Univerzitet 

u Beogradu – Građevinski fakultet 
www.grf.bg.ac.rs

Studijski program: GRAĐEVINARSTVO

Modul: KONSTRUKCIJE
Godina/Semestar: III godina / VI semestar

Naziv predmeta: METALNE KONSTRUKCIJE 2 (B2K3M2)

Nastavnik: Prof. dr Zlatko Marković

Naslov predavanja: Sredstva za veze – Mehanička spojna sredstva

Datum : 22. februar 2021. godine

Beograd, 2021.
Sva autorska prava autora prezentacije i/ili video snimaka su zaštićena. Snimak ili prezentacija se mogu koristiti
samo za nastavu na daljinu studenta Građevinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu u školskoj 2020/2021 i ne
mogu se koristiti za druge svrhe bez pismene saglasnosti autora materijala.
 O predmetu...

– Fond časova: 2+2 (u letnjem semestru)

– Šifra predmeta: B2K3M2
– ESPB: 5
– Uslovni predmet: Metalne konstrukcije 1

Metalne konstrukcije 2 P1-2

 Nastavnici i saradnici
Predavanja:
Prof. dr Zlatko Marković
Vežbe:
V. prof. dr Jelena Dobrić
Doc. dr Milan Spremić
Doc. dr Nenad Fric
Doc. dr Nina Gluhović
Asis. Aljoša Filipović
Asis. Isidora Jakovljević
Ivan Nackov
Metalne konstrukcije 2 P1-3
 Način rada i ocenjivanja

Predavanja:
– Obavezno prisustvo – provera 4 puta!
Vežbe:
– Obavezno prisustvo – maksimalno dva izostanka.
Ocenjivanje:
– Elaborat
– Pismeni ispit
– Usmeni ispit

Metalne konstrukcije 2 P1-4

 Bodovanje
Predispitne aktivnosti:
- Elaborat 30 bodova

Ispit:
- Pismeni deo 30 bodova (tri školska časa)
- Usmeni deo 40 bodova
- Ukupno 70 bodova

Uslov za potpis:
Završen i pozitivno ocenjen elaborat (min 15 bodova)!

Napomene:
Uslov za izlazak na usmeni ispit je dobijen potpis (završen i pozitivno ocenjen
elaborat) i minimum 15 bodova na pismenom delu ispita!
Usmeni ispit mora biti pozitivno ocenjen (minimum 20 bodova)!

Metalne konstrukcije 2 P1-5

 Literatura

– Z. Marković: „Granična stanja čeličnih konstrukcija prema

Evrokodu“
– D. Buđevac, Z. Marković, D. Bogavac, D. Tošić, “Metalne
konstrukcije”
– Evrokod 3 Deo 1-5: Puni limeni elementi
– Evrokod 3 Deo 1-8: Proračun veza

Metalne konstrukcije 2 P1-6

 Ukratko o programu predavanja

– Sredstva za vezu (zakivci, zavrtnjevi, zavarivanje);

– Proračun i konstruisanje nastavaka i veza (montažni
nastavci štapova i nosača, zglobne veze, momentne veze);
– Puni limeni nosači (proračun i konstruisanje, pokrivanje
dijagrama momenata, specifična granična stanja,
izbočavanje);
– Rešetkasti nosači (podela rešetkastih nosača, opšta pravila
za projektovanje rešetkastih nosača, proračun i
konstruisanje veza u čvorovima);

Metalne konstrukcije 2 P1-7

Sredstva za veze

Metalne konstrukcije 2 P1-8

 Vrste sredstava za veze

1. Mehanička spojna sredstva

- zakivci
- zavrtnjevi
- čepovi
2. Tehnološki postupci spajanja
- zavarivanje
- lepljenje

Metalne konstrukcije 2 P1-9

Zavrtnjevi

Metalne konstrukcije 2 P1-10

 Predosti zavrtnjeva u odnosu na zakivke

– ujednačen kvalitet (industrijska proizvodnja),

– jednostavnija oprema i jeftinija radna snaga za
ugradnju,
– nezavisnost u odnosu na vremenske uslove,
– brža ugradnja i
– manja cena.

