Professional Documents
Culture Documents
ΤΟ ΕΥΠΑΛΙΟ 152
ΤΟ ΕΥΠΑΛΙΟ 152
Η Δωρίδα
πλήρωσε το
“κόκκινο”
της Ναυπακτίας! Σελ. 3
Ο μεσαιωνικός
οικισμός
«Λαμπινό»
στη Δωρίδα
Σελ. 10-11
Το TihioRace
πρεσβευτής
Βλάκες και μάγκες
στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία
Σελ. 7
της Δωρίδας Σελ. 15
Σελίδα 2
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
Λουκοπούλου Παρασκευή (Βούλα) Ευπάλιο, επίσης οδοντίατρο Παναγιώτη Λουκόπου- Γεώργιος Δ. Κατσίκας
Έφυγε στις 20 Ιανουαρίου σε ηλικία 95 ετών η αρ- λο. Άσκησε το λειτούργημά της για δεκαετίες στη Έφυγε στις 24 Φεβρου-
χόντισσα , οδοντίατρος των φτωχών Ναύπακτο. Δημιούργησαν μια θαυμάσια οικογένεια αρίου 2021 ο Γιώργος
όπως την αποκαλούσαν, Παρασκευή με δύο παιδιά, την Άντυ οδοντίατρο Κατσίκας σε ηλικία 84
(Βούλα) Λουκοπούλου, με καταγωγή και τον Γιάννη επιχειρηματία που ετώνΕίχε γεννηθεί το
από τη Ναύπακτο. Ήταν κόρη μιας τους χάρισαν πολλά εγγόνια και δι- 1937 στην Μαγού-
πολυμελούς επώνυμης οικογένειας σέγγονα. Αγάπησε το Ευπάλιο σαν λα Δωρίδας(Παλαιά
του επιχειρηματία Παπαγεωργακό- δεύτερη πατρίδα της και δέθηκε με Ράχη). Ήταν παντρε-
πουλου και η αγαπημένη ανιψιά του τους ανθρώπους του όχι μόνο σαν μένος με την ΓΕΩΡΓΙΑ
βουλευτή Ιωάννη Ιντζέ που την είχε γιατρός αλλά και με την κοινωνική το γένος ΜΠΑΜΠΟΥ.
σαν κόρη του. Από τα χέρια της εί- της παρουσία. Στήριξε με το σύζυγό Απέκτησαν δύο κόρες
χαν περάσει εκατοντάδες συμπατρι- της ενεργά και ανώνυμα φορείς και την Δήμητρα και τη
ώτες Ναυπάκτιοι και Δωριείς κι όλοι συλλόγους που πάσχιζαν δίπλα στον Μαρία. Από την Δήμη-
έχουν να λένε μόνο καλά λόγια για άνθρωπο. Έφυγε πλήρης ημερών, τρα έχει δύο εγγόνια,
τον άνθρωπο και τη γιατρό τους.“Το ήρεμα και αθόρυβα, όπως ήταν και τα οποία υπεραγαπού-
γιατρείο της μύριζε ευγένεια και φι- η ζωή της. Η εξόδιος ακολουθία έγι- σε, την Αναστασία και
λοξενία” έγραψε σε ανάρτηση συ- νε στις 21 Ιανουαρίου από την Αγία τον Σταύρο.Απόφοιτος
μπολίτισσά της, ενώ πάμπολλες ήταν Παρασκευή Ναυπάκτου και η ταφή της Παντείου Σχολής
παρόμοιες συγκινητικές και τρυφε- της στο κοιμητήριο του Αγίου Στε- Πολιτικών Επιστημών.
ρές αναρτήσεις στο facebookπου φάνου δίπλα στον αγαπημένο της Μετά την αποφοίτη-
την κατευόδωναν στο μακρινό τα- σύζυγο. Καλό ταξίδι στο Παράδεισο ση του από την Σχολή
ξίδι.Σπούδασε οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο της Κυρία Βούλα μας. του ΟΤΕ διορίστηκε στο Τηλεπ. Κέντρο Λιδωρικί-
Αθήνας όπου γνωρίστηκε με το σύζηγό της από το Π.Ν.Λ. ου (1963).Το 1965 μετατέθηκε στο νεοσύστατο
Τηλεπ. Κέντρο ΕΥΠΑΛΙΟΥ ως προϊστάμενος.Το
1971 μετατέθηκε στην Αθήνα απ’ όπου και συ-
Δεληκωστοπούλου Βασιλική Παπαϊωάννου Παν. Χαράλαμπος νταξιοδοτήθηκε το 1993.Στον ΟΤΕ είχε μια άριστη
Έφυγε σε ηλικία 66 Κεραυνός εν σταδιοδρομία με ανώτερη βαθμολογική εξέλιξη.Η
ετών στις 4 Φεβρου- αιθρία ήταν το εξόδιος ακολουθία του και ταφή έγινε την επο-
αρίου2021 μετά από άκουσμα του μένη 25 Φεβρουαρίου, στο κοιμητήριο Ζωγράφου
χρόνια ασθένεια η θλιβερού μα- Αττικής.Ήταν ένας ήρεμος και αγαπητός άνθρωπος
Βασιλική Δεληκω- ντάτου στις 2 στην κοινωνία του Ευπαλίου, της Δωρίδας και των
στοπούλου σύζυ- Φεβρουαρίου πολλών συναδέλφων και συγγενών.Θα λείψει στην
γος του Χρήστου 2021. Έφυ- γυναίκα του, τα παιδιά του, τα εγγόνια του αλλά
Δεληκωστόπουλου. γε στα 43 του και στην αγαπημένη του ανιψιά ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΖΗ-
Ήταν καθηγήτρια χρόνια ο Χα- ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ, που μετά τον θάνατο της μητέρας
Αγγλικών με κατα- ράλαμπος Παν. της Τούλας, ζούσε με την οικογένειά του.
γωγή από την Δη- Παπαϊωάννου. Καλό Παράδεισο αγαπημένε μας Γιώργο.
μητσάνα Αρκαδίας. Κανείς δεν μπο-
Όμως αγάπησε το ρούσε να το
Ευπάλιο περισσότε- πιστέψει. Ένας Ψιμάδας Δ. Αθανάσιος
ρο κι απ΄το χωριό ζωντανός, υγι- Πλήρης ημερών σε
της, όπου συχνά- ής και αθλητι- ηλικία 95 ετών έφυγε
πυκνά το επισκεπτόταν και ομόρφυνε τις ψαλμωδί- κός άνθρωπος στις 9 Φεβρουαρίου
ες του Αϊ-Γιώργη με τη θαυμάσια φωνή της. Ήταν να φύγει έτσι ο Θανάσης Ψιμάδας .
ένας πραγματικά υπέροχος άνθρωπος, σύζυγος και απροσδόκητα. Τα πρώτα χρόνια της
μητέρα κι όσοι την γνώρισαν έχουν να λένε για την Όλη η Δωρίδα αποσβολωμένη αδυνατούσε να το ζωής του πέρασε στο
αγάπη της προς όλους και την καλοσύνη της. Με το χωνέψει και πιο πολύ οι γονείς του Πάνος και Λίνα, Ευπάλιο ασχολούμενος
άνδρα της Χρήστο έκαναν μια θαυμάσια οικογένεια απαρηγόρητοι και συντετριμμένοι. Ο Μπάμπης γεν- με αγροτικές εργασίες
αποκτώντας 4 παιδιά, την Παναγιώτα, τον Ανδρέα, νήθηκε στην Πάτρα το 1978, με καταγωγή από τη έχοντας στη δούλεψή
τον Δημήτρη και την Ελένη, όλα παντρεμένα που Λιδωρίκι, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Ευπά- του για τις ανάγκες
τους χάρισαν 6 εγγόνια. Η εξόδιος ακολουθία και λιο και τελευταία κατοικούσε στη Ναύπακτο. Ήταν της εποχής και κάρο
ταφή της έγινε στο Αϊ-Λιά. σωφρονιστικός υπάλληλος (εξωτερικός φρουρός) όπως θα θυμούνται οι
στις φυλακές Μαλανδρίνου. Ήταν το αγαπητό παιδί παλαιότεροι . Επίσης
τόσο στη κοινωνία της Δωρίδας και της Ναυπάκτου είχε δημιουργήσει και
όσο και μεταξύ των συναδέλφων του. Άφησε πίσω ταβέρνα για κάποια
του τους γονείς του και την αδερφή του βυθισμέ- χρόνια στην οικία Κασκαβέλη , στη γωνία απέναντι
νους στο πένθος αλλά και τους πολλούς συγγενείς από το περίπτερο της πλατείας. Αργότερα έφυγε
και καλούς φίλους. Καλό ταξίδι στον Παράδεισο για την Αθήνα όπου είχε πλούσια επαγγελματική
αγαπημένε μας Μπάμπη. δραστηριότητα. Με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα απέ-
κτησαν μια θαυμάσια οικογένεια με δύο παιδιά,
Βασίλειος Δ. Χάρος την Δήμητρα και τον Δημήτρη που τους χάρισαν
5 εγγόνια και δύο δισέγγονα. Καλό ταξίδι στον
Στις 2 Μαρτίου 2021
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: Ένωση Ευπαλιωτών Δωρίδας παράδεισο Κυρ- Θανάση.
