• Matematika za 6.

razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

1. ZADATAK
Ponoviti:

• Pojam racionalnog broja

• Apsolutna vrednost racionalnog broja

• Upoređivanje racionalnih brojeva

1. (4 poena) - primer

𝟕 𝟓 𝟒𝟐 𝟓𝟏 𝟏𝟑
a) (1p.) Dat je skup 𝐒 = {𝟏 , 𝟔
, − 𝟔 , − 𝟏𝟕 , 𝟎 ,− 𝟕
}. 𝟏 −𝟑 𝟏 |−𝟑│
𝐛) (𝟐𝐩. ) Dat je skup A = { , ,− , }.
𝟒 −𝟖 𝟕 𝟒
Odredi skup B = S ∩ Z –
Odredi skupove: 𝐁 = { − 𝒂 | 𝒂 ∈ 𝐀}
REŠENJE:
𝐂 = {│𝒂│ | 𝒂 ∈ 𝐀}
B=S∩ Z–=
REŠENJE:

𝐁 = { − 𝒂 | 𝒂 ∈ 𝐀} =

𝐂 = {│𝒂│ | 𝒂 ∈ 𝐀} =

2 4 5
𝐯)(𝟏𝐩. ) Dat je skup A = { 1 3 ; − 2 5 ; 1.3; −0.9; 4
}. Poređaj po veličini elemente datog skupa, počev od najmanjeg.

REŠENJE:

_____ < _____ < _____ < _____ < _____

REŠENJE:

1
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

𝟕 𝟓 𝟒𝟐 𝟓𝟏 𝟏𝟑
a) (1p.) Dat je skup 𝐒 = {𝟏 , 𝟔
, − 𝟔 , − 𝟏𝟕 , 𝟎 ,− 𝟕
}. 𝟏 −𝟑 𝟏 |−𝟑│
𝐛) (𝟐𝐩. ) Dat je skup A = { , ,− , }.
𝟒 −𝟖 𝟕 𝟒
Odredi skup B = S ∩ Z –
Odredi skupove: 𝐁 = { − 𝒂 | 𝒂 ∈ 𝐀}
REŠENJE:

𝟒𝟐 𝟓𝟏 𝐂 = {│𝒂│ | 𝒂 ∈ 𝐀}
B = S ∩ Z – = {− , − 𝟏𝟕}
𝟔
REŠENJE:

𝟏 𝟑 𝟏 𝟑
𝐁 = { − 𝒂 | 𝒂 ∈ 𝐀} = {− 𝟒 , − 𝟖 , , − 𝟒}
𝟕

𝟏 𝟑 𝟏 𝟑
𝐂 = {│𝒂│ | 𝒂 ∈ 𝐀} = {𝟒 , 𝟖 , 𝟕 , 𝟒}

2 4 5
𝐯)(𝟏𝐩. ) Dat je skup A = { 1 3 ; − 2 5 ; 1.3; −0.9; 4
}. Poređaj po veličini elemente datog skupa, počev od najmanjeg.

REŠENJE:
𝟒 𝟓 𝟐
− 𝟐 𝟓 < − 0.9 < 𝟒
< 1.3 < 𝟏 𝟑

2
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

2. ZADATAK

2. (6 poena) - primer

a) (2p.) Izračunaj brojevnu vrednost datog izraza: b) (2p.) Izračunaj brojevnu vrednost datog izraza:

12.3 – (13.5 + 3.67) – (–5 + 4.8) 𝟏 𝟓 𝟏 𝟐 𝟏

𝟔𝟎 − (𝟏 − 𝟐 ) − 𝟏𝟏 − 𝟓 + 𝟏
𝟒 𝟖 𝟑 𝟗 𝟔

𝟖 𝟓
𝐯) (𝟐𝐩. ) Od apsolutne vrednosti razlike brojeva − 𝟏 𝟗 i − 𝟔 oduzmi zbir tih brojeva. Zapiši izraz koji odgovara datoj

rečenici, a potom izračunaj brojevnu vrednost.

REŠENJE:

a) (2p.) Izračunaj brojevnu vrednost datog izraza: b) (2p.) Izračunaj brojevnu vrednost datog izraza:

12.3 – (13.5 + 3.67) – (–5 + 4.8) 𝟏 𝟓 𝟏 𝟐 𝟏

𝟔𝟎 − (𝟏 − 𝟐 ) − 𝟏𝟏 − 𝟓 + 𝟏
𝟒 𝟖 𝟑 𝟗 𝟔
REŠENJE:
REŠENJE:
= 12.3 – 17.17 – (−0.2)
1 5 1 2 1
= 60 + − 1 − + 2 + − 11 − 5 − + 1 +
= −4.87 + 0.2 4 8 3 9 6

= −4.67 1 5 1 2 1
= 46 + − + − +
4 8 3 9 6
18 45 24 16 12
= 46 + − + − +
72 72 72 72 72

3
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču
72 7
= 45 + −
72 72

𝟔𝟓
= 𝟒𝟓
𝟕𝟐

𝟖 𝟓
𝐯) (𝟐𝐩. ) Od apsolutne vrednosti razlike brojeva − 𝟏 𝟗 i − 𝟔 oduzmi zbir tih brojeva. Zapiši izraz koji odgovara datoj

rečenici, a potom izračunaj brojevnu vrednost.

