ΚΑΠΝΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ

ΑΦΩΝ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Έρευνα-Επιμέλεια Κειμένου
Γίτσα Πανταζή-Ναστούλη
agriniomemories.blogspot.gr
Μενέλαος-Αχιλλέας-Ανδρέας-Κωνσταντίνος

agriniomemories.blogspot.gr
1. Αναστάσιος Παναγόπουλος
2. Δολοφονία Επαμεινώνδα Παναγόπουλου
3. Ανδρέας Παναγόπουλος
4. Τάσσος Παναγόπουλος
5. Θανάσης Ροντήρης
6. Καπναποθήκες Παναγόπουλου
7. Προσπάθεια χαρακτηρισμού καπναποθηκών ως
διατηρητέο
8. Παραχώρηση του τεχνολογικού εξοπλισμού και του
ιστορικού αρχείου των καπναποθηκών Αφων
Παναγόπουλου και η «εξαφάνισή» τους

agriniomemories.blogspot.gr
 1. Αναστάσιος Παναγόπουλος
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος γεννήθηκε στα Καλάβρυτα και σε μικρή ηλικία ήρθε και
εγκαταστάθηκε στο Αγρίνιο.
Αρχικά εργάστηκε ως τεχνίτης σε τοπική βιοτεχνία μάλλινων ανδρικών ειδών για τους
φουστανελάδες. Σύντομα κατόρθωσε να ανοίξει δικό του εμπορικό κατάστημα υφασμάτων και
να εξελιχθεί σε έναν από τους ευπορότερους εμπόρους του Αγρινίου. Στο κατάστημά του, έπιασε
δουλειά ως παραγιός για πέντε χρόνια, ο 12χρονος Ευάγγελος Παπαστράτος, το 1896.
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος παντρεύτηκε τη Σπυριδούλα Αντωνοπούλου, κόρη του τοκιστή
Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου και απέκτησε μαζί της τέσσερα αγόρια τον Ανδρέα, Μενέλαο,
Κωνσταντίνο και Αχιλλέα και πέντε κορίτσια, την Τασία, Γεωργία, Αικατερίνη, Ιουλία και την
Ερασμία, την μητέρα της Μαρίας Δημάδη.
Ο Αναστάσιος παράλληλα με το εμπόριο υφασμάτων συνεταιριζόταν με τον πεθερό του
Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο κάνοντας εμπόριο σιτηρών, καπνών, λαδιών και μαλλιών
αιγοπροβάτων.
Επίσης με τον κουμπάρο του Βασίλη Φαφούτη έκαναν εμπόριο καπνών.
Ο Αναστάσιος Παναγόπουλος πέθανε το 1898 και το εμπορικό κατάστημα ανέλαβε ο ανιψιός του
Επαμεινώνδας μαζί με τον γιό του, τον Ανδρέα Παναγόπουλο.

agriniomemories.blogspot.gr
 2. Δολοφονία Επαμεινώνδα Παναγόπουλου
Δύο χρόνια αργότερα, στις 26 Μαρτίου του 1900, δολοφονήθηκε ο Επαμεινώνδας
Παναγόπουλος.

Εφημερίδα «Εμπρός», 28/3/1900

Ο τύπος της εποχής αναφέρθηκε στο γεγονός αυτό καθώς «…ο ατυχής Παναγόπουλος κατείχε
ζηλευτήν θέσιν εν τω εμπορίω Αγρινίου.», όπως αναφέρεται στο Νεολόγο Πατρών.

Νεολόγος Πατρών, 29/3/1900

agriniomemories.blogspot.gr
Αναφέρει ο Ευάγγελος Παπαστράτου στο βιβλίο του «Η δουλειά και ο κόπος της» για την
δολοφονία του Επαμεινώνδα Παναγόπουλου:
«…τον σκότωσε μέσα στο κατάστημά του ένας πελάτης μεθυσμένος, ψευτοπαλληκαράς απ’
αυτούς που συνήθιζαν τότε να οπλοφορούν ελεύθερα με μαχαίρια και κουμπούρια και που για
το ψυλλοπήδημα, όταν νόμιζαν πως κάποιος τους μίλησε άσχημα ή τους πρόσβαλε τάχα το
φιλότιμο, τραβούσαν απ’ το σελάχι το μαχαίρι ή το κουμπούρι και σκότωναν τον κόσμο άδικα.
Είχαν πάντα την ελπίδα πως με τα πολιτικά μέσα που διέθεταν, θα κατόρθωναν να ξεφύγουν
την τιμωρία, γιατί οι πολιτικοί εκείνη την εποχή φρόντιζαν να κολακεύουν όλα τα κακοποιά
στοιχεία που τρομοκρατώντας τον κοσμάκη έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις εκλογές. Αυτός που
σκότωσε τον Παναγόπουλο καταδικάστηκε σε 17 χρόνια φυλακή. Δεν ξέρω πόσα έκανε…»