έφυγε σε ηλικία 82 χρό-
ΕΚΔΟΤΗΣ Περικλής Ν. Λουκόπουλος νων ο καλοκάγαθος Βα-
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: 6972-318317 σίλης Δ. Χάρος, ο αγαπη- Κοτζαμάνης Δ. Θεμιστοκλής
perilouko@yahoo.gr μένος όλων Βασίλης του Στις 15 Ιανουαρίου
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ: Λένα Δ. Αναγνωστοπούλου Μαρκάτου, της Πλατείας 2021 έφυγε σε ηλικία
και της αγροτιάς. Έζησε 82 ετών ο Κοτζαμά-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Γιώργος Π. Ανδρεόπουλος όλα του σχεδόν τα χρό- νης Δ. Θεμιστοκλής
νια στο Ευπάλιο ασχο- . Έζησε μια ήρεμη
ΝΟΜΙΚΟΣ λούμενος με αγροτικές
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Έφη Χρ. Μίχου ζωή. Στα νεανικά του
και κτηνοτροφικές εργα- χρόνια είχε εργαστεί
SITE: Κώστας Ν. Ζέρβας σίες βοηθώντας την οικο- στο περίπτερο του
γένεια του. Ήταν ένα από Ευπαλίου. Στη συνέ-
ΝΕΑ ΔΡΟΣΑΤΟΥ: Μπάμπης Χρ. Αλεξανδρής τα 5 παιδιά του Δημητρί- χεια εργάστηκε στην
ΑΘΛΗΤΙΚΑ: Τάσος Ν. Τσόλκας ου Χάρου. Αδέρφια του η μακαρίτισσα Κατίνα, η εταιρεία ΙΖΟΛΑ και
Ντίνα, ο Μπάμπης και ο Πάνος. Ήταν ο πιο άκακος τέλος διορίστηκε και
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ Σπύρος Γ. Πριόβολος
Ευπαλιώτης και αγαπητός από όλες και όλους. Τε- εργάστηκε στο ΙΚΑ
ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Νατάσσα Κ. Πενταγιώτη λευταία η υγεία του είχε επιβαρυνθεί και είχε την απ΄ όπου και συντα-
Παναγιώτης Κ. Κουφάκης θαλπωρή των αδερφών του και ιδιαίτερα της Ντί- ξιοδοτήθηκε. Ήταν
ART DIRECTOR: Ελίνα Α. Τσιρόγκα νας. Η εξόδιος ακολουθία έγινε από τον Αϊ- Γιώργη παντρεμένος με την
και η ταφή στο κοιμητήριο του Αϊ-Λιά. Καλό σου Αθανασία. Η εξόδιος ακολουθία έγινε στις 16 Ια-
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Μάκης Γ. Πριόβολος ταξίδι αγαπημένε μας φίλε Βασίλη, εκεί που αξίζει νουαρίου από τον Αϊ-Γιώργη Ευπαλίου και η ταφή
ΕΚΤΥΠΩΣΗ: WHO IS WHO - www.wiw.gr να πας. Στον Παράδεισο. στον Αϊ-Λιά.
Φραντζή 7 - 11743 Αθήνα Η Ένωση Ευπαλιωτών
Σελίδα 3
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Η Δωρίδα πλήρωσε το
“κόκκινο”της Ναυπακτίας!
Όλους τους πρώτους μήνες μετα το δεύτερο ξέσπα- ες αναφέρουν ότι τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 30! Παλασκώνη, όλο αυτό το διάστημα προχώρησεστις
σμα της πανδημίας από το Φθινόπωρο η Δωρίδα κα- Πολλοί ήταν αυτοί που μεταφέρθηκαν στο Νοσοκο- παρακάτω ενέργειες:
τάφερε να παραμείνει σχεδόν λευκή από κρούσμα- μείο της Άμφισσας και άλλοι στην Αθήνα. • Σε συνεργασία με την Περιφέρεια Στερεάς Ελ-
τα. Όμως τελικά δεν άντεξε. Η γειτονική Ναυπακτία Μπροστά σ΄αυτήν την κατάσταση ο Δήμος κήρυξε συ- λάδας οργάνωσε και διεξήγαγε δωρεάν πολλαπλές
μπήκε για τα καλά στο «βαθύ κόκκινο», με αποτέλε- ναγερμό παίρνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα, ενώ για έκτακτες και μαζικές επαναληπτικές δειγματοληψίες
σμα να μεταδώσει τον ιό και στη Δωρίδα. κάποιες μέρες δεν λειτούργησαν και οι υπηρεσίες του. διαγνωστικών ελέγχων (rapid- tests)
Κι αυτό ήταν αρκετά εύκολο, αφού είναι γνωστοί Παράλληλα ξεκίνησε διαδοχικά να πραγματοποιεί • Μετά από συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες,
οι κοινωνικοί, εμπορικοί, εκπαιδευτικοί, επαγγελμα- δωρεάν rapidtests σε Ευπάλιο, Λιδωρίκι, Ερατεινή, προχώρησε σε απολυμάνσεις των σχολικών και δη-
τικοί δεσμοί των δύο περιοχών. Με τη σειρά της βέ- Κροκύλειο και Γλυφάδα σε συνεργασία με την ομά- μοτικών κτιρίων.
βαια και η Ναυπακτία είχε φτάσει σ΄ αυτό το σημείο δα διαχείρισης covid-19 της Περιφέρειας Στερεάς • Σε άμεση επαφή με τον Περιφερειάρχη Στερεάς
λόγω της στενής για τους ίδιους λόγους σχέσης που Ελλάδας. Τα αποτελέσματα μερικών εκατοντάδων Ελλάδας Φάνη Σπανό, με το επιτελείο του Υπουρ-
έχει με την Πάτρα, που έβραζε κυριολεκτικά από κο- που προσήλθαν για να πραγματοποιήσουν το τεστ γού Πολιτικής Προστασίας Νίκου Χαρδαλιά, με όλες
ρονοϊό. Εδώ, εκτός των άλλων, είχαμε σύμφωνα ήταν αρνητικά, εκτός 3 περιπτώσεων που βρέθηκαν τις εμπλεκόμενες Δημόσιες Υπηρεσίες καθώς και
με τους λοιμωξιολόγος πάρα πολλά κρούσματα που θετικά. Όμως, δυστυχώς, για ανεξήγητους λόγους με τις Αστυνομικές Αρχές προέβη και ενίσχυσε την
ήταν ασυμπτωματικά. Ήταν η προσέ- εφαρμογή του συνόλου των μέτρων προστασίας
δηλαδή πραγματικά κινού- λευση ήταν που επιτάσσει το πρωτόκολλο covid-19
μενες βόμβες στην πόλη. πολύ χαμη- • Προέβη σε άμεση ενημέρωση των πάντων σε πε-
Είναι χαρακτηριστική πανε- λή και δεν ρίπτωση εντοπισμού νέου κρούσματος, σύμφωνα
πιστημιακή έρευνα ότι ένας ξεπέρασε με το πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ, σεβόμενος τα προ-
στους δύο που μολύνονται το 10% σωπικά δεδομένα τα οποία προστατεύονται στην εν
από SARS-CoV-2 είναι ασυ- του πληθυ- λόγω περίπτωση.
μπτωματικοί. σμού. • Διατήρησε σε επιφυλακή τα στελέχη και τους
Στη Ναυπακτία η εξάπλωση Από την υπαλλήλους που εμπλέκονται στις δράσεις σχετικά
του ιού ήταν τεράστια με πλευρά του με τον covid-19, σε 24ωρη βάση, για την άμεση
κρούσματα επιβεβαιωμένα, ο Δήμαρχος υποστήριξη και επέμβαση όπου χρειαστεί.
σε Γυμνάσια, Λύκεια, ερ- Γιώργος Δυστυχώς όμως δεν ήταν λίγα τα κρούσματα απει-
γοστάσια, Δημοτικές Υπη- Καπεντζώ- θαρχίας συμπολιτών μας στην τήρηση όλων των
ρεσίες και πολλούς άλλους νηςκάλεσε κανόνων υγιεινής που προβλέπονται και επιβάλλο-
χώρους, ενώ τα μη επιβε- τους πο- νται. Για τον λόγο αυτό ο Δήμαρχος σε ανακοίνωσή
βαιωμένα ήταν πολύ περισ- λίτες να του ανέφερε “πως αυτή την ώρα οφείλουμε όλοι
σότερα που μεταφέρθηκαν τηρούν αυ- να σταθούμε αντάξιοι των κρίσιμων περιστάσεων,
σε όλα τα γειτονικά χωριά, στηρά τα προστατεύοντας την υγεία όλων, το ύψιστο αγαθό
ενώ είχαμε και θανάτους. μέτρα προ- της ζωής”.
Έτσι ο ιός “πέρασε” και το Μόρνομε αποτέλεσμα να στασίας προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά, Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι πολύ μεγαλύτερη
υπάρξει διασπορά και κρούσματα σε όλα σχεδόν τα τονίζοντας πως ο Δήμος καταβάλει κάθε δυνατή ήταν η διασπορά κρουσμάτων στον γειτονικό Δήμο
χωριά κυρίως της Νοτιοδυτικής Δωρίδας. προσπάθεια ώστε και- πέραν του ρόλου του- να Δελφών (Παρνασσίδα) με εκατοντάδες κρούσμα-
Όμως θετικά κρούσματα είχαμε και στην ορεινή Δω- επιλύονται άμεσα τα προβλήματα που προκύπτουν τα που είχαν παρουσιαστεί σταδιακά από το τέλος
ρίδα με εστία το Λιδωρίκι και αφορμή… μία κηδεία. από την εμπλοκή πολλών φορέων στην καταγραφή Οκτωβρίου σε περιοχές εργοταξίων μεταλλείων,
Χωρίς στοιχειώδεις προφυλάξεις συγκεντρώθηκαν αλλά και τον έλεγχο των κρουσμάτων. ιχθυοκαλλιέργειες, φυλακές και κύρια σε Άμφισσα
δεκάδες πολίτες σ΄ ένα σπίτι, με αποτέλεσμα κά- Καθημερινά οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Δήμου παρα- και Ιτέα.
ποιος ή κάποιοι που μετέφεραν τον ιό από Αθήνα κολουθούν τις εξελίξεις παρεμβαίνοντας όπου απαι- Η γενικότερη αυτή έξαρση οδήγησε την πολιτεία
να τον μεταδώσει τουλάχιστον σε 9 που επιβεβαι- τηθεί βάσει των όσων ορίζουν οι επίσημες οδηγίες και τον ΕΟΔΥ να θέσει και τη Φωκίδα στο “βαθύ
ώθηκαν αλλά, και σε πολλούς άλλους που δεν υπο- της πολιτείας. κόκκινο” από τις αρχές Μαρτίου σε ότι αφορά τους
βλήθηκαν σε τεστ και εξετάσεις αυτοπεριοριζόμενοι Ειδικότερα το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας,υπό τον κανόνες λειτουργίας της δημόσιας ζωής και τα περι-
σε καραντίνα για μέρες στο σπίτι τους.Πληροφορί- συντονισμό του αρμοδίου Αντιδημάρχου Κώστα οριστικά μέτρα.
Η πίτα 2021 της στο μέτρο των δυνατοτήτων του ο κα- στα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται
Ένωσης Ευπαλιωτών θένας και η καθεμία, να στηρίζει τον με τους ήρωές της.
Η φετινή χρονιά λόγω κορωνο- ιστορικό μας σύλλογο για να μπορεί Το ημερολόγιο είναι ιστορικού και συλ-
ϊού είναι μια πολύ διαφορετική να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του λεκτικού χαρακτήρα με τίτλο:
χρονιά. Έτσι αυτή η διαφορετι- που είναι η διαρκής προσφορά στα κοι- “Η ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ
κότητα επηρέασε και την παραδοσιακή νωνικά, πολιτιστικά, ιστορικά, αναπτυ- 1821”.
