HİBRİT GÜÇ SİSTEMLERİ

GÜNEŞ ENERJİSİ

Çarşamba / 09:00-12:00 / D7 (NÖ-İÖ)

Prof. Dr. Tülin BALİ

Güneş enerjisi:

Güneş enerjisi sınırsız ve temiz bir enerji kaynağı

olmasının yanında, pratik uygulamalarının karmaşık bir
teknoloji gerektirmemesi sebebiyle, özellikle son
dönemlerde üzerinde araştırma faaliyetlerinin yoğunluk
kazandığı bir bilimsel çalışma alanı hâline gelmiştir.
Güneş enerjisi teknolojileri, yöntem, malzeme ve
teknolojik seviye bakımından çeşitlilik göstermekle
birlikte termal güneş teknolojileri ve fotovoltaik
teknolojisi olmak üzere iki gruba ayrılır. Termal güneş
teknolojilerine düşük sıcaklıklı sistemler ve
yoğunlaştırıcı sistemler örnek verilebilir [1].
 Güneş enerjisi:
Her biri karakteristik bir amaca hizmet eden, yapısal ve
işlevsel fonksiyonları itibariyle çeşitli gruplara ayrılan düşük
sıcaklık sistemleri, sahip oldukları üretim ve işletme
kolaylığı ile termal güneş teknolojileri arasında yaygın bir
kullanım alanına sahiptir. Düşük sıcaklık sistemlerine ait
uygulamalara düzlemsel ve vakumlu güneş kollektörleri,
güneş fırınları, güneş havuzları, güneş bacaları, su arıtma
sistemleri ve ürün kurutma sistemleri örnek olarak
gösterilebilir.
Kompleks yapıları ve yüksek enerji potansiyelleri ile düşük
sıcaklık sistemlerinden ayrılan yoğunlaştırıcı sistemler,
bölgesel manada enerji ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak
geliştirilen bir diğer önemli termal güneş teknolojisidir.
Parabolik oluk kollektörler, parabolik çanak sistemler ve
merkezi alıcı sistemler en yaygın yoğunlaştırıcı sistem
uygulamalarıdır.
Güneş enerjisi:
 Güneş enerjisi:

Yarıiletken malzemelere ait karakteristik bir özellik olan ve

fotovoltaik etki olarak ifade edilen temel bir fiziksel prosese
dayanan fotovoltaik teknolojisi, güneş ışığının doğrudan
elektrik enerjisine dönüşümünü inceleyen ileri teknoloji bir
güneş enerjisi uygulamasıdır.
Fosil yakıt tüketiminin toplum sağlığı ve çevre üzerindeki
zararlı etkilerine bağlı olarak temiz ve çevre dostu enerji
kaynaklarına olan ihtiyacın artması neticesinde, özellikle 20.
yüzyıl sonlarına doğru fotovoltaik teknolojisi ile ilgili
araştırma faaliyetleri yoğunluk kazanmış, 2002 yılında
fotovoltaikler dünyanın en hızlı büyüyen ve gelişen enerji
teknolojisi haline gelmiştir [2].
Güneş enerjisi:

Fotovoltaik sistemlerle ilgili bilimsel çalışmalar, mevcut

üretim teknolojilerinin iyileştirilmesine yönelik
uygulamalar ve parametrik çalışmalar olmak üzere iki
grupta ele alınabilir. Farklı işletme koşullarında
fotovoltaik hücrelere ait performans karakteristiklerinin
elde edilmesi, termoekonomik açıdan en uygun
fotovoltaik hücrenin tespiti ve temel hücre
parametrelerinin güç dönüşümü üzerindeki etkilerinin
incelenmesi gibi araştırma konularını kapsayan
parametrik çalışmalarla ilgili bilimsel faaliyetlere özellikle
son dönemlerde ağırlık verilmiştir [3,6].
 Güneş enerjisi:
Fotovoltaik teknolojisi ile ilgili bilimsel çalışmalar, 1839
yılında Fransız fizikçi Edmund Becquerel tarafından, zayıf
elektrolit çözeltisine daldırılan ışıklandırılmış metal
elektrotun kutupları arasında meydana gelen potansiyel
farkın keşfiyle başladı. 1876 yılında Adams ve Day
tarafından ortaya atılan fotovoltaik etki prensibinin
katılardaki ilk uygulamaları neticesinde %1-2 güç dönüşüm
verimine sahip selenyum fotovoltaik hücrelerin üretimi
gerçekleştirildi.
Albert Einstein, kuantum alanındaki başarısının bir sonucu
olarak, fotovoltaik etki prensibi ile ilgili 1904 yılında ortaya
koyduğu teorik çalışma neticesinde, 1921 Nobel Fizik
ödülünün sahibi oldu. 1940 yılında Polonyalı bilim adamı
Czochralski tarafından geliştirilen bir metot sayesinde
silisyum kristalleri, PV hücre üretiminde yaygın olarak
kullanılmaya başlandı.
 Güneş enerjisi:

 Fotovoltaik sistemler şebekeye bağlı veya şebekeden

bağımsız şekilde çalışabilirler.
 Özellikle şebeke bağlantısının pahalı olduğu yerleşim
birimlerinden uzak bölgelerde kullanılmaları ekonomik
açıdan daha uygundur. (Panel verimlerindeki iyileşmeler
ve ucuz üretim)
 Fotovoltaik sistemlerin başlıca kullanım alanlarına
binalar, uydular, meteoroloji istasyonları, aydınlatma
uygulamaları, trafik ikaz işaretçileri, benzin istasyonları,
sulama sistemleri, soğutma ve kurutma uygulamaları
örnek olarak verilebilir.
 Güneş enerjisi:

 PV hücrelerin pratik enerji kaynağı olarak

kullanılabilmelerine ilişkin çalışmalara 1950 yılından
itibaren ağırlık verilerek, 1958 yılında Vanguard I uydusu
PV hücrelerle desteklendi. Maliyetin uzay araçlarında
ağırlık ve emniyete oranla daha az önemli bir parametre
olması münasebetiyle, özellikle uyduların enerji
ihtiyaçlarının karşılanmasında, PV hücreler uzun yıllar
önemli bir rol oynadı. 1980’li yıllarda gerçekleştirilen
yüksek verimli ve düşük maliyetli PV hücre üretiminin bir
sonucu olarak, uzay teknolojisi ile ilgili çalışmalara
ilaveten aydınlatma sistemleri, acil haberleşme
istasyonları, tarımsal sulama sistemleri gibi pek çok
alanda PV sistem uygulamalarına hız verildi. Yakın
geçmişte farklı tipte fotovoltaik modüllerin verimlerinde
Şekil’de görüldüğü gibi ciddi bir yükselme meydana
gelmiştir.
Güneş enerjisi:
 Güneş enerjisi:

Güneş pilleri, yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan

elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerdir.
Güneş pilleri; güneş hücresi, fotovoltaik (PV) modül, PV
dizileri ve destek elemanlarından oluşur. Güneş pilleri
fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar. Fotovoltaik
olay ilk defa 1839 yılında Becquerel tarafından
gözlenmiş ve o tarihten itibaren yapılan çalışmalar
sonucunda verimi yüksek güneş panelleri ve fotovoltaik
güç santralleri geliştirilmiştir. Güç çıkışını artırmak
amacıyla çok sayıda güneş paneli birbirine paralel ya da
seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir. Paneller
birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak istenilen güçte
sistem oluşturulur. Fotovoltaik hücre, modül, panel ve
solar dizi ilişkileri Şekil’ de gösterilmiştir.
Güneş enerjisi:

Fotovoltaik hücre, modül, panel ve solar dizi

 Güneş enerjisi:
PV modüller üç ana grupta toplanabilir. Bunlar
monokristal, polikristal (multikristal) ve ince tabaka(thin
film)-amorf silisyum hücrelerdir. Bu tiplerin birbirlerine göre
üstünlükleri olabildiği gibi zayıf tarafları da vardır.
Monokristal ve polikristal PV modüller piyasada en fazla
kullanılan modüllerdir. Monokristal silisyumdan yapılan
PV-modüllerin verimi polikristal silisyumdan yapılan PV
modüllerden %1,5÷%2 daha iyidir. Ancak polikristaller
biraz daha ucuzdur. İnce tabaka teknolojisi kullanılan
hücrelerde ise verim diğerlerine göre daha düşük
olmasına rağmen bunlar gölge ortamlarda ve yüksek
sıcaklığı olan yerlerde daha fazla dayanıklıdırlar. Fiyatları
da daha ucuzdur.
Güneş enerjisi:

PV teknolojisinde kullanılan modüller

 Güneş enerjisi:
 Bir fotovoltaik hücre güneş ışığına maruz bırakıldığında, yeterli enerji
içeriğine sahip fotonlar sayesinde kristal içerisinde elektron-boşluk çiftleri
meydana gelir. Bu hareketli yük taşıyıcıları eklem bölgesine yaklaştığında,
yükten arındırılmış bölge içerisindeki elektriksel alan sayesinde, şekilde
görüldüğü gibi elektronlar n bölgesine; boşluklar ise p bölgesine doğru
itilirler. [9]

Şekil. Elektriksel alan sayesinde elektronların ve boşlukların

kutuplara doğru itilmesi
 Güneş enerjisi:
 Kristalin iki kutbunda zıt yüklerin toplanması, bir potansiyel fark
meydana getirir. İletken bir tel ile iki kutup şekildeki gibi birleştirilirse, n
bölgesindeki elektronlar, p bölgesindeki boşluklara doğru hareket eder.
Burada boşluklarla yeniden birleşen elektronlar devreyi tamamlarlar.
Akımın yönü, elektron hareketine zıt yönde gerçekleşir. Bir diğer
ifadeyle, p bölgesinden n bölgesine doğrudur [8,9].

Şekil. Fotovoltaik hücrede elektronların ve elektrik akımının yönü

 Güneş enerjisi:
Fotovoltaik Hücre Parametreleri

 Bir fotovoltaik hücrede en önemli iki performans parametresi kısa devre akımı
ve açık devre voltajıdır. Fotovoltaik hücrenin kısa devre akımı, şekil (a)’da
görüldüğü gibi, devrenin kutupları kısa devre edildiğinde ölçülen akımdır. Açık
devre gerilimi, şekil (b)’de ifade edildiği gibi devreden geçen akım sıfıra
eşitken, fotovoltaik hücrenin kutuplarından okunan gerilimdir.

(a) (b)
Şekil (a) Fotovoltaik hücrenin kısa devre akımı,
(b) Fotovoltaik hücrenin açık devre gerilimi [9]
 Güneş enerjisi:
Fotovoltaik Hücre Parametreleri

 Şönt direnci, bir fotovoltaik hücrenin eğrisi üzerinde, kısa devre akımı ile
maksimum güç noktası arasındaki bölgenin karakteristiğini etkileyen bir
hücre parametresidir.
 Fotovoltaik hücrenin şönt direncinin azalması, şekilde görüldüğü gibi eğri
altında kalan alanı, dolayısıyla fotovoltaik modülden elde edilen çıkış
gücünü düşürür.

Şekil. Şönt direncinin I-V eğrisine etkisi [9]

 Güneş enerjisi:
Fotovoltaik Hücre Parametreleri

 Seri direnç, fotovoltaik hücrenin eğrisi üzerinde, açık devre gerilimi ile
maksimum güç noktası arasındaki bölgenin karakteristiğini etkileyen
bir hücre parametresidir.
 Fotovoltaik hücrenin seri direncinin artması neticesinde, şekilde
görüldüğü gibi eğrisi altında kalan alanın değeri azalır ve buna bağlı
olarak fotovoltaik modülden elde edilen çıkış gücü düşer.

Şekil. Seri direncin I-V eğrisine olan etkisi [9].

 Güneş enerjisi:
 Bir fotovoltaik hücre için verim kavramı, ışınım enerjisinin
ne oranda elektrik enerjisine dönüştürülebildiği şeklinde
tanımlanabilir.
 Fotovoltaik sistemlerde performans değerlendirme ölçütü
olarak yaygın biçimde enerji ve güç dönüşüm verimleri
kullanılmaktadır.
 Enerji verimi, fotovoltaik hücre tarafından üretilebilecek
teorik gücün, hücre yüzeyine gelen ışınım enerjisine oranı
olarak ifade edilir.
 Herhangi bir işletme koşulunda bir fotovoltaik hücrenin
üretebileceği teorik güç, Şekil 3.1’de görüldüğü gibi kısa
devre akımı ve açık devre voltajı ile sınırlanan
dikdörtgensel bölgenin alanına eşittir.
 Güneş enerjisi:
Isc, Voc ve Am sırasıyla kısa devre akımını, açık devre
voltajını ve fotovoltaik hücrenin yüzey alanını;
hücre yüzeyine gelen ışınım enerjisini temsil etmek
üzere, fotovoltaik hücre için enerji verimi (e )
şeklinde tanımlanır.
Güç dönüşüm verimi, Şekil 3.2’de görüldüğü gibi
seri ve şönt direnç etkilerini dikkate alacak
şekilde, bir fotovoltaik hücreye ait I-V eğrisi
altında kalan alanın, hücre yüzeyine gelen ışınım
enerjisine oranı ile belirlenir.
Güneş enerjisi: ,