Metalne konstrukcije 2 P1-11

 Vrste zavrtnjeva

Prema kvalitetu materijala od koga se izvode mogu biti:

– obični zavrtnjevi
– visokovredni zavrtnjevi
Visokovredni zavrtnjevi mogu da budu:
– prednapregnuti
– neprednapregnuti
Prema zazoru između zavrtnja i rupe razlikuju se:
– neobrađeni (neupasovani) zavrtnjevi,
– obrađeni (upasovani) zavrtnjevi.

Metalne konstrukcije 2 P1-12

Oblik i dimenzije običnih zavrtnjeva

Kod običnih zavrtnjeva podloška

nije obavezna!
Zazor (d = d0 - d) treba da bude:
1 mm za M12 i M14
2 mm za M16 M18 M20 M22 i M24
3 mm za M27 i veće

Metalne konstrukcije 2 P1-13

 Oblik i dimenzije
visokovrednih zavrtnjeva

Kod zavrtnjeva klase čvrstoće

10.9 podloške su obavezne i
ispod glave i ispod navrtke, dok
kod klase 8.8 mora da se koristi
podloška samo sa strane sa koje
se vrši pritezanje (okretanje).

Metalne konstrukcije 2 P1-14

 Podela prema tačnosti izrade
a) Obrađeni (upasovani) zavrtnjevi, d  d 0  d  0,3 mm
b) Neobrađeni (neupasovani) zavrtnjevi

Kod obrađenih zavrtnjeva nominalni (nazivni) prečnik rupe mora

da bude jednak prečniku zavrtnja!
Kod obrađenih zavrtnjeva nominalni prečnik tela (vrata) zavrtnja
je veći od nominalnog prečnika dela sa navojem!
Metalne konstrukcije 2 P1-15
Metrički navoj i Metrički navoj
površina ispitnog
preseka
Površina ispitnog
preseka:
2
  d2  d3 
As   
4 2 
d nazivni prečnik zavrtnja,
d2 srednji prečnik navoja, d 2  d  2  t / 8  2  t / 2  d  3 / 4  t
d3 prečnik jezgra zavrtnja, d 3  d  2  t / 8  2  t  2  t / 6  d  17 / 12  t
p korak navoja koji zavisi od prečnika zavrtnja (npr. za M12
p=1,75 mm),
t visina navoja koja zavisi od koraka navoja. t  p /( 2  tan 30 o
)
Metalne konstrukcije 2 P1-16
 Označavanje zavrtnjeva

Oznaka treba da sadrži informacije o:

– vrsti navoja (M ili “),
– prečniku zavrtnja (d),
– dužini zavrtnja (l),
– kvalitetu materijala od koga je izrađen (klasi čvrstoće)
– standardu po kome je zavrtanj izrađen.

Mdxl...k.č – (SRPS EN ISO 4017 ili SRPS EN 14399)

Primer: M20x100...5.6 – (SRPS EN ISO 4017)

Metalne konstrukcije 2 P1-17

 Klase čvrstoće zavrnjeva

Klasa čvrstoće definiše kvalitet čelika od kog su

zavrtnjevi izrađeni, odnosno njegove mehaničke
karakteristike:
– fub čvrstoća pri zatezanju i
– fyb granica razvlačenja.

Klasa čvrstoće se označava sa dva arapska broja

razdvojena tačkom!

Metalne konstrukcije 2 P1-18

 Značenje oznake klase čvrstoće
Broj na prvom mestu predstavlja stoti deo čvrstoće na
zatezanje u MPa:
fu / 100
Broj na drugom mestu predstavlja desetostruki odnos
granice razvlačenja i čvrstoće na zatezanje:
10 ( fy / fu )
Zavrtnjevi se izrađuju u sledećim klasama čvrstoće:
4.6 4.8 5.6 5.8 6.8 8.8 i 10.9.

