Iskender Pala - Efsane

www.CepSitesi.Net
 1511

Efsaneler denizindeydiler ve gittikleri yerlere kendi efsane­

lerini de götüreceklerini henüz bilmiyorlardı. Midilli'den görü­
lebilen ufuklar dört kardeşin büyüklerine göz kırpıp duruyor,
köpüklü bağrını göstererek ötelere, daha ötelere çağırıyordu.
O ve İlyas, küçük olan ikisi, henüz kendilerine uğur getirecek
süslü kalyetaları bile seçmemiş, bir akşam limana demir atıp
seherde yola çıkar gibi kaderlerini etkileyecek zarif kadırgala­
rı beklemeye bile başlamamışlardı. Ama ağabeyleri. İshak ile
Oruç, açıklardan geçen gemiler dâhil bütün yüksek bordalı
kancabaş, perkende ve karakaları, kürekli kalyetaları, kadırga­
ları, firkateleri; hatta denizlerde yeni yeni görülmeye başlayan
yelkenli nev-icat kalyonlar ile gökeleri, ismiyle, rengiyle, pruva
veya mizanalarında, seren veya babafingolarında dalgalanan
sancak veya flamalarıyla tanıyor, başbodoslamasında heybetle
p kükreyen gemi aslanı veya ejderhaları birbirinden ayırt edebili­
yor, hangisinde kaç kürek ve her kürekte kaç forsa; hangisinde
kaç güverte ve her güvertede kaç top olduğuna dair iddialara

d
bile girebiliyorlardı. Onlar Midilli’nin parmakla gösterilen h
kınlarıydılar. Rum olsun. Türk olsun herkesin sevgisini kaz ^
mışlardı. Özellikle de adadaki kızların tabii. Limandaki tacir|er
tarlalardaki esirler, cami veya kilisedeki cemaat bile birbiri '
benzeyen bu kızıl saçlı çocuklara bakarken Yakup Ağanın oğul
ları değil, sanki adanın müstakbel koruyucu meleklerini görü,
yorlardı. Kostantiniyye'yi alan Fatih Mehmet Han’ın -Allah ona
rahmet eylesin- iş becerir sipahileri arasında güç ve endamıyla
ünlü bir kahraman iken Midilli’ye yerleşen kumral güzeli Yakup '
Ağa. adadaki Rum kızlarının güzellikte en müstesnasıyla evlen­
miş ve üçer yıl arayla dört oğulları olmuştu. Çocukların hepsi
babalan gibi iri kara gözlere ve anneleri gibi dalgalı kızıl saç­
lara sahiptiler. Yakup Ağa. nedendir bilinmez, büyümekte olan
oğullarının bir zanaat ile ilgilenmelerini istiyor ve onlara sık sık
denizlerin insanı iflah etmeyeceğini, oynak koynuna bir düşenin
bir daha kendini kurtaramayacağını, üstelik Akdeniz adalarının
artık birer korsan yuvası haline geldiğini söyleyip duruyordu.
Ulu hünkâr Sultan Bayezid Han hazretlerinin -Allah ömrünü
uzun, saltanatını daim etsin- Adalar Denizi nde Hıristiyanların
ticaret yapmasını engelleyici önlemler aldırmaya başladığından
H ütün adaların gelirlerini hâzinesine katmak istemesinden
ttanırTki^ *em,C* ° ' UP ada,ar aras,n(Ja alım satımla uğraş-
dm* ka?",, ^ tiel<?Cek sa8lamayacağını onların genç zihinle-
tün adaların *S*'y0rdu' Bo(,os şövalyelerinin öncülüğünde bü-
Midilli n i ^ ^rSanlar larabndan tahkim olunmasına ilaveten
Pusu kura,, sûg U<*anakkak* B oğazı girişinde Türk gemilerine
OynamayahİVşiulr\VIUVİZ’ kata*an ve Floransa korsanlarıyla
T*batsu «diyordu *annederlm herkes gibi onu da içten içe
S,Z Ve s,rna5?'k herifler, bazen öyle ileri gi­
2 3
!
diyorlardı ki. tavus-ı cihan u sahipkıran sultanımız efendimizin
topraklarına saldırıp kıyılardan Türk kızları ve delikanlılarını
bile kaçırarak Ceneviz esir pazarında satabiliyorlardı. “Amma."
demişti Yakup Ağa. Hızır'ın kendisini dikkatle dinlediği bir gün.
"iyi bil ki oğul, rüzgâr eken hep fırtına biçmiştir ve bunların zul­
müne de bir dur diyen çıkacaktır."
Bütün adalar gibi Midilli’de de hayat yavaş ilerler, genelde
oğullar da babalarının kaderlerini takip edip giderlerdi. Büyük
oğul İshak. alışılmış kuralı bozmamış, babasının sözünden hiç
çıkmadan iyi bir marangoz olmuş, küçük bir dükkân bile açmış­
tı; Küçük İlyas ileride imam olmak üzere hafızlık yapıyordu. Ya­
kup Ağa’ya sorarsanız üçüncü oğul Hızır’ın da çömlekçi olması
gerekiyordu. Onu adanın en ünlü çömlekçisinin yanına çıraklı­
ğa bile vermişti. Tabii bu mesleği sevmesi için cami cemaatine
dualar ettirerek. İkinci oğul Oruç’a gelince, o bütün kuralların
dışında biriydi. Daima babasının öfkesini çekecek şeyler yapı­
yor. hiçbir işte sebat etmiyor, sahilde başıboş dolaşmayı veya
gelip giden gemilerdeki adamlarla konuşmayı tarlada çalışma­
ya da, bir zanaat öğrenmeye de tercih ediyordu. Son birkaç
haftadır camiye de gelmez olmuştu üstelik. Eve ise nadiren uğ­
ruyordu. Oysa bahası, iki küçüğe ağabeylik yapma hususunda
ona ne umutlar bağlamıştı.
Günlerden birinde, iki bin nüfuslu Midilli, Oruç un denize
gemi indirdiği, bir barça edinip ticarete başladığı haberiyle çal­
kalandı. Ballandırarak anlatanlara göre yanında 8 levend çalı­
şıyor. 24 forsa tayın yiyor, adına da artık "reis deniyordu. En
imrenilerek dillendirilen kısmı ise artık gemici dili biliyor olma­
sıydı. Çünkü delikanlılar arasında ada halkının en seçkinleri de­
nizciler. denizcilerin en seçkinleri de gemici dilini bilenler idi.
 Bir yıl bile geçmemişti. Oruç, babasına rağmen bu işte
makla gösterilir bir reis oluverdi. Konuşulanlara bakılırsa bir
çalarının sayısını üçe çıkarmış ve yedi düvele hükmeden hfc
kümdarımız Sultan bin Sultan Bayezid Han hazretlerinin -ömrü
uzun olsun- ülkesi açıklarına sanki birer nakış diye serpişti^
miş şu Akdeniz adalarını avucunun içi gibi öğrenmişti. Arada
bir Midilli'ye geliyor, barçalarını limana kıçtaııkara edip çarş,.
nın taşlık yolundan reis gibi geçerek annesinin elini öpmeye
varıyordu. Elbette öfkeli babasına hiç görünmeden; yahut öyle
zannederek...
Onun eve geldiği günün akşamında diğer üç kardeş için bir
şölen başlıyor, getirdiği hediyelerin sevincine anlatacağı hikâ­
yelerin heyecanı karışıyor, hatta dolunayda gizlice kardeşlerini
barçalarına götürüp gezdirdiği bile oluyordu.
Öyle gecelerden birinde, küçük kardeşini, kardeşlerden
üçüncüsünü, Hızır’ı yanına aldı, gemisinin serdümen mahalline
oturttu ve o güne kadar hiç dillendirmediği, babasının anlat­
tıklarına hiç benzemeyen bir masal anlattı. Deniz tanrısı Posei-
don’uıı oğluTesos'un hikayesiydi bu. 26 yaşındayken babasına
ait Egesos Denizi'ne hâkim oluyor ve Girit 'i mekân tutup cengâ­
verliğiyle bütün Akdeniz’i kuşatıyordu. Hızır, masalı dinlerken
ağabeyinin de tam 26 yaşında olduğunu fark etti ve aslında ada­
larda. İskenderiye ve Suriye limanlarında dolaşırken sadece
zeytin veya sabun, ahşap veya kayış ticareti yapmadığım, git*
tiği yerlerde kahramanlık hikâyeleri alıp sattığını hissetti. İçin-
eki kıpırtının o gece uykularını kaçıracağını bilemedi. Bütün
^ ° masa,wı içinde olmayı hayal edip durdu. Tabii ki
^ m büyücüsü yenilmez Media’dan korkarak,
karken b 'T ^ * sa^a^,n ilk ışıklarında kendini Girit’e doğru ba­
tı. Oruç ağası gözünde Tesos idi artık ve Akdeniz in
4
|
(loğu kıyılarına uzanan dalgaları arasında sanki hızla akıp gide­
cek yıllarını görüyordu. Bir gün onun gemisinde bir reis olup
bahçeliklerde, güvertelerde kendini puntellere dokunur, zincir
bosalar, barbarişka düğümler atarken hayal etti. Efsaneler ya­
şatan Akdeniz'de kendi hikâyelerinin de anlatılacağı zamanları
düşlemeye ilk o sabah başladı. O. Yenicevardarlı sipahi Yakup
Ağa nın Midilli’de doğan oğlu Hızır idi ve Akdeniz’de efsaneler
alıp satmaya başlayınca rüzgâr ekenlere kadırgalarından fır­
tınalar gönderecek, zulümlere kılıcıyla son verecek ve bütün
dünyada adını Reis diye andıracaktı, Barba Rossa Hızır Hay-
reddin Reis.
Ben. Sidi Alkala. nam-ı diğer Seyyid Muradi. yıllarca ve yıl­
larca sonra, her şeyi gördükten, görmediklerimi de görmüş gibi
dinledikten sonra onun hikâyesini bütün ayrıntısıyla anlatabi­
leceğim günler geldiğinde yine böyle bir teşrin akşamıydı ve
haşmetli sultan Grand Seignior Kanuni Süleyman Han hazret­
leri -Allah mülkünü ebedi kılsın- Hızır Reis’i huzuruna çağırıp.
“Bak a Hayreddin Lala'm!" demişti, “Yaz!.. Evvelce olan işler,
eski tarih kitaplarında nasıl yazıldı ise sen de öylece yaz. Yaz.
çünkü sen her şeyi hatırlıyorsun, zihnin çok kuvvetli. Böyle-
ce benim zamanımda denizlerde ve karalarda neler olmuşsa,
eksiksiz ve fazlasız, yalansız ve hatasız ortaya çıksın! Sonraki
nesillerimiz bundan ibretler alsın, yol yordam gözetip iş yürüt­
sün. Karlos Kral ın yaptıklarını ve benim yaptıklarımı, ikimizin
arasında senin yaptıklarını yaz,” demişti. Hayreddin Paşa o va­
kit. “Sultanımızın kutlu fermanı baş üzeredir; illa ki bu kulunuz
nerede, bir tarih kitabı yazmak nerede!.. Üstelik yazmaya baş-
tayınca, ahir-i ömrümde kederli şeyleri de hatırlayıp üzülürü
Binaenaleyh siz yüce hükümdarımızın emri yerine gelmek
rektlr. Bu sebeple eğer izin verirseniz bizim bir Seyyid Murad
kâtibimiz vardır, benim her şeyimi bilen, sırdaşım; kardeşlerimi
kaybettikten sonra kardeşim Yıllar yılı, kadırgalarımda on.
dan daha ziyade güveneceğim ikinci bir kişi olmamıştı. Üstelik
beni çok iyi tanır ve benim sizin kutlu eşiğinize anlatacağım her
şeyi hakikatiyle bilir, ben yanıtsam bile o yanılmaz, müsaade
buyrulursa haşmetli hünkârımız, benim yerime o yazsın; sak­
lamadan, yanıltmadan, abartmadan. Bilmediğini öğrenmek,
görmediğini sormak için bana gelsin ve her şeyi dosdoğru
anlatmak üzere kendi hikâyesini de ilave ederek ayan beyan
yazsın," deyip yüce hükümdarımızın rızasını alınış. Sonra ben
kalemimi mürekkebe bandırdım ve o söyledi ben yazdım; ben
yazdım, o tashih etti Efreııci 1542 yılının teşrinlerinde, bütün
hikâyeyi bitirdiğimde, beyaza çekmesi bir ay sürdü. Yazdıkla­
rımda siz. Barbaros Hayreddin Paşa ile başımızdan geçenlerin
yalnızca belli başlı kısımlarını okuyacaksınız. Bir tarihin doğru
anlaşılabilmesi için gerekli olan kısmını. Hatıralarımıza aşina
olduğunuzda ise bizim özel hayatlarımızdan çok Akdeniz in
zengin kıyılarındaki insanların ibretlik hikâyeleriyle karşılaşa­
caksınız. Satırlarıma Oruç'u anlatarak başlamanı bu yüzdendir.
^Ddlkanb Oruç denize kapılanınca, babası, diğer üç kardeşin
^ısında dolaşmalarını bile yasakladı Aıııa buna hiç ta-
Uta Ufe, b‘" Vardı İçlerinde. Hele de adı Ih/ır iken
yü « a t f T <tantW Wr se|erinde. "Hızır ile İlyas. biz ikimiz. ÜÇ
y,U *ûnt'e doğmuşuz; kuzuların annelerine meledik­
mm
leri bir günde. Rum veya Türk. Hıristiyan veya Müslüman deme­
den bütün ada halkının kırlara çıkıp eğlendiği, baharın gelişini
kutladığı, çömleklere niyet taşları attığı, genç kızların evlilik fal­
ları tuttuğu Hıdırellez gününde. Zaten bu yüzden benim adım
Hızır (Mıdır), onunki İlyas (Ellez) olmuş. Annemin anlattığı ma­
sallar içinde en ziyade Hızır ile İlyasın maceralarını sevmemin
sebebi bu olsa gerek. Melek annem bu masalı yılda yalnızca bir
kez anlatır, lâkin her yıl daha güzelleştirir -belki de bana öyle ge­
liyordu- her defasında birazcık değiştirir ve zenginleştirir ama
sonunu mutlaka şöyle bağlardı: *(...) Hızır, ertesi yıl. Hıdırellez
gününde İskender Şeddi üzerinde İlyas ile buluştuğunda, bir yıl
boyunca denizlerde neler olup bitmiş, hangi çaresize çare ol­
muş. hangi geminin yardımına koşmuş, hangi uğursuzu denize
batırmış. İlyas’a bir bir anlatırmış.' İlyas masal dinleyecek yaşa
geldiğinde bu cümlesini şöyle değiştirdiğini de hatırlarım: Hızır
ile İlyas. bir yıl sonra aynı gün. İskender Şeddi üzerinde buluş­
tuklarında. Hızır denizlerde. İlyas da karalarda neler yaptıkları­
nı. kimlerin imdadına yetiştiklerini, kimlere yardım edip hangi
uğursuzların uğurlarını kestiklerini birbirlerine anlatır, sonraki
yıl neler yapacaklarını söyleşerek vedalaşırlarmış. Bakalım bir
sonraki yılda neler neler olacakmış?!.’ Annem, masalını anlat­
mayı bitirdikten sonra ellerini açar, dinince Tanrıya yakarırdı.
Onun dudakları kıpırdarken sanki ben. ‘Ey Yüce Tanrı! Tıpkı
adaşları gibi Hızır'ımı denizlerde. İlyas'ımı da karalarda sen ha­
kim ve muzaffer eyle!' dediğini duyar gibi olurdum. Şimdi her
sabah, iki sayfa Kur'an okuduktan sonra. Yüce Allah'ın, babamla
annemi bağışlaması için dua edişim bu yüzdendir.
Babası Hızır’a kesin yasak koymuştu bir kez. Hayal da çekil­
mez olmuştu elbette. Adada yaşıyor ama deniz kıyısına bile gıt-
7
 iniyor, saraç dükkânında atlara kayış yapmakla oyala»,
Lakiıı. tarlada çalışan esirlerin -Midilli'de en çok babasın,»'” '1'1'
vardı- yemeklerini götürmek, kaldıkları kulübeyi her sal)-,*81'1
her akşam kilitleyip açm ak, her gün nöbetleşe birini ayırıp ^
lübedeki temizlik işlerine nezaret etmek, tek tek ayaklarında^
kadina zincirlerini açıp sağ v eya sol b ileklerine kelepçelen,^
ve annesinin hazırladığı yem ekleri taşım ak gibi sıradan işier|ç
oyalandığı yıllar boyunca bile hep aklı denizlerde oldu Midi|.
lili yaşıtları ellerinde küçük zin cirle r sallayıp şuh delikanlijffi
rüyaları görürken onun neden av u cu n d a denizci sicim i gezdi­
rip durduğunu anlam akta zo rlansalar d a o, izbarço v eya kanca
düğümünü, cam adan v eya filasa bağını zin cir sallam aya tercih
ediyor, tıpkı ağabeyi gibi denizcilik d e yim v e terim lerini öğreni­
yor. hatta ürettiği testileri m erkeplere yü k lerk en denizciler gibi
cunda veya çarıııık p alangasıyla sıkıca b ağlam ayı bir eğlence
kabul ediyordu
Annesini toprağa verdiği yıldı. Aldığı bir hab e r ile dünya ba­
şına zindan oldu. İlyas. tacirliği öğrensin d iye O ru ç ile Doğu
Akdeniz'in en işlek limanı olan İsk e n d e riy e'y e gitm iş, olacak bu
ya, dönüşte de Rodos şövalyeleri yo lla rın ı kesm işti. Haberi ve­
ren kişi, küçük İlyas ın tekbir getirirken şehit ed ild iğ ini, Oruç'un
ise bu kadar şansı yakalayam ayıp kâbı gem isine zincirlendiğini
ve sonunda Akdeniz'in en ürkütücü kaderi olan forsalığa mah­
kum olduğunu söylüyordu. Hızır, elb ette b ab asına bu olanları
anlatamazdı. Genç bir elm a fidanının top rağa d e vrilm esin e bile
yüreği dayanmayan dağ gibi Yakup Ağa, kendi fidanının denize
devrildiğini duyunca çıldırabilir yahut lo rsa tutulan oğlu için
yetmiş yedisinde eline kılıç alm aya kalkardı. B ir gem id e küreğe
mahkûm forsa olmam» ölümden beter sayıldığını bütün Akde-
ııizliler gibi elbette o d a biliyordu.
Kötü haber tez yayılırmış. Yakup Ağa çok geçmeden oğul-
lamım başına gelenleri duymuş, duyduğu yere yığılıp canda»
geçivcrmişti. Şimdi Hızır içi» hayat daha da zorlaşmıştı. Art
arda bir kardeş ile anne babasını yitirmenin, ağabeyini köle
vermenin ağırlığı altında üç yıl geçirdi. Hüzünler ve hasretlik­
lerle dolu, çaresizlik ve çare arayışlarıyla dolu üç kara yıl. Son­
ra İter şev birden değişiverdi, rüzgâr karayel iken meltem oldu.
Kodoş gemilerinde lorsa bildiği Oruç üç gemiyi ardına takmış,
bir OsmanlI reisi kılığında çıkagelmişti. Üstelik de dönüşü bü­
tün adaları titretecek türdendi. Çünkü bir tacirden ziyade bir
korsan gibi davranıyordu artık. Üç yıl boyunca Rodos şövalye­
lerinden çektiklerinin hesabını görür gibi acımasızdı. Tabii çok
geçmeden adı Akdeniz korsanları arasında anılmaya başladı.
Mısır sultam ve Şehzade Korkut ile kâhyası Riyale Bey'den iki­
şer kalyela alıp, "Harekette bereket vardır!” diyerek denize açıl­
dı Şehzade Korkut o sırada Teke ilindeydi. İki yıl kadar onun
gemileriyle Akdeniz'in doğusunda korsanlık yaptı, eşiğine ga­
nimetler sundu. Şehzadenin Saruhan Saııcakbeyliği'ne gittiği
yıl da. Anadolu kıyılarından Batı Akdeniz'e doğru dümen kırdı.
Çok ganimetler elde etti, sefineler kovaladı, kadırgalar tuttu,
zeııgiıı oldu.
Ihzır, ağabeyinin başarılarını duydukça içindeki masalları ve
bir zamanlar tutulduğu deniz sevdasını hatırlıyor, “Oruç Ağam,
beni de yanına al!'' demeyi çok isliyor ama bunu bir lürlu söy­
leyemiyordu. Gelgeldim , onun düşündüğünü iki yıl sonra
VI,k ağabeyi isi,ak yaptı ve Cerbe adasın, mekân tutan Oruç'un
teknelerinden birinde yetm iş sekizinci levend kaydıyla deltere
9
a d ın ı yazdırdı. Bedeniyle M idilli'de tek başına baba evini h.
leyen. gönlüyle Doğu Akdeniz’de efsaneler harmanlayan H
ise Midilli sahilinde bekleşen gemilere baka baka. j|yas-,
dişinden alan denize gidip onu geri islem eyi aklına koydu gj
bası öldükten sonra M id illi'de şartla r değişmişti. “Şimdi oisay
dı babam denizden uzak durmamız için ısrarcı olmazdı," diyj
düşünüyordu artık. Denize açılırsa babasının sözünden çıkm,ş
olmayacağına böyle böyle kanaat getirdi. Yine de başlangıcu
denizi öğrenmek, şimdilik yalnızca alıp satmak, o adadan bu
adaya mal taşıyarak denizle dost olm aktı niyeti. Belki ileride
Cerbe'ye kadar da gider, ağabeylerini görürdü. Satıp savıp ken­
disine bir Mısır karakası ile bir barça tedarik etti. Nakliye ve ti-
caret için en uygunu bunlar idi. Birinin baş bodoslamasında si-
murg motifi olduğu için adını "Siımırg" koymuş, kendi de onun
kaptan kamarasına bir tente koyup yerleşm işti.
Şehzade Selim in Ed irne’ye, Sultan B ayezid 'in üzerine yürü­
düğü aylardaydı. Rüyasında sık sık İlyas'ı görür olmuştu. İlyas
onun öteki yarısı gibiydi ve tıpkı annesinin anlattığı efsanedeki
Hızır ile İlyas ın kaderleri gibi birb irlerine bağlı büyümüşlerdi,
birbirlerini bulmayınca olm uyordu. Ardı kesilmez rüyalardan
sonra onu ne çok özlediğini lark etti v e kokusunu duym ak, ha­
tırasını anmak için, ruhunu ve cesedini yitirdiği a çık denizlerde
dolanmaya başladı İlyas şehit olduğunda hafızlığını tamamla­
mış, bazı bazı çarşı camisi m ihrabında K ur an tilavet etmiş, bir
keresinde de minareden okuduğu sabah ezanıyla bütün M idil­
li M üslü m anların ! uyandırıp ağlatmıştı. Sesi ço k güzeldi ve o
K u ra n okurken insanlar etkilenirdi. Ö lüm ünden son ra Hızır.
^1111 de ne vaktt sabah ezaın dinlese sanki onun sesini duyar
. „ , 0!Ur U * en<*',w i " ra<edemese de M idilli'den ayrılm a
nden biri de bunu unutmak v eya kulağında çınlayıp
duran sesini denizlerin dalgalarına götürüp ruhunu sesiyle bu
luşturabilmekti. Midilli'de hatıralardan başka bir şeyinin kat
nıadıgına böyle karar verdi. Sahildeki iki barçaya aç.k denizler
için yeteri kadar lorsa ve levend bulduğu gün küreklere asılma-
s, da bundandı, (.'eşme. Kiryakos. Aydın ve Rodos limanlarında
bir müddet alıp satıp O.irit'i dolanacak sonra da Prcveze önle­
rinden ver elini Cerhe diyecekti. Daha ilk gün. adamlar, tarafın-
dan adının sonuna bir “ Reis" unvanı konulacağım hiç düşün­
m em işti Galiba hoşuna da gitti: Hızır Reis!.. Kulak okşuyordu.
Dördüncü günün sonuna doğru açık denizde forsalar bir
tiirkii tutturmuş, akıntı payında asude bir seyirde idiler. Başüs-
tü serdümen mahallinde Hızır Reis gözlerini enginlere dikmiş,
dalıp dalıp gitmedeydi. Bir an İlyas'ın sesini duyar gibi olduğu­
nu hissetti.
"Korsan kadırgaların!.. Sancak omuzlukta korsan kadırgala­
rın!.."
Bağıran babafingo çanaklığındaki gözcüydü. Uzaktan uzağa
gelmeye başlayan uğultular ise forsaların korkunç bağırışları.
Akdeniz'de hep olagelen şey. şimdi de onların başına gelmek
üzereydi. Bütün Akdeniz milletleri bilirdi ki, bu denizlerde yel­
kenli bir gemi av. kürekli gemiler de avcı olarak seyrederlerdi...
Av ile avcı. Yani kalyon sınıfı ile kadırga sınıfı. .. Belki keklik ile
şahin . Kadırgalar küreklerini bir şahin veya kartal kanadı gibi
açıp sııya daldırm aya başladığında: ister apazlama seyir, ister
orsa alabanda, besili gövdelerini zor hareket ettiren keklikleri
sıkıştırır, mizana kırılır, kanat gabyalanır, av hikâyesi daima av-
cinin zaferi olarak anlatılırdı.
Hızır Reis yaklaşmakta olan üç kadırgaya da uzun uzun bak­
tı. Çocukluğundan itibaren Midilli sahillerinde sık gördüğü per-
u.sn-zivnrlardl. Uçü
11
 de dar. uzun, alçak bordalı. kıç taraflarını yükseltmiş d -
kilitleyerek hızla yaklaşmaktaydılar. Cirandiye toka ediimj0" 1*11
çatallı şerit flamalarından Ceneviz korsanları olduğu ani
yordu. Güvertelerinde büyük ve şiddetli gülleler atan şakule ''
lar görülüyordu. Hızır vaziyetin ürkütücü olduğunu düşûıur
Daha İlk seferde bir korsan gemisine yakalanmak nasıl kütü bi,
kaderdi böyle! Birçoğu denizle yeni tanışan tayfaların can, y,
malından sorumlu olmanın ağırlığı çöktü omuzlarına. Hepsinin
bir bir esir edilip ayaklarına kadinalar ve zincirlerle güllele,
takıldıSıııı görür gibi oldu. Bazıları Midilli'den arkadaşı. dostu
komşusu İdiler. Aıııaç birliği elmiş, bir umut ile denizlere açık
mışlardı Üstelik ona “Reis” demişlerdi. Şu anda kendisinden
reislik bekliyor olmalıydılar, ('zerlerine gelen kadırgalara ye-
ıılden baktı Bunca silahlı adamla baş edebileceğini, bu kadar
hızlı gemilerin önünden kaçabileceğini hiç aklı kesmiyordu. Ka-
dırgaların az su çektikleri ve hafif oldukları için hızlı manevra
yapabildiklerini iyi biliyordu Üstelik zikzak seyir izleyebilir, ani
dlrlsalarla kendisini vurabilirlerdi.
Hızır Reis, kadırgaların boylarını 40, genişliklerini 15 kulaç
kadar tahmin etti. Kürekler sayılanııyordu ama her birinde 25
veya26çift oturak-ecnebiler buna bank diyorlardı- bulunduğu­
nu kestirmek zor değildi. Her oturakta üç veya dört lorsa otur­
duğuna göre bunlar baştarde olmalıydı ve biraz sonra kendi
barçalarının sancak bordalarına hızlı birer kama darbesi atma­
ları ve güvertelerinin adamla dolması kaçınılmaz olacaktı. Bu
durumda düşmanın amacını kestirmek gerekiyordu. Kadırgala­
rın baş bodoslamaları barçalarııı karinasına bu şiddetle girerse
Hızır ın İter İki gemisi de ortadan yarılıp sulara gömülmüş, ken­
disi de adamlarıyla birlikte denizi boylamış olurdu. Ama eğer
gelen korsanlar barçaları ele geçirmek istiyorlarsa küçük birer
12
hasar İle hareketten düşürüp onlar, yedeklemek isteyeceklerdi
Niyt.,terini anlamak için İtiraz daha yaklaşmalar,bekledi Ara
(lakl meşale neredeyse yüz elli kulaca inmişti. O sırada kadıma-
larm baş omuzluklarının İskele ve sancak loça ıskarmozlarında
birer darbzen İle ik, yan topu bulunduğunu gördü. Bundan daha
kötüsü ile başlarında topları ateşlemeye hazır korsanların bek-
liyor oluşuydu. Buna karşın kürek oturaklarının arasındaki var­
diyan yolu ile iki yandan dışarı çıkma yapan şahnişinlerde hiç
muharip levend veya gemici görememişti. Belli ki forsalardan
başka cenkçileri yoktu. Bu Itent toplarına çok güvendiklerini
lıeın de forsaların gayretli kişilerden seçildiklerini gösterirdi.
Bu durumda forsaların tamamının esir değil bazılarının ücretli
olması gerektiğini düşündü. Eğer lorsalar ücretli İse ganimet
elde etmek üzere barçaları ele geçirmeyi deneyebilirlerdi. Çün­
kü kürek mahkumu esir forsalar bu tür savaşlarda genellikk
birer ayaklarından praçollara zincirlenmiş olarak ve kamçı zo­
ruyla iş görürken, ücretli forsalar küreği bırakıp ganimet aşkına
saldırırlardı
Hızır Reis artık karar vermesi gerektiğini biliyordu. Aradaki
mesafe yetmiş kulaca inmişti. Kızanlarının her biri ya tedbir
için koşturuyor veya bağırış çağırış bir şeyler yapmaya çalı­
şıyorlardı Anlaşıldı ki her iki barçanın da o anda gerçek birer
reise ihtiyacı vardı. Herkes kendisinden emir bekliyordu. 0 dü­
şünürken kadırgalar meşaleyi tamamen daraltmıştı. Artık kaçıp
kurtulmanın imkânsız olduğu noktaya gelinmişti. Rüzgâr muha­
lif esiyordu. Yol vererek taşıdıkları zeytinyağı testilerini yahut
şarap fıçılarını, satımlık tarım aletleri ve saraciyeyl denize atıp
hafiflemek de kaçmak için çare olmazdı. Acenti reis olarak ne
yapması gerektiğine karar veremediği o anda, hiç olmayacak
bir şey oldu. Hamlacılardan biri kalın sesini yükseltti:
 -Hey yaa Mevlaaa!.." Bunu üçüncü tekrar e<lişle
ona uydular ve gittikçe hızlanan l>lr teınp„(|a lt.krar
başladılar Bunu Endülüslü ve Afrikalı Müslüman kürek"'1'*
yapar, bir yandan nefeslerini açıp yorgunluklarını a z a l ı p
diğer yandan bir savaş gülbangı yerine coşkuyu arttınr|ar
Tempo işe yaradı ve öyle bir hale geldi ki sesler sanki bir
ağızdan akmaya başladı. “Heeey yaaa Meeev-laaa!.. Heee yaj
Mev laaa Heceler kısaldıkça kürekler hızlanıyordu. He ya
Mov-laa. . He-ya-mo-la!..." Hızır Reis, parçalardaki adamlarına
bunun bir ölüm kalım savaşı olacağını ve zaferden gayrı ihtimal
bulunmadığını anlatmak istese böyle bir şeyi akıl bile edemez,
di. Yüzünü kara çıkarmaması için Allah’ı anmaktan başka bit
şey kalmamıştı geriye:
-Rabbim, halim sana ayandır. Bir tacirim ben ama şu anda
savaşmam isteniyor. Rabbim. üstümüze gelen insanları tanı­
mam. benim düşmanım olduklarım da bilmem, ama senin düş­
manın olduklarını bilirim. 0 halde sen bana senin düşmanla- !
rıııla savaşacak cihat ruhu ver ki ben senin askerin olayım. Bu
ruhu levendlerlme de ver ki askerlerin olarak ölelim ve şehitler
zümresinden yazılalım Yahut ki kendi askerine zafer nasip et!"
Bir anda yüreğinin ferahladığını hissetti. İçinde neredeyse
sevinçli bir azim vardı. Kahramanlık denilen şeyin böyle ka­
zanıldığım hissedecek kadar kendinden emindi. Ölüm, o anda
gözüne lıeın çok basit hem çok sevimli görünmüştü. Sesini yük­
seltti ve geride kalanları diğerlerinin himaye etmesini temin
İÇİMyüksek sesle bir yemin et,
meye başladı:
"Allahım! Ben kurtulursam
şehit leveııdlerimin evlad u lyal
Seçimlerini boynuma yaz!..” 0
sırada forsa çavuşunun aynı ton-
da tekrarladığını duydu:
14
|
-Allahım! Ben kurtulursam şehi, karındaşlarımdan ikisinin
evlad u lyal geçimlerini boynuma yaz!.."
Sesler yükseliyor, coşku barçaları sarıyur. bu arada kadırga-
lar hızla yaklaşıyorlardı. Zaman tükenmek üzereydi. Barçalarda
„e kadar can var ise tekbir getirmeye başlamışlardı bile. Nasıl
elmasındı? Korsanlar ile aralarında ancak yirmi kulaç kalmış,
boynuna bir yatağanın inmesi an meselesi olmuştu. O anda çev­
resine bakındı. Denizin üzerinde bu heyecan da neydi böyle?
Dalgalar bile sesten etkilenip coşmuş gibiydi. Simurg’un iskele
başoımızlııgunda seyreden ikinci barça alik davranıp çimaları
boşalıyordu. Düşmanın ilk sakuleta güllesi böylece isabetten
düşmüştü. Kadırgaların pruvaları Parçaların bordalarına bin­
dirmek üzereydi. Hızır Reis bir ara darbzen nişancılarına baktı.
Siımırg’un mizana serenine nişan alıyorlardı. Mizana direğinde
hasar olan bir geminin rola tutturamayacağım ve bulunduğu
yerde oyalanıp kalacağını biliyordu. Düşmanın maksadının
kendilerini batırmak değil ele ğeçirmek olduğunu anladı. Bu
iyi sayılırdı. Derhal Midilli'den eski arkadaşı ve dostu Aydın’ı
yanına çağırdı. Aydın ecnebi dili bilir bir deniz adamıydı ve
tellal olabilecek kadar gür sesliydi. Korsanların reisine haraç
vermeye razı olduğunu ecnebi lisanda birkaç kez bağırmasını
söyledi. Nafile!.. Korsanlar oralı bile olmadı. Hatta duymazdan
geldiler, lant o sırada kadırgalardan birinin baş bodoslaması
barçanın iskele karinasında bir gümbürtü kopardı. Ardından
şiddetle çalkanıp sarsıldı, herkes yerinde sendeledi. İş çığırın­
dan çıkınca palamar kancaları üzerlerine gelmeye başladı. Çok
geçmeden de alevli oklar ve arkebüz mermileri...
Hızır Reis denizde çatışmanın ve çarpışmanın ne demek ola­
cağını Ceneviz kadırgası ile karina karinaya geldiklerinde anla­
yıverdi. Vaziyet çok ama çok kötüydü. Can havliyle haykırdı:
 -Gaza vaktidir aslanlarım. Bismillah vira!"
Asıl gümbürtü o anda koptu. Barçadaki forsalar kürek|er
s,na baktı. Balyemezin başını bekleyen topru|a
boşanıp kılıflara el atlılar. Kadırganın cenkçileri bağlrarJ r . e*
neleri sayılmazsa kadırgadaki herkes barças ' Var(" yan
ediyorlardı Tekbir
um ediyorıaruı. <«««. sedası
*— “heyamola
---- ya, ıuptop gümbfl
gum bürr
._ ~~l.__a . **tÖ» Bir anda üzerlerine saldıran kadırganın bomh,"* d0lu,n’u*t'»-
ü davul sesine, zincir şakırtısı kanca çakıntısına karıştı. |<â " ,ark etti. Sonra bunu bir (ırsata çevirmeyi d ö ş ü n ^ ' T ' ' ^ ™
.adırgalarınm cenkçileri çok maharetli palam ar ve kanca * a levendine
daki „ r a işaret
ı , . r a enereK
ederek grandi direğine cemmiıı
çenueltı" ^ ı, "'
yarlardı, iler birini ya bir serene, ya bir direk veya puntele <!)' !ar savurmaya başladılar, üyü
üçü birden kadugaya
kadırgaya a t t a d ^da
a,,ad“ l
landırıyor. ırgat kastanyolasına bile çengel dokunduruyo r|ar(| tCenevizli gemiciler neye uğradıkların, şaş.rdüar.
a e v i z l i gem,eller şaşırdılar. Çünkü gemili
gemde
Hızır, bu aşamada deniz üzerinde başka bir safhanın baş|ad| tinin barçada kthç ve pala salla
rini„ kaptanlar, değişmişti. Üstelik barçada
gını gördü. Kadırgalardan kendi gemilerine varagele donan ,.:,< ak on
yacak on beş adamla karşılaş!,klan
beş adamla karşılaştıkları hala» ı
halde kendi .
kad.rgalarında
kurulmuş, çırılçıplak ızbandutlar, halatlarla savrulup zincirler hançerlerini bile bellerinden çıkaramayan bir vardiyan ile iki

nl şakırdatarak barçaya atlıyorlardı. Ağızlarındaki yatağan v topçudan başka kimseleri kalmamışı,. Üstelik onlar da Hızır ile
iki levendinin hançerlerini görünce denize atlamayı çare diye
kılıçlarını ellerine aldıklarında daha da ürkütücü olduklarına
seçmişlerdi.
hiç şaşırmadı. Zaten çoğu yüzü yaralı, gözü veya parm aklan
olmayan, kulağı kopmuş vahşi deniz adam larıydılar H ızır’ın
İlaryalarında kılıç ve hançer cengi başladığında a rlık hepsi k,
vanır,İn koptuğuna inanıyorlardı. Sallanan kollar, savru lan bas
'sı. fışkıran kanlar ve uğuldayan rüzgâr

- v u r .

lenelvc^ " 'a U a r , „ gûVerle a|.C

J na.S,Zİlk k° ' ge2İyordu K e si‘
«P'adığmı görmek hangi gemi «hm , ^ y a " nnaları arasınd a
I t a U B üstünde göğüslerin yani,' dehŞCte dü5ü m ıezdi ki!
boylr bu savaşın çok onursuzca oH ° rKan'ar,n d l^ ‘ sarktığı

Z 5 ! 22* * * -İli S le <leS'1:(li.8rUçuVÜ7

V 'i'd ş Midilli kövif,,,
8eçirdi
.
a*r*lndan K -
aklın. MI gnnl tayfa.,„ ' 2banduda karşı
aklına bile gelirmivord „ ylasını» galip geleceam o

...
r^ükiarı düşman kad.rga-
 rt* Sr'" yÖn bir ancll
un» " u " " 11" " " ’" r Keis l“ "'lk k-" ,nr'"
! 'Z «nborliirmdım çiğlikler geliyordu. 0s -u,,^
kriy^ # «tl*lnde Akdcnlz’ln üzerindeki her'\ ^ T ı SU,armcJa
z , » * * " * ’* ’' 1* * - ,,c,,[ kı s!n,ınede ıs««. , % S & . sahipler. «emller. sHablar.
" »no I » » Müslüman kürek mahkû „ 1(a
t,e lte esirler...
Z levendine,eslin, He gemiye yo l verip „ ^ V.
H ızır Reis, yaşadıklarına Inanamıyordu. Zaier icln -
^ ^ u k U n n , K İ' T»hmlnl doğru ç.k,n,ş(1. Her bankf *'«■<>. blnlerces. dillerdeydi Bir reis olarak, daha „ k ^
_ eiurnı-ıkM
— olan lorsalar v~ şahadet getlrlyo rlardl o
ovrıarri, fj 0ç*t
U^r ...... fevkalade güzel iki gemiye daha sahip olmanm Mv *
jortjbr «v»?_ş için yerlerini lerk edince bunlar çaresi, kadf rç»H
11 gözyaşları döküyordu.
— p—Han kalnıışlat birbirlerinin zincirlerini çözmeye *"«■ A k d e n i z 'i n lıafil akşam meltemi yerini sert bir imbata bira-
rlnf ra/ı
ırmdan çıkarmaya çalışıyorlardı. H.z.r b ü y ü k ç ü Giril önünden geçip Yunus Adası ndaki kayabkiarm ardv
lo rk e n

(enurlı /incirin halkasına devirip ceraskal çubuğuna bag| oa demir attılar. Hepsi denizlerdeki hayat,n, olumlu veya olum­
* kulunu
«.manivela kolunu ddöndürmeye
ö n d ü rm eyeli.,!,
başladı. Forsaların ^
z n ci jr|ç_
, adl_ suz manada, hiç de düşündükleri gibi olmadığını öğrenmiş,
L - h * , boşanıverdi Forsalar teşekkür için kopan , i ncir| 1 kendilerine hayret etmedeydiler. O gece yaptıkları en iyi şey.
kurtardıkları Müslüman forsaları giyindirmek oldu. İçlerinde
-(kuan mübarek ola reis baba!” diye bağrış,rke„
ü ç y ıld ır çırılçıplak tutulup utanç içinde aynı bankta oturmaya
Invmllmlrıı biri yelken donanımını idare etmeye yılışıyordu
mahkûm edilenler bile vardı. Hızır Reis, gönüllerini almak İçin
Huu «İlk bir kadırganın sahibi ve reisi olduğunu düşündü.
bir geceliğine levendlerinin tentelerini onlara verdi. Bir metre­
I, lopUnateşleyip kendi barçalarını takip etmekte olaıı çektin
ye iki metrelik bu tenteler, akşam olunca mevsimine göre ka­
Ikperkmdclcrı butınp adamlarını kurtarmaya kalıyordu. Zin-
dırganın güverte üstüne v eya altına yan yana asılır, herkes yan
ctrtenndnı boşananlorsalar arasında iki topçu, üç de yelkenci I
yana uyurdu. O gece forsalara tentelerini veren levendler, bir
vu imiş Mu şeşe onlar vaziyel etmeye başlayınca işler kolay.
iyilik daha yap ıp kadırgada ele geçirilen pamuklu kumaşları da
Uşıvmtı (aldık iskele baş omuzluk barut ve gülle fıçılarıyla
dohmln Hımdlumı göğe açarak şükürler etti, tentelerin içine serdiler. Gecenin sabaha evrilen saatlerinde za­
vallı kürek m ahkûm ları, kaç yılın yorgunluğuyla ilk dela sırtları
bun«w» eriyordu Kadırga ve kalyetalarda roller değişmiş,
üzerinde uyum anın keyfiyle horluyorlardı.
lorsa, yıllardır bileklerinde ziııeıı sancısı

llı/ı, K, ıs ise
h H b f k 'm n u k > m n e k ' 21' a ltln ,a r-1 k a v u ş m u ş t u . I
r—ls# kdyonu de frçt ^4r^a^ara Çatmadan evvel iki Fice Şafakta M id illi'y e d o ğ ru y o la çıktıklarınd a Hızır R eis puntel-
H m r m ^ ^ ^ ^ ^ ^ 'k l e m i ş l e r . ganin)et o|ara(. <|;ı lere tutunm uş u za klara bakıyor, hâlâ olanlara inanam ıyordu.

" “ zil altm düşecek meblağı Zafer d enilen ş e y b ö y le k o la y olm am alıydı. A ltı ayd a ticaret
lk

19
 ^ ü c r c l l k e s e le r in . k o y mu,
1511
1^ . ' , ,,-JrrTİen < » rl «ön de d ö n ü y o rla rd ı.

* * • » * < * çıkarılarak Ve ll" ,i,," l“

* «*• ’’***'* ^ ~ ı. Wr (irkalrlerl vardı. belgelelln,
u * '» " 1' ’” ' rl|,.,ınl bile bulamadıkları lcvendlerı„
İ
b" “ «W » diyecekleriydi' Bir a,a e n g in le ş
IIkil,hu «an *«İ. 1 İ duyar «ibl oldu „ Qş0n
»T»<e- mı »-dn ardında «iril olan neydi.

-ilk ağlayan İnsandı Beatrlx. cennetten çıkarılmıştı.- diye

fısıldadı yaşlı papaz Ojeda. «ofisune yaslanmış kırın başını
şefkatle okşayarak, sonra da titrek bir sesle devam etti, "ilk
unutan da yine ilk insan oldu ve cenneti unuttu, sevgili kuun.'
Durdu. Kendi sesini dinledi. Teselli ediciydi. "Hepimizin kade­
ri biraz da o ilk insanın kaderidir, onun için ağlama artık ve
unut yavrum. Billure!" Hu son cümleyi söylediğinde bir yandan
telaffuz ettiği İsmi kimsenin duymadığından emin olmak irjin
çevresine bakıyor, diğer yandan yanağına doğru süzülen yaş­
ları Beatrix'in görmemesi için beyazlanmış sakallarını sıvazlı-
yormuş gibi yapıyordu. Gerçekten de Beatrix'in asıl adını öğ­
renmenin çelişkili şaşkınlığını yaşadığı o dakikalarda dinlediği
gerçek hikâye, bütün ömrü boyunca okuduğu kitaplarda bile
olamayacak kadar acıklı ve yürek yakıcıydı.
Sonsuz ufuklara bakan küçük bir tepenin yamacında, mini­
mini bir çiçek ormanının arasıııdaydılar. Kral Fernando. Mala-
ga'daki bu yazlık bahçeyi küçükken ölen kızı Juana için yap­
tırmış. sonra dogaıı beş çocuğunun da burada büyümesi için
yalnızca çocuklara tahsis etmişti. Bir zamanlar eşi Aragonlu

21
 İMİK'll.i Minson ricasını kırmayarak saray çocuk,.lrı
lara hlzmrl etmek üzere yetiştirilecek kölelerin ,le o,,
hıılıııtııı.ü.ınn.ı izin vermişti. Veni kraliçe Gerınana " f,',,IÇeüe meyeeek- denizi aydınlatan öbek öbek alevlerin
Tuleytula’dakf sarayında hem evvelki kraliçenin yo, ^ f OI* *»e "m seyrederken ölenlerin ruhu lç|„ d u a e d e ^ î ^ qT
han de çocukları sevmekten uzak yaşamak İstedijj</".War" >d«il pill>az,ar. nedense çocukların bu merasimleri seyrelmelerim',",
«Arden çıkarmış, böyleee bir zamanlar yazlık olan ' l>UraVl rarla !»•«. zihinlerindeki heyecan ve techntlnuÎL
ramanda lılr saray ukulıı haline dönmüştü. Denize ' klSa ,er arasına hüzün ve ölümü katarlardı. O akşam, bülun çocuklar
maçların en sılzel mevsimiydi ve pembelenmeye l 'L ı " ^ '' y*' dihi Bcatris de. o kadırga ve sandalların denizde kayboluşlar»,
hatlrm dallarının alaca gölgeleri arasında koşun inc' dehşete kapılıyor ama agıt okuyan (orsaların iniltiyi andıran
seslerini duydukça diğerlerinden ziyade titriyordu, tlç yıl evvel
fu ltla rın ı ıv ıllıs ıis p a ıly a s a ra y ın a t a z e b ir h a v a t . k i I,v ^
Menteşe vilayetinde ve Datça bölgesindeki Yazıköy u basarak
W “ ' " M j -BM,rixl" yumuşacık sesinden s<,|uksu" " U’ V^ '1
babasını öldürüp annesiyle kendisini kaçıran Rodos şövalyeleri
-Kdtlı hikayenin gerçekliği karş.smda sarsılmış,, ve ınh ^
,1,. böyle kadırgalar ile gelmiş, sonra onu ve annesini bunlara
rüzgarlarıyla sarhoş martıların çılgın bağırışlar, ,r ' ,at''
benzeyen sandallarla kaçırmış, kalyonların sintine bölmesine
k'’lk" ' ta » başın, okşadı ve U r u ''S"- tıkıştırıp Ispanya'ya dümen kırarak sonunda yine böyle bir ak­
f'mli arkadaşlar,nın yan,,,.,i.- """ and,: şam vaktinde, ölülerini denizde yakarken ağıllar yakınışlardı. O
geceden geriye bir lek Yusul adı kalmıştı zihninde, küçük karde­
havuz,,,, l^ ın d t 'i'le 'C r r m ,'' S" * " da li"lan
şi Yusuf'un adı. Zavallı Yusuf, acaba yaşıyor muydu? Yaşıyorsa
beyaz kayrak duvarların «dır baf'iru ıı çevreleyen
şimdi Yazıkiıy'dc tek başına ne yapıyordu acaba?
s a lı,Iııo .ım , ,le,|,.V(., " "ş,"l ı,, I :.,k , v,.
Beaf rix. limana bakarken kırmızı şeritli beyaz yelkeniyle or­
tada seyreden kalyona takıldı gözleri. Kentlisini esir pazarına
getiren gemiydi bu İnsan pisliği kokan sintinesinde kim bilir hu
sefer kaç esir vardı? () geldiğine göre demek yarın yine liman­
da esir pazarı kurulacak, yine tartışmalar, kavgalar, cinayetler
arasında ışıksızlıktan gözleri içeriye kaymış, açlıktan mecalsiz
y,6,'n" 5' düşmüş esirler satılacaktı. Annesinin ar belasıyla ağlayıp dur­
'«Ilığında denize ,| taörhn " lar ()|>'iı asil
.. duğu günlerin sonuncusunda muhafızın belinden hançeri ka­
alrşe clegdirilnnş okları ^ ' " lk,% e l , k " ' r' bira* “ zak- pıp kendine kıydığı sahne geldi gözünün önüne. Heniiz sekiz
>anarak gözden kay,HJ ^ yaşındaydı ve ne yapacağını bilmeden annesine sarılıp çığlıklar
almış, sonra da onun hareketsiz kalan elindeki hançeri kapıp
korsanlara saldırmıştı. Tam şişleneceği sırada kralın başmabe-
yincisi Salvador Domingo'nun, pazarın her yerinden duyulan

A M 23
 -yirmi reni!' lekllfinln cazibesi şişi elinde tutan korsanı
muş ve yirmi m İ. ona Kral Fernando nun lhıişartl|, s')Urd'».
«kleıt yolu açmıştı Domlngo nun o gün satın aldıg, es|r * "’y,'ı«
«ı küçüğüydü ama en güzeliydi Hiç konuşmamış, , ate
madiği sorulara günlerce hiç cevap vermemiş ve T„l,.y," j'"'*
kral sarayına vardığında Bealrlx adıyla çağrılmış, bunun ne,*
t» nlçlnlyle hiç İlgilenmemiş, kaderini öylece, hiç değiş,,,*"1
rt çalışmadan kabullenınlşll. Gündüzleri balmumu içjn ,
İşleyip geceleri çamaşır yıkadığı saray hizmetkârları arasın^
geçen bir yıl boyunca konuşma orucu tutmuş, bu arada çevr^
»inde konuşulan her şeyi İnatla öğrenip anlamaya başlamış,,
Önceleri onu dilsiz zannettiler Ta ki yazlık saraydaki mektebin
basıupazı Pecan Ojeda kralı ziyareti esnasında zekâsını keşle,
dip onu Malftga'daid okula getiresiye kadar.
" k e l bir yandan
d c k n ü v v kraiu r u . ^°^ukUrını did«»r
vr|. N'.nd.,,, «|.ı
nediıı
nedim ve nedim
**■ *1 binme, hikâyj
,„a. hesap, süslenme, terzilik gibi dersler. TuleytuUM
nalnmımı kokulu günlere nazaran çok eğlenceli ve rahaT ?
.orada mum kazanlarım,, a.eşine yakm konulmu's “
hasır üzerinde yatmıyor, içinde ocağı olan, soğuk günlerde « e ,
vakıp ısınabildiği bir hücrede yumuşak bir ,n,ede uyuyor’
„eatrix okulu sevmişti. Bahçeyi daha çok sevmişti. Yaz.köype.
kl bağları ve zeytin ağaçlarını hatırlatıyordu. Burada geçen ilk
yılda kralın kızlarından Isabclla. Joanna, Marla ve Catherine'i
uzaktan görmüş. Prens JuanTn aşağılamasına uğramış, yine de
onlara hürmet göstermiş, bir kere de en küçük kardeş Calhe-
rine’i yarım saatliğine avutmak ve eğlendirmekte görevlendi­
rilmişti Elbette en çok özlediği şey Türkçe konuşabilmek idi.
Bilhassa yalnız ve ıssız gecelerde annesinin kelimeleri diline
takılıyor, yutkunuyor, sonra başım yastığa gömüp ağlıyordu.
B illu re 'yi tanıdığımda ben on beş yaşındaydım ve o da on
üçüne basmak üzereydi. Kutsal Kitap öğretmenlerimizden biri
konuşabildiğimiz dillerin sayısını sordu. Ben beş dili konuşabil­
diğimi söyled im . Her s çıkışında yanıma yaklaşıp baııaTürkçe-
den sordu. “ Hayır," dedim, "bilmiyorum, ama alfabesini biliyo­
rum. çünkü \ r a p ç a y la ay n ı şekilde yazılıyor."
Kralımızın topraklarında pek çok millet yaşıyordu ve pek
çok dil konuşuluyordu. Eğitimli bir aileden geliyorsanız bu
dillerden birkaçım zevk için, tüccar bir aileden geliyorsanız
mecburiyetten öğrenirdiniz. Ama yine de İspanyolcadan son­
ra kullanılan dillerin en giiçlüsü Arapça idi. İspanya her kıtada
arazisi bulunan geniş bir devletti. Majesteleri Fernando yalnız­
ca İspanya kralı değil ayııı zamanda Kastilya Kralı, Aragon Kra­
lı. Sicilya Kralı. Napoli Kralı. Valencia, Sardinya. Navatre Kontu
idi. Avrupa'da Ferdinand diye biliniyor ve Akdeniz'in çevresin-
 de adı anıldığında herkes titriyordu. Eski kr.ıliçe Arag(>
belin ile birlikte Ispanya'da Müslümanların kökünü aı ı',""U İ5a-
kazımış. Endülüs devletini ortadan kaldırarak bütün H ih *’ 11'*
dünyanın hâkimi olmuştu. Bu yüzden güneş batmayan ülk^4"
de pek çok dil konuşuluyor, saray hizmetkârları da bunl <Sln’
kaç tanesini bilirse o kadar itibar görüyordu. r(l,n
Sonunda Beatrix İle
ile aramızda kalacak şekilde bir an|a
anlaş*,
yaptık. Tabii ona adımı söyledikten sonra. "Alcala hem - adı*,*
benim
Salııt Alcala.- demiştim gülümseyerek. () da gülümsemiş, "AH^
la." diye tekrar etmişti. Galiba adımı tek kelime halinde ve ince
k okunan V harfini kalın ka şeklinde, tıpkı Müslünıanlar gibi
telaffuz etmek kolayına gitmişti. Anlaşmamız gereği ben ona
Arapça ve Almanca dilbilgisi öğretecek, o da karşılığında bana
Türkçe konuşma talim edecekti. Türkçe benim için altıncı dil
olacaktı ve heyecan duymuştum.
Bealris İle anlaşmamız gereği her ikimiz de güya çizim
atölyesinde haritalar üzerinde çalışmaya başladık. Ben harita
çizmeyi. pusula hazırlamayı, usturlap okumayı ve deniz seyir
usulünü biliyordum. Beatrix bu kadar çok şeyi nasıl bildiğimi
merak ediyorduelbette. Ben de onun Türkçeyi nasıl öğrendiği-
nl Akdeniz sahillerinde kimse kimseye hangi dili neden konuş-
B" İ" m<,İ1İnİ M r* Uİamak" ° " a " la - k a d a ş lı.
savrulmuş «elirdi-Çok kimlikli insanlar ve
tu Hu dr tmblrtmür bildik 8'r" " :e b'F k" ral olll!>mu5-
sormadık A m ab enhep ^ j^ me(tşeinı hiçbir zaman
Isıyunca onun da benim1*^ " " " ^''likte çalıştığımı/ altı ay
d.gini tııssediynrdum ^ " " ^ » H a t la y a c a k hallere ğel-
alışınış. h.m.ı yan y, n 4 V t y " * * birb^ m iz e iyice
olmaktan mutlu olm aya
% söylediğini v e beni d e n em ek istediğini sanm ıyordum. Şim diki
başlanıştık- Belki de alt. aybk d„ s,,ugun sonunda
lanuım arzusunun dayan,hnazh&yd, bu. Bealrix „
uçüııdeyrtl ve nedense artık bana eskisi kad,, sokulmuyordu
Elbette kaçağa.. tavrın, merak ediyordum ve merakım da mim
de onu keşfetme arzumu kışkırtıyordu. Aslında İkimiz de bir
birimize hem yaklaşıyor hem yaklaşmaktan çekiniyorduk Bir
gün Arapça dersinde oldu olanlar. Fiil çekimterl. isimler derken
sıra ciimle kurmaya gelmişti. Anlatıyordum:
-İsimlerin başına gelen cer harfleri, Beatrix. sonlarını esre
okutur. Mesela Allah isminin başına Ti-' cer harfi gelirse 'LiTlâh-t'
denir.”
“Miıı. i|a. an‘ g'’>i bütün cer harfleri de mi?”
-Elbette, min'elkitâb-i, ila'ttarîk-i, fi'MeyM... gibi. Halta bu
cer harflerinden sonra gelen sılatlar da esre okunur. 'U llâh-t
Kal)b-i' veya mine'! kitâbi'lesved-i'.., gibi.”
Beatrix çok zekiydi ve çok hızlı öğrenirdi. Bunu da beni dik­
katle dinlemesine bağlıyordum. Yine öyle dikkatle dinliyordu
ve söylediklerimi öğrendiğini göstermek için bir örnek verdi. 0
anda duyduğum cüm lenin hayatımın geri kalanını rehin alaca­
ğım bilemezdim:
"Anladım. Alkala, hani Fatiha daki "Elhamdü li'UâhirabbiT-
âlemîn' der gibi, değil ıııi?"
Uzunca bir süre aram ızda sessizlik oldu. Her ikimiz de sus­
kunluğa sığınıyorduk. Zannederim Beatrix söylediği cümlenin
altında eziliyor, kanının dam arlarından çekilir gibi olduğunu
hissediyordu. İliç belli etm em esi gereken şey açığa çıkmış, ma­
sum bir cüm le o la ra k ağzından dökülüverm işti. Bunu bile bile
ndiki
27
■
 suskunluğunun oıııııurt u r mim i uu sırrı saklayıp s
ğııtı sorusu yalıyor olmalıydı. Çünkü o anda ben d^klarr>ay«c,
sırrı nasıl saklayabileceğimi düşünüyordum, Endü|j)Uy'1UN Ömrünün en zor sorusuyla karşıta,mı, otmaüvn .
hakkı tanımayan Fernando ve onun hükmündeki /S)> e , arkçeyi nerede öğrendiğini söylememek kada, ko kT
y e y e c e ğ i n i n farkındaydı. Doğru söylemek Rerektiaini aalr
yınıla bir Müslüman ha?!. Kim böyle bir sırrı sak|a Safa - . i, . , » r f lı ıın .. S e s i n i n tonunda
l o n ı ı n r l n bir
K i» „samimiyet
___ Ş vhv
sun istiyordum Sesinin vardv.
İd? Üstelik nerede bir Müslüman varise, ihbar etmeye "1 -Blllure!"
kabul edilip cezalandırıldığı yasalar şiddetle ııv<„.ı " SUÜU -Blllure ha. gerçek adın Billure?"
ken uy 8 ulanıp dUı Uf
-Hı.~"
Beatrl*. "Ah. dilim kopsaydı!" diye sayıklıyordu Ağır gerçeği öğrenmek bu seler beni tedirgin etti. Keşke ya-
hm zihninde. 'Simdi ne olacak?" sorusunu takip eden u31’1’6'1*' lan söyleseyd i, keşke adının Beatrix olduğunu tekrar edip dur-
llmal dolaşıyor, doluya koysa almıyor, boşa koysa d o lm u "^ ^ sa y d ı Onun çaresizliğine ben de kapılmış oldum. Öğrenmesem
Böyle bir günü yaşamayı hiç İstemezdi şüphesiz. K e n d l T '’" - sorumlu olmazdım, ama şimdi 11 e yapacaktım? Ağlıyordu. Onu
hlzınetkir olmayan birinin büyük sırrını öğrenmesi , k ! ' glt>i teselli etmem gerektiğini düşündüm. Kendim teselliye muhtaç

tfn «liri olsa gerekli. Her ne kadar ona bir okul arkad ' edİr' ,keıı ilil de onu düşünmenin şaşkınlığı içindeydim. Sesim titredi:
"Kinlin kimsen yok nıu?”
davran,am. hizmetçiliğini hissel,İrecek küçük bir imada b l T '
"B ir kardeşim var. Yusuf... Burda değil."
"-anı,, bile niş.,,,,. onun Müslüman kimliğini öğrendikten
“Yüzüme bak lütfen!"
davranacağını konusunda kendisini r ,h 7
ImkAna sahip değildim Cünk i ' acak bıçbir Bunu, yalan söyleyip söylemediğini anlamak için İstemiş­
heıkrıln yan, Selar.l, M a ^ H lris,i-Va -> olmayan tim Gözlerinin içine bakarsam sözlerindeki hileyi sezebilirdim.
7ı eS Ve'Va ‘V ,üdeı'l'e ı|lfriıı engi- Ama gözlerimin o kadar derinlere bakacağını hiç tahmin etme­
S ^ ^ « ' « - - . a n daş1Ik s ,V e v i i d ( i miştim. Ne kadar siirdü, kaç dakika geçti bilmiyorum, ama en­

J“ ,lnı Meçe d u n ıyo ^ r n ' U' UİUyorlard' gin denizlerin bütün turkuvaz ve mavilerini, ta yosun tonlarına
^ - " f n l yaşıyordu l , un ° d# «*"'"• K-bi çaresizliğin varasıya kadar onun çakır gözlerinde görebiliyordum. İçinde
S ^ h u ıı susması küçük de olsa hileli bir renk yahut yalancı dalga yoktu. Üstelik
be,,l"> susuyor olm a,,, da derinlere d aldıkça 11 e gördüğümü, neyle karşılaştığımı, neler
düşündüğümü bilem edim , öylece baktım, baktım... Elimdeki
“ « N « E ^ 2 ^ ^ t e e ' erİkİnW Zede kıl kaleın. h arita p arşöm eninin üzerine düşüverdi. B en mi don­
* > ■ * ıııırddandını "^ m a s , 5 , , ' ' " ' " S,,kÛ,,e-
dum, zaman mı durdu, kestiremedim. Neden sonra yerimden
’lîe r ç e k a d ın n e s e n u ır du B u n u lır s a t
doğrulup ka p ıya ilerled im . Gitsem iyi olacaktı. Kapı kapanırken
m ırıldandığım d u ya r gibi oldum :

29
 -WK«.« z~- ve ne yapacağım a k a ra r verem lyord
SerSe"' T e macerasının benim için tehlikeli o l a ^
Tû'kçe burumdaydım. Ertesi v e daha e r,esi gön
artık çok ıy*an k is(ediSim halde «itmedim. A ,„a y i„e dç
yanma «"ıııed • varf||m çünkü slnl(ta onu
i ' " " " uzun izleyebiliyordum. Üzgün, çaresiz. su,
blllV,,r' " İçimden yanıma gelsin, bir şey sorsun, hir
kl" ' I « n isliyordum. Belki o da benim bir şey söylememi,
hamrtmeml. tehditler savurmam,, hatta tunç ile üzerine yürü-
m,.„„ bekliyordu. Günler geçti, hiçbiri olmadı, a k, Inr akşam
hücresinin kapışım çalasıya kadar... İçeride kalhmm çarpma.
ya dizlerinin türemeye başlamış olduğunu biliyorduk. Kapıya
kadar yürüyecek gücü bulamamış olmalı ki sesi uzaktan geldi:
"Kimdir?"
"Bettrbı. benim kızını. Decaıı Ojeda!"
OecanO|eda'nınyanında beni görünce yüzü kıpkırm ızı oldu.
Ne diyeceğini şaşırmıştı. Böyle bir sahneyi görmemek için kim
bilir kaç gece Tanrıya yalvarmıştı. Ama sanki yap acağım ih­
bar sonrasında başına geleceklere kendini hazırlamış gibiydi.
Gözleri kızıl ceketli engizisyon zabitlerini aradı. İçim den. Uzun
bir gece olacak, dedim. Neden sonra derin derin nefes aldı.
MusT ,u,n oldugunu b iim e ie ri,,in
* a« '"a Bildiği bü,uu d u lT ,T ekra!Uedelir ^ " İy e ,li ° " n a'
Daracık hlzmetkk hücresinde duruyor olm alıyd ı,
olunduğumuzda. kalbinin şiddet' eslenmız blrbirine ka rışa rak
inmesinden anlay*Miyortum'ul <
' arpll®lnı g<’Ssü,,ün ka b arıp
konuşmaların (ısıllı olmasına dil* T l>W aaÇtl konuyu. B ü tü n
u'kkaı ederek elbette:
-lîeatns. yavrum. Endülüs'te Müdeccenlerln basma n l
U -n l.-n — l î " l u r i ' < ,li ,r :,k » • » “ » « • " te h lik e s in i b iliy o r,T n
(legll mİ küçüğüm!
Elbette Decan Ojeda! Elbette biliyorum, U W n ne yapabm
rinr?"
•Tanrı bize her zaman bir çıkış kapısı bırakır kızım,"
-Esirler için bırakm ıyor galiba efendim. Kaç yıldır o kapıya
bir türlü u la şa m a d ım çünkü. Müslümanlığı içimde saklayıp dur-
nıaııın ag'r yükünü bilemezsiniz."
-Bana kalsa, küçük meleğim, elbette sen Billure olarak yaşa­
yasın. Tanrı Beatrix için de Billure için de aynı Tanrı dır, lakın
O na giden yo llara ölümü koyanlar seni bunda koymazlar."
-Ne yaparlar m uhterem peder, sürerler mi? Ben burada za­
ten sürgün bir esir değil m iyim ?"
Beatrix, başına gelecekleri kabullenmiş gibi metanetli ko­
nuşuyordu. O and a ölüm e götürseler başını dik tutacağından
şüphem yoktu. Fakat onu bu fikrinden vazgeçirmek gerekirdi.
Sesimi yükselterek açıklam aya çalıştım:
“Sürmezler, B eatrix. K a stilya Prensesi Isabefia'nın kuralları­
na uyup diri (liri yakarlar."
Hiç istifini bozm adan karşılık verdi. Sesinin tonunda sanki
sessizlik için d e geçen günlerin hıncı, kendisiyle konuşmayışı-
mın intikam ı v a r gib iyd i:
“ Katil K irli Isab e lla öld üğ üne göre bu düşm anlık kraliçenin
değil, nesiller b oyu b irlik te ya şa d ık ları kom şularını yok etmek
isteyen İs p a n y o lla rın o ls a gerek, h a Saınt Alkala? Yoksa kraliçe­
nin adını a n a ra k sen mi b eni a teşle rd e yakacaksın!?"
“ Ö fkelenm e kızını, S a in t A lc a la se n i ele verm eyecek! illa kl
iki kişinin b ild iğ in i ü ç ü n c ü k iş in in d e b ilm esi ihtim alini konuş­
mamız gerekir, ö y le d e ğ il m i?!"
 ....
-Burada artık Billure olarak yaşamayı da. Bin
unutmaksın yavrum; geleceğin Heatri.v olmanda s i l ? '
atri\ olarak öğrettiğim hangi bilgide şüphen var ki ' ^ 6 , '
Tanrı her dilde güzel şeyler söyler, öyle değil m i?r
“Elbette Decan Ojeda, Tanrı'dan değil benim şjg-
derimden. Siz bana güzel şeyler öğretiyorsunuz aır,a '
,.
n,erl.aban-bik demeye! Nas.l deniyordu T ü r k ç e ^ l ^ ^ *
dilemeye.”
O gece, gerçekten uzun olmuştu. Beatrix'ı ikna edebilecek
^ hangi cümle, hangi sebep, hangi tav.r var ise hepsi konuşul

gece hemen şu limanda annemin canına kıyışını |. 1 ,>en *•*! muş ve gösterilmişti. Billure'nin hücresinden aynld,8,m,J a
gecenin ikinci yans, da bitmek üzereydi. Decan Ojeda ona şel
oııuıı bana öğrettiği dualarla Allah'a yalvarıyo rum B-'j 'V° r v«
katle sarılmış, güvende olduğunu ama dikkat etmesi gerektiğini
düren haydutların Hıristiyanlık adına bunu yaptıkların, -*11" Ğ|'
1)jr gere daha tekrar edip. "Kalpler Allah a aittir kiz,m. içinde-
söyleyişleri geliyor aklıma sonra. Otuz iki farzı ezbere' OV° nçle i
ki İslam sesini gömleğin bile duymasın artık!” diyerek kapıdan
tan ve birkaç dua İle sureden gayrı İslam iyet'in ne mHlyn,aİ1'
çakmıştı. Ben. gülümseyerek yüzüne baktım. Öyle donuk, öyle
da bilmem; ama eğer bir gün bir dini öğrenecek o l u r USüni1 durgundu...
Hıristiyanlık değil İslamiyet olmasın, isterim' " '^ ^

n a^ k ın böyle bir şey yapma, sakın İslamiyet kelimesini a ğ , i

Artık harita dersleri hayal olmuştu. Ve elbette hayat sıkıcı

En<IÜ,ÜS MÖS,ümanl- n a yap„.
° lu', l'" mi t ‘ ker. kellemi kesereT km r,rSm? ^ ^ CC" adm’
•Hayır ben götürmem, ama h g0turursü'> H a?”
' ve korktuğun o İşkenceler j " T b' n gel'P S6ni n,ut|aka
bir hal aldı. Her gün daha fazla tedirgin olarak uyanıyordum.
Benden daha tedirgin uyanan birinin olduğunu bilmek de da­
yanılmaz olm uştu. Günlük dersler içinde onunla yalnız kalmak
için çaba sarf ed iyord um am a bu sefer de o buna (ırsat bırak­
mıyordu B ana kızgın m ıydı, sitem mİ ediyordu, delterinden

* ' ‘"w silmiş m iydi, karar verem ez durumdaydım. Resmiyet gereği

birkaç cüm le ko nuşab ilirsek bunu kendime nimet biliyordum.
Sırrını sakladığım ı b ilm esini istiyordum ; belki bunun için bana
minnettar olm asını, gülüm sem esini, yakınlaşmasını da istiyor­
dum. Onu gö rm eden d uram az olm uştum . Peki ama o nasıl du­
uğrarsın. ( ) „ UI1, ' E,,dulUslü Mûslûm el‘mesını ağzına
dlk- ,î ,n buraya sanad| a| f a n l a r gitsj ,a kibata ruyordu? B u d e rec e acım asız olm ası gerekir m iydi? Biz iki arka­

•banı söylem eye gel- daştık. B irb irin i se ve n iki ark ad aş... Yoksa birbirini çok seven
iki arkadaş m ıy d ık ? Yüreğim i yo kladığım da kendime ben bile
32
 hayret ettim. Çünkü (
‘ÇMde, Çfi çj
buldum. Son günlerdeki davranışlarını ve bana k
ve istiğnasını düşününce onun da aynı d u y g u ia ^ ' 'İ8İ% çıkacağız. Sen onu bir müddet saklanacağı bir ye,e g 6 , üreC (îk
hükmettim. Sırrını öğrendikten sonra orıu kendini'"' ve nk fırsatta Halkulvâd veya Tunus'a gitmesini sağlayacaksın
.......................... onu kendlmden licn de burada onun yokluğunu örtmeye çalışacağım inşallah
makla neî buyiik
büyük hata etliğimi anladım. Şimdi Simdi o „ da
n '".'1
I ' " “^ I ı
yapıyordu. kısa zamanda şansınıza bir Müslüman kad.rgas, veya firkatesl
yapıyordu, bundan emindim. Düşündüklerimde 4yN
rast gelir de...”
yalvarmaya ra başladım: aWl tÇ
başladım:..................................................... .....
|S )
Bu son cümleyi Beatrix'i -belki de artık Blllure demeliydim-
•Yüce Tanrım!.. Ya ona arıcık merhamet ver, ya ı teselli için söylediği her halinden belliydi. Yapılan plan man-
dayanma gücü. Ya bendeki sevginin birazın, ona ver ■" ’* tikliydi ve güzele benziyordu. Uygulamakta yarar vardı. Eğer
vurdumduymazlığın birazını bana. T anrın ,' Y» , ' ^ 0ndah Beatrix i kaçıramazsak, yataklık cürmüyle muhterem peder ile
ya beni ona!.." ' <>nu J='na benim de yollarımızın engizisyonun işkencelerine çıkması kaçı­
Bir ay kadar sonraydı. Yine uykun, kaçmış, yata*,,,,,,, - nılmaz olacaktı. Meseleyi halletmenin en kolay yolu BeatrixYn
d- donup duruyordum. Gece alacalanm ış J n US,Öa ortadan kayboluvermeslydi. Zorda kalırsak planımız hazırdı;
'aşmıştı. Kapım,,, hafifçe tıklat,İd,fim, , ■ yafc. Decan Ojeda iki öğrencisini alıp sahilde bir gezintiye çıkacak,
kız kayalıklarda yürürken denize düşüp boğulacak, cesedini de
.. deniz sürükleyip götürecek, diğer öğrenci de buna şahitlik ede­
"Decan Ojeda oğlum!" cekti. O diğer öğrenci ben oluyordum. Decan Ojeda'nın beyanı
ve benim şahitliğim okuldaki herkesin buna inanması için ye­
» • k İ bir 'e b e i s O m ^ e r i n ^ * girdi,er-Bea,rix'in Yüzünde terdi. Saray muhafızları için cesedin bulunamayışı o kadar da
büyük bir mesele olmayacaktı. Zaten köle makulesinden kimse­
" “ Yeresertim. Oturduk. Kahipo ' ^ * * * * """ siz bir hizmetçiyi kim arardı? Üstelik de okulda saray kâhyası­
oğlum, dün bir ,ehhl( ^ anla," : nın ve kral kadınefendisinin geldiği telaşlı günlerde. Esir paza­
w » on kadar geım k, Fernando saray rında en güzeli bir fıçı şarap fiyatına satılan yeni bir hizmetçi,
yeni bir Beatrix olarak daha bile işe yarayabilirdi.
Beatrix’in hücresinde sözler. ışıklar ve renklerin birbirine
karışmaya başladığını üçümüz de hissettiğimiz bir andı. Sevinç
ile hüzün bir aradaydı. Dışarıda güneş doğuyordu. Decan Ojeda
elindeki torbayı açtı. İçinden çocuk karışıyla bir karış boyunda
ye doğru hep bir|j|( k 'î'n butun üç heykelcik çıkarıp Billure'nin önüne koydu. Üçü birbirinin
k,e bir gezintiye aynısı olan mavi, sarı ve kahverengi renkte rahip heykelleriydi

A
 bunlar Eski Romalı senatörler r
rinleri vardı kralın bahçesinden çıktık. Geriye dönüp bakt, ve ileride buray,
-Benim temiz kalpli kızım. güzel Beatrix|lmL Bu h e y ^ J Yazıköy'deki evi kadar çok özleyeceğini söyledi. Gözündeki yaş-
ieri alm
lerl almanı
an, İstiyorum
....... Aynı
.. heykeltıraşın elinden yıkmış. |arl Decan <)|eda ve benden gizlemeye çalış,yordu. Uzun müddet
1
birbirinin -a-.-.--.-a.,
aynı gibi görünse de onu
onu bana
bana veren
veren dostum.
d, birjnln hiç konuşmadı. Arkasından sürüklenip gittiği kaderi kendisine
diğerlerinden daha değerli olduğu söylemişti. Ve onlar senl'“" bizint layık görmediğimizi bilerek yanımızda dostça yürüyordu.
mini,
konuşurmuş Sırlarını bilirsen hayalını güzelleştirirnıiş. o sır Mevsim yaza girmek üzereydi ve o gün Billure, -artık ona Billure
0 sır.
-M
m, neolduğunu ben bilmiyorum ama bu senin de bilmeyeceğ|n
--zvceji,, I diyeblliyofdum- on üç yılım sürükleyip götüren kaderin sahibi-

anlamına gelmiyor. Bunlar senin ömür sermayen olsun, s.rr.n.

sırrm nc kendini teslim edercesin e yürüdü, yürüdü, yürüdü...

çözmeye çalış Say kl bunlardan biri sensin. biri benim, biri de Gideceğimiz yeri ben biliyordum. Decan Ojeda, Malaga nm
samı Alrala Bundan böyle birbirimizin sırrını saklayacağız. son evlerine karlar bize eşlik etmişti. Hava ayaza kesmeye baş­
Çünkü doğru kişi, kulağından gireni kalbinde saklayan kişidir, ladığı sırada. “Kutsal Meryem seni her zaman gözetip korusun!"
yavrum İhtiyacın olmazsa hiçbirini elden çıkarma. Ama gereki­ deyip İstavroz çıkararak Beatrlx'i kutsadı. Başını denizden yana
yorsa hangisini önce salacağına sen karar vereceksin, bu son­ çevirdi ve bir müddet dalgın, enginlere baktı. Sonra hiç konuş­
baharı no, şu gökyüzünü mü. yoksa şu toprağı mı?" madan dönüp gitti.
Bealııs.becan O,edanın söylediklerinin hiçbir lı.ırlıııi kaçır­ Decan Ojeda'yı ilk kez üzgün görüyordum. Bunca yıl beni
madandinliyordu Bu teklifin savrulmuş hayatına hır umut mu. korur, gözetirdi, hiç benim için bu derece üzüntülü olduğu za­
yoksa bir hüsran mı gelireceğinl bilemeden her şeyi kabullen- mana rastlamamıştım. Sırlarımı bilen adamı üzüntülü görmek
« M ve boyun eğdiğini anladım. Sırrım öğrendikten sonraki beni de üzdü.
z-ud.,dam benden ne DeeanüNa-dan bir kötülük göm *. Billure ağlıyordu. Malaga'dan çok uzaklaşmış, sahil boyun­
ca ilerliyorduk ve o durmadan ağlıyordu. İçli içli ve küçük hıç­
«.em T
«• T . l ? dolu
ısllgııa ü "T r Wd"
Beatrls im ÇtmkÜ ° aI'« a" itdzaren o
gl|m|.
kırıkları boğazına düğümlenerek. Ağlamasına çare bulamazdım
kmhakiki Bı-atrıs ge,mlşlı SeVeCe" ' -
Va‘
ama onu en iyi bildiğim yollardan, ağaçlıkların arasından, ırmak
« M * * . w «ta. kt|lnw(m ,am «1» güneşin
cdcrrkaltladı ® bütün dillerde tekrar kıyısından, patikalardan, sakınması gereken yerlerde ikaz ede­

l>»sı' kmlgol Canyarıdei. AJ|y Fr rek ve kimseye görünmeden götürmeye çalışıyordum. İyi bir
rehber sayılırdım. Yanında olmaktan, beraberinde yürümekten
111 k " « M dü bu, v . V . ’ ' Pal! F e llm v !.."
***■<* • » > * , , t T dw kaçırıldığı vakit bahtiyarlık duyuyordum. Birkaç gün sonra bu duyguların yeri­

P'z.ün.enden ve birkaç ni hicrana bırakacağım bile bile seviniyordum. Zamanın akıp

^ k ek iğ i katarak gittiğini, eldeki nimete her zaman şükretmek gerektiğini elbette

biliyordum. Ama duygularım karmakarışıktı. Ağladığını görü-

çaresiz Kaııyviuui". .,---- » »anıda yürüme,
mutluoluyordum Onu teselli edecek bir cümlem yoktu. ( *‘
yürüyorduk. Birbirimize sokularak, birbirimizden güç a l a ^
lılç yorulmadan...
•Burası. Blllu... ıhım... Beatrix." dedim, yıkık kapıdan g ğ j
krn. 'kalacağımız yer burası" Şaşkındı, etrafına bakındı. Beni,,
kekelememden dolayı mı şaşırmıştı, yoksa gördüğü yıkık ev|et.
den mİ kesllremedim Çûııkû terk edilmiş bir hisara gelmiş^
Denire meyilli bir yamaçta ve ufku gören arazide kurulmuş esiş
bir hisar. Harabeye dönmek üzere olan burç ve bedenlerin için,
deki birkaç yıkık ev ve bozulmuş yol. uzunca bir süre evvel terk
edildiğini anlatmaya yetiyordu. Engizisyonun boşalttığı Yahudi
Selar.ull.ırıtı veya Müslüman Müdecceıılerin köy ve kasabaları,
mkoıuyan hisarlardan biri gibi duruyordu. Çevrede ııe bir ses
nebir bayıl emaresi vardı. Otlar yeşermeye, ağaç lar tomurcuk­
lanmaya başlamıştı
Kaimi olan bil ev buldum Blllure'ye İçeriyi temizlemesini
Söyledim Ben de diğer evlerin döküntü eşyalarından tahtalar
koparıpdetme çalma btr yatak hazırladım. Üzerine ot y ığıp çü-
Z Z * ,u,mu’ h" ««tam. Yanımızda meyve ve yiye-
a bıraktım ve akşam
<>*Yanından „„ld ,m * * “ >"*>"*' S<>" lk,klk'lk""
onukorumaktı mvribu B u l» f at!'S" " l'lkl ge<it,e sabahlayıp
t "<**' ,u,m-k8i,)ı h“ '-
ur V'e olarak söylemeye ç alış-
— i
«m el. Türkçe
Hayret! Beni anlam ıştı. Oysa ben derdimi anlatamayacağı.
„ „ sanıyordum. Bütün yol boyunca bu birkaç cümleyi içimden
kaç kez kurup tekrarlamıştım. Ağzımdan ilk kez Türkçe bir cüm-
,t! çıkmıştı ve kendime aferin demekle meşguldüm. Blllure’nln
lisanı çok da zor değildi anlaşılan. Ama o benim cümlelerimden
ziyade adını Türkçe lelalluz etmemden memnun olmuştu sam-
rım. Yüzüme baktı ve gülümsedi. Yüreğinin ta içinden gülüm-
sediğinl anladım. Ve yine anladım kİ Türkçe söylemem bana
güvenmesini sağladı. Bütün sıkıntıların ve dertlerin arasında
bu mutlu anı bize bağışlayan duygunun Tûrkçeye hasretinden
mi. yoksa bana güvenmesinden mi kaynaklandığım kestlreme-
dim. Ama Blllure sevindi.. . Çok sevindi... Belki de ömründe hiç
sevinmediği kadar sevindi... Kendisini sahiplenecek bir dost
bulduğuna sevindi. Anne, baba, kardeş bulduğuna sevindi...
Türkçe kelimeler duyduğuna sevindi. Hisarın yana yatmış du­
ran demir kapısından çıkarken artık gözündeki yaşların üzüntü
ile değil, sevinç ile aktığını biliyordum. 0 anı hiç unutmak iste­
medim ve bunu o da hep hatırlasın diye arkamı dönüp avazım
çıktığı kadar haykırdım. Kelimelerim Türkçeydi ve önce terk
edilmiş hisarın duvarlarında birkaç kez yankılandı, sonra yük­
seldi, gökyüzünü kapladı. Bir Hıristiyan olmadığımı bilmekten
hoşnut olabilirdi:
'Ben bir mudajeresim Billureeeee!"
Billure özgürlüğü hissetmişti. Türkçe onu özgür kılmıştı. Na­
sıl olsa duyan olmazdı. Duyan olsa da ne dediğimizi anlayan ol­
mazdı Bu cesaretle ellerini bana doğru açtı. Sevinci yüzünden
okunuyordu:
"Ben bir Türk'üm Alkalaaaa!"
39
 Billure'yi yalnız bırakmamış, yanma biraz
umul koyup dönmüştüm. Ama onun o gece bu,n<
'VlnÇ' I »
bir şey düşündüğünden emindim. Muhtem elen i '
ınalıs„ , Bu sarav mektebinde barınman iç|n l)lr Müslüman
Alcala adını tekrarlıyor ve kendi kendine binlerce' S ihtimalin yok çünkü. Ama eğer Müslüman olsaydın MOdeee».
şöyle sayıklıyordu. SOru „ . r üzerindeki onca kütü muamelenin şiddetlendi» zamanla,
"Saint Alkala! Demek sen mudajeressiıı. Bu i. da saraya karşı seni koruyan yine bir saraylı „im a„ ge,ekimi
Hıristiyan değilsin. 0 halde kovuşturmaya uğra,m T * ° İU,‘I Yoksa öyle misin Alkala? Belki de vazgeçilemez bir bilgin usta
olmalısın, öyle mi?Saint Alkala. sen ne kadar sır dulu " veya sanatkârın oğlusun! Güzel harita çiziyor olmandan anla-
inalıydım, sen bir yeteneğin çocuğusun!.. Hımm!.. G,mala yla
siman hiç andırmıyor ama eğer bir Sefarad isen k r a l" "7^
birlikte Kurtuba ve Tuieytula'nın düşmesinden sonra ülkenin
lebinde nasıl okuyabiliyorsun? Yoksa b ir M ü s lü m a n M m
bilim ve sanat yönünden lakirleştiğlnl gören kralın Müslüman
misin? Eğer öyle isen Emevilerden b ir A r a p veya H eri *
sanatçılar ile bilginlerin ülkeden çıkışım yasakladığım duymuş­
Belki da Ka<a'a" yerlilerden b ir ailenin L » ^ tum: peki senin baltan nerede Alkala? Belki de sen bir şeyin
edenlerden o lm adığını biliyorum am a hi H'2d,el
diyetisin, ha?.. Evet, evet; her kim taralından konmuyorsan,
da" da d e Silsin. Peki s e n n e s in ’ K r a l’ Z ' " 0' ' Cİ,,<"n,er S|nıfın-
sen bir şeyin bedeli olmalısın. Eğer bedel ödüyorsan Selarad
bulabildin? Bir M ü d e c c e n veya S e h r V " '
olmana şaşırmam, ya Müdeccen isen? İspanya'da Selarad ol­
nasıl k u rtuldun? H .ristiy an defil, ' SC" ' ^ ‘« ^ ‘« y o n rlan
mak Müdeccen olmaktan bir gömlek emniyetli İken... Peki ya
J * B econquista za b itle rj $J a C ,m a s '* k .r „„la r ,n y a şam
Zuzuva'lardan isen, yahut Berberi?.. Üll! Kalam karıştı Alkala
"■""'yanlaştırma savaş|arın.,. ' d 6İe « e V>re,ııedi Alkala’
sahi sen kimsin? Ve ben seni neden seviyorum?"
ama sarayda nas „ b a rın a b il ' Ç,kt' " ü y e l i m peW

daeğilim al”yorsunj^g**a'S^ °ncu , a r d a n e<l' lemez*(en

O 'u y o rsu n ? y o k s a . K" ” se"in k o ru y u cu , ' ° k>,lun'

Var?E6erövieiç yel ai|esinde H V*ya Sen ki,ni" "esi

'■» • ! . , , » » .
''U ran t ,a|1^ , ,|e b il

beki enJ T " ' Sefa'ad v e yl'!! 'S'' bar» O m y o C

....
40 Sefarad ol-
 1512
alııl.ş m aceracı ruhlu bir kaptandı. Askerden çok slva.e. ,
gibl d a v r a n ıy o r , papalık veya lspanya nın m e n ta a U e T Z "’!
vade ileride elde edeceği mevkileri hesap ederek ıs «-
Çok maharetli bir savaş kaptan, olduğuna şüphe y o k t ^ *
savaş, düşündüğü için olsa gerek, üç aydır ben ve k a d e r d i
rııum. hâ'â yerimizden bir metre uzağa hareketimize müsaade
etmemişti- Gece ve gündüz demiyor, rüzgâr hrtma dinlemiyor
karış karış zafer arıyordu.
A k d e n i z ’d e
Gemicilik lennini iyi biliyordu. Dediklerine göre pusulalarını
kendisi imal eder, haritaların başında saatlerce vakit geçiri,.
nliş. Vardiyan vasıtasıyla haritalar hakkında çok şey bildiğimi
ve kendisi için harita çizebileceğimi dillendirdiğimde hiç yüz
göstermeyip. "Herkes işiııi yapsın, ben haritalarla, lorsa da kü­
B i r y ı l sonra... rekle ilgilensin!" cevabını vermişti. Bu soğuk ve buyurgan tavrı
yüzünden vardiyalılar ve lorsalar kadar yolcular da ondan kor­
“Hiçbir zaman savaşnıayanlar hiçbir zafer elde edemezler! kuyorlardı. Daha evvel onun kalyonlarında bulunmuş bir forsa,
diye gürlemiştl Cenevizli kaptan Andrea Doria. üç a y önce, yol­ hu bahis konuşulurken. “ Elbette ki kadınlar hariç," diye açıkla­
culuk yaptığım gemiyi ele geçirip beni kadırgalarından birinde ma getirdi muzipçe. Ve iç geçirerek devam etti sonra: “Yolcu­
esir diye küreğe bağladığında. O günden bugüne artık ezberle­ larımız veya esirlerimiz arasında onu çekici bulan pek çok asil
diğim bu sözün. Doria için bir hayat tarzı olduğunu ço k iyi öğ­ kadının konuşmalarına şahit oldum. Hatta içlerinden biri onu,
renmiştim. öyle ki, kısa zamanda ben ve diğer kaderdaşını olan adeta mitolojideki Proteus’a benzetmişti."
forsalar, savaş için bilenmiş, adeta zafere susamıştık. Sol aya­ “Hayır hayır, o kendisini Poseidon'a benzetir. Gerçi Floran-
ğımızdaki bukağıların gevşetilmesine bile razı olmadığı halde sa'da Bronzino nam bir ressamın önünde çıplak poz verip Nep­
onun için savaşmaya hazır idik. Diğer ayaklarımıza d a camadan tün'e benzeyen bir resmini yaptırtmıştır ama Poseidon’a ben­
dügüın attırsa yahut zincirlerimizi sintine bodoslamasına «.ka­ zetilmekten çok hoşlanır. B ir keresinde bir leydiye anlatırken
lasa yine de onun İçin savaşmaya can atıyorduk. Zihinlerimizi duymuştum: henüz teğmen iken İskenderiye’ye gitmiş, ünlü
öyle doldurmuştu.
Pharos Feneri nin üzerinde ihtişamla duran bin altı yüz sene­
Andrea Doria. Papa Innocentius’ım
lik büyük heykele bakıp. Senin şöhretini silmeye and içiyorum
. , . „ „ un en güvendiği ve en başa-
nü yüzbaşısı iken once Duk Urbino'nun sarav,,.. u yüce Poseidon!’ diyerek yolunu çizmiş ve o günden sonra deniz­
. . . . beri
luğundan . . heves ettıgı denizlerin daio-.it.
sarayına, sonra ç ocuk­
cilikle alakalı ne v arsa öğrenmiş. Poseidon... Deniz Tanrısı
»a»an arasına kendini
 Kürek mahküıııu yaşlı oturak arkadaşım,,,
an. her şeyin değişebileceğini sö y le d iğ i s ır a t ı, ,
şfınerek kürece asılırken kurtuluş um udu m u 3,! ,, ' 8‘llllre'y i^
ş,yordum. Kadırgamızın burnu bir g ö ğ e k a lk ,y o / '
suya düşüyor, kemereleri çatırdıyor, b ordası
da dalgalar güvertenin üzerinde ııe varsa y a la y ,»
dı. Forsaların banklarda hop oturup h op kalfct,k|SUPOr0y°«W
İçin direndikleri şiddetli bir hava vardı ve riiz ı.3"'' " J' ,Jn'nak
kulakları sağır edecek cinstendi. Fırtınadan n ö f T USuf‘Utu
yordu. İyi de bütün bu çalkan,, ve savrulma aras,„d
da Slllstre. ellerinde kamçı ile forsalar, yöneten sı. ^
nasıl ayakla kalabiliyorlardı? Oysa gemide ısl
W hiçbir şey. hiçbir kimse kalm amış,, Buna r a T 30* hlÇl*
zafer çığlıkları atmaya hazırdık. Oorla biz
I
Ylne de kulaklarımı hezimet homurtuiannın ,stUa
uzu» zaman geçmedi. Ne olmuştu, nasıl „|mu, (u „ a ^ J
€
için ceylan ararken bir ejderhanın üzerimize çullandığını güm
5İ(W v e rm iştik ? Yılan başlı kadırgaların gelişlerine bakarken çok
0 s»,, korktuğumu kendime bile itiraf edemiyordum. Aklımda yakla
şan kovalamaca esnasında ayağımdaki zincirden kurtulup de-
„ İZL. atlamak vardı ve bunu yapamazsam bir sonraki selere ka-
dar çıldıracağım a inanıyordum. Yaklaşan gemilerin Kaptan
^ D o riaya galip gelm eleri için dua etmeyi istemem bu yüzdendi.
Teşrinler gelip deniz kuzulanmaya başladığında her lorsa gibi
esir dam ında zincirlere vurulup bütün kışı ruh işkenceleriyle
V,'rcl,>'anla,
geçirmek değildi beni çıld ırtan düşünce, hayır, Malagadanuza­
ğa düşmek, ondan ayrıldığım günün yıldönümünde onu bekli­
yor olam am aktı. B irbirim izden uzağa düşürülmüştük ve ikimiz
de birbirim izi n erede arayacağım ızı bilmiyorduk. Bu yüzden
oııu kaybettiğim günün yıldönüm ünde, onu kaybettiğim yerde
bekliyor olm alıyd ım . B elki o da aynı gün beni kaybettiğini hatır­
lar, eğer im kânı v a r ise beni kaybettiği yere gelirdi.
Pap alık kad ırgaların ın forsaları olan bizler. yeme içme gibi
ihtiyaçlarım ızı zin c irle bosalatıdıgım ız oturaklarımızda gördü­
ğümüz. d o la y ıs ıy la hacetim izi de bulunduğumuz yerde gider­
diğimiz için sin tin e k u yu su b ir hela kuburuna dönmüş, çalkan­
tı esn asın d a genizleri yakıyordu. Vardiyanlar iğrenç kokudan
duydukları tik s in tiyi e lb ette forsalardan kırbaç yoluyla çıkart­
maya h ev esliyd iler. B a n k arkadaşıma göre bu koku zamanla
alışkanlık d a y a p a rm ış . Alışkanlık yapan diğer şey ise yirmi altı
sıra bankta o tu ra n iki yüz altmış -bazen bu sayı üç yüz sekize
çıkarmış- forsanın küreklerini suya çaldıkları anda çıkan fışır­
tılı sesler olurmuş. Yıllar uzadıkça her lorsa, sanki bir deniz
 türküsü gibi o sesi aramaya başlar, bir türkü gibi (li|)|
göremez diye sahillerde terk edilen y aşlı forsaların
ömürleri boyunca en fazla özledikleri ses işte |)u küre^ ' ^
olurmuşI. “Bir lorsa başka neyi özleyeb ilir ki Alcala?" a
ni delillendirmek için ve yeni hatırlam ış gjb, j|a v ' SÖL
lediklerini
“Günde on
on beş saat sırtında şaklayıp d uran şu kırbacın *^
m,yahutI, güçsüz düşüp bayılm ayalım d iye iki üç saatt('Sb|,İ'l>''
zımıza tıkılan,
kılan, suya veya şaraba batırılm ış yu m ru k b ü yükr ^
deki somun parçalarının acımış lezzetini özleyecek d e ğ ili* ^
sı seı.ıun
Silistre sesi, kırbaç ıstırabı, dalgalar, d ü şü p kalkmalar ^
şırtılar derken Kaptan Doria’nııı kükrem esi geldi:
“Atmacalarımın]!. Açın kanatlarınızı, sü lü n le r üzerimize
llyor!" * gfr
Rüzgârüstü sancaktan yaklaşan kadırgaları gördüğûmüzd
şaşırmıştık. Kaptan Doria sesinin gürlüğü kad ar çevikliğiyle de
mürettebatına üstün görünüyordu: m ah aretle sallad ığı üçlü
çengel iskele istikametinde seyreden firkateyn u çtu, babafingo
serenine dolandı. Kaptan halatın ucuna denizci bağ, a „ p sag.
= = = = : : : ; : : r — ■Bağlandığınız z in cirin a n ah tarın ı ele geçıremiyorsanız zin­
kabiliyeti daha yüksek olan firkatel k,Ş'ierın " lan<'v ra
zorunluluk olup beylik gemi ” * geî me|eri ise a d eta bir
nştırır. Kaptan Ooriamn » u ^ z d e n kafa ka­
rın sesini bastırıp bütün kadırgaları^ ı' ! ' 13,1a,tlSlnı-dalgala-
kez tekrar etmesinden anladık: ° aŞi'" 0haykınşını ikinci
I
i-, -Şahbazlarım !.. Av zamanıdır, açın kanatlarınızı!.-
A rlık ş a h b a z ile sülünlerin temas vaktiydi Cemile, şiddet»
nirüllüler ç ık a r a r a k birbirine değiyor, kancalar atılıyor, kılıç,
fîr aborda oluyordu. Küreklere asılan bütün eller, tıpkı benlin
rbi" av olacak sülünlerin dalgalara girip çıkan kanallarına doğ-
g' ’llza„dılar. Lâkin bunların, hiç de öyle sülün gibi kolay avlar
"'n,.,(Iıgııu anladılar. Akıntılarında bıraktıkları beyaz küpüklcr-
° anlaşılıyordu ki bunlar ya şahin, ya karlal olmalıydılar,
den <ıe
n e d e n s e babam geldi. Küçük bir çocuktum ve başımı
Aklım a
. “ Evlat!..- demişti, “ Kaderin olmayınca kadrin bilin-
o k ş a n ıp -
r K a d e r i m i n güzel olması için yalvardığım sırada etrafım
•vavaş karardı, gözümün ışığı gitti, damarlarımdan kanım
çekilir gibi oldu, en son üşüdüğümü hissettim. Evet, kaderim
beni tutuyor, sıkıyordu.
©
K a d ır g a m ız ın bah çeliğ ine çıkm ış, arkasında batmakta olan
güneşin kızıl ışıkları arasın d a haykırıyordu. Sesi Doria nınkin-
den daha gürdü:
ciri suçlam aktan vazgeçin!"
B unu m ecaz a n lam ın d a m. söyledi, yoksa gerçekten ayak­
larındaki z in c irle ri çık a rm a y a çalışan forsaların haline acıdığı
için mi. k estire,n edim . H iç b ir şey hatırlamıyordum, kolumda
şiddetli b ir ağr, v a rd ı. K o v a la m a ca bitmiş, kovalayan kovala-
nandan güçlü çık m ış, sü lü n le r şahbazları tuzağa duştırmuv
büyük b alık ile k üçük b a lık arasındaki mücadelede
kuyruğunu k ap tırm ış , ç a r e y i kaçmakta bulmuş, kaçar en e
küçük b alığı yu tm u ş tu . Fırtına sakinleşir gibi olmuştu.
âk
 üreri yanan «emi avadanlıkları, kalaslar, kemereler Ve I
flamalar, çırpınan insanlar ve ölülerle doluydu, iki l a r ^ ^ S
kesin bir « f e r görünmüyordu ama kazançlar yahu, ,.
hesabı uzun sürerek kadar yüksekti. Üzerimize yelen ,. " y,|>|ae. 8 e ' d l 8 ö z ü m ö n ö n ü n e . Y in e

lorsa olduğun, kadırgayla birlikle bir kadırgayı daha v ^ '311*' ^ n m ız d a k , ç e k „ ri,erin

miy. İki çeklldyl batırmış. buna mukabil iki kalyeta kayh 8i' 8lde y a m a la r , .„rsa
taifesinin İşi yavaşlatma
ler. liukla kaybolmak üzere seyreden Kaplan Duria'n,,,*11®1! !
arzusundan detil, çek­
leri İse o lld kalyelayı çekip götürmedeydi. İyi ama ben
imlerin rüzgârlı hava-
zlndrln anahtarını mı ele geçirmeye çalışmalıyım, yoksa jı
larda baştardalardan
suçlamaya mı başlamalıyım ’ !l"elıt
daha hızlı hareket ve
Bahçelikteki adamın sesi yüreğime dokunmuştu K- i daha üstün manevra
Ooriaıun sesinde cesaret, bunun sesinde ise emniyet kabiliyetine sahip ol-
Söylediği Cümleden sonra zincirin ayağımda degd v u r e o T ? masındandı. Yaklaşan
M * m *"*«"• • Vûrünü Küremiyordun,. n.,tm. , k n T çektirllerdeki sesleri
Süne, tam da başmm arkasında gözlerimi kamaş,,n> duymaya başladığımız­
yatacağımı bilemiyordum Bildiğim. özgürlüğümü y em d en ı* da bazı Türkçe kelimeler

sarsssr;.**^2
Mvanuyacagımı çok ly, ,„ ı •'yaynm l.ı z in c irle ya-
kulağımıza çarpmıştı. O
sırada Billure'nin hatırası
gözümün önünde canlanıverdi.
buzey AMkah<«*erılyahıio,l" 5|'"" K' rhl r' ' ' ' / " /" v'l,ar veya Dünyamın kararması da. kendimi
,uh* «Mp değildim t i kal>"»<-nen bir kaybetm em de. k olu m a çarpan kürek de hep bu Türkçe kelime­

**************1™ Hepimizdeki ^ """<>:>■
e rya k k s,,k -
* ' ' K l' " " r ' k
^ y » brh*çUnrı'r'rn" 5’ Qb« lle fırtınayla
' ^ n p a i^ '''1da arln" î "
W f Plıgınıı hatırla-
ha- ler yü zü n d en olm u ştu . Can pazarı kurulmak üzereyken ben Bil-
lu re'yl h a tırla m ış v e kendi dünyama dönmüştüm. Sanki savaşın
. şiddetini h issetm e m em için Billure başucuma gelmiş gibiydi.
Çünkü eğer ölürsem dünyadan en son hatırladığım şey onun
sesi ve görüntüsü olsun istiyordum. Dudağımdaki tebessüm ile
celladım olacak çektirilere baktım. Baş üstü toplarının menzi-
lindeydik ve topçuların bir ellerinde çakmak ateşlerini, diğer
Kolu-
ellerinde topların hlillerini görebiliyordum. Üstelik darbzen

l***i davrandık- topçular elleri barutlukta, okçular da uçlan alevli okları yayla­
rına kurulmuş nişan alıyorlardı. Sonra olanlar oldu.
 Kürek çekilmeyen bir gemide zincirlerimle bekliyor(1
Denizde ç.rpman insanlar birer ikişer ç,kart,|,yo, ^
kucaklaş,rken kimisi zincire vuruluyordu. Yarablarm feryat, ''
ciğerler parçalıyordu. Bunların bir bölüğü, hâlâ ayaklar, bi '
rlııe zincirli olan forsalardı. Denize düşmüşler, bagl, o i d ^
İçin birbirlerini batırıyorlardı. O anda fark eltim ki bu adamı»,
rın hepsinin omuzlarında, göğüslerinde korkunç dövmeler Vjr.
dı ve çırpındıkça dövmeleri de deniz canavarları gibi hareke,
fdlvor. balla onlar da çırpınıyordu. Sıralarında otururken faz|4
dikkat çekmeyen bu adamların denize düşüm t* s.ıkat. kor, ku­
laksız ve mutlaka korkunç yüzlü vahşi tavırların sahipleri oldu-
aradığımı bile düşünmedim: galiba ruhum fty|e hissem Bize
dogm geliyordu ve birden aklıma takıldı; yoksa Akdeniz'de ad,
yayılm akta olan "Barba-Rossa" bu muydu? Bütün Hıristiyan
Korsanların “ Kızıl-Sakal" diye birbirlerini korkuttuklar, adam
t,gcr bu reis ise A llah yüzüm e bakıyor demekti. Billure'yi bulma
ihtimalim yü kselird i.
İçimden onun Barba Rossa olması için dua ettim. Bağlan­
dığım zincirin anahtarı elimde değildi; lâkin dilimdeki anahtar
ile bazı kapıları açabilirdim. Diğer bazı lorsalar gibi ben de
şahadet getirmeye başladım. Bize gülümsedi. İşte o anda, gür

gunu anladım. Akdeniz'de forsa olmak bu demek olsa gerekti. kaşların altındaki kömür gözlerin dostça baktığı o anda, hem
galip gelenler lıeın <le zincirlerinde mağlup olanlar için sevinç-
Vahşet ve dehşet!.. Belki birde haşyet!.. Çünkü zincirlerin ucun-
len ağlama vaktiydi. Üzüntüden ağlayanlar ise az sonra Barba
da grup grup birbirlerine tutunuyor; aralarında bazıları ölmüş
Rossa’mıı bukağılarını bileklerinde hissedecek olan eski efen­
olduğu İçin diğerleri yüzmekte zorlanıyor, ölülerini de beraber­
dilerim izde Akdeniz, tılsımlı bir gün yaşıyordu. Sabah elendi
lerinde taşıyarak batıp çıkıyorlardı Firkatelerden birinde, (or­
uyananlar yine akşam köle oluyor, sabah köle uyananlar da
saların üzerindeki güvertede çıkan yangın söııdürülm eye çalı­
yine efendiliğe yükseliyorlardı. Anladım ki bu sularda her şey
şılıyordu. Yangın arasında zincirlerinden kurtulmaya çalışanlar
umut ile korku, gam ile sevinç arasında birden değişiveriyordu.
vardı vc yanlarında da onlara müdahale eden adamlar. () sırada
Kaderler ise en çalnık değişen şeydi.
>ahvcltkuki reisin gürleyen sesi denizdekilerin kurtarılmasını
kesin dille emretti. Hayret, bütün çektlrllere avın em ri veriyor
©

Akdeniz’de ünü y a y ılm ış bir korsan değilseniz, önce sava­

va k ıl görebildim I Muz ,K-ş y J , r ' ,rgam,z,n
■ ,> is,ik-"ue,i
r ı l an " de-
........
şır. sa va ş tığ ın ız k işin in kim olduğunu sonra öğrenirsiniz. Tabii
» Kücû kuvvet, zehir g „„ o t m ^ T İ bak" ,r‘ eğer h âlâ b aş ın ız omuzlarınızın üstünde ise... Forsalar omuz
kiktim la-niş a l,,,,,,,, Y u z u i, u g ö rd ü ğ ü m d e ir-
üstünde b aş g ö tü rm e k bahsinde efendilerinden daha şanslı sa­
sakalla,. I« ş l,ğ m,„ a| „ „ ,U n ' a* «• «atlı k ız ıl b ıy ık v e
yılırlar. Ç ü n k ü y e n i efendilerinin de küreklerine yapışacak eller
lam ,, birkaç tu tu n perçem İle sevim i, i ' I ™ k lrla =>l'>a>.t b.ış-
lazımdır. B u n u n için efendiler kölelerini hızla tanımak isterler.
' »te’ ' dedim, 'b e n lin aradığm, « U m ,"'- T ° ®nda Kim ilen.
Benimle görüşme sırası gelip de kaptan köşküne, onun İfad6-|
nra da onu neden
siyle reis hücresine -buna Hıristiyan gemilerinde “kamara de-
 , ıiffiivordu*İlerlediğimde dik ve yıldız), gec. yar beni saray okulunda görevli bir papaza ,eslım r ,
nltdiSiH' henll7 "l geliyorduk. Sakin suların dingin hlŞlrtJ vendiği Decan ( »edaya. O beni babam gibi yeM,llrdl ^ gu"
Müslüman olduğumu biç söylemedim. 0 da hep Inlmiyormu,
M K*ey$' Z eri bağlamalar e ş lim d e söyledlkier, ^
gib, davrandı. Kralın mektebinde beni kendi çocuğu diye 0km
« * ,,ran ' konuşanlar birbirini zor duyuyordu. *
yetiştirdi, yol gösterdi, her şeyimle ilgilendi. s„ daşım '

relS hÛCreSİ kad,rga ,enerinİM Sa" an" " * sırlarımı b ildi. B ir emanete riayet eder gibi beni el üstünde tu.'
r s : birbirimizin yüzünü zar zor seçebUly*
B u g ü n h a yatta isem ona borçluyum ve ne blliy„rsam onun
dut Mûılumın okluğuma inanması İçin okuduğum Fatiha*,, eseridir B en ş im d i onu baba bilirim ve her kış mutlaka yanma

sonra gider hizm etind e bulunurum . Beni okutmamış olsaydı..."

■ -Hikayeni anlat çocuk, bana hikâyen, aniat! -Ne o k u du n ?"
■Adım. elendi Barba-Rossa. adım “ Her şeyi, am a ön celik le denizcilik ilmini yüce elendimiz!"
•Dur!.. Sen Barbaros’u daha evvel hiç gördün mü?" “ Nasıl ya n i. İs p a n y a kâfiri denizciliği mektepte mi öğretir?"

