UMETNOST ANTIČKOG RIMA

-Jedna od najvažnijih epoha.

-Nastavljači grčkih umetnosti; pravili kopije.
-Grci i Etrurci uticali na umetnike Starog Rima.

ETRURCI: ne zna se poreklo, Rimljani osvojili i nasledili njihovu kulturu i pokupili

iskustva Etruraca
1. Etrurska vučica
-bronza
-Romul i Rem dodati u renesansi (podsećaju na kupidone)

 
2. Bukero keramika
-uče od Grka; zbog slikarstva je značajno
-crna keramika ukrašena izrezbarenim crtežima

3. Sarkofag sa predstavom pokojnika

-bračni par
-realistično; lice liči na pokojnika
RIMSKA ARHITEKTURA

-najznačajnija od svih umetnosti antičkog Rima

-oslanja se na grčku i etrursku
-beton – duže traju, lepše izgledaju, drugačije konstrukcije, više mogućnosti odabira
oblika
-smeli poduhvati; kvalitet dela u odnosu na vreme
-uvode novine
-urbanizam – planiraju po šemi gradove
širom carstva (grčkog porekla ali
dorađeno)
-u centru je kružni forum, dve glavne
ulice (90°) su kardo (s-j) i dekumanus
(z-i); ostale ulice su paralelne – šahovska
tabla; u kvadratima su građevine
-forum-mesto okupljanja, svečanosti,
pobede, slavlja, verski rituali, trgovina,
političke rasprave-javno (=centar
gradskog života, javnog okupljanja)
-Forum Romanum – centar Rima i
Rimskog carstva
-ostaci građevina: Konstantinova bazilika,
Bazilika Emilija, Saturnov hram, Slavoluk
Septimija Severa (u čast njegove pobede
u Parti)...
-vladari se trudili da grade raskošnije, dugotrajnije
-najbolje očuvana prijumfalna kapija - slavoluk

Forum Romanum
Tipovi građevina:

1.HRAMOVI
Razlike od grčkih:
-više stepenika koji su samo sa jedne strane
-pronaos u vidu trema
-zadnji deo: stubovi su prislonjeni uz zid
-preuzimaju sva 3 stila
-KOMPOZITNI STUB: mešavina jonskog i
korintskog

Panteon:
-posvećen bogovima koji su štitili porodicu Julijaca
Pravougaoni rimski hram
-podigao ga je car Hadrijan
-stubovi formiraju pronaos
-korintski stubovi
-pronaos pripada starijem hramu i nastao je u 2. veku
-kružni oblik, kupola- prekriven – najveća kupola sveta antiče umetnosti, sagrađena
zahvaljujući betonu
-savršene proporcije (prečnik kupole jednak visini hrama)
-otvor: okulus
-kvadrati – udubljenja – kasete
-da ne bi bila teška, da ne padne
-impresivno za vernike
-jedini otvori su vrata i okulus
-strujanje vazduha je takvo da ne upada kiša
-niše su bile za bogove, sad su grobovi; sahranjeni Rafaelo, italijanski kraljevi...
 2. AMFITEATRI (ima ih mnogo)

Koloseum (amfiteatar flavijevaca)

-u bizini je kolosalna (velika) statua cara Nerona
-kružan oblik, blago elipsast
-nasledili: -luk (sistem lukova) koji se ponavlja
-sva tri grčka stila: dole dorski, u sredini jonski, gore korintski
-donji kružni deo je nasut šljunkov i prekriven drvetom, naziva se arena i služi za
gladijatorske borbe
-ispod su prolazi sa kavezima za životinje
-kaveja – gledalište, tribine; publika raspoređena po statusu
-sagrađen u 1. veku, sagradio car Vespazijan
-navlačile su se zavese da štite od sunca, kiše
 3. BAZILIKE
-građene su za svetovne namene (narodne, suprotno crkvenim)
-služe za javna okupljanja – sudnice, tržnice
*hram: u Grčkoj-dom boga, u Rimu-okupljanje naroda
-najpoznatija je Konstantinova bazilika na Rimskom forumu (danas u ruševinama)

SVOD

APSE - APSIDA

4.TERME (javna kupatila)

-podeljene su na:
-tople prostorije - kaldarijum
-mlake prostorije – tepidarijum
-hladne prostorije – frigidarijum
-svlačionice, napolju bazeni
-loše očuvane, bilo je jeftinije od hleba
-Dioklecijanove terme

5.AKVADUKTI
-spojeni lukovi i stubovi – arkade
-vodovod na arkadama
-Rimljani su i tome dali dekorativan izgled
 6.SLAVOLUCI
-imaju 1 ili 3 prolaza
-Konstantinov slavoluk, pored Koloseuma; slavi pobedu nad Maksenijem na
Mirvinskom mostu 312. godine; Konstantin je prvi hrišćanski car, priznao hrišćanstvo i
napravio Konstantinopolj, rodom iz Niša;
-slavoluk slavi i činjenicu da je hrišćanstvo prihvaćeno ali na njemu nema hrišćanskoh
znakova

Konstantinov slavoluk

Hristov monogram
 Stambena arhitektura
Tipovi kuća u Rimu:
1.DOMUSI
2.INSULE

Domusi: (najviše u Pompeji)