Metalne konstrukcije 2 P1-19

 Klasa
4.6 4.8 5.6 5.8 6.8 8.8 10.9
čvrstoće
fyb (N/mm2) 240 320 300 400 480 640 900
fub (N/mm2) 400 400 500 500 600 800 1000

Metalne konstrukcije 2 P1-20

 Prikazivanje zavrtnjeva na crtežima
Obični zavrtnjevi
Nazivni prečnik M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30
28 31
Osnovne oznake
za zavrtnjeve
28 31
Obrađeni
zavrtnjevi
28 31
Montažni
zavrtnjevi
28 31
Montažne rupe
i zavrtnjevi
Prednapregnuti visokovredni zavrtnjevi
Vrsta zavrtnja Zazor M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30
Zavrtnjevi bez 30
d 1,0 mm
tačnog naleganja
Zavrtnjevi sa tačnim 30
d 0,3 mm
naleganjem
Dodatne oznake
30
Montažni zavrtnjevi

30
Montažne i rupe i zavrtnjevi
Metalne konstrukcije 2 P1-21
Različita naprezanja zavrtnjeva

a) smicanje
b) zatezanje
c) kombinovano naprezanje
d) konstruktivni zavrtnjevi
Metalne konstrukcije 2 P1-22
Kategorije spojeva sa zavrtnjevima prema EC3

Smičući spojevi
– Kategorija A: Spojevi kod kojih se opterećenje prenosi
pritiskom po omotaču rupe i smicanjem zavrtnjeva
– Kategorija B: Spojevi otporni na proklizavanje pri graničnom
stanju upotrebljivosti
– Kategorija C: Spojevi otporni na proklizavanje pri graničnom
stanju nosivosti
Spojevi opterećeni na zatezanje
– Kategorija D: Spojevi sa neprednapregnutim zavrtnjevima
– Kategorija E: Spojevi sa prednapregnutim zavrtnjevima

Metalne konstrukcije 2 P1-23

Ponašanje zavrtnjeva u smičućim spojevima

Metalne konstrukcije 2 P1-24

 Naprezanja zavrtnja u smičućem spoju

Deformisan Pritisak po
zavrtanj omotaèu rupe Napon smicanja
- Stvarni
b

1/2
b

Nt d0
d
a
b

- 1/2
b

Proraèunski

Metalne konstrukcije 2 P1-25

Stvarni i proračunski dijagrami napona

max 

=N/Av

max 
d0

d0
b =N/Ab
Stvarni dijagrami napona Proračunski dijagrami napona

Metalne konstrukcije 2 P1-26

 Vidovi loma kod smičućih spojeva

Postoje četiri potencijalna oblika loma:

– Lom smicanjem tela zavrtnja;
– Lom gnječenjem omotača rupe;
– Lom neto preseka;
– Lom cepanjem lima.

Metalne konstrukcije 2 P1-27

 e1 e1

Lom gnječenjem
Lom omotača
gnje~enjem omota~a ruperupe Lom
Lom cepanjem
cepanjem lima lima

Lom neto
Lom netopreseka
preseka Lom
Lom smicanjem
smicanjem zavrtnja
zavrtnjeva

Metalne konstrukcije 2 P1-28

Lom smicanjem zavrtnjeva

F [kN]
40
35

30
25

20
15

10
5

0
0 1 2 3  [mm]

Metalne konstrukcije 2 P1-29

Lom cepanjem lima

F [kN]
30

25

20

15

10

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

 [mm]

Metalne konstrukcije 2 P1-30

 Lom neto preseka
F [kN]
45
40

35

30
25

20

15
10

0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
 [mm]

Metalne konstrukcije 2 P1-31

Kontrole nosivost zavrtnjeva u smičućim
spojevima

Metalne konstrukcije 2 P1-32

 Nosivost zavrtnjeva na smicanje - Fv,Rd
 v fub A
Fv ,Rd 
 M2

 kada ravan smicanja prolazi kroz deo zavrtnja sa navojem:

A je površina ispitnog preseka zavrtnja As:
v = 0,6 za klase čvrstoće 4.6, 5.6 i 8.8
v = 0,5 za klase čvrstoće 4.8, 5.8, 6.8 i 10.9
 kada ravan smicanja ne prolazi kroz deo zavrtnja sa navojem:
A je površina bruto preseka zavrtnja (A = d2/4)
v = 0,6 za sve klase čvrstoće
fub čvrstoća pri zatezanju zavrtnja;
M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2=1,25);
Kod obrađenih zavrtnjeva, pri određivanju površine A, umesto
prečnika zavrtnja (d) treba uzeti prečnik rupe (d0)!
Metalne konstrukcije 2 P1-33
 Sečnost zavrtnjeva

 v fub A
Fv ,Rd  m (m je broj ravni smicanja - sečnost zavrtnja)
 M2
Metalne konstrukcije 2 P1-34
 Nosivost na pritisak po omotaču rupe - Fb,Rd
t debljina lima
k1  b fu d t
Fb ,Rd  d prečnik zavrtnja
 M2 fu čvrstoća pri zatezanju (osnovnog materijala)
M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2 =1,25)

