 = −
EI  4  EI
−100  4  4 266.67 kNm3
tB / A =   =−
EI  2  3 EI
C noktasında çökme:
t B / A 1066.67 kNm3
 C = tC / A − =
2 EI
 C = 0.1067 m
Örnek 15-19: Yanda verilen kirişin B ucunda dönmeyi ve çökmeyi,
moment-alan teoremi ile bulunuz
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı (negatif işaretlidir) ve elastik eğri yanda

verilmiştir.
A mesneti ankastre olduğundan A=0’dır. Bu sebeple, B’den çizilen teğetin

A’dan çizilen teğete göre dönmesi, B noktasının dönmesine eşit olacaktır.
1  −3PL − PL  L 1  − PL  L −5PL2
B = B / A =  +  +   =
2  2 EI 2 EI  2 2  2 EI  2 8 EI
Sonucun negatif olması, B’nin A’ya göre dönmesinin saat yönünde
olduğunu gösterir..
Eğrilik diyagramının A-B arasında kalan alanının B noktasına göre momenti

alınırsa, A’dan çizilen teğetin uzantısının B noktasında elastik eğriye düşey
mesafesi (tB/A) elde edilir. A’dan çizilen teğet yatay olduğundan bu değer aynı
zamanda B’nin düşey yer değiştirmesini verecektir.
− PL L 1 5 L  − PL  L 3L − PL L 1 L 7 PL3
 B = tB / A = +  + =−
EI 2 2 6  2 EI  2 4 2 EI 2 2 3 16 EI
Sonucun negatif olması, B’nin A’dan çizilen teğetin uzantısının altında

olduğunu gösterir. Yani B’nin düşey yer değiştirmesi aşağıya doğrudur.

Örnek 15-20: Yanda kirişin A noktasında dönmeyi, moment-alan teoremi
ile bulunuz. E=200 GPa, I=45.5(106) mm4 alınız.
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı ve elastik eğri yanda verilmiştir.
Eğrilik diyagramının A-B arasında kalan alanının B noktasına göre

momenti alınırsa, A’dan çizilen teğetin uzantısının B noktasında elastik
eğriye düşey mesafesi (tB/A) elde edilir
Elastik eğrinin geometrisinden A noktasındaki dönme hesaplanır.

Örnek 15-21: Yanda kirişin C noktasında çökmeyi, moment-alan teoremi
ile bulunuz. E=200 GPa, I=45.5(106) mm4 alınız.
Çözüm:
Kirişin eğrilik diyagramı ve elastik eğri yanda verilmiştir. A’dan çizilen

teğetin uzantısının B ve C noktalarında elastik eğriye düşey mesafesi
aşağıdaki gibi elde edilir.
Elastik eğrinin geometrisinden, C noktasının düşey yerdeğiştirmesi şu

şekilde bulunur.

Örnek 16-1: Yanda kesiti verilen çelik kolon iki ucundan pimli olarak
mesnetlenmiştir ve L=4m uzunluğa sahiptir. Çelik akma gerilmesi y=250
MPa olduğu bilinmektedir. E=200 GPa alarak burkulma açısından kritik yükü
ve kritik gerilmeyi hesaplayınız.
Çözüm:
Kesit özellikleri:
A = 60(10) + 50(10) = 1100 mm 2

603 (10) 103 (50)
Ix = I y = + = 1.842(105 ) mm 4
12 12
Mesnetlenme şartına bağlı olarak efektif burkulma boyu Le, çubuk boyuna eşit olur. Elastik burkulma varsayımı ile Euler
Formülü kullanılarak kritik burkulma yükü bulunur. Burkulmanın elastik bölgede olduğu sonradan kontrol edilmelidir.
 2 EI  2 (200000)(1.842)105
Pkr = =
L2e 40002
Pkr = 22720.6 N
Kritik gerilme kontrolü (Euler denkleminin, gerilme akma sınırının altında ise geçerli olduğunu hatırlayınız):
Pke 22720.6
 kr = = = 20.66 MPa
A 1100
 kr   y → Euler varsayımı geçerli

