17 η ΕΡΓ ΑΣΙΑ Γ ΕΩΜ ΕΤΡΙΑΣ

ΘΕΩ ΡΙΑ
Β.2.6. Π αράλ ληλ ες ευθείες πο υ τέμνονται από μια άλλ η ευθεία

Ονομασία γωνιών
Έστω ε1 και ε2 δυο παράλληλες ευθείες, οι οποίες τέμνονται από μια άλλη δ. Για τις γωνίες
που σχηματίζονται από τις παρακάτω ευθείες έχουμε:

 Οι γωνίες που βρίσκονται ανάμεσα στις ευθείες ε1 και ε2, ονομάζονται εντός (των
ευθείων), δηλαδή οι γωνίες:
̂ 3, Α
Α ̂ 4, Β
̂ 1, Β̂ 2 είναι εντός
 Οι γωνίες που δεν βρίσκονται ανάμεσα στις ευθείες ε1 και ε2, ονομάζονται εκτός (των
ευθείων), δηλαδή οι γωνίες:
̂ 1, Α
Α ̂ 2, Β
̂ 3, Β̂ 4 είναι εκτός.
 Οι γωνίες που βρίσκονται προς το ίδιο μέρος της ευθείας δ, ονομάζονται επί τα αυτά
(μέρη της ευθείας), δηλαδή οι γωνίες:
̂ 2, Α
Α ̂ 3, Β
̂ 2, Β̂ 3 είναι επί τα αυτά, όπως και οι:
̂ 1, Α
Α ̂ 4, Β
̂ 1, Β̂ 4 είναι επί τα αυτά
 Δυο γωνίες που βρίσκονται η μια στο ένα και η άλλη στο άλλο ημιεπίπεδο της ευθείας
δ, λέγονται μεταξύ τους εναλλάξ (της ευθείας), δηλαδή οι γωνίες:
̂4 με τη Β
Α ̂2 με τη Β
̂ 2, η Α ̂1, με τη Β
̂ 1, η Α ̂ 2 κ.ά. είναι εναλλάξ
Από τον συνδυασμό των παραπάνω, προκύπτει ότι θα έχουμε τις παρακάτω έξι ονομασίες για
τα 16 διαφορετικά ζευγάρια των γωνιών:
α. εντός εναλλάξ και β. εκτός εναλλάξ
γ. εντός και επί τα αυτά και δ. εκτός και επί τα αυτά
ε. εντός – εκτός εναλλάξ και στ. εντός – εκτός και επί τα αυτά

Σημείωση 1η: Οι γωνίες ορίζονται με τις παραπάνω ονομασίες ανεξάρτητα εάν οι ευθείες ε1
και ε2 (τεμνόμενες από μια τρίτη ευθεία δ) είναι παράλληλες ή όχι

Εφαρμογή 1η
Στο διπλανό σχήμα οι ευθείες ε1
και ε2 είναι παράλληλες και
τέμνονται από την ευθεία δ. Πως
ονομάζονται τα παρακάτω
ζευγάρια γωνιών;
̂2 και Β
α. Α ̂2 ̂4 και Β
β. Α ̂2
̂3 και Β
γ. Α ̂2 ̂2
̂ 4 και Α
δ. Β
̂1 και Β
ε. Α ̂4 ̂4 και Β
στ. Α ̂3
 Λύση

α. Οι γωνίες Α̂2 και Β

̂ 2 του διπλανού σχήματος
ονομάζονται εντός – εκτός και επί τα αυτά των
παραλλήλων ευθειών ε1 και ε2 που τέμνονται από
την ευθεία δ.

β. Οι γωνίες Α ̂4 και Β
̂ 2 του
διπλανού σχήματος ονομά-
ζονται εντός εναλλάξ των
παραλλήλων ευθειών ε1 και ε2
που τέμνονται από την ευθεία
δ.
γ. Οι γωνίες Α ̂3 και Β
̂2
του διπλανού σχήμα-
τος ονομάζονται εντός
και επί τα αυτά των
παραλλήλων ευθειών
ε1 και ε2 που τέμνονται
από την ευθεία δ.

δ. Οι γωνίες Α̂2 και Β

̂4
του διπλανού σχήμα-
τος ονομάζονται εκτός
εναλλάξ των παραλ-
λήλων ευθειών ε1 και
ε2 που τέμνονται από
την ευθεία δ.
 ̂1 και Β
ε. Οι γωνίες Α ̂ 4 του
διπλανού σχήματος ονο-
μάζονται εκτός και επί τα
αυτά των παραλλήλων
ευθειών ε1 και ε2 που τέ-
μνονται από την ευθεία δ.