-prizemna građevina
-1 bogata porodica živi
-etrurskog porekla
-iz domusa će se kasnije razviti raskošne
palate
-sastoje se iz dva dela:
-prizemlje: atrijum, bazen za
sakupljanje kišnice, otvoreno, u uglu
bazena se nalaze 4 stuba
-dvorište sa tremom, zatvoreno,
okolo su grupisane prostorije koje
zatvaraju dvorište
-tablinijum – deo u domusu gde čuvaju
portrete i biste svojih predaka
-biste-vosak, maska; kad umiru-posmrtna maska; teže ka realističnom prikazivanju

Insule:
-za siromašne porodice
-preteče stambenih zgrada
-ima više spratova, do 6
-vodi se računa da fasada bude dekorativna
-dole do ulice su trgovine, magacini … kao sada

Insula
POMPEJA
-uništena; erupcija vulkana Vezuv
konzervirala trenutak
-otkrivena u 18. veku – inicira stvaranje
neoklasicizma
-slikarstvo iz Pompeje, detalji o životu
Rimljana
-20.000 ljudi je živelo, tada je
nastradalo oko 2.000
-razvijen grad, otkrivanje Pompreje
izazvalo oduševljenost Evropljana
-gipsani odlivi: životinje, ljudi
-Rimljani prave značajne mozaike
RIMSKA SKULPTURA
-osnovni doprinos: kopije grčkih originala, na taj način ih preneli budućim
generacijama
-Rimljani razvijaju sklonost ka realizmu – posmrtne maske – kult predaka
-od mermera, bronze, kamena

1. Bista nepoznatog
Rimljanina
-insistiranje na svakom detalju
-verno prikazuju ono što život i
vreme donosi – bore, ožiljci
-umoran, razočaran, vidimo
psihološki profil, ozbiljan

2. Filip Arabljanin / Plotin

-F.A: vrlo prirodno, ljuto lice; brada,
kosa; besan, ljutit, agresivan,
nabujale emocije
-P:sklon metafizici, ističu se duhovne
vrednosti, asketski prikaz; izražene
oči

3.Konstantin
-glava mu je ogromna jer je bila deo kolosalne
skulpture na rimskom forumu
-donji deo lica ukočen, oči žive i velike
-nije verni prenos

4.Okatavijan Avgust
-prava, puna, stojeće skulptura
-savršena anatomija, savršene proporcije –
podseća na grčka dela
-kontrapost-njime dobijamo prirodnu pozu
mirovanja
*postojale su radionice za pravljenje samo tela,
glave kasnije dodavane
 5.Car Trajan
-ruka izdignuta, podseća na Kopljonošu, ali se
po licu vidi da je to rimska skulptura

6.Konjanička skulptura Marka Aurelija

-bronza
-jedina konjanička skulptura iz antike koja je sačuvana
-veliča vojničku sposobnost vladara
-nekada je ispod simbolički bio varvarski poglavica
kojeg je Marko pobedio
-konj: napregnut; anatomija; zglobovi
-M.A. donosi mir, veliko poštovanje prema skulpturi koja
je očuvana samo zato što se mislilo da je to Konstantin

7.Reljef
-skulptura koja je u vezi sa porodicom
-Rimljani neguju stubove na kome su napisane priče
-Trijumfalni stub (Trojanov stub) – na sredini trga, veliča pobedu, nema konstruktivnu
ulogu, kao da je obavijen trakom, njegova svrha je da veliča pobedu nad Dačanima...
*Konstantinov slavoluk isto ukrašen reljefom
SLIKARSTVO RIMA
-najviše poznajemo zahvaljujući iskopinama u Pompeji
-zidne slike u kućama
-mozaik je sastavljen od sitnih kamena u malteru ili cementu; duga i zahtevna
tehnika; može biti zidni i podni; inspiracija za srednjovekovne crkve
-pompejsko slikarstvo je paznovrsno, bogato bojama, vedro, veselo – scene iz
prirode, pejzaži, ptice, mitološke teme, istorijske teme, portreti...
-iluzija: slika se arhitektura
-iluzionizam-slika se nešto da bi se postigli neki efekti... stub, prozor i ono što se vidi
kroz prozor, ram..
-efekat: veći, vedriji, osvetljeniji prostor; girlanda sa voćem, bele površine; mitološke
teme, osvetljenje: prozori naslikani
-Pompeja-crvena boja

-umetnici su razlikovali planove: dvo, pregrada, pejzaž sa drvećem, ptice

-nema perspektive=dubine prostora na slici – *tek u renesansi

-portreti: realistični (koji put ovo već pišem? =.=)

-raznovrsne teme mozaika blabla...
*imam tezu: - muž i žena, Pompeja, pekar i njegova žena, stradali u erupciji Vezuva
al me stvaaaaarno mrzi da tražim sliku na netu, a kod normalnih profesora poput Olge
to nije moralo da se zna x)
Rimski carski gradovi kod nas:
1.Felix Romuliana
-kod Zaječara
-Galerije-rimski car; govedar-nije bio plemenitog porekla
-Romuliana - Galerijeva majka, grobnica nazvana po njoj
-______ (ne znam reč stvarno) glava
-mozaik: kvalitetno zbog senčenja u kamenu, predstava Dionisa, restaurirano

2.Najs = Niš
-Konstantinova realistična glava, bronza
-nalazi se u Narodnom muzeju
-Medijana – luksuzno predgrađe Najsa
-vile, žitnice, termalni izvori (Niška banja)
3.Viminacijum
-kod Kostolca; rimski logor-kastrum
4.Sirmijum- Sremska Mitrovica
-glavni grad rimske provincije; važno uporište hrišćanstva