Metalne konstrukcije 2 P1-35

 Grupe zavrtnjeva

Grupa 1: Unutrašnji zavrtnjevi Fb1 (d,1, k1,1)

Grupa 2: Ugaoni zavrtnjevi Fb2 (d,2, k1,2)
Grupa 3: Unutrašnji ivični zavrtnjevi Fb3 (d,1, k1,2)
Metalne konstrukcije 2 P1-36
Grupa 4: Krajnji unutrašnji zavrtnjevi Fb4 (d,2, k1,1)
 Nosivost grupe zavrtnjeva na pritisak po
omotaču rupe
– Zbog geometrije veze nosivost na pritisak po omotaču rupe nije
ista za sve zavrtnjeve u spoju!
– Nosivost na pritisak po omotaču rupe treba posebno da se proveri
za svaki lim koji se nalazi u smičućem spoju!
– Ako je nosivost zavrtnja na smicanje Fv,Rd veća ili jednaka od
nosivosti na pritisak po omotaču rupe svakog pojedinačnog
zavrtnja (Fbi,Rd), nosivost grupe zavrtnjeva na pritisak po omotaču
rupe može da se odredi kao zbir proračunskih nosivosti
pojedinačnih zavrtnjeva (Fbi,Rd). U suprotnom, nosivost grupe
zavrtnjeva (zakivaka) na pritisak po omotaču rupe treba da se
odredi kao broj zavrtnjeva (n) pomnožen najmanjom nosivošću
pojedinačnog zavrtnja (minFbi,Rd).
Metalne konstrukcije 2 P1-37
 Proračun nosivosti grupe zavrtnjeva na pritisak
po omotaču rupe

Fv ,Rd  max(Fb1, Fb 2 , Fb 3 , Fb 4 )  Fb ,Rd  n1Fb1  n2Fb 2  n3Fb 3  n4Fb 4

Fv ,Rd  max(Fb1, Fb 2 , Fb 3 , Fb 4 )  Fb ,Rd  n  min(Fb1, Fb 2 , Fb 3 , Fb 4 )

Metalne konstrukcije 2 P1-38
 Ponašanje prednapregnutih visokovrednih
zavrtnjeva u smičućim spojevima
– Osnovni problem kod veza sa običnim zavrtnjevima je zazor
između tela zavrtnja i rupe.
– Deformacije veza sa običnim zavrtnjevima su reativno velike zbog
poništenja zazora.
– Obični zavrtnjevi nisu pogodni za veze u dinamički opterećenim
konstrukcijama.
– Prednaprezanjem se u zavrtnjevima javlja sila zatezanja, a u
kontaktnom spoju napon pritiska;
– Prenošenje sila se ostvaruje trenjem;
– Sila trenja između limova zavisi od napona pritiska i hrapavosti
(trenja) kontktnih površi;
– Koncentracija napona u neto preseku je manja nego kod veza sa
neprednapregnutm zavtnjevima;
Metalne konstrukcije 2 P1-39
 Tok sila kod prednapregnutih zavrtnjeva

a) b) c)

Trenje

Fp
3d

Površina trenja

Metalne konstrukcije 2 P1-40

 Nosivost zavrtnjeva na proklizavanje - Fs,Rd
n broj tarnih površi
ks n   koeficijent trenja za tarne površi
Fs ,Rd  Fp ,C Fp,C sila pritezanja zavrtnja
 M3
M3 parcijalni koeficijent sigurnosti (1,25)
ks koeficijent koji zavisi od veličine i
tipa rupa za zavrtnjeve
Opis ks
Zavrtnjevi u normalnim rupama 1,00
Zavrtnjevi u rupama sa većim zazorom ili kratkim ovalnim rupama - osa
0,85
otvora upravna na pravac prenošenja opterećenja
Zavrtnjevi u dugim ovalnim rupama - osa otvora upravna na pravac
0,70
prenošenja opterećenja
Zavrtnjevi u kratkim ovalnim rupama - osa otvora paralelna pravcu
0,76
prenošenja opterećenja
Zavrtnjevi u dugim ovalnim rupama - osa otvora paralelnim pravcu
0,63
prenošenja opterećenja Metalne konstrukcije 2 P1-41
 Sila prednaprezanja (pritezanja) zavrtnja - Fp,C
Fp ,C  0,7 fub As