"Hayır elendi Barba-Rossa, lâkin.. “ H a yır efend im iz, on u ben Endülüslü âlimlerden miras kalan
eibet-
Karşımda bağdaş kurmuş bir aslanı andıran adam sakalını kitapları o k u y a ra k öğrend im ! Decan Ojeda'nın sayesinde
sıvazlayıp sözümü kestiğinde duamın kabul gurup görmediğin, te A m a K a p ta n D o ria ok u lda öğrendiğini söylüyor."

den endişe duydum “•Kim decıııı.

d e d in ?"
t ) halde yalnızca denlleni yap ve hikâyeni anlat! " D o ria efendimiz, b u kadırganın eski sahibi Kaptan Andrea

Beul ürkütmüş olmaktan memnun gibiydi. F.lini göğsü hiza­

Doria!"
sında aşağıdan yukarıya makara sarar gibi çevirerek anlatmamı "Ha! Şu k o rk a k ça k a ç ıp giden adam! Canı cehenneme!.. Sen
İstedi denizcilik h a k k ın d a ııe iriliyorsun, onu anlat!"
Adını, elendim)!. Stdl Alcala’dır. Endülüs'ten bir Miidecce- "N e y i e m re d e rs e n iz efendim !"
nlm İstanbul'dan HımUya„latln ^ d, atalanm "D alkavuklu ğu b ırak . ııe bildiğini söyle!"
d.ı ls|>aııv.ı dan kovukiuUr Halil.. Ah,« h «• "Es ta ğ fu ru lla h efen d im iz, ben denizcilik ilminden harita
a. » .c . Abdullah m a rd ın d a bıraktı-
Ki h erk » » glln Kral Fcrdııutui lir ı h a zırla m asın ı, p u s u la im alin i, yıldızların konumunu, usturlap
ar ıntadan kaıkrtUnh^L' ' ' Isabella benim k ullan m ayı, y ö n v e lıe d e f tayin in i, kerteriz almayı, milyem he­
a s k e r l e r i g e ld ik le r i n d e - ^ T ı ı l u . , , 8 > m y ' ' n w H e e ..n q u is ta

lar Ben o gün sııkak arkadaşla,,,,,,"'' eyı s-*ft bırakmamış- s a b ın ı..."

“Kaç y a ş ı n d a y d ı n - sahilde balık tutuyordum." İn an m a d ığ ı b e lliy d i, sözümü kesti:

-Henüz beş Hendlmlı. Akrabalar "Kaç yaşındasın çocuk?"

"l)n altı efendimiz, yaşım on altı ama tam on yıldır...
ihtiyar dede ile ben. bir yıl g ız i^ '"''1'*" *»4 kalan iki kişi, bir
** Mşadık. Sonunda o ihti­
53
 Elini uzatıp sandığından bir usturlap çıkardı. <)nce
n, gevşetip parçalara ayırdı. Sonra sabit parçanın üzerin* p/
çalardan birini takıp çevirdi ve. “ Bak bakalım, sabah nan,aj,
vaktine ne kadar var!“ diye sordu. Beni sınadığın, düşündüln
Çünkü usturlabın kutbuna oturttuğu disk, yıld ızların y e r le ş
ölçmeye yarayan milyem hesapları içeriyordu. Namaz vakit,
terini veya saatin kaç olduğunu kestirebilm ek için başka bl,
disk gerekirdi. Parçayı korka korka değiştirip saati söyledin,
Usturlap okumayı bilmediğini öğrenmemden m ahcup olmuştu.
Ben de yeni efendimi lazla utandırmamak için artık Harran'da­
ki büyük üniversitede yazılan usturlaba ilişkin ilk kitaplardan,
Bağdat'taki bilimsel gelişme ile çeşitlenip Ş am 'd a Ali ibıı İsa
tarafından tekâmül ettirilen usturlaplardan. İslam dünyasında
İlk usturlabı kullanan Ebu ishak el-Fezarî’den v e y a bu konuda
kitaplar yazan Blrunî, Nasırüddiıı Tusî veya Habeşü'l-Hasîb'den
hiç bahsetmedim. Usturlabın yine Müslüman âlim lerd en olan
Şâıııin ve Zrrkali tarafından geliştirilerek mekanik saatin teme­
linin atıldığını İse söylemeye gerek hile görmedim. A ıııa yin e de
onu İnandırdım. Çünkü usturlap ile beni sınava tâbi tutmaktan
vazgeçip önüme haritalar serdi. Şalak aydm lanasıya kad ar ha­
ritalar üzerine konuştuk. Akdeniz'i avucumun içi gibi bildiğimi
öğrenmekten mutlu oldu Sabah namazından sonra d a bana
özgürlük .(ıknameml verdi Sonra da kendi özel haritacısı ol­
mam, emretti Sohbetimizin konusu Akdeniz olunca da uzun
uzun konuştuk. Saııkl acemi bir korsan İmi...
. . . .. , 1 olunun uzanacağı su­
ları öğrenm ek İstiyor gibiydi. Ama kazandığı , rektiğini sö y lem iş. H a tta d a h a d a ileri gidip din değiştirmeler
hiç de aceıııl gibi durmuyordu., Ona
_ K ia kv aşa bakılınca
Akdeniz'de
b u kadar acım asız ve şiddetli kinleri büyütmediğim'"1^
O d a G ırn a ta n ın d ü şü ş ü n d e n s o n ra M ü slü m a n !..
n Akdeniz'in
yinde. H ır is t iy a n la r ın ıse kuzeyinde .kl kutup olu
K,rl,un tehlikelerinden soz e ,„ . Ben. binlerce MağrlpH M ü rit
|naıı.„, y edi yüz yıld ır vatanlar, o la n yurtlardan ayr,ürken neler
. ektiklerini- ayrılan,ayanların da Fe rn a n d o ile Kirli Isabella'nm
elinde nasıl kıvrandıkların, anlatırken üzüldüğünü gördüm Sa
nr.m.yetini de. hana inanm ış ve güvenmiş old uğunu da „ anda
hissettim. Hatta içim den geçenleri d illen d irip onu teselliye bile
çal İŞ11,11
- Ü z ü lm eyin iz efendimiz, elbette kendi yurtlarında savaşı
görenler, savaşlarını gittikleri yerlere taşıyacaklar ve bir gün
gelecek. E n d ü lü s y e n id e n gücüne kavuşacak."
On altı y aşınd a bir ço cuktan böyle siyaset cümleleri duyma­
ya alışkın olm adığı yüzündeki hayret ifadesinden belli oluyor­
du. Yine de inanm ış gibi sordu:
“ A k d e n iz 'in ç e v r e s i bıı d erece ısınmış ve sular ayrışmışken
mi Sidi?"
“ Yüce Barba-Rossa," d ed im ona, bana gösterdiği yakınlıktan
güç alarak ve sesim i yum uşatarak, -çünkü onun ünlü Kızıl Sa­
kal olduğuna tam am en inanm ıştım- “ bu köleniz, henüz çok kü­
çükken babam dan d inlem iştim ; Tu le ytu la daki rahiplerin reisi
Goıızales de M eııd oza, En d ü lü s'te k i Müslüm anların Hıristiyan-
laştırılıııası için y ö n e tic ile re baskı yap ıp uyguladıkları siyase­
ti değiştirm eye zo rlark e n kra la bu işi, 'İsp anya'yı kendilerine
bahşeden Tan rı y a karşı b ir ş ü k ü r’ ola ra k yerine getirmesi ge­
neticesinde M ü s lü m a n la rın ru h la rın ın temizleneceğine onu
" inandırmış. E n d ü lü s lü le rin İslam d in i üzere kaldıkları sürece
! ' ın l'1 ,,ım darının
Müslümanlar ile H ır is tiy a n la r ın h uzu r için d e y a ş a m a la rın ı# .
ttümkün o la m a ya ca ğ ın ı ila v e e tm e y i d e unutm am ış. U ;
 Kraliçe Isabella'mıı Hermando de D alavera adında, iyin»
nınan bir rahibi varmış. Dalavera, Gırnata Başpiskopos *!*'
atandırılmış v e mal v e emek dâhil bütün gayretiyle Muslü'1"*
larla ilgilenip vaazlarında güzellikle Hıristiyan olmalarını teifc
etmiş. Başarılı da olmuş.’’
"Dalavera’nın başarısındaki sırrı bilmek isterdim!"
"Yüce efendimiz. Dalavera once A rapça öğrenip herkese
kendi dilleriyle hitap etmiş. Her zaman şiddete karşı olduğu,
nu söylem iş ve Hıristiyanlığın öğrenilmesi konusunda her türlü
kolaylığı sağlamış! Babam, sırrının bu olduğunu söylerdi."
“ Peki Hıristiyanlaşan o M üslümaıılar şimdi nerede?”
"Gırnata ve Tuleytula’da düşkün hayatlar yaşıyorlar!"
"Elbette öyle olacaktır; çünkü yaramazlıktan gebe kalanlar
hatadan başka bir şey doğuramazlar. B ir Müslüman, eğer iman
nuru kalbine bir kez girmişse, başka bir şekilde inansa hata üs­
tüne hata etmiş olur."
"Yüce efendimiz. Akdeniz'in altında da yaramazlıktan gebe
kalmış çok Hıristiyan olduğu söyleniyor. İspanya okulunda bize
onlar İçin Mağrib in en güvenilmez adam ları’ diye öğrettiler.”
“İşte bu yüzden, Akdeniz'de dolaşan her gemi, artık ya av.
ya avcı olm aya mahkûmdur Sidl Alkala. Bundan böyle kargayı
bülbüle çeviren iksirin şişede durmakla değer kazanmayacağı­
nı herkes anlam ak ve ona göre davranmak zorunda."
"İslam ’ın her milletten İnsana kucak açan ve komşusuna iyi
d avranan anlayışı ile Romalılardan Bizans a oradan Avrupa'ya
m iras kalmış bir düşmanlığı besleyen ve komşularına iyi dav­
ranm ayı artık önemsemeyen Hıristiyanlık arasında bırakınız
kargaların bülbül olmasını, nice bülbüller kargaya dönecekler­
dir. H ıristiyanlık artık Hz. İsa’nın vahiyle getirdiği din değil de
AvrupalI m illetlerin kendi çıkarlarına uydurdukları bir buyruk
tur Dolayısıyla Akdeniz in altı ile ustü arasında kinler var Tıpta
Roma ile K arta ca a ras ın d a b ir zamanlar olduğu gibi. ş,mdi de
Serşel. O ran ve Cicel bir yanda Ceneviz. Katalan ve ispanya di
Ser yanda. A rtık komşuluk ilişkilerine riayet edilmiyor, yapılan
anlaşmalara uyulmuyor, büyük balık küçük balığı..."
•B ir b ü yükten daha b ü yü k bulunur küçük Sidi," dedi sö­
zümü keserek v e ufukta b ir tepsi gibi doğmakta olan güneşe
bakarken d eva m etti: "Önemli olan ne uğruna büyüklük tasla-
dıgındır. 5u güneş g ib i o lu rs a n , şu fenere -kadırganın kıç üstün­
deki yeşil fen eri söndürdü- muhtaç olmazsın! Büyüklük, gittiğin
yere güneş gibi d o ğ a b ilm e ktir. 5u tayfalara ve levendlere bir
bak. Bu n la rd an kaçı ne için buradalar, kestirebiliyor musun?"
-Cihat iç in d e m e y e c e k s in iz herhalde!"
“ Keşke ö y le o lsa yd ı!.. Ö yle olsaydı büyüklük bize yakışırdı!..
Hepsinin k az a n m a yı is te d iğ i kızıl altınlar var elbette!"
“Bunun için onları suçlayamazsınız efendimiz!"
“S u çla m ıyo ru m , h a yır, altın hırsıyla gerçeği; mutlak gerçeği
fark e d e m e y iş le rin e hayıflanıyorum."
"Neden söz ediyorsunuz efendim; nedir mutlak gerçek de­
diğiniz?"
“Hayat Sidi, hayat!.. Allah insana ömrü biçerken yıl, ay, gün
hesabıyla biçm iyor: hayır. Kader defterlerimizde ömrümüz şu
kadar yıl. şu kadar ay. şu kadar gün diye yazılmıyor. Tek ka­
lemde şu kadar nefes d iye yazılıyor. Diyelim yüz milyar yüz bir
nefes... Yüz m ilyar yüz b irinci nefesi aldığında, zaman denilen
kutsal emanet senin üzerinden çekiliyor, bedenin bir kalıp olur­
ken sen zaman ötesi bir başka yere taşınmış oluyorsun.”
Bu gerçek hepimiz için eşit olduktan sonra...”
57
 “ Elbette hepimiz İçin eşil, illa kİ birileri altınların, blriı
İlklerin sahibi olarak gidiyor gittiği yere. Filvaki insanda ** -yoksa sen <le mİ o gem idesin çocuk?"
hırsı ile iyilik .ır/ıısu dı-ngrlı \ .ır.ıt ılınıştır, v.ıni kişioğlu Il.ıyır efendim iz, ben ıdlın peşinde değilim."

ile manayı, müşahhas İle mücerredi eşit tuttuğu müddetçe^ -Neyin peşindesin <>hald e?"
-Alını ile ölçü lem e yecek b ir şeyin, b ir hazînenin peşinde-
saniyelini korumaya devam ediyor. Bu dengeyi bozduğu
,jm Diyelim ki gönül gem isinde."
insanlığından çıkıyor ve mana lehine bozarsa meleklige. niadde
> - A r a d ı ğ ı n ı b u lab ilecek misin b ari?"
lehine bozarsa ihlislige meylediyor. Akdeniz'de insanlar maal*.
-B ilm iy o ru m , belki b u lu ru m am a onun beni bulması için
sel İblisin uşağı otmuş dürümdalar. Bunun sebebi kendllertafi
tünde bir haritası v ar!"
kİ mananın farkında olamamak.*' -Latifeci b ir çocuksun sen Sicil, anlaşılan. B ir hazine, elinde
“ Mananın farkında olmak ne demek efendimiz?”
bir |u1rila yla denizde seni mi a rıy o r ya n i?"
"Bak çocuk, insan bedeni dört gemiye hükmeder. Mide g* -0 hâzinenin iki a yağ ı v a r efendimiz ve bir kalbi!"
misi, gönül gemisi, zihin gemisi ve ruh gemisi. Bunlardan yal­ -tlıınııı! B a k sen! D e n iz d e bile seni bulduracak bir harita
nızca birincisi madde ile. diğer üçü mana ile alakalıdır. İlahi
taşıyor, ö yle m i ’
denge insanın maddesini değil manasını önemsediği için böyle “ Hayır y ü ce efen d im iz, h a y ır; belki beni hiç kaybetmeyeceği
yaratılmışız. Şimdi insan zaman denizinde yüzerken bunlardan bir harita diyelim ! Deniz h a rita s ı değil, metruk bir hisarın hari­
hangisini sancak gemisi yahut beylik gemi yapacağına, hangisi­
nin dümen suyunda gideceğine karar vermelidir. Mide gemisini tası!"
•Muamma gibi k o n u ş m a y a başladın çocuk!.. Hazine haritası
diğer üçünün arasında seyrettirdiğimizde yaratılışımızın gere­ desen belki a n lard ım , a m a sen b ir lıisar haritası diyorsun!"
ği olan dengeyi bulmuş, insaniyetimizi korumuş oluruz. Aksi “Geçen yıl E n d ü lü s ’t e b e r a b e r saklandığımız, nefesinin ne­
takdirde inana lehine sahip olduğumuz üç gemimizi, maddenin fesime karıştığı b ir h is a r d ı efen d im iz!.. Birinci teşrinin son gü­
yönettiği tek gemiye uydurursak madde hırsı bizi ihlislige sevk
n ü y d ü ."
eder Zaınan denizinde gönül gemisini rehber edinenler bah­ "Çocuk, s a kın b a n a b ir k a d ın ın hikâyesini anlatma ve sakın
tiyar öm ürler sürerler Zihin gem isini rehber edinenler bilge
âşık olduğunu s ö y le m e !"
öm ürler sürer ve ınutlu o lurlar Ruh gem isini rehber edinen­
‘Neden efendimiz, az evvel gönül gemisine binmek gerekti
ler ise hem bu dünyada hem öte dünyada kazanmış olanlardır.
M ide gem isini rehber edinenlere gelince, er veya geç diğer üç ğlnl söyleyen siz değil m iydiniz?"

gem iyi parçalayacak kayalıklara sürükler veya şeytanın asker­

lerin e teslim ed erler Ç evrene bir bak ve İnsanları buna göre Hikâyemi sordunuz, ben de anlattım efendimiz."

a y ıt bakalım , kim hangi gemide yolculuk ynpıyor. - 1ekâlâ. nasıl b ir haritaym ış b u ?"
 “Haritayı iki karışa bir karış eb ad ın d a perdahlanm ış c
derisine çizmiştim. Malaga'da ne kad ar farklı renkte b
-Sırrı ç ö z e n h e y k e lle r i alacak öyle mi?"
mürekkep var ise hepsini kullandım. H a ritam d a işaretledlg
-Öyle s a y d ır ? "
her nokta ve mekân için ince ince ta n ım lar yazdım. Han,,
-H e yk e lle r a ltın d ı d e ğ il m i?"
bulduğu gün iki şey dikkatini çekip şaş ırm ış olm alı. Birinclsi
"E v e t | ‘S
günlerce beraber sahile baktığımız h ald e h iç deniz çizmeınlî
-B ö yle bir h a r it a y ı neden v e r d in p e k i?"
olmam, ne bir sahil ne bir kıyı işareti koym am am ; -zaten son.
-Ben verm edim ; o alıp gitmiş!.. Heykelleri alıp gitmesi gere­
raki gün sahile inmiş ve geri gelirken ce p lerim ize sarı kumla,
k k e n haritayı alıp gitmiş. Geceler boyu o heykellerin sırrın,
doldurmuştuk, harita çizerken y a y ıp eskizler yap m ak için- ikin.
çözmek için b erab er çab a sarf etm iştik oysa. Hatta bir kere­
ci dc haritamın bütün tanımlarını yü re ğ iyle yüreğim arasına
sinde bana. B ak A lkala.' dem işti, 'şu mavi olan heykel sanki
işaretlemiş olmam. Zannederim b öylece ne d em ek istediğimi geçmişim, şu kahverengi olan içinde bulunduğum halim, şu
anlamıştır."
sarı olan da zannederim benim geleceğim olacak.' Ben de hiç
“Ne demek istiyorsun çocuk!"
düşünmeden o na O je d a'd an öğrendiğim renk bilgisiyle, Şu
“Yüceefendimiz, çizdiğim haritadaki ırm ağın üzerine, ‘Onun­ mavi gökyüzünü, şu kahverengi toprağı, şu sarı da ateşi anlatı­
la kıyısında gezindiğim ırmak', tümsek oluşturulm uş çizgilerin yor olm asın?" d e yiv erm iş tim . Yüzüme tuhaf baktığını görünce
yanına. Onunla güneşin batışını seyrettiğim tepe', rüzgârgülü- kırdığım potu an lad ım v e sarı ile m avinin yer değiştirmesi için
nün üstündeki yeşil boyanın altına. Onunla evim izi yapacağımız yüksek sesle dua ettim .
vadi gibi tanımlar yazdım. Aralarda da. Onun elin i tuttuğum ge-
“ M etruk h isa rd a sak lan ırke n b irbirim ize çok alışmıştık. Li­
ç nuııla altımla oturduğum ağaç, yağmurdan kaçtığım ız ma-
manda C ezayir'e giden bir gemi b ulur bulmaz onu kaybedeceği­

«Ihl işa'reUer.T P‘nar' ° nun bana gülüm sediği kaya...' mi düşündüğüm g ü nlerd en b irin d eyd i. Hissettirm ek istemedim

■Bu kadar mı. bütün harita böyle m i?" ama içten içe ü zü lü yo rd u m . Ban a. 'Şu heykeller konuştuğunda
Değil elbette efendimiz' Haritam beni sana g e tire ce k le r v e sen bana sahip olabileceksin,' deyi­

yazmıştım. Tanı ortasına da mavi s a r î v e V l ! '" 3 D İy a M ^ verdi. H eyk ellerin s ır r ın ı çözd üğünü anladım . Haritam a o hey­

resim ç i z m i ş , heykellerin ortasın, b ir s , e " k i Ü<; b t'y k e l kelleri bu yü z d en işle d im v e o rta sın a sü ve yd a dedim. Çizdiğim
ve kenarına ok çıkılarak Süvevcl v ı ’ n° kta ile '»aretleıniş haritadan hiç h ab e ri yo ktu!.."
Alıp gittiğine gö re v a rm ış an laşılan !"
** h*Vkel «amindeydi elendi™
Ben yo k z a n n e d iy o rd u m v e kendisine vurulduğum u an
üstelik!" ' Altın kadar değerli
masın diye (|e h a rita m ı o n d a n sak lıyo rd u m ."

K adınların h e r ş e y d e n h a b e ri v a rd ır; sen haberdar

rını bilmesen b ile ..."
 ■Bunu ben de düşünmedim değil. Hatla onunla geçird|
,ek gecede, onun derin uykuya vardığı saatlerde, gizilce yaıT
sokulup yatagma uzandığımda, sırtıyla sırtınım arasına ha*
tamı koymuş, sonra da acaba beni d uyuyor ve bissediyor ^
diye içimden geçirmiştim! O gece sabaha kadar kaç kere yj.
zümü ona dönmek istediysem haritam buna mâni oldu, içirıç
çizdiğim aşkımın saflığı ve duruluğu boğazıma hasret olup dü.
ğümlendi. O bilsin istiyordum ama bildirmeye cesaretim yoktu.
Zaten ertesi gün ben limanda gemi aram aya gittim ama geri
döndükten sonra bir daha ne yüzünü ne izini görebildim. Yal.
nızca sahilden getirdiğimiz sarı kumların üzerinde, içinden ok
geçen bir kalp işareti çizilmişti, o kadar. Sonra okun gösterdiği
yön dikkatimi çekti. Her zaman oklar kalbin içine sağdan girer
ve sola doğru kanatarak çıkardı. Bazen küçük bir meyil ile ok
yukarıdan aşağıya da çizilirdi. Ama onun çizdiği ok kalbin üs­
tünden giriyor ve altından çıkıyordu. Bana bir şeyler söylemek
istediğini düşündüm. Okun ucunun gösterdiği yöne baktım.
Tanı da altın heykelleri sakladığı yeri işaret etmişti. Koşup bak­
tım. Heykeller yerindeydi ve yanında bir küçük kâğıt parçası
vardı. Üzerinde. Bu üç heykel benim geçmişim, halim ve gele­
ceğimde . Artık hepsi senin oldu.' diye yazmıştı. B ana sadece
heykelleri vermek için böyle bir pusula bırakmasına gerek yok­
tu Bana butun hayatın, verdiğini söylüyordu. Demek ki o da
ben seviyordu. Ah. keşke bunu birbirimize bir kerecik olsun
söylemiş olsaydık.
“Gemi bulmuş muydun peki?"
"Mevsim kışa giriyordu. Birinci teşrinin son , şamıştı. Cesaretimi to p la yıp m erakım ı giderm ek istedim
Umanda bir Ceneviz kalyonu ile b o c u rg a ln n cek ? Yüce efendimiz! A d ınız gerçekten O ru ç m u?”
'andığı on kadar kadırga vardı. Demir almak üzere ölam l ' ' aZ'r
ne rotaları ne de niyetleri bana güven verdi." 'SC
■Olan olmuş desene!.."
■ftv'e efendimiz!..
..,,cki h eyk eller nerde şimdi?"
-Elbette ki S ü v e y d a 'd a . O n u n hatıra sın . y ine onun olan yer*
j a h arita d a g ö sterd iğim y e r e göm düm ! B an a bıraktığı ki>
'.alı not ile b irlikte
Başka b ir ş e y ya z m a m ış m ı n o tu n d a ?"
-Yazmış e f e n d im iz . H e y k e lle r k on u ştu ğu n da sent b an a geti-
recekler ve sen o n la r a s a h ip old u ğ u n gün b ana d a sahip olabi­
leceksin,' yazm ış.
Bak sen zeki kıza!.. P e k i ama kimdi b u kız?"
■Adı Billure efendim. Am a orada Beatrix diye çağırıyorlard ı1"
-Kimi, k im s e s i?"
-Bir küçük k a rd e ş i o ld u ğ u n u söylerdi. Adı Yusul. Sa ğ olu p
olmadığını bilmiyor."
"Peki, h a rita y a g e le lim ... Hangi dildeydi!"
■Onunla b irlik te o k u d u ğ u m u z mektebin dilinde!"
"Kefere d ilin d e y a n i!"
"Hı hı."
“0 h a ld e se n o d ille r i b iliy o r s u n . Yani ki bana da ö ğ retecek ­
sin çocuk... H a?”
■Tercüman k u lla n m a n ız d a h a ucuz olmaz mı yüce Barba-
Rossa!”
"Dili senin hâzineni alm ak için değil, bütün Akdeniz'i hâzine­
ye çevirmek için öğreneceğini, em in ol!”
Bana "Çocuk!” d e y ip d urm a sın d a ki sevecenlik gururum u ok-
Hayır Sidi, O ru ç değil. B e n im ad ım Hızır, Kızıl Sakal
Re's'in biraderi Hızır!.."
63
 "Ama siz de kızıl sakallısınız efendim, şimdi Akdeniz k günden itibaren içimi kemirip duran soru
lan iki Barba-Rossa ile başa çıkmak zorunda kalacak!" i gibi zihnime batmaya başladı.
Hoşuna gitti. -Acaba kaçırıldığında, kendisini korsanlara b e„ım m, ,,
"Sen çokbilmiş biri misin, yoksa çok şey bilen biri mı ettiğimi düşünmüştü? Eğer öyle ise şimdi onu be„ m »
“Çok şey bilmek, iyi bilmek sayılmaz efendimiz?" düşünüyor olmalıydı. Tabi, eğer sağ ise!.. Onu bulma,, ve
heykelleri değil d e haritayı götürdüğünü öğrenmeliyim,
"0 halde en iyi bildiğin nedir?”
yoksa bu merak beni de. içimdeki aşkı da divaneliğe götüre­
Şaşırdım. Gerçekten de en iyi bildiğim şeyin ne olduguı*
hiç düşünmemiştim. En çok istediğim şeyi biliyordum, her son­ cek!-
O günün tarihini aklıma yazmıştım. Ispanya'da “octubre"
baharda birinci teşrinin son gününde İspanya da olmak. Blllu.
dedikleri ilk teşrinin son günüydü. Billure'nin doğduğu gün
re yi yitirdiğim hisara gidip onun dönmesini beklemek ve her
Ve oııu kaybettiğim güıı Her yılın aynı gününde buraya gelip
yıl karlar yağdığında ettiğim yeminin gereğini yerine getirmek
onu beklemek üzere kendim e o gün, orada söz verdim. Çünkü
Bu uğurda ölmeye de gönüllüydüm. Çünkü o yemini hisardaki
t)„ günü onun da unutm ayacağını biliyordum. Onunla bir yaz
yıkılmış evlere, bozulmuş ocaklara son kez bakarken etmiştim boyunca saklandığımız hisardaki son gün. Aramızdaki her şe­
Gözümün önüne parçalanmış cesetler geliyordu ve kulağımda
yin birdenbire bitiverdigi gün... Onu özlemeye başladığım gün.
küçük kardeşimin fısıltısı vardı. Yemin etmiştim. Allah ile aram­ Eğer kader fırsat verir de onu bir kez daha görebilirsem yine
da bir anlaşma gibi. Hiç unutmamak ve biç vazgeçmemek üzere
görmekisteyeceğim gün.
üstelik... Karlar yağdığında İspanya da bulunmam bunun için Çok üzülmüştüm. Gönlüm kırgındı. İçimi dinledim, her şeyi
önemliydi. Ama şimdi bunu Hızır Reis e elbette söyleyemez­ bitiren kaderin her şeyi yine o günde yeniden başlatabileceği­
dim. Gözlerimi ondan kaçırmak istedim. O sırada köşede duran ni söylüyordu. İçimden geçenler, ayrıldığım günün, birdenbire
satranç tablasını gördüm. Sırf cevap vermiş olmak için, "Sat­
umutları biriktiren bir gün oluvereceğini de söylüyordu... Belki
ranç," dedim, "en İyi bildiğim şey satrançtır efendimiz!” Güldü
bir sene sonra, belki iki. belki beş. belki on... Senede bir gün...
ve elinin tersiyle artık çıkmamı söylerken sanki unuttuğu bir
Belki de Billure'nin zihnimde daima canlı duracak hatırasının
şeyi hatırlatır gibi mırıldandı:
umuda döndüğü ilk gün... Eğer bir gün beni arayacak durum­
“ Ha leveııd Sidi. sen de bana herkes gibi yalnızca Reis de;
da olursa ve aramak isterse bu günü hatırlayabilir ve benim
Hızır Reis!.."
burada olma ihtimalimi düşünüp buraya gelebilirdi. Evet, se­
Bana leveııd Sidi demesinden güven duymuştum. Onun ya­
nede bir gün... Umurlun atlı... Metruk hisarda onu beklemenin
nında olmanın hayatımı kolaylaştıracağını ve belki amacıma
daha tez ulaşmamı sağlayacağını hissettim. Belki de gönlüm­
den geçenler zihnimi istila etmişti de ben öyle düşünüyordum.
Nitekim sabah çorbasını içerken Billure'yi hisarda bulamadı-

61 65
 1512
A /UİZ juhus diyorlardı. Aziz Jullua; Hz. Isa yoluna giden H,rl,«.
Ona nereden Keldlgini sordu. Cevap alamadan tekrar tekraı
sordu Nafile. İspanya ya ilk kaçırıldığı zamanki gibi yine söı
orucuna niyet etmişti. Susuyordu. Birden Ojeda adını duydu.
Adam Ojeda'yı tanıdığını söylüyordu ve Beatrix e onun şefka­
tiyle yaklaşıyordu Elbette bu isim, öfke dolu kalbini yumuşat­
maya yetmişti. Kendisinde Decan Ojeda’yı hatırlatan ne bul­
muş. ne Körınvıştü, bilmiyordu: neden başka bir ismi değil de
Ojeda yı letaltuz etmişti, onu da bilmiyordu ama sevimli yüzü,
şefkatli »tekit v* gülümsemesiyle bu yaşlı adam. 2d gece ve
21 guıulût sûıeıı tehlikeli ve şiddet dolu deniz yolculuğunun
»onumla sanki »ığmıUcok btr Uman, hatta o limanda bir baba
kucağı glbl görünüverdi gözüne, ty, Il(yı.lh bjrinc bt.llziyordu
ve Yalnız, .1 ıın.ı .teğıl, dlftcr kail... .
een davrauıv.mh. Sauk, , ^ « « * sev*
hahvd, l Mel,k ,v, niyeti, „ gû„ ,e" ,eSSÜl ^
katlat e,,,te butikte b i r b i r l e r i , * V " " * * 8e ,lrilen ıkl bm
»U« de kuşatmış gtbtyd, A*lmm 34 b itire n in hep-
° °ldugunu söylüyordu
66
»m. önünde saygıyla eğilen bütün k,z„ eübbeti pap,zlar ona
mların en büyüklerinden Ihri...
Beatrix. Aziz Julius a yaklaştı. "Üzerinde papaz kıyaleti ol
masa da yüzüne bakanlar bu ihtiyarın bir din adam, olduğunu
hissedebilirler," diye geçirdi içinden ve konuşma orucunu boz­
maya karar verdi. Ojeda nın dostu okluğunu söyleyen birinden
Kendisine zarar gelmeyeceğini biliyordu. Zaten sorularına ce­
vap verirken de zihninden, "Hıristiyanların halifesi galiba bu
adam!" diye geçirmeye başlamıştı. Sonra bu fikrinden şüpheye
düştü. Çünkü dağlara sırtını dayamış Ceneviz limanına ktçtan-
Kara olan donanmanın kalyonlarından indirilen zincirli Müslü­
man veya Yahudi esirler onun önünden yürütülüyor, o da elin­
deki tütsiilü tombak ile onları kutsuyor, ruhlarını arındırıyordu.
Halife olsaydı başka dine inanan birine müsamaha gösterirdi.
Müslüman halifenin böyle yaptığını biliyordu çünkü. Sonradan
öğrendi ki Aziz lıılius beşinci Lateran konsilini toplamak üzere
koma ya gitmek üzereyken papalık gemilerini görünce âlicenap
davranmış ve Hıristiyan olmayan esirlerin ruhlarını şeytandan
kurtarmak adına limanda toplanan halka bir saat boyunca dua
ettirmişti. Halk ona "episkopos" diyor ve Fransiskan düzeni­
ne önem vermesinden dolayı çılgınca tezahürat yapıp yüksek
sesle övüyorlardı. F.ğer kalyonlara girip köle tacirleriyle konuş­
tuğunda onlardan şefkatli davranmalarını istemeseydi, zincir
kelepçelerinde titreşen iki bin kadar esirin onda biri, sırl din­
lerinde ısrar ettikleri için ucuz fiyatla engizisyona satılıp ruhla­
rı temizlenmek üzere şehir m eyd a n ın d a yakılıyor olacaklardı.
Çünkü liman. Müslüman e s irle ri -onlar kâfir diyordu- satın alıp
ruhlarını arındırmak ü zere bekleşen koyu dindar zenginlerle
doluydu ve her b iri bu y o ld a hayır yapmak için servetlerinin
 tam am ını harcam aya hazırdılar. Elbette bu hayra nail
üzere 34 bakire de ön sıralardaki yerlerin i alacaklardı fi ^
lim andaki o rta sınıf v e fakir halkın çoğu yanarak ruhları »n
ları seyretm ek için toplanm ışken. O nları bu gösteriden
rum etm em ek lazımdı.
Papalık gemileri limana girdiği vakit kâfirlerin yanık e t !« %
sunu hissetmek isteyenler yanında, çiftliklerinde ve atölyelerim
de her türlü işlerini gördürmek üzere esir satın almayı tercih
eden zenginler de koşulmuşlardı. Liman girişinde esirlerin g*.
nülerden İnişini seyrediyor ve alacakları köleleri orada seçiyor,
lardı. Aziz Julius. Ceneviz dağlarından akıp gelen bu adamlara
da nasihat ile kölelerine şefkatli davranmalarını tembihlemek
üzere ayrılırken Beatrix. Cenova meydanında yakılmayıp Pol-
cevera ırmağının mendereslerini ve limanı tepeden gören ma­
nastırda eğitim görecek kızlar arasındaki yerini çoktan almış­
tı. Kulağında ise Aziz Julius'un. kalyoncuları ikna etmek üzere
söylediği cümleler vardı: “Bakire Meryem'in anısına bu kızları
Kutsal Baha'mıza adayalım. Onların manastırda ettikleri dualar
sizin denizlerde emniyetinizi sağlayacaktır. Kilise bütçesinden
her bakire için üç altın meblağ da ayrıca tarafınıza ödenecektir."
B eatrix. sonbaharın deniz dalgalarını yükselttiği o tehlikeli
yolcu lu ktan son ra karların savrulduğu kış boyunca, manastır­
da b irb irlerin e tutunan tutsak bakirelerin arasında kaldı. İlk
zam anlarda kalyonda iken başlarından geçen vahşi hadiseleri
a n latışların a bakarak, bunların değil bir kış. bir ömür konuşa­
cak h a tıraları olduğunu düşünmüştü. Her biri dokuz ila on dört
yaş a rasın d a değişen 34 genç kızın gözyaşıyla ıslanmış hazin
68
^ ye le riyd i bunlar. Müslüman ve Yahudi . Fakir ve W
' Tutsak ve çaresiz. . Başlangıçta Beatrlx de herkes «n*
fa,dalarına sığınmış, içine kapanmış, kimseyle konuşm a"
İm am ıs" Ama bir kendi yaş'mla birl *<*» yanma. Mavi
kapkara saçlı ve pembe yanakh bir kız. c.v.1 cıvıl, hayat
I lu S»kac'- konu!ikan vc '>eyecanh... Zeki ve lettan. 0 „a ta
, 3 ların. unutturacak şeyler yapıyor, taklitleriyle eğlendirmeye
.al„,yor. güzel ve ilginç olaylar anlatıyordu. Ad, Conradina idi
deatrik onu sevm işti. Nihayet bir gün onun şakalarına gül-
meye başladı, tanıştılar:
-Adım Beatrix benim . Doğu Akdenizliyim. Sen de Conradi-
na'sın değil m i?"
-Bana C'onri ele, yeter! Bohemyalı Conri!"
Bu iki cümle, takip etlen günlerde birbirlerine tutunmaları­
na. güvenmelerine ve paylaşm alarına açılan kapı oldu. Uzun kış
gecelerinde m anastırın rutubetli duvarlarını sıcak dostluklarla
ışıdılar ve kederli an ıları değil, güzel hayalleri konuşmaya özen
gösterdiler. Kış bittiğinde Conradina, Beatrix hakkında pek çok
şeyi öğrenmiş, Sain t A k a la adın ı çoktan ezberlemişti. Metruk
hisarda olup biten leri ise çatla m a sın a merak ediyor ama onu
konuşturmayı bir tü rlü başar,tınıyordu Nihayet kasvetli bir ak-
şamüstünde. B eatrix. için d e saklayıp durduğu hasret ve hicran
acısını paylaşırsa belki çıld ırm ak tan kurtulacağını ve bir parça
rahat edeceğini dü şü n erek Conradina'ya sırlarını anlatmaya
-veelbeiie onu m eraktan kurtarmaya- karar verdi. Mevsim ba­
hara dönüyordu v e h is a rd a geçirdiği son geceki gibi kurşuni
bulutlar ulku kaplam ış durumdaydı. Hikâyenin başlangıç cüm­
lelerini geçtiklerinde ılık bir rüzgâr esmeye, iplik iplik bir yağ
nur serpiştirmeye başlamıştı:
"Sonra?"
69
 -imdi hatırladığım Kaoar .aMv„ 4c
"Sonra sevgili Conri. tesad üfen Saint A lk ala 'n ın gizlj
Sizlik, f u la r d a n ziyade hoşuma giden zamanlan ann4“ î, Uyor.
harita çizdiğini öğrenm iştim . O hisardan ayrıklığı vakit haritj
T " , B unu da «izlice o ç.zdifi. haritaya bakarak, dokunarak va-
bakarak hayaller kurar, umutsuz ve çaresiz halime güç kat. -ordum- H a r ita d a n haberim olmad.gm, zannetmesi bu yara
çalışırdım. Zaman akıyor, harita her gün bir parça daha zeng5^
Pll>8>"M bira* <lal,a " eyecan to“ yordu sanki. Hemen her gün
şlyordu. Birinci teşrinin son günüydü. Benim on üçüme bast,^ ,, döşemesindeki tahtay. kald.rmak, haritayı koyduğu şekli
gün... Malaga’ya yine bir gemi aramaya gitmişti. M üdeccenl^ ‘ ...temek, saatler sonra yerine koyarken ayn, biçimde koymak
götürecek bir korsan gemisi... Saklandığımız -belki de sakla**, w „im iç*1' alışkanlık olm aya başlamıştı. Bundan kendimce bir
ğım demeliyim- metruk hisardaki ıssız heyecan duyduğumu zannediyordum ama şimdi düşünüyorum
evlerin arasında dolaşmış, badem­ da galiba onun parmak İzlerine dokunmak ve adımı her gün ço-

leri dökülmeye başlayan ağaçla­ aaitarak yeni çizimler yaptığını görmekle o metruk hisarın ten­

rın altında oyalanmış, sonra da halığında teselli buluyor, yalnızlığımı gideriyor, mutlu oluyor,
Alkala'nın haritasına yeni biı belki de umutsuz ve çaresiz görünen halime bir umut ve çare
arıyordum Böyle böyle neredeyse knca bir yazı beraber sakla-
tepe veya çeşme çizilmiş
narak geçirmiştik. Haftanın üç günü öğle üzeri koşarak geliyor,
mi diye bakmaya girmiş­
akşama doğru arkasına baka baka okula gidiyordu. Artık Alkala
tim. t), benim haritadan
benim için lıer gün yeni bir um utla beklemenin adıydı. Onunla
haberim yok sanıyordu
birlikle bazen bir gemiyi, bazen b ir yolculuğu, bazen bir özgür­
elbette. Her gün onun
lüğü ama lıer zaman b ir umudu beklemeye başlamıştım. Harita­
elinin dokunduğu yere
sını çizmeyi sürdürdüğü günler boyunca, saklandığım hisardan
dokunduğumu bilmiyordu.
gidipgitmemek hususunda teredd ütler geçirir olmuştum. Gemi
Denizden esen rüzgârların, yamaçta harabeye dönmek üzere
bulmaması, bulam am ası için dua etmeye o vakit başladım.
duran hisar evlerinde uğultulu sesler çıkarmaya başladığı hü­
Çünkü haritaya çizilen h er b ir çizgi Alkala'nın bana olan bağlılı­
zünlü ve yalnız anlarımda, gündüz hayal, gece düş olup ben­
ğım gösteriyor, beni de o n a bağlıyordu. Parşömenin üzerindeki
liğimi kaplayan bakışları veya gülüşleri, üzülüş veya ağlayış­
ları. söyleyiş veya susuşlarıyla meşgul olduğumu bilmiyordu.
şekillerin çoğalması k ad a r 'Onunla altında oturduğumuz ağaç’.
Onunla kıyısında yürüdüğüm üz ırmak' ğibi tanımlar da hoşu-
Bense bir gün ondan ayrılıp gideceğimi çok iyi biliyordum. Her
gün. beni götürecek bir gemi bulma umuduyla yanımdan ayrıl­ ma gidiyor ama en çok da haritayı benden ısrarla saklamasına
dığında ben. gemi bulamaması için Kutsal Baba mıza yalvarı­ hayran kalıyordum."
yordum. O gelesiye kadar okulda geçirdiğimiz günleri düşünü­ "Çok asil biriymiş senin şu Alcala!.. Keşke ben de bulsam
yor. harita atölyesinde birbirimize ders anlattığımız zamanları
•»yle birini!"

-Yine rahibe olduğunu unutuyorsun C o n riL"
•Alcala gibi birine yüz rahibe feda olsun Beatrix!.. Sç
d , n sırlar ile d o s t kalabilmişlerdi. Conradina onun "Boş
yada İniyle erkekler kaldığını nn zannediyorsun?"
-Bilmem, bu senin ilgi alanına giriyor, öyle değil mı?-
-Tamam. lamam, kapa o küçük çeneni de anlatmaya dey*,
et. Harita derslerin ne oldu?”
-Hisara geldiği her gün bana yine atölyede olduğu gibi hş
ta" ' ,a ne|er k o n u ştu ğ u n u zu a n lat se n ...”
rlta çizme eskizleri gösteriyor, parşömenin üzerine renkleri v,
çizgileri nasıl desenlemem gerektiğinin inceliklerini anlatıya,
du Elbette nelesi neleslme karışıyor, saçı saçıma değer gibi
oluyor, gözlerimin ta İçine bakarak harita çiziminden bahsedi.
yor. çizgilerden, desenlerden, ağaçtan, dağdan söz ediyor ama
asla çizdiği gizli haritasından söz etmiyordu Ben de ona lisan
dersleri anlatıyordum elbette."
“Hangi lisan bu?"
Beatrtx böyle bir soruyu hiç beklemiyordu. Conradina’ya
pek çok şeyi anlatmış ama Türk olduğunu söylememişti. Bunu
öğrendiği vakit arkasından sayısız sorunun geleceğini biliyor*
du Rahip ()|eda veya Alkala dan daha fazla sorular sorabilir­
di İlk sorusuna Tü rk çe ' cevabını vermek belki Billure adını
da açık etmek olacak., öyle ya. Türk olduğunu söylediği vaki.
k7 ' " d,n‘- geleneği velhasıl her şeyi
sorgulamaya başlanacak,, önce yutkundu, hayatta tek arka-
t llln Z Z , “ ya'an E l e m e y i kendine
vrshreıııeynrktl. ama gerçeği de söyleyem ezd i «a . . . . . u.
yüzündeki m erak), m im iklerin nasü b „ K k ü . ; K' V
istem iyord u İle rid e belkf ^ v te n .1
İyisiydi ,m d lllk «eçiştirmek en
"B o ş vrr hangi d il old uğunu C o n riT
72
lkdenlzde h erke sin b ir s ırrı olurdu ve sırlar öğrenilmeden
. Oluklar y ü rü tü le b ilird i. Nitekim o güne kadar paylaşma-
demesi ü ze rin e s o rd u ğ u so ru için mahcup bile olmuştu
dince ortan ı, y u m u ş a tm a k istedi:
-Bazı gecelerde s a y ık la d ığ ın kelim eleri anlamaya çalışmak-
, v,>rııldum d a sev g ili Beatrix, o y ü zd en sordum... Neyse. Al-
1 -Neler konuşmadığımızı anlatayım. Asla umutsuz şeylerden
bahsetmiyorduk mesela. Rahip O jed anın bizim için lazım olan
* a yahut azık tedariki hususunu tartışıyor, bir gün limana
ilecek bir gemiye b inip özgürlüğe yelken açacağımı sevinçle
sovleşıyor. bunun olm am a ihtim alini ve o ihtimalin hüznünü
veya sevincini ise hiç dillendirm iyorduk. Bütün yaz boyunca
yalnızca bir gece hisard a benim le aynı evde kaldı. Burçlardan
birinde saatlerce oturm uştuk. G e ç vakte kadar denizin koku­
sunu ve meltemlerin genze dokunan nemini hissettikten sonra
üşümüş ve artık yatm a vaktinin geldiğini söylemiştim. Hiç iti­
raz etmedi. Beraberce yerim izd en kalktık. Bütün evler harap
ve metruk idi. B an a kaldığım e vin kapısına kadar eşlik etti ve
ayrıldı. Ona her gece yalnız kalm aktan korktuğumu, bir gece ol­
sun birinin nefesini d u yara k güvende uyum ayı istediğimi yine
söyleyememiştim. Ve ta b ii od anın d iğer ucunda onun yatması
için hazırladığım h asırı d a gösterm edim .
"Tek başına kalm ışsan C o n ri v e birilerinden, b ir şeylerden
saklanıyorsan, uykular tilki kad ar hafif olur, bilirsin. Bütün yaz
boyunca en küçük b ir ke rte n k ele h ış ırtısın d a b ile uyanarak yat-
maya alışmıştım. 0 gece, geç vakitlerd e, kaldığım evin bahçesin-
de bir ayak sesi d uydum . Ye re ko rkara k basan v e duyulm aktan

korkan bir ayak sesi. Alkala nın ayak sesiydi bu. Yerdelo on
çıtırtısından anladım Bulunduğum odaya doğru seliyor J**1
yaklaşıyordu. Odamın kapısı yoktu ve sırtım kapı boşlu****
düniik yatıyordum. Öylece bekledim. Gözlerimi yumdum ^
yor |(lbl yaptım ve bekledim. Ama kalbim şiddetle Ç'arpıy0r[^
Sebebini anlamakla zorlandım ama İtinalı adımlarının her V4
kütlaşmasında biraz daha heyecan duydum. Tedirginlik yahul
korku değildi hissettiğim, hayır, değildi; ama kalbimin vuruşu
gitgide hızlanıyordu. Dykuııı açılmıştı ve onun ayak sesindeki
sevgiyi hissettim. Beni uyandırmak İstemeyen, ama yakınım-
da uyanık olmayı İsteyen tavrı kalbimi burkmuştu. Ayak sesi-
ıılıı adım adım yaklaşması daha da heyecan vericiydi. Bir an
onun ayağının geliş sesini beklemenin lezzetine vardım ve bu
lezzet uyumadan, acıkmadan, susamadan kıyamete kadar sür­
sün istedim . O bana doğru geldikçe zemlıı anılansa ve meşale
uzasa, gelişinin zevkini duyan kalbim daha çok çarpsa ve bu
h iç bitm ese Gece bitmese, zaman bitmese, günler, aylar, yıl­
lar akm asa ve onuıı adımları hep bana doğru gelse. Ama bit­
ti Conrl. Bir an oldu, üzerinde kıvrıldığını şiltenin ucuna ayak
parm ağının değdiğini hissettim O sırada eğilip uyuyor muyum
d lve kontrol ettiğini ve gözlerimi yumuk gürünce rahatladığını
anladım . Çünkü üzerimdeki örtünün ucu kıpırdamışlı. Yine de
tedirgin oldum ; hatta korktum A lkala'yı tanıyordum, çizdiği
h aritayı seviyordum , bana karşı çok dürüst ve nezaketli oldu­
ğunu biliyordum am a böyleslne b ir gece vakti, gizilce benden
Istllad e etm eye çalışm asına şaşırdım . Bütün o heyecanım ı bir
litrem e bürüdü Bana dokunduğu anda karşılık verip yataktan
fırlam ak üzere kararım ı verip yum ruklarım ı sıktım ve bekledim .
O sırad a örtüm ün bedenim e gelm eyen kısm ı yavaşça açılm aya
74
gesilip dinledim. Nefes alıp v e riş in d e n v e ör-
jjiK11 ^ k" ı||(jakı hareketlenmelerden b a n a s ırtın ın d ö n ü k
' ', 11l i 1)lr , R,ı biraz daha emniyetli idi. B ir is in in yüzü
11ı1nı«ul111 nnla(,,n
- ı«e kötü niyetle yaklaşm ıyor d em ek tir, ö y le de-
* d6nük değ"*
ğtl ı"i?" .
^ , üşümüş olabileceğini, ısınm ak için yanım a geldi-
Anıa hayır, o usulca örtüyü açtı, şilteye tıpkı
ğiııi <l4," " kıvrl|,p uzandı, sırtıyla sırtım ın arasında b ir el kadar
^Mugunu hissettim, am a bana asla değmedi. Ö rtüyü de
<
<* İ3 İl Demek ki üşüdüğü için gelmemişti. Gözlerim i
ü ste lik .
örtmedi us ^ (|n(||l gözlerinin açık olduğunu v e d ışarıd an
jç(iıadırıi|^n ^ ış|gma baktığını tahm in edebiliyordum . Bekle-
'"^'oylccc bekledim. O d a bekledi, ö y lec e bekledi. B en im göz-
f""nı yum u k, onun gözleri açık. B e n solum a, o sağına kıvrılm ış
atarak Ben onun nefesini d u yara k, o nefesini d uyduğum u
bilmeyerek... 0 beni uyand ırm aktan, bense hissettiğ im heye­
canın kaybolmasından k o rk a ra k ...
■Olfyaal.Off yaa!.."
•Evet Conri. haritasını b enim için çizen e llerin i tutm ak, kal­
bine başımı yaslayıp atışını d in le m e k, d ış a rıd a n gelen b ad em
kokularını saçlarında h isse tm e k iste d im . B u n u n iç in p la n la r
kurdum, planlar bozdum. İnsan u y k u su n d a h are k e t e d e b ilird i
lunl. yalancıktan dönsem , b eni y in e u y k u d a s a n a b ilird i. K a ç
kzre buna yeltendim C o nri. a m a o an ın b ü y ü s ü n ü b o z m a m a k
kın kılımı dahi kıp ırd atam ad ım . S ır t s ır ta d e ğ il d e y ü z yü z e
jtsaydık neler konuşur, n e le r y a p a rd ık , b ilm iy o r u m ; a m a s ır tı
Jtrnıa değmeden ö y lec e u y a n ık d u r m a n ın y ü z y ü z e uyum ak-
1 milyon kat lezzetli o ld u ğ u n u h is s e ttim . G ü n ış ır k e n
75

yine sessizce yanımdan kalkıp gittiği anda Alkala'y, Sevd
hem de çok sevdiğimi, bu sevginin l)ir himaye ve şelkaf " ,i
ri olmaktan ziyade bir aşk olduğunu, gerçekten onun kalb^
benim kalbime hükmettiğini anladım. Ve elbette ertesi gon
lice baktığım haritasında yeni bir işaret daha gördüm: '0^'*
la uyuduğum ev!' Bu. yüreğimde sevgili edindiğim Alkala'nın
söylediği ilk ve son yalan oldu. Uyumamıştım çünkü. Ve 0 ,ta
uyumamıştı."
“Bir gün Alkala’nın dışarıdaki tavırlarıyla hisardaki davra-
nışlarının farklı olduğunu hissettim. Hisardayken sanki daha
hırslı davranıyor, burada kendisi için istediği bir şey varmış
da elde edemiyormuş gibi hareket ediyordu. İçten içe yıkık ev-
lerle, bozulmuş ocaklarla konuşuyor, hesaplaşıyordu. Hani bir
şeyi yapmaya gizlice yemin edersin de sonra o yeminini tutmak
için kendini yer bitirirsin ya. Alkala öyle davranıyordu. Hepi­
miz gibi onun da sırları vardı senin anlayacağın Hayır hayır,
bana hissettirmemeye çalışarak taşıyordu sırlarını. Bu hisarda
hatıraları olmalıydı; bilemiyordum. Dedim ya, birinci teşrinin
son günüydü. Rüzgârlar şiddetini arttırmış, saklandığımız hisar
insanı ürperten, uğultulu bir tepeye dönmüştü. Alkala o gün
nedense yine tedirgin uyanmıştı. İçinde hangi duyguları taşı­
yordu. bilemiyordum. Belki de sonbaharın gelişiyle limanların
ıssızlaşmasıydı düşündüğü. Deniz mevsimi kapanıp gemiler
kızağa çekildiğinde, bocurgatlar toparlanıp kilitlendiklerinde
Akdeniz'de hayatın durduğunu söylemişti çünkü. Yaklaşan kış
mevsimini bu metruk hisarda geçiremezdik. Tedirginliği bundan
da olabilirdi. Anlayamadım. Bana gülümsedi ve son bir umutla
a r a m a y a gitti A k şam a gelecekti; öyle demişti Ben
|iOi»°a ge" " eK pişirmek için çalı çırpı toplam ış, kırık güvece su
je ona Niyetiın duvar diplerinde biten otlardan sıcak hır
^ " " d a m a k t ı . Gün ikindiye vardığında henüz dönmemiş-
ç0rba düşünüp hisarın burcuna çıktım. G aliba yolunu
şi.GeC,lrt başlamıştım da bunu kendime itiraftan kaçınıyor
^ Hjjyordunı. Onun gelişini görmek hem sevindirici.
kat>Uİ d tlattcı olmaya başlamıştı çünkü. Lâkin bu seler onun
I*1" rah'*sara tırmanıp çıkan patikada başkalarını gördüm. İçi-
>erınl n bir ateş düştü. İlk aklıma gelen şey, sırrım ızın or-
mC ' ktığı ve saray muhafızlarının beni almaya geldikleri
W>a Ama hayır, yaklaştıkça daha iyi görüyor ve işitiyordum
g- "tenlerin giysileri limandaki gemicilere benziyordu. B era­
b erin de üç kadın seçebildim . Pervasızca şamata ed işlerine
bakarak bunların deniz haydudu ızbandutlardan olduklarını
anladım. Peki ama Alkala neden gelmemişti? B u gelenler niçin
geliyorlardı? Yüreğim çarpm aya başladığında alelacele b ir plan
yaptım. Kaldığım ev. hisarın en bakımlı eviydi; derhal h asırım ı
ve örtümü toplayıp harabelerden birine saklanmam gerektiğini
düşündüm. Koşup eşyalarım ı topladım . Kaynayan suyu devirip
ocaktaki ateşi söndürdüm. A cele etm eliydim . A lkala'yla birlik­
te taban tahtalarının altına gömdüğümüz heykellerim i alm aya
zamanını yoktu. Her şeyi topladığım dan em in olduktan sonra
Alkala’nın haritasını sakladığı v iran e n in çatısın a gizlenip ses ç ı­
karmadan beklemeye başladım . T alim in ettiğim gibi gem iciler
viraneler arasında en bakım lısı olan e vim e girdiler. E lle rin d e
S^âre, rabel ve bendirler vardı. Ç a lıp o yn ayacaklard ı anlaşılan
teren SC" ' ra' evclen (l>şarıya eğlence şam ataları v e çalg ılı
ümler yayılm aya başladı. Lim and aki hayat k ad ınlarının
77
 gemicilerden para kazandıkları sıradan bir eğlenceydi
saat kadar sonra müzik ve şarkı sesleri birden kesildi15' ' 6"
lardan biri yarı çıplak kapıdan fırlayıp benim bulunduh**11
likamete doğru kaçmaya başladı. Telaşla etrafına bakiyi ^
titriyordu, iki dakika İçinde ayak seslerini saklandıg,m '*
eşiğinde duydum. O sırada dışarıda ızbandutların gürültü^
bağrışmaları da çoğaldı. Biri. Her yeri didik didik edin!.. Bulı^
onu!' diye avaz avaz bağırıyordu. Alkala'nın haritasını sakladıg,
yeri keşfettiğim günden sonra bu evin odalarını ve giriş
larını İyice öğrenmiştim. Her gün gizlice ve iz bırakmadan girip
çıktığım yerdi ve artık karanlıkta bile evi tanıyabiliyordum. Ses­
sizce ilerleyip haritanın olduğu dolaba saklandım. Harita zarar
görmesin diye de alıp karnımın üzerinden böğrüme sardım.
"Izbandutların yaklaşan adımlarını duymakta çok gecikme­
dim. Kapıda beş veya altı farklı ses vardı Kadını yakaladılar
ama götürmekte zorlanıyorlardı. İspanyolcaya benzeyen bir
dilde konuşuyorlardı ve aksaıııııdan bir Katalan olduğunu anla­
dığım kadın bazı batıl inançlarından bahsediyor, ölse de ocağa
İşeyen bir adamla yatmayacağını, ocağına işenen bir eve gitme­
yeceğini söylüyor, denizcilerden biri de. Hayır, patron böyle
bir şeyi yapmaz!' deyip duruyordu. Katalanların ve Cenevizli­
lerin ocağa işemeyi uğursuz saydıklarını biliyordum. Aklımdan
neler olup bittiğini yorumlamaya çalıştım. Ocağı söndürmek
İçin kırık güveci devirmiştim. Muhtemelen ızbandutların pat­
ronu. kadın İle odada yalnız kalmak İstemiş, o da ocağı ıslak
görünce oraya İşediğini zannedip çıngar çıkarmıştı. Şimdi bu
adamlar onu geri, patronlarına götürmek istiyorlar, bunun için
onun Cenevizli olduğunu, ocağı kirletmeyeceğini öne sürüyor­
lardı Yüreğim ağzımdaydı. Kadın ellerinden kurtulup benim
la b a (ı0gru kaçmasın diye dualar etmeye başladım.
0lduüunl “ ‘.1(lan. n e fe s bile almadan öylece bekledim. Saniye-
HIÇ klpir‘la" uzadı.
,1 k ad ar u A n n e m d e n öğrendiklerim
z a m ----------- yetmiyor. Decan
............................
ler y1* k
nm öğrettiği j..-iarı
du aları rlü
da içimden
içimden tekrar
tekrar edivontına
ediyordum Nıı.-.
Niha
kadın, zorla sü rü k le y ip götürdüler. Tekrar müzik ve şarkı
ri gelmeye b aşlad ığın da b iraz cık rahatladım.
^-Uzunca bir süre sessizliği dinledikten sonra dolabın kapa-
, açıp etrafı kolaçan ettim . Her ş e y sakindi. Bir gece evvel
r 'u y u m a m ış tım . Y aşad ığım k orku da damarlarımdaki kanın
"ekilmesine yol a çm ış, b en i yorm u ştu. Izbandutların çıkışım
'ö r e b ile c e k şek ild e p e n ce re k en arın a o tu ru p gözetlemeye baş-
hdım. Akl" ” A lkaladaydl' Neden ğe'memiş veya gelememişti?
Yoksa gelmişti de bu adamları görüp bir yere mi gizlenmişti?
•tına böyle olsa beni mutlaka bulurdu? Belki de beni bulmuş,
gözetliyor olabilirdi. Çünkü son ana kadar sessiz kalmak gibi bir
huyu vardı. Yine sessiz kaldığını düşündüm. Bu ihtimal hoşuma
gitmişti Birisinin beni korumak üzere bir yerlerde siper aldığı­
nı ve beklediğini düşünmenin mutluluğuyla gözlerimin kapan­
maya başladığını hissettim. İkinci uykusuz gecenin sabahına
yaklaşmıştan ve gözlerim bana itaat etmiyor gibiydi. Uykunun
ne güzel şey olduğunu düşünüyordum . Şimdi uyusam Alkala
elbelte beni korurdu; ama asla ııyunıam alıydım. Heyhat!..
"Gürültülü şiddeti önce bir kâbus zannettim Conri. Değilmiş.
Gözlerimi açtığımda sarhoş yedi çift ayağın beni tekmelediğini,
yedi çift elin de üzerime doğru çakaralm azlarını doğrulttukları­
nı gördüm. Henüz on üç yaşınd a bir çocuktum. Canım yanıyor­
du ve üzerime çullanıp beni bağlam aları ancak birkaç saniye
sürdü. Ocaktaki ıslaklığın gerçek sebebini araştıracaklarını ve
“ dada kendilerinden az e vv e l birinin olduğunu anlayacakları­
 nı hesap edememiş, üstelik de uykuya dalmışım.
götürülürken durmadan ayııı soruyu sordular: Bakim mil"1"
Umana kadar gözlerim Alkala'yı aradı ve bu soruya asla <b'
vermedim. Çünkü her an bir yerlerden çıkıp beni kurtanp*?
bekliyordum. Sintinesine tıkıidıgını kadırganın basamak!^?
kadar bu umuduın sürdü, ama nafile!.. Kadırganın güleç y^ .
ve iyi yürekli kaptanı Andrea Dorianın, ki onu sen de biljyj
sun Conri. huzuruna çıkınca artık direnmekten vazgeçtim;
-Evet bakireyim!'
"Sonrasını biliyorsun, senin de başına gelenler işte."
“Nasıl bilmem, o uğursuz geminin izbe çalkantıları arasında
güneşin doğuş ve batışını yirmi defa saymıştım ve her sabah
veya akşam, aklımdan öyle şeyler geçmişti ki..."
Billure. Alkala'daıı bahsetmenin bu kadar kâfi geleceğini
düşünüp konuşmanın seyrini Conradina'mıı öfkeli hatıralarına
yüklemeyi denedi:
“Ne kadar da karanlık ve rutubetliydi değil nıi? Diğer kızla­
rın uğultu ve ter kokuları arasında, ben de çok şey düşündüm
o sintinede. Çocukluğumu, babamın öldürülüşünü, yollarını
unuttuğum bahçelerde esen rüzgârları..."
“ ü ılı değiştirme Beatrix. Alcala’ya ne oldu?"
“ Ih-ıııı .. Ben de çok merak ettim ne olduğunu. Neden beni
kurtarınanıışlı. hep merak ettim. Geri geleceğini söylediği halde
neden gelmemişti? Başında hangi bela vardı? Benim yakalandı­
ğımı görünce korkup saklanmış olamazdı; buna ihtimal vermi­
yordum. Kraliyet okulundan bir öğrenciyi kaçırmak ise hiçbir
korsanın cesaret edemeyeceği bir şeydi. Belki de kralın muha­
fızları ile başı derde girmiş, okuldan kaçtığı içjn hapsedilmişti.
Belki benim kimliğim ortaya çıkmıştı da bu yüzden onu yakala-
öldüyse; öld ürüldüyse? Bunların hepsini dü-
şiardı- !’ekl Ne olmuştu, hiç bilmedim. Merak ettiğim o ka-
.ıdüı"
" -il'- kl ç o n r i. M esela
ki Conri- eseıa beni
nem hisarda
nısarua bulamayınca
uuıamaymca ne
dar Ç°k *cy T, heykellerim i alm adığıma bakıp belki kaçırıldığımı
dü«üncCCkl''. K a ç ı r ıldığmu anlarsa peşime düşebilirdi. Belki
anlayab" ' rd i-nli ona bıraktığım ı düşünürdü; haritasına karşılık
anlayab
ile heykclUr" ”ı 'a lıa
h arruita a.-s»ın ı ye
....--- r in d e bulam ayınca ne yapacaktı:
---------
rak!. İyi a,na ‘---------- -------- --------
t.1It Onu beninı aldığımı düşünmesini ister miydim?’ diye
i h atırlıyorum . Cevabını bulmakta da çok zorlanmış-
*** üstelik- Heın h a ritadan hallerim olduğunu öğrendiğinde ne
hissedecekti? K en disin i sevd iğ im i anlar mıydı; yoksa beni sah-
"karlıkla, gizli niyet veVa hırsızlıkla mı suçlardı? Belki de yal.
nızca bir emanetin sa h ib in e ulaştığını düşünürdü, kim bilir!?"
-Züğürt tesellisi diyelim!.."
•Şaka yapma Conri. Kaptan Doria’nın gemisinde yirmi gün
ve yirmi gece boyunca ben bütün bu şüpheler içinde kıvranıp
durdum. Her gece rüyalarım da Alkala'nın beni almaya geldiği­
ni, sorularımın c e v a p la r ı üzerine yorumlar yaptığını gördüm."
Hâlâ o rüyaları görüyorsun değil mi Beatrix?"
"Neden böyle söyledin?”
“Bazı geceler adını sayıklıyorsun..."
"Evet sevgili Conri, görüyorum. Galiba beni hayata bağla­
yan o rüyalar."
"Belki de cevapsız kalan sorular!”
"Belki... Ama inan Conri, rüyalarım bana umut vermeseydi,
daha o zaman, Kaptan Doria nın gemisinde, İarelerin bile ya­
şamayacağı o ışıksız, pis ve kokuşm uş sintinede hayatıma soıı
vermek hiç de zor olm ayacaktı.”
 s e b e b i. Üstelik b u ş e h rin h alkı denizden ve
“Endülüs’teki zulümden kaçmak isteyen Tuleytulal,
ieriydi bunU" bir Şey de bilmiyorlardı. B u sa yed e birçok
man kızları mı söylüyorsun? Zavallılar, gemiye binerken t ^
d ° ıe ilikte1
...eten1b
baSk;. olmak
a S a'lhş,yor I . . . . ı. K e lli h
belli ir h
bir iiv i a
bilgi a kkışın
ış ın a
a d
daa hi'ık-
hük-
ücretlerini ödeyerek özgürlüğe gittiklerini sanıyorlarmış deı;(|İ*C
le irtibattı ça - hepsinin burnunu h a v a y a kaldırmıştı,
rietle
“O gemi ne kâbustu ama... Kamaralardan yükselen ciai dev ferini Sa8 a l , ___ İ*7\-a itihar etmivorlarriı
' İn adam larına b ile iazla itib a r etm iyo rla rd ı,
k ü p
sesleri, tecavüze uğrayan Müslüman kadınların çıldırış|arı "''"d a r ki aarhk ( 1 « --- . . . ' . . m n \rt>K a ra d e n iz iç le rin e kadar
fb k om
“ Korsanların ne derece sefil ve alçak mahluklar olduğunüo ° niz’<*en ta İs,anbUİ Galata slna ve Karadeniz içlerine kadar
^ " 'k o lo n ile r i kurtiukları için zenginliklerine diyecek yoktu.
gün anladım ben."
licare Tanrı ya isyan konusunda bütün milletlerden daha ön-
“Sen ona şükret ki bakireydik ve papalık o günlerde manas,
Uk".!,er Venedikliler ile sürekli savaşm alarının bir sebebi de
tırlar için bakireler arıyormuş." i d i l e r . V e n e d ı k iu c . . . . —
. c/>rı -»arnanİArrla V*».
dikbaşh ve isyankâr tavırlarıyd ı. Fakat son zamanlarda Ve­
“Yoksa intihar edenlerden biri de ben olurdum herhalde!"
nedik'ten dalıa b ü y ü k b ir düşm an edinm işlerdi; Türkler. Meğer
“ Eğer bakire olmasaydın, Beatrix. Ceneviz limanında bir
üsmanl' Devleti nin sınırları genişledikçe Cenevizli asilzadele­
okka soğan fiyatına satılan esirlerden biri olarak şimdi kim bilir
rin DoğuAkdeniz v e adalarınd aki m enfaatleri v e gelir kaynakla-
hangi ahırda inek pisliği temizliyor olurdun."
birer ellerinden çık m aya başlam ış. İstanbul muhasarası
— - u p r e ü k ig r t h a ,
rı biref
rer T Fatih Sultan M ehm et’e tarafs.zl.k sözü verdikleri hal-
W . ettikleri zaman olm uş olanlar. O zaman Bizans'ın yeni
Beatrix İle Conradina, o geceden sonra birbirlerinin gözü de ihane u ırm
‘" " i : ; ihaneti cezaland n,ı,rm
ak »için
ı ir inb üyük
b üvükdedesi
dedesiM urat'ın
M urat'ın
Sultanı, bubu ınaneu
muın-ı-.' ---- ^ ^ m ,aHeterinl
kulağı, kolu kanadı olmaya and içtiler. Conradina ona ne dili, ne onlara verdiği ticaret im tiyaz anlaşm asının bazı m addelerini
gerçek adı hakkında hiçbir şey sormadı, onu Beatrix adında bir
ortadan kaldırıvermiş. B ü tü n b u s e b ep le rd en d o layı B eatrix bu
rahibe olarak kabullendi ve manastırda yakınlığını hissetmek
şehirde Türk olduğunu u nutm ak zo rund a kaklı. R ü y aların ı bile
istediği bir arkadaş edindi. Billure de eğer içini dökmek ister­
Türkçe görmenin tehlikeli ok lu ğ u n u n farkınd ayd ı. A m a yin e de
se her sırrını saklayacağına dair ona söz verdi. Üstelik onunla
her gece, "Yattım sağım a, d ö n d ü m solum a, m elekler şahit olsun,
sık sık konuşmaktan haz duydu, lezzet aldı. Kısa sürede Alman
dinime imanıma," d iye rek u yuyor, h e r gece A lk a la ’nın kendisini
lisanını tamamen çözdü. Gerçi mizaçları birazcık farklıydı ama
almaya geldiği rüyayı gö rüyor, h e r sa b a h b ak ire M e ry e m 'in hu­
m anastır şartlarınd a bunu hiç dert edinmiyorlardı. Conradina.
zurunda istavroz çık a ra ra k güne b a ş lıyo rd u , C o n rad in a onun
şuh b ir rahibeydi. Adının anlamı kadar da gözü pek ve cesur
anlattıklarından, başka h iç kim se y e söz etm ed i. M a n a stırd a o nu
idi. M anastırd a başrahibenln kurallarına bir tek o karşı çıkabili­
yo rd u. Tab ii isyan etmeden ve tatlı dil ile. Balkanlar dan savru lm u ş b ir kız o la ra k b ild iler. U zun s a rı s aıçç la
la rrıı

Beatrix, Cenova'daki manastırda da. Malağa daki saray oku­ ile çakır gözleri ona b a k a n la rı fazla d a y a n ıltm ıy o rd u .

lund aki gibi korkarak yaşadı. Cenevizlilerin Türklerdeıı nefret


Conradina ile Beatrix. manastırda kaderlerini kabulle
ıen'z
iki mazlumeydi. Bir yıl geçliğinde, "Cennetteki Babamız,
•olay*
rettlkleriyle dünyada yaşamak elbette en büyük bahtiy,,'?
nıızdır." diyecek kadar rahibe eğitimi almış oldular. Akdeniz
çevresindeki acımasız hayata karşı burada bulunmanın gerçeç
ten de kendileri için bir lütul olduğunu düşünüyorlardı. Hatta
bir ara riyazete girip çile ile ruhlarını arıtmak isteyen rahibe
adayları arasına bile katıldılar. Billııre bir zamanlar Yazıköy de
evlerine gelen bir dervişi hatırlıyor ve babasının onun hakkın,
da. “ Dünyayı fazla önemsemez, yalnızca Allalı içlıı bir şeyler
yapma amacıyla yaşar, sırf evimizde Kur an okunmuş olsun,
biz de Kur an dinleyelim diye gelip misafirimiz olur," dediğini
hatırlıyordu. Billure. bir yılın sonunda kendisini o derviş gibi
hissetmeye başlamıştı. Çünkü Conradina İle haftada bir gün
şehre İniyorlar, ev ev dolaşarak Bakire Meryem ile İsa hakkında
ezberlenmiş vaazlar vererek insanları kiliseye davet ediyorlar­
dı. Tıpkı o derviş gibi. Gerçi Conradina bu daveti çok işveyle
yapıyor. Beatrix de Kutsal Babamız yerine “Tanrı", Mesih yeri­
ne "Hazreti İsa" ve Bakire Meryem yerine "Meryem Anamız" de­
mekten vazgeçemiyordu ama yine de şehre indikleri günler çok
eğlenceli geçiyordu. Bazı evlerin çocuklarına -eğer aile isterse-
dlıı dersi vermeleri de görevleri arasında sayılıyordu. Cenova
halkı rahibe adaylarına bu hizmetleri karşılığında bazı hediye­
ler ve bahşişler veriyor, onlar da başrahibeye götürüp teslim
ediyorlardı. Beatrix manastırda bulunduğu için samimiyetle
Allah’a şükretmeye o zaman başladı, iki sebepten ötürü; birin­
cisi kölelikten kurtulmuş olması. İkincisi manastırdaki hayatın,
bekârlık geleneğini katı bir şekilde uygulaması Bu sayede, an­
nesinden telkinlerini aldığı İllet duygularını koruyabiliyor, Ak-
■ evresinde a lın ıp sa tılır ucuz bir metaya dönen kadın
ve 0 dışında kalabiliyor, en önem lisi de kendini Salnı Al-
' aklamış oluyordu. Um u t ediyordu ki bir gün yolları
}ın»n
ve o gün. birbirlerine, tıpkı ayrıldıkları gündeki gtbt
eşişeces v-
u fak la rd ı.
M a n a s tırd a onu ürküten tek kışı rahibelerin de himayesi-
. estleneıı başrahip idi. O. manastırdaki rahibelerle ilgilenen
dokuz papazın yöneticisiydi ve herkesi bakışlarıyla tedirgin
',,„ıeyi başarıyordu. Y;ız başlangıcında bazı papazlar ite ra­
hibeler arasımla yasak ilişkilerin yaygınlaştığı konuşulmaya
başlamıştı- Hemen herkes perhiz, sessizlik, dua. saflık, temizlik
iddiasında bulunup d a gündelik bahçe işlerinde bir üzüm as­
masının gölgesinde yahut kilisenin izbe bir köşesinde nelslne
uymanın sahtekârlık olduğunu söylüyordu ama buna uyanların
sayısı gittikçe azalıyordu. Günde yedi kez dua eden, et ve şarap
kullanmayan, basit bir giysi ile yetinen bir kadın veya erkeğin,
din adına hareket etmesi v e dini yalnızca boynuna asılı haçtan
ibaret görüp zina gibi büyük günahlar işlemesi elbette çok kö­
tüydü. Bütün rahibelerin toplandığı son vaazda başrahip, Hı­
ristiyanlık için bir manastırdaki masumiyet ve iffetin ne kadar
önemli olduğunu üstüne basa basa anlatmıştı. Hatta pazar va­
azında da zinanın A llah 'a isyan anlamı taşıdığını ve Papalık'm
bütün kademelerini habis bir ur gibi sarmasından duyduğu ra­
hatsızlığı vurguyla söylem işti.
Pazar vaazından sonra Conradina, Beatrix'i hücresine davet
etmiş ve çok ilginç bir araştırm adan bahsetmişti. C o n ra d in a .
ilişenin
, hjraz egıenceı biraz d a kilisemi
B e a tri*
ısu
 tıklarından zarar görmemesi için huyunca giderdi. O a k ş ^
öyle olacağını düşündü, ama duyduklarının masum bir ,uh<lâ
rahatlamadan ziyade kilise otoritesine başkaldırı olduğu*1
görünce tedirgin oldu. Çünkü sırdaşının dediğine göre pa,
makamlarında “Taxa Camerae denilen bir metin hazırlanma
taymış. Metnin ön çalışmalarını, ileride X. Leo adıyla papa 01 ^
sına kesin gözüyle bakılan Floransa nın yıldızı M edici ailesinden
Muhteşem Lorenzo nun oğlu Giuseppe yapıyorm uş. Sırf bunu
araştırmak için de altı aylığına Cenova ya gelmiş ve kiraladığı
büyük konakta tek başına bazı m üsveddeler de hazırlamış. Şe-
hirdeki dedikodulara bakılırsa Taxa Cam erae maddeleri içinde
günah işleyen kişinin ruhunu makul bir para karşılığında kilise­
nin affetmesini önerecekmiş. Ne kadar kötü olursa olsun, papaz
ve rahibelerin kilise tarafından bağışlanmayacak suçları ola­
mayacağını iddia ediyormuş. Conradina bunları heyecanla an­
latırken Beatrix’e muzipçe gülümseyip. “G ö rüyor musun, koca
azizlerimiz zavallı halkın günahlarından çok, dile düşen kendi
günahlarından aklanmanın yolunu açmaya çalışıyorlar,” demeyi
ihmal etmemişti. Koynundan çıkardığı parşöm enden okumaya
başladığında Beatrix’in dili tutulayazdı. Bunları konuşmaktan
tö vb e etmeleri gerektiğini söylediyse de Conradina okudu:
“İşte gelecekte bize de dayatacakları o m addelerden bazıları
Beatrix: İste r rahibelerle, ister herhangi b ir kadınla cin se l günah
işleyen b ir rahip, 67 lib re 12 soldi ödemesi karşılığ ın da bağışla­
n acak tır
“Eğ e r rahip, zin a günahıyla b irlikle doğaya ya da hayvan lara
k a rşı işlen m iş g ünahlarının da bağışlanm asını isliyorsa, 219 lib ­
re 15 so ld i ödem ek zorundadır. Faka 1 kadınlarla değil de sade­
ce o ğ la n la rla ve h ayva n la rla doğal olm ayan günahlar işlem işse,
131 lib re 15 so ld i ödem elidir.
bakirenin kızlığ ın, İm zan rahip, 2 libre H * * » ödeme,m,,
B'r kaldığı m anastırda isle r d,şanda, aynı anda neva an
ya da birden çok erkeğe kendini veren rahibe, başra-
o"*"' ' ansını kazanm ak ıslıyo rsa 131 libre 15 soldi ödeme.
kib ri"1
nradina o k u m a s ın ı b itird iğ in d e . Beatrbc şaşkınlıkla,, ı „ f
-mel konuşam ad ı. V a rıp k a p ıy ı kilitledi. Çok şaşırdığı belliy-
1,111 ^ e li kız bu y a z ıy ı n e r e d e n bulmuştu, neden konuyla llgb
dl B,ordu. nasıl s a k la y a c a k tı, g ib i sorular zihninde uçuşuyordu.
^ " “Kilise ad ın a böyle b ir y ü z k a r a s ı metin yayınlayacak olanla-
, g u ts a ! B ab a m ız İa n e d e s in !"
" -Lanetlesin Conri, lan etlesin... Sen v a r ya, belayı üzerine
çekmeyi ne kadar çok seviyo rsu n ! Derhal yak şu şayiayı, işte
şamdan!
■Alı benim saf B e a trix ’iın!.. Se n in bela dediğin şey bir hazi­
ne! Hatta belki de b enim B o h e m y a 'y a , eski hayatım a, aileme
dönüş belgem!"
■Nasıl olacak bu, haşarı kız?!."
“Basbayağı!.. Çünkü M u h teşe m Lo renz o'nun kurnaz oğlu
bunu bana kendisi yaz d ırd ı!..’’
"Neler söylüyorsun sen C o nri?!. N e yap tın se n ?"
“Çok şükür h içb ir ş e y ya p m a d ım ; am a istersem yapabilirim
Geçen hafta o konağın k a p ısın ı çald ığ ım d a sırad an bir Ceneviz
ailesinin evine gireceğim i z a n n ed iyo rd u m . İçe rid e K ardinal Gl-
ovanni’den başka kim senin o lm ad ığ ın ı nasıl b ile b ilird im ' İle r
zamanki gibi irşat için vazife m i ya p a ca k tım . B a h ç e kapısından
S'np t*e kimseyi g ö re m e y in ce üst kat p e n ce resin d e k i ih tiy a ra
v'n kadın ve ç o cu kla rın ı so rd u m . E liy le işaret e d ere k y u k a rıy a
mamı söyledi. Çıktım . B ir m a sa b a ş ın d a ç a lış ıy o rd u

de rahip giysileri vardı. Saygıyla selamladım. Bana 0tu
İşaret etti. Çok zaman sonra başını döndürüp selam v e r d i * ’
sihatler etmeye başladı. Sonra da zina hakkında ne düşü 7 ^
mü sordu. Günah olmak dolayısıyla zanilerl lanetledim e lb ^
Konuyu doğrudan doğruya zinaya getirmesinden korkmadım^
değil hani. Başıma gelebilecek bir tehlike için hazırlıklı olm^
gerektiğini düşünerek kendimce önlemler düşünmeye başı*
mıştım. Meğer sorma maksadı başkaymış. Bir rahibenin günah*
karşı merhametsiz olmaması gerektiğinden başlayarak konuyu
kadınla erkek arasında yatakta olup bitenlere getirdi. Gittikçe
daha açık konuşmaya başladı. Beni baştan çıkarmak ister gibi
anlatmıyordu ama. Belki de benim öyle anlamamı istiyordu. Ba­
zen kendimden utanıyor. Floransak Medici gibi asil bir ailenin
saygın bir üyesi hakkında düşündüklerimden dolayı içimden
tövbe ediyordum. Sohbetimiz ilerleyince masasına yaklaşmamı
ve yazdıklarını okuyup fikrimi söylememi istedi. Etrafıma bakın­
dım. ikimizden başka in cin yoktu ve beni yanına çağırıyordu.
Kaba kuvvete başvurduğu takdirde bana güç yetiremeyeceğini
düşünüp dediğini yaptım. Zaten o da asla benim düşündüğüm
gibi davranmadı. Az evvel okuduğum satırları bana gösterip
fikrimi sordu. Hepsine tek tek itiraz ettiğimi görünce üzüldü.
Tanrı nın merhametinden, affediciliginden, bağışlayıcılığından
bahsedip bunu insanlardan esirgememek gerektiğini söyledi.
Sonra da kâğıdı kopyalamamı emretti ve bana verdi."
“ Neden peki?"
“Genç ve bakire bir rahibe olarak cinsellik üzerinde düşü­
nüp fikrim i söylemem ve yeni maddeler ilave etmem için ta­
bii! Bu konuda en tutarlı fikirleri bakire gençlerden alabilirmiş,
öyle ded i."
rın m şaşkmUg» ve korkusu içinde titrem eye
«e»»'1* ‘' “ ^ n r a d i n a h e m İn a n m a * * b ir şey. yapıyor.h,-m
, Is la m 'S "'C° k W r kardinal ile senli benli görüşlüsünü
'tur»"ara a y k ı r ı *»>0 <u,ysa ccıa'and”
„-,vordü- B M r a , , aıiısın , eksiltir, çilesini uzatıp konuşma
la vn ""1 ve , u e ,trix b ö yle b ir durumda asıl zararın kem
’\cunü <o8aU ‘ , b iliyordu . Çünkü h aşan Conri ne zaman U r
" n c <k*u»aca8,n a a ls a onun yerin e B e a trik in derdi art.yor,
k arş.s.na geçmiş, tehlikeli ilişkilerinden
y1 5ık 'W °rdU . ^ b a h s e d i y o r v e oynam aktan da mutlu görünü-
' „ki bir o y u " s ” ' . . b u nu ya p a rk en eğleniyordu.
V )aha u
Daha da a «•>
g©-'"
- • ae için y en i b ir madde de btz
-Haydi Beatrix. şu Taxa Camarae için yem oır ı „ auuc „ ____
zaltnı!"diye tutturduğunda Beatrix en samimi dostunun ve
-daşınııı arlık çıldırdığını düşünüyordu. Tekrar kapıyı yokla-
, mumun başına doğru yürüdüler. Çünkü Conradina'nın aklı-
koydugunu yapmadan asla rahat etmeyeceğini iyi biliyordu,
gece mumları lükenesiye kadar Conradina ile Beatrix sayısız
iadde yazıp bozdular. Bunlardan çoğu şuh ve müstehcen mad-
eler idi. Konuştular, müzakere ettiler ve hatta güldüler. Son
numun son ışığı da gözleri gibi sönerken kâğıtta şu öneri de
yerini almıştı:
"Kendi çocuğunu rahm inden çıkararak yok eden annenin ve
suça katkıda bulunan kocanın, her ikisi birden 17 libre 15 soldi
ödemelidir. K endisinin olm ayan bir çocuğun kürtajını kolaylaştı-
mnlar I pound eksik öd erler "
Beatrix. o gece yazdıkları m addelerin iki a y sonra kilise du-
■- J ~ ..or atdıöını görünce ken
 Oldukça büyük olan adanın güney yamacında met­
ruk bir hisarı ve eteğinde de terk edilmiş bir Müslü-
1514 man köyü mevcuttu. B ir limanı olmadığı için denizci­
lerin uğradığı b ir yer değildi. Ne kadar portolan var
lse inceledim ve burası hakkında ziyadesiyle malumat
» • erlindim Kn yakınında Kevsere ile uzağında İblza Ada-
' s, daha ileride de B alear'iıı Mayorkası vardı. Ada hak-
bilgiyi değerlendirdim. B una d a mecburdum, çünkü
Hayreddin Reis in bana. B u seferde se yir süvarim sen ol.
ılımharitaları bildiğin kadar Akdeniz'i d e bilir misin?” dedi-
|!seferimiz olacaktı ve kendimi göstermem, gözüne girmem
-nvordu. Türklerin kadırgalara ad koymadığını, reislerinin
andıklarını biliyordum. B u n a rağm en b ir istisna ile haş­
irin en heybetlisine "Peleng-i O erya" dem işlerdi. B u gemi
lar„.
kleıı eıı
deheybetlisine
avının . atılm aya lıazır b ir 'deniz panteri'
üzerine
İk i y ıl sonra... »kteıı de a v ı n ı n üzerine atılm aya hazır b ir u u „ . r
ham leleri için denizi hazırlam ayı ba-
,.tli ve ben de o n u n ham leleri için denizi
- hazırlam ayı ba­
Kadirkale'de
Kadirkale, Hızır Reis'iıı karargâhı idi. Ağasının sancağını ye­ naliydim. B a k tığ ım p o r t o l a n l a r d a n b irin e göre K adirkale'de
rinden kaldırdığı ama bir türlü yerine koyamadığı rüyayı ardı ezden
ilj - sahile b ir ırm ak a k ı ş ı görünüyordu. A d anın çevresi-
:zdeıı sahile b ir ırnum .— _
ardına görerek denize açıldığının üçüncü haftasında bulmuştuk lantp
anıp bu ırmağı
ı r m a ğ ı aaram y ı önerd im . M ad em ki s
r a m aayı se
eyyrin
n .. emniye-
_
burayı. Cerhe'ye, Oruç Reis in yanına gidiyorduk. Ben donan­ n ben sorumluydum, 'dum . ffırtınalı
ı r t ı n a l ı zam anlard a
zam anlard a lim an
an yap
yap acak
limumduğumuz acak
madaki bütün portolanları incelemekle meşguldüm. Katalan ve ı da ben bulmalıydım . H a rita d a çizile n e göre umdugumuz-
İspanyolların Formentera diye ad koydukları, bizim de kötülük­ daha büyük b ir n ehir çıktı karşım ıza. O gece n ehir ağzında
le anacak olursak Cuhudluk, iyilikle anarsak Kevsere dediğimiz
liyetlesabahladık. S a b a h e rk e n u y a n ıp ik i le ve n d ile b irlikte
adalara yaklaşırken Hızır'ın azat ettiği eski bir forsa bize küçük
iri keşfe çıktım. D ört y ü z k u la ç iç e rid e b ir d enizkulağı vard ı,
bir ada gösterip, "Eskiden Berberi denizciler buraya Kadr-i
deniz de kovalamaca için d e k i b ir ko rsa n iç in sak lanacak b ir
Kal a derlerdi, elli sene önceki Müslüman katliamında yerle bir
edildi, bilgisini verdi. Metruk bir adanın kolayca kullanıma el­ .•nizkulagının hayati öııe tıı ta ş ıd ığ ın ı b iliyo rd u m . A m a b u rası

verişli hale getirilebileceğini düşündüm. İsmi de güzel olurdu: aldanmaktan da öte, y e rle ş ilip y a ş a n ıla c a k b ir ta b ia ta sahip-
h a iıe r v e rd ik . G ö r ü n c e o d a ç o k b e ğ e n d i
Kadirkale Ama gerek lorsalar, gerekse levendleriıı sonradan ■ı.ii.-ıi v a h u t
buraya Kaderkale diyeceklerini tahmin etmemiştim. Bazen ka­
derlerinin onları böyle bir kaleye sevk etmesinden duydukları
Şikâyeti, bazen de sevinçlerini ilade etmek için.
9t
90
 istedi. Kadirkale. Hızır Reis in Akdeniz’de sahip|en
bir mekân olabilirdi. Araştırdık. Nehir üç mil kadar i l e r i ^
leyerek doğuyor, sarp kayalardan v e yerleşime e lv e r ip ® "
vadilerden koşarak, köpürerek, düşerek, çırpınarak, dökûiç'**'
geliyor, bir yanı yüksek uçurumlu kayalar, diğer yanı küçük^
kumsala açılan bu kulakta gölcük yaparak dinleniyor, sakinin'
yo r ve iki yüz arşınlık yayvan bir yataktan süzülerek dalgai^
buluşuyordu. Denizkulağı kırk kadırgayı alabilecek büyüklük
teydi. Etrafta hayat emaresi yoktu. Daha önce birileri tarafım
.,nerde, birdenbire o rtad a n kayb olu vcren hayalet gemiler
" m,irdik- C erbeye Kızıl Sak al O ru ç B a b a n ın yanma bütün bu
1 -nıniyet hissiyle v a ra b ilird ik artık.
güven ve
ferbe güzel bir yerdi. Açıklarına vard ığım ızda bir cehenne-
,irtniŞ gibi olduk. Oklar, alevler, toplar, gülleler, sakulelalar
n" ’,!unlar, çığlıklar... Aralarındaki ilk konuşma çok resmi geçti'

dan kullanıldığına dair bir işaret bulamadık. Yine de iki gü„ '""■Ağabey, nice zam andır b ir düş görürdüm ki h a yra yoramaz-

kadar orada teyakkuz altında oyalandık. Gelen giden olmadığı dııttl Hani derim
ıı: no -
•Deme Hızır’ım, deme; çuıtku bu denizlerde d ü şler değil ha­
gibi gözcülerimiz en yakın geminin bu ırmağı seçebilecek kadar
d le r vardır ve hayallerinin ötesine sıçrayan kahram anlıklar!..
yakından geçmediğini söylediler. Haritacılar, -biri hariç- neden­
Bu kâfirler yelkenimizi indirm eye geldilerse hayallerim izden
se Akdeniz portolanlarında böyle bir ırmak çizmemişlerdi. Bu
vazgeçip ettiklerini yan ların a mı koysaydık!?"
bizim için büyük nimet sayılırdı. İşe giriştik Ö nce nehrin yata­
■Ağabey, aldığın üç b arçayla iki firkate yetmez m iydi; ham
ğını 0 11 beş kulaca kadar daralttık. Böylece su seviyesi yüksel­
derim, akşamın hayrından sabahın şerri iyidir!"
di ve kadırgalarımızı yüzdürebilecek hale geldi. Sonra ırmağın
-Akdeniz'de başlanan h içb ir iş yarım bırakılmaz H ız ır’ım,
döküldüğü yeri sütrelerle tahkim edip gözden gizleyebildiğimiz
kadar gizledik. Dışarıdan bakanların bir ırmak göremeyecekleri bunu iyi belleyesin."

hale getirdik. Bununla da kalmayıp biz yokken kulağımızda baş­

ka bir gemi liman yapmasın diye nehrin dibine fıçılar batırarak
gemi sintinelerini delecek çelik kamalar, çakmaktaşları ve sivri
tuzaklar döşedik. Gemilerin çıma ile gidecekleri bir varagele dü­
zeneği kurduk. Palanga ucuna palanga ekledik. Nehrin suyunu
yetm iş kulaç kadar içeride üç kola ayırıp küçültecek bir ceras-
kal hazırladık. A rtık istediğimiz zaman su içindeki bazı kapakla­
rı açarak veya kapatarak üç yayvan ırmak veya bir derin nehir
elde edebiliyorduk. Bütün bunları başardıkları için Hızır Reis
esirlerden dülgerlik bilen iki Ermeni forsayı azat etti; iki Türk
ustayı da zengin etti. Artık Tunus ile Sicilya arasında uygun is-
<tz
 Bu sözlerden sonra cenge onun bıraktığı v
biz devanı etlik. Akşama kadar can pazarı kurulu "
gitgide deniz üzerinde sular duruldu, ölen öldii
balan battı, kalan kaldı. Ortalık sakinleşince t ' haniln ya"H
geldi. Hekimlerin tavsiyesi üzerine Oruç Reise
yutturduk. Peleng-i Derya nın rotasını Tunus’a i '/ ' " "’aCür|u
sim değiştirdik, yine de geceyi iniltilerle geçirdi
bekledi, ben de yanında. Sehere yakın bir ses duyd uk l>a?'ndj
“Hızır’ım nerdeyiz?”
Hıçkırarak cevap verdi:
■Çok şükür iyileşeceksin ağam. Tunus’a gidiyoruz?-
"Kızanlarımız nerde?"
f ,ııiyor. A ra la rın d a hep çatışmalar var Emirleri
|eri«e I’C
1 " ZVÜ, yönetici ve amirleriyle, çarşı ve pazarlarıyla
" ^ niS t t -bil1
” *1
pıura1 .................hatta kendi İçlerinde
jyie. evlat ve aileleriyle,
ve" artaşıyor v e kavga etmek için vesile arıyorlar En-
b|lcÇaî ' 5" ' Araplar. M ağribiler. Berberlter. Zuzuvalar. bedeviler.
ö O l O ^ o t Sefa rad la r... H erkesin derdi ve duyarlılıkları baş-
^ se,a(dl ^ M üslüm aıılar b ölü k pörçük. Afrika sahillerinde her
ka ^ d ö n d ü k ç e a yrı b ir k ab ilen in şeyhleri, bey veya murabıt-
t>urnU ‘ ° lara hükm ediyor. B u a y rılık gayrdık içinde hep kaybe-
ja,yorlar"her ş eylerin i k a y b e d iy o r la r..."

-Hepsi sağ ve esendir ağam: Becaye’den ayr.ld.lar v

Cerbe ye vanp seni bekleyecekler, diğer vans, o ^
leceklerf" y Peşimizden ge.
"Gazamız ne oldu?"

so1 d i r s e f i'n l y o k l u y o r d u ° î < |ü ^ ^ P İİy le d u ı™ ’

«lu«unu anlamak isl|yor ib| . s hasarı" ne kadar ol-
«***» uygu,, bulmuyordu. Gü '1" ^ o sormadan
kadar ö y ,e c e sessiz bir i i ' ; : ?İn Kamaraya gire- “Kendini y o rm a s a ıı a ğ a n ı, sonra söyleşsek?!"
"Dinle Hızır'ını. M adem benim le denizlerde rızık arayacak
ve kaderimi paylaşacaksın, dinlem en lazım bunları. Çünkü bu
köpüklerin üstünde senin kaderin benim kaderim e benzeme­
H u ır’ım . M ağrib in «Kumaya gay-
sin isliyorum. O yüzden kim lerle alışverişte olduğunu bilesin
mıesın.
Veya M'dilli sakin- Ispanya bütüıı bu sahillerdeki parçalanm ışlığı durm adan
alan kö-
 dair hiçbir şey yapmıyorlar; b u nu n iç in b u rad a
rüklüyor, tabii bundan menfaat temin ediyor. Fas dil* ,V s a n a düşüyor!
lntak"*ana Unutma.---------
d ü şü yo r! Unutma A k d en iz----------
çevresin d e
büyük bir devlet olma bilincinde ama işte o da SelahUl,>'" S ol"' 'a i . valnızca
Kırda yalnızca ikiik i duygu
d u yg u vvardır.
a rd ır: U m u t v e korku.
• a*H w *nlftr| ko-
da bırakmış biri; Kudüs İçin yardım İstediği vakiı ' '" k ıla r a verdiğin müddetçe k o rk u yu g e tire n le ri ko-
----- e ___ Al.ll.-M. h .lV l.r. Iıı".L*m...I,.., y _ ■ "'«m*. ^ "h iin ıa kuşu o l m a y a b ak k i d e v le t g e tire s in . H üm a

ve şeyhler, çok yazık, yalnızca yö n etici kalabilm ek, haylu"^ lW» Se,U baykuş gölgesinin altına g ire ce k d e ğ ild ir. A y rıc a
yöneten olarak sürdürebilm ek Iç iıı m enfaatleri lç|n öl|m varla’1’ k^ ' K|an zahmet görmemek için zayıf h a lk a m erham et
lam ı ayaklarına yüz sürm ekle» çekinmiyorlar, iberya. Kasm!* güçlüIl“^ a r Devlet mal İle değil hüner iledir; b ü yü k lü k y a ş ile
ve Aragon krallıkları blrleşlp Endülüs'ü ortadan kaldırdık)
da. o mazlum m illetin gidebilenleri gilıniş. yerinde kalanla,^ *»£ afallamış gibiydi. Ne diyeceğini şaşırdı çü n kü .

kuklalar olmuş. Femando denen cani onlara alt sanat yuvai^
m sarhoş mekânları. İlim üreten akademilerini öküz ahırı, canş.
terini İse birer harabeye döndürmüş."
"Biliyorum ağam, şu kâtip Sldi bunları anlatır durur!"
O sırada Oruç Reis yüzüme dikkatle baktı. Fırça kaşlarının
alım da kara gözleri içim i delecek gibiydi. Neyse ki yüzünde kü­
çük bir gülümseme belirm işti Tanıştığımıza sevindiğini göste
ren bir gülümseme. Sonra yine kardeşine döndü:
"Portugal ye ııl yeni güç sahibi bir devlet oluyor. Bunu hiç
aklından çıkarına. Çünkü Kuzey Alrika devletlerinin ve Osma-
noglıı'nun başaram adığını başardı ve güçlii bir donanma kur­
du. Üstelik diğer kâfirlerden daha acımasız çık tı. Ona dikkat
edeceksin."
Sözlerinin burasında tam bir vasiyet edası seziliyordu. Aca­
ba öleceğini mİ düşünüyordu Hızır Reis açıklam aya kalkıştı:
"Elb ette dikkat ederim ağanı. İlla ki sen ..."
"D in le H ız ır'ın ı, sözüm ü kesmeden dinle! Akdeniz'de devlet
olm ak dem ek, donanm aya ve gemi filolarına sahip olmak de­
mektir. K u z e y A lrik a M ü slü m a n ların ın ne b ö yle h ayalleri ııe de
buna d a ir b ir İd e a lle ri vard ır. O n la r ç ö l b ed e vileri gibi yaşam a­
y ı yeğliyor. A ra p la r ın y ılla r yılı ellerin d e b u lu n d u rd u k ları de-
Hlî'r . in söyledikleri sanki bir kızılelma ülküsüydü. Acaba
c)rUç k<1 ^ zannediyor. nerede görüyordu. Kendisi bir devlet
— "’; kjSteınişti? Öyle ise şimdi onu kardeşine mi aşılamak
isliyordu? Hızır Reis kekeledi:
-İyi ama ağam, ben nasıl d evlet olurum ? Kolum kanadım,
mmkanım bir sen varsın. Şehzade K o rkut’u d a bulam ayız ki
sana tekrar gemiler versin. Üstelik Selim de adımızı kötü bel-
letnlş Birvakitler seııi ona gam m azlayanlar şim di benim de
peşimdeler. Anadolu kıyılarından uzak durm ak sana ne kadar
emniyet ise bana d a o kadar emniyet iken hangi d evletten bah­
sediyoruz?"
"Hızır’ım!.. Zaman devran üzerinedir; kader ayn asın a bugün
yansıyan yarın değişir. Şa lıin yavrusu yine şah in olur. Baye-
dd’in bir oğlu Korkut ise, Selim de diğer oğludur. H e r ne kadar
bizKorkut un adamı diye anılsak da bir gün S e lim elbette ger­
çeği görecek. Keskin b ir zekâya sahip o ld uğ u söylenir zira. O
'akil Akdeniz de bir donanına g ü cü n ü k a rş ıs ın a değil y a n ın a
«■■okkIo.v s,.,, v e te r ki b u s u la rd a g ü ç o l m a y a , g üçlü
 celc sözleri şimdi bizim söylememiz gerekiyordu.
- B u ra la rd a k i M ü slü m a n lar e ğ e r a n la ttığ ın gibiyse. n ,se"i ^ lınad„ Koca Oruç Reis, dağ gibi yüreğiyle ya,tığ,
«öc nasıl bir devlet o lu n ab ilir a ğ a m ? Arap b ey lerim ,
^"'lî.'ırım havaya kaldırdı, işi şakaya vurdu:
, ben de görürüm, devle, olmak için bir şey yapn>ay“ » V
,-rtte" k0 a 0|llıaya başladım ha, Hızır’ım; şimdi bir de elsiz
sular yükseltilen vergilerle halk.n belleri bükülüp ,alan ^
yurtlarmdan ç.kardıyorlar. Üstelik erkekleri köle. kad,nlan £ ' ^ t e d a r i k etmen gerekiyor!"
k0* " * * e (h levendleriınizden Yalıya B eşe elinde bir kales ile
layik Olmak özere Hıristiyan dünyanın zengin evlerine g4l£
° S'ra,irdi. Kafeste bir papağan vardı v e odaya girer girmez
rllmlyorlar mı?!.'
lda",k|l,naya başladı. O ru ç R eis'e m oral olur diye levendlerl,
-Belki öyle Hızır'ım, belki öyle... Ama bir devlet o lm *^ kap1'
h„ insanlara hürriyeti getiremezsin. Hürriyet bir hayattandah» 1 1 ^ iaıı yollam ışlar. Adı Ç iko imiş. Uzun zaman önce edinip
3<leta
- t ayna la r k a r ş ı s ı n a ko yup konuşm alar öğretmiş. Çiko
değersiz değildir. Poh y ly e s i Fernando Kral. Oran. B ecay eV ( a,kas"
Trablusgarp başta olmak ü z ere şu Alrika kıyılarında pek çok ^sler
o!bmiŞgörünceoynarken
papağanıyla coş,u ki azıcık neşesinin y e r m e g e l d i ğ i n i a n l a -
jM.yk ve tabyalar k u rm u şk e n Müslümanların b e y l i k l e r i , a k ın cı sahibi"1
kaleleri neden olmasın? Osmanlı n ııı 1 una boyundaki a k ın c ıla n Belki de bize öyle gö rünm eyi te rcih etti. S o n r a p e n c e r e y e
ne İse. Akdeniz'de senin te v e ııd le rin o olmalıdır. Yoksa k ıs a za­ ip başım sahile çevirdi. B e lli ki d onanm asını v e i e v e n d l e r i n i
manda Afrika'nın k u z e y lim a n la r ı h e p İspanya sömürgesi h a lin e örmek İstiyordu. A rkasın dan gelm işler, l i m a n ı ı s k a r ç a y a ç e v l r -
gelec ek Dağlı Zuzuvalar g e ç e n y ıl da Tenes. Serşel. C e l i l e 'd e
nişlerdi. A m a hayret, ele geçirdiği ü ç d irek li iki g e m i n i n t i r i n k e t
Ispanya hâkimiyetini tanıdılar. Ah zavallı adamlar!.."
,-emayıstım yelkenlerine p a sa p a ro la e rle ri f l a m a l a r a s ı y o r l a r d ı .
'Biliyorum. Don Pedro dedikleri kaptanın işleri hep bunlar.
Reisliğin ilk yarısı h arita ile p u su la ok u m a k i s e i k i n c i y a r ı s ı s a n ­
Müslüman Zuzuvalara ıteles aldırmıyor kâfir bakin ağam, şimdi
cak dalgalandırmak d iy e b ilin ird i. Ş im d i B a r b a r o s k a r d e ş l e r i n
bunların sırası değil, azıcık dinletisen diyorum."
Oruç Reis konuşmak İstiyordu ama gücü k e s ile li, b a ş ı yığılıp kadırgalarında b e rab erce s a n ca k d a lg a la n ıyo rd u . B ü t ü n g e m i ­
kaldı. Hekimler rahat etsin, acılarını hissetmesin d iy e bir parça lerde griva p alangalarından c ıv a d r a g ö n d e r i n e v a r a s t y a k a d a r
macun yutturdular Alyon macunu. Gemilerde hep olurdu. Ve makaralarla baş v e k ıç ü stü n e u z a n a c a k b i r a r m a d a d o n a n ı m ı
Oruç Reis ancak Tunus sultanının sarayında kendine geldi Tu­ akm aya başlamıştı. H ız ır R e is p e n c e r e y e g e l d i ğ i n d e g ö z l e r i n e
nus'u» bütün hekimleri kolunu kurtarmak İçin İki gün boyunca
in anam adı. Meğer gem i iş a re t d ilin i h e n ü z b i l m e z m i ş .
çalıştıktan ve şehrin kadim ibadethanesi Zeytuniye Cam ii nde
E fe n d im iz , d e d im , “b ü y ü k d o n a n m a la r ın g e m ile r in d e b e lli
hatimler İndirilip lakir lukaraya sadakalar dag.bldıktan sonra.
şekil v e b o y u t l a r d a v e f a r k l ı r e n k l e r d e f l a m a l a r b u l u n u r . B u n l a r
9,
>anyana d iz ilir s e b i r ş i f r e d ili o l u ş t u r u r l a r . H a r f l e r v e k e l i m e l e r
Bir insan uyand.ğmda uzuvlar,ndan birini yerinde göremez­ » am aların d i z i l i ş i y l e o r t a y a ç ı k a r v e g e m i n i n b a ş i l e k ı ç ı
se ne hissederdi acaba.’ Başucuııdan ayrılınca *
’ ,IlaU|ğııııız için onu
 renk ve ebalta uıgcrıyıe yan yana getiril v
beş yaşında, devlet külahı başında, mahbuplukta her
harf veya kelimeyi karşıladığını ise ancak o dili ezbp * hâII8 d»"' haracı değer güzeller idiler. Sultanın teşekkür konuş-
veya elinde renk ve şekil alfabesi barındıranlar ani ^ b'llînl|a 61,1 1 dostluğu gösteriyordu:
Ben anlatırken Oruç ile Hızır Reis arkamızdan ' l” a!' rdeşlerim. Barbaros biraderlerim! Elhamdülillah kl geli-
«n dörl adet geminin serenine asılı halatlara bakıy " 'a 8,1,11 ."^vilayetimize şeref kattınız. Allah iki cihanda yüzünüzü
kıça rengârenk flamalarla donandığını görüp denizi ^ ba5,a" S'!’lZ leşin! Bundan böyle siz benim vilayetimde misafir değil
bir şehrayin başladığını hissediyor gibiydiler. Belki d r ^ 1"^ Jk sahi"' sayılacaksınız. Her ne ki ihtiyacınızdır, giderilecektir.
ma kelimesinin aynı zamanda rengârenk bir sevinci * <,° nai’' Halkiimn size minnettarlığı için şu kürkleri giyip ş „ yüzükleri
dığıııı İlk o vak» anlamış oldular. ' * e ka,5lk ırmaklarınıza takınız. Hızır Reis im sana da şu elmas işlemeli
"Peki şimdi bunu ne okuyoruz?" takdim edeyim. Ağan Oruç, toprağımız olan Cerbe adasın­
"Efendimiz, levendlerl Oruç Reis e geçmiş olsun dilekle daki asayişi sağlamış, orada yerleşmekle bize şeref bağışlamış-
İletip Allah'tan , 1la dileniyor ve sizi çok sevdiklerini s o y ^ II inıdi sen dahi eğer istersen Cezayir toprağımıza varıp orada
eğleşirsen dostluğun nişanesi olur. Akdeniz'de kuzey ile güne­
° : ;™ 'a HlZ,r feis kadırgaların grandi marsipeflerinH u yin malları kralların saraylarına oradaki limanlardan gider. Ora­
sancakların değişmekle olduğunu görüp vüzin, " dekl nın yerlisi aylaklık nedir bilmez, lâkin muhacirler öyle değildir,
d ilini y ük sek s e s le okudum: ^ biraz teşvik isterler. F.ger biraz gayret gösterirseniz orada kör
■Gazanız mübarek, uğrunuz açıktır'" ve topallar bile işsiz kalmaz, zengin sahiller olur. Orada birbiri­
ne yakın güzel adalar bulacaksınız. Bu ada çokluğundan sebep
- r ^ n - n , a k imkânsızdı. Hs
oraya biz Cezayir deriz. Orada kadırgalarınız için sütreler. de-
olmuştu. Yüzüme baktı On sekH " ,e k 'ni1 d° na" ma sahibi
nizkulakları. gizli koylar da bulabilirsiniz. Müdafaası pek kolay­
relsllgly|e bütünleşeceğim hissen"* 8ÜndÜ ^ haya"' dır. İleride yirmi bin hür, on bin de köle barınacak mahaldir. Ve
arlık resmi konuşmayı burada keselim; geç oldu, konaklarınız
<*,
hazırlatılmıştır, hizmetkârlarıyla birlikte sizindir. Varın sefanız­
Oruç Reis in kolu ly|le,|rL .
da olun ve bu kardeşiniz Sultan Muhammed’i gönlünüzden ırak
'■İre gösterdiği „ lbar d l *''* 1 u" us Sultanı Muhammed'fn
tutmayın."
nimetlerden say,,,, hediyeler J ? ' ^ de limana «idiP «a'
Oruç Reis cevap verm edi, yeni donanmasına ve yeni reis
"-akkmdan kar?' " k W d i Avnca
la[>kardeşine baktı. Hızır ancak o vakit birkaç kelime etmek
C " T " *** bl” V- « b . C T - a'ann Varı kıymetinden gerektiğini anladı ve acem ice kekeledi:

" e bıraktı ki her biri on riz f 'IU kardeSbSi bundan böyle can ve mal ile yapmak iste-
loo hsâr ile Muhacir gibi yapm ak isteriz."
 o gece İkram üstüne İkramın olduğunu, satranç tabl^
Adamların'' idMidiidn meyhaneler-
başında solılıet üstüne sohbetin demlendiğini gördüm. Kon"
^"«oplamayacaS.'n Sen şahit ol!"
lara gitmek üzere ayrıldığımızda reislerden bazılar, |çlik|f
-Arada sırada eğlenmek isteyenlerin keyfine karışmayın
nadide şaraplardan dolayı biraz çakırkeyif idiler. Hızır ise hj"
jz bilhassa gayrimüslim forsaların ihtiyacı olan şarabı
reller İçindeydi. Meğer o geceye kadar ağasına hizmet edm
<le" n|arında taşımalarına ses çıkarmayınız. Unutmayınız ki şu
reislerin şarabı sevdiklerinden habersizmiş. Kendisinin hlçbi,
da' ' denilen şey. bazıları için kutsal içecek, bazıları için de
gün ağzına İçki koymadığını biliyordum. Ama kadırgalarıma,
Mvafin merkezinde bir eğlence vasıtası."
da şarap her daim bulunurdu. Nitekim limanda bıraktığım,,
' -Sus çocuk, bana 11 e yapacağımı sakın bir daha söylemeye
bazı tayla ve ücretli forsaların da o gecenin şerefine limandaki
meyhaneye koştuklarını tahmin etmek zor d e ğ ild i. Hızır Re|s kalkma!"

