Electromagnetische Compatibiliteit: Merlin Gerin Square D Telemecanique

Electromagnetische
Compatibiliteit
«EMC»
■ Merlin Gerin ■ Square D ■ Telemecanique

Deze tekeningen zullen u helpen de verschillende
paragrafen van dit document eenvoudig te vinden.
HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2
Type
Bron
Overdracht
Type van Aardingssysteem

de storing Type
Bron
Overdracht
Bron van Voeding

de storing Type
Source
Bron
Overdracht
Overdracht
van de
storing Type Kast
Bron
Overdracht
Transmission
Kabels
Aarde Type Bekabelingsregels
Bron
Overdracht
Kabelbanen
Massa Type
Bron
Overdracht
Verbindingen
Kabels Type
Bron
Overdracht
Filters
Filters Type Overspannings-
Bron
Overdracht
begrenzers
Ferrietkernen
Ferrietkernen
Type
Bron
Overdracht
Te
ElektroMagnetische Compatibiliteit (EMC)
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1
Beschrijving van elektromagnetische
compatibiliteit verschijnselen
Voorwoord ..............................................................................................1- 2
Frequentie afhankelijk gedrag van elektrische geleider ......................1- 3
Gedrag van een inductantie en een capaciteit gerelateerd
aan frequentie ..................................................................................1- 4
Elektromagnetische compatibiliteit van een systeem ......................1- 5

De ElektroMagnetische Compatibiliteit: EMC......................................1- 5
Toepassingsgebied ..............................................................................1- 6
Typen van elektromagnetische storing................................................1- 7

Definitie van elektromagnetische storing ............................................1- 7
Bronnen van elektromagnetische emissie ..........................................1- 8
Laagfrequent «LF» storingen................................................................1- 9
Hoogfrequent «HF» storingen ..............................................................1- 9
Harmonischen ....................................................................................1- 10
Transiënten..........................................................................................1- 14
Elektrostatische ontladingen ..............................................................1- 16
Storingen in laagspanningsvoeding ....................................................1- 18
Bronnen van elektromagnetische storing ..........................................1- 20

Schakelen van inductieve belastingen met contacten........................1- 20
Schakelen van inductieve belastingen met halfgeleiders ..................1- 23
Elektrische motoren ............................................................................1- 25
Fluorescentie verlichting ....................................................................1- 27
Puntlassen ..........................................................................................1- 28
Spectraal vergelijk van de verschillende storingen ............................1- 29
Overdracht van elektromagnetische storing ....................................1- 30

Koppeling: Algemene informatie ........................................................1- 30
Geleidingskoppeling ..........................................................................1- 32
Stralingskoppeling ..............................................................................1- 34
Ontkoppelen van storing ....................................................................1- 38
Inhoud - 1 Te
Inhoudsopgave
Aarde......................................................................................................1- 40
Algemene definitie ..............................................................................1- 40
Regels voor aardaansluiting in elektrische installaties........................1- 40
Elektrische aardaansluitingen ............................................................1- 40
Schematische weergave van aardrangschikking................................1- 41
Aarde en elektromagnetische compatibiliteit......................................1- 41
Massa ....................................................................................................1- 42
Algemene definitie ..............................................................................1- 42
Specifieke definitie voor elektrische installaties..................................1- 42
Massaverbindingen en veiligheid van personen en goederen ............1- 42
Massa’s en elektromagnetische compatibiliteit ..................................1- 43
Lussen tussen massa’s ......................................................................1- 46
Massalussen ......................................................................................1- 47
Vermijd aarding van de geleidende delen in stervormige configuratie..1- 48
Kabels ....................................................................................................1- 49
Frequentie afhankelijk gedrag van een geleider ................................1- 49
Lengte en doorsnede van een geleider ..............................................1- 51
Het antenne-effect van een geleider ..................................................1- 52
Groen/geel, PE/PEN geleider..............................................................1- 53
Verbinding tussen massa’s ................................................................1- 53
Filters ....................................................................................................1- 54
Functie van een filter ..........................................................................1- 54
Verschillende typen filters ..................................................................1- 55
Ferrietkernen ........................................................................................1- 57
Index aan het eind van het document
Te Inhoud - 2
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 2
Bereiken van elektromagnetische compatibiliteit
in een installatie
Voorwoord ..............................................................................................2-2
De EMC procedure ................................................................................2-3

Ontwerpen van een nieuwe installatie of een uitbreiding ....................2-4
Onderhoud van een installatie of verbeteren van het bestaande
machinepark ....................................................................................2-5
Verbeteringen aan een bestaande installatie........................................2-6
De regels van de kunst ..........................................................................2-7

Betreffende onderwerpen ....................................................................2-7
Aardingssysteem....................................................................................2-8
Introductie ............................................................................................2-8
Gebouw ................................................................................................2-9
Uitrusting/machine ..............................................................................2-11
Kast ....................................................................................................2-12
Elektrische verbinding ........................................................................2-13
Verbindingen tussen massadelen........................................................2-14
Voeding ..................................................................................................2-18
Analyse ................................................................................................2-19
Technische specificaties......................................................................2-19
Isolatie door transformator ..................................................................2-19
Stroomstelsels ....................................................................................2-20
Stroomstelsels: EMC prestaties ..........................................................2-21
Verdeling in de installatie ....................................................................2-24
Aarden van transformatorafscherming ................................................2-25
Kast ........................................................................................................2-26
Analyse ................................................................................................2-26
Aard-/referentievlak ............................................................................2-28
Kabelingangen ....................................................................................2-28
Plaatsing van kabels............................................................................2-28
Inhoud - 3 Te
Inhoudsopgave
Verlichting ............................................................................................2-29
Plaatsen van componenten ................................................................2-29
Kabels ....................................................................................................2-32
Classificatie van signalen ....................................................................2-32
Keuze van kabels ................................................................................2-32
Prestaties van kabels in het kader van EMC ......................................2-34
Bekabelingsregels ................................................................................2-36
De tien geboden ..................................................................................2-36
Kabelbanen ............................................................................................2-44
Kabelgoten ..........................................................................................2-44
Aansluitingen aan kasten ....................................................................2-45
Positie van de kabels ..........................................................................2-46
Eindaansluitingen ................................................................................2-48
Onjuiste methoden van het plaatsen van kabels ................................2-50
Aanbevolen methoden van het plaatsen van kabels ..........................2-51
Verbindingen ..........................................................................................2-52
Type en lengte van de aansluiting ......................................................2-52
Het maken van een verbinding............................................................2-53
Te vermijden valkuilen..........................................................................2-54
Aansluiten van afscherming ................................................................2-55
Filters......................................................................................................2-56
Plaatsing in kasten ..............................................................................2-56
De montage van filters ........................................................................2-58
Aansluiten van de filters ......................................................................2-59
Overspanningsbegrenzers ..................................................................2-60
Overspanningsbegrenzers of ontstoringsfilters voor spoelen ............2-60
Ferrietkernen ........................................................................................2-62
Te Inhoud - 4
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 3
EMC normen, faciliteiten en tests
Normen....................................................................................................3-2
Inleiding ................................................................................................3-2
Drie soorten EMC normen ....................................................................3-2
De normerende instellingen..................................................................3-3
CISPR publikaties ................................................................................3-3
Voorbeelden van CISPR publikaties van toepassing op
onze produkten ................................................................................3-4
IEC publikaties......................................................................................3-5
CENELEC publikaties ..........................................................................3-8
EMC faciliteiten en tests........................................................................3-9
Inhoud - 5 Te
Beschrijving EMC verschijnselen
HOOFDSTUK 1 Type
Bron
Overdracht
BESCHRIJVING VAN 1
ELEKTROMAGNETISCHE
2
COMPATIBILITEIT
3
VERSCHIJNSELEN
1 Te
Type
Bron
Overdracht
Voorwoord
2 In dit hoofdstuk worden de verschijnselen behandeld die veroorzaakt
worden door hoogfrequente «HF» stromen en spanningen. Deze
verschijnselen hebben een grote invloed op de prestaties en het
3 gedrag van een elektrische installatie.
Het begrijpen van deze verschijnselen is van groot belang om uit-
eindelijk optredende problemen op te lossen.
De verschillende verschijnselen worden in de volgende
voorbeelden beschreven.
Te 2
Voorwoord Type
Bron
Overdracht
Frequentie afhankelijk gedrag

van een elektrische geleider
100
Impedantie
Laagfrequent ;; 1
;;
bereik
Ω
10
1Ω 2
;;
100
1 mm 2 Hoog-
18
7
10
2,5 mm 2
frequent
bereik
3
mΩ
1
35 mm 2
0,5
;
0,1 mΩ
Frequentie
0
Hz kHz MHz
0 Hz 10 100 1 10 100 1 10
50 80
Karakteristieke impedantie van een elektrische geleider met lengte L = 1 meter
• Wij kunnen constateren dat de impedantie van een geleider zeer snel toeneemt als de frequentie
van het te geleiden signaal toeneemt. (impedantie Ω) Z = K (constante ) x f ( frequentie Hz)
• Voor laagfrequent signalen «LF» (voorbeeld 50-60 Hz)

==> De impedantie van de geleider is van ondergeschikt belang
==> de doorsnede van de geleider is bepalend
• Voor hoogfrequent signalen «HF» (f > 5 MHz)

==> De impedantie van de geleider is bepalend
==> de lengte van de geleider is bepalend
==> de doorsnede van de geleider is van ondergeschikt belang
3 Te
Type
Bron
Overdracht
Voorwoord
Gedrag van een inductantie en capaciteit

gerelateerd aan frequentie
• Z = 2πLf hoogfrequent «HF», de impedantie van een geleider neemt sterk toe.
1 ==> De lengte van de geleider is niet meer verwaarloosbaar

==> Vervorming van het signaal (amplitude, frequentie...)
1
• Z= hoogfrequent «HF», de impedantie van een capaciteit neemt sterk af.
2πCf
2 ==> De capacitieve inkoppeling wordt groter

==> Optreden van lekstromen in een installatie
==> Het storen van het gewenste signaal wordt gemakkelijker
Z = impedantie L = inductantie C = capaciteit f = frequentie van het signaal
;;
Voorbeeld: geleider
Isolatie
Koper
(Cu)
Massa
;;
Vervangingsschema laagfrequent «LF»
;;
Z <<<
U Z >>>
Massa
Vervangingsschema hoogfrequent «HF»
Z >>>
U Z <<<
Massa
Te 4
Elektromagnetische
compatibiliteit van een systeem Type
Bron
Overdracht
De ElektroMagnetische Compatibiliteit: EMC
De normen definiëren Elektro Magnetische Compatibiliteit (EMC) als:

Het in staat zijn van een onderdeel, apparaat of systeem om in zijn elektromagnetische omgeving naar
wens te functioneren, zonder hierbij zelf ontoelaatbare elektromagnetische storingen aan deze omgeving
1
toe te voegen.
2
Apparaat M
Emissie A
paraat X
3
Signaal A ==> B
Aparaat A Apparaat B
Apparaat
Elektromagnetische omgeving
Susceptibiliteit B
5 Te
Elektromagnetische
Type
Bron
Overdracht
compatibiliteit van een systeem
Toepassingsgebied
Een systeem bestaat uit onderdelen (actuatoren, motoren, opnemers...), die samengevoegd zijn om een
specifieke functie te vervullen.
1 Uit elektromagnetisch oogpunt bestaat een systeem uit elementen, die met elkaar in contact staan en uit
een voedingsdeel.
De elektrische voeding, de verbindingen tussen de verschillende onderdelen en het toegepaste materiaal

maken deel uit van het systeem.
2
Storingsniveau
Susceptibiliteitsniveau
niveau van storing waarbij problemen in het functioneren
van apparatuur en systemen optreedt.
3 immuniteitsmarge Immuniteitsniveau
niveau van storing, die te doorstaan is door apparatuur en
systemen (ongevoeligheidsgrens).
Niveau van elektromagnetische compatibiliteit

niveau van storing waarbij verwacht wordt probleemloos
te kunnen functioneren in een bepaalde omgeving
Emissiegrens
niveau van veroorzaken van storing, die niet overschreden
mag worden door het apparaat.
0
Dit alles betekent dat:
Het apparaat dient een bepaalde immuniteit te bezitten, opdat deze niet gestoord wordt door zijn
elektromagnetische omgeving
Het apparaat mag maar een bepaalde hoeveelheid van storing afgeven aan de omgeving, opdat
andere apparaten in de omgeving niet gestoord worden.
Te 6
Typen van elektromagnetische

storing Type
Bron
Overdracht
Definitie van elektromagnetische storing
Alle elektromagnetische verschijnselen, die de prestaties van een apparaat, installatie of systeem vermin-
deren.
Een elektromagnetische storing kan een elektrische ruis, een ongewenst signaal of een wijziging van over-
dracht zijn.
Opnemer PLC
1
API
Elektromagnetisch
2
veld
1 1 1
0 0 0
3
1
Gewenst signaal
0
1
0
Elektromagnetische
storing
Werkelijke status Status van de uitgang

van de uitgang gezien door de PLC
Een elektromagnetische storing, bestaat zoals de naam al voorstelt uit een elektrisch veld E , opgewekt
door een potentiaalverschil en een magnetisch veld H ontstaan door geleiding van een stroom door een
geleider.
Elektro..Magnetisch
Elektrisch veld Magnetisch veld
Ongewilde elektromagnetische storing is simpelweg een ongewenst elektrisch signaal bovenop een
gewenst elektrisch signaal.
Dit ongewenste signaal verspreidt zich door geleiding in kabels en straling door de lucht.
7 Te

Type
Bron
Overdracht
storing
Bronnen van elektromagnetische emissie
EM emissie
1
Industrieel Natuurlijk
2
Opzettelijk Onopzettelijk
• Radiozenders Per ongeluk

• Kortsluiting
3 • Televisiezenders
• Walky-talky
• Aardsluiting
• Draagbare telefoons Continu

Veroorzaakt door de normale werking van de
• Radarinstallaties
apparatuur.
• Etc...
• Alle schakelende elementen (mechanische con-
tacten, vermogenstransistoren, etc.) zoals:
relais, geschakelde voedingen, contactoren,
• Materiaalbewerkingmachines: collectormotoren, onstekingen van verbran-
dingsmotoren, dimmers, etc.
-> Lassen, solderen, etc
• Fluorescentie verlichting
-> Inductie ovens
• Apparatuur met klokschakelingen (PC, PLC, etc)
-> Plasma lassen
• Etc...
-> Etc...
Te 8

storing Type
Bron
Overdracht
Laagfrequent «LF» storingen
Frequentiebereik: 0 frequentie 1-5 MHz

De laagfrequente storingen in een installatie treden meestal op als geleider
gebonden storing.
1
Duur: vaak lang (enkele tienden van milliseconden)
In sommige gevallen is dit verschijnsel van permanente aard (harmonischen)
Energie: de energiewaarde van de geleide storing kan hoog zijn en hierdoor kan storing
of zelfs beschadiging van de aangesloten apparaten optreden.
2
(Energie ) W(J) = U(V) I(A) t (S)
Hoogfrequent «HF» storingen
Frequentiebereik: frequentie 30 MHz.

De hoogfrequente storingen in een installatie treden meestal op als stralings-
storing
Duur: hoogfrequente pulsen met een tijdsduur < 10 ns.

