Ερωτήσεις Θεωρίας στη Γεωμετρία της Α’ Γυμνασίου

^y
1. Τι ονομάζουμε διχοτόμο μιας γωνίας; Σχεδιάστε γωνία xO
και τη διχοτόμο της.

Διχοτόμος γωνίας ονομάζεται η ημιευθεία που έχει αρχή

την κορυφή της γωνίας και τη χωρίζει σε δύο ίσες γωνίες.

2. Ποιο τρίγωνο λέγεται ισοσκελές;

Τι μάθαμε ότι ισχύει στα ισοσκελή τρίγωνα.

 Ισοσκελές τρίγωνο λέγεται το τρίγωνο που έχει δύο πλευρές

ίσες. Το τρίγωνο του διπλανού σχήματος έχει
ΑΒ = ΑΓ, άρα είναι ισοσκελές.

 Σε κάθε ισοσκελές τρίγωνο ισχύει ότι:

● Οι προσκείμενες γωνίες στη βάση του ισοσκελούς τριγώνου

είναι ίσες.
● Η ευθεία της διαμέσου, που αντιστοιχεί στη βάση είναι άξονας
συμμετρίας του ισοσκελούς τριγώνου.
● Η διάμεσος, που αντιστοιχεί στη βάση είναι ύψος και
διχοτόμος.

3. Ποιο τρίγωνο λέγεται ισόπλευρο;

Τι μάθαμε ότι ισχύει στα ισόπλευρα τρίγωνα.

➢ Ισόπλευρο τρίγωνο λέγεται το τρίγωνο που έχει όλες τις

πλευρές του ίσες. Το τρίγωνο του διπλανού σχήματος έχει
ΑΒ = ΒΓ = ΑΓ, άρα είναι ισόπλευρο.

➢ Σε κάθε ισόπλευρο τρίγωνο ισχύει ότι:

● Όλες οι πλευρές και όλες οι γωνίες του ισοπλεύρου
τριγώνου είναι ίσες. Κάθε γωνία του ισόπλευρου τριγώνου
είναι 60ο.
● Οι ευθείες των διαμέσων είναι άξονες συμμετρίας του
ισοπλεύρου τριγώνου.
● Κάθε διάμεσος είναι ύψος και διχοτόμος
4. Ποια είναι τα είδη των γωνιών; (σελ. 171-172)

 Ορθή γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο είναι ίσο

με 90ο.
Οι πλευρές της ορθής γωνίας είναι κάθετες ημιευθείες

 Οξεία γωνία λέγεται κάθε γωνία με μέτρο μικρότερο των

90ο.

 Αμβλεία γωνία λέγεται κάθε γωνία με μέτρο μεγαλύτερο

των 90ο και μικρότερο των 180ο.

 Ευθεία γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο είναι ίσο

με 180ο.
Οι πλευρές της ευθείας γωνίας είναι αντικείμενες
ημιευθείες.

 Μη κυρτή γωνία λέγεται κάθε γωνία με μέτρο

μεγαλύτερο των 180ο και μικρότερο των 360ο.

 Μηδενική γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο

είναι ίσο με 0ο.

 Πλήρης γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο είναι

ίσο με 360ο.

Η ημιευθεία της τελικής πλευράς μιας μηδενικής και μιας πλήρους γωνίας ταυτίζεται
με αυτή της αρχικής πλευράς.

Η σειρά από τη μικρότερη προς τη μεγαλύτερη γωνία είναι:

Μηδενική γωνία →Οξεία γωνία →Ορθή γωνία→Αμβλεία γωνία→Ευθεία γωνία →Μη
κυρτή γωνία→Πλήρης γωνία.

5. α) Πότε δύο ευθείες λέγονται κάθετες;

β) Πότε δύο ημιευθείες λέγονται κάθετες;
 γ) Πότε δύο ευθύγραμμα τμήματα λέγονται κάθετα;
δ) Πώς συμβολίζουμε την καθετότητα δύο ευθειών;

α) Δύο ευθείες είναι κάθετες όταν οι γωνίες που σχηματίζουν

αυτές τεμνόμενες, είναι ορθές.