Akdeniz'de korsanların hayatının içki kokulu olduğunu ilk o ge­

ceki meclisten sonra öğrenmiş o l d u . Taş döşeli yolda ağasının
Tunus sultanının tahsis ettiği konaklar her bakımdan saray
koluna girmiş, onu teselli edecek sözler etmeye başlamıştı ki
Oruç Reis, adamlarının dilleri dolan.ırak konuşmaları ve yal­ yavrusu idiler. Hızır Reis kendilerine neden bu kadar itibar et­

palayarak yürümelerinden duyduğu mahcubiyeti örterceslne liğini sordu bana. Sultanın önlerine serdiği sofralar ve nadide
mırıldandı şarapların sebebini sordu. Kendi düşündüklerini doğrulatmak

'Denizin amansız hasretini ve derin ketlerini bu meret unut­ ister gibi. Bana göre Sultan Muhammed bu iki korsan karde­
turur insana birader1Ihılan ayıplama sakın!..' şi Kral Femando’nun şehirdeki karakol müfrezesine karşı bir
Hızır Reis dalla sonra b u u . 'Akdeniz limanların- , kalkan yapmak istiyordu. Çünkü bütün Kuzey Afrika kasabaları
da şarabın neden altın pahasına satıldığını ve gibi burada da kırınızı ceketli İspanyol askerinden korkmayan
korsanların ele geçirdikleri gemi hamulesi- f ' f yoktu. Limana giren lıer İspanyol gemisi yeni bir korkuyu be­
nta şarap olduğunu duyunca neden sevinç raberinde getiriyordu. Halkın elinde ne varsa alabiliyor, karşı
çığlıklar, attıklarım ben o gece anladın, S id i' \ ______
çıkan olursa oracıkta canına kıyıyorlardı. Bu yüzden. Tunus'ta
demişti Birden d il i m l i , ucuna. 'KaderkaleM
Muhammed'in sultanlığı yalnızca bir isimden ibaret hale dö­
nüşmüştü Fazla bir gücü yoktu ve iktidarını yavaş yavaş yiti­
fcriMullrtn HmdUnU. drmck tw»ı . „ .
meye devam ediyordu <
>'Û" kÛ SO> yordu Çevresindeki adam lardan bazıları menfaatine düşkün,
"Sıdı, karanın kestıı. kadırgalarıma. j‘*nsı ayyaş, bazısı hilekârdı. Tunus'ta asayişi sağlamak adına
«a y a cak lo rs a ve e s » bde o la , K k | i L " *“ * «eden kızıl ceketlilerin her biri bir şehir eşkıyası gibi dav-
• “ »«ptHosı olanları dcrh. b "rd u Linıaııa giren şarap yüklü her gemi limandan yukarı
108 ’ , re k a d a r uzanan bir kargaşa zincirini tetikliyor, yeni

103
 kavgaları başlatıyor, her kavga limanda kundaklan
dırganm alevleriyle son buluyordu. Ben bunları aM|""? '>lr ^
şını salladı. ' ‘" ' " ‘f» 1^
Orada İki ay kaldık ve halk Hızır Reis'i el üstünde tulnı
başladı. Levendler terbiye ve dürüstlükleriyle göz d o ld u r^
lardı Bir akçalık mala beş akça verip satın alıyorlardı. SongJ.
zada yüklüce bir ııaklt yanında gemilerde bol miktarda bal, yag
peynir ve zeytin hamulesi ele geçirmiştik. Bir gemide top, tüfek
ve avanl. bir başkasında av için kuşlar ve tazılar vardı. Bütün
bunları Tunus pazarında sattığımızda gaziler doyum olmuş, [j.
kir fukaraya mal dağıtıyorlardı. 0 günlerde Hızır Reis bir tellal
çığırttı:
“Levendlerim taralından çarşıda, pazarda akçasız bir buğ­
day tanesi de olsa alınan bana gelsin. İğnesi gidene çuvaldız
vereyim. Biz buraya hayır dua almaya geldik Kimsenin ırzına
malına zarar verecek, hatırını kıracak, zulüm ve taşkınlık ola­
cak şeylere razı değiliz öyle eden kimseler bizden değillerdir.”
Tunus halkı ve Zuzuvalar bunların karşılığım. Barba Rossa
Oruç Reis I uğurlarken düzenledikleri coşkulu şenlikte göster­
diler. Oruç Reis in kesik kolundaki yara tamamen kapanmıştı
ve ondan kalan son görüntü, ucunda kanca bulunan sol kolunu
havaya kaldırışı olmuştu. Bu kanca resmini gemisinin bordası­
na da işletmişti. Güvertede yine eskisi gibi yiğitçe duruyordu,
kaybettiği kolu İçin bizim kadar üzülmedi zannederim. Çünkü
biz. dirseğinden İtibaren kola benzetilmiş bir çelik silindiri ve
ucunda el yerine ürkütücü bir çengel, bedeninden bir parça
gibi görüp kabullenmenin ağırlığını düşünürken o bu
manza-
indisine v e r d iğ i heybet ve acımasızlığı hesap ediyor
la da dalga geçercesine övünüyordu. Oysa Hızır Reis'in
"ÜTeîne g«re haya" boyunca hcr şey olmu* ama « la acımasız
,„„sZannederim parmakların, verip yerine taktırdığı kan-
° ,a"mm acımasızlık yanını tamamlıyordu. Hızır Reis. Çikonun
“V ’siııe bir 5*'k,‘r kellesi a,arken «“ 'erinden yaşlar süzüldü.
kJ "bey' 0ruç' Papa8an' Çİk° yU ° na hatlra olarak bırakmıştı.
!faS.ı'> k o n u ş tu k ç a adı hatırlansın istiyordu. Gerçekten de
- küŞ s,k sık “Poh yesin!" deyip duruyor ve gariptir, sesini de
nmç Reis e benzetiyordu.
0ruç Reis'in gemileri ufukta kaybolup gittiğinde Hızır Reis
kolunun kanadının kırıldığını hissetmiş olmalı ki beni yanma
çagirdi. Konağının terasında oturduk. Sanki rolleri değişmiştik
de I, şelkate muhtaç bir çocuk gibi benim sırdaşlığıma sığım-
yordu. Çok özel şeyler anlatmaya başladı çünkü. Meğer iki gece
evvel yine bu terasta oturmuş ve Midilli'deki çocukluğunu,
gençliğini düşünüyormuş. Derken gönlünü bir hüzün kaplamış.
Çiko'nuıı bile ortak olurcasına sustuğu bir hüzün anı imiş. Kula­
ğına içli bir nağme çalınmış. Ses, Tunus Sultam Mulıammed'in
saray pencerelerinden geliyormuş. Bir genç kız sesi, denize
karşı dizeleriyle serin geceyi, kanunun telleriyle de kim bilir
hangi âşıkın kalbini ısıtan bir ses. Şarkıdan birkaç mısra ezber­
lemiş. Bana tekrarlayıp ne anlattığını sordu. Vatanından ayrı
bir esir şarkısı olduğunu, Endülüs'te herkesin bu şarkıyı bildi­
ğini ve hüzünlü ayrılıkları anlattığını söyledim. "İhtiyacım olan
her şeyi nasıl bilebiliyorsun Sid i?" diye hayretini bildirirken,
Şarkıyı okuyan da Sultan Mulıam m ed'in hanendesi Ceıııayma,
efendimiz..." diye devanı ettim, "o gece şarkıyı ben de d i n l e d i m
'edûn sizin için söyleyeni araştırdım ." Şaşırmıştı. B i r b ir im iz e
 w » w..a. »«rK.yı - ............. — IU.nızden geçtıginl
mln edebiliyorum efendimiz." diyemedim elbette. Zan„M
o »ırada aklında Midilli ve orada geçen yılları var idi ^
kadın var mıydı, emin değildim.
•Şarkıyı söyleyen kadın her kim ise Sidi. çok gıizel s ö y l^
du. Ne demiştin adına? Cemayma lıı? Kanunu da pek ınah*^
çalıyordu "
Tam o »ırada Sultan Muhammed'in konağından aynı kanun
»esi gecenin karanlığına yayılmaya başladı. İkimiz de kanuna
eşlik edecek »esin aynı ses olup olmayacağını merak ederek ku
lak kesildik. K.vct. şarkıyı ylııe Cemayma okuyordu. Hızır Reis'in
gayrllhtlyarl. •Cemayma' " diye mırıldandığını duydum. Uzun
urun şarkıyı dinledi O sırada Sultan ın sarayındaki bu kadının
kendisini, hlkiyrslnl. hasretini merak ettiğine şüphe yoktu. Son
cümlesi de zatrtı bunu gösteriyordu:
•Cemayma! Ne güzel bir Islın!. *
4
Sonbahar gelip de gemiler kızağa çekilmeye başladığındı
ispanyaya. Kahıp t Hodanın yanma, sırlarımın İçine ve elbet­
te HtlIuiT'yı beklediğim hisara gitme um anınım geldiğini lark
p a z u rAkdeniz teşrin ^
k a d u ^d' eUnuM ^ estiğimle deniz mevsimi^ka-
rüzgarları
« M r Kin d.r urun taş gecelerim esir damlarında pınek-
« r e y . yahut Kazle,kale ye ^ T ı
“ “ * Ü ,,lrrln d e * *
bu seter o U r doMtUMm n sambiyrn'
dan bir donanma yürütülemezdi *0V* fto'
**m eyr yu/um tutm adı
İA»
ve„| s a h ib i olduğu ve beylik sürdüğü Cezayir halttanda
ı llh pilgi edinmek istediğimi söyledim. Bazılarında hiç
''" T b lle Olmayan, içinde kimin yattığı, kimin saklandığı belli
hJ' yy m cezirelerdeki insanları ve coğrafyayı araştırmamın iyi
"""■'ıgın, anlattım. Kendisi için çizdiğim portolan ve haritala-
" '“ e listirm e k adına bu adaları, kıyılarını ve koylarını görmem
fl G e r e k iy o rd u . İleride hazırlamayı hayal ettiğim "Atlas Minör"
,G,ie lazımdı ayrıca. Ceneviz portolanlarında bile buralar te-
le,matıyla gösterilmemişti.
Hızır Reis bana lıer bakımdan güveniyordu. Satrançta dengi
olabilecek tek rakibinin yanından gitmesi pahasına bana İzin
yerdi ve kemerimi katar katar altınla doldurdu. Baharda geri
dönmek üzere anlaştık. B ir Ceneviz kalyonuna bindim. Oradan
ispanya ya geçeceğimi kendisine söyleyemedim. Muhtemelen
buna izin vermez veya her kış İspanya ya gitmemin altında bir
sebep arardı. Ama benim de Malaga'da Billure'yi beklemem
gerekiyordu. Hem kim bilir, belki bu yıl geliverirdi de. Sonra
ila Madrid'e geçmek ve kimseye anlatamadığım yıllık işlerimi
yapmak zorundaydım, izin istediğimde bana uzun bir nasihatte
bulundu:
"Akdeniz'de böyle bir m evsim de yolculuğa yalnız çıkan biri­
nin canını ve hürriyetini tehlikeye attığını herkes gibi senin de
biliyor olman lazım Sidi. Katalan tarlalarında prangalı bir köle,
Venedik kadırgalarında zincirli bir forsa, İspanya zindanların­
da İşkence altında bir mahkûm v eya adalardan birindeki esir
...
damında bir zavallı olm aktan korkm uyor musun? Başına böyle
* "* bir şey gelirse -Allah korusun- seni kurtarmak için fidye raka­
mın yüksekliğine hiç bakm ayacağım ı biliyorsun, ama eğer
• n dönemezsen, baharda çıkacağım ız seferde seyir k â t i b i vı
107
 yardımcım kim olacak? Yüreğim gitmemeni söy|üyor
merine koyduğum altınların boşa gitm esi değil <ier,ti[rı
uğrunda tehlikeye girecek bir am acın olup olmadıg,ndjn 7 *
duymamdır." Sİptl'
Bu son cümleyi neden söylemişti bilmiyordum ama bı,
beni İspanya ya çeken şeylıı yalnızca Billure'nin aşkı olm a^
nı öğrenmiş olduğunu zannettim. Çünkü uğrunda tehlikeye^
dıgim İçin kendimi sorgulamaya başladığım bir yem in im VJlI,
ve şimdilik kimseye anlatamasaııı da bu yemin bana yapmjr5
gereken bazı görevler yüklüyordu Sırları, bağrında gizli durJr,
biri olarak yaşamanın ağırlığını kimse bilemez. Bir kış için (,in
İstediğim Hızır Rels'ten iki yıl ayrı düşeceğimi bilmediğim gibi
İki y ıl sonra...

Gün batmak üzereydi. Kraliyet landosu taze yağan karların

(aımırladığı dik yokuşun sonuna geldiğinde Prens Carlos'un
itinden, alları bu kadar kamçılamasından dolayı seyisi ceza­
landırma isteği geçti. Ama bunu yarma, onuruna düzenlenen
eğlenceden sonraya bırakarak şatonun kayrak döşeli iç avlu­
sunda coşku gösterileri hazırlatan dük hazretlerine gülümse­
di. Prensin önünde yerlere kadar eğilip saygısını göstermeye
çalışan bu adam Kral VIII. Henry'nin İspanya'daki gözü kula­
ğı sayılırdı. Tıpkı Heııry gibi Tudor hanedanına mensuptu ve
Madrid'de, İspanya sarayına tepeden bakan bu malikâneyi sırf
Ispanya Kralı Fernando'ya karşı kendi kralının menfaatlerini
hımmak için satın almış ve içinde düzenlediği eğlenceleriyle
şehirde destan olmuştu. Carlos, kraliyet arm asıyla süslü
«donun gümüş basamağına, on altı yaşm a girmenin delikan-
elt 8UrUru^ a aya^ bastı ve karlı dağlardan gelen rüzgârı içine
1011 Şatonun taşlık yoluna döşenen uzun halının üzerinde

109
 Kakmalı ceviz ağacından Venedik mamulat, alçak masalar
gururla ve asale.le ilerledi. Artınca yürüyen ve
S,’‘ tanmış, üzerlerinde bilindik bilinmedik yiyeceklerden mey
rakip eden hizmetkârlar, ile muhafızları onun bu - "*
S,r' vt. çerezlerden hiçbir şey eksik edilmemişti. Her masamn
marnlayacak şekilde davran,yorlard,. Babas, Güze|
vattınöa. dış. alt,,, yaldızh kuş desenleriyle süslenmiş şarap
çocukken onu geleceğin kral, gözüyle büyütmüş, ,erb *
taslar, ve mücevher kakdarak süslenmiş muhteşem İbrikle,
ve eğitimine ihtimam göstermiş, ülkesinde konuşulan dil|erd
vardı. Elbelte hepsi beyaz veya kırmızı şarapla dolu ibrikler.
Ispanyol, Alman, Fransız. İtalyan ve İngiliz dillerini ög*, J J
Salonda erkek bedeninin ihtişamını sergilemek üzere küçük bir
Babas, Philippe kral damadan ölünce de dedesi B u ^ , peştamala kadar çıplaklaştırılmış iki siyahi köle hariç tutulursa
Dükü Majdmllllan halkı ona yalnızca Max diyordu- onu s*,’ bûtün hizmetkârlar on beş, on sekiz yaşlar, arasında güzel kız­
yına almış, bir veliaht kral gibi yetiştirmişti. Carlos, öz fey^ lardan oluşuyordu. Bunlar korsanlar taralından yurtlarından
Aragoniti Katherina'nın kocası olan İngiliz Kralı Henry'yj ^ kaçırılıp y ü k s e k fiyatlarla Tudor düküne satılmış Maltalı. Endü­
sevmezdi. Çocukluğunda iki yılın, teyzesinin yanında geçi,^ lüslü. Rum ve Arap bakireleriydiler. Hepsinin üzerinde şellal tül
ve kısa sürede Heııry ile birlikte bütün Tudor hanedanından giysiler işveyle savruluyor, her adım atışlarının, her hareketle­
nelret etmişti. Teyzesinin burada mutsuz olduğunu düşünü, rinin. bükülüş ve dogruluşlartnm bir eğitimden sonra öğrenildi­
yordu ve kendisi de bir Tudor olan dük hazretlerinin davetini, ği hemen anlaşılıyordu. Belli ki böyle gecelerde asil konuklara
kadın düşkünü eniştesi Henryııin hatırı için değil, asil teyzesi sunulmak üzere yetiştirilmişlerdi ve elbette kendileri de bu ge­
Aragonlu Katherine duyarsa üzülmesin diye kabul etmişti. Ma- ceye şeref katan konuğun farkındaydılar. Saçlarına iliştirdikleri
mafih hayatın monotonlaştığı uzun kış gecelerinde birazcık eğ­ kızıl gül goncaları ile ellerinde taşıdıkları demetler, edalarına
lenmenin de kral dedesinin hastalığının ilerlediği son günlerin bir zarafet katmak bakımından çok özel düşünülmüş olmalıy­
sıkıntısı arasında ruhuna iyi geleceğine inanmıştı dı. Çok cazibeli bir görüntüydü. Tudor dükünün bu soğuk kar
Koridorda iki taraflı dizilmiş yarı çıplak hizmetkârların ve mevsiminde bu kızların saçlarım ve ellerine süslemekle yetin­
esir kızların arasından geçerek girdiği salon kandiller ve şam­ meyip bütün havuzun üzerini kaplayacak kadar gülü nereden
danlarla donatılmıştı. Avizelerin kırdığı ışıklar akşam alacasına bulduğunu herkes merak ediyordu zannederim. Prens Carlos
taravıt veriyor, renkli camlarla süslü fenerlerin parıltıları du-
havuzdan üç basamak yüksekteki seyir tahtına oturduğunda,
varlarda oynak figürler çiziyordu. Ortadaki büyük havuza ka-
salonu neşeli ve ritmik bir müzik doldurmaya başladı. Afrika kı­
uzanan beyaz mermerlere ayağım bastığında salonun altta*
yılarında artık tarih olmuş sevinçlerin kıvrak esintisini getiren
kl bir külhan İle ıs,t,İnakta olduğunu anladı. Bu sistem henüz
terennümlerdi bunlar ve İspanyolca sözlerle okunuyordu. Ça­
dedesmh, oturduğu lspa„ya sarayında bile yoktu Mevsim k,Ş
lanların çoğu da zaten Sefarad ve Müdeccen çocuklarıydılar. El-
- ' * '• -a Hpüistırmiş
^ r â I n f KT r ? T n<le klrm'2' SÛI W ^ l a r , ve o yaprak­
ların arasında nilüferlerin yüzdüğü berrak havuzun çevresine

110 Ut
 ......... ..... — .^ " d ir le r p ^
,7'büklar elbogue olup meclise gelmelerdi. 1 ud „r dakfl
şatosunda b,nende ve mendeler başlar,,,, yere eğmiş
icra ederken rakkaseler, göğüsleri cömertçe aç.im.ş ipelt ^
selerlnl savurarak havuzun çevresinrle k.vrak danslar sergile.
meye ellerindeki zilleriyle salonu neşeye boğmaya başladl,,r
Elekleri yelpazelendikçe birbirlerine bak,yor. nispet ediyor ve
kıskandırırcasına yeni bir bükülüş veya kıvrılışa geçiyorlar,),.
0 sırada havuzdaki suyun, salonun duvarların, takip eden bir
karış enindeki kanallara akmaya başladığım fark ettim. Artık
gül yaprakları yüzüyor, hizmetkârlardan bazılarının suya bırak­
tıkları elma, portakal ve ayva gibi kış meyveleri kendiliğinden
salonu dolaşıp arzulu bir elin uzanması için amade hareket edi­
yordu. Tudor dükünün düzenlediği eğlencelerin şehirde neden
ünlü olduğunu bu cümbüşü ve zarafeti görünce anladım.
Gece çok hızlı başlamıştı. Carlos. bütün bunların kendisini
etkilemek için hazırlandığını ve Tudor dükünün yemek ikramı-
na sıra geleslye kadar başını döndürmek istediğini düşünüyor
olmalıydı. Muhal,alarmdan ikisi iki yanında yerlerini almışlar
boşluğa bakar gibi heykel kesilmişler, bütün varlıklarıyla Car-
ta ı» oruyoriardt. Salondaki diğer erkeklerin ve bilhassa Na-
s r ü C
görünmüyordu.
T r îonlarm
— Sözüne
— hiç
Tudor dükü, genç Carlos un bir basan, u ,
sine oturdu ve nazikçe sordu: â" ' nda kalan *il,e-
-Vellahl hazretleri, şerel verdiniz!., ik,
başlamak istersiniz?" ^ 't,‘n hangisinden
112
I , rim C a r lo s , e v s a h ib in in “ hangisinden" derken etly.
Z‘1' " e'ttigi İkramlara bakınca kendi kendine. "Ben neden bu-
le'şarel r d iye s o rm a y a başlamıştı. Adam şarap ibriklerini v e
r*dayl"se etlerini g ö sterir gibi resmen genç kızları ve rakkase-
V ed iyord u A k lın d a n o anda. "Dük denen bu madrabaz
|efİ '^ K r a l H e n ry 'y e y a k ış ır aşağ ılık bir uşak besbelli." hkrlnin
3 ın |a ş ılıyord u . A y r ıc a bu a d a m ın tehlikeli biri olduğunu
seÇ"ü^ûndüğü a n la ş ılıy o rd u . Lalı değiştirmek istedi:
lla(-pük hazretleri, m a ş a lla h b u ra s ı kral saraylarından d aha
,evkli bir yer!"
-Fazla a b a rttın ız v e lia h t h a z re tle ri; malikânemiz dostlarımı­
za, zevkleri için h e r zam an a m a d e d ir!"
•Yalnız d o s tla rın ız b ira z z e vk s iz galiba! Baksanıza yemekten
önce sarhoş o lm a y a b a ş la d ıla r !"
"Onları bağışlayınız v e lia h t h a z re tle ri!.. Papalık donanması­
nın kaptanları. Dedeniz kral h a z r e tle r iy le görüşmek İçin şehri­
nize geldiler. Ben de, hani bilirsiniz iş te ... Birkaç gece.
“Siz hep böyle b irkaç gecelik işler mi yaparsınız yoksa dük
hazretleri?!."
"Şaka. şaka!.. Haydi yem eğe başlayalım!.."
Tudor kâhyası, zannederim , bu lakırdıdan hiç hazzetmemiş,
yaptığı boşboğazlığa hayıflanıp duruyordu. B ir an. ğecenlıı
planladığı gibi gitm eyeceğinden endişe bile duym uş olm alıydı.
Çünkü prens umduğu gibi çıkm am ıştı. Ele geçirilebilecek biri­
ne benzemiyordu. H a va yı dağıtm ak için köşede sakin oturm uş,
rakkaseleri seyreden adam ı işaret ile gönlünü alm ak istedi:
Size zevkli bir dostum u tanıtm am a izin veriniz veliaht
retleri!.. Hatta isterseniz hizm etinizde olur. Adı Aııd rea
 C en evizli Oneglia P r e n s liğ i nden bir asilzade Papa . ,e k kazanç yolu mudur ki?"
•SavaŞ 1 . ,cin evet majesteleri ve ben denizi sevtyo.
,2-un muhafız birliğinde iken denizlere sevdalan* DQk *
.n„nizi 'seven
-penizi ■ '■
ö „u „ sarayında eğitim aldı. Şimdi Portekiz. Ka.a.an ve K
rUfli!" eğlence ve zevk çığlıklarının birbirine karışı,g,
1 d a n hangisine hizmet edeceğine karar veremez d u r u ^
oyu"-* t. ı _n .«
yükse)en
“.U e o l o n csesler
p c l p r rduyuldu.
t ı ı v ı ı l r f ı ı fOrtalık tur
W * l ı b k.ı>
Arzu buyurursanız sizinle tanıştırayım ve hizmetkâr,n,z „ lsım, itOHUn 1 u aV u l.ıı . 1 ..... t.
sırada» Ş - Ç|g||idar. bağrışm alar... Sesler yükseldiği anda,
ileride işinize çok yarayacak bir kaptandır. Akdeniz korsan,^
anda karl*"duran muhafızları derhal Carlos'un etrafını sardı
nın korkulu rüyası!"
heykel 8 lbl bjr ş<ıva|ye den beklenecek hareketle atılıp pen-
-Tanışalım elbette... Belki ileride hizmet isterim! Şimdllik
noriaa İS®
is® Çev,,v__________________________________________________
V A n . 'ı n û n p r r l p l p r l i Ona o p I p p p İ j h f ılı'ın _____
asalaklara kapım kapalıdır. in j açarak velialıtın ö n ü n ü p e r d e l e d i . O n a gelecek b ü t ü n

Tudor dükü “asalak" kelimesinden de çok rahatsız olmuşa tehlikeleri göğsünde eritm eye h a z ı r b i r f e d a i g i b iy d i M ü z ik

benziyordu. Bu veliaht gerçekten de tanıdığı hiçbir soylUya iu rd u Ş a ş k ın lık başladı. Herkes b i r b i r i n e b a k ı y o r , ne olduğunu

benzemiyordu. Birkaç dakika içinde ikinci kez kendisini nıağ-
lup edip susturmuştu. 0 sırada Carlos, tanıştığı kaptanın şa­
kaklarında beyazlanmalar başlamış olmasına rağmen çok dinç
ve bakımlı göründüğünü düşünüyordu. Konuşması, h a r e k e tle ­
ri, asaleti gerçekten etkileyiciydi. Tudor kâhyasının ş a to s u n d a
tanışmış olmalarının dışında hiçbir olumsuz tarafı yok gibiydi.
Sohbetinden lezzet almamak imkânsızdı. Yemeği beraber yedi­
ler ve siyasi, ticari, dinî pek çok meseleyi konuştular. Salonda
eğlence artarak devam ediyordu ve herkes havuzdaki çıplak
kadınların şuh ve erotik gösterilerini izlerken Carlos ile Doria
fazla oralı olmadan samimiyetle sohbet demlendiriyorlardı:
“Peki Madrid'e neden geldiniz sevgili Doria?”
“Hayat arıyorum veliaht hazretleri: kendime göre bir hayat!"
"Sıze gore olan hayat, şu havuzdakinden farklı m ıdır peki?"
m jo k larkl,d,r E,endim' “ « e değil, savaşmakla kaza-
anlamaya ç a lış ıy o rd u .
A v ru p a hanedanlarının b irb irlerine s u i k a s t düzenleyecekle­
ri vakit eğlence tertip etm eleri ta e s k i Roma'dan bu yana ge­
lenek olmuştu Eğ lenceye herkes s i l a h l a r ı n ı dışarıda bırakarak
S a tıla b ild iğ i için de suikastçı ile e v s a h i b i g e n e l d e İşbirliği yap­
mış olurdu. Tudor diikü bu kargaşa y ü z ü n d e n başının helada
olduğunu düşündüğünden olsa gerek, tir t i r titrem eye başla­
mıştı. 0 sırada içe riye im p aratorun a d a m l a r ı girdiler. Başların­
da başmabeyinci M arki A le h an d ro v a r d ı . Pelerinini arkasına
savurup elini göğsüne ko yarak sol d i z i ü z e r i n e çöktüğü sırada
boru g ib i çıkan sesi geniş salo n u d olduruyordu:
“H a b s b u r g , A r a g o n , K a s t i l y a v e Katalan topraklarının yüce
kralı, m a j e s t e l e r i V. C a r l o s h a z r e t l e r i n i n önünde saygıyla e ğ i l i ­
rim!.."
S a lo n d a b i r u ğ u l t u y ü k s e l d i . H erkesin ağzı açık k a l m ı ş , b i r

“Denizci olduğunu sanıyordum meöer o- , - Ş aşkınlık d a l g a s ı y ü k s e l m i ş t i . A d am V eliaht Carlo s a. K ral" d e -

■Savaşmadan kazanmayı hayal ed T S‘
mişti. Bu b i r d ü z e n o l a b i l i r , ta h ta e l ko ym ak a d ı n a uyg ulam aya
için şövalyeliğimi denizde yapmaya k İT r
ar v®rdım majesteleri. konulmuş bir suikast g irişim in e d ö n ü şe b ilird i Ve b üyük
114
115
 sizlik salonu kapladığı sırada kapıdan seyisi,, koşarak
ni gördüler. Adan, çam urlu çizm eleri ve elinde k a m ç ,* ,^ ^
hazretlerinin önünde yere kapaklanmış, çığlıklar a t ıy o r ^ ^
"Öldürülmüş efendimiz, öldürülüp çengele asılmış. Bajjrı
da dağlanmış hilal damgası var. Başmuhafızınız elendin,. C
şet... Korkunç..."
Salonun şaşkınlığı herkesin bir kenara çekilmesine sebep
oldu. Bütün misafirler tedirgindi. Dernek yaşlı İmparator Mazi,
millian vahşice öldürülmüştü. Üstelik bunu şatonun başm uha-
fızı yapmıştı. Peki ama neden bağrına hilal işareti daglamıştı?
Hilal işareti İslam'ı, dolayısıyla M ü d e r c e ı ı l e r i akla getiriyordu.
İspanya kralının katili sefil bir M ü d e c c e n m iydi yani? Bunu dû-
şünmek bile saçmalıktı. Gözler birden T u d o r düküne çevrildi.
Prensin askerleri derhal adamın çevresini sarıp hançer üşürdü­
ler. Salondakiler birbirini süzüyorlardı. Sanki ilk cümleyi kimin
söyleyeceğini bekliyorlardı. Veliaht Carlos başmabeyinci Marki
Alehandro ya baktı. Alehandro sakin a n l a t t ı :
"Dedeniz ani bir hafakan nöbetiyle bir saat kadar evvel sa­
rayında gözlerini yumdular majesteleri!.. İspanya topraklan hi­
mayenizi beklemektedir."
Bu sefer bütün gözler şatonun seyisine çevrildi. Adam hâlâ
titriyordu. Kekeledi:
Başmuhafızınız Felix efendimiz, öldürülmüş, gözleri oyul­
muş. Cihannünıanın çengelinde efendimiz."
Mesele anlaşılmıştı. Başmuhafız Felix İm parator Maximilli-
an'ı öldürmemişti. Prens hazretleriyle birlikte birkaç asilzade
pencereden clhannümaya baktılar. Orada korkunç bir cinaye­
tin kurbanı dili sarkmış vaziyette as,l, duruyordu Tudor dükü.
salonu y a t ı ş t ı r m a k ve olaylar, toplan,ak üzere elindeki kadehi
havaya kaldırıp dili dolanarak m ır ıld a n d ı.
116
t e le r i C a r lo s h a z r e t le r in e yüz Felix kurban olsun!"
M a n d a r h a n ç e r l e r i n i k ın l a r ı n a koyarken salon Carlos a
NlUha,in c in i g ö s t e r m e k iç i n s e s in i yükselten adamların im -
kb an S rinedÖndÜ: .
-yaşasın kralımız!-
»Viva Carlos!--
-Viva İspanya!-"
Gece Carlos için sona ermişti. D oria'nın omzuna elini koyup
dostane birgülümsemenin ardından Tud o r düküne. “ Muhafızı­
na ne olduğunu yarın öğrenmek istiyorum !" ikazında bulunarak
kapıya yöneldi. Beraberinde M arki Alehandro da çıkınca salo­
nu bir sessizlik kapladı. K u laklar T ud o r dükünün ne diyeceğine
çevrilmişti. İhtiyar imparator Max ile işlerini yürütm ekte olan
dük. bundan böyle eskisi gibi davranam ayacağını anlamıştı.
Salonunu dolduran adamların gözlerindeki iştahı ve devlet ile
bağlarını pekiştirme umutlarını görünce önce hepsini şatosun­
dan kovmayı düşündü, sonra acı acı gülüm sedi ve kadehini kal­
dırıp haykırdı:
"Yeni bir dönem b aşlıyo r dostlarım !.. Kutlam am ız gereken
bir dönen,!.. Bırakınız ölen ölsün, kralım ız yaşasın. Kutlam a için
bakire kızlarımız ile B u rb o ıı şarap larım ız havuzd a am adedir."
Gün ışıdığı sırada, b enim d ışım d a salo nd a sızm ayan b ir Do­
ha,bir de hanende ve sazende ekib i va rd ı. D o ria d enizdekinden
baha dinç görünüyordu. Yüzüne b ak ıp izin iste ye re k hanende-
anende-
 , kralı idi. On altın cı yaşını tam am lam ak
.erime arlık susmaların, ve eşyalarını toplamaların, lşarç( -«yelerinin Kr<m
,im Gece başlarken Prens Carlos ,,,, o t u r d u ğ u y ü k s e k koltuö a r " ^ ^ H m ls tiy a n d ünyanın en güçlü hüküm dar, olm uştu.
.efeydi V6 Akdeniz'e açılan v e beni önce Tunus „ r . v
ilerledim. Kucağında siyahi çıplak bir kız ile T u d o r d ü k ü *
11jlaisS3^ lİma,1,n • •.......or^i.rn Kln/IIMm/lA o«aıMII
ka|e'ye götürecek olan gem iye b indiğim de , eşitli
horluyordu. Ayılabilecek g i b i g ö r ü n m ü y o r d u . Y in e d e omzul)4
da Kader a 1 ^ hIıristiyan yo lcu la r ond an sayg ıyla soz c ü ­
hafifçe dokundum. Hayret, iç tiğ i o n c a ş a r a b a r a ğ m e n göz|er1 dan mensup
aralandı. illetlere anarken İngilizler V. C harles, F ran sızlar yazarken
nıd
yoı - ad" " okurken Şarlkeıı, Po rte k iz lile r ile K a stilya lıla r
"Sen ne istiyorsun soytarı?
Charles Quint'
I ispanyollar da yaln ız ca C arlo s d iy o rla rd ı H ep sinin
ücretimi verirseniz elendim, hemen giderim!"
"E ğ e r
"Neyin ücretini?" kral Kari. telaf(uz e d erken gö ste rd ikle ri ağız do-
or,ak heyecanı.
• ıcn o k u n u y o rd u . O n ları d in le rk e n E n d ü lü s. G ırn a ta
"Müziğin, dük hazretleri, akşamınıza heyecan katan müzi. I ı<UsCVİ^Ç
«in!" ı bir kere d ah a üzüld üm v e o n a "K a r lo s K r a l" di-
ve vatanım için
ı bir Türk yolcu ile so h b e te d ald ım . B illu r e 'n in k e lim e le rin i
"Haa!.. Anladım, sen şu rakkaselerin simsarısın!., (iit. ücreti- yen
nl vekilharcım ödesin... Ve sonra şatomuza yine gel!.." hatırlayarak-■

"Hayhay, dük hazretleri, ne zaman arzu ederseniz rakkase­ İspanya d a y e n i b i r d ö n e m b a ş l ı y o r d u v e h a lk genç k ra lın
ler emrinizde olacak." coşkusunu s o k a k l a r a , t a r l a l a r a , a t ö l y e l e r e y a n s ı t m ı ş g ib iyd i.
"Sahi, adın neydi senin soytarı?" İspanyol lim a n la r ı A k d e n i z 'd e k i d o n a n m a l a r y a n ı n d a Y eni D ü n ­
'Alcala, elendim, Saiııt Alcala!.. Madrid'deki kıvrak müzikle­ yaya g id ip g e le n g e m i l e r l e ı s k a r ç a l a n ı y o r d u . Ü lk e y e ak ın e d e n
rin elemlisi!.
seyyahlar ile t a c i r l e r i n ç o k l u ğ u i s e b u c o ş k u y u ik iy e k a tla m ış ­
"Eski kralın yasını tutmayı unutma Alcala!.." tı. K endilerin e C o l o m b u s ’u ö r n e k a l m ı ş s e y y a h la r d ı b u n la r v e
hemen ay n ı h ik â y e y i a n l a t ı y o r l a r d ı , y o l c u l u k y a p tığ ım T ü r k 'ü n
aeocv
anlattığı gibi: “C o l o m b u s z a m a n ı n d a İs ta n b u l'a g e lm iş, S u l­

O g e c e v e lia h t C a r lo s . İ s p a n y a t a h t ı n ı n s a h i b i olacağını ve tan Bayezidin h u z u r u n a ç ı k ı p , ' B a n a b ira z g e m ile r v e r in , size

Kari a d ıy l a e r t e s i g ü n b ü y ü k b i r m i r a s a konarak üç devletin >eni dünyalar vereyim !’ d e m iş. H in d is t a n ’a g itm e k m iş n i y e t i
Ü>p l a t ı n a hÛkmede«*>"> b ilm iy o rd u . F r a n s ı z . İspanyol ve 'e oranın zenginliklerini g e tirm e k m iş . S u lta n , u le m a v e vüze-
k e * e l r r r " lm e ,l y d l b u ' » y s o n r a ben Malaga'da- daııışıp Colom bus un s ö z le rin d e g e rç e k p a y ı v a r ıııı d iy e
K .erk edilmiş kaleden ve Billure n in h a t ı r a l a r ı n d a n ayrıldığım
»• taralından dedesi II aı,|ajelmi?' 0 sırada ,,iri R e is d e n iz le rd e y m iş , iş in d o ğ r u s u n u
haberini alarak Kastily.,. Ara«o„ h l l . " c " ^
mantı? 1 " ' 15 BaZ' CahİI v e z ir le r i d e . A m a n h ü n k â r ım , a h ir ı *
"■ şahsında toplam,,,,. Cermen ve K ,e ,'
dfKip c T k11" ^ " " o lu rm u 5; d ü n y a n ı n y .k ılm a s , y,a k la ş tı!'
emenk dâhil artık sekiz
ıı» mbus'u g e l d i ğ i y e r e y ü z d ü r m ü ş le r. B u n u n

Cotanbu» Ispanya'ya «elmiş ve aynı teklifi kra„
O kendisine ııemller verlnre * -Yeter!" dedin, >X,
Dsmanlı sultanının âlimleri ve vezirleri böyle 'H ,
hunu hlrllerl kasten uydurmuş olmalı. Ama yine
sİ yu/el « e r sultan. Colombus a gemiler verseydi y
va nın nimetleri Müslümanların nlurrlıı da Krıdülüs ^
lerlne bunca eziyet reva görülemezdi." Sonra da
* v Ud<Cc«iı.
Stili
böyle olmaması İçin İçlinden dua ettim Çünkü Cari ' "
kral İle başa çıkmakta zorlanırdı. S bir
MaUgi'dan ayrılmadan limanda Macellan isminde bir
kaptan ile tanışmıştım Yeni Kral Carlos ile görüşmüş, (imiı
Burnundan dolanarak Hindistan'a, oradan Yeni Dünyaya git.
terkten, böylece dünyanın çevresini dolanmaktan söz ediyor-
du Bana kalyonunda rehber kâtip olmam İçin altın teklil etti
Hisardan ayrılmak üzereydim ve Billure ile kendime verdiğim
sözü hatırladım Eğer onunla gidersem önümüzdeki vıl birinci
teşrinin son gûn&nde. Blllure'yl kaybettiğini yerde onu bekli­
yor olanlardım Ayrıca kış mevsimi geldiğinde Madrid'de bu-
taunanam yeminime da sadık kalamayabilirdi 111 Hızır Rels'e
verdiğim geri dönme sözünü ise asla unutamazdım Kaptan Ma-
cetlan m Irklılım kabul etmemem için yeterli sebeplerdi bunlar
Ama kendisine teşekkür ettikten sonra, tanıdığım bazı Endülüs-
j n öenUetkertnadUnnı d i söyledim Dalıa .iııce kaptan
Gama'
***"Uw*n* '* nl D0 "y»yt bulduran rehberlerin ço-
çuldan Mi bunlar Ona.
son olarak. Akdeniz'de son zamanlarda
ad. tışıklanmaya Kışlanan 'Kanca* Oruç Rels'i görmenin Yeni
Duııva yı görmekten daha cazip gekliğınt söyledim. -Ölümü ya-
jk kollu bir T ü r k 'ü , doğm akta ola n Yen i Dünya ya
k" , ' k Kadar akılsız olam azsın ! " d iy e re k azarladı beni.
.rrci" günü söyleyemem; ama A k d en iz 'd e adı (ısıldan-
'v '"f<l '!klerin ürperdiği o kesik kollu Türk gitgide bir efsane
ri'kÇ*1 korsan hikâyelerini dillendirenler, önce onun kesik
kancayı nasıl şahin pençesi gibi kullandığını an-
h ’lu" a B a ş l ı y o r l a r d ı . O ruç Reis tarih boyunca Akdeniz'de
< : bü,ün korsan hikâyelerinin ya en iyi kahramanı, y a
'^"■"ı'ıasız kötüsüydü. Hikâye ayııı hikâye oluyordu d a iyi
,n "kötülüğü anlatana göre değişiyordu.
'tya '.e(erki gelişimde Decan O j e d a 'y ı yaşlı v e umutsuz bul-
muştum. Yaşama
İr ...in ! v i t i r m i ş
z ------------------
k e o r lin i
..om.,., g,-
,,4 ________ _
di Tek umutlu olduğu konu K ral C arlos'un geleceği idi. O na
l genç Şarlken, Avrup a'yı işgal ederek b ir Avrupa-Alman
. -V.. ;|rsr> o f ı ı t P İ / i k ğ t o v p r p k t i R l i n u n i r i n ö n i 'm r l o l r i ♦ « ! ,
imparatorluğu
döre genv v— ilan etmek isteyecekti. B u n u n için önündeki tek
„gel Fransa Krallığı idi. Ö tedeki B o h e m ya v e M acaristan K ral­
lığı ise şimdilik Tudor hanedanlığının yönettiği İngiltere'nin
uzantısı olarak daha sonra onun hedefleri arasın a girebilirdi.
İtalyan çizmesindeki krallıklar d âh il b ü tü n A vru p a’y ı avu cu n a
alacağı zamanlar yakındı. Ö nü n d e d u rab ile ce k en b ü yü k rak ip
ise ancak OsmanlI Devleti ola b ilird i. D alıa ü ç y ıl ö n c e hüküm ­
dar olmasına rağmen Sultan S e lim in d isip lin v e b aşarı h ik â ye ­
leri Madrid sarayına kadar geliyo rd u çünkü.
o-c-ooc
Billure ile b a ş b a ş a k a l ı p h a r i t a l a r ç i z e r k e n b i r b i r i m i z i s e ’
en
diğimiz h is a r u f u k t a s e ç ilm e z o ld u ğ u n d a a n id e n ç ık ıv e rt
mi
poyrazın, y a l n ı z c a b e n i m u z a k h a t ı r a l a r ı m ı v e h a s r e t l i k l e r i !
y lr
üşüttü ğünü s a n m ı ş t ı m . Y a n ı l m ı ş ı m , b i n d i ğ i m k a l y o n d a C e z a ;
 hasretiyle yanan Gırnatalı bir d em irciyle karşılaş,,m B()
ödemek için gemicilik yapm aya, olm azsa forsa yaz,|m
vermişti:
"Neden Cezayir’e ?”
■Barbaros Hızır Reis adam t o p l u y o r m u ş ! "
Ben yanında yokken Hızır R e i s in -belki b e n de artık onaBSr
baros demeliyim- Tenes. T l e m s e n v e O r a n ı fethettiğini, HalkJû
vâd. Becaye ve Kaderkale i l e b i r l i k t e A k d e n i z 'd e altı a d e t <ıenİ2
karakoluna sahip C e z a y i r b e y i o l d u ğ u n u e l b e t t e ç o k iyi biliyoı.
dum. 0 artık ağabeyinden d e v r a l d ı ğ ı l a k a b ı y l a , benim efendin,
olan Barba Rossa idi. Altı n o k t a d a b i r d e n A k d e n i z 'e hâkim iyet
sağlamak için topladığı a d a m l a r d a n b i r i o l m a y a a d a y bu demir-
cinin fikri, bana biraz d a E n d ü l ü s M ü s l ü m a n l a r ı n ı n o n u hangi
konumda gördüklerini anlatacaktı. B i l m e z l e n i p s o r d u m :
"Barbaros Hızır Reis de kim ?"
Adam etrafına baktı, b a n a g ü v e n d i ğ i n i g ö s t e r m e k iç in kula­
ğıma yaklaşıp fısıldayarak a z a r l a d ı :
"Sen ne biçim M üdeccensin? K a d ı r g a s e r e n l e r i n d e kendi
sancakları dalgalanan, fenerleri d e M ü s l ü m a ı ı l a r i ç i n yanan
şanlı Cezayir beyini nasıl tanımazsın. T u n u s s u l t a n ı n ı n . Cezayir
Arap emirlerinin. Berberi k o r s a n la r ın ın . İ s p a n y o l d o n a n m a s ı­
nın ve Papalık gemilerinin hedefi durumundaki T ü r k beyidir o.”
Sonra da bildiklerini hahişle anlatmaya b a ş l a d ı . M e ğ e r O ru ç
Reis in adı Kancalı Korsan a çıkarken. Hızır Reis d e koskoca Ce­
zayir sultanlığına yükselmiş, şöhreti Endülüs M ü s lü m a n la r ın ı n
arasına kadar gelmişti. Adamın anlattığına göre C e z a y i r denilen
adalar topluluğunun yakınından geçen gemiler y e n i bir Akde­
niz devletinin sınırlarından geçer gibi davranıyorlar,,,,ş Daha
da ürkütücüsü, bu devletin sultanı hayalet gibi imiş her yerde
ihtimali yüksekmiş. Akdeniz'de dolaşan her gemi Bar-
^ ""V - e a r lık onu anlıyorm uş. Tıpkı “ Kanca" veya “ Kan-
bar°s dt’n" . Şenince O ruç Reis in anlaşıldığı gibi.
cali l' 0r^"'yüreklendirmek için. "İnşallah şansın yaver gider.
A(,3.end yazılırsın!" dedim. “ Yazılırım, y a z ılır ım .d e d i, ken-
o"a k ' cnlin şekilde ve devam etti. “ Çünkü haritalarını çizip us.
(li" ‘le" ((>kuyan seyir kâtibi Ern e sto benim çocukluk arkada-
ıufl‘lbl" Barbaros. Grando Ka p tan ’ın İspanyol filosunu kırdığı
,'n hizmetine girm işti..." B ird en titredim . Hayır, poyrazdan
; ; ; ; titreyişim. Zannederim y e rim i alan seyir kâtibiyle ilgili
■özler duymak istemedim. Lafı d olan d ırıp değiştirdim:
-Ne zaman olmuş bu kırım !"
-Geçen sonbaharda!.. N asıl d u ym ad ın ? B ütün Endülüslüler
şükür duası yapm ışlardı!”
E fe n d im in yeni bir s e y ir kâtibi olm asına elbette çok içerle­
dim. Ama elden ne gelir, b u so n u cu ben kendim hazırlam ıştım .
Yanına varınca kendim i affettirm enin yo lla rın ı arayacaktım ar­
tık. Bu arada Gırnatalının hem sohb eti güzeldi hem söyledikleri
ilginç. Yol uzundu, vakit ço ktu . Ö y le sin e sordum :
"Daha taze havad isle rin de v a r m ı?”
“Kral Carlos’un, T u d o r d ükü nü to p rakların d a n kovduğunu
biliyor musun?”
Şu İngiliz Ph ilip ’in keth ü d ası ola n mı; ned en p e ki?”
Bir muhafızı mı ne varm ış . Ö ld ü rü lm ü ş . O nun nasıl öld üğ ü­
nü bulamadığı için."
B ence b a ş k a b ir s e b e b i v a r d ı r . . . ”
labilir... A m a b i r yıl ö n c e d e k ra lın m u h a fız ların d an biri
aynı şekilde ö ld ü rü lm ü ştü .”
123
 "Aynı şekilde mİ?" m n salonda beni k arşıladı. K o lla rın ı b ir ço cu k

"Tıpatıp hem de... Bir yerlerde yaptıklarını p|an|l

katil dolaşıyor ama..." yap»nhı,
Î^ n a yra!m|şh»yk'r'>'ordu:
, oldu Sidi!
i16',0 glunl k|n ,)ir erkeğin ilk babalık sevincini benimle
■Bırak ölüleri Gırnatalı, Müdeccenlerl anlat biraz"
■Gırnatada..." Kırk anladım ki beni unutmamış ve hâlâ itibar edi-
kızlarına dair masallar dinleyerek geçen bir
o-eooo (^ "^
j«r d e n izkendisini toprağa bağlayan babalık sevincini
ö '"r"
dr" '2 3 '' lıultluydum. Dalgaların arasından dönüp gidecekle-
Adam anlatırken kendi dünyama çoktan dalmışı,m c
- ’," lfkl] b u la n la rın , bir yere ait olma hissinin sevinciydi bu.
ylr’e gelmekte geciktiğimi lark ettim. Acaba Hızır Reis s a ir^
eskisinden güzel oynuyor muydu? Onunla konuşacak ne w
"bi,|'rde her erkek, âşık olduğu b i r kadının ş e f k a t l i y a s t ı ğ ı n ı
ve j şlk olduğu o kadının kendisine b i r b e b e k v e r m e s i n i
şey ve ona anlatacak ne kadar hikâyem vardı? Ve huzuru^
2 eder çünkü. Hızır Reis bu hayalinin g e r ç e k l e ş m e s i n d e n
varınca önce hangisini söylemeliydim? Billure nin "geçmişim
balıtiyarhk duyuyordu. Bana bebeğin annesini a n l a t t ı s o n r a .
geleceğim ve şimdiki halim" diye tanımladığı ve "Hepsi şenim
Cemayınayı. Zaten kendisine sormayı istediğim o g e n ç v e
dlr!" diyerek bana emanet ettiği mavi, sarı ve kahverengi altın
güzel hanendeyi. Görenleri önce asaletiyle, sonra g ü z e l l i ğ i y l e
heykellerini önüne koyduğumda ne demeliydim? Kâtibi Ernes-
meftun bırakan Tunus güzelini. Artık şarkı s ö y l e m e d i ğ i i ç i n
to'dan bahsetmek için nasıl bir yol izlemeliydim? Cezayir'de
sesinin efsununa hiç kapılmayacaktım, lakiıı t a ş y ü r e k l i H ız ır
minareleri top güllelerine nişan edinen İspanyol garnizon ku­
Reisi şarkılar mırıldanan bir his adamına çevirdiğine b a k a r a k
mandanını aynı topa koyup göklere savurduğunu nasıl keyifle
Cezayir'in gizli sultanı olduğunu söylemekten d e ç e k i n m e y e ­
anlatlırınalıydım, hanende Cemayma Hatun a olan tutkusunun
devam edip etmediğini nasıl sormalıydım? Şehzade Korkut'tan
cektim. Neden sonra birden hatırlamış gibi s o r d u :
sonra Sultan Sellm'e zengin peşkeşler gönderdiğini biliyordum, "Billure'yi b u l d u n m u ? !"
Ellerini dizlerine koyup titrer gibi parm aklarıyla sıktı. Ben
elbette aralarının düzelip düzelmediğini de merak ediyordum,
bu soruya "Evet!" cevabını vereb ilm ek için ne kadar istekliy-
Kaderkale'den Cezayir'e vardığımda vakit akşamdı ve seler
mevsimini bildiren badem çiçeklerinin kokuları genizleri yakı­ senı. onun da “Evet!" cevab ını d u ym ak üzere o d e rece umutlu

yordu. i ç i m d e bir korku vardı. Unutulmuşluk korkusu. Cezayir olduğunu gördüm.

körfezinde kadırgaların lenerleri yanıyordu. Baktım, eskiden
yalnızca limanda parlayan gemi lenerleri arlık Akdeniz'in en­
ginlerine doğru uzanıp gidiyordu. Ve donanmasının g e m ile ri
neredeyse sayılamayacak kadar çoktu.
 a t in d e K a p t a n D o rian ın ve papalık donan-
1518

l
•öec‘ nln ^ k estik le rin e göre başka kim olabilir?"
^ " ' " C o e k i Kanca m ,.küçüğü m ü?”
-Hai>gisl p ' jkisi ()c Kızıl Sakallı olduktan sonra. Ama gali-
-Ne<ark eder' ' ,... s u la rd a küçük olan eğleşiyor olm alı.”

ta Kanca
-fleredey Us(jca a ç ık la r ın d a . Akşam, vardiyanlardan biri

"^ '^ vakl'^tığ ın112' söylem işti."

sıtıiy3 ? ’ ve on|arı koruyan on üç firkate Ceneviz'den
1)0,1 3 d n beri iki am barlı kalyonun anason kokan izbe
v* « « k|||1 1 j tutuluyorlardı. Bu ra sı, şarap fıçılarının çar-
kJ"'ar^ l|"gasıyla istiflendiği geniş b ir d ep oyd u. G özleri karan-
1” k T birbirlerini se çm e ye b aşlam ışlard ı. P a p a X. Leo,
lıöâ SİlŞ**’
b rahibenin önerisiyle C o n rad in a ile ikisini B o h e m y a 'y a gön-
İ k i y ı l s o n r a ...
deriyordu. Prag m anastırında üç yıl h iç d ışarı çıkm adan, kızla-
n eğitmekle cezalandırılm ışlardı. G e m ile ri ö n c e S ic ily a 'y a uğ­
“C o n r i . u y a n ! .. U y a n C o n ri!.;
rayacak. Çizme'yi dönüp A d riy a tik 'te y o l alacaktı. C o n rad in a
" Ü ll!.. N e v a r k ız ım y a ? ’
tendi memleketine gittiği, o ra d a a k ra b a la rın ı b ulacağı v e zaten
“D in le ! .. Y a k l a ş a n u ğ u ltu la rı
d u y u y o r m usun?"
sevmediği rahibe kıyafetinden k u rtu lacak b ir fırsat yak alam ayı
hayal ettiği için sevinçli olsa da, B e a trix katıksız b ir sürgünün
“R ü z g â r d ı r , d e n i z l e r d e h ep
d u y u lu r ! " eşiğinde bulunduğunu d ü şü n ü yo rd u . H e r şey, m aalesef, haşa-

" Ş a k a n ı n s ı r a s ı d e ğ i l Conri, n Conradina'nın taşkınlıkları yü z ü n d e n o lm u ş tu yin e . Sürgün

dinle bak!" cezası bir rahibe için öm rünün s o n u n a k a d a r v e b a lı d am gası

C o n r a d i n a l ı a m a k te n t e s i n ­ yemek kadar netameli idi çünkü,

d e n b a ş ı n ı k a l d ı r ı r g i b i o l d u , b i­
ra z d in le d i. D ış a r ıd a g e rç e k te n
d e b ü y ü k b ir u ğ u ltu v a rd ı.
" Y o k s a k o r s a n l a r m ı B e a tr ix ,
B a r b a R o s s a m ı? "
126
kulak kesildiler; yak la ş tık ça yü k se le n h a y k ır ış la r ın n e an-
‘ geldiğini bulmaya ç a lış ıy o rla rd ı. K a d ırg a n ın ü st g ü v e r t e -
^™tegitgidesıklaşan kırb aç s e sle ri iyi d u y m a la r ın ı e n g e l l e m i ş
kan izle f n ' ^ ,)İr' fo rsa,arın Çtplak s ır tla r ın d a ç i z i k ç i z i k
" ,lrakacak S a d e tt e ş a k lıy o rd u . İ z b e k a m a ra n ın
127
 mıştı. Hayır, tam tersine, Türklerln gelişini gayet
aralığından görebildikleri kadarıyla da kadırgan,„
söndürülmüştü. Bu. hızla kaçtıklarını gösteriyordu
.un» ^ " T d ı v e b u n d a n sonra neler olabileceğine dair seçe-
Slıki" k‘i r*'la°n,eye
. -anmeye başladı. Türk korsanlarla
b a ş la d ı. Türk xorsa.ua. yüz yüze geldiğin-
başının elindeki kırbacın her savruluşundan sonra kaT*1^
g d fsU j ı.ı.'’ Türk olduğunu ispat etmek için nele
„rHer|dÛ,U"anacaktı? Türk oltlu8unu ispat ctmek 'V1" neler
sıçrayarak ileriye atılması, gemideki herkese bu kaçış,*8*""
v nas
-
'1 d*Vr uecektl? Peki ya Müslümanlığından sorarlarsa?
g e r e k e c e k ti? Peki ya „ -
ve telaşını hissettirecek kadar da güçlüydü üstelik. Peki"'"'' v»U n ve
ve ne anlama geldiğini
ne anlama bile
yaP01 dan hafızasında kalan geldiğim bile
kimden ve neden kaçıyorlardı? Peşlerindeki gemiler gerçç^
Ç < t i , 8, birkaç A rap ça duayı veya sureyi yarım yamalak
Barbaros kardeşlere ıııl aitti? Sesleri ve bağırışları uğultu^ ■ ^iim edlS' b ,r ^ n n y a p a ->k
cak mıydı? Cenova'da kaldığı yıl-
mıvdı? Cenova'da yıl­
llnde geliyor, kelimeler boğuluyor, bir türlü hangi dilde ba},, mak ° nU M o ir d if tln d e , "Yattım sağıma, döndüm solu-
dıkları duyulmuyordu Neden sonra Beatrix tek tük seçme,, S n e a y ^ n a ^ -
°V
To tb « ya,aS'na,
şahit
,
'" ■ -
me imanıma,'
imanıma." demeyi bile _
bile ihmal
ihmal
melekler
uboy» . .. olsun,
oi dinime demeyi
başladı. Evet, bunlar, Türkler idi. Hasretini çektiği dili konuşa
M olmuş, tıpkı diğer rahibeler gibi Bakire Meryem'e sıgına-
Tıırkler O halde yaklaşan gemiler olsa olsa Barbaros kardeşle
"kgözlerini yummak alışkanlığı edinmişti. Endülüs'teyken De­
re alt olabilirdi. Biraz daha dinledi. Evet evet, emindi, duyduju
an Ojeda’ya sorduğu soru geldi aklına. Belki de o soruyu yeni­
kelimeler annesinden öğrendiği dilin kelimeleriydi. Vardiyan
den sormayı. "Ben Müslüman kalabilmiş miydim?" diye kendini
ve hamlacılar emirlerini Türkçe veriyorlardı. Birden beş yıl ön.
.aklamayı denemeliydi.
im Gerçi
denemeliydi. u e r ç ,obaşrahibenin
a 9. a------- ve papa. hazretleri-
ceslne gitti. Henüz on altı yaşındayken bu kelimeleri duyabik u . . n annesinin ve babasın»
lin anlattığı Kutsal Baba ile çocukken annesinin ve babasının
inek Içiıı nasıl da can atmış, bulunduğu manastırdan kurtulma
inandığı Allalı aynı Yaratıcı sayılırdı. Keza Conradina'nın inan­
umuduyla her sesi nasıl da Türkçe bir kelimeye benzetmişti.
dı}, Tanrı ile esir dam larında çürüyen Yahudilerin Yahova'ları
Bu dil. bir zamanlar onun dualarının diliydi. Bir gün yeniden
da yine O idi. İyi de acaba az sonra kadırgalarına saldıracak
duyabileceğine dair umutlandığı ama bir türlü duyamadığı,
olan korsanlar da Allah'ı onun düşündüğü Cennet'teki Kutsal
umutlarını tüketen dildi. Sahi kelimeleri ne güzeldi bu dilin!..
Baba gibi mi düşünüyorlardı? F.lbette teslise inanm ıyorlar ve
Conradlna'nın duyup ınerak ettiği, derin rüyalarında sayıkladı­
ğı Türkçe Ve İşte hece hece, kelime kelime, cümle cümle şimdi belki de Kutsal Ruh'u kabul etm iyorlardı. Peki ama şimdi on­

ona doğru geliyor, yaklaşıyordu. Birden karamsarlıkla ürperdi lara Müslüman olduğunu nasıl söyleyeb ilird i ki? “ Söylersem

İ y i aına.' dedi İçinden, “ bu dil beni neye yaklaştırıyor, bana ne bunu nasıl ispat ederdim ?” d iye sordu kendine. Cenova'da her

getiriyor? Çocukluğumu mu? l-ıh! Ailemin hatıralarını nıı? Tıh!
Yaseminlerin kokusuyla yıkanan köyümün yıldızlı gecelerini
mİ? l-ıh! Yusuf'u mu? l-ıh!'
Hayret! Sesler yaklaşıyordu ve henüz Beatrix in içinde um­
duğu kurtuluş heyecanı oluşmamış, sevinç çığlıkları atıııa arzu-
hş sıkça gördüğü korkunç v e vahşi korsanları getirdi gözünün
«üne. Hiçbiri Allah'a inanm ıyorlardı. A cab a bunlar da öyle mi
■'-der. Akdeniz'in çevresinde insanlar, milletler, düşünceler ka­
bı imanlar da farklı idi. B ird en, h iç b ir kilisede, h içb ir gün bir

129
 mazlar mıydı'’ İn a n ıy o r la r s a k ilis e l e r e g ir m e le r in e
neydi? Y a T ü r k k o r s a n la r ?
aramaz rahibeleri besleyen kiliseye mi gitseydi

B e a trix g e r ç e k a d ın ı d a h a e v v e l C o n r a d i n a 'y a s6y| Hep5' '** jJ"|’şe y a r a y a c a k ve bize özgürlük sağlayacak!"

o lm a k ta n ilk k e z o v a k it r a h a t s ı z l ı k d u y d u . K e ş k e a d mıll' N
d e ğ il B illu re o ld u ğ u n u C o n r a d i n a 'y a s ö y l e m i ş o lsa y d ,
adıyla y a ş a r k e n T ü r k ç e k o n u ş a n i n s a n l a r a T ü r k v e Müslu’1"
olduğunu n a s ıl i s p a t e d e b i l i r d i k i? S o n r a b ir d e n isp at
varsaydı, a c a b a C o n r i 'y e n e o l u r d u ? K v e t b ir a z h a ş a n y d l>
tandı, d in s iz d i a m a k e n d i s i n i n y e g â n e d o s t u y d u . Bu sürg*.
onun Papa X. L e o 'y u b a ş t a n ç ı k a r m a s u ç l a m a s ı yüzünden
m ış o ls a la r b ile o n u t e r k e d e m e y e c e ğ i n i , h e l e b ö y l e teh lik eli^
zamanda yaln ız b ır a k a m a y a c a ğ ın ı d ü ş ü n d ü . Peki bu adamla
onu k e n d is in e b a ğ ı ş l a r l a r m ıy d ı? P a p a h a z r e t l e r i n i n TasaCj.
merae'yl yazdığı g ü n d e n b u y a n a y a p t ı ğ ı g ü z e l ş e y l e r i n arkasın.
da hep C o n r a d in a v a r d ı, o n u t e r k edemezdi. S o n r a başrahibe-
nin başlarına ö r d ü ğ ü o ç o r a b ı d ü ş ü n d ü . " C e n o v a m anastırında
Conrfsiz kalmak. B o h e m y a 'y a s ü r g ü n e o n u n l a g itm e k te n daha
k ö tü d ü r e m in im ." d i y e m ı r ıld a n d ığ ı g e c e y i d ü ş ü n d ü yeniden
Vc ilave etmişti. "A lk ala’d a n s o n r a d ü n y a d a k e n d i m e y a k ın his­
settiğin» tek sığınağım o ."
"Şu altınları al Beatrix!"
Bak $' Coııradina'nın aklından neler geçtiğini kestiremi-
>•>
peai,trix. . in e v e r d iğ i altınlar böyle b ir durumda, özgürlük
u
,«ıdu K‘ n< d u r s u n , başlarının belası olabilirdi. Akdeniz’de
jfıirnıek ^ he|ay, çekerdl. Endülüs'te kalan heykellerine
jiuo ker za" s| bundandı. “ İnşallah Alkala'nın eline geçmiştir!"
I* aC“ra " 1 kendini belki milyonuncu kez. “ Benim yerime Al-
d,ye avUllU ramlş olması için ettiğim dualarımı kabul eyle
la'nın ıŞ'ne ’
•dedi sonra.
bunları alamam. Hem aklından neler geçiyor senin?"
■Senyalnızc® al ve bekâret kemerine sakla. Malum, benimki
kilit tutmuyor!
Beatrix o anda Conradina'yı bu açık sözlülüğü ve içtenliği
için sevdiğini düşündü. Kaç kereler dediği gibi fırsattır deyip
yine ikaz etti:
■Sevgili Conri!.. İnsan, büyük bir iyilik için bile olsa küçük
bir suç işlememelidir. Sense küçük iyilikler için büyük suçlar
işliyorsun!"
Yüzüne sitemle bakarken, “ Galiba fahişelik bu kızın ruhun­

Beatrlx.bunlar
avucunu d o ld u r a n a ğ ır k e s e l e r i g ö r ü n c e ş aşırm ıştı: da." diye düşündü. Öte yandan çok m ürüvvetli ve aldırışsız ol­
"Nedir Conri?"
duğunu da hatırladı. Nitekim böyle bir zam anda bile şaka yapa­
biliyor olması ve kendisiyle alay edebilm esi ona güvenmesini
Biraz, baltalık vaazlardan, birazı da muhteşem Papa haz­
sağlıyordu.
retlerinden
için namusumla kazandıg.m birkaç kuruş, zor günlet
saklamıştım!-
Kes şu vaazı.” diye azarladı Conri, “ v e ben istediğim zama-
nakadar altınları kimseye b ild irm e yeter!"
b u n c a vdd ı ,l' " " < k n p a r a ‘ “ d ı r d ıg ın a ş a ş ı r m a d ı m am a ^Forsalar üst güvertede zincirlerini şakırd atm aya başladık-
I r„
‘'«anlarm Para5'" '«**»« "I
uç beş kuruşundan...- , a kadırga bir ceviz kabuğu gibi sallanıyor, dalgalar seren
S e sıçrıyordu. Beatrix aya kta d urm akta zorlandığını his-

131
 -ükûnetle d uru yo rd u . S av aş ıyo r gibi değil de
___________________________ V" KUP k u t s a l m ,
varmaya başladı. C o n r a d in a kaportayı açmak iç i n s / ern'« yjJ. <sa ° k a lla r” . uyg u lu yo r gib iyd i H atta yan ınd a harita-
' belH
.„ıii bir
bir P lanl _____ _ ... _
luyordu. Nafile.
„ „ e İçeride tık .lı
iç e r m e .iK in kKaallm
m ıışşllaa rr dd ıı .. B
B aa şş ll aa rr ıı nn aa g e l ^ ula tutan adam ile sohb et b ile e d iyo rd u BeMMü

en kötü hissetti. “ Şu h a rita la ra bakan adamın

k ö tü şey,
şey. dışarı ççıkamadaıı
.k a m a d a n ggeminin
e m i n i n bbatırılması J ,l.ebi|çCH
a t ı r ı l m a s ı id K * iara bai İ e i ^
savadannHa hXvlo —l«.»I- k,p,rt'
savaşlarında böyle ö l e n l e r i n s a y ı s ı a z d e g i 'd ı . C o n r a d i n a k* ide*1 içl saydı keşke," d iye geçird i içinden. Belki konu
,ı dönük ° d u d ak ların d an seçeb ilir. T ü rk çe kellmeh
ranın tek lu m b u z u n d a n d ı ş a r ı y a b a k t ı . B u h a r l a ş a n c a m , ^
> b o a n d a T ü r k ç e y i ne ka d ar özlediğini b ir kez. daha
Sinde dışarının y a v a ş y a v a ş a y d ı n l a n m a y a b a ş l a d ı ğ ı n , g()r(llj
Lâkin ışık, d ü ş m a n ı d a o r t a y a ç ı k a r m ı ş v e k a l y o n l a r ı n ı n çevrfr ‘^ 't fe r ü z g â r tam d a isted iği şeyi. B a r b a R o ssa ile kâtibin

arma d o n a n ım ın d a h i l a l n a k ı ş l a r , o l a n k a d ı r g a l a r ı n sardıg,
s in i hiSSe!maiar,n, a " P g e tiriv e rd İ:
ortaya ç ık m ıştı. Ü r k ü tü c ü b i r m a n z a r a y d ı : ku"11’ . jsı Sid i b ıırd a o lm a lı, seni gö rm e liyd i!"
nDrg | İTi I» *
"Beatrix. b ır a k d u a y ı ... Ö l ü y o r u z k ı z ı n ı , b a ş ı m ı z ı n ç a re sin e b abam ız! Sid i n e yse d e a sıl E r n e s to s o y t a r ı s ı görmetiy-
b ak alım ..."
"Tnü. Haritalarım ızı ç a lıp g ö tü rd ü ğ ü i ç i n . ”
d' Keşke B e a trix b u lu n d u ğ u y e r d e n T ü r k ç e h a y k ı r a b i l s e . bagır-
B eatrix b ild iğ i b i r ş e y i t e k r a r e d i p d u r a n a r k a d a ş ı n a b a k a r a k
koııuşmaya k a tılab ilse v e m e se la , “ P ir i R e is, sen h a r i t a çizen
lu m b u z a y a k la ştı. P r u v a s ın ı k a l y o n a n i ş a n l a m ı ş g i b i k a r in a d a n
^ int Alkala'yı t a n ır in is in ? Y a h u t h a r ita n d a Y a z ı k ö y 'ü çize b ilir
b in d irm e k ü z e r e h ız la ü z e r l e r i n e g e l e n b e y l i k k a d ı r g a y ı g ö rd ü .
m isin? Sidi dediğiniz kim o lu r ? " gib i r a s tg e le b i r s o r u i l e so h b e ­
D iğer k a d ırg a la r d a ç e v r e l e r in d e , s a n k i k o c a b i r b a l i n a y ı y u tm a ­
te girebilseydi. İçi iç in e s ığ m ıy o rd u . S e s in i d u y u r a b i l e c e k olsa
y a ç a lış a n k ö p e k b a lık la rı g ib i d o l a n ı p d u r u y o r l a r d ı . B i r d e n b e y ­
belki kendini a la m a y a c a k ve, “ İş te b e n b u r a d a y ı m , b e n im le iki
lik gem in in k ıç ü s tü n d e k i ş a h n i ş i n d e o n u g ö r d ü . K a d ı r g a s ı n d a
kelimecik olsun T ü r k ç e k o n u ş u n !" d iy e h a y k ı r a c a k t ı , a m a nafile,
ü ç le n e r b ir d e n o ld u ğ u n a g ö r e b u o n d a n b a ş k a s ı o l a m a z d ı . O,

B a rb a R o ssa. A k d en iz d e a d ı h e r y a l ı d a , h e r k o n a k t a a n ı l a n bu hengâmede, c a n p a z a rı k u ru ld u ğ u ş u s ı r a d a . . . B ir d e n Con-

ürk. Ç e v re sin d e k i c e n k ç ile r e v e l e v e ı ı d l e r e e m i r l e r y a ğ d ı r ı y o r , radina'ya baktı. A c a b a şu s ır a d a , B e a t r ix 'in T ü r k ç e k o n u şm a

a rzu su n u v e y a g e rçe k te a d ın ın B illu r e o l d u ğ u n u ö ğ re n m e k is­

m ! v l h , d ',r8a lr l? a re t' e r y 0 l l u y 0 r d u - B e a , r i x d i k k a t l e o n u iz le -
ter miydi? Ö ğrenirse y ü z ü n ü a y n ı g ü v e n h i s s i a y d ın la tır m ıy d ı ’
Kadırganın b a ş ' ^ o t ^ ^ ^ d a k° rkU ^ "
Biraz s o n r a ö ğ re n d iğ in d e n e y a p a c a k t ı ? B e a t r i x , d ü ş ü n d ü k le r i­
a ç m a k ü z e re y k e n y ü z ü n ü y a k ı n d a n " bİ r ^

' “ '«yor. kıvırcık sakalları ve lırca g ı ’ İŞ" “ * * * nin tehlikeli ş e y le r o ld u ğ u n u b i l i y o r d u . Y ü z ü n ü d ış a r ıy a ç e v ir ­

v e rin e ikin ci b i r klzılllk k J ağarmakta olan tan di B a rb a R o s s a ı ı ııı bizzat y e k e s i n i n b a ş ın d a d u r d u ğ u iıç teııer-
g ü n e ş in rengi v a r gibiydi Y a n t ' ** kta kandan ziyade ' k a p ta n k a d ı r g a s ı n a b a k t ı . İ s k e l e b a ş o m u z lu k ta n y o l v e r m iş
için d ey d i. T e la ş sız d ı. L e v e n d le r ! n e k ^ r t 7 k. y a P a n İ 3 r m r a h a t l , g l te r in e g e l i y o r d u . B u s ü r a t l e k a r in a y a b in d ir m e s i h a lin d e

r koşuşturuyorsa Bar- 1 kemeı e le rin i s ö k t ü r m e s i v e k o c a k a ly o n u , y o lc u h u r ıy tg

132
 birlikte denizin dibine göndermesi kaçm.lmazdı. o s,ra(la
lon güverteden vardiyanlarm kırbaç şaklatmalarıma hulan^
duydular. Gemiye yol verm ek istiyorlardı anlaşılan. D,şar^'
W
kalabalık sesler vardı. Kamara kaportalarının kilitlen bir b*
açılıyordu. Umutla beklediler, beklediler. Herkes, mahkûmu"
yolcular ve esirler hepsi dışarıdaydılar, ama kendi kam aralı
na uğrayan yoktu. Unutulmuş olabilirler m iydi? İhtimal deyip
teri1
avazları çıktığı ve güçleri tükenesiye kadar bağırdılar. Kapo,.
tası sürgülü kamarada çaresizdiler. Doria yaluıt Rossa, hangi,
si kazanırsa kazansın, netice ne olursa olsun, cenk esnasında
burada ölmeleri mukadder görünüyordu. Ne yapacaklarına
karar vermeye çalıştıkları anda yeniden savruldular. Şarap lı-
çılan dağılmış, palanga bağları ve barbarişka düğümlerini bo-
şaııdırmıştı Ortalık bir anda karıştı. Varil büyüklüğünde fıçılar
kamara zemininde her yöne yuvarlanm aya başladılar. Beatrix
ile Conradina tutunacak bir yer aradılar ama geniş ve çıplak ka­
marada şarap fıçılarından başka tutunacakları bir mandal veya
kaporta kolu bile yoktu. Kendilerini toparlayam adan kulakla­
rını tırmalayan bir gürültüyle yerlerinden fırlayıp bu sefer de
santabarba tavanına çarptılar. Gemi hasar üstüne hasar alıyor­
du anlaşılan. İşte sonunda o da oldu. Kamaralarının bir yanında
gedik açılmış, deniz görünüyordu. Yukarıdan gelen çığlıkların
yönüm bakılırsa Kossa'mn pruvası kalyonun kıç kamarasında
ve kaptan köşkünde hatırı sayılır bir gedik açmıştı Koca kalyo­
nun butun tahtaları ve kemereleri yerinden oynamış da biraz
UMrmde dajüıverecek gibi hissettiler Kalyonun
tur| ' r ' h4M' onların bedenlerinde yeni bir çürük oluş-
yrrİFrlnl da,,a morartıyordu. Tenteleri b e d e n l e r in e
y I ettikleri sırada Beatrix. uzaklardan gelen kadın ve
13Ş
Seslerin geldiği istikamete baktı. Çöken
t ş ı k l a n duy d ■ güverteye düşmüş olmalıydılar.
k ^ ra<U;n U d e n başka da kadın varm ış Beatrl*!"
.oetnek gem ,esi olm alı?”
-Kap» " 1" 651 kamarasm da ağırlanacak kadar değerli biri-
.v , d a
-Yada k ap ta n
i:-"
-Hinimi-"
Sesleri dinlediler. "B e ş v ey a altı kişi olmalılar," dedi Con-
jina Neyse ki çok m erak etm elerine gerek kalmadı. Çünkü
çüstü hasar alınca kam aralarının kilidi açıldı ve diğerleri de
nların kaldığı sintineye getirilip tıkıştırıldılar. Conradina tah-
ıininde yanılmamıştı. B e ş kadın idiler. Kıyafetleri, konuşmala-
ı tavırları... Her hallerinden asilzade oldukları anlaşılıyordu,
tabibe kıyafetli kadınları gö rünce önce rahat davrandılarsa da
-nahkûııı olduklarını öğrenince konuşm aya bile çekindiler. Ma­
mafih kader buna fazla m üsaade etm edi. Dışarıda şiddetli bir
savaş vardı ve kimse ye rin d e sağlam duram ıyordu. O sırada
Conradina Beatrix iıı kulağına eğilmiş, "K ıyafetlerine baksana
kızım, bunlar dük ailesinin yo sm aları!" d iye fısıldadı. Sonra da
sesini yükseltip ortam ı yu m u şata cak cüm leler kurm aya başla­
dı. Çaresizlik, insanları ça b u c a k d o st yaparm ış, çok geçmeden
birbirleriyle artık teklifsiz ko nuşuyo rlard ı. Dışarıdan gelen ar-
kebüz sesleri herkesi korkutm uş, arad aki sınıf hiyerarşisini kal­
kıvermişti. Hanım efendi C le v e s D ükü III. Jo h n ’un karısı Düşes
" ana. yanındaki d ört kadın d a hizm etkârları idiler. VVilliam ile
ybilla diye çağırdıkları ço c u k la r henüz pek küçüktü v e Düşes
^ ha nın kucağında b ir d e b eb ek vardı. Bu, üçüncü kardeş
mıiş pe|( se vjm |j b ir b e b e g Conrad ina, Düşes M aria'
onu sunduğu sıra d a hem en ü stle rin d e bir p atlam ayla
 o o rd u B e a « r \x . a l e v l e r i n lç t« -
, slS,nda Ç,rpm ’y . o k u yerinden söküp de-

savruldular. Göz gözü gö rm üyo r gibiydi. Anlaşı|an kaf

Var 8 UC
zikzak seyrine karşı B a rb a Rossa'nm uzaktaki gemil" * poy1
af y ^ n bU " ö d e t i l a c ıla r h i s s e t t i B u rn u -
meleme top atışı başlam ış, iki gülle birden santabarb"'<l?,lki
< * e r
her t*ra' rlln d a b irden ^ ^
aVUCd'
etmişti. Tutuşan tahtaların sıçraya n kıvılcım ları haş^r av” \ . . g e ld i b i . ^ — e tk ile n m e d iğ in i-
varlanıp duran fıçılar da ayaklarını rahat bırakmıyordu ju 'V
- V»**'
emniyete almak için alçak ta va n a asılı ham aktaki salıncak,^ ama ^ ' v re r nU: r; ; m e yapm ıyordu. Yerinden
ye yatırdılar. O sırada yan kam aradaki şilteler alev almış ^ rdu
j am y ° r-et' e n .. „ , w e T ü rk ierin oklara tel sar
dumanlar şarap varillerinin üstünü ö rtm e ye başlamıştı. Ba,^ jaeavuçlar' d a y a . , . , - - ..........
külemesin v e yangın b u yu su n d iy e iu r a .v __
Rossa’nm levendleri çok yak ınd a olm alıydılar. Her yanda okla, (tıklarını nereden bileb ilird i. Tuzağa d ü şm ü ştü v e şu and a eline
uçuşuyordu. Ve alev saçan bir ok kapıdan girip bebeği yat,r. -rtin etk isiyle d e ris i s o y u la n a v u çların d an ale vler fış-
t m e v .— . « ıio rin i b irb irin e ç ırp ıy o r yin e de
dıkları hamak salıncağın tahtasına sap lanıverd i. Bu ok, o gûne neti'"
Sihir‘ gibi b ir ş e yd i, e lle rim o.----
luWan çoğalan alevleri sö n d ü re m iy o rd u . Gözü eteğinin
kadar gördüklerine benzemiyordu. U cund an sarkan paçavranın ırdu
tany01 • Aklı d u rm u ş gib iyd i. N e yap acağını şaşır-
alevleri yere zilt gibi dam la dam la dökülüyor, düştüğü yerde ya- 5tutuşmasına
vüÇ'ar" • - » m inden kucağına
takıldı. A k ii m . . . . , ---
yılarak çevresini de tutuşturuyordu. B a rb a Rossa alevli oklarla nuştı. Son b ir ham le ile beşiği d e v ir ip beb eğ i için d e n kucağına
kalyonu yakmayı planlıyor olm alıydı. B ir and a beşiğin altında düşürmeyi denedi. E v e t,işte b u n u b aşarm ıştı. B e b e k kucağın­
alevler birikmeye başladı. Üstelik lıızla genişliyor, alttan kama­ daydı. Kamarada açıla n gediğe k o ştu. D enize atlam ak üzereydi.
rayı kaplıyor, üstten de hamak iplerini tutuşturuyordu. Bebek Conradina onun niyetini anlayınca y o lu n u k e sip ayağına çelm e
alevlerin arasında kalakalmıştı. Düşes şoka girm iş, öylece bakı­ takarak düşürdü. S o n ra d a y a n a n e lb is e s in i v e e llerin i söndür-
yordu. Hizmetkârlardan biri bebeği ku rtarm ak için yaklaşmak meküzere o rta b o y b irşarap fıç ıs ın ı ü z e rin e b o c a etti. B eb eği
istediyse de genişleyen alevden fırsat bulam adı. Beatrix, her ta­ ■"*" ücıva d a ld ırd ı. B u h a ld e b ile m uzip çe mı-
; ucagmdan a h P ^ e r t,ç 1y a c .
raf ateşle kaplanmadan bir şeyler yapm ak gerektiğini düşündü.
nldanarak bebeği s e v iy o rd u am ış la r anla-
Düşes hâlâ donmuş gibiydi. Hizm etkârlar şaşırm ışlardı. Conra­ ı v a f tiz in i iy i y a P m ;
Gel bakalım y ara m az , s e n in '
dina. "Ne de olsa zaril ve asil hanım efendiler (!)" d iye mırılda­
nırken Beatrix ile göz göze geldi v e ikisi birden atıldı. şılan!” .. b o l ş a r a p « e v a fti*
Gün ışımaya b a ş la d ığ ın d a C o n r a d in a 'n ın b o ı ş aı . ..
Rossa nııı adamları paçavrayı nasıl bir yağa batırdılarsa, ■ t>oatrix’in k u ca ğ ın d a y d ı. S a v a ş
her dam la alev tahta zeminde yeni bir avuç yan gına dönüşüp anasıoiduğu'bebek A nne, h â lâ D ü şe s M aarta,
na.
ıuuS u ---- *r^\aS\V °r ia i
yayılıyordu. Conradina çocukları dışarı çıkardı. S ıra duman­ sü rüyor, g e m i l e r a l e v a l ı y o r v e y a d e W y a m klar\
ların arasında kalan beşikteki bebekteydi. Zavallının çığlıkları B eatrix’e b i n l e r c e t e ş e k k ü r e d i y o r ,

gitgide yükseliyordu. Düşes şoktan çıkmış, büyüyerek bebeğini

137
 rak minnetini göstermeye ç a lıy o r d u . Forsalar 2in
M a t a r a k son savaş ç.ghklar, içm son nefeslerin, > T ü r k k o r s a n la r ö n c e o kalyonu en yakın
„„d a Kaptan Doria gelip düşese b ilg i verdi: »S, ^ IC " duy 1*1
„ rnıel! v e a t la r ı k u r t a r m a k ü z e r e yedeklediler. "Ak-
•Efendimiz!.. Az evvel ik i g ü v e r c i n i S ic ily a 'y a V ’ ^ fiy a t la r ı e s ir f i y a t l a r ı n d a n y ü k s e k anlaşılan." diye
d ,m B irisi vali hazretlerine, h a m u l e m i z i n c e v h e r o l d u g ^ c o n r a d i n a . B e a t r i x d e T ü r k k o r s a n la r ın . Akdenizli
' . .,,1.111 fa r k lı d a v r a n d ı k l a r ı n ı a n l a t t ı ona. Başkaları­
dizecektir. Ve elbette h a b e r a l ı r a l m a z A r a g o n lu d o s t u * mın'lda" -Anlardan
|I"’ ■'
E rk eteleri te z vakitte im d a d ı m ı z a g e le c e k l e r d i r ." ıllsv r k °r>' k|ar|a attığı tutuşturulmuş yağlı paçavraları bunla-
Ü lg e ri? " ""llH "'ar(|,gını söyledi. "B öyle ce gemiler daha az hasar alır
(1n‘>k|a,a ^ t k l a m a getirdi Conradina. Ve Beatrix ilave etti:
-Diğeri, efendimiz, esir ticareti yapan bir dostumun p<.nC(s
resine konacak!.. İşler kötüye giderse diye!.." k,rını!"<1,ye hasar az olunca forsa v eya yolculardan ölen-
‘t y ,s f d a a sg ari say,d» kalır."
•Umarını İşler kötüye gitmez ve senin güvercinleri biri»,
«Demek kİ yolcuları sağ istiyorlar?!.
y ak alay ıp k e b a p y a p m a z k a p t a n D o r ia ! " to k s a b u k â fir Türlde,
-yahut gemileri daha sağlam istiyo rl..."
s a g bırakırlarsa bile ben bırakm anı: Papa b ile seni elimden
se n i az."
atam
eatrix cümlesinin gerisini getirmedi. Çünkü Barba Ros-
Be1|evendlerinin çıplak ayakları güverteye basmıştı. Derhal
forsaların zincirlerini kopardılar. Ardından d a Türkçe seslenip
B e a trıv 'ln gözleri fal t a ş ı g i b i a ç ı l m ış tı. O g ü n e k a d a r yırtıcı
İtendi s a fla rın d a savaşm aları halinde özgür bırakılm aktan öte
k u şu n kalestekilerle a r k a d a ş l ı k e t t i ğ i n i h i ç g ö r m e m i ş t i . Kilise
t,,, de ödüllendirileceklerini tekrar tekrar söylediler. Barba
d ışın d a güç ve iktidar denen ş e y i n n e o l d u ğ u n u a n la m a s ı için
b ir k ad ın ın ağzından duyduğu ş u c ü m l e l e r y e t m i ş t i . A nlaşılan
Rossa savaşı iyi biliyordu anlaşılan. Ne de olsa, çift am barlı bir
D üşes M aria hiç de göründüğü g i b i b i r k a d ı n d e ğ ild i. kalyon ancak içindeki forsaların gücü sayesind e ele geçirilebi­

Andrea D o ria ile Barba Rossa'nın savaşında ço k geçmeden lirdi.

h e r ş e y K a p ta n Dorla'ııın aleyhine döndü ve kuşluk vaktinde
ö n c e k a ly o n la rı koruyan kadırgalardan ikisi denizi boyladı. Altı
firkate, k ü ç ü k h a s a r l a r l a ve yüzer vaziyette T ü rk levendlerin
e lin e g e ç ti. Y olcu v e y ü k taşıyan diğer ik i kalyon yedeklendi
D o ria n ın ş a h s i k a ly o n u d e n i z i n ortasında yelkensiz ve kürek-
slz Barba R o s s a iç in a l e s t a b e k l i y o r d u Bord o ve y e ş il nakışlı
bu kalyonda a s il a t l a r v a r d ı v e o k la r ı n g e t i r d i ğ i tutuşturulm uş
y ağlı paçavraların d u m a n ı y la h a y v a n la r ç ı l d ı r m ı ş , g e m i b a t a ­
c a k d u r u m a gelmişti Uzaktan h â l â h a y v a n l a r ı n ı s t ı r a p d o l u k iş-
138
Beatrix Türkçe konuşm ak v e kendini b e lli etm ek için henüz
erken diye düşünüyordu. En azından B a rb a ro s Hızır Reis'in hu­
zuruna çıkarılmayı b eklem eliydi. C o n rad in a kad ınlara sessiz
olmalarını tembih etti. Şim d i g ü ve rte d e ki sesleri d inleyerek
bekleme zamanıydı.
Kalyona ilk çıkan T ü rk k o rsan ların ç a v u ş la rı h e r şe yi em irle
w bir disiplin içinde y a p ıy o rla rd ı. O n la r gelin ce D o ria ’nın mü-
rettebat ve cenkçilerinden b azıla rı can h a v liy le d enize a t l a m a ­
yı tercih ettiler. Le ve n d le rin k ılıçla rı k ınınd an çe k ild iğ i s ı r a d a
 s i n y o r ! ” d i y e y a l v a r a r a k f0 r
boT alan zincir,eri ayak'3" " 3 i n d i l e r i k e l e p ç e l em ey(, ^ H
lar işte A k d e n iz ’d e y i n e e f e n d i l e r i n z i n c i r l e n d i ğ i , zinc^
efendi o lu v e rd ig i b i r n ü n d a h a a k ı y o r d u . A m a D üş e s MariT
y a n ın d a k i k a d ın la r b u n u il k k e z y a ş ı y o r o lm a lıy d ıla r , Ti,riy^
istavroz ç ık a r ıp d u a ediyorlardı.
Beatrbc. C o n r a d in a 'n ın s o ğ u k k a n l ı l ı ğ ı n a v e z e k â s ın a h e , ^
man hayranlık d u y a r d ı a m a b u s e f e r d a h a ç o k im re n d i. Çûnkt,
o hengâmede, artık h a n g i p l a n ı n p e ş i n d e is e . e lb is e le r in i çık*,
mış. düşese g iy d ir m e y e ç a l ı ş ı y o r d u .
O n la rı İlk b u la n , k a z a n k u l p u b ı y ı k l a r ı y l a b i r T ü r k levendi
oldu. K a m a ra n ın k a p ıs ın ı t u t t u v e h e p s i n i e s i r a ld ı. G e m id e bir
kadın g ö rm e k o n u ç o k ş a ş ı r t m ı ş o l m a l ı y d ı . Ü r k ü t ü c ü b ir adam-
dı. O m z u n d a d ö v m e s i v e d a z l a k k a f a s ı n d a b i r y a r a izi vardı.
Manastırda d in le d ik le r i k o r s a n h i k â y e l e r i n i n a r a s ı n d a n çıkıp
gelmiş g ib iy d i. C o n r a d in a y ı l l a r c a k e n d i n i o h i k â y e l e r d e geçen
bir Türk k o r s a n ın ın k o l la r ı n d a h a y a l e d i p d u r d u ğ u iç in d ikkatle
o n u in c e liy o rd u . Ü z e r in d e b u n c a g ö s t e r i ş l i d u r a n d ü ş e s kostü­
müyle fırsatı k a ç ır m a k i s t e m i y o r g ib iy d i. B e a t r i x i ç i n d e n , “Yine
h a n g i p la n la rın p e ş in d e s in y a r a m a z k ız ? " d i y e g e ç i r i r k e n o di­
şiliğini k u lla n m a y a b a ş l a m ı ş t ı b ile . C a z ib e li v e g ü z e l b i r kadın­
dı ve a v u c u n a a la m a y a c a ğ ı e r k e k y o k g i b i y d i . E n s o n K a p ta n
D o rta üzerinde b u y e te n e ğ i n i k u l l a n m ı ş t ı a m a e r t e s i g e c e yine
Şarap fıçılarının o l d u ğ u k a m a r a d a u y u m a k t a n k u r t u l a m a m ı ş t ı
Be*lrlx onun aklından neler g e ç t i ğ in i b i l m i y o r d u . İ h t i y a t l a bek-
Rahibe kılığındaki düşes ile diğerlerine de i ş a r e t edip o n a
ifsat verm elerini anlatm aya çalıştı. Ama nafile!.. L e v e n d oralı
>olmadı. Hatta kalkanıyla onu bağrından kenara ittiriverd i.
onraüına tekrar cazibesini kullanm aya kalktığında ise öfke­
sini söyledi. B eatrix ilk kez Conradina'nın
„i|) k « eyC Slüyordu Hayır, onu korkutan Türk korsan değil
> 8UnU A b e s in ' yitirdiğini düşünmekti. Korsana gelince,
di. t>ilaliiS' * |,jr şeyden çekiniyor veya düşesin kim olduğunu
muhtemelen ıe hürmeten hareket ediyordu. Yoksa denizler­
den*- 3Sa geç|rm iş bir korsan için arzulu bir kadın tept-
debUnCİ>nlmet olamazdı. Belki de dindar bir adam dı ve inancı
leCe'1 •'conradina'ya yaklaşm aktan kaçınıyordu. Gerçi o güne
kdenjz korsanlarının fazla d ind ar olm adıkları, yaptıkla-
ka<lar v bir din gayreti v ey a d evlet itibarından ziyade kendi
" m |arı için yaptıklarım b iliyord u am a bu Müslüm an korsanın
hareketleri bunu doğrulam ıyordu. Belki de büyük balık veya
küçük balık kuralı B arb a Ro ssa'nın levend leri için sıralam ada
dinden sonra geliyordu.
Adam kaportanın önüne bir fıçı ko yu p üstüne oturm uş, ka­
dınlara sessizce durm alarını işaret etm işti. So n ra d a ço cuklar­
dan birinin başını nazikçe ok şayıp p alasını beline koymuş, ba­
şımyere eğerek beklem eye b aşlam ıştı. Pe ki am a n e yd i şim di bu
levendin yaptığı? Yoksa sö y le n tile r doğru m uyd u? B a rb a Ros-
sa'nın levendleri. hakikaten A kdenizli ka d ın la rın âşık oldukları
garip centilmenler m iydi? S ö y le n tiy e göre b u n lar esir ald ıkları
kadınları bile sahiplenir, bir m eta gibi a lıp satm azlarm ış. M üs­
lüman dır diye M ısır ve M em luk g em ilerin e saldırm azlar, d ü ş ­
manlarını Müslüman o lm ayan la rd a n se çe rle rm iş . “ Eğ er b öyle
c'etk ^ea,rix- “ bu ad a m la rın b ir ülküsü, b ir m a k s a t l a r ı
Son^ 1 de ^a n n s a l' yb c e b it maksat!.. B ir im an b e l k i ..."
niz'd"!!- bUnUn müm kün o lu P o la m a ya ca ğ ın ı d ü şünd ü. Akde-
yonı i.ar getlricl bir m eslek ola n ko rsan lığ ın
r olabilir m iydi?
141
 ^ . a y ı a r ı o a r D a R o s s a ’n ı n h u z u r u n a ç ık a r tım
Piri isimli bir kâtip ile Kaptan Doria ve
cağını d ü ş ü n ü y o r d u . T ü r k ç e k o n u ş u p k o n u ş m an )a' k n<İ4 H
o v a k it v e r m e y i a k l ı n a k o y d u . Y irm i b i r y a ş m a g jrr ' bilirerek k,aynden iki muhaliz varili. Beatrix ile Conradina önce
d i v e b o h ç a s ı n d a h â l â ç o c u k l u k f i s t a n ı n ı s a k la y a n
f i le n e n 1
« o n ra a ı K
k a d ın la r a b a k t ıla r . Anlaşılan onlar da

k ö y lü kızı m ı; y o k s a C e n o v a m a n a s t ı r ı n d a g e n ç lik ■ birbiderine n” " ü n k u B a r b a R o s s a 'n ı n arkasında duran adam

ışlardl- i v i n m i ş bir
. i K l c e l e r i n i çgiyinmiş bir sşövalye
n v a l v e id
idii
rls tiy a n lığ a a d a m ı ş b i r r a h i b e m i o l m a s ı g e r e k t i ğ i n e ^ . '" ' ^ $a$»rıın$IJ
' ia değil onun elbiselerini
»rea P ° ria “ ^
d e k i ş ü p h e y i o z a m a n o r t a d a n kaldıracaktı. Ü s te lik o ş û n h '"
poria d a C o n r a d i n a kadar zeki birisiydi. Barba Rossa bu
°Tncü ç a tış m a la rın d a Andrea D oria'yı ele geçirmiş olmanın
u c u n d a b ü t ü n h a y a t ı n ı n y e n i d e n ş e k i l l e n e c e ğ i n i d e biliycT*
ız d ı. Başına u( ve gururuyla onu y a n ın d a gezdirdiğini sanadursun. o
H e yd epcna ndla
'f/n e ğnemrle
ış tı.
n d iripK a rda,s
r s,„ Ş‘" a Geceki,
g e le c e k le ri iz|eye/
biW 1 c ve gururuyla onu yanında gezcrcngm, sanaaursun. o
iç in d e n d e ğ e Zor
gösterecekti. r l e n d i r i p dışından b,r bir karar v e re c e k — •
e „Z
g ö s te r e c e k ti. , IC,
o rı uol»*-»*- ı n d a n b i r k*
ı r ı p d ı ş•._■■■ k a 'a
r a rr vv€r
e r e «c el ek rvi‘e izleyecek
b u n a tıp * bilir şinıdi nerede, hangi kılıkta kurtulup gitmişti? Yanında
la
g ö birlikte
s t e r e c e kAkdeniz'deki
t i . Z o r o l a c a ğ ı, b. eJ lliy
, d i. lic
B era
r a ‘>er
b e r bbuulu
lunnd d
u ğau ^
kadınla,, utsak edilmiş
,u,sak e d ilm iş Doria'yı
ı gören Türk levendlerinin reislerine im-
la b ir lik te A k d e n i z 'd e k i s ı r a d a n k o r s a n m a c e r a l a r ı n d a n bitine
IU
renerek baktıkları g “ib-ıi —'»m aı-ına nran
ayaklarına p r a n gö aalar
l a r vurulm
vurulm uş papalık
n analılı

m a lz e m e m i o l a c a k t ı , y o k s a t e k a r k a d a ş ı C o n r a d i n a ’y a Yazıköy. askerleri d e h e r h a l d e i ç t e n i ç e g ü l e r e k bakıyorlardı. Beatrix ya­

lü B illu r e 'y i a n l a t a r a k k e n d i n e d ü ş m a n m ı i l a n e d e c e k ti? Birin-
ç i s i n i n te h l i k e l e r i . İ k in c i s i n in d e s o r u m l u l u ğ u b ü y ü k tü . Artık
h a y a l m e y a l h a t ı r l a d ı ğ ı a n n e v e b a b a s ı s a ğ o l s a l a r d ı , kızlarının
n a s ı l d a v r a n m a s ı n ı i s t e r l e r d i ? A lla h (ve ya K u t s a l B a b a ) yarat­
tığ ı v e k i m s e s iz b ır a k t ı ğ ı k u l u n a h a n g i s i n i y a z m ı ş t ı ? D ünyada
b ü t ü n e ş y a s ı n ı n s ığ d ığ ı k ü ç ü k b o h ç a s ı n d a n b a ş k a b i r ş e y i yok­
tu. n e r e d e , n a s ı l y a ş a y a c a ğ ı n a k a d e r h ü k m e d i y o r , o d a kaderin
y a z ı s ı n a r ı z a g ö s t e r i y o r d u . B u a k ı ş ı S a i ı ı t A l k a l a 'n ı n yıllardır
b a ğ r ı n d a t a ş ıd ı ğ ı h a r i t a s ı d e ğ i ş t i r e m e m i ş t i , a z e v v e l kasığına
s a k la d ığ ı C o n r a d i n a 'n ı n a l t ı n l a r ı d a d e ğ i ş t i r e m e y e b i l i r d i .
nan a v u ç la rın a doladığı b e z l e r i d ü z e l t m e y e çalışırken. “ Barba
Rossa iç in Doria, ya e z e l i b i r d ü ş m a n y a d a t a m tersi, önemsiz
bir so ytarı!" d i y e g e ç i r d i i ç i n d e n . Ç ü n k ü y a k a l a d ı ğ ı adam ın kılık
değiştirmiş b i r s a h t e k â r o l d u ğ u n u a n l a d ı ğ ı n d a adam a neler ya ­
pacağını d a . Doria’nın h a k i k i s i n i y a k a l a d ı ğ ı n d a başına ne ço ra p ­
lar öreceğini de k e s t i r m e k zordu. "Denizlerde can güvenliğinin
yolu kılık d e ğ i ş t i r m e k olsa g e r e k ! ” d i y e d üşündü sonra. Çünkü
kılık d e ğ iş tir m e k k im lik d e ğ i ş t i r m e k a n l a m ı n a d a geliyordu ve
her kılık d e ğ i ş t i r e n i n bir sırrı, b i r d e planı olurdu. K o ntes Con-
r a d in a n ın p la n ı a ç ı k t ı d a D o r i a ’n ı n p l a n ı n ı anlam ak zordu. B ir

1 anda b u n u B a r b a R o s s a ’y a b i l d i r m e y i istedi. Hem de T ü rk çe

konuşarak. Y u t k u n d u . A c a b a ad am ların ın ö n ü nd e v e yüzüne

Sizi, dedi munis bir edayla, “sizi iki çocuğunuzla birlikte
S ic ily a ’d a A r a g o n valisine emanet edeceğiz. Ta ki kocanız dök
h a z r e t l e r i g e lip s i z i b u la b ils in ! "
B a rb a R o s sa b u n la rı s ö y le rk e n y a n ın d a y a r d ım c ıla rın d a n
A y d ın v e S a l ih R e is le r , h e r c ü m l e s i n i - . . . k a p t a n b a b a m ı z - d iy e
142
karşı, aldatılmış o l d u ğ u n u , en azılı d üşm anın ın o y u n u n a gel­
miş olduğunu öğrenm ek h o ş u n a gider m iyd i v e bunu sö y le y e n
bir tutsağa nasıl d a v ra n ırd ı? D o ria kaçm ış, ka çarke n de B a rb a
Rossa ya bir oyun oynam ıştı. B elk i de şim d i u z a k laşm a k la ola n
kadırga|ar((an birinde kıs kıs gülerek çu b u ğ u n u tü ttü rü y o rd u
3 “ eğer mağlubiyeti kab u llen eb ilm işse.
 B e a t r i x e l l e r i n i n a c ı s ı n ı c i ğ e r i n d e h i s s e t m e y e b a ş |ad l
bir kadını dinlerken ald atıldığ ını hissederek ne kadar d j l
s i n e b a k ın d ı . D e n i z d e T ü r k k o r s a n l a r ı t a r a l ı n d a n y e d e ' k ı ^
5CSnecegini düşünm ek b ile istem iyord u. Am a Conri o kadar
d ö r t p a p a lık k a d ır g a s ı g ö r d ü . D e m e k k i g e r is i h â lâ d , ' " , ’
ve s a m im i i d i ki değil Ro ssa, ko ynuna girdiği Pap a bile
d e y d i. İk i g e m i b a t ı r ı l d ı ğ ı n a g ö r e u z a k l a ş a n d i ğ e r l e r i b ^ T
11 ■, olsa ona inanırdı. İşin ilginç yan ı B arb a Rossa bu teklifi
a r k a d a ş la rım kurtarmak ü z e r e h a z ırlık yapıyorlardı. C a n ıyaıl(ll
e lle rin in ı s t ı r a b ı a r t ı y o r d u . H iç k o n u ş m a d ı . N e T ü r k ç e , n e İ s p ^ ,l etm işti bile.
- dediğiniz gibi olsun. L â k i n C e m a y m a H a t u n , o b e -
y o lc a , n e A l m a n c a , n e İ t a l y a n c a . B e k l e y e c e k t i . D o r i a n ı n plan,
Kil> olur, bundan pek h o ş la n m aya cak v e e v i n d e ik i Hıris-
n ı b e k le y e c e k t i E n a z ı n d a n C o n ra d in a 'n ın p l a n ı n ı v e y a başına
n" " ^ h i z m e t ç i istem eyecektir. B e n bu i k i s i n i d e s i z i n b u açık
g e l e c e k l e r i g ö r m e k i ç i n b e k l e m e s i g e r e k i y o r d u . Ş u a ııd a o d a y j
g ü lü ğ ü n ü z e bağ ışlayacağ ım .”
h â k im b i r e d a i l e h a r e k e t e d i y o r v e D ü ş e s M a r i a o l a r a k gayet
Barba Rossa nııı. “ A çık sözlülüğünüze b a ğ ı ş l a y a c a ğ ı m . " d e r ­
g ü z e l r o l y a p ı y o r d u . A m a s a h t e k â r l ı k t a h e r a d ı m ı n , sa h te k â rlık
ken muhtemelen zihnind en, “ A ç ık g ö ğ ü s l e r i n i z e b a ğ ı ş l a d ı m , "
o r t a y a ç ı k ı n c a v e r i l e c e k ce zayı b i r k a l d a lıa a r t t ı r a c a ğ ı aşikârdı.
cümlesi geçiyor olm alıyd ı. Ç ünkü C o n ra d in a b i r k o r s a n g e m i s i
S ır l b u n u n i ç i n b i l e k e n d i n d e n e v v e l C o n ra d in a 'y ı k u rta rm a n ın
l^n (azlaca dişi idi. Göz u c u y la m uzip m uzip B e a t r i x e b a k t ı .
y o lla r ım d ü ş ü n m e y e b a ş l a d ı . Y i n e d e o n u n b i r r a h i b e g ib i değil
Henüz planlarının b itm ed iğ i a n la ş ılıyo rd u .
d e k ır k y ıllık s a r a y l ı g i b i d a v r a n m a s ı n ı h a y r a n l ı k l a iz liy o r d u :
“Ve yine ey asil d enizci! B u d ü ş e s k u l u n u z a d a b u g ü n ü n h a ­
"Siz b ü y ü k b i r k a p t a n , a s i l b i r i n s a n s ı n ı z y ü c e B a r b a R ossa.
tırasına şu iki rah ib e yi b ağ ış la y ın ız k i A k d e n i z ’d e s a n c a ğ ı n ı z ı n
Ş ü p h e s i z b u y a p t ı ğ ı n ı z â l i c e n a p l ı k A k d e n i z 'i n d ö r t b i r y a n ın d a
sonsuza kadar d a lg a lan m asın a d a im a d u a e d e b i l s i n l e r v e b e n
d u y u l a c a k t ı r ; l a k i ı t maiyetimdeki i n s a n l a r ı e s i r b ı r a k a c a k bir
ö z g ü r lü ğ ü k a b u l e d e m e m ! .. " onlara her baktıkça y ü c e k e re m in izd e n y a p t ı ğ ı n ı z â l i c e n a p l ı k l a
birlikte sizi daim a h a tır la y a y ım .”
N a s ıl y a n i h a n ı m e f e n d i ! .. S i z i s e r b e s t b ı r a k m a te k lifim iz i
g e r i m İ ç e v i r m e k te s i n iz ? ! ." “Hanımefendi!.. Eğ er asil b ir k a d ın o l m a s a y d ı n ı z v e a s a l e ­
tinizi zarafetle tezyin e tm e s e y d in iz b u t e k l i f i n i z d e n s o n r a sizi
"A sla!.. S iz in g i b i b i r y i ğ i t r e d d e d i l e m e z ! . . L â k i n b e n i m d e
(te esir dam ında z in c irle tm e m ge re kird i; o y ü z d e n ş i m d i bunu
b i r te k lif im v a r . E m i n i m , ş u h i z m e t k â r l a r ı m ı n ç e ş i t l i k a b iliy e , ‘
t e r i n d e n h o ş n u t k a l a c a k s ı n ı z . U n l a n s a t m a y ı p k e n d i k u lla r ın ı*
duymamış olayını. Eğ er sö y le d iğ in iz i y a p a c a k o l u r s a m l e v e n t l -

a r a s u ı a a l ı n ız v e u n l a r ı n y ü z l e r i n e b a k t ı k ç a , s e s l e r i n i d i n l e d i k ­ leriınin ganimet h u k u ku n a ria y e ts iz lik e d e r i m . "

ç e le z z e tli y e m e k l e r i n d e n t a t t ı k ç a C l e v e s d ü ş e s i n i n s i z e h a y a t ı K a p ta n B a r b a R o s s a ! . . O h a l d e b u ikisinin d iye tin i le v e n tl­

y u n c a b o r ç lu k a la c a ğ ın ı d a l m a h a tır la y ın ız ." e r in iz e b e n ö d e y e y i m , l ü t f e n o n l a r ı b a n a satın ız ki o n l a r d u a -
B e a l r ı * h i z m e t ç i l e r e b a k t ı . İ ç i n d e n . “A c a b a y e t e n e k l e r i v a r '"da. b e n d e h a y a l l e r i m d e s i z i şü k ra n d u y a ra k y a ş a t a l ı m ! "
•m . y e m e k p i ş i r e b i l i y o r v e y a ş a r k , s ö y l e y e b i l i y o r l a r m ı ? " d i y e
ğine f * ^ ° Ssa ö n l e n m e k ü ze re yd i. Ö n c e h i z m e t k â r l a r ı n e te ­
g e ç i r i y o r d u B ir b a l t a s o n r a B a r b a Rossa n m m ü z ik y e r in e b e d
k le ri " r k u y l a y a p ı ş m ı ş W i l l i a m ile S y b i l l a 'y a , s o n r a d a s arg ılı
144 a s ı n d a b e b e k tu ta n B e a t r ix 'e b a k t ı v e se sin i yü k se ltti:
 r apaziarcıan oeDeK p eyd ah lam ış rahib eler için şûlw
mak ha!.. İşte buna gülerim !.. O n ları sana sattım gitti- ^
Barb a R o ssa'ııın sözü b itm ed en b ir levend bebeğe^,
alay edercesine gülm üştü. O an d a B e a trix 'in kalbindeki acı ^
lerinin acısın ı unutturdu ve yüzü kıp kırm ızı oldu. Bebek ^
dahlam ış b ir rahib e olm ak a ğ ırın a g itm işti. Yine de k u c a ^
bir bebek ile anne gibi görünm ekten b ah tiyarlık duyduğu^
hissetti. M anastırlı b ir b a k ire yd i am a b ir bebek kucağına y ^
şacaktı demek k i...
“Ama yüce Efendi!.. A kd eniz’d e sizin le biz yeniden karşe
taştığımızda siz bana borçlu nıu olm ak istersin iz, yoksa benim
size borçlu olm am ı m ı?"
"Hanım efendi, A llah sizin kocanıza sa b ır ilısan etsin. Bağış­
ladık ya işte. Katınızda d eğerleri ne ise kabulüm üzdür, levend-
lerlm e ödeyiniz! Ve artık yakam ı b ırak ın ız ."
“Son b ir rica yüce B arb a R o ssa!.."
Herkesin yüreği ağzına gelm ek üzereydi. Conradina sanki
Hızır Reis’in sabrını deniyor gib iyd i. B eatrix b ir çu val inciri ber­
bat ettiğini düşünm eye b iie başlam ıştı. O ise p ervasız sözlerini
sürdürdü:
Gördüğünüz gibi şu rahibe kardeşinizin e lle ri yanm ıştır. Siz
d e n a z ik bir beyefendiye benziyorsunuz. E lle rin e merhem sür-
me..."
d a n !Y
" e te r k a d ın , fikrim i değiştirm eden hepiniz y ık ılın karşım­
H ız ır R e i s ö f k e s i n e rağ m en kâtib in e gerekeni y a p m a s ı n ı
anlatan bir b a k ı, g ö n d e rd i. B irk a ç d a k ik a sonra E n d ü l ü s l ü b ir
bekim Beatrtx'in e i i n e . y a n ı k i a r i ç i n h a z ı r l a d ı ğ ı m a c u n u sürü-
- oııradlna da d ü ş e s i n k o s t ü m ü i ç i n d e k e n d i s i n i d a h a Ç^ 1
! g ir e r e k B a rb a R o s s a 'n ın ardından gidiyordu Rahibe
id 11,111 *?,„ ö z e r in d e ne k a d a r iğ re ti duruyorsa bu cilveli alet
• ŞİİĞ
■vİ o(ie
n u nO d«j e r e c e y a k ı ş m ı ş t ı haspaya. Cümlelerinin arasına
^" 'tırd ığ ! ş u h v c <lavt’tkâr t a v ı r l a r ile karşısındaki erkeğin
5' * t ı k l a m a y ı iy i b e c e r i y o r d u . Barb a Rossa onu ya öldüre-
k'ya tu z a ğ ı n a d ü ş e c e k t i . R o s s a 'n ı n iki karış yakınına kadar
leriecligi s ı r a d a . " A z ıc ık d u r u n y ü c e kaptan!" dedi. Sonra yavaş
vaŞ e lin i d e k o l t e k ı y a f e t i n i n g e r d a n ı n d a n koynuna sokarak
şuh k ıv r a n ış la r s e r g i l e m e y e b a ş l a d ı . Bütün levendlerin gözle­
m d e k e n d is in i t a k i p e t t i ğ i n i b i l e r e k koynundan kadife bir kese
çıkardı. E l b e t t e d i r i g ö ğ ü s l e r i n i d e c ö m e r t ç e sergiledi ve Barba
Rossa'ııın b a ş ı n ı d ö n d ü r m e y i b a ş a r d ı . Sonra muzaffer denizci­
nin elin i t u t t u , y u k a r ı y a ç e v i r d i v e d i ğ e r eliyle avucuna altınla
dolu k e s e y i b ı r a k ı r k e n p a r m a k l a r ı n ı e l i n d e gezdirmeyi ve sıcak
nefesini s a k a l l a r ı n ı n k ı v r ı m l a r ı n d a duyurm ayı da ihmal etmedi.
0 s ır a d a k a p t a n D o r i a k ı l ı ğ ı n d a k i a d a m , o l u p bitenleri hayretler
iç in d e s e y r e d i y o r v e y a l n ı z c a s u s u y o r d u .
Beatrix. "İşte b e n im C o n r i'm !" dedi içinden. "Özgürlüğü için
biriktirdiği b ü tü n a ltın la r ı b a ş k a la r ın ın özgürlüğü için feda et­
mekten çe k in m iy o r." B a r b a R o ssa’y a T ü rk olduğunu söylemek­
ten işte o a n d a v a z g e ç ti. Ç ü n k ü Co nri’nin yaptığı şu fedakârlık,
vicdan te ra z is in d e o n u n uğruna harcanacak iki öm ür ederdi.
Ve Barba R o s s a 'ııın k a ç a r c a s ın a ondan uzaklaşması herkesi şa-
Ş irtm ıştı.
İlerleyen saatlerde A ragonlu dostların kadırgaları kadınları
^ ' a r m a y a gelmedi elbette. L e ve n d le r yedekledikleri kalyon
kadırgalardaki band ıraları söküp serenlerdeki sancakları
a ettiler. S icily a lim anına girip ka raya ayak b astıklarında
lan izliyo rd u. Akdeniz lim an la rın d a k i bütün esir pa2arl
Sicilya e sir pazarının da e rk e k le r ve kadınlar iç|n
m esi vard ı. K ız ıl Sakal b ir gecenin k irası için oraya nç ^
filo ri ödeyecek veya kaç e s iri p azarcıya devredecekti,
bilem ezdi am a bunu daha ucuza getirm ek için herkesi üst ^
yığm aktan çekinm em işti.
0gece Beatrix. e sir dam ında yanan avuçlarının sızısını his-
îf‘ sederek sabahladı. H iç uyuyam am ıştı. Yalnız bir ara dalar gibi
olmuş. lla Sündüz Conradina'nın göğüsleri arasından çı-
kardığı altın kesesini, kendisi bekâret kemerinden çıkarırken
görm üştü. Korkarak uyandı ve bu kâbusun etkisiyle çatlayan
dudağı, avuçlarındaki acıyı b astırdı. Sabah bütün esirlere arpa
tayını dağıtılırken onlara çorba getiren m uhaliz, hazırlanma­
larını söylemişti. Rahibe kılığında Düşes M arla ile çocuklar
William ve Sybilla, Beatrixiıı kucağında bebek Anne. Conradi-
nanın maiyeti olarak bir arab aya doldurulup tepelerin ardın­
da oturan valinin sarayına doğru yo la çıktılar, llç muhaliz ve
bir çavuş eşliğinde elbette. Yine kaderleri değişmek üzereydi
ve Beatrix. hâlâ Billure olup olm am ayı düşünüyordu. Uzun
bir tırmanışın sonunda tepeleri aştıklarında öğlen sıcağı bas­
tırmak üzereydi. Bir çeşme başında durdular. Atlar sulanacak,
çocuklar nefes alacaktı. Muhafızların başındaki adam, ihtiyacı
olanların burada gidermesini söyledi. Conradina çalılıkların
arkasında kaybolduğunda çavuş peşine b ir muhafız gönderdi.
Diğerleri beklemeye başladılar. G arip olan o ki ikinci giden de
gelmiyordu. Çavuş bu sefer kendisi gitti. Onun uzaklaşmasıyla
birlikte son iki muhafız rahib e kılığındaki düşes ile Beatrix in
üzerine saldırdılar. B eatrix bunun bir plan olduğunu anlamıştı.
Önce onlara dinden b ahsetti. Rahibelerin kendilerini k ilis e y e
adadıklarından, M eryem A na gibi bakire olmaya yeminli o l­
duklarından ve bir erkekle beraber olamayacaklarından (alan
anlattı. K o llarıyla arkasından kavrayıp öpmek isteyen muhafı-
on pis ter kokusundan igreıımişti. Kendisini çekmeye çalıştı.
^ühahz. göbeği hizasından onu k a v r a y ı p kaçırmamak istiyor.
>andan da elini giysisinin altına s o k u y o r d u . Beatrix n e ka -
149
 başladı. A d am ö n c e şaşırd ı. Beatrix Müslû-
dar çırpınsa k u r t u l a m a m ı ş t ı . A d am e lb is e s in in önünü y ,r l
fürkÇe >’a,va Yaz,köy den ço cu k k en k açırıld ığ ın ı anlatmaya
ü z e r e y d i B i r d e n b e l i n d e n y e r e b i r ş e y i n d ü ş t ü ğ ü n ü g ö r d ü Bj[
mail bir teredd ü tten s o n ra v a h ş e tle üzerine çullandı
p a r ş ö m e n d i b u . B e a t r i s i b ı r a k ı p d ü ş e n p a r ş ö m e n i a l d ı . Oîe rl|v
d e ş e k ille r v e ç i z g i l e r v a r d ı . S o n r a B e a t r i x e d ö n ü p b o z u g bl[
t>aŞ|adl . k o n u ş t u ğ u n u k im sen in d u ym am a s ı için eliyle ag-
T ü r k ç e ile s o r d u : 11,118 kapadı Bca trix nefes a ld ık ça k esik kesik Fatiha sure-

• H a r ita d ır b u ? " 10 ^unıaya başladı ve. “ B u s u re y e in a n ıy o rsa n beni bırak!”