Νεολόγος Πατρών, 31/3/1900

Μετά την δολοφονία του Επαμεινώνδα Παναγόπουλου τη διεύθυνση του καταστήματος και του
εμπορίου που είχε ήδη αναπτυχθεί αναλαμβάνει ο Ανδρέας με την επίβλεψη του παππού του
τοκιστή Κ. Αντωνόπουλου και τον συνεργάτη του πατέρα του στο εμπόριο καπνού,Β. Φαφούτη.

agriniomemories.blogspot.gr
 3. Ανδρέας Παναγόπουλος

Ο Ανδρέας Παναγόπουλος πρωτότοκος γιος του Αναστασίου, γεννήθηκε το 1883.

Φοίτησε στο εκπαιδευτήριο Βλάχου στην Κέρκυρα. Διέκοψε όμως τις σπουδές του λόγω του
θανάτου του πατέρα του, επέστρεψε στη γενέτειρά του, ανέλαβε την οργάνωση και διοίκηση της
εταιρείας και κατάφερε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και επέκτεινε τις δραστηριότητες της
εταιρείας, εξάγοντας καπνά όχι μόνο στην Αίγυπτο, που ήταν μια από τις σημαντικότερες χώρες
εισαγωγής Ελληνικών καπνών αλλά και στην Γερμανία, η οποία ήταν μια σημαντική αγορά τότε.
Το 1923 η εταιρεία Παναγόπουλου συνεργάστηκε με την British American Tobacco Company
(Β.Α.Τ.), η οποία ήταν ο κυριότερος αγοραστής των καπνών Αγρινίου.

Το 1925 ο Ανδρέας Παναγόπουλος αποφάσισε να πολιτευτεί και κάλεσε τα αδέλφια του

Μενέλαο, Κωνσταντίνο και Αχιλλέα να μπουν στην επιχείρηση. Έτσι η εταιρεία στα 1925
διαμορφώθηκε σε συνεργασία των αδελφών Παναγοπούλου και του γαμπρού τους Ιωάννη
Ροντήρη.
Η νέα εταιρεία μετά την οικονομική κρίση του 1929 διαρκώς προόδευε και καθιερώθηκε ως
προμηθευτής καπνών στις καπνοβιομηχανίες της Βρετανίας, Γερμανίας, Αιγύπτου και Αμερικής. Η
εταιρεία άνοιξε και θυγατρική στο Αμβούργο που κατά τον μεσοπόλεμο ήταν το κυριότερο
κέντρο καπνού στην Ευρώπη αποκτώντας ισχυρή φήμη.

agriniomemories.blogspot.gr
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η εταιρεία αναγκάστηκε να σταματήσει τις
δραστηριότητές της, γιατί οι κατακτητές κατέσχεσαν τα καπνά τους και τις αποθήκες τους, οι
οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές.
Μετά τον πόλεμο και την κατοχή επαναλειτούργησε συνεχίζοντας τις εξαγωγές της και την
ανοδική πορεία της.

Ο Ανδρέας Παναγόπουλος εκτός από τις εμπορικές δραστηριότητες που είχε αναπτύξει στο
Αγρίνιο είχε και αξιόλογη κοινωνική δράση. Όντας αγαπητός στους συμπολίτες του κατάφερε να
εκλεγεί δήμαρχος για δύο συνεχείς τετραετίες από το 1925 έως το 1934 και βουλευτής
Αιτωλοακαρνανίας το 1935.

Ψηφοδέλτιο Ανδρέα Παναγόπουλου

1934

Το 1951 στις εκλογές της 15ης Απριλίου επανεκλέγεται Δήμαρχος Αγρινίου αλλά δεν ολοκλήρωσε
την θητεία του λόγω του αιφνίδιου θανάτου του ένα χρόνο αργότερα.