Örnek 16-2: Yanda kesiti verilen çelik kolon alt ucundan ankastre ve üst
ucundan pimli olarak mesnetlenmiştir ve L=4m uzunluğa sahiptir. Çelik
akma gerilmesi y=250 MPa olduğu bilinmektedir. E=200 GPa alarak
burkulma açısından kritik yükü ve kritik gerilmeyi hesaplayınız.
Çözüm:
Kesit özellikleri:
A = 60(10) + 50(10) = 1100 mm 2

603 (10) 103 (50)
Ix = I y = + = 1.842(105 ) mm 4
12 12
Mesnetlenme şartına bağlı olarak efektif burkulma boyu Le=0.7L olur. Elastik burkulma varsayımı ile Euler Formülü
kullanılarak kritik burkulma yükü bulunur. Burkulmanın elastik bölgede olduğu sonradan kontrol edilmelidir.
 2 EI  2 (200000)(1.842)105
Pkr = =
L2e 28002
Pkr = 46368.7 N
Pke 46368.7
 kr = = = 42.15 MPa
A 1100

Örnek 16-3: Yanda kesiti verilen çelik kolon iki ucundan ankastre olarak
mesnetlenmiştir ve 5m uzunluğa sahiptir. Çelik akma gerilmesi y=250 MPa olduğu
bilinmektedir. E=200 GPa alarak burkulma açısından kritik yükü ve kritik gerilmeyi
hesaplayınız.
Çözüm:
Kesit atalet momenti (kritik değer olarak zayıf olan eksen etrafındaki atalet yani Imin dikkate alınmıştır, diğer eksen
etrafındaki atalet momenti daha büyüktür):
A = 50(100) − 30(80) = 2600 mm 2
503 (100) 303 (80)
I min = Ix = − = 8.617(105 ) mm 4
12 12
Mesnetlenme şartına bağlı olarak efektif burkulma boyu Le=0.5L olur. Euler Formülü ile kritik burkulma yükü bulunabilir:
 2 EI  2 (200000)(8.617)105
Pkr = 2 =
Le 25002
Pkr = 272138 N
Pke 272138
 kr = = = 105 MPa
A 2600

Örnek 16-4: Yanda verilen taşıyıcı sistemde, çelik AB çubuğu 2m uzunluğa sahiptir.
Y doğrultusu için pimli, X doğrultusu için ankastre olarak mesnetlenmiştir. y=360
MPa ve E=200 GPa olduğu bilinmektedir. Burkulma için güvenlik sayısını n=3 alarak
taşınabilecek maksimum w yayılı yükünü hesaplayınız.
Çözüm:
Kesit özellikleri :
303 (20)
Ix = = 45000 mm 4
12
203 (30)
Iy = = 20000 mm 4
12
A = 30(20) = 600 mm 2
x-x ekseni (y doğrultusu) için hesaplar: y-y ekseni (x doğrultusu)için hesaplar:

Pkr = N AB n = 4.0w , Le, x − x = 2000 mm Pkr = N AB n = 4.0w , Le, y − y = 1000 mm
 2 EI x  2 (200000)45000  2 EI y  2 (200000)20000
Pkr , x − x = 2 → = 4w Pkr , y − y = 2 → = 4w
Le, x − x 20002 Le, y − y 10002
w = 5.552 N/mm w = 9.870 N/mm
Maksimum w yükü için kritik gerilme kontrolü (Euler denkleminin, geçerli olduğunu kontrol ediniz):
Pke 22208
wkr = 5.552 N/mm=5552 N/m  kr = = = 37.01 MPa
A 600
Pkr = 4*5552 = 22208 N