T Slni°id i Nafile! - A d am d a h a lazla ö fk elen m iş, s a ld ırıyo rd u
dl>t’ ydiardır İçin d e taşıd ığı M ü s lü m a n k im liğin den de utan-
B e a t r ix o n u n n e d e d i ğ i n i anlamazlıktan gelmişti. Adam bir
^ Yalan söylem ediğini g ö s te rm e k iç in b u s e fe r İh la s suresini
m ü d d e t h a rita n ın ü z e rin d e k i y a z ıla r ı okumaya ç a l ı ş t ı . N e ha­
kumaya başladı. A d am ın ce v a b ı. "K a ııd ıra z a k s ın b en i? Seni
r ita s ı o l d u ğ u n u ö ğ r e n m e k istediği belliydi. Beatrix A lm a n c a
kilise azlftesi!" d em ekten ö te b ir d e ş id d e tli to k at old u . Beatrix
k o n u şa ra k o n u n b ir h a z in e h a r it a s ı olmadığım, sevdiği b in in-
tokalın etkisiyle s a vru ld u v e ç ığ lık çığ lığ a ağ la m ak ta ola n be­
s a n d a n h a tır a p a rş ö m e n o ld u ğ u n u , haritaya benzeyen çizim -
beğin üzerine d üştü. B e b e k d a h a fazla a ğ la m a y a b aşla m ıştı. Bu
I t r i n n e a n l a m a g e ld iğ in i b i l m e d i ğ i n i söyleyip el iş a r e t l e r i y l e
adam hayvanın biri o lm a lıy d ı. " S u s tu r su pizi; yo k s a m ben sus­
d e u z u n u z u n a n la tm a y a ç a lış tı. A m a n a file , adamı ik n a e d e ­

medi. B u a r a d a W illia ın v e S y b i lla , a n n e l e r i n e saldıran adam ı

tururum!" diye h a n ç e rin i ç e k ip ü z e rin e y ü rü d ü . B e a trix önüne
atılıp onu du rd u rm aya ç a lış tı. Y a lv a r ıy o r d u :
ondan u z a k l a ş t ı r m a y a ç a l ı ş ı y o r l a r d ı . Y a z ık k i iri yapılı m u h a fız
her İki ç o c u ğ u d a b i r e r t o k a t t a y e r e s e r d i . B e a t r i x . B a r b a r o s 'u n "Bebeğe dokunm azsan s a n a h a z in e b a ğ ış la rım ."

le v e n d le r i a r a s ı n d a b u t ü r d e n a d a m l a r b u l u n m a s ı n ı a n l a y a m a ­ "Hazine benim dir!" d iy e s ırıttı a d a m , to rb a s ın a koyduğu ha­

mıştı. Türk o l d u ğ u n d a n u ta n ç d u y d u v e t e k r a r B i llu r e o lm a k ta n ritayı işaret ederek.

o anda vazgeçti. O n l a r a i ş l e m e k ü z e r e o l d u k l a r ı s u ç u H ır is ti­ "Ama ben peşin h â zin ed en b a h s e d iy o r u m . Bebeğime -ağzın­

yanlık gibi İslam d in in in d e g ü n a h s a y ı p y a s a k e t t i ğ i n i s ö y le ­ dan böyle çıkmıştı- z ara r v e r m e z s e n s a n a a ltın bağışlarım."
mek çare değildi elbette. K o rs a n lığ ın in s a n l a r ı t a b i a t l a r ı n d a n Muhafız çevresin e b ak ın d ı:
sıyırdığı hususunda şüpheye düştü. A d a la rd a k i R u m la rın v ey a "Nerededir a ltın la r?”
Akdeniz çevresindeki her dinden v e h e r ır k ta n g e n ç le r i n T ü rk
Önce bebeğim den -bu s e fe r b ile re k söylem işti ve b u n d a n
gemilerine levend yazılabildlklerlnl düşündü. B ir y a n d a n a ğ lı­
hoşlandığım hissetti- u zak laş!"
y o r. diğer yandan haritasını geri almak için y a l v a r ı y o r d u . G özü
rini Zaktan Conradina ile iki muhafız göründüler. A d a m h a n ç e -
dünmüş muhal,z.n hiç oralı olmadığın, görüp g ö z y a ş l a r ı n ı a r t -
J j r ,r,x^n b°Sazına dayayıp fısıldadı:
«' ° yalVJr,rkl' " adam- “i f n ı l z l görelim vre; hazine harda­
sın. sonra ç ö z e r i ı ! " diyerek torbasına koydu. Beatrix bu sefer Simdi - 1 l<onu2ursan veya haritadan b a h s e d e r s e n ö l e z e k s i ı ı !
göster bakalım şu altınları."
150
 “Gizlice mi olsun, herkesin önünde m i?"

Adam kolundan t u t u p o n u ç a l ı l ı k l a r a d o ğ r u sürüklen, dina'y> m erak ediyordu. Tam sorm ak İçin fırsat
başladı. Beatrix g ö z u c u y l a a r k a d a ş ı n a b a k t ı . C o n r a d i n a b l t u * geatrik' Co"ra (ta en sevdiği sesi duydu. Ne çare ki titre-

perişan, s ü r e k l e n i r g i b i y d i . Y a r ı ç ı p l a k t ı . D ü ş e s k ıy a fe tle ri p l" k0" ad'gl * ordu:

çalanmış v e y ü z ü m o r a r m ı ş t ı . G ö z g ö z e g e l d i l e r . Y aln ızc a. yeı*kçlkiy° radamın para hırsı kurtardı bizi sevgili Beatrix-lm!"

rl!” diye f ı s ı ld a y a b i l d i . O d a . “Y a p m a ! " d e r g i b i k a ş ın ı kaldım, -Nası^m Conri- nasılsın güzehm?”

B e a t r i x y i n e b i r p l a n ı v a r d ı r d i y e r e k a d a m a d i r e n m e y e karar •susmakla yetindi. Beatrix onun kederli yüzüne bakar-
v e r d i . C o n r a d i n a 'y a y a r d ı m e d e r g i b i k o l u n a g i r m e y e çalışı. „ haritasını merak etti:
A d a m o n u k o r k u t m a k i ç i n h â l â a ğ l a y a n b e b e ğ e d ö n ü p baktı -Peki Türk m uhafızlarına ne old u C o n ri?”
B e a t r i x ç a r e s i z t e k r a r ç a l ı l ı k l a r a y ö n e l d i . B e k â r e t k e m e rin d ek i ç ;vap düşesten geldi. C o n rad in a konuşam ayacak kadar bit­
a l t ın l a r ı v e r m e y i , a m a e ğ e r y i n e s a l d ı r ı r s a t ı p k ı a n n e s i g ib i canı­
kindi:
n a k ıy m a y ı a k l ı n a k o y u p k a r a r l ı a d ı m l a r l a i l e r l e d i . A d a n ı, “Yeter •Korsan taciri onlardan v ah ş i çıktı. H epsini çengellere ge­
gittik!" d e y i p o n u n ö n ü n e g e ç t i ğ i s ı r a d a s e n d e l e d i . B ird e n ba­ tirip yoldaki ağaçlarda salland ırd ı. İçle rin d e n yalnızca birini,
cağını t u t m a y a ç a l ı ş m ı ş a m a ü z e r i n e y ı ğ ı l ı v e r m i ş t i . B ea trix 'in ayağındaki ok yarası olanı -elbette elm as tozu ile yarasın ı tah­
s o n g ö r d ü ğ ü ş e y , a d a m ı n b a c a ğ ı n a s a p l a n m ı ş b i r o k t a n fışkıran
kanlar id i. riş ve bacağını kangren ettikten sonra- a ta ters b indirip Barb a
Rossa’ya geri gönderdi. Kızıl Sak allı kahram anım ızın bunu du­
yunca ne yapacağını kim se kestirem ez e lb ette.”
Altı gün sonra Beatrix, C le v e s'te Dük III. Jo h n 'u n şatosunda
sevgili Conri si ile kucaklaştığınd a o kendine güvenen, hayat
G ö z le r in i a ç t ı ğ ı n d a b a ş u c u n d a D ü ş e s M a r i a 'y ı g ö r d ü . Dü­
ş e s iki g ü n d ü r b a y g ı n y a t tı ğ ı n ı, ç o k ş ü k ü r S i c i l y a o r m a n la r ın ın dolu genç kızdan hiçb ir e ser b ulam ad ı. B o y n u n a sarılan bitkin

a r a s ın d a v e e m n iy e tte o ld u k la r ın ı s ö y lü y o r d u . E l i y l e om zunu ve bıkkın kadın. "Düşes M a ria iyi b ir insan Beatrix, bebeğini

yokladı. Bir a ğ r ı h i s s e d i y o r d u s a n k i. E l l e r i n i n s a r g ılı o ld u ğ u n u kurtarmak için yaptığın fed a kârlıkla rı u n u tm aya cak tır!" d iye
o vakit lark etti. D ü ş e s s e v i n ç l e a n l a t ı y o r d u . mırıldandı. Sesinde Beatrix i te se lli arzusu v a rd ı am a aslınd a
B e r e k e t v e r s i n . K a p ta n D o r i a 'n ı n gönderdiği ikinci g ü v e r ­ koıdi içindeki kederleri te se lli e tm e ye çalıştığ ı b elliyd i. Beat-
c i n k e b a p olmamış, g e r ç e k te n d e b i r e s i r tacirinin penceresine r« bekâret kem erindeki altın la rd a n b ah se ttiğ in d e de h iç ce v a p
konmuş Adam y ü k l ü c e m ik t a r d a p a r a İle e s i r p a z a r ı n a koşmuş. rn>edi, boş gözlerle yüz ü n e baktı, av u cu n u yan m ak tan leke-
Bizi satın almakmış niyeti. Tabii daha yüksek f i y a t a satm ak için-
“ 'uşmuş avucunun içine a lıp ağladı.
Ne ki esirler arasında olmadığımızı, arabalara bindirilip uzak-
la ş tı r ıl d ı g ı ı n ız ı anlayınca peşimize düşmüş “ Düşes anlatırken lle J T Beatrix ,)aS lm yastığ a gö m üp b in le rc e d ü ş ü n ce
akan >
p tll çkl rch. C a n ro d in a 'n ın yan o d a d a se ssizce
152
yaşları onun boğazına h ıçk ırık o lu p d ü ğ ü m len iy o rd u

153
 Yaşadıklarından sonra yeniden Billure olmasın,n
olduğunu düşündü. Tıpkı Sainl Alkala «ibi. Haya|
şey avucunda kalan yanık izleri idi. Bohçasında
cukluk fistanını çıkardı,
__________ koklayıp
. ----- ---- koklayıp yeniden
"Z 'K ıvoKiayıp y,-nir|(.,. a'118' ^
tu.
artık o hayata da. o uzak hatıralara da veda etti. Her v'
yasında onu alıp götüren Saint A lk a la y , d ü ş ü n d ü . o n u „
olmaması İçin Yaradan a y a l v a r d ı . H a y a l o l m a s ı n d a n k , , , ^ '
tek gülümseme, hatırasına yapışacağı t e k g e r ç e k o y d u . Yüz„
hiç güldürmeyen kaderinin k e n d i s i n e e n b ü y ü k ihsanı say()"“
haritası bile a r t ı k hayal o l m u ş t u . E l b e t t e k i C o n r a d i n a h a y a l *
ğildl ama o da üç hayduttan g e r i k a l m ı ş b i r h a y a l e t e d ö n m ü ştü
Sabaha karşı hayatındaki t e k g e r ç e g i ı ı y a n ı n d a o lm a y a , onun
yanında olabilmek için de A n n e b e b e ğ i n d a d ı l ı ğ ı n ı te k lif eden
Düşes Marla va evet demeye h a z ı r olduğunu d ü ş ü n d ü . B undan
böyle yeni hayallerini b u b e b e k l e b i r l i k t e b ü y ü t m e z s e sonunda
hayalete dönüşeceğinden k o r k t u . V e o g e c e g ö z y a ş la r ın ın sı­
caklığını yitirdiğini hissetti.
154
1519
h<yj]
M
4
ri
Zihnimde yine aynı soru: H uzuruna va rın ca hangisini söy-
, me'|iyjm? 0 kadar çok konuşacak şey b irikiyo r ki!.. Sözgelimi
çpanya sarayından tabakhanedeki yam ak lara v arasıya kadar
bütün kış boyunca M adrid halkının konuştuğu cinayeti anlat­
malı mıyım? Cesedi çengele asılm ış ola ra k bulunan bu saray
muhafızı cinayetini Portekizli Isab e lla 'n ın işlettiğine inanan
saraylılardan bahsetmeli v e y a K a rlo s K ral'ın , tahta çıkışının
dördüncü yılının kutlandığı karlı gecede, “ B arb aro şo a d ı n ı
artık duymak istem iyorum !” d iye rek hakkınd a ölüm f e r m a n ı
yazdırdığını ona bildirm eli m iy im ? B u n u söylersem T l e m s e n
ve Oran da kellesine ödül konulduğunu d a s ö y l e m e m g e r e k i r
çünkü. Kaptan Doria'nın d e nizlerd e k end isini a l d a t t ı ğ ı n ı s ö y ­
leyerek her yerde adım m a skara ettiğini e l b e t t e g i z l e y e m e m .
f-ski kâtibi Ernesto’nun ihanet üstü n e i h a n e t e d e r e k k e n d i s i n e
hmbir tuzak kurduğunu an latm am d a g a m m a z l ı k s a y ı l m a z . E n
kulüsü de ağabeyi K a n ca O ru ç R e i s ’i n ş e h i t o l d u ğ u n u o n a n a s ı l
anlata ca ğ ım ? V e l h a s ı l T l e m s e n ' d e y a ş a d ı k l a r ı m v e ö ğ r e n d i k l e r i -
155
 m i n C e z a y i r 'd e k i y a n s ı m a s ı n ı n k ö t ü o la c a ğ ı , e „

S e r ş e l v e B e c a y e 'd e h a l k ı n k o r k u s u n a y o l a ç a c a ğ , ' v a b ilird i. A m a b u h e rif d e b e n im portolanla-

i„ ben' “"'e her anl|dlğ,nda Çiko'ya “ Poh yesin!”
i ş l e r i n i n z o r l a ş a c a ğ ı k e s i n d i . A c a b a o b u n l a r d a n h a n ** ^
e d iy o r d u . Ç ü n k ü a n lıy o r u m ki haritaları çalıp
d u y m a k i s t e r d i ? A ğ a b e y i O r u ç 'u u y a r m a m i ç in b e n f ^ ' S
sadece göstermelik kısmı imiş. Tuzağa göre o
k e n g e ç k a l d ı ğ ı n ı o n a n a s ı l s ö y l e m e l i y d i m ? ! , A kcle„j
^lûrmeSİ' i5' oru ç Reis i öldürecek, bu arada da Kaptan Do-
i y i d e n i y i y e r a k i p o l d u k l a r ı K a p t a n D o r i a ’n m , a ğ a b e y i i " ^
r,finsen e ^ H)Zır peis'i oyalayacak, imdadına gelmesine
d o n a n m a s ı t a r a f ı n d a n k u ş a t ı l ı r k e n k e n d i s i n i d e n iz le r d e " 4"*''
f|a icadırğ’1 .ek|erm |ş. Bu planın işlem eye başladığı günler-
m a k i ç i n m a h s u s k a r ş ı s ı n a ç ı k ı v e r d i ğ i n i v e a r a la r ın d a k i
fırsa' veI^ is de beni K a n c a nın yan ına gönderm işti. Kanca o
K a ı ı c a 'y a k u r u l m u ş t u z a ğ ı n b i r p a r ç a s ı o l d u ğ u n u m u ? K â t i b i
de HlZ!^leIllseıı. Oran v e B e c a y e ’y i almış, H alkulvâd'deki beylik
n e s t o 'n u n . . . N e d e n ş u E r n e s t o 'y a t a k ı l ı y o r u m k i? B e n im

a l m ı ş b i r k â t i p o l d u ğ u i ç i n o n u k ı s k a n ı y o r m u y u m y o k sa ? S,,!kezini Tlemsen'e taşımıştı.

Reis sık rüya görür, rüyalarını yorum lar, yorum ları
K a ra rım ı v e rd im ; s a r a y m u h a f ı z l a r ı n d a n b ir in in cesedi<*„ H'"A tık ç a da rüyalarına daha fazla sığınırdı. Bab ası ile ağa-
l a z l a c e z b e t m e z d i . N a s ı l o l s a h e r y ı l k a r l a r y a ğ m a y a başladı,
İ0İ,'„ bu rüyaların başk ahram anları idiler. O na ne yapma-
kgyj Kanto
g ı n d a b i r m u h a f ı z d a h a ç e n g e l e a s ı l m ı ş o l a r a k ö ld ü rü lü y o rd u
gerektiğini rüyasında söylerler, o d a u ya n ın ca aynısını yapar-
A m a k a l l e ş k â t i b i E r n e s t o 'n u n n e h a l t l a r k a r ı ş t ı r d ı ğ ı n ı elbette
' \ma bu seferki rüya biraz d a h a farklı olsa gerek ki yan ınd an
b i l m e k i s t e y e c e k t i . E n a z ı n d a n P a p a n ı n f e d a i l e r i n d e n olduğu-
ayrılırken bana son olarak, "S id i Can, ye re düşen sancağı e vv e l­
n u v e g iz li b i r g ö r e v i l e y a n ı n a g e l d i ğ i n i ö ğ r e n m e s i gerekirdi
ce yerine koyam ıyordum , bu sefer h iç kald ıram ıyo rum ! Ağama
V e n e d ik , F l o r a n s a , R o m a v e C e n o v a k e n t d e v l e t l e r i n i n genel
yetiş, dikkatli olsun!" dem işti.
k o n s e y i n d e . K ız ıl S a k a l l a r ı n A k d e n i z 'd e n e l e r y a p t ı k l a r ı v e ile­
Yaz sonuydu ve bir Po rtu g a l k a lyo n u n a bindim . Ö nce Ba-
r i d e n e l e r y a p a b i l e c e k l e r i g ö r ü ş ü l ü r k e n o r a d a b u lu n d u ğ u n u ve
leyr'e. ordan Tlem sen'e v araca k , K a n c a 'y a B a rb a R o ssa ’nın
P a p a t a r a l ı n d a n g ö r e v l e n d i r i l i p k â t i p s u r e t i n d e H ı z ı r 'a yam an­
söylediklerini iletecek v e h e r y ıl o ld uğ u gibi te şrin le r geldiğin­
m a k a s t ı y l a A k d e n i z 'e g ö n d e r i l d i ğ i n i b i r b i r s a y ı p dökm eliy-
de Malaga'ya geçecek, a rd ın d an R a h ip O je d a ’nın yan ına v a rıp
d l ı n . H e m , " S iz in k â t i p e d i n d i ğ i n i z E r ı ı e s t o . m e ğ e r b i r vakitler
kışı sırlarımla baş başa geçire ce ktim .
a d ı A k d e n i z 'd e s ı k d u y u l a n a c ı m a s ı z K a p t a n D o r i a 'ı ı ı n y a n ın d a
Tlemsen'e vard ığım d a o rta lık toz d um an idi. O ru ç R eis ve
d o l a n ı p d u r m u ş v e n i h a y e t k ı ş l a d ı ğ ı n ı z ş u C e z a y i r 'd e e şiğ in iz e
askerleri İspanya'ııın kızıl ce k e tlile rin c e kaled e ku şatılm ış, ç a ­
k a p a ğ ı a t m ı ş b i r h a i n d i r ," c ü m l e s i n i s ö y l e r k e n i ç i m i n y a ğ l a r ı da

e rird i. H a r ita ç iz m e y i, p u s u la h a z ır la m a y ı, u s t u r l a p ok um ayı tışmalar devam e tm ek teyd i. B ir P o rtu g a l g e m isind en inm iş ol­

b ild iğ i iç in e n y a k ın ın ız a k a d a r d a sokulabilmiş ü s t e l i k . " dem e­ mayı lehime çevirdim v e İs p a n y o lc a k o n u ş arak ta c ir kılığında

y i d e i h m a l e t m e m e l i y d i m . B u d u r u m d a g i d i p d e g e r i d ö n n ıe d i- bir hana yerleştim. H a n d ak i h ü c re ko m şu m En d ü lü s'te n gelm iş

murahhas idi. K e n d isin e c ö m e rt ik ra m la rd a bulund um . Soh-

157
 bel esnasında o akşam kalede yapılacak bir divandan I , ık k o n u ş a lım emir hazretleri: daha açık konuşalım
Kanca Oruç Reisin tepelenmesi için bütün hasından,, k *11 P‘'"'ki'lıer kim e şe k , biz semer! Siz benim yirmi bin aske-
a, bir divan İmiş. Elbette gerekeni fedakârca yaptım bel''1*'*' i l e r i m s a n ı y o r s u n u z ? Siz enfiye çekip karılarınızın
_
■kıyafetlerini 0
^___ o gecelik---- ogasp —r - - t' divan Di
edip başladığı,1<)a8' Sir‘l rin" "nd •zevk u safa s ü r e rk e n Kancalı korsanla benim kızıl co-
ılka m
halka u ra h h a s la r a
murahhaslar arasındaki veri.™----
r a s ın d a k i yerime geçtim. vnund»*'-" ^
fi»'
Divanın birinci halkasında Enked şeyhi, Oran -onlar Vah,a, plilerim sava5l' lı cvi?.(icn getir(||gim on bin askerimi unutma
diyorlardı- markisi. Ceneviz elçisi. İspanyol komandor bir Vw •Benim de a
da. Tlemseıı'ln eski emiri ile Hcrberi kıyılarının Melila, Blmj T a m ' çarşına pazar versin! Zafere er. ganimet al."
Ucda. Semma, Buruciye. Mecene gibi yerleşimlerin şeyh, Sü| 'Iyiya|ışm.ıdaıı sonra divanda her kafadan bir ses çıkmaya
lan. emir ve beyleri diğer yanda oturuyorlardı. Müslümanla,
İle Hıristiyanlar. güya binıaye edilenler ile himaye edenler; ama
“ tiden ne gelir; bu sünepeM üsl..." _
hakikatte sömürülenler ile sömürenler... Şiddetli tartışmalar
•Kene gibi sırtımıza yapıştınız, kanımızı emiy...
oldu. Herkes birbirine bağırıyordu Sonunda Tunus emiri, Vah-
■Kanca nın ve Hızır Reis'in yaptıklarına şimdi hak veresi..."
ran markisine dönüp açtı ağzını, yumdu gözünü:
"Yazıklar olun size! Ben sizi kendime velakâr dost bilirdim •At sahibine görekişn..."

Oç yıl oldu, memleketimden, sultanlığımdan ayrıldım da beni ■Amansinyor..."

hiç arayıp sormadınız. Halin nedir, demediniz. Malımdan, mül­
kümden. hazînemden oldum da dönüp bakmadınız. Devletim
bir fırkalecl gidisine nasip olurken kılınızı kıpırdatmadınız!'
Markinin öfkesi ondan aşağı çıkmadı:
"Bre dlyavolo, bu ne biçltn sözdür? Evvelce ne muradın
var İse Irana bildirsen gerekti. Hiçbir firkateci serseri, kral İle
Iraşa mı çıksa gerek. Bildirse İdin, mal ile mi. yoksa asker ile
mİ. derhal İmdadına koşardım! Çünkü senin o firkateci haydut
benim de kalemdeki zahire ambarlarına girecek buğdaylara
mâni oldu, gemilerimizi ele geçirdi. Şimdiyse o Kancalı kâfir yü­
zünden Oran da açtık başladı. Sıkıntımız seniııkinden büyükken
sana nasıl yardım edebilirdik?!.'
'Kanca ya karşı ayak dirememi söylerken böyle dememişle
nlz aıııa!"
■Dlyavolo!.."
Bütün gürültüyü bir hançerin tavana saplanırken çıkardığı
sesböldü. Bütün başlar, belindeki hançeri tavanda zıııgıldatan
adama çevrildi. Nefes nefese içeriye girmiş anlatıyordu:
'Muhterem asilzadeler!.. Bilir ve istersiniz ki ya taht ola, ya
baht ola. Barba Rossa bir ikcıı iki olmuştu. Hayalet gemiler yüz
iken bini bulmuştu. Kadirkale mi ne diyorlar. Pantelleria ayrı,
Cezayir ayrı, Tunus ve Tlemsen ayrı baş verm eye başlamıştı.
Ama İşte bugün, bu iki belanın birinden, Kanca'daıı kurtuldu­
n u z gündür. Müjdeler olsun!”
Sonrasını Hızır Reis e olduğu gibi anlattım. Karşılıklı g ö z y a ş -
" m“ ' ^birimizden gizlemeye çalışarak:
nz m<;cks,c sevinç çığlıkları atılm aya b a ş l a n d ı efen-
evvel birbirlerine çem kirenler artık k u c a k l a ş ı y o r l a r -

159
 dl Kanca Oruç Reisin m a ğ l u b i y e t , h a b e r i b e n i de Sar
A m a o n d a n daha s a r s , o o l a n ş e y b u h a b e r i g e tir e n ki, >
mem oldu. Poh y iy e s i k â t i b i n i z E r n e s t o . O r,aılk
olup b ite n le r i b a l l a n d .r a b a l l a n d ı r a a n l a t ı , . K a n c a O ruç >
nasıl t u z a ğ a d ü ş ü r d ü k l e r i n i, s o n l e v e n d i n e k a d a r h e psini
k ırd ık la rın ı, s o n h a m l e d e iki y ü z k i ş i b i r d e n ü z e r in e
(a n d ık la rın ı, b u a r a d a s iz i A k d e n iz d e n a s ı l o y a l a d ı k l a r ı ^
d u n a g e le m e y e s in iz d i y e ü z e r i n i z e K a p t a n D o r i a ile g ö s,erı^
İlk g e m ile r g ö n d e r d ik le r in i, K a n c a n ı n C e z a y i r 'e , s iz in yanm„ 4
k a ç m a k is te d iğ in i a m a T a r r a r e 'd e ı ı g e l e n M ü s l ü m a n a s k e r le r
ç e v r e s in i n a s ıl s a r d ık la r ın ı b i r b i r d i l l e n d i r d i . H a t t a b u aşam am

m e rh u m a ğ a b e y in iz in l e v e n d l e r i n i k u r t a r m a k iç in o n la ra kaç,, tesi gün her şeyi araştırm aya karar verm iştim . Kızıl ce-
te k ili e ttiğ i v a k it l e v e n d le r in h e p b i r a ğ ızd an . 'S ü r a h i kırılırsa HileTnehrin ilerisine ağ atıp m erhum K a ııca'n ın sürüklenen
k a d e h o r t a d a k a lm a z : e y s a k i, b a ş g i t s e a y a k p a y i d a r olmaz.
cesedini denizden çıkarm ışlardı. M eğer İsp an ya kralına onun
D izim s e n d e n ö lü m ü z a y r ıls ın . S e n i n k ı lın ın g i t t i ğ i y e r d e bizim
ölümünü ispatlamak için başım kesm işler v e kıl bir çu val için ­
b a ş ım ız (e d a d ır,' d iy e a h m a k ç a (!) ö l ü m e g i t t i k l e r i n i söyledi.E n
de bala yatırıp krala göndereceklerm iş. A rd ınd an lim andaki
z iy a d e d e , kızıl c e k e tlile r in l e v e n d l e r i a v l a m a k iç in tu z a k üs­
Müslüman gemilerini b irer b irer yağ m aya başladılar. G ü v e rte ­
t ü n e tu z a k la r k u rd u k la rın ı a m a b a ş l a r ı s ı k ı ş ı n c a , 'P a la mardi-
ye çıkmış armada donanım ım d eğiştiriyor, karin aları b ü y ü y o r­
yos sinyor!' d iy e re k ö l ü m d e n k u r t u l d u k l a r ı n ı , a v a n a k T ürklerin
lardı. Renkler daha ziyade zaler se vin cin i ya n sıta ca k to nlardan
k e n d ile r in d e n a m a n d ile n d iğ i z a m a n a d a n ı ö ld ü r m e d ik le rin i
alay ederek a n la tm a s ı a ğ ır ım a g itm iş ti. Y ü r e ğ im i y a r a l a y a n son seçiliyordu. Tebdil giyinip lim ana vard ım . M eğer K a n ca O ru ç

cümleleri, Kanca, yanında s o n l e v e n d i n d e ö l d ü ğ ü n ü göresiye Reis'in başını yine onun te k n ele riyle İsp a n y a 'y a g ö türecekler­

kadar ayakta kılıç s a lla d ı v e e n s o n u n d a a l d ı ğ ı ik i o k yara sıy la miş. Derhal bir plan yaptım . B u gem ileri kaçıracak tım . E n a z ı n ­
sendelediği sırada üzerine a tıla n b i r k ız ıl c e k e t e h a m l e yaptı dan merhumun karinasına kanca resm i çizdirdiği T u rn a i s i m l i
Iklslnlıı kılıcı da diğerinin böğrüne s a p l a n m ı ş o l a r a k b ir lik te S o zarif kadırgasını onlara bırakam azdım . B u n u n için en a z o t u z
•« ( ir i M. düştüler, oldu. Bu h a b e r i k u t l a m a k ü z e r e şarap toşiye ihtiyacım vardı. C e zayir'e kad ar kürek ç e k e b i l e c e k o t u z

H . z , r R e ^ i r ‘wl.d
J 8‘ S,rada efe-nciimiz- llemsen iıı ulu cam isi s ayılan Cami-i K e b i r 'e g i t t i m . Bura-

istiyordun, A m a ', 'e l i y l e ' W ° nU Va'n,Z J mertluma Aym aktan d o lay ı istiğfar eden, p i ş m a n l ı k d u yan
to çjl vam 'Sareti yaparak a n l a t m a m ı i*- I o J e> h le ıle karşılaştım. N iye tim i a ç t ı m . B a n a b u işin t e h l i k e ­

l i ^ unu s” ylem ekle b i r l i k t e O r u ç R e i s 'i n h a tırın a kırk ham-

160
" to k ç ıle r e b ö y l e d i y o r l a r d ı - b u la b ile ce k le rin i sö y le d ile r

J â
 Ben de o k,rk adam, Cezayir'e var„ lc;ı
soz verip raz, oldum. K,rk k/şiy/e
nımı vaütırn Rir t a,ı. —yerinden
Planımı yaptım. Bir kadırgayı
*
tel< g e n , r i 5 2
ancaktel<
kımıldatma*
kuvvetli kürekçi ile maharetli l)ir yekeclye ihtiyaç g ö s ,^ '* 1
r »irdim-H'
ında kapıya yönelip onu elinden tuta!
^ 'ç ö z l e r i n d e n yaşlar süzülürken y a l n ı z .( » m
b,r şilteye oturtup elini bıraktım Ih/ır K.-,s l»r
^urdu S °nran>a baMl () sırada getirdiğim kadının Akdeniz de
Ben yekeyi tutabilirdim. Diğer altı kişiyi bizzat s e ç u j'ç "1*
giysiler kuşamı, kızıl ceketlilere karışarak kadırgay, bir yenisini eklediğini söylemek geçti İçimden
çıkaracak, kırk kürekçi de bizi T le m s e n Burnu nda bekfe^J 6m°«>enSir ^ ana da sırrımı ve yeminimi hatırlatmıştı. O anda
jjjteHlt bu s " kuşatan sevg| ve aşk. yeminimde yer alan
ti. Kürekçiler Turna’nın küreklerine oturunca yükler b,,,^
taricettin' K. ^n büyüktü. Yine hissettim ki sırrımla yeminimin,
lacak. hızla yol alınacaktı. Seçtiğim altı kişiyle atlanıp 5^
Nehri'ne gittik. Niyetim hem adamları tanımak hem dekmiş ki" ve ruhumun arasında Blllure duruyordu ve sanırım
ketlilerin, başı kesilen ağabeyinizin cesedini ortada koymam 1 * ^ 2 içeri getirdiğim kadını o sanmıştı. Yerine getirmek
Cezayir'e götürmekti. Ceset hafiften kokmaya başlamış. |çw. ltzır (||unan bir yeminin yükünün ne demek olduğunu blb
ganlarını boşaltıp bir ata yükledik, akşam karanlığında limaıy IOnin „ anda bu kadını unutabilirdim. Ama ben o yemini ye-
rceseın o anua
taşıdık. Sonrası kolay oldu: vira Bismillah, tut elimden Cezayir.- getirmek İçin Allah'a dua da etmiş, söz vermiştim. Gemide
“Allah senden razı olsun Sidi. evladını!”
olduğum bu genç kadın ise. anlattıklarıyla ruhuma dokunmuş,
“Gün ağardığında karadan oldukça açılmış, rahat nefes ak sanki beni kendimle yüzleştirmiş, sırrım ile yeminim arasında
iniştik. Birden bahçeliğin alt k a m a r a s ın d a n sesler duyduk. Yaş­
Billureye dair, daha evvel hissetmediğim bir çatışmayı su yüzü­
ları yirmi ila otuz arasında değişen dört hayat kadını. Berbeıi
neçıkarmıştı.
oldukları simalarından belliydi. Meğer gemiyi kaçırdığımız ak­
•Dikkatleyüzüne baktım efendimiz. Çehresinde bir masumi­
şamda kızıl ceketlileri eğlendirmişler, sonra da sarhoş olup sız­
yet gördüm sanki. Yüreğim ezildi, aldım getirdim."
mışlar. İçlerinden en genç olanın konuşm ası Endülüs akşamın
"Adın ne seniıı kızım?”
andırıyordu. İki yıl evvel Kanca nın kadırgaları Endülüs sahille
■Aladule! Adım Aladule!.. Babaııı koymuş bu adı."
rine selerler düzenleyip Müdeccenleri Kuzey Afrika’ya kaçırır­
ken annesiyle birlikte gelmiş. Halkulvad ile Tlemsen arasındao Aladuie ııiıı, Arapçada "adaletli kadın” anlam ına geleıı “ El-
gemi senin, bu gemi benim maişet edinip annesine bakarmış. Mıle kelimesinden geldiğini ve M üd eccenler tarafından böyle
İki ay evvel annesi ölünce ortada kalmış. Akdeniz’de bu n ca sa­ telaffuzedildiğini Hızır Reis de biliyordu. Ona. bu İsinin yol bo-
vaş. bu kadar asker ve gemilerde sayıları gittikçe artan [orsala, .'« a beni başka hülyaların içine sürüklediğini, içim de ikilikler
olduğu sürece, elbette sahillerde hayatları savrulmuş kadınla­ * an kirler yarattığım söyleyem edim . Zihnim den kovmak
rınsırları
ne sayısı vardı.”
da her geçen gün artacaktı. Kim bilir neler yaşamış!'-
bunlar. Adai 'r ^ap|®Inak aras" Kİa tereddüt ettiğim nefretlerdi
•r>k ° ' enÜZ sa8 |ana' " a"iış nefretler
Abanız ne iş yapardı?”
 O ru ç Reis'e ait olm adı. Anlattıklarımın tama-
"Kadı imiş efendim! Ömrü boyunca adalet
^ hl' g a k la m ış ve b ir daha ağabeyi hakkında ah vah
Ben çocukken Kral Philip'in adamları tara, SaV" na"b ı,k
diye öldürülmüş " '"dan Mr,., ' ■ y ' ^ 1" söz vermiş gibiydi. B ir yandan taşlarım ızı sür-
MüslO,
S d ^ ' " Kaleler ilerlettik, diğer yandan uzun uzun sohbet
Hızır Reis aldığı cevaptan sonra bir müdd
IHI Ö ilre n d lfti h e r « e v n n ıt V-, I, -l:___ . u u ae
^ l başın,
Üaşiflj fi"erdnlü b i r akşamdı. Değişik konulardan b ahsettik Bana
eğdi. Öğrendiği her şey onu kahrediyordu sanki. .\edei)
'l,lk Hl'[n |iek çok kıyısını, pek çok adayı, araların d aki mesa-
yüzüme baktı: 0,1,i
veya gündüz seyir şartlarını, kayalıkları, ıskarça II-
•Cezayir'e kadar a r k a m ı z a b a k a b a k a işittik efendim iz
vs (|urmadan sordu. Kafasında hangi planlar vard ı,
şükür peşimizden yetişen b i r k a d ı r g a o l m a d ı . S o n r a A la d u i ^
! ' ' .elip s efer kurbanları
'sefer kurbanları kesildiğinde
Kes..u.B - rotası nereler o lacaktı
yoldaş olduk, pek çok şey k o n u ş t u k . B u k a d ı n b e n im çigneö' ,rdu Görüşmemiz bittiğinde beni
beni yem
girmek zordu. Görüşmemiz bittiğinde yem ek için başka
ek için başka
ğlm toprakların, v a t a n ım ı n k o k u s u n u t a ş ı y o r d u . C ez ay ir lima
(irmek/or
Rodaya rdü 0O sırada
götürdü. s|rac,a Alad
A la dule'yi
u le 'yi sordu.
sordu. Eğer kabul buyu-
Eğer kabul buyu-
ılımla onu öylece b ı r a k ı p g i t m e y i kendime y e d irem em lştlm
ayma'ya hediye
,ursaeşi Cemayma'ya hediye etmetm ek
ek istediğimi
istediğim i söyledim
söyledim .. ““ Se-
Se-
İşte tuttum elinden..."
"Diğerleri peki?" n]n hizmet• edecek
" w ‘‘k birine ihtiyacın var! Evin
Evinee döndüğünde
”"kyemek her zaman iyidir." d iyerek beni şaşırttı. A sıl şaşır-
■Şehrinize gelince k e m e r l e r i n i s u c u k g ib i a k ç e y l e doldurdu-
guın kürekçilere t e s l i m e t t i m . T u n u s 'a dönecekler.” T j l ise takip eden cün,leşiydi:
■Üstelik o da Müdeccen!”
Ben hiçbir gün ona M üdeccen olduğum u söylem em iştim .
Müslüman gibi abdestim nam azım yoktu üstelik. Yalnızca İs­
Yedi gün sonra beni çağırttığında. Oruç Reis'in ııaa'şı Sidl
panya saray mektebinde harita v e gökbilim öğrendiğim i anlat­
Ahdurrahmaıı'ııı Kasaba (la bulunan ünlü camisinin haziresine
mıştım. Peki ama M üdeccen olduğum u nasıl b iliyord u ? B e lli ki
defnedilmiş. Tlemsen'den gelen hamlacılar geri gönderilmiş.
beniaraştırtmış. kim olduğumu öğrenm işti. K im olduğum u bili­
İhanet eden kâtip F.rnesto'ııun bedenini ortadan k a ld ır m a k üze­
re iki fedai görevlendirilmiş. Tenes, Serşel ve Becaye'ye halkını
yorsaneden daha evvel h iç belli etm e d i? S atra n ç b aşınd a onca

teskin etmeleri, Tlenısen dekiııe benzer bir ayaklanmaya fırsat nuhremane konuları b irbirim ize anlattığım ız v e sırlarım ızı p ay­

vermemeleri İçin reisler gönderilmiş v e şehrin
gece ve gündüz yalnızca Kur aıı okunmuştu.
Hızır Reis yedi güııû hiç konuşmadan geçirdi. Nihayet be­
nimle satranç tablasının önüne bağdaş kurduğunda, uykusuz
geçirdiği yedi gecenin yorgunluğu gözlerinden okunuyor, ağa­
beyinin hatıralarına gömüldüğünü hissettiriyordu.
c a m ile rin d e laştığımız halde neden bu sırrım ı bildiğini bana h iç söylem ed i?
Şaşırdığımı fark edip konuyu değiştirdi:
Sen yokken şu heykellerin sesini duym ak, ne d ediklerini
stenmek, sırlarını keşfetmek için ço k uğraştım . B ir zam anlar
btnd'yn'un heyl<el' Hö rn ıüştüm. B iri kulaklarını, biri gözlerini.
K o n u ş tu k la -
aS*ını kapatıyordu. B u ra d an y o la çık arak bizim le koııu-

165
 şacakları bir farklılıkları olmalı diye hocalar ,|ll(la Blllure’ye «İden yol da belli olacaktı. Billure.
gösterdim Nafile!.. Blleııi bulmalı!” M Sırtt,r ^'konuştuğunda s e n i b a n a g e t ir e c e k le r ." demişti Bel-

Bu son cümlesiyle Blllure’yi kast ettiğini
. . . . . . on
bi,iV°rdUm f
bulmaya çalıştığımı ama umutlarımın «ittikçe lükend 4 ^
ledlm. Beni şaşırtmaya devam etti:
"Bileni bulamazsak biz de bilene buldurmalıyız!"
«?•
"Eger sen razı olursan bu heykelleri Karlos Krala hep
gönderelim, biraz da o düşünsün, bileni aratsın; ha?"
Şaşırdım. Kellesine ödül koyan bir krala hediye gönderin*
de neyin nesiydi? Heykellerin sırrını hayli merak etmiş. ^
yormuştu ama sırf bu meraktan kurtulmak için krala üç a)ım
heykeli hediye etmeyi beyhude buldum. ( llmayacak şey değildi
elbette. Kral Carlos böyle bir hediyeyi alınca Barba Rossa'nın
kendisine gönderdiği mesajı merak edecek ve İtalya'dan Porte­
kiz'e. Milano'dan Sicilya'ya. Avusturya'dan Felemenk’e, Bohem-
ya dım Moravya ya sahip olduğu bütün ülkelerindeki rahipled.
filozofları, zeki adamları bu sırrı çözmek için seferber edecekti.
Blllure'nln geçmişim, halim ve geleceglın diye bana sunduğu
altın heykellerin adı etrafa yayılınca belki de saray kapısına in­
sanlar akın etmeye başlayacaktı. Heykelin sırrını bilme iddia­
sında insanlar... Uecaıı Ojeda. heykelleri ölmek üzere olan bir
dostunun verdiğini söylemişti. Bu durumda heykellerin birsim
olduğunu ve konuşacaklarını bilenler ancak birkaç kişiydi- İşte
o sırada anladım Hızır Reis'in asıl maksadını. O Karlos Krala
kendisi için değil beııtm İçin hediye gönderiyordu. Çünkü hey
kellerln konuştuğu tek kişi Billure İdi. Eger bir başkasına daha
konuşmazlarsa heykellerin ne dediğini kral ancak Billure den
veya onun söylediği birinden öğrenebilirdi. Her halükârda sn
',W!İler -inişti H ız ır R e is 'i n p la n ı ç o k güvenli sayılırdı.
lir hediye!.. Zekice!.. O da kendisinden korktu-
^ T a n ı n a bir hediye!" ---------- Carin*
CanduS ( ü ste |ik. Tabii k i s ır ç ö z ü ld ü ğ ü n d e Kral Carlos
'
*ullU R’eis
jultf ssnalğ e is 'e b ild ir e c e k ve
e lıildirecek ve hatta
tıaua başka
o»ş»<. s ı--------
r d o l u b ir h e d iy e
olan
fonuH'Z" e d e c e k . övünecekti. «irim Bizim iç önemli c la n sırrı
in ö n e m li o
için
g, ntukab« n kra| övünsündü. Gerisi bir Madrid seyahati
ile
pltenkişiy ^ ^ g görüşmekten ibaret olacaktı.
*
rts|r,ı '"O m larla meşgulken Hızır Reis'in ellerini kene.,e,.H
çıtlattığını gördüm. Satranç oynarken daha ciddi
Üstelerden bahsetmek isterse böyle yapar ve sesinin tonunu
n, kademe yükselt irdi:
•Derya çenginde ele geçirilen haritalara daha bakmadık."
Denizlerde ele geçirilen her şey korsanlar tarafından gani­
met olarak paylaşılır, yalnızca seyir aletleri ve haritalar gemi­
nin malı sayılarak toplanır, hâzineye konurdu. Akdeniz'de kor­
sanlığın en yaygın kuralıydı bu. Levendler de bu kural geregi
degeçirdikleri irili ufaklı bütün haritaları toplayıp Hızır Reis'in
önüne yığmayı âdet edinmişlerdi. Hızır Reis, hâzinesinin harita
reseyir aletleriyle ilgili kısmını benimle istişare eder, seferden
önce hangi haritaların ve aletlerin kadırgalara alınması gerek­
lisine ise ben karar verirdim. Sefer sonunda yeni ganimetler
dahil bütün haritaları tasnif ederek yerlerine koymak da yine
benim görevimdi. Zaferlerden sonra ele geçirilm iş haritalar
M her 'fimizi de heyecanlandırırdı. Bazen saatler boyunca bu
" nı haritaları inceler, gezindiğimiz suları daha yakından öğre-
mak denizler hakkında bilgi sahibi olurduk.
^ ^ 'italardan söz açılınca neşelenmiştim. Hizmetini gören

166
167
 ı.aiar cok önem li katkı sağlıv
yığdılar. Her birerine ayrı ayrı dokunmak
,anıa*'n<,a bU T b u l’dayuuş. Devlet-I MİVY-’nın ban-
mat Haricinin talilocinl lr ,^ l„„._ ı. . ' ? 'r|(|n
mek. derisinin kalitesini incelemek, tozlanan"^"' baS|arı„ 1
/ > lerdeH S ; R e i s in sultana gönderdiği p eş k - s l- r
her zamanki gibi yine çok heyecan v e r i c i y j ^ ' ^ l l i ı l ? ve Hı* 1
görmek ve . da
o,saydl . 7aman
mitii /aman
zaman konusHı*
bir mektubun zarfım açmak gibi. İçinden
-yMutıı ııe 'ç A'l" rı;ı yaznJ tjia' 1 için. KeşKe b u ^ harltalar üzerinde yeniden
Ç,ka« K i ’
hatırayı getireceğini, kimin parmak izine dokunacağı^' İd»® u“ c’
ve p ayl«,lS,n”
** dik Aına ?v .„ıe de
yine de bu
bu haritaları
haritaları onun
onun için
İ ç i n saklaya-
ederek bir zarfı açmanın heyecanına kapılıp tom-,rı- ' jumuZ
----- — - .................... KaP " 'P t o r n a n a ^ ^İ'afetmeUylm- b o yn u z kulağı geçiyor; benden dahi
ritaları
ritaları bağlayan kaytan sicimleri
bağlayan kaytan sicimleri çözmeye ■- ■ arıanniK
r f lım — başladım. K,1t,k söy>< *e
tığım renklerin tonları, çizgilerdeki ustalıklar, yer y,.r 0]u^ (ağıin-
İPİfPİPr vahnt cııva • T J- im ik U U e r y e r o , l0J,iare Reis heyecanımın arttığını söylediğinde haritaları boy-
lekeler yahut suya nıaruz kalan kısımlardaki bozulmalar h.
e ayırmaktaydım. O na ce v ap vereceğim sırad a dillin
merakımı kışkırtırdı. Bazı haritaların lıangi ülkede çizildiğim
Wina? °d ı Önümde iki karışa b ir karış b üyüklüğünde küçük
bazılarının hangi usta haritacının elinden çıktığını, hangisi^,
!U'U3>ita duruyordu Bana tanıdık gelen b ir ce yla n d e risi Ciö-
rüzgârgülü ve pusula çizgilerinin daha ustaca olduğunu keş
b" kararır gibi oldu. Hayal gördüğümü. B illu re ’niıı heykelleri
(etmek sanki bir bilmece oyunu oynamak veya lııgaz çözmek
gerine konuşmaktan dolayı zihnim in beni aldattığını lalan dü-
kadar zevk verirdi bana. Akdeniz’de bilhassa Muhammet! bin
jûndûm. Hayır, hayal değildi, gözlerim d e beni yan ıltm ıyo rd u
Mulıammed İdrisi'nin harita kopyalarına çok rastlardım. Zuzu-
valardan olan İdrisi. dört yüz yıl kadar evvel Kurtuba'daki ha­ ige. dokunabiliyordum. B ıı benim kendi haritam d ı. Renkleri,

rita okulunda tahsil görmüş, on beş yıl boyunca da Akdeniz’in çizinden hep ezbere bildiğim, m etruk h isard a kendi ellerim le

tamamı, İngiltere ve açık denizleri, hatta İstanbul ve Orta As­ gizliceçizdiğini haritam. T e şrin ler gelm em işti am a b ir an kend i­

ya’yı bile dolaşmıştı. Sonra da Palerm o atölyelerinde altı arşına miMalaga’da hissettim. B aşını hâlâ d ön ü yord u . K ulağ ım a sanki
iki arşın ebadında büyük bir harita çizmiş v e şöhreti Akdeniz’e Billure'nin sesi geliyordu. K o klasaııı kokusunu d uyab ileceğim i
yayılmıştı. Bir gün onun yeni bir haritasına dokunabileceğimi sandım ve gayriihtiyari h aritayı kokladım. E v e t. B illu re ko ku­
umut etmekten yorulmuştum. Heyecanını biraz da bu umudun yordu. Başım dönmeye d e va n ı e d iyo rd u . A v u çla rım d a k i h arita
yenilenmesindeııdi. Çünkü Akdeniz'de se yir haritası çizecek değil sanki Billure'nin e lleriyd i. Elim i tutm uş, m e tru k h isard a
p e k ç o k haritacı, kaptan yahut korsan onun bilgilerinden yarar­ "eşeyleyürüyorduk. Başım d ö n m e y e d e va m e d iy o rd u Ruzg.ıı
la n ır la r d ı. Yüz sene kadar evvel ölen Endülüslü haritacılar Tan-
"Pkı o günkü gibi esiyordu. B a ş ım ...
c a li A h m e d v e y a Mürsiyeli İbrahim K â tib in in çizdikleri deyine
s e y i r l e r d e ç o k i ş e yarayan kıymetli portolanlar idiler. Onlardan
d
biriyle de k a r ş ı l a ş a b i l i r d i m . K e m a l R e i s in yeğeni P ir i R e is in
Alnım da g ü ls u y u k o k u s u y l a u y a n d ı ğ ı m d a H ız ır R e is ile bir- -i
çizmeye başladığı h a r i t a l a r d a k i e s k i z l e r i n t a m b i r e r u s t a İŞ İllr
A ladule, C e m a y m a v e b i r k a ç h i z m e t ç i ile k o n ak h e k imıln
in ln
in ,d l
I sorularla dolu b a k ış la r ı ü z e r i m d e y d i . Ş im d i o n l a r a
sorı
pamazdıın. Benim s o r u l a r ı m d a h a m ü h i m d i :
aÇıkl
la»iav
1519

-Bu haritayı k im . n a s ıl e l e g e ç i r d i ? "

Bu sorunun a r k a s ı n d a n Cleves D ü ş e s i M a r ia 'y , $
sine götürürken u y lu ğ u n a ok saplanan Rum ı n u h a f r V * Vsİ1-
■ ı» m. „ıa...ı.. ı . „ . ...
zor olmadı, iğrenç bir adanı olduğu her hareketinden l '■»«H
“ ulrp. 1
yordu. Ona keseyi a ld ığ ı kişiyi tarif ettirdim. E v e t! .. B u l ı J ' ^
oBillure'ydl. Demek hayattaydı ve yakınım dan geçınişı^ '^ 1
"Billure.. Gözümün nuru..."

Gülümsedi. Ona hep “ H ızır R e is" v e y a “ E fe n d im iz " d iy e hi-

pederdim. İlk kez Kaptan B a b a d e d im . B a n a S id i C an d e m iş ti
inkü. Galiba hoşuna gitm işti. T ıp k ı b e n im gibi. O r u ç R e is ’ten
mra herkesin kendisine “ B a b a " d e m e y e b a ş la d ığ ın ı hatırla-
ıişolmalı ki eşikten om uzlarını d a h a b ir k a ld ıra ra k geçti. Bu-
ısıCemayma'nın b üyülü ş a rk ıla rın ı ilk d in le d iğ i salo n idi. İç e r i
irdiğimizde şaşkınlıktan d ilim i y u ta y a z d ım . A la d u le , b u kona-
abir taze ıtır gibi gelmiş, y a v a ş y a v a ş h e r ş e y i b a ş k a la ş tırıy o r-
u. Hızır Reis'in çok sevgili eşi C e m a y m a , z a rif r u h u n u a n la y a n
»r yardımcı ve dost b ulm uş g ib iyd i. A la d u le d e sa n k i b u e sk i
otağın ruhuna tılsım la d o k u n m u ş tu . Ş a m d a n la r d a re n k re n k
«Imumu huzmeleri d u v a rla rd a k i n a k ış la rı y a ld ız lıy o r, H in t
^taraflarından ıtırlar v e ka ran fil ile ü z e rlik u s a re le ri diınağ-

RrbelfUnUy0r m e y v e le r , e P s '*e ri d o ld u r u y o r , gül

hlen ü ^.Ve.SÖt sü ra ll'le ri d iz ilm iş, göz f e r a h la tıy o r d u . H iz m e t

cePken vo ^ a" lmm lle P si b ir ö r n e k g iy in d ir ilm iş , b ü r ü m c ü k

171
 nın altında bulunan kırk reis ve k a d ir,
Charles Quint, O sm anlı düşm anım Şartken
Cezayir Sancakbeyi ııin konağından z iy a d ^ 1" 11^ 1ke
,,a V ^ S'anmKarlos K ra l diye çağırdığın ku dretli adam
sarayında hissettiler. Az sonra Oruç Reis /] S İ* \
sen» d“ h'
da mevlld-l şerif okunmaya başlayacaktı .s' " bÜ' û" ^d"""""ı
oyum
yıl geçmişti ve gaziler, oyuna g e tirild ik ,e rin i?'’ «ben
k .pol>yeSİ" : , b a k a y ım ! D e v a m e t Sid i."
dememiş, unutamamışlardı. Hızır Reis i - ,ürlü t,
-Çikoo°!? Kossa nam firkate h ırsız ı H ız ır'sın !.. *>yfe bilip
şünûp duruyordu. Akdeniz'de y „ , lar( ' " ° rt«
■Senm ıjvelden
elden fırsat bulup b bizim
izim üzerim ize gelip
„ bi senin cuu . . .
™ ?' ',ef b" rnu" ucunda". <>er adanın gerisim, ^ * * U5s senden d eğ il bizden idi. K ra l dedem za-
dn^y°sl ,.e etmen,
ardından karşısına o yıkmaya başlamış,, v '>er f,r'>nar "
W °nl“ r ikemin in san ları ta şk ın lık ve isyan d a o derece ile ri
kalleşçe davranıyordu. Doria korsan defim, « e ,J
<n>'"nd° “ 'sal azizlerim iz b ile bize gücenip yüz çe vird ile r. Ne
Bundan böyle Akdeniz'de mal ve ganime, d0» « î
g ı0 'kl ku S geçtim to p raklarım d a düzen ve in tizam hâkim
ve kadırgaların hiçbiri Doria nın kalvonl ^'yonh'
l ^ kibe i,k ve Kutsal B ab am ız ad ın a h alk ım uyand ı ve siz
onu tatmin etmeyecekti. Merhum K a n c a 'n "" k° Va,amak kadar
^ "'ile sa va şa azm ettik. B ö yle ce ku tsal k ilise m iz in a z iz le ri
onca zaıııan boyunca Doria adım ı ı matem,n' tuttu*,
^içerdikleri fırsatı şim di b ize verd ile r. H ıristiy a n lığ ın ku tsal
'» « S
Okuduğu ezan olarak anladı Vak,iv, ‘ karde^ l y a s „ * * deri senin o ağabeyin o la ca k k â firin büyüğü K a n ca nam
Barba Rossa şeytanını ve çap ulcu d iy a v o lo a sk e rle rin i tepeledi-
bU' * '« « " * Pişmandı. A g a b e v Î ı b" k° İ
flfrenmemey, yeğlerdi, am a i L « î yer aidıgm, r irllk Becaye. H u lkulvâd ve Tunus e lin iz d e n çık tı. Ş im d i sıra

sında intikam İsteyenler i,e tevekküM , ^ ara- Cezayir’de. Senin de ak ıb etin ağ arı O ruç g ib i o la ca k tır. E tra fın a

* " b a l a r d a mevlld okuım Î ^ ikiy« a y r , , ^ topladığın beş on a k ılsız ko rsan e ş k ıy a s ıy la sen şim d i ne ed ecek,
seçileceğine da|r karar alınm, , Sa' ° nda ha"fÜ yolun askerlerimizin elinden n a s ıl k u rtu la ca k sın ? E ğ e r a k lın v a rsa bu
^ — bularına t eWi a ' »< karar C ezayir i n ^ mektup eline vardığında C e z a y ir ’in a n a h ta rla rın ı a lıp ve b oynu­

'''•ranıp davranmayacaklar, beli ' ! ’ U'U,s',aki,er H»bi ikiyüzlü na makranuı bağlayıp ayağ ım a g e le re k affo lu n m a n ı isteyesin .
Böyleyaptığın takdirde b e lk i y ü k se li m erh am etim sa ye sin d e e s ir
C ' S ' " '- ““ - “ «•
atmaktan kurtularak b ir m ik ta r m a l ile v ila y e tin iz e g itm e n iz e
un verebilirim. Yok. in at ve m u h a lefe t e d erse n a z iz le rin b a şı
i n sana bir iş ederim kt. d ü n yad a kim se k im se y e etmemiştir
inr imdi bildiğin gib i d a v ra n !"

»amam bitince H.z.r R e is inanchgi b iç im d e h a y k .rd .:

172 nnebinHi!rim L K ' m b İlir h a n g in iz n e v a k it k a d ırg a la r ım d a n b i -

'2 VC ^ k ^ i p re isim o l d u n u z . K im b ilir h a n g in iz i l e
 »e vamt omuz omuza can ,

mdlr- «*'■ mektubunda heT „ Î T ^ 5, „ d le k o r u m a z s a k bizden alınıp başkasına v e rilir

ağamın ifadesiyle poh ye m iştir’ h
oldug» ?ekl1 * anız bunu şahsınız iç in d e ğ il. A lla h tçın te-
a*na. bize AMab'm yard.m Prf " P kara'
öer |ntika' " İS inizin bellerinde altın la r d iz ili, h e p in iz in mem-
0,,,ara bir <Ç ede/im, ra ki b ir hif U n u , ^ O * jlııd'ü'11'2 H,^ 'd e r d iğ in iz p aralar ço cu kla rın ız a d e ğ il to rıın la -
- ...a n gelsin. tarihlerde Z
.anlarımızı rahm etle yâd ettirsin : isteyin , m e m le k e tle rin ^
*'1 iej£etle(inlze w jze sorunuz. K a lp le rin iz ne is tiy o r? Alacağınız
tarihZ S '
f e r h a b e r le r iy le birlikte a ltın la r g itsin. Yeter ki dikkat ed ip ' ^ k a z a n a c a ğ ın ız m addi zenginlikler mi; d ah a ileri

r u k a r a r v e rin . Kadırgalarım a -tıpkı ilk günde dediğim gjb' kara'ırda ıacağınız m anevi n im e tle r m i a ğ ır b a s ıy o r? A lacağınız

la lı iç in c ih a t etmek, denizlerin ak ın cıla rı olm ak ve ganim ett Kaderkale'ye birlikte geldiğiniz a rk ad aşların ızın in h ­
^ ..arı olm ak ve ga.
e v la tla ....
rın ız. a rızık gö götürm ek üzere b
tü rm ek bindiniz. Akdeniz'in
in d in iz . A k d en iz ,,, s.^ ' andan mı. yoksa yü ce d in in iz in e m irle ri m i etkili o lu y o r? C an ı­
y iiz ü s iz i bunun tersini yapm aya z o r l a m a » '"
y ü z üK se iz n i• yapm aya zorlam asın, yoldan azdım » ma pazara çıkard ığınızd a k a rş ılığ ın d a ne iste ye ce k sin iz ? B ir
sın. n di in
b iz
u ni uvoW
n t e»*“
r s i—

sın . K e n d in iz i yoklayınız. N iyetim izde h alis olm ayan bir şeyler
v a r is e o n u iç in iz d e n atınız. N iyetim iz e v v e l a cih at, sonra nrık
o l u r d a b u s ır a la m a y ı d eğ iştirm ez sen iz , b e n i şad e d e r s in iz . De­
ğ ils e d e k a r a r ın ız k a r a r ı m olur.”
"Bizim k a r a r ım ız senin kararınd ır R e is Bab am ız!”
“E v latlarım !.. Yerimizden yurdum uzdan b u kad ar uzaklarda,
k im im iz k im s e m iz yok iken tutunduk, b ey olduk, sultan olduk
B e k â r o la n la r ım ız evlenip barklandı. C e z a y ir'in taş evlerinde
v a t a n tu ttu k . B ü tü n b u n l a r bize d ü n y a em anetidir. Em aneti la-
I V
V
w dakika için vicd a n ın ız la baş b aşa k a lıp şu kararı veriniz
istemektesiniz, ah ire ti m i?”
Dünyayı mı
Hep bir ağızdan çıkan ayn ı s e s sa lo n u d o ld u rd u :
■Bizim kararımız senin k a ra rın d ır R e is B ab am ız !”
Hızır Reis cüm lelerini b itird iğ in d e , D o ria 'd a n in tik am alm a
duygusunu cihat lehine 11 e d e re c e b a stıra b ild iğ in i m e rak e t­
lim. Bazı levendler hâlâ a ra la rın d a fısıld a ş ır v e k a ra r v e rm e y e
çalışırken reislerden biri g ö z ya şla rı için d e b ir ağıt o k u m a y a
başladı. Yanık dizeler h erkesin ciğ e rin e iş le y e c e k tü rd e n d i v e
kopuzun tellerine vuran ozan d a san k i bunu h is s e ttirm e k iç in
elinden geleni yapıyordu:

Yerimiz va r yücelerd e
Fikr-i dünya hecelerd e
K âh gülerim kâh ağ la rım
Uyku tutmaz gecelerde

y ^ : : : i r : Ö en’ k a ra r b e llİ o lm a d a n u ğ u ltu la r duym a-

Iadllt Dışarı 1 ' d ig im iz d e b u n u n g ü lb a n k olduğunu
•''Şandan, lim and an g e liyo rd u :
 d i s i binsin. S o r g u ç l a r ı m d a n b i r i n i s o k u n -

f »lam , guşansın! C üm le p eşke şleri m akb ulüm

-Allah Allah. İllallah... Eli k a n . k ılın c ı k a n . . Sines( .
ciğeri püryân... M e y d a n - ı ş e h â d e t t e A lla h y 0 |u n a >"%,uçlann,dan ,e h e r „ e ki ih tiy a c ı olur, eşiğim e arz

Kahrımız, g a z a b ı m ı z d ü ş m a n a z i y a n . . . A d û v d e n k o r k n ,^ Î * |ur: ^ b ü t ü n d evletlular, vezirler, ağalar, b e y le r ora-

korkmayız hiçbir z a m a n . . . Kur a n d a z a f e r v â d e d i y o r Ha, 'k jsin! '0 S'raf. hsiııler okuyup sizin iç in d u a la r ettiler, â m in le r
Yezdan..."
ılavd'- HePsl
Gelenler Piri Reis İle M uslihiddin Reis'in kadırgalarıydı. Plrj dedile' hediyelerin huzu ra g e tirilm e sin i iste d i. S u lta n o n a

Reis'in kadırgası iki y a n a turna kanadı açılm ış gemilere baş çfr HlZ'r. RCIS S ve Cezayir sa n ca k b e yi o la ra k sorg uçlar, k ılıçla r.
■Beyim*dem'Ş nal]dra v e y e şil ip e kte n b ir s a n ca k gönder-
klyor. onun köpüklendirdiği dalgaları b eylik kalyelaiar ile salta-
nat kadırgaları dağıtıyordu. d,bakuına5 ‘ ^ kj herkesj h a y ra n b ıra k a c a k c in ste n . H ız ır R e is

Farklı bir gündü. Dünyayı titreten iki hükümdarın elçileri 0IİÎ" B"hediyesi sorguç v e k ılıç la rd a n b ir e r in i e lin e a lıp ö p tü ,
aynı gün gelmişlerdi. Önce düşman, sonra dost... Piri Reisse- şuha" 1 türdü, SOnra ağ lam aya b a ş la d ı. H e rk e s o n u n la b irlik te
vinçle içeri girdi. Kucaklaştılar. Şadlık doyum luk oldu, meclis .Mub Biz sevinç gözyaşlarının h e y e c a n ın ı d u y u y o rd u k , m e ğ e r
sabaha kadar gönülleri şad eyledi. Meğer yü c e sultanımız Ya­
o hasret ile yaş dökerm iş:
v u z Sultan Selim Han -Allah devletini daim etsin-. Piri Reis'imizi
-Bize nasip olan ağam ız O r u ç R e is e n a s ip o lm a d ı. B u s o r ­
kabul etmiş. Hilaller giydirip izzet ü ikram da bulunmuş. Ru hu­
guç ve bu kılıç kadırgamızın d ire ğ in d e k i s a n c a k K u r 'a n 'ın ın y a ­
susta anlattıkları orada bulunanlara taze can bağışladı. Dediği­
nına asılsın. Bunlar o ra d a p a rla d ık ç a siz d a h i b ile s in iz ki ağ a­
ne göre sultan, bir vakitler Şehzade K orkut'a yaslanan Oruç ve
mın rulıu bizimle b irlikte s a v a ş m a k ta , k a n c a s ı d ü ş m a n a k o rk u
Hızır kardeşleri çoktan affetmiş, iki kardeşin H açlı denizlerinde
salmakta olacaktır. B u flan d ra b u n d a n b ö y le s e fe r le r d e b e n im
İ s l a m adına yaptıkları cihatlara gıpta edip rahm etli Oruç Re-
bindiğim gemiye alam et olsu n , b e n h a n g i g e m id e y s e m o n u n
I s 'e "Nasreddin (dinin yardım cısı)". Hızır Reis e de 'Hayreddin

( d i n i n hayırlı evlad ı)" diye lakap biçip lıilatler göndermiş. He­ grandisine çekilsin. Şu ip ek s a n c a ğ a g e lin c e , g ö rd ü ğ ü n ü z gibi
d i y e l e r i n i saltanat hediyesi olarak çattırdığı iki kadırgaya yük­ üzerinde bir Zülfikâr n a k ş e d ilm iş v e b iz e H a z re ti A li'n in kahra­
l e t m i ş . Ç e ş i t ç e ş i t hediyelerle birlikte elmas kabzalı iki kılıç He manlığı layık görülmüştür. D e rh a l ş im ş ir d a lın d a n bir gön d er
İk i s o r g u ç v e b i r s a n c a k - ı şerif yollamış. Se vin çle anlatıyordu: zırlansın, tepesine a ltın lıila l b a ş lık k o n u ls u n , beylik gemimi­
" H ı z ı r H a y r e d d i n b a b a m ı z ! .. P a d i ş a h - ı dü-cilıaıı. şevketlü
z i ddİnde? nya dUrdUkÇa dalyalansln Her b ü yük gazada,.
hünkarım ız S e l im H a n h a z r e t l e r i - ö m r ü u z u n o l s u n - B ak a reis.'
!onrada m " 1 U uzerıne blr nakış da biz işleyelim ve bizden
dedi, gözüm ün için e b a k a r a k ve e l b e t t e b a ş ı m ı e ğ d i m ; s u l t a ­
nın yüzüne b ak ıla b ilir m i. güneş göz k a m a ş t ı r m a z m ı. sonra
Cema atlanmıza yadigâr kalsın.”
gür seda ile ferm an buyurdu. 'Verdiğim kadırgalarım dan birine ^ S: , : aı r uie'nın sa,° n u^ u «e ı,m ş„
b o r s a n r e is i o la r a k g i r e n H ız ır R e i s , « e c e n , . , s a
 , C o m m ed ia. İs p a n y a k r a liy e t ok u lu n d a D ecan
a « v ıu « u «a a w « *",u c v / » llia illl C lllc lll d e v le tin in hi2nı
b i r b e y o l d u ğ u n u . Cezayir'e sancakb eyi o l d u ğ u n u d û ^ " ^ * * * * ^okutmuştu Rabat, c e v a p verd im :
‘^ abİZ" hu kem âsm d an D ante nam b ilgenin C ennet. Cehen-
d u . B u n d a n b ö y l e S u l t a n Selim Han'ın gücünü de. h a s s a s iy ! ” ' -yenedık kitab ıd ır H a yre d d in B e yim . Kiliseler-
d e y ü r e ğ i n d e h i s s e d e c e k b i r k a p ı k u l u id i a r t ı k . D e ğ il m i kj
d e r ile n s a n c a k t a Z ü lf i k a r v a r id i . e l b e t t e H a c . B e k ta ş O ca8, ^ nfiı,ve Ara*'
^ y i i r d eyişim '" hoşun a gittiğini gö ste re n b ir neşe ile se-
k a z a n ı C e z a y i r 'd e d e k a y n a y a c a k d e m e k t i . H ı z ı r R e is 'in ^

g e m ile ri O s n ıa n lı c i h a n d e v l e t i n i n g e m i l e r i y d i a r t ı k . A vrupa-n,n
^ okuyup eğlenelim o h ald e . Lâ k in kefere n ed en
e n b ü y ü k k r a lı o l a n v e c i h a n d a k e n d i s i n e r a k i p olmadığın,
s ö y le y e n K ra l C a r lo s . a r t ı k O s ı n a n l ı 'n ı ı ı b ü y ü y e n g ü c ü i|e ta . ? ■ ola ki? N e u z ü b illa h b iz i d in im iz d e n m i d ö n d ü rm ek
göndermiş
n ış a c a k tı P ir i R e is g ö r e v i n i b i t i r i p d e k a p ı d a n ç ı k a c a ğ ı sırada

y e n i h a t ı r l a m ış g i b i d ö n ü p k o y l u m d a n b i r k i t a p ç ık a r d ı v e ona 'soruya cevap bulab ilirim d iy e k ita b ın iç in e b ak tım . Ve b ul­

H a y re d d in l a k a b ıy la h i t a p e t t i . O n u d i n l e r k e n b u la k a b ı sevdiği dum. Kitabın yalnızca ce h e n n e m b a h s i yaz ılı kalm ış, ge ri kalan
y ü z ü n d e n b e lli o l u y o r d u :
sayfaların üzerine savaşan gem i ta s v ir le r i çizilm işti. B u n u a çık ­
‘ Hayreddin B a b a m ız ! Â d a b - ı p a d i ş a l ı î y i y e r i n e g e t i r i p sulta­ layarak Hayreddin R e is’i g ü c e n d irm e k iste m e z d im am a o n d a n
n a v e d a ettiğimizden s e k i z g ü n s o n r a Koron a g e lm iş tik . Bura­
bir şey saklamak d a im kânsızdı. Gözümün iç in e b a k ıyo rd u .
d a o n sekiz pare v a r d a k o s t a V e n e d i k kadırgası y o l u m u z u kesti
"Okuyabileceğimiz bölüm y a ln ız c a ce h e n n e m i a n la t ıy o r b e ­
Evvel kaçalım dedik, s o n r a s u l t a n ı m ı z ı n R o d o s ş ö v a ly e le rin e
jim." deyip resimli sayfala ra b ak m ası iç in ia d e ettim .
y a z d ığ ı mürur tezkiresini b u n l a r a g ö s t e r d i k B e n e lç i o lu p kap
"Kâfir güzel de ta s v ir e d erm iş!.. H e le a d ın ı s ö y le d i m i b u
t a n ın huzuruna çıktım. Fermanı g ö s t e r i p b iz e d o k u n m a m a la rı

gerektiğini söyledim. Kaptan z e k i b i r a d a m d ı . N e r e y e gittiği­ kaptan Piri Reis'im!"

m iz i s o r d u . 'Cezayir Sancakbeyi H ı z ı r R e i s 'i n y a n ı n a ! ’ dedim Doria. beyim, adı A n d re a D o ria im iş."

D e m e k B a r b a R o s s a şimdi de sancakbeyi o l d u h a ! ' diye başını t zuııca bir süre sessizlik o ld u . D o ria a d ın ın o n u h e r ş e y d e n

salladı S o n r a d a l e r m a n ı hiç okumadan b i z e e m a n verip hay­ ^I nıaya başladığını o a n d a g ö rd ü m . T e r e d d ü tle s o rd u : “ P ir i

kırdı Bak a T ü r k ! S a h ip li s ü r ü y ü kurt dalamaz. S i z e şimdi do-
"Akd " <>ria k'lb l' net*en 1)11 k ita b ı g ö n d e r m iş tir s a n ır s ın ? "
burnıayışım. i l e r i d e y i n e k a r ş ı l a ş a c a ğ ı z diyedir. Var y o l u n d a ol.
"Doğru'2 ' 8126 Cehennem e tm e y i d ü ş ü n d ü ğ ü iç in b e y im ."
B a r b a R o s s a 'y a s e l a m s ö y l e y i p şu kitabı benden hediye götür1
deyip bizi b ır a k tı." M in a r e erM" ,5oyle d ü ? ü, 1 ür. L â k in A lla h 'ın iz n iy le h ile s in i

Su ahd im o lsu n ."

—J Ş T T ü ? kUabl bana Baktım, y e r ye r resim-
d e r e n le r i!,1 ' T 11 UyUm az b e y im ! H e m e n se n y o lu n d a o la
ciltli bir elyazması idi. Latlnceydi. Başlık kısmını
r m eydanı b oş ko m az.” ... J |
 -Sidi Can, şu Doria kâfirinin hediyesine yarından t,,
, bizim ne m erteoe e , — _
mukabele edelim. Kitabını tartalım, ağırlığınca mücevh^ H
ı<mau .
derelim." ^ " ‘Z enda!" bildiğin gibi davran!
W » . . G ö n d e rd iğ im heykeller sana konuştuğu zaman belki
-Maddi ağırlığını d e ğ il m a n e v i a ğ ı r l ı ğ ı n ı ö lç e lim derin, t
gamı!Ijf- b ü tü n ş e y h v e m u ra b .tla n -
yim. Biz de ona g e ç e n y ıl k ilis e y i k a r ı ş t ı r a n 9 5 y e n i kural, tebilimi"1
rReis.
,e<i' ertesi gün Cezayir’in d u l u ..
rıp gönderelim; P r o t e s t a n l ı ğ ı n 9 5 y e n i k u r a l ı n ı ." (id11
nûtün ileri8 elenlerini to p la y lp sı,lta n ln fe rm a n ın ı o k u ttu v e
-Yok Sidi. d a h a i y is in i y a p a l ı m . Yunus E m r e m hazretler, ■ dinin n e o ld uğ unu a n la ttı. H e p s i O s m a n lı
- » .in H ile r , se ıılik -
ııln İ l a h iy a tın d a n b i r t u l d e h a z ı r l a t a l ı m , ç o c u k k e n b a b a n , biîe

okurdu da ç o k h o ş u m u z a g i d e r d i , i ş t e oııu g ö n d e r e lim . Sonra

da bekleyelim. B a k a lım b i z e D a n t e şiirleri g ö n d e r e n D oria, l)«r.
viş Y u n u s u n s ı r r ın ı m ı ö n c e çözecek. M ü s l ü m a n l a r a eziyetle
meşgul o l a n K a r lo s K ra l a l t ı n heykellerin sırrını m ı? ”
Dediği g ib i y a p t ı k . Ertesi g ü n konağındaki birkaç kitaptan ? Z vuruldu, sancak d a lg a , ..........
Ayn, gün elçi san cağ ı çektiğim iz firk a te m iz C e z a y ir b u r n u ­
biri olan Yunus D ivanı i le üç a l t ı n heykeli nakışlı birer a tla s ke­
nudönerken Aladııle’nin sallad ığı m e n d ili g ö rd ü m . Gözümün
seye koyup ağızlarını a y r ı a y r ı mühürledik. Heykellerin yanına
konulacak m e k t u b u d a o söyledi, ben yazdım: önünde ise yakınlarımdan g e çip gid en B illu r e ’n in h a y a li v a r d ı
Sonbahar geliyordu. M ektup ile h e y k e lle ri k r a la , Y u n u s ş i i r l e r i ­
'Ben ki. Akdeniz’d e hikâyeleri lıeı> an la uları ne anlatılacak
alan Kanca nam konanlarşahı Barha Rossa ’n ın kardeşi ve yüce ni de Doria'ya verip D ecaıı O je d a ’y a g id e c e k tim . O je d a iy id e n

OsmanlI D evleti nin ıılıı hüküm darı S allan hin Sultan. es-Sullan
Yavuz Selim Han hazretlerinin Cezayir ilin d ek i Sancakbeyi Kızıl-
sakallı H ızır Hayreddin Reis in i E y kendisine k ra l diye sayısız ad
bulan hınzırr H elak ettik diye övündüğünüz Yiğitlerim izin hepsi
bilesiniz k i şiındi cennette, nim etler için d ed ir Yani k i muratla­
rına n ail olmuşlar, şadlık sürm ektedirler B iz d ahi onların nail
oldukları makamı özleriz Çok şükür k ı M ııtıanım ed ümmetin­
den ve İslam dinindeniz. Hayatım ız da p ak tır bizim , nıemötımız
da Ovle olunca bizim ne ölüm den ne de sizden b ir
iyiye ihtiyarladı ya. k o nuşacak ç o k ş e y b ir ik t ir m iş o lm a lıy d ı
Doğrusu onu kaybedersem k a rlı m e v s im le r i k im in le p a y la ş a ­
cağımı bilemiyorum. R ü z g ârlara b a ş ım ı y a s la d ım . Sırlarım ile
yem inim arasına yine b ir kış g e liy o rd u . İlk t e ş r in in s o n g ü n ü ,
metruk hisara gidip B illu re ’y i b e k le m e liy d im . İn ş a lla h b u s e fe r
gelir diye dua ediyorum . H ız ır R e is ’in te m b ih i kulaklarımda;
Billure yi bul getir. G e tire m iy o rs a n d o n a n m a m ı ç e k ip getir-
k o rk u m u z miÇ'" bir «üvercin k a n ad ın a d o k u n y e te r !"

vardır Hemen elinizden geleni geriye koym ayın, bildiğinizden

kalm ayın Sız uzızlerden yardım isliyo r iseniz, b iz bütün kâinatı

180
 sevm eseler yem in ederken Türkler
1521 mu«.—•
derler mi hiç?!
C ezayir önlerinde Ispanyol donanmasını görüp de
ele
-elıre düşm,„v
eyee başlayınca
b aşlayınca m ı ı u u w « beyaz
minarelere “ w — bayraklar
;ehre dü5m*yceketmere
' -.inere yaranmazlar, Rom R o m a'nın
a 'n ın Karta-
< lır.
r. gtd'P
Ki(lip klZ1'
lt1'Z' 1 .imasına fırsat
lırsat tanımazlardı.”
tanımazlardı.
‘,S'^yenidcnkıskaca- jçinekapamrgibi
C B i ^ diyemer , l l n m a e d a s , vardı:
Bir Ş ^ ..ı„ bir
B Sesinde .... mırıldanma
l>ir mırıtoa " 1 edası varoı: öMürer
" .Sid|, hani şu İspanya kralının muhafızlarını sırayla öldüren
adanı var ya. bence o adanı buraya da gelmeli ve Cezayir’in
Müslüman geleceğine ziyan eriştiren şeyhleri, murabıtları, bey-
jS lU H .- 'S
Müsl
ri. reisleri ■bir- bir
ı.ir temizlemeli."
temizlemeli.
leriC e va p vermedim. Yüzümde b ir seğirme hissettim. Hızır Re-
*ki yıl sonra. ,jn böyle bir şey düşünmesi için çıldırm ış olması lazımdı...
Cslelik iki yıl önceki bir olayd an bahsediyorduk, ben Cezayir
•Allmışdörl kadırga sayabilm iştim Sidi!.. Şehrimize arlcebis ilinden çıkalı iki yıl olm uştu çünkü. A yrıca İspanya sarayında
ve lop namlularım çevirmiş tam altm ış d ört İspanyol kadırga­ olup bilenleri takip etm esine d e şaşırmıştım . Ama o bununla
sı...- diye başladı anlatmaya. Sesinde ağır bir lıüzün, yüzünde yetinmedi, konuyu d eğiştirir gibi beni daha da şaşırttı:
küçük lıir seğirme ile. Şaşkındım. R e isleriyle bile görüşmeyen, "Kral, öz muhafızlarını ö l d ü r e n i bulabildi m iydi Sidi?"
mağlubiyetini nelsine yediremeyen, ağabeyinin intikamınıala- "Hayır efendimiz, üstelik İsp an ya halkı son ü ç kışta, üç tane
madıgı İçin kendini yiyip bitiren, O sm aıılı ülkesinin Cezajiı daha çengele asılı cesedin üzerine kar yağdığım gördü. Yine ba­
ilindeki sancakbeyi olduğundan şüphe d uyarak içlenen bu kişi ğırlarında hilal vardı efendimiz. A m a lütfedip siz, ben yokken
Hızır Hayreddin Reis olamazdı. C e zayir’i vatan bilmişti, ada­ burada neler olduğunu aidatsanız, merakını hadden aşkın."
lardan çıkarılmaktan çok sanki ad aları elden çıkarmış olmanın "Sidi Can, elemi anlatm ak d a insana elem verir, işte olan
acısıyla yanıyordu. Kaderkale deki m ütevazı kulübede şiltesint oldu; hem de göz göre göre... Basiretim iz bağlanmış, iyi niyeti­
oturmuş, gözleri yaşararak anlatıyordu:
niz gözümüzü kör etm iş meğer. Cezayir ihanet etti."
Cezayir halkı sözlerinde durm adı Sidi Murabıtlar, şeyhler Hızır Reis gerçekten d e b am başka b ir adam olm uş gibiydi.
Arap beyleri ve Berberi kabile reisleri. Tlem sen ve Tunus bey- Cemayma Hatun b ir m e yve te p sisiyle içeri girdiğinde başını
leri.üzerimizeİspanya'yla birlikte asker çıkardılar. MeğerCeza- U rı eğdi. Ona karşı d a kend isini m ağlup v e m ahcup hissettiği
■
ylr Türkleri hiç sevmemiş!..”

L
 nf anladım. Onurlu erkekler başarısızlıklarım e s ,
ne veya bilmesine t a h a m m ü l e d e m e z l e r m i ş , o ' , te . y ü z d e y ü z e c e ğ iz !”

şeyle gelip dizine o t u r d u . B ü y ü m ü ş t ü . H e s a p e t T * 0 * Hasan r ‘ •İV'y a ..|Z(Uir geçiyor, yüzdüğüm üz de yok, Hızır Babamızın
olmalıydı. Oğlunu g ö r ü n c e b i r a z e f k â r ı d a g , | tll o ' * l t l ^ ”KaÇ ’ B ö y le g id e r s e y a C e z a y ir 'i tam am en unutmadan, ya-
Cemayma hal hatır s o r d u . O n u n i ç i n l ı i r h a l h a l g e r geyfi de; " a lm a d a n d a n e ş e le n e c e k d e ğ il."

diyeyi severdi. T e ş e k k ü r e t t i k t e n s o n r a A la d u le * - '(t,rin i5, 'nıLo "“‘/ T i böyle lıir h a z ır lığ ı v a r m ı?"
Özleyip ö z l e m e d iğ i m i b i l m e k i s t i y o r d u . Y a n a k l a r ' bahi s açı, I>f , e r 7 H a ş a n ile o y n a m a k t a n b a ş k a meşgalesi yok.

Onu neredeyse t a m a m e n u n u t m u ş t u m . A m a <| " " *tl*a r ı,*iıl|

R eis, onu m e ş g u l edecek şeyi ben biliyorum ."

fırlamak i s t i y o r d u . Y o k s a b i r h a n ı m , k e n d i h i z ı ' - ° b e n iV -Söyle ki bilelim !"

dıklarından h a b e r a l m a k o n u s u y l a n e d e n hu k a d a r -Andrea D oria... O nu h a y a ta döndürecek tek isim Andrea

Peki ama meyve t e p s i s i n i n e d e n o g e t i r m e m i ş t e o g ' lenslndi! Doria'dır!

ama merak e t t i m . H u z u r d a n ç ı k a r k e n H ı z ı r K r u s 'i, ° rarnadlm.
üzünlü g it m i ş g i b i y d i : s e sindeki

• G e ld iğ in e s e v i n d i n , S ic li. . . Ve e l b e t t e y a l n ı z Ertesi gün lıir h a v a d is le gittim huzuruna. Satranç oynayarak

ü z ü ld ü m !" ' S>e , aıgıne de biraz konuşmaktı niyetim . H e r ş e y hazır gibiydi. A ladule’nin,

D ış a r ıd a A y d ın R e i s i b u l d u m . K a r a m s a r l ı k i ç i n d e « a a - içine kar konulmuş gül ş e rb e tin i yudum larken ağzımı açacak

H ız ır R e is 'in a n l a t m a d . k l a r ı n , o n a a n l a t t ı r d ı m . C e z a y i r i J İ oldum, o benden e v v e l d a v ra n d ı:

e l d e n ç ık tığ ın ı, b u n u n l e v e n d l e r i n a s . l „ ı Y nası) “Dediklerine göre S id i Can. K a rlo s K ral İslam düşm anı krali­
çenin tesirinde kalıp y in e eski E n d ü lü s yu rtların da katliam lara
J a l e ' d e ıi n
B arb a R o s s a a d ım n u -
z ^ ^ - i d ^e n i zV k o rsa
0"n la
? rın
^ ın
girişmiş. Doğru ıııu ?"
uzun anlam v e i l a v e e t t i . ^ U n U tn ,a k ° l d u k l a n n ı uzun Bu soruya c e v a p v e rm e d e n evvel içim ürperdi. H er kış İs-
panya'da olm anı gere ktiğ in i H ız ır R eis'e zaten açıklayam ıyor-
is 'İn s e ^ r ' o ^ " . d a h a Ü Z Ü t Ü ° l 3 n ' S e K â , i p S i d i ' H l z l r f c dum:
Bize o eski denizci !' k '. T ' kab u^ u n d a n Ç ık aram ıyo r nedense! "Maalesef doğru Reis Babam ız!”
î'kmayacagumz, s ö y lü y o r"'418" 1* S Ü y le y İ,) Kaderka,edendlŞan Sonra da sesim i b ir perde düşürerek s a m im iye t gösterdim ;
“Hangi tekerleme?” Ben de oradaydım efendim iz. K r a l M ü s lü n ıa n la ra k a rşı K as-
Tûrk gem iciler lıe n sö i ,il>ah 'saBella'dan daha acım asız b ir ka tliam b aş lattı M ü d e c -
Y e tm iş in d e k a l a f a t ,,v |e r y a h a n ı . T e ş r i n i n a l t m ı ş ı n d a yat
ceıüeri sindirm e s iy a s e tin in so n d a lg a sıy d ı. M e s c i t l e r yık ılm ış,
de yüz - ‘ d ' s e k s e n i n d e s u y a a t , d o k s a n ı n d a d o n a t , yüz-
üslümanlar su ç lu ilan e d ilm iş ti. E sk i k ra l d in d e ğ iş tirm e y e
■'"'az, itaat e d e n le ri h a r a c a b a ğ la r , a n c a k e t m e y e n l e r i kı-

184
 lıçtan geçirtirdi. Bu ise din değiştirm eye zor |anı
karargâhımızı, K a d irk ale 'y i biliyor!.. Vay hınzır
Müslümanların doğan çocuklarını ellerinden ;,|rıakla -»nıij.
‘‘" ' S -penıek ^ geçen b ahard a bize kök söktüren donanma
Ta ki aralarında üremesinler, soyları tükensin.» S j
vay!-Bu <lurl' ek Am a ned en kendini bildirm edi; hırsız gibi
Üzüldüğü lıer halinden belliydi. Aklım d a om , h
recek soru vardı ve planladığını şekild e sordum- ^ onU" Î r '
*eliP*11kışkırtmak İçin olsa gerek efendimiz. Ve galiba şu altın
•Reis Babamız. Kaptan D oria y i lıa tır lıy ()r nıu
Yerinden fırlayacak gibi oldu. '"uz?- SİZ' K-ııına koyarken söyledikleri bunu anlatıyordu?"

“Ne olmuş Doria'ya S id i?" zi" C'n 1 ,(le takdim ettiğim ve bir forsanın ayaklarını bağlayan
U . benzetilerek dövülen altın ko lyeyi incelerken sordu:
■Hiç efendimiz... İki yıl e vve l size b ir se|am
2indr|ere
de..." ‘ ’ SoncJermiş,, •Ne d em işti-
"Ne selamı?" •Önce H e d i y e n ı i z d i r : b o y n u n a taksın v e bizi unutmasın,’

■Demişti ki: 'O firkateci zağarına selam söyle d
kükreyince kuyruğunu kıstırıp kaçm ak la eliriKİc.,, ^ en'Zasları'
Ben Yunusun şiirlerini okurken B a r b a Rossa'nın k ı l v ? , ' ^
nitn cennetim olacak: ama o D an te'yi okurken o benim M
I nıişt' S o n ra d a y a n a m a d ı, ‘B a h a r d a biz gelir ayağına takarız,’
ilave etti. H a t ır la y a c a k s ın ız , b en de bir güvercin kanadın­
da bu h a b e r i o v a k it s iz e u la ş t ır m ış idim ."
-Demek baharda gelen d e o y d u ? Hah hah!.. İyi ki oymuş!..

larııııı cehennem görecek, b ö y lece ile t!'" >’° n' Çünkü bir oyun ettik ki d ü n y a d a kim se etm em iştir.”

Cehennem öyle mi: göstereceğim ben o n a 1” Evet, işte Hızır H a yre d d in R eis neşeleniyordu. Doria onun
"Poh yesin! Poh yesin!" hayata tutunduğu rüyası, ülküsü idi. Kardeşi İlyas'ın denizlerde
"Çikooo!" yankılanan ezan sesine ne ka d ar değer veriyorsa, D oria’nın ra­
Başımı yere eğip m ırıldandım : kip olmasına da o d e rec e önem atfediyor, Cem aym a’ya v e oğlu
Haşan a ne derece ko rum acı davranıyorsa sanki ona d a öyle
d,m, ? ylr den ayr" d,gmiZ Vakit »«*« «ovalayan oymuş efen-
hınç ile yaklaşıyordu. B ir gün D o ria'yı b ulup öldürürse sanki

^ « « i n m e d e n açm am ış o h a ld e ?" kardeşlerinin. Kanca’nın, C ezayir'in v e levend lerinin intikamını

Karlos’uıı k ııK ti ;»>, topyekün alınış olacaktı. D oria onun için b ütün bir İspanya, baş­
memlş efendimiz K • P a ra to rlıık a m ir,illeri müsaade et-
lan sona bir H ıristiyanlık d ün ya sı, P a p a lık ile arasındaki cihat
korktuğunu da ip 'l<lirkale ü n ünd e sizi b ird en kaybedince çok
ruhuydu. Doria bütün le ve n d le rin in ‘kızılelm a’sı, zafer rüyası İdi.
den hem çekini 1 1 1 <'ek'n,,u'f|i üstelik. Anladığım o ki siz
Tam da neşelenmişken y a p tık la rın ı so ra ra k nefsini kabarttım :
" » C l * I " " » * » -
^Nasıl bir oyundu e fe n d im iz ?”
hem çekinip henı s -
v ans,y an m im ikler, onu n da Doria'dan
sine denk bir » l a v ^ u 8 ünu a n la m a m a yetti. Onu kendi-
ckl- ()|ıi,nı hayalet ka d ırg a la ra in an d ırd ık !”

olarak gördüğü b e lliy d i: din Reis an lattı e fe n d im iz ; b e yaz m in tan larla. .."

186
187

-yok yok. o değ»-.. Şu aç.kta gördüğün gemi
lıklaryok m u ? "
S l l h i d d i n Reis o s.g kayalar,n arasınd a geniş bjr
keşfetmiş Yedi " ' elre derİnlİk ,e' ,am am en ku" » a kap], %
bir saha."
Ne anlatacak!,, m e ra k la n m a m ,. O s.rad a kap, çal
hizmetkâr tepsi içinde taze bakla ile pekm ez v e kaymak _ "
mlşll Ben H.zır Reis'in anlatacak lar,na kilitlenm iş öylece bek
Hyordum. Tepsiyi b.rakan hizm etkâr,,, o y a l a n d ı m hissedin,,
yüzüne baktım. Aladule'ydi bu. B ü y ü lü gözlerle gözlerimi,, „
iç in e bakıverdi. Bambaşka biri olm uş, ta vırla rın a bir asaletgep
inişti. Titredim. Mahcup, ö ylece bakakald ım . Haksızlık elmiş
geldikten sonra bir merhaba d em em iştim . Başım ı yereeğmey
denedim, yapamadım. Bakışlarında. "B ım ca yıl, bunca zaman.."
diye başlayan sorular görüyordum . A lad u le . toprağımın çocu­
ğu, ülkemin yadigârı... İçim den ne ka d ar vefasız olduğumu ge­
çiriyor, kendime sövüp sayıyord um . <i<izleri kalbim e işliyordu
ve başımı çevireıııiyordum. H ızır R e is im d ad ım a yetişti:
“Aladule evimizin kızı old u Sidi. H a şan ın ablası, Cemayma
Hatun'uıı sırdaşı..."
Utanarak gözlerimi çevirdim . N u tk u m tutulm uştu. Neona
merhaba diyebildim, ne H a yre d d in R e is in cüm lelerine bir kar­
şılık verebildim, öylece susup kald ım . B e re k e t versin, Aladule
Hoş geldiniz. Kâtip Sidi!” d e yip k a p ıy a y ö n e ld i. Hızır Reis te­
şekkür etli.
“Sonra Sidi, Muslihiddin R eis b ir t e d b i r d üşündü. Her biri
»tuz okka çeker kum to rb aları hazırlattık. B u n la rı zincirle bir­
b ir in e bağlayıp kayaların ara sın a d ö şe d ik . Z in c irin ucuna ba
31 He bir ^ " 'a n d ır a bağladık. B ir ka n ca ile h em en güverteye
188
kilde gizledik. Ö n ce ben de inanm am ıştım ama
jm»BileCek ce gördüm. Z in c iri b abafingoya bağlayıp kadırga-
ıecrübe kuın to rb aları b irer b irer karin aya yapışm aya
ya >o1 ver," p a d a kürekleri bağlam ak gerekiyordu. Torbaların
paŞ|adl" Bll,‘ ilerlem esini ağ ırlaştırd ığı için döşek başı ıs-
jj.rUğ' ka ıdan itibaren y a v a ş y a v a ş a lab a n d ayla yan yatm aya
karl" ° Z T Kadırga a lab o ra olm u ş gibi tam am en yan yatıp suya
dab-|erek görünmez o ld uğ und a karin ası yüzeyden bir kulaç
t » l buruyor ve yü z e y d e n b a k ın ca görünm ez oluyordu. Üs-
'^'torba halatları gab ya is tirily a la rın d a n b ir p ala ile kesilip
' l k 'edildiğinde- gövdesi k ü çü k b ir sarsın tıd a n sonra yüzeye
T v e rivo r ve kürekler a ç ılıp yü z m e ye hazır h ale geliyordu. G ü­
vertedeki suyun b oşa ltım ı için b o rd a d a beş adet kapaklı firengi
lombarı açmak kâfi idi.”
Hayreddin B e y d en izd e h a y a le t gem ile rle ilgili b ir şeyler an­
latıyordu. Galiba yü z ü n e d e b ak ıyo rd u m , am a d inlem iyordum .
Gözlerimin önünde A la d u le 'n in gözleri, ak lım d a d a pek çok
soru vardı. Hızır H a y re d d in R e is. A la d u le ’y e ned en teşekkür et­
mişti? Getirdiği tep si için m i; y o k s a b e n im kabalığım yüzünden
mi? Aladule resm i d il k u lla n m ış , “ h o ş g e ld in iz" dem işti. N eden
böylesöylesindi k i? “ K â tip S id i!" elerken d e sanki se sin d e b ir si­
tem mi vardı? Eğ er site m e d iy o r s a b u n u n d e rin liğ i ne kad ard ı?
Evet, ben çok ayıp etm iş, k a b a d a v ra n m ış , C e z a y ir’d en a y rılıp
giderken salladığı m e n d ilin h a tır ın a o lsu n o n a b ir selam ı çok
görmüştüm. İyi am a, b u n d a n ne gibi b ir m a n a çık a rd ı ki? Hem
ben ona bir söz v e rm e m iş tim ...
Nasıl buldun?!.”
ni k e n d i m e g e l d i ğ i m d e n e d i y e c e ğ i m i ş a ş ı r d ı m . G a l i b a k e n d i s i
'İtm ediğim i a n l a m ı ş t ı . Z i h n i m i t o p a r l a m a y a ç a l ı ş t ı m .
189
 rir kum torbası. ağırlık, b atıp görünmez „ ı nıak
,|Sam buna şaşırırım elbette. Ç ıldırm ış o lm a lı."
görünmek gibi kelimeleri hatırlıyordum ama
’BeI,deaktan öte. çok öfkelenm iştir! Hah ha... Rakibin se-
sıralamanın yerine gelmesi pek y a v a ş o lu yo rd u .
.Çıldırm® gk|ese sen öfkelenm ez m isin?"
hivane'" diyebildim ve ilave ettim :
* îkad'r Hayreddin B e y i denizlere dönd ürecek sebebi keşfet-
••Peki a m a serenleri v e kü rekleri nasıl yo k ettinİ2?.
H'Z"poria. Sonra bana bu h ayalet gem ilerle neler yaptıkları-
Dinlemediğimi asıl o zaman anlad ı, am a yüzüme vUr
ııîŞt*"1'| b°oyunca kaç gemi ele geçird iklerini, kaç yerde iskandil-
Ben de yaptığım gafın farkına v a rd ım v e telafi için
nl' ikiyl tı >uygun kum sal a rad ık larım anlattı, am a içinde Doria
■Bir gemi, içinde insan o lm ad an d enize b atırıp çıkarıl^ 4
hiçbir hikâyed e bu d e rec e heyecanlanm adı. Akşam
da gemideki her şeyin ıslanm ası v e b aru tu n kullan,ln,a
^"'ken yorulmuş olm alı ki biraz d a benim anlatm am ı istedi:
dışında bir işe yarar m, ki? Yoksa se m e n d e r gibi ateşte y a n *
suda boğulmaz levendler ,11 i e d in d in iz ?" ■Billure?"
j te duymaktan ko rktuğum so ru b uyd u. Kend im e bile sora-
•Forsalar ile levendlerin e lin e nefes a lm a ları içi,, birer arş „
madığmı. sorma ce sare tim o lm a y a n soru. S atra n ç tablası gözü­
lık kamış borular verdiğinde, e lle rin e d e kılıç ve baltalan ttıtm.
mün önünde dönm eye, sanki b ü tü n ta ş la r ye rlerin d e n hareket
turduğunda gemi denizin altın d a iste d iğ i ka d ar kalabilir. Tabi,
adamlar buz tutmayı göze a la b ilirs e ." etmeye ve atlar, filler ü ze rim e h ü cu m a başladılar. Zihnim bu­

Anlattıkları hem ilginçti hem d e zor. İn an m ak istemedim: landı:

"İşe yaradı mı p eki?" "Yarın yirmi d ört y a ş ın a g irm iş o la c a k efendim iz," d iye ke­

“İşe y a r a m a s ı için uzun ta lim le r y a p t ık v e çim a çimayadöıt keledim. "Ve on bir y ıld ır o n u şim d ik i k a d ar h iç özlem edim . On

k a d ırg a y ı birden b atırıp y e n id e n ç ık a r a b ilir hale geldik. Doru bir yıldır, metruk h isard a, o n u k a yb e ttiğ im ye rd e , sened e bir

g e ld iğ in d e , -eğer gerçekten gelen o idiyse- şu burnu döndüğü gün umutla beklem enin ne d e m e k old u ğ u n u size anlatam am .

v a k it t a k i p ettiği kadırgaları g ö r e m e y in c e ç o k şaşırmış olmalı Yüzü hâlâ çocuk m a s u m iy e tin d e m idir, ç a k ır gözleri d a h a ko­

B ir s a a t k a d a r şu açıklard a ş e y ta n g ö rm ü ş v e y a cinlere uğramı} yulaşmış mıdır, 0 11 b ir y ıld ır h e p s o r u p d u ru y o ru m kendim e."

g ib i d o l a n d ı k l a r ı n ı gördük. H e p sin in p r u v a s ı ad aya dirisalandı- "Onu buldun 111 u, b u lm a d ın m ı S id i? ”
ğı s ı r a d a m a n e v r a s ı yük sek b irk a ç firk a te y i y e m o l a r a k sahile Evet efendimiz, b uld um ! B ir r ü y a id i.”

sürdük. T am d a d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z g ib i b ü tü n kadırga v e kalyon- Bıılduysaıı öz lem ek te n b a h s e tm e k n e d e n ? Yo ksa getirm e­

din mi?"
la r ı firkatelerin ü z e r i n e y ü rü d ü . O s ır a d a iş are t fiş e ğ iy le deniz

deki kadırgalara h ü c u m e m r i n i v e rd im . D o r i a a s ı l ş a şk ın lığ ı 1 Rüya idj efend im iz."

vakit yaşadı zannederim. Ç ü n k ü a ç ı k d e n i z d e a r k a s ı n d a n ge P e demek istiyo rsu n S id i. H a n g isi rü y a , han g isi gerçe kti,
gemilerine çengel atan, b a l t a s a v u r a n e li k ı l ı ç l ı h a y a l e t gem*'1 n mu, b ulm adın m ı, d o ğ ru a n la t.”
ve beyaz çarşaflar içindeki le v e n d le r i h iç beklem iyordu." dum efendim iz, d a h a d o ğ ru s u ...