ετήσια εκδήλωση της Ένωσης με το ξιακά δρώμενα του Ευπαλίου. Ο Τάκης Η Δωρίδα, στην καρδιά της Ρούμελης,
“κόψιμο της πίτας”. Το Δ.Σ. παίρνο- που έχει βραβευθεί κατά τον παρελ- με τις ηρωικές μορφές του Διάκου
ντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προ- θόν από την Ένωση για την προσφο- και του Μακρυγιάννη, την πληθώρα
φύλαξης πραγματοποίησε το κόψιμο ρά του και φέτος μέσω της εταιρείας των οπλαρχηγών (Σκαλτσοδήμος, Σι-
στα γραφεία της Ένωσης. Λόγω των “Σωληνουργεία Κορίνθου” του Ομίλου αφάκας, Ρούκης, Καλύβας, Αποκορί-
ειδικών συνθηκών απουσίασαν 3 του “ΒΙΟΧΑΛΚΟ” πρόσφερε ένα σημαντικό της, Φαρμάκης, Παπαπολίτηςκ.ά) με
Συμβουλίου που ήταν εκτός Αθήνας. χρηματικό ποσό. το «Καπετανοχώρι» της Ελλάδας την
Παραβρέθηκε και ως εκπρόσωπος των Αρτοτίνα έπαιξε σημαντικό και καθορι-
π. Προέδρων της Ένωσης η Λένα Ανα- Στους μαθητές Δωρίδας στικό ρόλο στον αγώνα της παλιγγε-
γνωστοπούλου, πρόεδρος τώρα της το ημερολόγιο του 1821 νεσίας.
Ελεγκτικής Επιτροπής. Η Ένωση ευχα- Το συλλεκτικό ημερολόγιο Η Δωρική Λευτεριά ξεκινάει ορμητικά
ριστεί τη Γιάννα Ανδρεοπούλου για τη της Δωρικής Αδελφότητας και θαρραλέα τον ματωμένο της δρό-
δημιουργία της ωραίας πίτας. Για την για το 1821 προσέφερε στους μο από τις πρώτες ημέρες του Αγώνα
ιστορία το φλουρί έπεσε στην Γενική μαθητές των Γυμνασίων και Λυκείων με τη θυσία – μαρτυρικό θάνατο του
Γραμματέα Έφη Μίχου. Με την ευκαι- Δωρίδας καθώς και σε όλους τους εκ- Διάκου στην Αλαμάνα (24 Απριλίου
ρία της συνάντησης (λόγω αποχής σε παιδευτικούς ο Δήμος Δωρίδας με τον 1821). Κι ο λαός της Δωρίδας μάτωσε
συνεδριάσεις Συμβουλίου) συζητήθη- αρμόδιο Αντιδήμαρχο Γιώργο Γλυμίτσα στο κλεισμένο Μεσολόγγι τρεις φορές.
καν και αρκετά θέματα που αφορού- και τον Πρόεδρο του Νομικού Προσώ- Ακολούθησαν οι μεγάλες θυσίες και
σαν το Ευπάλιο και δραστηριότητες που Παιδείας& Πολιτισμού Δημήτρη τ’ ολοκαύτωμα του Μοναστηριού της
της Ένωσης. Καραχάλιο και το μέλος του ΔΣ της Βαρνάκοβας και γύρω από το Λιδωρί-
Δωρικής Γιώργο Καλαντζή. κι και το Μοναστήρι του Κουτσουρού.
Η προσφορά του Η Δωρική Αδελφότητα (έτος ιδρύσε- Οι μάχες στην Πενταγιού και τα γύρω
Τάκη Κονιστή ως 1906) με την έκδοση του ιστορι- χωριά της Σεργούλας, της Βιτρινίτσας,
Μερικές φορές τα λόγια πε- κού ημερολογίου 2021, αφιερωμένο η εκστρατεία στο νησί των Τριζονίων
ριττεύουν, όταν οι πράξεις στα 200 χρόνια από την εθνεγερσία και ο αγώνας εξοντώσεως των τουρκι-
πρυτανεύουν. Για άλλη μία του 1821, έχει ως πρωταρχικό σκοπό κών θυλάκων στην ορεινή χώρα με τον
χρονιά ένας ευπατρίδης της Δωρίδας να αποτίσει έναν ελάχιστο φόρο τιμής ΚίτσοΤζαβέλλα, είναι τόποι θυσίας της
και μέλος της Ένωσης Ευπαλιωτών στους ήρωες, οπλαρχηγούς κι αγωνι- Επανάστασης του 1821 στη Δωρίδα.
Δωρίδας , ο οικονομολόγος Τάκης Κο- στές της Δωρίδας και να υπενθυμίσει Παραγγελίες του ημερολογίου μπο-
νιστής, έδωσε το μήνυμα της ανιδιο- - αναδείξει (κωδικοποιώντας ιστορικά ρεί να γίνουν μέσω email στο
τελούς προσφοράς . Ένα μήνυμα που γεγονότα και δράσεις του ηρωικού ’21) dorikiadelfotis@gmail.gr, στη συμβολι-
πρέπει να πάρουμε όλοι μας και να το ένδοξο ιστορικό παρελθόν του τό- κή τιμή: 5 €
μην αρκούμαστε μόνο σε λόγια, αλλά που μας, με έμφαση στη Δωρίδα και
Σελίδα 9
ΠΡΟΣΩΠΑ & ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Οδικός κόμβος Μαλαμάτων κλο εργασιών ,όχι μόνο στη Δωρίδα, αλλά και
Την επίσπευση κατασκευής του οδικού γενικότερα στη Φωκίδα λόγω διεκπεραίωσης με-
κόμβου Μαλαμάτων ζήτησε από την κα- γάλων υποχρεώσεων διακίνησης από και προς
τασκευαστική εταιρεία ο Περιφερειάρχης τις οικονομικές υπηρεσίες του Δήμου αλλά και
Φάνης Σπανός κατά την διάρκεια της επί- των Μοναστηριών της Δωρίδας.
σκεψής του για επίβλεψη στο έργο.
Πρόκειται για έργο προϋπολογισμού 800.000€ και Σ΄ ένα μήνα 1800 σεισμοί
οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει για τη βελτίωση στη Δωρίδα !
του υφιστάμενου ανισόπεδου κόμβου στη διασταύ- Δεν έφτανε ο κορωνοϊός, η Δωρίδα
ρωση της Εθνικής Οδού Άμφισσας - Αντιρρίου με είχε από κοντά και τους σεισμούς. Ούτε
τις τοπικές επαρχιακές του Μόρνου . λίγο ούτε πολύ μέσα στο Γενάρη και τον
Εκ της μελέτης προβλέπεται να εκτελεστούν χω- Φλεβάρη είχαμε ένα πραγματικά κρεσέντο με
ματουργικές εργασίες μεγάλης έκτασης, εργασίες 1800 περίπου μικρούς κυρίως και αλλά μεσαίους
οδοστρωσίας, ηλεκτροφωτισμού και δημιουργίας σεισμούς. Βέβαια μεγάλο όπως αυτόν της Ελασ-
δικτύου παροχέτευσης των παρακείμενων όμ- σόνας δεν είχαμε ούτε ως εκ τούτου και κάποιες
βριων υδάτων. Επίσης, σημαντικά τεχνικά έργα ζημιές ή προβλήματα.
πολύ κόπο ο καλλιτέχνης πρόσφερε το 2015 στην
υποδομής, για τη βελτίωση των συνθηκών Ο μεγαλύτερος σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ιν-
κοινωνία του Ευπαλίου το έργο του και η τοπική
κυκλοφορίας και ασφάλειας. στιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών,
κοινωνία το αγκάλιασε με χαρά και το αγάπησε.
Η συνολική προθεσμία για την εκτέλεση του έργου που έγινε στις 17 Φεβρουαρίου, είχε μέγεθος 4,9
Σοβαροί λόγοι όμως επέβαλαν την μεταφορά του
είναι οκτώ (8) μήνες και ο Περιφερειάρχης Στερεάς βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και το επίκεντρο εντο-
σε πιο ασφαλή θέση κι έτσι πριν λίγες μέρες τοπο-
Ελλάδας Φάνης Σπανός κάλεσε την κατασκευαστι- πίστηκε στον Κορινθιακό κόλπο περίπου 4 χλμ
θετήθηκε με πολύ προσοχή στο δρόμο προς την
κή εταιρία να τηρήσει το χρονοδιάγραμμα, αλλά Νότια της Δωρίδας, ενώ το εστιακό βάθος προσδι-
αστυνομία και στο πλακόστρωτο δίπλα στην όχθη
και να επισπεύσει -κατά το δυνατόν- τις εργασίες. ορίστηκε στα πέντε χιλιόμετρα.
του χειμάρρου που υπάρχει εκεί και φωτίζει από
Ο σεισμός αυτός έγινε χαράματα στις 5:30 με απο-
την καινούρια του θέση την Μαντήλω. Σύντομα
Τα ΕΛΤΑ στη Δωρίδα τέλεσμα να ξυπνήσουν έντρομοι οι κάτοικοι της
θα αποτελεί κι από εκεί το σημείο αναφοράς του
Με γρήγορα βήματα προχωρά ο εκσυγ- Δωρίδας και γενικότερα της Φωκίδας αλλά και σε
Ευπαλίου !
χρονισμός των ΕΛΤΑ ώστε σύντομα να άλλες περιοχές της δυτικής πλευράς του Κορινθια-
Ο δημιουργός Γιάννης Κωσταράς συμφώνησε για
γίνει ένας υγιής και αποτελεσματικός για κού κόλπου, Αχαΐα, Ναυπακτία, Κορινθία.
την μεταφορά κι αποχαιρέτησε το καράβι με τους
τους φορολογούμενους οργανισμός. Μία ώρα αργότερα είχαμε και νέο σεισμό αυτή τη
στίχους του Κων. Χατζόπουλου:
Αυτή είναι η φιλοσοφία της Κυβέρνησης όπως μας φορά 4,1 ρίχτερ με επίκεντρο το ίδιο σημείο και
«Τα πανιά άπλωσε πλέρια
την περιέγραψαν αρμόδιοι παράγοντες του Οργα- εστιακό βάθος τα 8 χιλιόμετρα.
Είναι πιο όμορφοι οι άγνωστοι πάντα γιαλοί»
νισμού. Πέραν αυτών όμως όλες τις επόμενες μέρες και
Ήδη το πρώτο βήμα γίνεται με την εθελουσία έξο- ώρες είχαμε πραγματικά ένα κρεσέντο μικρών σει-
Καταφύγιο αδέσποτων
δο όσων εργαζομένων πληρούν τις προϋποθέσεις , σμών που σύμφωνα με την καταγραφή σεισμολο-
ζώων στο Δήμο Δωρίδας
που αναμένεται να αποχωρήσουν μέχρι τέλος Μαρ- γικών κέντρων και ινστιτούτων έφτασαν σχεδόν
Στην κατασκευή καταφυγίου αδέσποτων
τίου σε όλη τη χώρα κάπου 1.900 εργαζόμενοι από τους 1800!