Örnek 16-5: Yanda verilen çelik kafes sistemde, BC çubuğunu kare kesitli, BD
çubuğunu daire kesitli olarak boyutlandırınız. y=240 MPa ve E=200 GPa olduğu
bilinmektedir. Güvenlik katsayısını n=2 alınız.
Çözüm:
Yanda, kesit tesirleri ve çubuk eksenel kuvvetleri verilmiştir.
BC çubuğu (Eksenel yükün n=2 katı kritik burkulma yüküne sahip olmalıdır):
 2 (200000) I
Pkr = N BC n = 50000 N ve = 2
= 50000 , I = 2.53(106 ) mm 4 olmalıdır.
10000
3
aa
I= = 2.53(106 ) mm 4 olmalıdır. a = 74.23 mm bulunur. a = 75 mm seçilir.
12
 2 (200000)(754 /12) 52094
Pkr = 2
= 52094 N,  kr = = 9.26 MPa ,  kr   y
10000 752
Pem = 52.09 / 2 = 26.05 kN , Pem  N BC
BD çubuğu (Eksenel yükün n=2 katı kritik burkulma yüküne sahip olmalıdır):
 2 (200000) I
Pkr = N BD n = 20000 N ve = 2
= 20000 , I = 364446 mm 4 olmalıdır.
6000
d4
I= = 364446 mm 4 olmalıdır. d = 52.19 mm bulunur. d = 53 mm seçilir.
64
 2 (200000)(( )534 / 64) 20000
Pkr = = 20000 N,  kr = = 9.06 MPa ,  kr   y
6000 2
( )532 / 4
Pem = 20.00 / 2 = 10.00 kN , Pem  N BD

Örnek 16-6: I kesitli çelik kolon iki ucundan ankastre olarak mesnetlenmiştir. Kolon orta
noktasından x doğrultusunda mafsallı olarak kirişlerle bağlanmıştır. Ix=6(107) mm4,
Iy=3(107) mm4, A=22000 mm2 , y=240 MPa, E=200 GPa olduğu bilinmektedir. x ve y
doğrultularında kritik eksenel yük ve kritik gerilmeyi bulunuz. Güvenlik katsayısını n=2
alarak emniyetle taşınabilecek Pem yükünü ve emniyetli gerilmeyi hesaplayınız.
Çözüm:
y-y ekseni (x doğrultusu) için kritik burkulma yükü:
𝜋 2 𝐸𝐼𝑦 𝜋 2 (200000)(3)(107 )
𝑃𝑘𝑟,𝑦−𝑦 = = = 4837.98 kN
(𝐿𝑒,𝑦−𝑦 )2 (0.7 5000 )2
x-x ekseni (y doğrultusu) için kritik burkulma yükü:
𝜋 2 𝐸𝐼𝑥 𝜋 2 (200000)(6)(107 )
𝑃𝑘𝑟,𝑥−𝑥 = = = 4741.22 kN
(𝐿𝑒,𝑥−𝑥 )2 (0.5 10000 )2
Kritik burkulma yükü, kritik gerilme, emniyetli yük ve emniyetli gerilme:

𝑃𝑘𝑟
𝑃𝑘𝑟 = min(𝑃𝑘𝑟,𝑥 ; 𝑃𝑘𝑟,𝑦 )=4741.22 kN 𝜎𝑘𝑟 = = 215.52 MPa
𝐴
𝑃𝑘𝑟 4741.22 𝑃𝑒𝑚
𝑃𝑒𝑚 = = = 2370.61 kN 𝜎𝑒𝑚 = = 107.76 MPa
𝑛 2 𝐴
𝜎𝑘𝑟 = 215.52 MPa < 𝜎𝑌 Euler formulü geçerlidir.
x-x ekseni y-y ekseni

Örnek 16-7: Yanda kesiti verilen kolon iki ucundan ankastre olarak mesnetlenmiştir ve
L=6m uzunluğa sahiptir. n=2 alarak burkulma açısından kritik gerilmeyi, kritik
burkulma yükünü ve emniyetle taşınabilecek eksenel yükü hesaplayınız.
 p = 120 için  < p ise  kr = 24000 −  2 /1.5 (N/cm 2 )
Çözüm:
Kesit özellikleri ve narinlik:

A = 2600 mm 2 I min 8.62(105 )
rmin = = = 18.21 mm
I min = 8.617(105 ) mm 4 A 2600
Le = 0.5(6000) = 3000 mm  = Le rmin = 3000 /18.21 = 164.74
>p olduğundan burkulma elastik bölgededir. Buna göre, kritik yük ve kritik gerilme:
 2 EI  2 (200000)(8.617)105
Pkr = 2 =
Le 25002
Pkr = 272138 N
P
 kr = kr = 104.7 MPa
A
Emniyetle taşınabilecek eksenel yük ve emniyetli gerilme:
Pem = Pkr / n = 272.14 / 2 = 136.07 kN

 em = 52.3 MPa

Örnek 16-8: Yanda kesiti verilen kolon iki ucundan mafsallı olarak mesnetlenmiştir ve L=6m uzunluğa
sahiptir. n=3.5 alarak burkulma açısından kritik gerilmeyi, kritik burkulma yükünü ve emniyetle
taşınabilecek eksenel yükü hesaplayınız. Ix=5.92(107) mm4 ve Iy=2.14(107) mm4 alınız.
 p = 120 için  < p ise  kr = 24000 −  2 /1.5 (N/cm 2 )
Çözüm:
Kesit özellikleri ve narinlik:

A = 8270 mm 2 I min 2.14(107 )
rmin = = = 50.87 mm
I min = 2.14(107 ) mm 4 A 8270
Le = 1.0(6000) = 6000 mm  = Le rmin = 6000 / 50.87 = 118
<p olduğundan burkulma elastik olmayan bölgededir. Buna göre, kritik gerilme:
 kr = 24000 −  2 /1.5 = 24000 − 1182 /1.5 = 14717 N/cm 2
 kr = 147.17 MPa
Kritik burkulma yükü:

Pkr =  kr A = 147.17 *8270 = 1217096 N
Pkr = 1217.10 kN
Emniyetle taşınabilecek eksenel yük ve emniyetli gerilme:
Pem = Pkr / n = 1217.10 / 3.5 = 347.74 kN

 em = Pem / A =  kr / n = 42.05 MPa

Örnek 16-9: Yanda kesiti verilen kolon iki ucundan ankastre olarak mesnetlenmiştir ve L=3m uzunluğa sahiptir.
P=700 kN basınç kuvveti etkisindeki kolonu, n=3 alarak ve h=3b olacak şekilde boyutlandırınız. E=200 GPa alınız.
 p = 105 için  < p ise  kr = 31000 − 114 (N/cm 2 )
Çözüm:
Elastik burkulma (Euler) varsayımı: Yeni boyutlar, kesit özellikleri ve narinlik:

A = 3b 2 , I min = b 4 / 4 ve rmin = 0.289b
 EI min
2
Pkr = P * n = → I min = 2.394(106 ) mm 4
L2e  = Le / rmin = 5190.3 / b (mm)
b3 (3b) Kritik gerilme :
I min = → b = 55.6 mm ise b = 56mm ve h = 168 mm seçilir.
12  kr = 31000 − 114(519 / b) (N/cm 2 )
Kesit özellikleri ve narinlik:  kr = 31000 − 59166 / b (N/cm 2 )
A = 9408 mm 2 Kritik yük ve boyutlar :
I min 2.459(106 )
rmin = = = 16.17 mm Pkr =  kr A = 2100 kN olmalı
I min = 2.459(106 ) mm 4 A 9408
Le = 0.5(3000) = 1500 mm  = Le rmin = 1500 /16.17 = 92.8 (31000 − 59166 / b)(3b 2 ) = 2100000 olmalı
b = 5.802 cm , b = 59 mm ve h = 177 mm seçilir.
<p olduğundan burkulma elastik olmayan bölgededir. Buna Yeni kesitler için kontrol:
göre, kritik gerilme, kritik burkulma yükü ve kesit kontrolü:
A = 10443 mm 2 ve I min = 3.029(106 ) mm 4
 kr = 31000 − 114 = 20421 N/cm 2 ,  kr = 204.21 MPa rmin = 17.03 mm ve  = 88.07   p
Pkr =  kr A = 204.21*9408 = 1921208 N , Pkr = 1921.21 kN  kr = 31000 − 114(88.07) = 20960 (N/cm 2 )
Pem = Pkr / n = 1921.21/ 3 = 640.4 kN , Pem  P , Kesit yetersiz  kr = 209.60 MPa
Pkr = 2188.85 kN ve Pem = 729.62 kN  P

