Związki muzyki i języka naturalnego

z perspektywy ewolucyjnej
Piotr Podlipniak
Instytut Muzykologii, UAM
 Plan wykładu
• Źródła zainteresowania komparatystyką

• Najważniejsze hipotezy wspólnej genezy

• Muzyka i język z perspektywy proksymalnej

• Hipoteza dwóch protojęzyków

 Muzyka i język oraz śpiew i mowa
• Powszechność

• Złożoność syntaktyczna

• Wspólna „domyślna” modalność

• Instynktowne uczenie się

Oświeceniowe poglądy
na genezę muzyki i języka
• Jean-Jacques Rousseau 1712-1788
Essai sur l'origine des langues (1781)
Spór o pierwszeństwo
 Śpiew jako prekursor mowy

• Otto Jespersen • Frank B. Livingstone

(1860-1943) (1928-2005)
 Idea muzo-języka

Brown, 2000
 Muzyka & język - perspektywa
proksymalna
• Czyli jak to działa
 Podobieństwa
• Muzyka i język jako systemy fonologiczne
(Bielawski, 1968)
Muzyka & język – systemy Humboldta

– dyskretne jednostki
– reguły

– ograniczona liczba jednostek

– nieskończona liczba złożeń
ekspresywna dynamika
prozodia afektywna
ekspresywne frazowanie
 Uczenie się wokalne
• Kultura rytualna i imitacja
Co jest imitowane
 Różnice
• Chromy i wartości • Fonemy
rytmiczne
Sukcesywność versus symultaniczność
• zwrotne sprzężenia • wielogłosowość
komunikacyjne
 Rytm
• periodyczność • a-periodyczność
 Melika
• Dyskretne interwały • Kontur prozodyczny
wysokosciowe
Różne hierarchie
 Różne mapowanie
Syntaktyka wolna od Syntaktyka uwikłana w
semantyki semantykę
 Dwa umysły
• konceptualny • przedkonceptualny
Hipoteza dwóch protojęzyków
 Ważny wniosek dla znaczenia słowa
„muzyka”
Trzy różne zjawiska:

• Naturalny system fonologiczny

• Sztuka dźwięku oparta na w/w systemie

• Sztuka dźwięku pozbawiona cech w/w

systemu
A co z muzyką pozbawioną syntaktyki
Wykaz wybranej literatury:
• Bielawski, L. (1968). Muzyka jako system fonologiczny. Res Facta, 3, 166–171.
• Brown, S. (2000). The “musilanguage” model of musical evolution. In N. L. Wallin, B. Merker, & S. Brown (Eds.), The
origins of music (pp. 271–300). The MIT Press.
• Brown, S. (2017). A Joint Prosodic Origin of Language and Music. Frontiers in Psychology, 8, 1894.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01894
• Darwin, K. (1959). O pochodzeniu człowieka (S. Panka (trans.)). Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
• Fitch, W. T. (2005). Protomusic and protolanguage as alternatives to protosign. Behavioral and Brain Sciences,
28(2), 132–133. https://doi.org/DOI: 10.1017/S0140525X05290039
• Fitch, W. T. (2013). Musical protolanguage: Darwin’s theory of language evolution revisited. In J. J. Bolhuis & M.
Everaert (Eds.), Birdsong, speech, and language: exploring the evolution of mind and brain (pp. 489–503). The MIT
Press.
• Jespersen, O. (1922). Language: Its nature, development and origin. George Allen & Unwin Ltd.
• Livingstone, F. B. (1973). Did the Australopithecines Sing? Current Anthropology, 14(1/2), 25–29.
https://doi.org/10.1086/201402
• London, J. (2012). Three things linguists need to know about rhythm and time in music. Empirical Musicology
Review, 7(1–2), 5–11.
• McMullen, E., & Saffran, J. R. (2004). Music and Language: A Developmental Comparison. Music Perception, 21(3),
289–311. https://doi.org/10.1525/mp.2004.21.3.289
• Merker, B. (2002). Music: The missing Humboldt system. Musicae Scientiae, 6, 3–21.
https://doi.org/10.1177/102986490200600101
• Podlipniak, P. (2014). Domain-specific character of tonal cognition and its consequences for the semiotics of
music. Interdisciplinary Studies in Musicology, 14, 274–297. https://doi.org/10.14746/ism.2014.14.17
• Podlipniak, P. (2020). Pitch Syntax as an Evolutionary Prelingual Innovation. Musicae Scientiae, 102986492094155.
https://doi.org/10.1177/1029864920941551
• Rousseau, J.-J. (1781). Essai sur l’origine des langues: où il est parlé de la mélodie et de l’imitation musicale. In
Ouvrage publié sous le patronage de la Société sur le XVIII siècle de l’Université de Bourdeaux.
https://doi.org/http://dx.doi.org/doi:10.1522/cla.roj.ess
• Rousseau, J.-J. (1998). Essay on the Origin of Languages and Writings Related to Music (Collected Writings of
Rousseau) (J. T. Scott (ed. & trans.)). University Press of New England.
• Spencer, H. (1890). The Origin of Music. Mind, 15, 449–468. https://doi.org/10.2307/2247370
• Thomas, D. A. (1995). Music and the Origins of Language: Theories from the French Enlightenment. In New
Perspectives in Music History and Criticism. Cambridge University Press. https://doi.org/DOI:
10.1017/CBO9780511582608
• Zatorre, R. J., & Baum, S. R. (2012). Musical melody and speech intonation: Singing a different tune. PLoS Biology,
10(7), Article ID e1001372. https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1001372