Termodinamik Analiz
Güneş enerjisi:
Termodinamik Analiz
Güneş enerjisi:
Termodinamik Analiz
Güneş enerjisi:
Termodinamik Analiz
Güneş enerjisi:
 Güneş enerjisi:

I-V eğrileri
I-V eğrileri

Sıcaklık arttıkça gerilim azalmakta, I-V eğrisi altında kalan alan küçülmekte ve
fotovoltaik modülden elde edilen güç düşmektedir. Akımdaki artış gerilimdeki
azalmaya göre daha küçük olmaktadır.
Işık şiddetindeki artma nedeniyle doğal olarak PV modülün çıkış gücü
artmaktadır. Güçteki bu artış hem gerilimin hem de akımın artmasından
dolayıdır.
 Güneş enerjisi:
 TÜBİTAK projesi sonuçlarına göre [10]:
 Fotovoltaik modüllerden elde edilen çıkış gücü artan hücre sıcaklığıyla
önemli ölçüde azaldığından, gerçek işletme koşullarında fotovoltaik
modüllerin soğutma sistemleriyle birlikte kullanılmasının zorunlu
olduğu ortaya çıkmaktadır.
 Güneş izleme sistemleri ve yoğunlaştırıcı sistemler, fotovoltaik
sistemlerde akım terimlerinin iyileştirilmesi açısından önerilebilir.
 Çevresel faktörlere bağlı olarak zaman içerisinde atmosferik koşulların
değişmesi sebebiyle, bölgelerin yıllık ortalama toplam güneş enerjisi
potansiyelleri ve yıllık güneşlenme süreleri periyodik olarak
belirlenmelidir.
 Literatürdeki çalışmalardan alaşımlı silisyum ve alaşımlı bileşiklerden
oluşan fotovoltaik modüllerden daha yüksek performans elde edildiği
bilinmektedir. Gelişen üretim teknolojilerine bağlı olarak fotovoltaik
modül fiyatları da her geçen yıl azalmaktadır. Buna bağlı olarak
gelecekte fotovoltaik sistemler daha yaygın bir şekilde
kullanılacaklardır.
 Fotovoltaik modüllerin ülkemizde üretilmesi, fotovoltaik sistemlerin ilk
yatırım maliyetlerinin düşmesi açısından önemlidir.
 Güneş enerjisi:
 Şebeke bağlantılı (on-grid or grid connected) ve
şebeke bağlantısız (off- grid or stand alone)
sistemler:
Şebeke Bağlantılı Sistemler
Şebeke ile ortaklaşa (paralel) çalışan sistemlerdir.
Güneş enerjisi sistemi ile gündüz üretilen elektrik,
elektrikli cihazlarda (tüketimde) harcanır, ihtiyaç
fazlası elektrik ise şebekeye verilir ve en fazla
talebin olduğu saatlerde şebekenin yükü az da olsa
hafifletilmiş olur. Gece ise ihtiyaç duyulan
enerji şebekeden (otomatik olarak) alınır yani şebeke
bir nevi depo vazifesi görür. Prensip olarak fazla
elektrik şebekeye satılır.
Güneş enerjisi:

Örneğin fotovoltaik sistemden üretilen elektriğin

az olduğu veya yetmediği kapalı bulutlu olduğu
saatlerde, günlerde veya akşam vakti geceleri,
eksik kalan elektrik enerjisini mevcut şebeke
(otomatik olarak) sağlamak mümkündür.
Sistemde yapılacak bir düzenleme ile (çift yönlü
sayaç yerleştirilmesi gibi) tüm elektrik alış-verişi
kayıt altına alınabilir.
Güneş enerjisi:

 Ayrıca son yıllarda fotovoltaik sistemler binalara

(duvar, çatı, pencere gibi bina bölümlerine) entegre
edilmektedir. Böylece binaların elektrik ihtiyacı kısmen
ya da tamamen karşılanabilmektedir
Güneş enerjisi:

Şebekeden bağımsız PV sistem

Güneş enerjisi:

Şebeke bağlantılı PV sistem

Güneş enerjisi:

TÜRKİYE GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYEL ATLASI

 Güneş enerjisi:

TÜRKİYE Global Radyasyon Değerleri (kWh/m2-gün)

Güneş enerjisi:

TÜRKİYE Güneşlenme Süreleri (Saat)

 Güneş enerjisi:

TÜRKİYE PV Tipi-Alan-Üretilebilecek Enerji (kWh-Yıl)

 Güneş enerjisi:
Küçük ölçekli güneş enerjisi tesisi (GES) kurulması (1)
Bir evin çatı alanı 200 m2 olup yaklaşık 140 m2’si güneşe bakmaktadır.
GES kurulumu için; 1 kW için 7 m2 panel alanına gereksinim olduğu
varsayılırsa; (140/7) 20 kW gücünde güneş paneli kullanılarak GES
kurulabileceği sonucuna ulaşılır.
Havanın açık olduğu bir günde GES’ in 7 saat ışınım aldığı
varsayılırsa;
Sistem bir gün içinde 7×20 kW= 140 kWh elektrik enerjisi üretebilecektir.
Bir günde evin 10 kWh enerji tükettiği varsayılırsa;
GES, 140-10=130 kWh ihtiyaç fazlası enerji üretmiş demektir.
Ancak havanın bulutlu veya kapalı olduğu ve ışınımın az olduğunu bir
gün için ayrıca hesaplama yapmak gerekir.
Bu durumda sistemin 4 saat boyunca ışınım aldığı varsayılırsa;
Sistem 4×20= 80 kWh elektrik üretecektir.
Böyle bir günde evde daha fazla kalınabileceğinden elektrik
tüketiminin arttığı ve toplam 15 kWh’ e çıktığı varsayıldığında;
Sistem 80-15=65 kWh ihtiyaç fazlası enerji üretmiş olacaktır.
 Güneş enerjisi:
Küçük ölçekli güneş enerjisi tesisi (GES) kurulması (2)
 Güneş enerjisi için 13.3 cent destek bedeli ödendiği varsayılırsa;
Buna göre her iki durum için destekleme bedelini hesaplayalım:
 1.gün: 130 kWh x 0,133 $/kWh x 5,31 TL/$ = 91,81 TL
2.gün: 65 kWh x 0,133 $/kWh x 5,31 TL/$ = 45,905 TL
Hesaplanan toplam destek miktarından dağıtım sistemi kullanım bedeli
(dskb) ve diğer bedeller düşülerek ev sahibinin alacak hesabına
kaydedilecektir.
Her iki durumun da 15’er gün sürdüğü varsayılırsa:
(15 x 130 = 1950) + (15 x 65 = 975 ) = 2925 x 0,133 x 5,31= 2065,72TL
(dskb ve diğer bedeller hariç)
Evde15 günde 10 kWh ve diğer 15 günde ise 15 kWh elektrik tüketildiği
de hesaba katılmalıdır.
Bu hesap yapıldığında aylık elektrik tüketimi
15 x 10 + 15 x 15 = 375 kWh olarak bulunur.
GES kurulmasaydı gerekli elektrik, abonelik bedeli üzerinden alınacaktı.
Buna göre 375 x 43 Kuruş =161,25 TL enerji bedeli ödemek gerekecekti.
Ayrıca bu bedele dskb ve diğer bedeller de eklenecekti.
Güneş enerjisi:
Küçük ölçekli güneş enerjisi tesisi (GES) kurulması (3)
 Sonuç olarak; ev sahibinin fizibilite, yatırım ve işletme
maliyetleri ihmal edilmek kaydıyla
– 2065,72 TL destek ödemesi alacağı (dskb ve
diğer bedeller kesintileri hariç),
– 161,25 TL elektrik faturası ödemekten muaf
olduğu söylenebilir. (dskb ve diğer bedeller ilave
edilmeden)
 Güneş enerjisi:
Apartmanın çatısında güneş enerjisi tesisi kurulması (1)
Lisanssız elektrik üretim mevzuatından yararlanmak isteyen bir apartman
4×150 m2=600 m2 çatı alanına sahip olup, güneşe bakan yönünün 300 m2
olduğu ve dolaylı aydınlanan yerlerle birlikte 350 m2 çatı alanının GES’ ne