Συνέδεσε τ’ όνομά του με τη δημιουργία της ρυμοτομίας, την ασφαλτόστρωση κεντρικών

δρόμων, το νέο υδραγωγείο, τη δημοτική αγορά.
Υπήρξε ένας απ' τους ιδρυτές της Ενώσεως Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος, το 1927.

Μερικά από τα σημαντικά έργα, που έγιναν κατά την περίοδο της δημαρχίας του:

 Το 1926 ενέκρινε σημαντικό χρηματικό ποσό (80.000) για την ανασκαφή και
τον εντοπισμό του Αρχαίου Αγρίνιου.
 Το 1928 πραγματοποιήθηκε ο γενικός ηλεκτροφωτισμός της πόλης.
 Το 1930 έγινε η κατασκευή υδραγωγείου και δικτύου ύδρευσης.

agriniomemories.blogspot.gr
 Το 1932 κατασκευάστηκε η δημοτική αγορά, απαλλάσσοντας, το Αγρίνιο από τη θέα των
διασκορπισμένων ιχθυοπωλείων και κρεοπωλείων στο κέντρο του.
 Το 1932 με προσφορά των Αδελφών Παπαστράτου έγιναν τα "Παπαστράτεια
Εκπαιδευτήρια" και ταυτόχρονα μετά από διαπραγματεύσεις ο δήμαρχος Ανδρέας
Παναγόπουλος, πέτυχε να δεσμεύσει το Υπουργείο Παιδείας, να αναγερθούν άλλα τρία
σχολεία με δαπάνες του υπουργείου.
 Επί της δημαρχίας του επίσης δόθηκε οριστική λύση στο στεγαστικό πρόβλημα των
προσφύγων, που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή μετά την Μικρασιατική καταστροφή,
οι οποίοι στεγάστηκαν σε οικισμούς στον Άγιο Κων/νο Αγρινίου και όχι στο σημερινό
Πάρκο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΡ’ ΟΛΙΓΟ ΣΥΝΟΙΚΣΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ, ΕΔΩ:
https://agriniomemories.blogspot.com/2017/07/blog-post.html
 Λειτουργία Υποκαταστήματος Εμπορικής Τράπεζας το 1924,
 Λειτουργία Υποκαταστήματος Τράπεζας Ελλάδος το 1930 και
 Λειτουργία Υποκαταστήματος Αγροτικής Τράπεζας το 1934.
 Το 1932 με Προεδρικό Διάταγμα ιδρύεται το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο.
 Το 1933 ιδρύεται στην πόλη ο Καπνικός Σταθμός, ένα επιστημονικό κέντρο για τον καπνό.

agriniomemories.blogspot.gr
Ο αιφνίδιος θάνατός του, στις 17 Ιανουαρίου του 1952, ανέκοψε την πορεία του.

Ως ένδειξη τιμής προς το δήμαρχο Ανδρέα Παναγόπουλο, η πλατεία (Συντριβάνι) μπροστά στο
Δημαρχείο και η οδός που καταλήγει στην οδό Εθν. Αντίστασης, φέρουν το όνομά του.

agriniomemories.blogspot.gr
 4. Τάσσος Παναγόπουλος

Το 1952 ο γιος του Ανδρέα Παναγόπουλου, Αναστάσιος (Τάσσος), και ο γιος του Ιωάννη Ροντήρη,
Αθανάσιος (Θανάσης), ανέλαβαν την επιχείρηση.
Ο Τάσσος Παναγόπουλος γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1915. Τελείωσε τη Λεόντειο σχολή στην
Αθήνα και το 1940 απεφοίτησε από τη Νομική Σχολή. Όντας φοιτητής δημοσιεύει ποιήματά του
σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.
Επιστρέφει στο Αγρίνιο όπου εργάζεται ως δικηγόρος και συνάμα ασχολείται με τις
καπνεμπορικές επιχειρήσεις Αφ. Παναγοπούλου.
Το 1939 κατατάχθηκε στον τακτικό στρατό και έλαβε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο από το
1940 ως το 1941. Οργανώθηκε στο Ε.Α.Μ. και τον Ιούνιο του 1942 γίνεται πολιτικός καθοδηγητής
στο Β΄ τάγμα με το ψευδώνυμο "Καπετάν - Δάφνης". Στις 11 Οκτωβρίου του 1943, στη μάχη της
Σκουτεράς, ο Τάσσος Παναγόπουλος τραυματίζεται.
Με τη λήξη του πολέμου επιστρέφει και εγκαθίσταται στο Αγρίνιο.
Παντρεύεται την Ισμήνη Μάντζου και αποκτά δύο παιδιά, τον Ανδρέα και τη Σπυριδούλα.