β,γ) Δύο ευθύγραμμα τμήματα (ή δύο ημιευθείες) που

βρίσκονται πάνω σε δύο κάθετες ευθείες, λέγονται κάθετα
ευθύγραμμα τμήματα (ή κάθετες ημιευθείες).

δ) Για να δηλώσουμε ότι δύο ευθείες ε1 και ε2 είναι κάθετες

χρησιμοποιούμε το σύμβολο « ꓕ », γράφουμε ε1 ꓕ ε2 και
διαβάζουμε « η ε1 είναι κάθετη στην ε2 ».

6. α) Ποιες γωνίες λέγονται εφεξής;

β) Ποιες γωνίες λέγονται διαδοχικές;

α) Εφεξής γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που

▪ έχουν την ίδια κορυφή,
▪ έχουν μία κοινή πλευρά και
▪ δεν έχουν κανένα άλλο κοινό σημείο. (σελ. 173).
Οι γωνίες Α ^
ΟΒ και Β ΟΓ^ του διπλανού σχήματος είναι
εφεξής γιατί έχουν κοινή κορυφή Ο, μια κοινή πλευρά ΟΒ και κανένα άλλο κοινό
σημείο.

β) Διαδοχικές γωνίες λέγονται περισσότερες από δύο γωνίες, που βρίσκονται στο
ίδιο επίπεδο και καθεμιά από αυτές είναι εφεξής γωνία με
την προηγούμενη ή την επόμενή της. (σελ. 173).
^ Α, Α ^
( Οι γωνίες Δ Ο ^ του διπλανού σχήματος
ΟΒ και Β ΟΓ
είναι διαδοχικές αφού η πρώτη απ’ αυτές είναι εφεξής με τη
δεύτερη και η δεύτερη με την τρίτη.

7. A) Ποιες γωνίες λέγονται παραπληρωματικές;

B) Σχεδιάστε δύο εφεξής και παραπληρωματικές γωνίες .
Τι ισχύει για τις πλευρές τους;

Α) Παραπληρωματικές γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που έχουν άθροισμα 180ο.

Η κάθε μία από αυτές λέγεται παραπληρωματική της άλλης.
(σελ. 176)

Β) Στο διπλανό σχήμα οι γωνίες x O^ y και y O

^ z έιναι εφεξής
και παραπληρωματικές. Έχουν μια κοινή πλευρά Οy και τις μη
κοινές πλευρές τους Ox και Oz αντικείμενες ημιευθείες.
8. A) Ποιες γωνίες λέγονται συμπληρωματικές;
B) Σχεδιάστε δύο εφεξής και συμπληρωματικές γωνίες .
Τι ισχύει για τις πλευρές τους;

Α) Συμπληρωματικές γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που έχουν άθροισμα 90ο.

(σελ. 176)
Η κάθε μία από αυτές λέγεται συμπληρωματική της άλλης.

^ y και y O
Β) Στο διπλανό σχήμα οι γωνίες x O ^ x ' έιναι εφεξής
και συμπληρωματικές. Έχουν μια κοινή πλευρά Οy και τις μη κοινές
πλευρές τους Ox και Ox’ κάθετες ημιευθείες.

9. Α) Ποιες γωνίες λέγονται κατά κορυφήν.

Β) Σχεδιάστε δύο κατακορυφήν γωνίες .
Γ) Τι σχέση έχουν μεταξύ τους οι κατακορυφήν γωνίες;

A) Κατακορυφήν γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που έχουν την κορυφή τους κοινή
και τις πλευρές τους αντικείμενες ημιευθείες. (σελ. 176)

^ y και x ' O
B) Στο διπλανό σχήμα οι γωνίες x O ^ y ' είναι
κατακορυφήν γωνίες.

Γ) Δύο κατακορυφήν γωνίες είναι ίσες.

