,,Jądro ciemności” – spór o kolonializm

1. Przedstaw krótko przyczyny ekspansji kolonialnej w XIX/XX wieku

- rewolucja przemysłowa
- eksplozja demograficzna
- misja cywilizacyjna
- chęć zdobycia wpływów militarnych
- poszukiwanie rynków zbytu, surowców i taniej siły roboczej
..............................................................................................................................

2. Na podstawie podręcznika ( str. 70-71 i wiedzy poza źródłowej ) przedstaw odział terytorialny
świata w XIX/ XX wieku
Wielka Francja Niemcy Włochy Belgia Portugalia
Brytania
Beczuana, Algieria, Kamerun Somali Kongo Angola,
Rodezja, Francuska Niemiecki, Włoskie, Mozambik,
Uganda, Afryka Togo, Erytrea, Libia Kabinda,
Brytyjska Zachodnia, Niemiecka (z Cyrenajką) Gwinea
Afryka Francuska Afryka Portugalska
Wschodnia, Afryka Południowo-
Egipt (z Równikowa, Zachodnia
Kanałem Maroko, Niemiecka
Sueskim), Tunezja, Afryka
Sudan, Somali Senegal, Wschodnia
Brytyjskie, Gwinea,
Nigeria, Złote Gabon,
Wybrzeże, Madagaskar
Sierra Leone,
RPA, Zambia,
Malawi
,3. Poszukaj informacji na temat ideologii imperializmu prezentowanych przez Cecila Rhodesa i
pisarza R. Kiplinga – przedstaw główne poglądy :

Prawem i obowiązkiem mieszkańców Starego Kontynentu jest cywilizowane “rasy niższe” poprzez
propagowanie europejskich zdobyczy i wartości. R. Kipling nazwał tę powinność brzemieniem
białego człowieka. Głosiła, że brytyjczycy są przeznaczeni do sprawowania światowych rządów -
miały przekazać kulturę ludom kolonialnym na podbitych obszarach. Ich zdaniem ludy obszarów
kolonialnych miały wnieść same korzyści - miano trzech C (chrześcijaństwo, cywilizacja, handel).

Cecil Rhodes stworzył ideę “od Kapsztadu do Kairu”. Zakładała ona kolonizację przez Wielką
Brytanię ziem afrykańskich od Kraju Przylądkowego po Egipt.
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

4. Przedstaw obraz ludności autochtonicznej zaprezentowany w wierszu R. Kiplinga.

Wytłumacz czy Twoim zdaniem był on zgodny z rzeczywistością
Fragment wiersza R. Kiplinga ,, Brzemię białego człowieka”
" Dźwigaj białych ludzi brzemię,
wyślij swych synów daleko,
niechaj podbite plemiona
otoczą troskliwą opieką;
niech służą w ciężkim trudzie
nowo zdobytym szczepom,
stworzonym dzikim ludom.
Wpół diabłom, a wpół dzieciom. (...)
dźwigaj białych ludzi brzemię,
prowadź te wojny pokoju,
ujarzmij głód i choroby
w surowym, zaciętym boju. (...)
nie wolno ci się uchylić...

Ludność została zaprezentowana zgodnie z rzeczywistością. Plemiona z podbitych terenów

miały ciężko pracować i służyć kolonizatorom. Zostali porównani “Wpół diabłom, a wpół
dzieciom” z powodu różnic kultur i języków.
...............................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

5. W oparciu o informacje z podręcznika ( lub innych źródeł) opisz zjawiska charakterystyczne dla
polityki imperialnej, które piętnowali krytycy kolonializmu.
Imperialiści byli uważani za przeciwników interesów narodowych i nie liczono się z ich zdaniem.
Twierdzono, że państwo zyska więcej jeśli będzie prowadzić handel z terytoriami zamorskimi zamiast
tworzyć tam kolonie. Uważano, że posiadanie kolonii , walka o nie i utrzymanie ich są bardzo
kosztowne i z finansowego punktu widzenia - nieopłacalne. Działania kolonizatorskie są niegodziwe a
ich celem jest obrabowanie i oszukanie rdzennych mieszkańców terenów uzależnionych od imperiów.
Krytykowana by ła również niewolnicza praca oraz bogacenie się na ludzkiej krzywdzie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

B. Wyjaśnij, w jaki sposób przeciwnicy imperializmu starali się wpływać na poprawę sytuacji
ludności skolonizowanej.
Podejmowano próby przekonania kolonialistów do zaprzestania działań
Podejmowano próby ograniczenia wykorzystywania ludności, gdyż mogły one w konsekwencji
ponieść za sobą wojny z mocarstwami oraz powstania wśród mieszkańców rdzennych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

6. Wyjaśnij pojęcia : wojny burskie (1899-1902)wojny prowadzone między Wielką Brytanią a

Burami - potomkami holenderskich osadników, którzy skolonizowali te ziemie w XVII wieku
....................................................................................................................................................................
brzemię białego człowieka powinność głosząca o wyższości rasowej i cywilizacyjnej Europejczyków
nad mieszkańcami innych kontynentów. Nazwę tę wymyślił Rudyard Kipling.
..................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

kongres berliński ..................................................................................................

darwinizm społeczny kierunek w naukach społecznych XIX wieku, który przenosił do badań
socjologicznych elementy teorii ewolucji organizmów sformułowanej przez Karola Darwina i
tłumaczyła zjawiska społeczne m. in. walkę o byt..............................................................................

Przydatne linki :

https://www.youtube.com/watch?v=uaOKzC7-8Bk Kolonializm
https://www.youtube.com/watch?v=TyqdWi-joNg cz. 1
https://www.youtube.com/watch?v=TyqdWi-joNg cz.2