uygun olduğunu varsayalım. 1 kW için 7 m2 yer gerektiğini düşünerek 350
m2’ye 50 kW gücünde GES kurulabileceği sonucuna ulaşılabilir.
GES havanın açık olduğu bir günde 7 saat ışınım alsın:
Sistem bir gün içinde 7 × 50 kW= 350 kWh elektrik enerjisi üretebilecektir.
Bir günde evin 10 kWh enerji tükettiği varsayılırsa;
16 daireli apartmanda bir günde 160 kWh enerji tüketildiği düşünülebilir.
Böylece şebekeye 350 - 160 = 190 kWh ihtiyaç fazlası enerji verilmiş olur.
Bir sonraki gün havanın bulutlu, ışınımın az olduğunu düşünülürse;
Bu durumda sistemin 4 saat boyunca ışınım aldığını varsayalım.
Sistem 4 × 50 = 200 kWh elektrik üretecektir.
 Güneş enerjisi:
Apartmanın çatısında güneş enerjisi tesisi kurulması (2)
Gün içinde elektrik tüketiminin arttığı ve toplam daire başına 15
kWh elektrik tüketildiği varsayılırsa;
GES, 16 x 15 = 240 kWh enerji tüketecektir. Bu durumda 200 - 240 = -
40 kWh şebekeden enerji kullanımı olacaktır.
 Her iki durumunda 15’er gün sürdüğü varsayıldığında, güneş
enerjisi için ödenen 13.3 cent destek bedeli ve abonelik için 43
krş/kWh enerji bedeli dikkate alınırsa:
1.durum: 190 kWh x 0,133 $/kWh x 5,31TL/$ = 134,184 TL destek
ödemesi
2.durum: -40 kWh x 43 krş = 17,2 TL abonelik enerji bedeli
Her iki bedel için de dağıtım sistem kullanım bedeli (dskb) ve diğer
bedellerin ilavesi uygulaması yapılacaktır. Yani ilk bedelden dskb ve
diğer bedeller düşülerek alacak yazılacak, ikinci bedele ise dskb ve
diğer bedeller eklenerek borç yazılacaktır.
Her iki durumunda 15’er gün sürdüğü varsayıldığında:
190 x 15 = 2850 kWh x 0,133 $/kWh x 5,31 TL/$ = 2012,76 TL (alacak)
40 x 15 = 600 kWh x 43 krş = 258 TL (borç)
 Güneş enerjisi:
Apartmanın çatısında güneş enerjisi tesisi kurulması (3)
Bu durumda apartmana 2012,76 TL destek bedeli ödemesi ve 258 TL
abonelik enerji bedeli borcu olduğu görülecek ve apartman 2012,76-258 =
1754,76 TL (dskb ve diğer bedeller kesintisi hariç) olmak üzere aylık destek
bedeli alacaktır.
Ancak bu kişilerin kendi üretimlerinden kullandıkları enerji bedelini de
hesaplamak gerekecektir. Buna göre; 15x160=2400 kWh ve 15x240=3600
kWh üretimden 6000 kWh elektrik tüketimi yapıldığı bulunacaktır.
Üretim yapılmasaydı bu enerji için 43 krş üzerinden abonelik enerji bedeli
ödenecek;
6000 kWh x 43 krş = 2580 TL (dskb ve diğer bedeller hariç) enerji bedeli
olarak elektrik faturası ödemesi yapılacaktı.
Sonuç olarak; apartmanın fizibilite, yatırım ve işletme maliyetleri
ihmal edilmek kaydıyla;
– 1754,76 TL destek ödemesi alacağı (dskb ve diğer bedeller
kesintileri hariç),
– 2580 TL elektrik faturası ödemekten muaf olduğu söylenebilir.
(dskb ve diğer bedeller ilave edilmeden)
Güneş enerjisi:
Apartmanın çatısında güneş enerjisi tesisi kurulması (3)