Vrednosti sile pritezanja standardnih zavrtnja klase čvrstoće 8.8 i 10.9

Fp,C [kN] su prikazane u tabeli;

Kontrolisano unošenje sile pritezanja (prednaprezanja) zavrtnja se

ostvaruje pomoću: momentnog ključa, momentnog impulsa,
indikatorske podloške, merenja ugla obrtanja...
Metalne konstrukcije 2 P1-42
Merenje momenta uvrtanja momentnim ključem

Mu  Fp ,C d k

Mu moment uvrtanja
Fp,C sila prednaprezanja
d prečik zavrtnja

k koeficijent trenja između navrtke

i navoja zavrtnja (0,13-0,17)

Metalne konstrukcije 2 P1-43

Koeficijent trenja 

Metalne konstrukcije 2 P1-44

Zavrtnjevi opterećeni na zatezanje

Metalne konstrukcije 2 P1-45

 Nosivost zavrtnjeva na zatezanje
Zavisi od kvaliteta materijala (fub) i dimenzije zavrtnja, odnosno
površine ispitnog preseka (As).
k 2 fub As
Ft ,Rd 
 M2

k2 = 0,63 za zavrtnjeve sa upuštenom glavom,

k2 = 0,90 u ostalim slučajevima. Tada je:
0,9 fub As
Ft ,Rd 
 M2

Nosivost na zatezanje je ista za kategorije D i E!

Nosivost na zatezanje je ista za obrađene i neobrađene
zavrtnjeve! Metalne konstrukcije 2 P1-46
 Proračunske nosivosti zavrtnjeva na
smicanje i zatezanje

Vrednosti proračunskih nosivosti zavrtnjeva na smicanje su određene za jednosečne

zavrtnjeve kod kojih ravan smicanja prolazi kroz deo tela bez navoja!
Metalne konstrukcije 2 P1-47
 Prednosti spojeva kategorije E

– Spojevi kategorije E sa prednapregnutim zavrtnjevima

se koriste kod dinamički opterećenih konstrukcija.
– Deformabilnost veze je znatno manja.
– Smanjuju se naponske razlike u zavrtnjevima, što je
povoljno sa stanovišta zamora materijala.
– Sprečava se nekontrolisano odvrtanje zavrtnjeva.
– Kod zategnutih spojeva nije potrebna obrada površina!

Metalne konstrukcije 2 P1-48

 Ponašanje prednapregnutih zavrtnjeva u
spojevima opterećenim na zatezanje

Prednaprezanje Opterećenje “Odlepljivanje”

Fp  Fc   pc  dA Nt
Fb  Nt  Nt ,0  (0,73  0,77)  fub  As
A 1 K pt / K b
(K pt / K b  15  20)
Metalne konstrukcije 2 P1-49
 Poređenje prednapregnutih i neprednapregnutih
zavrtnjeva u spojevima opterećenim na zatezanje
(kategorije spojeva D i E)

Fp ,C  0,7 fub As
Nt ,0  (0,73  0,77) fub As

Nosivost zavrtnjeva u spojevima kategorije D i E na zatezanje je ista!

Razlika je u deformabilnosti spoja i naponskim razlikama u zavrtnju
usled spoljašnjeg opterećenja.
Metalne konstrukcije 2 P1-50
 Nosivost na probijanje smicanjem lima
ispod glave ili navrtke zavrtnja - Bp,Rd

Bp ,Rd  0,6  d m t p fu /  M 2

tp debljina lima ispod glave zavrtnja ili navrtke (usvaja se

manja vrednost);
dm srednja vrednost prečnika opisanog i upisanog kruga
glave zavrtnja ili navrtke (usvaja se manja vrednost)
fu čvrstoća pri zatezanju, osnovnog materijala;
M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2 =1,25)

Može da bude merodavna kod spoljašnjih limova male debljine!