agriniomemories.blogspot.gr
 Καπετάν Δάφνης (Τάσσος Παναγόπουλος)

Στις εκλογές του 1964 αποφάσισε να διεκδικήσει τη θέση του δημάρχου της πόλης. Εκλέχτηκε με
συντριπτική πλειοψηφία 75%, στις 5 Ιουλίου.

Κατά την παραλαβή του Δήμου μετά τις εκλογές του 1964

agriniomemories.blogspot.gr
 Άσκησε τα δημαρχιακά του καθήκοντα έως το 1967. Με την επιβολή της δικτατορίας, παύεται
από δήμαρχος, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Γυάρο.

Επί της δημαρχίας του έγιναν έργα ώστε να αναδειχτεί το Αγρίνιο σε σύγχρονη πόλη και
παράλληλα ενίσχυσε την κοινωνική πολιτική του δήμου. Συνοπτικά αναφέρουμε τα
σημαντικότερα έργα:
• Ίδρυσε το Λαϊκό Πανεπιστήμιο Αγρίνιου, με προπομπό το Σχολείο Λαϊκής Επιμόρφωσης, το
οποίο λειτουργούσε στο σημερινό 4° Δημοτικό Σχολείο.
• Ίδρυσε την Εταιρεία Ανάπτυξης Πόλεως Αγρίνιου με εκπροσώπηση των επαγγελματικών,
αγροτοεργατικών, επιστημονικών και εκπολιτιστικών οργανώσεων με στόχο την οργάνωση
εκδηλώσεων για την ανύψωση του πνευματικού και πολιτιστικού επιπέδου του Αγρινίου και της
ευρύτερης περιοχής.
• Αδελφοποίησε το Αγρίνιο, με τη Μπολόνια της Ιταλίας.

Εφημερίδα «Ελευθερία», 23/9/1964

agriniomemories.blogspot.gr
 Αναμνηστική Πλάκα που είναι ανηρτημένη έξω από Δημαρχείο

• Καθιέρωσε το μνημόσυνο για τους 120 εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς.

• Αγωνίσθηκε για την αναγνώριση της Εθνικής Αντιστάσεως και την αποκατάσταση των
αγωνιστών.
• Πρωτοστάτησε στον αγώνα για τη δημιουργία Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων.
• Σχεδίασε και άρχισε την επικάλυψη των ρεμάτων.
• Προχώρησε στη Σύνταξη Κτηματολογίου του Δήμου.
• Εξήγγειλε την ύδρευση της πόλης από τον Αχελώο ποταμό.
• Διαμόρφωσε και επέκτεινε το σχέδιο πόλεως με σύγχρονες προδιαγραφές.
• Πραγματοποίησε την ανέγερση του σημερινού Δημοτικού Μεγάρου.
• Επέκτεινε το σχέδιο πόλης, διαμόρφωσε την κεντρική πλατεία και διάνοιξε εμπορικούς
δρόμους.
• Ενίσχυσε με σημαντικές επιχορηγήσεις τα σχολεία, τις παιδικές κατασκηνώσεις και τον τόπο.
• Όραμά του ήταν η ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας με έδρα το Αγρίνιο.

Ο Τάσσος Παναγόπουλος πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 1986.

Τα παιδιά του, Ανδρέας και Σπυριδούλα, που απέκτησε με την σύζυγό του Ισμήνη, τον
αντικατέστησαν στην επιχείρηση, και σε συνεργασία με το θείο τους Θανάση Ροντήρη συνέχισαν
την οικογενειακή παράδοση της καπνεμπορικής Εταιρείας ως το τέλος του 20ου αι. περίπου, που
έκλεισαν τελευταίες από όλες τις καπνικές επιχειρήσεις στο Αγρίνιο, καταγράφοντας μια πορεία
ενός και πλέον αιώνα.