In sommige gevallen kunnen deze verschijnselen permanent optreden (gelijk-
richter,...).
Energie: De uitgestraalde energie van de storing is over het algemeen zeer laag en kan
problemen opleveren in omliggende apparaten.
9 Te

Type
Bron
Overdracht
storing
Harmonischen
Een periodiek signaal met een willekeurige vorm is wiskundig opgebouwd uit verschillende sinusvormige
signalen. Deze sinusvormige signalen hebben verschillende amplituden en frequenties die een meervoud
1 zijn van de frequentie van de grondgolf.
Grondgolf: de laagste frequentie met het gewenste signaal
De opbouw van een periodiek signaal verloopt via een FOURIER-reeks
2 Sinusvormige grondgolf (voorbeeld 50Hz)
Voorstelling
in de tijd 3e Harmonische (sinusvorm f = 3x50 = 150 Hz)
3 t
Zichtbaar signaal op de oscilloscoop
130 A
Grondgolf
Voorstelling Zichtbaar signaal op de spectrum-analyser
in spectraallijnen
25 A
3e Harmonische
Frequentie
50 Hz 150 Hz
Rang
1 2 3 4 5 6 7 8 9 ...
Hoger harmonische storingen zijn storingen in het laagfrequent gebied «LF» en zijn hierdoor over het
algemeen geleider gebonden storingen.
Te 10

storing Type
Bron
Overdracht
Distorsie factor
Met de hoger harmonische distorsie factor kan de afwijking van een signaal worden berekend ten opzichte
van het signaal van de grondgolf (rang 1)
Σ2 HHi
n 2 Hi = amplitude van hoger harmonische van rang i
TDH % =
1 H1 = amplitude van de grondgolf (rang 1)
1
Deze distorsie factor is ook op eenvoudigere wijze te benaderen:
Σ som van de amplituden van de hoger harmonischen met een rang > 2
TDH
amplitude van de grondgolf of harmonische met de rang 1
2
Hoger harmonischen met een rang groter dan 40 hebben een verwaarloosbaar effekt op de distorsie factor
berekening, echter niet op de installatie.
3
Opwekking
Alle niet-lineaire elementen nemen een niet-sinusvormige stroom op, waardoor hoger harmonische
stromen ontstaan.
Golfvorm van
de opgenomen stroom
Opgenomen stroom van een fluorescentie lamp
Het voedende net zal deze hoger harmonische stromen omzetten in hoger harmonische spanningen
afhankelijk van de impedantie van het voedende net.
U = ZI
Deze hoger harmonische spanningen worden door het voedende net geleid,
waardoor elders aangesloten ontvangers gestoord kunnen worden.
11 Te
Type
Bron
Overdracht
storing
Harmonischen (vervolg)
Opwekkers van hoger harmonischen zijn onder andere;

1 - inverters, choppers
- gelijkrichters: elektrolyse, soldeer machines
- inductie ovens
- elektronische softstarters
2 - elektronische snelheidsregelaars voor gelijkstroomstroommotoren

- frequentieregelaars voor asynchrone en synchrone motoren
- huishoudelijke apparatuur zoals televisietoestellen, gasontladingslampen, etc.
- verzadigde magnetische circuits (transformatoren, etc).
3 Deze apparatuur wordt meer en meer toegepast en de te besturen vermogens worden groter en groter,
waarmee uiteraard ook de storingen toenemen.
Te 12

storing Type
Bron
Overdracht
Apparatuur gestoord door harmonischen
Apparatuur Problemen 1
Synchrone machines: ..................... Extra opwarming
Transformatoren: ............................ Extra opwarming en verliezen. Gevaar voor optreden van verzadiging
Asynchrone machines: ................... Pulserend koppel, extra opwarming voornamelijk voor kortsluit-
ankermotoren met diepe rotorinkepingen. 2
Geleiders: ....................................... Verhoging van de ohmse en diëlektrische verliezen
Computers:..................................... Functionele problemen tengevolge van pulserend koppel van de
motor in de schijfleeseenheid.
Vermogenselektronica: ................... Problemen gerelateerd aan de signaalvorm: commutatie, syn-
chronisatie, etc. 3
Condensatoren: .............................. Opwarming, snelle veroudering, kans op resonantie in het circuit,
etc.
Regeleenheden, tellers: .................. Verkeerde metingen, ongewilde werking, verlies van nauwkeurig-
heid, etc.
13 Te

Type
Bron
Overdracht
storing
Transiënten
Transiënte storingen zijn impulsen, die opgepikt kunnen worden door elektrische circuits en welke aan
kunnnen worden getroffen op voedingskabels en controle- en signaalingangen van elektrische en elektro-
1 nische apparatuur.
Karakteristieken van transiënten volgens de IEC

2
Belangrijke eigenschappen van deze storingen zijn:
- Zeer korte stijgtijd 5 ms
- Pulsduur 50 ms
3 - Herhalingsverschijning: puls-trein gedurende ongeveer 15 ms

- Herhalingsfrequentie: opeenvolgende puls-treinen elke 300 ms
- Lage energieinhoud 1.10 Joule
-3
- Hoge amplitude van de overspanning ≤ 4 kV
Voorbeeld:
U
Puls
100 ms
5 ms
Voorstelling Herhalingsperiode hangt af van de amplitude van testspanning

in de tijd
U
Puls-trein
15 ms
Lengte van een puls-trein
Tijd tussen twee opvolgende puls-treinen 300 ms
Te 14

storing Type
Bron
Overdracht
Spectrale voorstelling
1
...
Frequentie Hz
F0 F1 F2 ...
Afhankelijk van de aard van de transiënten kan het spectrum breedbandig zijn (0-100 MHz of meer)
2
3
Oorzaak
Transiënten worden veroorzaakt door vaak schakelen van mechanische en in het bijzonder elektronische
schakelaars.
Als een schakelaar schakelt verandert de spanning over de aansluitingen zeer snel van de nominale waar-
de naar nul en omgekeerd. Dit veroorzaakt plotselinge hoge variaties in spanning (dV/dt), die verder geleid
worden door kabels.
Belangrijke bronnen
Blikseminslag, aardfouten, commutatiefouten inductieve circuits (relaisspoelen, elektroventielen,

etc.).
Transiënten zijn hoogfrequent «HF» storingen.
Ze worden geleid via geleiders, maar worden eveneens eenvoudig verspreid door straling.
15 Te

Type
Bron
Overdracht
storing
Elektrostatische ontladingen
De term elektrostatische ontlading staat voor pulsvormige stromen die door een object vloeien, die met de
aarde verbonden is. Deze stromen vloeien indien het object direct of indirect in contact treedt met een
object, die een hoog potentiaal ten opzichte van aarde bezit.
1
Karakteristieken van elektrostatische ontladingen volgens IEC 1000-4-2
Belangrijke eigenschappen van deze storingen zijn:

- Zeer korte pulsstijgtijd 1 ns
2 - Pulsduur 60 ns
- Zeldzame aard van het verschijnsel: 1 ontlading
- Zeer hoge spanning bij het begin van de ontlading 2 tot 15 kV of meer
Voorbeeld:
3 Piek
100 %
90 %
Voorstelling
in de tijd 1 tot 30 ns
1 tot 60 ns
10 %
t
30 ns
60 ns
tr = 0,7 tot 1 ns
Spectrale voorstelling
Breedband spectrum (0 tot 1000 MHz of meer) ...

Frequentie Hz
F0 F1 F2 ...
Te 16

storing Type
Bron
Overdracht
Oorzaak
Elektrostatische ontladingen zijn het resultaat van uitwisseling van elektronen tussen materialen of tussen
het menselijke lichaam en deze materialen. Dit verschijnsel wordt vermeerderd door de combinatie van
synthetisch materiaal en een droge atmosfeer.
1
Belangrijke oorzaken
De ontlading kan het resultaat zijn van een oplading zoals bijvoorbeeld een persoon, die over een tapijt
loopt (uitwisseling van elektronen tussen persoon en materiaal) of van de kleding van een persoon zittend
op een stoel.
Ontladingen kunnen zich voordoen tussen een persoon en een object of tussen twee elektrostatisch gela-
den objecten.
2
Voltage (kV)
16
15
14
13
Voorbeeld: kantoren zonder luchtvochtigheidsregeling (winter)
3
12
11
10
9 Synthetische materialen
8
7
6
5 Wol
4
Anti-statisch
3
materiaal
2
Relatieve vochtigheid (%)
1
5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
15 % 35 %
Maximale waarden van elektrostatische spanning, die kunnen worden opgewekt door verschillende materialen.
Effecten
Het effect van elektrostatische ontladingen van gebruiker naar apparatuur kan variëren van eenvoudige
storing tot vernietiging van het apparaat.
Elektrostatische ontladingen zijn hoogfrequent «HF» type storingen, die zich vooral verspreiden
via geleiding, echter welke ook simpel overgedragen kunnen worden naar andere geleiders door
straling.
17 Te

Type
Bron
Overdracht
storing
Storingen in laagspanningsvoeding
Spanning: fluctuaties, onderbreking, spanningsdalen, spanningspieken
1 Frequentie: variaties
Golfvorm: harmonischen, transiënten, draagstromen
Fasen: onbalans
2 Vermogen: kortsluitingen, overbelastingen (effecten op de spanning)
Deze zijn voornamelijk laagfrequent «LF» type storingen.

3
U
∆U < 10 % ∆U > 3 % ∆U < 10 % ∆U > 10 %
spannings- flikkeren spannings- spannings- korte over-

fluctuatie pieken dalen onderbreking spanning
Enkele voorbeelden van storingen in de laagspanningsvoeding
Te 18
Gebruike- Amplitude van de Tijdsduur van de fout
Oorzaak Consequenties
lijke naam variatie
Spannings ∆U < 10% • Lasmachines • Geen effect op de apparatuur

fluctuaties (langzame variatie) • Zware belastingen, die veelvuldig starten
CEI 38 (compressoren, liften, etc)
IEC 1000-3-3
IEC 1000-3-5
Flikkeren ∆U > 3% • Flikkeren van verlichting
Spannings- ∆U < 10% • Schakelen van zware belastingen (starten

piek (snelle variatie) van zware motoren, elektrische ketels en
ovens, etc.)
Spannings- 10% ≤ ∆U ≤ 100 10 ... 500 ms Inschakelen van: (inschakelstromen van 8 - 20 In) • Uitschakeling van hogesnelheidsrelais;
storing
dal/-dip IEC 1000-2-2 • Grote motoren en “vliegende herstart” kan ernstige problemen opleveren in de
Spannings- • Grote transformatoren procesbesturing
onderbrekingen en • Grote condensatorbatterijen op het hoofd- • Voedingsonderbreking (als (U > 30 %)
-dalen zijn: verdeelbord • Verlies van remwerking in motoren
19
impuls: < 10 ms • Verzeker een voldoende immuniteit voor
kort: 10 tot 300 ms Kortsluiting in laagspanningsvoeding PLC, sensoren, etc.
(voedingsonderbreking ten gevolge van • Vergroting van de slip van asynchrone
uitschakelen van een beveiliging) motoren
Korte ∆U = 100% kort: 10 ms - 1 mn Inschakelen van: (inschakelstromen van 8 - 20 In) • Verlies van de voedingsspanning
spannings- • Grote motoren en «vliegende herstart»
onder- lang: 0,3 s - 1 mn • Grote transformatoren
breking permanent: > 1 mn • Grote condensatorbatterijen bij hoofdver-
delers als t ≤ 10 ms --> tijdelijk verschijnsel
Bron
Type
Overdracht
Over- ∆U > 10% pulsvormig • Per ongeluk (verkeerde aansluitingen) • Vernietiging van elektronische
spanning • Schakelen in het middenspanningsnet apparatuur
• Moet absoluut rekening mee worden
gehouden bij het ontwerpen van
elektronische apparatuur
• Meestal geen effect op elektrische
apparatuur
Te
3
2
1
Bronnen van elektromagnetische

Type
Source
Bron
Overdracht
storing
Schakelen van inductieve belastingen met contacten
Schakelelementen met contacten
1 Deze term is van toepassing op onderdelen die ontworpen zijn voor het maken of onderbreken van één of
meer elektrische circuits met gebruikmaking van contacten.
2
Oorzaak van de storing
3 Het gedrag van het elektrisch contact en de ontstane storing hangt af van de aard van de belasting.
Gedrag bij weerstandsbelasting
Schakelen van een ohmse belasting wekt weinig of geen storing op.
Gedrag bij inductieve belasting
L (spoel)
Voorbeeld van een inductieve belasting:

Elektromagneet van een contactor (spoel), remmen, etc.
Te 20

storing Type
Source
Bron
Overdracht
Nominaal bedrijf
Een contact die een inductieve belasting voedt zal geen storing genereren in nominaal bedrijf.
Schakelen van een inductieve kring
Onderbreken van een inductieve kring veroorzaakt de volgende verschijnselen over de klemmen van het
contact: 1
- Een grote overspanning welke leidt tot een mogelijke vlamboog en diëlektrische overslag
- Gedempte oscillatie van de spanning met een oscillatiefrequentie afhankelijk van de aangesloten
inductieve belasting.
V
Spanning over de klemmen
2
van een contact na afschakeling
van een inductieve belasting.
3
1 - 10 KV
t
100 - 500 ms
1 - 3 ms
Herhaaldelijk De afstand tussen de contacten is

overslag door lucht te groot om een overslag door de
tussen de contacten lucht te bewerkstelligen
Uitschakeling van een 9A~ contactor zonder piekbegrenzing
Toepassing in vermogenskringen
Het bedienen van een schakelaar, contactor, vermogensschakelaar, etc. in voedingscircuits genereert
transiënte storingen.
Voorbeeld: schakelen van condensatoren (arbeidsfactor compensatie), afschakeling van een vermogens-
schakelaar in geval van kortsluiting, enz.
Ondanks de amplitude van de geschakelde stromen leiden de verschijnselen, ontstaan door deze hande-
lingen, meestal tot weinig storing. De energieinhoud van deze storing is meestal hoog, echter de schakel-
pieken worden gekarakteriseerd door vloeiende golffronten (dit wordt veroorzaakt door het afvlakkende
effect van kabels en grote tijdsconstante van de belasting, etc).
21 Te

Type
Source
Bron
Overdracht
storing
Uitgestraalde storingen
Spanningspieken variëren van 1-10 kV en vergroten afhankelijk van de snelheid van de openende contac-
ten. Tevens zijn de spanningspieken afhankelijk van de opgeslagen energie in het circuit.
Voorbeeld: 50 mJ voor een kleine AC contactor

0.2 J voor een kleine DC contactor
10 J voor een grote DC contactor
1 Het frequentiespectrum van de uitgestraalde storing varieert van enkele kHz tot enige MHz.
Effecten op de installatie
2 Deze storingen hebben geen effect op conventionele elektrische installaties.
Deze storingen kunnen effecten hebben op sommige elektronische circuits:
In geleidende vorm
3 Verspreiding van transiënten gesuperponeerd op de voeding. Deze kunnen onjuist ontsteken van thyristo-
ren, triacs, etc veroorzaken en kunnen overschakelen van gevoelige ingangen of zelfs vernietiging van
deze bewerkstelligen.
Schakelpieken op de voeding ten gevolge

van uitschakeling van een 9 A~ contactor
In stralende vorm
Deze hoogfrequent storingen kunnen storen op een vrijstaand naburig circuit (geleiders in dezelfde kabel-
goot, geleiders op een print, etc). Deze storing kunnen ook inkoppelen op telecommunicatie apparatuur
(televisie, radio, etc.).
Te 22

storing Type
Source
Bron
Overdracht
Schakelen van inductieve belastingen met halfgeleiders
Deze term heeft betrekking op alle elektronische componenten, die ontworpen zijn om stromen te voeren
en/of te onderbreken door middel van een halfgeleider component in een elektrisch circuit.
1
+ +
+ B B
G
–
2
Thyristor Transistor IGBT
IGBT = Insulated Gate Bipolar Transistor
3
In sommige opzichten zijn deze componenten zeer snelle schakelaars, waarbij sluiten of openen van de
schakelaar afhangt van het signaal aangeboden op de stuuringang, namelijk de base of de gate van het
betreffende component.
Prestatie van de verschillende componenten
Indicatie-waarden Thyristor Transistor IGBT

Isolatie-spanning (max) 1,6 kV 1,2 kV 1,2 kV
Maximaal te geleiden 1,5 kA 500 A 400 A
stroom (te schakelen) (te schakelen)
Schakelfrequentie 3 kHz 5 kHz 10-20 kHz
23 Te

Type
Source
Bron
Overdracht
storing
Schakelen van inductieve belastingen met halfgeleiders

(vervolg)
Praktijkvoorbeeld
1 Optredend verschijnsel
Het sluiten of openen van een elektrisch circuit veroorzaakt plotselinge wijzigingen van de stroom door of
de spanning over de aansluitklemmen van het circuit.
Dit resulteert in steile flanken van de spanning (dV/dt) over de aansluitklemmen van het circuit, wat tot
2 storing leidt.
3 t
dv
dt
Storende signalen
Er worden twee typen storingen opgewekt:

- laag-frequent harmonischen: 10 kHz...
- laag- en hoog-frequent transiënten: tot 30 MHz...
Deze treden als geleidings- en stralingsstroring op.
Effecten
Optreden van storingen in gevoelige apparatuur zoals meetsystemen, radio-ontvangers, telefoons, sensoren,
regeleenheden, etc.
Te 24

storing Type
Source
Bron
Overdracht
Elektrische motoren
Roterende machines
Roterende machines (elektrische motoren) vormen een belangrijke bron van geleidings-en stralingsstoring. 1
Voorbeeld: DC collector motor
3
Optredende verschijnselen
Gedurende normaal bedrijf (motor continu draaiend) hangt de graad van optredende storing af van het
toegepaste motortype.
• Inductiemotoren (asynchrone motoren) leveren relatief weinig storing op.
• Motoren met borstels en collectoren genereren transiënten met grote flanksteilheden (hoge dV/dt) door
optredende commutatie.
V
Spanning over de klemmen van
een contact na afschakeling van
een inductieve belasting.
Motor
1 - 10 KV
t
100 - 500 ms
1 - 3 ms
Borstel
Herhaaldelijk De afstand tussen de contacten is
overslag door lucht te groot om een overslag door de lucht
tusen de contacten. te bewerkstelligen.
DC-commutatie
25 Te

Type
Type
Bron
Source
Bron
Overdracht
Overdracht
storing
Elektrische motoren (vervolg)
Echter asynchrone motoren kunnen wel storing op leveren in geval van:
1 • Magnetische verzadiging van de motor

De belasting wordt hierdoor niet-lineair en veroorzaakt harmonischen
• Aanlopen van de motor (starten)

De hoge aanloopstromen (6 tot 10 maal In) kunnen spanningsschommelingen veroorzaken.
2
Storende signalen
- Laagfrequent harmonischen
3 - Schommelingen op de voedingsspanning (spanningsdalen, etc.)
- Laag- en hoogfrequent transiënte storingen, mogelijk hoger dan 100 MHz
- Elektrostatische ontladingen veroorzaakt door opbouw van elektrostatische energie ten gevolge
van wrijving tussen verschillende materialen.
Te 26

storing Type
Source
Bron
Overdracht
Fluorescentie verlichting
Deze term geldt voor alle verlichting, die werkt volgens het principe van een elektrische boog die
wisselend aan- en uitschakelt.
1
3
Bron
Zelfs wanneer fluorescentie verlichting voorzien is van compensatie, is de opgenomen stroom niet
sinusvormig.
Opgewekte storing
De stroom is rijkelijk voorzien van harmonischen, voornamelijk de 3e harmonische (3 x 50 Hz of 3 x 60 Hz etc.).
Storing zal gegenereerd worden over een breed frequentiebereik (0 tot 100 kHz of zelfs 5 MHz).
Deze laag-frequent «LF» storingen worden meestal via geleiding verspreid.
t
Vorm van de opgenomen stroom
27 Te