ζώων θα προχωρήσει ο Δήμος Δωρίδας
τους 5.200 του συνολικού δυναμικού. Όλοι οι σεισμολόγοι στις αναλύσεις τους ήταν κα-
με το έργο να έχει ενταχθεί στο πρόγραμ-
Στη Δωρίδα λειτουργούν 3 καταστήματα ΕΛΤΑ σε θησυχαστικοί. Το σημείο αυτό του Κορινθιακού
μα “ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ”,. Η σχετική απόφαση
Λιδωρίκι, Ευπάλιο και Ερατεινή. Άμεσα δεν τίθεται πάντα κατά καιρούς μας δίνει σεισμούς όχι όμως
του Υπουργείου Εσωτερικών ενέκρινε την πρόταση
θέμα για την συνέχιση της λειτουργίας τους, αλλά ισχυρούς ενώ η συνεχής εκτόνωση με πολλούς και
του Δήμου Δωρίδας που είχε υποβληθεί από τον
κανείς δεν γνωρίζει τι θα γίνει αργότερα αν δηλαδή μικρότερους είναι ένα θετικό σημείο.
Φεβρουάριο του 2020 για κατασκευή καταφυγίου
θα λειτουργούν με την σημερινή τους μορφή ή ως
αδέσποτων ζώων συντροφιάς συνολικού προϋπο-
πρακτορεία από ιδιώτες. Και το πλοίο … ταξίδεψε!
λογισμού 430.332,00 € (συμπεριλαμβανομένου
Με την εθελουσία έξοδο δήλωσαν συμμετοχή απο- Το εικαστικό έργο του καθηγητή Γιάννη
ΦΠΑ). Το ποσό αυτό επιμερίζεται σε χρηματοδό-
χώρησης ο ένας (1) υπάλληλος από τους 2 που Κωσταρά που κοσμούσε την παλαιά γέφυ-
τηση από το Υπουργείο Εσωτερικών με το ποσόν
υπηρετούν στον Λιδωρίκι, οι 2 από τους 3 που ρα και φώτιζε με τα πανιά του και το σκαρί
372.000 € και ίδιους πόρους του Δήμου 58.332€.
υπηρετούν στο Ευπάλιο και οι 3 που υπηρετούν του το χείμαρρο Μαντήλω, άλλαξε ρότα κι
Το καταφύγιο θα κατασκευαστεί σε περιοχή που
στην Ερατεινή. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες έβαλε πλώρη για άλλο σημείο του Ευπαλίου
έχει επιλεγεί στην Κοινότητα Μαλανδρίνου θα εί-
το κατάστημα του Ευπαλίου έχει μεγαλύτερο κύ- μόλις λίγα μέτρα πιο κάτω. Με πολλή αγάπη και
ναι 149 τ.μ. και θα έχει χωρητικότητα 48 ζώων.
Σελίδα 10
ΑΡΘΡΟ
Ο ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ “ΛΑΜΠΙΝΟ” ΣΤΗ ΔΩΡΙΔΑ Του Χρήστου Ι. Σιαμαντά
Όταν επισκέφτηκα τος2 γίνεται λόγος σε κάποια από αυτά, για «κώμη νου ,στα μέρη της Ι.Μ. Βαρνάκοβας, με οχυρή το-
πριν αρκετά χρόνια Λάμινος»3. Αναμφισβήτητα πρόκειται για παρα- ποθεσία ,που εμφανίζουν οι πιο πάνω βενετσιάνικοι
το Παλάτι των Δό- φθορά ,συν τω χρόνω, της λέξης «Λαμπινόν» ,που χάρτες ,εύλογα οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι
γηδων στη Βενετία, είναι η ονομασία του υπό έρευνα οικισμού ,όπως η εν λόγω σημαντική οχύρωση δεν είναι άλλη-
το μάτι μου έπεσε αποτυπώνεται και στην βενετοτουρκική συνθήκη στην περιοχή του μοναστηριού- από αυτήν στην
σε ένα χάρτη- τοι- ορίων του 1481 (για την οποία θα αναφερθούμε θέση «Παλαιόκαστρο» Φιλοθέης ,πρώην Γκουμαί-
χογραφία ,στην παρακάτω) . ους. Εκεί τοποθετεί ο διακεκριμένος αρχαιολόγος
αίθουσα της Συ- Συγκεκριμένα, σημειώνεται στο με αριθμό 30 έγ- και καθηγητής Πανεπιστημίου Γεώργιος Σωτηριά-
γκλήτου (Senatus) γραφο , χρονολογίας 1750 (Εγίρας 1165), της πα- δης ,μετά από έρευνά του στην περιοχή τον Ιού-
, στην ΒΑ πλευρά ραπάνω Συλλογής «...εκ των κληρικών της μονής λιο- Αύγουστο του 1906, το αρχαίο Κροκύλειο7,αι-
του , αν δεν κάνω Βαρνάκοβας της κειμένης εν τη κώμη Λάμινοςτης τωλικό πόλισμα ,που φέρει τείχη ,προφανώς της
λάθος. Εικόνιζε την υποδιοικήσεως Εβλενδερέκ...» .Και πιο κάτω στο περιόδου του 5ου - 4ου αι. π.Χ ,όπως υποδηλώνει
Κορινθιακό Κόλπο ίδιο κείμενο γίνεται αναφορά για κατάληψη το το σύστημα δόμησης ,κατάλοιπα των οποίων σώ-
-GolfodiLepantoγια 1745 (Εγίρας 1160) τριών μύλων στην θέση «Βα- ζονται μέχρι σήμερα. Το κάστρο πρέπει να ήταν
τους Βενετούς- με τοχώρι» του προκείμενου χωριού, που ανήκαν στο σε καλύτερη κατάσταση και πιο «λειτουργικό» τον
το κάστρο της Ναυ- μοναστήρι, από τον ιμάμη του τζαμιού «Βαρούσι»4 Μεσαίωνα.
πάκτου να δεσπόζει ,ενώ βορειοανατολικά του δια- της Ναυπάκτου. Δηλαδή η μονή εντοπιζόταν την Συνεπώς στην περιοχή του «Παλαιόκαστρου»
κρίνεται η ονομασία ενός οικισμού , «Lambino». εποχή εκείνη μέσα στα διοικητικά όρια του χωριού Γκουμαίων αναπτυσσόταν ο οικισμός του Λαμπι-
Αναμφίβολα επρόκειτο για έναν σημαντικό οικισμό Λάμινος , της υποδιοίκησης Εβλενδερέκ . -Διαφο- νού.
,μεσαιωνικών χρόνων (με την ευρύτερη σημασία ρετικός ήταν ο Καζάς (τουρκική διοικητική μονάδα) Επρόκειτο για οικισμό που η ζωή του ανάγεται
του όρου) ,που ο χρόνος ,στο μακρύ διάβα του σε που υπαγόταν με τα χρόνια η παραπάνω «υποδι- τουλάχιστον από τον 15οαι.μ.Χ και θα πρέπει να
«συνέργεια» με την ανθρώπινη λήθη, ήταν αιτία να οίκησις». Σε έγγραφα της μονής του 1725 φέρεται εγκαταλείφθηκε ,για άγνωστο λόγο, προς τα τέλη
εξαφανιστούν τα ίχνη του . να αποτελεί τμήμα της περιφέρειας του Καζά του 18ου αι. μ.Χ.
Δυο χάρτες του Κορινθιακού ,Βενετών , εμφανί- «Επουπαλή»(Ευπαλίου) και του 1748 του Κα- Περιλάμβανε στα όριά του ο οικισμός το μοναστήρι
ζουν τον οικισμό αυτό , σαν οχυρή θέση ( σκίτσο ζά«Οχτερέκ»5-. της Βαρνάκοβας και το πιθανότερο και τον χώρο
κάστρου) , ανατολικά της Ναυπάκτου ,με την ονο- Αυτό που δεν αφήνει καμία αμφιβο-
μασία «Labίna». Είναι του φυσικού και γεωγράφου λία για την θέση του οικισμού στην
περιοχή της Μονής Βαρνάκοβας
είναι το με αριθμό 29 έγγραφο
, χρονολογίας 1750 (Εγίρας
1165), που αναφέρει «...οι Χρι-
στιανοί των κωμών Βλαχοκά-
τουνον και Λάμινοςκαι Καρυά
των υπαγομένων εις τον Καζάν
(υποδιοίκησιν) Εβλενδερέκυπέ-
βαλον αναφορά εις την Πύλην
της Ευτυχίας (σημ. στον Σουλ-
τάνο) » .μάλλον για τον πιο
πάνω ιμάμη ,λόγω οικονομικής
διαφοράς μαζί του από δάνειο
που είχαν πάρει από τον ίδιο.
Βλέπουμε λοιπόν ότι στο έγ-
γραφο μνημονεύονται και τα
GiuseppeRosaccio, με χρονολογία 1606 και του γειτονικά χωριά , δυτικά της Λαμί-
χαρτογράφου Giovanni- FrancescoCamocio,του νου, «Βλαχοκάτουνο» ,το σημερινό
16ου αιώνα. Τρίκορφο Δωρίδας και η «Καρυά»6. Ερείπια Παλαιοκαστρου Φιλοθέης
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να τον «ξεθάψουμε» Στο έγγραφο με αριθμό 31 της Συλ-
μέσα από το μεγάλο βάθος των αιώνων που πέ- λογής , επίσης χρονολογίας 1750 (Εγίρας 1165), βορειοανατολικότερα, γιατί κτιριακά απομεινάρια
ρασαν ,από τότε που καταλάμβανε μια θέση στο αποκαλύπτεται ότι η Λάμινος είχε δυο οικιστικά υπάρχουν και στην τοποθεσία «Λειτουργού» .