REŠENJE:

8 5 8 5
|−1 − (− )| − (−1 + (− ))
9 6 9 6

17 5 17 5
= |− + | − (− − )
9 6 9 6
34 15 34 15
= |− + | − (− − )
18 18 18 18
19 49
= |− | − (− )
18 18
19 49
= +
18 18
𝟔𝟖 𝟑𝟒 𝟕
= = =𝟑
𝟏𝟖 𝟗 𝟗

4
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

3. ZADATAK

• Uglovi četvorougla

3. (5 poena) - primer

Unutrašnji uglovi četvorougla ABCD su α, β, γ i δ, a spoljašnji uglovi su α1, β1, γ1 i δ1. Ako je poznato da je α = 85o, δ = 67o i
β1 = 118o, odredi mere preostalih unutrašnjih i spoljašnjih uglova ovog četvorougla. Postupak je obavezan.

REŠENJE:

α1 = 180O – α = 95o α = 85o α1 =95o

β = 180O – β1 = 62o β = 62o β1 = 118o

δ1 = 180O – δ = 113o γ = 146o γ1 = 34o

γ = 360O – (α + β + δ) = 360O – 214o = 146o δ = 67o δ1 = 113o

γ1 = 180O – γ = 34o

5
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

4. ZADATAK
PREGLED TEORIJE

PARALELOGRAM O – obim

O = 2 · (a + b)

α + β + γ + δ = 360o

α = γ; β = δ;

α + β = 180o ; β + γ = 180o ;

γ + δ = 180o ; δ + α = 180o ;

ROMB O – obim

O = 4·a

ru – poluprečnik upisane kružnice

h – visina romba

𝐡
𝒓𝒖 =
𝟐

6
• Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

PRAVOUGAONIK O – obim

O = 2 · (a + b)

d – dijagonala pravougaonika

d1 = d2 = d

ro – poluprečnik opisane kružnice

𝐝
𝒓𝒐 =
𝟐

KVADRAT O – obim

O = 4·a

ru – poluprečnik upisane kružnice

𝒂
𝒓𝒖 =
𝟐

ro – poluprečnik opisane kružnice

d1 = d2 = d

d – dijagonala kvadrata

𝐝
𝒓𝒐 =
𝟐

7
• Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

O – obim
TRAPEZ
O=a+b+c+d

α + β + γ + δ = 360o

α + δ = 180o ; β + γ = 180o ;

a, b – osnovice trapeza

m – srednja linija trapeza

𝒂+𝐛
𝐦=
𝟐

d1 , d2 – dijagonale trapeza
JEDNAKOKRAKI TRAPEZ
d1 = |AC| ; d2 = |BD|

d1 = d2

c – krak trapeza

c = |AD| = |BC|

α + β + γ + δ = 360o

α = β; γ = δ;

α + δ = 180o ; β + γ = 180o ;

Simetrale stranica jednakokrakog trapeza

seku se u jednoj tački koja predstavlja
centar opisane kružnice tog trapeza.

8
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

PRAVOUGLI TRAPEZ
Dva unutrašnja ugla pravouglog trapeza
imaju meru 90o, a zbir preostala dva ugla
je 180o.

DELTOID
• Deltoid je četvorougao sa dva para susednih stranica jednakih dužina.

• O – obim

O = 2 · (a + b)

• Dijagonale konveksnog deltoid uzajamno su normalne i jedna od njih polovi

drugu.

• Simetrale uglova konveksnog deltoida seku se u jednoj tački, jednako

udaljenoj od svih stranica tog deltoid, te se u deltoid može upisati kružnica.

ZADACI ZA VEŽBU
1. Na slici je dat paralelogram ABCD. Odrediti mere uglova β i γ ako je poznato da je α = 72o.