190
 •Bulduysan neden getirmedin. getirem ediySen nedç
bir h a b e r uçurmadın .’ seven sevgilinin iradesine boyun eğmişse eğer. -
- G e tire m e z d im efendimiz!"
-O halde sen neden geldin S id i?” Spl'id öyledib sev**m ne is,ecli8'ni ber zaman söylemez, se-
B akakaldım . Ağzımdaki özüm tanesi boğazıma dizi|di „ anla m a h d ır!

dan kim bilir neler geçiyordu? B illu re ’nin izini s ü r e r e k ^ •Sevgilinin hayır dediğine sevenin evet demesi yakışık al-
zannederim e fe n d im iz; b e lk i onun isteğine uyup fedakârlık
boyunca aranıp durduğumu ona nasıl açıklamalıydın, ”
,nedim Şu sırada muhtemelen aklından B illure hakkında * .tpmak gerektir!"
-Sevgide fedakârlık üç altın heykel kadar ucuz değildir
s,z İhtimaller geçiyordu. A rtık beni unuttuğu, başkasıyla h T
kurduğu, köleleştirildi!?!, kötü y o la düştüğü ve daha kinu" Sidi!?-”
«eler konuşuyorduk; m esele ekseninden sapmış, aramızda
neler neler. Odadaki sessizlik uzadıkça bu ihtimaller zihnin^
bir soğuk rüzgâr estirm işti. O sırad a Cem aym a Hatun, Haşan
çoğalıyor olmalıydı. Yine dilim tutulm uş gibiydi. Bekledim
vahut Aladule'yi aradı gözlerim. B irisi içeri girse belki havadaki
bekledim. O da bekledi. M erakla. S o n ra bir babanın çocuğun-
olum suzluk dağılır, d üşü n ce le r doğru kelim elerle ifadesini bu­
azarladığı gibi sesini yükseltti:
lurdu. Çaresiz, toparlam am gerektiğini düşündüm. Yalvarır gibi
“Yazık ki seni yanlış tanım ışım S id i. B a n a bir sır gibi aşka
mırıldandım:
anlattığında sana gıpta etm iştim . M e ğ e r sen aşkında yalancı),
■Efendimiz, isterseniz en b aşından anlatayım , altın heykel­
mışsın. Vefasızlık etmişsin. Sevd iğ ini b ulduktan sonra onun eşi­
lerden..."
ğinden ayrılıp dönecek kadar vefasız lık . Senin bana anlattığın
Eliyle satranç tab lasını d e vird i. B ü tü n taşlar bir yerlere da­
Billure bunu hak etmiyordu. Yazık s an a Sidi, çok yazık!.."
ğıldı. Başını küçük p e n ce reye çe v irirk e n sitem le bağırdı:
Söylediklerimden onu bulduğum v e onun da gelmek isteme­
"Elbette anlat, b irer b ire r..."
diği mi anlaşılmıştı acab a? K e lim e le rle başım ın hiç bu kadaı
"Efendimiz! M ektup larınız v e hed iyelerinizle İspanya sarayı­
derde girdiğini hatırlam ıyordum . H e r zam an selis ve beliğ ko­
na vardık. Muslihiddiıt Reis v e iki levend daha. Günlerden sah
nuşan ben. Billure'deıı b ahsetm ek istiyo rd u m ama dilim dok
idi. Karlos Kral ın m a b e yin c ile ri e lç i d iye bize izzet ü ikram et­
nıyor, meramımı yanlış a n latıyo rd u m . A şk galiba bu demetti
tiler. Lâkin kral ancak b ir a y s o n ra bizi huzuruna kabul etti."
Birden cesaretlendim. "Efendim iz, m e se len in aslı böyle değ-
"Poh yesin!”
ben yanlış ifade ettim !" dem ek için haz ırland ım ama agzımd1
Mektup ile heykelleri b irlik te takdim ettim . Ö nce heykelle-
çıkan sözler yine başka oldu. G a lib a B illu r e ’yi m üdafaa et"*1
J 1 ntrlen mavi, sarı v e k a h ve re n g iye boyalı olduğunu sordu
gayretine düşmüştüm, onu yin e onu n arzu suyla terk ettiği®1
ı J Mavi gökyüzünü, s a rı so n b a h arı, kahverengi de toprağı
söyleyecektim:
ma 'Çin, dedim . S o n rasın ı d a ancak gönderenin bilebile-
 reainl öyle İhtı?»"1" ve heybe,Iİ b irln e de bpnim bu„ u, ki bütün tüylerin ürperdiğini hissettim. "E^e-e-vet
c e s a r e t e d e m e y e c e ğ i m i d i l l e n d i r d i m . O v a k i t s iz in
0jden,m . ^ y - l e imiş!" diyebildim . Huzurundan ayrılırken
beni sorti y a ğ m u ru n a tuttu. K ız ıl s a k a l ı n ı z v e , lr ç a / V
",3İeSİI>le,'nda emniyet içinde seyahat edebileceğimizi, hatta
dan başlayarak n a s ı l y a ş a d ı ğ ı n ı z , , b o y u n u z u , y ü r ü Z >
- ; ; n k pir şeye ihtiyacım ız olursa yardım olunacağını
k o n u şu rk en nasıl h a r e k e , e t t i ğ i n i z i f a l a n i n c e d e n i„ c e j N
^ " ' mabeyincisine bir belge hazırlatarak bize vermesini
Bilhassa yüzünüzü t a r i f e t t i r d i . M e ğ e r y a n ı n d a k i danı. ^
söyleyljPBu belge sayesinde kralın hükmü geçen her memleket-
nndan b i r i ilm -i k ı y a f e t b i l i r m i ş ! ”
'Tah'atî* dolaşabildim, efendimiz.”
-İlm-i kıyafet d e n e o l a b r e ? ”
, f '- H e yk elle r konuştu mu p eki?"
■Bir kişinin y ü z ü n e b a k a r a k k a r a k t e r tahlili yapabi|me j,
-Tam iki ay bunu öğrenm ek için bekledim. Maalesef, ses çık-
dlr. efendimiz. Endülüs İ s l a m â l i m l e r i n i n p e k çoğu bu i|mi^
adı 0 günlerde lim anda D o ria'd an haber soruşturmaya baş­
üzerinde yeni a r a ş t ı r m a l a r y a p a r l a r d ı . ”
ladım Nihayet yirm i gün son ra Sard unya civarında kendisine
-P e k i İ s a b e t e t t i r d i k l e r i o l u r m u y d u ? ”
çattık o sizin Balear A d a la rı'n d a olduğunuzu söyleyince ben
-H e r d a im e fe n d im iz , k iş in in b u r c u v e b e d e n î özelliklerim,
Kadirkale’ye gittiğinizi anladım . So n ra o hayalet gemileri falan
bu nu h e r z a m a n e le v e r ir .”
konuşup Yunus’un kitabını verdim . Ö nce, 'Bun u okumak için
■ G üzelm iş. B iz d e ö y l e b i r i n i b u l a l ı m t e z vakitte!"
şimdi dilinizi mi öğreneceğim ya n i?' d iye alay etti, sonra Türk­
B u c ü m le y i s ö y l e r k e n ö f k e s i b i r a z g e ç m i ş g ib iy d i. D a h a »
çe bilen bir tercüm ana okutup anlam aya çalışacağım söyledi.
kin b ir m e r a k l a s o r d u :
0 da kral gibi hakkınızda ço k so ru la r sordu. Ben de anlattık­
"Mektubu o k u y u n c a n e y a p t ı ? "
ça anlattım. Elbette nasıl b ilm esini istiyorsam öyle söyledim.
"Önce yüzünün r e n g i d e ğ i ş i r g i b i o l d u . Özellikle son satır
Zannederim sizi ko lay alt edeb ileceği bir rakip zannediyordu,
da öfkelendiğini a n l a y ı p a r k a d a ş l a r ı m l a d u a etmeye başladık
öğrendiklerinden son ra öfkelend i v e geçen size arz ettiğim şe­
Neyse ki öfkesini çabuk y e n e n v e s i y a s e t bilir türden bir in­
kilde. '0 firkateci zağarına selam söyle; deniz aslanı kükreyince
sandı. Sorular soruları takip etti. S o n u n d a . 'Seninle de hesap­
kuyruğunu kıstırıp kaçm akla elim d en kurtulam az!' dedi. Sonra
laşırız B a r b a Roşo!’ diye d işlerin i g ı c ı r d a t ı p heykellerdenbiı>
ben Süleyman Reis'i sizin yan ın ız a y ö n len d irip İsp anya'ya dön­
nl eline aldı. Evirdi, çevird i... 'D e m e k b u heykel konuşacak düm."
derken gözlerimin içine bakışınd an û r k t ü m . Onu d a h a ev«< "Billure için?"
de görmüştüm. Henüz on altı ya ş ın d a b ir delikanlı iken. De*
Ben bocalayıp ne c e v a p vere ce ğ im i d üşünürken içe riye bir
si Cermen İmparatoru M ax im illian’ın ö lü p yerine kral oldu*
aberci girdi. G em ilerd en b irin d e ta yfalar isyan çıkarm ak üze-
gece. Ama kral olduktan sonra kişiliğine yan sıyan vakan" reymışier. Atılırcasına çıktık.
•“ kışlarının bu derece etkili o la b ild iğ in i h iç fark etmenM""

194
 1522
İsyana teşebbüsün sebebi, h e r zamanki gibi, atalet ve bo5
durmak idi. Kaderkale'deki rehavet v e miskinlik herkesi şaşm.
nııştı anlaşılan. Doria ile Hızır R eis i b ir an evvel tutuşturma
g e re k tiğ in e bir kez daha inandım. B u n u n için Aydın ve Piri Reis
ile İstişare ettim. Aynı fikirde o ld uğ um uzu gördük ve her fırsat-
ta bu fikri işleyecektik. Bir hafta s o n ra b eni yanına çağırdığında
Doria ile ilgili efsaneler anlatmaktı n iy e tim ama o aynı soruya
tekrarladı, unutmamış:
“Billure içindi değil mi?"
Çaresiz, cevapladım:
“Beli efendimiz, B illure iç in d i... L a k iıı ben vardığımda s»
kaklarda kargaşa hüküm sü rü yo rd u . İta ly a ’daki kent devletler
karışmış. Papalık Martin Lu th e r nam b ir keşişin söyledikleri)*
sarsılmış. Kral Karlos da M ü slü m a n kıy ım ın ı yeniden başlatnuş
durumdaydı. Lim anlardaki d e n iz ci k a y n a y a n meyhaneler suç-
'an geçilmiyor, sokaklar isyan a m e y illi k a ra n lık tiplerle dolu?
taşıyordu Gündem kargaşa o lu n c a B illu r e 'y le alakalı bilgi top
jamak çok dikkat çekici o lu y o rd u . Ü s te lik M ü d e cce n ve M01*
italara da yardım etmem g e re k iyo rd u ."
196
a ğ z ım d a n çıktığı and a ona yem inim den bahset-
60 1 ""idimden. Belki zam anı gelm iştir d iye d ü ş ü n ü y o r v e
ıoclt g6İd! üar etm em eyi haksızlık olarak görüyordum . Çünkü
onu i , - ; ccan o je d a ’nın -toprağı bol olsun- genç yardım cısı
ç(adrld ‘ ‘buluşmaya gitm iş, s ırrım ı o nu nla paylaşm ıştım da Hı-
>1a,e° ' -|e hâlâ konuşam am ıştım . B u a yrıcalık içim i kanatıyor-
,irRel.!'r ,d ı Decan O je d a'ııın ne kad ar iyi bir insan olduğu gel-
dU ° ',ı ve İspanya d a olu p b ite n le ri düşündüm . Hızır R e is e
d' a 'ıe „ı gerektiği h ald e saklad ığım şeylerd i bunlar. Decan
«>* mesela. Her yıl. E n d ü lü s ’le ilgili b ütün hab erleri onunla
ı ır müzakere ederdik. Y e m in im d en bir tek onun haberi
vardı Bunu B illu re ’y e b ile sö y ley em em iştim . O ysa bu sevimli
ihtiyar, ben Akdeniz’de iken b enim bilm em gereken her şeyi
ıkıl defterine kayd ed er v e y a n m a v a rd ığ ım d a bir bir bana anla­
tırdı. Çocukluk h a tıra la rım ın ca n lı kalm asını b ö yle sağlıyordu.
Ne çare geçtiğimiz ya z v efat e tm iş v e b an a b ir m ektup bırak­
mış. Mektupta ya rd ım cısı R a h ip M a te o ile irtib a ta geçm em i ya­
rıyordu. Mateo bund an b ö y le s ırla rım ı p aylaşacağım adamdı.
Konuşma ve ta vırları güve n te lk in e d iyo rd u . En d ü lü slü Sefarad
ailelerden birine m en su p tu . Ç o cu k lu ğ u n d a T e v ra t'ı da, K u r’an'ı
da iyi öğrenmiş. R e c o n q u is ta e s n a s ın d a aile si kaçarken kızıl ce­
ketliler onu ele g e çirip k ilis e y e te s lim etm işler. A n lattığına göre
müzik yeteneği s a y e s in d e E n g iz is y o n z a b itlerin d e n kurtulm uş.
''Harca kralın katıld ığı a y in le r d e k a te d ra lin b ü yü k orgunu o ça-
llp durn'tış. M a te o ’y a ısın m ış, D e can O je d a ’dan s o n ra beninı-
'eoııun yoldaşlık e tm e sin d e n haz d u ym u ştu m . İsp a n ya d a sık
j danan gizli M ü slü m a n v e y a gizli M u s e v ile rd e n biri olabillr-
kon 11" na ^ '<t s o rm a d lm a n ıa b a ş la n g ıç ta s ö z lerin e g üvenm e
unda tem kinli davrandım , y e m in im h a k k ın d a fazla bilgi
197

oavlaşnıadm.. Decan Ojeda’dan benim hakk,mda
öğrendiğini kestiremezdim. Daldtgtmı. H,z,r Reis in
yunca fark ettim:
“H a k lısın , o sırada buraya da çok hüzünlü haberle,
du M ü d e c c e n ve Sefarad s ığ ın m a d a n taşımaktan a v ^ '
koşmaya fırsat bulamadığımız zam anlardı."
“Evet efendimiz. Aydın Reis in r
Gırnata
Malağa sahillerine yaptığı on dört seleri„
rısında ben Endülüs Müslümanlarının y
idim. Sonra M ad rid ’e geçtim. Ama g e lişj?1
hep takip ettim. Yalnız Endülüslü Müslüman' !
da, Yalıudiler de bu yüzden size çok dua w
yorlardı. Gözleri yo lla rd a her gün yeni gemaj
gelsin istiyorlar, akşam olunca üzgün Müslfi.
manlar saklandıkları mağaralara, harabeleri
Yahudiler de fakir e vle rin e dönüyorlardı."
“ Keşke her gün yeni gem iler gönderebil».
dim. Lâkin o sırad a biz de Akdeniz'de karate!
gemisi dolaştırıp Se rşe l v e Kaderkale’de tutun­
maya çalışıyorduk."
“Tabii bazı d evlet ileri gelenleri kızıl ceket­
lileri de kışkırtarak A yd ın Reis'in gemileri içil
' sH jr köpürmekte gecik m ed iler ve üzerinize donan
ı ma çıkartılm ası için K a rlo s Kral'ı sıkıştırman
başladılar."
“Henüz gelen olmadı!"
“Gelemediler, çünkü S a k s o n y a l ı M a r t i n L u t h e r namCerme»
p a z ortalığı yeterince k a r ı ş t ı r d ı . "
‘0 da kim?”
ennet-
, r . y o r s u n u z P a p a lık h a lk ta n para atıp c.........
yıondiı” 17’ H.ar verir. E n d ü lja n s diyorlar Bir tur günahgfınah
, e n y satar
^ İ T ve
e na ns
n aom n ra c e_____
n n e ^te gitme vgaararan
ntis
tisi'-
i!
I Haydi konuş; _ _ _ _
•dan ses çıkmadı. Am a ikim iz de gülümsedik, ('ilkesi ta-
Çİk° .eçnıişti- Sesim i sam im ileştirdim :
efend im iz. K atolik kilisesi, harcam alarının artması
* eni para kaynakları aram ış. Hristiyanların günahların-
Uî' r"nııal)ilmck iç in kiliselere bağışta bulunm ayı akıl etmiş."
%
^"-Luther dediğin papaza gel."
-0 geçen kışta End üljansın Ku vve tin e Dair Tezler’ başlıklı,
95 m ad d ed e n oluşan bir m etin yazm ış. Saksonya'dan gelen bi­
nleri de bunu M ad rid 'e getirip yaym ış. O rtalık birbirine girdi
Halk Luther’i lıaklı buldu. M eğer o günlerde Papalık LutherY
aforoz edip m ahkem eye verm iş. O d a d ilini keskin kılıçlar gibi
zağlamış. Sussa iyiym iş am a h iç d urm adan konuşmuş."
"Hüner sahibinin hâzinesinin anahtarı ağızdaki dilidir. Sidi.
Kapı kapalı olursa kim ne b ilecek m ücevheratçı mı, yoksa hır­
davatçı mıdır? Erdem li kişilere ziyanı dokunan iki ş e y vardır,
konuşmak gerekirken susm ak v e susm ak gerektiğinde konuş­
mak. Adam konuşm akla iyi etm iş. S o n u ç ta keferenin batıl dini
ihya olacak değil ya."
"İhya olmadı, h atta ikiye b ir ila v e siy le Kutsal B a b a ’ya giden
yollar üçe ayrıldı. Hangi yo l kim i hed efine u laş tırır belli değil. "
Senin hedefine giden yo l gibi desene!"
Dilim tutuldu. B u cü m le y le n e yi k astetm işti? Yem inim i ve
hedefimi biliyor m u yd u ? B iliy o rs a , S ain t A lc a la olarak büyüdü-
k n gerçek adım ı d a b iliy o r m u y d u ? Yoksa bu soru, benim han-
böyie'S,iyan m e 2 *'eİ3'nt*e n old uğ um u mu s o r g u lu y o r d u ? M
ise beni yan ın d a tu tm ası ya h u t sırd a ş edinm esi I
 Ha şüpheleri v a r demekti. A m a o beni S id i d iye bi|ly
Müslüman adıydı- Eğer hedefine gid en y o l' derken ^ \ fiyordu- H e n ie enn d j k l e r i n i y a h u t n a s ı l k u r n a z c a kaçarak sizden
yaptıysa İslam dairesinden olu p d a M uslum anl,ğln ib
s in d e gösterdiğim ihm alleri m i h a tırla tıy o rd u ? Böy,
levendlerini. tayfalarım, forsaların, d a sorgulamas|
Aralarında pek azı kentlisi k a d a r d i n d a r i d i . Kad,rga,arJ 1'*
rer imanı bulundurmaya b aşlam ası b i l e Su ltan Selim in iltjf â ^
mazhar oluşundan s o n r a k i d ö n e m i n i c r a a t ı y d ı . pek çok ^
adamı gibi onun da e v l e n d i k t e n s o n r a d a h a m a z b u t bir J
yaşadığım herkes b i l i y o r , h a t t a M ü s l ü m a n p e k ç o k !eVen^ '
lorsa sırf bu yüzden y a m e m l e k e t l e r i n e d ö n m e v e y a adalarnl-
birinde evlenip bu ç a l k a n t ı l ı h a y a t t a n k u r t u l m a y ı düşünm ece,
sareti gösteriyorlardı. B e n i m ş i m d i l i k b ö y le b i r hedefim yoktlJ
Ne demeliydim, k e s t i r e m e d i m . B e l k i d e s ı r r ı m ı ö ğ re n m iş , ys
minimin gerektirdiği i ş l e r i m i s o r u y o r d u . T e r l e m e y e başladım;
bedenimi ateşler bastı. B o c a l a d ı ğ ı m ı g ö rü n c e la f ı değiştirdi;
"Blllure’ye giden yol s e n i u l a ş t ı r m a m ı ş a n l a ş ı l a n ? "
Daha önceki cüm lesini b ilm e y e re k telaffuz ettiğini sanmı­
yordum. Beni utandırm am ak için lafı d e ğ iş tird iğ i belliydi.Gerçi
bu ifadesi bana itibar ettiğini d e g ö s te rird i. B en Saint Akalı
bile olsam beni kabul e d ecek ti y a n i, ü n ü n bu güvenini sarsa­
cak hiçbir şey yapm am ıştım , b u n d a n s o n r a da yapmamalıy­
dım Bu yüzden B illu re ’y le ilgili h e r ş e y i o ld u ğ u gibi anlatmaya
karar verdim:
Efendimiz!.. M a d rid 'd ek i k a r g a ş a d a n k a ç ıp Barselona mey­
hanelerindeki forsaların a r a s ı n a k a r ış tım . B illu re yi sormak kir'
Ebette. Kraliyet sa ra y ın d a k i m a b e y in c iy e k a d a r herkesten b®
abnaya çalıştım. Aylar ge ç iy o r, b ir h a b e r ç ık m ıy o rd u . Oarat
“ Panya liman meyhanelerinde s iz e f e n d im in v e ralune* * *
« mn hikâyelerini a n la tm a k , d e n iz a d a m l a r ı n a b ir tü r itiba'
h e rk e s a k ıl a lm a z s a v a ş hikâyeleri uydurarak
SİIi ya naSI t e k r a r t e k r a r a n l a t ı p d u r u y o r d u . N ihayet Cene-
klıru|l‘l'lk ' ' r, h oş bir f o r s a n ı n h i k â y e s i n d e b i l d i ğ i m bir gerçeği
dili y a r l sS‘z jn D o r j a Ka p tan i l e y a p t ı ğ ı n ı z S a r d u n y a çenginden
^ | i n ıa n al)ıatıyord u. A d a m ı t a k i p e d i p e r t e s i g ü n önüne
° J t' n koydum. H e r şe yi b a ş t a n s o n a b i r d e b e n i m için
b'rkaÇ -m ı istedim. İki saat d in le d im v e s ö z l e r i n i n a r a s ı n d a
' a" lal" a'dan, C leves D ükü III. J o h n ' u n e ş i D ü ş e s M a r i a i le y a -
Bo " rf ö r t kad ın d an b ah se tti. W illia m i l e S y b i l l a a d ı n d a ik i
^''çocuktan. D ö r t ka d ın d an ikisi hizm etkâr, d i ğ e r i k i s i r a h i b e
mışlı-r Hizm etçilerden b irin in B illu r e o l a b i l e c e ğ i n i d ü ş ü n d ü m ,
yüzlerini tarif etm esini iste d im . P e k h a t ı r l a y a m a d ı . 'Ç a k ı r g ö z l e ­
ri va r mıydı?' dedim . R a h ib e le ri m i s o r u y o r s u n ? ' d e d i . A n l a d ı m
ki adam iyi h a tırla ya m ıy o rd u . B illu r e ’y i r a h i b e s a n m ı ş t ı ç ü n k ü . ”
"Hayır, adam iyi h a tır la m ış S id i. Ç ü n k ü r a h i b e l e r d e n b i r i n i n
gözleri çakır idi. h iz m e tk â rla rın d e ğ il.”
Kanım donar gibi o ld u.
“Buııu nasıl b iliy o rs u n u z e fe n d im v e d a h a e v v e l b a n a n e d e n
söylemediniz?”
"Evet, keşke s ö y le s e y d in ı, h a tta k e ş k e o ik i h i z m e t k â r ı g e r i
vermeyip C e m a y m a 'y a g e tirs e y d im . O v a k i t h e r ş e y a n laşılm ış
olurdu.”
idinim k a r m a k a r ı ş ı k o l m u ş t u . D e v a m e t t i m :
Her n e y s e e f e n d i m i z , a d a m ı n a n la ttık la rı b itti d e d iğ im s ı-
" İJ k a d l n l a r m D o r i a i l e k o n u ş m a la rın ı d a h a tırla y a b ile c e ğ in !
"d b” 1' 0 d a b a n a ö ç a l t ı n a m al o ld u ta b ii. D e d iğ in e göre kadır-
a r a R o s s a t a r a f ı n d a n e le g e ç ir ile c e k o lu r s a k a d ın la rı esir
teknı ' .a" A ra ®o n va ,isi s a tın a la c a k v e k o c a s ın a te s lim ede-
? Ldl<in iş*er b ö y le g itm e d i,’ d e d i. Doğru b ilgi üzerinde ol-
 dugumu anladım. Çünkü sonra anlattıkları, harit
bir m anastırda rahib e v e y a b i r ş a t o v e y a sarayda
alan ayağı ok yaralı Rum levendin sö y le d ik le rjy ,* '"'8mu
da herhangi bir yerd e h e r h a n g i b i r i d e olabilir-
Sicilya valisine götürüldüklerini söyledi. A ma ayı" idi.0
h»mctçi’ y‘" bunlardan önce ben kendim e B i l l u r e ’n i n Beatrix
değil mi?'diye sordum. Adam. N ered en b i l i y o r s u ' ^ ' ^ ı L
ferdi- BUtUnacag,nı sordum . K a rla rın y a ğ m a y a b a ş l a d ı ğ ı sırada
yüzüme hayretle baktı ve. 'Götürüienıediler, vOı k " " ^ d(V
oluP«lama> anına şahin gözü gibi bakan M o n t j u i c k a l e s i n d e
sa'nın onları Sicilya valisine götürm ek üzere " Rart>a H,,
(orsa yazılm ak üzere gemi a r a r o l m u ş t u m . K ışı
korsanları saldırıya uğramış. K im se kadınların n e T ^ ^ S
ijiıı" Ü°r rmekti niyetim . A m a olm ad ı, her gün z i h n i m e k ıy m ık
nı bilmiyordu artık. İşte tam o sırad a S ic ily a ’da l ir ' ' 0l(l|ikiaa
^ "ç llv ire ile Beatrix ad ları batıyor, k a n a t ı y o r d u . B ilm e k z o -
dİ. Barba Rossa'nın köpek fiyatına sattığı esirlerden İ*Pta'1
S'bl la v d ım Sefil, aç v e d a im a ü şü ye re k geçen b i r k ı ş ı n a r d ı n -
lorsalar satın alıyordu. Ben de bileğindeki b u k a î ı" '
(l"1 denize veda ed ip burglar, ş a to la r v e kraliyet a r a z i l e r i n d e n
mak isteyen o yüz altmış kişinin arasınd ayd ı,,, k T"
^"k tenha ve uzunca b ir yo l te p tim ... Venedik, G ü n s , V i y a n a .
dullarla tekrar karşılaşmam kü reğine asıldığını k ,d|' **
Prag'dan geçtim. İki a y s o n ra B o h e m ya 'd a yd ım . C l e v e s ’e g e l d i ­
Fenerlerimizi söndürüp kaçar gibi g id iyo rd u k v e t e k 't f ^ ° ld"
ğimde önce kilise v e m a n a stırla rı d olaştım . Elb ette r a h i b e l e r i
bu kadın kafilesi idi. Cenova lim anına k a d ar sağ s d’
teftiş edecek d u rum d a değild im , am a en azından h e r k i l i s e n i n
Sonrasını bilmiyorum, galiba Barba Rossa o n lar,"" 8010,(14
önünde gizli gizli b irk aç gün geçird im . Kap ıd a n h e r ç ı k a n s i y a h
kendilerine satmış,’ dedi. Sonra da kazandığı a ltm la 'n ü ??
giysili kadını o zannetm enin nasıl b ir um ut v e s o n r a s ı n d a g e ­
çıkarır gibi şuh bir kahkaha ile ilave etti: 'Sinyor aradıSı
len umutsuzluk o ld uğ unu a n latam a m . İki papaz i l e a r k a d a ş l ı k
o düşes ise eğer, sana helal olsun! Çünkü iki «ün iki v
peyda etmem bir ya n a k ilise n in ce zala n d ırd ığ ı m a h k û m l a r h a k ­
seyir boyunca kürek çeken forsalar a r a lu ıd a düşesi yatağl'j,
kında bilgi alm ak için b u lu n d u ğ u m b ağ ışlar d a i ş e y a r a m a d ı .
hayal etmeyen bir ,ek kişi bile yoktu.’ diye ilave etti ”
Üstelik bu bağışların h e r b ir k u ru şu n u lim an d a h a r i t a çizdiğim
Hızır Hayreddin Bey ,ekrar pişmanlığın, bildirdi:
dükkânın Yahudi sah ib i M iş o n ’d a n b in b ir dil d ö k e r e k e l d e ed i­
"Ah keşke!" d'ed 'dl' ° 'k' h'Zmetçıy' allp getirmeliymişim.' yordum. Çevredeki b urg v e ş a to la rı d a a r a ş t ı r d ı m . K ü ç ü c ü k bir
“Üzüln "" lmden ama yüzüne böyle diyemezdim
bilgi kırıntısı um arak C le v e s D ükü J o h n ’u n iri g ö b e k l i k â h y a s ı ­
na tam 21 gün p usula h a z ırla m a y ı v e 21 g e c e u s t u r l a p ok um ayı
ver «imi Cenova r ^ tU t’ !’’e rek d a r ' dem iş ya ” ^ bile öğrettim. S a ly a la r s a ç a ra k k o n u ş a n i r i ağ zından B illu re 'y i
Rahibe kılı iı ' " >V<1 d a ^ İ2m etÇ Üerden birini bulabildim
'Şaret edecek bir tek k e lim e ç ı k m a d ı e l b e t t e . O gü n lerd e fırsat
rahibe oldui'u ' l,İdenlerin düŞes. düşes kılığında gidenin de
gözleri olan r ,1 ' '"'k'* ° Ö ren<iim. Adı C o n ra d in a imiş. Rentil
I 'erdi. D ü ş e s M a ria 'y ı d ö r t y a ş ı n d a k i k ı z ı A n n e ile lüks lando-

b irb " <le ®Ö r d a m ’ Y a n l a r ı n d a o n k a d a r n e d im e v a rd ı v e h ep si

Bohemya'ya , ! ' ' 3d' d a ^ e a tr 'x P a p a lık ta n sürgün edibi’
erilm işler E ğ e r y o lla r d a ölm ed ilerse artık 'ü n d e n g ü z e l g i y i n m i ş s a r a y m e le k le ri gib iyd ile r. Ke şke ,

202
 d e d i m İ ç i m d e n . keşke B l . l u r e ' n . n d e k a d eri b u k l2 lâ r
.İd , hemen hepsi onun y a ş m d a ü ste lik .' G erçel>
ne g a r i p * » m i e , e n d İ m l Z ' k i , n l n e k İm i" < ^
vürekte, kimi kürekte!"
■Allah ile kul arasındak. İm tih a n ın ö z ü d ü r bu d#d
Can"
Art,k öfkesinin tam am en g e çtiğ in e inand ın,. t)evame(].
■Her kadın ve erkeğin kend i h a lin c e b ir sınav, Var*>
J Jr-'
0„u saçlarıyla yürekleri b a ğ la y a ra k , k im isi de a y ^
küreklere bağlanarak kazanıyor. K e ş k e B illu r e ’nin de kad
nedim eler gibi bahtiyar olsaydı!”
■Dört ayın sonunda b ıitü n u m u tla r ım tükenm işti efendi
Ispanya'ya dönmeye karar v e rd im . Y o lc u lu k h arcım , b i r i l * ^
limana gelecek bir gemi k o liu y o rd u m . S o n b a h a r ın serin rü^i
ları başlamak üzereydi. Deniz k u z u la n ıy o r, b e yaz köpükler çoğa­
lıyordu. Umanda bir İsp an yo l k a ly o n u g ö rü n d ü . Bir hafta sonu
hareket edecekti. O gün de ç a lış ıp M işon U s t a y a veda edecek
tim. Akşam saatlerine doğru d ü k k â n a e lin d e se p et ve san saç
larıııda defne dallarından ç e le n k t a ş ıy a n k ü ç ü k bir çocuk gel­
di. Asil ailelerden birinin ç o c u ğ u o ld u ğ u h e r halinden belliydi
Gülümseyerek yanıma kadar s o k u ld u . B ir müddet yaptığım işe.
rü2gârgülü,ıü çizişime, denizleri d a lg a la n d ır ış ım a baktı, mü
rekkebi karıştırıştım, deriyi p erdahlark en kullandığım aletleri
üzerine çizgi çekerken kullandığım kıl kalem in hareketini lalar
izledi. Ben Mişon Usta nın bir akrabası ya h u t tanıdığının çocuğ-
annettim. Adım sordum. Bana Yasef dedi. Am a kendi adını)»
bancı dilde söyler gibi, san k i Yusuf d e m e y e çalışıyordu. Ne*5
sonra kulağıma eğilip k e n d is in e ö ğ r e t ilm iş cü m le le ri tekrar
fısıldadı ve şaşkınlığımdan is t if a d e y le k a y b o lu p S '” '
204
belli!- Yıllar önce b ir k a le d e b ir h a r ita çizmiş-
% -Siz ° sunUZlsın, çizm e n iz isteniliyor. E ğ e r siz o iseniz dcdl-
C >
j(iiî Şimd' ‘,y,' | ıs lnız. Yarın geldiğimde h a rita y ı sizd en alıp
r ,anlT m °
{61®*° ç0cuk gitmişti. Şaşkındım . Hayretteydim . Çok dü-
'Safl ^ y e c a n d a n tir tir titrediğimi hatırlıyorum . K im d i bu
*ûndT d,n,n Yasef olduğunu söylem işti. Billure'nin kard eşinin
<0lUk.f t ı ı Beııdeki haritayı bu çocuğa kim söylem işti? B u n u
» * ' UiU veya sö y le te n , a c a b a Billu re ’den alan levend gibi onu
^ h a â n e haritası m ı z a n n e d iy o r d u , yoksa Billure'den h ab e ri
b'r 'j’ |n benim le b a ğ la n tı m ı k u rm a k istiyordu? Eğer öyle ise
ellen Billure ke n d isi g e lm e m iş ti d e bir aracı kullanm ıştı? Yok-
' | jjeienıeıııiş m iy d i? P e k i a m a b u çocuğu gönderenin amacı
ne olabilirdi? B ir ile r i k ö tü lü k p e ş in d e olabilir miydi; yahut ye­
minim beni ele v e r m e y e m i b a ş la m ış t ı? Eğer sadece haritanın
peşinde b iriyse h a r it a y ı a lıp n e y a p a c a k t ı? Ben haritayı verm e­
li miydim? V e rirse m m i iy i o lu r d u , verm ezsem m i? Billure ile
aramdaki tek b ağ la n tı b u h a r it a k a lm ış tı. Kafam ın içinde çok
soru vardı efend im iz, h e m d e ç o k s o r u .”
"Hangi ce vab ı b u ld u n p e k i? "
"Ogece uyumadım. H a ritam ın k o p yasını çıkardım . Yalnızca
bir işaret eksiğiyle: Sü ve yd a !"
Süveydayı n e d e n çiz m e d in ?”
Onu herkese em anet ed em ezdim efendim .”
"Çocuk geldi m i?"
Geldi. Bir sepet gül getirdi. İçin d e k ü ç ü k b ir e r ıs ır ık o la n üç
Hızı* hirlikte! Ve ü stü n d e d e şu yaz.!"
iade e 7 U z attl*>,rn kâğ ıd ın ü z e r in d e k i c ü m le y i o ku d u v e
Tıpkı b T■en NaS'* y a n i^ ^ 'y e s o rd u - E lb e tte a n la ya m a m ıştı,
ini anlayam adığım g ib i. K im , gül y a p ra ğ ıyla do ldurul-

Hir sepetle üç elma bulunca. “ Efendim in gö, b
mu5 ' r L e| elmalarının ne kad ar leziz o l d u g J ^ H
- ....
K „ün ne anlama «eldigini anlam aya çalıştı. Merakın,
T e ime dair küçük bir umutla b aşım ı sallayıp devam ^
“Kısın sonunu C le v e s 'e geçird im elbette. Araş,,
reldyordu. Geldiği gibi kaybolup gid iveren çocuğu bu,abl|£
haritamın kopyasın, isteyen kişiden bir ses ^
umarak Ve tabii ki gül dolu sepet ile e lm alar,n sırr.n, ^
çalışarak. Sonunda buldum.'
Hızır Reis macera dinler gibi he ye can lan m ıştı. B ak,ş|arında
merakını sona erdirmemi isteyen bir e d a vard ı. Kaleyi üç ad,m
ilerleyip vezirimin hizasına ko yark en m e rak la sordu:
"Eeee?"
"Eeesl efendimiz, B oh em ya'd a an la tıla n b ir Alaman masal,
varmış..."
Odaya Aladule girdi. Elin d e ç u b u k takım ı, tütün, maşa ve
tabla vardı. Bir an göz göze geldik. "B e n i özled in m i?" diye sor­
mamdan çok mutlu olacağı b elliyd i. B ir gün kendisine bu so­
ruyu sormalı mıyım d iye düşünm em gere ktiğ in e karar verdim
Hem de Billure'yi anlatıp d ururken. Ç ü n k ü bu sorunun ikisin­
den birine ihanet olacağı aşikârdı. B a ş ım ı eğdim . Hızır Reisin
çubuğunu hazırlayıp kapıdan ç ık a rk e n b e n d e n kaçırdığı gözle­
rinde neııı olduğunu hissettim . E s k in in la lıiş e si. şimdinin zaril
hizmetçisi ağlıyordu. İçiııı b urkuld u. D ilim le gönlüm arasında
çatışmalar yaşadım. A lad ule'ye ta n ı s e sle n e ce ğ im sırada Hızır
Hayreddin Reis'in sesiyle irkild im :
"Nasılmış şu masal S id i?"
^ ' k t a i y l e efendimiz, eski za m a n la rd a n b irin d e. Hz. İsa nın
°4duğu zamandan nered eyse y a r ın ı y ü z y ıl g e çm iş iken—
206
h a m l e s ı r a s ı s e n d e , p i y a d e ilerled im ."
-BUar,1< fendimiz. O vakitlerde B o h e m ya 'n ın kuzey ta-
.(iordı"” Ir m a ğ ı döküldüğü ye re yakın bir
nın d enize
^ r’H ^ e d e asil bir kız yaşa rm ış. Adı D orothea. T ru v a'n ın mag-
„ıalika"' ( ‘ ataları o ra la ra k ad a r gelmişlermiş."
*
ire gibi efendim iz... Fil!.. A kd eniz rüzg ârlarının b üyük
' ,ı ıra koştuğu a k ş am lard a D o ro th e a m alikânenin sundur-
l" " " " oturur, güneşin kızıllığ ına tuttuğ u deniz kab uklarınd a
Ihılan ışıkları seyreder, b azen d e b ir deniz salyangozunu kula-
1 ’ |avay,p engin d e n iz le rin se sin i dinler, d e n izle rin ötesind e
a,|er olduğunu d ü şü n ü rm ü ş. A r a d a s ıra d a annesi o n a y e n i b ir
peygamberden, yeni b ir d in d e n b ah se d e r. Hz. İsa’yı an latır d u ­
rurmuş İşte öyle g ü n le rd e n b ir in d e K a p p a d o z ie n ’in inançsız
valisi Fabriciur. m a lik â n e yi z iy a re te gelm iş. S u n d u rm a d a o tu­
ran kızı görür görm ez b e ğ e n m iş v e o n u b a b a sın d a n iste m e ye
karar vermiş. Ne v a r ki a y ııı a n d a D o ro th e a ’y ı gö rü p beğenen,
hatta ona vurulan b ir çift göz d a h a v a rm ış . V a lin in özel kâtib i
Tlıeoplıilus. T h e o p h ilu s, S a m i ırk ın d a n b ir a silz a d e ike n sa v a ş ­
larda yurdunu k a y b e d ip v a liy e h iz m e t e d e re k y a ş a y a n k ib a r v e
zeki bir gençm iş.”
"Sidi gibi ö y le m i?”
Vine irkildim. H ız ır H a y r e d d in R e is s ık s ık b e n i ş a ş ır tm a y a
başlamıştı. Şaşkın, yü z ü n e b ak tım . G ü lü m s e y e r e k g e çiş tird i:
"Kibar ve zeki d eğil m isin S id i C a n !”
I?in asilzade kısm ı ü z e r in d e ş a k a y a p tığ ım a n la y ıp v e z ir i ü ç
be sürerek sö z ü m e d e v a m e ttim .
•ulmu*1511 t>U ^ D o r o t*,e a cla T h e o p h ilu s ’u g ö rü r g ö rm e z tu-
? fe,K|inıiz. İki g e n ç g iz li g iz li b u lu ş m a y a , b ir b i r le r i n i la-
 nımava başlam ışlar. H er şe y o kad ar güze |m lş ,
aşk tanrısının ya n ın d a düzenbaz bir kıskanç|,k , İ*l" n âl|C(,
gumı unutmuşlar. ,)r,N|'iın ^
-At kaleyi alır!"
d id in il- ..Buluşm alarından birineDorothea e,N
mel çiçek ile «elmiş. Niyeti Theophilusa vermekmiş. N '*•
Theuplnlus onu görünce siten, ederek çiçekleri kimin v * *
•ormuş. Dorothea da çiçekleri uzatırken onu kıskandım,* J*
•Va|| Fabriclur!' deyivermiş. Theophilus'un baş, yere egi|mlT
çiçeklerin hepsini ayağın», altına alıp ezmiş. Dorothea özeni»
topladığı çiçekleri çam urlar arasında ezilmiş görünce öfkelenip
bunu neden yaptığın, sormuş. Theophilus bütün Kururunutak,,
mp bir çiçek için bu kadar üzülmesine şaştığını söylemiş ves,rt
İnal olsun diye de çiçeklerin aynısından toplayıp setirecegini.
ama bunları kendi çiçekleri olarak defiil. valinin çiçekleri olarak
onasunacağını anlatmış. Gümüşlenen denizin dalgalar, kumsal­
daki karıncalarla oynarken Dorothea ,,m küçük hileleri hüsrana
varın,ş. Theophilus o günden sonra kendini Dorothea'dan uzak
tutmuş, ama kalbinden onu uzak tutamamış. Dorothea ise tesel­
liyi annesinin kendisine anlatıp durduğu peygamberin dininde
aramaya başlamış. Allah'ın sözleri kalbine ışık salıyor, peygam­
berin anlattıklarında hayat buluyormuş. O kadar ki Theophi­
lus u unutabilmek için kendini tamamen dine v e rm iş ve bunun
için vali Fabriciur'u bile ka rş ısın a almış. T h e o p h ilu s uzaklan
onuİzler, evvelce çiçeklerini kab ul ettiğ i halde v a liy e neden kız­
dığın, anlayamazmış. Dorothea'nın in a n ıy o r ve valinin inanmı­
yor olmasının arada bir soğukluk y a r a ta c a ğ ın ı h iç düşünmezmiş
yüzden Dorothea'nın y e n i in a n ış b iç im i yalnızca D0'1'1
y UgUendirir diyorm uş. Ne v a r ki g ö n lü n e söz geçiremeyiP
208
. , gizlice takip ettiği günlerden birinde onun sema-
validen b ahseder olduğunu duym uş. Hem de hasret
vi t>ir f ^ ü y ü k bir sevg ili... T h eop hilus, Dorothea'yı yine çok
^ J u>'dU!!" < tabii. O. sem avi bir sevgilinin ebedi güzelliklerinden,
wska" " '! ^ özyaş,y|a anılan h atıraların d an bahsettikçe kendisini
naS,eköUi hissetmiş. Ü stelik o sevgilinin söylediği semavi sözler
‘lahii hea'nm dilinden d ü şm üyorm uş. Rakibi vali iken bununla
D° r°. başa çıkab iliyorm uş am a şim di hiç erişilem eyen bir sev-
k' ' l nasıl rekabet e d eb ileceğini d üşünüp harap oluyor, işittiği
‘ 11!>jn e t k il e n d iğ i sözlerin eksiğini b ulm aya çalışıyor, kalbi ezik
""kızı kandıran İni se m av i se vg iliyi kıskanıp duruyorm uş. Tan-
r|'sa, bir varlığı kıskanm ak e llıe tte gurur kırıcı bir şeym iş ama o
Tanrısal varlık ile sevg ili old u ğ u n u sö y ley en bir kadına karşı da
m e rh a m e tte n başka ne h isse d eb ile ce ğ in i bilem ez olmuş. Böy-
leceiki âşıktan biri ke n d isin i te rk e d ip giden sevgilinin ümitsiz
aşkıyla, diğeri de için d e k i ih tira s ın dikenlerinin ıstırab ıyla ken­
dileri olmaktan çık ıp n e fisle rin e e sir düşm üşler. Ö te yandan vali
Fabricius bu d ine karşı ş id d e tli te d b irle r alm aya başlam ış."
“Vezir ve kale!”
"Kaleyi v e riy o ru m , p iy a d e v e v e z ir!"
"Sonra?"
"Sonra efendim iz, F a b r ic iu s , D o ro th e a ’nın a n n e siyle b ab a­
sını da -inançlarını b a h a n e e d e re k elbette- ya k a la tıp h a p se ttir­
miş. Kızı kend isine te s lim e tm e y iş le r in in in tik am ın ı a lırcasın a
işkencelere ya tırm ış . D o r o th e a a n n e s iy le b a b a sın ın b aşın a ge­
lenlerden d o layı y o lu n d a n d ö n m e m iş , b ilak is d a h a k esk in leşip
kendisini Tan rısa l s e v g ili İs a 'n ın n iş a n lıs ı ila n etm iş. Vali b u n a
V ’k öfkelenmiş ta b ii ki. D o r o th e a ’n ın s ö z le rin i geri alm ad ığı
akdirde d erhal y a k a la n ıp id a m e d ilm e s in i b u y u rm u ş . O d a söz-
 hilus k e d e r le r içinde ve aşkının yitip gittiğini görme-
, •« l a geri alm amış. A s k e rle r onu b ir meydand
' " " ' süvlc. bir rakibe mağlup olm anın acısıyla cevap ver-
Î l ’zgaran.n üzerine yat.r.p a lfa d a k i odunlar, , „ , Uştu
o n a i n a n m a m a n ın kararlılığıyla hem de:
, İm, kızın narin bedeni a c y la kıvranm aya baş|am
mis a l i porothea'm benim!.. Ne diyebilirim ; en iyisi oraya
g e l d i k ç e çığlıklar, da yükselmiş. Gözlerinde yaşlar %
' in sonra bana o güllerle elm alardan birkaç tane gönder
kanlar akmış. So n ra gülümsemeye başlam .ş an,a k i„1Sç ^
v,rdlk,â m an ayım ! Şim di efendimiz, vezirim i veriyor ve filimi
gülümsediğini bilememiş. Bu tur sahnelerden uzak kalmaya
d‘ voruın! S o n r a k i günlerde D orothea’nın darağacında sal-
Lan Theophllus olay, duyar duym az ateşin yand.g,
1,1(1 cesedine b akanlar gözlerinden sızan iki damla kanın as-
kuşmuş Kendisine ne olabileceğini düşünm eden olayı İ2ley
T h e o p h i l u s 'u n t,u ce vab ı için olduğunu bilememişler.
kalabalığı vara yara ilerlemiş. M uhafızlar onu d u r d u r u p
"' -Sevgilisinin id a m ın d a n so n ra Theophilus avare ve derbeder
İçlerinden birinin kılıcım kapıp ızgaranın üzerine fırlamış. ^
dolaşmaya başlamış. Dalgın, şaşkın, perişan... On üçüncü gün-
rolhea'nın zincirlerini koparm aya çalışırken sormuş:
de onunla buluştukları sahile g itm iş. Irmağın denize döküldüğü
"Acı veriyor mu Dorothea. sevgilim ?!.'
sahile. Bir kıyıda oturm uş, D oro th e a'yı düşünürken yanında bir
-Dorolhea ona da gülümsemiş. Yüzünde bir mutluluk beli,,
hışırtı hissetmiş. Sarı sa çla rın d a defne dallarından çelenk taşı­
iniş. Sanki uzaklara bakar gibi sevg ilisinin yüzüne bakıp
yan küçük bir çocuk y a n ın a yaklaşıp elindeki sepeti uzatmış:
damış:
Bunu sana D oro thea gönd erd i!’”
*'Acı vermesi mümkün ııui T h e o p lıilu s ? Görmüyor musun
-Tıpkı sana sepeti getiren çocuk gibi öyle m i?"
nişanlımın gülleri üzerinde yatıyo ru m ve bu benim düğün gü-
"Evet efendimiz, tıpkı o çocuk gibi. Theophilus şaşkın, ne
nüm."
yapacağını bilemeden ve ne söyleyeceğini kestirem eden öyle­
■Şalı!.. Vezirin gider..."
ce bakakalmış. O sırada çocuk kayb olu ve rm iş. Ö n ce hayal gör­
"Tlıeoplıilus sevdiği kızın başkalaştığını, bam başka birâlem-
düğünü sanmış, ama hayır, işte sepet yan ınd aym ış. Gül yaprak­
de olduğunu anlayınca sevinsin mi, üzülsün mü bilememiş. Yal­
larıyla dolu bir sepet. Elini d ald ırm ış . İçin d e n üç elm a çıkmış.
nızca omuzları çöküverıniş ve kılıcı e lin d en bırakıp boynunu
Alınlarında küçük ısırıklar olan, sevg ilinin d u d ak izlerini taşı­
bü kerek oradan uzaklaşmış. Tıpkı elind ek i çiçekleri alıp yere
yan üç elma. O zamanlarda â ş ık la r a ra sın d a âd et olduğu üzere
allığı gütıkû kadar üzgünmüş. A rka sın d a n Dorothea'nın sesi
oda elmayı ısırmış. Meğer o güne ka d ar b ö yle b ir lezzet, b öyle
çınlamış
tat asla h issetm em iş. ''; 9 L
Ah. Theoplıilus' Birkaç dakika s o n ra ayaklarım ın altına se­ Theophilus koşa ko şa K a p p a d o z ie n 'e varm ış . M eğ er v ali
rilecek efendimin gül bahçelerinin ne ka d ar güzel, elmalarının
' ricius inana n ları c e z a la n d ırm a k üzere m e yd a n d a halkı top-
n* kadar leziz olduğunu bilseydim sen de b enim le gelirdin, ora­ t Doğruca v a lin in h u z u ru n a ko şu p elind ek i sep eti gös-
da kavuşurduk!'
eden herkesin ö n ü n d e h ay k ırm ış:

2 lü
 ■n „ sovlu Theophilus!.. Ve sen zalim Kral Fabric,,
p o r i a ’d a n gelm ektedir.” diyerek Hızır Reis e sun-
le ölüme mahkûm eltisiniz D oro thea’nın din| s!>
geis- *nın m ühürlü tıp asını açarken yüzünün renginde
* Çünkü Tanr. Hak’tır v e siz batılsınız!’ 8ıriy<,
juğu a" f<’r,|'issettim . Hayır, korku v e y a ürküntü değildi, sevinç
" " v n ü kendi özel kalen, m em uru olan v e ç „ k SÖVe
Daha Ziyad e a lay lı b ir gülüm sem eye benziyordu ve
rinin bu hareketini bir ihanet ola ra k degerlend irmiş Vç
dO1^ ' 1klediği
'■ ..........................................
bir hab erin gelm esinden dolayı rahatlam ış gi-
I d a ğ ı vermek için kılıcın, çekip haykırın,ş:
S»"ki ^ iyi sıkıştırılm ış v e y a kaynam ış olmalı ki açılm akta
- o halde sen de cadından ayr, kalm a!'."
bi>'dl‘ ordu Akdeniz’de m e k tu p lar sudan korunsun diye şişe
Hızır Reis şaşkın, yüzüme baktı:
^ ^ a n lo ra içinde gö n d erilm e â d e ti y e n i icat olunmuştu. Doria
-Eee?!."
','>a mektubunu üze rin d e kü kreyen bir ejderha nakşedilmiş
■Şah efendimiz- Ve mat!.. İki sevg ili ö y le c e buluşmuşlar.
^ b i r anloraya k o ym u ştu. H ız ır R e is ’in onu kırmak istemedi-
■Kazandın Sidi. Şimdi söyle, se p ette k i e lm ayı ısırdın mı.,sıt.
S'r . ve kırm ayacağını, bele d e D o ria gibi ezeli rakibinden gel-
inadın mı?!"
Jjliş bir zarfı elb ette sa k la ya ca ğ ın ı d ü şünüyo rd um . Söğüt yap ­
■Galiba ısırmaya korktum efendim iz, çü n k ü elmanın sahibi
rağı bıçağımı çık arıp m a n tarı ke se rek açm ayı önerdim. İçinden
ısırmamı İsteseydi yüzünü gö stereceğ i v a a d in d e bulunurdu. 0
b e n d en yalnızca haritasını geri is tiy o rd u ." çıkan rulo parşöm en p a rç a s ın a b akıp b an a uzattı. Yazı Latin-
ceydive yaldızlı şiirli ile yaz ılm ış tı. O kudum :
•Kaybettin Sidi. kaybettin.. Ya o n u b u lm an ı istediyse?"
‘Ben k i d en izlerin ta n rısı Po seid o n 'u m ve sen k i firkate h ırsı­
•Bunu da düşündüm, ama efendim iz, e ğ e r o Dorothea olduy­
zı Barba Roşşo'sun. S e n i arıyo ru m ve sen sak lan ıyorsu n !.. S e n i
sa bana da Theophilus olm ak d üşm ez m i? G öndereceği sepette
ele geçirdiğim de k o lla rın d a n ve b a ca k la rın d a n d ö rt kad ırg aya
üç elma yerine üç heykel olduğu gün o n u y e n id e n arayacağım
bağlayıp A k d e n iz'in o rta sın d a b e d e n in i p a rç a la tıp filasaland ı-
Çünkü bulunmayı isteseydi, a ram am ı d a iste d iğ in i belli ederdi
racağım!.. Bu m ektubu gö n d erd iğ im z a rfa g elin ce, o d a eşine
Elmalar onun hayatına, h e yke lle r b e n im b aya tım a ilham veri­
yor çünkü." armağanımda: A rd ın d an ya s tu tark e n in c i m ercan g ö z ya şla rın ı
koymak için çan ak y a p s ın Ç ünkü o gün g eld iğ in d e ben de bu
İkimiz de sözün bittiğini b iliyo rd u k . O d a y ı s e s s iz lik kapladı­
zarfın ikizinden, se n in ö lüm ün şe re fin e ş a ra p iç iy o r o la ca ğ ım !"
ğında birbirimize ne soracağım ızı, ne c e v a p vereceğimizi bile­
memenin tedirginliği içind eyd ik. "Poh yesin!..’’

Hızır Reis, Çiko’nun kafesine bir kelle şeker fırlattı. Tercü-

"" s'ni yaPhğım sözlere öfkelenmediğini, bilakis Doria’mn m ek­
Salih Reis'in habercisi içe ri g ird iğ in d e ikim iz de konunun tuba yansıyan öfkesine sevindiğini anladım. Sonra s ırlı a n fo ra y ı

değişmesinden dolayı rahat b ire r n e fe s ald ık. “ B ir mektuptu' ne allP bana gösterdi. Aklım da hâlâ B illu r e v a rd ı. Ö y le s in e
konuştum:

212
 -Efendimiz- bu Doria denen ahm ak kend isine 'Dem
diye şirk koşuyor ama hed iye gö nd erirk en Tan n 8ibi
davoınnıayıp ancak b ir testi yo llu yor. S *
-öyle mİ sanıyorsun Sidi Can. B a k şimdi!”
Birden elindeki anforayı v e re ça rp tı. Çanak parça|an
,amak bana döştü. Meğer » f o r a n ı n iç d u v a rın a çeşitll *
herler hakkedilmiş, testinin ham u ru n u yo ğ u ran usta
bu parçayı özel üretmiş. D o rla nın k e n d isin e verdiği i n c f c J J
mercanlardan bir hazîneyi kakm a u s u lü y le için e gizleyivertnıs
tl Havreller içindeydim.

■Bunları topla Sidi. H o ra n sa s a rra fla rın d a n bir ustaya

der. Cemayma Hatun için b ir h a lh a l y a p sın . Gözyaşı dökerken

değil de sevinçten oynarken k u lla n ılm ak üzere. Öte yandan A ltı y ıl so n ra

Süleyman Reis'i de M id illi'ye g ö n d ere lim , t Ira d a pek mahir bir

kılıç ustası vardır. Aııdroki. O n a özel b ir kılıç dövdürelim. Kab­ -Anne!.. C le vesli A nne!..”

zasının içine yakut ye rleştirilsin . D o n a nın hediyesine mukabe­ -Elendim d ad ıcığım !..”

lede bulunalım! Ne de olsa beni ö ld ü r m e y i Frengistan'da imal “Ders zamanı k ü çü k s in ca b ım !..”

edilen Haçlı kılıçları b aşaram az." -Dadın, bana sin ca b ım d e m e artık, b ak on b ir yaşım a geldim!"

Odasından ayrılırken zih n im d e b ir so ru vardı: Hızır Reis "Yine de sen b enim k ü çü k s in c a b ım s ın sevg ili yav ru m . Sen­

anforanın iç yüzeyine m ü c e v h e r ka k ıld ığ ım nasıl bilmişti? Ak­ den başka kime sin c a b ım d e rim b e n ?"

deniz'de birbirini kovalayan, b ir b ir in i a ra y a n , birbirinden ka­ "Conradina'ya e lb e tte , o n a d e!..”

çan bu iki rakibin d a v ra n ış la rın d a n ne k a d a rı şahsi, ne kadan "Büyük sin cab ım d iy e c e ğ im ö y le m i? G ü ld ü rm e yin e beni.

vicdani veya dlııî İd i? İlerik i zam anlar, iki y ıl e v v e l tahta çıkar Haydi bakalmın. gel y a n ım a d a d e rsim iz e b aşlaya lım artık! Ahd-i

Sultan bin Sultan Kanuni S ü le y m a n H a n H azretlerl'nin -AM Atik okuyalım bugün, ne d e rs in , h a n i T o r a ’nın ik in c i b ö lü m ü n ­

milletine bağışlasın- geçen a y la r d a R o d o s şövalyelerinden ► de kalmıştık. M u s a 'n ın h u r u c u n u a n la tıy o r d u ... Yahut d a S ü le y ­

mlzledlgi Akdeniz i bu iki c e n g â v e rd e n h an g isin e yâr edecekti man ve D a v u t'ta n ...”

kaç y ıl sürecekti.-Aklımdaki b ü tü n b u so ru la rı onasorab- Ama ben bugün S u lta n la r v e K r a lla r d e rsin d e n a n latm an ı

^
v e bu

lırdım ama sormadım. Çünkü d e n ilm iş tir : "S ö zü n ü bitir. sl|yorum dad ıcığım . E s k id e n y a ş a m ış v e ö lm ü ş o la n la rın yeri-
yeter demeden!"
Şinıdi y a ş a y a n la rı d a h a ç o k m e ra k e d iy o ru m çü n k ü .”

214
 'Anlaştık meleğim! Gel şöyle y a n , m a otur. Sultanlar Ve „
lan„ hangisinden başlayalım." fc*
-Şehzade Alkala dan.
■Şehzade Alkala'nın anlatılacak bir hikâyesi yok Anne, .
,e|,k g e rç e k b ir sultan veya kral bile değil. Senin için V(.
içl„ bir hayalden ibaret."
£ ’Carl0S in eb ilir. Am a b unlardan birinin diğerine üstünlüğü,
-Ama bir gün mutlaka geleceğini söylem iştin, Gelecek
bana. Beatrix. sultanım! diyecek, d em iştin."
-Evet, g e ld i m e le ğ im . Gelm esine geldi de galiba ben, ba„4
•sultanım'd e m e s i n e müsaade etm edim . Belk i de sultan,m J
m e ş in d e n k o r k t u m . Belki ş u kıyafetlerim i görmesinden, göröp
anlamasından, a n l a y ı p kaçm asından, kaçıp gitmesinden, gider.
ken n e fre t e t m e s i n d e n korktum, t )n a yaln ız ca bir sepet gül gön.
derebildim, o k a d a r ."
■Bir e r k e k , e ğ e r seviyorsa, sevd iğ i kadından n e d e n nefret
e ts in kİ d a d ıc ığ ım ? Üstelik de A lkala gibi nazik bir ş e h z a d e ise.'
•Ç ü n k ü o b e n i M ü s l ü m a n b iliyo rd u m eleğim ."
“N e v a r b u n d a d a d ı c ı ğ ı m . b ir z a m an lar sen d e o n u Hıristi­
y a n z a n n e t m e m i ş m i y d i n ? Ü stelik o nu H ıristiyan zannettiğin
z a m a n la r d a s e v m e m i ş i n i y d i n ? "
"Tamam k ü ç ü k s i n c a b ı m , Ş e h z a d e A l k a l a 'd a n bahsetm ek
yetişir artık. Ş im d i i i ... E h m . . . S u l t a n l a r v e K r a l l a r , b ir is in in ölü­
mü diğerinin h a y a t ı o l a n i n s a n l a r d ı r . İ n s a n d ı r l a r a m a y a rı Tann
gibi yaşarlar. T a ç l a r ı, t a h t l a r ı , a t l a r ı n ı n k o ş u m t a k ı m l a r ı ve kıya­
fetleri h e p mücevherle p a r l a r b u y ü z d e n . S e n i n l e b e n i m de gör­
d ü ğ ü m ü z şu güneşin a l t ı n d a n e f e s a l ı p v e r m e k t e o l a n bir kral
ile bir sultan olduğunu b i l i y o r s u n . İm p a ra to ru m u z majesteleri
K ra l Carlos ile Grand Seigneur S u l t a n S ü l e y m a n . . . "
- t g ö n d e rd iğ in halde neden senden uzaklaşaca-
' BirSePdün k i dadıcığım ?”
jşıı düS,,n ^ Süleyman kelim eleri yalnızca iki isimden ibaret-
fnlş8lb lS‘’!
ild inanç du"y
a r a s ın d a da dengeleri altüst edecek güçtedir.
Niiek)" ,'j ama bir sepet gül ile d av e tiye aldığı halde Şehzade Al-
neden Prenses Beatrix ini bulm aya gelm edi?"
-Nitekim dört yıl e vve l Branşa kralı haşm etli Fransuva ile
, ,1 kralımız Carlos arasın d ak i savaşta Fransuva, kralımıza
ir olunca, annesi Lo u ise de Sa v o ie 'n in ilk imdat istediği kişi
Sultan Sü leym an o lm u ş tu r. S avo ie . G rand Seigneur’den oğlunu
kurtarması ve F ran sa'ya yard ım etm esini iste yin ce o d a impa­
ratorumuz Carlos'un gücünü k ır m a k için bu yard ım teklifini
olumlu karşılamış.”
•Şehzade A lka la ...”
"Anne!.. A nlattıklarım a ku lak v e r m eleğim . G rand Seigneur,
imparatorumuz C a rlo s'a ça tm ış o lm ak için O sm an lIlara karşı
Eflak ve Boğdan v o y v o d a lık la rıy la anlaşan M a c a rla ra savaş aç­
mış."
"Şehzade..."
“Antıe!.. Anne!.. S a b rım ı zo rla m a lütfen. Ehm .. D erken yaz sı­
caklarının son günlerind e G ra n d S e ig n e u r’ün a sk erle ri ile kralı-
mız ^ar! ° s un haçlı a sk e rle ri M o h a ç o v a sın d a k i b ü yü k m eyd an
“ vaşında karşı k a rşıy a gelm işler. T ü r k le r k ılıç kılıca, kalkan
kana, göğüs göğse v u rd u k ç a v u ru yo r, ö ld ü k çe ölüyor, ö ld ü r ­
se öldürüy ° rlarm ış. Yeni e fe n d ile rim iz o lm ak için şüphe-
'zade Alkala b u n a ço k s e v in ird i şü p h e siz!"
 “Peki küçük geveze, sen kazandın. Şehzade Alkala b„
vinir miydi bilemiyorum. Çünkü gül sepetinin içinde *»■
güller yoktu."
“Nasıl yani?”
■Elmalar vardı, sevincini bölecek elm alar."
■Olamaz, gül s ep etin d e elma da mı va rd ı?"
■Evet küçük sincap, üç elma vardı!"
•Isırılmış üç elma olduğunu söylem e bana lütfen!.."
■Maalesef ısırılmış üç elma."
"Tıpkı bana sık sık anlattığın o m asaldaki gibi..."
•Ve hikâyenin bu kısmını benden hep gizledin öyle mi?'
Billure o an farkına vardı; gül sepeti yed i sene geride kalmış­
tı. Hasretle geçen yirmi üç yıl üzerine hicran getiren yedi sene
daha.. Yakınına kadar gelen sevgiliyi geri çevirdiği yedi uzun
sene. Her gecesinde haritasının biraz daha ıslandığı, her gün­
düzünde çizgileri bozulmasın diye yeniden kurutulduğu yedi
sene Zihnine takılıp kalan şekliyle Saint Alkala’ya hasret oluşu
bitirmemek, belki bitireıııemek pişm anlığıyla geçen yedi sene
Billure. manevi kızı saydığı küçük sincabın saçlarını okşa­
maya başladığında farkına vardı ağladığının. Gözlerin den sicim
gibi yaşlar akıyor, Anne in om uzlarına dökülüyordu. İspanya
sahil sarayının ağaçlar, çiçekler ve heykellerle dolu bu ten»
zuh bahçesinde, bir zamanlar Alkala ile okudukları mektebi»
bahçesini andıran bu yeşillikler arasında, havuzun fıskiye*1*
den savrulan serinliğin dokunuşlarıyla ürperen boynunda
Yangın çıktığını hissetti. Bir sevgili kucağı gibi bağrına sar ı
lasını, sevgilinin ikinci kez çizdiği v e süveyda hariç-
218
dair hiçbir şeyi unutmadığını gösteren haritasını
"“"^ A k lin d a k in i kalbine itiraf etmekten kaçınıyordu. Çünkü
* vakitler kalbini asıl korkutan v e karşılaşm alarına mâni
jkl' bir • haritanın üzerindeki her çizgiyi onun da tıpkı kendisi
013,1hatırladığın' söylüyordu. Aksi takdirde bir gecede çizdiği
' " ' harita. Barba R ossa'nın vah şi korsanına kaptırdığı ha-
bU ın aynısı olamazdı. B ir h aritacının yıllar önce çizdiği bir
taritayı yıllar sonra tıpatıp yeniden çizmesi imkânsızdı. Arada
ieğişiîc bilgiler bulunm alıydı. Am a o aynısını çizmişti. Derinin
üzerindeki şekiller, desenler, tanım lar ve heykeller, süveydanın
işaretlendiği nokta hariç, her ş e y ye rli yeriııdeydi. Süveydanın
kasten çizilmediği de o kadar aşikârd ı ki. Bunu görünce yüre­
ğinde bir alevin tutuştuğunu hissetm işti. Sevilen, her şeyi ha-
tırlıyorsa. sevenin hatırlam am ası düşünülem ezdi çünkü. Seven
sevgiliye bir şey hediye etse, sevgili o hed iyeyi daima göreceği
için aklından çıkarmaz, bu v esile yle seveni hatırlardı. Ama eğer
seven hediyesini yıllar sonra da hatırlıyorsa o vakit âşık, aşk
işinde sevgiliden daha itib arlı sayılm alıyd ı. B u yüzden Billure,
Alkala nııı İkinci kez çizdiği haritanın b irincisi kadar itibarlı ve
mükemmel olmasının ağır yü k ü yle ezilmiş, günlerce duyguları­
nı irdeleyip durmuş, kim in seven, kim in sevilen olduğuna karar
veremeden o büyük hatayı yapm ıştı. M aalesef şimdi şu küçü-
ıük çocuk bile onun hata ettiğini biliyord u ama o. bir vakitler
bunu ödememişti. Yedi se n ed ir her gece aynı pişmanlığa agla-
J 1" " ne demek olduğunu ise artık kim seye anlatamazdı. O ysa
Şey şimdi bile gözlerinin önündeydi. Teşrin m evsimiydi,
öaber alm ıştı v e kendisini aradığını biliyordu. Yıl-
' "nra A <ll^lni e 'nindi bundan. Am a -biricik dostu
n'n ısrarlarına rağmen- ona kendini gösterememişti.
219

sevenin sevgiliyi arıyor olduğunu irilm enin sevinci
dönmüştü Çünkü. Biliyordu, haddi aşan her şey 21(1 * « S
di. Yıllarca Alkala'ya o derece hasret kalmış. <)nu g_r ev%
rejinde o derece arzulamış, onu iştiya kla öylesine ö z f e ^ ^
görüşme vakti geldiğinde "k av u şm a'n ın , "özlem ' d e re T '^ '1(1
yüksek olmayacağını düşünmüş, "Ya özlediği Bi||ure.y‘ ^
bulamazsa!" fikri, kalbini vuslattan alıko ym uştu. Bu ha ^
dönen bir tekerleğin tersine d ö n ü y o r gibi görünmesini ^
rıyordu. Sevilenin seveni görm ek iste m e yişi gibi istiğna"^
değildi bu. bilakis sevenin sevileni g ö rm e ye dayananı * ^
kadar özlemdendi. O vakitki hali, çö lle rd e kalıp da 'Ya
biterse?' diye yıllarca m atarasındaki s u yu içm eden susınTk
çeken bir divanenin hali gibiydi. Ömrünün yarısından fazlas,
onun bir gün çıkıp geleceğinin h ay alin i ku ra rak geçmişken o
geldikten sonra kaybetme ko rku su yla v u s la tı reddetmek Ç,|.
gınlıktı bu...
Evet, kuçuk sincabım ," d iye d e va m etti, gözlerindeki yaş­
lar, silerken, "Sevgili Conri'nin bana öfkesi v e yaptığım aptallık
yüzünden o günlerde hasta old uğ unu b ile hatırlıyorum . Hatta
babanız dük hazretleri C o n ri'ye ıtık n am e sin i verm iş, o da eline
8ü lük fırsatı geçmiş v e özlediği B o h e m y a ’daki köyüne git-
mltânı yakalamışken belgesini y ır tıp atm ıştı. Bu hareketini
It s d l delİrd'®lne y ° rabi|irdi. am a ben, sırf bana ve kalbimde
dum dH a?kâ m -kayye‘ ° ' mak İÇİn l>öyle flavra'1(l'Sınl biliyor'
rahıı Sl ° ®bnı*en s°n r a ra h ib e o lm a y ı ilk kez sevm iş't
'Be yorum tabii."
*?"* ,ersine' ° 8ün bir ra h ib e o la ra k ya ş a m a fikri"1
zı mmderı atıp saııa d ad ı o lm a y a karar vermişb"1
220
de bir rahib enin ya p a ca ğ ım y a p m ı ş , bana ısrarla
mis o y‘ne . H de ben c e n n e te v a r a n y o l d a o n u d a tıpkı Al-
5,adetiönern1 ..
■•üzmüştüm.
ka C nradina teyzem i s e v m iy o rs u n d ad ıcığ ım ... S e v s e y -
^ s u n d in le rd in !"
di" dinledim sevg ili kızını, am a y a ln ız c a b i r k e r e . . .
"Adetli ıs r a r la r ı ü zerine Şe h z a d e A lk a la 'y ı uzaktan g ö r m e -
' e 51 |( |u m Y a k ın d a n g ö rm e y e d a y a n a m a y a b ilird im . İ n s a n
■e raZI ne |,akabilir ne d e o n u k u c a k la y a b ilir kü çük sincabım ;
J " ü kamaşır ve b edeni y a n a r ç ü n k ü ."
•Nasıl gördün p e ki?”
■Şehre gelmiş bir h a rita c ıd a n söz e d iliy o rd u . G e n ç b ir h a ­
ritacı. Ve tanımlar Ş e h zad e A lk a la 'y a pek u yu y o rd u . Ç o k h e y e ­
canlanmıştım. Bab an ızın d o stu M iş o n u sta n ın h a rita d ü k k â n ı n ­
da çalışmaya b aşladığını b iliy o rd u k . T av ırların d an sanki b i r i n i
aradığı, ama dikkat çe k m em e k v e y a g e çim in i sağ la m ak i ç i n b u
dükkânda adresini b elli e tm e y e ç a lış tığ ı ko n u ş u lu yo rd u . C o n r i ,
her gece M işon'un h a rita d ü k k â n ın a g itm e y e k a ra r v e r i p h e r
sabah bu karardan d ö n m e n in b eni ne h ale g e tird iğ in i g ö r m ü ş
olmalı ki iri göbekli k â h yam ız ı p u su la o k u m a ya, k e r t e r i z a l ı p
uygun pusula tası im al e tm e y e v e u s tu rla p ö ğ r e n m e y e y ö n l e n ­
direrek şehirdeki hu y a b a n c ın ın S a iııt A lk a ia o l u p o l m a d ı ğ ı n ­
dan iyice emin olm am ı sağ la m ış tı. A n n e n i z h a n ı m e f e n d i D ü ş e s
' ‘roınm lüks lan d o su yla te n e zz ü h b a h ç e s i n e g e z m e y e ç ı k t ı ğ ı
ya b'Un ^ >nr' nİn ls ra n üzerine- b e n d e s e n i k u c a k l a y ı p a r a b a -
kala n,nİ5t'm' t'v e t' b lr s ‘z g i b i p e ş i m i z d e n g e l e n k i ş i S a i n t A l-
tUha^i , lJen Z '^ 0 r d U G e v d i ğ i m a d a m a . . . B a h ç e y e v a rd ığ ım ız d a
,e'lere ( , , ^ e l ) İ l i r i n i d ' y e d ü ş ü n ü y o r d u m . S e n h a v u z d a k i nilü-
eİ>tn y a p r a k l a r ı a t a r k e n g ö z l e r i m e m â n i o la m a d ım
-
 ve çl,|erin a r k a s ı n d a k i a d a m a u ç k e z b a k t m , U ç ü n c ii b
L a r u z u n s ü r m ü ş k i a n n e n d e n a z a r b i l e i ş i , m iş t i m
a is ı.ı s e n h a v u z a d ü ş e c e k t i n . U z a k t a y d , . Y ü z ü n ü , â rn ^ nliyordu
yordum a m a d u r u ş u , e d a s , v e t a v . r l a r , S a i n , A l k a l a 'd a rı
L i l d i . Z a te n y ü z ü n ü s e ç m e m e d e « e r e k y o k t u , o o l d u T '
b ilm e k b a n a y e t i y o r d u . O b i r k a ç s a a t i ç i n d e d e f a l a r c a »eı7
ley ip y e r e d ü ş e c e k g i b i o l m u ş t u m . B e r e k e t v e r s i n . yan,„112d
n e d im e le r in i h t i ş a m l ı k ı y a f e t l e r i a r a s ı n d a k i m i n n a s ı l y ü rûdü
a n la ş ılm ıy o r d u . Ü z e r i n d e k i k ı y a f e t l e r y a ş a d ı ğ ı h a y a t ı n yoksıll.
luga d a h a y a k ı n o l d u ğ u n u a n l a m a m a y e t m i ş t i . B ir y a n d a saray
k ıy a fe tli n e d i m e le r , d i ğ e r y a n d a o n e d i m e y i s e v e n y o k su l ha.
rita c ı. K e ş k e ,' d e d i m i ç i m d e n , 'k e ş k e A l k a l a 'n ı n d a k a d e ri bu
k ız la r k a d a r a ç ı k o l s a y d ı . A m a h a y a t n e g a r i p , k im in e nimet,
k im in e z a h m e t , k im i y ü r e k t e , k i m i k ü r e k t e ! ' D a h a d a garibi,
iç im d e n b u n l a r ı g e ç i r i r k e n b ü t ü n b e d e n i m i b i r t i t r e m e tutm uş­
tu. Ş e h z a d e A l k a la 'n ı n b u n u d u y d u ğ u n u h i s s e d e r g ib i oldum . 0
s ır a d a u m u t s u z c a b i r d u v a r ı n ü z e r i n e o t u r u p a y a k l a r ı n ı dalgın­
c a s a l l a y a r a k u z u n u z u n b i z e b a k m a s ı b â l â g ö z ü m ü n önünden
gitmiyor. H e r iki m a n a d a e l i n d e n t u t m a y ı i s t e d i ğ i m a n d ı o an.
Ama d e d i m y a , k o r k m u ş t u m . B e n i H ı r i s t i y a n b i r r a h i b e olarak
bulmasından, b e n i h a y a l e t t i ğ i n i n g e r i s i n d e b u l m a s ı n d a n , bu­
lunca beni r e d d e t m e s i n d e n , b e ğ e n m e y e r e k t e r k e d i p gitm esin­
den korkmuştum. H a y a l l e r i n i n y ı k ı l m a s ı n d a n , h a y a lle r im in yı­
kılmasından korkmuştum. Ç ü n k ü s e v g i l i n i n g e l i ş i n i beklem enin
lezzeti bütün ömrümü d o l d u r m u ş t u . G e l i ş i n i b e k l e m e k gözeld'
de ya giderse korkusu içim i k e m irip d u r u y o r d u .”
S e v e n b i r is i s e v d i ğ i n i n esk i b ir ra h ib e o l m a s ı n ı nec*
umursasın ki? Bunun yan lış b ir fikir o ld u ğ u n u nasıl göreme»'"
dadıcıihm
222
huğunu görm ek y e tm iy o rd u küçük sincab ım , vet-
% -yani'5 ayrılm a yı da. a y r ılın c a ra h ib e o lm ayı d a ben
1 t ;ste|jk o gü n lerd e b ir ra h ib e o lu p kilisenin koru-
jeçn'en,lŞt" ,j' meseyd im . k im lik le rin v e n am u sların b irkaç ku­
ması a1" " ! 1 ^ A kd eniz'd e o n u n aş k ın a h e r b akım d an sadakat
raşasan'd'ii^ jm b j|m jy 0 r u m . E lb e tte b ir za m an lar rahib e
* * terebil;;âıâ sevinç v e k ıv a n ç d u y u y o ru m . K u tsal B ab am ızın
* * baIıa M e rye m A n am ızın ka d erin i v e rm iş olm asına
ogu" şükrediyorum. V a h ş etin v e k ö tülüğ ün hük ü m ran cldu-
' f bir dünyada, m ad deyi v e m a n a yı b irlik te y ö n e tip yönlendi-
! bir dinin him a ye sin d e olm ak, m a d d e v e m ana yö n ü n d e n
mutlak zenginlik sayılır. Ş e h z a d e A lk a la ge ld iğ in d e b ü tü n bu
zenginliği terk etm eye, o n u n e ş iğ in d e te k ra r kö le o lm a y a ha­
zırdım. Gelgelelim b e yn im i k e m ire n o n u n b eni kab ul e tm em e
ihtimalinin ıstırabını b ir tü rlü te sk in e d em ed im . S e v g iliy e gü­
lümsemek kolaydı d a o n u n kaş ç a tm a s ın a d a y a n ıla b ilir m iy d i?
Okaş çatışı bir kere g ö rd ü k te n s o n r a g ü lü m se m e le rin değeri
kalır mıydı? K o rkm uştum .. İh tim a lle rd e n k o rk m u ştu m . O gel­
meden de zihnim de ih tim a lle r d o la ş ırd ı; a m a b u n la r o n u n geli­
şine dair ihtim aller idi. G e ld iğ i g ü n le rd e is e z ih n im v e kalbim ,
gidişine dair ih tim allerin is tila s ın a u ğ ra d ı. Ş e h z a d e A lk a la beni
reddederse d ünyada k im se k o ru m a z d ı a rtık . K ö y ü n d e n kaçırıl-
""Ş.kimsesiz bir k ö ley e kim y a r d . . . ”
Anne, sarılıp e lle riy le o n u n ağ zını k a p attı:
(l|yer k k'Z'm evimİ2c*e a s ^a k ir kö le o lm a d ın d a d ıc ığ ım , b ö y le
Prense ^ dZme lü tfe n -A v u ç la r ın d a k i ş u y a n ık le k e le ri C le v e s
sin?Onlar'l b ed eninden b ir P a r ç a ike n se n n asıl kö le olabilir-
^'yorunı b 'Sr SÖ td ?te ®e rVe,< a n n e m in kim o ld u ğ u n d a n ş ü p h e
° E v e t' b e d en im i C le v e s D ü ş e s i M a r ia s a y e s in d e
 edindim ama onu Yazıköylii B illu re -bunu söy|erk
masın diye çevresine bakındı- m u hafaza etti. E||er" ^ ' d i i ) ,
leşen yanık izleri kalbim de a le v e d ö n e .
Bu sefer Beatrix. eliyle A ııııe 'in ağzını kapadı
nunu duymak istememişti:
•Atı benim küçük sin cab ın ı, b ir d a h a b öy|e bjr
— ........ ■ — « ir kı
k,yasli
duymak istemiyorum senden! H e m n e d en ağlıyorsun sen.
kayını?"
“Sen ağlıyorsun d iye d a d ıcığ ım !"
“Kıyamam küçük sin cab ım ... S ile lim ş im d i gözyaşlarını®
i
Aralarında küçük bir sessizlik o ld u . B illu r e konuyu değiştir­
menin tam zamanı d iye d üşü n d ü :
“Kutsal Roma Cerm en im p a ra to ru h a ş m e tli kralımız Carlos
ile Grand Seigneur m uhteşem S u lta n S ü le y m a n , benim 'büyük
sincabım', kalkanları b irb irin e ç a r p ın c a sulta n ın ki güçlü gel­
miş. Hatta Macar kralı Lajos s a v a ş m e y d a n ın d a ölmüş.”
“Toprağı bol olsun d iye lim !"
“Mohaç'taki o şiddetli üç s aatin s o n u n d a M acaristan. Transit
vanya ve Bohemya'nın T ü rk le rin o lu v e rd iğ in i biliyor muydun'
«|»
So n ra s ın ı b e n de h a tır lıy o r u m s e v g ili sincabını. Bura)
yeni gelmiştik, haşmetli K ra l C a rlo s o y e n ilg in in acısıyla E'
lüs teki bütün M ü s lü m a n la r a e z iye t et m e ye , sürm eye, öldür
ye hatta yakmaya b a ş la d ı. T e l l a l l a r ç ığ ır t ıp ç o c u k la rım W'
ye vermelerini, aksi t a k d ir d e h e p s i n i n y a k ıla c a k la r ın ı s •
dulusluler sahil d a ğ l a r ı n a k a ç t ıla r . Y ı l l a r ö n c e Ş e h z a d e
224
sald a n d ıg | im z m e t r u k h i s a r d a b ile in s a n la r saklandığını
|J Sn) A k d e n iz d e g ü ç d e n g e l e r i o s ı r a d a d e ğ iş m e ye başladı
nde s û ^
dUy|tUe . A v r u p a 'd a ç o c u k l a r ı n ı k o r k u t m a k i s t e y e n an n e le r artık
n e liv o r ! ” d i y o r l a r d ı . D a h a s o n r a " B a r b a R o s s a g e liy o r!'
CUn,|enin ^
^ r ^ 'ç ü n 'k ü B a rb a R o s s a ’n ın D eli M e h m e t K a p t a n ’ı, kadırga-
dedilCr|ip Müslümanları k a ç ır m a y a başlamıştı
laflage serinlemiş, hafif bir rüzgâr çıkmıştı. B i l l u r e i l e Anne
v kalktılar. D üşes M a r ia karanlık ç ö k t ü k t e n s o n r a ç o c u k l a -
a>ındışanda fazla kalm asına izin v e rm e z d i. N e k a d a r b ü y ü m ü ş
olurlarsa olsunlar, d iğ e r iki k a rd e ş i gibi A n n e ’i n d e t a m v a k ­
tinde yatması gerekirdi. E v e girip birkaç m e y v e a l a r a k o d a y a
çıktıklarında A ııııe'in ak lı h â lâ krallar v e s u l t a n l a r d a id i:
-Sultana neden G ra ııd S e ig n e u r ' d iy o r la r d a d ı? ”
“Mohaç'ta kralım ızın o r d u s u m a ğ lu p o l u n c a M acar K ra lı
Layoş canını k u rtarm a u m u d u y la at b o y n u n a d ü ş ü p k a ç a r k e n
Gümüş ırmağına gelm iş. M e ğ e r k ö p rü h a s a r g ö r m ü ş , a t ı y l a
birlikte ırmağa d üşm üş. O n u k o v a la y a n a s k e rle r y e t i ş i p boğul­
duğunu görmüşler v e d u r u m u S u lta n S ü l e y m a n ' a b i l d i r m i ş l e r ,
bda. Biz onların O ru ç R e is k u lu m a y a p t ı k l a r ı n ı y a p m a y a l ı m ;
varın kralın ölüsünü ç ık a rın , B e lg r a d 'a g ö t ü r ü p a t a l a r ı n ı n y a ­
nma gömün! d iye e m ir v e r m iş . A s k e r l e r d e d e n i l e n i y a p ıp Kral
fa>°ş un c e s e d i n i g ü n le rc e ta ş ıy ıp B e l g r a d ’d a to p ra ğ a verilme-
J 1sağlamışlar. A v ru p a k r a l l a r ı v e k r a l i ç e l e r i , dükleri ve düşes-
az iz *e r i v e p a p a z la rı b u n u d u y u n c a hepsi ona saygı duy-
G randS gÜnC*6 n s o n r a S u l t a n S ü l e y m a n ' d a n bahsedenler hep
O l t a n ı n '!' " e U r <^ e ^ h s e t t i l e r . K ra lım ız da âlicenap d a v r a n ıp
Sönderdj 13113Sİ* *’are*<e,i 'Ç 'n ona b 'r teşekkür m e k tu b u b ile
ÜrUÇ Re's Kulu™ kim dadıcığım !”

"Oruç Reis- * anca 0rUÇ ReİS " ,ek'gİm' hani 5“ B ari**
sa nın ağabeyi. Biliyor musun küçük sincabım. dü„ **
babanın ziyaret eden seyyahtan işittim: Grand S e i g * ^
Rossa'yı İstanbul'a çağırıp donanmasına amirale con,andaJ
yapmayı düşünürmüş "
-Ben de bir gün bir amiralin gemisinde seyahat etmek i%
dim’
nın sonunda Beatrix'in gözünün içine baktı Duymak
«*bl d^a"on cümleyi söylemesini bekliyordu. B eatrix daima .,1
'Sied ibi onu alnından öpüp günün o son cüm lesini m ırıldandı
^-Eveeet— Küçük sincabım, uyku vakti. Başım ızı yastığa k<e
yuncan«diyorduk?"
-Yattımsağuna, döndüm solum a, m elekler şahit olsun, dini­
me imanıma! Yattım Allah kaldır beni, nur içine daldır beni; can

-Barba Rossa'nın kadırgalarında değil elbette!"
-Hayır, elbette değil.. Kaptan Andrea D oha'nın kalyonla,
dan birinde belki.
-0 halde babanız dük hazretleri İngiltere seyahatlerinden
birinde seni yanında götürmelidir!"
bedenden çıkmayınca, imanla uyandır beni."
Yeşimdi de birlikte küçük sırrımızı fısıldaşalım :
-Eşhedü en-la ilahe illa llah ve eşhedü enne M uham m eden

"Sahi dadıcığım. babam neden sık sık İngiltere’ye gidiyor."

"Küçük sincabım, babanız III. Jo h n hazretleri gerçi biraz çok
içiyor ama her şeyi doğru yapıyor. Cleves ailesi İspanya kralı­
nın yanında oturuyoruz, ama babanızın işleri ve ticareti hep
İngiltere'de. Üstelik iki kral arasındaki anlaşmalar, sözleşmeler
ve ilişkileri de o sağlıyor. O gidip gidip gelmese, biz bu sahil
sarayda İspanya nın en soylu misafiri olarak ağırlanır olur muy­
duk sence? Dük hazretlerinin bu itibarı sayesinde hepimiz bol
imkânlara sahibiz. Ve şimdi Kutsal Babam ıza dua edelim. Düh
hazretlerinin işlerine kolaylık, anneniz Düşes Maria'nın haslah-
Sına şila. yüce kralımıza uzun öm ür ve askerlerine güç vermesi
için..."

Bohemya'nın geleceği adına Cleves Dükü John ile

Mana nın büyük umutlarla büyüttükleri Anne. Beatrix'in küÇ"k
sincabı Cleves prensesi güzel Anne, her gece olduğu gibi
A
çöküp dua için ellerini birleştirdi, mırıldandı, m in i** *
en ^*yçrek duasını tamamladı. Ve yine her gece oM

226
227
 1530

Ik i yıl sonta

Hızır Reis in Cezayir'den çıkıp gid erken ne kadar üzüldüğü­

nü görenler. Cezayir'i fethettiği zam an d a o derece sevindiğine
şahit oldular. Cezayir'i kaybettiği gün, gem isinin bahçeliğine İspanya valisi Don Martin de Vargas'ı da yanında yürüterek. Ka-
çıkıp bütün levendlerinin gözleri ön ü n d e ağıt yaka yaka elbi­
derkale ile güzel limanlara sahip B alear Adaları arasında geçen
selerini parçalayan, göğsünü tırn a k la rıy la kazıyıp gözyaşlarıvla
durgun zamanlar artık geride kalmıştı. Yaz aylarında kad ırg a­
kanını birlikte akıtan, gemilerinin b o rd a mataforalarında ağıt
lar, kalyonlar, fırkateler ve çektiriler avlayarak; kış g e lin ce de
için ateşler yaktıran adam şimdi neşe için d e çocuklar gibi oy­
oğluyla ata binip ok atarak, kuş avlayarak geçen sak in h a y a t
nuyor, eğleniyor, seviniyordu. Afrikalı Berberi ve Zuzuvalann
bilmişti. Galiba Cemayma Hatun'un evcim en ka d ın lık o to rite s i
kendisine gösterdikleri düşmanlığı, kabileleri yöneten murabıt
* sona eriyordu. Elli beş yaşm a gelmiş, kızıl s a k a lla rın ın rengi
ve beylerin ne derece kaypak davrandıklarını unutuveririİŞÜ
olmış, gflr kaşlarında ve şakaklarında b e y a z la r b e lir m e y e baş-
Üç günlük kuşatmanın sab ahınd a Cezayirli M ü s l ü n ı anlar,
“ n‘5"' Nasan on beşine girmek üzereydi. A la d u le ke n d in i y u v a
Int Paola Kalesi nin çevresindeki 36 p are lik donanmanın zafer
>a vermiş, kendi y u v a s ın ı k u ra m a m ış a m a e s ir kız lar ile
toplarını duyduklarında b aharın gü z ellik lere güzellik katt#"
deria^ ?rİ ev*en<J*r mek k o n u s u n d a p e k m a h a re tli çık m ış . Ka-
düşündüler, Araplar ve Afrikalı y e rlile rin görm ek istedikle'1
llt herkesin h ü rm e tin i ka z a n a n a s il b ir k a d ın o lm u ş tu .
Zl1 Çal‘ sakalh' llrVa kaşlı adam şim d i lim a n a giriyordu- üst

228
 c, Hi Cezayir'de haya, yeniden başlayacak, hatlralar Vp
flTceküge dönecekti. Bir tek ben hüzünlüydüm. B i„ Ut/ >
Iv La rd a yeşermiş otlar gibiydik ve kavuşamadan s
L mevsimi geliyordu. Yanm bir haya,m or«a,an„a ^
hissediyordum. Bir yan,m Bıiiure. d,ger yan,m hayalet
Akdeniz'de av peşinde koşmak, yen, esirlerin kay„|ar, Vç
gemilerin mühimmat defterleri, pusulalar, haritalar. Us ,üru
lar, arada sırada bir ateşin çevresine toplan,p yamk tûr|2
söyleyen levendlerin birbirine benzeyen hasretlikleri...
Hızır Reis'in Kuzey Afrika kıyılarındaki bölük pörçük Arâp
kabilelerini ve yerli Zuvuvaları tek b ayrak altında top|ama l
küsü. İspanyollara karşı Türk hâkim iyetini sağlama umudu j*
niden belirmişti. Ötede Karlos Kral. Pap alık ta yapılan bir tö­
ren ile yetkilerini genişletip Kutsal Roıı a Cermen imparatoru
olmanın sarhoşluğunu yaşıyor, kıyıda İngiltere Kralı Heııryyeni
hanımlar alıp veliaht sayılarını arttırm ak la uğraşıyor, beride
Grand Seigneur Kanuni Sultan Süleym an Han'ın orduları fetih
üstüne fetihler yapıyor, kimse denizlerd e kim in ne yaptığına
bakmıyor, ne olup bittiğiyle fazla ilgilenm iyordu. Akdeniz'in. Hı­
zır Hayreddin Reis ile Andrea D o ria'ya kaldığı zamanlar demekti
bu. Artık birinin mizanasında sancak dalgalandığında diğerinin
pupa feneri sönecek, ötekinin b aşo ıııuzluk topları gümbürde­
diğinde berikinin bodoslamasında b alta lar v e kılıçlar işlemeye
başlayacaktı. Aralarındaki kovalamaca yeniden suların sesini
değiştirecek, adaların ve kıyıların sınırlarını çizecekti. Üstelik
hu seferki mücadelede Hızır, Doria'dan üstün saydırdı, çünku
hazırladığını ebad-ı kameriye cetveli kadırgalarımıza imkân­
lar sunuyordu. Eski Endülüs gem icilerinin bulduğu bu cebel
Süre artık kesin zaman ölçüm ü ya p a b iliy o r ve dümen suyu
âh takip edilen bir beylik geminin hızını ölçebiliyordum H
230
vesileyle zamanı iktisatlı kullanıyor, ne vak
bu
H»yre<idİn T n e r e d e çaparizleyeceğl, hangi rüzgârda ne kada
edeceğr ne itlecegjnj kestireb lllyord u Bunu C
dir*sa veya y ° ' - ■ . .. . ______ A ______
jpazlama'l ı' (k>fa|arca b aşarıyla uygulam ıştı Öte yan d a l><>-
' fethl sira5""|kenli gemileri üstün arm a donanım ına sahip olma-
^nınday- ^ jsj dg denizcilik ilm indeki yenilikleri takip
yaba5lan1^ kj))leniy0 rıaı-dı. A nlaşılan, her ikisinin de maksadı
^iyorve ' ' kendi e lle riyle sıkm aktı am a bunu hemen
. .inlerinin oogazu"
istem iyo rla rd ı Sancak gem isinde D o ria n m kendisi
Hızır Reis de kum andayı A y d ın v e y a Salih R e is'e veriyor.
yöksa . denizde olduğunu öğrendiği an ise gecenin bir yarısı
Doria nın ut*»-
„|Sa Vira Bism illah d algalara atılıyo rd u . D o ria cep hesind e
olup biten de bundan farklı değildi. B a rb a R o ssa A vru p a ya­
kasında bir kıyıyı vıırd uysa. o d a C e z ay ir yak asın d a başka bir
kıyıyı vurarak m isillem e y a p ıy o r v e y a tam tersi D oria Müslü-
manlara bir eziyet e ttiyse H ızır d a H ıris tiy a n la ra ayn ısın ı reva
görüyordu. Bütün Akdeniz ikisi arasın d ak i bu rekabeti artık çok
iyi biliyor ve birinden zarar gören h em en d iğerine koşup sığını­
yordu. Birbirlerini ö ld ü rm ey i e rte le y ip d u rm a la rın ın bir sebe­
bi de galiba bu idi. Çünkü h e r ikisi d e hasım o lm aktan d o layı
menfaat elde ediyorlar, b irin in d iktiğ in i d iğ e ri sökerken, b irin in
yaptığını öbürü bozarken, b irin d en ka çan ı diğeri ku caklark en
Sinilerdeki denizcilere gün doğ uyor, geçim oluyor, zam an za­
man da ganimet yağ ıyord u. D oria. K a rlo s K ra l için b ir sefere
'Aktığında Barba R o ssa n a k liye h im a y e fatu ra sın ı üç v e y a d ö rt
. J ' 1Çlkanyor' ay nı şeyi b ir zenginin yü k ü n ü e m n iy e tle ta şıttı
Semi , ' ntlrea ^ oria y a p ıy o rd u . A k d e n iz 'e a ç ıla n h e r H ır is tiy a n
'arafınd n" ' e ' ' n' zay |^ atın ak için H ız ır H a y re d d in R e is
" nası1 ra,'a t ç a el k o n a b iliy o rs a . h e r M ü s lü m a n gem i

I de Doria İçin «•» Kanime, değerin taş,yordu. Şüphe
Z m n can düşmanlar,yd,lar ve canlar,,,, a lmak is,iyor|a H .
r ikisi de sanki bu arzuyu erteleyip d uruyo r,ardl.
,ı başladığında her ikisi de b,rb,r!er,ne tuzak h
sahibi bile olmuşlardı. B ir tek hayalet gemil^
•unda Doria. H.z.r Hayreddin R e is',e n gerideydi ve bu ^
tûriü çözemiyordu. H.z.r Hayreddin R eis ise bu amaçla m T
nlz'ln beş ayr, yerinde beş ayr, fırka,eyi k.hçlar. baltalar * *
cirlerlyle birlikle kumlara b atır,yo r ve gerektiğinde altm,
,le kullanılabilecek şekilde bekle,iyor. h atta bütün ya, b o y ^
her ay bir bakın, ekibini gönderip bak ım ların, d a yapt,nyordu
B ilh as s a gevşeyen halatlar, m ürnel sara ra k façuna ettirmekti
raz masrah, oluyordu am a işe de ya rıy o rd u . Denize açılraaıll„
vakti gelip fırışka rüzgâr ile filiz ko p aran fırtınası başladığında.
Akdeniz'de hayalet gemilerin D o ria için lıazır bekliyor olman
Hızır Hayreddin Reis'i keyiflendiriyordu.
Uğraşacak meşgalesi olanlar için yaş ilerledikçe yıllar daha
hızlı geçiyormuş gibi gelir; am a y ü re ğ in d e d e rt taşıyanlara göte
gün gelir, asra bedel olur. C ezayir'd eki h ayat hızla akarken benim
yüreğimdeki dert kanıyor, hatıralar d e va m lı zihnim i kurcalıyor,
sırlarını beynimde zonkluyordu. B ir satran ç akşamında Hızır
Hayreddin Reis. "Sen yaşlanıyorsun galiba, bir an evvel Billure'yi
bulsan iyi olacak Sidi Can." d iye şak a y ap tı, son ra da anlattı:
Gençliğe göre yaşlılık -eğer d eğerlend irilirse- nimet sap
lir. Tecrübeler ve yap ılacak iş ler vard ır, m eşgale ve hayat var­
dır. Genç birine göre bir yıl ço k uzun b ir zam and ır ve her şey
hemen yapıverm ek ister. O y sa y ılla r ile rle d ik ç e damarda ka»
“ ndur, hayat tecrübeleri b irik ir v e h e r ş e y in zamanı kollan
Çler ‘«in y a şa y a ca k d a h a ço k uzun y ılla r v a rd ır am ayaş|lbr
232
■sorıa g e liv e r m iş t ir . G e n ç le r için yılla rın uzun.
I s-'Ilkl ' Ot- hıınd and ır. Y irm i v asın d a hir
g f ha>J |ır için kısa gelm esi d e b undandır. Y irm i ya ş ın d a bir
< |) i r y ı l . öm riin y irm id e b irid ir am a b e n cile y in ellile rin
*«■ ^ 'a d a m iç i" bir ö m rü n e llid e b iri k a d ar klsadır. Başlan-
bitişler d u ru ş lar v e y ü rü y ü ş le r, ilg ile r v e ilgisizlikler.
' defler ve başarılar hep bu a ç ıd a n d e ğ e rle n d irile re k b ir y ıla
! .'tirılır. Arlık kayb ed ilecek zam an kalm am ıştır. İşte b u yüz-
slk'Şİ'r'lir bir an evvel B illu r e 'y i b u lm a n gerekiyo r.”
a senin ı
* de' Sen''imi yokladım. B ir y ıl, b e n im için h â lâ uzundan d a
iğim .
*ur^kUzundu, çünkü h____
.. . - 1 D llldB ia'Sü
e r gün itlu r en’d e n b ir h a b e r »a U k ll-
lab ilm-e
' "(iu her seferden d ön e n le ve n d v e y a h e r e sir ile n e red e yse
(fktek konuşup onun izine ra s tla y a b ilm e k em e li b eni y iy ip b i­
tliyordu. Mohaç’taki m u h a re b e d e n s o n ra C le v e s aile sin in B o ­
hemya'yı terk ettiklerini b iliy o rd u m v e E n d ü lü s ’ten a y rılırk e n
ettiğim yemin de zihnim d e ç a k ılı d u ru y o rd u . İs p a n y a s a ra y ın a
gönderdiğimiz h e yke lle rd en so n u ç çık m a m ış tı. R a h ip d e b u ko­
nuda bir bilgi elde e d e m iy o rd u . E ğ e r y a ş ıy o r s a kim b ilir hangi
diyarda, hangi ş artla rd a y a ş ıy o r d u . E ğ e r ta h m in e ttiğ im gib i b ir
rahibe hayatı y a ş ıy o rsa kim b ilir h ang i d ağ b a ş ın d a , h ang i m a­
nastırdaydı? Peki am a n e d en b ö y le y a p m ış , n e d e n B o h e m y a 'd a
hana kendini g ö ste rm e m iş ti? P e k i y a ş im d i b e n o n u h ang i ild e,
fıangi sahilde, hangi d e n iz d e a r a m a lıy d ım ? İrk ild im :
"Gemileeer!.. G em ileeer!.. A y d ın R e iiiis!.. O tu z ü ü ü ü ç!..’’
Aydın Reis otuz üç g e m iy le lim a n a gird i. B u n la r d a n o n b iri
I slı."'"' 'd' ^Oİt S e çm e d i; A y d ın R e is 'iıı ş e re fin e k u ru la n mec-
Sen«M ° lu ru rk e n H lz lr R e is ’in g ö z le ri a y a k t a b e k le y e n iki
n„ı., .. dl' M avi S î z l e r i v e s a rı s a ç la r ı k a d a r ta v ır la r ı d a ec-
^ olduklarını g ö ste riyo rd u :
' lsafir|erimiz k im d ir A y d ın ',m !"
233
 rvetin kendisine ait olduğu belliydi. Onu geri getirirsem
-Takdim edeyim Reisi Babam . B u genç, D o r i a k a
|enSein hepsiyle b irlikte hazînenin yarısını da bana vermeyi
e oğlu y a s a k aşkımn m eyvesi G i o v a n n i D o r i a ', h r v
etti. Hesap ettim . B e ş kadırgam vardı ve üç gemiyle
üzerine almış ve him aye e t m i ş t i r . Y a n ı n d a k i d e o n Un
' karım diye düşünd üm . B u d a yaklaşık on bin duka şahsi
yardımcısıdır, Türkçe bilir. B a b a s ı I s p a n y o l d o , ı a n m " S
68^ e, d e m e k t i . N e çare , kad ırg alarım d a yeteri kadar cesur as-
io s KraD götürürken b u G i o v a n n i y i d e b e ş b e y l i k k a d
Akdeniz'de sizden h a b e r a l m a s ı i ç i n b ı r a k m ı ş , t u t u p g e t* 7 * f L olmadığım unutm uştum .”
sözün b u rasın d a güldü.
Barb aro s
Hızır Reis ayağa k a l k tı . G i o v a n n i n i n y a n ı n a k a d a r g itti 1
-Gemiye yeterli a sk eri alm ad an denizde ava çıkmak ha?
dençekerek hemen d i z i n i n d i b i n e , s o f r a y a g ö t ü r d ü . G i o v a r m J
gah ha!.. Sen iyi b ir ko rsan olam azsın evlat."
dizleri yer s o f r a s ı n a o t u r a c a k k a d a r b ü k ü l m ü y o r d u . B aşköşe'
Aydın Reis elini d izin e vurd u:
oturtulmaktan d a a y r ı c a ş a ş ı r m ı ş d u r u m d a y d ı . H ,z ır Reis ^
-Ben de kad ırgaları fark ettiğ im d e hınca hınç askerle dolu
rahatlatmak için b a n a b a k t ı . T e r c ü m e e t m e m i i s t i y o r d u :
"Babanız T r u v a l ı d e n i z c i l e r d e n s o n r a A k d e n i z ’in gördüğü z an n e tm iştim .
-Siz İspanyol ask erle rin in kralın taç giyme töreni için İtal­
en büyük k a p t a n l a r d a n b i r i d i r . Y e m e ğ i s i z i n l e b e r a b e r yemek
ya'ya gittiğini d e b ilm iyo rd u n u z A yd ın Reis!"
beni bahtiyar eder. B u y u r u n u z ! . . "
-Sen de benim M a ğ rib ile ri k a ra ya çıkardığımı ve esir damla­
"Babanı d a a y n ı s ö z l e r i s i z i n i ç i n s ö y l e r d i ş ü p h e s i z . Ams
rına y e r le ş tird iğ im i öğ ren e m em iştin ."
sizin oğlunuzu s o f r a s ı n a o t u r t m a â l i c e n a p l ı ğ ı n ı g ö s t e r i r miydi
"Hayır öğrenm iştim ; p alam arlarınızı çözüp üstümüze hızla
bilemiyorum,"
dirisa ettiğinizde k a d ırg aların ızd a avlanmaya hazır kuşlar gibi
Aralarında s ı c a k b i r r ü z g â r e s m i ş t i . O n a b a ş ı n d a n geçenleri
anlatması g e r e k ti ğ i n i s ö y l e d i m . S a k i n k o n u ş u y o r d u . K o lay ter­ titreyip d u ru yo rla rd ı."
"Siz öyle zann ed e ce ktin iz, çünkü askerlerin başlarını kadın
cüme edebiliyordum. M a c e r a s ı n ı ö ğ r e n d i k :
gibi bağlamaları iç in b ü tü n Müdeccen kadınların örtülerini top­
“Babanı, kutsal kralımızı g ö tü rm ü ştü . B e n de beş adet bey­
lamak zorunda k a lm ıştım ."
lik kadırga He Akdeniz'de is tih b a ra t to p layac ak tım . Barselo­
“Yaa!.. Biz de sizi o halde görünce teslim olmaya geldiğinizi
na dan Valensiya'ya gidip ku m an ya v e le va zım at almam gere
kiyordu. Oliva kontunun beni b e k le d iğ in i söyled iler. Kont, işe düşündük."
Pruvamda beyaz b a y ra k gören d e kim ? Hah, ha!.. Genç ar­
yarar ve zanaatkar taifesinden ç o k s a y ıd a M ü d e cce n ’in Türk
kadaşını. sen açgözlülüğün yüzünd en bir zaferi kaçırdın, üste-
korsanlar tarafından C e zayir'e g ö tü rü ld ü ğ ü n ü , hepsinin Serl
lik hayatını kaybettin."
getirilmesi gerektiğini, bu soru m lu lu ğ u n b ab am d a olduğunu
Poh yesin!"
üstelik götüren üç geminin d e F o rm e n te ra açıklarınd a görü!-
C * ° "u n söze gird iği sıra tla H ız ır Reis imalı şekilde öksür-
uğünu söyledi. Biraz daha k o n u ş u n ca T ü r k le r in bol miktar a
clil Herkes a n la d ı ki b u im a Çiko’nun değil. Aydın Reis iıı ağ-
P ^ a ve mücevher de alıp g ittikle rin i a ğ zın d an kaçırdı- Götür*
235
 . n ,,kan son cüm le içind i. H ız ır R e is d ururken Ava
: ; s„ olur da bir esire “hayatın, k a y b e ttin ” d iye b il,rdj?
" vermek Osmanlı'nın C ezayir Sancakbeyi H ,z,r Reis
Aydın Reis'e nasıl d ü şe rd i? B e lk i de bu yüzden Ayd,n ^
cüm lesin i t e r s i n e ç e v i r d i :
"Cezayir'i fethettiğimde b u ra d a b ir düşman üe karşı|a
gen ç arkadaşım: ad, Don M a rtin d e V a rg as idi. Yigi,
düşman... Sen Paolo kalesini öyle savundu ki ona hayranka[
dım ve bağışladım. Ş im d i m isafirim d ır, tıp k ı sizin gibi."
Hızır Reis konuşurken Don M artin ile aralarındaki konuşma
hatırıma geldi. Gerçekten de iki asil askerin birbirlerine verdik,
leri değeri ve askerlik sanatına kattıkları zarafeti gösterm ek bj.
k ım ın d a n dikkate şayan idi. Hızır Reis "Kumandan Don Martin;
demişti, "sizin asil ve kahraman biri o ld u ğ u n u z u anladım. Eğer
Müslüman olursanız sizi özgür bırakacağını. Bununla da kalma­
yıp sizi muhafız alayım a komutan atam aktan onur duyacağım.
Ne buyurursunuz?" Don Martin in ce vab ı taş gibi ama asilcey-
di: “Kaptan Barba Rossa!.. D on M artin canından korktuğu için
din değiştirdi mi d e sin ler? M ağlubiyetim in onursuzluğu beni
zaten öldürmüş sayılır. Teklifinize teşekkür ederim ama boy­
numu vurunuz, daha güzeld ir!” O sırada Hızır Reis, "Duydunuz
değil mi?” der gibi yüzüm üze b a k m ış v e mırıldanmıştı: “Asla!.
Güneş sizin gibi kahram anı ç o k s ık görm üyor. U m u lu r ki şu de­
nizciler sizden ibret a lırla r d iy e sö yledim .” H ız ır R eis şimdide
aynı cümleyi tekrar e d er g ib iyd i:
“Mademki Don Martin'i b a ğ ış la d ım , s e n i d e bağışlıyor” 1"
Çünkü seni de mert bir d e l i k a n l ı o l a r a k g ö r d ü m a z i z G iovanni.
h ı n z ı r b aban ile a ra m a k a n d a v a s ı sokm ak e n s o n isteye^
■ ? e y d i r B ir lta ç g ü n m i s a f i r i m i z o l . Ç o k g e c i k m e z , b i z seler^
P 'g ı m ı z d a s e n i d e İ s p a n y a k r a l ı n a h e d i y e o l a r a k y o l l arlZ 1
■ 236
0gluın H a şan san a e ş lik e d ec ek tir K ılıcın ve tercft.
* H
*>»« ^ p e r daim y a n ın d a o la ca k ."
"'al" n * Reis k o nuşm anın s o n u n a gelindiğini hissetm iş biraz
V' d",!-.ı hatadan d o la y ı m a h c u p olm uştu. O rtam ı yumuşat
da ■a|) Qİsa gerek, H ız ır R e is te n izin a lıp G io v a n n iy e sordu:
hiç a n la y a m a d ım genç d enizci! H e r geminizde yak-
kü çyüz forsa b u lu n u y o rd u d eğil m i?"
'^'-Doğrudur, hepsi Müslüman e sirle rd e n kürek mahkûm ları1"
-Peki ama neden hepsi çırılçıplak idi?"
"Sizi takibe çıktığımızda g iy sile rin i ben parçalattım . Onla­
rın çıplak kalmaktan dolayı çok u ta n d ık larım v e b ir an evvel
giyinmek isteyeceklerini ililiyordum. A n ca k sizi ele geçirdiği­
miz vakit giyinebilecekleriııi, b u n u n için çab a sarf etm eyenin
kırbaç izlerinden bir elbisesi olacağım söyled im . Ö nce hepsi
karşı geldi, neredeyse isyan çıkıyordu, am a son ra küreklere bir
asılışları vardı ki anlatamam!.."
Bu alaylı cüm leler Hızır Reis'in öfkesini yüzüne sıçratm ıştı
Biran sözünden dönüp kılıcına el atacağ ım v e bu küçük küsta­
hın kellesini uçuracağını düşündüm. A n ıa hayır, ö y le yapm adı,
bilakis, “Senin için yapabileceğim b aşk a b ir ş e y v a r nıı Doria?"
diye sitemle sordu. G iovanni m in n e tta rlık la rın ı bild irirken onu
dinlemedi ve içeri giren H a s a n 'a d ö n e re k fazla içten olm ayan
b't üslup ile, “ E v la t!.. S a n a b ir a rk a d a ş v e riy o ru m . Var her ne
münasip ise ö y le e y le !" d e y ip göz kırp tı. H aşan b ab asının bakış­
ım d a k i iltifatı g ö r e b iliy o r d u . Ç ü n k ü bugüne ka d ar ond an her
111 bir e sir is te s e a rz u s u n u geri çe v irm iş ti. Şim d i o na bir
arkadaş v e riy o rd u . D e m e k a r t ık k e n d isin i farklı g ö rm e ye lıaşla-
* bt'lki b ü y ü d ü ğ ü n e k a n a a t g e tirm işti. H ızır R eis lıı Giovan-
‘Vl 0§lhna e m a n e t e tm e s i, m e c lis te b u lu n an he rke s gibi
 da İlk bakı?'» şaşılacak bir şey olarak göründü ey
denizlerden bilerek uzak tutuyor, on beşine b a s ,"'"'0 Ha,^.
rağmen unu annesinin dizi d ibinden a y ,rtn ıy „rt|"|'?
Hatun un zaınan zaman şikâyet etm esine rağmen ı
seferinde oğlunu yanında götürm em işti. B u yüzd,'.,' ^
adı en ziyade Haşan için bir kader kalesi v e ömür" Kâd° r|lilk
muştu. Anladım ki Cezayir Haşan için de bir fethi,, '" ndanı «•
Hızır Reis, yıllarca babasının kendisine y a p tığ ı,,,1'1' ° ,acaktı
lunu denizlerden uzak tutmuş, kendi kaderini o g i u n ^ ^ 31' 0^
inişti Ama şimdi, rakibinin oğlunu d onanm a b a ş ın d a "-<ÎSİr8<s
Hasaıı'dan sakladığı geleceği ona sunuyo rd u. c;e r ./
Haşan'dan beş altı yaş büyüktü, am a h iç şüphesiz koıı'u^''^3""'
ve anlaşacakları en azından iki konu vard ı. Bab aları ! 3CallIaft
0 şırada şölene kopuzuyla katılan b ir ozan s ö y l e L y e J
Yedi kral düştü senin kastırın
Hallet uykusundan uyarı C e zayir
Donanıl,ular tayin oldu üstüne
Hazır ol vaktine dayan C ezayir
Cüzilerin ekberleri şendedir
Küslenilen,, bih,erleri şendedir
Kof yiğidin defterleri şendedir
Beylerbeyi yurdu vatan Cezayir
^ b a h « « ‘u gemileri," yağ/an,r
238
ı hır kadırga lim an a a k a r
C’0nr Reis Kaleye sancağın d iker
kral hasret duyup ah çeker
Z ,n a > o p ru ^ a Su ltan C e zayir
hiCbir
Hızır Keis O şölen gecesinde, el ayak çekilince, “ Gidişatı na-
,ürüyorsun S id i?" d iye sordu. Bunu her zaman yapar, ikimiz
Sl Sbaşa kaldığımızda olu p b itenleri ve yapıp ettiklerini tleger-
lendlrmemi İster, ben de sayg ıd a kusur etmeyerek hakikati söy-
ler doğru veya yanlış, gördüğüm şeyleri bir bir anlatırdım. Eleş-
^
lirsenı bile hiçbir keresind e bana kızmazdı. Bilhassa adaletten
sapmamak için benim kend isini uyarm am ı tembih eder. Hz.
Ömer'in doğruyu sö ylem ek üzere m aaşlı adam tuttuğunu anla­
tıp beni rahatlatırdı. O lu p b ite n le rin hep Allah'ın lütlu olduğu­
nu. doğru yolda ilerled iğim izi falan geveleyip onu rahatlattım
İki hafta sonrayd ı. B ir gem i hazırlanm asını ve mürur tezkire­
si ile liman giriş izinleri yaz ılm asın ı emretti. Hazırlanacak gemi
Don Martin ile G io va n n i D o ria ’yı M alaga’ya bırakıp dönecekti.
Don Martin özgür kalacak; G io vanni, Kuloğlu Memi Reis tara­
fından İspanya k ra lın a h e d iy e olarak sunulacak, kralın huzuru­
na çıkınca her şe yi old uğ u gibi anlattıktan sonra “ Majesteleri.
Barba Rossa size üç altın h eykel gönderm iş, cevabınızı merak
ediyor!" d iyecekti. O n la rın hazırlık larını tam am layıp uğurlama
görevi bana d üşm üştü. G e m ile r lim andan çıkasıya kadar refa­
kat edecektim. En son, e sir yo lcularım ızın her ikisine de ayrı
ayn ganimetlerden arm ağ an lar v e altın lar verdim . Her şey
'amanı olunca Hasarı ile b irlikte y o lcu lara arkadaşlık ederek
gemiye geldik. Don M a rtin in ad ad a çok malı mülkü vardı ve
kendisi misafir kabul e d ilin c e eşyasına el konulmamıştı. O sı-
r<|da tayfaların k o n tro lü n d e d ö rt siyah i kölenin baş üstü kama-
 T
r a s ı n a iki s a n d ı k eşya yü k led ik lerin i gördüm . Kö,e,e
1530
e ,ip D o n Martin e veda ederken i „ r ça n ta snndu. Don bi'i
ç a n t a y ı a ç ı p kölelerin her b irin e d eğerli h e d iye|er Vçr>

kanımı donduran, heyecandan d izle rim in dermanın, ,ük u

sey işte O anda oldu. İsp an ya kra lın a g ö n d e r d i ğ e
lerden sarı olanını. B illu re m in so n b a h arın ı, „ çantan,n
gördüm. Don Martin çantanın ka yışın , b ağ layıp koltug *
ve vedalaşmak için elini uzattı. N e ya p a ca ğ ım , şaşır,n,ştlm ^ '
man, gerekiyordu ama d ilim tu tu lm u ş gib iyd i. Çantay, eiind^
almalıydım ama hareketsiz ö y le c e b ak ıyord um . ( ) nu böyi^.
gönderenıeyeceginıi biliyordum , a m a ç e k tirin in kürekleri den,,
ze değmişti. Hasaıı, Gio vanni ile v e d a la ş m a y ı bitirmiş, iskeleye
yönelmek üzere beni b ekliyordu. Ne y a p m a lıy d ım , nasıl yapma.
Iıydım, kararsız kalmıştım. A klım a h iç b ir ş e y gelmiyordu. Rahip Kraliyet sa ra y ın ın geniş s a lo n u n d a şam danlar ve kandillerin
Mateo'ya haberci kuzgunlar u ç u ru p heykelin akıbetini öğren­ yarısı söndürülm üş d u ru m d a yd ı. Pap a d an aldığı "Kutsal Roma
mesini istemek geçti içim den. K a ra r v e re m iy o rd u m . Ayaklarım Cermen im p ara to ru " u n v a n ıy la b irlikte Kral Carlos, devlet işle­
titremeye başladı. Forsalar küreklere a s ılm a k için vardiyanın rini akşam g ö rüşm eyi te rc ih e d er v e her ne vakit üzüntülü bir
silistreyi üflemesini b ekliyo rla rd ı. A cele k a ra r vermeliydim. haber alsa ışıkların y a rıs ın ı söııd ürtür, konuşm ayı yarı aydın­
Sonunda Hasan'a dönüp. "Reis B a b a m a s ö y le ki misafirlerimizi lıkta devam e ttirird i. K ra lın huzu ru n d a bulunanlar yüzlerinin
Kuloğlu yerine ben b ırakıp geleceğim ! " d iye b ild im . Bunu aklım
aldığı şekli kim seye g ö ste rm e m e k için, kral da sanki karanlığa
mı söylemişti, yüreğim mi, y o k s a y a ln ız c a d ilim d e n mi dökül­ konuşur gibi h u zu ru n d a ki ad a m la rın yüzlerine karşı en ağır ha­
müştü, bilemedim. Kuloğlu şaşkın, k e n d is in i uğurlamak üzere
karetleri ve kü fürleri sıra la y a b ild iğ i için yarı aydınlık meclisten
a l e s t a ç i m a r i v a duran kad ırg alara b a k a rk e n h ay re tle gözlerini
hoşnut olurlardı.
g ö z l e r im e çevirdi. Çantadaki h e yk e lin s ır r ın ı e ld e etm eye niyet­
Don M artin i y u r d u n a sağ salim getireli yaklaşık altı ay ol­
l e n m iş tim bir kez. iktidarım ı k u lla n d ım ve, ' H a yd i bre Kuloğlu
muş. ama kral h az re tle ri hu zu ru n a kabul etm eyi durm adan e r­
Reis! Sen l i m a n a , ben sefere!” d e d im . S o n r a d a babasına bunu
telediği için, G io va n n i D o r ia 'y ı kral hazretlerine teslim de gecik
nasıl i z a h e d e c e ğ i n i h e s a p l a y a n H a ş a n ı n k u l a ğ ı n a e ğ i l i p mırıl-
dandini: "'iştim. Hızır H a y re d d in R e is 'iıı e lçisi olduğum için beni kasten
kabul etm ediğini v e b e n im ke n d isin e söyleyeceğ im hemen her
Ona Billure dersin, anlar!"
Şeyı hal)er ald ığ ın ı b iliy o rd u m . Yapacağım işlerim , buluşm am
gereken insanlar, a ra m a m gereken b ir sevgilim vardı Karlar

240
 yağmaya başlam ıştı v e R a h ip M a te o h a b e r le r ,
yordu. Altı a y bu y o ld a a v a re lik te n s o n ra n i l r d|% -M ajesteleri. B a r b a R o s s a size üç altın heykel göndermiş,

7- —...."------
yarı karanlık şu m eclise
»• ‘doria'yı ^tes||
kab ul e d ilm iş , D o ria ' |b,nızı m erak e d e r m iş . "

işimiI tamamlamış,
tamamlamış, kapıdan
kanıdan çcık n ıa
ık m ak .....
k ü ze re yd.im . Kral
,eslirn felnıiî r cevai
-Sus
beceriksiz süm sük! B e n im donanm am la, benim
iznim
|madan O liva k o n tu n a h iz m ete kalkışacaksın, sonra gemileri­
zeki idi ve her şeyi_______________
m utlaka b ile re
—» k v e «b
j i ir a m a ç in ,
i an a r° sW
- ce-n ıi t a n ı y ..............
“S o r m uyum , ne d e m iş tin a d■ ın a ? Çm yapıyordu mi B a rb a ro ş o d enen o h ırs ız köp eğe teslim edeceksin. . Bir de
kalkmış h uzu rum d a izinsiz ko n u şaca k, h atta bana düşmanımın
■ S ö y l e m e m iş ti m h aşm etm e ap . A lc a la b e n im adım, Saint M
c a la !" nıerak ettiğ ini so ra ca k sın ... M ulıafızlaaar!"

