1

2.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ

ΘΕΩΡΙΑ
1.
Κλάσµα : Είναι το µαθηµατικό σύµβολο το οποίο δηλώνει σε πόσα ίσα µέρη
χωρίσαµε το όλον και πόσα µέρη πήραµε
πόσα µέρη πήραµε αριθµητής
Κλάσµα : :
σε πόσα ίσα µέρη χωρίσαµε παρονοµαστής

2.
Νιοστό : Όταν ένα µέγεθος ή ένα σύνολο οµοειδών αντικειµένων το χωρίσουµε σε
ν ίσα µέρη, το κάθε ένα από αυτά ονοµάζεται νιοστό και συµβολίζεται
1
µε
ν

3.
Κάπα νιοστά : Το τµήµα (κοµµάτι), που αποτελείται από κ ίσα µέρη εκ των ν
στα οποία έχουµε χωρίσει ένα µέγεθος ή ένα σύνολο οµοειδών
κ
αντικειµένων, το συµβολίζουµε µε το κλάσµα και το
ν
κ 1
διαβάζουµε «κάπα νιοστά». ∆ηλαδή = κ⋅
ν ν
Ο αριθµός κ ονοµάζεται αριθµητής , ο ν παρονοµαστής.
Οι δύο µαζί ονοµάζονται όροι του κλάσµατος.
Προσοχή : Παρονοµαστής σε κάποιο κλάσµα δεν µπορεί να
είναι το 0.

4.
Κλάσµατα µεγαλύτερα από το 1 : ∆εχόµαστε ότι υπάρχουν κλάσµατα
µεγαλύτερα από το 1.
Είναι τα κλάσµατα µε αριθµητή
µεγαλύτερο από τον παρονοµαστή

5.
Συµφωνία : Κάθε φυσικός αριθµός ν µπορεί να γραφεί µε µορφή κλάσµατος το
ν
οποίο έχει παρονοµαστή την µονάδα δηλαδή ν =
1
 2

ΣΧΟΛΙΑ
1.
0 ν
Ειδικά κλάσµατα : Είναι τα κλάσµατα και µε ν ≠ 0.
ν ν
0 ν
Ισχύει =0 και =1
ν ν
∆ηλαδή : κλάσµα ίσο µε το 0 σηµαίνει µόνο ο αριθµητής 0
κλάσµα ίσο µε το 1 σηµαίνει όροι ίσοι

2.
κ
Υπολογισµός : Το κλάσµα είναι ίσο µε το αποτέλεσµα της διαίρεσης κ : ν
ν

3.
Σύγκριση κλασµάτων µε το 1 :
• Αν ο αριθµητής είναι µεγαλύτερος από τον παρονοµαστή, το κλάσµα είναι
µεγαλύτερο του 1
• Αν ο αριθµητής είναι µικρότερος από τον παρονοµαστή, το κλάσµα είναι
µικρότερο του 1
• Αν ο αριθµητής είναι ίσος µε τον παρονοµαστή, το κλάσµα είναι ίσο µε το 1

Και στη µαθηµατική γλώσσα

κ
αν > 1 τότε κ > ν και αντίστροφα
ν
κ
αν < 1 τότε κ < ν και αντίστροφα
ν
κ
αν = 1 τότε κ = ν και αντίστροφα
ν
 3

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.
Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις µε Σ αν είναι σωστές και µε Λ αν είναι
λανθασµένες
3
α) Το κλάσµα είναι µικρότερο του 1 Σ
4
1
β) Το του 100 είναι 25 Λ
5
2
γ) Τα 20 λεπτά της ώρας είναι τα της ώρας Σ
6
δ) Υπάρχει κλάσµα µε παρονοµαστή 0 Λ
Προτεινόµενη λύση
α)
Ναι διότι 3 < 4, άρα η πρόταση είναι σωστή
β)
1
Επειδή 100 : 5 = 20 , το του 100 είναι 20 , άρα η πρόταση είναι λάθος
5
γ)
1 2
Η ώρα έχει 60 λεπτά , οπότε το της ώρας είναι 60:6 = 10 λεπτά και τα
6 6
είναι 2⋅10 = 20 λεπτά . Άρα η πρόταση είναι σωστή
δ)
Όχι δεν υπάρχει , άρα η πρόταση είναι λάθος

2.
Για την οµάδα µπάσκετ , ο Ολυµπιακός έχει 15 παίκτες εκ των οποίων οι 7 είναι
αλλοδαποί και οι υπόλοιποι Έλληνες.
Να βρείτε τι µέρος του συνόλου των παικτών είναι οι Έλληνες και τι µέρος οι
αλλοδαποί.
Προτεινόµενη λύση
8
Οι Έλληνες παίκτες είναι 8 και αντιπροσωπεύουν τα του συνόλου των παικτών
15
7
και οι αλλοδαποί τα
15
 4

3.
5
Τα 40 αγόρια µιας τάξης είναι τα του συνόλου των µαθητών. Να βρείτε πόσοι
8
είναι όλοι οι µαθητές.
Προτεινόµενη λύση
5
Τα του συνόλου των µαθητών είναι 40 αγόρια οπότε
8
1
το των µαθητών θα είναι 40 : 5 = 8 εποµένως
8
8
τα δηλαδή όλοι οι µαθητές θα είναι 8⋅8 = 64
8