 [1] Bu bedel yaklaşık olup, Aralık 2018 Fonsuz Tarifeler

Tablosundan mesken abonesi için enerji bedeli olarak alınmıştır.
 Güneş enerjisi: GES elemanları
1. Güneş panelleri
Güneşten gelen ışığı doğruca elektrik akımına çeviren
cihazdır. Güneş panellerinin ürettiği elektriği depolama
özelliği yoktur, bu nedenle üretilen enerjinin akülere
depolanması gerekmektedir.
İhtiyacın az olduğu akülü sistemlerde 150W’a kadar olan
güneş panellerinin kullanılması uygundur. Bu sistemde
PWM şarj kontrol cihazı kullanılması yeterlidir. Ancak bir
evin tüm ihtiyacını karşılayacak sistemlerde büyük
güçlerdeki güneş panellerinin kullanılması gerekir, örneğin
250W gibi. Bu sistemde de kayıpların en az olması için
MPPT özellikli şarj kontrol cihazının kullanılması şarttır.
Güneş enerjisi: GES elemanları
2.Şarj Kontrol Cihazı
 Şarj kontrol cihazı güneş panelinden elde edilen
gerilimi istenilen gerilim değerine düşürmede
kullanılır. İki gruba ayrılır:
 PWM Şarj kontrol cihazı: Led ya da LCD ekran
üzerinden akü durumu, şarj durumu takip
edilebilmektedir.
 MPPT Şarj kontrol cihazı: Maksimum güç noktasını
izleme tekniği ile çalışır. Aküyü mevcut maksimum
enerji ile doldurulmasını sağlar
Güneş enerjisi: GES elemanları
3.İnverter (evirici-dönüştürücü)
 Güneş paneli vasıtasıyla akü doğru akımla şarj edilir,
akülerden alıp alternatif akıma çevirmeye yarayan
cihazdır. Off-grid inverterler genel olarak dalga
çıkışlarına göre ikiye ayrılır:
 Modifiye sinüs inverter: Kare dalgaların sayısını
artırarak merdiven basamağı şeklinde tam sinüs
dalgayı taklit eder. Televizyon, aydınlatma vs. gibi
cihazları sorunsuz çalıştırırlar.
 Tam sinüs inverter: Tam sinüs dalga üreten bu
inverter ile buzdolabı, çamaşır makinası, su pompası
gibi evsel cihazlar ya da endüstriyel cihazların off-grid
uygulamalarında sorunsuz kullanılabilir.
 Güneş enerjisi: GES elemanları
4.Akü grubu
 Akü elektrik enerjisini depo edip istenildiği zaman
devresine alıcı bağlanarak depolanan enerjiyi tekrar
elektrik enerjisine çeviren cihazdır. Akünün verimini ve
ömrünü belirleyen en önemli unsur döngü sayısıdır. Döngü
sayısı akünün kaç defa deşarj ve şarj olacağını belirleyen
özelliktir.
 Off grid sistemlerde genellikle kullanılan aküler
aşağıdaki gibidir:
 Kuru akü: Bakımsız ve kapalı olan bu akülerin içerisinde
elektrolit bulunmaz. Bu nedenle yatay ya da dikey her türlü
konumlamada rahatlıkla kullanılabilirler.
 Jel akü: Tam kapalı ve bakımsız olan bu aküler kuru tip
akülere göre döngü sayısı yaklaşık %50 daha fazladır.
 OPzS akü: Kesintisiz enerji kaynağı olarak küçük alanlarda
yüksek güç ihtiyacı olduğunda OPzS akü kullanılması
gerekir.
 Güneş enerjisi: GES elemanları
4.Akü grubu
 Uzun ömürlü sulu tüp kalıp aküler (OPzS akü)
Tasarım ömrü: 20ºC'de 20 yıldan fazla, 30ºC'de 10 yıldan fazla, 40ºC'de 5
yıldan fazla. %80 şarj boşalma derinliğinde maksimum 1500 devirlik devir
beklentisi. DIN 40736, EN 60896 ve IEC 896-1'e uygun bir şekilde
üretilmiştir.
Düşük bakım
Normal çalışma koşulları altında ve 20ºC'de, her 2 – 3 yılda bir damıtılmış
su eklenmelidir.
Kuru şarjlıdır veya elektrolit dolu kullanılmaya hazırdır
Aküler, elektroliti dolu veya (uzun süreli depolama, konteynır taşıması
veya hava taşıması için) kuru şarjlı olarak kullanılabilir. Kuru şarjlı pillere
seyreltilmiş sülfürik asit doldurulmalıdır (yoğunluğu 1,24kg/l @ 20ºC).
Elektrolit, soğuk iklimler için daha güçlü veya sıcak iklimler için daha zayıf
olabilir.
 Güneş enerjisi:
 Sonuç olarak off grid sistem tasarımında aşağıdaki
hususlar göz önüne alınıp hesaplama yapılmalıdır:
 1-Günlük kullanılacak aletlerin tüketim değerlerinin
kullanım sürelerine göre toplam tüketimin Wh cinsinden
hesaplanması
 2-Sistemin kurulacağı yerin güneşlenme süresi ve güneş