- B u is m i h atırla m alıyım d e ğ il m i? "

Ortalık bir an d a k a rış tı. U ğ u ltu lar yükseldi. Diz­
lerim titrem eye b aş lad ı. P e k ç o k sa v a ş görmüştüm
“H a f ız a n ız ı Yüce İsa k o ru su n e fe n d im iz , y in e böyle bir ak-
ş a m d ı , T u d o r d ü k ü n ü n ş a t o s u n d a .. . ”
ama hayatım da h iç b u k a d a r ko rktuğum u hatırlam ıyor­
dum. Sanki m u h a fız lar b e n i yak alay acak m ış gibi. 0
“E v e t, k ı v r a k d an sların e fe n d is i s o y ta r ı A lc a la !"
sırada iki kişinin m u h a fız la rd a n e v v e l Giovanni'nin
“D o ğ r u efendimiz, o v a k it. . ."
ayakları d ib ine k a p a k la n d ığ ın ı gördüm . O liv a kontu
“Ş im d i d e B a r b a r o ş o y a m ı s o y ta r ılık y a p ıy o rsu n ? Galiba
ile Aııdrea D oria. H e r ikisi d e G io v a n n i'y e bedel ken­
o n u n e l ç i s i olarak bir kere d a h a g e lm iş t in ? "
dilerinin a lın m a sın ı is tiy o r la r d ı. İsp an yo l asaletinin
“E v e t majesteleri, g elm iştim . B a r b a R o s s a ’nın harita kâtipli­
gereğiydi bu. K ra lın d a b u d u ru m d a b ü yü k cezalar karşılığı Gio-
ğini y a p ı y o r u m ve dil bild iğim iç in d e b e n i e lç i gönderiyor efen­
vanni'yi affetm esi g e le n e k te n d i. E lb e tte affetm eyebilirdi de. Bu
dimiz; A k d e n i z 'e o l a n b a ğ lılığ ım ın g e ..."
durumda K ral C a rlo s h a ta iş le y e n asilzad e hakkında kararını
“Hımm!.. 0 halde hem en g itm e A lc a la . b u akşam k o n u ştu k ­
vermeden d iye t te k lif e d e n ke filler başlarını yerden kaldırma­
larımızı B a r b a r o ş o d enen ib lis e ile tm e k ü z e re k a l y a n ım ız d a
yacaklardı. K ra l a s a s ın ı ko n tu n b aşın a b astırıp sordu ve sor­
O n u n iç in h a z ı r l a y a c a ğ ı m ı z ö lü m ş e k lin i öğ ren . S o n r a gide'
dukça b aşlan g ıçta k e n d isin i ta sd ik eden, destekleyen ve haklı
kendisine a n l a t ı r s ı n ! B e l k i m e ra k e d e c e k tir ."
Çıkaran kısa c e v a p la r ald ı. O ko n u ş u yo r v e asiller, murahhas
Giovanni y e b a k t ı m . O d a b a n a b a k ı y o r d u . T e r l e m e y e baş­
üyeler, ülke te m s ilc is i d ip lo m a tla r v e e lçiler başları yerde kısık
lamıştım. Kral C a r l o s n e y i i m a e t m e y e ç a l ı ş ı y o r d u ? Neden k
kısık ce vap lıyo rd u . S o n r a c e v a b a fırsat bırakm ayacak şekilde
'»amı istemişti? Yeminimden d o la y ı b a ş ım a b ir ç o ra p «•"*
lfka arkaya s o r m a y a b aş lad ı. S e sin in gittikçe yükselm esi sa-
ihtimali v a r m ıydı? B ü t ü n b u n l a r ı b e r t a r a f e t m e k v e konuy"
"d.ıki h avayı d e re c e d e re c e ağ ırla ştırıyo rd u :
değiştirmek için Giovanniye, " H a y d i ! " d e r g i b i b a ş ı m l a
I i!ar,)aro şo A k d e n iz 'e g e ld ikten son ra bütün Avrupa saray-
y p n d ı: Ne demek isted iğim i a n la m ış tı. A d e ta fısıld a r gibi dri sıbl Sİ2İ« d e d o ğ u n u n lüks m alla rın d a n m ahrum oldunuz
 ■Evet majesteleri!"
•Doğrudur yöce kralımız.
-Barbaroşo'nun kadırgalarında köre» ’
■Olduk, efendimiz!
bugün e v in d c n ' o c a 8|r|dan uzakta, k i m * * <«*
■Evvelce elde ettiğiniz g a n im e tle r azald, m ı?”
tar|asın<la prangalı I,ir köle olarak ter d ö k m e S ^ " ' " ^
■Azaldı efendimiz!
■Evet haşnıetmeap!" •Tabii y a ..."

“Hem de nasıl! ..() halde kutsal kilise adına, içinizden

-Colombus un yeni d ü n y a y a a çtıg , k a p , v e oradan geten kadırgaları v e a d am larıyla birlikte ateşe vtm rT ^ bU'Up
mallar olmasaydı bugün ask er b e s le y e b iliy o r o lu r m UydUnu2 vaınn dibine, can ın ı d a cehenneme göndeJ ' ! s dinl der’
nıayacak im ?” bir kişi de çık.
ticaretiniz yürür müydü, e vin iz e e k m e k g id e r m iy d i?”

“L " Artık salonda nefesler tutulmuştu. Kralın azı ^

■Diyelim ki bize Atlas O k ya n u su n u n ö te s in d e n hazineler ve
inallar gelir, peki y a Cenova. V e n e d ik v e F lo r a n s a limanlarında
neden pazar kurulmaz b ilir m is in iz ?”
başka bir sinek v ızıltısı bile duyulmuyordu: “
1 ) 0 ,, M a rtin en iyi askerim iz idi. Meğer Cezayir'i ona teslim
■
edip gelecek ka d ar yüreksiz imiş. Barbaroşoya özgürlüğünü

"Barbaroşo şeytanı y ü z ü n d en e lb e t te !" verm ektense b aşını v ere ce k bir kahramanımız da yok mu?

-yalnızca b ir ad am ı. A ydın dedikleri o hergele bile bizim do­

"Peki kardeşlerimiz olan G e rm e n le r. M a c a rla r, Franklar ve
kuz teknem ize el ko yark en vicdanı sızlayan bir İspanyol çıkma­
İngilizler. Akdeniz'de g em ilerin e e l k o n u ld u k ç a , malları ganimet
yacak mı a ra n ız d a n ?
diye, kızları, kızanları cariye n iy e tin e a lın d ık ç a Barbaroşo'dan
"K im se n in c e s a re t e d ip yaklaşamadığı Cezayir'i almakla kal­
memnun mu olm aktad ırlar?"
mayıp b u rç la rın ı v e ka lelerini yıktırırken hanginizin gözünden
'Hâşâ!"
bir dam la y a ş d ö k ü ld ü ? Cephane ve levazımat yüklü on adet
'Kahrolsun diyavolo!"
barçaımzı a lırk e n kim ağ lad ı? Teknelerle elini kolunu sallayarak
Şimdi de Cezayir’de d e v le t s a h ib i o ld u . Ö y le değil mi?" varıp sa h ille rim iz i, kasabalarım ızı, köylerimizi, yalılarımızı ta­
T
lan eder, iç in d e k ile r i e s ir alıp götürürken kim dur dedi? Ta bur­
Haydi iyi niyet gö sterip şu s ü m s ü ğ ü g e r i g ö n d e rd i diyelim, numuzun d ib in e k a d ar gelip topraklarımızdaki kahrolası Mü-

ya elinde hepinizin a k ra b a la rın d a n , d o s t la r ın d a n , arkadaşla­ d ecceııleri kim k a ç ır ıy o r sizce? H e p s i y a n ın a mı kalsın şimdi?

rından daha kaç esir v a r ? K a ç ın ız ın o ğ lu , k a rd e ş i, karısı veya “ <> b ütün b u n la rı yap a rk e n gemilerinden bir tanesini olsun
babası onun esir d am la rın d a ç ü r ü m e k t e ? " eie ge çirip in tik am a la c a k aranızda bir Hıristiyan yok mu. #■
"Çok..."
s'b in lıas k u lla rı ye ry ü z ü n d e n çekilip gittiler mi.
“Benim d e ..." K ra lla r a r a s ın d a şanım ız şöhretimiz var d iy e y D If f lj^ A —

b arb aro şo 'd an s o n ra başım ız yere eğildi, maskara

244 245
 . . p0lan güvenini sorgulam aya b aşlad ı. isp an ya kral, Mü,
gral bastonunu Andrea Doha'nın çenesine
Termen im paratoru olsun d a b ir haydut kar
icılkmasını işaret etti. Herkes Oliva kontunun da T ' ’'* ^
çarestekalsın. öyle m i? Sizet v a k tiy le e jd e rh a y,.and an 0|^ aldıracağın, um arken o bastonuyla muhal,2İara
S i m , yılanın başım küçükken e z m e z s e n ,, sonunda Sİ2e £ Apar topar kapıdan çıkarılırken de kararın, bildirdi: ^
. . . ■■uııor.
sallat olur, demiştim. .■Oliva lkontu
/ m i t i l U m M a i l a v r i İC t n » İ U A l .
kraldan ayrı iş yürütülemeyeceğini ‘
••0 halde şimdi de siz d eyin b ana, şu b a ş m a buyruk SQmsü den öğrenmek üzere cehenneme gitsin, Vasal, b e y z a d S l
gün baş. için deyin, hanginiz o n u n h a k k ın d a n gelecek? Hanfr da kont olup y e rin i alsın!”
niz onun cesedine saman d o ld u ru p s a r a y ım ın cüm le kap,sına D e n i z l e r d e b aya tların çok kolay harcandığın, biri»

asacak?" ,.vtm hum, d enize!" dediğinde, herhangi bir mahkûmun

“Ben!.." na taş bağ lanarak ölüm ü boyladığını çok görmüştüm- ama bir
Ses yerde yatmakta olan A n d re a D o n a nın sesiyd i. Kral bas- kralın iki kelim esiyle, özellikle de asalet unvan, taşıyan birinin

tonunu bu sefer onun başına b a s tıra ra k so rd u : böyle k o layca ö lü m e gönderilmesine şaşırdım. Üstelik kralın

"Ne ile ve ne karşılığında A m ira l D o ria !" her adım ını b ir am aç uğruna attığını, her ne yaparsa planlı yap.

“Yüce Mesih İsa'nın yard ım ı ile v e o ğ lu m u bana bağışlama, lığını biliyord um . Yüzümü yıllarca önce görmüş olduğu halde
derhal h a tırla y a ca k kadar da zeki bir adamdı. Oracıkta.ayaküs­
nız karşılığında yüce m ajesteleri!"
tü aldığı k a ra rla rla am acına ulaşmış, herkese gözdağı vermiş.
“ Peki, nasıl yapacaksın?"
Doria'yı kışk ırtm ış, benim le de Hızır Hayreddin Reis i tedirgin
“Önce gemi tedarik ederek, s o n ra Akdeniz'in her yerinde o
edeceğini lıe s a p etm işti. Belli ki Hızır Reis ile Andrea Doria'nm
diyavoloyu arayarak ve gerekirse C ezayir'i b asara k!”
şahsi kinleri v e s a v a ş oyunlarını şiddetlendirmek istiyordu. An­
"Güzeel!.. Bunun için F ra n sa k r a lın a b ir m ektup yazıp on
ladım ki g e le ce k te kötü şeyler olacaktı, hayal bile edemeyece­
pare kadırga ile sekiz pare çe ktiri g ö n d e r m e s in i de istemelisin
ğim şeyler. E lb e tte o hengamede kralın bana sesleneceğini de
Böylece kralın Grand Seig ııior ile d o s tlu ğ u n ııı önemli, yoksa
beklem iyordum :
Kutsal Babamıza imam mı, ö ğ ren m iş o lu r u z ."
"Sana gelin ce K o ş u n u n soytarısı, din haini Saint Alcala.
Asker de temin etmem iz g e re k ir y ü c e k ra lım !"
Heykellerin 11 e d e d ik le rin i çoktan öğrendim. Bunu sana söyle­
"Sana askeri de ben v e ririm A m ir a l D o ria . Eski hasmmdır.
meyeceğini. lâkin öğrenm en için yedi gün daha şehrimde
unu yenmek istediğini de b ilirim , liıı s e fe r b aşarm an ı dilerim.
mana izin v e re ce ğ im . So n ra gider, efendine her şeyi
takdirde şu anda başm a d a y a lı d u r a n a s a n ı oğlunun başıt
Ta ki v ak tin e h az ır olsun!"
a dayanmış olacaktır. Ve b ütün b u n la rı ü lk e n için yapacak*'"'
ı.", ise bana B a rb a ro ş o 'n u ıı o ğ lu n u getireceksin-[)e^_ d

be" Sana b" «gül v e riy o ru m , s e n d e n d e b ir oğul

247
 .. v i 'i n en büyük hanında gizli b ir o d a tuttum Ve
din RahiP Mateo ile buluştum . D on M artin. y a p , * 1"1
N i y e t l i yolculuktan sonra bana yard ım e tm eye söz ^
f H e y k e lin sırrın, o da benim kad ar m erak ediyordu ü
a k h i sar, heykeli kendisine Kra, C arlo s gizlice ^
ve güvendiği insanlara göstererek ta n ıyan v e sırrın, bilen birin
aramasın, istemiş. Hızır Reis in gö nderdiği heykelin sırrın, Hla,
Reis ın evvelce yaşadığı top raklard a araş tırm a n ın ak,lllca bjr
yön tem olduğunu düşünüp kralın zekâsına b ir kez daha şaştım
0 gece yine düşüncelere daldım . H e y k e lle r hakkında bildi'
gim her şeyi gözden geçiriyor, h a tıra la rı yo klu yo r, sözleri tar-
nyor, yine de bir yorum yap a m ıyo rd u m . A yn ı şeyleri kaçıncı
kez düşünüp bir çıkış yolu aradığım ı artık unuttum . Ama eldeki
bilgiler basitti. Heykelin ilk sahib i D e can O je d a artık hayatta
olmadığına. Rahip Mateo'nuıı d a ko n u d an h ab e ri bulunmadığı,
na göre eskiden beri heykellerin bir s ır r a s a h ip olduğunu bilen
üç kişi kalıyordu. Hızır Reis. B illu re v e ben. K ra lın sırrı öğren­
miş olması -eğer büyük bir tesad üf v e y a y a n lış uydurulm uş bir
sır değil ise-Billure'nin işe karıştığını g ö s te riy o rd u . Gündüzleri
Don Martin ile buluşup araştırıyor, gece d e H ız ır R eis için şehir­
de istihbarat toplayan sipahi C eb rail A ğa -elbette herkes onu
G a b rie l olarak biliyordu- v e R ah ip M a te o ile sonu çları değer-
lendirıneye karar verdik. M ateo 'n u ıı gizli M ü slü m a n olduğunu
o günlerde öğrendim ve güvenim tazelend i. D ö rd ü n c ü gün elde
ettiğimiz ipuçları bize yine Clevesli D üşes M a ira 'n ın kızı Anne i
İşaret etti. Sarayın şarap usta ların d an b iri h e yk e lle rle alakalı
olarak düşes ile kızından bahsetm iş. “ O h a ld e ," d e d im içimden,
ykellerin biri de B ohem ya’ya g ö n d e rilm iş o lm a lı." İy* ama
e m ar,lk Grand Seigneur K a n u n i S u lta n S ü le ym an Han m
248
ırag, olduğuna göre Anne ile Kral Carlo.
toP1
|a
7 ? Cebrail Ağa sorum a gülerek cevap verdi-
“S a r a y ı n d a e l b e t t e , üç ay evvel R o rn a f-,
d ü ze n len en y o r t u g ü n ü n d e . Ş a r a p u s ta s ) kr* 0 p o ,u K 'r t t ı e
elçilerle a s i l z a d e l e r i n d e hazır bulunduğu o a 'lesinil" '«
ria ile k ız ı Anne iıı d e k a t ı l d ı ğ ı n , söyledi. Gecem?'! ^ M*'
lünıünde İ s a K u lu , l l a h 'ı n s o n y e m e ğ i anısına ^
içi,, ö z e l b i r o d a d a t o p l a n a n o n iki hanedandan on M*,*™
fin d e k i h e y k e l l e r e b a k a r v e s , r r , n n e olduğunu merak e d e r t
C le v e s li A n n e . B en s ö y l e y e y i m siz e !' diye a h i m * «ne < W
Kral C a r l o s l . i z i m ş a r a p u s t a s ı n a çıkmasın, söylemiş. Kendllert
dışarı ç ı k t ı k l a r ı n d a is e h e r b i r i n i n gözlerinde hayret dolu i l l d e
ler varmış."
Cebrail Ağa anlatırken zihnimde sorular uçuşuyordu. Cleves
dükünün küçük kızı ile Billure'nin yolları yine nerede kesişmiş­
ti? Bohem ya'ya gittiğim zaman yolum Düşes Maria'ya çıktığına
göre acaba B illu re . hâlâ M aria'nın hizmetinde veya himayesinde
olabilir m iydi? E ğ e r ö y le ise yine Beatrix diye çağrılıyor olmalıy­
dı. İyi am a n e re d e yd i? İspanya topraklarında olabilme ihtimali
yüksekti am a v a k tiy le evinin etrafında dolaşırken bile beni gör­
mek istem ediğine göre şimdi ona ulaşabilecek miydim? Yortu
gününde C le v esli A ııııe ile birlikte onun da sarayda olma ihtima­
li vardı elbette. A d ı B eatrix değil miydi? Peki ama o gece sarayda
idiyse h e yke lle rle ilgili İrildiklerini kendisi değil de neden Anne
açıklamıştı? S ırrı C levesli Anne'e söylemesinin özel bir anlamı
var m ıydı? Var ise b u tavrını bana bir davet olarak yorumlama-
11 mıydım? Çünkü Irir z a m a n l a r , "Heykeller konuştuğunda seni
hana getirecekler.” d e m i ş t i . Yoksa bütün bunlar benim kurun-
miarımdı d a C le v e s d ilb eri Anne heykellerin ne dediğini baş-
bir yerden m i öğ ren m işti? Belki de sır diye başka bir şey o
249
 atmıştı ve Beatrix'in sözünü ettiği sır h a la bilinmeyi bek|iv
sese dönüştüğünün (a rk ın d a d e ğ i l d i m:
D ü ş ü n c e m in
U"Peki ama Beatrix şimdi n e re d e ? ”
»Hemen şurada, kuş u çu şu iki saat m e s a f e d e . Dük |||
Me karış, Düşes M a ria ’y a ta h s is e d ile n k r a liy e t m alikânes J
inanamamıştım. C eb rail A ğ a n ın b ilg is in i d oğ rulafflaİ! ^
sordum:
»Güzel kızları Anne ile ..."
“ Ve diğer çocukları William ile S y b illa ile birlikte...”
Çıldıracak gibi olmuştum. B illu re ’yi uzun zamandır Beat
rix diye anmamıştım. Belki de yanıldığım ye r burasıydı. Onun
hemen şuracıkta, iki saat kadar yak ın ım da olm a fikri ruhuma
zaptedllemez bir heyecan verdi. B o h e m y a ’da onu aradığım va­
kit de demek ki Düşes M aria’mn ya n ın d a yd ı ve onunla birlikte
buraya geldi. Allah'a şükürler ettim. Zaten burada olmasa Kral
Carlos heykellerin neyi anlattığını nasıl öğrenebilirdi ki? İçim
içime sığmıyordu. Billure, bu sırrı dillendirdiğine göre demek
arlık kendisini bulmam ı istiyordu. Bu lu rsam beni yeniden geri
çevirmeyeceğinden emin olabilir m iydim acaba? Yine yanlış
umutlara kapılmak istem ezd im . A m a şim di a c e le etmeliydim
İçimdeki özlem ve kralın ve rd iğ i yedi gün bitmeden onu birke-
reclk olsun görebilm eliydim . Özlem ek düşünm eyi, düşünmek
hayal etmeyi, hayaller d e ş e k il v e k a lıp la r içinde görmeyi ge­
riyordu. b ıia r yılı yüzünün ş e k lin i, g ö z l e r i n d e k i ışıltıyı ho
ırlayışunda. A caba şim d i n a s ıl? ’ s o r u s u n u takib en on a y®
r Çehre, başka bir bakış y a k ış tır ıp d u r d u m . Ç a k ır gözleri,s*"
dl,V.._.'|berrak leni v e al al y a n a k la r ı, g e r ç e k te n de şimdi nas
ö u l 0„ 7 ? İyUm Up hayal e ,m e y e ç a lış t ım . Ö z l e m i m i n ^
gördüğümde: : hayal kirlİligi o lu ş t u r m u ş g ib iy d i. Onu e n ^
0n uÇündeydi. Ş im d i o t u z u n u a ş m ış olgun
()1,nalıydı. Y irm i yıl evvelki görün,ûsûnö . k
an,a Ç'mc,ikİ haUnİ <l3ha ÇOk «diyordum<7, 1
elem iştim , saçın ın rengini ve kokusunu. ' """""ı
Cebrail Ağa v e Rah ip Mateo ile sabaha kadar
1"
,ar vaphk. p lan lar bozduk. Kendimizin olmayan' T ? '* *
gizlenen üç kişi, gizli bir işi başarmaya çalış,yorduV o
ispanya da. A kdeniz de kendini gizleyen insanlarla doluo h
hyordu. Casuslar, hırsızlar, rahipler, hahamlar, imamlar « n T
düzenbazlar Don M a r tin e sorsak belki oda başka bir ülkünün
peşindeydi. Ç iiııkü sabah ş>eldiğinde bize Dük 111. John ile ahbap­
lığı olduğunu sö y le y iv e rd i. Gece yaptığımız bütün planları iptal
edip d oğ ruca m a lik ân e ye yönelmemiz bu yüzdendi. Cebrail Ağa
bizimle gidem iyordu. Yolda diğer iki arkadaşıma Billure’yi anlat­
tım. Saklam adan, old uğ u gibi. Gerek Rahip Mateo, gerekse Don
Martin b enim le pek ço k bilgiyi paylaşıyor, heykelleri biliyorlar­
dı ama henüz B illu r e ’den haberleri yoktu. Benim yalnızca sim
öğrenme m e rak ın d a olduğum u düşünmeleri samimiyetsizliğime
ve güven eksikliğ ine yo l açardı. Ayrıca onu bulmak için dük haz­
retleriyle gö rüşm em iz de yetmeyebilirdi. Bu yüzden onlara hikâ­
yenin tam am ın ı an latm am gerektiğini düşündüm. Ancak o vakit
Anne ile gö rüşeb ilir, o na Beatrix yerine Billure’yı sorabilirdim.
Rahip M a te o s ırla rım ı v e yeminimi Billure ile aynı kaba sığ­
dıranındı. B a ş la n g ıç ta beni anlamadı, daha doğrusu ani
istemedi, çü n k ü o n u n la yürüttüğümüz çalışmalarda bir aş
asla y e r yo ktu . A m a D on M artin anlattıklarımı n,t^ak* . .
diyebilirim ki o n u kend im d en daha âşık buldum- en
■adatırken o n u n G ita n a adlı Çingene bir sevglH âr et.
M şadığını öğ ren d im ; soyluluk g d e n e k l e r l ^ y somJÇta
nredigi Ç in g en e kızını uzayan patikada oy e
blrbirim ize ağ lad ık.
251

K u ş lu k vaktiydi. M alikânenin ka p ısın d a a t l a r ı m , ^
mizde dizlerim titriyordu. Kâhya bizi b üyük salona
beklememizi söyledi. Az sonra iç e riy e d ük girdi. 2ava||, „
elinde şarap şişesiyle güne erken başlanuşt, v e kon
dili dolanıyordu. Ne heykellerden ne de sırd an bir haberi v
dı. Bize kraldan dert yandı ve o gece y o rtu y a kendisinin daT
edilmediğini ve gitmediğini söyled i. Don M artin sa m im iyi
her şeyi öğrenmeye çalıştı. R a h ip M a te o b irtakım d inîvaazj
ile onu çözmek istedi ama nafileydi. S o y lu karısı i|e iki klzı
hafta evvel annesi ve d ad ısıyla b irlik te İn g ilte re ’ye bir düğün!
katılmak üzere gitmişti ve ancak düğün b ittikten sonra döne,
çeklerdi. İngiliz Kralı Henry'nin kadın d üşkü n ü olması ve salon
eğlencelerine meraklı bulunm asından d o la y ı düğünün de övie
kolayca bitivermeyeceğini falan anlattı. Ü ste lik araya kış gire-
cek, belki orada kışlayacaklardı. O za m an a kad ar beklememizi
ve yeniden gelmemizi söyledi. S u ra tla rım ız yıkık, müsaade iste
dik. Avlu kapısından çıkacağım ız sıra d a b ir kadının elinde bir
ağaç dalıyla üzerimize geldiğini gördük. B ağ ırıyo rd u :
Şehzade AlcalaL Seni sersem !... S o n u n d a geldin demek! Ya­
zıklar olsun sana..."
Rahip Mateo araya girm ese elin d ek i so p a n ın sırtıma inmesi­
ne ben mâni olamazdım.
Durun hanımefendi, d elirdiniz m i? N e şehzadesi, o bir ha­
ritacı!"
"Elbette biliyorum... B ir h a rita d a n iki ta n e çizecek kadar
a bir sevgiliyi ikinci defa a ra y a c a k kad ar da ahmak
siltea* " lln döndû®ünü hatırlıyorum . G ö zle rim i yumuşak bu
Marti ' ! e!>anS koltulan arasınd a açtım . R a h ip Mateo ile p’’"
y mnıdaydılar ama yine o kadın konuşuyordu:
252
1
-Beatris kadar sadakatli bir kadın, aramakt
-iknıen-n b edeliydi bu. öfkemi yenemedim l
*
Benim ad,m Conradina, sen Conri d iye b il,^ ,
gibi- . .
Biilure den bahsettiği ortadaydı da emin olmak istedi
..Beatrix de kim, bana biraz tarif eder misiniz? Cö,ıT^
renk mesela?" ' ’ !:"
Conradina eli maşalı cinsindendi anlaşılan, hiç nezaket 4
termedi:
“ Unuttun da mı soruyorsun?”
“Hayır, özledim d e ..."
Birkaç dakika sonra asıl konuyu tartışmaya başlamıştık. 0
Beatrix dedikçe yüreğim e bir hançer saplanıyor, bense içimden
Billure diye tek rar ederek hançeri çıkarmaya çalışıyordum. 0
ismimi telaffuz ederken "şehzade" dedikçe de ikinci kez tedir­
gin oluyordum. Neden bana şehzade diyordu, hakkımda bildik­
leri neler idi. Sorduğum da. “ Beatrix böyle dediği için,” cevabını
aldım. Viııe de tedirginliğim geçmedi.
Öğrenmem gereken şeyleri biliyordum artık: Billure m, güzel
Anne’in d ad ısıym ış v e annesiyle birlikte onu İngiliz sarayında
bir düğüne götürm üş. Kral Henry'nin Anne Boleyn ile yapılacak
düğününe. B ir yıl e vve l geçirdiği yangın sebebiyle Westmınis-
fer Sarayı ndan ayrılan kral bu düğün için Whitehall-Palace
hazırlatmış. Dükün söylediği gibi birkaç ay sonra, dugun biter
bitmez geri d öneceklerm iş. Tabii C o n r a d in a dam arım a )
‘Çin sözlerinin arasın a Kral Henry'nin kadın düşkünü o ut u
alacağı fikrini sıkıştır-
' e belki B illu re ’yi güzel bulup kendine b a ş k a bir çözüm
maY! da ihmal etm edi. İngiltere'ye gitmekten
Y°lum olm adığını o d a biliyordu anlaşılan.
 T
H ina mert bir k a d ı n d ı . K ı s k a n ı l a c a k k a d a r d .
COnJ l dır benim hasretini çektiğim sevg ili, h e p
Yirn" nefier. Yolları bir gemi sin tin e sin d e keslşmiş V(. J*"» -
daymr' L ı o n d a n k i m s e koparam am ış. B illu r e ’yi t a n ı y a n J g
konuşmak bile beni h e ye can lan d ırıyo rd u . Dinlerken
e k e r in in k o k u s u n u , yüzünde yuz u n u n h ay alin i. oturuşUnda
k a lk ış ın d a o n u n iz ve İşaretlerini a ra y a ra k dinliyordun,. M
Billure'yi ne k a d a r çok sevm işim kı t o n rı ile konuşmak bileru.
humda f ı r tı n a l a r koparıyordu.
■Sicilya'da Aragoniti v a liye g id e rke n o Rum levendin böğ.
ründen haritayı çekip aldığı gün. h a y a tın ın en kötü günüydü
Şehzade Alcala. Günlerce o h arita iç in a ğ la d ı.”
■ikinci k e z çizdiğimde p e k i?"
■0 z a m a n d a s a n a kavuşm uş k a d a r m u tlu o ld u."
" K e n d is in i b u l m a m a m üsaade e tm e y e c e k kad ar m u t l u , öyle
ini?"
"Hayır, n e k a d a r zor olursa o lsu n , a r a y ıp bulm anı isteyecek
kadar . 0 s e n i n o n u b u l m a m h e r z am an is te d i Şehzade Alcala?
" S ain t A lc a la h a n ı m e f e n d i , ad ım S a in t ..."
“S e n d e b a n a h a n ı m e f e n d i d e y ip d u r m a o h ald e A lc ala, ben
b u e v in e s k i b i r e m e k t a r ı y ı m . R a h ib e C o n r i."
"Pekâlâ R a h ib e C o n r i . "
Anlaşılan s i z ik i n i z h e m kavg a e d e c e k h e m ağ la şa c a k sın ız ,
en iyisi biz g i d i p i ş l e r i tamamlayalım."
Don Martin ile Rahip M a t e o g i t t i k t e n s o n r a Conri ile hiç k "
g a etmedik. Bilakis birbirim izi t a m a m l a y a c a k hatıralar üze ,ın
d e konuştuk. İki saat sonra ben a ç ı k a ç ı k ağ lıyord um , aman
Çini çeke çeke ve gözlerini sile s ile a n la t m a y a devam edi>°r
emen h e r şeyi konuşmuştuk. N ih a y e t m e ra k ettiğim asıl ><"1
sormam gerektiğine karar ve rd im :
254
"Sevgi" Conri. Malaga daki hisardan heykeli. •
,itmemiş- hiç an'attı mı?" rı neden al,p
'' -onun yerine haritayı almış, öyle söyledi He
^ (laha çok işine yararmış. Kralın sarayında onlan *'
erimiş M al,ey in kâtiplerine sorup buraya nasıl «ei d i « T *
ıırmış. Barba Ro ssa'd an hediye olduğunu öğrenince Î ' ı " *
birleştirmiş. Senin B a rb a Rossa'nın yanında olduğunu ta h T
ediyordu. H atta son baharda iki kez seni bulması içi„ Akd"
niz'e adam çık ard ı am a ikisi de eli boş döndüler. Birisi Barba
Rossa'ııın reislerind en A y d ın Reis'in kadırgalarında, diğeri de
Serşel’de seni a ra y ıp sorm uşlar. Barba Rossa'nın kâtibi oldu-
ğun bilgisini e d in d i am a seni bir türlü bulduramadı. 0 günlerde
başka ye rlerd e ym işsin ."
Bir zam anlar beni arattığını öğrenince heyecanımdan kal­
bim duracak gibi oldu. Nasıl mutlu oldum, titredim!.. Conra-
dina'ıım b ıınıı te k ra r söylem esini istedim. Ama o heyecanımı
anlamadı. G eveled im :
“Bulsa ne y a p a c a k tı?”
Senin yap m ad ığ ın ı elbette!..”
"Yani?"
"Bir vuslat h ab e ri ulaştıracaktı. Zaten heykellerin ne dedi­
ğini Anne'e sö ylet inesi de bu yüzdendi. Sen heykellerin konuş­
tuğunu öğ renirsen onu bulm aya gelirdin. Çünkü galiba heykel
lerdeki sırra sah ip olduğun zaman buluşmaya ant içmişsiniz.
Ant içm edik am a o ancak böyle buluşabileceğimiz!söyledi
pf?ki sevgili C onri, h e yke lle r ne diyormuş?”
Dunu b enim le h iç konuşmadı. Hatta Anne den „
;'f dc E y le m e d i. A n n e de son akşam yemeğini yiyenlerden
ip s in in o rtak özelliği o a k ş a m ın sırrım saklamaktır- baş
"Heınedi. M u h te m e ld ir ki o s ır r ı y a ln ız c a sana seslen
255
 Cezayir’e dönerken kabak m eltem i esiyo rd u . Akdenij.
hüzün hissettim. Her zaman bir um ut ile geçtiğinı
s e y r e t t iğ im adalardan kurşuni d ü ş ü n c e le r y a y ,|lyordu ^
üzerime. Endülüs’teki çocukluğum , h isa rd a geçen
kraliyet okulunda harita çiz im le r!... Ş im d i şakaklar,ma *
düşmeye başlamıştı. B illu re .te red e yse y o lu n y a n sına ya|(|a'
ş,yordu. Hızır Reis'in ta vsiy e ettiği gibi, elim i çabuk tutma,,
dun. Çünkü ben onu arark en o d a b eni aram ıştı. Düşü„düm
ömrümüzün yarısından çoğu b e k le m e k le geçm işti ve daha
fazla bekleyemezdim, b e k le m e ye ce k tiın . İngiltere’ye gidecek
fırsatını bulup W hitehall-Palace'a g ire ce k v e onu görecektim Üç yıl sonra
Ama önümiiz kış idi. K a rla r ya ğ m a d a n İngiltere'den Madrid'e
yetişmem gerekiyordu. Yem inim i e lb e tte unutm uş değildim.Ne Üç yıl ö n c ey d i. S e vin ç li haberlerin üst üste gelip harman ol­

yapacaksam çabuk yap m alıyd ım . C e z a y ir 'e varm alı, Hızır Hay- duğu bir günde C e z a y ir’e varmıştım. Hızır Reis'e Billure’yi bul­

reddln Reis ile görüşmeli, a ce le İn g ilte re ’y e geçm eli ve nihayet duğumu ve İn g ilte re 'ye gideceğimi söyleyecektim. Benden bir

karlar düşmeye başladığında R a h ip M a te o ile buluşmalıydım gün evvel sultanım ızın elçisi Sinan Ağa gelmiş. Şerefine kurulan
ikindi divanına ye tiştim . Hızır Reis onu başköşeye oturttu. Ge­
Bu mevsimde Akdeniz’den a çık d e n iz e g id e ce k bir gemi kolay
tirdiği m ektubu elin e alm adan evvel bütün askerlerinin, ağala­
bulunamazdı. Bir çaresine b a k m a lıyd ım . H e r ihtim ale karşı Ra­
rının. nıurabıtlar, C e zayir ve Tunus beyleri ile reislerinin hazır
hip Mateo, Don M artin v e C o n r a d in a 'y a a y r ı a y rı tembih ettim
olduğunu görüp iftihar etti. İç e rid e kahveler, şerbetler içilip toy
Cebrail Aga'ya da bilgiler b ıraktım . B illu r e M a d r id ’e döner dön­
ve şölen ku rulurken. Cezayir şehrinde 700 kurban kesilip fuka­
mez bana haber yo lla yaca klard ı. B e lk i L o n d r a 'y a gitmeye gerek
ra d ağıtılm aktaydı. Gece donanma düzenlenmesi için emir
kalmayabilirdi. Cezayir'e v a rın c a H ız ır R e is sevinecekti. En kı«
'erdiği sırad a yüzünd ek i sevinci gözlerinden okuyabiliyordum.
zamanda bu işi so n u çlan d ırm ayı o d a iste rd i çünkü.
Neşeliydi:
•■orsaların kürekleri d alg a ları k ö p ü rtü rk e n Akdeniz ba,*1
■Sevgili oğlum Sidi. hele okuyasın.”
bir Akdeniz olmuştu. İçim d e u m u tla r v a r d ı v e tabii hüzünle'
Sinan A ğ a d a n a lıp bana uzattığı mektubu hürmetle
° nce herkesin b ak ışla rı altında mührü açtım. İlk kez su

257
256
 . dokunduğu bir şeye d ok unuyo rd um . H eyecanl
-emberli kubur zarfın kap ağını çıkardım . ibri. . Ş'""
■- r r r r r ,Kîrkese
g e r e k iy o rm u ş , gösterdim. Sultan b ır b e y,n e name gönt,
vakit böyle yapılırmış- So n ra y a v a ş y a v a ş okudum:
M• C e z a y ir'd e e m ir le r em iri, ku dret ve ih tiş a m s a h ib i
S a n c a k b e ğ i Hayreddin R e is e,
Selâmdan sonra.
Şöyle bilesin ki, A llah iz in verirse , n iye tim İsp anya kral, denen
melunun kulağını çekm ektir. İm d i sen m ü cah it kulum , o tarafla^
ahvâlini bilmekle, ferm anım ı a lın c a , a c e le o la ra k kutlu eşiğim
gelip yüz süresin. Z ira bu m iihim işte h an a lâzım ve yarar ku-
lumsun. Yerine b ir b ah ad ır a sla n ı h a life b ırakasın . 01 gazi ocak
benim şerefi iftiharım dır. B en im ale m ve san cağ ım ı taşımanda
o d iy a rd a k i Müslüman m e m le ke tlerin i k e n d i topraklarım gibi ko­
ruman da muradımdır.
İşbu ferman Sin an Çavuş ile g ö n d e rild i, g ereğ i üzere harekıı
edesin ”
Hızır Hayreddin Reis, titrey en b ir ses ile, “ E m ir baş üzeredir:
hünkârımız ben kulunu b u y u rm u ş sa , ferm an efendimizindir.
derken gözlerinin yaşardığını giz le m ek is te r gibiydi. Neden ya-
şarmasındı ki, haşmetli hü n k âr S u lta n S ü le y m a n Han hazretle
ri -devleti daim olsun- bizzat e liy le m e k tu p yaz ıp ona, Lalacl
Hayreddin diye hitap e d iyo r v e y a n ın a çağ ırıyord u. Sultanlar
mektup yazar da birini ya n la rın a ç a ğ ırırla rs a , mektupta söylel>
meye,, daha başka vazifeler v e r e c e k le r i v e y a vazife teklif ede
çekleri anlaşılırmış.
illure yi bulma h ay allerim le b aş b a ş a kalmıştı*1™* ^ ,zır
reddın Reıs , böyle bir günde k e n d i d e rd im le meşgul ede"
258
C e z a y ir 'd e insanlar sevinç içindeydi. Ertesi ve ■
^ . r d e l m m n m " bir çalışm a ile gerekli h»artnJ * , « l*
*en,ilerin bakım lar, yapılıyor, Palan galar ve bocur* ,
daya inleye çalışıyo r, seren,er. gabya,ar. b o r i n a l , ^ ? *
*
elden geçiriliyor- arm ad a donanımlar, yenileniyor
/0,0(| fla„,alar atlas ku m aştan diktiriliyordu. Bu telaş arasmda
bir hafta son ra ben, yan m a çağırıp ispanya ancak
edinmek istedi. O n a iyi ve kötü haberler verebilecek dunu
daydnn. Haçlı d onanm asının diğer vazifelerini askıya a|lp yal­
nızca kendisini ö ld ü rm ek üzere Akdeniz’e açıldığını, başında
da ezeli rakibi l)o r ia ’nın bulunduğunu bilmesi gerekirdi. Henüz
yeni fethettiği C e z a y ir’i ikinci defa elden çıkarma fikri hoşuna
gitmese de b ıııııı düşünm eliyd i. En çok da Karlos Kral ın, oğlu
Haşanı bedel olarak istem esine öfkelenip köpürdü:
“Soysuza bak, oğlum u, kan bağım olan yegâne varlığımı is­
liyor Sidi. B u n u iyi düşünm eliyim . Onu vermemenin yollarını
bin çare ile d ü şü n m e liyim . M idilli’de hiç kimsem kalmadı, öl­
düğüm zaman cenaz em i nerede, kim kaldıracak bilmiyorum.
Üstelik l e m ayın a H atun böyle bir acıya dayanamaz."
Bu haber ü zerine H ızır Reis kederlenmişti. Evlat acısı yüre­
ğine düşmüş gib iyd i. Ad ını yaşatacak olan Hasan’ı gizli kimlik
ve, tebdili kıyafet ile saklam aktan başka çaresi olmadığını bili­
yordu. Bunun için h a sre tin i çekmeyi göze a lm a s ın ı önerdim ve
Bence," dedim , “ su lta n ın davetine onu da götürmelisiniz. Çün-
kü Haşan’! en iyi saklayabileceğiniz yer, yüce hükümdarın an­
ayıdır. Ü stelik sizin oğlunuz olduğunu kimsenin de bilmesin*
Serel<yoktur. Şu a n d an tezi yok, İstanbul’a gidiş hazırlıklar»»
"fasına H asan'uı yo lcu lu ğ u n u da koymalısınız.
ü°ğ ru d e rsin Sid i, lâkin neden sen gelmlyormu?»
b o rsu n ?”
259
 „Ben e f e n d in , k,ş t * * " - "“ eniz „ , ursa
sal,ibi s*’U olurdun. Seni mutlu görmek için c„
o rad an da M a d r id 'e gitmek n iye tin d e yim . B il,ure.n in .
1' Tunus’u gözden çıkarırım . Artık söz burada '"^ e

^ B u m e v s im d e İngiltere'ye gitmek!.. Kesinlikle a ç |.

çlkmana m ü s a a d e etmem. Hem bu kış d a a r „ k Madrid^
Viver. iş in i ertele
• A m a efendimiz. Billure...
-Elbette Billure’yi alırız. G izlid en h âz in eyle veya açıkt
d o n a n m a y la gidip alırız. Lâkin sen d e b ilirsin ki d o n a n ıp
daki hiçbir gemi bu m evsim d e a ç ık d e n iz e açılamaz. Cebel,
T arık ’tan öte yenidünyaya giden üç am b a rlıla rın bile kıt^
çe kildiğ i fırtınalar m evsim inde iste d iğ in şe ye bak. Yüzerek de
g idem ez sin ya?!. Hem B illu re d ü ğ ü n d e n s o n ra İspanyaya döne-
çekse, baharda o geldiğinde biz d e İs ta n b u l’dan dönmüş olu-
ruz. Aceleye mahal yoktur. Y irm i y ıl h a s re tle bekledin maden
y ir m i hafta da kavuşma hayali ku rsa n ne çık a r!?"
"Efendimiz, ben B illu ..."
"Sidi Can. Ben seni sokakta b u lm a d ım v e öm rüm olursaBiL
lure’yi gelinim görmek e m elind eyim . B illu re 'n in izini bulmana
senden çok sevindim. Bundan b ö y le o n u nasıl alıp getireceğimi
zi düşünmekten uykularımın k a çaca ğ ın ı belki sen bilmiyorsun
Düşes Maria'mn yıllarca hizm etin d e b u lu n m u ş birisinden söz
ediyoruz. Üstelik kızının dadısı. B ü k v e d ü ş e ste n ayrılmaya rtf
olur mu; olursa onlar izin v e rir mi; v e r ir le r s e karşılığında nea!»
lar. can mı, mal mı; hepsini d ü şü n e ce ğ iz. S e n in için yüklüce I*
zınelerı gözden çıkarm aya hazırım . Ç izd iğ in her harita İÇİ"
*>er pusula için on altın h e sa b ıyla zaten ö y le bir hâzineyi
etmiş durumdasın. Ama h âz in eyle ö lç ü le m e y e c e k bir d °stlu^'
ona servetimi v e r ir in , S a tr a n ç ta kazandığın her pi>
18113 bit esir bagışlasaydıın h e rh a ld e e s ir d a m la rm ^
...
.. ı.ı.m Ko lum
Yıkıldım um k a n a d ım Wırıi^.
kanadım t i*
k ırıld , H . . .ir şey d ive
içb *un-
m (.,
lure i|e aram a açık denizler girmişti, dalgalar g ir m iş ,K
içiliştin, B una rağm en kaçıp gitmek, ucu W h it e M .p T '! 1
ulaşacak bir yol aram ak,, emelim. Kaçmak, bir daha geri
raemek demekti. B illu re için Hızır Reis’,en ayrılmaya elbet*
gönüllü olurdum , lâkin işin ucunda Malağa veya Barselona li
mamnda yakayı ele v e rm e k de vardı. Kral Carlos, ülkesini terk
etmemi söylem işi i v e a çık denize gidecek bir gemi bulabilirsem
o gemi mutlaka isp an ya limanlarından kalkacaktı. Açık deniz­
de yolculuğun en ko layı İsp anya’dan alınmış bir pasaporta ve
mürur tezkiresi sa ye sin d e yapılırdı. Sonra da palamar vergisi
ödemem gerekiyord u. Pasa p o rta edinmem imkânsızdı ve vergi
öderken yak alan m a ih tim alim yüksekti. Bir gemide lorsa olarak
da gidebilirdim, am a bu durum da da İngiltere'ye varıldığında
kürekte prangalı ola caktım . Akdeniz’de geminiz ele geçirilirse
en kötü ihtim al ile köle o lu r küreğe bağlanırdınız, ama okyanus­
la kendi geminiz h e r şeyinize el koyup sizi köleleştirebilir, kö­
pekbalıklarına ziyafet o lsu n d i y e d e n iz e atabilir veya babafingo
Çanaklığında iskelet olm anıza karar verebilirdi. Kaçma fikrin­
den vazgeçtim, am a içim i kurtlar kemirmeye başladı. Ya Billu-
teyi dünya gö züyle görem eden ölürsem. Hiç olmazsa bu kışı
'a« v« esen g e çirm e liyd im ki bahar geldiğinde vuslata erışe-
yını 0 güne kad ar beni barınd ıran denizler şimdi beni Pran8a"
'uruyor, d alg a ları zin cir zincir her yanımı bağhyordıtM ttt
"""> nerede old u ğ u n u bilm ek taşıyamayacağım bir yük
iliverdi. t , o ra d a y d ı v e ben eli kolu bağlı oturup Valnızf °
?ltlen “ â k la r a b ak arak teselli bulmaya çalışıyordum-

260
 , gündüzüm .sahilde ona doğru u zayıp giden d
■® /i- h n lfiv n r a v a h a k ıv n r
g r||U iv v ’ — Vlçj g,
veya güneşi görüyor olduğunu d ü ş ü n ü y o r am a d o g r u ^
'dan
bakmanın yolunu bulam .yordum . M e ğ e r n ered e o l d u g ^ J
2uın
meden onu özlemek ne kadar ko lay,m ş. Y u mi y,|dlr J C e n e v iz lile r e
slat
bu kadar yakın ve hiç bu ka d ar uzak olm adığım , dflş
îûnı
Vuslat denizlerin arkasındaydı v e m a alese f y arın lara kalm,ş„
Rahip Mateo ile olan d ostlu ğ u m u za d aya n a ra k ona harita.
mm bir kopyasını gönderdim. İn g ilte re ’y e gitm e imkân, bulaJ<
birisine rastlarsa bu haritayı B e a tr ix ’e u laştırm asın ı rica ettim'
Umudum yoktu, ama eğer im k ân sız lar m üm kün olursa, Billure
benim kendisini bulduğumu an la y a ca k tı.
Hızır Reis benim anlattıklarım ı b irk a ç a ç ıd a n tahlil etmiş ve
Karlos Kral ın Akdeniz'de T ü rk g ü c ü n d e n korktuğu sonucunu
çıkarmıştı. Hazırlıklarını ona gö re s ü r d ü r m e y i tercih etti. Ce­
zayir kalesine toplar yığdırdı, m u h a fız la r koydurttu. Kendisi
yokken yapılacak bir saldırı için h e r ş e y i p lan lad ı ve gereğince
hazırlık yaptı. Doria'ya da bir m e k tu p y a z ıp İstan b u l’a gideceği­
ni, Akdeniz'de kendisini a ray ıp d u rm a k y e rin e yüreği yetiyorsa
Serşel ile Mayorka arasında ko zları p a y la ş m a k üzere çıkıp gel­
mesini bildirdi. Eğer gelirse k e n d isin e ç o k e z iye t etmeyeceğini,
yalnızca canını alacağını sö y led i. S e rş e l b ask ın ın d a mağlup ol­
masının İntikamım almak üzere k e n d is in e b ir fırsat vereceğim
de ilave etti.
Andrea Doria. Hızır H a yre d d in R e is in bu kışkırtmalar»*
■r'dmş e,""-'di elbette. Sultan S ü le y m a n ’ın donanmasına kar?
yıl evvel Kaptanıderya Lütfi P a ş a yı m a ğ lu p ettikten -'1’1
n " UlrU') ^*acar ovasın d a ki O s m a n lı ordusunun
n a h - / "1**1 003 yüksek bir öz g ü ve n v e r m iş olmalıydı- u
' * gÛÇ yetirdiâi halde şu T ü r k k o rs a n ıy la başa Ç1
262
öfkesiyle şim di daha ince d ü ş ü n ü y o r v e
inan"1
olmalıydı- Hızır R eis’in İstanbul’a cav,m P harek«
ediy<>r
ll,anm zedelenen itib a rın , tam ir arzusu
kesindi- Ama buna sevinen, ezdi; çünkü Osmanh J ™ ® * 1
karş, b a ş a r , e ld e edemedikleri Doğu l a ’
karşılık- İsp anya d a B a ,ı A kdeniz’de, Hızır Reis ve l e v e n t
karşı aciz kalıyord u. B en D o ria n ın Doğu Akdeniz'de t,pk, H
Reis gil’i d avran acağ ın ı tahm in ediyordum :
-Efendimiz. D o ria Kaptan bir yandan Cezayir sularında size
ag,r kayıplar v e rirk e n diğer yan d an Adalar Denizinde kolunu
sallayarak dolaşıyor. B en c e o, sizi taklit ediyor ve Akdeniz'in
batısında siz ne yap a rsan ız d o ğ u su n d a onu yapacak."
"Serşel do h ad d in i bildirdiğimizden mi bahsediyorsun?"
“Evet efendim iz, o d a M ayorka’d a size öyle yapmak istiyor.
Mayorka'ya kale in şa ettirdiğini söylemiştiniz."
"Hinim!.. A m a biz kaleye Endülüs Müslümanların! yerleşti­
rip güçlendirm iş idik."
"Hiç şüpheniz olm asın o da Venedik ve Ceneviz'den asker
getirecektir."
Hızır Reis İsta n b u l’a gitme hazırlıkları yaparken üç aylar gel­
di Artık le ve ııd le r sevinçlerind en Cezayir fukarasına daha faz
*a yardım ediyor, e sirle rin azatlık ücretlerini düşürüyor, hatta
tazılarına h ü rriye tle rin i bağışlıyorlardı. Limanda da ayrı bir ha
reketlilike ya ş a n ıyo rd u . Vaktiyle Hızır Reisin A k d e n iz de ticaret
Öu' Pasaporta
1 « P w ı ı a verd
v e r u iğ
ı g iı b ir Venedik
u ır v c ı ı c u m kalyonu
« » - j---- «gelmişti-
Vaz _ v j g a
-
ı. . Doio’i raSırdıgı-
Ç,likinıiş. Dinledik. Pap a, G rand Senieur’un Hızır Reis ı ^
n‘ hahpı- ___ rv,.-,vir"deki esirleri oldurur
263
 d e g id e r korkusuyla Hıristiyanlık ad ına esirleri <
U ediyordu. Üç milyon pezant gönderm işti. O vir,ı,i dört pare gemi yağlan,p her şeyl
e s ir damlarında ya Papalık için ya da Venedik için ö gOn. İstanbul'a götürülmek üzere ha2,rla, f f 1>"■»«#.
kiçinö^ H ^ taş„m am ı benden istedi. Yüklenecek iki\ 8*-
------- 1 gözden gee-
önemli birileriyoktu ama dikkatleri çekecek önems' . dl"> borda mataforaların, kaç kez indirip kaldlrmam V° n Vardl ve

vardı. Üzerinde durmadık. Pap anın gönderdiği Pezantlar yemiyordum. Cunda ve çarmık Palanga|arın, , f rek^ n i

yuna yakın Osmanlı altın lirası e d iyo rd u v e bütün ^

yona esi,- da
ı r elam H jzbarço V;llult kanca baSl bi|en levendlerden iki geÇlrt" m-
daki esirlerin fiyatından fazlaydı. Hızır Reis üç gün için(|e
1,ile n le rd e n de üç neferi ayırdım. Hızır Reis ba81
ûÇbin dokuz isminden kinaye tam doksan dokuz sandlk d<>kSan
civarındaki esirin hepsini serb est b ırakıp şehirden çıknıJ
n, söylemişti. M urassa kılıç ve hançerlerden m û cevh T î^ ?'
İzin verdi. Papanın gönderdiği bütün altın la rı da h ü k ü m d a r s"
kâselere, altın işlem e Kur an cüzlerinden mercan ve yakut,
lan Süleyman hazretlerine peşkeş sunm aktı niyeti.
pililere, parça elm aslardan inci haihallara kadar sayısız es«
vardı içlerinde. Yanınca ipekliler, gümüş yemek takımlar, altın
şamdanlar. T aşım a ve istiflemede en dikkate değer olanı da
Latince kitaplar. End ülüs kütüphanelerinin nadir yazmaları, cilt
malzemeleri, altın mürekkep ve varaklarla dolu sandıklar İdi.
Bunlara su d eğdirm eden götürmek gerekirdi. Hele de bu mev­
simde. H alatları lıazır etmiş, ilk sandığı güverteye çıkarmak
üzereyken tayfalard an biri bağırdı:
"Çengelde ad an ı... Çengelde adaaaam..."
Bütün gözler kalyonun babafingo serenine çevrildi. Gemiler­
de makaraya bağlı bir çengel, serenin ucunda, çanaklık denen
gözcü sepetinin yan ın d a asılı dururdu. Şimdi orada bir adam
sallanıyordu. M ak ara ile yukarı çekilip gözcü maymunların
beklediği se p ete çengelle asılmıştı. Üzerindeki mintan esir da-
mındakilerin g iydik lerind en idi. Yakından bakıldığında bağrının
aV'k olduğu fark ed iliyord u. Levendlerden birisi mırıldandı:
"Tam sefere çıkacağım ız zaman, bir uğursuzluk gibi-
Avnı şeyi b aşk aların a da söylemesi moralleri bozabi
1« a y ır esir d am la rın d a her gün birkaç adam ölürdü. UMgUg
fild im :
 «Birileri sultana giderken k u rb a n , k o çtan değil k5flr(|(,
n,ek gerektiğine inanmış anlaş,lan. H ani uğur yetirsin di " ^
Hızır Reis gelesiye kadar cesed i se ren d e n indirmedik ,
m, tan,van birini buldurduk. K.z.l ce k e tlile rin z a b i t i ^
olduğunu söyledi. Fakat ilginç olan, b ağ rın a d ağ la ,„a Usu|j7
bir hilal dövmesi yapılm ıştı. I ıpkı İsp a n ya daki cin ayet|er git.
Hızır Reis hiç bu meselenin üze rin d e d u rm a d ı. Sanki çlkl| . J
yolculuğu bulandırmak istem iyor g ib iyd i. C esed in iki mil SOnra
d e n iz e atılmak özere ayağına taş b ağ la n m asın ı emretti, 0 ^
Sonra da sandıkların bir an e vv e l y ü k le n m e si emrini yeniledi
Hiçbir şey olmamış gibi işimizi y ap tık . E n m ahfazalı kısma kitap
sandıkları konuldu. Kuşluk v a k tin d e R e is B ab am ız a işimizin ta­
mamlandığını. “Hâzinenize h a y ra n k a ld ım efendimiz!” diyerek
bildirdim. "Billure için sakladığım ı g ö rm e lisin !" d iye karşılık gö­
receğimi hiç ummamıştım.
Kuşluk vaktinde bir d ivan to p lad ı. O ğlu Hasan'ı yanma
oturttu. Gaziler, âlimler, şe yh v e m u ra b ıtla rm hepsini davet et­
mişti. Küçük bir veda konuşm ası ya p tı. Ko nuşm asının sonun­
da da yerine oğlu Hasan'ı otu rttu , e vla tlığ ı H aşan Reis'i de ona
yardımcı bıraktığını ama te crü b e sin d e n d o la y ı her türlü resmi
iş ile öz oğul Hasan'ın değil, e vla tlık S in a n R e is ’in meşgul olaca­
ğını açıkladı. Şaşırmıştım. O ysa H a s a n 'ı İs ta n b u l'a götürüp sak­
lamayı düşünüyordu. Sesim i ç ık a ra m a d ım . C u m a namazından
sonra limanda önce dualar okund u, k u rb a n la r kesildi, ardından
da Zuzuvaların def. bendir v e sip sili b ir tü r zurnaları eşliği”^
Getir elini İstanbul!" d e yip y o la çık tık V a rd iy alıların tok ses-
'erİ bû,ûn kad'rgalarda aynı ke lim e yi b e lli b ir ahenk ile tekrar
hordu Heey-yaa-moo-laaaaaaa!.. Heey-yaa-moo-laaaaaaa
ylr evler>nin seçilmez old uğ u v a k te k a d a r Hızır Reis ‘lelkl
]iz limana bakıp durm adan (lama salladık Çünk"
ile A ladule, konağın hayatında bizi
Hareketimizden b irkaç saat sonra Hızır Reis yd,lar-
,sidi Can.'' dedi, “ sen sır saklarsın, kaptan köşküne b i , ? " "
çattırdım. O rad a kalacaksın!” Sonra da baş,y|a kanJ ^
menıi buyurdu.
K ü ç ü k d i l i m i y u t a y a z d ı m . Cumadan sonra bizi kadırgalar
k a d a r u ğ u r l a m a y a g e l e n , sonra da dualar eşliğinde arkam,zd7„
el s a lla y a n H a ş a n , i ç e r i d e oturmuş kitap okuyordu.
- Ş a ş ı r m a Ağa Sidi!.. Ped er beyin tedbiri böyle."
D o ğ r u s u güzel plandı. Herkes Hasan’ı Cezayir'de bilecek
ama işleri S iııa ıı R eis görecekti. Andrea Doria'ya, “Hazır ol cen­
ge. Yüreğin h âlâ y e rin d e duruyorsa İstanbul yolunda görüşü­
rüz!'’ haberinin gönderildiğini Hasan'dan öğrendim. Kaptan
köşküne k a m a r a çattırm a k da bir tedbir gereği idi. Haşan İstan­
bul'a k a d a r hiç d ışarı çıkm ayacak, aynı hücreyi birlikte payla­
şacaktık. Tab ii he rke s o hücrede benim kaldığımı zannedecek-
ti. Hızır Reis, H a sa n 'ı korum ak a d ın a her şeyi düşünmüştü. Beni
de böyle sah ip le n m e k üzere babamın hayatta olmayışına ilk o
vakit hayıflandım .
Hızır H a yre d d in Reis İstanbul'a girerken Haçlı donanırıas
Mtırnıış ola ra k g irm eyi istiyordu ama olmadı, Doria ile * 7 ^
aşmaları başka zam ana kaldı. Doğan güneşin ilk ışıklar
a nın geniş kubbesi ü z e rin d e k i kızılelmayı parlattığı bıı' »a *•
’arayburnu ım dönd ük. Sultanım ız bizi beklermiş. a
" z 'Çin bir tane o lıııa k üzere yirm i dört pare top a," " a
ı u „ ıı.ıia r lim a n a a sın
267
 ettiler Bir şenlik ki ancak İstanbul d a olurm uş. s U|tan nıahc:up oldu. Sultan onun elinden tuttu. Yanın, ,
man Han hazretleri sahile varıp halkın.n arasında H,zlr > '. . i f i e sırtını sıvazladı. Sonra bir samur kün, 'a?" nP
kucaklamaya ve- alnından öpm eye niye tle n m iş anıa
kUCaKIriiııo/" yan * 1
— yaı
«w re
-B re Hızır Reis! Sen benim
ır.s
amur
evvelden yarar kul
. j : -- —-I ------ • laaki lum
devletlular. "Töreden değildir." d iye rek vazgeçirm işler. panuz cennetm ekân Selim Han senin ve ağabeyin
.... 6«wcyın için -n-,
padişah hazretleri ertesi gün d e rh al bizi huzura Çaj jtasreddin ve Hızır H ayreddin lalam düşmanlar
'{■•■«ıııaı üze„ne
üzerine m
Meğer âdeti, ancak bir ay son ra g ö rüşm ek imiş. H lar R(J zaffer »lalar!- d uasında bulunmuş, imdi ben dahi b ü y ü n ü
muhabbetini bu aceleden anladık. B iz de saraya s u n u h J sen H a y r e d d i n Lalam olasın, namın bu dine hayırlar get„e
üzere peşkeş getirdiğimiz genç kızların her birerlni İspan İstanbul'dan gideceğin vakit Cezayir vilayetimin beylerine bey
prensesleri gibi giyindirdik, b aşları ü zerine b irer tepsi koydut Olarak gidesin. Tunus diyarına musallat olan külfar, bertaral
tepsilere de mücevherleri yığ arak h ü n k âr huzuruna, Topbpı edesin. Karlos Kral a v e İspanya’nın had bilmez beylerine karşı
Sarayı'na girdik. Arkamızdan üç yü z köle kılıçların, yemek ta. E n d ü lü s 'ü n ve f-'ransa'nın haklarını gözetesin. Daha mühimi de.
kımlarının. kitapların olduğu san d ık la rı taşıyordu. Hızır Reis evvelce mağlup olan donanmama güç katasın, tersanemi yeni-
etek öpüp okudu: leyesin ve geçen yıl Koron da düşen sancağımızı kaldırasın. Bu
"H ızır Reis kulun geldi, sen o l şâh-ı S ü le ym an ’e maksatla şim di seni kaptan-ı derya naspettim."

Sana lâyık nem iz varsa kab u l e y le fa k irim e . " Sonraki ve daha sonraki günlerde İstanbul'un güzelliği İle

Padişah halkın arasında y a p a m ad ığ ın ı o ra d a yaptı ve onu Billure'nin hasreti, içim de birbiriyle çatışıp durdular. Sevinç­

alnından öperek sağ yanına otu rttu . H ız ır Reis hediye takdim liydim ama buruk bir sevinç hissediyordum. Hasret ve hicran,
şehrin güzelliklerini tam olarak görmemi engelliyordu. İstan­
merasimini benim yönetm em i istem işti. Hü nkârın huzurunda
bul'un kışı bile ce nnete benziyordu ama içinde huri olmayan
silahlan ve pusattan, erden v e a v ra tta n , tazıd an ve doru attan
bir cennet...
her bir peşkeşin özelliklerini sa yıp n için eşiğine sunulduğunu
Hızır H ayred din Reis, fırsat elverince H a le p 'e gidip oğlu Ha­
yüksek sesle anlattım. Kum aşlar, e c n e b i baharatlar, yemek ta­
şanı vezir l’argalı İb rahim l’aşa'ya emanet etti ve ben onu bir
kımları ve avaniler derken bir saat k a d ar m üd d etle hediyeleri­
daha hiç görm edim . Halep dönüşü kaptan-ı derya olarakça-
mizi sunduk. Sultan hazretleri bazı p e ş k e ş le r hakkında sorular
hşmaya başladığında, "Cezayir'deki her şey bir sanc
sordu. Başımı yerden kaldırm adan v e asla yüzüne bakmadan
■Çindi. buradaki lıe r şey Halîfe-i Ruy-ı Zemin Sultan Su >
cevaplar verdim. Hediyelerin ta m am ı b itin c e avluya av hay­
Han Hazretleri için olacak!” diyordu. Ve İstanbul da
vanları ve kafeslerinde elvan e lva n k u şla r getirilm eye başla"**1
hl2|ı akmaya başladı. Yapılacak çok ış vardı. Tersane- ^
Sultan pek memnun oldu. D ualar e d ip aya ğ a kalktı. Onun kalk-
blr nizaııı v erm ek gerekiyordu. Doria nın hasara ug |j((
masıyla birlikte vezirler, ağalar, ş e yh ü lisla m , defterdar vedı*»
Pa5a donanması ıslah edilm eliydi. Azap asker er n
v et ular derhal fırladılar. Hızır R e is kalkm akta geciktığ' 'f‘

268
 eğilimlerine alınması ve yeni g em iler in şa e d ilmesj
'iyor.
du. Bunun İçin taş kızaklar haz ırlan m ası lazım dı. ISfl,
re‘slerj
Haliç teki tersaneye toplayıp g ö re v taksim i yap,!,,, reis
günden
sonra arılar tersaneyi terk e d ip gitti. Ç ü n k ü biz gelm iş,*0"
M Ş lk'
Bahar yüzünü gösterdiğinde te rsa n e d e gem i yap ılır 0lmuş
Akdeniz'deki denizcilik fenni H a liç y a m a ç la r ın a yansımıştı. Ben
de levendlerden ve azaplardan otuz kiş iye pusula ve harita
yapmasını, gemilerde çok önem li ola n düğüm atmasını ve bağ
çeşitlerini öğretmiştim. Badem ç iç e k le ri a ça rk e n İstanbul'dan
ayrıldık. Tam seksen dört pare gem i ile. H ız ır Reis'in adı artık
herkesin dilinde Hayreddin P aşa v e y a K a p ta n P aşa idi. Kaptan-
paşa kadırgasının pruvasında d a bunu te yit ed en bir Osmanlı
sancağı dalgalanıyordu. B ir alt g ö n d erd e k i y e ş il Cezayir sanca­
ğımızın üzerinde ise bir nakış a rtm ış tı. B u , S u ltan Süleyman'ın
adına izaleten Hz. Süleym an'ın m ü h rü n d e k i yıld ız idi. İç içe geç­
miş iki üçgenden ibaret olan bu altıg e n y ıld ız eskid en beri Mûs-
lümanlar tarafından kullanılan bir tılsım g ib iyd i. Hz. Süleyman
Allah tan cinlere ve rüzgâra h ü k m e d e b ilm e gücünü istediğinde.
Allah ona yüzüncü adını öğretm iş. O d a yü z ü k şeklinde bir mü­
hür yaptırıp üzerine yüzüncü ad ın s e m b o lü o la ra k bu mührü
kazıtmış. Böylece cinlere ve rüzg âra ka rşı yüzüğünü tuttuğun­
da unları yönelebilir olmuş. C in le ri y ö n e te re k Mescid-i Aksayı
" ,şa et,irm'?: rüzgâra hükm ederek d e M e lik e B e lk ıs’ın tahtı"'
getirtmiş. Hz. Süleyman bu yüzüğü y a ln ız c a tuvalete gideril"
Ç r ve eşine teslim eder, geri g e lin ce h e m e n alırm ış Günle
irinde cinlerin b üyük lerind en b ir d e v S ü le y m a n kıl'P
P lle lle e* ind"n yüzüğü teslim alm ış. S o n ra da cinler" u
270
■jZgâra hükm ederek Sü le ym an Peygamber.|n yer,
ıan p eygam b er de kendini ispa, edemeyip « J J J
• u la n a r a k sa ra y ın d a n kovulm uş. |)ev, bir (laha ^
e y ü z ü ğ ü d e rin d enizle re atmış. Süleyman böyle ZT
o |u n a c a k , n lş . A r a d a n fakirlik v e çaresizlik içinde y,„ar
Bir s a h il k a s a b a s ı n d a bulunurken sıradan bir h i z m e , J 2
bir b a l ı k ç ı n ı n t u t t u ğ u balıkları taşımış. Balıkçı da hizmetine
karşıl'k o n a p a r a y e r i n e bir balık vermiş. Süleyman Peygam.
her a k ş a m y e m e k i ç i n balığın karnını yarınca kendi yüzûğüy-
le k a r ş ı l a ş m ı ş M e ğ e r d e n i z e atılan yüzüğü Allah'ın izni ile bir
balık y u t u p s a h i b i n e g e t i r m i ş . Sonra Hz. Süleyman sarayına
v a rıp o d e v i le y ü z l e ş m i ş . Herkes, bir türlü işin içinden çıka-
m ıy o rm u ş . N ih a y e t. "Yüzük k i m d e ise Süleyman odur," demiş­
ler. H z. S ü l e y m a n d a yüzüğü çık arıp rüzgâra hükmederek devi
o r a d a n k o v m u ş . I l a y r e d d i ı ı Reis sancağına bu mührü işleterek
rü z g â ra h ü k m e d e c e ğ i n e inanıyord u. Müslümanlar ondan önce
de bu m ü h ü r d e k i i ş a r e t i n rüzgârı yönettiğine ve insanları kötü
c in le r d e n k o r u y a c a ğ ı n a inanırlarm ış. Mimarların cami, tekke,
mescit gibi d i n i m e k â n l a r ı n kubbesindeki kilit taşını bu mühür
ş e k lin d e y o n t m a l a r ı b u yüzdenm iş. Hatta kapıların sövelerine
karşılıklı b u y ıld ız ı o y d u ru p işleyenler bile olmuş; ta ki içeriye
kötü niyetli c in le r v e ş e y ta n la r girmesin.
İstanbul'dan ayrıld ığ ım ız ın a ltın c ı gününde ben bir sandal
•ie M e n t e ş e o ğ u lla n 'n m e s k i y u r d u n d a donanmadan ayrılmak
istedim. N iy e t im D a t ç a c iv a r ın d a k i Yazıköye gitmek, Billu-
rt’ nin a k r a b a s ı v e y a t a n ıd ık la r ın d a n birisi var ise onu bulmak,
M'd iğ iın k a d ın ın s a ğ o l d u ğ u n u s ö y le m e k v e belki onu ta n g fll^
biriVİe k o n u ş u p h a s r e t g i d e r m e k t i . B in d iğ im s a n d a l d en ize ln-
dlri|mek ü z e r e c e r a s k a l d o n a n ım ı h a r e k e t e g e ç tiğ in d e , k u la *
1
1
1d ib in d e b ir fıs ıltı d u y d u m . H ızır Reis in s e s i y d i .
271
 " Ç e n g e ld e k i cesedi h atırlıy o r nıusun S id i? ”

Sahile vardığımda kulağınım için d e H ız ır R e is ’in

1534
lıyordu. dışında ise Osmanlı d o n a n m asın d a daha S° rUsu î ‘n-
söylenecegini sandığım güzel b ir türkü: S° nra Çok

Deniz üstünde yü rü rü :
Düşmanı arar buluruz
Öcümüz kom az a lırız
Bize H ayreddinli d erler

Kentlisi m isk ü a m b e r kokuyordu ve salon gül suyuyla yı­

kanmıştı. Yok e d ile n K n d ü lü s'te âdet böyleydi.

Ağladı. B a ş ın ı yere eğdi ve ağladı. Gözlerinden sicim gibi

yaşlar d izle rin e dökülerek ağladı. Hiç konuşmadı, bir heykel
kadar hareketsiz, ağ lad ı. 'N asılsın, ne zaman geldin, seyahatin
nasıl geçti?" gibi sorularla dilini açm aya çalıştım, beni hiç duy­
madı, duymak istemedi, anlam adı, bilmedi, ağladı.
“Renkleri göz alan b ir kuş id in de kurduğum tuzaklara doğru
hiç uçmadın. Gönül gem isini bela fırtınalarıyla dolu deryalara
saldım d a bir k e re c ik y o lc u lu k yapm adın. Canım şeker isteyip
dururken k a d er y ılla r y ılı perhiz verd i de sen bir kez tatlılık ey­
lemedin. Gö züm te m a ş a iste d ikçe sen k e n d in i gizledin de gönül
sıkıntılar çekti, d ö n ü p bakm adın. Güneş senin yüzünü sakladık­
ça' gençliğim k a ra n lığ a battı; güııdüzsüz gecelerde takatlarım
kesildi, b ilm e d in ."

^eni d u yu y o r, d in liy o r, anlıyo rd u; lâkin her şeyi içine

Ve Yalnızca a ğ lıy o rd u . G ö z ü n d e n yanaklarına yaşlar suz

273
 - «örmesem orada öylece donup kaldığına h ü la „ed
AJhyor ve dinliyor, dinliyor v e ağlıyordu:
4 v . l i gönler idi. m e tru k b ir h is a r d a y a ln ız k a l,nıştlk .
idl devle, idi - E s ir idim, s u lta n i,k süren b ir esir; köle
efendilik yaşayan b ir köle; dilenci idim, zenginliğe boğulan
lencl... Devlet idi... Baht idi... B illu re Su ltan idi."
Bir kerecik olsun başını kaldırıp yüz ü m e bakmasını istiyor.
dum. Yüzünü görmeyi, yıllar yıl, hiç unutm adığım , unutma ihti.
maliyle bile titrediğim çakır gözlerini ye n id e n görmeyi istiyor,
dum. Göıdügünı zaman d ayanabileceğim den de emin değildim,
ama ta Malaga'daki hisarda baktığını gibi bakmak, içinde derin­
leşip giden hayallerde yeniden kaybolm ak istiyordum . Öğünleri
hatırlatmak, hatıralara tekrar tekrar vurgu yap m ak istiyordum:
"Benim ki sana geldim e y gözüm ün kıblesi, ömrümün ser­
mayesi!.. Beniın. Saiııt Alcala. Hani yo su n kokulu akşamlarda
beraber saklanırdık. Hani denizde güneşin b atışın ı birlikte izler,
hayaller kurardık. Benim, Şehzade A lcala. B a k işte, fırsat el ver­
di. kapma geldim. Kavuran bir ateş ile p erişa n , eşiğine geldim.
Aşk, temmuz güneşi başımda; ayrılık , özlem serab ı içimde,.
Susuzluğum kalbim i kuruttu, ciğerim i yaktı. Dilim damağım bu­
ruk. elim ayağını kırık. Bir yud um cuk su o lsan, hararetimi din-
dlrseıı. Damlaya dursaıı. karanlıklarım a ab-ı h ay at kesitsen..."
Zaman nasıl geçti, güneş ne zam an b attı bilem edim . Conra­
dina kapıyı tıklatmış v e y a r ı a r a lık h ald e fısıldam ıştı:
"Şehzade A lc a la !.. Artık gitmelisiniz efe n d im ."
geldiğim. Yememiş. i(m<"
v e t. g itm e liy d im , öğleye yak ınd ı
?. çıkmamış, s u s a m a m ı ş , öylece oturmuştuk. A ğ la y a r a k o
aşarak; susarak v e s u s k u n l u k t a sö y ley ere k . S ö y l e y e r e k ve
1dl" ,eVerek v e a ğ la y a ra k . A m a a r tık g itm e liy d i" '
274
,üremin ad,nı d,le düşürm em ek, yaşadığı insan|ar
* zt„,elememek için gitmeliydim. „ na erişecek bir z 2
nbiiecan ve rm e y e hazır iken onu zarara uğratacak bir tavnn
' vebalini taşıyam azdım . O tuz beş yaşm a kadar iffetiyle yaşam,s
bjr kadının benim yüzüm d en iffetine laf söylenmesine, akşam
larl bir erkekle buluştuğ una d air söylentiler çıkmasma raz, „|a.
m uz d u n . S o " b ir kez d a h a yalvardım ;
-Benim ki sana geldim e y hasta canıma derman, ey nefesime
biçilen ferman. H a b e rin i alın ca iğnenin mıknatısa koşup geldi-
gi gibi geldim. Keel. senin aşkının sıkıntılarıyla kavrulduğumu
görüp acıdı d a u çu p geldim . Ne olur, bir kez baksan yüzüme..."
Bu kaçıncı yak arış ım d ı, bilm iyorum , başını kaldırır gibi
oldu. Gözlerini d e k a ld ırd ı mı, yoksa bana mı öyle geldi, an­
layamadım. A m a b aşın ı k a ld ırır gibi olmuştu. Heyecanlandım.
Daha iyi göreyim d iye y a ş lı gözlerimi sildim. Başını hareket et­
tirir gibi olm uştu. San k i sesim e ses verir gibi olmuştu. Daha
heveslendim, ıs ra r ettim :
“A sevgili!.. N e d en sab rın tutuklu da gözyaşların özgür?
Neden ağ lam aktasın d a gülm üyorsun? Bin mihnette bile beni
unutmamışken, şim d i tanım azlığın neden? Ya neden yüzüme
bakmıyor, b e n im le k o n u şm u y o rsu n ?”
Gözleriyle g ö zle rim işte o an d a buluştu. Sesi adından daha
billur idi:
Beri dem ek y a k ış m a z burad a sen v a r iken; düşer m i söz söy-
binek, sevışdi sö y le rk e n ? "
Eski bir ş iird e n b ir p arça yd ı bu. Endülüs te herkes bilirdi.
Bllirt|i de kim se inanm azd ı. M ecnun'un vuslat deminde Ley-
laya söylediği cü m le le rd e n sayardı. Ama işte o bunu »öyle-
''Sh. Söylem iş v e ağ la m aya devam etmişti. Artık dayanacak
 .uavır henüz o lm az Şe h z a d e Alkala. En büyük
-üçüm kalmadı. İçimden dolup «e le n h .ç k m k la r yavaş Hay* • 7 tana
v lış „ ı a k ik e n h a n a <1. . k ı n ı n ı , m . s a n a d o k u n m a m o l m a , ^
b o ğ a z ım a düğümlenmeye v e ara a ra o m u zlarım , sarsarak dl.
Îavuşmayt bana b ağ ış la y a n yü c e Tanrı ya şükretmem gerek,,
sa r, çıkmaya başladı. Boğulur gibi old um . B illu re 'n in okudugu
Jürin devamındaki bir beyti hatırla d ım : S e v g iliy e vusla ly a kenolmaz. Y ılla r y ıl, e ttiğ im d u alar, kabul eden Alla, . J j

k en v e d a la ş m a k da ned ir y a R a b b ı! G ütm ek gereken z am an d a

veChile teşekkür e tm e d e n olm az. Ve O n a teşekkürün en güzel
volu. senin şu a n d a ya p m a k istediğini reddedip O'nun emrme
a ğ la şm a k d a nedir ya R a b b iT
Aşksızlıktan taşlaşan kalplerim iz, eski b ir şiirin mısraları uymaktır. H ani h is a rd a k i o gece, sırtın ile sırtımın arasında yal­

arasında birbirine çarpm ış ve k ıv ılcım çık a rm ış tı. Ö ylece kala- nızca bir karışhk m e safe v a r iken sen yapm ak istediğini yapma­
mıştın ya. onun g ib i..."
kalmıştık. Perişan, pejmürde, d ağ ınık v e d ü ş k ü n ... Rüzgârların
savurup bir yere biriktirdiği ç e rç ö p gibi. Ve sanki o kıvılcım o Bunu sö y le d iğ in d e d a m a rla rım d a n kanımın çekilip gittiğini

çerçöpü yeniden tutuşturm ak üze re yd i. Ş iird e n okumaya de­ zannettim. O ge ce u y u d u ğ u n u düşünm üştüm hep. Demek bi­

vam etti: liyormuş. d em ek k e n d isin i sevd iğ im i daha o zaman anlamış

"Beni evvel öldürmüştün, şim d i g e ri dönüp g eld in. Maktulüne Sevinmeli mi. h a v ıfla n m a lı m ıyd ım , kestiremedim.

ciğeri mi yandı k a tilin ? Ö zlem ek, u san m ak ları iy i d eğ il m i? Has­ "Sana karşı d u y d u ğ u m aşkın saflığı içinde kirlenmekten,

ret de vuslattan? Eğer kıym et b ilirsen " yanlış yap arak te m iz k a lp le rim iz i lekelemekten Allah'a sığını­

Bana bir şeyler anlatıyordu. Ç o k ş e y le r anlatıyo rd u . Ama o rım. Şehzade Alkala!.. S e n su lta n ben kulunum, sen efendiye

anda bunu yorumlayacak m ecal v e ak la s a h ip değildim. Der ben cariye o la y ın ı, illa ki bizi çirkinliğ e götürecek sebepleri

vişlerin hayret makamına çıkm aları gibi k e n d im d e n geçmiştim. ortadan k a ld ırm a d a n uza tm a elini. Hani o gece bana dönmek

Tek düşünebildiğim şey oradan gitm ek z o ru n d a olduğumdu. istemiş de d ö n e m e m iştin: san a d önm ek istemiş de döneıııemış-

Vuslat geçip gitmişti de, ve d a v ak ti d e g e çiyo rd u . Elimi uzat tim, öyle say. Ş e h z a d e A lk a la , cennetin en güzel tasvirleri bile

tim, bir kerecik olsun parmağım a v c u n a d eğsin istiyordum cennetin b e risin d e ka lm az m ı?"
Elini tutmak, bir kerecik el ele olm ak. So n y ir m i y ıl boyunca he­ Elim uzanm ıştı, d u y d u k la rım d a n sonra öylece kaldım, liök-

men her gecemin son hayali, her s a b a h ım ın ilk düşüncesiydi o- lere aV'k ve ş e h a d e t p arm a ğ ım o n a yönelik... Başını elime doğ-
Şiddetle elini çekti. Avuçlarında b ir b e y a z lık g ö rü r gibi oldum, nı U2a,tı D ud ağını a v u c u m a yaklaştırdı. Nefesinin sıcaklığını
anki uzun müddet ayazda kalm aktan p ö rsü m ü ş bir elmayı an- iş e ttiğ im d e a v u c u m y a n d ı. B aşın ı geri çektiğinde yanağından
ırıyordu. Pamukçuklanmış, b uru şm u ş g ib iyd i. Zihnim in beni i t i l e n bir d a m la n ın a v u c u m d a olduğunu gördüm. Aramızda

r r ddşûndüğüm sırada hiç u m m ad ığ ım şekilde dili ç * Va" an '»um a le v in in y a n s ıy ıp ışıklandırdığı bir damla I kığılma-
İ Ç ü k bir b illu r tanesi. İşte yusyuvarlak, öylece d u r
Ş e k ild e s ö y i e d t ;e r k e n ' a " e ' “ h * W k a l b İ n d e n S e Çe n l e r İ
u b u l m a s ı n ı , d ağ ılm asın ı istem edim . Kolumu hareket

276
 sem dağılacak diye öylece dondum. A m a h avad a d uran e
kıpırdatmadan ne kadar d urab ilird im ? O sıra d a kendimden
Je t im yoksa hayal miydi, bilem edim ; gezlerim h e r şeyi, bj|,u
ra dönen gözyaşı damlasında kırılan m um ışığının içinde gĞf
meve başladı. Baktım, baktım... K a ç zam an geçti bilmiyorum.
birden o tek damlayı, bozulmadan a v cu m d a tuttuğum o gözy*
sl tanesini, devasa bir küre gibi göreb ild iğim i fark ettim. için(le
hayatların aktığı, hareketlerin v e renklerin çoğaldığı. mekânlar
ile zamanların yaşandığı sihirli bir kü re... İçin d e benim ve Bil-
lure'nin olduğu... Öylece bekledim. K u lağ ım a ça rp a n sesi doğ­
rudan kalbime iniyordu:
"Kalplerin uyanma v e u ya n d ırılm a zam an ın d ayız Şehzade
Alkala. Onu çevreleyip kapatan ö rtü le ri k a ld ırm a zamanında.
Kurtuluşa doğru koşma, kurtuluşu p a y la şm a zamanı, kötü­
lüklerden. hasretliklerden, firkat v e h ic ra n la rd a n kurtulma ve
kurtarılma zamanında. Sana ola n aşkım , b u g ü n e ka d ar nasıl iş­
tiyakla geldiyse bugünden son ra d a ö y le c e d e v a m edecek, son­
suza kadar sürecek. B ilesin ki ne az alacak , ne tükenecek. Bizi
tek candan yaratan yüce Tanrı, o tek ca n ın gönlü ısınsın diye
nasıl kendisinden eşini yarattı ise beni d e se n d e n yarattı. Öyle
olmasaydı yirmi iki yıldır, sen güneş de b e n zerre, ben dolunay
da sen hale olmazdık. Biz şim di o g ü n d e yiz ki, A llah buyurur:
Dünya için birbirini sevip dost olanlar, o giiıı d üşm an olurlar.
Ancak Allah tan korkan, A llah için d o st o la n la rın dostlukları
sürer. İşte bu kurtarma ve ku rta rılm a y ı ip iy le bağlayan sır. za­
mandır, Şehzade Alkala. Evet, ş im d i g it... Git v e kurtulduğun
zaman yine gel."
Kendimi dayanıklı, azim li sanırd ım . H e r ş e y b irden tüke­
niverdi sanki. Heyecanım kırıldı, d ü ş ü n c e m ku vv e tten düştü-
278
„ gözlerim y e n id e n ya ş a rd ı. O sırad a ölsem beni mazur
G e ç e ğ i n d e n em in d eğild im , o yüzden ölemedim bile Ç<*
^ t e m e m i ş t i " '- p arm a ğ ım av u cu n a bir kerecik dokunsun
' i5 elimi uzatm ıştım . O y s a elim yanıyordu. Yanağından
'- J e n o bir d a m la e lim i ya k ıyo rd u . Saf aşkın ne olduğunu.
J , e„in salt v e k a tık sız g ö rü n tü sü n ü b ir dam laya döndürüp
\ucuma koym uş, san k i o saflığa d ayanab ilm e gücümü sını-
3 rdu. Bozulm asın d iy e b ü tü n h ü cre le rim i kolumdaki dirence
vönlendirsem d e b u n u b a ş a ra m a d ım . A m a bir şeyi öğrendim;
a vu cu m d ak i d a m la ne d e r e c e b illu rlaş m ış ise sözlerinden de
aşkının o d erece b illu rla ş tığ ın ı an lad ım . Sevg iliye hiç dokunma­
mak ve kalbini, k a lp le rin g e rçe k sah ib i olan Allah'a teslim edip
aşkı öylece tatm ak. A ş k ın h a m u ru n u d o stlu kla yoğurmak ve o
dostluğun sü rm e sin i iste m e k .
Acaba s ö y le d ik le ri b e n im im an zincirim deki zayıf halkayı
sağlamlaştırmak için m iy d i? E v e t, karşım d aki B illu re ’nin ta ken-
disiydi; ama b ir d a d ı gib i d e ğ il san k i bilge bir akıldâne gibi ko­
nuşmuştu. Esk id e n b ir r a h ib e o lm a sın ın d a izleri vardı konuş­
masında. O nun için , k a lp le r in u y a n m a zam anını anlıyordum da
uyandırılma za m an ı d e rk e n ne a n la tm a y a çalışm ıştı? Kurtuluşa
doğru koşmayı a n lıy o r d u m a m a k u rtu lu şu paylaşm anın dışın­
da kurtulma v e k u r t a r ılm a y la n e yi kast etm işti? 0 söylerken
bütün bunlara b o y u n e ğ m iş, c a n la b aşla kabul göstermiştim.
Zaten avucum d aki d a m la da. s ö y le d ik le rin in bana hangi so­
y lu lu k la r ı y ü k le d iğ in i fa rk e ttiğ im an d a d ağılıverm işti.
Yerimden d o ğ ru lu r gib i y a p tım . G özüm deki yaşla r bir kez
a^a kurum uştu. G ö z le r in in ta iç in e te k ra r baktım. Akşamın
Ş a ş m a y a yüz tu ta n k a ra n lığ ı cılız ışıklar yan sıtıyo rd u . Ba-
l?'mda ,srarım v a rd ı. S a k la d ığ ı s ır la r ı b ir b ir görm ek isteyerek
279

P la k tım ama bana söylediği şeyleri belli bir s a ye yle srty ,ed|
den tmşkabir şey görmedim. N ihayet kirpiklerini yavaşça ama
yavaşça kapat,P açb. O yavaşlıkta ben,m lçln b ir 8ece daha
haslavıp bitti sanki. Çünkü bakışıyla da bana artık «i, diyor()u
rti v e kurtulduğun vaki, yeniden gel... N eyden, kimden. nas,|
„ lçl„ kurtulacağımı bilmeden o bakışa itaat etm em gerektiginl
düşündüm. . . . . ,
Vedalaşmamı, hakikatini o güne kad ar m eğer hiç kavrama,
mışım. Vedalaşmak... Tekrar ne zam an buluşacağım , bilmeden
vedalaşmak... Ne dayanılmaz bir keder, B ir ömür, bir yıl, bir ay.
bir gün. bir saat veya bir dakika sonra b u lu şaca k olunsa bile bu
kederin kalbi helak edeceğini d üşünerek v ed alaşm ak ... Sökün
edip gelecek hayal kırıklıkları, tükenen um utlar, bedeni sarsa­
cak kalp atışları, neşe ve sevincin a cı v e elem e dönüşmesini
kabullenerek vedalaşmak. B illu re ile v ed a laş m ak ... Kirpikle­
rini yavaşça yumup açarken iç geçirdiğini v e o an d a yüreğinin
yerinden heyecanla çıkacak gibi attığını bile b ile vedalaşmak...
Yüzündeki mimikleri, sonra gözünü kaçırm asını, başını öteye
çevirmesini izleyerek vedalaşmak . B in a n lam yü k lü b ir tebes­
sümün ağırlığıyla vedalaşmak...
Endülüs'te vedalar sarılarak yap ılırd ı. S ırf b ir kere sarılabil-
mek için tekrar tekrar ayrılığa razı ola n â ş ık la rın hikâyeleriy­
le büyümüştüm. 0 yüzden her gün ka vu şm a olm ası için her
gün vedalaşmaya, her gün vedalaşm a te k ra rla n sın d iye her an
ayrılığa tahammül edileceğini düşünürd üm B illu re 'n in geldiği
yUrtl*rda d a la ş m a la rın böyle soğuk o ld uğ unu elb ette söyle-
JW ntl" Ömkü kardeşi Yusuf'u buld uğum d a b an a bir sarılışı
i * . Billure y e de öyle sarılacağım ı d ü şünm ek ten kendi-
dım. Yusuf y a şıy o rd u ve ona. “ K a rd e ş in yaşıyor, onu
280
,.. diyenıeden şim d i v e d a ediyordum . Ruhumu bede-
^ “ " ’ kopardıg1 zam an lard a b ile ayrılığın elinden hiç şikâyet
< ş Bilakis b ir gün o n a kavuşacağım diye ayrılığı hoş
yıllar süren u m u tlarım ı hep onun koynunda besleyip
" ‘“ ıt'tünı. S e v g ili, ya p tığ ın ı A llah a teşekkür için yapmıştı, bu
l,üy“ beni v e d a y a z o rlam ış v e bununla da bir şeyler anlat-
istemişti- A rtık, k ü çü cü k b ir teb essüm için bile ısrarcı ola­
sılım . A v u c u m d a k i b illu r ta n esi dağılm ış, iç çekişlerim ateş
Trine ğeVn,i« olsa d a K u r tu la c a k v e y e n 'den gelecektim. Vus­
lat için gelecektim. İyi a m a bugün zaten benim vuslat günüm
değil miydi? D u d a k la rım d a n çık an söze ben de şaşırdım: "Ayrı­
l ı gününe gıpta ed en b ir v u s la t günü!..”
Sonraki b irkaç gün. o n u n la vedalaştığım ız yere gidip ge­
lirken buldum ke n d im i. K o k u su n u duym ak, oturduğu yeri
görmek, tozlu y o lla r d a a y a k izlerini seyretm ek... Çaresizdim.
Ayrılık vaktinin d e v u s la t an ın ın d a kıym etini bilmemekten piş­
mandım. M eğer B illu r e h a s r e tiy le b end en sakladığı sevgiyi o
gün cömertçe v e rm iş v e ö z le m im i iki katına çıkarm ıştı. Öyle bir
özlem ki gecenin ka ra n lığ ın ı ik iy e katlıyor, düşlerim i v e umut­
larımı tekrar te k ra r tü k e tiyo r, ih tira sla rım ı silip vuslat umudu­
nu kökünden kazıyor, b e n i k e n d im d e n ku rtarıyo rd u. Günlerce
dilim tutulmuş gibi y a ş a d ım . S a b ırd a n başka çarem olm adığını
diliyordum. T e d a v is i im k â n sız b ir m id e sancısı, sonu gelmeyen
d'r kalp ağrısı gibi. Ve k a ra r ve rd im , te k ra r ona kavuştuğum
Süne kadar ü stü m d e k in d e n b aş k a b ir g iy siy e ih tiy aç duymaya-
Cak" r|ı. Ooa sah ip o lm a d a n ik in c i b ir g iy siy e sahip olm a arzu-
1111 kendime y a s a k la d ım . D ü n y a v e d ü n ya lık ola ra k bana on-
n daşka bir ş e y g e re k m e y e c e ğ in e in an d ım v e m üm kün olursa
an ayrıldığım g iy si ile o n a k a v u ş m a y a ahd ettim . M intanım
281

eskiyesiye yahut ben ölesiye kadar böyle sürecek olsa bj|
/iiııûle duracak ve kurtulmam gereken her ne v eya her kim
kurtulacak ve yalnızca onun için, onunla, ona doğru olacakt,,^
Öyle olmak zorundaydım.
0 akşam konuştuğumuz bütün cüm leleri kendime tekrarla
yıp duruyordum. Fiili söylemiş, özneyi v e nesneyi söy|ernenıjJ
ti. Evvelce bana. "Heykeller konuştuğunda seni bana getirecek
ler," demişti. Şimdiyse. "Kurtul da öyle gel!" diyordu. Arada bir
bağ var mıydı? Belki de heykellerin ne dediğini öğrenmeli ve
kurtulacağım şeyin ne olduğuna o vakit karar verm eliydim . Bu­
nun için Cezayir'e dönmeli, Hayreddin R e is'le buluşmalıydım
Gitmeden evvel son bir kez Conrad ina’y la konuşm ak istedim
Kurtulmanın yönü veya hedefi için b ir ip ucu elde edebilirim
diye düşünüyordum. Gizlice buluştuk ve M a d rid 'in Çingeneler
mahallesindeki bir fiesta okulunda kızlara raks öğreten bir ha­
nımın odasında, zil ve topuk sesleri arasın d a uzun uzun söyleş­
tik. Beatri.s'in İngiltere’den dönüşündeki gecikm eden bahset­
tik. Anlattığına göre Yorklu Elizabeth iıı oğlu K ral VIII. Henry.
Anne Boleyn ile evlendiği zaman Aragoniti C atherin ve bazı
asiller buna karşı çıkmışlar. Kral da uzun m üd d et VVlıitehall-Pa-
lace taıı dışarı adıın atmamış. C leves Düşesi M aria ve güzel kızı
Anne i de beraberinde tutarak elbette. Kış, Lo n d ra'd a karları
*®ytederek geçirmişler. Bahar çiçekleri aça rke n -muhtemelen
^ (>V onun akrabalarını aradığını v e Yusuf Efendi yi
Mateo b!'tı 8l" ’lerile' bir denİ2ci » » a haritam ı verm iş. Rahip
ettiğini aıu ye Siden ilk gem inin kaptanından rica
Conradina ı i" " Uİ ',lp u'a5n|adığım b ilem ediğini söylemişti
hem ûziılıni, <* ® ne **dre haritayı elin e alın ca hem sevinmiş
o? vinci, oııu bulduğum u anlam asından, üzûn-
h a r it a m ı gö nd erm ek y e rin e neden kendimin gitmedi-
dCd'0 |ayı InıiŞ-B u n u ö ğ ren in ce ben de hem sevindim hem
?"lden s e v i n d i m . B illu re 'm i bulduğum dan; üzüldüm, kendim
«aidüi1’-
fflediği,nc n"
Conradina d urup d u ru rk e n s o ru v e rd i; yine her zamanki iyi
. eli ve sam im i e d a s ıy la ;
'-Sana Ş e h z a d e S ain t A lc a la m ı d e m e liyim , yoksa Hayreddin-
li Sidi mi?"
-Nasıl isterseniz ö y le d e y in se vg ili hanım efendi. Beni başka
başka isimlerle ya ş a m a y a z o rla y a n la ra lanet olsun.”
Conradina bir d u ya n o ld u m u d iy e çe v resin e bakındı. Dışa-
ndan zil ve topuk se sle ri g e liyo rd u . K ra la lanet okumamı tasvip
etmediği belliydi.
-Kimsin sen? G e rçe k te n y ılla r y ılı a lıp d a veremediğimiz,
koyup dolduram adığımız, ç e k ip d e getirem ediğim iz, uçurup da
konduramadığımız k im s in ?”
Bu sorusuyla neyi im a e ttiğ in i b iliyord um . Hakkımda bazı
gerçekleri öğrendiğini d a h a e v v e l d e hissettirm işti. Bana karşı
çok dürüst d a v ra n ıyo rd u v e b en d e d ü rü st olm aya karar v er­
dim. Hiçbir şeyi sa k la m a y a ca k tım :
Henüz dört y a ş ım d a y d ım . B a b a m anlatırd ı. H u nharca kat­
ledilmeden evvel yan i. F.ndülüs su lta n lığ ı yo k ed ilince Müslii-
manlar başsız kalm ışlar. O s ır a d a S u lta n M uh am m e d bin Ahmer,
rna,a Emirliği ni ku ru p in s a n la rı y a n ın a toplam ış. El H am ra
a>'m yaptırdığı y ılla r d a eski K ra l Ferd in an d ile araların d a
i)i bT°'mayan *)İr c e n tH m enlik an la ş m a sı yapm ışlar. Siz de çok
evie' rSlr" i! kl Kral F erd in an c l- K a s t ily a K ra liç e s i K irli Isabel ile
öncef; " SOnra’ G ırn a ta E m irliğ i d üşm an ilan edilm iş. Kral,
tem iş.
llr M ııh am n ıed ’d e n G ırn a ta 'n ın teslim olm asını istem

E m ir geri çevirince de Sanla F e y e karargâh kurdur,up ,
Lşkııms G ırn a ta halk, Osmanlı Devle,i nden yardın, a|
u m u yo rm u s Ne var kl Osm.nl, Şehzadesi Cem Sultan M
«damlarının ve Osmanl, Devleti yardunda buluna.
e lin d e y m iş
m am ı». G e ris in i biliyorsunuz. Gırnata duştu."
-Şlnıdl d a lıa İyi a n la d ım ve İnandım ki sen usun."
-Kimim?'
“Se vg ili Bealrix'lml ürküten ve tabii ölesiye sevdiği âşık.-
Bu cümleyi duyunca Blllure'nln "kurtul da gel" demesindeki
maksadı anlar gibi oldum. Sanki beni yalnızca kendisi için isti.
yor, başka em ellerden ve İlgilerden arınmamı şart koşuyordu.
Belki de hâlâ kim olduğuma dair şüpheleri vardı ve asıl kimliği-
ne bürün de karşım a öyle çık demek istiyordu. Conradina'nın
yüzüne merakla baktım. Bunu nasıl anladıklarını, sırlarımı ve
yeminimi nasıl öğrendiklerini düşünüyordum. Zeki kadın yüre­
ğimi okuyor gibiydi. Birden kendimi k a r ş ıs ın d a
settim Sanki b ü t ü n sırlarımdan soyunmuş, y a lın
oluvermiştim Meraklı bakışlarıma fazla tahamm ül etmek niye­
tinde olmadığım gösterdi:
“Soıt Endülüs enıiri olduğunu anlamak z o r olmadı. Seydl Al­
kala.' d e d i, k' harfine kalıtı bir vurgu yaparak ve sanki neles
almadan sürdürdü sözünü, "emirlik yık ılınca Sultan Muham-
med lle çocuklarının başına neler geldiğini m erak ettiğimiz va­
kit öğrendik h e r ş e y i. Beatrl.v i şaşırtan ilk şey de. Malaga'da
saklandığınız h i s a r ı n E m ir Muhaııım ed in kendi mülkü oldu-
ğuııu işitmek oldu. Bohemya'daki günlerinde hep bu hisar ile
»enin aranda özel b i r b a ğ l a n t ı v a r mı d iye düşünüp durur, ora­
ya gelince çok h ırslı d a v r a n d ı ğ ı n ı s ö y le r d i. B e lli kı b i r şe y in
Peşindeydi d e o vakitler l a r k ı n d a d e ğ i l d i m , ' d i y e i l a v e e tm iş ti
284
ve a rk a s ın ı getirm işti; 'Viraneye dönen e v l e r l e .
VS kcreSİndeı klarla hesaplaşır gibi.' Sonra da bir sayıklamadan
yeminler ettiğin bir sayık lam a ..."
m115*1" ri çok iyi hatırlıyord um . İçim de çatışm alar vardı. He-
Ogünlerl gniure’nin aşkı arasınd a bocaladığım dönemdi.
***^""kendim i sorgular, ne yapm am gerektiğine karar ver-
[)e' an'1' dini. T e d i r g i n l i ğ i m i ona h issettirm em eye çalışırdım
"^ "m ü m k ü n olmazdı. B ir yan d a gizli bir yemin, diğer yan-
.U- b ir sevgili vardı çünkü. B iri diğerini kovan iki tutku.
** -Beatrix o hisarda h atıraların ın olup olmadığı konusunda
I re sahipti- M erakım giderm esi için M ad rid 'e gelmemiz
Ç e k iy o rm u ş . Grancj Seig neur'u n ask erleri Bohem ya'yı ele ge­
ddiklerinde apar to p ar İsp an ya to p raklarına kaçmıştık. Beat-
Çin tek merakı G ırnata Em irliğ i ni hatırlayan kişilerin anlattığı
hikâyeleri dinlemekten ibaretti. Yaklaşık bir y ıl öyle geçti. Ve bir
çırılçıplak his­ günsarayın artık emekli olm uş eski m a b eyin kâtibiyle karşılaştı.
bir Endülüslü Ogûnkü bol altınlı sohb ette ben de vardım . Adam ın yaşı ilerle­
mişti ama hafızası keskin, sesi tiz idi. B ir m asal gibi anlatmıştı:
'Meğer Emir M uhan ın ıed , G ırn a ta nın d üşüşünd en yalnızca
üçay evvel evlendirdiği kızı Esm a ile dam ad ı A b d u llah ’ı Mala-
ga'daki bu hisara gizlice y e rle ş tirm iş . K ral Ferd inand ile K raliçe
Isabella bunu öğrendikleri vakit m uhafız alayın d an iki müfreze
“ ker gönderip hepsinin k ılıçta n g e çirilm e sin i em retti. M uslu­
kların kurban b ayra m ıyd ı. O je d a ism in d e genç bir rah ip de
ınl« için Engizisyon ta rafın d a n g ö rev le n d irilm işti. Tam yirm i
J 'ki hafla sonra karlı b ir günde, e llerin d e sarı b ir sancak
l'fadrid e döndüler. Ü z erin d e , "A llah 'tan başka galip yo ktu r!"
* - • Aral>va B ir ib are yaz ılı idi v e sancağı s o k a k la r d a
n'hın manllti a 'av e d ere k g ü n le rce gezdirdiler. A h m e r o ğ u lla -
1 sancağı imiş. O ra d a şid d e tli k ıy ım la r o lm u ş . İn fazları
 vt,dinci de güti ö y 'e m i ? "
b iz z a t iz le y e n 0 ]eda, çocuk, ihtiyar, b e b ek v e kadın herkes.
" °n . «ekizinci!.. Pe k i a m a B e a tr ix o n la rı benim öldürdü-
ö ld ü r ü ld ü ğ ü n ü ve bağırlar,na haç işareti d a m g a l a n * * * r
-Hay'r .
d a ğ la n d ığ ım anlattı. Kral da m üfrezedeki askerlerin hePsin - nasıl anladı-
ödüllendirdi. Ojeda y. terfi e ttirip D e can o la ra k sa ra y okulUn ' $ÜH'U | sarda b ir gece s ırt s ır ta u y u m u ş su n u z y a h an i..."

görevlendirdi. On yıl sonraydı. İnfazd a g ö re v alan askerlere^ ^ u y u n ı n ı n 'S t m ı . "

biri katliamın yıldönüm ü olan karlı g ü n le rd e hisarın kapısında
a s ılı bulundu. Bağrında d ö vm e b içim in d e h ila l dam gası var(l,
Sonraki yıl aynı tarihlerde b ir kilise n in ç a n ku lesind e bir muhai
fızm daha cesedi sallanıyordu. O nun d a b a ğ rın d a hilal dövmesi
vardı. Sonra her yıl karlar yağ d ığ ın d a b ir y e r le r d e ölü muhafız-
lar bulunmaya başlandı. B ir ta n esi d e k ra lım ız C arlos'un tahta
çıktığı gece, Tudor dükünün ko nağ ınd aki ku le d e infaz edilmiş­
ti. Öldürülenlerin sayısı beşe u la ş tığ ın d a ö lü m le rin arasında
bir bağ olduğu anlaşıldı v e halk a r a s ın d a E s m a ile Abdullah'ın
hayatta kalmayı başaran beş y a ş la rın d a b ir e rke k çocukları ol­
duğuna dair dedikodular ya y ıld ı. G ü y a a s k e rle ri b u çocuk öl-
dürüyorıııuş. Ama çocuktan h iç b ir iz b u lu n am ad ı. Kral bunu
öğrenince yine adam larını g ö n d e rtip b ü tü n h is a rı ye rle bir et­
tirdi. Halk hisarın lanetli o ld uğ una in a n d ı v e y a k ın ların d an bile
geçmemeye başladı. M eğer h isara k o rs a n la r u ğ ra r olmuş, öyle
n 0 da u y u m am ış. O g e c e y i h iç b ir zam an unutm adı. Er-
, ce gizfice se n in o d a n a g e ld iğ in i de. İçe ri sessizce girmiş.
leS'-efer sen u yu y o rm u ş s u n . Y a n m a uzanm ış. Tıp k ı senin yap-
Bnn gibi- Sonra s c " s a y |k la m a y a b a ş la m ış sın . B ir rüyadasın
netmiş- Am a s a y ık la m a la r a ç ır p ın m a la r e k le n in ce bunun bir
karabasan olduğunu a n la m ış .”
-Ne duymuş p e k i?"
•Diyormuşsun ki. A lla h ım , a d ın ın an ıld ığ ı şu hisard a akıtılan
kanlar için... Din-i n ü ib iıı y o lu n d a fed a ola n ça n la r için ... Kâfir
kılıcıyla boğazlanan k u rb a n la r iç in ... K ü frü ih y a d iye susturu­
lanezanlar için ... B a n a c a n ver, c a n a la n la rın can la rın ı berbad
edeyim. Ö m rüm e ö m ü r kat, m a z lu m la ra im d ad ed eyim ...'"
Conradina, o g ü n le rd e h e r g e c e r ü y a m d a te k ra rlad ığ ım ye ­
minimin başını v e s o n u n u b ilm iy o r d u . B illu r e sayık lam a m ı so ­

ıs s ız ve tenha. Tabii katliam a ka tılan m u h a fız la r tedirgindiler, nuna kadar d u ym u ş a m a b u k ıs ım la r ı o n a s ö y le m e m iş o lm a lıy­

h e r y ıl kış yaklaştığında hum m alı ö lü ııı n ö b e tle rin e yakalanma­ dı Bûlün öm rüm b o y u n c a e n z iy a d e te k ra r e ttiğ im o cü m lele r

y a b a ş la d ıla r . Bazıları askerliği, b azıla rı ü lk e y i te rk edip gitti- M e n dilime d o la n ıv e rd i:

A m a ö lü m le r durmadı. H ep a y n ı h ila l v e h e p a y n ı tarihlerde.. -Ey intikam a la n la rın e n h a y ır lıs ı olan y ü c e A llah , e y iııkâr-
G e ç e n y ıl o n d ö r d ü n c ü askerin c e s e d i b ir kilise çan ın a bağlan­ arı ve dinsizleri b ile g ö z e te n , k e n d i d o s tla r ın a b ol b ol ikram
mış o l a r a k b u lu n d u . G e riye kalan a s k e rle rd e n b irin in korkudan 11 •B a n a d a ik ra m et, a la y ım z a lim d e n intikamımı: sa-
çıldırdığı, b i r i n i n d e b ir g em i y o lc u lu ğ u s ır a s ın d a Barbaroşo'ya
a döndüreyim K e r b e la ’d a a k ş a m ım ı. Y a lv a r ır ın ı m a te m im i
esir olduğu v e C e z a y i r d a m la r ın a k o n u ld u ğ u n u d u yd u k ." W eyle c„
dji ' ........ nra 's te r s e n b e n i ş e h id e y le ... Ş a h it ol, bu y o ld
O damlarda yalnız ca kışa k a d ar kald ı. Ş im d i e tlerini balık­
sen, kıblem d ö n sü n ... Ş a h it o l, korkarsam e b e d iy e n oca-
lar Çoktan yiyip b itirm iş o lm alı."
m sönsün!.."