4.
Τρία αδέλφια θα µοιραστούν 300 € ως εξής .
5
Ο µεγαλύτερος θα πάρει τα , ο µεσαίος 16 € λιγότερα από τον µεγαλύτερο και ο
12
µικρότερος τα υπόλοιπα. Να βρείτε
α) Πόσα χρήµατα θα πάρει ο µεγαλύτερος αδελφός ;
β) Ποιο µέρος του συνόλου των χρηµάτων είναι θα πάρει ο µεσαίος αδελφός ;
γ) Ποιο µέρος των χρηµάτων του µεγαλύτερου αδελφού είναι τα χρήµατα που θα
πάρει ο µικρότερος αδελφός ;
Προτεινόµενη λύση
α)
1 1 300
Το των 300 € είναι ⋅ 300 = = 25
12 12 12
5
Εποµένως τα θα είναι 5⋅ 25 = 125€
12
β)
Ο µεσαίος αδελφός θα πάρει 125 – 16 = 109 €
109
Αυτά αντιπροσωπεύουν τα του συνόλου των χρηµάτων
300
γ)
Ο µικρότερος αδελφός θα πάρει 300 – ( 125 + 109) = 300 –234 = 66 €
66
Αυτά αντιπροσωπεύουν τα των χρηµάτων του µεγαλύτερου αδελφού
125
 5

5.
8
Τα της µάζας του ανθρωπίνου σώµατος είναι νερό.
9
Να βρείτε πόσο νερό περιέχεται σε έναν άνθρωπο 81 κιλών.
Προτεινόµενη λύση
1 1 81
Το των 81 κιλών είναι ⋅ 81 = =9
9 9 9
8
Εποµένως τα είναι 8⋅9 = 72 κιλά.
9
∆ηλαδή σε έναν άνθρωπο 81 κιλών περιέχεται 72 κιλά νερό.

6.
1
Ένας έµπορος αυτοκινήτων κάνει έκπτωση σε ορισµένα µοντέλα ίση µε το της
8
αξίας τους . Αν το ποσό της έκπτωσης είναι 2500€, να βρείτε την αξία του
αυτοκινήτου πριν την έκπτωση.
Προτεινόµενη λύση
1 8
Το της αξίας είναι 2500 € , εποµένως τα της αξίας δηλαδή η αξία του
8 8
αυτοκινήτου είναι 8 ⋅ 2500 = 20000 €

7.
κ
Θεωρούµε το κλάσµα
λ
Πώς ονοµάζονται οι αριθµοί κ και λ ο κάθε ένας ξεχωριστά και πως µαζί ;
Υπάρχουν περιορισµοί που αφορούν τους αριθµούς κ και λ ;
Προτεινόµενη λύση
Ο κ ονοµάζεται αριθµητής και ο λ παρονοµαστής.
Οι δύο µαζί ονοµάζονται όροι του κλάσµατος.
∆εν επιτρέπεται το λ να είναι ίσο µε το 0

8.
2
Σε µία τάξη τα των µαθητών µαθαίνουν Αγγλικά. Πόσοι είναι οι µαθητές της
3
τάξης, αν αυτοί που µαθαίνουν Αγγλικά είναι 54.
Προτεινόµενη λύση
2 1
Αφού τα των µαθητών είναι 54, το θα είναι 54 : 2 = 27.
3 3
3
Εποµένως όλοι οι µαθητές δηλαδή τα είναι 3⋅27 = 81 µαθητές
3
 6

9.
3 3
Τα του κιλού κρέατος κοστίζουν 6 € πόσο κοστίζουν τα του κιλού
5 4
Προτεινόµενη λύση
3 1
Αφού τα του κιλού κοστίζουν 6 € το κοστίζει 6 : 3 = 2€ οπότε
5 5
5
τα δηλαδή το 1 κιλό κοστίζει 2⋅5 = 10 €
5
4 1
Τώρα : τα κοστίζουν 10€ = 1000 λεπτά οπότε το κοστίζει
4 4
1 1000 3
⋅1000 = = 250 λεπτά και τα κοστίζουν 3⋅ 250 = 750 λεπτά
4 4 4

10.
2
Τα του κιλού ενός προϊόντος κοστίζουν 10 €. Να βρείτε πόσο κοστίζει
5
7
α) Το 1 κιλό β) Τα κιλά
4
Προτεινόµενη λύση
α)
2 1
Αφού τα του κιλού κοστίζουν 10 €, το κοστίζει 10 : 2 = 5 €
5 5
5
Οπότε τα δηλαδή το 1 κιλό κοστίζει 5⋅5 = 25 €
5
β)
4
Τα κοστίζουν 25€ = 2500 λεπτά.
4
1 1 2500
Οπότε το κοστίζει ⋅2500 = = 625 λεπτά.
4 4 4
7
Άρα τα κοστίζουν 7⋅ 625 = 4375 λεπτά
4
 7

11.
Να βρείτε πόσα γραµµάρια του κιλού είναι
1 3 2 3
α) το β) τα γ) τα δ) τα
8 4 5 20
Προτεινόµενη λύση
Το 1 κιλό είναι 1000 γραµµάρια
α)
1 1 1000
Το του κιλού είναι ⋅1000 = = 125 γραµµάρια
8 8 8
β)
1 1 1000
Το του κιλού είναι ⋅1000 = = 250 γραµµάρια
4 4 4
3
Εποµένως τα είναι 3⋅ 250 = 750 γραµµάρια
4
γ)
1 1 1000
Το του κιλού είναι ⋅1000 = = 200 γραµµάρια
5 5 5
2
Εποµένως τα είναι 2⋅ 200 = 400 γραµµάρια
5
δ)
1 1 1000
Το του κιλού είναι ⋅1000 = = 50 γραµµάρια
20 20 20
3
Εποµένως τα είναι 3⋅ 50 = 150 γραµµάρια
20