agriniomemories.blogspot.gr
 5. Θανάσης Ροντήρης
Ο Θανάσης Ροντήρης γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Γονείς του ο Ιωάννης Ροντήρης και η Αικατερίνη
Παναγοπούλου.
Σπούδασε τοπογράφος μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο Αθηνών. Ο πατέρας του, αν
και καθηγητής ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο στην οικογενειακή επιχείρηση "Αφοί
Παναγόπουλοι". Μετά τον θάνατό του, ο Θανάσης Ροντήρης τον αντικατέστησε και από το 1952
μέχρι το τέλος της ζωής του ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο.
Συνέταιρός του ο εξάδελφός του Τάσσος Παναγόπουλος και ο θείος του Ντίνος Παναγόπουλος.
Αυτός και τα παιδιά του Τάσου Παναγόπουλου ήταν αυτοί που ανέλαβαν την οικογενειακή
επιχείρηση μετά τον θάνατο του ξαδέλφου του και του θείου του.
Από το 1952 μπήκε δυναμικά στην καλλιτεχνική δραστηριότητα του Αγρίνιου και μαζί με άλλους
διαπρεπείς συμπολίτες πρωταγωνίστησε στην επανίδρυση του Μουσικού Συλλόγου "ΟΡΦΕΥΣ
ΑΓΡΙΝΙΟΥ". Το 1963 γίνεται πρόεδρος του Συλλόγου. Αγωνίστηκε για τη "Φιλαρμονική" και τη
"Χορωδία" του "ΟΡΦΕΑ".
Το 1995 παραδίδει τη Φιλαρμονική στο Δήμο και διατηρεί τη χορωδία.
Ήταν ιδρυτικό μέλος αρκετών συλλόγων στο Αγρίνιο, όπως στο Φιλολογικό και λογοτεχνικό
όμιλο «Κων/νος Χατζόπουλος», στον Ροταριανό όμιλο Αγρινίου κ.ά.
Ήταν επίσης πρόεδρος του Καπνεμπορικού συλλόγου για πολλά χρόνια.
Έφυγε από τη ζωή την 21η Μαΐου 2005.

agriniomemories.blogspot.gr
 6. Καπναποθήκες Παναγόπουλου

Το κτίριο των καπναποθηκών Παναγόπουλου, έργο του αρχιτέκτονα Βασίλη Κουρεμένου και του
κατασκευαστή Βασίλη Τσουλούφη, βρισκόταν στην διασταύρωση των οδών Γρίβα και Αφ.
Παναγοπούλου, (πρώην Παλαιών Πατρών Γερμανού).

Χτίστηκε κατά την περίοδο του μεσοπολέμου 1924-1925. Είχε μήκος 44 μ. και πλάτος 22 μ.

agriniomemories.blogspot.gr
Το 1956 το αρχικό διώροφο κτίριο με το ημιυπόγειο επεκτάθηκε και προστέθηκε και τρίτος
όροφος. Είχε τρεις εισόδους από την οδό Γρίβα και δύο ακόμη εισόδους στην πίσω πλευρά του
κτιρίου. Ήταν εξολοκλήρου χτισμένο από τα ιστορικά νταμάρια της πόλης.
Στην εξωτερική τοιχοποιία και συγκεκριμένα πάνω από τις κύριες εισόδους υπήρχαν μοναδικά
διακοσμητικά στοιχεία: κεραμικά πλακίδια με παραστάσεις φυτών και άνθος καπνού.

Φωτογραφία Κώστα Πατρώνη

Οι αρχικές ανάγκες των αποθηκών για νερό Οι καπναποθήκες αυτές λειτούργησαν μέχρι
εξυπηρετούνταν από ιδιόκτητο πηγάδι που το 2000. Ήταν οι τελευταίες καπναποθήκες
υπήρχε στο οικόπεδο. που έκλεισαν στην πόλη του Αγρινίου.
Οι καπναποθήκες Αφ. Παναγοπούλου κατά
την διάρκεια της κατοχής, επιτάχθηκαν από
τους Γερμανούς κατακτητές και
χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές αγωνιστών
και χώρο βασανισμού των Ελλήνων
κρατουμένων. Μέσα στα υπόγεια του
κτηρίου κρατήθηκαν, βασανίστηκαν και
οδηγήθηκαν στη δολοφονία πολλοί
άνθρωποι.
Από αυτές τις φυλακές μεταφέρθηκαν 56
όμηροι στην περιοχή Καλύβια και
εκτελέστηκαν.
Αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, η
εταιρία επαναλειτούργησε αρχίζοντας πάλι
να εξάγει στην BAT COMPANY.
Καπναποθήκες Παναγόπουλου

agriniomemories.blogspot.gr
Το 1989 η Καπνεμπορική Εταιρεία Αφοι Παναγόπουλοι, συμπλήρωνε τα 100 χρόνια λειτουργίας
της.
Το περιοδικό "Tobacco International" με άρθρο του αναφέρεται στο γεγονός .