10. Ποιες είναι οι σχετικές θέσεις δύο διαφορετικών ευθείών του επιπέδου;
B) Πότε δύο ευθείες λέγονται παράλληλες;
Γ) Πότε δύο ευθείες λέγονται τεμνόμενες;

Α) Δύο ευθείες που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο ή θα είναι παράλληλες ή θα

τέμνονται.

B) Δύο ευθείες του ιδίου επιπέδου λέγονται

παράλληλες, αν δεν έχουν κοινό σημείο όσο κι
αν προεκταθούν. (σελ. 180)

Γ) Δύο ευθείες του ιδίου επιπέδου που έχουν ένα κοινό

σημείο ονομάζονται τεμνόμενες και το κοινό τους σημείο
λέγεται σημείο τομής των δύο ευθειών.
11. Κύκλος και στοιχεία του κύκλου. (σελ.188)

 Κύκλος λέγεται το σύνολο όλων των σημείων του επιπέδου που απέχουν την
ίδια απόσταση από ένα σταθερό σημείο Ο.

 Η απόσταση αυτή συμβολίζεται με ρ και λέγεται ακτίνα του κύκλου. Το

σημείο Ο λέγεται κέντρο του κύκλου.

 Δύο κύκλοι με ακτίνες ίσες είναι ίσοι.

 Το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ, που συνδέει δύο σημεία Α και

Β του κύκλου, λέγεται χορδή του κύκλου.

 Ειδικά η χορδή που περνάει από το κέντρο του κύκλου

λέγεται διάμετρος του κύκλου.

 Η διάμετρος είναι η μεγαλύτερη χορδή του κύκλου, είναι

διπλάσια από την ακτίνα του κύκλου και χωρίζει τον
κύκλο σε δύο ίσα μέρη (ημικύκλια).

 Δύο σημεία Α και Β του κύκλου τον χωρίζουν σε δύο μέρη

που το καθένα λέγεται τόξο του κύκλου με άκρα τα Α και Β.

 Κυκλικός δίσκος (Ο, ρ) είναι ο κύκλος (Ο, ρ) μαζί με το μέρος

του επιπέδου που περικλείει.

Όλα τα σημεία του κυκλικού δίσκου απέχουν από το κέντρο Ο

απόσταση μικρότερη ή ίση με την ακτίνα ρ.

12. Α) Τί λέγεται μεσοκάθετος ενός ευθύγραμμου τμήματος;

B) Ποια ιδιότητα έχουν τα σημεία της μεσοκαθέτου ενός
ευθύγραμμου τμήματος;

Μεσοκάθετος ευθυγράμμου τμήματος λέγεται η ευθεία που είναι

κάθετη προς αυτό και διέρχεται από το μέσον του.

Κάθε σημείο της μεσοκαθέτου ενός ευθυγράμμου τμήματος έχει

ίσες αποστάσεις (ισαπέχει) από τα άκρα του.

Κάθε σημείο που ισαπέχει από τα άκρα ενός ευθυγράμμου

τμήματος βρίσκεται πάνω στη μεσοκάθετό του.

H μεσοκάθετος ενός ευθυγράμμου τμήματος είναι άξονας

συμμετρίας του.
13. Παράλληλες ευθείες που τέμνονται από μια άλλη ευθεία (σελ. 214)

 Οι γωνίες που βρίσκονται ανάμεσα στις

ευθείες ε1 και ε2 ονομάζονται "εντός"
(των ευθειών) και όλες οι άλλες "εκτός".

 Οι γωνίες που βρίσκονται προς το ίδιο

μέρος της ευθείας δ ονομάζονται "επί
τα αυτά" (μέρη της ευθείας)

 Δύο γωνίες που βρίσκονται η μία στο

ένα κι η άλλη στο άλλο ημιεπίπεδο της
ευθείας δ, λέγονται μεταξύ τους
"εναλλάξ"

 Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι θα έχουμε τις παρακάτω έξι
ονομασίες για τα 16 διαφορετικά ζευγάρια των γωνιών.
(α) εντός εναλλάξ και (β) εκτός εναλλάξ
(γ) εντός και επί τα αυτά και (δ) εκτός και επί τα αυτά
(ε) εντός - εκτός εναλλάξ και (στ) εντός - εκτός επί τα αυτά..