Metalne konstrukcije 2 P1-51

 Kombinovano naprezanje
neprednapregnutih zavrtnjeva
Kod zavrtnjeva koji su istovremeno opterećeni na smicanje i
zatezanje pored pojedinačnih kontrola nosivosti na smicanje i
zatezanje potrebno je proveriti i interaktivno dejstvo smicanja i
zatezanja!
Fv ,Ed Ft ,Ed
  1,0
Fv ,Rd 1,4Ft ,Rd

Fv,Ed proračunska vrednost sile smicnanja u zavrtnju;

Ft,Ed proračunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju;
Fv,Rd proračunska nosivost zavrtnja na smicanje;
Ft,Rd proračunska nosivost zavrtnja na zatezanje;
Metalne konstrukcije 2 P1-52
 Kombinovano naprezanje prednapregnutih
zavrtnjeva
Spojevi kategorije B: Spojevi kategorije C:

Fs ,Rd ,ser 

k s n  Fp ,C  0,8Ft ,Ed ,ser  
k s n  Fp ,C  0,8Ft ,Ed 
Fs ,Rd 
 M 3,ser  M3
Ft,Ed proračunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju za ULS
Ft,Ed,ser proračunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju za SLS
Fs,Rd proračunska nosivost zavrtnja na proklizavanje pri ULS
Fs,Rd,ser proračunska nosivost zavrtnja na proklizavanje pri SLS
Fp,C sila pritezanja
M3=1,25 parcijalni koeficijent za ULS
M3,ser=1,10 parcijalni koeficijent za SLS
Metalne konstrukcije 2 P1-53
 Konstruisanje veza sa zavrtnjevima
– Veze terba da budu simetrične;
– Na jednom delu poprečnog preseka (nožica ili rebro) se koriste
zavrtnjevi istog prečnika;
– Preporučuje se da rastojanje između prvog i poslednjeg zavrtnja u
preavcu delovanja sile ne bude veće od 15d (maksimum 6
zavrtnjeva u jednom redu); U suprotnom se redukuje nosivost!
– Krajnja i ivična rastojanja, kao i međusobni razmaci zavrtnjeva
treba da budu u okviru propisanih granica;
– Minimalan zavrtnj je M12 (Kod tankozidnih HOP min M6);
– Veze na preklop sa jednim zakivkom nisu dopuštene;
– Kod veza na preklop sa jednim redom zavrtnjeva obavezne su
podloške i ispod glave i ispod navrtke, a nosivost na pritisak po
omotaču rupe se redukuje (Fb,Rd=1,5 t d fu/M2)!
Metalne konstrukcije 2 P1-54
 Veze na preklop sa jednim zavrtnjem

Usled ekscentričnosti dolazi do savijanja spojnog sredstva!

Pored smicanja i savijanja u zavrtnju se javlja i zatezanje!

Metalne konstrukcije 2 P1-55

 Optimalan prečnik zavrtnja
Pravilnim izborom prečnika zavrtnja dobija se uravnotežen odnos
nosivosti na smicanje i pritisak po omotaču rupe!