radyasyon değeri göz önüne alınarak güneş panelinin
gücü ve adetinin belirlenmesi
 3-Akü şarj kontrol cihazının kapasitesinin belirlenmesi
 4-Evirici-inverter kapasitesinin belirlenmesi
 5-Depolamanın yapılacağı akü grubunun kapasitesinin
belirlenmesi
 6-Panellerin kurulacağı alanda olası gölge miktarının
belirlenmesi
 7-Sistemin montajında kullanılacak uygun
konstrüksiyonun ve kablolamanın yapılması.
 Güneş enerjisi:
GES Analizi
GES‘in verimli olarak çalışabilmesi için sistemi etkileyen birçok
parametre vardır. Bu parametreler güneşten gelen ışınım şiddetinden
başlayarak sistemin sonundaki alıcıları (cihazlar, aydınlatma elemanları
vs.) çalıştırmak için gereken AC gerilimin verildiği noktaya kadar değişik
noktalarda karşımıza çıkmaktadır.
GES‘nin kurulması için öncelikli olarak günlük tüketilecek enerji miktarı
belirlenmelidir. Bu değer sistemde kullanılan elektrikli cihazların harcamış
oldukları güç miktarı ve kullanım süreleri ile doğrudan ilişkilidir ve
kullanıcı isteklerine göre belirlenir.
Daha sonra sistemde kullanılacak panel türü seçilir ve her bir panelin
verimi göz önüne alınarak sistemdeki panel sayısı bulunur. Güneş
panellerinin verimleri yaklaşık olarak %15 civarındadır.
Panel sayısı belirlendikten sonra sistemin şebekeden bağımsız olarak
kurulacağı göz önüne alınarak sistemde kullanılacak akü kapasitesi ve
sayısı belirlenir.
 Güneş enerjisi:
GES Analizi
Akü kapasitesi günlük harcanan elektrik miktarının, aküden alınacak
gerilim değerine oranıyla hesaplanır. Elde edilen ve depolanan
gerilim doğru akım olduğundan elektrikli cihazların kullanımına
uygun hale getirmek için inverter kapasitesi bulunmalıdır. İnverterler
doğru akımı %85‘ e yakın bir oranla alternatif akıma dönüştürürler.
GES‘in verimini etkileyen parametreler; sıcaklık, gölgelenme,
eşleştirme kayıpları, çevirici kayıpları, depolama kayıpları ve panelin
yerleştirilme açısı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu belirtilen
değişkenlerin her biri fotovoltaik sistem tasarımında dikkat edilmesi
gereken önemli değişkenlerdir.
GES‘in kurulmasında önemli rol oynayan değerlerden biri yatay
düzleme gelen bölgesel güneş ışınımı değerleridir. Güneş ışınımı
değerleri sistemin kurulmasında kullanılacak panel sayısını
belirlemede kullanılmaktadır.
Güneş enerjisi:
GES Analizi
1. http://www.eie.gov.tr/turkce/YEK/gunes/tgunes.html
2. Kropp, R., Solar Expected to Maintain its Status as the World's Fastest-Growing Energy
Technology, Sustainability Investment News, March 2009.
3. Bouzidi, K., Chegaar, M. ve Bouhemadou, A., Solar Cells Parameters Evaluation Considering
the Series and Shunt Resistance, Solar Energy Materials and Solar Cells, 91 (2007) 1647-
1651.
4. Chegaar, M., Ouennoughi, Z. ve Guechi, F., Extraction DC Parameters of Solar Cells Under
Illumination, Vacuum, 75 (2004) 367-372.
5. Chegaar, M., Ouennoughi, Z. ve Hoffmann, A., A New Method for Evaluating Illuminated
Solar Cell Parameters, Solid-State Electronics, 45 (2001) 293-296.
6. Chegaar, M., Azzouzi, G. ve Mialhe, P., Simple Parameter Extraction Method for Illuminated
Solar Cells, Solid-State Electronics, 50 (2006) 1234-1237.
7. Şahin, A.D., Dinçer, İ. ve Rosen, M.A., Thermodynamic Analysis of Solar Photovoltaic Cell
Systems, Solar Energy Materials and Solar Cells, 91 (2007) 153-159.
8. Şen, Z., Solar Energy Fundamentals and Modeling Techniques, Springer-Verlag London Ltd,
2008.
9. Masters, G.M., Renewable and Efficient Electric Power Systems, John Wiley & Sons, New
Jersey, 2004.
10. Bali, T. Farklı Tiplerdeki PV Modüllerin Nemli Hava Koşullarında Etkinliğinin Termodinamik
Analizi, TÜBİTAK-MAG Hızlı Destek, No: 107M642, 2009.
11. www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/5219