Η ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ “ΑΔΕΛΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΙ” ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΑ ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Μια από τις παλαιότερες και πιο επιτυχημένες εταιρίες καπνού της Ελλάδος -ΑΔΕΛΦΟΙ
ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΙ - γιορτάζει φέτος τα εκατό χρόνια λειτουργίας. Η εταιρία βρίσκεται στο Αγρίνιο,
στη Δυτική Ελλάδα, μια από τις σημαντικότερες περιοχές παραγωγής καπνού της χώρας.
Η περιοχή παράγει κυρίως Μυρωδάτα Αγρίνιου και Τσεμπέλια, ενώ τα τελευταία χρόνια παράγει
επίσης ελληνικά Βιρτζίνια.
Η εταιρία ΑΔΕΛΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΙ ιδρύθηκε κάτω απ’ αυτή την επωνυμία το 1889 από τον
Αναστάσιο Παναγόπουλο, εξάγοντας καπνά Αγρίνιου σε μία από τις σημαντικότερες χώρες
εισαγωγής ελληνικού καπνού την Αίγυπτο.
Το 1900, μετά το θάνατο του Αναστασίου Παναγόπουλου ο πρωτότοκος και δεκαεξάχρονος γιος
του Ανδρέας ανέλαβε την επιχείρηση. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Ανδρέας επέκτεινε
τις δραστηριότητες της εταιρίας, εξάγοντας στη Γερμανία, η οποία τότε ήταν μια σημαντική
αγορά καπνού.
Μετά το δύσκολα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920,
δύο σημαντικά γεγονότα σημάδεψαν την ιστορία και τη μελλοντική πορεία της εταιρίας.
Το πρώτο γεγονός ήταν η αρχή μιας μακράς και κερδοφόρας συνεργασίας της εταιρίας ΑΦΟΙ
ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΙ με την BRITISH-AMERICAN TOBACCO COMPANY, το έτος 1923. Αυτή η
συνεργασία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εκτός από μια πενταετή διακοπή λόγω του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου. Έτσι η Β.Α.Τ., έγινε ο κυριότερος πελάτης της εταιρίας και αγοραστής των καπνών του
Αγρινίου.
Το δεύτερο γεγονός ήταν η απόφαση του Ανδρέα Παναγόπουλου να πολιτευτεί ενώ κάλεσε τα
αδέλφια του Μενέλαο, Κωνσταντίνο και Αχιλλέα να εισέλθουν στην επιχείρηση. Έτσι στα 1925, η
εταιρία διαμορφώθηκε σε συνεργασία μεταξύ των Αδελφών Παναγοπούλου και του κουνιάδου
τους Ιωάννη Ροντήρη.
Η καινούργια εταιρία μετά την οικονομική κρίση του 1929 αναπτύχθηκε με γρήγορο ρυθμό και
καθιερώθηκε ως προμηθευτής μεταξύ των Βρετονικών, Γερμανικών, Αιγυπτιακών και
Αμερικανικών καπνοβιομηχανιών.
Η εταιρία άνοιξε μια θυγατρική στο Αμβούργο, η οποία ήταν το κυριότερο κέντρο καπνού στην
Ευρώπη κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. αποκτώντας σύντομα ισχυρή φήμη. Μέχρι το τέλος
της δεκαετίας του '30 η επιχείρηση εξελίχθηκε σε δυναμική εταιρία εξαγωγής καπνού έχοντας
φημισμένο όνομα στην παγκόσμια αγορά.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η εταιρία αναγκάστηκε να σταματήσει τις
δραστηριότητές της διότι αρνήθηκε να συνεργαστεί με τους κατακτητές.
Αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, η εταιρία επαναλειτούργησε αρχίζοντας πάλι να εξάγει στην
BRITISH AMERICAN TOBACCO COMPANY.
To 1952, οι γιοι του Ανδρέα Πανσγόπουλου και του Ιωάννη Ροντήρη -Τάσος Πσναγόπουλος και
Θανάσης Ροντήρης- ανέλαβαν την επιχείρηση την οποία και εκσυγχρόνισαν ανοίγοντας νέες
αγορές και κάνοντάς την μία από τις καλύτερες εξαγωγικές εταιρίες καπνού στην Ελλάδα .
Αυτοί, άρχισαν να δουλεύουν και με άλλες ποικιλίες καπνών, όπως τα Κατερίνης, Καμπα-κουλάκ
και Μπέρλευ.
Το 1988, ο Τάσος Παναγόπουλος πέθανε ξαφνικά και τα παιδιά του Ανδρέας και Σίσσυ τον
αντικατέστησαν στην επιχείρηση, κάτι που εξασφάλισε τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της
εταιρίας στο μέλλον.
Σήμερα, στα εκατό γενέθλιά της. η εταιρία ΑΔΕΛΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΙ, είναι η κυριότερη
εξαγωγική εταιρία καπνών στην περιοχή του Αγρινίου, έχοντας εκσυγχρονισμένες μεθόδους
επεξεργασίας και μεγάλες δυνατότητες αποθήκευσης.
ης
Μετάφραση από το τεύχος του περιοδικού. Τεύχος 15 Φεβρουαρίου 1989