ελληνικό γεωγραφικό ανάγλυφο, αποτελώντας ο υποσύνολα ,την Μεγάλη Λάμινο και εξ αντιδιαστο- Στα μέσα του τελευταίου αιώνα (18ου) ,όπως προ-
εντοπισμός του πρόκληση ,κεντρίζοντας το ενδια- λής και την Μικρή αναφέρθηκε, είχε το Λαμπινό (Λάμινος τότε) τους
φέρον του ερευνητή. Λάμινο. Γράφεται σχετικά: «...Οι Μοναχοί της Μο- δύο παραπάνω οικισμούς. Η «Μεγάλη Λάμινος» θα
Θα πρέπει εκ προοιμίου να ξεκαθαριστεί ότι ο οικι- νής Βαρνάκοβαςυπέβαλοναναφοράν εις τον Σουλ- ταίριαζε να τοποθετηθεί στον χώρο σήμερα του
σμός αυτός χωροθετούνταν μεταξύ Ναυπάκτου και τάνονδιαλαμβάνουσαν ότι ενώ έκπαλαι εξουσίαζον «Αϊ- Γιάννη του Ριγανά» ,ΝΑ του χωριού Φιλοθέη
Τολοφώνας -Βιτρινίτσας στο παρελθόν-στην Φω- τους μύλους τους κειμένους εν τη κώμη Μεγάλη ,κοντά στην περιοχή «Θέρμα». Στην θέση του ση-
κίδα. Αψευδές στοιχείο οι δύο παραπάνω χάρτες Λάμινοςκαι κατέβαλλον τους φόρους και τα νενο- μερινού ναού ,που κτίσθηκε το 1962 ,αφιερωμένος
,που τον φανερώνουν ανατολικά μεν της Ναυπά- μισμένα τέλη ετησίως ...» στη συνέχεια μιλούν για στο Γενέθλιο (ή Γενέσιο) του Ιωάννου του Προ-
κτου και δυτικά του εν λόγω χωριού ,όπου τοποθε- την ιδιοποίησή τους (από ποιον άλλον ;) από τον δρόμου, υπήρχε παλαιότερο μοναστηριακό κτίσμα,
τείται από τους συντάκτες τους και εκεί «κάστρο», παραπάνω ιμάμη του «τεμένους Μεχμέτ» (σημ. του οποίου η κατασκευή ανάγεται πριν το 1204
με την ονομασία «Vedreniza»,που δεν το ίδιο με του και σώζεται υπόλειμμα του νοτίου τοίχου του9. Η
παραπέμπει πουθενά αλλού παρά μό- Βαρουσίου) ,που Μονή έφερε την ονομασία του Αγίου Ιωάννη του
νον στον αρχαίο οχυρωματικό περί- τους θεωρούσε Προδρόμου και αποτελούσε μετόχι της μεγαλύτε-
βολο στην θέση «ΜαΚιού» της περι- «βακουφικά εξαρ- ρης Μονής της Βαρνάκοβας ,ενώ ήδη το 1837 είχε
οχής της Τολοφώνος1. Συνεπώς είναι τήματα» του τζα- διαλυθεί ,όπως φανερώνει της ίδιας χρονολογίας
σαφές ότι έκειτο σε αρκετή απόσταση μιού του. έγγραφο των μοναχών του μοναστηριού της Βαρ-
,δυτικότερα της Τολοφώνος και της Δεν υπήρχαν μό- νάκοβας10 . Στο παρακείμενο φαράγγι της Μανδή-
Ερατεινής. νον μύλοι ,που λως συναντάμε σήμερα ερείπια δύο μύλων (στην
Πού θα πρέπει όμως να γίνει έρευ- εκμεταλλεύετο το δυτική πλευρά της χαράδρωσης) και το πιο πάνω
να στα δυτικά της Τολοφώνας ,όταν μοναστήρι στη , με αριθμό 31, έγγραφο της Συλλογής Ξανάλατου
πρόκειται για μία μεγάλη έκταση, με Λάμινο,αλλά και αναφέρεται σε μύλους του μοναστηριού στην θέση
(αρχαίες) οχυρωματικές θέσεις μέχρι λιβάδια μέσα στην της «Μεγάλης Λαμίνου». Στην τοποθεσία αυτή (με
τη Ναύπακτο; περιφέρειά της, το αγιωνύμιο «ΑγιάννηςΡιγανάς») διακρίνονται στις
Τον γρίφο τον λύνουν έγγραφα του όπου έβοσκαν τα ημέρες μας κτιριακά λείψανα και αλώνι . Ίσως να
18ου αιώνα των καλογέρων της Ι. Μ. πρόβατα της μο- ήταν τότε το κέντρο δραστηριοτήτων της περιοχής
Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Βαρνά- νής οι καλόγεροι, του Λαμπινού ,πράγμα που συνάγεται από το επί-
κοβας που απηύθυναν προς τις τουρ- όπως αποκαλύπτει θετο ,«Μεγάλη», καθώς και από τις εγκαταστάσεις
κικές αρχές της Ναυπάκτου, σχετικά το με αριθμό 28 στον χώρο.
με σφοδρή διαμάχη που είχαν με κα- έγγραφο της προ- Άγνωστο είναι το σημείο ,όπου έκειτο η «Μικρή
ταπατητή της περιουσίας του μονα- λεγόμενης Συλλο- Λάμινος» .Εντελώς υποθετικά να προσδιορίσουμε
στηριού. γής Ξανάλατου. το γεωγραφικό της στίγμα στην περιοχή του «Πα-
Στην συλλογή εγγράφων της μονής Συσχετιζόμενη η λαιόκαστρου» Φιλοθέης ,όπου και θα βρισκόταν η
,που αποδελτίωσε ο Διογένης Ξανάλα- Ο γαλλικός χάρτης του 19ου αι θέση της Λαμί- αρχική εγκατάσταση του Λαμπινού.
Σελίδα 11
ΑΡΘΡΟ
Το χωριό Λαμπινό είχε «αιμοδότη» του το μο- και η κοίτη της Μανδήλως -εφόσον είχε ανεξάρτη- ότι το χωριό Γκουμαίοι (το αποκαλεί λανθασμένα
ναστήρι της Βαρνάκοβας- και αντίστροφα - ,στο το ρου- θα ήταν τότε ανατολικότερα του Μόρνου. «Γουμένους») κατοικείται από 18 οικογένειες16 .-
οποίο ανήκαν οι μύλοι που εκμεταλλεύετο ,καθώς Το «Διπόταμον» βρισκόταν «υπό το Λαμπινόν» Θερμές ευχαριστίες για την πολύτιμη βοή-
και αγροτικά ακίνητα (υποστατικά), ιδιοκτησίας ,κατά τον όρο της συνθήκης. Και πράγματι τα δύο θεια τους στους: Βασίλη
του και ενοικιασμένα. ποτάμια ,Μόρνος και Ζιμπόζια- Μανδήλω, συνα- Θεοδωρόπουλο, Ευθύμιο Παπαϊωάννου και
Στα 1481 συνάπτεται στην Κωνσταντινούπολη ντώνται στην κοιλάδα , κάτω από το Λαμπινό (τότε στον φίλο αρχιτέκτονα Γιάννη Κοργιαλά.
συνθήκη μεταξύ Βενετών και Τούρκων για να επα- «Παλαιόκαστρο» Φιλοθέης) και την περιοχή του . Αφιερωμένη η εργασία μου αυτή στην μνή-
ναοριοθετήσουν τις βενετσιάνικες κτήσεις σε σχέ- Προφανώς δεν υπήρχε την περίοδο εκείνη στο μέ- μη του πρόσφατα εκλιπόντα φίλου μου και
ση με την τουρκική επικράτεια , μεταξύ άλλων πε- ρος άλλος σημαντικός οικισμός να προσδώσει την πατριδολάτρη ,τον Ευπαλιώτη Γιάννη Γ.Πρι-
ριοχών και για το βενετικό territorium(περιφέρεια) ονομασία του στον ευρύτερο χώρο. όβολο.
της Ναυπάκτου. Θα ήταν εκτός πνεύματος της πα- Ενώ το αρχικό ανατολικό όριο ήταν ο ποταμός Μόρ- ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
ρούσας μελέτης η εκτεταμένη ανάλυση της συνθή- νος ,τι έκανε πράγματι τους Βενετούς και ζήτησαν 1. Βλ. LucienLerat:OLΕσπέριοι Λοκροί I -Τοπογραφία και
κης αυτής. Θα περιοριστούμε όμως στη μνεία που -μέσω των αντιπροσώπων τους στην τουρκοβε- Ερείπια (Μετάφραση: Βασιλική Καραμπέτσου-Δέσποινα
κάνει στα -διορθωμένα- ανατολικά και νότια όρια νετική «επιτροπή» οριοθέτησης, GiovvaniDarioκαι Χατζηβασιλείου) Άμφισσα 2008 ,σελ. 184.
2. Ανέκδοτα έγγραφα της εν Δωρίδι Ιεράς Μονής Βαρ-
του βενετσιάνικου «κρατιδίου» της Ναυπάκτου (τα MapheoBasso(προβλεπτή/διοικητή της Ναυπά- νάκοβας.
νοτιοδυτικά έφθαναν στον Εύηνο ποταμό) ,όπου κτου) - την αναθεώρηση της συνθήκης για να πε- 3. Λανθασμένα ο Ξανάλατος αποδίδει την ονομασία Λά-
γίνεται για πρώτη φορά η αναφορά στο τοπωνύμιο ριλάβει ανατολικά η βενετσιάνικη περιφέρεια της μινος στο χωριό Λομποτινά (Άνω Χώρα σήμερα) ,γιατί
«Λαμπινόν». Γράφεται χαρακτηριστικά- και ασύ- Ναυπάκτου και την περιοχή μέχρι και τον ποταμό εκτός του ότι απείχε μεγάλη απόσταση από το μοναστή-
ντακτα -στην συνθήκη: « τούτον τον τόπον Ζιμπόζια- Μανδήλω. Ως επίσημη αιτιολογία στην ρι και δεν διέθετε στην περιοχή του οχύρωση (όπως το
τον από του Μόρνου ,ος και Διπόταμον λέγεται συνθήκη σημειώνεται ότι τα προηγούμενα όρια Λαμπινό κατά τους αναφερόμενους βενετικούς χάρτες)
,υπό το Λαμπινόν ,και διερχόμενον (σημ. το όριο) «ήσαν στενά». Ίσως όμως η πραγματική αιτία ήταν ,αυτό ανήκε στον Καζά των Κραβάρων.
τον ποταμόν ,ος και Ζιμπόζια λέγεται, κατέρχεται τα προσδοκώμενα φορολογικά τους έσοδα από το 4. Εννοεί το τζαμί του Τεκέ ΚαραμπάςΜεχμέτΕφέντη
(σημ. το όριο) παρ'αυτόν τον ποταμόν έως Καλάσ- μοναστήρι της Βαρνάκοβας ,που διέθετε μεγάλη (όπως θα δούμε και παρακάτω στο έγγραφο 31) , ανατο-
λικά και παραπλεύρως στην δυτική πύλη της Ναυπάκτου
σης, τούτον τον τόπον συν τοις περιεχομένοιςαυτώ περιουσία ( αγροκτήματα ,μύλους ,ποίμνια κ.α.) (Μποτσαρεϊκα)- βλ. γι' αυτό, Αργύρης Πετρονώτης:
ορίζει η βασιλεία μου (σημ. η τουρκική εξουσία) και βρισκόταν στον χώρο που προστέθηκε ,με την Οθωμανικά αρχιτεκτονήματα Ναυπάκτου ,Ναυπακτιακά
,ίνα της αυθεντίας των Βενετών βεβαίως και απα- τροποποίηση της αρχικής συνθήκης. ΣΤ ,σ.σ. 259/260-.