Type
Source
Bron
Overdracht
storing
Puntlassen
Dit beslaat alle las- en soldeerapparatuur.
1 Principe
Puntlassen wordt gerealiseerd door een grote stroom (~ 30.000 A) te voeren door twee delen die aan
elkaar moeten worden gelast. De optredende temperatuur is hoog genoeg om de beide delen aan elkaar
te bevestigen.
2
I = 30000 A
Optredende storingen
• Harmonische spanningen: 200 ... 20 kHz

• Sterke magnetische velden die storing van inductieve benaderingsschakelaars kunnen veroorzaken.
Te 28

storing Type
Source
Bron
Overdracht
Spectraal vergelijk van de verschillende storingen
10 100 1 10 100 1
kHz
30
MHz GHz
1
Schakelen van een
inductieve belasting
Motoren
Fluorescentie
2
verlichting
Puntlassen
Gelijkrichters
3
Voedingsspanning
schakelen
Computers
(klokfrequentie)
Elektronische
snelheidsregelaars
Geleide storing
Uitgestraalde storing
29 Te
Overdracht van
Type
Bron
Overdracht
Transmission
elektromagnetische storing
Identificeren van de koppelingswijzen van de verschillende storingen is een essentieel aspect van
een correcte analyse van de EMC verschijnselen.
Koppeling: Algemene informatie
1 De koppelweg is de connectie waarmee de EM storingen invloed uitoefenen op gevoelige apparatuur.
2 Bron
Storing
Koppeling
Gevoelige
apparatuur
3
Voorbeeld installatie:
g
rin Voeding
to
S
Elektronica DDP Sensor

Storing Sto
rin
g
Parasitaire
Sto
capaciteit
ng
ri
Motor
Storing
Z
Koppeling door de constructie
Te 30
Overdracht van
elektromagnetische storing Type
Bron
Overdracht
Transmission
Indien gevoelige apparatuur (lage immuniteit) aangesloten is op een voeding, waarop naast deze
apparatuur tevens andere uitrustingseenheden zijn aangesloten, kan opgewekte storing van verschillende
1
vermogensonderdelen (motoren, ovens, etc.) over de voedingslijnen naar de gevoelige apparatuur worden
geleid.
Er bestaat een ander type geleidingskoppeling in massa- en aardcircuits.
Massa-aansluitingen zijn allen meestal gekoppeld aan de constructie van de installatie en uiteindelijk
2
verbonden met aarde middels geleiders, die een impedantie ongelijk aan nul bezitten.
Dit veroorzaakt een potentiaalverschil tussen massa- en aardaansluitingen en tussen massa-aansluitingen

onderling.
Deze potentiaalverschillen veroorzaken parasitaire stromen door de verschillende circuits. 3

Koppeling door stralingsstoring kan tevens storingen in naburige apparatuur veroorzaken.
31 Te
Overdracht van
Type
Bron
Overdracht
Transmission
Geleidingskoppeling
Geleidingsstoring wordt geleid door een elektrische geleider, zoals:
1 - Interne voedingsverbindingen of distributie systeem

- Besturingsbedrading
- Datatransmissielijnen, bussystemen, etc.
- Aardkabels (PE, PEN,etc.)
2 - Aarde
- Parasitaire capaciteiten, etc.
3 Geleide storing
Voedingsnet
Apparatuur
beïnvloed door storing
Distributie-systeem
Geleiders
Principe
Een (gewild of ongewild) signaal kan op twee manieren over een twee geleiders systeem worden verplaatst:
- Differential Mode
- Common Mode
Te 32
Overdracht van
Bron
Overdracht
Transmission
Differential Mode
Differential mode (of seriële) stromen vloeien door één van de geleiders, vervolgens door de apparatuur
waar wel of geen storing optreedt en vloeien vervolgens door de andere geleider terug.
1
Elektronica U U = differential-mode spanning Opnemer
;;;;
Common mode
3
Common mode stromen vloeien door al de geleiders in dezelfde richting en keren via parasitaire capaciteiten
en de massa-aansluitingen terug.
Elektronica Opnemer
2
U
Cp = Parasitaire capaciteit U Cp
U = common-mode spanning
1+ 2
Common-mode storingen zijn over het algemeen het grootste probleem in EMC,
omdat de route van deze storing moeilijk te ontdekken is.
33 Te
Overdracht van
Type
Bron
Overdracht
Transmission
Stralingskoppeling
Storing in de vorm van straling legt zijn weg af door de omgeving (lucht, etc.).
1 Toepassingsvoorbeeld:
Kast "Vermogens"kabel
2 Storende
apparatuur Belasting
Apparatuur
3 Apparatuur
beïnvloed door storing
beïnvloed Apparatuur
door storing beïnvloed door storing
1 2
"Stuur"kabel (laag niveau)
1 1
0 0
Principe
Afhankelijk van de aard van de uitgestraalde storing zijn er twee typen van mogelijke koppeling.
- Inductieve koppeling
- Capacitieve koppeling
Te 34
Overdracht van
Bron
Overdracht
Transmission
Inductieve koppeling
Een stroom I door een geleider wekt een magnetisch veld op rond deze geleider. De stroomsterkte moet
voldoende hoog zijn; meestal worden magnetische velden opgewekt door vermogenskabels (met stroom-
sterkten >10 A).
Een veranderend magnetisch veld in een geleiderlus of wikkeling met een oppervlakte S zal een wissel-
spanning U over de uiteinden van deze lus induceren.
1
Schematische weergave
Variërende stroom
Geleiderlus
2
H Oppervlakte
Variërend
U 3
magnetisch veld
Capacitieve koppeling
Tussen elektrische circuits (kabels, componenten, etc.) en andere naburige circuits (geleiders, massa, etc.)
bestaat altijd een bepaalde parasitaire capaciteit.
Het variabele potentiaalverschil tussen 2 circuits zal een stroom doen vloeien van de ene naar het andere
circuit door het isolatie materiaal (lucht,etc.), waardoor een parasitaire capaciteit gevormd wordt.
Deze parasitaire stroom zal toenemen als de frequentie van de spanning over deze parasitaire capaciteit
toeneemt.
I= U Z=
1
I = UC 2Π f
Z Cω
k
I = kf
35 Te
Overdracht van
Type
Bron
Overdracht
Transmission
Stralingskoppeling (vervolg)
;;
d
1 Cp Elektrisch
circuit
0v +
(Metalen) Massa
transportband
S
Rol
2 Constructie
U
Variabel
Cp = Parasitaire capaciteit
3
De waarde van de parasitaire capaciteit tussen beide circuits is:
- Evenredig met de oppervlakte (S) van de tegenover elkaar liggende circuits
- Omgekeerd evenredig met de afstand (d) tussen de twee circuits
Hoewel de parasitaire capaciteit tussen de cicuits verwaarloosbaar is bij 50 Hz,

wordt deze capaciteit belangrijker bij hoge frequentie «HF» en
veroorzaakt een niet juist functioneren van de installatie.
Te 36
Overdracht van
Bron
Overdracht
Transmission
Een aantal bronnen van elektromagnetische storing:
1W
;
Klok harmonischen
Elektronische
1
;
Walky- uitrusting
talky 1m
;;
;; 2
Radio-interferentie
Booglassen
Lasmachine
Ontdooi-
apparatuur
Elektrische oven
Vermogenskabels
en zware motoren
37 Te
Overdracht van
Type
Bron
Overdracht
Transmission
Ontkoppelen van storing
Isolatietransformatoren
Isolatie
Transformator Symbool
1 BF HF
Secundair
Pirmair
On-
Standaard OK
voldoende
2
Secundair
Primeur
Enkel scherm OK Gemiddeld

Common-mode
3
Primair
scherm
TN-S
Dubbel scherm Nul OK Goed
PE
Transformatoren
Kunnen worden toegepast om de aardingssituatie van de installatie te wijzigen
Verzorgen alleen een galvanische scheiding voor lage frequentie «LF»
Een transformator met een dubbel scherm is benodigd indien een voldoende galvanische
scheiding bij hoge frequentie «HF» vereist is.
Blokkeren common-mode stromen en leiden deze af naar aarde
Kunnen worden toegepast om aardlussen te onderbreken
Uitleg van het verschijnsel
= ongewilde Ongewilde storing

stroom
Fase Fase
Secundair
Primaire
Verstoorde
fase
apparatuur
Nul Nul
Te 38
Overdracht van
Bron
Overdracht
Transmission
Gelijkstroom of lage frequentie «LF» (50 Hz, etc)
Primaire/secundaire isolatie weerstand ≥ 10 MΩ

Verwaarloosbare parasitaire capaciteit
Hoge frequentie «HF» 1

De isolatieweerstand tussen de primaire en de secundaire windingen is kortgesloten door de parasitaire
capaciteit tussen beiden.
Parasitaire capaciteiten 50 pF voor kleine transformatoren, > 1 nF voor grote transformatoren (> 500 VA).
1 nF levert een impedantie op van 100 Ω bij een frequentie van 2 MHz.
2
Consequenties 3
Een storing van het transiënte type zoals een schakelpiek met korte flanksteilheden kan op deze manier
eenvoudig overgezet worden naar de secundaire zijde van de transformator, waar storing van de aangeslo-
ten apparatuur kan optreden.
Optocoupler
Ongewilde storing
Verstoorde
apparatuur
Het verschijnsel is hetzelfde als bij de transformator, hoewel de laagfrequent «LF» impedantie en het hoog-
frequent gedrag beter zijn dan bij de transformatoren.
39 Te
Type
Bron
Overdracht
Aarde
Symbool:
Voor de strekking van dit document betekent de term aarde alle geleidende, niet-toegankelijke of onder-
grondse delen.
Hoewel deze definitie niet officieel is, is het hiermee wel mogelijk de aarde en massa-aansluitingen in een
installatie beter aan te duiden.
Algemene definitie
1 De aarde van onze planeet wordt in sommige elektrische toepassingen als een conventionele «0 V»
referentie gebruikt. De elektrische geleidbaarheid (welke sterk varieert) geleidt van nature uit stromen – of
wordt door de mens gebruikt om stromen te geleiden –
Regels voor een aardaansluiting

2 in elektrische installaties
Herinnering
Elke stroom, die de aarde intreedt moet deze weer verlaten om terug te keren naar zijn bron.
3 Toepassingen:
• Verdeling van de stroom ten gevolge van een directe bliksem-inslag in de aard elektrode (storende
elektrostatische ontladingen vanuit de atmosfeer naar de aarde).
• Geleiding van stromen tussen twee punten van een transmissie netwerk, die door bliksem in het
aardoppervlak geïnduceerd worden.
• In een TT systeem vormt de aarde tussen de aard-aansluiting van de voeding en de aard-aansluiting

van de installatie, de geleiding voor de lek- of foutstromen van de installatie.
• De metalen constructiedelen van de installatie worden eveneens met de aarde verbonden, dit om
personen (en dieren) te beschermen tegen elektrische schokken veroorzaakt door indirect contact.
Elektrische aardaansluitingen
De eisen voor deze aansluitingen (ten behoeve van de bescherming van personen) in het kader van de
distributie-systemen in gebouwen staan vermeld in de IEC 364 en IEC 1024.
Voor een gegeven installatie is het noodzakelijk

een enkele en goede aardaansluiting te hebben.
Goede aardaansluiting, omdat de ontladingen van bliksem in sommige gevallen stromen kunnen laten
vloeien van 20 to 30 kA in een aarde met een variable weerstand ( 5 tot 10000 Ω.m) zonder grote schade
aan te richten aan de aardaansluiting.
Een enkele aardaansluiting, omdat de hoge variabele weerstand van de aarde onder deze extreme
situaties, hoge vernietigende potentiaalverschillen tussen verschillende aardaansluitingen kan opwekken.
Onder normale omstandigheden kunnen tussen verschillende aardaansluitingen ten gevolge van lek- of
aardstromen van de installatie, onaanvaardbare storingen ontstaan.
Te 40
Aarde Type
Bron
Overdracht
Schematische weergave van aardrangschikking
(A) Bliksemafleiding.
(B) Vermaasd, ondergronds aardsysteem met speciale aansluitingen aan het eind van de bliksemafleider.
(C) Aardgeleider van de installatie aangesloten aan de PE (of PEN) geleiders van de gehele installatie.
(D) Met elkaar verbonden geleidende delen van een deel van de installatie, verbonden met metalen
structuur of andere vermaasde elementen (E). 1
(E) Overbrugging tussen bliksemafleiders, onderling verbonden geleidende delen en dichtstbijzijnde
metalen structuur, dit om vonkoverslag te voorkomen (brandgevaar).
A 2
D
E
F 3
E C
Aarde en elektromagnetische compatibiliteit
Zoals reeds vermeld, speelt de aarde een belangrijke rol in het afleiden van bliksemontladingen, echter
moeten zwerfstromen door vermogenskabels geëlimineerd worden.
Voor andere EMC verschijnselen (zoals transiënten, hoogfrequent «HF» stromen of stralende velden) zullen
aardaansluitingen, waarvan de lengte en de oriëntatie (ster netwerk of parallel aan actieve geleiders) een
hoge impedantie voor hoge frequenties «HF» vormen, onbruikbaar zijn zonder de toepassing van een
systeem van onderling verbonden geleidende delen.
41 Te
Type
Bron
Overdracht
Massa
Symbool:
Algemene definitie
Massa is een equipotentiaalpunt of -vlak, die dient als referentie voor een circuit of systeem en wel of niet
verbonden is met aarde.
Opmerking: Een massa-aansluiting, die opzettelijk een specifiek of variabel potentiaal bezit, moet een spe-
1 cifieke isolatie en aansluiting hebben.
Specifieke definitie voor elektrische installaties
2 Een massa-aansluiting is elk geleidend deel van het apparaat, uitrusting of installatie, die niet onder span-
ning staat gedurende normaal bedrijf, maar wel onder spanning zou kunnen staan in geval van een fout.
Voorbeelden van massa-aansluitingen (geleidende delen):

• metalen constructie van een gebouw (frame, pijpen, etc.).
• machine uitrustingen.
3 • metalen schakelkasten, ongeverfde bodemplaten.
• metalen kabelgoten.
• behuizing van verschillende elementen (transformator behuizing, koellichaam van PLC, etc.).
• groen/geel geleiders (PE/PEN) van de aardaansluiting.
Massaverbindingen en veiligheid van personen

en goederen
De eisen van de IEC 364 en de nationale tekst, die gelden voor voor een bepaalde installatie beschrijven
de constructiemaatregelen waarmee gegarandeerd voldaan wordt aan de veiligheidseisen.
Ongeacht het aardingsstelsel zijn groen/geel, PE-geleiders of veiligheidsaarde, met een gedefinieerde
waarde, benodigd voor de verbindingen tussen de massa’s en de aarde zodat:
• Bij normaal bedrijf of in een foutsituatie:

==> Grote lekstromen worden uitgesloten (beveiliging van materiaal).
==> Geen gevaarlijke spanning ontstaat tussen 2 massa’s, massa en bodem of metalen con-
structie (beveiling van personen).
• De veiligheid van een installatie gaat boven alles, daardoor mogen onderhoudswerkzaamheden aan
de massa-aansluitingen niet tot gevolg hebben dat:
==> de PE geleider losraakt van de massa.
==> een verhoogde impedantie op een PE aansluiting ontstaat.
Te 42
Massa Type
Bron
Overdracht
Massa’s en elektromagnetische compatibiliteit
Rekening houden met HF verschijnselen
1
Systematisch en rigoureus goede verbindingen
tussen alle massa’s maken
2
LF en HF equipotentiaal vereffening van massa’s
3
Goed EMC gedrag
Correct functioneren van apparatuur in de installatie
Laag-frequent «LF» prestaties
Voorbeeld: bij de netfrequentie (50 of 60 Hz)
Potentiaalvereffening van de massa’s door middel van een groen/geel (PE/PEN) geleider is voor laag-frequent
toepassingen voldoende.
43 Te
Type
Bron
Overdracht
Massa
Hoog-frequent prestaties
Zoals reeds eerder aangegeven in de paragraaf over aarding speelt de aarde een bescheiden rol in het
kader van de EMC verschijnselen.
Dit in tegenstelling tot de massa’s in de directe omgeving van elektronische apparatuur, die functioneren
als referentie vlak voor hoog-frequent «HF» verschijnselen (als ook voor aspecten bij 50/60 Hz frequentie)
vooropstellend dat het probleem van equipotentiaalbinding tussen de verschillende delen is opgelost.
1 De massa-aansluiting in sterconfiguratie vormen in sommige gevallen hoge HF impedanties tussen twee

punten. Dit heeft tot gevolg dat grote lekstromen potentiaalverschillen tussen twee punten opwekken en
(in het TN-C systeem) voortdurende stromen in de PEN geleider doen optreden.
Hierdoor is het noodzakelijk (zonder afbraak te doen aan de rol van de PE-geleider) om zoveel mogelijk
extra verbindingen te maken (middels geleiders anders dan groen/geel), waarvan de doorsnede niet kleiner
2 is dan de kleinste doorsnede van de PE-geleider verbonden met het desbetreffende geleidende deel
(massa).
Deze verbindingen dienen zo dicht mogelijk bij de aanraakbare geledende delen van schakelelementen,
kabelgoten, bestaande of opzettelijk toegevoegde metalen structuren, etc. te worden gerealiseerd.
Afscherming, common-mode circuits van filter eenheden, etc zullen op deze worden aangesloten.
3 Een fijnmazig netwerk van equipotentiaalverbindigen tussen de aanraakbare gelei-

dende delen zal ontstaan, waarmee voldaan kan worden aan de EMC eisen.
In sommige uitzonderlijke gevallen (geïnduceerde stromen bij netfrequentei, potentiaal verschil, etc.) moet
een juiste massa-aansluiting worden gerealiseerd (bijvoorbeeld middels “HF”/”LF”condensatoren, etc.).
Lekstromen in de installatie
Daar de afstand tussen de massa en het elektrische circuit van een installatie klein is, kunnen door de
aanwezige parasitaire capaciteiten tussen beiden ongewenste stromen door apparatuur en geleidende
delen gaan vloeien.
In sommige gevallen kan dit resulteren in onjuist functioneren van de installatie (uitschakeling van differentiaal-
beveiligingssystemen, etc.).
Zie hiervoor de paragraaf over koppelmogelijkheden (stralingsstoring, capacitieve koppeling).
Te 44
Massa Type
Bron
Overdracht
(apparatuur)
Cp = parasitaire capaciteit
Cp Elektrisch
circuit
0v +
1
Massa/aanraakbaar
geleidend deel
Z 2
Groen/geel geleider
3
Massa’s moeten op de juiste wijze worden verbonden om bij lage frequenties «LF» goede
persoonsbeveiliging, etc. te realiseren en bij hoge frequenties «HF» een goed EMC-gedrag te
kunnen hebben.
Dit kan alleen technisch en economisch realiseerbaar zijn als:

- deze zaken reeds in de ontwerpfase van een installatie onder de loep worden genomen.
- de HF aspecten van een installatie ook zorgvuldig worden beschouwd.
45 Te
Type
Bron
Overdracht
Massa
Lussen tussen massa’s
Een lus tussen massa’s is het oppervlak ingesloten tussen de verbindingsdraden van de massa’s.
;
1
Kast Apparaat
;
Lus Machine
Lussen tussen massa’s zijn het resultaat van systematisch verbindingen plaatsen
om potentiaalvereffening in een installatie te realiseren.
Het is van zeer groot belang om een groot aantal verbindingen tussen de massa’s
te hebben om hiermee het oppervlak van de lus zoveel mogelijk te verkleinen.
Te 46
Massa Type
Bron
Overdracht
;;;;
;; ;;;
Massalussen
Een massalus is het oppervlak ingesloten door functionele kabels (voedings-, stuur- en communicatieka-
bels, etc.) en de massa in de direkte nabijheid.
1
;;;
Kast Voedingskabel Kast
Apparaat Apparaat
2
;;
S1
Voedingskabel
Stuurkabel
S2
S3
Machine Machine 3
Het aantal massalussen is gelijk aan het aantal functionele kabels.
Het is van groot belang het oppervlak van deze massalussen te verkleinen.
Dit is mogelijk door de kabels over hun gehele lengte zo dicht mogelijk langs de massa te voeren.
De massalussen zijn de voornaamste bron van EMC problemen, koppeling van uitgestraalde
storing is in deze lussen zeer effectief.
47 Te
;
;;;
Massa
;
Type
Bron
Overdracht
;;;;
Vermijd aarding van de geleidende delen
in stervormige configuratie
;;
Kast Kast
1
;
Z
2 Grote oppervlakten van massalussen

;
Storende kabel
3
Kast
kabel
Storende
Kast
Laag-signaal
Grote lengte U hoog kabel
Z
Hoge gemeenschappelijke impedantie
Het is van groot belang om aarding in stervorm te vermijden.
Slechts een systematische en correcte onderlinge verbinding van de massa’s kan leiden tot een
goede «HF» potentiaalvereffening.
Te 48
Kabels Type
Bron
Overdracht
Frequentie afhankelijk gedrag van een geleider
Het niveau van EMC in een installatie is afhankelijk van de koppeling tussen de verschillende circuits van
de installatie. De koppeling tussen de verschillende circuits hangt direct af van de impedantie tussen de
circuits.
De gebruikte geleiders en hun ruimtelijke positie hebben een doorslaggevende invloed op het
elektromagnetische gedrag van de installatie.
1
100
Impedantie
Laagfrequent ;; 2
;;
bereik
Ω
10
1Ω 3
;;
100
1 mm 2 Hoog-
18
10 frequent
2,5 mm 2
7 bereik
mΩ
1
35 mm 2
0,5
;
0,1 mΩ
Frequentie
0
Hz kHz MHz
0 Hz 10 100 1 10 100 1 10
50 80
Karakteristieke impedantie van een elektrische geleider met lengte L = 1 meter
Bij 100 kHz hebben twee geleiders van 1 mm2 , die parallel gepositioneerd zijn een lagere impedantie dan
een 35 mm2 geleider ==> voordeel van getwiste geleiders.
49 Te
Type
Bron
Overdracht
Kabels
Laag-frequentie «LF» prestaties
Bij lage frequentie, wordt de stroom gevoerd door de gehele geleiderdoorsnede, bij hoge frequentie wordt
het zogenaamde “skin effect“ van doorslaggevende aard. Dit “skin effect” betekent dat de hoogfrequente
stroom alleen gevoerd wordt door het buitenste oppervlak van de geleiderdoorsnede.
Bij lage frequentie «LF» (50 Hz - 60 Hz) speelt de doorsnede van de geleider een belangrijke rol.
Hoog-frequentie «HF» prestaties

1
Bij hoge frequentie «HF» (F > 1... 5 MHz ...)
- De omtrek van de geleider speelt een belangrijke rol (skin effect)
- De doorsnede van de geleider is relatief onbelangrijk
2 - De lengte van de geleider is doorslaggevend
3 (a) Z1 (b) Z2
(c) Z3
(d) Z4
De verschillende situaties:
a: Z1, kabel in de lucht (inductantie per lengte-eenheid : L 1 H/m.
b: Z2, kabel gemonteerd op een metalen vlak.
c: Z3, metalen raster met kontakt bij elk kruispunt(b.v. betonijzerraster).
d: Z4, metalen plaat.
Voor een vastgestelde bepaalde lengte geldt dat de verschillende impedanties als volgt variëren Z1 >Z2 >Z3 >Z4
Te 50
Kabels Type
Bron
Overdracht
Lengte en doorsnede van een geleider
De impedantie van een geleider hangt voornamelijk af van de inductantie per lengte en uiteraard de lengte
van de geleider.
De inductantie begint een doorslaggevende rol te spelen boven 1 kHz, in het geval van een standaard kabel.
Dit betekent dat voor een geleider van enkele meters de impedantie als volgt is:
- enkele milliohms voor gelijkstroom of lage frequentie «LF»
1
- enkele ohms bij 1 MHZ
- enkele honderden ohms bij hoge frequentie «HF» ( 100 MHz)
2
Als de geleider langer is dan 1/30 maal
de lengte van de golflengte van het te geleiden signaal,
zal de impedantie van de geleider tot oneindig zijn genaderd.
3
==> De installatie werkt dan net alsof er geen geleider aanwezig is.
L (m)
λ λ 300
==> L
10
30 F(MHz) F(MHz)
λ : golflengte van het F : frequentie van het L : lengte van de

te geleiden signaal signaal in MHz geleider in meters
10
Een geleider is als waardeloos te beschouwen als L . Voorbeeld: varkensstaart/“pigtail”
F(MHz)
51 Te
Type
Bron
Overdracht
Kabels
Het antenne-effect van een geleider
Geleiders werken als antennes waarop uitgestraalde storingen kunnen inwerken. Deze geleiders kunnen
ook storing uitzenden, als door de geleider een hoogfrequente stroom vloeit.
1 Magnetisch veld H Elektrisch veld E
2
Lus = Lus = Geleider = Geleider =
“ontvang” antenne “zend” antenne “ontvang” antenne “zend” antenne
Lengte van antennes
Het antenne-effect wordt groter als de geleiders een specifieke lengte in relatie tot de golflengte van het
uigestraalde signaal heeft.
L=
λ de zogenaamde
L (m)
75
==> aangepaste
1
4 “kwart-golflengte” antenne F(MHz) antenne
75
Voorbeeld: F= 100MHz L = 0,75 m
100
Bij deze frequentie (100 MHz) zal een geleider met lengte L > 0.75 meter een effectieve antenne worden.
2 L=
λ de zogenaamde
2 “half-golflengte” antenne
Te 52
Kabels Type
Bron
Overdracht
Groen/geel, PE/PEN geleider
In oudere installaties, waarin geen rekening is gehouden met hoogfrequent verschijnselen, is de lengte van
de groen/geel geleiders zodanig dat:
==> laagfrequent «LF» , effectief wordt bijgedragen aan de beveiliging van de installatie (IEC 364,
etc.).
==> hoogfrequent «HF», voor potentiaalvereffening de geleider (L > 1 - 2 m) geen rol speelt en hier-
1
door ook geen positieve bijdrage heeft voor de totale EMC.
3
Verbinding tussen massa’s
Het is van doorslaggevend belang systematisch juiste verbindingen te maken tussen alle massa’s
om een HF equipotentiaal verbinding te realiseren.
==> Als de lengte van de verbindingsgeleider te lang is ( L > 10/F (MHZ) ) zal de installatie “zweven”,
potentiaalverschillen tussen de verschillende onderdelen zullen ongewenste stromen doen vloeien.
53 Te
Type
Bron
Overdracht
Filters
Functie van een filter
De functie van een filter is om het bruikbare signaal door te laten en het onbruikbare deel van een uitge-
zonden signaal te onderdrukken.
1
Geschikt
U ingang U uitgang
2 filter
Verzonden signaal Verzonden signaal

= =
bruikbaar + onbruikbaar signaal bruikbaar signaal
3
Toepassingsgebied:
• Harmonische filters, F ≤ 2, 5 kHz
• RFI filters (geleide radio-frequentie storing) F ≤ 30 MHz
Plaatsing van filters:

• Ingangsfilters
Voorbeeld: harmonische filters, RFI filters
Deze filters beschermen het voedingsnet tegen storingen, die worden opgewekt door het aangesloten
apparaat.
Voedingsnet
Machine
Ingangs- Storend
filter circuit
Te 54
Filters Type
Bron
Overdracht
Ingangsfilters kunnen ook apparatuur beschermen tegen storingen afkomstig van het voedingsnet.
Voedingsnet
Het te
Machine
Ingangs-
filter beschermen
circuit
1
• Uitgangsfilters
Voorbeelden : sinus-filters 2
Deze uitgangsfilters beschermen de belasting tegen storingen afkomstig van het apparaat.
3
Voedingsnet
Storende Uitgangs- Het te

circuit filter beschermen
circuit
Verschillende typen filters
Type filter:
• Differential-mode filter
• Common-mode filter
• Gecombineerde filters, die common-mode en differential-mode filteren
De technologie
• Passieve filters
• Actieve filters
55 Te
Type
Bron
Overdracht
Filters
Het principe van passieve filtering = aanpassen van de impedantie
- Blokkeren van storingen: serie inductantie (Z = Lω)
1
- Afleiden van storingen: parallel condensator Z=
Cω
- Beiden gecombineerd:
1 Ingang
L
Uitgang
C
Filter
Storende stroom :
2 - Verbruik van de energie van de storing: ferrietkern
Passieve filtering in “differential-mode”

u
3 Filter
Uitgang
Uitgang
Ingang
Ingang
C u
Differential-mode in storende stroom
Passieve filtering in “common-mode”

u
Filter
Uitgang
Uitgang
Ingang
Ingang
u
C C u u
In differential-mode heffen de twee spoelen elkaar op,

Common-mode storende stroom omdat ze in tegengestelde richting op één kern zijn gewonden.
Het principe van actieve filtering
• Alleen bruikbaar om harmonischen uit te filteren.

• Wekt een signaal op die een toevoeging is op het storende signaal, waardoor uiteindelijk weer een
sinusvormig signaal wordt gevormd.
Te 56
Ferrietkernen Type
Bron
Overdacht
Deze filters zijn hoogfrequent common-mode filters.
Ferrietkernen bestaan uit materiaal, dat een hoge magnetische permeabiliteit (µr ) bezit.
1
Voedingsnet
/2
U Belasting
Paracitaire
/2
Paracitaire
2
capaciteit capaciteit
: common-mode storende stroom

3
Ferrietkernen maken gebruik van twee filterprincipes
• common-mode inductantie ( zie filter paragraaf)

• -Opname van energie (verhoging van de temperatuur), die opgewekt wordt door HF common-mode
storing.
Deze beide principes leiden tot een common-mode impedantie waarvan de effectiviteit afhangt van de
verhouding tot de de impedantie van het te beschermen circuit.
57 Te
TELME 477 EMC-H2 17-09-2003 12:51 Pagina 1
Bereiken van EMC in een installatie
HOOFDSTUK 2
;;;;;
BEREIKEN VAN 1
ELEKTROMAGNETISCHE 2
COMPATIBILITEIT
3
IN EEN INSTALLATIE
REGELS VAN DE KUNST
1 Te
;;;;; Voorwoord
Het ontwerp, productie, modificatie of onderhoud van apparatuur begint altijd met een
analyse bedoeld om :
- de karakteristieken van de benodigde materialen en componenten te definiëren.
1 - de mechanische en elektrische eisen vast te stellen om de gewenste functie

te kunnen uitvoeren.
2 Bij zo’n analyse wordt rekening gehouden met de technisch-economische haalbaarheid.
Uit dit oogpunt is het aan te raden reeds in de ontwerpfase rekening te houden met de
elektromagnetische compatibiliteit van een installatie.
3 Dit is de beste garantie tegen onjuist functioneren en als gevolg hiervan kostenopdrijven-
de factoren.
Het opzettelijk vergeten van EMC-aspecten tijdens de analyse van een product kan
onmiddelijke kostenreductie van enkele procenten van de totale kostprijs opleveren
(EMC-specialisten beweren dat de extra kosten 3 - 5 % bedragen)
Echter hierdoor dienen dan achteraf aanpassingen te worden gerealiseerd. De kosten

van deze aanpassingen zijn vaak hoger en vergen meer tijd. Door deze aanpassingen
zullen langere levertijden ontstaan en uiteindelijk ontevredenheid bij de klant doen
opwekken.
Te 2
De EMC procedure
;;;;;
De EMC procedure moet allesomvattend zijn
Juist functioneren van een installatie hangt af van een goed ontwerp, de juiste keuze en op juiste realisatie
van alle schakels binnen deze installatie.
Onafhankelijk van de levenscyclus van een installatie,

1
de “regels van de kunst” moeten serieus en systematisch worden toegepast.
2
ar dig
vo lwa
EM
C 3
- Verbindingen - Ka
tuur be
para l go
Ap te
n
-M
as
sa
-“
Re
ge
ls
va
nd
ek
u ns
t” -
Stro
oms
telse
l
e
rd
Aa
De interpretatie van EMC in het algemeen en hoogfrequent aspecten in het bijzonder is vrij ingewikkeld.
Oplettendheid is daarom geboden; men moet niet vergeten dat voor EMC geen wonder antwoorden/
oplossingen en universele waarheden bestaan.
Elke installatie verlangt specifieke inspanning en actie. Door het toepassen van de “regels van de kunst”
ontstaat de grootst mogelijke kans, een juist functioneren van een installatie te realiseren.
3 Te
;;;;; De EMC procedure
Ontwerpen van een nieuwe installatie

of een uitbreiding
1 VAN TOEPASSING ZIJNDE • Algemene normen

NORMEN • Product(familie) normen
2 ANALYSEREN
De omgeving
• extern (openbaar voedingsnet, plaats, etc.)
• intern (gebouw, machine, installatie, etc.)
DEFINIËREN De voorwaarden verbonden aan de plaats en de toe-

passing
3 VASTSTELLEN
De EMC producten en accessoires, die voldoen aan
de voorwaarden (specificaties, etc.)
De benodigde aansluitvoorwaarden om een juist

VASTLEGGEN
EMC gedrag te bereiken (voorzorgsmaatregelen, etc.)
De montage moet strikt geschieden volgens de aan-

REALISEREN
gegeven montagevoorschriften
Controleer of de installatie juist functioneert en juist

CONTROLEREN
is geïnstalleerd.
EVENTUEEL Indien de normen dit vereisen.

