Есептеу бөлімі.

Ортадан тепкіш айдағыштың техникалық параметрлері:P=4 МВт, V =

150м3,
n = 8000 об/мин және 4АЗМП сериясындағы асинхронды электр қозғалтқыш
параметрлері: n = 3000 об/мин, U = 10 кВ, Icт = 268, Аs = 0,08 , cos = 0,89,
Mn Mmax ¿
Mnom
= 0,8 , λ=
Mnom
= 2, Inom = 5,4 .

Осы есептеуде біздің міндетіміз жұмыс дөңгелегінің айналу

жылдамдығына тәуелді, айдағыш өнімділігіне, жиілікті-реттелетін электр
жетектің әсерін анықтау. Бұл үшін біз негізгі параметрлердің (айдағыштың
өнімділігі нагнетателя, моменттер қуат) тәуелділігін анықтаймыз.
Математикалық тұрғыдан бұл келесі теңдеулермен сипатталады.[1-2]

Асинхронды электр қозғалтқыш және ортадан тепкіш айдағыш бірлесіп

жұмыс істейтіндіктен, жоғарыда келтірілген сипаттамалары екеуі үшін де
қолданылады. Асинхронды электр қозғалтқыш есебін шығарамыз.
Асинхронды электр қозғалтқышының параметрлерінің толық есебі үшін
есептейміз (кедергі, кернеу, активті, реактивті және толық қуаты)

Schlumberger-Private
 Асинхронды электр қозғалтқыштың кедергісін есептеу тиісті моменттерді
анықтау үшін қажет.

Костенко заңы арқылы вентиляторлық жүктеме жиілігінің өзгеруіне сәйкес

кернеу өзгерісін табамыз.

(1.4.7) тәуелділігіне байланысты момент өзгеріссіз қалады.

Вентиляторлық жүктеме үшін ескеру керек, f=25-50 Гц кезінде момент 10-
20% шамасында өзгереді. Ал f < 25 Гц кезінде момент 30% - ға дейін
өзгереді. Сондықтан есептеу кезінде шама тұрақты болып алынады.
Соңында толық және реактивті қуат есептелді, осы арқылы асинхронды
электр қозғалтқышының жиілікті қоректенуінен реактивті қуаттың
тәуелділігі көрсетілді. Асинхронды электр қозғалтқыш параметрлерін
есептеу кезінде сырғуды Sкр=1 деп алды.
Жиілікті-реттелетін асинхронды электр қозғалтқыштарының толық және
реактивті қуатының есебі, берілген cos ұстап түру үшін сыйымдылық
өзгерісін анықтауға мүмкіндік берді.
Орындалған есептеулер мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді:
ортадан тепкіш айдағыш электр жетегін жиілікті реттеу, көлемі өзгеріп
отыратын сұйық газ тәрізді заттарды тасымалдау процесінің экономикалық

Schlumberger-Private
талаптарына жауап береді. Бұл мұнай тасымалдау және газ тасымалдау
жүйелерінде орын алады. Энергетикалық ресурстарды үнемдеу мақсатымен
жиілікті - реттелетін асинхронды электр жетектерін қолданысқа енгізу
қажет, ол жалпы қалыптасқан жағдайда неғұрлым қолайлы болып табылады.
Технологиялық бөлім
Газ - құбыр магистральдар компрессорлық станцияларында
сығымдағыштың, жиілікті - реттелетін синхронды электр жетектерін
асинхрондыға ауыстыру не үішн туындағанын түсіну үшін әр түрлі жұмыс
режимдерінде айдағыштың жұмыс сипатына айқындылық енгізу қажет.
Ортадан тепкіш айдағыштың басты қолданылу аясы, ол минус 15 пен 50 –
қа дейінгі аралықта жатқан газды магистраль газ құбырларымен
тасымалданатын табиғи газды сығымдау болып табылады. Сығымдағышты
ортадан тепкіш сығымдағыш машинасы ретінде қарастыруға болады, ол өз
кезегінде қысымды жоғарылату үшін қолданылады.
Сығымдағыштың классификациясы төмендегі кестеде көрсетілген.
Саты саты  бір сатылы
бойынша  көп сатылы (көбінесе 2-сатылы)
Қысым құламасы  толық емес қысымды (сығу деңгейі 1,25 ке дейін)
 толық қысымды (сығу деңгейі 1,25-1,5)
Корпус құрылым  бір корпусты
бойынша  екі корпусты
 поршшенді
Жетек түріне  электрлік
байланысты  газтурбиналық