̂4 και Β
στ. Οι γωνίες Α ̂ 3 του
διπλανού σχήματος ονομά-
ζονται εντός – εκτός εναλ-
λάξ των παραλλήλων
ευθειών ε1 και ε2 που
τέμνονται από την ευθεία δ.
Σχέσεις μεταξύ γωνιών

Στο διπλανό σχήμα οι ευθείες ε1 και

ε2 είναι παράλληλες ( ε1 // ε2 ) και
τέμνονται από την ε. Να συγκρίνετε
τις γωνίες που σχηματίζονται.
Λύση

̂ 1, Α
Για τις γωνίες Α ̂ 2, Α
̂ 3, Α
̂ 4, Β
̂ 1, Β
̂ 2,
̂ 3 και Β
Β ̂ 4 που σχηματίζονται ισχύει:

 Όλες οι οξείες γωνίες, είναι ίσες μεταξύ τους

 Όλες οι αμβλείες γωνίες, είναι ίσες μεταξύ τους
 Μια οξεία και μια αμβλεία γωνία είναι παραπληρωματικές ( έχουν άθροισμα 180ο )
Τα ζευγάρια των ίσων γωνιών, καθώς και των παραπληρωματικών γωνιών, παρουσιάζονται
στους παρακάτω πίνακες:

Ίσες γωνίες

Ονομασία Οξείες Αμβλείες

Εντός εναλλάξ ̂3 = Β
Α ̂1 ̂4 = Β
Α ̂2

Εκτός εναλλάξ ̂1 = Β
Α ̂3 ̂2 = Β
Α ̂4

Εντός – εκτός και επί τα αυτά ̂1 = Β

Α ̂3 = Β
̂ 1 και Α ̂3 ̂4 = Β
Α ̂2 = Β
̂ 4 και Α ̂2

Παραπληρωματικές γωνίες

Ονομασία Οξεία + Αμβλεία

Εντός και επί τα αυτά ̂3 + Β
Α ̂4 + Β
̂ 2 = 180ο και Α ̂ 1 = 180ο

Εκτός και επί τα αυτά ̂1 + Β

Α ̂2 + Β
̂ 4 = 180ο και Α ̂ 3 = 180ο
̂1 + Β
Α ̂2 + Β
̂ 2 = 180ο και Α ̂ 1 = 180ο
Εντός – εκτός εναλλάξ ̂3 + Β ̂4 + Β
̂ 4 = 180ο και Α ̂ 3 = 180ο
Α

Σημείωση 2η: Μόνο όταν οι ευθείες ε1 και ε2 είναι παράλληλες, οι παραπάνω γωνίες θα είναι
αντίστοιχα ίσες, παραπληρωματικές κ.τ.λ.
Εφαρμογή 2η

Στο διπλανό σχήμα, οι ευθείες ε1 και

ε2 είναι παράλληλες και η γωνία
̂ = 50ο. Να υπολογίσετε τις υπό-
α
λοιπες γωνίες του σχήματος.

Λύση

 ̂
Υπολογισμός της γωνίας 𝛃
̂ και β̂ είναι παραπληρωματικές άρα:
Παρατηρούμε ότι οι γωνίες α

̂ + β̂ = 180ο. Επειδή α
α ̂ = 50ο, θα έχω: β̂ = 180ο − α
̂, ή β̂ = 180ο − 50ο ή 𝛃
̂ = 130ο.

 ̂
Υπολογισμός των γωνιών 𝛄̂ και 𝛅
Από το σχήμα φαίνεται ότι οι γωνίες α ̂ = 𝛄̂ = 50ο.
̂ και γ̂ είναι κατακορυφήν, άρα α
Το ίδιο ισχύει και για τις γωνίες β̂ και δ̂, άρα β̂ = 𝛅
̂ = 130ο.

 ̂ και 𝛇̂
Υπολογισμός των γωνιών 𝛗
Οι γωνίες φ̂ και γ̂ είναι εντός εναλλάξ των παραλλήλων ευθειών ε1 και ε2 που τέμνονται από
την ευθεία ε, άρα φ ̂ = 50ο. Επίσης ζ̂ = δ̂, ως εντός εναλλάξ,
̂ = γ̂. Αφού γ̂ = 50ο, θα είναι και 𝛗
άρα 𝛇̂ = 130ο.
 Υπολογισμός των γωνιών 𝛈 ̂
̂ και 𝛉
Από το σχήμα φαίνεται ότι οι γωνίες η̂ και φ ̂ είναι κατακορυφήν, άρα φ ̂ = 50ο. Επίσης οι
̂=𝛈
γωνίες ζ̂ και θ̂ είναι κατά κορυφήν, άρα ζ̂ = 𝛉
̂ = 130ο.
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Στο διπλανό σχήμα οι

ευθείες ε1 και ε2 είναι
παράλληλες ( ε1 // ε2 ) και η
ευθεία ε τέμνει τις δυο
παράλληλες. Να γράψτε όλα
τα ζεύγη:
α. των εντός εναλλάξ γω-
νιών.
β. των εντός – εκτός και επί
τα αυτά γωνιών.
γ. των εντός και επί τα αυτά
γωνιών.

2. Στο διπλανό σχή-

μα είναι ε1 // ε2.
Να υπολογίσετε
τις υπόλοιπες γω-
νίες.
3. Στο διπλανό σχήμα εί-
ναι ε1 // ε2. Να υπολο-
γίσετε τις υπόλοιπες γω-
νίες.