METEN
VERBETEREN Indien nodig.
Te 4
De EMC procedure
;;;;;
Onderhoud van een installatie
of
EMC onderhoud is een eenvoudige activiteit echter moet wel goed georganiseerd, gepland en zorgvuldig
uitgevoerd worden.
Elektriciëns en installateurs moeten letten op zaken met

1
TRAINEN betrekking tot afscherming, aansluitverschijnselen, massa-
verbindingen, etc.
Analyseer de gevolgen van elke wijziging of vervanging van

2
ANALYSEREN een product in het systeem of de omgeving.
CONTROLEREN
Opzetten van preventieve inspectieschema’s om begrenzers
(limiters), varistors, aansluitingen te controleren en aardpun-
ten, weerstanden, etc te testen.
3
Vastleggen van alle werkzaamheden in een machineonder-
NOTEREN houdsboek, rapporteren van defecten tezamen met de cor-
rectieve actie(s).
Uitvoering van deze vier regels levert voordelen op voor een onderneming, die verder strekken dan alleen
EMC.
Houd in gedachten dat een eenvoudige vermindering van een elektrische verbinding
(roest, vergeten afscherming aansluiten, bevestiging van kabelgoten)
al voldoende is om de EMC prestaties van een installatie serieuse schade toe te brengen.
Verbeteringen aanbrengen in een installatie, uitbreiden van een machine, etc.
De benadering van uitbreidingen of verbeteringen moet dezelfde zijn als die toegepast in de ontwerpfase.
Het is van groot belang uitgebreide documentatie van elke wijziging te hebben om onderhoud en wijzigin-
gen te vereenvoudigen.
Onafhankelijk van de levensduur van een installatie moeten “de regels van de kunst”,
die verderop worden aangegeven, grondig en zorgvuldig worden nageleefd.
5 Te
;;;;; De EMC procedure
Verbeteringen aan een bestaande installatie
De oorzaak van elke storing moet worden gevonden en geanalyseerd.
1 INFORMATIE VERGAREN,
LUISTEREN
Vergaren van informatie van betrokken personen, in het bijzonder van
bedienend personeel
1 De betreffende apparatuur
Een precies inzicht van het probleem verkrijgen
2 IDENTIFICEREN 2 De storende bron

Aannamen doen over de amplitude van de storing.
3 Koppelingswijzen van de storing bepalen.
Deze praktische handleiding raadplegen om de verschillende verschijn-

3 RAADPLEGEN
selen en problemen te begrijpen.
Probeer de belangrijkste stoorbronnen als eerste te verhelpen. Voer

PRIORITEITEN eerst de maatregelen uit die geen grote wijzigingen of machinestilstand
DEFINIËREN met zich meebrengen.
Behandel de storingsbronnen één voor één totdat de laatste is opgelost.
Inspecteer de installatie, bekijk zorgvuldig de belangrijke punten en

ACTIES beschrijf de verbeteringsmaatregelen.
DEFINIËREN Voer acties één voor één uit. Resultaten kunnen in het begin niet duidelijk
zijn en kunnen eventueel alleen slechter worden, maar blijf volharden.
VERBETERINGEN Tracht nooit een verbeteringsmaatregel te verwijderen. Een maatregel

AANBRENGEN kan alleen worden verwijderd na het bereiken van een gewenst resultaat
en alleen indien deze maatregel daadwerkelijk een negatieve invloed
heeft op de installatie.
Meestal komt men dan tot de vaststelling, dat maatregelen welke over-
bodig bleken bij aanvang, actief ingrijpen op de goede werking van het
geheel.
Indien de fout niet reproduceerbaar is of indien zich serieuse problemen voordoen,

kan de assistentie van een EMC-specialist uitkomst bieden.
Te 6
De regels van de kunst

;;;;;
Veranderingen in technologie en techniek maken het mogelijk om producten en machines, etc. met groot
prestatievermogen te ontwerpen en te produceren.
Deze veranderingen gelden uiteraard ook voor aansluitvoorwaarden en de hiervan in het verlengde liggen-
de adviezen.
De regels van de kunst beslaan alle onderwerpen waar rekening mee moet worden gehouden om
apparatuur en installaties op bevredigende wijze te installeren. 1
Zich houden aan de regels van de kunst resulteert in een belangrijke verlaging van kosten verbonden aan
de meest bekende EMC problemen.
KEUZE VAN COMPONENTEN

2
Laagfrequent (LF) verschijnselen Hoogfrequent (HF) verschijnselen
• Beveiligingssystemen
• Filtering
• Equipotentiaalverbindingen
• Zorgvuldige plaatsing van kabels
3
• Lengte van de kabels • Keuze van kabels
• Aangepaste HFverbindingen
• Afscherming van de kabels
• Kabelgoten
• Lengte van de kabels
Beveiliging van doorslaggevend belang Montage van doorslaggevend belang
Betreffende onderwerpen:
• Aardingssysteem..................blz. 8
• Voeding ................................blz. 18
• Kast ......................................blz. 26
• Kabels ..................................blz. 32
• Bekabelingsregels ................blz. 36
• Kabelbanen ..........................blz. 44
• Verbindingen ........................blz. 52
• Filters....................................blz. 56
• Overspanningsbegrenzers ...blz. 60
• Ferrietkernen ........................blz. 62
7 Te
;;;;; Aardingssysteem
Introductie
Laag- en hoogfrequent potentiaalvereffening

van verschillende geleidende delen is een gouden regel in EMC
1
LF en HF potentiaalvereffening van het geheel
2 ==> d.m.v. juiste aansluitingen
Lokale LF en HF potentiaalvereffening
==> d.m.v. verbindingen tussen de verschillende massa’s en indien nodig, een specifiek
3 referentievlak, etc.
Systematische verbinding
tussen alle metalen structuren, rekken, aardgeleiders onderling.
Verbindingen
Zie ook paragraaf <<Verbindingen>> verderop in dit hoofdstuk
==> Zorg vooral voor schone verbindingen voor goede LF en HF prestaties en voor een
lange levensduur.
==> Direct metaal-op-metaal verbinding (geen geleider) door middel van moer bevestiging.
==> Verbinding met brede metalen strip of elke andere korte brede verbinding.
Vergeet niet te letten op verf en andere bescherming

die bestaat uit isolerend materiaal
Te 8
Aardingssysteem
;;;;;
Gebouw
Vermogens-
bord 1
Laagspannings-
bord
Vermogens-
kabelgoot 2
Laagsignaal
kabelgoot
Laagsignaal
kabelgoot
3
Vermogens-
kabelgoot
Aardingskanaal
Betonwijzer
5m
Structuurverbinding
van de massa
9 Te
Gebouw (vervolg)
LF en HF potentiaalvereffening van een lokatie

1 ==> Zorg voor een aardvlak en een aardingskanaal voor elke verdieping (maasnetwerk van
betonijzer in het beton, verhoogde vloer met maasnetwerk van kopergeleiders, etc).
2
3à5m
==> Verbind alle metalen delen van het gebouw aan het aardsysteem (stalen frames, beton-
ijzer structuren, metalen buizen en pijpen, kabelgoten, conveyors, metalen deuren,
roosters en raamkozijnen, etc.)
==> Het verdient aanbeveling om een fijnmazig aardvlak te ontwerpen en te realiseren in

een omgeving waar gevoelige hardware wordt ondergebracht (dataprocessing, meet-
systemen etc.)
==> Etc.
Te 10
Aardingssysteem
;;;;;
Uitrusting/machine
Lokale LF en HF potentiaalvereffening van een apparaat of machine

1
==> Verbind alle metalen delen van een apparaat aan elkaar (kast, aardvlak in de kast,
kabelgoten, pijpen en buizen, metalen constructie en machine constructies).
==> Indien noodzakelijk aardgeleiders toevoegen om verbindingen tussen massa’s te ver-

beteren.
Beide zijden van een niet-gebruikte geleider in een kabel moeten verbonden worden
2
met de constructie.
==> Verbind deze lokale constructie aarde aan het aardsysteem van de locatie door gebruik
te maken van zoveel mogelijk verbindingen.
3
11 Te
Kast
Zie ook de paragraaf <<Plaatsen van componenten>> verderop in dit hoofdstuk.
1 LF en HF potentiaalvereffenning van een kast en haar componenten
==> Elke kast moet een aardvlak als grondvlak van de kast hebben.
2
Waak voor geverfde grondplaten of andere isolerende
bescherming.
3 ==> Alle geleidende metalen delen van een component of apparaat in een kast moeten direct
verbonden zijn met het aardvlak. Dit om HF kwalitatieve en langdurige metaal-metaal ver-
bindingen te realiseren.
==> Door de meestal buitensporige lengte van de groen/geel aarde geleider, kan deze
geleider over het algemeen geen HF kwalitatieve aarding realiseren.
Te 12
Aardingssysteem
;;;;;
Elektrische verbinding
;;;
PE - PEN
Strip
2
Groen/geel geleider ;;;

;;;
L Gevlochten
strip, litze
;;;
l
L
<3
l
Potentiaalvereffening-Doorverbindingen-
Continuïteit- IEC 364 veiligheid
13 Te
Verbindingen tussen massadelen

-- KAST --
2 HF
"varkenstaart"
2
3
3
;
1
LF - HF
;
Litze
Potentiaalvereffening - Doorverbindingen -
Continuïteit - IEC 364 veiligheid
Te 14
Aardingssysteem
;;;;;
-- KAST --
1
PE EMC LF - HF
Geverfde
grondplaat
Zorg voor metaal-

metaal contact 2
;
verf
;;;
Lange PE
HF
HF
L < 10 cm
verf
15 Te

-- INSTALLATIE --
Te 16
Aardingssysteem
;;;;;
-- INSTALLATIE --
;
LF - HF
Gelaste litze/
bandverbinding
; LF - HF
2
17 Te
;;;;; Voeding
Doel
Hoge kwaliteit van de voeding en een grote mate van beschikbaarheid waardoor
een juist functioneren van de installatie wordt bereikt.
1 Het voedende net is een verbinding tussen verschillende elektrische eenheden.
- Laagspanningsnet en afnemers
- Middenspanningsnet en industriële afnemers
- Binnen een installatie tussen algemene circuits en de verschillende afgaande circuits
2
3 Publiek
voedingsnet
Voeding Installatie/
machines
Algemene regel :
• Filter het voedende net
Een juist afgesteld industrieel filter is geschikt.
• Plaats begrenzer
Plaats deze componenten welke storing gedurende nominaal bedrijf kunnen veroorzaken
uit de omgeving van gevoelige apparaten.
Te 18
Voeding
;;;;;
Analyse
Binnenkomend op de voeding
Identificeer mogelijke stoorbronnen en bepaal het type storing (aard, intensiteit, frequentie, etc.) welke de
voeding kunnen beïnvloeden.
Uitgaand van de voeding

1
Identificeer de verschillende te voeden onderdelen en bepaal het type storing dat deze onderdelen kunnen
geven aan de voeding.
Schat de effecten en mogelijke consequenties in, van deze storingen op de stroomvoorziening van de
installatie. 2
- Aanvaardbare of onaanvaardbare gevolgen (continu/met tussenpozen)
- Relevantie en kosten van het effect van de storing
- Installatiekosten
- Verwachte beschikbaarheid en betrouwbaarheid etc.
3
Technische specificaties
Na het definiëren van de technische specificaties voor voeding:
1- Aanschouw de door de fabrikant geleverde technische gegevens van de voeding karakteristie-

ken van immuniteit, emissie, filterering, common mode storing, etc.
2- Bevestig in het geval van op klant specifikatie gemaakte voeding (transformator, specifieke voe-
ding, etc) de prestaties van de voeding op het moment van afleveren.
3- Omschrijf de technische gegevens van de te ontwerpen voeding en controleer de karakteristieken

vóór deze voeding inbedrijf te stellen.
Isolatie door transformator
(zie paragraaf <<Isolatietransformatoren>> in hoofdstuk 1 onder “Overdracht van elektromagnetische storing”)
19 Te
;;;;; Voeding
Stroomstelsels
Het stroomstelsel geeft de elektrische verbinding van de nul en de massa ten opzichte van de aarde.
Voor laagspanning installaties geldt:

1
Eerste letter : verbinding van de nulleider aan aarde
T= nulleider direct verbonden met aarde
2 I= nulleider verbonden met aarde over een grote impedentie
Tweede letter : verbinding van de massa aan aarde
3 T= massa direct verbonden direct aan een separate aarde
N= massa verbonden met de aarde via de nulleider
TN systeem :
Dit systeem is verdeeld in twee groepen: TN-C, TN-S
TN-C : De aarde PE en Nul (N) geleiders zijn gecombineerd en vormen een enkele PEN geleider
TN-S : De aarde(PE) en Nul (N) geleiders zijn afzonderlijik en beide geaard
Bij de keuze van een stroomstelsel gaat de veiligheid van personen altijd
boven functionele aspecten.
Te 20
TELME 477 EMC-H2
TT TN-C TN-S IT
Goed Goed
Persoons- Aardlekautomaat is
17-09-2003
Waarborg een goede continuïteit van de PE geleider als de installatie

beveiliging verplicht wordt uitgebreid.
12:51
Goed Slecht Slecht Goed

Beveiliging van
productiemiddelen Extreem hoge stromen Differentiaalbeveiliging Aanbevolen ten behoe-
in PEN geleider die kA 500 mA ve van de veiligheid
Pagina 21
Brandgevaar te boven kunnen gaan vanwege afwezigheid

van een vlamboog
Verboden in gevaarlijke
Gevaar voor apparaten omgevingen
Voeding
21
Vermogens- Goed Goed Zeer goed
Goed
beschikbaarheid
Goed Slecht Zeer goed Slecht

De PE geleider is niet
langer het enige referen- Vloeien van storende - Uitrustingen met hoge Niet toepasbaar bij
tiepotentiaal voor de stromen in de massa lekstromen welke zich gebruik van een com-
installatie. delen stroomafwaarts van mon mode filter
Stralen van EMC sto- de aardlekautomaat
– Zorg voor een goede
ring door de PE. Niet moeten worden geï- – Het is raadzaam om
bliksemafleiding (bij
Stroomstelsels: EMC prestaties
EMC prestaties aanbevolen indien de dentificeerd de installatie op te

open-lucht distribu-
installatie een apparaat – Hoge foutstromen in splitsen om lange
tie).
bevat welke harmoni- PE (geïnduceerde kabels en aardlek-
– Uitrustingen met hoge
schen opwekt storing) stromen te beperken
lekstromen welke zich
stroomafwaarts van – Eén enkele aarding – TN-stelsel op de
de aardlekautomaat tweede fout
moeten worden geï-
dentificeerd
Te
;;;;;
3
2
1
;;;;; Voeding
Stroomstelsels: EMC prestaties (vervolg)
Eerste letter (verbinding van de nulleider) Voeding
Nulleider direct verbonden met aarde Nul geaard over een impedantie
of geen verbinding
Eigen HS/LS-
transformator
1
LS systemen
T I
Direct,
TT
2 JA JA
Massa direct aan aarde
T
3 IT
NEE JA
CPI
Massa's van de installatie
TN-C
Waarschuwing JA JA
met accoord van energie-
Opmerking In een TN-C stelsel, mag de PEN

1: geleider (combinatie nul en PE), nooit
Massa via nul verbonden met aarde
PEN onderbroken worden. In een TN-S

leverende instantie
stelsel, als ook in andere stelsels, mag

de PE geleider nooit onderbroken
worden.
Opmerking Binnen het TN-C stelsel gaat de

2: “beschermende” functie van de PEN
geleider boven de “nul” functie. Een
N PEN geleider moet altijd direct
verbonden worden aan de aardklem en
TN-S verbindinding tussen aarde en nul
moet hiervan uit gerealiseerd worden.
JA JA
Opmerking De TN-C en TN-S stelsels kunnen in
met accoord van energie-
N 3: dezelfde installatie gebruikt worden.