14. Σχεδιάστε δύο παράλληλες ευθείες ε1 // ε2 και μια τρίτη ευθεία (η) που να τις τέμνει.
Α) Σημειώστε ένα ζευγάρι εντός και εναλλάξ γωνιών και γράψτε τι γνωρίζετε για
αυτές.
Β) Σημειώστε ένα ζευγάρι εντός και εναλλάξ γωνιών και γράψτε τι γνωρίζετε για
αυτές.
Γ) Σημειώστε ένα ζευγάρι εντός και εναλλάξ γωνιών και γράψτε μου τι γνωρίζετε για
αυτές.

Α) Οι γωνίες ω και φ του διπλανού σχήματος

είναι εντός και εναλλάξ.
Όταν οι ευθείες είναι παράλληλες οι εντός
και εναλλάξ γωνίες είναι ίσες.
 Β) Οι γωνίες ω και φ του διπλανού σχήματος είναι εντός -
εκτός και επί τα αυτά μέρη.
Όταν οι ευθείες είναι παράλληλες οι εντός – εκτός και επί
τα αυτά μέρη γωνίες είναι ίσες.

Γ) Οι γωνίες ω και θ του διπλανού σχήματος είναι εντός

και επί τα αυτά μέρη.
Όταν οι ευθείες είναι παράλληλες οι εντός και επί τα
αυτά μέρη γωνίες είναι παραπληρωματικές.

15. Ποια είναι τα κύρια στοιχεία του τριγώνου και ποια τα δευτερεύοντα;
Στοιχεία τριγώνου - Είδη τριγώνων (σελ. 218,219)

 Κύρια στοιχεία τριγώνου:

● Κάθε τρίγωνο ΑΒΓ έχει τρεις κορυφές Α, Β, Γ, τρεις

πλευρές ΑΒ, ΒΓ, ΓΑ και τρεις γωνίες ^ ^ ,Γ
A,B ^.

● Τα ΑΒ, ΒΓ, ΓΑ, εκτός από τις πλευρές, συμβολίζουν

και τα μήκη των αντίστοιχων ευθυγράμμων τμημάτων.

 Δευτερεύοντα στοιχεία τριγώνου:

Τα δευτερεύοντα στοιχεία του τριγώνου είναι οι διάμεσοι, τα ύψη και οι
διχοτόμοι.

 Το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει την κορυφή

ενός τριγώνου με το μέσο της απέναντι πλευράς,
λέγεται διάμεσος.

 Το ευθύγραμμο τμήμα που φέρνουμε από μία

κορυφή ενός τριγώνου κάθετο στην ευθεία της
απέναντι πλευράς, λέγεται ύψος του τριγώνου.

 Το ευθύγραμμο τμήμα της διχοτόμου μιας γωνίας

ενός τριγώνου που φέρνουμε από μια κορυφή και
καταλήγει στην απέναντι πλευρά, λέγεται διχοτόμος
του τριγώνου.
16. Α) Ποια είναι τα είδη των τριγώνων με βάση τις γωνίες;
Β) Ποια είναι τα είδη των τριγώνων με βάση τις πλευρές.

Α) Είδη τριγώνου με βάση τις γωνίες:

Πλευρές κάθετες Όχι κάθετες πλευρές

Μία γωνία ορθή Μία γωνία μεγαλύτερη Όλες οι γωνίες μικρότερες

της ορθής της ορθής

Ορθογώνιο Αμβλυγώνιο Οξυγώνιο

Β) Είδη τριγώνου με βάση τις πλευρές:

Ισότητα πλευρών Ανισότητα πλευρών

Τρεις πλευρές ίσες Δύο πλευρές ίσες Όλες οι πλευρές άνισες

Ισόπλευρο Ισοσκελές Σκαληνό

17. Άθροισμα γωνιών τριγώνου- Ιδιότητες (σελ. 221)

Σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει:

Το άθροισμα των γωνιών κάθε τριγώνου είναι 180ο.