REŠENJE:

9
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

2. Izračunati obim paralelograma čije su stranice a = 8cm i b = 12cm.

REŠENJE:

3. Izračunati obim romba stranice a = 3cm.

REŠENJE:

4. Izračunati poluprečnik kružnice upisane u romb ako je visina romba h = 8cm.

REŠENJE:

5. Izračunati obim pravougaonika čije su stranice a = 4cm i b = 7cm.

REŠENJE:

6. Izračunati poluprečnik kružnice opisane oko pravougaonika čija je dijagonala d = 12cm.

REŠENJE:

7. Izračunati obim kvadrata stranice a = 6cm.

REŠENJE:

8. Izračunati poluprečnik kružnice upisane u kvadrat stranice a = 6cm.

REŠENJE:

9. Izračunati dužinu dijagonale kvadrata oko kojeg je opisana kružnica poluprečnika ro = 4cm.

REŠENJE:

10
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

10.

a) Osnovice trapeza su a = 6.5cm i b = 8.5cm. Izračunati dužinu srednje linije trapeza.

REŠENJE:

b) Dužina srednje linije trapeza je m = 2cm, a dužina jedne osnovice je a = 3cm. Odredi dužinu druge osnovice trapeza.

REŠENJE:

11. Na slici je dat trapez ABCD. Odrediti mere uglova δ i γ ako je poznato da je α = 52o i β = 73o.

REŠENJE:

12. Ako jedan ugao pravouglog trapeza ima meru β = 68o, odredi mere preostalih uglova tog trapeza.

REŠENJE:

11
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču
13. Ako jedan ugao jednakokrakog trapeza ima meru α = 52o, odredi mere preostalih uglova tog trapeza.

REŠENJE:

14. Izračunati uglove jednakokrakog trapeza ako simetrale uglova na osnovici obrazuju ugao AED = 114o.

REŠENJE:

15. Izračunati obim deltoida čije su stranice a = 8cm i b = 5cm.

REŠENJE:

REŠENJE:
1. Na slici je dat paralelogram ABCD. Odrediti mere uglova β i γ ako je poznato da je α = 72o.

REŠENJE:

β = 180o – α = 180o – 72o = 108o

γ = α = 72o

2. Izračunati obim paralelograma čije su stranice a = 8cm i b = 12cm.

REŠENJE:

O = 2 · (a + b) = 2 · (8 + 12) = 2 ∙ 20 = 40cm

12
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

3. Izračunati obim romba stranice a = 3cm.

REŠENJE:

O = 4 · a = 4 · 3 = 12cm

4. Izračunati poluprečnik kružnice upisane u romb ako je visina romba h = 8cm.

REŠENJE:
𝐡 𝟖
𝒓𝒖 = = = 𝟒𝐜𝐦
𝟐 𝟐

5. Izračunati obim pravougaonika čije su stranice a = 4cm i b = 7cm.

REŠENJE:

O = 2 · (a + b) = 2 · (4 + 7) = 2 ∙ 11 = 22cm

6. Izračunati poluprečnik kružnice opisane oko pravougaonika čija je dijagonala d = 12cm.

REŠENJE:
𝐝 𝟏𝟐
𝒓𝐨 = = = 𝟔𝐜𝐦
𝟐 𝟐

7. Izračunati obim kvadrata stranice a = 6cm.

REŠENJE:

O = 4 · a = 4 · 6 = 24cm

8. Izračunati poluprečnik kružnice upisane u kvadrat stranice a = 6cm.

REŠENJE:
𝒂 𝟔
𝒓𝐮 = = = 𝟑𝐜𝐦
𝟐 𝟐

13
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču
9. Izračunati dužinu dijagonale kvadrata oko kojeg je opisana kružnica poluprečnika ro = 4cm.

REŠENJE:

𝐝 = 𝟐 ∙ 𝒓𝐨 = 𝟐 ∙ 𝟒 = 𝟖𝐜𝐦

10.

a) Osnovice trapeza su a = 6.5cm i b = 8.5cm. Izračunati dužinu srednje linije trapeza.

REŠENJE:

𝒂 + 𝐛 𝟔. 𝟓 + 𝟖. 𝟓
𝐦= = = 𝟕. 𝟓𝐜𝐦
𝟐 𝟐

b) Dužina srednje linije trapeza je m = 2cm, a dužina jedne osnovice je a = 3cm. Odredi dužinu druge osnovice trapeza.

REŠENJE:

𝒂+𝐛 𝟑+𝐛
𝐦= → 2= → 3 + b = 4 → 𝐛 = 𝟏𝐜𝐦
𝟐 𝟐

11. Na slici je dat trapez ABCD. Odrediti mere uglova δ i γ ako je poznato da je α = 52o i β = 73o.

REŠENJE:

α + δ = 180o → δ = 180o − α = 180o – 52o = 128o

β + γ = 180o → γ = 180o − β = 180o – 73o = 107o

14
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

12. Ako jedan ugao pravouglog trapeza ima meru β = 68o, odredi mere preostalih uglova tog trapeza.

REŠENJE:

α = δ = 90o

β + γ = 180o → γ = 180o − β = 180o – 68o = 112o

13. Ako jedan ugao jednakokrakog trapeza ima meru α = 52o, odredi mere preostalih uglova tog trapeza.

REŠENJE:

β = α = 52o

α + δ = 180o → δ = 180o − α = 180o – 52o = 128o

γ = δ = 128o

14. Izračunati uglove jednakokrakog trapeza ako simetrale uglova na osnovici obrazuju ugao AED = 114o.

REŠENJE:

𝜶 𝜷
𝛂=𝛃 → =
𝟐 𝟐
𝜶 𝜷
𝐈𝐳 ∆𝐀𝐄𝐃: + + 𝟏𝟏𝟒𝐨 = 180o → α + 114o = 180o → 𝛂 = 𝟔𝟔𝐨
𝟐 𝟐
β = α = 66o

α + δ = 180o → δ = 180o − α = 180o – 66o = 114o

γ = δ = 114o

15. Izračunati obim deltoida čije su stranice a = 8cm i b = 5cm.

REŠENJE: O = 2 · (a + b) = 2 · (8 + 5) = 2 ∙ 13 = 26cm

15
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

4. (4 poena) - primer

a) (2p.) Na slici je dat trapez ABCD. Odrediti mere uglova

REŠENJE:
δ i γ ako je poznato da je α = 52o i β = 73o.
α + δ = 180o → δ = 180o − α = 180o – 52o = 128o

β + γ = 180o → γ = 180o − β = 180o – 73o = 107o

b) (1p.) Izračunati obim paralelograma čije su stranice v) (1p.) Izračunati visinu romba u koji je upisana kružnica
a = 8cm i b = 12cm. poluprečnika ru = 4cm.

REŠENJE: REŠENJE:

O = 2 · (a + b) = 2 · (8cm + 12cm) = 2 · 20cm = 40cm h = 2 · ru = 2 · 4cm = 8cm

16
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

5. ZADATAK

ZADACI ZA VEŽBANJE:

• Konstrukcija paralelograma (udžbenik, 160.strana)

1. Konstruisati paralelogram ako su date stranice a = |AB| = |DC| i b = |BC| = |AD| i ugao α kod temena A. (pogledati primer
17, udžbenik – 160.strana).

Zadati elementi: Ovde konstruisati paralelogram:

NAPOMENA: Konstrukciju ovog paralelograma možete pogledati OVDE (na video snimku pogledati deo 02:45 – 08:15)

17
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

2. Konstruisati paralelogram ako su date stranice a = |AB| = |DC| i b = |BC| = |AD| i dijagonala d = |AC|.

Zadati elementi: Ovde konstruisati paralelogram:

NAPOMENA: Konstrukciju ovog paralelograma možete pogledati OVDE

3. Konstruisati paralelogram ako su date stranice a = |AB| = |DC| i b = |BC| = |AD| i visina ha= |DE|.

Zadati elementi: Ovde konstruisati paralelogram:

ha

NAPOMENA: Konstrukciju ovog paralelograma možete pogledati OVDE

18
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

4. Konstruisati kvadrat ako je data dijagonala d = |AC| = |BD|.

Zadati element: Ovde konstruisati kvadrat:

19
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

5. Konstruisati romb ako su date njegova stranica a = |AB| = |BC| = |CD| = |DA| i visina h = |DD1

Zadati elementi: Ovde konstruisati romb:

• Konstrukcija trapeza

6. Konstruisati trapez ako su date osnovice a = |AB| i b = |DC| (b < a), krak c = |AD| i ugao α kod temena A.

20
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

Zadati elementi: Ovde konstruisati trapez:

7. Konstruisati trapez ako su poznate osnovica a = |AB|, kraci c = |AD| i d = |BC| i ugao α kod temena A.

Zadati elementi: Ovde konstruisati trapez:

NAPOMENA: Konstrukciju ovog trapeza možete pogledati OVDE (na video snimku pogledati deo 08:18 – 13:14)

21
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

8. Konstruisati trapez ako je poznata osnovica a = |AB|, krak c = |AD|, ugao α kod temena A i ugao β kod temena B.

Zadati elementi: Ovde konstruisati trapez:

a
A B
c
A D

α β
A B

• Konstrukcija deltoida

9. Konstruisati konveksan deltoid ako su poznate njegove stranice a = |AB| = |AD| i b = |DC| = |BC| i dijagonala d2
= |BD| koja nije sadržana u osi simetrije tog deltoid. (pogledati primer 28, udžbenik – 175.strana).

Zadati elementi: Ovde konstruisati deltoid:

22
 • Matematika za 6.razred; P3; Priprema: Sabiranje i oduzimanje racionalnih brojeva; Četvorougao

Trajan Stanču

5. (4 poena) - primer

Konstruisati paralelogram ako su date stranice a = |AB| = |DC| i b = |BC| = |AD| i dijagonala d = |AC|.

Zadati elementi: Ovde konstruisati paralelogram:

23