PE Het is hierbij verplicht dat het TN-C
leverende instantie
stelsel stroomopwaarts ligt van het

TN-S stelsel. Het TN-S stelsel is
verplicht voor kabel doorsneden
< 10 mm2 CU of, 16 mm2 Al of voor
flexibele kabels.
Te 22
Voeding
;;;;;
Onderbreking Beveiligings- Noodzakelijk
op inrichting Opmerkingen
onderhoud
1
Aardlek- • De amplitude van de aardlekstroom wordt begrensd door de
beveiliging aardweerstand (enkel tientallen ampères)
toepassen • Verbinding tussen de massa’s en de aarde door middel van de PE
in de geleider welke onafhankelijk is van de nul geleider.
• hoofd-
verdeler NEE • Geen eisen gesteld aan de continuïtiet van de nul geleider
1e
fout
• en/of op
elke
afgaande
verbinding
Periodieke controle
• Uitbreidingen uitvoerbaar zonder berekeningen van de
geleiderlengte
• Meest simpele oplossing bij het ontwerp van een installatie
2
(horizontale
selectiviteit) • De amplitude van de foutstroom van de eerste isolatiefout kan
geen gevaarlijke situatie veroorzaken (tientallen mA)
• De amplitude van de foutstroom van een dubbele isolatiefout is hoger
• Massadelen zijn middels PE geleider geaard goed gescheiden van
2e
NEE
Noodzaak
tot toepassen
JA
Tussenkomst onontbeerlijk
de nulleider
• Een enkele isolatiefout veroorzaakt geen gevaar of storing
• Een isolatiebewaking (CPI), welke tussen nul en aarde is gesitueerd,
3
van isolatie- om de eerst optredende fout
fout dient te worden toegepast. Signaleren van een isolatiefout is
bewaking op te lossen
verplicht, deze fout dient te worden verholpen.
• Afschakeling van een dubbele isolatiefout zal geschieden door een
overstroombeveiliging.
Bedrijfs- • Controle op afschakeling na een dubbele isolatiefout.
continuïteit Opwarming • Deze oplossing waarborgt een optimale continuïteit van het proces.
van kabels in
verzekerd geval van
• Er dient een isolatiebewaking fase/massa worden toegepast voor
na de eerste fout => TN-stelsel spanning hoger dan de samengestelde spanning (geval van de
2e fout
eerste fout)
• Overspanninsbegrenzer zijn onmisbaar
NEE • De verschillende massa’s zijn op zich verbonden met de PEN

1e Verboden geleider welke op zijn beurt aan aarde is gelegd.
• Onderzoek naar afschakeling moet • Hoge amplitude van foutstroom, waarbij verhoogde kans op storing
fout worden verricht: en brandgevaar aanwezig is (kortsluitstromen tot kA mogelijk)
- in de ontwerpfase door middel
van berekeningen • Gecombineerde nul- en aardgeleider (PEN)
- bij inbedrijfstellen • Het voeren van nulstromen in verschillende massadelen
- periodiek (elk jaar) door middel veroorzaken brand en spanningsdippen welke storingen
van metingen veroorzaken in gevoelige medische apparatuur, dataverwerkings-
• Onderzoek naar afschakeling moet en telecommunicatieapparatuur
worden verricht bij elke wijziging of
uitbreiding van de installatie. • Afschakeling van een enkel isolatiefout zal geschieden door een
overstroombeveiliging
• De verschillende massa’s zijn op zich verbonden met de PEN

NEE geleider welke op zijn beurt aan aarde is gelegd.
1e NEE • Hoge amplitude van foutstroom, waarbij verhoogde kans op storing
• Onderzoek naar afschakeling moet en brandgevaar aanwezig is (kortsluitstromen tot kA mogelijk)
fout
worden verricht: • Separate nul- en aardgeleider
echter voor - in de ontwerpfase door middel
kringen met • Afschakeling van een enkele isolatiefout zal geschieden door een
van berekeningen overstroombeveiliging. Het gebruik van een aardlekbeveiliging
lange - bij inbedrijfstellen
geleiders wordt aanbevolen om personen tegen indirecte aanraking te
- periodiek (elk jaar) door middel beveiligen, in het bijzonder in eindverdelers waarin de
zal een van metingen
aardlek- circuitimpedantie niet te controleren is.
• Onderzoek naar afschakeling moet
beveiliging worden verricht bij elke wijziging of • Het is moeilijk de goede werking van de beveiliging te testen. Het
noodzakelijk uitbreiding van de installatie. gebruik van een differentieelinrichting lost dit op.
zijn.
23 Te
;;;;; Voeding
Verdeling in de installatie
Sluit de voeding van onderdelen in een ster configuratie beginnende bij de voedingsbron.
Voedings-
1 net
Storende bron
Gevoelige
apparatuur
2 Voedings-
net
Storende bron
d
Gevoelige
apparatuur
3 d= afstand tussen de kabels= zie bekabelingsregels verderop in dit hoofdstuk
Indien apparatuur wordt toegepast welke zeer gevoelig of welke veel storing opwekken,
moeten de voedingen gescheiden worden.
Storende bron
Voedingsnet
Gevoelige
apparatuur
Plaats de meest storende apparaten zo dicht mogelijk bij de voedingsbron en

de meest gevoelige zo ver mogelijk er vanaf.
Storende bronnen Licht storende bronnen Gevoelige apparatuur

Groot vermogen ... Gemiddeld vermogen ... Laag vermogen ...
Te 24
Voeding
;;;;;
Aarden van transformatorafscherming
• De lengte van de verbinding naar massa moet zo kort mogelijk zijn
• De behuizing van de transformator moet metaal-metaal worden verbonden op het aardgrondvlak

1
2
Slecht
3
Uitstekend
Gelast
Verbonden met de massa d.m.v. bouten Metalen plaat (massa)
25 Te
;;;;; Kast
Analyse
1 • identificeer potentiële stoorbronnen en bepaal het type storing (aard, intensiteit, frequentie, etc.)
• Identificeer gevoelige apparatuur en bepaal de immuniteitsgrens.
Gebruik de documentatie van de leverancier, noteer karakteristieken zoals:
- vermogen, voedingspanning (380V, 500V etc.), signaaltype , frequentie (50 Hz,
2 60 Hz,10 kHz...),
- type van circuit (schakelen met contacten, etc.),
- type belasting (inductief of spoel).
3
Signalen door kabels
• Identificeer de ingangskabel (signaal van buiten de kast) en de uitgangskabel.
• Bepaal het type van het signaal in deze kabels en verdeel deze in klasssen* namelijk: gevoelig,
licht-gevoelig, licht-storend, storend.
(zie ook paragraaf « Kabels» later in dit hoofdstuk.)
--- * Niet-gestandaardiseerde term, alleen bedoeld voor dit document ---
Te 26
Kast
;;;;;
Analyse (vervolg)
Voorbeeld van klassen-indeling

1
Gevoelig Storend
•
•
Programeerbare Logische Controllers (PLC)
Elektronische kaarten
•
•
Transformatoren in kast
Contactoren, vermogenschakelaars, etc.
2
• Regulatoren • Zekeringen
• Kabels die aan dergelijke componenten ver- • Geschakelde voedingen
bonden zijn, namelijk inputs and outputs • Frequentie omvormers
(zoals dectectoren, sensoren, sondes, etc.)
—> klasse* 1 of 2
•
•
Geregelde aandrijvingen
Gelijkspanningsvoedingen 3
• Kabels voor analoge signalen • Microprocessor klok
—> klasse* 1 • Kabels verbonden met deze componenten
• Voedingskabel
• Vermogenskabels in het algemeen
—> klasse* 3 of 4
(Zie paragraaf «Kabels» verder op in dit
hoofdstuk)
27 Te
;;;;; Kast
Aard-/referentievlak
Bepaal en verzorg een niet-geverfd aard-/referentievlak in het grondvlak van de kast.
1 Dit metalen blad of rooster zal worden verbonden op diverse punten aan het rek in de metalen
kast welke zelf verbonden is aan het aardingssysteem van de installatie.
Alle componenten(filters, etc.) dienen direct verbonden te worden met dit referentievlak.
2 Alle geleiders worden over dit referentievlak geleid.
360° afscherming aansluiting wordt middels klemmen op het referentievlak aangesloten.
Elke verbinding moet met zorg worden gemaakt (zie paragraaf verderop in dit hoofdstuk).
Kabelingangen
Kabels met storende signalen, moeten bij het intreden in de kast gefilterd worden.
Doorvoerwartels moeten met zorg worden gekozen, daar zij zorgen voor een goede verbinding van de
afscherming van de kabel met de massa.
Plaatsing van kabels

Zie ook de paragraafen «Kabels», «Bekabelingsregels» en «Kabelbanen» verderop in dit hoofdstuk.
Deel de kabels in verschillende klassen in en plaats deze in separate metalen kabelgoten, respecteer hier-
bij voldoende afstand tussen de verschillende kabelgoten.
Te 28
Kast
;;;;;
Verlichting
Geen fluorescentie lampen, gas ontladingslampen etc. gebruiken om het paneel te verlichten (opwekking
van harmonischen etc.).
Gebruik gloeilampen.
1
Plaatsen van componenten 2

Scheid storende en gevoelige componenten, kabels, etc. in verschillende kasten.
Kleine kasten 3
Opdeling door middel van een metalen paneel welke op verscheidene punten geaard is, reduceert de
invloed van storing.
Grote kasten
Wijs elke klasse van componenten een kast toe.
Storende en gevoelige kasten moeten van elkaar gescheiden zijn.
Het niet respecteren van deze instructies kan alle inspan-

ningen van correcte montage en instelling teniet doen.
29 Te
;;;;; Kast
Voorbeeld van een structureel ontwerp van een kleine kast
In kleine kasten kan opdeling met een metalen paneel voldoende zijn. Dit paneel dient wel op
verscheidene plaatsen goed geleidend te worden verbonden.
Vermogen Laag signaal

1
3
Scheidingspaneel
Naar vermogens Voeding Actuatoren Sensoren,

componenten opnemers
Te 30
Kast
;;;;;
Voorbeeld van een structureel ontwerp van een grote kast
Leg overtollige kabel niet door elkaar, plaats de kabels in spoelvorm met zichzelf.
Laag signaal 1
;;;;;;
Voedingsdeel
Vermogen
Laag sinaal
Vermogen
;;;;;; Metalen goot
31 Te
;;;;; Classificatie van signalen

Kabels
Classificatie van signalen afhankelijk van storingsgraad

Voorbeeld van te voeden signaal of aangesloten
Klasse* Storend Gevoelig apparatuur
1 • Laagsignaal kringen met analoge uitgangen,
Gevoelig ++ opnemers, etc.

• Meetkringen (sondes, opnemers,..)
1 2 • Controlekringen met ohmse belasting
• Digitale laagsignaalkringen (bus, etc.)
Licht- + • Laagsignaal kringen met TOR-uitgangen (opne-
gevoelig
mers, etc.)
• Controlekringen met inductieve belasting
2 3
Licht-
+
(relais, magneetschakelaars, spoelen, etc) met
bijbehorende beveiliging
• AC voedingen
storend • Voedingen verbonden aan vermogensappara-
tuur
• Soldeermachines
3 4
Storend
++ • Vermogenskringen (algemeen)
• Elektronische regelaars, schakelende voedin-
gen, etc.
Keuze van kabels
;;;;;;
;
Aanbevolen type kabel afhankelijk van de klasse van het signaal
Getwiste Afgeschermde Gemengd
Enkele geleider- Afgeschermd
Klasse* Type geleider
geleider-
(vlecht) afgeschermd
paren paren (scherm + vlecht)
;;;;
;;
;;;;
;;
1 Gevoelig Kosten
2 Licht-gevoelig Kosten
3 Licht-storend Kosten
4 Storend
Niet aanbevolen Aanbevolen Hoge kosten voor

Redelijke kosten deze signaalklassen

Te 32
Kabels
Voorbeelden van kabels voor verschillende signaalklassen
;;;;;
Klasse* 1
Gevoelige
signalen
;;
;
;;;;
;
;;; Kabel met
Afgeschermde
geleiderparen
gehele afscherming
1
2
Klasse* 2 Enkele
geleider
Licht-gevoelige
signalen
3
Niet-gebruikte
geleider
Klasse* 3 ;;
;;
;;
;
;;
;
Licht-storende
signalen
Klasse* 4
;;
; ;;
;; Metalen buis
Metalen kabelgoot
;;
;;;;;
Storende
signalen
33 Te
;;;;; Kabels
Prestaties van kabels in het kader van EMC
Uitgestraald
Kabel Geleidend Common
BF : 0 - 50 Hz BF < 5 MHz BF > 5-30 MHz
1 mode
1 1
Enkele Gemiddeld1 Acceptabel Onvoldoende Slecht
geleider
1 : Als uitgaande en inkomende kabels zeer
dicht bij elkaar liggen
2
2-geleider
parallel Gemiddeld Acceptabel Onvoldoende
3 Getwiste
geleider- Goed
2
Goed tot
100 kHz Behoorlijk Slecht
paren
2 : Afhankelijk van het aantal twist/meter
Afgescherm-
de getwiste Geen
geleider- effect
Goed Goed Gemiddeld Goed
paren
Aluminium
tape
afscherming Gemiddeld Behoorlijk Onvoldoende
Vlecht Uitstekend Uitstekend Goed
Afscherming
+ vlecht Uitstekend Uitstekend Uitstekend
Te 34
Kabels
;;;;;
Inkoppeling
Storings-
Differential Capacitieve, Toepassingsgebied
niveau
mode inductieve koppeling
1
Alleen voor ongevoelige apparatuur,
Slecht Slecht laagspanningstoepassingen
50Hz-60Hz
Goed Slecht
Licht-
storende
Tertiaire industrie, nauwelijks
storende industriële omgeving
3
apparatuur
Lage industriële Tertiaire industrie, nauwelijks

Uitstekend Goed storing storende industriële omgeving,
signalen <10 Mhz
Lage storing
(radio, Licht-storende industriële
Gemiddeld fluorescentie omgevingen, lokale netwerken.
verlichting) Dataprocessing hardware
Industriële omgeving
Goed Industriële
Dataprocessing, meting, regeling
storing
Lokale netwerken
Motorsturing, etc.
Zeer gevoelige
Zeer gevoelige producten in een
Goed produkten in een
sterk storende omgeving
sterk storende
omgeving
35 Te
;;;;; Bekabelingsregels
De tien geboden
GOUDEN REGEL IN EMC

Verzorging hoog-frequent en laag-frequent potentiaal/vereffening van geleidende delen (massa’s)
1 1
- lokaal (installatie, machine, etc)
- op bedrijfsniveau
;;
;;
Voer nooit gevoelige signaal klassen* (1-2) en storende klassen* (3-4) door dezelfde kabel of
2
3 bundel van geleiders.
Klasse* 1
"Analoog"
Klasse* 3
"Vermogen"
Klasse* 2
"Opnemers"
;;
;;
Klasse* 4
"Vermogen"
Klasse* 4
"Vermogen"
Gevlochten
Klasse* 2
"Opnemers"
Gevlochten: aluminium tape, metaalarmaturen,

etc. vormen geen schild.
Minimaliseer de lengte van het parallel lopen van kabels die verschillende signaalklassen * geleiden:
3 gevoelig (klasse 1-2) en storende (klasse 3-4).
Minimaliseer de lengte van de kabels.
--- * Niet-gestandaardiseerde term, slechts bedoeld voor dit document ---
Te 36
Bekabelingsregels
;;;;;
Maximaliseer de afstand tussen kabels, die verschillende signaalklassen* geleiden. Dit geldt in het
4 bijzonder voor gevoelige en storende signalen.
Deze oplossing is zeer doeltreffend en relatief goedkoop.
Deze waarden zijn alleen bedoeld als informatie en veronderstellen dat de kabels op een
aardvlak gemonteerd worden en minder dan 30m lang zijn.
1
Klasse 2* (licht-gevoelig)
Klasse 3* (licht-storend)
Klasse 1* (gevoelig)
Klasse 4* (storend)
5 cm 10-20 cm 10-20 cm
2
Aardvlak
> 50 cm
>1m
> 50 cm
3
--- * Niet-gestandaardiseerde term, slechts bedoeld voor dit document. ---
Des te langer de kabels parallel aan elkaar lopen,

des te groter de vereiste afstand tussen de kabels is.
2
s se
Kla d1
= s se
2
4 Kla
sse
Kla
d 2 >> d 1
L1
4
s se
Kla L 2 >> L 1
37 Te
5 Minimaliseer het oppervlak van massalussen
1
Goed
Kabel Kabel
Begeleidende kabel
Apparaat A Apparaat B Apparaat A Apparaat B
ZEER GOED
2 Aardvlak
Kabel
Aardvlak
Zorg voor een continuïteit van de massa tussen kasten, machines, apparaten.
;;;;
;; ;;;
3
;;;
Kast Voeding Kast
Apparaat Apparaat
;;
S1
Besturing
Voeding
S2
S3
Machine Machine
Voer alle geleiders zo dicht mogelijk langs de massa van het ene naar het andere eind
(aardvlak in kast, geleidende delen van metalen, potentiaalvereffeningsstructuur voor
machine of gebouw, kabelgoten,etc.)
Te 38
Bekabelingsregels
;;;;;
6 De uitgaande geleider moet altijd zo dicht mogelijk bij de teruggaande geleider worden geplaatst.
1
Voeding Voeding
2
Machine Machine
3
Signalen van dezelfde klasse* Signalen van dezelfde klasse*
* : laagspanningssensoren ==> klasse 2
Toepassen van 2 draads (2 geleiders) kabels verzorgen reeds het feit dat uitgaande en retour geleider over
de gehele lengte naast elkaar liggen.
39 Te
Toepassen van afgeschermde kabels maken het mogelijk kabels van

7 verschillende klassen* in één kabelgoot te plaatsen.
1 Niet-afgeschermde kabels
2 Klasse 2
"Opnemers"
Klasse 4
"Vermogen"
;;;;
;;;;
Afgeschermde kabels
Niet-afgeschermde kabels
;;;;
;;;;
of
Klasse 2
"Opnemers"
;;;;
D
Klasse 2
"Opnemers" Klasse 4
"Vermogen"
Klasse 4
"Vermogen"
--- * Niet-gestandaardiseerde term, slechts bedoeld voor dit document. ---
Te 40
Bekabelingsregels
;;;;;
8 Aansluiten van afscherming.
Afscherming aansluiten aan beide zijden

• Zeer doeltreffend tegen storingen van buiten af (HF,etc.),
• Zeer doeltreffend zelfs bij de resonantiefrequentie van de kabel,
• Geen potentiaal verschil tussen kabel en massa,
1
• Maakt het mogelijk om kabels met verschillende signaal klassen (uitgaande van een goede
360º verbinding en een goede potentiaalvereffening) in elkaars nabijheid te plaatsen,
• Erg sterk verminderend effect (HF) is 300,
• In geval van extreem hoge frequente signalen kunnen aardlekstromen geïnduceerd worden
voor kabels met een lengte > 50-100 m.
2
Zeer doeltreffend
Omdat LF en HF potentiaalvereffening een gouden regel is in EMC moet de afscherming aan beide zijden
3
;;
geaard worden.
;;
;
;
;;
;;;
Referentievlak
verbonden
aan
L 10 - 15 m
;;
;;
;
de massa
;; Afscherming verliest doeltreffendheid als de lengte van de kabel toeneemt.
Het verdient aanbeveling zoveel mogelijk verbindingen met de massa te maken.
41 Te
;;;;; Afscherming aan één zijde aangesloten