ρασαλεύτως άνευ λόγου τινός ». Θα ήταν σοβαρή παράλειψη η μη χωροθέτηση της 5. Διογ. Ξανάλατος: Ανέκδοτα έγγραφα της εν Δωρίδι Ιε-
Ποια στοιχεία αντλούμε για τον εντοπισμό της ορι- αρχικής θέσης του χωριού «Γκουμαίοι». ράς Μονής Βαρνάκοβας, έγγραφα με αριθμούς 25 και 28
ογραμμής αυτής σε σχέση μάλιστα με το Λαμπινό; Παρατηρώντας τον αγγλικό στρατιωτικό χάρτη ,που ,αντίστοιχα.
Κατ' αρχήν εστιαζόμαστε στην περιοχή του Μόρ- είναι αρκούντως ακριβής (εκτός κάποιων λαθών σε 6. Εγκαταλειμμένος οικισμός μεταξύ Φιλοθέης και Τρικόρ-
νου και στο νότιο ρου του. τοπωνύμια) και συνοδεύει το βιβλίο του περιηγητή φου διαιρεμένη σε δύο συνοικισμούς ,την «Κάτω Καρυά»
Άλλος ποταμός στην περιοχή σημαντικός -εκτός / Αρχιδούκα της Αυστρίας, LudwigSalvator,με τον ,στο βόρειο μέρος και «Επάνω Καρυά» στο νότιο μέρος
(!) ,όπως απεικονίζονται σε αγγλικό στρατιωτικό χάρτη
του Μόρνου - δεν υπάρχει πλην του χειμάρρου, τίτλο: SpazierfahrtimGolfevonKorinth(Ενας περί- της περιοχής του Κορινθιακού -συνταχθείς το 1834
σήμερα της «Μαν- από τον υπολοχαγό OwenStanleyκαι συμπληρωθείς το
δήλως»,που στο 1865 από τον επίσης στρατιωτικό A.L. Mannsell-,αλλά
παρελθόν είχε με- και σε επίσημο γαλλικό χάρτη τέλους του 19ου αι.
γαλύτερη και συ- (Αναφέρονται και πιο κάτω). Για την Καρυά βλ. Γιάν-
νεχή ροή ,με τα νη Ηλιόπουλο ,Παρθένιος Ζωγράφος ο από Καρυών
χαρακτηριστικά (1789-1850) Ο Παπαφλέσσας της Δωρίδας σ.σ.13-17.
του ποταμιού ( 7. Η μελέτη του επιγράφεται : «Ζητήματα αιτωλικής
«ποτάμιο Μαντί- ιστορίας και τοπογραφίας» και είναι δημοσιευμένη στο
γαλλικό αρχαιολογικό περιοδικό «BulletindeCorrespon
λα» την αναφέρει danceHellenique» (B.C.H.) του 1907 σ.270. Κατα-
ο Γ. Σωτηριάδης πιάνεται εμπεριστατωμένα με την διαδρομή που ακο-
στην μελέτη του λούθησε ο Αθηναίος στρατηγός Δημοσθένης ,στην
11 ). Έτσι ο πο- εκστρατεία του ,με αφετηρία τον Οινεώνα (περιοχή
ταμός «Ζιμπόζια» «Παλαιοκάστρου» Ευπαλίου και Καστρακίου) , βόρεια
δεν μπορεί παρά κατά των Αιτωλών ,το καλοκαίρι του 426 π.Χ. ( Η ανα-
να ταυτιστεί με φορά του για την ταύτιση του «Παλαιόκαστρου των
την «Μανδήλω». Γκουμαίων» με το Κροκύλειο σ.σ. 291- 292). Αξιοση-
Και το αναγραφό- μείωτη παρατήρηση , ο Σωτηριάδης είναι ο αρχαιολό-
γος που συνέγραψε στοιχεία για τις αρχαίες Θήβες.
μενο στο κείμενο 8. Δομημένα με το ισόδομο σύστημα τοιχοδομίας, με
της συνθήκης το- διάδοση τον 5ο - 4ο αι. π.Χ ( βλ. Άννα Λαμπράκη (αρ-
πωνύμιο «Διπότα- χαιολόγος) : Πως έχτιζαν οι Αρχαίοι , Αρχαιολογία 9 σελ.
μον» εννοεί την 27 (32,33). Το ίδιο σύστημα συναντάμε και στο «Παλαιό-
συνύπαρξη των καστρο-Γύρο» Ευπαλίου (όπου η ακρόπολη του αρχαίου
δυο αυτών ποτά- Οινεώνα).
μιων ροών , του 9. Για τα στοιχεία αυτά και περισσότερες λεπτομέρειες
Μόρνου και της ως προς τη Μονή αυτή του Αγίου Ιωάννη ,βλ. Βασίλη
Περιοχή αρχικής εγκατάστασης του οικισμού Γκουμαιων με βάση χάρτες 19ου αι. Κατσαρό : Γύρω από τα μοναστική ζωή της περιοχής
γειτονικής Μανδή-
της Ναυπάκτου στους βυζαντινούς χρόνους ,Ναυπα-
λως. Όμως επικεντρωνόμενοι στην ερμηνεία της πλους στον Κόλπο της Κορίνθου) , καθώς και τον κτιακά ΣΤ. σ.σ.125-135.
φράσης «... ος και Ζ ι μ π ό ζ ι α λέγεται (σημ. η γαλλικό χάρτη του τέλους του 19ου αι. για την πε- 10. βλ. Βασίλη Κατσαρό ,ο.π. σελ. 133,143.
Μανδήλω), κατέρχεται (σημ. το ό ρ ι ο) π α ρ ' α υ τ ριοχή της «Κάτω Κοιλάδας του Δάφνου» (Μόρνου) 11. Γεώργιος Σωτηριάδης : Ζητήματα αιτωλικής ιστορίας
ό ν τ ο ν π ο τ α μ ό ν έ ω ς Κ α λ ά σ σ η ς...», οδη- ο οποίος είναι ένθετος στο σύγγραμμα του Γεωρ- και τοπογραφίας«BulletindeCorrespondanceHellenique»
γούμαστε στην σκέψη ότι πιθανόν το ποτάμι αυτό γίου Σωτηριάδη : Ζητήματα αιτωλικής ιστορίας και (B.C.H.) του 1907 σ.σ. 283 και 289.
την περίοδο του 15ου αι. είχε ανεξάρτητη ροή - και τοπογραφίας -σε B .C.H. του 1907 σελ.273 επ. -(βλ. 12. Και ο Σωτηριάδης δέχεται τον διαφορετικό προς ανα-
δεν συνέβαλε στον Μόρνο, γιατί θαανέφερε τον για τους χάρτες σημείωση 6 ), διαπιστώνουμε ότι τολάς ρου των δύο ποταμών στα αρχαία χρόνια, σημει-
τελευταίο να κατέληγε στην θάλασσα- μέχρι τον το χωριό «Γκουμαίοι» τοποθετείται μεταξύ της Ι.Μ. ώνοντας στην μελέτη του: Ζητήματα αιτωλικής ιστορίας
θαλάσσιο Βαρνάκοβας και του «Παλαιόκαστρου» της περιο- και τοπογραφίας (σελ.283) ο.π., σχετικά: «...εις άλλους
χρόνους, ότε αμφότερα τα ρεύματα (σημ. Μόρνου -Μαν-
- '12 χώρο ,που χυνόταν . χής Φιλοθέης. Συγκεκριμένα,με βάση τους κλίμακες δήλως) έρρεον πολύ εγγύς προς την ειρημένην πεδιάδα
Πού ήταν όμως οι εκβολές του Ζιμπόζια-Μανδήλως των χαρτών (σε συνδυασμό με το GoogleEarth), (σημ.Γουβού, στην αρχαιότητα λιμάνι του Οινεώνα) δι-
, που αποτελούσε και το νοτιοανατολικό άκρο-όριο εντοπίζεται 1 χιλιόμετρο βόρεια από το ύψος του ευϋυνόμενα προς το ακρωτήριονΚόκκινον, όχι μακράν
της βενετσιάνικης επικράτειας της Ναυπάκτου; Το λόφου με τα ερείπια της οχύρωσης, σε ράχη ,δυτι- του οποίου και μάλλον πλησίον του μικρού συνοικισμού
πιθανότερο να τοπογραφούνται στην ευρύτερη πε- κά του δρόμου για το μοναστήρι της Βαρνάκοβας Χιλιαδού, δεικνύεται η παλαιά του Δάφνου(σημ.Μόρνου)
ριοχή της Χιλιαδούς. Γιατί το υδάτινο αυτό στοιχείο ( περί τα 400 μ. ΒΔ από την θέση «Σταυρός»). κοίτη».
μετά την διέλευσή του από το φαράγγι στην περι- Στο «γυμνό» αυτό ,μη δασοσκεπές , μέρος διακρί- 13. Μη έχοντας υπόψη νεότερα στοιχεία ,όπως οι πιο
οχή ανατολικά της Φιλοθέης ,λόγω της λοφοσειράς νονται διάσπαρτες πέτρες . Στο συγκεκριμένο λοι- πάνω βενετσιάνικοι χάρτες, είχε υποστηριχθεί από πλευ-
μεταξύ Πηγής και Μαγούλας, κάμπτεται προς τα πόν σημείο το 1873 ο Salvator(που περιηγείτο την ράς μου στο παρελθόν και με βάση τα βορινά όρια της
συνθήκης -λανθασμένα- ότι το πιθανόν ανατολικό όριο
δυτικά και ρέει με κατεύθυνση τον Μόρνο ,ενώ στη Κορινθιακό με το σκάφος του «NIXE»),κατά την της βενετικής επικράτειας της Ναυπάκτου, βρισκόταν
συνέχεια βρίσκει «εμπόδιο» προς την θάλασσα την επίσκεψή του στην περιοχή , διαπιστώνει ότι το στην περιοχή της Ερατεινής,τοποθετώντας το Λαμπινό
λοφώδη έκταση του Ευπαλίου- Καστρακίου και στο χωριό εκεί είχε περί τα 50 πετρόχτιστα σπίτια και μεταξύ Καλλιθέας και Τολοφώνας.