agriniomemories.blogspot.gr
 7. Προσπάθεια χαρακτηρισμού καπναποθηκών ως
διατηρητέο

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο πολιτικός μηχανικός Κώστας Πατρώνης, ανέλαβε μια
πρωτοβουλία για το χαρακτηρισμό κάποιων κτιρίων της πόλης, ως διατηρητέων.
Ανάμεσα σε αυτά ήταν και οι καπναποθήκες Αφ. Παναγόπουλου.
Τελικά η προσπάθεια χαρακτηρισμού του κτιρίου αυτού ως διατηρητέο έπεσε στο κενό. Με
απόφαση της τότε Υπουργού Πολιτισμού Α. Ψαρούδα-Μπενάκη το κτίριο δεν κρίθηκε
διατηρητέο.
Κατά την περίοδο που γίνονταν ενέργειες χαρακτηρισμού ως διατηρητέο όλη η τοιχοποιία
επιχρίστηκε και οι σοβάδες κάλυψαν την επιφάνεια.
Ο Κ. Πατρώνης φωτογράφησε το 1991 το σοβάτισμα του κτιρίου, που απέκρυπτε τα
αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά τα οποία αναφέραμε.
Η φωτογραφία η οποία δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο μαρτυρεί την προσπάθεια που έγινε από
τους ιδιοκτήτες ώστε να μην χαρακτηριστεί το κτίριο διατηρητέο.

Φωτογραφία Κώστα Πατρώνη

Η Εταιρεία τότε γνωστοποιεί, δημοσιεύοντας αγγελία στον τοπικό και Αθηναϊκό τύπο, την
πρόθεσή της για την πώληση του κτιρίου.
Το 2004 η κυριότητα του κτηρίου των αποθηκών Αφων Παναγοπούλου πέρασε στους
επιχειρηματίες αδελφούς Μπαρτζώκα.

agriniomemories.blogspot.gr
 Γκρέμισμα καπναποθηκών
Φωτογραφία Λεωνίδα Φραγκούλη

Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει.

Έτσι από τα μέσα Μαρτίου του 2004 ξεκίνησαν οι εργασίες και οι καπναποθήκες που για ένα
αιώνα σχεδόν πρωταγωνίστησαν στην ιστορική, κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου,
γκρεμίστηκαν.
Στη θέση τους σήμερα ορθώνεται πολυκατοικία.