BAZI BÜYÜKLÜKLERDE BİRİM DÖNÜŞÜMLERİ:
Kuvvet:
Uzunluk:
Kütle:

YUNAN ALFABESİNDE HARFLER:

MEKANİKTE SIKLIKLA KULLANILAN BAZI BÜYÜKLÜKLERİN BİRİMLERİ:
Uzunluk
Alan
Hacim
Kütle
Yoğunluk
Zaman
Hız
Kuvvet
Basınç
Momentum
Tork
Elas. Modülü
Kin. Enerji
Pot. Enerji.

Mukavemet Çozumlü Örnekler II 2021

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mukavemet Çozumlü Örnekler II 2021

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prof. Dr.

Ali Haydar KAYHAN

B noktasında kayma gerilmesi değeri (kesit merkezinden r mesafede):

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Maksimum kayma gerilmesi (kesit merkezinden rd mesafede):

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

d=40 mm seçilmesi durumunda maksimum kayma gerilmesi ve

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Her bir bölgede (AB, BC ve CD) burulma ve kesit özelliklerine bağlı

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

AB ve BC bölgelerinde iç kuvvetler şekilde gösterilmiştir.

TAB LAB 7.10TBC LBC

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Denge denklemi: RA + RB − 300 = 0

Uygunluk denklemi ve mesnet reaksiyonları:

Kesit tesirleri ve gerilme değerleri:

TCB = −645 Nm , TDC = 155 Nm , TAD = −345 Nm

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Hooke Yasası’na göre uzama oranı:

r =  r = 0.00112 *1200 = 1.344 mm

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

r =  r = 0.00085* 600 = 0.51 mm

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Bir bulonda oluşacak normal gerilme:

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Tanktan alınan 300cm yüksekliğe sahip yarı halkanın serbest cisim

AB halkasında normal gerilme (çekme gerilmesi):

Bir birleşimdeki bulonda normal gerilme (çekme gerilmesi):

 b = Fç / Ab = 1890 /( 102 / 4) = 24.05 MPa

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Bir bulonun taşıyabileceği eksenel kuvvet ve bir metre mesafede her

Pb ,em =  em Ab = 280*( 252 / 4) = 137500 N

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Bir bulonun emniyetle taşıyabileceği eksenel kuvvet ve bir yarıküresel

nb = 50.29(106 ) / 247500 = 203.19 = 204

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Kesim yöntemi ile çubuk üzerinde iki bölgede burulma

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Kesim yöntemi ve denge denklemleri ile AB ve BC bölgelerinde

Çubuklarda normal gerilmeler (basınç):

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

AB ve BC bölgeleri için yanda verilen serbest cisim

387.5 337.5 725 (kN 2 m)

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

AB ve BC bölgeleri için yanda verilen serbest cisim

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

266.67 600 866.67  = 2.708(10−4 ) rad

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Çubuk N (kN) L (m) N2L (kN2m)

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Çubuk n (kN) N (kN) L (m) nNL (kN2m)

C noktasının düşey ötelenmesi (birimler N ve mm cinsinden ifade edilmiştir):

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Çubuk n (kN) N (kN) L (m) nNL (kN2m)

C noktasının düşey ötelenmesi (birimler N ve mm cinsinden ifade edilmiştir):

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

CIVE221-CIVE222 Mukavemet ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER PROF. DR. ALİ HAYDAR KAYHAN

Kesitte basınç gerilmemesi oluşmaması için gerekli d değeri:

Vy S x 20(103 )  2* 20* 20(16.20) + 2060*(36.20) 

Vy S x 20(103 )  2060(46.20 − 10) 

Ty S x 30(103 )  (206035) + (20* 25*12.5) 

40030 215 + 2(20030*100)

Vy S x 75000(30* 20057.5) Nmm3

900 N Vy S x Vy (1075 45) mm3