Bekabelingsregels
• Inefficiënt voor storing van buitenaf in het HF gebied,

• Kan worden toegepast om een alleenstaande verbinding (opnemer, sensor, etc.) te bescher-
men tegen LF elektrisch veld,
• Afscherming kan als antenne werken en resoneren
==> in dat geval is de storing erger dan zonder afscherming !,
;;
• Maakt het mogelijk LF brom te vermijden,
==> brom wordt veroorzaakt door LF stroom in de afscherming.
1
;;
;
Een groot potentiaalverschil kan aan het eind van een niet-geaarde
afscherming ontstaan
==> dit is gevaarlijk en niet toegestaan volgens IEC 364
;;
;;
;
De afscherming moet hierom worden
2 beschermd teken directe aanraking
;;
Referentievlak
verbonden aan
3 de massa
Gemiddelde doeltreffendheid
Bij afwezigheid van equipotentialiteit (brom), is aansluiting van slechts één zijde een aanvaardbare
oplossing om een goede werking te garanderen.
;;
Afscherming niet verbonden aan de aarde: verboden als het mogelijk is
;;
;;
;;;
deze afscherming aan te raken.
• Inefficiënt voor HF storingen, etc. van bui-
tenaf,
;;
;;
;;;
• Inefficiënt voor magnetische velden,
• Begrenst de capacitieve koppeling tussen
twee geleiders,
;;
;;;
• Er kan een groot poteniaalverschil bestaan
tussen de afscherming en de massa ==>
dit is gevaarlijk en verboden (IEC 364).
Ondoeltreffend, vooral wanneer je het vergelijkt met mogelijkheden van zorgvuldig aangesloten
afscherming en de kosten hiervan.
Te 42
Bekabelingsregels
;;;;;
Elke geleider in een kabel, die niet gebruikt wordt,
9
; ;
moet altijd aan beide zijden verbonden worden met de massa.
; ;;
;; ;;
; ; ;;
1
; ;; 2
;
Voor signalen van klasse* 1 kan door deze methode LF brom gesuperponeerd worden op het
;; 3
gewenste signaal indien de potentiaalvereffening van de verschillende massa’s van de installatie
onvoldoende is.
--- * Niet-gestandaardiseerde term, slechts bedoeld voor dit document ---
Waarborg dat geleiders of kabels met signalen van verschillende klassen elkaar onder rechte
10 hoeken kruisen, in het bijzonder voor gevoelige signalen (1-2) en storende signalen (3-4).
90
e 3 3
ass sse
Kl Kla
> 20 cm
> 20 cm
Kla
Klasse 2
sse
2
90
4 4
s se s se
Kla Kla
43 Te
;;;;; Kabelbanen
Kabelgoten
Juist aangesloten metalen kabelgoten, buizen, etc. zorgen voor een effectieve afscherming van kabels.
1 Kunststof kabelgoot Metalen kabelgoot
2
Inefficiënt Uitstekend
3
Gedrag bij EM storingen
Zone
Open kabelgoot Hoekconstructie
blootgesteld
aan
EM storingen
Zones beschermd tegen

EM storingen
Het afschermings-, beschermings- of schermeffect van een metalen kabelgoot is afhankelijk

van de positie van de kabel.
Zelfs de beste metalen kabelgoot is inefficiënt als

de eindverbindingen van slechte kwaliteit zijn.
Te 44
Kabelbanen
;;;;;
Aansluitingen aan kasten
Groen/geel geleider
Slecht Slecht
1
;;;;;;
2
Verf = isolerend materiaal
;;;;;; Uitstekend ;;
;;
De uiteinden van de metalen kabelgoot, buis, etc. moeten met bouten op de kast worden vastgezet
om een doeltreffende aansluiting te verkrijgen.
45 Te
;;;;; Kabelbanen
Positie van de kabels
1
Storingsgevoelige kabel
Kabelgoten
2
Gemiddeld Uitstekend
3 Hoeken
Niet aan te Goed Uitstekend

raden

Te 46
Kabelbanen
;;;;;
Storende en gevoelige kabels moeten in separate kabelbanen gelegd worden.
Voor elke nieuwe

installatie
Slecht
1
Klasse 1 - 2
"Discrete sensoren"
(gevoelig) Klasse 3 - 4
"Vermogen"
(storend)
2
Klasse 1 - 2
"Discrete sensoren"
(gevoelig)
Uitstekend
Klasse 3 - 4
"Vermogen"
(storend)
Uitstekend 3
Voor elke bestaan-

de installatie
Slecht
Aanvaardbaar
Klasse 1 - 2 Klasse 1 - 2
"Discrete sensoren" "Discrete sensoren"
(gevoelig) Klasse 3 - 4 (gevoelig) Klasse 3 - 4
"Vermogen" "Vermogen"
(storend) (storend)
Indien gevoelige en storende kabels in dezelfde kabelgoot liggen hoewel dit niet aanbevolen wordt,
is het raadzaam de kabelgoot open te laten.
47 Te
;;;;; Kabelbanen
Eindaansluitingen
De uiteinden van een metalen kabelgoot, buis, etc. moeten elkaar overlappen en met bouten aan elkaar
worden gezet.
1 (geen continuïteit van de massa)
Slecht
(geen continuïteit van de massa)
Slecht
Een geleider van ongeveer 10 cm reduceert de effectiviteit van een kabelgoot met een factor 10.
Te 48
Kabelbanen
;;;;;
Uitstekend
Indien het niet mogelijk is om de kabelgoten te laten overlappen en de uiteinden met bouten vast te
3
zetten:
==> plaats een korte brede band onder elke geleider of kabel
;;;
;;;
Gemiddeld
;;;
;;;
;;;;
;;;;
49 Te
;;;;; Kabelbanen
Onjuiste methoden van het plaatsen van kabels
1 Holle ruimte
in de Bandkabel, bus ...
constructie
2
Buis PVC buis
3 op een
oppervlak
Profiel,
plint met
groeven
Ingemetselde
geleider
Muur
Directe bevestiging
op de muur
en plafond met
gebruik van clips,
banden etc.

Te 50
Kabelbanen
;;;;;
Aanbevolen methoden van het plaatsen van kabels
1
Metalen buis Metalen
kabelgoot
Railkoker Metalen
kabeldoorgang 3
Ingegraven kabel
Kabelgeleiders
of metalen
draagvlak
Ondergronds open
Ondergronds
of geventileerd
gesloten kanaal
kanaal
51 Te
;;;;; Verbindingen
De kwaliteit van de VERBINDINGEN is net zo belangrijk als de juiste kabels, afscherming

en een goede aarding.
Hier wordt aangenomen dat de lezer volledig op de hoogte is van HF verschijnselen, anders zie hoofdstuk 1
(in het bijzonder het deel «Kabels»).
1 Type en lengte van de aansluitingen

Massaverbindingen, etc. moeten in elk geval zo kort en breed mogelijk zijn.
;;;
3
Strip
Groen/geel geleiders ;;;

;;;
L Gevlochten band,
litze
;;;
l
L
<3
l
N.B. : bij hoge frequenties (HF), is de lengte van de kabel van doorslaggevende aard (zie hoofdstuk 1).
De kwaliteit van de verbindingen is bepalend voor EMC.
Te 52
Verbindingen
;;;;;
Het maken van een verbinding
Het is essentieel om een 'metaal-metaal' contact en een hoge contactdruk tussen deze geleidende delen
te realiseren.
Werkwijze:
1 - Geverfde metalen plaat, 1
2 - Verwijder de verflaag,
3 - Zorg voor een goede bevestiging; b.v. door middel van bout en moer verbinding met borgringen,
4 - Zorg dat het goede contact in de loop van de tijd gehandhaafd blijft!
==> breng verf of vet aan ter bescherming tegen corrosie na het aandraaien.
2
Verf
3
;;;;;
;;;;
;;;;
Borgring spuitbus
;;;;;; ;;;;
1 2 3 4
Bout
;;
;;;
;; ;;; ;;;; 1 2
Borgring
3
Verf
spuitbus
Bout
Verwijder isolerende coatings, verf etc. tussen

de contactvlakken
De kwaliteit van de verbindingen is bepalend voor EMC.
53 Te
;;;;;
;
Verbindingen
;
;;
Te vermijden valkuilen
;
;;
Schroef of bout,
;;;;;;;
borgring, oog
Pince à rivet
Gevlochten strip
1
Blanke, metalen plaat
(opnieuw geverfd ter bescherming Moer
tegen corrosie)
2 Verf = isolerend materiaal

Verf, lijm en teflon tape = isolerende
materialen
3 Lijm Teflon tape
;;
;;
LF - HF
LF - HF LF - HF
Gelaste
;;
gevlochten strip
Te 54
Verbindingen
;;;;;
Aansluiten van afscherming
;;
;
;;
;;;;
Solderen van
het kabeluiteinde
;;
1
;;
;;
;;;;
;;
Klemmen van
het kabeluiteinde 2
;; 3
;
Zorg voor direct
contact van metaal
Referentievlak
op metaal
verbonden aan
; ;;
de massa
Ideaal: contact over 360
; ;;
Let op de isolerende kunststoflaag tussen de afscherming
en de kabelmantel
Aansluitngen van het einde van een afscherming dienen een metaal op metaal verbinding
te realiseren over de volle 360º.
55 Te
;;;;; Filters
Plaatsing in kasten
;
2
Voeding
;
Uitstekend
3 Uitstekend
;;
Filter
;;
LF - HF
Verf = isolerend
materiaal
;
; Uitgaande kabel naar:
- actuator
- machine
Te 56
Filters
;;;;;
De inkomende kabel mag niet langs een uitgaande kabel worden geplaatst.
Slecht
;;;
Het filter wordt als het ware
'overbrugd' door de inkomende
en uitgaande kabels, die
vlak langs elkaar liggen.
;;
;;;
2
Filter
;;
;;;
;;;
LF - HF
3
Uitgaande kabel naar:

HF - actuator
- machine
HF
Goed
Filter
Voeding
Voeding
Uitgaande
kabel naar:
- actuator
- machine
57 Te
;;;;; Filters
De montage van filters
1 ;;
;;
2 ;
; ;
;;;
Voeding
;
Filter Filter Filter
LF - HF LF - HF
Slecht
;
;
LF - HF
Verf = isolerend
Goed
Uitstekend
Filters moeten gemonteerd worden waar de kabels de kast binnen komen en direct bevestigd worden aan
de massa of het aard- of referentievlak van de kast.
Te 58
Filters
;;;;;
Aansluiten van de filters
; ;
; ;;
1
;
; ;
2
; ;
; ;;
3
; Slecht Goed
Verf = isolerend materiaa
Leg de kabels zo dicht mogelijk langs het aardvlak in de kast.
59 Te
;;;;;
Overspannings-
begrenzers
Overspanningsbegrenzers of ontstoringsfilters voor
spoelen
De verschillende hulpmiddelen hieronder zijn bedoeld ter reductie van:

- (af)schakel pieken
- rest frequentie (transiënten) (amplitude, aantal en gradiënt van doorslagspanningen)
Type interferentie
Oscillogram Circuitdiagram Overspanningsbegrenzing
onderdrukking
1 Geen begrenzing.
A1 Hoge overspanning tot

--- > 1 kv enkele kV’s voorafgegaan
K
door een serie schakel-
A2 pulsen met steile golf-
2 fronten.
A1 Goede begrenzing: ter

grootte van 2 maal de
De RC- C stuurspanning Uc.
kring
3 dempt de
golffronten R
K Uc
2Uc
(Variabel afhankelijk van
moment van afschakeling,
spoeltype en R en C
A2 waarde).
A1 Begrenzing van over-

spanning tot de grens-
U 2Uc waarde van 2 maal de
maximum stuurspanning
Varistor Uc Uc.
K Vaste waarde
A2
A1 Begrenzing van over-

spanning tot de grens-
waarde van 2 maal de
Bi-directionele 2Uc
K maximum stuurspanning
afvlak diode Uc Uc.
Vaste waarde
A2
+ Totale eliminatie van de

A1
overspanning.
Vrijloop- Uc
K Uc
diode
Geen
overspanning
- A2
Te 60
;;;;;
Overspannings-
begrenzers
Combinatie van afvlakdiodes + RC circuits combineert de voordelen van beiden.
Uitschakel-
Toepassing Effect op de werking
tijd
Standaard overspanning over de aansluitingen van een spoel die

1
onderbroken wordt door een contact
Tr 1
Voorbeeld: magneetschakelaar, 9A uitvoering
Voor details, zie Hoofdstuk 1

2
• Toepassing bij AC gestuurde apparatuur. Weinig gebruikt in • Stijging van uitschakeltijd
D.C.(omvang en kosten van begrenzer) met een factor tussen
• Hulp bij afschakelen (verminderde slijtage van contacten) Tr = 1 tot 2 1 en 2
• Effect op hoge frequenties (HF) :
– Elimineert steile golven of doorslag ontlading (geen doorgang van HF
stroom in stuurcircuit).
– Slechts een gedempte laagfrequente(LF) oscillerende spanningsvorm
Tr 1
(Algemeen aanvaard,
gezien de grote spreiding
van uitschakeltijden met
3
(van 100 kHz) is zichtbaar. AC)
• Toepassing bij zowel AC als DC gestuurde apparatuur. • Stijging van uitschakeltijd

• Hulp bij afschakelen (verminderde slijtage van contacten) met een factor tussen 1,2
• Effect op hoge frequenties (HF) : Tr = 1,2 tot 2 en 2
– Voordat de drempelwaarde bereikt wordt, kan een serie van doorslag
pulsen van korte duur voorkomen, afhankelijk van het type contact en
de grootte van Uc. Tr 1
– Mogelijk voor korte duur vloeien van een hoogfrequente stroom van
lage amplitude in het stuurcircuit.
• Mogelijkheid om grote hoeveelheid energie (meer dan RC) te verwerken.
• Toepassing bij zowel AC als DC gestuurde apparatuur (exclusief één

richting afvlakdiodes, die interferentie onderdrukking hebben) • Stijging van uitschakeltijd
met een factor tussen 1,2
• Hulp bij afschakelen (verminderde slijtage van contacten)
Tr = 1,2 tot 2 tot 2
• Effect op hoge frequenties (HF) :
– Kleine restfrequentie (HF) verminderd risico op doorslag voor lage
spanningen (Uc)
– Mogelijk voor korte duur vloeien van een hoogfrequente stroom van
Tr 1
lage amplitude in het stuurcircuit bij stuurspanningen > 200V
(HF gedrag gelijk aan dat van de varistor)
• Toepassing bij DC gestuurde apparatuur (gepolariseerd component) • Stijging van uitschakeltijd

• Hulp bij afschakelen (verminderde slijtage van contacten) met factor tussen 4 tot 8
• Effect op hoge frequenties (HF) : Tr = 4 tot 8
– Bij uitschakeling verwerkt de diode de opgeslagen energie van de (Variabel, afhankelijk van
inductie in de vorm van een stroom, de spanning over de type en grootte van de
aansluitingen is bijna gelijk aan nul en de spanning over de Tr 1 elektromagneet)
aansluitingen van de stuurcontacten is gelijk aan Uc
• Geen risico van doorslag en overeenkomstige HF interferentie.
61 Te
;;;;; Ferrietkernen
De “uitgaande” en “terugkomende” geleiders van het te zuiveren signaal moeten

beiden de ferrietkern passeren.
1 Het aantal windingen verhoogt de doeltreffendheid maar

veroorzaakt tevens een capaciteit tussen de windingen.
Ferrietkern
Het maximaal aantal windingen dat niet mag overschre-
den worden is afhankelijk van:
2 Geleider -interferentie frequentie

-draad
-ferrietkern
==> Testen noodzakelijk om de optimale configuratie
3 te vinden
Bandkabel
Ferriethuls
Ferrietbundel
Deelbare ferriethulzen zijn gemakkelijker te installeren maar zijn minder doeltreffend dan massieve (geslo-
ten) ferriethulzen.
Uitstralingsprobleem: ferrietkern moet zo dicht mogelijk geplaatst zijn bij het storende apparaat.
Immuniteitsprobleem: ferrietkern moet zo dicht mogelijk geplaatst zijn bij het gevoelige apparaat
als bij het storende apparaat de storing niet onderdrukt kan worden of het
storende apparaat niet kan worden geïdentificeerd.
Te 62
HOOFDSTUK 3
EMC NORMEN, 1
FACILITEITEN 2
EN TESTS
3
1 Te
Normen
Inleiding
Een norm is een verzameling regels, beschrijvingen en methoden die producenten kun-
nen gebruiken als referentie bij het definiëren en testen van één van zijn produkten.
1
Drie soorten EMC normen
Basisnormen
2 Dit zijn normen of richtlijnen die in algemene termen, de eisen met betrekking tot EMC
(verschijnselen, testen, etc. ) definiëren.
Deze normen zijn van toepassing op alle produkten en worden gebruikt als referentie
3 met name door comités, die specifieke normen moeten opstellen.
Generiek (Europese) normen
Deze normen definiëren de essentiële eisen met betrekking tot de maximale niveaus
waartegen ieder produkt bestand dient te zijn, alsmede typen tests e.d., afgeleid van de
basisnormen.
Als er geen produkt- of produktfamilienorm bestaat , zijn ze van toepassing op ieder pro-
dukt dat in een bepaalde omgeving is geïnstalleerd.
Produkt- of produktfamilienorm
Deze normen definiëren de van toepassing zijnde constructiebepalingen, karakteristie-

ken, testmethoden, testniveaus, etc. voor bepaalde produkten of produktfamilies.
Indien deze normen bestaan gaan deze uit boven de generieke normen.
N.B.: Het soort norm is weergegeven in de koptekst van iedere publikatie.
Te 2
Normen
De normerende instellingen
CISPR: Comité International Spécial des Peturbations Radioélectriques

Speciaal internationaal comité over radio-interferentie
IEC: International Electrotechnical Commission (Geneva)

Internationale elektrotechnische commissie (Genève)
CENELEC: Comité Européan de Normalisation Electrotechnique (Bruxelles)

1
Europese commissie voor elektrotechnische standaardisatie (Brussel)
De documentatiereferenties beginnen met de letters EN, ENV, HD..
UTE: Union Technique de l’Electricité in Frankrijk.

