2.

Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ

α. Η ανάπτυξη του εμπορίου

(μέσα 8ου αιώνα): οι Άραβες έγιναν μεταπράτες (= μεταπωλητές) του

διεθνούς εμπορίου

Γιατί;

 Προνομιακή γεωγραφική θέση Χαλιφάτου (μεταξύ Ανατολής και Δύσης)

 Εκμετάλλευση ορυχείων χαλκού και αργύρου της Δυτ. Αφρικής και της
Σαχάρας

(μέσα 9ου αιώνα): ιδρύουν εμπορικές αποικίες

Πού;

Με ποιον τρόπο γινόταν το εμπόριο προϊόντων;

Εμπορεύονταν μπαχαρικά και άλλα είδη πολυτελείας από τη μακρινή

Ανατολή στις αραβικές και βυζαντινές αγορές

Αποτέλεσμα: αποκόμιζαν τεράστια κέρδη

Ποιος παράγοντας καθόριζε την τιμή των προϊόντων;

Η ζήτηση που είχαν τα προϊόντα στις ακτές της Μεσογείου, ειδικά στην
Κωνσταντινούπολη
Ποιες ήταν οι καινοτομίες των εμπόρων του Ισλάμ;

 Συγκρότησαν εμπορικές εταιρείες

 Επινόησαν την εμπορική επιταγή (τσεκ)
 Ανέπτυξαν το πιστωτικό σύστημα

Αποτέλεσμα: οι καινοτομίες διευκόλυναν πολύ τις συναλλαγές.

Η Βαγδάτη, η πρωτεύουσα των Αββασιδών, κατά τον 10ο αιώνα

Αρχίζω πρώτα από τη Βαγδάτη, γιατί είναι το κέντρο του Ιράκ, η πιο σπουδαία
πόλη, που δεν έχει ταίρι σ’ Ανατολή και Δύση, σε έκταση, σε σπουδαιότητα, σε
ευδαιμονία, σε αφθονία νερού ή σε υγιεινό κλίμα. Την κατοικούν οι πιο
διαφορετικοί άνθρωποι, αστοί ή χωρικοί. Σ’ αυτή μεταναστεύουν από παντού,
τόσο από κοντινούς όσο και από μακρινούς τόπους. Και από όλα τα μέρη πολλοί
είναι εκείνοι που την προτίμησαν από την πραγματική τους πατρίδα. Όλοι οι
λαοί του κόσμου έχουν σ’ αυτή μια συνοικία, ένα κέντρο για συναλλαγές και
για εμπόριο. Εδώ βρίσκουμε συγκεντρωμένο ό,τι δεν υπάρχει σε καμιά άλλη
πόλη του κόσμου.

Η πόλη απλώνεται στις όχθες των δύο μεγάλων ποταμών, του Τίγρη και του
Ευφράτη, και γι’ αυτό έρχονται άφθονα εμπορεύματα και τρόφιμα από τους
χερσαίους και τους υδάτινους δρόμους. Με πολύ λίγο κόπο φτάνουν συνέχεια
κάθε λογής εμπορεύματα από την Ανατολή και τη Δύση, από μουσουλμανικές
και άλλες περιοχές. Γενικά τα εμπορεύματα φτάνουν από όλα τα μέρη τόσα
πολλά, σε σημείο που τα βρίσκουμε στη Βαγδάτη σε μεγαλύτερη αφθονία παρά
στις χώρες όπου παράγονται. Τα προμηθεύεται κανείς τόσο εύκολα και
σίγουρα, που θα μπορούσε να πιστέψει ότι όλα τα αγαθά της γης φτάνουν εδώ,
όλοι οι θησαυροί του κόσμου συγκεντρώνονται εδώ, όλες οι ευλογίες της
οικουμένης συγκεντρώνονται εδώ
Γιακουμπί, οι χώρες, στο M. Mollat, ο Μεσαίωνας, σελ. 49
 β. Γράμματα, επιστήμη και τέχνες

Ποιο ήταν το επίκεντρο των γραμμάτων και των τεχνών;

Μεγάλες πόλεις όπως η Βαγδάτη και η Κόρδοβα, όπου υπήρχαν

 βιβλιοθήκες
 πανεπιστήμια
 βιβλιοπωλεία

αραβική λογοτεχνία: της μόδας ακόμα και μεταξύ των χριστιανών

υπηκόων των αραβικών κρατών

χαλίφηδες: πολλοί ήταν μανιώδεις συλλέκτες χειρογράφων

μεταφράσεις Ινδών, Περσών, κυρίως Ελλήνων (του Αριστοτέλη, των

Νεοπλατωνικών) επηρέασαν βαθιά την αραβική τέχνη και
επιστήμη.

Τέχνη: κατά την πρώτη περίοδο του Ισλάμ δανείστηκε τεχνικές, τεχνίτες,
υλικά από το Βυζάντιο

Τι είναι η ανεικονική τεχνοτροπία;

στους ιερούς χώρους, στις ζωγραφικές παραστάσεις δεν απεικονίζονται

ανθρώπινες μορφές, καθώς, σύμφωνα με το Κοράνι, κανείς δεν μπορεί να
φτιάξει αυτό που έφτιαξε ο Θεός, όσο τέλεια το έφτιαξε εκείνος.

Τι είναι τα τεμένη;

Είναι τα τζαμιά. Είναι χαρακτηριστικά δημιουργήματα της αραβικής

τέχνης. Ξεχωρίζουν:

 το τέμενος της Κόρδοβας

 το τέμενος της Δαμασκού (μωσαϊκά με εξαίσιες φυτικές
αναπαραστάσεις κατασκευασμένες από βυζαντινούς τεχνίτες)

Επίσης οι Άραβες κατασκεύασαν έργα μικροτεχνίας από ελεφαντόδοντο

και άλλα υλικά
 γ. Επίδραση του αραβικού πολιτισμού

η Δύση επηρεάστηκε από τις επιστημονικές επιδόσεις του Ισλάμ:

Οι Άραβες καθιέρωσαν την ινδική αρίθμηση  (Μαθηματικά)

-Οργάνωσαν μακρινά ταξίδια (Γεωγραφία)

-Υπολόγισαν την τροχιά του ήλιου και των πλανητών (Αστρονομία)

-Ανακάλυψαν το θεικό οξύ και το οινόπνευμα (Χημεία)

-Καθιέρωσαν νέα φάρμακα και πραγματοποίησαν πολύπλοκες εγχειρήσεις

(Ιατρική)

-Εισήγαγαν στη Δύση το χαρτί και νέες καλλιέργειες (βερίκοκα, αγκινάρα,

βαμβάκι, σακχαροκάλαμο, κλπ)

-Η παρουσία πολλών αραβικών λέξεων στις ευρωπαϊκές γλώσσες δείχνει το

μέγεθος της επίδρασης του αραβικού πολιτισμού:

Άλγεβρα, ζενίθ, ναδίρ, ταρίφα, αλχημεία, αλκοόλ, ρύζι, σαφράνι, κλπ.

Πηγές εικόνων: http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO_B.pdf