Екі сатылы сығымдағыштар көбінесе толық қысымды және екі корпусты,

ал бір сатылы сығымдағыштар бір корпусты және шетжақтық қақпақпен
болады.
Сығымдағыш құрамы:
Әрбір сығымдағыштың ағындық бөлігі келесі тораптардан тұрады.
1. Кіріс конфузоры газды тездету үшін қолданылады және оның басты
мақсаты болып, жұмыстың дөңгелекке соққысыз кіруі болып

Schlumberger-Private
 табылады. Конфузордың басты міндеті болып, сығымдағыш кіріс
фланец алдындағы газ құбыры тарылту болып табылады.
2. Ал улитканың мақсаты газды жұмыс дөңгелегіне алып келу үшін,
радиальды газды айналмалыға т.рлендіру үшін қолданылады.
3. Жұмыстық дөңгелек - сығымдағыштың жалғыз айналатын торабы,
сығымдағыштың негізгі міндеті болып өзінің қалақшалары арқылы газ
ағынының кинетикалық энергиясын жеткізу.
4. Диффузор-газдың кинетикалық энергиясын қысымға түрлендіру үшін
қооданылады.
5. Сығымдағыштың роторлы тірегі болып, сырғу мойынтіректері
қолданылады.
Сырғу мойынтіректерінің басты міндеті – майлы қабатта көтергіш
күшті қалыптастыру, ол өз кезегінде беттерді бөледі. Валдың айналуын
майлы клин қалыптасады. Жұмыстық сенімділігін арттыру үшін
мойынтіректер көпклинді болып жасалынады. Олардың өзі орнығатын
тірек сегменттері болады.
Сығымдағыштың жұмыс сипаттамасы.
Сығымдағыштың жұмыс сипаттамасы келесі нүктелік аймақтардан
тұрады (10-сурет):
• Нөлдік нүкте
• Критикалық нүкте аймағы
• Жұмыссыз сол жақ бұтағы
• Жұмыс аймағы
• Төмен дәрежелі қысу аймағы
Оратадан тепкіш айдағыш берілісінің реттелеуі
Технологиялық бөлімде үлкен назар жиілікті-реттелетін асинхронды
электр жетегі көмегімен іске асатын ортадан тепкіш сығымдағыш беру
жүйесіне көп көңіл бөлінді. Осы уақытқа дейін қолданылып келген
жетектердің кемшіліктерін көрсете келе, жиілікті-реттелетін асинхронды
электр жетегі көмегімен жұмыс жасайтын ортадан тепкіш сығымдағыш
артықшылықтарын айқындадық.

Schlumberger-Private
 Реттеу жүйесінің негізгі міндеті болып, технологиялық құрылғының
жұмыс барысын қадағалап отыру. Ортадан тепкіш сығымдағыш помпажы
және оны жою, жиілікті-реттелетін асинхронды электр жетектің
технологиялық процессті реттеу және жағымсыз құбылыстарды жоюдың
мысалы ретінде бола алады.
Ортадан тепкіш сығымдағыш беру жүйесін реттеудің оңай тәсілі
болып, дросселдеу арқылы айдағыш магистральға әр түрлі жапқыштарды
енгізу болып табылады. Бұл механикалық тәсіл магистраль қорытқы
қарсылығының өзгеруіне негізделеді.
Магистральдық газ құбырының компрессорлық станциялар
режимдерінің ерекшеліктері
Магистральдық газ құбырлар компрессорлық станцияларында жұмыс
режимі ауыспалы, яғни компрессор станция кірісіндегі айдалатын газ және
қысым мөлшері өзгеріп отырады. Бұл, негізінен, кездейсоқ газ тұтыну
ерекшелігімен түсіндіріледі. Компрессорлық станция жұмыс режимінің
өзгеруіне газ құбырын кезең-кезеңмен іске қосуы, және оның сәйкесінше
қуаттың артуы, турбокомпрессор кірісіндегі газ қысымының өзгеруі әсер
етеді. Газ құбыры мен турбокомпрессордың турбомашина ретінде бірлескен
жұмысы газ-динамикалық сипаттамалар нүктелерінің қиылысуымен
анықталады. Және бұл кезде газ құбырымен тасымалданатын газ мөлшері
турбокомпрессордың өнімділігіне сәйкес келеді. Газ тұтынудың тәуәлділігіне
байланысты турбокомпрессордың және газ құбырының сипаттамаларын
өзгертуге болады. Бұған параллель қосылған бірнеше турбокомпрессорларды
дроссельдеу, ажырату арқылы қол жеткізуге болады. Компрессорлық станция
өнімділігін реттеу жүйесі газ тұтынудың бір жыл ішінде,сондай-ақ
динамикалық режимдерде қарастыру қажет.
Біз білетіндей, компрессорлық станциядағы негізгі құрылғы болып
турбокомпрессорлар жатады, олар өнімділікті реттеу үшін қолданылады. Бұл
жерде ескере кететіні, магистральдық газ құбырлар компрессорлық
станциялардағы жұмыс режимі айнымалы болып табылады, олардың
ауыспалылығы айдалатын газ бен қысым мөлшерінің өзгеруімен анықталады.
Бұл, негізінен, кездейсоқ газ тұтыну ерекшелігімен түсіндіріледі. Газ құбыры
мен турбокомпрессордың турбомашина ретінде параллеь жұмысы газ-
динамикалық сипаттамалар нүктелерінің қиылысуымен анықталады. Бұл
жағдайда, газ құбыры бойынша тасымалданатын газ мөлшері,