2
Franse Elektrotechnische Unie
NNI: Nederlands Normalisatie Instituut

De NNI documentatiereferenties beginnen met de letters NEN
3
BIN: Belgisch Instituut voor Normalisatie
De BIN documentatiereferenties beginnen met de letters NBN
CISPR publikaties
De eerste CISPR publikaties werden in 1934 gedrukt. Ze richten zich op de beveiliging

van de uitzending en de ontvangst van radiogolven.
Deze publikaties definiëren met name de testomstandigheden en emissiegrenzen voor

elektrische en elektronische produkten.
3 Te
Normen
Voorbeelden van CISPR publikaties

van toepassing op onze produkten
CISPR 11 - 1990 Grenswaarden en meetmethoden voor radiostoring door HF-appara-

tuur voor industriële, wetenschappelijke en medische doeleinden
1 (NEN-EN 55011 : 1991); (NBN-C 92011 : 1993)
CISPR 14 - 1993 Grenswaarden en meetmethoden voor de radiostoringseigen-

schappen van door elektromotoren aangedreven toestellen en van
thermische toestellen voor huishoudelijke en aanverwant gebruik,
2 elektrisch handgereedschap en soortgelijke elektrische apparaten
(NEN-EN 55014: 1993); (NBN-EN 55014 : 1994).
CISPR 16 -1 -1993 Specification for radio disturbance and immunity measuring
3 apparatus and methods

Deel 1: Radio disturbance and immunity measuring apparatus
CISPR 17 - 1981 Methods of measurement of supression characteristics of passive

radio interference filters and suppression components
CISPR 18 - 1 - 1982 Radio interference characteristics of overhead power lines and

high-voltage equipment
Deel 1: Descripton of phenomena
CISPR 22-1993 Grenswaarden en meetmethoden van radiostoringskenmereken van

gegevensverwerkende apparatuur (NEN-EN 55022: 1987); (NBN-EN
55022: 1996).
Te 4
Normen
IEC publikaties
Normen uit de IEC 801-X serie
Normen uit de IEC 801-X serie verschenen voor het eerst in de beginjaren ‘70. Deze nor-
men hebben betrekking op de elektromagnetische compatibiliteit van meet- en bestu-
ringsuitrustingen in industriële processen.
1
Ze zijn bedoeld voor producenten en gebruikers van deze uitrustingen.
Deze normen worden momenteel vervangen door normen uit de IEC 1000-4-X serie
2
Normen uit de IEC 1000-X-X serie
IEC 1000-X-X publikaties zijn totaal gewijd aan de elektomagnetische compatibiliteit en

bevatten alle IEC normen met betrekking tot dit onderwerp sinds 1991.
3
5 Te
3
2
1
Huidige IEC Vergelijkbare Vergelijkbare nationale
Deel IEC Onderwerp
referentie Euronorm EN/ENV norm NEN / NBN
Te
Algemeen IEC 1000-1-1 (1992) Application and interpretation of fundamental
definitions and terms.
Omgeving IEC 1000-2-1 (1990) Electromagnetic environment for conducted low-

frequency (LF) interference and the transmission of
signals over public supply networks.
IEC 1000-2-2 (1990) Compatibiliteitsniveau’s voor laagfrequente geleide NVN11000-2-2: 1993

storingen en openbare laagspanningsnetten.
IEC 1000-2-3 (1992) Radiated phenomena and conducted phenomena

at frequencies other than mains frequencies.
IEC 1000-2-4 (1994) Compatibiliteitsniveaus voor laagfrequente geleide NEN 11000-2-4: 1995
storingen in industriële omgevingen. NBN-EN 61000-2-4: 1995
6
IEC 1000-2-5 (1995) Classification of electromagnetic environments.
Grenzen 555-2 IEC 1000-3-2(1995) Limietwaarden voor emissie van harmonische EN 61000-3-2 (1995) NEN 11000-3-2: 1995
Normen
stromen (Ingangstroom van de toestellen kleiner NBN-EN 61000-3-2: 1996

dan of gelijk aan 16 A).
555-3 IEC 1000-3-3 (1994) Limietwaarden voor spanningsschommelingen en EN 61000-3-3 (1995) NEN 11000-3-3: 1995
flikkering in laagspanningsnetten voor apparatuur NBN-EN 61000-3-3: 1995
met een ingangsstroom tot en met 16 A per fase.
IEC 1000-3-5 (1994) Limitation of voltage fluctuations and flicker in

low-voltage systems for equipment having a rated
current > 16 A.
Beproevingen 801-1 IEC 1000-4-1 (1992-12) Overzicht van immuniteitsproeven; Algemene EN 61000-4 (1994-08) NEN 11000-4-1: 1994
en EMC-publikatie. NBN-EN 61000-4-1: 1995
meettechnieken
801-2 IEC 1000-4-2 (1995-01) Elektrostatische ontlading; Immunitietsproef; EN 61000-4-2 NEN 11000-4-2: 1995
Algemene EMC-publikatie. (nog niet gepubliceerd) NBN-EN 61000-4-2: 1994
Huidige IEC Vergelijkbare Vergelijkbare nationale
Deel IEC Onderwerp
referentie Euronorm EN/ENV norm NEN / NBN
Beproevingen 801-3 IEC 1000-4-3 (1995-02) Testing of immunity to radiated radiofrequency ENV 50140 (1993)
en electromagnetic fields
meettechnieken
(vervolg) 801-4 IEC 1000-4-4 (1995-01) Snelle elektrische transiënten en lawines; Immuni- EN 61000-4-4 NEN 11000-4-4: 1995
teitsproef; Algemene EMC-publikatie (nog niet gepubliceerd) NBN-EN 61000-4-4: 1994
801-5 IEC 1000-4-5 (1995-02) Stootspanningen; Immuniteitsproef; Algemene EN 61000-4-5 NEN 11000-4-5: 1995
EMC-publikatie (nog niet gepubliceerd) NBN-EN 61000-4-5: 1996
pr IEC 1000-4-6 Immunity to conducted interference induced by ENV 50141 (1993)

radiofrequency fields
IEC 1000-4-7 (1991-07) Algemene leidraad voor het meten, en de meetap- EN 61000-4-7 (1993-03) NEN 11000-4-7: 1993
paratuur, van harmonischen en tussenharmoni- NBN-EN 61000-4-7: 1995
schen in elektriciteitsnetten en daaraan aangeslo-
ten apparatuur.
IEC 1000-4-8 (1993-06) Magnetische immuniteitsproef bij netfrequentie; EN 61000-4-8 (1993-09) NEN 11000-4-8: 1994
7
Algemene EMC-publikatie NBN-EN 61000-4-8: 1995
IEC 1000-4-9 (1993-06) Puls-magnetisch veld; Immuniteitsproef; Algeme- EN 61000-4-9 (1993-09) NEN 11000-4-9: 1994
ne EMC-publikatie NBN-EN 61000-4-9: 1995
Normen
IEC 1000-4-10 (1993-06) Gedempt oscillerend magnetisch veld; Immuni- EN 61000-4-10 (1993-09) NEN 11000-4-10: 1994
teitsproef; Algemene EMC-publikatie NBN-EN 61000-4-10: 1995
IEC 1000-4-11 (1994-06) Immuniteitsproeven voor kortstondige spannings- EN 61000-4-11 (1994-09) NEN 11000-4-11: 1994
dalingen en -onderbrekingen en spanningsvaria- NBN-EN 61000-4-11: 1995
ties; Algemene EMC-publikatie
pr IEC 1000-4-12 Testing of immunity to damped oscillating waves; NBN-EN 61000-4-12:1994

Basic EMC publication.
Installatie IEC 1000-5-1 General considerations

aanbevelingen
IEC 1000-5-2 Earthing and wiring
IEC 1000-5-3 External influences
Te
3
2
1
Normen
CENELEC publikaties
EN of ENV... publikaties geven de normen, die van toepassing zijn in de hele Europese
vrijhandelszone (EFTA).
Ze worden momenteel geharmoniseerd met de EMC richtlijn.
1 Ze geven de bestaande internationale normen weer.
Voorbeeld: EN 55011 staat voor CISPR 11
EN 61000-4-1 staat voor IEC 1000-4-1
2
Generieke (europese) normen
3 Bij afwezigheid van specifieke produkt- of produktfamilienormen, zijn de generieke nor-

men van toepassing in de Europese vrijhandelszone (EFTA)
Ze zijn geharmoniseerd op europees niveau
Produkt- of produktfamilienorm
Deze normen zijn van toepassing op de aangegeven produkten of produktfamilies.
Ze definiëren de betreffende eisen en testniveaus.
In Europa, als ze bestaan en geharmoniseerd zijn, gaan ze boven generieke en basisnor-

men
Voorbeeld: EN 60947-1 A11
Low-voltage switchgear and controlgear (general), Amendment A11: Specific EMC

details.
Laagspanningsschakelmateriaal en besturingscomponenten (algemeen), Wijzigingsblad
A11: Specifieke EMC details
Te 8
EMC faciliteiten en tests
Nationale normen
Deze worden in Nederland uitgegeven door het NNI en in België door het BIN
De huidige in omloopzijnde normen verwoorden de europese normen
Voorbeeld: NF EN 60947-1 A11 (Frankrijk)
DIN EN 60947-1 A11 (Duitsland)

1
NEN EN 60947-1 A11 (Nederland)
NBN EN 60947-1 A11 (België)
Deze normen vervangen bestaande nationale normen die op deze onderwerpen betrek-
king hebben
2
Voorbeeld: VDE 871,875...
3
EMC faciliteiten en tests
Er moet onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten tests welke op produkten
kunnen worden uitgevoerd gebruikmakend van de juiste middelen.
Test van het type
Deze type-tests zijn tests die door de producent worden uitgevoerd om zijn produkt te
kwalificeren voor deze voor verkoop wordt vrijgegeven.
Tests op lokatie
Deze zogenaamde on-site tests zijn test die worden uitgevoerd op uitrustingen inclusief
de produkten. Deze worden uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van de afnemer
en zijn bedoeld om een installatie, uitrusting of machine goed te keuren.
Testfaciliteiten
De faciliteiten en uitvoering om deze tests te verrichten zijn gedetailleerd beschreven in

de normen.
9 Te
Index
A E
Aard/massa verbinding 2-13; 2-14; Elektrische motoren 1-25
2-15; 2-16; 2-17
Aarde 1-40
Aardingsysteem 2-8
Aardvlak 2-28
Afscherming 2-41; 2-55
Antenne-effect 1-52
F
Ferrietkern 1-57; 2-62
Filters 1-54; 2-56
Flikkeren 1-18; 1-19
Fluorescntie verlichting 1-27
B Fourier 1-10
Frequentie 1-3; 1-4; 1-49
Bandverbinding 2-14
Bekabeling 2-36
Belastingen 1-20; 1-23
Bliksem 1-27
Bron 1-8; 1-20
G
Gebouw 2-9
Geleider 1-49
Groen/geel 1-53
C
Capacitiet 1-4
Common mode 1-33; 1-56; 1-57
H
Halfgeleiders 1-23
Harmonischen 1-10; 1-12
D
Differential mode 1-33; 1-56
Distorsie factor 1-11
Doorsnede 1-51
1 Te
Index
I N
Immuniteit 1-6 Normen 3-2
Immuniteitsmarge 1-6
Inductantie 1-4
Installatie 2-24
Isolatie 2-19
O
Onderhoud 2-5
Ontkoppelen 1-38
K Ontlading 1-16
Ontwerp 2-4
Kabelgoten 2-44 Optocoupler 1-39
Kabellopen 2-44 Overdracht 1-30
Kabels 1-49; 2-32 Overspanningsbegrenzers 2-60
Kast 2-12, 2-26, 2-45
Klasse 2-32
Koppeling 1-30; 1-32; 1-34
P
Positie 2-46
L Prestaties 2-34
Procedure 2-3
Litze 2-13 Puntlassen 1-28
Lussen 1-46; 1-47
R
M
Referentievlak 2-28
Machine 2-11 Regels 2-36
Massa 1-42
Motoren 1-25
Te 2
Index
S
Signalen 2-32
Stelsels 2-20
Stervormige configuratie 1-48
Storing 1-9; 1-18; 1-20; 1-29; 1-30; 1-38
Susceptibiliteit 1-6
T
Toepassingsgebied 1-6
Transformator 2-19; 2-25
Transienten 1-14
U
Uitrusting 2-11
V
Valkuilen 2-54
Veiligheid 1-42
Verbeteren 2-5
Verbetering 2-6
Verbindingen 2-45; 2-48; 2-52
Voeding 2-18
3 Te
Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan Schneider MGTE B.V. Nederland
geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout
die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt worden, in enige vorm of op enige wijze, het-
zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van Schneider MGTE B.V. Nederland.

Electromagnetische Compatibiliteit: Merlin Gerin Square D Telemecanique

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Electromagnetische Compatibiliteit: Merlin Gerin Square D Telemecanique

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Electromagnetische

■ Merlin Gerin ■ Square D ■ Telemecanique

Type van Aardingssysteem

Bron van Voeding

Elektromagnetische compatibiliteit van een systeem ......................1- 5

Typen van elektromagnetische storing................................................1- 7

Bronnen van elektromagnetische storing ..........................................1- 20

Overdracht van elektromagnetische storing ....................................1- 30

Index aan het eind van het document

De EMC procedure ................................................................................2-3

De regels van de kunst ..........................................................................2-7

Index aan het eind van het document

EMC faciliteiten en tests........................................................................3-9

Index aan het eind van het document

2 In dit hoofdstuk worden de verschijnselen behandeld die veroorzaakt

worden door hoogfrequente «HF» stromen en spanningen. Deze

verschijnselen hebben een grote invloed op de prestaties en het

3 gedrag van een elektrische installatie.

Het begrijpen van deze verschijnselen is van groot belang om uit-

eindelijk optredende problemen op te lossen.

De verschillende verschijnselen worden in de volgende

Frequentie afhankelijk gedrag

Karakteristieke impedantie van een elektrische geleider met lengte L = 1 meter

• Voor laagfrequent signalen «LF» (voorbeeld 50-60 Hz)

• Voor hoogfrequent signalen «HF» (f > 5 MHz)

Gedrag van een inductantie en capaciteit

1 ==> De lengte van de geleider is niet meer verwaarloosbaar

2 ==> De capacitieve inkoppeling wordt groter

Z = impedantie L = inductantie C = capaciteit f = frequentie van het signaal

Vervangingsschema hoogfrequent «HF»

De ElektroMagnetische Compatibiliteit: EMC

De normen definiëren Elektro Magnetische Compatibiliteit (EMC) als:

De elektrische voeding, de verbindingen tussen de verschillende onderdelen en het toegepaste materiaal

Niveau van elektromagnetische compatibiliteit

Dit alles betekent dat:

Typen van elektromagnetische

Definitie van elektromagnetische storing

Werkelijke status Status van de uitgang

Elektrisch veld Magnetisch veld

Typen van elektromagnetische

Bronnen van elektromagnetische emissie

• Radiozenders Per ongeluk

• Draagbare telefoons Continu

Typen van elektromagnetische

Laagfrequent «LF» storingen

Frequentiebereik: 0 frequentie 1-5 MHz

Hoogfrequent «HF» storingen

Frequentiebereik: frequentie 30 MHz.

Duur: hoogfrequente pulsen met een tijdsduur < 10 ns.

Typen van elektromagnetische

1 zijn van de frequentie van de grondgolf.

Grondgolf: de laagste frequentie met het gewenste signaal

De opbouw van een periodiek signaal verloopt via een FOURIER-reeks

2 Sinusvormige grondgolf (voorbeeld 50Hz)

Zichtbaar signaal op de oscilloscoop

Typen van elektromagnetische

Opgenomen stroom van een fluorescentie lamp

Opwekkers van hoger harmonischen zijn onder andere;

2 - elektronische snelheidsregelaars voor gelijkstroomstroommotoren

Typen van elektromagnetische

Apparatuur gestoord door harmonischen

Typen van elektromagnetische

Karakteristieken van transiënten volgens de IEC