opt d 0  5  t s,min  0,2 cm 6,324 

t s,min
 1  d  6,324 
t s,min
1
1  0,3 1  0,3

Metalne konstrukcije 2 P1-56

 Maksimalan prečnik
I IPE HEA HEB HEM U L
zavrtnja (rupe) za
60
d0
-
c
-
d0 c
- -
d 0 c c1
- - -
d0 c c 1
- - -
d 0 c c1
- - -
d0
-
c
-
d0
17
c1
35
c2
-
c3
35
stanardne valjane profile!
70 - - - - - - - - - - - - - - - 21 40 - 40
80
90
6,4
-
22
-
6,4
-
26
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
13
-
25
-
23
25
45
50
-
-
45
50 Vrednosti se odnose samo
za zavrtnjeve na nožicama!
100 6,4 28 8,4 30 13 56 - 13 56 - 13 60 - 13 30 25 45 - 45
110 - - - - - - - - - - - - - - - 25 45 70 45
120 8,4 32 8,4 36 17 66 - 17 66 - 17 68 - 17/13 30 25 50 80 50
140 11 34 11 40 21 76 - 21 76 - 21 76 - 17 35 28 55 95 55
160
180
11
13
40
44
13
13
44
50
23
25
86
100
-
-
23
25
86
100
-
-
23
25
86
100
-
-
21/17 35
21 40
28
28
60
60
115 60
135 60
Linije zavrtnjeva!
200 13 48 13 56 25 110 - 25 110 - 25 110 - 23/21 40 28 65 150 65
220 13 52 17 60 25 120 - 25 120 - 25 120 - 23 45 - - - -
240 17/13 56 17 68 25 94 35 25 96 35 25/23 100 35 25/23 45 - - - -
260 17 60 - - 25 100 40 25 106 40 25 110 40 25 50 - - - -
270 - - 21/17 72 - - - - - - - - - - - - - - -
280 17 60 - - 25 110 45 25 110 45 25 116 45 25 50 - - - -
300 21/17 64 23 80 28 120 45 28 120 45 25 120 50 28 55 - - - -
320 21/17 70 - - 28 120 45 28 120 45 28 126 47 28 58 - - - -
330 - - 25/23 86 - - - - - - - - - - - - - - -
340 21 74 - - 28 120 45 28 120 45 28 126 47 - - - - - -
350 - - - - - - - - - - - - - 28 58 - - - -
360 23/21 76 25 90 28 120 45 28 120 45 28 126 47 - - - - - -
380 23/21 82 - - - - - - - - - - - - - - - - -
400 23 86 28/25 96 28 120 45 28 120 45 28 126 47 28 60 - - - -
450 25/23 94 28 106 28 120 45 28 120 45 28 126 47 - - - - - -
500 28 100 28 110 28 120 45 28 120 45 28 130 45 - - - - - -
550 28 110 28 120 28 120 45 28 120 45 28 130 45 - - - - - -
600 28 120 28 120 28 120 45 28 120 45 28 130 45 - - - - - -
650 - - - - - 120 45 28 120 45 28 130 45 - - - - - -
700 - - - - - 120 45 28 126 45 28 130 42 - - - - - -
800 - - - - - 130 40 28 130 40 28 132 42 - - - - - -
900 - - - - - 130 40 28 130 40 28 132 42 Metalne
- - - konstrukcije
- - - 2 P1-57
1000 - - - - - 130 40 28 130 40 28 132 42 - - - - - -
Raspored zavrtnjeva u vezi - označavanje

Metalne konstrukcije 2 P1-58

Propisana minimalna i maksimalna
rastojanja između zavrtnjeva

Metalne konstrukcije 2 P1-59

 Redukcija nosivosti kod dugih veza

Fv ,red   Fv

  15d
Koeficijent redukcije:   1 1    0,75
200d

Metalne konstrukcije 2 P1-60

 Cepanje (kidanje) bloka – (block tearing)

1 mala sila zatezanja

2 velika sila smicanja
3 mala sila smicanja
4 velika sila zatezanja

Cepanje (kidanje) osnovnog materijala se javlja na mestu veze

ostvarene pomoću grupe zavrtnjeva, koja se nalazi uz ivicu elementa
opterećenog smicanjem i/ili zatezanjem!
Karakteristično je za zglobne veze nosača, kao i za veze zategnutih
elemenata. Metalne konstrukcije 2 P1-61
 Nosivost na cepanje bloka – centrično
Za simetrične grupe zavrtnjeva izložene centričnom opterećenju:

 
Veff ,1,Rd  fu Ant /  M 2  f y / 3 Anv /  M 0

Anv neto površina izložena smicanju (1),

Ant neto površina izložena zatezanju (2),
fy granica razvlačenja osnovnog materijala,
P1-62
fu čvrstoća pri zatezanju, osnovnog materijala.
 Nosivost na cepanje bloka - ekscentrično
Za grupe zavrtnjeva izložene ekscentričnom opterećenju:
 
Veff ,2,Rd  0,5 fu Ant /  M 2  f y / 3 Anv /  M 0

Anv neto površina izložena smicanju (1),

Ant neto površina izložena zatezanju (2),
fy granica razvlačenja osnovnog materijala,
P1-63
fu čvrstoća pri zatezanju, osnovnog materijala.