μακρινό παρελθόν ,συνεχίζοντας δυτικά, θα έβρι- εκκλησία ,χωρίς να αναφέρει τίποτα άλλο στο πιο 14. Γεώργιος Σωτηριάδης ο.π. σ.σ. 283,289.
σκε φυσικό διέξοδο προς τα θαλάσσια νερά -υπό πάνω σύγγραμμά του για τούτο 15. 15. Σελ. 23 και 24.
την προϋπόθεση της ξεχωριστής του διαδρομής- 58 χρόνια περίπου, νωρίτερα από τον Αυστριακό 16. Φραγκίσκος- Κάρολος- Ουγκώ Πουκεβίλ : Ταξίδι στην
στον χώρο της Χιλιαδούς13. Σημειωτέον ότι η κοίτη περιηγητή ,ο Γάλλος πρόξενος στην Πάτρα, περι- Ελλάδα. Στερεά Ελλάδα-Αττική-Κόρινθος. -Μετάφραση
του ποταμού Μόρνου στο απώτερο παρελθόν είχε ηγητής και αυτός, Φραγκίσκος-Κάρολος - Ουγκώ Μίρκα Σκάρα (Αθήνα 1995) σ.59.
ανατολικότερη πορεία από την σημερινή14. Οπότε Πουκεβίλ περιηγείται το μέρος και μας κάνει γνωστό * Ο Χρήστος Ι. Σιαμαντάς είναι Δικηγόρος-
ιστορικός ερευνητής
Σελίδα 12
ΝΕΑ του ΔΡΟΣΑΤΟΥ
2021: Ένας τρελός - τρελός χειμώνας!
Οι γιορτές πέρασαν αθόρυβα φέτος τα αρτύσιμα εδέσματα όλες τις ημέ- βρίσκονταν εκεί που είναι σήμερα η φωτιά, έτρωγαν, έπιναν και χόρευαν
με μόνο τρεις λειτουργίες στις τρεις ρες της εβδομάδας, ενώ την εβδομά- πλατεία και μόνο οι νοικοκυρές γύρι- γύρω από τη φωτιά μέχρι τις απογευ-
μεγάλες γιορτές, Χριστούγεννα, Αγί- δα πριν της Αποκριάς τα νηστεύουν ζαν στο σπίτι για να φτιάξουν κανένα ματινές ώρες.
ου Βασιλείου και Θεοφάνεια και με τη την Τετάρτη και την Παρασκευή. σαγανάκι, πίτα και άλλα σχετικά που Το βράδυ της Κυριακής συγκεντρώ-
συμμετοχή λίγων προσκυνητών. Έτσι Την Παρασκευή δύο ημέρες πριν την θα τα κουβαλούσαν στα αλώνια, ενώ νονταν σ’ ένα σπίτι κατά σόι η γει-
κλεισμένοι στα σπίτια μας δεν κατα- Αποκριά και ώρα 4 μ.μ. χτυπούσε η οι άνδρες ετοιμάζονταν να παίξουν τα τονιά για να αποκρέψουν όλοι μαζί.
λάβαμε πώς ήρθαν και πότε πέρασαν καμπάνα και όλες οι νοικοκυρές πή- πίτσια. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν ωραίες πί-
οι γιορτές. γαιναν στην εκκλησία ένα πιάτο με Από την προηγούμενη είχαν αναθέ- τες, τυριά, γιαούρτια, σαλάτες κ.λπ.
Ο καιρός φέτος τρελάθηκε. Αν αφαι- βρασμένο σιτάρι, στολισμένο με σπό- σει σε κάποιον να φτιάξει δύο μι- και πολύ κρασί. Έτρωγαν, έπιναν και
ρέσει κανείς δύο τριήμερα, τα οποία ρους ροδιού, σταφίδα και ζάχαρη. κρούς πασσάλους και να τους βυθί- τραγουδούσαν δημοτικά τραγούδια
ήταν ψυχρά, όλος ο Γενάρης πέρασε Μετά το πέρας του Εσπερινού ο Ιερέ- σει στο έδαφος σε απόσταση 10-12 κοντά στο τζάκι. Επίσης κάθε νοικο-
ανοιξιάτικος με υψηλές θερμοκρα- ας έψελνε τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως μ. ο ένας από τον άλλον και να δια- κυρά έφερνε από το σπίτι της τόσα
σίες, με βροχούλες και λιακάδες και των ψυχών όλων των κοιμηθέντων κρίνονται 2-3 πόντους πάνω από το αβγά όσα ήταν τα μέλη της οικογέ-
μπορούμε να πούμε ότι πίναμε τον του χωριού, από τη φυλλάδα που έδαφος. Αυτοί έπρεπε να είναι από νειάς της για να τα βάλουν στη φωτιά
καφέ μας στη βεράντα. Την σκυτάλη κρατούσε ο Ιερέας κατά οικογένεια πουρνάρι ή αγριελιά για να αντέ- ως εξής. Έβγαζαν τη στάχτη ζεστή
της καλοκαιρίας παρέλαβε και συνέχι- και αλφαβητική σειρά και αυτό γινό- χουν στα χτυπήματα και λέγονταν από τη φωτιά, την τοποθετούσαν
σε ο Φεβρουάριος με ανοιξιάτικο το ταν ως εξής: πίτσοι ή πίτσια. Οι παίκτες είχαν απέναντι από τη φωτιά σαν λοφοσει-
πρώτο δεκαήμερο. Όμως φύλαγε μια Φώναζε το όνομα του ζωντανού αρ- ετοιμάσει τις σιουμάδες ή αμάδες, ρά και πάνω εκεί τοποθετούσαν τα
έκπληξη. Ήρθε απότομα χωρίς να το χηγού της οικογένειας και στη συνέ- πέτρες στρογγυλές, πλακέ πελεκη- αβγά κατά σειρά ηλικίας των μελών
περιμένει κανείς μια βαρυχειμωνιά με χεια όλα τα ονόματα των κοιμηθέντων μένες και γερές. της οικογένειας. Αν τα αβγά ίδρωναν
πολικές θερμοκρασίες, πολλά χιόνια, της οικογένειας μέχρι να τελειώσουν Τις συγκέντρωναν σ’ ένα μέρος και προτού ψηθούν και βράσουν, τότε
που προξένησαν μεγάλες καταστρο- όλες οι οικογένειες. Αυτή λέγεται ψυ- έβαζαν ένα παιδί και τις χώριζε πε- όλοι στην οικογένεια θα έχουν καλή
φές. Ευτυχώς στην περιοχή μας δεν χοπαράσκευο. Ακολουθούν τρία ψυ- τώντας τη μια αριστερά και την άλλη υγεία. Αν ενός μέλους δεν ίδρωνε το
έπεσε χιόνι και μόνο βροχή και αυτή χοσάββατα, στα οποία ψάλλεται ειδι- δεξιά εναλλάξ. Έτσι σχηματίζονταν αβγό αυτό δεν θα είχε καλή υγεία όλο
σιγανή και πολύ κρύο, ενώ στην ανα- κή λειτουργία υπέρ αναπαύσεως των οι ομάδες. Μετά έριχναν κλήρο ποια το χρόνο.
τολική Ελλάδα τις καταστροφές τις ψυχών. Σε πολλά χωριά και το δικό ομάδα θα άρχιζε πρώτη και άρχιζε το Και ενώ όλοι βρίσκονταν στο τσακίρ
είδαμε από την τηλεόραση. μας γίνεται το ίδιο και σήμερα. παιχνίδι. Πετούσαν τις σιουμάδες από κέφι, έμπαιναν ξαφνικά οι απρόσκλη-
Ήταν ένα ψυχρό κτύπημα γιορτή του Η Κυριακή της Αποκριάς ήταν σπου- τον ένα πίτσιο στον άλλον οι παίκτες τοι μασκαράδες ντυμένοι αλλόκοτα
και κάνοντας διάφορα
αστεία. Οι άλλοι προσπα-
θούσαν να τους αναγνω-
ρίσουν, τους κερνούσαν
και χόρευαν μαζί τους.
Στο τέλος αποκαλύπτο-
νταν κι εκείνοι που δεν
τους αναγνώρισαν και μαζί
με τους μασκαρεμένους
από το σπίτι αυτό, επι-
σκέπτονταν άλλα σπίτια.
Οι δρόμοι γέμιζαν μασκα-
ράδες που αλληλοπειρά-
ζονταν, χόρευαν και από
κάποια σπίτια ακούονταν
και πυροβολισμοί. Γινόταν
πραγματικό ξεφάντωμα.
Και μετά από όλα αυτά
έμπαιναν στη Μ. Σαρακο-
στή με πρώτη την Καθαρά
Δευτέρα που δεν καταλύε-
ται ούτε το λάδι. Από τότε
άρχιζαν οι αγροτικές εργα-
σίες, όπως το κλάδεμα και
σκάψιμο των αμπελιών
και τότε οι πρόγονοί μας
χάλαγαν τα κούλουμα στα
Αγίου Βαλεντίνου, κατά των ερωτευ- δαία ημέρα. Έτρωγαν το τελευταίο εναλλάξ και όταν πετούσαν όλοι, η αμπέλια. Επίσης γίνονταν τα οργώμα-
μένων. Μετά το εξαήμερο αυτό πολι- χοιρινό - σύγκλινο κρέας που το φύ- ομάδα που θα έπαιρνε τον πόντο θα τα των χωραφιών για τα καλαμπόκια,
κό μέτωπο ο καιρός επανήλθε στην λαγαν στον Τάλαρο και σούπα από ήταν αυτή που κάποια σιουμάδα της τα ζαρζαβατικά κ.λπ.
ανοιξιάτικη μορφή του μέχρι το τέλος κότα. Θα ξανάτρωγαν κρέας μετά θα βρισκόταν πιο κοντά στον πίτσιο. Επειδή αυτήν την εποχή λόγω κορω-
του Φεβρουαρίου. από 60 ημέρες, το Πάσχα. Όποια ομάδα έφτανε στον πόντο που νοϊού δεν υπάρχουν δραστηριότητες
Ο Γενάρης είναι ο μήνας με τις πε- Η εβδομάδα μετά της Αποκριάς λέγε- είχαν ορίσει π.χ. 10, αυτή θα ήταν η ή διάφορες αποκριάτικες εκδηλώσεις,
ρισσότερες γιορτές και θεωρείται και ται της Τυρινής και καταλύονται μόνο νικήτρια. Το έπαθλο θα ήταν η μετα- θεωρήσαμε σκόπιμο να γράψουμε τα
ο μήνας της επικοινωνίας και τούτο τα γαλακτομικά εδέσματα όλες τις φορά των νικητών στην πλάτη των ήθη και έθιμα του χωριού μας, του
γιατί κείνα τα χρόνια οι χωριανοί μας ημέρες της εβδομάδας. ηττημένων από το ένα άκρο των παλιού καιρού, με την ελπίδα ότι δεν
ανταλλάσσουν επισκέψεις για χρόνια Από την Κυριακή της Τυρινής αρχίζει αλωνιών στο άλλο. Μπορεί να φα- θα παρεξηγηθούμε, αλλά απλά θα ξα-
πολλά και πολλές φορές γίνονταν και η αυστηρή νηστεία που την τηρού- νταστεί κανείς το τι γινόταν την ώρα ναθυμηθούμε τα παλιά.