Γκρέμισμα καπναποθηκών
Φωτογραφία Λεωνίδα Φραγκούλη

agriniomemories.blogspot.gr
 8. Παραχώρηση του τεχνολογικού εξοπλισμού και του
ιστορικού αρχείου των καπναποθηκών Αφων
Παναγόπουλου και η «εξαφάνισή» τους.
Η Εταιρεία Επεξεργασίας Καπνού και Εμπορίας των Αφών Παναγόπουλου θέλοντας να διασώσει
και να αξιοποιήσει τον τεχνολογικό της εξοπλισμό και το Ιστορικό της Αρχείο για την ίδρυση
Μουσείου Καπνού στην πόλη του Αγρινίου απευθύνθηκε, λίγο πριν από την κατεδάφιση του
κτιρίου των Καπναποθηκών της , στο Δήμο Αγρινίου προκειμένου να του παραχωρήσει το υλικό
που είχε στη διάθεσή της. θεωρώντας, σωστά, ότι ο Δήμος είναι ο κατεξοχήν φορέας που θα
μπορούσε να προστατεύσει το υλικό και να το αξιοποιήσει για την πραγμάτωση του πάγιου
αιτήματος ίδρυσης Μουσείου καπνού στην πόλη του Αγρινίου. Η δωρεά του υλικού προς τον
Δήμο Αγρινίου δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της αδυναμίας του Δήμου να εξασφαλίσει άμεσα
τον απαιτούμενο χώρο για τη στέγαση του υλικού.
Κατόπιν τούτου η Εταιρεία, διά του διευθυντή της, Νικόλαου Κωνσταντινίδη, απευθύνθηκε στη
Σχολή Διαχείρισης Φυσικών Πόρων και Επιχειρήσεων , για να παραχωρήσει στο Πανεπιστήμιο
πλέον το προαναφερόμενο υλικό. Το Πανεπιστήμιο κατάφερε να εξασφαλίσει άμεσα τον
απαιτούμενο χώρο για την στέγαση και την προστασία του υλικού. Ζήτησε από το Υπουργείο
Γεωργίας και κατάφερε να τους δοθεί η δωρεάν χρήση της ισόγειας αίθουσας (επιφανείας 700
περίπου τ.μ ), του κτιρίου του πρώην Οργανισμού καπνού επί της οδού Μακρή, 18.
Αμέσως μετά την εξασφάλιση του χώρου, το Πανεπιστήμιο αποδέχθηκε τη δωρεά των ειδών της
Εταιρείας Επεξεργασίας Καπνού και Εμπορίας, των Αφων Παναγόπουλου που συνοπτικά
περιγράφονται παρακάτω:
-Πλήρες συγκρότημα υγραντηρίων
-Πάγκο αποδεματοποίησης καπνών
-Γραμμή μεταφοράς και διαλογής καπνών ( ταπί)
-Μηχάνημα αποκονίωσης
-Ξεφυλλιστικό
-Χαρμανιέρα ( αποσυναρμολογημένη)
-Κόσκινο
-Συγκρότημα πατητικής μηχανής
-Πρέσσα μεταλλική
-Πρέσες ξύλινες δύο
-Ζυγαριά ξύλινη
-Ένα σημαντικό σε όγκο και σε περιεχόμενο Αρχείο Εγγράφων και άλλων τεκμηρίων.

Μεταφέρθηκε όλο το υλικό στο κτίριο του πρώην Εθνικού Οργανισμού Καπνού και στη συνέχεια
το Πανεπιστήμιο, παραχώρησε τα αποθηκευμένα στο κτίριο του ΕΟΚ αντικείμενα και το
αρχειακό υλικό της Εταιρείας Αφών Παναγόπουλου στον Δήμο Αγρινίου.
Όμως όλο αυτό το υλικό “εξαφανίστηκε” κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες από το κτίριο του
πρώην ΕΟΚ, κάπου μεταξύ 2012 με 2014.

Από επιστολή της κ. Μπάδα προς το Δήμαρχο Αγρινίου, το Δημοτικό Συμβούλιο και και την Αντιδήμαρχο επί
θεμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού.

agriniomemories.blogspot.gr
ΠΗΓΕΣ

 Ο Κόσμος της Εργασίας:Γυναίκες και Άνδρες στην παραγωγή και επεξεργασία του
καπνού, Μαρίας Αγγέλη
 Η δουλειά και ο κόπος της, Ευάγγελος Παπαστράτος, Εκδόσεις Gema
 kamilonollas.com
 Μηνιαίο Περιοδικό Tobacco Ιnternational
 Νέα Εποχή
 Δήμαρχοι και Δημαρχίες, Μεταξούλα Μανικάρου-Χρυσούλα Σπυρέλη, 2009

agriniomemories.blogspot.gr
agriniomemories.blogspot.gr
agriniomemories.blogspot.gr