Schlumberger-Private
компрессорлық станция кірісіндегі турбокомпрессордың өнімділігіне сәйкес
келеді. . Турбокомпрессордың немесе газ құбырының сипаттамасының
өзгерісі газ тұтынуға байланысты.
Компрессорлық станцияларда электржетекті турбокомпрессор көмегімен
өнімділікті реттеу төменде көрсетілген тәсілдермен іске асады:
- газ ағынын дроссельдеу
- турбокомпрессор дөңгелегі алдына бағыттаушы аппаратты орнату
арқылы газ ағынын реттеу арқылы;
- газ ағынын айналмамен жіберу;
- компрессордың ағыңдық бөлігін алмастыру арқылы;
- табыстау механизмінің табыстау санын өзгерту арқылы;
- гидромуфта орнату арқылы;
- жұмыс жасап жатқан агрегат санын өзгерту арқылы;
- электр жетек вала айналым жиілігін өзгерту арқылы.
Реттеуде, газ ағынын дроссельдеу арқылы, қосымша гидравликалық
кедергі тудыратын дроссельдеуші орган көмегімен іске асады, ол өз кезегінде
газ құбырының сипаттамасын өзгертеді. Дроссельдеу кезінде
турбокомпрессордың өнімділігі төмендейді, сәйкесінше электр
қозғалтқыштың тұтынатын қуаты шамалы азаяды. Газды дроссельдеу
энергия шығындарының тез өсуіне алып келеді, сондықтан үнемдеу
тұрғысынан өте тиімсіз болып саналады. Дегенмен бұл тәсіл кейбір
компрессорлық станцияларда өзінің қарапайымдылығ арқасында қолданысын
тапты. Энергия шығыны тұрғысынан, неғұрлым экономикалық тиімді болып,
газ ағынын кіріс айналмалы бағыттаушы аппаратымен реттеу болып
табылады, бірақ олар конструкция күрделілігіне байланысты өз қолданысын
таппады.
Өнімділікті реттеу үшін іске асырылған гидромуфталарды орнату,
тәжірибеде төмен ПӘК пен оның қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының
үлкен эксплуатациялық шығындары әсерінен қолданыс таппады.
Компрессорлық станциялардың өнімділігін сатылы реттеу,
турбокомпрессорлар санын өзгерту, газ құбырының ауыспалы режимінде
қалыпты жұмысты қамтамасыз ете алмайды. Дегенмен бұл реттеу тәсілі
бірқалыпты реттеумен, реттеудің дипазон қажеттікліктерін азайтады. Сатылы
реттеудің негізгі кемшіліктері төменде берілген:
- дискреттіктің үлкен қадамы;

Schlumberger-Private
 - гидравликалық соққылар жүйесінде, ол байланысты қосумен және
ажыратумен агрегатты қосу және айыруымен байланысты
жүйедегі гидравликалық соққылар;
- жабдықтар ресурсының төмендеуі;
- электр қозғалтқышындағы елеулі іске қосу тоғы.
Электр энергиясының елеулі үнемділігін турбокомпрессорыдың айналу
жиілігін реттеу арқылы қол жеткізуге болады. елеулі қол жеткізуге болады
жиілікті реттеумен айналуы турбокомпрессора. Соңғы уақытта
турбокомпрессордың жетек түрін таңдауда негізгі нұсқалар ретінде келесі
түрлері қарастырылады:
- газ турбиналы жетек. Бұл тәсіл өте қолайлы мынадай себептер
бойынша қолайлы болып саналмайды:
- электр моторлардың төмен айналу жиілігі (шамамен 1500 об/мин.,
немесе шамамен 3000 об/мин.) қолдануды талап етеді
сығымдағыш жетегі үшін қосымша аралық редукторды қолдануды
талап етеді;
- тұрақты (тіркелген) айналу жиілігі жүктеме реттеуді шектейді;
- жүрдек қозғалтқышты жиілікті - реттелетін электр жетек;
- айналу жиілігі жоғары емес 3000об/мин болатын
электрқозғалтқыш негізіндегі жиілікті-реттелетін электр жетек
және мультипликаторы бар.

Schlumberger-Private