γλέντια και δένονταν περισσότερο οι σαν με θρησκευτική ευλάβεια μικροί αυτή. Φωνές, φασαρία, γιουχαΐσματα Φέτος επειδή το Πάσχα είναι 2 Μαΐου
μεταξύ τους σχέσεις. και μεγάλοι, αυστηρότατα. κατά των ηττημένων. οι Απόκριες εκτοπίστηκαν στον Μάρ-
Την Κυριακή της Τυρινής μετά τη Στο μεταξύ οι νοικοκυρές είχαν φέ- τιο και ο Φεβρουάριος ορφάνεψε.
Αποκριάτικα ήθη και Θεία Λειτουργία όλο το χωριό κα- ρει τα εδέσματα και μετά το τέλος Αυτό συμβαίνει κάθε 5-6 χρόνια.
έθιμα του χωριού μας τευθυνόταν στα αλώνια που αυτά του παιχνιδιού, άναβαν μια μεγάλη
ΦΩΤΙΟΣ Λ. ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
Οι δυνατότητές του μεγά- ποτε φοβήθηκε ότι θα τον
λες, όμως λόγω της πάθη- σκοτώνανε. Όμως αυτοί
σής του δεν μπορούσε να ήταν ζωοκλέφτες, σκοπός
δώσει εξετάσεις για παρα- τους ήταν να κλέψουν τα
πάνω σπουδές (γιατρός γίδια του.
ήθελε ή καθηγητής). Του πήραν 30 γίδια και κα-
Όμως έγινε δάσκαλος και τσικάκια και φύγανε. Μέσα
καθηγητής για τα παι- στο φόβο του και στα
διά του χωριού του. Τον σκοτάδια πάλεψε πολύ και
ψάχνανε στα βοσκοτόπια κάποια στιγμή μπόρεσε και
και στις ρεματιές για να λύθηκε. Έφυγε τρέχοντας
τα βοηθήσει στα σχολικά μέσα στο σκοτάδι να πάει
τους προβλήματα. στο χωριό στο σπίτι του
Η χαρά του ήταν να είναι στεναχωρημένος και κατα-
καλοί μαθητές. πονημένος.
Ασχολήθηκε με τη γε- Πάντα ρωτούσε να μά-
ωργία και κτηνοτροφία. θει για τους ζωοκλέφτες.
Έγινε βοσκός με γίδια και Μετά από χρόνια έμαθε
Ο Φώτης γεννήθηκε το 1909 πρόβατα. Έζησε κατοχή ποιοι ήταν και έπεσε από
στο Δροσάτο (Καρδάρα) Φωκί- και κακουχίες. τα σύννεφα όταν έμαθε ότι άν-
δος. Όταν ήταν 25 ετών περίπου έζη- θρωποι από το χωριό του ήταν
Από μικρός σε ηλικία 5 ετών σε την μεγαλύτερη κακή εμπει- εμπλεκόμενοι.
αρρώστησε από μία πολύ βαριά ρία της ζωής του. Ένα βράδυ Έκανε οικογένεια με την αγαπη-
αρρώστια για την τότε εποχή στη θέση Χαριστόμνημα που εί- μένη του Αικατερίνη δύο παιδιά,
(1914).Μηνιγγίτιδα. Αιτία: αλ- ναι σε ρεματιά κοντά στη σπηλιά την Γιώτα και τον Λεωνίδα. Από-
λεργία από φαγητό (καβούρια), «ΤΣΟΚΑ» όπως κάθε βράδυ μά- κτησε εγγόνια. Η χαρά του ήταν
με συνέπεια υψηλό πυρετό, φα- ζεψε το κοπάδι του στο μαντρί να βλέπει τα παιδιά του πρώ-
γούρα και έπεσε σε κώμα (αλ- το ταχτοποίησε και δίπλα στο τα και μετά τα εγγόνια του να
λεργικό σοκ) και εν συνεχεία μαντρί είχε την ταράτσα του διαβάζουν για να πετύχουν στη
μηνιγγίτιδα αφήνοντάς του ανα- (1,50 - 2 τ.μ.). Πήγε να ανάψει ζωή τους.
πηρία στις φωνητικές χορδές και τη φωτιά του να ζεσταθεί λιγάκι Έφυγε από τη ζωή το 2003 σε
παράλυση του αντίχειρα. γιατί ήταν καταχείμωνο, και να ηλικία 94 ετών.
Παρ’ όλα αυτά ο Φώτης το πά- φάει ό,τι του είχε η μάνα του Δεν θα τον ξεχάσουν όσοι τον
λεψε και τα κατάφερε με την στο μαρούδι. Το φως ανύπαρ- γνώρισαν.
βοήθεια των τότε γιατρών Ευ- κτο, ένα λυχναράκι. Έσβησε τη Ήμουν τυχερός διότι το σπίτι
παλίου Παπανικολάου και Παπα- φωτιά και έστρωσε τις κουβέρ- τους στο χωριό ήταν δίπλα στο
δημητρίου (ή Καραμεσίνη). τες (τσόλια) να κοιμηθεί. δικό μας από τη μία πλευρά η
Τώρα η ζωή του ήταν διαφο- Πρέπει να ήταν μεσάνυχτα θεια- Φώταινα και από την άλλη
ρετική όμως. Δεν μπορούσε να άκουσε βήματα έξω, και αμέσως η θεια-Μάκαινα…πραγματικά
μιλήσει καθαρά όπως όλα τα ανοίξανε την κλείστρα (πόρτα) δεν μπορείτε να φανταστείτε τι
παιδιά και τον στενοχωρούσε της ταράτσας. Τον πιάσανε, πά- καλές εποχές ζούσαμε αγαπημέ-
πολύ. Όμως ο Φώτης μεγάλωνε λεψε λίγο ….αλλά τι μπορούσε να, γονείς, παιδιά, παππούδες
και ήταν ένα πανέξυπνο παιδί, να κάνει; Τον έδεσαν χειροπό- και γιαγιάδες.
άριστος μαθητής και τελείωσε δαρα και τον φίμωσαν (λες και
το Δημοτικό και το Σχολαρχείο. να φώναζε θα τον άκουγε κά- Μπάμπης Αλεξανδρής
ποιος). Σκοτάδια, δεν έβλεπε τί-
Σελίδα 15
ôćýĂ÷ĊąúąĊÿĀę
ãćù÷āûĜ÷
"COSME"
íÿĂÿĀćĚĈûĆÿčûÿćěĉûÿĈ
ûĜă÷ÿĂûùęāûĈąÿĀąùĚăûÿûĈ
ðĊýăñćęĆûü÷îûÿć÷ÿģĈĄĚćąċĂûğĊÿúûĉĊýćĜüąċĂûûĆÿčûÿćěĉûÿĈ÷āāę÷ăþćģĆąċĈ
áÿ÷÷ċĊğĀ÷ÿĉ÷ĈĆ÷ćĚčąċĂûèûČęā÷ÿąèĜăýĉýĈûùùċýĂĚăą÷ĆğĊąãċćďĆ÷ĝĀğ
ñ÷ĂûĜąãĆûăúĢĉûďăĂĚĉďĊąċčćýĂ÷ĊąúąĊÿĀąĢûćù÷āûĜąċ!
ÎèûČęā÷ÿąèĜăýĉýĈĂûKCnûùùĢýĉý
ÎêĚùÿĉĊąĆąĉğčćýĂ÷ĊąúğĊýĉýĈDHCCCC
Îáÿ÷ğāûĈĊÿĈĆąāĢĂÿĀćĚĈĀ÷ÿĂÿĀćąĂûĉ÷ĜûĈûĆÿčûÿćěĉûÿĈĀ÷ÿĊąċĈûĆ÷ùùûāĂ÷ĊĜûĈ
ÎßĆāĚĈĀ÷ÿùćěùąćûĈúÿ÷úÿĀ÷ĉĜûĈ
èāûĜĉĊûć÷ăĊûøąĢĉûĚă÷÷ĆğĊ÷Ā÷Ċ÷ĉĊěĂ÷Ċ÷ĊýĈñćęĆûü÷Ĉîûÿć÷ÿģĈ
Ā÷ÿĉċĂøąċāûċĊûĜĊûĊąăûĄûÿúÿĀûċĂĚăąĉċăûćùęĊýĂ÷Ĉ
å Ć÷ćąĢĉ÷ čćýĂ÷ĊąúğĊýĉý ûĜă÷ÿ úċă÷Ċě čęćý ĉĊýă ãùùĢýĉý Ćąċ Ć÷ćĚčûĊ÷ÿ ÷Ćğ Ċ7 ! Ā÷ÿ Ċą ãċćďĆ÷ĝĀğ ñ÷ĂûĜą
ðĊć÷ĊýùÿĀģăãĆûăúĢĉûďă¥
ãñðã
¦ĆąċúýĂÿąċćùěþýĀûĉĊąĆā÷ĜĉÿąĊąċãĆûăúċĊÿĀąĢðčûúĜąċùÿ÷ĊýăãċćģĆýíĉĀąĆğĈĊąċãñðã
ûĜă÷ÿ ă÷ ĉċĂøęāûÿ ĉĊý čćýĂ÷ĊąúğĊýĉý Ā÷ÿ Ċýă ċāąĆąĜýĉý Ć÷ć÷ùďùÿĀģă ûĆûăúĢĉûďă ûăĊğĈ ĊýĈ ãċćďĆ÷ĝĀěĈ đăďĉýĈ Ā÷ÿ ă÷
ûĄ÷ĉČ÷āĜĉûÿ÷ċĄýĂĚăýĆćğĉø÷ĉýĉûčćýĂ÷ĊąúąĊěĉûÿĈ
êęþûĊûĆûćÿĉĉğĊûć÷ĉĊąñEDCFEKKCCCĀ÷ÿĉĊą???81:)-=;*)63/: ðñåïçäãçèßæãßòïçí