« M » Bea«nx bu sayıklamaların ne anlam a g e ld i*,,
a dû o çocuk ten olmalıydın. Esm a İle Abdullah-
'*V r i' , |r si’iı olmalıydın. Çünkü « hisarda b erab er ka|d
veri avucunun İÇİ gibi bildiğini an la,,, „ ana. 0 ^
sonuna kadar taşıdı ve bunun için Müdeccm
e,i- Beni saray okulunda saklama fikri onundu'
i i y a n azizlerine benzeterek Sain, Alcala diye söyledi
“
jp!ı bana- Kutsal K itap taki M usa kıssasından esinlenerek böyle

İm değil mİ Alcala. Emir A lcala?" ot.fi,,,, ^ y |enuŞ" Hanl F 'raVUn un sarayında bir Musa -
-K am il,, e r ik li. Conradina. yüreğim de a ,e ş vardı. W r e jjj
' -Kafan dönsün, b oynun k, r,İs,n seni aşagdık kâfir. Kutsal
d(n, Bilme uğramıştım- Edeceğim duanın geçeceğim biliyo, goıııa imPa ra to n l hazretlerini benzettiğin kişiye bak. Eğer Be-
a „ Gençtim, yalnızdım , tutunacak .lallar,,,,, k ırn „,|ardl j(rlx seni se viy o r o lm asayd ı, bağrına hilal dağladığın muhaliz-

Annemin babamın ve hisarda kıyım a uğrayanların ruhları her |ar gibi ben de seni işkenceye yatırır, alnına istavroz çizerdim.
,-ce rüyama giriyor, benimle konuşuyorlardı. İki yaşındaki kız Hem de dem ir k a lıp la rla değil, kor alevlerle. Bir de kalkmış.

kardeşim yeni dönm eye başlayan d iliyle i.ı-ti-kaın diye fısılda. kralm emrini y e rin e getiren askerleri suçlu diye öldürmeye in­
tikam diyorsun. Seni pis katil!"
V,p d u ru y o rd u İler gece uykularım bölünür, uyanırdım . Yine
■Hayır, yan ılıy o rsu n u z hanım efendi, ben katil değilim ve on­
flyle b ir gerenin seherinde ellerim i açm ış ve gözyaşları içinde
ları kralın e m irle rin i u yg u lad ıkları için öldürmüyorum. Hayır,
İşle öyle yakarmışım».’
•Bunu keşfettiği günden sonra sen.leıı Şehzad e Alkala diye bunu asla ya p m ıy o ru m sevg ili hanımefendi. Eğer öyle olsaydı
Endülüs'te ö ld ü rü le n b ü tü n M üslüm anların intikamını almaya
bahsetti. Em ir Alkala diyemediği için Hangi şaşkın, bir katile
şeh z ad e d iyebilir ki zaten? Gözü aşk ile kör olm u ş benim sevgili kalkardım."

B e a lrb ı'lm d e n lıaşka?"

Raşmııyereeğdiın. Galiba onun beni se vd iğ in i duvınaklagu­
rurum okşanıııışlı
"Sonraki zam anlarda işaretler b irer b iıe ı o rta y a çıkm aya
başladı tabii. B ir Müdeccen lakabı ola n “ S e y y k l el- K a l’a ’ y ı He
"Ya neden ö ld ü r ü y o r s u n ?"
"Kralın e m rin i y e rin e getirirk en haddi aştıkları, savaşı bir
katliama d ö n d ü rd ü k le ri için elbette. 0 hisarda parçalanmış ce­
setleri. ırzına g e çilm iş k a d ın la rı, annesinin karnı deşilerek dı­
şarı atılmış c e n in le ri, o r a y a b u ra ya savrulm uş kol ve bacaklar

rtstıvan azizlere benzetip "Saint A lc a la "va döndürdüğünü dü­ üzerindeki işke n ce iz le rin i gö rseyd in iz ..."
‘Yine de bu sa n a ö ld ü rm e hakkım değil, adalet isteme hak­
şündüğümüzde zekâna h a y ra n kaldık."
kını verir."
" 0 D e c a n Ojeda'nın dehası idi B en i b u ld uğund a henüz beş
V lalet iste m e k ö y le n ıi? Hem de engizisyondan... Reconqu-
yayımdaydım v e katliamdan so n ra beni h im a ye eden o muhle-
«tadan . Ü ste lik d e b ir M ü slü m a n öldürüldü diye... Güldür-
İ*ib adam. K a le n in Elendisi o ld u ğ u m u s ö y lü y o r v e bunun için
( >in beni i l e , gün y e n id e n ölerek yaşam anın ne demek oldu
b*n a ‘Seyyıd ei-Kal a " diye h ü r ın e l e d iy o r d u H i s a r d a k i k a tliam ı
' U'U| *hlatam am size han ım efe n d i... Yaşayarak ölme hakkını
U | P ® f l* l> U e c e k k r n , b u n u y a p m a m ış o lm a n ın v ic d a n az ab ım
,lrrni? gibi v e y a ş a d ığ ım zanned erek nefes alıp verm enin M»,

289
 dernek olduğunu anlatamam Her ta , geldiğinde kendi 1536
f „ çalışarak ve aşkına yeniden ihanet ettiğini sanarilk
1 yağışım ^ vm en, bu yüzdendir benim ." "
-Bak işte vicdanın bile seni haki, çıkarm ıyor. inandlgi[ı
lah'a ne diyeceksin?"
B e n im d e durmadan kendime sorup durduğum Soruyu
muş,u Conradina. Hiç cevap bulam adığım soruyu. Laf, k * , ^

maya çalıştım-
-Senin bu kadar dindar olduğunu bilm iyordum azize Con

radina?"
-Şükret ki değilim!.. Yoksa seni kiliseye teslim eder, sevaba

g ire rd im ."
- Lâk in hanımefendi, b e n o a s k e r le r i c e z a la n d ır m a k la , İspa„.
y a d a M ü s lü m a n la r ın h e r ş e y e r e v a g ö r ü l e c e k z a v a l l ı yaratıklar
İki y ıl sonra...

o lm ad ığ ın ı gösteriyorum i n s a n l a r a . B e n z e r k a t lia m la r ın önünü

Uzaktan, çok d e rin le rd e n forsaların seslerini duyuyordum,
almaya çalışıyorum."
bir de küreklerin dalgalara girerken çıkardıkları fışırtıyı. Git­
Aramızda bir sessizlik o ld u . O s ır a d a B illu r e 'y i Conradi-
gide zihnim dağılıyor, duyduklarım ın ne olduğunu anlayamaz
ııa nııı sevdiği kadar s e v e m e d iğ im i d ü ş ü n d ü m . Onu kendime
oluyordum. G ü n le rd ir ayn ı karanlıktaydım. Bir kadırganın sin­
rakip gibi gördüm D o s t lu k ile a ş k ın k e s iş t iğ i a la n ı kestirmeye
tinesinde, zin cirle rle b oşlukta yüzüstü gerdirilmiş çıplak bede­
çalıştım. İkisi arasında s ır d a ş lık t a n ö te b ir sevgi bağı vardı
nim ile baş başa Küre kle rin her manevrasında kalın zincirle­
Buıııın adı ülkü birliğine giden y o ld a ş lı k o la b ilir d i. Conradina
rin paslı halkaları el v e ayak bileklerimin kızıl etlerine tazyik
ile Billure'nlıı bir ülkü birliğinde b u lu ş m a la r ı d a garip sayılırdı
yapıyor, her kıp ırd am ş b ir kez daha acının ciğerime inmesine
üstelik. Bir yanda hafifmeşrep b ir r a h ib e , d iğer yanda mazbut
yol açıyordu. K e n d im e gelir gibi olup zihnimi toparlamaya ça­
bir dadı... Adaletten b ahsed iyord u am a beni bir cani ve katil
lıştığını bir sırad a halsizlik, biriktirdiğim düşünceleri sürükle­
olarak gördüğü halde dostu h a tırın a ele vermeyebiliyordu. 0
yip götürüyor, beni ye n id e n zihnimi toparlamaya zorluyordu,
kadar da mert idi. C o n r a d in a iste se yd i beni kızıl ceketlilere ih­
boşlukta asılı kalm ak b ed enim in dengelerini bozmuştu anlaşı-
bar edip ödül bile alabilirdi. G a l i b a B illu r e 'y i s e v m e konusunda
lan Artık başım tam am en sarkm ış durumda. Karnımın aşağıya
onu kıskanmakta haklıydım. K e n d im d e n u t a n d ım .
'i'Airu torbalanm ası yüzünd en bel k e m iğ im d e ağrılar var. Neler

buğunu h atırla m aya çalışsam da zihnim uyanık kalamıyor.

290 291
 Hayır, bütün bunlar rü ya d eğildi, h a y a l de olarT)a?d| ak için d ilim i ıs ır ıy o r u m . Ö n c e g ü ve rte d e olup bitenleri

müftüm de burası cehennem m iy d i? K arm akanş.k bir a,n,anlanı lazım a m a n afile , sa n k i b e n b e n değilim de yalnızca
müştû
çengelleri beynimi p arçalıyord u. Sayıklam alar, h alsiz|ik J ' " """n rap 'an ib a re lim . Ö n c e b e n i u ya n d ıra n , sonra dayanma

basanlar... Zannederim e.ı kötüsü de gem in in h er alabanda** bir Kimi k ın P b a y d ta n , s o n r a te k ra r u ya n d ıra n v e tekrar ba-

da ters esen rüzgârın genzimi yakan o iğrenç kokuyu yenide”' ^ bir ıs t ı r a p - B u a r a d a d u yd u ğ u m gülle sesleri, seren
B anklardaki fo rsaların eğlencesi d"
estirip midemi kaldırm ası. yık ılırk e n ç ık a r d ığ ı gürültü, fo rsaların zincirlerini şa-
sidikleriyle bedenimdeki yaralara konan sinekleri nişan aim^ îa t m a la r m ı b a s tır a n b a ğ ır ış v e çığlıklar, kılıç ve baltaların
lan. Elbette bunu küfürler eşliğinde y a p ıy o rla r ve onların her ■apardığı eller, a y a k la r v e p a r m a k la r arasın d ak i feryatlar...
kahkahasında işkence y aralarım dan birinin d a h a kavrulacağım
iyi biliyorum artık.

Hayır, h a y ır... B u b ir r ü y a o lm a lı... G ö zle rim i açm aya korku­

yorum. Yum uşak b ir y a t a k t a b ü tü n a ğ rıla rım d inm iş ve üstelik

de sırtüstü y a ttığ ım ı h is s e d iy o r u m . U y a n ıp d a yanılm ış olmak­

tan korkuyorum. B ir d e n , k ü fü r le r d e n , a cılard a n , çığlıklar ve iğ­

renç kokulardan ç o k u z a k la r d a h is s e d iy o r u m kendim i. Çoktan­

dır unuttuğum h u z u ru n b ö y le b ir ş e y o ld u ğ u n u düşünüyorum .

Çözlerimi a ç a rsa m h e r ş e y y e n id e n e ski h alin e d önecek diye

korkuyorum.

Elimin ü ze rin d e g e z in e n e li iş te ta m o an d a hissettim . Rüya

değildi. Yine de g ö z le rim i k o r k a r a k a çtım :
"A-la!.."

Sesim çok kısık ç ık m ış tı. G e r is in i s ö y le y e c e k gücüm olmadı-

"Barbaroşo!.. B arb aro şo !.." 111hissettim. A la d u le s e v in ç le g ü lü m s e d i. Elin i alnım a koydu,

Duyduğum bağrışm aları, h a fa k a n la r g e ç ire n zihnimin t ^ ’naya b aşlam ış s a k a lla r ım ı o k ş a r k e n d ilin d e n şükür kelime-

oyunu zannettim. Ama hayır, v a r d iy a lıla r k ır b a ç la r ın ı daha h» 1 dokülüyordu. N e d e n s o n r a b e d e n im in sa rg ıla r içinde oldu-
şaklatıyor, kürekler denize d a h a k ısa a r a lık la r la g irip Ç'lkl>1’ “ . ldrk e ,, im . K ıb r ıs 't a b a ş ım a g e le n le ri düşündüm. Yaşa­
Gemi
Geminin ani hız ritimleri ve s a ğ a s o la a la b a n d a s ı bilt'kltr' d ır u 111111 k e s ,iâ in ı a n la r ı h a tır la d ım . N e le r o lm u ş tu ? B u ra sı
t deki
deki zincirleri bir işkence m e n g en esin e dönd ürüverd i- t. ^Vket''yreCİ' lin P a ş a n ın K o n a ğ ıy d ı. B u r a y a n asıl g e lm iş tim ?
e ,nıek is tiy o r d u m , k ım ıld a y a m ıy o r d u m .
■
 b ilm e liy d i'" Ve e lb e tte B illu r e 'y i soracaktı. Bütün bunla,
•Şşşşş... Yorma kendini.
* cevapl^ " 1 h a " '” 1' H a tta ko n u ya nereden başlayacağa,
için
hangi ses to n u n d a a n la ta c a ğ ım ı b ile kararlaştırdım . Ama o b a*
tabir ş e y s o r d u :
Tam yedinci günde yatağın için d e d o ğ ru lab ild im . Her gün -Yusuf'u b u ld u n ııııı E m ir A lk a la ?"
Hızır Hayreddin Reis başta o lm ak üzere hekim ler, s.n,kçı|a"
- B u ld u m e fe n d im iz , in c ir b a h ç e le rin d e buldum. Gözleri aynı
merhemciler ve reisler ile le ve ııd le r g e lip gittiler. Elbette Ala­
ab|asma b e n z iy o r d u .'
dule başucumda hep oturdu, alnım ı o k şad ı, sargılarım ı ve zih­
-Öyleyse an lat g e r is in i? ”
nimi değiştirdi. Hekimler tehlikeyi a tla ttığ ım ı, gerisin i istirahat
Keşke bana P.ınir A lk a la d e m e se y d i de eskisi gibi Sidi Can
ile halledebileceğimi d üşü n ü yo rlard ı. Y a va ş y a v a ş zihnimi to-
deseydi. Em ir d e d iğ in e g ö re a rtık h e r şeyi biliyor olmalıydı.
parlamış, konuşmaya başlam ıştım . A rtık ya ş a d ık la rım ı en ince
Kendimle ilgili b az' g e rç e k le ri o n d a n sakladığım için bana gü­
teferruatına kadar h a tırla yab iliyo rd u m . A la d u le 'n in yüzünde
cenmiş o lm alıyd ı. E v e t, sa k la m ış tım , bu doğruydu, ama ona
bir ballar neşesi vardı:
söylediğim h iç b ir ş e y d e y a la n söylem em iştim . Eksikti, ama
"Bu sabah kahvaltınızı kend iniz y a p ın e fe n d im !"
doğruydu. Ş im d i b a n a e m ir d e m e k le eksik bırakm a ihtimalini
Bir şefkat cüm lesini ne k a d ar ö z le m iş o ld u ğ u m u anladım.
ortadan k a ld ırıy o rd u . B e n d e ö y le c e anlattım :
İçimden ona sarılmak geldi; te şe kk ü r e tm e k , şefkat ve merha­
"Yazıköy'den R o d o s 'a g e ç tim H a yre d d in P aşa’m. Bana gemi
metini kutsamak... H ayreddin P a ş a iç e r iy e gird i:
babafingosundaki c e s e d i s o r a rs ın ız d iy e Cezayir’e gelmekten
“Korkuttun bizi Sidi C an... H em , ço k k o rk u ttu n ... İyisin de­
ğil mİ?" çekindim. G ö re v im i ta m a m la m a d a n yakalanırım korkusuyla

Ispanya'ya d a g id e m iy o r d u m . Ü s te lik B illu re 'kurtul da gel' de­

"Sayenizde efendimiz!"
mişti. Yaz b o y u n c a M e lila , S a rd u n y a . Balear, Venedik dolaşıp
Dalıa çok da Aladule'nin s a ye sin d e . A k ş a m a ka d ar kendini
toparlamaya bak. Satranç o y n a m a y ı ö z le d im . H em biraz soh­ durdum K u rtu lm a n ın y o lla r ın ı d üşü n d ü m . Neden ve kimden

bet ederiz." kurtulacağını k o n u s u n d a iç im d e ş ü p h e le r taşıyarak. B ir ara İs­

Akşam ona soracağım ş e y le r d o la n m a y a b a ş la d ı zihnimde. tanbul a geri g id ip Y a lıy a E fe n d i y e ka p ıla n m ayı ve her şeyden

Ama onun da bana soracakları o lm a lıy d ı. B u ra d a , Cezayir'de- '"ada k u rtu lm ayı b ile a k lım d a n g e çirm e d im değil, am a dedim

bu döşekte olduğuma göre!.. A m a b a n a a ra m ız d a k i son cümleyi a Billure ııin k u rtu lm a m ı iste d iğ i ş e y in ne olduğunu, hangisi

soracağından hiç kuşkum yo ktu: "Ç e n g e ld e k i c e se d i hatırlıyor buğunu bir tü rlü k e s tir e n ıiy o r d ıım . N e de olsa eski rahibeydi,

®U *un Sidi. demişti. M u h tem ele n b u n c a z a m a n d ır nerelerd e ^ bad.uı k u rtu lm a m ı, n e fs im d e n ku rtu lm am ı, cinayetlerd en

fc n l ^UmU soraca*tt|. H e sap e ttim , iki y ıld a n ço k olmuŞ,u a'öuimanu, h a tta k e n d im d e n k u rtu lm a m ı v e yaln ız ca onun

yanına gelmediğim i, d o stlu ğ u m u z u n ak ıb e tin i ona aç'k 0lnıam' b ile k a s te tm iş o la b ilir d i. B ü tü n s ırlarım ı bildiğine
 kaderini hana v e rm iş ti sanki. Aradığım adam da ay,
W ’1lllll"gibi
1
göre em irliği hedefleyen bir kurtulm a halini de sö yiemiş 0|
yaşıy<>r o lm a lıyd ı. Tedirgin, her an tehlikeye açık \
lirdi Velhasıl ben emirlikten v eya kendim den kurtulm a aras, '' senin1
da b o c a la r k e n siz H afsllerd en Tunus'u ku rtarm ış, O smanh ölömcül
-Zor tabu!
rajjıııa katmıştınız bile. Sultan H aşan',n size karş, K a r l„s Kra£
.Hem de Çok zor efend im iz , kendinizle çatışarak, yaşadığım-
yardıma çağırdığı hengâmede İsp an ya ya gittim. Ordusunun
b ir b a ş k a s ı n ı n d a y a ş ıy o r o ld uğ unu düşünerek. Kılıç sallarsa-
yansı sizinle meşgul iken beni kim se bulam az d iye düşünüyor.
'' kendinize sa lla y a ca ğ ın ız ı hisse d ere k.”
dum. Üstelik oradan Aydın Reis e h a b e rle r de u ç u r a b ild in ,
nlZ-Decan O jed a b iliy o r m u y d u ?”
“Evet, hepsini aldık ve çok d a işim ize yara d ı. Haberlerin sen-
-0 ö ld ü ğ ü n d e h e n ü z iş in b a ş ın d a y d ım v e daha yedi muhafı-
den geldiğini öğrenince zafere erm iş gibi se vin ird ik , bilesin."
z,n canım c e h e n n e m e g ö n d e r m i ş t i m . G erçi bu bahsi hiç açma­
“Biliyorum efendimiz, biliyorum . A m a huzurunuza gelmeye
dı, ama z a n n e d e r im h e r ş e y i b iliy o r d u . Ö yle olm asaydı Rahip
yüzüm yoktu. Zaten kış da yaklaşm ıştı. Sessiz sedasız Madrid'e
Mateo gibi b ir iy le y o l l a r ı m ı z k e s i ş m e z d i . M a te o bir Yahudi ço­
geçtim."
cuğuydu. k o y u b ir H ır is t iy a n b ilin iy o r d u a m a Müslüman idi."
“Sen sessiz sedasız zannediyorsun. C e b ra il Ağa'nın bildir­
“Billure'nin zıd d ı d e s e n e ? O d a M ü s lü m a n çocuğu iken Hı­
diğine göre hancı zaten seni b e kliyo rım ış, sa ra y a ih b ar için."
ristiyan b ilin m iyo r m u ? "
"Ben de o yüzden hana değil. R a h ip M a te o 'y a gittim .”
"Doğru d e rsin iz e fe n d im iz : lâ k in b e n B illu re ’nin hâlâ Müslü­
“ Kaçıncı ceset için?"
man olduğunu d ü ş ü n ü y o r u m . M ü s lü m a n , a m a İslam hakkında
Hızır Reis Conradina gibi sert b ir s ö y le m le "cin ayet" deme­
bilgisi az."
miş, “ceset demişti. Bu, se vin d iriciyd i. Lâ kin yaptığım işi ya­
"Neyse, y i n e m e s e l e y e g e l e li m E m ir Alkala, ölüm fermanın
rım bırakmayacağımı takdir ettiği için mi b ö y le söylem işti, yok­
nasıl çık m ış?”
sa beni bir katil olarak görm ediğini im a için mi. kestiremedim.
"Efendimiz, K a r lo s K ral, s i z i n e lç in i z olarak huzuruna vardı­
Ama o sırada altlımdaki ter d a m la cık la rın ı silen Aladule'nin
ğımda, hani G io v a n n i D o r ia ’y ı t e s li m e gittiğim de, beni hatırla­
yanında bunları konuşmaktan rahatsız o ld u ğ u m u belli ettim.
Beni anlamıştı: mış ve T udor d ü k ü n ü n ş a t o s u n d a gördüğünü söylem işti. O gece
' ‘tan n ü m aya ç e n g e l l e d i ğ i m a d a m ı hatırlam am asını elbette bek­
Keder etme Em ir Alkala. C e z a y ir'd e se n in hikâyeni bilme­
yen kalmadı." l e m e z d i m . Z a n n e d e r im h e y k e lle rin sırrın ı öğrenm ek istediğim
ada b e n d e n ş ü p h e le n d i. S o n ra k i kış ölen m uhafızdan sonra,
Buna sevinmeli miydim, üzülm eli ıııi. k a ra r verem edim .
Sonuncu ceset İçin efendim iz, so n zalim için. Z o r olacağım " lln a h i n l e o lu p o lm a d ığ ım ı so rd u rm u ş, beni aratm ış."
s Hlzır H a yre d d in P a ş a nın “ G e n ç D o ria 'y ı senin götürm eni
_ ^ er flbn kılık d eğiştirm ek, h e r y e r d e başka bir dil
uşmak. her yaklaşan kişiden ş ü p h e le n m e k ... Allah kut ^ " 'e m iş t im b u y ü z d e n !" d iy e m ırıld a n d ığ ın ı d u yu n c a donup

296

-Efendim, siz ne vakit anlamıştınız?"
-On yıl önce. Ben değil. Cebrail Ağa anlamış. Onuncu m
lıafızın Madrid Santa Maria Sinagogu nun çan kulesinde asıl,
duran cesedine bakarken.
-Adanı Sefarad idi efendimiz, üstelik Sefaradlar da t,pkl M_
deccenler gibi Kraliçe Isabella tarafından takibata ugruyor|ard,
ve bu alçak. Müslümanlarla birlikte engizisyona karş, mücade-
|e edeceğine oııiara kılıç sallamıştı. B eııinı intikamını deği]şa
bile kendi milleti adına ölümü hak etm işti."
"Cemiler dolusu Sefarad'ı İspanya dan çıkarm ak için levend-
lerlmln nice tehlikeler atlattığını düşünürsek bu seninki gerçek­
ten aşağılık bir kancık imiş."
O sırada Çiko aklıma geldi. Sanki ince sesi kulağımda çini,,
yordu. Sanki aynı şeyleri düşünmüştük. H ayred din Paşa hayıf-
lanarak sözünün devamını getirdi:
"Çiko ölıııeseydi 'Poh yesin!' derdi ya. H er ne ise, sonraki
yıllarda Cebrail Aga'yı senin arkam kollam akla görevlendirdim.
Cesetlerin bağrını dağladığın tunç hilali çizm enin altına kabara
diye çaktırdığım o vakit keşfettik."
"Bütün Endülüs Müslümanları o lıilal için çıld ırıyo rd u efen­
dimiz. Dağladığım bedenlerde se çilem iyo rd u am a hilalin üze­
rinde 'La Calibe illallah' yazıyordu."
Gırnata Emirliği ııiıı bayrağındaki yazı ö y le m i?"
"Evet efendimiz, Allah'tan başka galip yo ktur."
Elbette Karlos Kral buııa sessiz kalam azd ı"
Kalmadı zaten. Bu yüzden on birinci m uhafız için çok ince
planlar yapmanı, her adımı birkaç kez p ro v a etm em gerekti. Mu-
afızların şaşıları azaldıkça çem berin daralacağını biliyordum.
®ki her muhafız için ben d a h a ince işçilik yaptım. Endülüs
■ok s e v in d i. İs p a n y a y a ilk karlar düşmeye başladı-
nal» herkes bunu konuşuyor, muhafızlar birdenbire
jjı za" ia"-oer haline geliyordu. O n ikinci muhafızdan sonra kral
ö° e'n" k'ayn' y erde klŞI 8 eVirm esini V(' korunm aları için iki mü(-
"^ '"h s is in i önerdi. İçlerinden ikisi bunu kabul edemeyecek-
ıelC.ta kendilerini koruyacaklarını iftiharla söylediler. Tabii
leri"' V.e,elemdeki isim sıralaması da b öylece değişmiş oldu
^ g ö r e v im . B illu re 'y i bulduğum zam ankiydi efendimiz. Ya
61 dinıe. ya Billure'ye ihanet edecekmişim gibi geliyordu. Zan-
^iyorum , Kurtul d a gel!' derken biraz da bunu im a etmişti."
" -Bitir d e gel. ö y le m i?”
-Hayır, tövbe et d e gel!"
-Peki neden e tm e d in ?"
-Yeminim, efend im iz, y e m in im B illu re 'd e n önceki zamanla­
raaitti- Ve bir de E n d ü lü s M ü s lü m a n la rı için artık duramazdım.
Ben onlara m anevi g üç v e r e n b ir e rm iş gibiydim . Adım a ‘Saint’
denilmişti bir kez. M ü sta k b e l G ırn a ta e m irin in b ir aziz gibi ya­
şadığını bilmek is tiy o rla rd ı. E ğ e r d e va m etm esem E n d ü lü s’teki
bütün dirençleri biter, k e n d ile rin i m a ğ lu p hissed erlerd i. End ü­
lüs'e karlar yağ d ığ ın d a y e r a itla rm d a k i ka n d il ışıkları etrafında
Kur'an okunurken h e p s in in b e n im b a ş a rım a d u a ettiklerini
bilseydiniz siz b ıra k ır m ıy d ın ız ? D oğ an b e b ek lerin ad ını Em ir
koyan anne ve b a b a la ra , b ir b ir le r in e b enim gibi ola cakla rın ı
söyleyen ço cu k la ra ih a n e t e d em ez d im . M u h afız la rın ce h e n n e ­
mi boylaması artık G ır n a ta E m ir liğ i’n in geleceğini ilgilendirm e-
başlamıştı. Y ir m in c i m u h a fız d â h il h e p si ö lm eliyd i. Yoksa
'a|on çoktan b ıktığını v e k e n d im d e n n e fre tim in ç irk in le ş tird iğ i
blr bayatı ister m iy d im ?"
rn , ,1'll)ns a " iy e g ittin p e k i? B a ş ım ız a o n c a ç o r a p ö rın e k için
299
 inci m ubahz b ir ye m im iş yan i!"
■Y irm inci muhafız Kıbrıs'a gittiği için gittim efendimiz P|
Vİrn'üzden G irııe d e k i e v in in çe v resin d e k i otuz evin tama-
la rım i ç e r i s i n d e ilk kez karlar olm ayacaktı. A lçak herif
B” I I kentli ad a m la rın ı y e rle ş tirm iş ."
k e n d is in e geleceğini üç y ıl evvel bilip ortadan kaybolmuştu v,"
"iına kr‘‘ kalesi V e n e d ik m ülk ü o lm aktan çıkm ış, İspanya ya

. .
____
.
İzini bulmakta zorlanıyordum . Yaşı altmış. geçn). '
X a l v a d o r i d i.
— *• 8«vmiş
ı i l n t m a c ı ı ı ı r\x I f P n H i m p v p r l i r û m ; .... . »
"Gir1' »

bir adamın beni atlatmasını d a kendim e yedirem iyordum . Yüz- ,hi 0lnıuş g*bi (le s e n e '
IJ £vet efeııdimiz. h e r an. h e r d a k ik a X a lv a d o r'u gözetleyen
nıüş yüzmüş kuyruğuna g elm iştim . O m . d a ç e n g e l e g e ç ir ip tövbe
M ûç çift göz v a r m ış y a n i."
edecek, yüklerimden kurtulacak v e B illu re'n in k a p ıs ın a varacak-
t,m. 'Kurtul'derken belki d e p is y ü k ü n ü te m iz le d e m e k istem işti -Nasıl fa rk e d e m e d in ?

ve bu herif son pislikti. Çok a ra ştır d ım . H ayat ı h a k k ın d a h er şeyi ■Edemedim efend im iz. A k lım h e p B illu re ile meşguldü. Bir

biliyordum. Nihayet bir gün d iz lerin in r u tu b e tt e n ç o k ağrıdığını
öğrendim. O zaman gizlenmek için s e ç e c e ğ i y e r le r lis t e s i daralı­
verdi. Sıcak bir İklime kaçmış o lm a lıy d ı. A frik a 'd a b ir y er i tercih
etmesi zordu, çünkü M ü slü m an larla k a r ş ıla ş m a y ı istem ey ec ek
kadar İslam'a düşmandı. V enedik to p r a ğ ı o la n K ıb rıs v e y a Girit
uygun olabilirdi. Kıbrıs h em daha u za k lıe ın d a h a s ıc a k v e ku­
raktı. Tahminimde yanılmamıştım. X a lv a d o r. g e n ç karısı ile Gir-
ne kalesinde bir ev satın a lm ış S u r e ta lim a n d a tu z n ak liyesiyle
ilgileniyordu. Arlık lıer şey ç o k k o la y o la c a k tı.''
‘Olmamışa benziyor, ha?"
"Karlos Kral da öyle düşünm üş efendim iz. T u d o r dükü, hey­
keller. Giovanni Doria derken kıvrak m üziklerin efendisi Saint
Alcala ile Sidi'nin aynı kişi olduğundan tam am en em in olmuş.
İspanya ya vardığımda beni yak alatab ilec ek k e n yapm am ış. Sı­
radan bir katil gibi yakalatm aktan ço k kendi ta h tı için tehlike
gördüğü bir Endülüs hanedan m ensubunu, b ir E n d ü lü s emiri-
m cinayet işlerken yakalatmayı kafasına ko ym u ş. B ö yle ce hem
j,, evvel ku rtulacak v e o n a ko ş acak tım . Ü stelik ih tiyar bir ada­
ma otuz beş yıl e v v e lk i b ir h e sa b ı so rm ak o kadar zor görün­
müyordu. Hatta a c ım ış tım b ile. K a tlia m gününde en ılımlı d av­
r a n a n a d a m ın bu o ld u ğ u n u d a b iliy o rd u m üstelik."
■Ne yaptın p e k i?"
"Girit'ten kü çük b ir ç e k e le v e ile otu z ka d ar forsa kiraladım .
Kıbrıs'a kar y a ğ m ıy o rd u a m a b e n y in e d e fırtınalı bir havada
Girne'ye varıp lim an a ğ z ın a d e m ir le d im v e san d a lla adam larım ı
gönderip acil tuz sa tın a la c a ğ ım h a b e rin i yay d ım . Ü ç kişinin de­
posundaki tuzların ta m a m ın a y ü k s e k fiyat verd im . B iri Xalva-
dor idi elbette. M a lla r ı s a n d a lla r la g e m im e taşıttım . Ü ç adam ım
vasıtasıyla ç u v a lla r ı k ıç ü s tü n d e n y ü k le tip b aşü stü n d en gizlice
denize attırıyo rd u m . K a ç m a k z o ru n d a k a lırsa k yü k olm asın
dne Nihayet y ü k le m e b itin c e lim a n d a d iğ e r iki ta cirin altınları-
u ellerine sayd ım . H e s a b ım ı o n a g ö re y a p m ış tım . Kesem boşa-
nca S alvad o r'a izzet ü ik ra m e d e re k ö d e m e için gem im e kadar

Endülüs halkına gözdağı verecek ve hem de h e r yıl muhafızla­ Seimesini rica ettim . K a b u l e tt i.”

ra» ölümünden sonra m eydanlara to p lan ıp intikam sevinci ya- Se elbette geri g ö n d e r m e d in !"

♦ayan adamların gösterilerini sona e rd ire ce k, b eni o nların gözü en g ö n d erm ed im e lb e tte , am a a rk a m d a n tam üç kadırga-
s- diri diri yakıp sonra d a hep sini tu tu k la taca k m ış den i t e c e ğ i n i d e b ile m e d im .

30ü

■Umandan ayrdi.ua rotamız, hızla A la iye 'ye çevirdik. B f „ ün
hafızlara yaptığım gibi buna da itiraf için zam an tan,yacak
cesedini Rodos Feneri'nde salland ıracak ve doğruca ha.
" Ispanya'ya götürecektim. B illure',.in de d uyacağı şekil.ı,.
"Ç ekelevem iz Alaiye'ye
) ! • ' yo l alırken b eıı X alvad or de­
nen köpeği güvertede bağ­
layıp her şe yi anlatmasını
istedim. Hazırlıklıym ış. Bir
gün başına geleceğini bili­
yorm uş. K liınd e küçük balık
oltaları vardı. B ütün nıuha-
fızları aynı şekilde konuş­
turm uştum . B irin in söyle-
(ligini farklı anlatan, gerçeği
saklayan olursa etlerine ba­
tın ı) çe k m ey e başlıyordum.
Her yalan içlıı bir olla. X a!vad o r bunu tahm in ed iyord u. B ir tek
sille bile vurmadan anlatmaya başladı. Ö n ce pişm anlığını dile
gelirdi Yıllarca İçini kemiren pişmanlığını. O sene on bir yaşın­
da olan ağabeyimin ırzına geçen m uhafızı nasıl m en etmeye
çalıştığını, teyzemin karnındaki çocuğu ş iş le y e re k deşen diğer
arkadaşına tokat attığını lalan anlattı. B u n la r doğ ruyd u Hepsi­
ni çırılçıplak soyup sofaya doldurm uşlar. G iy sile rin i ateşe verip
utançlarıyla alay etmişler. Sonra erkekleri b ağ la yıp gözleri önün­
de kadınların ırzına geçmişler. B eb eklerin gö zlerini yerlerinden
çıkarıp annelerine yutturmak istemişler. A n n e m in çırpınışlarım
ve canına nasıl kıymak istediğini an latırke n d a y a n a m a d ım . dk
302
a k la r ın d a n b irin e ta k ıp m isin a n ın u c u n u l u m b u t
ol,,yı g5Zİt ' |)|)agia(lıni- Ç o k e tk ili b ir y ö n te m d ir. A d am gözünü
(ıenteŞesırıe .tlkç a v e y a gem i s a lla n d ık ç a gözkap ağı y ırtılm a y a
jgpinay3 Ça.). her şey i d o s d o ğ ru anlatır. O s ır a d a b ir g üm b ürtü
baŞ,ar' b' * ' karaniığı y e n i b a ş la m ış tı. D e n iz d e d alga vard ı. Bir-
geldi AkşaI s e rd ü m e n v e f o r s a la r ş a şk ın d ılar. Pe şim izd e
Hisarı çiKl,M
*n ’ j ka(ıırgası v a r d ı v e b e y a z b a y r a k a s m a m ız ı is tiy o r la r -
içls|>a kurtulm a ih tim a lim iz y o k tu . Ö n c e A k d e n iz k o r s a n la r ı
1)1 e(tjnl x a lv a d o r'u n işin i b itir ip ö ld ü ğ ü n d e n e m in o ld u k t a n
1 cesedini b a ş ü s tü n d e n d e n iz e s a rk ıttım . G ö re v im i b it ir m e -
huzuru için d e yd im v e ö ls e m d e k e d e r d e ğ ild i a r tık . A d a m ın
cesedi geminin k a rin a sı h iz a s ın d a s u y u n iç in d e y d i ç ü n k ü . S o n ­
ra teslim o ld u k . T ay fa v e f o r s a la r ın c a n ın ı k u r ta r m a k t ı n iy e tim .
Başımıza bir ş e y ğ e lirs e h e m e n fe n e r s ö n d ü r ü p k a ç m a la r ın ı
tembihlemiştim. K a d ır g a la r d a n ü ç k iş in in ç e k e le v e y e ç ık m a ­
sıyla başladı her şey. A d a m la r a b o l a ltın v e r m e y i v e ç e k e l e v e -
mizin yoluna d e va m e tm e s i h a lin d e k e n d ile r in e G ir it'te b u n u n
on katı kadar tu tan b ir h â z in e y i te s lim e tm e y i v a a t e t t i m . G e ­
miyi kontrol ettiler. X a l v a d o r ’u n c e s e d in i a r a d ık la r ın ı a n la d ım .
Durmadan benim kim o ld u ğ u m u s o r u y o r l a r d ı . A la iy e li b ir t u z
tüccarı olduğum u s ö y lü y o r d u m . İn a n m ış g ö r ü n d ü le r . A ltın la r ı
'e beni alıp ç e k e le v e y i g ö n d e r m e le r in i b ö y l e s a ğ l a d ı m . A d a m -
rım *ener sö n d ü rü p A la iy e s u la r ın a k e r t e r i z ç e k t i k l e r i n d e ar-
(enIÇUn raö a ttı. L âk in k a d ı r g a y a ç ı k ı n c a a n la d ı m ki b e n p a ç a y ı
J ^ P h r ı m ş t m t . Ö n c e G ir it 't e k i a l t ı n l a r ın y e r i n i s ö y le m e m i
önlarcj- * v a r ın c a k e n d i l e r i n e g ö s t e r m e y i ta a h h ü t e ttim .
sjjlan , a e lle r 'm i v e a y a k la r ı m ı b a ğ l a y ı p b e n i s in tin e k u y u s u n a
yip jjjr llla r ^ o t a 'a ' in ı G irit e d ö n d ü r d ü k le r in d e a d ım ı sö y le-
aP fıçısı a ç t ıla r . K im o ld u ğ u m u a n la m ışla rd ı. B ir k a ç
 n.a„ sonra yeniden altınları sorm aya başladılar. Vaziyet etmeyi bu yüzden çok istiyo
löUivdü. Gün ışıyasıya kadar her türlü aşağılama, işkence Ve
' - k' - - ' ~ d a „ b a h s e d i p î * W 1
eziyete maruz kaldım. Canıma tak etmişti. Elim bağlı olmasına yüzden başma ödül koydurdu** °gltm ey*^J 1
rağmen birini ikisini haklayabileceğim! düşünüp üstlerine sal- «lüğü ortadaydı. Kısa bir müzakeren 1
dırdım. Birine omuz atıp denize bile düşürdüm . S o n ra da ben zayir den demir koparıp sekiz çektin ile T
atladım. Ne var ki ellerim arkamdan bağlıydı. Uzaklaşaıııadan
K.l.rıs a gelip kralın adamlarından evvel Ç"k' NlWk>fa '
beni kancabaş ile yakalayıp etlerime çengel b atırarak güverteye
Kodııs SIıvalyeleriniıı İspanyaya uçmakt*""'bUlmaktl'
çektiler. Sonra da çırılçıplak soyup sintineye zincirlediler. Bu se-
yol azdırıp ele geçirdik. Ayağındaki not •KeWwÜ»“İ l M
ler yüzükoyun bağlıydım ve her şeyi açık ko nuşm aya başladık.
pençesinde!' diyordu. Akbabaların p e n ^ t S ^ ^ ^ B
Başıma ödül konulduğunu, benim vaat ettiğim hâzineden daha
zi öylece bırakamazdık elbette. Hah. ha!.. Biz de’Ü Ü E
büyük bir ödülü Kral Carlos'tan alacaklarım sö y lü yo rlard ı. Beni
çullanmak üzere kartal olmaya karar verdik. Kızanlann hepsi
şimdilik öldürmeyeceklerini böylece anlam ış oldum . Girit'teki
senin için ölmeyi «öze aldılar. Bütün Akdeniz'i tarassut ederek
altınların iştahlarını kabarttığını biliyordum . Sab ah işkenceye
didik didik arama pahasına ilerliyorduk. Korkumuz, geç kalmış
yeniden başladılar. Önce bedenimi birkaç ye rin d en dağladılar,
olmaktı. Girit açıklarında kadırgalara rastlayınca ölmüş olaca­
ardından tırnaklarımı ve kaba etlerim i çekip ko p ararak devam
ğından çok korktuk. Sen olsan belki bu kadar karamsar olmaya­
ettiler. Sesim Akdeniz'in fırtınalarını bile b astırıyo rd u . Birkaç
bilirdin ama beni bilirsin, sevdiklerimi yitirmekdengemi bozar."
saat sonra kendimi kaybettim. Sonrasını h atırla yam ıy o ru m ."
Biraz durakladı. Zannederim Kanca Oruç Reis'i. ishak'ı ve il-
"Sonrasını da ben söyleyeyim . Yolda tam b ir gün b ir gece
yas'ııı ezan okuyan sesini hatırlamıştı. Sonra da kadırgalarında
içip sarhoş olmuşlar. İki gün evvel Ceb rail A ğ a 'd a n X a lva d o r
can veren her bir levendi. Onun merhametini bilirdim, ama ar­
dediğin köpeğin Kıbrıs'ta olduğu haberi gelm işti. İsp an ya da tık gözü de yaşarıyordu. İ h tiy a r la d ığ ın ı anladım. Mamafih sesi
başma ödül konulduğunu da biliyorduk. B ü tü n M ü d e cce n le rin
d inç çıkıyord u:
seninle ilgili efsaneler üretmeye b aşlad ıkların ı d a öğrendik. Bir
«un Gırnata Emlrligi'nin yeniden ku rulacağına d a ir teşkilatlan­
"Hiç dalga yoktu. Akdeniz'in kadife sesini ******
r a d a ik i avucunu y a v a ş ç a ile ri « " ' ^ " ^ a l d l t etmekten
maya bile başlamışlar. Hatta evlerde kad ın la r kırm ızı zemin
d e n iz e d a lıp çıkarken d u y u la n o hava birden değiŞ-
üzerim sarı şeritler ile 'Ve la Galibe illallah' yaz ılı b ayra k la r ve
armalar bile hazırlamışlar."
geri kalmadı- K a d ır g a la r « o r u n u m zûnde nereden «et­
miş. ıs ı ve n e m o r a n ı d ü ş ü v e r m iş i - ^ sonra bu|uttan
. un,ita Emirliği ııde atalarım ın hepsi, 'A lla h 'ta n baş-
digiııi bilmediğimiz b ir to z b u lu la Lo<jos göz açtırnw y°,tiu-
"H e ryi lilUr' lliyerek son nefeslerini v e rm iş le rd i."
üstüm üze ç a m u r l a r y a ğ m a y a baş ajb|ydiler. ~
K ürekçilerim iz neredeyse denize duşece
tutmak rUhUnU ateşlem ek İV "' bu gayreti diri
sağ bulmayı ve G ırn ata Em irliğ i ni ihya

304
 mızın üzerine sürüklemeye başladı. Yedekte em.
b iz i t a m d a a ç e k tir i|e r bizden önce kadırgalara a b o rd a değiştirdi. Üzerindeki kokuyed, .
n jy e t için tu ttu ğ u ^ ^ n jy e tjn e k lllç |a r ı n , a ğ ız la r ın a alıp V a. yılmıyordu ama her gün Sah,ı 8Unde Çlk""Sh Y,*
o ld u la r, l-e v e n ^ n d j |e r B ir e r i k iş e r k a d ır g a y a a tla m a y a ,llksu » ' - ' e n d e I ^ ^ - l k s , ^
ra g e le dona"'"1ri n |o r s a la r ı b a ğ ır ıy o r a m a a s k e r l e r sarhoş 0l.
Ama o sen gözlerini « t
Mn avakta d u r a m ı y o r l a r d ı . İ le r ü ç k a d ır g a y ı d a e le g e .
Hır sessizlik oldu. Hızır Reis Bi|| kabul etmed
lelmedl."
dU M arl ' Ç'd e e n b ü y ü k k o r k u m u z , s a n a k ı y m ı ş o l a b i l e c e k l e r i y d i .
,s|ar yapıyor
yaslar Vi">'y‘>r ve yine A l ^ i # b'"'6
AladJİe'vö ^ ^Aladul« ara
C e s e d in i d ü ş m a n ı n i l l e r i n e g ö n d e r m e y i i s t e m e z d i m e l b e t t e . "
du. öyle şeyler söyledi ki lal,
laf, nereye *"™ ^ ^ Ç
n e r e y e " !!^ Ş,'rmaM çabşıyor-
■Ben de efendimiz!
Sanki lîillure'den bahsedecek ve vaha 7 ^ " " Uhmi"
Gülüştük. Aladule yüzüme bakıp sevindi. N orm ale döndüğü-
bıldırcının iyi olduğunu söyleyecekti ak' sulünden evdeki
mü düşünüyor olmalıydı.
konuyu değiştirmeliydim. Her ikim iz de en
"Her yeri aradık. Tek bakmadığımız ye r sintinedeki hela çu­
iki ismi aynı antla telaffuz etmiş olduk; 8UmU*
kuruydu. Levendlerimden biri burnunu tıkayıp içeri girmeyi
"Billure..."
akıl etmiş. Seni çıkardığımızda çırılçıplaktın v e titriyordun. 0
"Doria Kaptan..."
halinle bile bizi kokudan bayıltayazdın. B o ktan elbiseni soy­
Ve ben galip geldim. Doria adını duyunca hâlâ sinir uçlanna
duk."
dokunul s gibi hissediyordu çünkü:
Aladule gülerken b u r n u n u tu tu p yüzünü b u ru ş tu ru y o rd u .
"Doria mı dedin? Geçen yaz yine kancıkladı bizi. Lâkin son­
"Şaka bir yana, seni y ı k a d ı k t a n so n ra keçelere s a r ı p ıs ıtm a ­
baharda dersini aldı. Limanda göreceksin, sekiz kadırga ile iki
ya çalıştık. Yaraların iflah o l m az tü rd e n d i. Yanım ızda b e k im ge­
kalyon ondan yadigâr. Esir damında da yüzü aşkın askeri bek­
tirmiştik. Yaralarını temizledi. K u rtu la m a y a c a ğ ın ı s ö y lü y o r d u . liyor. lîiziın de üç çektirimiz ile tam iki yüz yetmiş üç lorsamız
Cezayir e dört günde geldik. O r u ç A ğ a m ın k o l u n u t e d a v i e d e n oııuıı elinde. "
Bokrat misali bir hekim tanırdım. Onu b u l d u r d u m . A d a m iy ic e K onuyu yeniden Billure’ye getirmemek için başka sohbet
yaşlanmıştı ama işini iyi yaptı. Tabii A la d u le d e ." konuları bulmam gerektiğini biliyordum. En merak ettiğim so­
0 sırada Aladule n i n mahcup o ld u ğ u n u h is s e tti m . G ö z ü ya- ruyu sordum:
*vam etti:
Ştl ye re ^ i p dışarı çıktı. Hızır H a y re d d in P a şa de­ "Efendim iz. Artık kaptanpaşa olduğunuza göre devletlü S

tan Süleym an Han hazretleri..."

Sözüm ü kesti.
« e s in tlirA lk a la 'T b'rak'P ayaklarm l öp sen hakkım ödey£' " Ş i m d i bırakalım bunları Emir Alkala. Sen bira* :
dualar em arn yirmi bir gün b aşucund an ayrılm adan
ten satrancı da u n u t m u ş s u n . B illu r e y i anlatac
adan merhem sürüp ya ra la rın ın sargılarını
artık y a rın .”
306
 Bana k a t il muamelesi yap.
, n am a ç o k s e v in d im .
„M ve elbette yetkileri de, ,eşk,lat, d
Gönlümü al * ç|kmadan ew e l sım sıcak da sarıldı. C'an-
<l..n.lük.,u, s,.nra Akdeniz'inher 7 ^ 0 . 1 ^ .
mamışt' Halli’ ‘ ' k 0|dugunu yeniden hissettim , lürkaç
dan bir dostun ne dem ", vurduğunu. Papalık gemilerine dehseT
batırası için Tunus'a hâkim olduğunu a SaÇtlS,n'-a6abeyin,n
raAMenl* haritalarının efendisi... Sidi Can... Asil-
kez onu sattıklarını ve Karlos Kral ın „ ^ '“ lul*nıl,kl"d
ı « i l i köle S id i C a n ... D o s t u m .. . masına yardım ettiklerini. T u n u s 'u .g° nde,<1® H»Çk donan-
eraen çıkarttır "'™
0 kapıdan çıkarken ben ağlıyordum. B ird e n durdu. Başın, Ispanya'nın ayaklarına yönelmekten H Ç'kannama ,a*m«
fmediği
döndürm eden sordu:
•Sahi, senin gerçek adın ne Sidi Can. aday, ele geçirdiğini b i l i y o ^ ^
G öz yaşlarına silerken mırıldandım: İtalya kıyılarına seferler düzenliyordu [)onanm7 "'“ v
•Muradı efend im iz, adım S e y y id M uradı."
G itm ese iyiydi. Ç ü n k ü ona heykellerin konuşup konuşmadı­ rkatmakla
. V meşguldü.
T r ’* " *

ğını. k o n u şlu ysa ne dediğini soracaktım. A yrıca B illu re hakkın­ H ız ır Reis'in Akdeniz'deki icraatları. Osmanlı Devleti ne sır­
da da 11e dü şün d ü ğ ü nü kesin olarak öğrenm em lazımdı, çün­ tım d ayam ış eski bir korsanın faaliyetlerinden çok OsmanlI'nın
kü Aladu le’nin yanında kafamı karıştırdı. Ve asıl konu Gırnata t tvayiı beylerbeyi olan kaptanpaşasıııın yönetim biçimi ola­
Em lrllğl'ydl. Bir devlet kuracaksam elbette onun tecrübelerin­ rak görünüyordu. Karlos Kral o günlerde bilhassaŞarlkenadını
den yararlan m ak İsterdim. Bana yardım ed ip etm eyeceğini de öne çıkarmaya ve Fransa’nın da onayını alarak Akdeniz'de hâ­
kimiyet sağlamaya çalışıyordu. Bunun için bütün Avrupa saray­
öğrenmem gerekiyordu. Yirminci muhafızın K ıb rıs'ta infaz edil­
larına tek bir aile olduklarını hatırlatıyor, parçalanmış aileyi bir
diği h aberinin Ispanya'ya ulaştığını ve M ıid e cce n lerin bir ınelı-
araya toplamayı da Hıristiyanlık adına kendi vazifesi olarak gâ-
dl gibi benim ortaya çıkmamı, bayrak açm am ı beklediklerini iyi
riiyordu. Ne de olsa o "Kutsal Roma imparatoru idi. Fransa, İs­
biliyordun, artık. İstikbalimi görür gibi oldum .
panya. Cermen. Kastilya. Aragon. Napoli ve Sicilya ya ilaveten
Telem dik yurtları bile iki d u d a ğ ı n ın arasından çıkacak kaderle-
n uygulam aya hazırdı. Hıristiyan ailenin en büyüğü olar y
Cezayir de Aladule ııiıı çorbalarını içerek ve yakılarını mna İngiltere'yi de aldığında tam bir Haçlı ittlfalo
lideğişim U" ' " IUn sa8l|ğıma kavuştum. Konaktaki en öııem- l.alıa önce Barba Kossa'ya k a rş ,te k b a ş tn a b a ş ^ ıo fa n ^

başkakusi ' 'k>>" lın ar,llt kalesinde olm adığıydı. Onun yerine ama şim di bu ittifakın gemilerini bir Jra\ \ ddk Bütün hazır-
du. 1^ '■r '* " hlçbirisi a r" k T’oh ye sin !" demiyor- Ifayred d in Paşa yı Akdeniz'in dibine göm ^ gele„ ^

Hıza Keis artık o ' ^ lla,lralarmı kaybederken yaşlanmıştık. tıkları buna göreydl. Burnumu» dı m . a rfu. Baş»
,a*ılı nın Cezayir B e yle rb e yi H ayreddin PaŞa ■urk e b n c le rs v e r m e zaman,mn geldiği"!

309
308
 Is p an y a olmak ü z e r e b ü tü n ülkelerde asker a lın ıla n başlat,İd,,
I » 1» » ' l> enim s iz e ih tiy acını v
gı h a b e rle ri g e liy o rd u , g ö n ü llü birlikleri için de kilise seferber dim. B e ra b e r gitmeyi teklif d i* J
e d ilm iş d u ru m d a yd ı Hıristiyan ülkeler, bir zam anlar Selahad-
bul a m ı ç a ğ ır ır s ın ız efendimiz?»diyek-
d lıı E y v u b l İçin y a p ıla n ı bu sefer Barba Rossa için yap ıyorlard ı. ellini ve ilave ettim: ,i,' |wtebu|w .y
Üstelik b a ş la rın d a ne keşiş Pierre. ne G o d frey B o u illo n vardı;
B illu r e y e ş-ieten y o lla r ı ik in ci kez baö!
b a ş la r ın d ı y a ln ız c a Doria vardı, Andrea D oria... H ızır Hayred-
ğmn um m ayın biç. Ü s t e lik y aşım ilerlivorT"’^ ^
diıı Paşa n ın e z e li rakibi, deniz tanrısı Po seid o n 'u n yeryüzüıı-
,.ayaller soluyor. Şimdi, zemin haz.r ik e n İs"p" a" "n’yfatükeniyor,
^ZZ
d e k i g ö rü n tü sü Hızır Hayreddin Paşa'nııı oğlu Ifa sa ıı'ı Karlos tezsem
Kral a g ö tû re m e m lş olsa da Papalık nezdindeki siyasi m anevra­ b ir d a h a e m ir iik te n d e B i i l u r e ' d e n d e b a h s e J h l t S S
•Böyle düşüneceğini biliyordum. Haksız da değilsin 0 ™
la r ile İtib a rın ı korumayı başaran Doria Kaptan.
den senin için bir hazine hazırladım. Haritandaki hazine kadar
kıym etli olm ayab ilir ama emirliğini kurarken ihtiyacın olacak­
tır Oğlum Masan a bıraktığım altmış allı kadırga her zaman
tUgOn sonraydı. Aladule kapımı tıklatıp H a yre d d in P a ş a n ın sana im dat edecektir. Ben de sultanımız eiendimiz hazretlerini
beni çağırdığını söyledi Satranç tablasını da götürecekm işim . hu h u susta bilgilendireceğim; kim bilir sana yardım IçInbeU
Denllenl yaptım. Yanma girerken Hasaıı çık ıy o rd u Kucaklaşıp bu donanm a (la ben alır gelirim."

hasret giderdik İstanbul'dan döndüğünü bilm iyo rd um . U lah m m ir v e devletinize zeval vermesin eiendimiz.’

İlk hamlesiyle birlikte Sultan Süleym an'd an b ir ferm an gel­ Başka bir şey diyemezdim. “Haritandaki hazine dntİİjğ
Hıllııı, d e n başka bir şeyi mi imaya çalıştığını kestiremedim.
diğini. kendisini İstanbul'a çağırdığını söyledi M eğer I lasan bu
Ç ü n k ü I,aritam d a bir hâzineden hiç söz etmemiştim. Sûveyda
setıeplr gelmiş, paşa rütbesiyle Cezayir san ca kb e yi olacakm ış.
elh. tt, bu kalp hâzinesini temsil ediyordu.
Hazırlıklar bilmiş de cuma günü yola çıkılacakm ış bile.
Ne diyebilirdim E lbette çok şaşırdım H ayred din P aşa C e­ ....
dalıa görem em ekten korktuğunu ilad
zayir'i vatan bilmiş, burası İç in İki a ğ a b e y im , bir kardeşini ve
...... süzülen damlayı
y ü a ie ıtt levendin kanını feda etm işti B u r a y ı bırakıp gideceğine

inanmazdım Şüphesiz İstanbul'da daha b ü y ü k işler yapacak. Ses, titreyere k benimle tekrar ** j|e mmüıladatfl-
go rıışıııeıııiz olm asını islemediğini.
<Uh* rtkiU ' " U e l e r görecekti a m a C e z a y ir 'i H ız ır R els siz dü-
M.ıduk- no' ‘ e _ bırakacağını W »
anlamsız geliyord u Ottun C e z a y ir 'e o ld u ğ u kadar
b u u I ».ıKı ".|S| K't" ■ M .,türl„eslnt istedim. 0
« * » t f r m de ona ihtiyaç, v a rd ı çünkü B u n u d ille n d ir d iğ im d e
... kkl„ . ıı„M ve ' ■
* * * * * * kulu" u om zu m a a tıp g ö n lu ım ı alm asa ça lış tı
•«.ıı-ııı p.ıllure'deıı bahsettik. Bir A|adule'nin onunla'/*■
Haşan. Cezayir in y e n i e fe n d is id ir S ld l C a n .’
k a d ı n ı n < ;ok ş a n s l ı o ld u ğ u n u İfa e J

310 3U
 n,, şansı 0 lmad.«.nı hep bildiğini ama Cemayma H atunün
ısrarlarıyla ikimizi bir araya getirmeye ç a lış t ığ ın , d a itiraf etti.
So n »onıju yine B lllu r e o ld u :

•Ona mı gidereksin'.’"
•O. 'Kurtul, öyle gel!' demişti. Artık pek çok şeyden kurtul­
dum. kendimden kurtuldum. Sırlarımdan, yem inim den kurtul-
riıını Bir tek Gırnata emirliği kaldı. B ir âşık, em ir de olsa âşık

değil midir efendimiz?"

•Öyledir. Sidi. öyledir!"
İlk ve soıı defa olarak satranç tablasında ovun sona ermedi
taşlar öylece kaldı.
"Kim o?"
1hunnak üzere olan, yardımınıza muhtaç bir dilenci."
Cuma günü Cezayir’de kurbanlar her zamankinin aksine göz­ Kapıyı açtı. Eşikte bekledi, başını yere eğdi. Sesimi tammış
yaşları eşliğinde kesildi, tekbirler gözyaşlarıyla yıkandı. Hayred- olmalıydı. Takma sakalım ve dilenci kılığımla ne kadar değişik
ıliıı Paşa Cezayir'i bırakıp gidiyordu. Limandaki yiiz altmış beş göründüğümü yüzüme haykırmasını istedim amayapmadı. Ben
ona bakarken o bana bakınıyordu. Elbette beni tanımıştı. Belki
pare geminin doksan dokuzu İstanbul'a hareket ettiğinde ben
kokumdan bilmişti. Yüzü renkten renge giriyordu, ama hangisi­
de lıezirgân kimliğine bürünüp adıma bağışlanan üç Venedik
nin sevinç, hangisinin öfke belirtisi olduğunu anlayamıyordum.
kalyonuyla. ■Uzat elini Malağa, gel beri Gırnata! " dedim . İçinde
"Sevgiliyi arama iddiasında olanların haberi yoktur. Haberi
pa/ara çıkarılarak baharat sandıkları -dördü tamam en altınla
olanlardan ise bir daha haber çıkmaz. O halde neden geldin.
duluydu- İle tacir kılığımla elli Eııdiilüslü M üdeccen vardı. Emir­
Bağışla beni. Cehennemde yaşamadığımı bilmem İçin sana
liğe gıdeıı yoldaki ilk yoldaşlarını. Ve elbette taşıdığım en değerli gelmem gerekiyordu. Sen benim hayatımdaki en iyi şeysin Çün­
'“ ine Billure'nin haritası idi. Um anda sallanan m endiller gö­
kü."
rünmez olduğunda Osmaıılı Kaptaıı-ı Deryası Hızır Hayreddin
"K urtuld un mu peki?
Haşanın donanmasıyla da yollarımız yavaş yavaş ayrılm aya "Kurtulduğum u sanıyorum. Ayrılık -henneminde yana
j. , Puntellıre >aslamp gözleriyle beni takip eden Aladu-
Vana her şeyden kurtulduğumu sa 'u y o r^
nm ımnıı ş*U ulukı., görünmez olasıya kadar goziiııı başka
aralım eeııııet anlıyorum ve cennetteki e
blr Şey görmedi Aladule Endülüs'ün hüzün çiçeği!..
dem elerine hiç aldırış etmiyorum. «ğj
"Zavallısın sen... Kurtulmayı y a n m a k la olur san yo

312 313
 H vır sevgili ölmekle olur... Eşiğine kurbana gelip ölmek.
, H e r kurtulmadığımı söylersen uğrunda ölm eye hazınm.
Kurtularak ölmeme razı isen, ölerek kurtulacağıma yemin ede-
rim ve b ilirsin y e m i n l e r i m d e d u r u r u m . "
-Bana kurtulmaya geldiğini söylüyorsun ama neden kurtul-
N .ıp ıy K .ıp a u p iç e r iy e g iriverd| -
e . k a la k a ld ım . A y a k ,a r ım k,p,rdanıly^ Ce
k a s ın d a a y n ı ş e k ild e k ala k a ld ı*,,,,
g it m e m iş , k a p ıy a s ır t ın ı d a ya y,p
K a p ıy ı k a p a t t ığ ın a g ö re h add im i a ş ı n o l m a t , ydl

Buğunu bile henüz söylemiyorsun. s ıld a d ım : rar llklalamazdıtn. p,.

-Neden dersen ondan kurtulmaya ahdettim bir kez. Dile H e y k e l le r in s ır r ın , çö z e m e d im d iv e m ih

emlrin olayım, dile emrinde olayım. İzin ver âşığın olayım, izin " .S ır la r ın c a n , c e h e n n e m e , o y a ln u c a s e n lb ! ^
ver aşkında öleyim. Aşkınla kurtulmamı istersen de kulunum, v a s ıt a y d ı. A r t ı k ö n e m i k alm ad ı." im

aşk lle kurtulmamı istersen de: ama aşkından kurtulm aya takat "B ir s,r yok id iy se neden kurtulmam, istedin’"
yetiremem." “ Sır olmaz olur mu? Onu biliyor olsaydın zaten kapın,„ d„
"Özlemek, usanmaktan iyidir demiştim.” ş ıııd a o lm a z d ın .

•En büyük arzunun bana kavuşmak olduğunu da söylemiş­ " H e y k e l l e r i b a ş k a s ın a ve rd im d iye m i?"

tin." inin y i r m i b e ş y ıld ır, sen in anıldığın yerde heykelin de ha*

"Aşkın saflığı içinde kirlenmekten, yanlış yaparak temiz r it a n ın d a b a t ı l b ir e r is im d e n ibaret olduğunu düşündüğümü
kalplerimizi lekelemekten de söz etmiştim. Beni iyi dinlememiş anla artık.”

veya anlamamışsın belli. Aşkıma talipsin am a kalbinde hâlâ "<) h a l d e h a r it a y ı n e d e n çalm ıştın ?”

S e n d e k a lb i m i ç a ld ığ ın için ."
yirmi kara leke taşıyorsun... Kurtulduğunu söylüyorsun, ama
Soracağım her soruya vereceği bir cevabı olduğu belliydi.
tövbekar olarak değil, katil olarak geliyorsun. Ben gül yapra­
Üstelik kapıyı a ç m a y a c a ğ ın ı biliyordum. Eşiğine gelirken um­
ğı özlüyorum, sen sepetteki elmaların kokusunu unutmuşsun.
duğum şey yine g e ri çevrilmek değildi. Öylece kalakalmışım.
Ben seninle cennet hayal ediyorum, sen kalbinde bana cehen­
N e y a p a c a ğ ı m ı b ile m iyo rd u m . G ece başlamak üzereydi. Sert bir
nemi getiriyorsun. Kırk yaşında bile kendini kendinden kurta-
r t i/ g û r e s t i, (,'a r c s iz . döndüm. Yılın ilk karı yolumu beyazlatma-
^ n ıış s ın da. bana aşkta kurtulmaktan bahsediyorsun. Oysa
y a ç a l ı ş ı y o r d u . A k lım d a biııbir düşünce vardı. Konuştuk
Ki"" kalbimden almasın, yüzünü bana unutturm asın diye
y e n id e n d ü ş ü n d ü m . B e lli ki B illu re beni bir seri kal
can 1 ; " 1 'r ' ' l<11 ben’ seni her 8 ece rüyam da görmek için r ü y o r , b u n u k e n d is in e iz ah etm ekte zorlanıyorr an)a5h
öldürdüd- - * ""(li KÖZÛmû ,ler yumuşta senin bir insanı daha ö ld ü r m e d e n tövbe e tm e m i kurtulmak olara

£ C T C T “ 'f “ — tan. ( >vle y a p s a y d ı m , belki de onun aşkını ^ kenc||slnln

tangâyn *U l>‘ıyU:' " la “ manı. Enür Alkala!.. (üt ve aşk- tuğuma y o r a c a k t ı. Billure nasıl bir y ure ^ ke„dislne âşıklık
y' " * r şeyden kurtulduğun vaki, beni götür."
‘J ış ın c la her ş e y d e n v a z g e çm e m i ve

315
 du Peki ama ideallerim, hayallerim, bana umut
el" ,e" '1 Mûdeccenler. Gırnata emirliğim? Bunların hepsi „ , 1Un
T i e r i miydi? Beni çok sevdiğini, yirm i beş y ıld ır aşkım, için.
ü sakladığını söylüyordu ama neden kendisine yakınlaşmama
: müsaade etmiyordu? Belki de yalnızca âşığı olursam, diğer
İddialarımdan ve davalarımdan vazgeçersem Kral Karlosun
hışmından kurtulacağımı, böylece başımın gövdem in üstünde
d u r a c a ğ ın ı düşünüyordu. Hakkımda çıkartılan ölüm fermanları,
başıma konan ödüller, bilhassa Hızır Reis in adam ı olmam. he|>-
sl o n u korkuluyor olmalıydı. Neyse ki bu sefer. “ Kurtulduğun va­
kit götür beni," demişti. Kapıyı yüzüme kapatm akla beni koru­
mak istediği de açıktı. İspanya dan başka bir yere gidecek olsak
şüphesiz böyle davranmayacaktı. İyi am a G ırnata adı tarihten
silinsin miydi? Saklandığımız hisarda yeniden G ırnata veliaht­
larının büyümesini, onun doğuracağı veliahtları hayal etmek
suç muydu? Bunun için binblr tehlikeyi göze alıp limanlardaki
pasaporta memurlarını atlatmak zorunda kaldığını, kendi kalyo­
numda dilenci kılığına girip kimliğimi unuttuğum boşuna mıydı?
deniyordu. Bunu Gırnata'y, muhafaza
hafızları öldürdüğüm için s -
fiıtçuMi için söyledikleri ı ''«eğim
s ® *
likamı çabuk olmuştu. Düşman,„,ln
düşmanımın;
haber aldık ki Kral Karlos da boş d u r m u ^ " " ^ ^
k.nıl.u, Müslümanların tenkili Icin'î^!!?,^'
t,vat kuvvetleri ç-etirtiyormuş.'k^şITÛhT' Ara!?on'aan İh-
s i l a h l a r depolamak, ücra yerlere erzak ° *'*** ^dyordu.
mücahitlerimin toplayıp getireceği sernb rh! ? “ y'8mi,k>
çarıklartedarik etmek, barut şahn
şeyi büyük bir gizlilik içinde yürütmeye başladık. Y in e d e S
Karlos haberdar olmuş, Müslümanlar üzerine Kirli Isabella'dan
daha buvı.k bir baskı uygulamaya başladı. Saint Alcala aduu
çoktan unuttum. Kimse beni bu isimle bilmiyordu artık. Mura-
di ad ım ı kullanıyorum, annemin telaffuz ettiği şekliyle Seyyid
.M uradı Arkadaşlarım bunu benim takma adım zannediyorlar.
Cezayirli göçmen dilenci Muradî olmak da ayrıca işime yarıyor.
Dilenci olarak lıer yere girip çıkabiliyorum. Karlı günlerde bile
dolaşmak pahasına tabii ki.
varı ç ıp la k

Zaman lıızla akıyordu. M uhafızlar hazırlıkları arttırdıkça

Kral t urlus un adamları da tahkikatları arttırıyorlardı. Kış or-
Gırnata ya gitmeye karar verdim. Kar yo lları kapatmada t.ılarmda daha da ileri gidip bazı Müslüman evleri kundaklan-
yetlşmell, kış boyunca Müdeccenleri teşkilatland ırıp baha maya, çarşıda pazarda sözü geçen âlimler, m u rab ıtlarve h o a e

da bir a le ş yakmak, istiklal bayrağını hazır etm eliydim . Cezı lar toplanıp götürülmeye ba şla n d ı. Ben bunların
Ht en getirdiğim yoldaşlarımı topladım B eşe r onar kişili lizerimle çarpan etkisi yap‘P sayılarım ızı arttıracağını

Tuleyiula m '1' EndulusVln dörl bir yan ına dağıttım . Malağı - .......
tedbirleri v e halk arasına yaydığı EngB *y° y^enseMüs-
sonra valııız- ''m ııııc i
..
muhafızın öldürülm esinde • M ıide ec 'enlerin azmini kırdı, bizden uzak aş
hım.mİ,II çok korkak olmuşlar, arlık ,,e cesur idiler.
Müslûmanlar la " 1,UİÛ-,e 'sl,aı|ya nın h e r yanında!
sında lieniın i • 1 "1‘ürmeye başlam ışlardı zaten. Halk art Uludaki gibi, ne de Tarık bin Zıyaü korl(aklık yok İken.
m uhafız". davamıza da artık "Muhafızlar İslam iyet'in özünde böyle bir P'sırl

317
316
 ulûlemre itaat geleneği Mödeccenleri sûnepeleştirm işti. 0 ^
dar ki Muhafızlar a malzeme satmaktan bile korkan Endülüs
lüler vardı. Bazıları M uhafızlar a katılan çocuklarını geri vag|r
(l,lar. Umutları canlı tutabilmek İçin daha fazla p ara harcaman,
gerektiğini anladım ve yanıma birkaç m ücahit a lıp kar, buz de
meden Malağa'daki metruk hisara gittim.
Senede bir günümü burada geçirdiğim için yıld an yı|a çorak
harabe duvarların eriyişini, ağaçların kuruyuş.
laşan araziyi,
,armı ezbere biliyordum. Yıkıldıktan ve terk edildikten sonra
geçen yirmi beş yılda ne çok şey değişmişti. Haritam olmasa
hatıralarım bile beni yanıltmaya başlardı. K ırık hisar kapısı-
nm tamamen çürüyüp döküldüğünü gördüm m esela. Yalnızca
yerde aslan başım andıran halkası duruyordu O nu alıp içeri
gireceğimiz sırada iki kurdun saldırısına uğradık. Kışı geçirmek
üzere yavrularını getirip viranelerin arasına in yapm ışlar. Yav­
ruları olduğu için zarar vermek istemiyorduk. H isarda kalmala­
rı bizim için iyi de olabilirdi. Sureta bir anlaşm a yap tık ve azık­
larımızı önlerine attık. Bereket versin, haritam daki "Yağmurdan
kaçlığımız mağara" ile işaretli yerde duruyo rlard ı. B ize şimdilik
Diyar-ı Kalb ve içindeki “Süveyda" lazımdı. A rkad aşlarım a önce
lliyar-ı Kalbi anlattım. Gönül ülkesinin önem ini, maddi bütün
kaygıların dışında İnsanın asıl vatanının gönül ülkesi olduğunu,
bu yüzden gunül ülkesiyle cennet arasında özel bir yol bulun-
-^.U" U yo*u ,u,,uraıılarııı bahtiyar öm ü rler sürdüklerini
dutun 1,1 ^aVeydanm '*a kalbin merkezinde bir dam la kan ol-
Buarad ı ^ Ulollini" buradan çıktığını a y rıc a ilave ettim,
'ışıyordum t " ' ' ' lty'P aradlS|m şeyin taııı ye rin i tespite ça-
^ larıınabur u m e r k UŞİ1! '" ' kaya" " ’ SİVrİ UCU S ° nra ^
kazmalarını söyledin t b'r <
‘ eVreS‘ kadar ° la" ^
°p tak seri ve hava soğuktu. Kurtların
318
yeniden karınları acıkmadan işİIrıİ2j.
ma seslerinden rahatsız olmuşa da k*
sürmedi. Kazmalardan birinin tok Sf5in " ' Neysek‘ok
katan toprağı eşeleyip temizlettim. Arad 1 *'dalre »Önde
uiı-rli'difllll'll
bir değirmen I; VI. kutbund,
k i ve
taşı Uıiu... . . ŞCy İŞtç J -
h" * * .....
kanadından lıir tahta parçasını çukura l T . U\ ° lr ÇUkur
11 çukura sokun - Ka<*
bir taş ile vurdum. Birden değinnentaş,,
ye b aşlayıp kenara kaydı. Sesten ürken arkada*
yüzüme bakıyordu. Merakların, gidermem gerekh rlmm
"Henüz beş yaşımda iken babam gizlice hem buraya getirir
ve kim senin bilmediği bu oyunu birlikte oynar, hangimizin de­
ğirmen taşını daha hızlı döndüreceğine bakardık Katliamdan
çok son ra B illu..., öhö, bir arkadaşımla burada saklanmıştık.
Arkadaşım ın ğittigi gün elimde ona ait heykeller kalmıştı. Hey­
kelleri saklayacak yer ararken babamla oynadığımız oyun ak-
lınıa geldi. Katliamdan sonra bu taşı ilk o zaman açtım. Hay­
ret. içerid e bir sandık ile üzerinde bir not gördüm; Şehzadem!
Gırnata .Müslümanları için harcanacaktır. Gafil olma!' Anladım
ki babam katliam başlamadan hemen evvel hâzinesini buraya
saklamış ve bana emanet etmişti."
"Peki am a şimdi nerede?” dedi muhafızlarım. Baktım, tek
rar baktım. Çıldıracaktım. Sandık yoktu. Gırnata Emirliğinln
altınları yerin d e yoktu. Geride kalan boşluğun lam orl
kumlar vardı. Sarı kumlar. Dikkatimi çekti. Bu kumla y
dum. Billure'nin kaybolduğugünözerinedtalpç^'
l-ğilip kumları dağıttım. Tahminim oğr
kâğıt parçası duruyordu. Heyecanla açturr GaM
"E m ir A lk a la ! Gırnata Müslümanları
(>ln\a!"
 « Rillure'nln yazıs>yd>- Peki a m a n e M m a n k e *fe «niş-
ö b e ,le I ıs Kimlere vermişti. Şim di ben ne yap a cak tın * izlerken. "Billure olsaydı şöy|e y

" ' ner,aıan amanda yapm.ş olm alıydı, beni a m a çla rlmdan onun kimliğini zihnimde kendin, o t a l L * .
ı bir zaır
Bu" " yaiT , k0|umu bağlamak, kurtulm am ı sağlamak
8
v Zgeçirnıek. elimi
ay„, kişi olabilir miydi? Kaç ^ 0 ^ * * Bi" “« u Z
B sarmıştı da. İşte elim boş kalmıştı. M uhafızlarım garip
Itîm ____ ı.,«ı. itibarım
••• d*S m e .bakıyorlardı. İtibarım ı, sorg
so rg uluyor
u lu yo r olmalıyd,. dık!" d iye hayal ettiğim her şeyi belKi a 0 l,aydl-şöyleyap|r.

| r Blllure'ye çok öfkelenmeyi istedim, yo ld a ş la rım a karşı beni tam tersini yapacaktı, kim bilir? 0nu zihn| yapmayacak halta

mahcup d ü ş ü rm e s in e klim alıydım, bir m illetin yürüyüşüne şekilde yoğurm uş, gönlümün h o s la n a rJ.T ? ' ' ’'11
çelme takmasına klimalıydım; ama hayır, yap a m ad ım . 1 görüntüsünü yaratmışhm da şimdi o görû„,ü
Eli boş Madrid'e dönüyorduk. Yolda her şe yi en başından şıyor m uydu yoksa çatış,yor mu? Belki Billure de ™
hatırlamaya çalıştım. Nasıl olmuştu da B illu re ile a yrı düşmüş­ düşün, n u ş b a n a dair hayaller ile zihninde bir
tük. Görünürde hiçbir sebep yokken neden ru h larım ız kavgalı da Şimdi kalıplar birbirine uymuyordu. En azından onun sevdi»
gibiydi. Hu çatışmayı ortaya çıkaran d uyarlılık aram ızdaki aşkı Alkala yirm i kişiyi öldüren biri olmamalıydı. Belki de o zihninde,
bitirmeye azmetmiş olabilir m iydi? Yirm i yıl yaln ız ca özleyen yalnızca kendisini sevecek, hiçbir nefesini başkasıyla paylaşma
ve kavuşmayı bekleyen, bunun için çareler a ra y a n lîillu re'ye ne yacak bir sevgili kurmuştu da şimdi Gırnata emiri olmak için
olmuştu da kavuşma vakti gelince bunu ö te le m eye başlam ıştı? çabalayan birini dışlıyordu. Aşk böyle bir şey miydi yoksa?
Belki de Hızır Reis'in dediği gibi, inanış b içim iyd i bunun sebebi. Ö ğrenm eliydim , öğrenmeli ve meraktan kurtulmalıydım.
Bir zamanlar rahibe olmak, âşık olduğu M ü slü m a n 'la birleşme­ M uhafızlarını ile çıktığım kutsal yol bir hayal olmadan, Blllu-
sine mani mi oluyordu yani? Akdeniz'in altı ile üstü arasınd a acı­ re'ııiıı beni neden öteleyip du rd u ğ u n u öğrenmeli ve gerekiyor­
masız bir din savaşı vardı tamam da, kendisi de b ir Müslüman sa o vakit her şeyden kurtulmalıydım. Belki de Billure bana kur­
çocuğu iken Hıristiyanlığı aşkına engel gö recek kad ar bağnazlık tul derken şüphelerden k u rtu lm a m ı söylem işti de ben farkına
gösterebilir miydi? Yok. yok, böyle olam azdı. O beni asla din varam am ıştım . Çünkü şüpheler içinde kıvranıyordum. Peşime
yüzünden reddetnıezdi. Belki de o benim le yaşam ak tan korku­ takılıp gelm ek için şüphelerimden kurtulm amı beklediğini W
yordu. Benlinle hayatım birleştirmeyi hayal e d ere k geçen yıllar inkâr e d e b ilir? Ve kovulmak pahasına yem den kapısına

Belir i'1" " k *,®,ret Çekmek, hayal etm ek o kad ar tabii hale ye karar verdim .
lar yıl IIUİ' ^ ? 'md' (>nlarl değiştirm ek istem iyordu. Yıl­

a n lın u v m " ^ ba,,a hangİ ki" ’Iİk Ve ta vır,a rı hiçtiyse. Şİ"'d>

lirdi. Hasretle ^ Alkala ile karşılaşm aktan ko rku yo r olabi-

ml? mlydıın l m l " nuy,î!arda * * " d e ° n a Ç e 5 İ,li k a l,p la r bİ<,' " ’e'
erhangi bir zamanda, herhangi bir kadım

320
 -monr beni b e k liy o r gibiydi. Ama yine yüzüm e bakmaya
gıml ' ggzierini b e n d e n k a ç m ıy o r d u .
■Z biri sakağımda ağaran saçım olacak kadar iyi hat.rl,yo.
rum Billu re Peki ya sen Diyar-, Kalb i h atırlıyor m usun?"
-Hayatım ı an lam lı kılan yegâne kelime... Seni her düşün-
düğümde ile rid e bir gün yaşayacağımız yerin orası olduğunu
hayal ettim çü nk ü . Sen ve ben Sidi. Diyar-ı K alb'de, Gönül ülke-
si nde, yaln ız sen ve ben... İkimiz bir olarak, ikilikten kurtulup
bütünleşm iş olarak... Gayrı her şeyden kurtularak... Her şeyi
ve herkesi g erid e bırakarak, yalnızca sen v e ite n ...
Billure. Diyar-ı Kalb'i yalnızca ikimiz için düşünüyor, içinde
başka bir kişi veya nesneye yer verm iyordu. A ltınları sormanın
tam sırasıydı:
“Süveyda'yı bunun için mi yerinden çık ard ın ?”
"Hayır, onu yerinden sen çıkardın. C le v e s te senden harita­
mı yeniden çizmeni istediğimde Diyar-ı Kalb 'i çizm iş, altın hey­
kelleri de nakşetmiş, ama Süveyda'yı işaretlem em işim . Sonra
Ispanya ya döndüğümüzde fırsat el verdi, hisara vardım . Hari­
tamdaki her şey yerli yerinde tozlanmış, eskim iş, hatıralarımı
saklamıştı ama bir tek Diyar-ı Kalb in üzerinde yeni izler vardı.
Sçnln izlerin olmalıydı. Demek ki oraya gelm iştin!”
Senede bir gün, seni kaybettiğim günün yıldönümünde,
l- le^ n*n son gününde, belki yine gelirsen diye. Diyar-ı
Kalb de hep seni bekledim."
"Her sene mİ?"
"Her sene."
"Ah... Sidi..."
"Billure... Sevgilim!,'
İÇln uzatmıştı,, i " kt * kaldl' ° y s a y anağmdaki dam layı silmek
Başım çevirmişti. Sordum:
322
"Haritana çizıı, eyişini. u,,uttuguna yo
çıkardığım düşündüm. Seninle bana ait 7 7 " "
ama hor şey yalnızca fazlalıktan ibarettir di" n
danın no olduğunu o vakit araştırdım. Süv7 dUŞ° ndûm Sûl«y.
varlığının vo idrakinin merkezi imiş. K a lb lT * ' * * evl
pıhtısı, sivah nokta. Bütün kan dolaşlm,mn7°h7’dilbirlU"
merkezi Kan damarlarda dönüp dolaş,p ytne
Hor yıl aym «ünde geldiğini bilmiyordum ama senin
dolaşıp oraya geldiğini anlamıştım. Mademki Diyar-, Kalbin| 7
de gönül, gönlün içinde de Süveyda vardı, o halde SüveydL
içinde seni ve beni anlamlı kılacak bir şeyin bulunması gerekirdi
Süveyda'nm şovda demek olduğunu da o vakit öğrendimve sev­
damızı v.ışutaeak şeyi oraya gömdüğünü anladım."
"Süveyda'nm yüksek anlayış noktası ve aşkın tecelli elliği
yer olduğunu bana Decan Ojeda söylemişti. Belki sana dasöy­
lemiştir diye haritamda oraya Süveyda diye ad koymuştum. Bu
yüzden, seni kaybettiğim o son teşrin gününde, bana bıraktığın
heykelleri oraya gömmek geçmişti aklımdan. Sırrını çözemedi­
ğim heykelleri..."
"Ben de heykelleri bulmayı ummamıştım zaten. Belki bir
mektup, belki seni bulacağım bir adres...
"Akıl edemedim." . o,h..
B ir sandık altınla karşılaşınca şaşırdım ve b||me.
mil sana bıraktığı notu okudum. Sonrada senn
n e ihtim alini düşündüm. Hayır, harita a çıkarmıştın,
üyor olm alıydın. Ama ikinci haritadan u v e y^ ^ ^
Aklımdan, hâzineyi gözden çıkardığını ® ^ gitmiştin ve
s"na kurtulman, söylediğim yıld'- ûzünden Endülüs
tarator Carlos. öldürdüğün muhafızlar
323
 , lnp oziveti arttırmıştı. Senin yerini söylemedikleri
Ş'k almazdl F' lbette onun da intikam duv„,
in e a n r a v a s a m a k . m illo t ....
MOdeccenle top|atıp sorguya çektirdi. Zavallı kral, in s a n c a yaşamak, millet, din gibi yüksek yahul hûrriyeı
Babası v e annesi gözleri önünde ölmüş M T "10' " 0 1 vam,
her bir Müslüman’ın senin nerede olduğunu bildiklerini 2anne.
vatan edinm ek isteyen mazlum Müslüman*
diyordu Hepsini günlerce aç ve susuz bıraktı.
İlişleriyle hareket etmesi imkânsızdık Bö^îe bı>d^'
■Sonra hepsini Venedikli bir esir tacir, satın alm ış galiba:
kendisi için bencil olamazdı, ama sevdiği T U"J"K,İ'
hem de yüksek fiyattan.'
sevdiği biri için bencilce d a v ra n a b ilird i Belki **
-Biliyor muydun?"
den benim değişmemi, İçim liğim den s.yr.lmam, ve kendim’Z
-Rahip Mateo..."
kurtulmam, istemişti. Bir v a t a n için ac, çeken insanlar, benim
-0 Venedikli tacir kimdi dersin?'
yüzümden acı çekiyormuş g ib i görmesinin sebebi de bu aşın
"Aman Allahım! Yoksa ’
sevgiydi lleıııen oracıkta t ö v b e ettim :
"F.vet. her biri için üç altın ödedim."
“Allahım, bilerek ve b ilm e y e r e k işlediğim her şey için beni
"Sûveyda'daki altınlar?!."
bağışla. Bağışlamayıp m u tla k a cezalandırman gerekiyorsa,
-Doğru, Süveyda'daki altınlar!.. Ve her birinin ye rin e bir kum
mahşer yerinde beni k ö r o la r a k d irilt ki Billure'ye mahcup ol­
tanesi bıraktım: senin İçin altından daha değerli olduğunu dü-
mayayım!"
şündüğüm kum tanelerini..."
“Allahını. Iıabibin M u h a m m e d Mustafa'nın akrabalarından
Gözlerim dolu dolu oldu. Onun da içinden ağlam ak geçtiği­
olan şu kulunun duasını k a b u l et. onun iyi niyeti adına beni de
ni biliyordum. Göğsüme yaslansa, ağlasa, ben de teselli etsem
bağışla!"
diye İçimden geçirirken titreyen bir sesle m ırıldandı:
“Aıııirı!.."
Sana ilk o gün öfke duydum Sidi. Sen adam öldürüyordun
"Amin!..”
ve insanlar savruluyordu. Her şeyi yapabileceğini sanıyordun
O an kalbim B i l lu r e 'd e n raz ı oldu. Rahibeliğin tesirinde >a
ama başkalarının acılarını hesaba katmıyordun. Y ıllarca bencil
S a d ığ ın , z a n n e t t iğ im Billure Allah'a yalvarırken M
bir sevgili uğruna nu gözyaşı döktüm d iye ilk o vakit sordum
Mustafa'nın adını anmıştı. Irmak, tabii yalağına gır î
kendime"

Bu sitem bana Billure’nin kurtul derken neyi kast ettiğin'

y a ş la r b o ş a n ı y o r d u .
..
Elini uzattı... Eı „ .ıar, oibi akisler
havan ' Acaba benim hırslarım dan, ülkülerimden. a le v a l ı n ı ş g i b i y d i . S e s i kulağım d a cennet cıvı
Kendisi,, " ‘Ua<le' sıraı|an bir insan olm am ı ıııı istiyordu
yapıyordu: , . -r.-.rkce konuşulan
" " istiyordu n b'r yalmzca onullla i'ğilenecek bir a?'k S id i. Türkçeyi çok özledim- Senn
mak. htyatnn, T " bU" U tMMKİI 0İ<|uğu için değil, beni koru- y u r t l a r a g it m e k i s t e r d i m . ..
bencillik yaDt,a " *Virı İstiyor olm alıydı. Yoksa bana
m İÇln kızan birini bencillikle suçlam am yakl'

324
 1538
haktim. Yum uşak yataklara al,şmış iken

de sallanarak ve mideleri bulanarak u u ^ 85,11

akşam kuru peksimet ve kaçarulalarda ısTa^l' ^ **
asla şikâyet etmeden bir amaç uğruna b ' " " 5 baklayem*t
yüzlerinde d erin kederler olan, yaşadıklar,'

bir ç iz ik , ı l a r a k yürek, erinde hisseden adam,a r . B u n u , ^

E m ir liğ i i ç i n umut besleyen son erkeklerdi ve Kral K
zulümle sindirdiği Endülüs halkından koparmak iç,„ J T
ce vaat i le bu gemiye bindirmişUm. Kralın şiddetli tedbirleri
bütün En d ü lü s'tek i erkekleri yıldırmış, her gün hepsinin yok­
la m a y a tâbi tutulm aları kadınları çaresizlik içinde kıvranma
y a a lış t ır m ış , evinde e k s ik birey çıkan ailenin bir bireyini de
kral eksiltm eye başlamıştı. Benimse kralın tedbirleri ile başa
ç ık m a y a gücüm yetm ez olmuş, param bitmiş, her gön ayrı bir
k ılığ a girm ekte bile zorlanır olmuştum. Mücahitlerim neyse de
in s a n la r d a b e n d e n aş istiyordu, ekmek istiyordu ve ben onlara
va ta n vereceğim i söylüyordum. Bazı dostlarım Endülüs Müslü­
m a n lığ ın ı n her m anada artık tükendiğini, yeraltında bile hayat
hakkı b ulam ayan insanlardan mücahitler ve cengâverler çıkar­
m a n ın im kânsızlığını defalarca anlatıp durdu. Bense inatla ve
sabırla d avam ı yürütm eye çalıştım. Üç ayda dört kez y
ma tehlikesi atlattım . Kral Karlos çemberi her güıı y
du Ve n ered eyse benim üzerimden Billure >e kadar S

Beııi en çok korkutan da işte bu idi. Nihayet>(M1 U" bu üç

Şansını diyerek bana inanarak Gırnata Emir gl n

rı?arak çalkandık"'' yal(laşıyorllul' On bir gün yunuslarla ya y üz adam ı peşim e takıp denize açıldım- da heye-
11 Karayelin ..^ik'*" SOnra nihayet Paksos ad ası geride kalım? Uzaktaıı uzağa top sesleri duymaya .uk y0gun
Osına dayanmaya çalışan mücahitlerim* '■'anımız d alıa da artmıştı- Geç kalmaktan t(je hiç böyle
sis- yol alm am ıza müsaade etıniyord

327

bir sise rastlam am ıştım .
siste bir kayalığa oturmak
v eya kendimizi papanın müt­
tefik donanmasının kucağında
bultıvernıek de vardı. Pusula
ve haritalarım gözümüz ve
rehberimiz olmuştu. Kıyıdan
seyrediyorduk. Gomares Kör-
fezi'nden Preveze Boğazı na gi­
receğimiz sırada pruvamıza on
kulaç mesafede bir gümbürtü
koptu. Biziuı göremediğimiz
ama bizi gören binlerinin top
ateşi altında old uğ um uzu anla­
dım. Pusula ve haritalarıma göre gülle karadan gelmemişti. Sis
burada zifiri dumanın adıydı. Göz gözü görmüyordu. Mücahit­
lerimden beni derhal karinaya sarkıtmalarını söyledim. Deniz
yüzeyinde asla sis olmadığını bilirdim. Su seviyesinden bakıldı­
ğında deniz ile sis arasında yaklaşık bir metre kadar bir boşluk
bulunur ve görüş meşalesi kısa da olsa çevredeki herhangi bir
geıni. lener veya kaya görülebilirdi. S u ya elim d okunduğunda
çevreme bakındım. Aman Allah ım, burası a çık deniz değil de
sanki ıskarçaya dönmüş Cezayir lim anıydı. Sağ yan ım ız borda-
Unnda haç nakışları bulunan gemilerle d o lu y d u v e lıe r birin-
^ b e n lm g ib i etrafı gözetleyen adam lar sark m ış d urum daydı
Iclne a- *** arasmdakl b°Şİukta bir p an ayır ku rulm uştu da biz
; : . r r k— n Orsa b oca eğleşen kalyonlar, kad.r-
Çl flikalar ' ' * ° nlann aralarıııda ih tiy a tla d o laşa n nöbet-
• ekampaviyeler Derhal yukarı çık ıp iskele alabanda
komutu verd im . B irk aç gülleyi savu
Bu
a ra d a p ru v ad an bir gümbürtüyle tersUdlk f !* ’
td e r ya ğ ıyo rd u v e yelken donanımım,* ca, , ml* W a k *
Tunç b ir gülle isabet etmişti. Gelgelelim bu fak yerl ln« .
d e ğ iş ik t i v e onu başkaları takip ediyordu
k a y d e t t ir iy o r la r d iy e aklımdan geçirdiğim s u a T ***
le r i t n iz bir k a d ır g a y a pupadan koçbaşı b i n d i r t S ^
lar. h a y k ı r ı ş l a r a r a s ı n d a mücahitlerim k,l,çlarlna davrf n‘^
F o r s a la r ım ın her b ir i -ilk kez çatışma gördüklerinden mi £
kürekleri b ıraka rak »avunma durumunda bir köşeye sindiler.
B ir a m in o r t a lı k t a s e s s iz le şti. Bekleyen gözler şimdi olacak şeyi
kolluyor, o la cak olduğunda nasıl karşılık vereceğini düşünüyor­
du. Çarp tığım ız kadırgaya baktım. Zincir bosalanıp terk edilmiş
gibiydi. Çıkan rüzgâr sisi dağıtmaya mı başlamıştı, yoksa bura­
da yo ğunluğu ımı daha azdı, yavaş yavaş çevremizi seçmeye
başladık. O lacak ları kıpırtısız beklemekte olan mücahitlerim
yavaş y a v a ş çarptığım ız kadırgayı gördükleri, hatta birkaç
adım ile rle d ik le ri sırad a her ş e y birdenbire karmakarışık oldu.
Çevrem izde, kulağımızın dibinde, kolumuzun uzandığı her yer­
de kılıçlar, oklar, baltalar, teberler ve topuzlar savruluyordu.
Herkes sakland ığı yerden bir anda ç ık m ış , üzerimize at Ş
Bu türlü sav aş m a yı Hızır Reis'in levendlerinden hatırlıyorum.
Zaten s a ld ıra n la r da "Allah Allah! diyerek “ zer'ro . d|
hırdı Kend im izi vuruyorduk. ‘ Müslüman!-- us“ |mdeEn.
bağırıp kelime-i tevhit okumaya ba?lad'm'.s.U” avat okuyordu.
d ü l ü s a k s a ı ı ı y l a kimisi tekbir getiriyor, kiı elli kadarı da
Ortalık ya tıştığ ın d a iki mücâhidim şehd ° >egötördüler.
yaralanm ıştı bile. Bizi yedekleyip 1/1 . rebmyordum; göbek-
Yaııına vard ığım d a sis açılnu?" ' e^ tjgjnjdüşündüm-Am»
'enmiş, ihtiyarlam ış!!. Yaşının altmış 8
 ... vikli. Güverteye adım attığım sırada. “Din. görünür sebebi Allah'ın adını yaymav
hareketlen ha ^ oklıyor, duyuyor musun?" diye sordu olabilirdi, ama iki kaptan arasındaki m 'AfcdwWt« ^ J "
'* bak' " Vh > !ev duymuyordum ama duyuyor, m ,ş gibi y a p „m Merakımı giderecek tarzda konuştun,- ' «»retti
Dinledim. >' . kendisinj kandıramayacağımı çok iyi bilirdi. -SİZ de İstanbul'dan Doria'ya mîni 0,
Elbette inan ^ ^ ^ eksiktin Sidi Can!" dedi gülerek. mi?" geldlniî. öyle

FUİa ^ sarıldık, fok sevindiğini yine “Sidi Can, Sidi Can" İliç bozuntuya vermedi. Doria adını telafhr
dCrek adımı tekrar edip durmasından anladım. Bir yandan dırıııadı. maksadımı çok iyi anladığı halde k ' elmeme to>ea|.

vreslne emirler yağdırıyor, bir yandan dürbünüyle müttefik almadı. Sesinin tonu ve hitap şekli değişti- mUM>p

donanmanın tabyalanışını seçmeye çalışıyor, bu arada benimle -Adalar denizini Venedik'ten kurtarmak lazımdır ^ ...
la! Yoksa M ısır hâzinesini korumaya, emniyetle İ s t a n b u l
de sohbet ediyordu.
"Neden geldin?" tırmaya yirm i kadırga ile bir Salih Reis yetip artardı"

"Yardım etmeye elbette!” -Venedik yanında Portugal. M alta v e Ceneviz de var. Tabii
hepsinin üstünde Kral Karlos ve kızıl ceketlileri. İspanyadaki
T
•Papa III. Paolo bütün Akdeniz devletlerini bir araya getirip söylentilere göre Akdeniz'de bugüne kadar görülmüş en büyük
seni Akdeniz'den kovmak isterken ben öyle dursa m ıydım ?” donanına imiş!"

"Burada bulunmamız papanın hayaline ulaşm ası için değil “ Doğrudur, eğer bir yerlerden daha yardıma gemiler gelme­
Sidi Can. Akdeniz'de Allah'ın adını yaym ak ve Ronıa Germen se üç gündür savaştıklarımızın sayısı yüz kırk pare yelkenli kal­

İmparatorluğunun bozgunculuklarına bir son verm ek." yon, yüz altmış sekiz kadırga ve elli iki nakliye gemisiyle toplam

"Papa da sizin gibi düşünüyor efendimiz, o da Akdeniz'i Sul­ 27ü parelik bir donanmadır. İçinde de elli beş bin kadar asker
olduğunu öğrendik. Arada dolaşan işkampaviye. karakulak, ka-
tan Süleyman'ın ve OsmanlI Devleti'ııin bozmasına müsaade et­
raka ve sandalları hiç hesaba alma, iblisin birde hastane kalyo­
meyeceğini söylüyor. Krallara mektup yazıp kutsal İlaçlı ittifakı
istemesinin sebebi Korlü adasını kuşatmanız değil, Türkleri bu nu getirdiğini iriliyor musun?”
D ürbününü gözünden çekip yanındaki yaverlerine emirler
sulardan la Orta Asya'ya göndermeyi istemek."
yağdırdı Sis tamamen dağılmıştı ama rüzgâr hâlâ Doria nın
Mısırdan sultan hazretlerine her yıl gönderilen vergiler ile
hazînelere el koyması için Girit'e şu donanm ayı gönderm esi de lıiııe esiyordu. Klbette onun da her şeye bir çözümü
bundandır, zahir." rada fark ettim. Eski Hızır Reis gitmiş, yerine lll,1^d'1

^ ®arseh>na limanına bakan M ontjuic kalesinde bir D erya H ayreddin Paşa gelmişti. Evve'“ d ben ulaş-
« m donanma amiralinin Andrea Doria olduğunu duy- ben bulunur, bir emir verdiği zaman o ^ ^ olsa em-

hfaterin* ^ayredd' n Paşa adını anm amıştı. Eski rekabet

tırırdım. Şim di kâtipleri ayn. y a v e r l e r i ; . ıcvendter.
n' ° “ 8u,lu blr anda m e ra k ettim Çünkü bu s a v a ş ın rinde altm ışa yakın reis ve subaşı var

331
330
 h a r a ç la r , hamlacılar, kalyoncular. Yüz y|rmi
.• K a r t a lla r ve akbabalar arasında bir şahl
.kUyed'er. ^ aşk||1 asker... Kaptan-ı D erya demek
“ B a k m a ş a h in d e d iğ im e Sidi Can, bülbül bf',1
■ kadırga ve Yine de sayısal üstünlük Do.
ateş iç in d e ııe işi var bülbülün?' " ' Vlhl W »
tek başma deniz Preveze'de ezeli rekabeti sonlandır,,,
riadaydı Sanki bu s e ^ ^ ^ Karlos a teslim e azimli gö- ■ E fe n d im i/ , s iz e b ir h ik â y e anlatayım tnı*
••Taııı zam anıdır y a !"
öyle gitmeye Ha^ n| k(|eniz.in en ün)ü kaptanları General de
rûnüyordu i steı V|cenz() Kapello ve A lessandro Con- -Küçükken babam anlatmıştı. Nemrut Hazretl

Gonzaga. Mareo(,r" " ( olla hizmet ediyorlar, gemi- bağlatıp m eydanda büyük ateşler yaktırmış. Yanın, v i T !

dalmiero da paPa" " ’ |armda Şeydi. Salih. Cafer. Sinan ve yarak ateşler. Sonra bir mancınık ile İbrahim'i ateşe
,ar İbrahim havad a ateşe doğru giderken yanında serçe W »
S İm ist'd n o ld u Ju n u ö ğ ren m iştim am a yin e d e D oria üstün
I,ir k u ş b e lir m iş . O na yetişmek için neles nelese kanat çırpıyor-
görünüyordu. Cevap vermeyeceğini, planın, açıklam ayacağın,
muş. İbrahim . 'Ne yapmaya Çalışıyorsun?’ diye sormuş. Kuş.
biliyordum ama sormadan da edemedim:
•Sana yard ım a geldim, varsa bir isteğin derhal yapayım.'demiş.
■Nasıl başa çıkacaksınız efendim?
O zaman İb rahim Sen, şu cirminle bana nasıl yardım edebilir­
■işte sen geldin ya! Şahin gibi bir kalyon d a getirm işsin!'
sin k i 1 D erhal uzaklaş yanımdan, bari yanma, kendini kurtar!'
Güldü. Sonra yine emirler yağ­
deyince kuşcagız, 'l'.vct belki sana yardım edemem, ama senin­
dırdı. Hangi gemiler nerede dursun,
le yanarını, değil mi ki ben de senin inandığın gibi inanıyorum,
rüzgârı pupadan mı pruvadan mı al­
bari salım ız belli olsun!' demiş."
sınlar. cengâverler nasıl davransın,
Hızır Reis etkilenm işti. Bir an dürbünü gözünden çekti, uzun
hemen her şeyi bulunduğu sancak
uzun yüzüm e baktı, yaptığı şakaya pişm an lık gösterip konuyu
gemisinden yönetip yönlendiriyordu. Her an değişen şartlara
dağıtmak istedi:
göre hesaplar yapması, kararlar verm esi gerektiğinin bilincin­
"So n ra ne olm uş kuşa?"
deydi. Preveze sahiline asker çıkarıp ta b ya ku rd urtm ası da
"İbrahim ile beraber ateşe d ü ş m ü ş le r. Allah o kuşun
böyle bir planın gereğiydi. Doria'nın askerlerini karad a imha
na düştüğü kızıl ateşi kızıl g ü lis ta n a dön dü rm üş. üülle Ş
etmekti niyeti. Ama önce onu buna m ecbur b ırakm ası lazımdı.
onun için kırm ızı açarmış ve o kuş bülbül İmiş elendi'
Ben işte tanı da bu amacına yardımcı olabilirdim . D oria'ıım ge­
H a y r e d d i n P a ş a b o y n u m a s a r ıld ı. GÖ2Ünd* ^
milerini kontrolden çıkartıp karada savaş kararı alınasım sağla-
ayrıldığı günkü gibi bir damla yaş vardı. Ses m ^
)t İrdim. Bunu önermek için Hızır Reis'in az e vv e lk i şakasını
urdum Benim kalyonumu küçümsemişti; ben de kendime dum: . ü n , elendim, bülbül de-
güvenimi açıkladım: “ B en de size yardım için kuşlar getirt ^ ^ nlücah,d,ın

8*1. am a tariakuşiarı. Hem de üç yüz tan

332
 B u n la rın yakalanmaları çok zordur. efendlmiz; ne.
dlklar.nda lo rsala r artık vardiyanlan duymaz olacak, pasapa-
K‘n K^r'dar geciktin, sanıyorsunuz?"
rolaııın sesini tanım ayacak, Doria nın bütün gemileri farktı bı,
r l Î Ş ia r la ne iÇln.lZ olur S id iC a n !"
komutla hareket edecek v e değiştirilen her komut bir öncekiyle
Z L DoriaV yenemezsek gece uçuralım , yarın ne işe
çatışıp lo rsa la r itaat edecekleri seslerden hangisinin silistre-
va,allıkların, görürsünüz efendim! Yeter ki gece İrana bir ateş
(tPi, hangisinin tarlakuşundan geldiğini anlayamayacaklar."
kayığı verin." “ Akşam a ateş kayığı hazır, ama bu kadırga dalaşının arasına
"Aleş kayığı ha?’ seni göndereınenı. başkası gitsin."
■Efendimiz, farla kuşları geceleri az gorur v e ço k uçamazlar.
Bu gece bir aleş kayığıyla Doria'nın d onanm asına kadar gidip JL
orada hepsini serbest bırakacağım."
Akşam ateş kayığı geri dönmedi. Sekiz levend orada şehit
"Sonra?"
olmuştu. B ö y le c e daha savaş başlamadan kadırga dalaşının al­
"Tarlakıışu çok güzel ses taklit eder efendimiz. Özellikle de
tıncı giinüııde şehit sayısı doksan altıya yükseldi. 0 gece iki
ıslık sesini "
saat kadar uyuduk. Gün ışırken bütün gemilerin fenerleri yanı­
*!?.*
yor ve sahild eki yeniçerilerin ateşleri etralında cenk türküleri
"Şu duyduğunuz silistre sesleri var ya efendim , hani şu tiz
sesler?" duyuluyordu. Güneş dogmasına yakın yedi hafız aşırlar ve tem­
citler okudular. İşlerinden birini bulup her gece böyle mi yap
"Vardiyalıların düdüklerinden mi b ah se d iyo rsu n ?"
tıklarım sordum , “ Hayır," dedi. “ Kaptan-ı derya Hayreddin Paşa
tursalar ve cenkçilerin o sese göre d avran d ıkla rın ı, kürek
hazretleri bıı gece emretti!" O zaman anladım ki bugün Doria ile
çeker, durur, oturur, kalkarken hep o sesle yö n etild ikle rin i bi­
lirsiniz elendim" hesaplarını göreceklerdi. İnsanlık hafızası ya Hayreddin Paşa
İÇ İn -I C e n ı a z i y e l e v v e l 9'15 C u m a r t e s i, v e y a A n d re a Doria için 28
Bilirim, bizim vardiyalıların her kürek çe k iş le Yeeek-di-rAI-
Septieınbre 1538 el Sabado diye bir zafer tarihi kaydedecekti.
alı VtTk-di-r Allaaaalı' veya Hu-daaa Hakk, Hu-daaa Hakk'
dedikleri gibi " Ama Şim dilik kaderin hangisine güleceği belli değildi.
Sancak gemisinde. Hızır Reis'in kamarasında kandiller yan
«nııı^'vnT K*‘" ,llerlm1v de bvr bir kesik v ey a uzun düdük se- yordu İzin isteyip yanm a vardım. Ateş kayığının geri gelmeyi*
dlkk-n s,..! 1 %ardlr efen d im iz. Ve forsaların ilk ögren- "V üzülmüştü. Girdiğim i görünce yerinden doğruldu.
*ey bu komutlardır *
“ B ir rüya gördüm Sidi Can!"

g e ı"
"H ayırd ır inşallah efendimiz!' nusret
kolay Kuşia, <|u ? J n " ' iîemilerine kondurduk mu geriş'
■'Allahım. İslam 'ı kâfirler üzerine uvvt ye yaslayı-
u *n silistre seslerini taklit etm eye başla-
ıhsan eyle!' d iye tazarru ve niyaz edip başım g
 ieti'n", hürmetine girince işler değişm,,,, an
ılvku ile uyanıklık arasındaydı. Şu gördüğün limanın
ınakal„ kaygılar, arada rekabeti doğurmuştu s T ,f
vermişi1"1, y karaya ufacık ufacık serdin balıkları ç,k.
kendisini kaptan-, deryalığa layık gören kim bili t
ya" ken,r’ndd
a; da iki tane karn, yarık balık vardı. Ben onlar,
devletin paşazade vazife yapıyordu? **v«
r l ^ ı n , sırada al küheylana binmiş alperenlerden bin.
-Size muhalefet mi ederler?"
T a «m vamma geldi, atın başını çekip durdu. B ir peşteına|
■■Muhalefet değilse de tedbirsiz iş görmeye ye|,e„,r ar
a ° U f a c ı k balığı elime verip. 'Al bunu H ayreddin. şevke,|u
manla küçük dalaşlara girerler. On dört askersiz firkateyierÜ'
^ İ l " a P e p e y l e , 'd e d i. S o n r a ç ık a r ıp e,im e bir
gu, Reis i gönderdiğim vakit niçinini sordular. GerektlM
küçük kâğıt tutuşturdu ve kayboldu. Kağıdı açıp baktım. Ye-
dir!' dedim.
Şii mürekkep İle. 'Nusrun m in A lla lıi v e fe th im k a rîh v e beşşiril
"Hayalet gemiler?”
,mi minin yazılmıştı. Bunun bir ayet olduğunu bilir inisin Sidi?..
•Evet hayalet gemiler, üç mil ötedeki sığ suların kumlarında.
•(Ey M uham m edi m ü m inleri m ü jd e le k i A lk ili Kırı b ir ya r d ım ve
İskandiller bizi yanıltmadı ve hayalet gemiler suyu suyuna de­
yakın bir lelih vardır, ' demeye gelir. Rüyadan uyan ır uyanmaz
mirlemiş ihtiyat birliklerimiz oldu... Her birinde ziftlenmiş lıçe
şükürler edip sultanımın bize verdiği kutlu sancağım ı istettim.
larda bol m iktarda barut ve mühimmat mevcut. Kaçacak kâfir
Sonra da hattat ile terzimizi çağırdım."
gemilerini de toplamak lazım değil mi? Lâkin reislerin hepsine
"Gemi İmamlarından birini çağırmadınız mı efendim ?"
bütün bunları söyleyemezdim. Turgut'un on dört gemiden yal­
“Çağırmadım, çünkü rüyayı kendim tab ir ettim. İnşallah ol
nızca ikisiyle döndüğünü görünce aralarında dedikodular üret­
ufacık balıklar kâfir donanmasının firkateleri ve sandalları ola­
mişler. Sonra d a beş altısı karaya çıkıp düşman donanmasına
caktı Erzak ve ganimetlerle İslam askerinin çok doyum olacağı­
bakarak gözüpeklik etmişler, erken hücum etmemiz için askeri
nı düşündüm. Karnı yarık balıklar ise kâfirlerin kadırgalarıydı.
bölmüşler. H er yerd e karakulak eksik olmaz derler, birileri de
Hepsi Sultan Süleyman’a peşkeş olacaklar. Kâğıttaki fetih ayeti
bunu bana yetiştirdiler. Yüzlerine vurmadım, ama divan top­
de Allahın yardımı. Peygamberin mucizesi, enbiyanın himme­
layıp müzakereye başladık. Nezaketle, 'Oğullar, gaziler! Müşa­
tiyle mansur ve muzaffer olmamıza işarettir."
vere. Peygam ber in sünnetidir. Ve akıl akıldan üstündür. Her
kı ama tedbirleriniz de tabirlerinize göre m idir efendi­
miz? ° kinıiıı gönlünde, derya işlerine dair bir tedbir varsa, söylesin.
Bazı yo ld aşlar bizim hakkımızda. Paşa kendi tedbir eylemez
mltıiedhi 1
lu,l>lr,erim bu tabirime göredir. Gelgelelim reisleri- tedbir edenin dahi sözünü dinlemez, demişsiniz. Hâşâ, y

C ! i Î lnd'!,Û Phelerln,V ard 'r." <la olan söze muhalefet etmem, isterse bir çocuk si y
sert davrands ^ 5"1netmek hususunda ne kadar tatlı ne kı söyleyeceksiniz, şimdi söyleyin, dia kı dedıko u
“ ytr’deonun b îr't)d,>,>rdum B >ı söylediğine şaşırmıştım- Ce- Katarda d eve bir öter. Nizam ve intizamı bozaca ış
hlt kim». s,)/ClI * 'klielen hiç kim seye rastlamamıştın1,
maz,’ dedim .”
Un ûs,öne söz söyleyem ezdi. OsmanlI DeV'

336
 ,„ız efendimiz, haddini bilmeyene haddini bil-
''^ JL ü z e kaftan giydirmek ka<lar<l,r.”

d “ onların kaftan giymeleri bize uç kadırga ile beş yÜ2

vnenatlad, Dün hezimet günümüzdü.-
Bugü" de zafer gününüz olur inşallah efendimiz, gönlünü.
cen tutunuz.
-inşallah Sidi Can. Çünkü tan yeri ağardığında artık ihtilaflar
bilecek hepsi benim sözümü dinleyecekler, yemin verdirdim."
Barbaros Hayreddin Paşa rakibini o gün yenmeyi kalas,na
koymuş, bütün hesaplarını ona göre yapmıştı. Düşmanını Pre-
veze'de gömmek niyetindeydi. Bu yüzden karaya asker çıkarıp
labya kurdurmuşlu. Doria'nın onu yenebilmek için gemilerin­
deki askeri karaya dökmesi kaçınılmaz olacaktı. Bu durumda
Hayreddin Paşa askerden boşalan gemileri kümeleme bal­
yemez ateşine tutup asker ile donanmanın arasım kesecekti.
Böylece hem donanma hem de asker topluca imha edilecek,
Bir zamanlar Antonius'un Kleopatra ile utanç dolu kaçışını
kesin zaler olacaktı. Elbette Doria’nın da buna göre bir hesabı
gören l’reveze yamaçları, k e s ta n e karası kuzey fırtınasına gebe
olmalıydı. Kim bilir o ne tuzaklar hazırlıyordu. Bunca yıl sonra,
parlak bir sabaha merhaba desin diye güneş, kör boğazdanya­
ikisinin birbirinden ayrı düşündüklerini, birbirlerinin planları­
vaş yavaş başını çıkardı. Doria ile Hızır’dan birinin zaferini gör­
nı kestiremeyeceklerini zannetmiyordum. Birbirlerinin o kadar
mekti amacı. P r e v e z e s u la rın d a k i Müslüman olsun,
her asker,
çok manevralarını görmüşlerdi ki... Birisi kutup yıldızına bak-
Hıristiyan olsun, akşam zafer naraları atmak üzere uyanmıştı.
sa. diğeri ayın ışığını arar, birisi bir ada alsa, diğeri karşılığını
Her ik i t a r a f ı n g e m ile r in d e k i hareketlilik bunu gösteriyordu.
ondan büyüğüyle verirdi. İşte oğullarını da bu savaşa getirmiş*
Rüzgâr D o r ia 'd a n y a n a y d ı ve Ayamavra adası önlerindeki do­
erdi. Birbiriyle arkadaş olan oğullarını... Her iki donanmanın
n a n m a d a h a r e k e t l ilik görünüyordu. Kadırgaların kürekleri şa-
göbeğinde oğullar çarpışacaktı ve korkarım ki bu rekabet
h in k a n a d ı g ib i in ip kalkmaya ve Akdeniz’in kekremsi suyunu
hT ' 1" ' SOnr* ofiull,1ra da aktarılacaktı. Tabii eğer Doria.
k ö p ü k le r ıd ir m e y e başladığında Hayreddin Paşanın reislerine j
Mir alıp Ispanya kralına verdiği sözü tutamazsa.
y a ln ız c a , "Giin bugündür, hazır olun!” diye mırıldanarak görev­

i n i n başına yolladığını gördüm. Yarım saat kadar yalnızca

Horia’nın gelişini seyretti, rüzgârı dinledi, rüzgârgülünün^*^
 rvırla kalyonlarını ortaya almtş, yelkenleri fora etmiş,
(ıyor. bil sonraki kırbaç darbesinin saniye|ik gecik
n,Ölfl" L n ı o n a göre düzenlemiş, süzülerek ilerliyordu,
kadırgaların ^ Roma|ı|ar zamanında bil.- Akdeniz'in bu denli güçleriyle küreklere asılıyorlardı.Küreklerini çektikleri k Î T
veya çektiriler. kalyon veya kalyetalar atmaca olmuş bir av
? T 4ri,yblrdon«.m.yt görmediğini düşündüm, ikmal gemil,.
koşacaklar, yoksa alıcı kuşlar,,, önünde besili güvercinlere " l
' 'hariç tutarsak van yana ve arka
arkaya dizilmiş iki yüz pare
dönecekler, onların gücüne bağlıydı.
' drenlerin tüylerini diken diken etmeye yetiyordu.
Doria'm n gelişini seyrederken rotasını Preveze'ye çevirmiş
Tşte zincirlerin şakırdayacağı, çığlıkların ve haykır,şiar,n
bu ıstırap v e çığlık dolu haçlı kadırgalarınıngökyüzünden na-
birbirine karışacağı bir kovalamaca daha başlamak üzereydi,
sil göründüğünü hayal ettim. Bir martı olup yükseklere çıka-
forsaların ağzından çıkan farklı dillerdeki küfürler yahut dua-
bilseydim, herhald e her kürekte beşer forsadan iki yüz altmış
lara. turııa kanadı giden kadırgaların kürek fışırtıları ile silistre
kişinin aynı and a öne doğru eğilerek yaptıkları hamleden sonra
sesleri, her bir kadırga yahut çektlrldeki küreklerin denize da­
küreklerin bir an havada bir şahin kanadı gibi hareketsiz ka­
lış ve çıkışları esnasında ıskarmozlara sürtünerek çıkardıkları
lıp beklemesi ve forsaların serbest kalan ayaklarını güç almak
uğultu ve dalgaların tırmalayıcı vınlaması birbirleriyle boğuşu­
doğru ittirmelerindeki
üzere öııe d aya ya ra k bedenlerini geriye
yor. bunu vardiyalıların çıplak forsa bedenlerinde şaklattıkları
ahengi görebilir, forsaların nefes boşalttıkları anda küreklerin
kırbaçların tehditleri bastırıyordu. Azıcık acıma hissine sahip
kadife sesi çık ararak sulara gömülmesini, birkaç saniye sonra
olanlar, o anı yaşamış olsalar, ya küreklere beşerli sıra ile otur­
da kadırganın koca gövdesinin ileriye doğru kaymasını izleye­
tulmuş çıplak (orsaların özgürlük için yanıp tutuşan yürekleri
ile keıulinl küreğe mahkûm eden efendilerinin hırsları arasın-
bilir. belki m ucize eseri suda yüzen bir kuşun, seyre doyum
olmaz hareketlerine şahit olabilirdim. Ama bu bir savaştı ve
dakı dehşet verici tezattı görüpağlayabilirler ya da her bir kü­
seyir için değil can alm ak için gözler açılıyordu. Yine de düşün­
rek hamlasının ayrı bir yürekte tutuşturduğu hürriyet ateşiy-
meden edem edim ; acab a Akdeniz suyuna tadını veren şey. şu
l^ltnnablllrlerdl Akdeniz de bir kadırgayı kovalayan veya bir
acımasız v ard iyalıların elindeki kırbaçların, kürek mahkûmla­
*,ov* 1*n,5lnı gören çok insan tanıdım Ama bugün
rının sırtların d an sızdırdığı kan veya alınlardan dökülen terler
herhangi bir kadırgayı kovalarken v ey a kaçarken gi>
miydi? Belki de acım asızlığın kanı ile gayretin teri kadırgaların
"U saıuıuvl"1' ^ 5a,’il olan nisanlar bulıınduğu-
dışında bir ye rlerd e nıeza-meza karışıp Akdeniz e o tuzl
brbaçlaım r l,"^lln sınm gihi kavrulm uş sırtlara indirilen
veriyorlardı da biz bilmiyorduk, üelen kadırgalara bakın im-
ta oldukları ih ç İHrsa yazılanların ayla rd ır oturmak-
Dolap b eygirleri gibi gözleri bağlanmış şu forsalar bl e
•yaklanınn ağrısır bankın altına zincirle bağlanan
‘şleriııi başarm ış olm a heyecanıyla küreklere a s ıl>ora
Ifeçmiştir Zavallılar, başkalarının
biri seksen okka tartan devasa küreklerin tLI|,acl" ‘
*û bir güçle haykırarak nefeslerini boşal-
el|cr kadar, suya giren palalarına da hükme e
 hasar gördüğü için lim ana çekilmiş. Rndülüslü mücahi
nd, kaldırılıp köpükler saçarak denize ritim le girip ç lkmas,nı
benimle b e rab er H ayred din Paşa'nm sancak gem isine v e r Z !
Z m a k yüzlerce bela ve sıkıntı arasında, bu forsalara bir he.
d Sonradan öğrendim , acem i mücahitlerimi himaye etmek ici
yecaıı veriyor olmalıydı. Gençliğimde. B illu re 'yi aram ak için bjr
bunu kendisi istem iş.
gemiye gönüllü lorsa yazıldığımda hissetm ediğim şeyleri şilndi
hisseder gibiydim. Birden, borçları yüzünden küreğe mahkûm B u s a v a ş t a b e n im vazifem Barbaros'un emirlerini işaret fla

olmuş fakir aıııa dürüst insanlar aklıma geldi. Gündüz güneş­ m a la r ı ile filo r e is le r in e bildirmekti. Her bir komutu o söyleye­

ten. gece soğuktan emin olmaya çalışan yah u t dış d ünyayı an­ cek ben ilg ili f l a m a l a r ı a r t a r d a toka ederek emirleri ilgili reisle­

cak güverte ve borda tahtalarının yarıkları ile küçük lombozlar­ rin k â t i p l e r i n e u l a ş t ı r a c a k t ı m . Varagele sisteminin düğümlerini

dan görebilen adamlar. Aile reisleri, babalar, kocalar, evlatlar. s a ğ la m la ş tır d ım , m a karalarını yağladım, halatları yedekledim

Bürümcük mintan veya don giyebilenler. çok zam an bakla ve ve c a n p a z a rı k u r u ld u ğ u n d a lazım olacak belli komutları ifade

somundan oluşan tayınlara razı olanlar, gün doğum u ile gün eden f la m a la r ı y a n ım a y ığ d ım . Nihayet her biri üç veya dört fla­

batınımda zincirlerinden ayrılıp güvertede kısa süreliğine do­ m a n ın d i z i l i ş i y l e i le i f a d e edilebilen komutlar: “66 hücum el!” ,
laşabildi yahut başkalarıyla yüksek sesle sohb et edebilenler. “ 28 y e l k e n d ö k ! " , " 9 3 i s k e l e alabanda!” , “ 17 çengel at!” “35 top

Şimdi hepsi tek sınıf olmuş, Papalık donanm asınd a küreklere a t e ş le !" . "71 s n ğ m d a k i n e ç a t ! " , “ 60 kaç!" vs.

asılıyorlardı Kim bilir şu gemilerde yalnızca kaçaru la ile duy­ her şey daha iyi seçilmeye baş­
Haçlı d on a n m ası yak laştık ça

u y a çalışan. bakla ve layın yanında arad a sıra d a tatlı yüzü landı. D onanm a te rtib in d e Venedikliler, İspanyollar, İtalyanlar,

«ören kaç masun. Akdeniz çocuğu vardı'.' Sırf azık masraf, yü- Portugal ve C e n e viz lile r ayrı ayrı filolar halindeydiler. Borda
7 „;n hMab" " '“ bar.an. küçük b o rç la r için yıllarca düzeninde üç saf olm uşlard ı ve en önde siper görevi yapacak
1 ><" te bırakan, bir kaçarula lapa için bir y ıl forsalık lıiz- kalyonlar üç filo h alind e ilerliyordu. Bunlar sırayla Giovanni
Doria. M alta ş ö v a ly e le ri ve Kaptan Gonzaga'mıı yöııetimindey-
z s z r az de8 iidı ç Q n k ü - A n | a d ™ ^ « « * .
biler. And rea D oria'm n am iral gemisi kadırgaların başında ikin­
delesi olarak " ,r. ! ' r,IS" U İa b ' r ö * s ü r l i l k v e ölüm k a lım müca-
ci kadem ede y e r alıyo rd u. Oğlu Giovanni de hemen yanında.
aıasınöakı'n.kjt,' a ' ° a" latl" n kİ 1)oria ile Hayreddin
°n u n a rk asınd a M a rco Grimaııi ve Vicenzo Kapello'nun kuman-
uğruna öld üklerini " " H ' ' " binlerce insan burada ne
<la ettiği ask er taşıyan gemiler vardı. En arkadaki nakliye ve
•’reveze'de ne ışı v ı"' " <IÛnyadan geçeceklerdi. Peki ama
nınyolu yalnı,. -. (. ' ' 1111 " ,saıl|arın? Ç o cuklarına rızık arama- lk"tal gemileri Alessaııdro Coııdalm iero yönetimindeydi. Hay-
r« ld iıı P aşa dünkü savaş meclisinde sanki bunları biliyormuş
Y*n- S ^ dU?
g ibi reislerine anlatmış ve gemilerini hilal şeklinde dizecekleri
dışta tutarsak o ,u kurmu* askerler ile te p e lere kaçmış
"I herkese bildirmiş. Şeydi Reis sol cenaha, Salih Reis de sağ
het ‘d»1 mutlak ölümü " ' ,S" lan İ1 «em üerinde nefes alıp veren
'ndaıı geçirmişti. Kalyonum geliŞ*e ' '-"aha kumanda edeceklerdi. Savaş başladığında kendi sancak

342
 ,-HM kuvvetleri ortada olacak v e yan ,o d a oğlu Hasan.
gemisi damı f yer a,acaktl. |î,ı savaşın itibarl.s, inak," olduklar,,,, gördüm Fetih suresini okuyorlardı
Caler. Si"an ve -‘ ' ^ okumaya basladıgnıda ( ezayır deki sancağım,,, g ö n d e ^ r T
ettim. Sancak bild iğim sancaktı ama artık üzerinde b e n im iT
— 8 emisinin bahçeiiğind e puntel|ere
görmediğim bir yazı okunuyordu. Fetih suresinden bir » w
etra(ı gözetlerken bana ortada seyred en beş gemiyi
"Sasrını m m M h ı h ı r e f e th im k a r ih v e b e ş ,ir il m ü m in in ' M e te
Îare.T.'.i Baktım. Bordasında k.zıl haç arm alar, bulunan bü-
o ayeti sa n ca ğ ın a gece gördüğü rüyadan sonra yazdırmış. Aye-
vûk gemiler.. Neredeyse hayranlık uya n d ıra cak ka d ar da asil
tin sonuna d a h ita b a m azhar olan İki Cihan Güneşinin adını ‘ve
ve süslü... "Malta şövalyeleri." dedi, d ürbünü gözüne götürür-
beşşiril mü m in in e (y a M u h a m m e d T diye ilave ettirmiş. Bana
ken. "hepsine yazık olacak." Kendini savaşın ru h u n a adam ış gi-
"Hattatı v e terziyi çağ ırd ım ," dediğinde dikkat etmemişim. Me­
biydi. Dikkatle rüzgârı dinliyor, arada bir rüzgârgülüııe bakıyor,
ğer yeşil san ca k kıvam ım bulmuş, hattat ve terzi marifetiyle
yelkenleri gözlüyor ve henüz bir em ir verm iyo rd u . D oria nın
başka tü rlü d alg a la n m a y a başlam ıştı. Kaptan-ı Derya nın san­
gemileri çeyrek saatlik mesafedeydiler. Biraz s o n ra to p menzi­
cak gem isinde, b ild ikle ri şu zaferlere alışkın sancağın yeni bir
line gireceklerdi. Şimdilik vardiyalılar hep "Yol v e r!" komutunu
yazıyla yü k seld iğ in i gören bütün levendler, pasaparolanın ila­
tekrarlıyorlardı ve silistre sesleri ritmik d e va n ı e d iyo rd u . Hızır
nına gerek ka lm ad an tekb ir getirm eye başladılar. Tam 122 gemi
Reis çok sakin görünüyordu. Beklediği bir ş e y v a r gib iyd i. Beni
aynı and a tekiri r s e sle riy le dolmuştu. Birkaç dakika boyunca
yanına çağırdı. Koşarak gittim. "Yaz. Sidi C an," d ed i, "d iv it, kâğıt
gittikçe yü k se le re k süren o sesin tüyler ürperten heyecanı al­
bul ve yaz." Köprüüslünden yazı takımını getirip o sö y led i ben
tında Hızır R eis gözlerind en yaşlar akarak dua ediyordu:
yazdım. Kur an dan kısa iki ayeti ikişer defa ya z d ım : "A lla h d ile r­
"Y ü ce ler y ü c e s i, azam et sahibi Rabbim!.. Musa'ya boyun
se rüzgâr, durdurur ve denizin üsliinde k a la k a lırla r (Şu ra , 33)."
eğdirdiğin d eniz gibi şu denizi de benim irademe boyun eğdir.
ve Ey iman edenler Allah m size olun nim etim h a tırla yın . Ila rıi
Süleym an'a itaat e ttird iğ in rüzgâr gibi şu esen yelleri de bana
ize onlular saldırmıştı da biz onlara karşı b ir rü z g âr ve sizin
itaat ettir. İb ra h im 'e se rin ve selamet kıldığın gibi düşman ate­
r T f ™ ' ordular8ûıdem iştik (Ahzab. 9 )." B itir in c e ayet- şini de bana se rin eyle. D avud'un emrine verdiğin demir gibi
Dediöiı U "" ISklle W sancak,an denize bırakm am ı söyledi. ?u gem ileri e m rim e ram eyle. Levendlerim i bizzat Sana ema­
net ed iyorum , o n la rı m uhafaza eyle. Senin düşmanlarındır diye
N û s tü n d T ig e n n 'ı'b e 'r - 1'' T yaZl1' kâSK' " ’ '>İrİnİ
r,n>düşmana d• " ÇUstünde ay°> anda yakıp dumanla- düşman ed ind iğ im kâfirlerin gözlerini ve kalplerini levendlerlm
buayetleri Hüse T ° sıradn -fenıi imamlarından ikisi k'irşısıııda kör eyle. Ha-Mim, Taha ve Yasin hakkı için... Habibln
Kiğı'ların külleri <ı >al<anmıdan y ü k s e k s e s le o k u m a k t a y d ıla r , ^luhanınu'd e v e rd iğ in m üjdeyi bize verip tarafından bir yaı
vardım Yedi tan» h '** saVruluP gitti T e k r a r k o ş u p y a n ın a d|m gönder, fethi bize yaklaştır. Ta ki şu denizlerde kıyamete
haliz levendin onu., ___ — kn-
onun çevresin d e oturm uş oku- kadar adın az am etle anılsın!.. Amin, ey yüceler yücesi, azam
sat>ibi Rab b im !.."
344

345
.

Reis in duasına paralel olarak gittikçe yükselen
"* ıherkesi ölüme koşmak için hazırlam aya y e tip art-
tekbir seslen _ y0zinu. sürd ükten sonra
m,ş„ Gözlerindeki yaş. P da tereddüt o k lu ğ u v e ne yap m ak istediklerindeki kararsızlık
r B İ s m î h t raflnder Sidi: 'Cümle gem iler hazır ol! "
L a l a r , .oka ettiğim sırada levendler tekb ir ge tirm eye ara
verdiler 0 arada bir sessizlik oldu. Sonra ortalığı kuş sesleri
toplamaya başladı. Tiz düdükleri andıran sesler. H erkes çev-
resme bakınırken seslerin Haçlı donanm asından geldiğini fark
ellik. Akdeniz'de bulunmuş her levend. kâfir gem ilerindeki
sllistrc sesini tanırdı. Bizim gece saldığımız tarlakuşlarınd an
haberleri olmadığı Içiıı düşmanın bu kadar hızlı v e tekrarlı
kumullar vermesinden önce korktular. Çünkü her b ir komut
neredeyse hiç aralıksız tekrar ediliyordu. Sanki b ütün forsalar
vardiyan olmuş da silislrelere üflüyorlar. sanki b ütün kırbaçlar
susmuş da lorsalar kendileri gittikçe hız ed in iyo rlard ı. B u gidiş­
le gözleri bağlı forsaların çatlaması içten b ile d eğildi. I.eveııd-
ler ise hiçbir savaşta donanmanın bu d erece ş id d etli hücum
emri vermediğini bildiklerinden. Doria’nın öfkesind en ürktüler.
Huır Reis İle göz göze geldik. Bana teşekkür e d er gibi bak-
Çunku haçlı donanmasındaki komutların ikizleştiğini, hatta
UlUn aynı anda verildiğini d uyabiliyorduk. V ardiyalılar
itibı lakı r " rı,ikvc* tarlakuşları öğrendikleri sesi olduğu
J b u a u etmeye devam ediyor, forsalar, h am la cıla r v e cenk-
Ph d yo r «im h L i h? K ? y a n la r ' n S ' I İ S ‘ r e s e s l e r i n i a y , r m a y a
wlar hulıy, lnı v " r lrine benzeyen sesler ka rışın ca for­
a y ı nu öncelevec'ki""' ‘Skeleyi mi’ sancağı mı: p ru v a veya
""• W de taklit etme ?aşırıyorlar‘1' Dahası, kuşlar yeni
ey' Wbuk öğreniyor, bunu kendi aralarında
i l
h frgün b a tın ım d a y a p tık la r ı tab ii ayin le r gibi durdukları yerde
Kanatlarım a ç a ra k y a p ıy o rla rd ı.
‘ poria’nın g e m ile ri to p m enziline girdiklerinde rotaların­
hemen fark e d iliy o rd u . T o p m enziline giren Doria'nın gemile­
rinde bütün c e n k ç ile r, tiife n k çile r v e okçular artık levendleri
bırakmış, g a b y a ç u b u ğ u n d a , m izana kösteğinde, babafingo
marsipetinde. g ra n d i u cu n d a , v elh a sıl yelken donanımının her
paresinde, p ru v a v e b aş om uzlukta, gözcü çanaklığında veya
sancak g ö n d e rin d e k o m u tla r ve rm e y e devam eden tarlakuş-
larını a v la m a y a ç a lış ıy o r la r d ı. Elb e tte her kurşun, her ok, her
kılıç d arb esi g e m in in ak ş a m ın d a hasarlar açıyor, kendi gemi­
leriyle sa v a ş a n c e n k ç ile r e bakan D oria’nın tapası atıyordu.
Hayreddin P a ş a ra k ib in in d üştüğ ü hale kahkahalarla gülerken
gözii hâlâ rüzg ârg ü iü n ü n h ızınd a v e yönündeydi. Erinde geçin­
de rüzgârın d e ğ iş e ce ğ in i v e kendi lehine esm eye başlayacağını
umut e d iyo r v e b u n a in an ıyo rd u . Ö m rü boyunca rüyalarının
hepsinin doğ ru çık tığ ım b iliyord um . O ayetlerin kendisine rü­
yada b ild irilm e sin i Hz. P e y g a m b e r’iıı yardım ı olarak algılıyor
ve sanki gayb o rd u la rın ın gelm esini bekliyordu. Gerçekten de
birkaç dakika iç in d e g a yb o rd u la rı rüzgâr biçiminde geldiler ve
birdenbire T ü rk g e m ile rin i harekete geçirdiler. İkinci emrini o
v>ıkit verdi. G ö kte ku şlu k güneşi p arlıyord u:
Bütün gem iler! Gazanız m üb arek olsun!”
Islık ça la ra k gelen gülle le rin uçurduğu bahçelikten, güver­
t e n . şah n iş in le rd en kol v e b acakların savrulm aya başladığı
and'- Tevend ler b ire r ikişer şehit düşüyordu. Gem iler birbirine
° k mesafesinde y a k laşm ış, c e n k çile r her iki taraftan birbiri üze-
rine k ılıy o rla rd ı. H e r bir levend, heybetli bir öfkenin görünür
 0 v elve led e n itib a re n zam an nas.l akm.şt,, gün nasıl geçm,.
k tınmış haliydi ve ben o gün Haçlı gem ilerind e ilk kez z,rh Ve
(j fark.na v a ra m a d ık , güneşin son ış.klar. Barbaros'un sancak
c e v ş e n k u ş a n m ış askerler gördüm.
na işlenen a y e tin a ltın ib rişim lerind e kırılıp kaybolurken Preve-
İki saat S û re n çalışmaların sonunda gıtgıde m esafeler da.
ze açıklarınd a s e v in ç ile hüzün, kahkaha ile gözyaş, gündüz ile
rald , g e m ile rd e n çengeller atılm aya ve ad am lar b irb iri üzeri­
ne s a lın ıp uçmaya başladılar. Denizin üzeri tam bir cehennem gecegibi b irb irin d e n ayrışm ak üzereydi. Hafızlar yedinci hatmi

g ib iy d i V an an ateşler, güm bürtüyle p atla yan v e ikiye ayrılan de tam am lad ıkları s ıra d a artık zafer kesinleşmiş, denizin üzeri

gem iler, çığlıklar, küfürler... O sırad a bir ş e y old u v e bir anda yanmaya d e va m e d en kalyonlar, batmak üzere yatmış kadırga­

bütün Müslüman gemilerden kelime-i te vh it yü k selm ey e baş. lar, p arçalanm ış gem ile rd e n arta kalmış parçalarla dolmuştu.
lad ı L e v e n d le r hocaların tekrarıyla co şm uşlar, b ir ahenk ile Karıntıdan k u rtu lam a d ığ ı için orsaya kaçıp akıntı payında kara­
h a y k ırıy o r, Allah'ın adını, kılıçların h e r h a m le sin d e bir uğul­ ya oturm uş h a ç lı g e m ile ri ise takip toplarıyla yakayı ele vermiş­
tu h a lin e g e t irip gök kubbeye yükseltiyor, s o n ra can veriyor, lerdi. Elb e tte h a y a le t gem ilerin topladığı kadırgalar, kalyonlar...
candan geçiyorlardı. Top ve arkebüzlerin g ü m b ü rtü sü : kılıç ve Ve bir de d eniz ü s tü n d e yan m ak ta olan gemilere tutunmaya ça­
h a n ç e r le r in çakıntısı veya zincir ile c e v ş e n le rin ş ak ırtısı duyul­ lışan ask erle r v e y a r a lıla r ile başıboş yüzen kimsesiz cesetler...
m az o lm u ş, tek bir ağızdan tek bir ses te k b ir g e tirm e y e başla­ Doria k a çm ay a b a ş la d ığ ın d a karanlık çöküyordu ve fenerlerini
m ıştı. Yorulmadan, korkmadan, coşarak, ö le re k v e ölürken gök yakmadan g itm işti. B u . Akd eniz'in Osmanlı hâkimiyetine girdi­
k u b b e y i ç ın la t a r a k ...
ğini gösteren b ir iş are tti. O akşam , Veııedik'in Akdeniz’deki pek

çok kale v e ad ası, kend iliğ in d e n O sm anlı egemenliğine geçmiş

oluyordu. S a v a ş ta z m in a tı o la ra k istenecek altınlara ise Grand

m Seigneur S u lta n S ü le y m a n k a rar verecekti.

Sevinç çığ lık la rı v e ş ü k ü r dualarının, mevcut sayım ları ve

kaY'P te d a rik le rin in , şe h it d efinleri v e gazi tedavilerinin, gemi
tamir v e ikm al ö n le m le rin in , velhasıl her zaferin sonundaki
koŞturm acanın bittiği gün p ad işahın kapıctbaşısı, Boğdan ın
felhl H ab eriyle geld i. H a yre d d in Paşa sevinç üstüne sevinçtir
b e i reveze lim a n ın d a h erkesin katılacağı bir şölen tertiple

âP |cıb aşın ııı g e tird iğ i n am eyi okuttu:

 o Av lalamHayreddin Paşa!, »aryaHazanmübarekol.
san Kış mevsimi yakındır. Can, ayakayakAs,umaye
0 akşam v e d iğ e r ak şam lard a b u k o n u y u h iç a çam ad ım
0 ftlM .'.r«lo n a n ,n a y. İs ta n b u l’a çağ ırm ış olm aa. gaziler Û2(, Kimseden b ir ş e y iste m e yi old um o la s ı b ece re m e m iş tim . Bu
r,„d e bir muide etkisi yaptı. H e r k e s e sirle rin d e n ikisini bag,ş|a. sefer belki b a ş a rırım d iy e yutkund um d u rd u m . 0 ise b an a hep
dı H ayreddin Reis o akşam h em en herkesin eğle n ce sin e ortak Billure'yi so rd u , h iç G ır n a ta 'y ı sorm adı. B u n u b ile re k ya p tığ ım
oldu sık sık D o h a'd an b ah s ed erek . “ Nasıl d a fen erle rin i yakma- sanmıyordum; belki d e İsta n b u l'a g id e c e k o lm a n ın . C em a ym a
d.,n kaçtı am a!’ d iy e göb cjü ııl hoplata hop lata kah kah a lar attı. Hatun u öz lem iş b u lu n m a sın ın h e y e c a n ıy la b ö y le d a v ra n m ış tı.
Evet, galip ((elmiş, ezeli ra k ib in e iliz çö ktü rm ü ş, İsp anya d a n Yalnız ved a la ş tığ ım ız gün tıpkı Cezayir d e n a y rıld ığ ım ız günkü
Kanca Oruç'un İntikam ını almıştı. Bunu. "S id i, b ilir misin, Ce­
gibi bir s an d ık a ltın v e r ip te şe kk ü r etm iş. “ B u n la r G ır n a ta E m ir ­
zayir'i kaybettiğimde k ed e rim d en b ü tü n le ve n d le rin ıin önünde liği iç in ..." d em işti.
gömleğimi yırtm ış, ken dim d en utanm ıştım , bugün d e D oria'nın
M ü c a h itle rim İb iz a a ç ık la rın a gelesiye k a d a r ta m d ö r t gün
gömleğini yırtm a gıınü." d e y iş in d e n anladım . B u n d a n b öyle adı
boyunca k a ra la rın g ö rü n m e d iğ i sulard a z afe r h e y e c a n ıy la eğ­
tuzlu sularda sıradan b ir ra k ip olarak değil, b ü yü k bir kahra­
lendiler. g ü lü p o y n a d ıla r. B a z ıla rı bana g ö s te r m e d e n k ıç gü­
man olarak anılacak. B a r b a Rossa d e n ilin c e k ıy a m e te kadar
vertesinde v e sin tin e d e , zaferi şarap ile k u t la y ıp s a rh o ş b ile
Akdeniz titreyecekti.
oldular. G e c e d e n iz in ü z e rin i zifiri karanlık ö rttü ğ ü n d e , d alg a ­
ların kadife se s in e k a rış a n rüzg ârın sesi, y e lk e n le r in ç ırp ın ış ın a
karşılık vere n n arala r, s a n tu r v e b etidir n a ğ m e le r in e e ş lik e d en
Zafer akşam ında h erkes e ğ le n ir k e n hüzü n le n e n yalnızca
türküler k u la k la rım ız d a ç ın la y ıp durdu. S ö y le n e n le r h e p n e ş e li
ben İdini Mücahitlerimle su re ta eğlenm eye d e v a n ı ediyordum
ve hasret kokan tü rk ü le rd i:
ama aslında İçini burkuluyordu. H ız ır R e is isle d iğ in i almıştı.
ya ben. ben isled iğim i a la b ile c e k in iy d im '.’ B u r a y a gelir-
B ir gem im iz n a rd ır te lli v a ra k lı
en „ „ a yardım etm ek v e s o n ra d a o n d a n G ır n a t a E m ir liğ i için
Yelkeni k ırın ız ı y e ş il d ire k li
İm m i n ,y rt,m ' p a d iş a h ın f e r m a n ı o k u n m u ş tu ,
M ü ca h itle r H e la a s la n y ü re k li
ması ı r , Z a l " n * * * dU- Bah ar< ,a , e k r a r A k d e n iz 'e açıl-
M evtam n a sip e lsin b ize k a ra y ı
yapmam M İ " ,,'S ' v e End ülüslülerle y a p a m a d ığ ım şeyi
E v v e ld e n k a ra y ı so n ra s ıla y ı
,,R İ1 " " İS ' e b “
“ aba nasıl k a r n im i **** mÖca*1‘t y ' “U 'r mi>" deseın
B ü tü n y o l c u l u k b o y u n c a o n la r ın zihnini meşgul eden düşün-
nuştım de 0 b u n , '" ' B*'n b<*,£ln o r d u m u a lıp o n a y a r d ım a gel-
1G e r le b e n im z ih n im d e k ile r in fa r k lı olduğunu anladığım halde,
ordusunu alıp bana ya rd ım a gelir miydi'.’
d in le d ig im e z g in in d e v a m ı n ı b e n içim d e n kahram an lık türküsü-
350
 ^ « t ü r ü y o r , benimle birlikte m ücahitlerim in de a ynı ha.
masl'heyeca»; duymalar,,,, ister gibi m ırıldanıyordum :
G ır n a ta önünde nar idi bağlın
Endülüs yanlım da görünür dağlın
iyindi■m a z lu m la r durmadan ağ lar
Maniam ııasip elsin bize d evleti
Em elden devleti sonra nim eti
Nafile... Dünyalarımız ayrışm ış gibiydi. M alağ a tepeleri gö­
ründüğü sırada içlerinden beş kişilik bir heyet yan ım a gelip
ganimetin ve Hayreddin Paşa'nın verdiği a ltın la rd a n paylarına
düşenlerin dağıtılmasını istediler. S ö y le d ikle rin e göre hepsinin
ortak arzusu buymuş. Hayreddin P aşa 'n ın verd iğ i altınların
ganimet olmadığını. Gırnata Emirliği için h arcanacağ ını söyle­
dim Buna itiraz etmediler ama sevinm ed iler de. İşte ne yaptı­
ğımı o anda sorgulamaya başladım. B en A kd eniz'in batısından
doğusuna milli bir ülkü ııgrıma gelm iştim am a o n la r ganimet
İstiyorlardı. Ben Billure'yi gücendirm ek atlına bu d a v a ya baş
koymuştum, unlarsa karılarını, ço cu kla rın ı özlediklerinden
bahsediyorlardı. Ben ganimetin her pulu için b ir ih tiy acın gide­
rilmesini planlıyordum, onlar ço cuklarına a lac ak ları hediyeleri
düşünüyorlardı Ben kuracağımız em irliğin M ü slü m a n ları İber
t . mdan ve Endülüs'ten kazımak iste ye n le re karşı bir
e olmasını planlıyordum, onlar yaşad ık ları sefil hayata rıza
^ ' Ben milletim adına cllıat istiyo rd um , onlar sar-
bir alav davanın sam im iye tin e inanmayan
lir. nas.û m ' ' atl'n* mûca,’il bile denilse- n asıl yo l yürüyebi-
benüzvaldı Wİ, llllir(lim? Anladım ki G ırn a ta yı ihya İÇİ"
menılştir veya çok geç kalınm ıştır. O anda. "Bel­
352
ki de maya tü k e n d i." d edim içimden. Bu ruhsuz kalabalıktan bir
or(,u kurma ihtim alim olm adığım anlıyordum. Sindirilmiş itilip
kakılmaktan kim liksizleşm eye başlamış, fakirlikten altın derdi-
„ e düşmüş üç yüz. ad am d an ne çıkardı. Üstelik bazıları da yaşi,
ve heyecansız. A nlam ıştım , Müdeccenlerin çekecekleri daha
çok çile vardı. B u n u gö rem eyişlerine acıdım. Çilelerin demlen­
mesi. şikâyet m akam ınd a naz ehli olanların dillendirecekleri za­
mana kadar b ekletilm esi gerektiğine karar verdim. Kalyondan
evlerine dağ ılırken h ep si b irer mücahit gibi değil, korsan gemi­
leriyle sefere katılm ış forsa v e y a ham lacılar gibiydi. Ellerinde
ganimet m alları v e ço cu k la rın a götürecekleri umutlar. Onlara
hiç gücenm edim . H e p siy le heialleştim , altınlarını dağıttım, ev­
lerine yollad ım . G ün inm ek üzereydi ve ertesi gün birinci teşri­
nin son günüydü. H isa ra b ir gece erken gitsem ne çıkar deyip
yine dilenci k ıy afetlerim e büründüm . Yokuşu tırmanırken göz­
lerimden akan ya ş la r aya klarım ın üzerine, bağrıma dökülüyor­
du. Hava avazdı v e ben ağlam am ı durduramıyordum. Neye ağlı­
yordum. niçin ağ lıyo rd u m , bilm iyordum ; yalnızca ağlıyordum.
Ağlayacak o ka d ar ço k d erd im vardı ki. hangi damlanın hangisi
için aktığını b ile kestireıııiyord um . Uğruna yıllarımı harcadı­
ğım Gırnata nın artık tükenm iş bir hayale dönüşmesine mi; bu
hayal uğruna ç e yre k yü z yıld ır içim de sakladığım aşka sadakat
ğösterem eyişiıne mi, B illu re ’nin kapısından hep geri çevrilişi­
me mi: intikam h issiyle öldürdüğüm yirm i adam yüzünden Kral
Karlos'uıı M ü slü m a n la ra ettiği eziyetlere mi. babamdan miras
kalan e m irliğim in gereğini yapanıayışım a mı, yaşını ilerlediği
halde bir y u v a k u ra m ayışııııa mı, hangisine ağlıyordum, hiç
bilem iyordum . A ğlıyo rd um . Yaşlar gözlerimden boşanırcasına,
'Çimden ço ş u p gelen ırm ak lar çag larcasıııa ağlıyordum. Ne za-
n|an ad ım larım ın hızlandığının ve koşm aya ne zaıııaıı başladı-
 »ın),n farkında değildim ama hisara geldiğim de nefes nefese Vç
kın ter içinde ağlıyordum. Diyar-ı Kalb in taşın, kald,rd,m . içinç
girdim Terim kurumuştu ve iliklerim d onuyord u. B il|Ure nin
kumların, avuçladım. Kar dinmişti v e gökte yıld ız la r par|lyor.
du Usturlaba gerek kalmayacak kadar yak ın ,m d a yd ıla r üste­
lik, ömrümün her dakikasını yeniden y a ş ıy o r gibiydim . Mutlu
çocukluğum, suskun okul yıllarım . B illu re . vatanım , Akdeniz,
dostum Hayreddin Paşa, öldürdüğüm m uhafız lar v e daha pek
çok şey... Kumları avuçladım. sav u ru r gibi k o llarım ı göklere
uzattım, öylece bekledim, ağladım, ağladım , ağ la d ım ... Gözle­
rimden akan her damlada Allah'a halim i yan d ım ; ağladım . Sa­
yıklamaya ne zaman başladığımı bu yüzd en bilem edim :
“ Ey hiçbir zaman unutmadığım: sen de beni unutm azsın de­
ğil mi? Sen bana benden daha yakın iken y a n ed en hep ben
senden uzağa düşüyorum? Sen benim ya n ım d a sın , biliyorum
da neden ben senden hep ayrı k a lıy o ru m ? E y k a d e rle ri elinde
bulunduran, ben kendim için yol b ilm iyo ru m , b an a yo l öğret.
Ey her şeye kadir olan, Gırnata’yı ta ş ıy am a d ım , m ağlup ol­
dum, beni aflet. Hareketlerde ve sak in lik lerd e , k elim elerd e ve
ifadelerde, hayallerde ve hatıralarda ş ü p h e le r v e za n lar taşı­
dım, beni affet. Acizlik ve tembellik g ö ste rm e d im , korkaklık ve
cimrilik eylemedim, zalimlere boyun eğip g a d d a rla ra eyvallah
demedim, illa ki suç işledim, kendim den k u rtu la m a d ım , nefsi­
me mağlup düştüm. Gırnata yı ta şıy am a d ım , e m a n e ti yüksel­
tem edim . O halde artık al onu benden, ta ki ta ş ıy a c a k olana
ver, yükseltecek olana ver. Senden başka ilah y o k tu r Rabbinı
ve seni tenzih ederim."
v, , n a sı' g e ç ti, o r a d a n e y a p t ım , a y a z a n a s ıl da-
eUerimi " t ! * " uşumedim- hiV b ilm e d im . T an y e r i ağ a rırk en
8° er<> açık b u ld um . D ilim h â lâ b ir ş e y l e r m ırıld an ı-
vordı> a,na ne de<hsîımı be” de d a y a m ıy o rd u m . Üzerimden
, rkıI, kanadın kalk,,, kuş misali y ü k se ld iğ in i h isseder g,hi
duın. B e d e n im d e bir hafiflik vardı. K en dim i k urtulm uş, arınmış '
hissediyordum E lle rim sanki yirm i c a n a kıyan eller değildi
pogruldum. Diyar-ı K a lb in taşın, kapattım. Kapıya yöneldim
i
Yok. hayır, b ir h ay a! o lm alıyd ı... M utlaka zih nim ben i yanıl­
ıyordu. Yoksa sa b a h ın bu saatind e burada ne işi olabilirdi kP
Gece olup b ite n le r beni ço k etkilem iş o lm alıyd ı. Hem Madrid
nere. M alağa n e re y d i? A m a ne kadar özlemişim ki gü lü m seyen
çehresine b ak tık ç a b ak asım geliyordu. İlerledim , görd ü ğüm ha­
yal gözümün ö n ü n d e n kaybolm asın, biraz daha b en im le kalsın
diye iç geçirerek, gö zle rim i h iç yum m ayarak v e bakışlarım ı hiç
ayırm ayarak ile rle d im . D oğm akta olan güneşin ilk ışıkları alnına
vurmuş g ib iyd i v e o güne kad ar hep benden kaçırdığı gözleri ta
gözlerimin için e b a k ıyo rd u . O nu ç o k ama ç o k sev m em in , çok
ama çok öz lem iş o lm a m ın öd ü lü gibi hâlâ y ü z ü m e b akıyor ve
gülümsüyordu. B ir d e n kayb oluvereceğ ini d ü ş ü n ü y o r v e kay­
bolacağı ana k a d ar ö y le c e bakm ak istiy o rd u m . Adım larım ı ya­
vaşlattım. H â lâ ö y le c e d u ru y o r v e bana b ak ıyord u . B unu b ana
yaşattığı, h a y a l de o lsa ö z leyişim i d in d ir d iğ i için şü k retm ek ge­
liyordu içim d en. H e r uzak hayal gibi, d e n iz in ü s tü n d e b ir s e ra p
gibi ben y a k la ş tık ç a o n u n u z a k la ş a c a ğ ın ı b ek le d im . A m a h ayır.
'5te yan ına k a d a r v a rm ış tım . O a n d a k ork tu m . Bu b ir h a y a l de­
ğilse aklını b a n a o y u n o y n u y o r o lm a lıy d ı. G ö z le rim i yumdum.
Kendimi d in le yip , b e lk i k o lu m u ç im d ik le y e c e k tim . S ıc a k , simse
cak bir s e s d u y d u m :
Ş e h z a d e A lk a la L S e v g ilin in im ! ..”
355
İ

S e k i z y ı l s o n r a ...
-Sultan efendimizin yanındaki kiın b ab acığ ım ?"
-Sağındaki Şeyhülislam Ebussuud Efendi d ir Yusuf'um, so­
lundaki Vczlr-I azam Rıistenı Paşa hazretleri. Arkasındakiler...'
"Scıı ağlıyor musun babacığım?"
"Erccr kişi ntyyetlııe!"
-Allaaatıu Eklıer!"
İstanbul'un bir eşini dalıa yaşamadığı o günde Katilı Ca-
ıııll'ııln musallası önünde, bütün namaz b oyunca ağlayan yal­
nızca ben değildim Hayreddin Paşa nın en sevdiği komşusu
Beşiktaşlı Yalıya Elendi, elini tabutun üzerine koyup cemaate
ölüm hakkımla nasihatler ettikten sonra bir m illetin böyle bir
kahramana yüzyıllar boyunca ağlasa az olacağını söylem iş, baş­
ta sultanımız cirminin/ kaııuıı koyucu Süleym an Haıı olmak üze­
re-Allah uzun ömür versin- avludan taşan insanları gözyaşları-
M boğmuştu Bıllı,ıssa helalleşme faslında herkesin samimiyet'
dikkatlim çekli H ayredd in Paşa sevilerek yaşam ıştı. M usallası
- ünde el bağlayan d evlet erkânının haline bakınca huzurunda
""bağlanmak ve sayg ıyla d urulacak pek az insandan biri oldu-
'unu düşündüm. Gözlerim deki yaşlar, sildim. Fatih Camii nden
Z,.yrek yoluyla ila liç 'e inen tozlu yollarda İstanbul halkı dizilmiş,
tabutu geçerken b a yır dua etm eyi bekliyorlardı. Yaz ortas.nday-
d,k ama şiddetli lıir rüzgâr çıkm ıştı. T a b u t omuzlara alındığında
neredeyse savru laca k gibi oldu. Avludaki mahşeri kalabalıktan
tabut yol alam ıyor, yaln ız ca elden ele ilerletiliyordu. Haliç'e var­
d ığ ım ız d a denizdeki çalk antı şiddetlendi. Sular kabarıyor, dalga­
lar sahildeki ya lıla rın sund urm alarına çıkıyor, sur gediklerinden
şehre su d oluyord u. İstanb ul'u bilenler, Haliç'te o güne kadar
böyle bir su hareketliliği yaşanm adığını, bu devasa dalgaların
normal olm adığını söylediler. Denizin üzerinde cenaze alayını
götürecek bine vak ııı her b oyd an kayık, işkanıpaviye, çektiri.
hanım iğnesi v e d on a n m an ın küçük gemileri kâh yükselip kâh
düşüyor, b irb irle rin e ça rp ıyo rlard ı. Haliç'teki herkes bu kötü
havadan dehşete d üşm üş, şehadet getirm eye başlamıştı. Ben
de hayretler için d e yd im . O n ca yıl H ayreddin Paşa’nın yanında
kalmış. A kdeniz'de lıe r tü rlü havayı görmüş, böyle sığ alanda
büyük bir çalk an tıy la karşılaşm am ıştım . Hele de kapalı sularda.
İnsanlar tedirgin olm aya, korkm aya başladılar. Sahilde ayaklar
İlerlemiyordu. S u ltan ın atı ürkm üş, solaklar v e peykler kendi­
sini kalabalıktan a yırm a y a çalışıyo rlard ı. Her kafadan bir ses
Çıkmaya başladı. Yusu f'u sürükleyerek tabuta doğru koştum.
Hayreddin P a ş a nın Prevez e gününde açıp rüzgâra hükmettiği
a,las sancağı d ört kat edilm iş, tabutun üzerinde örtülüydü. Der-
hal ünu alıp açtıııı v e denize tuttum . N e de olsa üzerinde Mühr-
' ^ e y m a n vardı. A llah 'ın hikm eti, sancak açılınca rüzgâr bir
anda Hurdu, deniz sakinleşti. İstanbul yine bir yaz gününe dön
357
 I Şeyhülislam Efendi h alellerinin çavuşlar, tabutu bir KSbt.
kaftanlvla 0 r.tf.ler. Ben de elimdeki sancag, Peleng-i Derya-nın
»önderine toka ettim. Boğaziçi ne ç.ktık,
"'İs t a n b u llu la r ı hayrete düşüren ikinci hadise burada gerçcl(.
„ Herkes gibi, şaşkınlığımdan benim de dilim tutulaya?(l,
Başlangıçta benim gördüğümü onlar da görüyor mu diye şüpi
he etmiştim. Evet, bütün gözler Boğaziçi'nin sularındaydı. Az
evvel köpüren dalgaların sakinleşmesi yeni bitmişti. Ş imdi de
Boğaz sularının tersine doğru aktığını görüyordum. Sanki Bar-
baros un cenazesini donanması değil de sular taşıyor gibiydi
Üstelik denizin üzerinde yunus balıklarıyla birlikte serdin ba­
lıkları sıçrıyor, sandalların arasından kafileye eşlik ediyorlardı.
Levendleri gözyaşları içinde. "Hey-ya-Mev-la" derken hiç de
akıntıya karşı kürek çekiyormuş gibi değildiler. Anladım ki be­
nim gördüğümü herkes görüyordu ama hiç kimse gördüklerine
inanamadıgı için sesini çıkarmıyordu. Beşiktaş açıklarına de-
mirleyen donanmanın hizasına geldiğimizde top atışları başla­
dı. Cenazeyi taşıyan Peleng-i Derya koydan içeri giresiye kadar
Allah ın her bir ismi için bir top İstanbul semalarında yankı­
landı. Hafızlar Mülk suresini okurken tabut eşik taşına gelmiş
oldu. 0 sırada Hızır Hayreddin Reis'in sahilsarayım andıran ko­
nağında bir feryat ve figan yükseldi ki yürekler yakar. Cemayma
Hatun ile Aladule ııin seslerini tanıyabiliyordum , ama bir ses
daha vardı kİ diğerlerinden yüksek çıkıyordu. Hızır Hayreddin
aşanın İhtiyar gönlünü çalan ve ona genç kalbini feda eden
“ üyenin sesi olmalıydı bu Seslere karışan başka feryatlar da
^ “ yordu Sundurma ve hayatı dolduran kalabalığa bakınca
si veli * kadı nl arı ve çocuklarını gördüm. Hep-
^ “ “ •ellerini yitirmiş oldukları için üzülüyor, belki bundan
. le kendilerine yardım edip aydan aya gizlice kapılarına er-
^yığdıracak bir Hayreddin daha çıkar mı diye hasretle ağ-
Çorlardı. Vasiyet etmişti, tabutu eşik taşma koyacaktık ve
Cemayma Hatun onunla bıı taşta vedalaşacaktı. Cemaat durdu.
Cem aym a Hatunun gelmesini bekliyorduk. Yusuf elimi çekişti­
ripsordu.
-Bu taşa neden eşik taşı d iyo rlar babacığım?"
Önce parmağımı dudaklarım a götürüp, “ Sssss..." demek
geldi içimden. Cenaze orada beklerken konuşmanın uygun ol­
mayacağını düşünüyordum . Sonra bir çocuğun, yavrumun öğ­
renme merakını da geri çevirm ek istemedim. Sesimin en kısık
haliyle anlattım:
"Paşa deden, şehzadem, bu mermer taşı İskenderiye'den ge­
tirtmiş ve gemilerinden karaya çıkacağı zaman aborda olmak
üzere diktirtıniş. Yanm a d a sütunlar biçiminde beş baba taş
koydurtmuş ki gemileri aborda olacağı vakit çımacılar halat­
larını bu taşlara bağlasınlar. Taşlar şu gördüğün meydana bir
güzellik katınca halk b uralarda eğleşmeye, hatta çarşı pazar
kurmaya başladı. Ancak gemilerin bağlandığı beş taştan ziyade
üzeri motifli şu eşik taşına itibar ettiler ve taşın bir beşiğe ben­
zediğini görüp buna beşik taşı falan dem eye başladılar. Hatta
Seçtiğimiz yıllarda efsaneler uydurup bu taşa Hz. İsa'nın beşiği
diyenler bile çıktı. Sonunda şehzadem, beş taş, eşik taşı, beşik
laŞi derken Deve M e yd aııı’nın adı değişti, eski adı unutulup git-
" Hayreddin Paşa da. Madem burası halkın uğrak yeri oldu
e *evendlerim de her daim buraya gemi bağlıyorlar, o halde
,nezarıını şuraya kazın ki öldüğüm vakit onlardan ayrılmamış
'‘buu, diye Sinan U s ta y ı çağırdı ve suyun içine, gördüğün şu
lurt>eyi yaptırttı."

358
 n yeryüz ünü d e o u m m an lard a çalkanan bir kadırga
•Paşa dedeni suyun içinde mİ yataca k?" yönettiğin' bizzat ben b ilirim . Devlet-i A liyye 'n in Akde­
•Hayır, havır. dikkatle bakarsan türbenin bulunduğu yerdçki
m deki seyrini, sahil-i se la m e te o çık arm ıştı, A llah da onun
kayalıkları görebilirsin. Paşa dedenin türbesi şim di suyım jçjn
şu sahili selam ete çık arsın . "
d,.' ama naa ş, suyun altında, yani toprakta d u raca k şehzaden,.
Vezir Rüstem P a ş a h ıçk ırık la rı boğazına tıkanınca sözlerine
İlen öldüğüm zanıan da kabrimi şuraya. Paşa dedenin hemen
ara verdi. Bütün ce m a at ağ lıyo rd u . N eden son ra yeniden titrek
başucuna gelecek şekilde türbenin dışına kazdır e m i?"
bir sesle devam etti:
Y u su f, vasiyetimi idrak etliği vakit garip garip yüzüme bakıp
- S u lta n ım ız efend im izin b u y ru ğ u d u r ki bundan b öyle Hızır
gözlerini ovuşturdu. 0 sırada Cem aym a H atun tabutun başına
H a y re d d in P aşa 'n ın aziz h a tıra sı için O sm anlı donanm ası ne
gelmişti Uzun uzun dua etti. Vezir Riistem P aşa ona başsağlığı
vakit sefere çıksa ö n c e b u ra y a gelip ru h u n a Fatiha okuyacak,
dileyip ekledi:
dönüşte zafer d u asın ı o n u n huzu ru n d a yapacaktır. Bundan
-İnsanlar! Ilir gün gelir herkesin beden m izanası çöker, se-
böyle türbesinin ö n ü n d en geçen her gemi, hız kesip onu se­
relileri kırılır, halatları kırpar. Dünyada h içb ir gemi hep pupa
yelken gitmez Pusulası kıbleyi, haritası istikam eti gösterme­ la m la y a c a k . eğer vakit gece ise fen erle rin i kısacaktır. D evletim i­

yen hlçlılr geıııi ebediyet denizinde sağ v e salim seyredemez, zin kaptan-ı d e ry a la rı b u n d an b ö yle onu n hatırasın a hürm eten

»uğun dünya durdukça adı duracak olan denizlerin efendisi buraya itibar gö sterecek, tü rb e sin in c iv a rın d a d ualar ed ilip

İçin hepimiz çlmarlva el bağladık. M erhum un hu son seferiydi lakir fukaraya aş d ağ ıtılm a sın a d ikkat edecektir. D evletim izin

se beden gemisi Allah ın huzuruna varm ak üzere pupa yelken cümle donanm a m e rasim le ri, onun eşik taşlarını sıralad ığı şu
sonsuzluğa dümen tuttu. Hazret! N uh'tan son ra denizlere o m e y d a n d a , onun h u z u ru n d a yap ıla c a k , adı kıyam ete kadar y a ­

ı r<*1 *akın eı rl r u/sl-ıl t <oı.ı ıl ı h e .ıl \ erm edi ve mak- şatılacaktır."

*** y^tvtdertııı açtırmaz oldu. Artık deniz b itm iştir ve denizle- Teşekkür e d erim d e v le tlu p aşa hazretleri! Lâkin vasiye ti
gördüğünüz gibi kayalıklara baştankara bindirmek '•mü ki gece v e gündüz, lıe r d aim tü rb e si ışıkla nurland ırılsın,
ks,,,am merhum. ın ııral denizinden ımıradı- 1,111 ^uranlı gönlü im an lı bir tü rb e d a r h e r d aim türb esini bek­
^ ^ ^ ^ Ş t m r ll şu kaya),,, kadırgasını orsa alabanda lesin."

denizimle , telsim iz, bizim çırp ın ıp batacağımız ^asiyyetinj e m ir iviliriz hatun ana. d erhal tertib at a ld ırırım !”

tsşhktarta e b n t'r,lr * M|> bizı,n k<'"iı paralayacağımız sancağını tü rb e sin in ta va n ın a asm am ızı d a tem b ih et-
lundo eyledi M ,u,,u- ruhunu gabya sancak cennete ™ PaŞa hazretleri!"

yetkenlennı ,ı al ' ***** ,u,anın® tutulduğunda tevekkül ■d» t b uyurm uş S e y y id M u rad ı, bereket olur."
Umw* kırardı \ı " İ4S Rrka,eslnin düm enini daim a sahlH s<"
n dumanlarım direk, göklerin mavi ati»*''

360

Busoncümleyi sadrazam h a z r e t l e r i n i n y a n m a s o k u l u p kls,k
sesle söylemiştim Teklifimi k a b u l e t t i k t e n s o n r a elimi t u t u p s a .
mlmiyetle sıktı ve Y u su f’u n y a n a ğ ı n ı o k ş a d ı .
Hayreddin Paşa nın ııaa'şı toprağa verilip sancağı tavana
asıld ıktan sonra uzun s ü r e oradan ayrılamadım. Oğlu Haşan
Paşa lle taziyeleri kabul ettik. Hafızların hatimleri, levendleri,ı
a ğ ılla n , şairlerin l a r lh manzumeleri derken ikindi oldu. Yusul
sabırsızlanıyordu. Beş yaşında bir çocuk için, hele de tenmıuz
güneşinin altında. . Eve yöneldik.
Yolda oğlumun b ü y ü d ü ğ ü n ü hissettim Ölümü görmüştü,
öleni görmüştü Dağ g ib i b i r adamın kara toprağa girişini gör-
müştü. Galiba bunuıı e tk is iy le sordu:
'Babacığım, paşa dedem Gırnata’yı hiç görmüş müydü?"
Oğlumun meraklan beni her zaman sevindiriyordu. Gırna-
ta'dan bahselmek de nedense hep hoşuma giderdi. Anlattım:
"İki kez gllnıek İslerlik şehzadem, iki kez gitmeye çalıştık.
Hlrtnclslııdr amacımı/ ziyaret idi ve sen henüz doğmamıştın.
Anııeııl Prenses Aııııe’in -biliyorsun o senin ablan sayılır- İngil­
tere sarayındaki düğününe götürmem gerekiyordu, lîuııu Paşa
Dede ne söylediğimde tebdili kıyafet ederek bizimle gelmeyi
duşundu llaııl oynadığın altın heykeller var ya. onları Ispanya
Kralı Karlos un. alılan 1'levesll A n n e’e düğün hediyesi olarak
verdiğini haber almıştık re Paşa Deden de heykellerin ne dedik-
nwr*K etnıışll. Ama dalıa da önem lisi Cezayir i
J* " görmeyi istiyordu sanırım , öz yurdunu, kendi ülkesi ve
gibi gıdı 1 ,IU" ^ * " " I1İ hazretleri k a p ta n a deryasının Inrsız
u seyahat etmesine m üsaad e e d e m e y e c e ğ im söyledi
a lsrûr edemedi."
^ * rU" " ni * nn* nw Anne ablam m. v e r m iş t i?'
-- 1 akşamıydı- Aııne ablan gelinliğinin içinde pek güzel
PUStl,e çok heyecanlıyd ı. H er duygusal anda yaptığı gibi.
f - nii annenin a v u çların a gömüp, 'B u n la r bir zamanlar
r li dadıcığım, ellerin henüz pam uk gibiyken tutmuştun on-
Semavuçların benim için yan ıp süngerleştiği günün şükrânesi
'f r a k şimdi yeniden kabul et lütfen!' dem iş ve yüzünü çekip
' Açlarına bu heykelleri koym uştu. A nnen de boynuna sarılm ış
ve Benim tatlı, küçük sincab ım !' d iyebilm iş, ağlamaktan, baş­
ka hiçbir şey söyleyem em işti."
Billure'nin o anda dolu d olu olan gözleri geçti hayalim den.
Onun her görüntüsünü, lıer edasını, her sözünü unutsam bile
o dolup gelen çakır gözlerin neler anlattığını öm rüm b oyunca
hiç unutamazdım. B unun lezzeti ile yan ım d a y ü rü yen Yusuf'un
yüzüne baktım. Cenazenin h üznünden çıkm ış, n eşeyle yü rü y o r­
du.
“Düğün çok güzel olm uştu Yusuf'um . Ablan İngiltere kralı
ile evlenmişti ve biz m utluyduk. B ir y ıla yakın onun yan ınd a
yaşadık. Kral K a rlo s’tan gizlenerek elbette. Dönüşte annenle
Malaga’da bir hafta kalm aya karar v erd ik v e her gecemizi bir
vakitler saklandığımız m etruk hisard a yıld ızları seyred erek ge­
tirdik. Annenle ikimiz de bebek istediğim izi ora d a b irbirim ize
söyledik. 0 yüzden sen bir (o rn atalı sayılırsın ."
'nsul cümlemin ne m anaya geldiğini anlam adı elbette. Am a
'en. Billure ile bir zam anlar en kötü günlerim izi geçirdiğim iz
hisarda, tanı yirm i sekiz yıl son ra en m utlu günlerim izi de
'‘Çediğimizi hatırladım . Yusul. elim i çekiştirdi:
a?a Dedem sonra neden G ırn a ta ’ya gitm edi b ab acığ ım ?"
frjn nU" la hez ayııı h ayalleri kurduğum uzda Yusuf'um ,
Kralı Fransuva, Sultanım ız Efendim iz hazretlerind en

yanlım İşlemişti Bu sefer b ü tü n donanm am ın a lıp «ittik Ne
çare Kral Karlos un d on an m ası bizi Ispanya'da değil de daha
beride karşıladı Cen evizlilere çatıp Nice kasabasını fethettiği,
mirde düşmanın bütün amiralleri aman diledi. Keşke dileme-
sevdiler Çünkü niyetimiz Endülüs'e varmak, bir zaman benim
eksik bıraktığım işi tamamlamaktı A m a Müslüm anlıkta aman
dileyene kılıç üşûrülmez. Akdeniz'in ortasında sayılırdık. I'aşa
Deden. Iıalısına gidip Gırnata ya varmakla, doğusuna gidip js.
taııbul'da raler şenlikleri yapmak arasında kararsızdı. Tam iki
gün ovalanıp durduk Ama donanmamızın levendleriyle. Eran-
suva'nın askerleri çoktan geri dönm eye hazırlanmışlar. Olma­
dı Kahınetll dedene Gırııata'yı görmek nasip olm adı. Keşke
görseydi t) Gırnata yı görseydi ben yarını kalm azdım ."
"Yarım kalmak ne demek babacığım!''
"Bü yü yü n ce anlayacaksın şehzadem. Gırnata yı gördüğün
vakit anlayacaksın "
'Gırnata çok mu güzel’"
"Hem de çok güzel oğlum, ço k güzel Bütün Endülüs.
güzel
Vusul a güzellikten b a h s e d e r k e n iç i m i y o k l a d ı m G ır ııa t a 'y ı
beş yaşıma kadar ancak g ö r m ü ş v e c e n n e t o l a r a k b il m iş t im .
Sonraki yıllarda G ırnata İş g a l edilmiş v a t a n ı n ı it li v e iş g a lc ile r
c e h e n n e m e döndürdüler Cennet v a t a n i le c e h e n n e m i k arşı-
, . Belki d e çocukluğun h a y a lh a n e s in d e h e r ş e v t l . ı h a
Vuşul d a şim d i İstanbul'u ö y l e görüyor »E
P P J^ E B t r d ı m h a t ı r t a d ın ı V u sul d u n b e ş y a ş ın ı d o l d u r m u ş t u
^ a yürüdüğü günde H a tu n u n t u n a G ır n a t a daki
<*e Vusul
de Vusu| a
a *U n ' ‘" i b *» y a ş ım d a y d ım D e m e k kı benim
İn hUtAyesim b aşta n s o n a ö ğ r e tm e z am an ım
.
/fiten onun h a tıra la rın ı ok u m a k v e y a m a ce ra larım din-
ge101^ " ^ 3 0 atıyo rd u . İyi ki d e d e sin in Gazavât-ı H ayred din
lenıek ıÇ'n ra|arınl h a şm etlu hü n k ârım ız Sultan S üleym an
1.35.1 zre tle rin e -Allah d e v le tin i d aim etsin- sunm ad an e vve l
^"nü'sha kopyalam ışım . E v e v a r ın c a oğ lum u d izim e oturtur,
b"zdıklarımı bir m asal gibi ok u ru m . B elk i d e d esin i kaybettiği
hikâyesini b aştan so n a ö ğ ren m e k Y u su f'u h e ye can lan d ırır,
h a tta h i ç unutm am asını s ağ la rd ı. B e n d e te se lli b u lu rd u m , belki
ınnesi bile bize iş tirak e d e b ilird i. 0 d a üzgündü çünkü. Velini­
metimizin vefatı onu d a sa rsm ış tı. "B ir a z h a tıra la rd a n b ah se t­
meye ne dersin B illu r e ?" d e sem belki d e ço k se vin e ce k ti.
Deve Meydanı nı te p e d e n gö ren e vim iz e v ard ığ ım ız d a h a tı­
raları dinlemek üzere b ir k iş in in d a h a g eld iğini gördük. Y u su f'a
adını verdiğimiz d ayısı. B illu r e 'n in kard eşi. S e n ed e b ir İstan ­
bul'a yol uğratırdı. B u s e fe r A z ra il'in a rd ın d a n gelm iş, sanki
evimize teselli g etirm işti. H a s re tle ku cakla ştık. İç e r iy e gird i­
ğimizde hepimiz ö lü m ile k a vu şm a, hüzün ile s e v in ç a ra s ın d a
Çok
bocalıyorduk. Z a n n e d e rim uzun y ılla r b irlik te y a ş a y a n in san ­
lar arlık birbiri gibi v e y a b ir b ir i y e r in e d ü ş ü n ü yo rla r. Ç ünkü
Billure, aklımdan geçeni ya p tı, k a rd eş in i b ağ rın a b asıp h asret
giderdikten sonra sanki ö lü m ü n k a sve tin i d ağ ıtm ak iste r gibi
Bir aile meclisi kurdu, su n d u rm a d a bize taze m e y v e le r ikram
1.1 Hepimiz bir a ra d a o lm a n ın m u tlu lu ğ u n u y a ş ıy o rd u k . B ir
Billure niıı d alg ın laştığ ın ı v e sü n g e rle ş ip p a m u k çu k la n a ıı
y 1 lrın<l baktığını fark ettim . A n ııe 'i h a tırla d ığ ın ı b iliy o rd u m ,
gj ,™ 'an onu d ö 5 ünse gö zleri a v u ç la r ın a d ü ş e rd i. B ir keresin-
Basretı" ^ a v u Ç İarım d a tu tu y o ru m k ü çü k s in c a b ım ," d iy e
"imas, ; geçirdiğine b ile ş a h it olm u ş tu m . E v e t, o n u n u z a k t a
l|re niıı a ile m e clisim iz i to p la m a s ın a im kân t a ııım a -
365

mıştı. Hafiften rüzgâr esiyordu ve karşımızda Üsküdar’ın y eşi|
yamaçlarında akşam güneşi hareleniyor, cam larında yangın|ar
başlıyordu. Barbaros Hayreddin Paşa nın türbesinin kapısın<|a
iki levend fenerleri yakmaya hazırlanıyorlardı. Peleng-i Der-
ya'nın fenerleriydi bunlar. Billure oğlumuzu dizine oturtup ser-
gende duran üç altın heykeli ellerine alarak anlattı:
■Yusuf'um, biliyor musun senin şu heykellerini Decan Ojeda
-toprağı bol olsun- bana verdiğinde ben de senin gibi çocuk­
tum. Avuçlarım henüz taptazeydi, sıkıca yapışm ıştım . Decan
Ojeda, bu heykellerin aynı gibi görünse de b irbirinden farklı
olduğunu, eğer keşfedebilirsem benimle konuşacaklarını söy­
lemişti."
Yusuf'un, Paşa Dede’sinin hatıralarından daha fazla dikka­
tini çekecek bir konuyu açm ıştı Billure. Ü stelik beni de heye­
canlandırmıştı. Çünkü o güne kadar heykellerin ne dediklerini
-bütün meraklarıma rağmen- bana hiç anlatm am ıştı. Ne zaman
sorsam. "Konuştular ve seni bana getirdiler," diyerek eski
macerayı İma ile yetiniyordu. Gerçekte ne söylediklerini sor­
duğumda ise, “ ileride belki anlatırım ," d iye beni hep merakta
bırakıyordu. Oysa o heykellere bütün öm rünü yüklem iş, geç­
mişinin mavi sevinçlerini, hisarda geçirdiğim iz toprak rengi
sıkıntı ve heyecanları, geleceğe d air sarı hayalleri hep o hey­
kellerde biriktirmiş, bana yegâne varlığım, bütün öm rüm diye­
rek vermişti. Hayatı boyunca onu arayışım zaten bu yüzdendi.
Süveydadakı kumların üzerine çizdiği kalplerin içinden geçen
okun işaretini takip ederek bulduğum kâğıdı, üzerinde, “ Bu üç
heykel lıeninı geçmişim, halim ve geleceğiıııd i... Artık hepsi se­
nin oldu." yazılı kâğıdı hâlâ saklıyordum. O nca yıld ır bana söy­
lemediği sırrını şiındi Yusuf ile paylaşması hem hoşuma gitnıiŞ-
k ıs k a n d ır m ış t ı. B ü tü n öm rünü d olduran b ir sırrın ifşa
he"’ anmda kim olsa heyecanlanmaz? Anlatm aya başladığın-
^ dizlerimdeki bağın çözülür gibi olması bu yüzdendi Hatta
dS.,( sakladığım ye rd e n a lıp getirmeyi bile düşündüm. Alıp
/im ve a vu cu n u n için e sıkıştırayım istedim. Am a yap a­
ndım ayaklarım d e rm an d an kesildi ve şiltenin üzerine masal
dinleyecek ço cuklar gibi o tu ru v e rd im . Anlatıyordu:
“Sonra da. Bilg e kişi, kulağından gireni kalbinde saklayan
kişidir' demişti D ecan O jed a.. Ş e h zad e Alkala'nın, -bu arada ça­
kır gözleri bana en m analı gam zesini gönderdi- saklandığımız o
hisardan her gidişinde ben b iriy le konuşma ihtiyacı duyar, hey­
kelleri karşıma koyar, o n la rla oynar, İrenimle nasıl konuşacak­
larını merak ederek sayık lard ım . Önceleri aralarındaki farkın
ne olduğunu keşfetm eye çalıştım . M avi, kahverengi v e sarı...
Üstelik üçü de ayn ı b oyd a, a y ııı ağ ırlık ta görünüyorlardı. Yapan
ustaya gıpta etm em ek e ld e değild i. H e r üçünü de birbiriyle eş­
değer yapmıştı. G ü z ellik le ri b irb irin e denkti. Farklı hiçbir yan
bulamıyor, b u lam a d ıkça d a kend i kendimi yiyip bitiriyordum.
Nihayet bir gün D ecan O je d a ’n ın bilgeler için söylediği o söz,
hani 'kulağından gireni ka lb in d e sak lam a' öğüdü aklım a geldi
ve heykellerin ku laklarına baktım. Öğle sıcağında, h isard a bir
ıssızlık hâkimdi ve güneş her şeyi parlatıyordu. H eyk ellerd en
birinin kulağında sanki içeriye doğru uzanan b ir d elik görür
Mbi oldum. Çok dikkatle bakınca fark e d ile ce k ka d ar küçük bir
de|ik. Fistanımda annemin işlediği sim b ir nakış vard ı. O nakış-
an bir tel çekip heykelin kulağına soktum . Hayret! Bükülgerı
(|" ^'Vr|hnadan ile rle d i v e d iğ e r ku lağınd an çık ıv e rd i. D ecan
dug ' ^'r' d iğerlerind en farklı dediği için farklı h e yk e li bul-
1111 (^'5ündüm . Tab ii bund an e m in o lm ak iç in a y n ı sim i
 m a v l h e y k e lin kulağına d a soktum. Bu s e f e r ş a ş k ı n l ı ğ ı m d a h a
Ha b ü v f ıd d C ö n k ü sim in ucu heykelin a ğ z ı n d a n ç ı k ı p g e l d i . s „ „
h e v k e ll e l i m e aldığım da oldukça h e y e c a n l a n m ı ş ı uıı. S im i y a v a ş
vavas ittirdim. Hay.r, i ç e r i d e b e lli b i r m i k t a r ile rliyo r v e d a h a
gitmiyordu Defalarca bunu y a p t ı m a m a hiçb irind e sim d,ş a r ,
çıkm adı, belli bir m e s a f e d e n s o n r a ilerlemedi. Yalnız göğsüne
doğru kıvrıldığını h i s s e d i y o r d u m . Sonra simi, heykelin kulağı-
na girdisi yere k a d a r ölçüp d ı ş a r ı çektim. B u sefer ayn ı işlemi
heykelin dışından y a p ı p ölçtüm. Sim. heykelin kalbine kadar
uzanıyor v e o r a d a s o n buluyordu. Defalarca d enedim v e emin
oldum. 0 zaman a n l a d ı m klasıl farklı olan heykel buydu. Çünkü
heykellerin ü ç ü d e b a n a bir şeyler anlatıyordu aıııa en kıymetli
olanım bu sonuncu söylüyordu."
B illu r e o g ü z e l s e s i y l e konuşurken yılla rca b a ğ l ı kalm ış bir
dügümii ç ö z e r g ib i y a v a ş y a v a ş anlatmış, m erakım ı kam çıla­
m ış tı. A r a d a s ı r a d a k a ş altından bakıp heyecanım ın d erecesi­
ni ö l ç t ü ğ ü n ü b i l e h i s s e d e r gibi oldum. Benim kad ar olm asa da
kardeşi Y u su f d a m e r a k l a n m ı ş t ı . Am a sessizliği oğlum uz bozdu:
" A n n e c iğ im . 11e s ö y lü y o rd u ? "
"Birinci heykel Yusuf'um, ögiit d inlem eyen kişilerin halini
anlatıyor ve sözler lıir kulağından girip diğerind en çıkanların
ziyanda olduklarını fısıldıyordu, ikinci heykel h e r duyduğunu
dillendiren boşboğazları yeriyor, böyleleriıı h a y a tta sevilm eyen
insanlar olacağını ima ediyordu bir tanem. B u iki h e yk e le benze­
yenler. yani duydukları bir kulağından girip d iğerind en çıkanlar
İle. her duyduğum, hemen başkalarına d illen d iriv e re n le r değer-
slzlnsaniar olarak yaşarlardı. Oysa Decan O jeda, biri d iğ e rle
rklı ııılştı B u üçüncü öğüt g e rç e k te n de fa rk lıy d ı ve
»una Kore davranan kişi toplun, iyinde itibar kazanırdı."
36«
Billure değerli olan sözü hâlâ söylemem,, s,rrı
Ne zaman beni m erakland ırm ak istese, şirinlik ederekT^T***'
landırır v e sol kulağın, sağ eliyle gösterirdi. Yine övl.
w anlad„n . B e lli ki H a yre d d in Paşa nın vefat, üzerine yaP" * "
çöken kasveti dağ ıtm ak istiyordu, üstelik Yusuf'un d a T ?
misafirimiz*»- H e rk esi b ir m eyve tepsisinin etrafında b u 2 * ü
m eraklandırmayı zaten ancak o başarabilirdi. Bu sefer üçümüz
birden patladık:
“ Heykel 11e d iy o r? "
■Heykel d iy o r ki: Kulağından gireni kalbinde saklayan kişi
makbul k iş id ir ."
Yusuf'a b aktım . M ak b ul kelimesini anlamamıştı galiba:
“Makbul, d e ğ e rli d e m e k tir şehzadem."
Yusuf d üşü n d ü . A k lın d an neler geçirdi bilmiyorum. Zihnin­
de lıir soru o ld u ğ u b e lliyd i. Am a bu soruya muhatap olarak da­
yısını se çm işti:
"Dayı! B a b a m b an a neden şehzadem diyor?”
"Seni ço k se vd iğ i iç in d ir adaşım !”
Billure ile b irb irim iz e baktık!.. Bakışlarımızda binlerce an­
lam y ü k lü y d ü ... G ö z le rin i benden ayırmadan Yusuf'un başını
öptü ve m ırıld an d ı:
“ Bunu d a b a b a n a n la ts ın ...”
Gözler b a n a ç e v rilm iş ti. Evet, oğluma neden şehzade de­
diğimi a çık lam a n ın , b e n im başaram adığım ı, yarım bıraktığımı
onu 11 b a şarm ası için y ü re ğ in d e bir ateş yakmanın zamanı gel-
n,i?li. B eş y a ş ım b itirm iş ti v e her şeyi anlayabilirdi. Sözlerimi
doğrudan b irk a ç c ü m le ile özetlem ek yerine eve gelirken ver­
diğim kararı u y g u la y ıp yazd ıklarım ı okumayı yeğledim.
da D eve M e y d a n ın d a n in san lar dağılıp gitmekteydi. Barbaros
 Hayreddin Reis in konağına baktım. Cemayma Hatun i|e, A| G e m ic i Dili
dule hayatın parmaklıklarına yaslanmış türbeye bakıyor|ar<,a
Yanlarında o cariye de vardı. Muhtemelen üçü de aglıy,,^ '
Boğaziçi'nde, Üsküdar cihetlerinden ılık bir lodos esmeye b *'
ladı. İstanbul, tıpkı teşrinlerin Endülüs'ü gibi hüzünlüydü
an kendimi metruk hisarda hissettim. Yusuf dizlerimde '
ruyordu. O sırada Hayreddin Paşa nın türbesinde kadırg, (
nerleriyie birlikle kandiller yandırıldı. Evimizde hayat dunu
gibiydi. Herkes beni dinlemek üzere hazırlanmıştı. Cemayın ?
Hatun un başını bizden yana çevirdiğini gördüm. Türbede 3
nan kandillerin alevleri bize doğru dil verm eye başladılar. Yan
kılı bir ses yükseldi. Buram buram hasret kokan bir Cez
Aborda: Bir teknenin tliğer bir tekneye, bir iskeleye veya rıhtı­
(ürküşüydü bu. Aladule'nin sesindeki güzelliği ancak o vakit
ma bordasını tamamen vererek yanaşması
fark ettim. Üsküdar'da lambalar uyandırılm aya başlamıştı Fe­
neri yanıma koydum ve ezbere bildiğim hatıralar kitabinin ilk Alabanda: 1) Tekne Bord a kaplamalarının, levhalarının iç yü­
sayfasını açtım. Blllure ağlamamak için kendini zor tutuyordu zeyleri. 2) Dümenin 35 'ye kadar bir tarafa basılması.
IMagelen gözlerimi kitabın satırlarına kaçırdım ve içimden Alarga: Bir geminin v eya deniz aracının bir yere yanaşmamış
Rahme. denizinde eğleşesin Akdeniz'in re isi!" deyip başladım olarak açıkta bulunması, durması, yatması.
okumaya. İki Yusuf'lar beni dinliyordu-
Alesta: (U y a rı) Hazır olm a anlamında kullanılır. Yapılacak bir

l e J n r enlr eydİ,er W gİt,İk,erİ ye rle - efsane, işin yapılm ası yönünde hazır olmak için verilen komut.

■ehill; u S l T T ni,henÜZ bilmiy0rlarri,' görü- Apazlama: Bir teknenin bordasına dik olarak (kemere istikame­

köpüklü bağrın, göstererek'a! ^ 1*1' 16" 1" 6 k'r P 'P <IUrUy° r' tinde) esen rüzgâr ve bu rüzgâr ile yapılan seyir.
0 vt' İlyas. küt ük ı ı. ' daha ° ,e,ere Çağırıyordu.
Armada: B ir donanm anın amiral gemisi.
Süslü kalyetaları bile's • ' " kendllerine u« ur getirecek
Arya: Serenlerin, yelkenin, sancağın aşağıya indirilmesi [Arya
seherde yola çıkar gibi ^ "ı' l|"Ş' b'r ‘lk?am limana demlr atlP
sancak, a ry a yelken]
beklemeye bile başla,nam!^.',^!''''.6' 1'1165' " 1^ * * ' “
Babafingo: Yelkenli bir teknede eğer direk üç kısımdan ibaret
ise; en üstteki parça.
^andıra: Gem ilerin milliyetini gösteren milli sancakları.

370
 Rarbnrişka Vo„ a edilmek üzere olan bir halatın kaymaması
ve ı utulma»için boşal,k halatla veya zincirle mezo v0|ta
.ılınıp balalın «emi taralındaki bedeninden dolaştırılmak
suretiyle yapılan bosa.
Barça Eskiden Akdeniz'de kullanılan tek yelkenli bir tür küçük
ticaret gemisi.
Başlardı* (Başlarda): OsmanlI donanmasında filo komutanları-
niıı gemisidir. Yelkenlerle ve küreklerle hareket edebilen,
durgun ve sığ sularda manevra yeteneği çok fazla olan çek-
tlrl denilen savaş gemilerine benzeyen bir «emidir. Çektiri-
lerden farkı, filo komutanlarının filoyu denetlediği yüksek­
çe bir yerin varlığıdır.
Ceraskal: Ağır cisim leri kaldırmakta kullanılan bir çeşi,
ğa
Cıvadra: Geminin baş tarafından havaya doğru biraz kalkık ola-
rak uzatılmış bulunan tlirek.
Cunda: Seren, bumba. gönder direk gibi çubukların serbest
olan ucu. Yatay serenlerin her iki ucu.
Ç a n a k lık Gemi direklerinin üstünde, çanak biçiminde, etralı
delikli gözetlem e yeri.
Ç a p aıiz 1 ) Yapılm akta olan bir işin y a d a manevranın engellen­
mesi. 2) D em ir zincirlerinin b irb irin e karışması, dolaşması.
Ç a rıııık Ana d ireklerini v e gabya çu b u k la rın ı kapelesinden gü­

Bocurgat Ağır cisimleri çeken manivela ile döndürülerek çeki­ verteye v ey a küpeşteye tu ttu rm a k için her iki yan tarafla­

len urg.ııı veya zincirin özerine sarıldığı dolaptır. Balıkçılık­ rından gerilm iş kalın halatlar.

la yardımcı işçilere de denir. Çekdiıi Kürekle yürütülebilen ancak yardımcı olarak yelken
Bodoslama (iemi omurgasının baş ve kıç tarafından yukarıya de kullanılabilen bütün gemilerin Osnıanlı donanmasında­

uzanan ağaç ya da demir direklerden her biri ki ortak adı. B u gem iler şunlardır: Karamürsel. Aktarma,
Borda Teknenin yan taralı, duvarları, dış tarafının su kesimin­ (jırap, Kadırga. Baştarde. Kaııcabaş, İşkampaviye. Şahtur.
den yukarıda kalan kısmı. Çekeleve. Üstüaçık, Celiyye, Çamlıca, Kütük, Pergendi,

Hordalmıuı llir deniz fenerinin, geminin veya sahil yapısının Mavna. K ırlangıç, Firkate ve Kalite.

geminin tam kemere yönünde bulunması. Başka bir deyim­
le geminin puruva haltına dikey bir hat üzerinde bulun­
ması
Bosa. Gemide. demir zincirinin akmasını önlemek için, abosa
kumuluyla zincir üslüııe takılan kilit.
dan b<>rt köşe (seren)yelkenlerin üst yakalarından boğ­
ma suretiyle yüzey alanlarının küçültülmesi.
Çekeleve: OsmanlI donanmasında kullanılmış kıç taralı yük­
sek, iki kısa direkli, yelkenli ve hızlı gemi.
Çıma: Halat, elitıcesi veya yom aların uç kısmı.
Çlm ariva ( Ç ı m a n v a ) : 1) Gemicilerin, eratın armaya çıkması
içiıı verilen komut. 2 )Personelin tekne boyunca yan yana
selam lam a için dizilmesi,
baı bzen (topu): O snıanlı zamanında kullanılan uzunluğu yedi
Barış her biri 56,5 kg ağırlığında ikisi bir ata yüklenebilir

top Bunlar büyüklük sırasına «öre Şahi Darbzen. Miyatl(.
Parhzen. Darbzen olmak üzere üçe ayrılır.
Deotzkulağ1 Denizle İrtibatlı ve denizin etkisi a l„ndj
bulunan göller.
I>lri« I ) Y ön değiştirmek, bir taraftan diğer tarafa dönmek. 2)
Rûrgann y ö n değiştirmesi.
IMinim lienıiyl İstenilen yöne çevirmek için sac veya tahtadan
yapılmış olup kıç bodoslaması üzerindeki iğneciklere takıl,
olan levhalardır
taçuna (etmek): Badarnanın tel veya ıııürnel ile sıkı sıkıya bağ­
lanmasıdır
tınşka çok hafif rüzgar, rüzgâr hızının saatte -Mi deniz mili
arası esmesi
lllaaa ,bağı, Kısa ve saf selüloz llllerini bir arada bükerek is­
lenilen uzunlukla yapılan tel. Denizcilikte tıalat yapımında
kullanılır Bu tellerin birçoğu yeniden bir arada bükülerek
halatların kolları meydana getirilir. Üç veya daha fazla ko­
lun birlikte bükûlmeslylc tıalat elde edilir.
firkate Osmanlı donanmasında, ince donanmanın ağır gemi-
•erlnden. kürekle yol alan, çektiri türünden, hızlı bir savaş
(rmlsi
Gemilerde İşaret İçin kullanılan d ört köşe uçkurlukları
<UIMUn “ vrl olan sancaklar
'Gemilerin grandi direğine çekilen, direğin yarısı u/un-
m ' r n,1,tak ucuna takılan uzun ve ensiz bayrak.
f ^'ondurularak kı çeken esirler.
rtrnWk *Yln verilen komut
374
G abya: Ana direk ile babafingo çubuğu arasındaki çubuk veya
yelken.
G ra n d i (direği): Bird en fazla direkli gemilerdeki en yüksek di­
rek.
G ü v e r te : G e m ile r d e v e teknelerde bastan kıça kadar döşenmiş
tahta v e y a m a d e n i platform.
Hailim iğnesi: Osm anlı devleti döneminde, deniz gezintilerin­
de hanımlar için kiralanan, çok zarif ve ince uzun kayıklara
verilen isim .
Heyam ola: "Hey y a M evla!" nidasının sonradan dönüştüğü hal­
dir.
Iskarça: Bir liman v eya koy içindeki kalabalık ve karışık olarak
demirlemiş vaziyette bulunan gemiler/tekneler topluluğu.
Iskarmoz: Kürekli teknelerde küreğin bağlanması veya oturma­
sı için ay v eya çelik şeklindeki lumbar ıskarmoz denilen
aygıtlar.
İskandil I ) N ehir v eya denizin su yüzünden itibaren derinliğini
ölçmek üzere bir v ey a birçok noktadan iskandil halatı ile
veya akis sesi ile yapılan ölçüm. 2) Yerleşik kayanın derin­
liğini ölçmek için zemine çelik çubuk çakılması.
İskele Teknenin sol yarısı v eya gemiye girip çıkmak için kulla­
nılan sürme v eya inip kalkan merdiven.
İŞkanıpavya [İş k a ıııp a v iy a ): Harp gemilerinde personel ve
malzeme taşım akta kullanılan motorlu büyük filika.
İzbarço (bağı); Halatın iki ucunun halat bedenine düğüm ata-
r,lk yapılan bağ.
<
' lrga Kürek ya da yelkenle hareket edebilen yelkenli tipi-
375
 K a d im i E s i r l e r i n a y a k l a r ı n a bağlanan top uz.
M iz a n a (direği): 3 direkli bir yelkenli gemide en kıçtaki direk.

Katyon Yelkenli, kürekslz b ir yük gemisi. M ürnel: Gevrek büküm lü hafif katranlı kendirden yapılmış ince

K an ra (b ağı) Kanca üzerine bindirme yapılacağı zaman dû- halat.

ğümsür ve sadece kilitleme prensibi ile çalışan bir çeşit O rs a Y e lk e n le ri elden geldiği kadar rüzgârın estiği tarafa yak­

bağ.
la ş tıra ra k s e y r e t m e k . (O rsasın a seyir)

K an ra h aş \ltı veya sekiz çllt kürekle çekilen, dar ve uzun ka- O rs a a l a b a n d a : Teknenin başını rüzgâra alıp bir kuntradan di­
yık. ğer kuntraya geçmektir.
K arak a Vltı düz. İki veya üç direkli yelkenli savaş gemisi. Pala: Küreğin tutam acı.
Karin a: Bir teknenin stı altında kalan ıslak kısmı (dış kısmı). Palakcto Gem ilerin arm alarını parçalamak için kullanılan bir­
K astan yola Demir zinciri akarken durdurabilm ek için ırgat et­ birine bağlı güllelerin adı.
rafına kımaıı deınlr veya çelik şerit çem ber (b ir çeşit (ren
Palamar: Gem ileri iskele, rıhtım v eya şam andıraya bağlamaya
balatası
yarayan halat.
Kıvtnııknrn (olmak) Geminin arkasından sahile ya da rıhtıma
Palanga: B ir halat ve en az iki makaradan oluşan kaldırma me­
bağlanmak.
kanizması.
l-oça Demir zincirinin akması Içlıı açılmış deliklere geçirilmiş
Pasaparola: A ske rî gruplarda bir birliğe verilen ve ağızdan
madeni oluk
ağza bütün askerlere yayılan emir.
l.umbar ı .emlim* girip çıkılan bordada açılan dört köşe kapak.
Perkende |P a rk e n d e ]: Hafif ve hızlı, vurkaç akınlarında kulla­
lumbuz Gemideki pencerelere verilen Islın.
nılan çekdiri tipi. İki sekiz karışlık, bir on karışlık olmak
Maıutpet Seren ya da bastonların altlarında bulunan doblln
üzere üç top ve b ordalarda iki kolomborne taşır. İki yüz
halatlaı Gem iciler yelken İşlerini yaparken bu halatlara
savaşçıya maliktir.
b atarlar Şeytan çarm ıh ı baladan arasına konulan küçük
üçgen ağaç |« rça la r Portolan (haritası): 14. ve 15. yüzyılda Avrupa’da kullanılan,
kıyılar ve lim anlara d air bilgiler içeren el yazması denizci­
Malalara Teknelerde veya sahilde filika v e y a b o tla r ın asılabil­
lik haritaları. İtalyanca "lim an" anlamına gelen "porto dan
mesi için uçlarında palanga b u lu n a n a y g ıt
türetilmiş olan p o rto la n o , "kılavuz kitabı" anlamına gelir.
M - y - h n . |Maç Ut ra ) 1 ) Grandi d ire ğ in in en alt s e re n i v e bu
Pr»Çol Kem erleri postalara bağlamada kullanılan levhalar.
' V' k ,k " V K u z e y b a tı rü zgâr,
ru'a Geminin ön tarafı, baş bölümü.

376
 Pruva d ireğinin en alttaki y a ta y serenine açılan vel-
Pruva direği Birden çok direkli teknede baş taraftaki ilk dire|< firinkeı
ken-
Puntel: Güvertenin kuvvetlendirilmesi için alttan dikine konan
X ka: S e r e n le r in , y e lk e n in , sancağın göndere çekilmesi.
destek veya güverte üzerindeki vard evelalarin tutmak için
güverteye dik olarak konulan d em ir çubuklar. Usturlap: Gök cisim lerinin yü k seltisin i ölçm ekte kullanılan araç.

Pupa: Geminin tanı arka tarafı, kıç bodoslam anın baktığı yö„.
Sancak 1) Bayrak, bandıra. 2) Teknenin sag yarısı, sag tarafı.
Sancak alabanda: Dümenin sancak tarafa doğru en çok basıla-
bilmesi için verilen emir.
Sancak gönderi Kıç tarafa güverteden sancak çekmek için di­
kilmiş gönder.
Vüragele: İki nokta a ra sın d a gerilm iş olan ku vvetlice bir halat
üzerinde hareket eden b ir m akaraya bağlı sepet veya is­
kemle donanım lı insan v e e ş ya taşım ak için kullanılan do­
nanım.
Vardiyan: Gemi süvarisi.
Yeke: Kayıklarda düm en vazifesi gören kol.

Santabarba [Santabarbara]: Kürekli gem ilerin güvertesinde

yer alan sohbet mahalli.

Seren Direkler üzerinde yelken açm ak için ve işaret çekmek

için yatay olarak bağlanmış gönder.

Sllistre Silistre çalınması, denizci dilinde em irlerin iletilmesi

anlamına gelir. Sözlü emir verm eden belirli standart emir­
lerin icra edilmesi maksadıyla da bazı çalına metotları gü­
nümüzde kullanılmaktadır.

Sütır l iziki engel. Denizcilikle, ateş edildiğinde aşılacak eııgel

(<lağ gibi) olarak kullanılır.

5*"iindıra Denizde bir konumu işaret etmek, durumu belirt-

•bek veya gemilerin bağlama işlerinde kullanılmak üzere
- — erek konulan yüzer cisim.

Vok güveneli gemilerin iisteıı itibaren aşağıy*

vtrle kan inC* ®'*ver,es'- *'-s*‘i harp gem ilerine ait bir S11

T*yta: Ticaret gemilerindeki gem iciler.

378